-
101 go
[gəʊ, Am goʊ] vi <goes, went, gone>1)don't \go any closer - that animal is dangerous geh' nicht näher ran - das Tier ist gefährlich;the bus \goes from Vaihingen to Sillenbuch der Bus verkehrt zwischen Vaihingen und Sillenbuch;a shiver went down my spine mir fuhr ein Schauer über den Rücken;you \go first! geh du zuerst!;you \go next du bist als Nächste(r) dran!;hey, I \go now he, jetzt bin ich dran! ( fam)the doll \goes everywhere with him die Puppe nimmt er überallhin mit;drive to the end of the road, \go left, and... fahren Sie die Straße bis zum Ende entlang, biegen Sie dann links ab und...;\go south till you get to the coast halte dich südlich, bis du zur Küste kommst;we have a long way to \go wir haben noch einen weiten Weg vor uns;we've completed all of our goals - where do we \go from here? wir haben all unsere Ziele erreicht - wie geht es jetzt weiter?;the train hooted as it went into the tunnel der Zug pfiff, als er in den Tunnel einfuhr;who \goes there? wer da?;( to dog)\go fetch it! hol'!;to \go towards sb/ sth auf jdn/etw zugehen;to \go home nach Hause gehen;to \go to hospital/ a party/ prison/ the toilet ins Krankenhaus/auf eine Party/ins Gefängnis/auf die Toilette gehen;to \go across to the pub rüber in die Kneipe gehen ( fam)to \go to sea zur See gehen ( fam)to \go across the street über die Straße gehen;to \go aboard/ ashore an Bord/Land gehen;to \go below nach unten gehen;to \go below deck unter Deck gehen;to \go downhill (a. fig) bergab gehen;to have it far to \go es weit haben;to \go offstage [von der Bühne] abgehen;to \go round sich akk drehen2) (in order to [get])could you \go into the kitchen and get me something to drink, please? könntest du bitte in die Küche gehen und mir was zu trinken holen?;would you \go and get me some things from the supermarket? würdest du mir ein paar Sachen vom Supermarkt mitbringen?;I just want to \go and have a look at that antique shop over there ich möchte nur schnell einen Blick in das Antiquitätengeschäft da drüben werfen;would you wait for me while I \go and fetch my coat? wartest du kurz auf mich, während ich meinen Mantel hole?;I'll just \go and put my shoes on ich ziehe mir nur schnell die Schuhe an;\go and wash your hands geh und wasch deine Hände;she's gone to meet Brian at the station sie ist Brian vom Bahnhof abholen gegangen;to \go and get some fresh air frische Luft schnappen gehen;to \go to see sb jdn aufsuchen3) ( travel) reisen;have you ever gone to Africa before? warst du schon einmal in Afrika?;to \go on a cruise eine Kreuzfahrt machen;to \go on [a] holiday in Urlaub gehen;to \go to Italy nach Italien fahren;last year I went to Spain letztes Jahr war ich in Spanien;to \go on a journey verreisen, eine Reise machen;to \go by plane fliegen;to \go on a trip eine Reise machen;to \go abroad ins Ausland gehenwhere have my keys gone? wo sind meine Schlüssel hin?;ah, my tummy ache is gone! ah, meine Bauchschmerzen sind weg!;I really don't know where all my money \goes ich weiß auch nicht, wo mein ganzes Geld hinverschwindet!;half of my salary \goes on rent die Hälfte meines Gehaltes geht für die Miete drauf;gone are the days when... vorbei sind die Zeiten, wo...;here \goes my free weekend... das war's dann mit meinem freien Wochenende...;all his money \goes on his car er steckt sein ganzes Geld in sein Auto;there \goes another one! und wieder eine/einer weniger!;hundreds of jobs will \go das wird Hunderte von Arbeitsplätzen kosten;the president will have to \go der Präsident wird seinen Hut nehmen müssen;that cat will have to \go die Katze muss verschwinden!;all hope has gone jegliche Hoffnung ist geschwunden;one of my books has gone adrift from my desk eines meiner Bücher ist von meinem Schreibtisch verschwunden;to \go missing (Brit, Aus) verschwinden5) ( leave) gehen;we have to \go now [or it's time to \go] wir müssen jetzt gehen;I must be \going ich muss jetzt allmählich gehen;has she gone yet? ist sie noch da?;the bus has gone der Bus ist schon weg (old);be gone! hinweg mit dir veraltet;6) (do)to \go looking for sb/ sth jdn/etw suchen gehen;if you \go telling all my secrets,... wenn du hergehst und alle meine Geheimnisse ausplauderst,...;don't you dare \go crying to your mum about this untersteh dich, deswegen heulend zu deiner Mama zu laufen7) ( attend)to \go to church/ a concert in die Kirche/ins Konzert gehen;to \go to the doctor zum Arzt gehen;to \go to kindergarten/ school/ university in den Kindergarten/in die Schule/auf die Universität gehen;to \go on a pilgrimage auf Pilgerfahrt gehen8) ( answer)I'll \go ( phone) ich geh' ran;( door) ich mach' auf9) (dress [up])to \go as sth witch, pirate als etw gehen;what shall I \go in? als was soll ich gehen?the line has gone dead die Leitung ist tot;the milk's gone sour die Milch ist sauer;the tyre has gone flat der Reifen ist platt;my mind suddenly went blank ich hatte plötzlich wie ein Brett vorm Kopf (sl)I always \go red when I'm embarrassed ich werde immer rot, wenn mir etwas peinlich ist;he described the new regulations as bureaucracy gone mad er bezeichnete die neuen Bestimmungen als Ausgeburt einer wild gewordenen Bürokratie;I went cold mir wurde kalt;she's gone Communist sie ist jetzt Kommunistin;he's gone all environmental er macht jetzt voll auf Öko ( fam)to \go bad food schlecht werden;to \go bald/ grey kahl/grau werden;to \go bankrupt bankrottgehen;to \go haywire ( out of control) außer Kontrolle geraten;( malfunction) verrückt spielen ( fam)to \go public an die Öffentlichkeit treten; stockex an die Börse gehen;to \go to sleep einschlafento \go hungry hungern;to \go thirsty dursten;how did your party \go? und, wie war deine Party?;how's your thesis \going? was macht deine Doktorarbeit?;how are things \going? und, wie läuft's? ( fam)if everything \goes well... wenn alles gut geht...;things have gone well es ist gut gelaufen;the way things \go wie das halt so geht;the way things are \going at the moment... so wie es im Moment aussieht...;to \go like a bomb ein Bombenerfolg sein ( fam)to \go according to plan nach Plan laufen;to \go from bad to worse vom Regen in die Traufe kommen;time seems to \go faster as you get older die Zeit scheint schneller zu vergehen, wenn man älter wird;only two days to \go... nur noch zwei Tage...;one week to \go till Christmas noch eine Woche bis Weihnachten;in days gone by in längst vergangenen Zeiten;two exams down, one to \go zwei Prüfungen sind schon geschafft, jetzt noch eine, dann ist es geschafft!;I've three years to \go before I can retire mir fehlen noch drei Jahre bis zur Rente!ready to \go? bist du bereit?;one, two, three, \go! eins, zwei, drei, los!;we really must get \going with these proposals wir müssen uns jetzt echt an diese Konzepte setzen;let's \go! los!;here \goes! jetzt geht's los!my jeans is gone at the knees meine Jeans ist an den Knien durchgescheuert;her mind is \going sie baut geistig ganz schön ab! ( fam)she went peacefully in her sleep sie starb friedlich im SchlafI'll put it away if you tell me where it \goes ich räum's weg, wenn du mir sagst, wo es hingehört;the silverware \goes in the drawer over there das Silber kommt in die Schublade da drüben;those tools \go in the garage diese Werkzeuge gehören in die Garage;that is to \go into my account das kommt auf mein Konto;where do you want that to \go? wo soll das hin?;that \goes under a different chapter das gehört in ein anderes Kapitel18) ( be awarded)Manchester went to Labour Manchester ging an Labourwhere does this trail \go? wohin führt dieser Pfad?the meadow \goes all the way down to the road die Weide erstreckt sich bis hinunter zur Straße;your idea is good enough, as far as it \goes... deine Idee ist so weit ganz gut,...;the numbers on the paper \go from 1 to 10 die Nummern auf dem Blatt gehen von 1 bis 1021) ( in auction) gehen;I'll \go as high as £200 ich gehe bis zu 200 Pfundour business has been \going for twenty years unser Geschäft läuft seit zwanzig Jahren;I'm not saying anything as long as the tape recorder is \going ich sage gar nichts, solange das Tonbandgerät läuft;to get sth \going [or to \go] [or to make sth \go] etw in Gang bringen;to get a party \going eine Party in Fahrt bringen;come on! keep \going! ja, weiter! ( fam)to keep sth \going etw in Gang halten; factory in Betrieb halten;to keep a conversation \going eine Unterhaltung am Laufen halten;to keep a fire \going ein Feuer am Brennen halten;that thought kept me \going dieser Gedanke ließ mich durchhalten;here's some food to keep you \going hier hast du erst mal was zu essen23) ( have recourse) gehen;to \go to court over sth wegen einer S. gen vor Gericht gehen;to \go to the police zur Polizei gehen;to \go to war in den Krieg ziehen24) (match, be in accordance)to \go [with sth] [zu etw dat] passen;these two colours don't \go diese beiden Farben beißen sich;to \go against logic unlogisch sein;to \go against one's principles gegen jds Prinzipien pl verstoßenfive \goes into ten two times [or five into ten \goes twice] fünf geht zweimal in zehn;do you think all these things will \go into our little suitcase? glaubst du, das ganze Zeug wird in unseren kleinen Koffer passen? ( fam)\going, \going, gone! zum Ersten, zum Zweiten, [und] zum Dritten!;pocketbooks are \going for $10 for the next two days in den nächsten zwei Tagen sind die Taschenbücher für 10 Dollar zu haben;to \go to sb an jdn gehen;to \go like hot cakes weggehen wie warme Semmeln ( fam)to be \going cheap billig zu haben sein27) (serve, contribute)to \go [to sth] [zu etw dat] beitragen;the money will \go to the victims of the earthquake das Geld ist für die Erdbebenopfer bestimmt;this will \go towards your holiday das [Geld] ist für deinen Urlaub bestimmt;your daughter's attitude only \goes to prove how much... die Einstellung deiner Tochter zeigt einmal mehr, wie sehr...when I \go like this, my hand hurts wenn ich so mache, tut meine Hand weh;\go like this with your hand to show that... mach so mit deiner Hand, um zu zeigen, dass...I think I heard the doorbell \go just now ich glaube, es hat gerade geklingelt;there \goes the bell es klingelt;ducks \go ‘quack’ Enten machen „quack“;with sirens \going ambulance mit heulender Sireneanything \goes alles ist erlaubt;that \goes for all of you das gilt für euch alle!I can never remember how that song \goes ich weiß nie, wie dieses Lied geht;the story \goes that... es heißt, dass...;the rumour \goes that... es geht das Gerücht, dass...32) ( compared to)as hospitals/things \go verglichen mit anderen Krankenhäusern/Dingen;as things \go today it wasn't that expensive für heutige Verhältnisse war es gar nicht so teuerI really have to \go ich muss ganz dringend mal! ( fam)I've gone and lost my earring ich habe meinen Ohrring verloren;do you want that pizza here or to \go? möchten Sie die Pizza hier essen oder mitnehmen?;(Am)I'd like a cheeseburger to \go, please ich hätte gerne einen Cheeseburger zum Mitnehmenis there any beer \going? gibt es Bier?;I'll have whatever is \going ich nehme das, was gerade da istto \go easy on sb jdn schonend behandeln, jdn glimpflich davonkommen lassenPHRASES:to \go halves on sth sich dat etw je zur Hälfte teilen;\go [and] take a running jump! mach bloß, dass du abhaust! ( fam)to \go all out to do sth alles daransetzen, etw zu tun;to \go Dutch getrennt zahlen;there you \go bitte schön!;( told you so) sag ich's doch! ( fam)don't \go there ( fam) lass dich nicht darauf ein;that \goes without saying das versteht sich von selbst aux vb future tenseto be \going to do sth etw tun werden;we are \going to have a party tomorrow wir geben morgen eine Party;he was \going to phone me this morning er wollte mich heute Morgen anrufen;isn't she \going to accept the job after all? nimmt sie den Job nun doch nicht an? vt <goes, went, gone>to \go sth a route, a highway etw nehmento \go sth;she \goes to me: I never want to see you again! sie sagt zu mir: ich will dich nie wieder sehen!3) cardsto \go sth etw reizen;to \go nap die höchste Zahl von Stichen ansagen5) ( become)to \go sth;my mind went a complete blank ich hatte voll ein Brett vorm Kopf! ( fam)PHRASES:to \go nap alles auf eine Karte setzen;to \go a long way lange [vor]halten;sb will \go a long way jd wird es weit bringen;to \go it alone etw im Alleingang tun;to \go it some es laufen lassen ( fam)pl - es>1) ( turn)I'll have a \go at driving if you're tired ich kann dich mit dem Fahren ablösen, wenn du müde bist ( fam)you've had your \go already! du warst schon dran!;hey, it's Ken's \go now he, jetzt ist Ken dran;can I have a \go? darf ich mal?;to miss one \go einmal aussetzen;( not voluntarily) einmal übersprungen werdenhave a \go! versuch' es doch einfach mal! ( fam)at one \go auf einen Schlag;all in one \go alle[s] auf einmal;at the first \go auf Anhieb;to give sth a \go etw versuchen;his boss had a \go at him about his appearance sein Chef hat sich ihn wegen seines Äußeren vorgeknöpft ( fam)members of the public are strongly advised not to have a \go at this man die Öffentlichkeit wird eindringlich davor gewarnt, etwas gegen diesen Mann zu unternehmen;to have a \go at doing sth versuchen, etw zu tun;to have several \goes at sth für etw akk mehrere Anläufe nehmento be full of \go voller Elan seinshe had such a bad \go of the flu that she took a week off from work sie hatte so eine schlimme Grippe, dass sie sich eine Woche freinahmit's all \go here hier ist immer was los ( fam)it's all \go and no relaxing on those bus tours auf diesen Busfahrten wird nur gehetzt und man kommt nie zum Ausruhen ( fam)I've got two projects on the \go at the moment ich habe momentan zwei Projekte gleichzeitig laufen;to be on the \go [ständig] auf Trab sein;I've been on the \go all day long ich war den ganzen Tag auf Achse ( fam)to keep sb on the \go jdn auf Trab halten ( fam)PHRASES:from the word \go von Anfang an;that was a near \go das war knapp;to make a \go of sth mit etw dat Erfolg haben;she's making a \go of her new antique shop ihr neues Antiquitätengeschäft ist ein voller Erfolg ( fam)to be touch and \go auf der Kippe stehen ( fam)it's no \go da ist nichts zu machen adjpred, inv [start]klar, in Ordnung;all systems [are] \go alles klar;all systems \go, take-off in t minus 10 alle Systeme zeigen grün, Start in t minus 10 -
102 schon
Adv.1. mit Zeitangaben: already; schon damals even then; schon früher before; (vor langer Zeit) a long time ago; schon immer always, all along; schon oft often (enough); schon wieder again; schon wieder! not again!; schon nach fünf Minuten after only five minutes; nach fünf Minuten war er schon fort etc. five minutes later he’d already gone etc.; schon von Anfang an right from the start, from the word go umg.; es ist schon 12 Uhr it’s twelve o’clock already; schon am nächsten Tag the very next day; schon um 6 Uhr waren sie auf they were already up at 6 o’clock; schon im 16. Jahrhundert as early ( oder as far back) as the 16th century; schon im 16. Jahrhundert gab es die Krankheit the disease was already around in the 16th century; das ist schon lange her that was long ago ( oder way back); das war schon vor zwanzig Jahren that was twenty (whole) years ago; wie lange sind Sie schon hier? how long have you been here?2. (bereits) already; (schon einmal, zuvor) before; (bis jetzt) so far; in Fragen: yet; (jemals) ever; ich habe schon eins umg. I’ve already got one; hast du schon einmal...? have you ever...?; sind Sie schon ( einmal) in Spanien gewesen? have you ever been to Spain?; ich war schon ein paar Mal / oft dort I’ve been there a couple of times / frequently; kennen Sie schon Herrn X? have you met Mr ( oder Mr.) X?, do you know Mr ( oder Mr.) X?; wir kennen uns schon we’ve met, we do know one another; ich habe ihn schon ( einmal) gesehen I’ve seen him before somewhere; danke, ich habe schon zu trinken etc.: no thanks, I’m fine; da ist er ja schon wieder he’s (iro. look who’s) back again; das kenne ich schon I know that, I’ve seen that before; bei Entschuldigungen: I’ve heard that one before; das kennen wir schon we know all about that, that’s an old one; ich habe schon bessere Weine getrunken I’ve tasted better wines in my time; hast du schon gehört? have you heard?; hast du schon mit ihm gesprochen? have you talked to him yet?; ist er schon da? has he come yet?, is he here yet?; (früher als erwartet) is he here already?; was, ( du bist) schon zurück? what, back already?; werden Sie schon bedient? are you being served?; ich bekomme schon it’s OK, I’m being looked after; er wollte schon gehen he was about ( oder all set) to go; warum willst du schon gehen? why are you leaving so early?3. zur Betonung (sogar, selbst) even; schon ein Milligramm des Gifts kann tödlich sein just ( oder even) one milligram(me) of the poison can kill you; ein Anruf hätte schon genügt (just) a phone call would have been enough; schon ein Unentschieden wäre ein Erfolg even a draw would be a success; schon für 10 Euro for only 10 euros; Herrenhemden schon ab 5 Euro men’s shirts from as little as 5 euros; ich komme (ja) schon! (I’m) coming!; da sind wir (ja) schon! here we are; schon war ich sauer umg. I was getting really annoyed; was gibt es denn ( nun) schon wieder? what is it now ( oder this time)?; ich verstehe schon I see4. (allein) schon seine Stimme just to hear his voice, his voice alone; schon der Name the mere (mention of the oder his etc.) name, just to hear the ( oder his etc.) name; schon der Anblick just to see it; schon der Gedanke the very idea, the mere thought (of it); schon deswegen if only for that (reason); schon wegen if only because of; der Kinder etc.: if only for the sake of; schon weil if only because; schon sie zu sehen (even) just to see her5. versichernd, verstärkend: sie wird’s schon schaffen she’ll make it all right; beruhigend: auch don’t worry, she’ll make it; er kommt schon noch he’ll come eventually; die Zinsen steigen schon noch the interest rates are bound to go up; the interest rates will go up, you’ll see; ich mach’s schon leave it to me; es wird schon gehen it’ll be all right, I’ll etc. manage (somehow); das ist schon möglich that could be; betonter: that’s quite possible; das lässt sich schon machen mit Vorbehalt: we etc. might be able to do that, it’s doable; (es ist kein Problem) that’s no problem, no problem umg.; wir können schon mit ihm reden (sind bereit) we don’t mind talking to him; ich kann mir schon denken, was... I can (just) imagine what...; er ist schon eingebildet he’s certainly bigheaded; das war schon Glückssache that really was a stroke of luck; das ist schon eine große Frechheit! that really is a bit much; schon gut! it’s all right, never mind; (das reicht) that’ll do6. umg., auffordernd, ermunternd: mach schon! get a move on, will you?; komm schon! come on, then; geh schon! go on, then; nun sag schon, wie’s war come on, tell us ( oder me) what it was like; gib’s schon zu! come on, admit it!7. einräumend oder bedingend: schon, aber... yes, but...; ich verstehe / möchte schon, aber... I can see that / I’d like to, but...; ich kenne sie schon, aber... I do know her, but...; sie müsste sich schon etwas mehr anstrengen she’d have to make more of an effort, of course; das ist schon wahr, aber... that’s (certainly) ( oder may be) true, but...; wenn du schon ( mal) da bist since you’re here8. (ohnehin) es ist so schon teuer genug it’s expensive enough as it is; schon gar nicht least of all; morgen schon gar nicht least of all tomorrow9. umg., rhetorisch: na wenn schon! so what; iro. so?; was macht das schon? what does it matter?; was heißt das schon? so?, that doesn’t mean a thing; wem nützt das schon? who is that supposed to help?; wer braucht / kauft so was schon? who on earth needs / buys something like that?; was verstehst du schon davon? what do you know about it?; wer könnte da schon nein sagen? who could possibly say no (to that)?; wer ist da? - na, wer schon? who’s there? - who do you think?10. umg.: wenn schon, denn schon (wenn man sich auf etw. einlässt) in for a penny (Am. dime), in for a pound (Am. dollar); (wenn man etw. unternimmt) anything worth doing, is worth doing well* * *ever; already; yet; by now* * *[ʃøːn]1. adj1) (= hübsch anzusehen) beautiful, lovely; Mann handsomena, schö́nes Kind (inf) — well then, beautiful (inf)
See:→ Auge2) (= nett, angenehm) good; Erlebnis, Stimme, Musik, Wetter good, lovely; Gelegenheit great, splendiddie schö́nen Künste — the fine arts
die schö́ne Literatur — belles-lettres sing
das ist ein schö́ner Tod — that's a good way to die
eines schö́nen Tages — one fine day
(wieder) in schö́nster Ordnung (nach Krach etc) — back to normal (again)
in schö́nster Eintracht or Harmonie — in perfect harmony
das Schöne beim Skilaufen ist... — the nice thing about skiing is...
das Schönste daran ist... — the beauty of it is..., the nicest or best thing about it is...
schö́ne Ferien!, schö́nen Urlaub! — have a good or nice holiday (esp Brit) or vacation (US)
schö́nes Wochenende — have a good or nice weekend
schö́nen guten Tag — a very good morning/afternoon/evening to you
war es schö́n im Urlaub? — did you have a nice or good holiday (esp Brit) or vacation (US)?
war es schö́n bei Tante Veronika? — did you have a nice or good time at Aunt Veronika's?
schö́n, dass du gekommen bist — nice of you to come
es ist schö́n, dass du wieder da bist — it's good to have you back
schö́ner, heißer Kaffee — nice hot coffee
ein schö́ner frischer Wind — a nice fresh wind
du bist mir ein schö́ner Freund/Vater/Held etc — a fine friend/father/hero etc you are, you're some friend/father/hero etc
du machst or das sind mir ja schö́ne Sachen or Geschichten — here's or this is a pretty state of things, here's a pretty kettle of fish (inf)
von dir hört man schö́ne Sachen or Geschichten — I've been hearing some nice or fine things about you
das wäre ja noch schö́ner (inf) — that's (just) too much!
es wird immer schö́ner (inf) — things are going from bad to worse
See:4) (inf = gut) nicedas war nicht schö́n von dir (inf) — that wasn't very nice of you
zu schö́n, um wahr zu sein (inf) — too good to be true
schö́n, schö́n, (also) schö́n, sehr schö́n, na schö́n — fine, okay, all right
schö́n und gut, aber... — (that's) all well and good but..., that's all very well but...
5) (= beträchtlich, groß) Erfolg great; Strecke, Stück Arbeit, Alter goodein schö́nes Stück weiterkommen — to make good progress
eine ganz schö́ne Leistung — quite an achievement
eine ganz schö́ne Arbeit — quite a lot of work
eine ganz schö́ne Menge — quite a lot
das hat eine schö́ne Stange Geld gekostet (inf) — that cost a pretty penny
2. adv1)(= hübsch)
sich schö́n anziehen — to get dressed upschö́n machen (Kind) — to dress up; (Wohnung, Straßen) to decorate
sich schö́n machen — to get dressed up, to dress (oneself) up
2) (bei Verben) (= gut) well; sich waschen, verarbeiten lassen easily; scheinen brightly; schreiben beautifully; (= richtig, genau) ansehen, durchlesen etc carefullyes schö́n haben — to be well off; (im Urlaub etc) to have a good time (of it)
etw am schö́nsten machen — to do sth best
See:→ danke, bitte3)(= angenehm)
schö́n weich/warm/stark etc — nice and soft/warm/strong etc4)schlaf schö́n — sleep wellamüsiere dich schö́n — have a nice or good time
erhole dich schö́n — have a good rest
See:→ grüßen5) (inf = brav, lieb) nicelyiss mal schö́n deinen Teller leer — eat it all up nicely (now), be a good girl/boy and eat it all up
sag schö́n "Guten Tag" — say "hello" nicely
sei schö́n still/ordentlich etc (als Aufforderung) — be nice and quiet/tidy etc
sei schö́n brav — be a good boy/girl
fahr schö́n langsam — drive nice and slowly
See:6) (inf = sehr, ziemlich) reallyschö́n wehtun — to hurt oneself a lot
sich schö́n täuschen — to make a big mistake
sich schö́n ärgern — to be very angry
jdn schö́n erschrecken — to give sb quite a or a real fright
ganz schö́n teuer/kalt — pretty expensive/cold
(ganz) schö́n weit weg — a long or good way off, quite a distance away
ganz schö́n lange — quite a while
(ganz) schö́n viel Geld kosten — to cost a pretty penny
* * *1) (before a particular time; previously: I had already gone when Tom arrived; I don't want that book - I've read it already.) already2) (before the expected time: Are you leaving already?; He hasn't gone already, has he?) already3) yet* * *[ʃo:n]I. adv1. (jetzt)sind wir \schon da? are we there yet?hast du \schon gehört? have you heard?sie kommen \schon heute they're coming todaydu willst \schon gehen? you want to leave now [or already]?nach fünf Minuten war ich \schon fertig I was finished after only five minutes, I was already finished after five minutes\schon bald darauf very soon after▪ es ist \schon...:es ist \schon spät it is already late [or late already2. (danach)nur eine Minute, und \schon bin ich weg just one minute, and then I'm gonekaum leg ich mich hin, \schon klingelt das Telefon wieder I hardly have time to lie down before the telephone rings yet again formkaum verließ sie das Zimmer, \schon rauchte er she had hardly left the room when he lit up3. (vorab)ihr könnt [ja] \schon [mal] anfangen you can start now4. (wirklich)was, \schon 5 Uhr? what, 5 o'clock already?er wiegt \schon 200 kg! he now weighs 200 kg!eine kleine Menge kann \schon Wunder wirken just [or even] a small amount can work wonders\schon ein Teilerfolg würde sich lohnen even a partial success would be worth itCD-Rohlinge gibt es \schon für ein paar Cent blank CDs can be had for as little as a few cents\schon 8-Jährige surfen im Internet children as young as eight are surfing the internet5. (früher)\schon in den Siebzigern gab es Mikrocomputer there were microcomputers as early as [or back in] the seventies\schon Ovid schrieb darüber/über diese Idee that/that idea is as old as Ovid\schon als Kind wollte ich Schauspieler werden since I was a child I've always wanted to be an actor\schon damals/gestern/jetzt even at that time/even yesterday/even now\schon früh early on\schon immer alwayssie war \schon immer schwierig she always was difficultich sagte es ja \schon immer I've always said so\schon seit Jahren for years [now]\schon lange/länger for a long time [now]\schon oft several times [already]6. (inzwischen)das kenn ich \schon I know that alreadyich wollte vorher \schon fragen I wanted to ask anyway\schon [ein]mal everhast du \schon mal Austern gegessen? have you ever eaten oysters?wie \schon gesagt as was/has been said already [or beforehand]wie \schon so oft as was/has been often the case [before]7. (allein)warum sich beklagen? es geht uns \schon so schlecht why complain? we're badly off as it is\schon darum/deshalb/aus dem Grunde for that reason alone\schon die Tatsache, dass... the fact alone that..., the very fact that...\schon Grund genug sein to be already reason enough; s.a. alleinII. part1. (wirklich)das ist \schon eine Schande! that really is a disgrace!es ist \schon wahr it's true all rightich sehe \schon,... I can see,...ich kann mir \schon denken, was du willst I can well imagine what you wantdas will \schon was heißen those are promising wordsdu wirst \schon sehen! you'll see!es ist \schon angenehm, nichts zu tun it really is pleasant doing nothingdas will ich nicht, und \schon gar nicht von dir I don't want it, and especially not from you\schon wieder [once] againnicht das/sie \schon wieder! not that/her again!jetzt komm \schon! hurry up!hör \schon auf damit! will you stop that!sag doch \schon! out with it!geh \schon! go on!gib \schon her! come on, give it here!mach \schon! hurry up!3. (aber)wenn du \schon nicht bleibst, [dann] iss eine Kleinigkeit if you really can't stay, then have a bite to eatwenn ich euch \schon fahre, dann [aber] vor Mitternacht if I do drive you, then before midnight4. (irgendwie) all rightdanke, es geht \schon thanks, I can managees wird \schon klappen it will work out all right5. (irgendwann) in the end, one dayes wird \schon noch [mal] klappen it will work out in the end [or one day6. (eigentlich)ich glaube \schon I think soso was kann \schon mal vorkommen such things can happenLust hätte ich \schon, nur keine Zeit I do feel like it, I simply don't have timedas stimmt \schon that's true enoughdas ist \schon möglich/wahr that's possible/true, I suppose\schon möglich, aber [o doch] [o nur] nicht sehr wahrscheinlich that's possible, but not very probable[ja] \schon[, aber...] [well] yes [or sure] [, but...]findest du sie attraktiv? — ja, \schon do you think she's attractive? — yes, she's okay\schon gut! okay! famwir durften nicht draußen spielen, die anderen [aber] \schon we weren't allowed to play outside, but the others wereauf dieser Straße kommen Sie nicht nach Köln, auf der \schon you won't get to Cologne on this road, but on that onewas ist \schon Reichtum? what's wealth of all things?was hast du \schon zu sagen? what have you of all people got to say?was sind \schon zehn Jahre? what do ten years matter?was macht das \schon? what does it matter?was nützt das \schon? what possible use is that?wen interessiert das \schon? who's possibly interested?9. (nur)wenn ich das \schon rieche/sehe! the mere smell/sight of that!wie war \schon Ihr Name? what was your name again?* * *1.er kommt schon heute/ist schon gestern gekommen — he's coming today/he came yesterday
er ist schon da/[an]gekommen — he is already here/has already arrived
schon damals/jetzt — even at that time or in those days/even now
schon [im Jahre] 1926 — as early as 1926; back in 1926
2) (fast gleichzeitig) there and thener schwang sich auf das Fahrrad, und schon war er weg — he jumped on the bicycle and was away [in a flash]
3) (jetzt)schon [mal] — now; (inzwischen) meanwhile
4) (selbst, sogar) even; (nur) only5) (ohne Ergänzung, ohne weiteren Zusatz) on its own[allein] schon der Gedanke daran ist schrecklich — the mere thought or just the thought of it is dreadful
2.schon darum od. aus diesem Grund — for this reason alone
1) (verstärkend) really; (gewiss) certainly2) (ugs. ungeduldig): (endlich)nun komm schon! — come on!; hurry up!
und wenn schon! — so what; what if he/she/it does/did/was etc.
3) (beruhigend): (wahrscheinlich) all righter wird sich schon wieder erholen — he'll recover all right; he's sure to recover
4) (zustimmend, aber etwas einschränkend)Lust hätte ich schon, nur keine Zeit — I'd certainly like to, but I've no time
das ist schon möglich, nur... — that is quite possible, only...
5) (betont): (andererseits)er ist nicht besonders intelligent, aber sein Bruder schon — he's not particularly intelligent, but his brother is
6) (einschränkend, abwertend)was weiß der schon! — what does 'he know [about it]!
* * *schon adv1. mit Zeitangaben: already;schon damals even then;schon früher before; (vor langer Zeit) a long time ago;schon immer always, all along;schon oft often (enough);schon wieder again;schon wieder! not again!;schon nach fünf Minuten after only five minutes;schon von Anfang an right from the start, from the word go umg;es ist schon 12 Uhr it’s twelve o’clock already;schon am nächsten Tag the very next day;schon um 6 Uhr waren sie auf they were already up at 6 o’clock;schon im 16. Jahrhundert as early ( oder as far back) as the 16th century;schon im 16. Jahrhundert gab es die Krankheit the disease was already around in the 16th century;das ist schon lange her that was long ago ( oder way back);das war schon vor zwanzig Jahren that was twenty (whole) years ago;wie lange sind Sie schon hier? how long have you been here?2. (bereits) already; (schon einmal, zuvor) before; (bis jetzt) so far; in Fragen: yet; (jemals) ever;ich habe schon eins umg I’ve already got one;hast du schon einmal …? have you ever …?;sind Sie schon (einmal) in Spanien gewesen? have you ever been to Spain?;ich war schon ein paar Mal/oft dort I’ve been there a couple of times/frequently;wir kennen uns schon we’ve met, we do know one another;ich habe ihn schon (einmal) gesehen I’ve seen him before somewhere;danke, ich habe schon zu trinken etc: no thanks, I’m fine;da ist er ja schon wieder he’s (iron look who’s) back again;das kenne ich schon I know that, I’ve seen that before; bei Entschuldigungen: I’ve heard that one before;das kennen wir schon we know all about that, that’s an old one;ich habe schon bessere Weine getrunken I’ve tasted better wines in my time;hast du schon gehört? have you heard?;hast du schon mit ihm gesprochen? have you talked to him yet?;ist er schon da? has he come yet?, is he here yet?; (früher als erwartet) is he here already?;was, (du bist) schon zurück? what, back already?;werden Sie schon bedient? are you being served?;ich bekomme schon it’s OK, I’m being looked after;er wollte schon gehen he was about ( oder all set) to go;warum willst du schon gehen? why are you leaving so early?3. zur Betonung (sogar, selbst) even;schon ein Milligramm des Gifts kann tödlich sein just ( oder even) one milligram(me) of the poison can kill you;ein Anruf hätte schon genügt (just) a phone call would have been enough;schon ein Unentschieden wäre ein Erfolg even a draw would be a success;schon für 10 Euro for only 10 euros;Herrenhemden schon ab 5 Euro men’s shirts from as little as 5 euros;ich komme (ja) schon! (I’m) coming!;da sind wir (ja) schon! here we are;schon war ich sauer umg I was getting really annoyed;was gibt es denn (nun) schon wieder? what is it now ( oder this time)?;ich verstehe schon I see4. (allein)schon seine Stimme just to hear his voice, his voice alone;schon der Anblick just to see it;schon der Gedanke the very idea, the mere thought (of it);schon deswegen if only for that (reason);schon wegen if only because of; der Kinder etc: if only for the sake of;schon weil if only because;schon sie zu sehen (even) just to see her5. versichernd, verstärkend:sie wird’s schon schaffen she’ll make it all right; beruhigend: auch don’t worry, she’ll make it;er kommt schon noch he’ll come eventually;die Zinsen steigen schon noch the interest rates are bound to go up; the interest rates will go up, you’ll see;ich mach’s schon leave it to me;es wird schon gehen it’ll be all right, I’ll etc manage (somehow);das ist schon möglich that could be; betonter: that’s quite possible;das lässt sich schon machen mit Vorbehalt: we etc might be able to do that, it’s doable; (es ist kein Problem) that’s no problem, no problem umg;wir können schon mit ihm reden (sind bereit) we don’t mind talking to him;ich kann mir schon denken, was … I can (just) imagine what …;er ist schon eingebildet he’s certainly bigheaded;das war schon Glückssache that really was a stroke of luck;das ist schon eine große Frechheit! that really is a bit much;schon gut! it’s all right, never mind; (das reicht) that’ll do6. umg, auffordernd, ermunternd:mach schon! get a move on, will you?;komm schon! come on, then;geh schon! go on, then;nun sag schon, wie’s war come on, tell us ( oder me) what it was like;gib’s schon zu! come on, admit it!schon, aber … yes, but …;ich verstehe/möchte schon, aber … I can see that/I’d like to, but …;ich kenne sie schon, aber … I do know her, but …;sie müsste sich schon etwas mehr anstrengen she’d have to make more of an effort, of course;das ist schon wahr, aber … that’s (certainly) ( oder may be) true, but …;wenn du schon (mal) da bist since you’re here8. (ohnehin)es ist so schon teuer genug it’s expensive enough as it is;schon gar nicht least of all;morgen schon gar nicht least of all tomorrowna wenn schon! so what; iron so?;was macht das schon? what does it matter?;was heißt das schon? so?, that doesn’t mean a thing;wem nützt das schon? who is that supposed to help?;wer braucht/kauft so was schon? who on earth needs/buys something like that?;was verstehst du schon davon? what do you know about it?;wer könnte da schon Nein sagen? who could possibly say no (to that)?;wer ist da? - na, wer schon? who’s there? - who do you think?10. umg:wenn schon, denn schon (wenn man sich auf etwas einlässt) in for a penny (US dime), in for a pound (US dollar); (wenn man etwas unternimmt) anything worth doing, is worth doing well* * *1.er kommt schon heute/ist schon gestern gekommen — he's coming today/he came yesterday
er ist schon da/[an]gekommen — he is already here/has already arrived
schon damals/jetzt — even at that time or in those days/even now
schon [im Jahre] 1926 — as early as 1926; back in 1926
2) (fast gleichzeitig) there and thener schwang sich auf das Fahrrad, und schon war er weg — he jumped on the bicycle and was away [in a flash]
3) (jetzt)schon [mal] — now; (inzwischen) meanwhile
4) (selbst, sogar) even; (nur) only5) (ohne Ergänzung, ohne weiteren Zusatz) on its own[allein] schon der Gedanke daran ist schrecklich — the mere thought or just the thought of it is dreadful
2.schon darum od. aus diesem Grund — for this reason alone
1) (verstärkend) really; (gewiss) certainly2) (ugs. ungeduldig): (endlich)nun komm schon! — come on!; hurry up!
und wenn schon! — so what; what if he/she/it does/did/was etc.
3) (beruhigend): (wahrscheinlich) all righter wird sich schon wieder erholen — he'll recover all right; he's sure to recover
4) (zustimmend, aber etwas einschränkend)Lust hätte ich schon, nur keine Zeit — I'd certainly like to, but I've no time
das ist schon möglich, nur... — that is quite possible, only...
5) (betont): (andererseits)er ist nicht besonders intelligent, aber sein Bruder schon — he's not particularly intelligent, but his brother is
6) (einschränkend, abwertend)was weiß der schon! — what does 'he know [about it]!
* * *adv.already adv.yet adv. -
103 Список наиболее употребительных частиц, их значение и употребление
Die Liste der meistgebrauchten Partikeln, ihre Bedeutung und Verwendung)- ограничения, противопоставления, то есть всё же, напротив:Der Freund aber kam nicht. - Друг, однако, не пришел.- удивления (в восклицательном предложении): говорящий не ожидал такой степеникачества:Das hast du aber fein gemacht! - Это ты здорово сделал (чаще детям)!Das war aber eine Reise! - Вот это была поездка!Ist das aber kalt! - Вот это холод!Der Tee ist aber heiß! - Ну и горячий же чай!- требования, когда говорящий показывает своё нетерпение (угрозу):Jetzt sei aber endlich still! - Да замолчи (же) ты наконец!В том числе с обязательным nun в начале предложения и факультативным auch:Nun hör aber mal auf! - Да прекрати же ты!Nun schlaf aber (auch) endlich! - Да спи же ты наконец!- усиления ответа на альтернативный вопрос:Kommst du mit? - Aber ja / gern / sicher! - Пойдёшь с нами? –Да / ну конечно (же)!- возмущения, негодования или упрёка, может дополняться вопросом:Aber Herr Klein! (Was haben Sie gemacht?) - Но, господин Кляйн! (Что вы сделали?)Aber Kinder, was soll denn das? - Дети (с интонацией упрёка)! Что это такое?Allein in Ulm / In Ulm allein ist er gewesen. - Он был только в Ульме.Allein ein Arzt kann hier entscheiden. - Только врач здесь может решать.Du allein kannst mir helfen. - Только ты мне можешь помочь.(Schon) allein der Gedanke / (Schon) der Gedanke allein / Allein schon der Gedanke das zu tun, ist schrecklich / abscheulich.Одна (только) мысль / (Уже) сама мысль / Сама уже мысль сделать это является ужасной / отвратительной.also итак, следовательно, стало быть, значит служит для того чтобы:- завершить разговор:Also, das wars für heute - tschüs! - Итак, вот и всё на сегодня – пока!Also dann, auf Wiedersehen und viel Spaß! - Стало быть, до свидания и желаю хорошо повеселиться!- (ещё раз) подтвердить высказанную мысль и получить (молчаливое) согласие:Wir treffen uns also morgen! - Так (значит) завтра встречаемся!Jetzt wisst ihr Bescheid, oder? - Сейчас вы в курсе дела или нет?- снова продолжить прерванную мысль:Ich bin der Meinung (glaube)... also, dass... - Я считаю (думаю)... значит, что...- выразить своё неожиданное открытие:Aha, du hast mich also angelogen (ugs.)! - Ага, значит ты мне наврал (разг.)!- отвечать положительно после некоторых колебаний:Also gut (schön)! - Значит так! / Ладно / хорошо!Also in Ordnung, du bekommst 5 Euro! - Ладно всё в порядке, ты получишь 5 евро!- просто начать разговор чаще перед объяснением (не имеет никакого значения):Also, du muss Folgendes machen... - Итак, ты должен сделать следующее...- начать выражать требование, высказывание или вопрос:Also, kommt jetzt! - Итак, пойдёмте!Also, kann ich jetzt gehen oder nicht? - Так как / Значит, можно мне идти или нет?Also, wenn Sie mich fragen,... - Итак, если вы меня спросите,...- констатировать (с удовлетворением), что что-то вопреки ожиданиям наступило:Na also, warum nicht gleich so! - Вот видишь ( что я был прав), сразу бы так!- выразить возмущение:Also bitte! - Hälst du mich vielleicht für blöd? - Вот как! - Ты меня наверно дураком / болваном / тупицей считаешь?auch придает оттенок:- добавления к чему-либо, кому-либо (в значении „также, кроме того"):Auch unsere Freunde waren im Theater. - И наши друзья были в театре.- подтверждения (в значении „да, действительно это так, что... "):Peter sieht schlecht aus. Er ist auch sehr lange krank gewesen. - Петер плохо выглядит. Он действительно очень долго болел?- сомнения (в значении „действительно ли / на деле это так, что... "):Hast du es auch verstanden? - Ты и в самом деле понял это?Hast du dir auch die Hände gewaschen? - Ты и в самом деле помыл руки.- смягчения требования (в значении „ну что это, ну знаешь и т. д."):Schreibe auch ordentlich! - Пиши же ты аккуратно!Jetzt geht auch (schön) nach Hause! - Пора бы уже домой!- подтверждения и одновременно положительной или отрицательной оценки в придаточном предложении, которое не имеет главного:Dass es auch gerade heute regnen muss! - И надо же именно сегодня пойти дождю!Beinahe einen Monat war er hier. - Почти месяц он был здесь.Er wäre beinahe / fast gefallen. - Он чуть было не упал.Der Stoff ist beinahe schwarz. - Материал почти чёрного цвета.В разговорном языке перед числом чаще употребляется fast:Es ist schon fast drei Uhr. - Уже почти три часа.beispielsweise придаёт оттенок дополнения, разъяснения на каком-то примере: Dieser Buch beispielweise ist vergriffen. - Эта книга, например, распродана.bereits усиливает временной фактор и означает, что событие наступило:- относительно рано или раньше, чем ожидали:Letztes Jahr schneite es bereits im Oktober. - В прошлом году уже в октябре выпал снег.Er kommt bereits heute. - Он придёт уже сегодня.- позже, чем ожидали:Es war bereits ein Uhr, als er ins Bett ging. - Уже был час ночи, когда он пошёл спать.- однако в определённый момент времени на воображаемой шкале количества было достигнуто большее значение, чем ожидалось первоначально:Sie ist erst 40 Jahre alt und bereits Großmutter. - Ей ещё только 40 лет, а она уже бабушка.besonders означает:- выделение какого-то слова (в значении в первую очередь, прежде всего):Besonders im Sommer ist das Meer schön. - Особенно летом море прекрасно.- степень сравнения (в значении в большой степени, очень, чрезвычайно):Er arbeitet besonders gut. - Он работает особенно хорошо.bloß придаёт значение:- неотложности / настоятельности или усиления вопроса:Wie spät ist es bloß? - (Да) сколько времени (сейчас)?Was ist bloß mit ihm geschehen? - (Да) что же с ним случилось?- ограничения, исключительности (в значении только, один он может или есть):Bloß der Lehrer war schuld. - Только учитель был виновен.Bloß Klaus hat den Vorschlag abgelehnt. - Только Клаус отклонил предложение.- растерянности / беспомощности и надежды на какую-либо помощь партнёра:Wo ist denn bloß mein Schlüssel? - (Да) где же мой ключ?Wie funktioniert das bloß ? - (Да) как же это работает ? / И как это только работает?- восхищения, критики, упрёка при восклицании или в риторическом вопросе:Was hast du da bloß wieder angestellt? - (Да) что же ты тут / там снова натворил?Wie siehst du bloß wieder aus? - (Да) как ты снова выглядишь?Warum hast du das bloß nicht schon früher gesagt? - И почему ж ты раньше не сказал об этом?Wie hat er bloß die Arbeit geschafft? - И как он только справился с (этой) работой?- угрозы или предупреждения:Komm bloß nach Hause (, dann bekommst du eine Strafe)! - Приди только домой (и ты своё получишь)!Bloß langsam! Bloß aufpassen! - Только медленно! Только осторожно!- неотложности / настоятельности в выражении желания:Hätte ich das doch bloß nicht gesagt! - Если бы я только этого не говорил!Wenn wir bloß schon da wären! - Если бы мы только (уже) были там!denn служит для выражения- естественности и доброжелательности / приветливости в заданном вопросе:Wie geht es dir denn ? - Как (же) у тебя дела ?Was machst du denn da? - Что (же) ты делаешь здесь?Wie heißt du denn? - Как (же) тебя зовут?- неожиданности или сомнения в вопросе:Ist das denn so wichtig? - Неужели это действительно так важно?Hast du denn auch genug Geld? - Разве у тебя действительно достаточно денег?- нетерпения или упрёка в вопросительном и повествовательном предложении:Was macht ihr denn so lange? - Что же вы так долго делаете?Was ist denn jetzt schon wieder los? - Что же сейчас здесь снова произошло?- для выражения одновременно особого интереса:Kommt der Lehrer denn ? - Разве учитель придёт ?Was hast du denn auf dem Teller? - Что же у тебя на тарелке?Freust du dich denn gar nicht? - Разве ты совсем не рад?Частица denn может употребляться также:- в риторическом вопросе, когда говорящий ожидает от собеседника согласия или одобрения:Wer hat denn schon so viel Geld? - У кого же так много денег (ни у кого)?Wer soll das denn kaufen? - Кто же это купит (никто)?- в повторном вопросе после отрицательного ответа ( denn стоит под ударением):Ich heiße nicht Klaus. - Меня зовут не Клаус.- Wie heißt du denn? - - А как же тебя (тогда) зовут?Ich bin kein Lehrer. - Was bist du denn? - Я не преподаватель. - А кто же ты тогда?Der Wal ist kein Fisch. - Was ist er denn ? - Ein Säugetier. - Кит - это не рыба. - А кто же он тогда? - Млекопитающее.- в восклицательных предложениях в форме альтернативного вопроса для выражения удивления (и часто недовольства / раздражения):Ist das Wetter denn nicht herrlich! - Разве погода не великолепная?Ist das denn zu glauben! - Разве можно в это поверить?Haben wir mit der Fahrt denn nicht großes Glück! - Разве нам не повезло с поездкой?Ist denn das die Möglichkeit! - Разве это не хорошая возможность?doch же, ведь придает значение:- подтверждения (в значении „действительно это так"):Er arbeitet doch fleißig. - Он ведь работает усердно.Er ist doch ein sehr erfahrener Chirurg. - Он ведь очень опытный хирург.- напоминания об уже известном или забытом, чтобы косвенно призвать собеседника согласиться (со значением „однако "):Ich muss los, es ist doch schon spät. - Мне надо спешить, ведь уже поздно.Sie ist doch kein Kind mehr! - Она ведь уже не ребёнок!Wir müssen doch morgen nach Köln. - Нам ведь завтра надо в Кёльн.- в побудительных предложениях подчёркивает побуждение. Endlich и immer придают предложениям оттенок нетерпения, досады или упрёка („наконец-то", „в конце концов"; „всё время"). Bitte или mal смягчают побуждение: употребляя mal говорящий выражает побуждение как бы между прочим, bitte делает побуждение вежливым:Lass mich doch endlich in Ruhe! - Оставь меня наконец-то в покое!Schrei doch nicht immer so laut! - Да не кричи ты всё время так громко!Komm doch mal her zu mir! - Подойди-ка сюда ко мне!Setzen Sie sich doch bitte! - Садитесь же, пожалуйста!- в предложениях, выражающих (нереальное, невыполнимое) желание, подчёркивает его настойчивый характер:Käme er doch endlich! / Wenn er doch endlich käme! - Хоть бы он пришёл наконец!Wenn es doch morgen nicht regnen würde! - Хоть бы завтра не было дождя!Wären doch alle so! - Вот бы все были такими!Hätte er doch den Ratschlag des Arztes befolgt! - Если б(ы) он послушался совета врача!- в риторических вопросах, когда говорящий спрашивает о том, что он, по его мнению, знает или должен знать, но о чём он в данный момент не может вспомнить:Du warst doch schon mal hier, nicht wahr? - Ты ведь был уже здесь, не так ли?Das war doch so, oder? - Это ведь было так, или нет?Wo arbeitest du doch? (Du hast es mir zwar gesagt, ich habe es aber vergessen.) - Где (же) ты работаешь? (Ты мне хотя и говорил об этом, но я забыл.)Wie heißt er doch gleich? - Как бишь (разг., устар.) его зовут? / Как же его зовут?- в повествовательных предложениях, являющихся ответом на побуждение сделать что-либо или упрёк, чтобы отклонить или отвергнуть, упрекнуть кого-либо в ответ или оправдаться:Mach das Fenster zu! - Закрой окно!— Es ist doch viel zu warm im Zimmer. - — Так ведь в комнате слишком тепло.Wir müssen über die Straße gehen. - Нам надо перейти улицу.- Jetzt nicht, die Ampel zeigt doch „rot". - - Не сейчас, на светофоре ведь красный свет.- в вопросах, имеющих форму повествовательных предложений, когда говорящий хочет устранить собственные сомнения, ожидает от собеседника, как правило, положительный ответ (в значении: „Действительно ли совершится действие или событие?“):Du lässt mich doch jetzt nicht im Stich? - Ты ведь не оставишь меня сейчас в беде?Das schaffst du doch bis morgen? - Ты ведь сделаешь это до завтра?(Ich nehme es an und möchte mich noch einmal vergewissern.) - (Я предполагаю это, но хочу ещё раз убедиться.)- в восклицательных предложениях для выражения удивления или возмущения:Wie schön es hier doch ist! - Как же здесь красиво!Wie klug er doch ist! - Какой же он умный!Das ist doch eine Gemeinheit! - Это же подлость!durchaus совсем, совершенно, вполне служит для подтверждения и усиления свойства или действия:Der Inhalt ist durchaus richtig. - Содержание совершенно правильное.Er hat durchaus fleißig gearbeitet. - Он работал вполне прилежно.Es ist durchaus möglich, dass er kommt. - Вполне возможно, что он придёт.Er will durchaus allein spazieren gehen. - Он непременно хочет прогуляться один.eben именно, как раз выражает:- в повествовательных предложениях выражает то, что какой-либо (часто негативный) факт невозможно изменить и с ним нужно смириться:Du musst dich eben damit abfinden, dass er dich nicht mag. - Ничего не поделаешь, придётся тебе смириться с тем, что ты ему не нравишься.Das ist eben nicht mehr zu ändern. - В том-то и дело, что этого не изменить. / Этого не изменить, что уж тут поделаешь.Die Arbeit kostet eben viel Zeit. - В том-то и дело, что работа требует много времени.- выделение какого-либо слова или обстоятельства (= gerade именно кто-то, что-то):Eben diesen Mann habe ich getroffen. - Именно / как раз этого человека я встретил.Eben dieses Buch habe ich gesucht. - Как раз / именно эту книгу я искал.- в побудительном предложении выражает то, что действие, к совершению которого побуждает говорящий, рассматривается как единственно возможное решение какой-либо проблемы:Dann fahr eben mit dem Bus (wenn dein Auto kaputt ist). - (Ну так) поезжай-ка тогда на автобусе (если твоя машина неисправна).- усиление отрицания:Er hat dich doch informiert, oder? - Он ведь тебя проинформировал, или нет?- Eben nicht! - - В том то и дело, что нет! / Как раз нет!Der Ring ist nicht eben billig. (= ist ziemlich teuer) - Кольцо не очень-то дешёвое. / Нельзя сказать, чтобы кольцо было дешёвым. / Дешёвым кольцо не назовёшь (= довольно дорогое).erst лишь, только означает:- что какое-то действие совершается или совершится позже, чем ожидалось:Ich bin erst gegen Mittag aufgewacht. - Я проснулся только к полудню.Er kommt / kam erst heute. - Он приедет / приехал только сегодня.- событие произошло не очень / совсем давно:Er hat sie erst kürzlich (gestern) gesehen. - Он видел её только недавно (вчера).- что к определённому моменту времени на воображаемой шкале количества было достигнуто меньшее значение, чем ожидалось:Zwei Stunden erst hat er gearbeitet. - Он работал лишь два часа.Ich habe erst zehn Seiten meiner Arbeit geschrieben. - Я написал только / всего лишь десять страниц своей работы.Ich habe diese Woche erst zwei Anrufe bekommen. - Мне на этой неделе позвонили только / всего лишь два раза / было только два звонка.Er ist erst Lehrling. (nicht Meister) - Он ещё только / всего лишь ученик (не мастер).- в сочетании с указанием времени, что ещё относительно рано:Bleib noch ein bisschen, es ist erst halb elf. - Останься ещё немного, сейчас только половина одиннадцатого.Es ist erst Mitte Oktober, und schon schneits! - Ещё только середина октября, а уже идёт снег.- в сочетании с recht, что кто-либо делает что-либо решительно или из-за упрямства:Ich habe ihr verboten, Süßigkeiten zu kaufen, aber sie tut es erst recht. - Я запретил ей покупать сладости, но теперь она нарочно / назло делает это.Jetzt tue ich es erst recht! - А вот теперь я это подавно сделаю!- в сочетании с recht nicht усиление отрицания:Auf diese Art lösen wir das Problem erst recht nicht. - Таким способом мы тем более / и подавно не решим проблему.- выделение, подчеркивание:Er ist sehr hochmütig, und erst seine Frau! - Он очень высокомерный, а его жена и того больше!Er ist ein ausgezeichneter Sportler, aber erst sein Bruder! - Он прекрасный спортсмен, а уж его брат и того лучше!- в предложениях, выражающих желание и имеющих форму самостоятельного условного предложения, усиливает желание:Wenn er bloß erst wieder arbeiten könnte! - Если бы он только вновь мог работать.Hätte er erst die schwierige Prüfung hinter sich! - Только бы он сдал этот трудный экзамен!etwa означает:- что говорящий ожидает на свой вопрос противоположный (отрицательный) ответ, что он опасается положительного ответа. Говорящий маркирует обстоятельство, о котором не спрашивает, как нежелательное, и внушает собеседнику ответить на вопрос отрицательно. Предложение имеет вид общего вопроса. При этом возможен и прямой порядок слов. При отрицании всегда добавляется doch:Rauchst du etwa? / Du rauchst doch nicht etwa? - Разве / неужели ты куришь? / Ты же не куришь?Bist du etwa krank? / Du bist doch nicht etwa krank? (ich bin besorgt um dich) - Может быть, ты болен? / Ты не болен? / Ты не заболел? (я беспокоюсь о тебе)- усиление отрицания в повествовательном, вопросительном предложении и предложении, выражающем желание (Wunschsatz):Er hat nicht etwa geschlafen. - Он ничуть / отнюдь не спал.Er ist nicht etwa dumm, sondern nur faul. - Он отнюдь не глупый, а только ленивый.Ist es etwa nicht seine Schuld? - Да разве в этом не его вина?Er soll nicht etwa denken, ich räche mich. - Пусть не думает, что я мщу.Glauben Sie nicht etwa (nur nicht, ja nicht), das wäre ein Versehen! - Отнюдь не считайте так, это было бы ошибочно!Ich bin nicht etwa dagegen, aber... - Я нисколько не против, но... / Нельзя сказать, чтобы я был против, но...- усиление (только одной) возможности в условных предложениях:Wenn er etwa doch noch kommt, dann... - (В случае,) если он всё же придёт, тогда...Allen, die etwa Bedenken haben sollten, sei gesagt... - Всем, у кого будут сомнения / опасения, следует сказать...- в сочетании с nicht в повелительных / побудительных предложениях усиление побуждения (отрицания):Komm nicht etwa zu spät auf den Flugplatz! - Не опоздай (же) на аэродром!etwas перед прилагательным в положительной или сравнительной степени ограничивает качество, выраженное прилагательным („немного, несколько"):Der Stoff war etwas billiger. - Материал был немного дешевле.Der Weg war etwas anstrengend. - Дорога была несколько утомительной.Ich bin noch etwas müde. - Я ещё немного усталый.fast означает:- перед прилагательным или наречием, названное качество или количество ещё не совсем / полностью достигнуто (= nahezu, annähernd):Es war schon fast dunkel, als er von der Arbeit kam. - Было уже почти темно, когда он вернулся с работы.Wir haben uns seit fast einem ganzen Jahr nicht mehr gesehen. - Мы не виделись почти целый год.- с глаголами, что возможное или вероятное действие не наступило (= beinahe):Ich wäre fast verzweifelt, wenn du mir nicht geholfen hättest. - Ещё бы немного, и я бы отчаялся, если бы ты мне не помог.ganz совсем, полностью, совершенно означает:- усиление качества:Der Keller ist ganz leer. - Подвал совсем пуст.Er ist ganz der / sein Vater. - Он весь в отца.- ослабление качества (= ziemlich) (частица всегда безударна):Das Frühstück war ganz gut. - Завтрак был довольно хорошим.Er schreibt ganz ordentlich. - Он пишет довольно аккуратно.ganz und gar совсем, полностью, совершенно как устойчивое выражение означает усиление:Die Reise ist ganz und gar unbestimmt. - Поездка совершенно неопределённая.gar выражает:- усиление (чаще отрицательного) предположения или риторического вопроса, на который ожидается отрицательный ответ (= etwa, womöglich):Er wird doch nicht gar einen Unfall gehabt haben? - Уж не произошёл ли с ним несчастный случай?Er wird doch nicht gar durchgefallen sein? - Уж не провалился ли он (на экзамене)?- усиление высказывания и удивление (= tatsächlich, wirklich):Er hat gar geglaubt, dieses Problem existierte überhaupt nicht. - Он действительно верил, что эта проблема вообще не существует.Er ist gar zu allem fähig. - Он действительно способен на всё.- усиление отрицания (вообще, совершенно):Er war gar nicht fleißig. - Он был вовсе неприлежный.Ich habe heute gar keine Zeit. - У меня сегодня совершенно нет времени.Er hat noch gar nichts gegessen. - Он ещё совсем ничего не ел.- усиление zu или so (= allzu)Das Wetter war gar zu schlecht. - Погода была слишком / чересчур плохой.Sie ist gar so empfindlich. - Она чересчур чувствительна.Er wäre gar zu gern ins Kino gegangen. - Он с большим удовольствием пошёл бы в кино.gerade прямо, именно, как раз выражает:- выделение, подчеркивание (именно, как раз):Gerade diesen Lehrer suchen wir. - Именно (как раз) такого учителя мы ищем.Gerade du solltest das besser wissen! - Именно (как раз) тебе следовало бы лучше знать об этом.- раздражение или удивление в связи с тем, что действие происходит в неподходящее время или что неприятное действие касается определённого лица (= ausgerechnet):Musste es gerade heute regnen, wo wir einen Ausflug machen wollten? - И нужно ж было дождю пойти именно сегодня, когда мы собрались на экскурсию.Warum passiert so etwas gerade mir? - Почему такое происходит именно со мной?- в сочетании с nicht (nicht gerade) ослабление / смягчение отрицания. Высказывание приобретает ироническое или вежливое звучание (= nicht eben):Das ist nicht gerade das, was ich erwartet habe. - Это не совсем то, чего я ожидал.Er ist nicht gerade ein Genie. - Гением его не назовёшь. / Нельзя сказать, чтобы он был гением.- в сочетании с noch (gerade noch), что что-либо всё же произошло с большим трудом, в последний момент, кое-как наступило и т.д.:Er hat den Zug gerade noch erreicht. - Он едва ещё / еле(-еле) успел на поезд.Sie hat die Prüfung gerade noch bestanden. - Она едва ещё / еле(-еле) / кое-как / с грехом / горем пополам сдала экзамен.- в сочетании с noch (gerade noch) ироническим образом раздражение:Auf den haben wir gerade noch gewartet! - Вот его мы как раз и ждали!Das hat uns gerade noch gefehlt! - Этого нам только не хватало!geradezu прямо-таки (= direkt, tatsächlich, wahrhaftig) усиливает прилагательные, существительные и глаголы (действительно, в самом деле):Die Entdeckung war geradezu sensationell. - Открытие было прямо-таки сенсационным.Das Bild ist geradezu ein Meisterwerk. - Эта картина прямо-таки / просто шедевр.Es schrie geradezu vor Schmerzen. - Он прямо-таки кричал от боли.höchst весьма, чрезвычайно, до крайности означает:- усиление, увеличение степени сравнения (очень, в высшей мере):Das Buch ist höchst interessant. - Книга чрезвычайно интересная.immer выражает:- постоянное увеличение степени качества (перед сравнительной степенью):Das Flugzeug steigt immer höher. - Самолёт поднимается всё выше (и выше).Es kommen immer mehr Leute. - Людей приходит всё больше (и больше).- усиление в сочетании с noch в повествовательных и вопросительных предложениях:- усиление в предложениях образа действия:Er ist immer noch dein Vater. - Он как-никак / всё же твой отец.- в начале побудительных предложений часто без глаголов приветливый / любезный / дружеский тон, ослабляя побуждение:Immer langsam voran! - Только без спешки!Immer mit der Ruhe! - Только спокойно! / Только без спешки!Lass ihn nur immer kommen! - Ну ладно, пусть проходит!Immer rein in die gute Stube! - Заходите, не бойтесь! / Не церемоньтесь, входите!ja выражает- в повествовательном предложении напоминание об известном собеседникам и ожидание согласия (= doch):Du weißt ja, wie er ist. - Ты ведь / же знаешь, какой он есть.Die Prüfungen sind ja bald vorbei. - Экзамены ведь скоро закончатся.Mach dir keine Sorgen, du hast noch ja genug Zeit. - Не беспокойся, у тебя ведь / же ещё достаточно времени.- в повествовательном предложении согласие и его ограничение, часто в сочетании с aber ограничение (= zwar):Die Lösung ist ja momentan ganz gut, aber auf lange Sicht müssen wir uns etwas Neues einfallen lassen. - Хотя решение для данного момента вполне хорошее, (но) на длительную перспективу мы должны придумать что-то новое.Ich kann es ja versuchen (aber ich glaube nicht, dass es funktioniert). - Я, правда, попытаюсь это сделать (однако я не верю в то, что это получится).- в восклицательном предложении удивление:Du bist ja ganz nass! - Ты ведь / же весь мокрый!Es ist ja heute kalt! - Ну и холодно же сегодня!Das ist ja eine Überraschung! - Вот так сюрприз!Das Fleisch ist ja hart! - А мясо ведь жёсткое!Du hast ja ein neues Auto! - У тебя же новая машина!- усиление побуждения и одновременно предупреждение или угроза (= bloß):Mach das ja nicht noch mal! - Только (ни в коем случае) не делай этого больше!Dass du nach der Schule ja sofort nach Hause kommst! - Чтоб после школы сразу же пришёл домой!В сочетании с инфинитивом и в эллиптических формах (без глагола) частица ja употребляется только вместе с отрицанием (ни в коем случае):Ja nicht so schnell fahren! - Ни в коем случае не надо так быстро ехать!Kann ich dich morgen besuchen? - Я могу тебя завтра посетить?-Ja nicht. - - Ни в коем случае.mal выражает- вежливость, непринуждённость в побудительных предложениях:Geh mal zum Arzt! - Сходи-ка к врачу!Machen Sie mir mal einen Kaffee! - Сделайте-ка мне чашку кофе!Komm (doch) mal her, bitte! - Подойди-ка, пожалуйста, сюда!Geh mal beiseite! - Отойди-ка в сторону!Также в конструкциях, которые заменяют повелительное наклонение (парафразах):Du musst mal zum Arzt gehen. - Ты должен сходить к врачу.Er sollte jetzt mal die Frage beantworten. - Ему следовало бы сейчас ответить на вопрос.- вежливость, непринуждённость в вопросительных предложениях, имеющих побудительный характер (чаще ожидается положительный ответ или реакция):Kannst du mir mal sagen, wie spät es ist? - Не мог бы ты мне сказать, который час?Reichst du mir mal das Brot? - Ты мог бы подать мне хлеб?- в сочетании с nun {nun mal) невозможность изменить какой-либо факт, положение вещей (= eben):Da kann man nichts machen, das ist nun mal so. - Здесь ничего не поделаешь, уж это (такова уж ситуация / таковы уж факты).So liegen die Dinge nun mal. - Таковы уж дела.Gegen ihn hast du keine Chance - er ist nun mal stärker als du. - Против него у тебя нет никаких шансов, ничего не поделаешь / попишешь, он сильнее тебя.schon выражает:- уверенность говорящего, что какое-либо действие произойдёт, исполнится, чтобы успокоить, утешить, обнадёжить кого-либо:Der Zug wird schon pünktlich kommen. - Поезд (наверняка) придёт точно.Das wird schon noch gut gehen! - Всё ещё наверняка наладится! / Ничего, всё ещё наладится! / Всё обойдётся / будет хорошо!Er wird schon damit fertig werden. - Он (наверняка) справится с этим. / Ничего он (ещё) справится с этим.- согласие и одновременно ограничение этого согласия, оговорку:Ich würde das Buch schon gern lesen, aber ich habe keine Zeit. - Я бы с удовольствием почитал эту книгу, однако у меня нет времени.Das Haus ist schon schön, aber viel zu groß. - Дом хоть и (безусловно) красивый, однако слишком большой. / Дом красивый, с этим я согласен, но / однако слишком большой.- сомнение, отрицательную оценку в риторическом вопросе, предполагается отрицательный ответ (часто не переводится):Wer konnte ihm schon helfen? (Niemand.) - (Ну и) кто (же) мог ему помочь? (Никто.)Wer will schon in einer solchen Wohnung wohnen? (Niemand.) - (Ну и) кто (же) захочет / будет / станет жить в такой квартире? (Никто.)- в побудительных предложениях настойчивость, нетерпение (= endlich):Rede doch schon! - Ну, говори же (наконец)!Los, mach schon! - Ну, давай же, поторапливайся! / Начинай же наконец!sehr усиливает выраженное качество (= in hohem Maße, besonders):Das Wetter ist sehr schön. - Погода очень хорошая.Er arbeitet sehr gern im Garten. - Он очень любит работать в саду / огороде.selbst выражает то, что высказывание относится к лицу, от которого (вероятно) не ожидали такого действия (= sogar, auch):Über diesen gelungenen Witz musste selbst unser strenger Lehrer lachen. - Над этой удачной шуткой смеялся даже наш строгий учитель.so выражает:- высокую степень:Ich bin ja so froh darüber. - Я же / ведь так рад этому.- нежелание выразить что-то точнее:Ich habe so meine Gründe, warum ich das tue. - У меня есть кое-какие основания / причины, почему я это делаю.- в начале побудительного предложения (часто сопровождается частицей doch) нетерпение или недовольство / раздражение / досаду:So komm jetzt endlich! - Так / да иди же ты в конце концов (сюда)!So unterbrich mich doch nicht immer! - Да не перебивай же меня всё время!- в начале предложения своего рода комментарий, когда говорящий / кто-либо только что что-либо сделал (и доволен этим):So, das hätten wir geschafft! - Ну вот / так, вот и всё / готово! / Так, с этим мы справились!- реакцию на высказывание, показ того, что высказывание принято к сведению (и не представляет большого интереса):Unsere Nachbarn haben ein neues Auto gekauft. - So. - Наши соседи купили новую машину. - Да.wohl выражает довольно высокую степень вероятности того, что какое-либо событие / действие произойдёт:Sie wird wohl den Zug verpasst haben. - Она, пожалуй / вероятно, опоздала на поезд.При этом ja усиливает, а doch уменьшает эту вероятность:Der Zug ist ja wohl wieder nicht pünktlich. - Поезд видимо снова опоздает.Er wird doch wohl nicht gleich kommen. - Он вряд ли сейчас придёт.- усиление при возгласе субъективного комментария со стороны говорящего:Du spinnst wohl! / bist wohl übergeschnappt! - Ты не в своём уме! / Ты что, рехнулся!- подтверждение высказывания и одновременно оговорку, которая в дальнейшем может конкретизироваться:Er weiß wohl, wo der Schlüssel ist, aber er sagt es uns nicht. - Он (хоть и) знает где ключ, но не говорит нам об этом. / Знать-то он знает, где...- усиление побуждения, имеющего форму общего вопроса, часто в сочетании с werden или wollen; на такое строгое побуждение ожидается непосредственная реакция со стороны собеседника, поэтому оно часто приобретает характер угрозы:Willst du wohl deine Hausaufgaben machen! - Будешь ты, наконец, делать домашние задания!Willst du wohl endlich still sein! - Да замолчишь ты наконец!Werdet ihr wohl ruhig sitzen! - Да успокойтесь вы наконец!- определённую сдержанность или неуверенность в вопросительных предложениях:Ob er wohl weiß, dass wir hier sind? - Знает ли он, что мы здесь?Darf ich wohl bei Ihnen mal telefonieren? - Можно ли у тебя позвонить?- знание говорящим ответа в эллиптическом вопросе при ответе на риторический вопрос:Wer hat den „Faust" geschrieben? - Кто написал произведение „ Фауст"?- Wer wohl? - - (Ну) кто ж ещё (кроме Гёте)?zwar употребляется:- при констатации, когда что-то допускается и признаётся, а придаточное предложение начинается с aber или doch:Er war zwar krank, aber er ging trotzdem zur Arbeit. - Он хоть и был болен, но всё равно пошёл на работу.Ich habe zwar wenig Zeit, aber ich helfe dir (trotzdem). - У меня, правда, мало времени, но (несмотря на это) я тебе помогу.Грамматика немецкого языка по новым правилам орфографии и пунктуации > Список наиболее употребительных частиц, их значение и употребление
-
104 ἄν [3]
ἄν, eine Partikel, welche im Deutschen durch kein einzelnes Wort übersetzt werden kann. Sie dient dazu, die Bedeutung der Modi und Tempora zu verändern. Die Grundbedeutung scheint die des Verstärkens, des Versicherns zu sein. Vgl. außer den Gramm. Poppo De usu part. ἄν in Friedemann u. Seebode Misc. crit. 1, 1, 26, Reisig De vi et usu ἄν part. hinter seiner Ausg. von Aristoph. Nubb., Hermann De part. ἄν libr. IV; Hartung Partikellehre 2, 216; Bäumlein Ueber die griech. Modi; u. s. w.; Uebersicht Homerischer Notationen Aristarchs bei Friedlaend. Aristonic. 7. Im Folgenden wird bes. der regelm. Gebrauch der Att. Prosau. der Homerische berücksichtigt, welche beide in manchen Puncten nicht unwesentlich von einander abweichen. Untermischt werden überall Stellen mit demvon Ep. u. Lyr. gebrauchten κέν, welches gleichbedeutend mit ἄν und auch dem Ursprunge nach wohl nur eine Nebenform von ἄν ist, vgl. s. v. κέν. Beide, ἄν wie κέν, gehören immer zu einem Verbum, welches aber zuweilen ergänzt werden muß: Hom. Iliad. 7, 286 ἀρχέτω· αὐτὰρ ἐγὼ μάλα πείσομαι, ᾑ περ ἂν οὗτος; 5, 481 κτήματα πολλά, τά τ' ἔλδεται ὅς κ' ἐπιδευής; 21, 226 ἤ κέν με δαμάσσεται, ἦ κεν ἐγὼ τόν; Ar. Nubb. 5 οἱ δ' οἰκέται ῥέγκουσιν· ἀλλ' οὐκ ἂν πρὸ τοῠ; 154 τί δῆτ' ἄν, ἕτερον εἰ πύϑοιο Σωκράτους φρόντισμα; Dem. Ol. 1, 21 οὔτε γὰρ εὐτρεπῶς οὐδ' ὡς ἂν κάλλιστ' αὐτῷ τὰ παρόντ' ἔχει; Lys. Evand. 7 ἐγὼ μὲν γὰρ οὐκ ἂν οἶμαι; Plat. Rep. 9, 577 b προσποιησώμεϑα ἡμεῖς εἶναι τῶν δυνατῶν ἂν κρῖναι καὶ ἤδη ἐντυχόντων τοιούτοις; Eur. Alc. 182 σὲ δ' ἄλλη τις γυνὴ κεκτήσεται, σώφρων μὲν οὐκ ἂν μᾶλλον, εὐτυχὴς δ' ἴσως, Plat. Symp. 221 e εἰ γὰρ ἐϑέλει τις τῶν Σωκράτους ἀκούειν λόγων, φανεῖεν ἂν πάνυ γελοῖοι τὸ πρῶτον· τοιαῠτα καὶ ὀνόματα καὶ ῥήματα ἔξωϑεν περιαμπέχονται, Σατύρου ἄν τινα ὑβριστοῦ δοράν. Die Att. bes. in den Wendungen ὥσπερ ἂν εἰ, πῶς γὰρ ἄν u. ä. Die Formen, in denen das ausgelassene Verb ergänzt werden kann oder muß, ergeben sich aus dem Folgenden. Nämlich verbunden wird ἄν (κέν):
I. Mit dem indicativ., a) praes. u. perf. nicht in sicheren Stellen; die herrschende Tradition der alten Gramm., s. Apoll. Dysc. Synt. 3, 6 Bekk. Anecdd. 1 p. 126, läugnet diese Verbindung ausdrücklich; sie ist jedenfalls überflüssig, indem Alles, was sie ausdrücken könnte, auf andere Art besser ausgedrückt wird; in Aussagesätzen z. B. würde sie in der Regel Möglichkeit in der Gegenwart ausdrücken, perf. als actio perfecta, praes. als actio imperfecta. οὐδὲν ἂν διαφέρει »es macht wohl keinen Unterschied«, τέϑνηκεν ἄν »vielleicht ist er todt«; dasselbe wird und weit passender durch den optativ. potential. (III a) ausgedrückt. Bei Hom. Od. 3, 255 τάδε καὐτὸς ὀίεαι nahm Ptolem. Ascalonita das καύτός für κὲ αὐτός, es ist aber καὶ αὐτός, vgl. Scholl. l. e. nebst Aristonic. u. Herodian. Scholl. Iliad. 6, 260; Hom. Hymn. Mercur. 224 οὔτε τί κεν ταύρου (v. l. κενταύρου) λασιαύχενός ἐστιν ὁμοῖα (v. l. ἔλπομαι εἶναι), s. interprett.; Anakoluth Ar. Vespp. 281 τάχα δ' ἂν διὰ τὸν χϑιζινὸν ἄνϑρωπον, ὃς –, διὰ τοῠτ' ὀδυνηϑεὶς εἶτ' ἴσως κεῖται πυρέττων; Andocid. Mystt. 117 τάχα γὰρ ἂν αὐτὸ βούλεσϑε πυϑέσϑαι, v. l. γὰρ βούλεσϑε, Hermann ἌΝ p. 44 βούλοισϑε; Plat. Rep. 1. 352 e οὐκοῦν δικαίως ἂν ταῠτα τούτων φαμὲν ἔργα εἶναι, entw. ἄν zu streichen, oder φαῖμεν zu schreiben, oder δικαίως ἄν = δικαίως ἂν φάντες, oder ἂν εἶναι zu verb.: 10. 610 a ὀρϑότατ' ἄν, ἔφη, λέγεις, v. l. ὀρϑότατα, ἔφη. λέγεις u. ὀρϑότατ' ἄν, ἔφη, λέγοις; Legg. 1, 647 a ἆρ' οὖν οὑκ ἂν νομοϑέτης, καὶ πᾶς οὗ καὶ σμικρον ὄφελος, τοῠτον τὸν φόβον ἐν τιμῇ μεγίστῃ σέβει καὶ – προσαγογεύει καὶ – νενόμικεν, Ast οὐ καὶ νομοϑέτης; Dionys. Hal. Ep. ad Cn. Pomp. 6 ἐφ' οἷς μάλιστ' ἂν ἐσπούδακε: man will das ἄν streichen, viell. ist aber μάλιστ' ἂν ἐσπουδάκοι zu lesen; Hes. O. 347 έμμορέ τοι τιμῆς, ὅς τ' ἔμμορε γείτονος ἐσϑλοῠ, v. l. (bei Stob. 2, 14) ὅς κ' ἔμμορε. – b) bei'm futur. im Hom. allgemein anerkannt, doch s. unten D; meist aussagende Sätze, verschiedener Art: Iliad. 22, 66 αὐτὸν δ' ἂν πύματόν με κύνες πρώτῃσι ϑύρῃσιν ὠμησταὶ ἐρύουσιν; 9, 167 εἰ δ' ἄγε, τοὺς ἂν ἐγὼν ἐπιόψομαι; 4, 176 καί κέ τις ὧδ' ἐρέει; 14, 267 ἐγὼ δέ κέ τοι χαρίτων μίαν ὁπλοτεράων δώσω ὀπυιέμεναι; 17, 515 τὰ δέ κεν Διὶ πάντα μελήσει; Od. 16, 297 τοὺς δέ κ' ἔπειτα Παλλὰς ϑέλξει; 19, 558 οὐδέ κέ τις ϑάνατον καὶ Κῆρας ἀλύξει; Iliad. 9, 61 οὐδέ κέ τίς μοι μῦϑον ἀτιμήσει; 2, 229 ἦ ἔτι καὶ χρυσοῦ ἐπιδεύεαι, ὅν κέ τις οἴσει Τρώων; 23, 675 κηδημόνες μενόντων, οἵ κέ μιν ἐξοίσουσιν; Od. 16, 438 οὐκ ἔσϑ' οὗτος ἀνήρ, οὐδ' ἔσσεται, οὐδὲ γένηται, ὅς κεν Τηλεμάχῳ σῷ υἱέι χεῖρας ἐποίσει; Iliad. 1, 175 πάρ' ἔμοιγε καὶ ἄλλοι οἵ κέ με τιμήσουσι; 17, 241 Πατρόκλοιο, ὅς κε τάχα Τρώων κορέει κύνας ἠδ' οἰωνούς; 17, 144 φράζεο νῦν ὅππως κε πόλιν καὶ ἄστυ σαώσεις; Od. 15, 524 ἀλλὰ τά γε Ζεὺς οἶδεν, εἴ κέ σφι πρὸ γάμοιο τελευτήσει κακὸν ἦμαρ; 18, 265 τῷ οὐκ οἶδ' εἴ κέν μ' ἀνέσει ϑεὸς ἶ κεν ἁλώω αὐτοῦ ἐνὶ Τροίῃ; 16, 260 καὶ φράσαι ἤ κεν νῶιν Ἀϑήνη σὺν Διὶ πατρὶ ἀρκέσει, ἦέ τιν' ἄλλον ἀμύντορα μερμηρίξω; im Bedingungssatze Iliad. 17, 557 κατηφείη καὶ ὄνειδος ἔσσεται, εἴ κ' Ἀχιλῆος ἀγαυοῦ πιστὸνἑταῖρον ταχέες κύνες ἑλκήσουσιν; Od. 16, 282 ὁππότε κεν πολύβουλος ἐνὶ φρεσὶ ϑήσει Ἀϑήνη, νεύσω μέν τοι ἐγὼ κεφαλῇ. Beiden Folgenden sind die Stellen stets mißtrauisch betrachtet worden; meistens finden sich v. v. l. l.; in einigen Stellen läßt sich das ἄν mit einem particip. verbinden, vgl. VI, in einigen läßt sich Anakoluthie erblicken; für die regelrechte Att. Prosa verwarfen die alten Gramm. entschieden den Gebr., vgl. Lucian. Pseudosoph. 2. Theocr. 27, 37 πατρὶ δὲ γηραλέῳ τίνα κεν τίνα μῦϑον ἐνίψω; Eur. El. 484 κἂν ἔτ' ἔτι φόνιον ὑπὸ δέραν ὄψομαι αἷμα χυϑὲν σιδάρῳ; Dinarch. Demosth. 68 τί δ' ἂν (τιϑῶμεν γὰρ ταῦτα), ἐὰν –, πρὸς ϑεῶν, ὦ ἄνδρες, τί ἐροῦμεν; Xen. An. 2, 5, 13 Αἰγυπτίους δὲ – οὐχ ὁρῶ ποίᾳ δυνάμει συμμάχῳ χρησάμενοι μᾶλλον ἂν κολάσεσϑε τῆς νῦν σὺν ἐμοὶ οὔσης; Thuc. 2, 80 λέγοντες ὅτι – ῥᾳδίως ἂν Ἀκαρνανίαν σχόντες καὶ τῆς Ζακύνϑου καὶ Κεφαλληνίας κρατήσουσιν, v. l. ῥᾳδίως Ἀκαρνανίαν; Pind. Nem. 7, 68 μαϑὼν δέ τις ἂν ἐρεῖ, vgl. Plat. Symp. 222 a διοιγομένους δὲ ἰδὼν ἄν τις καὶ ἐντὸς αὐτῶν γιγνόμενος πρῶτον μὲν νοῠν ἔχοντας ἔνδον μόνους εὑρήσει τῶν λόγων, ἔπειτα κτἑ.; Isocr. Euagor. 66 τίνα γὰρ ἂν εὑρήσομεν τῶν τότε γενομένων τοιαῦτα διαπεπραγμένον, v. l. γὰρ εὑρήσομεν; Plat. Phaedon. 61 c οὐδ' ὁπωστιοῠν ἄν σοι ἑκὼν εἶναι πείσεται, v. l. ὁπωστιοῠν σοι; Xen. Cyr. 7, 5, 21 πολὺ ἂν ἔτι μᾶλλον ἢ νῠν ἀχρεῖοι ἔσονται, v. l. πολὺ ἔτι; Aesch. Fals. leg. 11 οὕτω γὰρ ἂν μάλιστα μεμνήσομαι, v. l. γὰρ μάλιστα; Dinarch. Demosth. 109 πολὺ γὰρ ἂν δικαιότερον ἐλεήσετε τὴν χώραν, v. l. ἐλεήσαιτε; Plat. Euthyd. 274 e κάλλιστ' ἂν προτρέψετε, v. l. προτρέψαιτε; Thuc. 1, 140 ἀπισχυρισάμε νοι δὲ σαφὲς ἂν καταστήσετε αὐτοῖς ἀπὸ τοῦ ἴσου ὑμῖν μᾶλλον προσφέρεσϑαι, v. l. καταστήσαιτε; Ar. Nubb. 1 157 οὐδὲν γὰρ ἄν με φλαῦρον ἐργάσεσϑ' ἔτι, v. l. ἐργάσαισϑ' ἔτι; Aesch. Ctes. 155 τί ποτ' ἂν ἐρεῖ ἢ τί φϑέγξεται, v. l. ἀνερεῖ; Eur. Bacch. 639 τί ποτ' ἂν ἐκ τούτων ἐρεῖ, v. l. ἄρ' ἐκ; Ar. Nubb. 465 ἆρά γε τοῠτ' ἂν ἐγώ ποτ' ὄψομαι, v. l. ἄρ' ἐγώ; Vespp. 942 οὐκ ἂν σὺ παύσει, v. l. αὖ σύ; Eur. Ion. 158 μάρψω σ' ἂν τόξοις, v. l. αὖ; Andromach. 464 οὐδέποτ' ἂν δίδυμα λέκτρ' ἐπαινέσω βροτῶν, v. l. οὐδέποτε; Ar. Avv. 1313 ταχὺ δ' ἂν πολυάνορα τὰν πόλιν καλεῖ τις ἀνϑρώπων, v. l. καλοῖ; Plat. Rep. 10, 615 d οὐχ ἥκει οὐδ' ἂν ἥξει δεῦρο, v. l. ἥξοι; Apol. 29 c ὃς ἔφη –, λέγων πρὸς ὑμᾶς, ὡς, εἰ διαφευξοίμην, ἤδη ἂν ὑμῶν οἱ υἱεῖς ἐπιτηδεύοντες ἃ Σωκράτης διδάσκει πάντες παντάπασι διαφϑαρήσονται, v. l. διαφϑα-ρήσοιντο. Ziemlich sicher scheint Cebet. 14 τότε ἂν οὕτως σωϑήσονται, obschon in σωϑήσονται selber die v. l. σωϑείησαν gegeben ist. Auch die Stellen sind zu beachten, wo ἄν beim infin. u. part. fut. steht, s. V u. VI. Wenn aber wirklich die Att. Prosa ἄν mit dem indicat. fut. verband, so war ihr dies doch jedenfalls nicht geläufig und regelmäßig, sondern vereinzelte Nachahmung Homers. Bei diesem steht ἄν (κέν) im Bedingungssatze entschieden pleonastisch ( περιττῶς); der Sinn aller Aussagesä tze wird, nach Aristarchs Observation, regelrecht in Prosa ausgedrückt durch den optat. potential. (III a); an manchen Stellen paßt entschieden, nach Aristarch, auch der indicat. fut. ohne ἄν; zweifelhaft ist, ob Aristarch für die prosaische Metalepsis all er aussagenden Homerischen Stellen die Wahl frei ließ zwischen ind. fut. ohne ἄν u. optat. pot. – c) in derselben Bedeutung wie bei'm fut. steht ἄν bei'm indic at. der praeterita in Aussagesätzen; die Beispiele selten und meist unsicher; doch liegt es näher bei den Att. an einen solchen indicat. potential. praeter. zu glauben, als an den indicat. potential. fut. (I b), weil der letztere durch den regelm. Att. Gedr. des optat. potential. (III a) überflüssig gemacht wird, der ind. pot. praet. aber nicht, indem der opt. pot. regelrecht nur Gegenwart und Zukunft bezeichnen kann. Demosth. Steph. 1, 11 τοῦ τις ἂν εἵνεκεν ἔφευγεν ἀνοίγειν τὸ γραμματεῖον; ἵν' ἡ διαϑήκη νὴ Δία μὴ φανερὰ γένοιτο τοῖς δικασταῖς, »weshalb mag wohl einmal Einer die Testamentseröffnung vermieden haben«; würde in die Gegenwart versetzt heißen τοῦ τις ἂν εἵνεκεν φεύγοι. Das Verhältniß des ind. pot. praet. zum opt. pot. bes. deutlich l. c. 19 οἱδὶ δὲ διαϑήκας ἐμαρτύρησαν ὡς ἂν μάλιστ' οἱ δικασταὶ ταύτην τὴν διαϑήκην ἐπίστευσαν τοῦ πατρὸς εἶναι, ἐγὼ δὲ ἀπεκλείσϑην τοῦ λόγου τυχεῖν ὑπὲρ ὧν ἀδικοῦμαι, οὗτοι δὲ φωραϑεῖεν τὰ ψευδῆ μεμαρτυρηκότες. καίτοι τό γ' ἐναντίον ᾤοντο τούτου: das vorangestellte ὡς ἂν μάλιστα gehört zu allen drei Verben, ἐπίστευσαν, ἀπεκλείσϑην, φωραϑεῖεν, und ὡς ἂν μάλιστα ἐπίστευσαν, ἀπεκλείσϑην ist für die Vergangenheit genau dasselbe, was ὡς ἂν μάλιστα φωραϑεῖεν für die Gegenwart, »sie zeugten grade auf die Art, daß (wie) die Richter glauben konnten, ich aber ausgeschlossen werden konnte, diese hier aber entlarvt werden können«; alles in die Gegenwart gesetzt würde heißen ὡς ἂν μάλιστα οἱ δ. πιστεύσειαν, ἐγὼ δὲ ἀποκλεισϑείην, οὗτοι δὲ φωραϑεῖεν. In ähnl. Weise mit dem opt. pot. verbunden Hom. Od. 4, 546 ἢ γάρ μιν ζωόν γε κιχήσεαι, ἤ κεν Ὀρέστης κτεῖνεν ὑποφϑάμενος, σὺ δέ κεν τάφου ἀντιβολήσαις, »oder vielleicht tödtete ihn O. und du kommst vielleicht zum Leichenbegängniß«. Soph. Phil. 572 πρὸς ποῖον ἂν τόνδ' αὐτὸς οὑδυσσεὺς ἔπλει, »nach wem da mag O. in eigner Person gefahren sein«, würde in die Gegenwart versetzt heißen πρὸς ποῖον ἂν τόνδε πλέοι; unnöthige Conjectur ποῖον αὖ. Aber oft schwer zu entscheiden, ob der ind. pot. praet. vorliege, oder ind. des Nichtwirkl. (Id), z. B. Eur. Iph. A. 1582 πληγῆς κτύπον γὰρ πᾶς τις ᾔσϑετ' ἂν σαφῶς, τὴν παρϑένον δ' οὐκ εἶδεν οὗ γῆς εἰσέδυ; Isocr. Antid. 233 ὃ τίς ἂν οἷός τ' ἐγένετο πεῖσαι μη πολὺ τῷ λόγῳ διενεγκών; 312 ὃ τίς ἂν τῶν παλαιῶν ἀνδρῶν γενήσεσϑαι προσεδόκησεν; Xen. Hell. 3, 4, 18 ἐπεῤῥώσϑη δ' ἄν τις καὶ ἐκεῖνο ἰδών; Cyr. 3, 3, 70 ἔνϑα δὴ ἔγνω τις ἂν τοὺς ὁμοτίμους πεπαιδευμένους ὡς δεῖ, Hom. Iliad. 16, 138 οὐδ' ἂν ἔτι φράδμων περ ἀνὴρ Σαρπηδόνα δῖον ἔγνω. Auch das ἄν iterativ. (I f) ist zuweilen vom ind. pot. praet. schwer zu unterscheiden, z. B. Ar. Plut. 982 ἀλλ' ἀργυρίου δραχμὰς ἂν ᾔτησ' εἴκοσιν κτἑ.; Plat. Apol. 18 c ἐν ταύτῃ τῇ ἡλικίᾳ, ἐν ᾑ ἂν μάλιστα ἐπιστεύσατε. Alle drei Erklärungen, ἄν iterat., ind. des Nichtwirkl., ind. pot. praet. sind möglich Hom. Od. 9, 211 τὸν δ' ὅτε πίνοιεν μελιηδέα οἶνον ἐρυϑρόν, ἓν δέπας ἐμπλήσας ὕδατος ἀνὰ εἴκοσι μέτρα χεῠ', ὀδμὴ δ' ἡδεῖα ἀπὸ κρητῆρος ὀδώδει, ϑεσπεσίη· τότ' ἂν οὔ τοι ἀποσχέσϑαι φίλον ἦεν (so citirt auch Herodian. Scholl. Iliad. 4, 126). – d) bei'm indic at. der praeterita in Aussagesätzen, um das Ausgesagte als nicht wirklich zu bezeichnen: Hauptsätze u. Nebensätze, positiv u. negativ, fragend u. antwortend, direct u. indirect; Forderungssätze dieses Modus, indicat. des Nichtwirklichen, Wunsch, Bedingung, Absicht, kommen in den indicat. praet. ohne ἄν, Ausnahmen s. Ie; das imperf. bezeichnet die Gegenwart, der aor. u. das seltner gebr. plusqp ft. die Vergangenheit; zuweilen, nimmt man gewöhnl. an, wird der aor. von der Gegenwart gebr., um eine Handlung als schnell eintretend zu bezeichnen; doch läßt sich in den hierfür angeführten Stellen, z. B. Soph. O. T. 1438 ἔδρασ' ἄν, der aor. von der Vergangenheit, scharf gefaßt, verstehen; sicher ist, daß umgekehrt das impft. öfters von der Vergangenheit als praes. histor. gebr. wird, u. bei Hom. spielt auch hier die Enallage der tempp. ihre Rolle, da er, noch nicht ganz losgelös't von älterer, einfacher Conjugationsart, welche nur praes. u. zugehör. praeter. kannte, die praeterita noch nicht überall so scharf sondert, wie die Attiker; die Zukunft wird im ind. des Nichtwirkl. behandelt. als wäre sie Gegenwart, d. h. das imperf. ist fut. 1, aor. u. plusqpft. sind fut. exact. Die allgemeine Regel, daß in der indirecten Rede das tempus der zu Grunde liegenden directen beibehalten wird, gilt auch für diesen Modus. Negation ist, nach der allgemeinen Regel, in den Forderungssätzen μή, in den Aussagesätzen οὐ; wenn nicht der Satz, sondern ein einzelnes Wort negirt wird, darf ausnahmsweise in Forderungssätzen auch οὐ gebraucht werden: Lys. or. 13, 62 εἰ μὲν οὖν οὐ πολλοὶ (= ὀλίγοι) ἶσαν, καϑ' ἕκαστον ἂν περὶ αὐτῶν ήκούετε. Im Deutschen wird der indic at. des Nichtwirkl. ausgedrückt durch den conj. impft. u. plusqpft. oder den conditional., ohne daß ἄν durch ein eigenes Wort übersetzt würde. Hom. Od. 5, 39 πόλλ' ὅσ' ἄν οὐδέποτε Τροίης ἐξήρατ' Οδυσσεύς, εἴ περ ἀπήμων ἦλϑε, λαχὼν ἀπὸ ληίθος αἶσαν, »so Viel wie Od. nie aus Troja mitgebracht hätte (haben würde) wenn er ohne Schaden heimgekehrt wäre«; Iliad. 7, 273 καί νύ κε δὴ ξιφέεσσιν αὐτοσχεδὸν οὐτάζοντο, εἰ μὴ κήρυκες ἶλϑον, »sie würden verwundet haben« οὐτάζοντο; 22, 202 πῶς δέ κεν Ἕκτωρ κῆρας ὑπεξέφυγεν ϑανάτοιο, εἰ μή οἱ πύματόν τε καὶ ὕστατον ἤντετ' Ἀπόλλων ἐγγύϑεν, aor. ἤντετο; Her. 1, 187 εἰ μὴ ἄπληστός τε ἔας χρημάτων καὶ αἰσχροκερδής, οὐκ ἂν νεκρῶν ϑήκας ἀνέῳγες; Xen. Cyr. 8, 3, 32 ἀλλὰ πλουσιωτέρῳ μὲν ἄν, εἰ ἐσωφρόνεις, ἢ ἐμοὶ ἐδίδους; Plat. Gorg. 516 e καίτοι οὗτοι, εἰ ἶσαν ἄνδρες ἀγαϑοί, ὡς σὺ φῄς, οὐκ ἄν ποτε ταῠτα ἔπασχον; Xen. Hell. 6, 4, 13 οὐ γὰρ ἂν ἠδύναντο αὐτὸν ἀνελέσϑαι καὶ ζῶντα ἀπενεγκεῖν, εἰ μὴ οἱ πρὸ αὐτοῠ μαχόμενοι ἐπεκράτουν ἐν ἐκείνῳ τῷ χρόνῳ, praes. hist. ήδύναντο ἐπεκράτουν: Demosth. De cor. 9 εἰ μὲν οὖν περὶ ὧν ἐδίωκε μόνον κατηγόρησεν Αἰσχίνης, κἀγὼ περὶ αὐτοῠ τοῦ προβουλεύματος εὐϑὺς ἂν ἀπελογούμην; 76 ἀλλ' οὐκ ἂν ἔχοις· εἰ γὰρ εἶχες, οὐδὲν ἂν αὐτοῦ πρότερον νυνὶ παρέσχου; Plat. Euthyphr. 14 c ὃ εἰ ἀπεκρίνω, ἱκανῶς ἂν ἤδη παρὰ σοῦ τὴν ὁσιότητα ἐμεμαϑήκη; Andocid. Mystt. 92 εἰ γὰρ ἦλϑεν, ἐδέδετ' ἂν ἐν τῷ ξύλῳ; Demosth. Fals. leg. 173 καίτοι καὶ τἄλλ' ἂν ἅπαντ' ἀκολούϑως τούτοις ἐπέπρακτο, εἴ τις ἐπείϑετό μοι; Plat. Apol. 31 d εἰ ἐγὼ πάλαι ἐπεχείρησα πράττειν τὰ πολιτικὰ πράγματα, πάλαι ἂν ἀπολώλη καὶ οὔτ' ἂν ὑμᾶς ὠφελήκη οὐδὲν οὔτ' ἂν ἐμαυτόν; Aeschin. Ctes. 252 καὶ ἴσαι αἱ ψῆφοι αὐτῷ ἐγένοντο· εἰ δὲ μία μόνον μετέπεσεν, ὑπερώριστ' ἂν ἢ ἀπέϑανεν; Demosth. De cor. 133 καὶ εἰ μὴ ἡ βουλὴ ἡ ἐξ Ἀρείου πάγου ἐπεζήτησε τὸν ἄνϑρωπον καὶ συλλαβοῠσα ἐπανήγαγεν ὡς ὑμᾶς, ἐξήρπαστ' ἂν ὁ τοιοῠτος καὶ τὸ δίκην δοῠναι διαδὺς ἐξεπέμπετ' ἂν ὑπὸ τοῠ σεμνολόγου τουτουί; Demosth. Leochar. 54 ἔπειτ' εἰ μὲν αὑτὸν διαμεμαρτυρήκει, εἶχεν ἂν λόγον αὐτῷ τὸ πρᾶγμα; Mid. 51 εἰ μὲν τοίνυν μὴ χορηγὸς ὢν ταῦτ' ἐπεπόνϑειν ὑπὸ Μειδίου, ὕβριν ἄν τις μόνον κατέγνω τῶν πεπραγμένων αὐτῷ; Isocr. Phil. 56 λοιπὸν δ' ἂν ἶν ἡμῖν ἔτι περὶ τῆς πόλεως διαλεχϑῆναι τῆς ἡμετέρας, εἰ μὴ προτέρα τῶν ἄλλων εὖ φρονήσασα τὴν εἰρήνην ἐπεποίητο; Plat. Phaedon. 106 c ἐπεὶ εἰ τοῠτο ὡμολόγητο ἡμῖν, ῥᾳδίως ἂν διεμαχόμεϑα; Demosth. De cor. 200 εἰ γὰρ ταῠτα προεῖτο ἀκονιτί, περὶ ὧν οὐδένα κίνδυνον ὅντινα οὐχ ὑπέμειναν οἱ πρόγονοι, τίς οὐχὶ κατέπτυσεν ἂν σοῠ; Euerg. et Mnesib. 66 καίτοι πῶς ἂν εἰ μὴ πεπορισμένον τε ἶν καὶ ἐπηγγέλκειν αὐτοῖς, εὐϑὺς ἂν ἀπέλαβον; De cor. 79 τί ποτ' οὖν τοῖς ἄλλοις ἐγκαλῶν τῶν ἐμοὶ πεπραγμένων οὐχὶ μέμνηται; ὅτι τῶν ἀδικημάτων ἂνἐμέμνητο τῶν αὑτοῠ, εἴ τι περὶ ἐμοῠ γεγράφει. Indirect mit ὅτι Xen. Mem. 4, 4, 15 Λυκοῠργον δὲ καταμεμάϑηκας, ὅτι οὐδὲν ἂν διάφορον τῶν ἄλλων πόλεων τὴν Σπάρτην ἐποίησεν, εἰ μὴ τὸ πείϑεσϑαι τοῖς νόμοις μάλιστα ἐνειργάσατο αὐτῇ: Demosth. De cor. 174 εὖ γὰρ οἶδ' ὅτι, εἰ τοῦϑ' οὕτως ἐτύγχανεν ἔχον, οὐκ ἂν αὐτὸν ήκούομεν ἐν Ἐλατείᾳ ὄντα, ἀλλ' ἐπὶ τοῖς ἡμετέροις ὁρίοις; Her. 1, 4 δῆλα γὰρ δὴ ὅτι, εἰ μὴ αὐταὶ ἐβουλέατο, οὐκ ἂν ἡρπάζοντο, praes. hist., vgl. Demosth Aphob. 1, 55; indirecte Frage Demosth. Phaenipp. 1 εἰ μὴ γὰρ οὗτος ἡμῖν σαφῶς διώρισεν, οὐκ οἶδ' ὅποι προῆλϑεν ἄν ἡ τουτουὶ Φαινίππου τόλμα. Bedingungssätze werden in ind. des Nichtwirkl. meistens durch εἰ angeknüpft; sie können aber eben so gut wie in andern Modis durch andere relative Partikeln u. Pronomina angeknüpft werden: Lys. 32, 23 καὶ ὁπότερον τούτων ἐποίησεν, οὐδενὸς ἂν ἧττον Ἀϑηναίων πλούσιοι ἦσαν. Zuweilen wird ein Aussagesatz im ind. des Nichtwirkl. von mehreren Bedingungssätzen dieses Modus begleitet: Plat. Apol. 17 d ὥσπερ οὖν ἄν, εἰ τῷ ὄντι ξένος ἐτύγχανον ὤν, ξυνεγιγνώσκετε δήπου ἄν μοι, εἰ ἐν ἐκείνῃ τῇ φωνῇ τε καὶ τῷ τρόπῳ ἔλεγον, ἐν οἷσπερ ἐτεϑράμμην, καὶ δὴ καὶ νῦν τοῠτο ὑμῶν δέομαι δίκαιον κτἑ.: bedingend ist auch der Satz ἐν οἷσπερ ἐτεϑράμμην; Isocr. Antid. 33 εἰ γάρ τις ἶν ήδικημένος, εἰ καὶ τὸν ἄλλον χρόνον ἡσυχίαν εἶχεν, οὐκ ἂν ἠμέλησε τοῦ καιροῦ τοῠ παρόντος, ἀλλ' ἦλϑεν ἄν. Sehr oft erscheinen im ind. des Nichtwirkl. Aussagesätze ohne Bedingungssatz; dochkann u. muß dann stets ein Bedingungssatz ergänzt werden, da sich in diesem Modus nur Bedingtes aussagen läßt. Der zu ergänzende wieder dastehende Bedingungssatz kann in keinem andern Modusgedachtwerden, als ebenfalls im ind. des Nichtwirkl.; wie umgekehrtnur ein ind. des Nichtwirkl. denkbar ist als Hauptsatz zu einem Bedingungssatze dieses Modus; eine scheinbare Ausnahme machen Anakoluthien, doppelt-bedingte Sätze, von denen I e, u. der Sprachgebr. III b. Oft deutet ein Wort im Aussagesatze oder ein benachbarter Satz den Inhalt des zu ergänzenden Bedingungssatzes an; oft ist er in ein partic. zusammengefaßt. Hom. Od. 11, 418 ἀλλά κε κεῖνα μάλιστα ἰδὼν ὀλοφύραο ϑυμῷ, ἰδών = εἰ εἶδες; Iliad. 15, 224 μάλα γάρ κε μάχης ἐπύϑοντο καὶ ἄλλοι, scil. εἰ μάχη ἐγένετο, vgl. 228 ἐπεὶ οὔ κεν ἀνιδρωτί γ' ἐτελέσϑη; 5, 201 ἦ τ' ἂν πολὺ κέρϑιον ἦεν, »es wäre viel besser«, näml. »wenn ich gehorcht hätte«, was man dem vorausgehenden ἀλλ' ἐγὼ οὐ πιϑόμην entnimmt; 19, 271 οὐκ ἂν δή ποτε ϑυμὸν ἐνὶ στήϑεσσιν ἐμοῖσιν Ἀτρείδης ὤρινε διαμπερές, οὐδέ κε κούρην ἦγεν ἐμεῦ ἀέκοντος ἀμήχανος· ἀλλά ποϑι Ζεὺς ἤϑελ' Ἀχαιοῖσιν ϑάνατον πολέεσσι γενέσϑαι; 3, 56 ἀλλὰ μάλα Τρῶες δειδήμονές· ἦ τέ κεν ἤδη λάινον ἕσσο χιτῶνα κακῶν ἕνεχ' ὅσσα ἔοργας; Od. 9, 303 τὸν μὲν ἐγὼ βούλευσα οὐτάμεναι· ἕτερος δέ με ϑυμὸς ἔρυκεν. αὐτοῦ γάρ κε καὶ ἄμμες ἀπωλόμεϑ' αἰπὺν ὄλεϑρον· οὐ γάρ κεν δυνάμεσϑα ϑυράων ὑψηλάων χερσὶν ἀπώσασϑαι λίϑον ὄβριμον, ὃν προσέϑηκεν, praes. hist. δυνάμεσϑα; 14, 61 ἦ γὰρ τοῦ γε ϑεοὶ κατὰ νόστον ἔδησαν, ὅς κεν ἔμ' ἐνδυκέως ἐφίλει καὶ κτῆσιν ὄπασσεν, »der mich gut behandeln u. mir ein Eigenthum gegeben haben würde«, nämlich wenn die Götter seine Heimkehr nicht verhindert hätten; 13, 205 αἴϑ' ὄφελον μεῖναι παρὰ Φαιήκεσσιν αὐτοῦ· ἐγὼ δέ κεν ἄλλον ὑπερμενέων βασιλήων ἐξικόμην, ὅς κέν μ' ἐφίλει καὶ ἔπεμπε νέεσϑαι; Demosth. Polycl. 67 ἆρ' οὐκ ἂν ὠργίζεσϑέ μοι καὶ ἡγεῖσϑε ἂν ἀδικεῖν με; Plat. Phaedon. 91 b κακὸν γὰρ ἂν ἦν; Thuc. 1, 11 δῆλον δέ· τὸ γὰρ ἔρυμα τῷστρατοπέδῳ οὐκἂνἐτειχίσαντο; Aeschyl. Choeph. 709 ἄλλος δ' ὁμοίως ἦλϑεν ἂν τάδ' ἀγγελῶν; 701 ἐγὼ μὲν οὖν ξένοισιν ὧδ' εὐδαίμοσι κεδνῶν ἕκατι πραγμάτων ἂν ἤϑελον γνωστὸς γενέσϑαι καὶ ξενωϑῆναι; Plat. Phaedr. 228 a καίτοι ἐβουλόμην γ' ἂν μᾶλλον κτἑ.; Ar. Eccl. 151 ἐβουλόμην μὲν ἕτερον ἂν τῶν ἠϑάδων λέγειν τὰ βέλτισϑ', ἵν' ἐκαϑήμην ἥσυχος· νῦν δ' οὐκ ἐάσω κτἑ.; Soph. Phil. 427 οἴμοι, δύ' αὖ τώδ' ἐξέδειξας, οἷν ἐγὼ ἥκιστ' ἂν ἠϑέλησ' ὀλωλότοιν κλύειν; Aesch. Ctes. 115 Μειδίαν, ὃν ἐβουλόμην ἂν πολλῶν ἕνεκα ζῇν; Demosth. De cor. 126 αὐτὸς εἰρηκὼς ἃ τίς οὐκ ἂν ὤκνησε τῶν μετρίων ἀνϑρώπων φϑέγξασϑαι; Isocr. Antid. 255 ὧν μὴ διαταχϑέντων οὐκ ἂν οἷοί τ' ἦμεν οἰκεῖν μετ' ἀλλήλων; Demosth. Fals. leg. 308 ἔστιν οὖν ὅπως ταῠτ' ἄν, ἐκεῖνα προειρηκώς, ὁ αὐτὸς ἀνὴρ μη διαφϑαρεὶς ἐτόλμησεν εἰπεῖν; elliptisch oder Anatoluth Her. 8, 119 ὅκως οὐκ ἂν ἐξέβαλε; Isocr. Περὶ τοῦ ζεύγ. 7 οὕτω σαφῶς ἐπέδειξεν αὐτοὺς ψευδομένους, ὥστε παρὰ μὲν τῶν κατηγόρων ἡδέως ἂν ὁ δῆμος δίκην ἔλαβε, τὸν δ' εἰς Σικελίαν στρατηγὸν ἐχειροτόνησεν, Xen. Ages. 1, 26 ὥστε τὴν πόλιν ὄντως ἡγήσω ἂν πολέμου ἐργαστήριον εἶναι; Demosth. De cor. 30 οὐ γὰρ ἂν ἥψατ' αὐτῶν παρόντων ἡμῶν, ἢ οὐκ ἂν ὡρκίζομεν αὐτόν, ὥστε τῆς εἰρήνης ἂν διημαρτήκει καὶ οὐκ ἂν ἀμφότερα εἶχε, καὶ τὴν εἰρήνην καὶ τὰ χωρία; Fals. leg. 309 fragend ἔστιν ὅστις ἂν ὑπέμεινεν, vgl. Steph. 1, 33; Plat. Phaedon. 57 b οὔτε τις ξένος ἀφῖκται χρόνου συχνοῦ ἐκεῖϑεν, ὅστις ἂν ἡμῖν σαφές τι ἀγγεῖλαι οἷός τ' ἦν περὶ τούτων, πλήν γε δὴ ὅτι φάρμακον πιὼν ἀποϑάνοι; Demosth. De cor. 43 ὑμεῖς δ' ἤγετε τὴν εἰρήνην ὅμως· οὐ γὰρ ἦν. ὅ, τι ἂν ἐποιεῖτε, praes. hist.; 49 ἐπεὶ διά γε ὑμᾶς αὐτοὺς πάλαι ἂν ἀπολώλειτε; Thuc. 2, 89 ἐπεὶ οὐκ ἄν ποτε ἐπεχείρησαν ἡσσηϑέντες παρὰ πολὺ αὖϑις ναυμαχεῖν; Demosth. Aphob. 1, 50 ἐρωτηϑείς, πότερον ἐπιτροπευϑεὶς ἀπεδέξατ' ἂν. τοῦτον τὸν λόγον παρὰ τῶν ἐπιτρόπων, ἢ τἀρχαῖ' ἂν ἀπολαβεῖν ἠξίου σὺν τοῖς ἔργοις τοῖς γεγενημένοις, πρὸς μεν ταῦτ' ἀπεκρίνατο οὐδέν, Rhod. lib. 16 εὖ μὲν γὰρ πράττοντες οὐκ οἶδ' εἴ ποτ' ἂν εὖ φρονῆσαι ἠϑέλησαν. Besondere Erwähnung verdienen die Fälle wie Plat. Gorg. 506 b ἀλλὰ μὲν δὴ καὶ αὐ-τὸς ἡδέως μὲν ἂν Καλλικλεῖ τούτῳ ἔτι διελεγόμην, ἕως αὐτῷ τὴν τοῦ Ἀμφίονος ἀπέδωκα ῥῆσιν ἀντὶ τῆς τοῦ Ζήϑου: hier ist allerdings ἕως ἀπέδωκα Bedingungssatz, nämlich es ist zeitbedingend, analog dem conjunct. conditional. (II c); neben diesem Satze muß aber zu dem Aussagesatze ἡδέως μὲν ἂν διελεγόμην noch ein Bedingungssatz ergänzt werden, etwa εἰ οἷόν τ' ἦν. Homer läßt im Aussagesatze des Nichtwirklichen das ἄν weg Od. 3, 259 τῷ κέ οἱ οὐδὲ ϑανόντι χυτἡν ἐπὶ γαῖαν ἔχευαν, ἀλλ' ἄρα τόν γε κύνες τε καὶ οἰωνοὶ κατέδαψαν κείμενον ἐν πεδίῳ ἑκὰς ἄστεος, οὐδέ κέ τίς μιν κλαῠσεν Ἀχαιιάδων. Eben so leicht wie hier ist aus benachbarten Sätzen das ἄν zu ergänzen z. B. Demosth. Olynth. 3, 14 εἰ γὰρ αὐτάρκη τὰ ψηφίσματα ἦν, οὔτ' ἂν ὑμεῖς πολλὰ ψηφιζόμενοι μικρά, μᾶλλον δ' οὐδὲν ἐπράττετε τούτων, οὔτε Φίλιππος τοσοῠτον ὑβρίκει χρόνον· πάλαι γὰρ ἂν ἕνεκά γε ψηφισμάτων ἐδεδώκει δίκην. Inisolirten Sätzen fehlt ἄν sehr selten u. ist wohl in alle dgl. Stellen hineinzucorrigiren, z. B. Lycurg. Leocr. 23 εἰ μὲν οὖν ζῶν ἐτύγχανεν ὁ Ἀμύντας, ἐκεῖνον αὐτὸν παρειχόμην, Bekk. ἂν αὐτόν. Viele verwechseln mit dgl. Fällen zuvörderst die allen Sprachen gemeinsame nicht grammatische, sondern rhetorische Figur, welche in lebhafter Darstellung das Nichtgeschehene der Phantasie als geschehen vorführt, indem sie dengewöhnl. indicat. für die Construction des Nichtwirklichen gebraucht, »und jetzo war's um mich geschehen« statt »und jetzo wäre es um mich geschehn gewesen«, me truncus illapsus cerebro sustulerat, nisi Faunus ictum dextra levasset. Es verstehtsich von selbst, daß dabei Griechisch ἄν dem indicat. nicht einmal hinzugefügt werden darf, so daß von einer Auslassung des ἄν nicht die Rede sein kann; das imperf. ist dabei Griechisch nicht praes. oder fut. 1, wie im indicat. des Nichtwirkl., sondern praeterit., Gegenwart u. Zukunft müssen wie sonst überall im gewöhnl. ind. durch praes. u. fut. ausgedrückt werden. Her. 1, 187 τῇσι δὲ πύλῆσι ταύτῃσι οὐδὲν ἐχρᾶτο τοῦδε εἵνεκα, ὅτι ὑπὲρ κεφαλῆς οἱ ἐγίνετο ὁ νεκρὸς διεξελαύνοντι; Eurip. Hec. 1111 εἰ δὲ μὴ Φρυγῶν πύργους πεσόντας ᾖσμεν Ἑλλήνων δορί, φόβον παρέσχεν οὐ μέσως ὅδε κτύπος; mehr Beisp. bei Hermann ἌΝ p. 70 sqq. Auch zum Ausdrucke der Ironie dient diese Figur, z. B. Ar. Eccl. 772 ἀλλ' ἰδὼν ἐπειϑόμην, vgl. Hermann p. 74 sq. Nicht einmal dieser Figur gehört eine Anzahl von Wendungen, bei denen ebenfalls von Auslassung des ἄν geredet zu werden pflegt, während sie doch nur gewöhnliche auf gewöhnliche Art gebrauchte Indicative sind, z. B. όλίγου ἀπώλετο, » beinahe kam er wirklich um«, τό γ' ἐπ' ἐκεῖνον εἶναι ἐσώϑην, » in soweites auf Jenen ankam, war ich wirkl ich gerettet«, εἰ ἦσαν ἄνδρες αγαϑοί, ἐξῆν αὐτοῖς δεικνύναι τὴν ἀρετήν, »es stand ihnen wirklich frei«, ἡ πόλις ἐκινδύνευσε πᾶσα διαφθαρῆναι, εἰ ἄμενος ἐπεγένετο τῇ φλογί, »die Stadt war wirklichin Gefahr«; setzt man diese Wendungen in Gegenwart oder Zukunft um, so muß der gewöhnl. ind. fut., praes. oder perf. stehen, ἀπόλλυται (ἀπόλωλεν, ἀπολεῖται), σώζομαι (σέσωσμαι, σωϑήσομαι), εἰ ἀγαϑοί εἰσιν (ἔσονται) ἔξεστιν (ἐξέσται), εἰ ἐπιγίγνεται (ἐπιγέγονεν, ἐπιγενήσεται) κινδυνεύει (κεκινδύνευκε, κινδυνεύσει); wären die genannten praeterita Indicative des Nichtwirkl., so müßten sie in Gegenwart oder Zukunft umgesetzt vielmehr imperfecta werden oder bleiben, εἰ ἦσαν ἐξῆν ἄν, εἰ ἐπεγίγνετο ἐκινδύνευεν ἄν. So steht auch zuweilen ἐβουλόμην ohne ἄν nicht für ἐβουλόμην ἄν, sondern um auszudrücken »es war wirklich meine Absicht, die ich aber jetzt geändert habe«, s. z. B. Ar. Rann. 866 ἐβουλόμην μὲν οὐκ ἐρίζειν ἐνϑάδε, vgl. 870 ὅμως δ' ἐπειδή σοι δοκεῖ, δρᾶν ταῦτα χρή. Endlich finden sich statt eines Wunschsatzes im ind. des Nichtwirkl. oft χ ρῆν, ἔδει u. ä. praeterita, welche dabei nicht selten, nach Deutscher Auffassung, scheinbar Präsensbed. haben, ἔδει παρεῐναι Κῦρον = εἴϑε παρῆν Κῦρος, »wäre K. doch hier«; in dieser Function sind aber dgl. Verba keineswegs selber ind. des Nichtwirkl.; denn sie sagen aus, daß eine Nothwendigkeit wirklich vorhanden sei, der nur keine Rechnung getragen werde; es ist also keine Ausnahme von der Regel, daß ἄν in diesem Falle bei dgl. Verben nicht erscheint; sobald dgl. Verba ind. das Nichtwirkl. sind, d. h. sobald sie bezeichnen, was unterandern Umständen, die nicht obwalten nothwendig sein würde, haben sie ἄν: Demosth. De cor. i 95 καὶ εἰ νῠν τοσοῠτος κίνδυνος καὶ φόβος περιέστη τὴν πόλιν (in Wirklichkeit), τί ἄν, εἴ που τῆς χώρας ταὐτὸ τοῦτο πάϑος συνέβη, προσδοκῆσαι χρῆν; im Bedingungssatze des Nichtwirkl. χρῆν Eur. Alc. 738 εἰ δ' ἀπειπεῖν χρῆν με κηρύκων ύπο τὴν σὴν πατρῴαν ἑστίαν, ἀπεῖπον ἄν; Isocr. Antid. 17 ἐνϑυμουμένους ὅτι οὐδὲν ἂν ἔδει δίδοσϑαι τοῖς φεύγουσιν ἀπολογίαν, εἴπερ οἷόν τ' ἦν ἐκ τῶν τοῦ διώκοντος λόγων ἐψηφίσϑαι τὰ δίκαια; im Bedingungssatze des Nichtwirkl. ἔδει Plat. Protag. 313 a ἢ εἰ μὲν τὸ σῶμα ἐπιτρέπειν σε ἔδει τῳ, πολλὰ ἂν περιεσκέψω, εἴτ' ἐπιτρεπτέον εἴτε οὐ, καὶ εἰς συμβουλὴν τούς τε φίλους ἂν παρεκάλεις καὶ τοὺς οἰκείους; Demosth. Mid. 35 εἰ τοίνυν ἀπέχρη τοὺς τοῖς Διονυσίοις τι ποιοῠντας τούτων κατὰ τούτους τοὺς νόμους δίκην διδόναι, οὐδὲν ἂν προσέδει τοῠδε τοῦ νόμου. ἀλλ' οὐκ ἀπέχρη. Nach deutscher Vorstellung würde man statt des letzten ἀπέχρη vielmehr ἀπόχρη praes. erwarten. Aber wo der Augenblick der Gegenwart und die sich ihm zunächst anschließende Vergangenheit, deren Erzeugniß eben die Lage des gegenwärtigen Augenblicks ist, zusammen im Spiele sind, setzt der Grieche überhaupt lieber ein Präterium als ein Präsens. – Wie Hom. im Aussagesatze des Nichtwirkl. ἄν wegläßt, so setzt er andrerseits – e) περιττῶς im Bedingungssatze des Nichtwirkl. ἄν (κέν) hinzu Iliad. 23, 526 εἰ δέ κ' ἔτι προτέρω γένετο δρόμος ἀμφοτέροισιν, τῷ κέν μιν παρέλασσ' οὐδ' ἀμφήριστον ἔϑηκεν; Her. 1, 174 Ζεὺς γάρ κ' ἔϑηκε νῆσον, εἴ κ' ἐβούλετο, v. l. γ' ἐβούλετο. Hiervon ist zu unterscheiden der Att. Sprachgebr., welcher aussagende Hauptsätzeim ind. des Nichtwirkl. durchbloße Vorsetzungvon εἰ, negativ mit Verwandlung von οὐ in μή, zu Bedingungssätzen macht; hierbei ist das ἄν nicht περιττῶς. Man kann nämlich in allen syntactisch ausgebildeten Sprachen aussagende Hauptsätze jeder Construction sammt zugehörigen Bedingungssätzen einerseits von einem neuen Bedingungssatze bedingt werden lassen, andrerseits sie selbst sammt den zugehör. Bedingungssätzen zu Bedingungssätzen machen; in beiden Fällen erhält man doppelt-bedingte Hauptsätze. Auf beide Arten können Attisch aussagende Hauptsätze im ind. des Nichtwirkl. in ein Bedingungsverhältniß zu beliebigen Sätzen sowohl desselben als eines anderen Modus gebracht werden; wobei es natürlich keinen Unterschied macht, ob der nach Id jedem Aussagesatz im ind. des Nichtwirkl. nothwendige Bedingungssatz desselben Modus ausdrücklich dasteht, oder etwa in ein partic. zusammengefaßt ist, oder aus dem Zusammenhange ergänzt werden muß. In der am Ende von Id gegebenen Stelle Demosth. De cor. 195 wird z. B. ein Hauptsatz im ind. des Nichtwirkl. sammt ausdrücklich hinzugefügtem Bedingungssatze desselben Modus von einem Satze im gewöhnl. ind. bedingt; dasselbe Satzverhältniß, nur mit Unterdrückung des Bedingungssatzes im ind. des Nichtwirkl. z. B. Isocr. Antid. 33 ὅπου γὰρ ὁ μηδ' ἀκηκοὼς μηδὲν πώποτε φλαῠρον εἰς ἀγῶνά με τηλικουτονὶ κατέστησεν, ἦ που σφόδρ' ἂν οἱ κακῶς πεπονϑότες ἐπειρῶντ' ἂν δίκην παρ' ἐμοῦ λαμβάνειν. Der umgekehrte Fall, um den es sich eben in diesem Abschnitt handelt, findet sich z. B. Demosth. Timoth. 58 εἰ τοίνυν τοῠτο ἰσχυρὸν ἦν ἂν τούτῳ πρὸς ὑμᾶς τεκμήριον, κἀμοὶ γενέσϑω τεκμήριον πρὸς ὑμᾶς, entstanden aus dem Hauptsatze τοῦτο ἰσχυρὸν ἦν ἂν τούτῳ πρὸς ὑμᾶς τεκμήριον. nämlich εἰ παρέσχετο; Polycl. 67 εἰ τοίνυν ἂνἐμοὶ τότε ὠργίζεσϑε, ὅτι οὐκ ἐπετριηράρχησα, πῶς οὐχὶ νῠν προσήκει κτἑ.; ausgebildetere Gliederung Antiph. Chor. 29 καίτοι δεινὸν εἰ οἱ αὐτοὶ μὲν μάρτυρες τούτοις ἂν μαρτυροῠντες πιστοὶ ἦσαν, ἐμοὶ δὲ μαρτυροῦντες ἄπιστοι ἔσονται, entstanden aus οἱ αὐτοὶ μάρτυρες τούτοις μὲν μαρτυροῠντες (= εἰ τούτοις ἐμαρτύρουν) πιστοὶ ἂν ἦσαν, ἐμοὶ δὲ μαρτυροῠντες ἄπιστοι ἔσονται; ähnl. Dinarch. Demosth. 53. Noch gegliederter Aeschin. Timarch. 85 οὐκοῦν ἄτοπον ἂν εἴη, εἰ μηδὲν μὲν ἐμοῦ λέγοντος αὐτοὶ βοᾶτε τὴν ἐπωνυμίαν τῶν ἔργων ὧν σύνιστε τούτῳ, ἐμ οῠ δὲ λέγοντος ἐπιλέλησϑε, καὶ μὴ γενομένης μὲν κρίσεως περὶ τοῠ πράγματος ἥλω ἄν, γεγονότος δὲ ἐλέγχου ἀποφεύξεται. Auch bei Dichtern: Comic. ap. Plut. Consol. 16 (Meinek. Comicc. 4, 669) εἶτ εἶ μὲν ᾔδεις, ὅτι ταῠτον τὸν βίον, ὃν οὐκ ἐβίωσε, ζῶν διευτύχησεν ἄν, ὁ ϑάνατος οὐκ εὐκαιρος· εἰ δ' ἤνεγκεν ἂν οὗτος ὁ βίος τι τῶν ἀνηκέστων (näml. εἰ αὐτὸν ἐβίωσεν), ἴσως ὁ ϑάνατος αὐτὸς σοῠ γέγονεν εὐνούστερος; richtig emendirt Eur. In. fr. ap. Stob. Flor. 68, 12 χρῆν γὰρ τὸν εὐτυχοῠντ' ὅτι πλείστας ἔχειν γυναῖκας, εἴπερ ἂν τροφὴ δόμοις παρῆν (näml. εἰ εἶχε πλείστας), ὡς τὴν κακὴν μὲν ἐξέβαλλε δωμάτων, τὴν δ' οὖσαν ἐσϑλὴν ἡδέως ἐσώζετο. Die Sätze ὡς ἐξέβαλλε, τὴν δ' ἐσώζετο sind gewöhnliche Absichtssätze im ind. des Nichtwirkl. Wie aber durch Vorsetzung von εἰ zu Bedingungssätzen, eben so macht der Atticismus aussagende Hauptsätze im ind. des Nichtwirkl. durch bloße Vorsetzung von ὡς, negativ mit Verwandlung von οὐ in Erhaltung des ἄν nothwendig ist: Xen. An. 7, 6, 23 ἔδει τὰ ἐνέχυρα τότε λαβεῖν, ὡς μηδ' εἰ ἐβούλετο ἐδύνατο ἂν ταῠτα ἐξαπατᾶν, entstanden aus οὐκ ὲδύνατο ἂν ταῦτα ἐξαπατᾶν, οὐδ' εἰ ἐβούλετο, näml. εἰ τὰ ἐνέχυρα τότε ἐλάβομεν. – f) in Aussagesätzen bei'm ind. aor. bezeichnet ἄν sehr oft Wiederholung in der Vergangenheit, »es pflegte zu geschehen«, ἄ ν iterativum. An sich hat der aor nicht die Kraft, Wiederholung in der Vergangenheit zu bezeichnen; das imperf. hat sie; dennoch tritt öfters auch zu ihm das ἄν iterat. hinzu, aber als περιττόν, während der aor. durch dieses ἄν wesentlich verstärkt und erst durch dasselbe zu der Bedeutung u. Kraft des imperf. erhoben wird. Auch das praes. histor. vermag, als Vertreter des imperf., Wiederholung in der Vergangenheit zu bezeichnen, erhält aber dabei kein ἄν. Sehr selten wird dem plusquamperf. ein ἄν iterat. beigegeben; dabei hat das plusqpft. nicht, wie es im ind. des Nichtwirkl. der Fall ist (s. I d), dieselbe Tempusbedeutg wie der aor., sondern es behält die eines plusqpft. Bei Ar. Lys. 517 erscheinen neben einander alle drei Präterita mit dem ἄν iterat. verbunden, der aor., das imperf., das plusqpft.: τοιγὰρ ἔγωγ' ἔνδον ἐσίγων. ἕτερόν τι πονηρότερον δήπου βούλευμ' ἐπεπύσμεϑ' ἂν ὑμῶν· εἶτ' ἠρόμεϑ' ἄν· πῶς ταῦτ', ὦνερ, διαπράττεσϑ' ὧδ' ἀνοήτως; ὁ δέ μ' εὐϑὺς ὑποβλέψας ἂν ἔφασκ', εἰ μὴ τὸν στήμονα νήσω, ότοτύξε σϑαι μακρὰ τὴν κεφαλήν: »wir hatten öfters vernommen, u. wir fragten euch dann, und dann sagte der Mann.« Negirt werden nach der allgem. Regel diese Sätze mit dem ἄν iterat., als Aussagesätze, durch οὐ, die verschiedenen ihnen beigegebenen Arten von Bedingungssätzen, welche jetzt näher betrachtet werden sollen, sämmtlich, als Forderungssätze, durch μή. Wenn man eine Bedingung, welche öfters eintrat, und bei deren Eintritt jedesmal die betreffende Handlung wiederholt wurde, durch einen Satz ausdrücken will, so steht dieser im optat. praes. oder optat. aor. ohne ἄν, optativus iterativus; der optat. aor. hat dabei die Tempusbedtg eines plusqpft., der optat. praes. die eines imperf. Natürlich kann der optat. iterat. nicht allein Präteritis mit dem ἄν iterat. beigegeben werden, sondern auch dem imperf. ohne ἄν, u. dies Letztere geschieht sehr oft; selten ist der optat. iterat. Begleiter des praes. histor., wie Her. 1, 29. Soll eine Bedingung angegeben werden, bei deren Wiederholung öfters, aber nicht jedesmal die betreffende Handlung eintrat, so darf man den Bedingungssatz nicht in den optat. iterat. stellen, sondern muß den gewöhnl. indicat. ( ohne ἄν) gebrauchen. Dabei ist zu beachten, daß der optat. iterat., wie alle anderen optalivischen Bedingungssätze, u. wie die im conjunct. u. im ind. des Nichtwirkl., außer εἰ durch jedes andere beliebige Relativum angeknüpft werden kann, gleichviel ob der Satz uegativ oder positiv ist, während die eben erwähnten indicativischen Bedingungssätze, wenn sie positiv sind, wie alle anderen positiven Bedingungssätze im gewähnt. indicat., außer εἰ nur durch zusammengesetzte Relativa angeknüpft werden können; weil sie nämlich, durch andere einfache Relativa als εἰ angeknüpft, als Bedingungssätze nicht erkennbar u. von beschreibenden Relatiosätzen nicht zu unterscheiden sein würden; natürlich dürfen umgekehrt beschreibende Relativsätze im gewöhnl. indicat., wenn sie positiv sind, nur durch einfache Relativa angeknüpft werden; ist der Ausdruck negativ, so dürfen sowohl beschreibende als bedingende Relativsätze im gewohnt. indicat. beliebig durch einfache und zusammengesetzte Relativa angeknüpft werden, weil die nach der vorhin erwähnten allgem. Regel gebrauchten Negationen μή u. οὐ ausreichen, den Unterschied deutlich zu machen. Von dieser allgem. Regel über die Negation sind freilich, wie in anderen Modis ( Id II c III a u. c), so auch in den hier betrachteten Constructionen Ausnahmen denkbar; läßt man aus irgend einem Grunde hier dgl. Ausnahmen zu, so hat das auf die Aussagesätze mit dem ἄν iterat. u. auf die Sätze im optat. iterat. keinerlei weiteren Einfluß; will man aber im beschreibenden indicativischen Relativsatze die Negation μή verwenden, oder umgekehrt im bedingenden οὐ, so tritt die Regel über den Gebrauch der zusammengesetzten u. einfachen Relativa wieder in Kraft. Besonders deutlich lassen sich die hier betrachteten Satzverhältnisse an Xen. An. 4, 7, 16 machen, wo neben einem beschr. Relativsatze ein optat. iterat. u. ein positiver indicativischer Bedingungssatzder angegebenen Art auftritt: εἶχον μαχαίριον, ᾡ ἔσφαττον ὧν κρατεῖν δύναιντο· καὶ ἀποτέμνοντες ἂν τὰς κεφαλὰς ἔχοντες ἐπορεύοντο· καὶ ᾖδον καὶ ἐχόρευον ὁπότε οἱ πολέμιοι ὄψεσϑαι αὐτοὺς ἔμελλον: ὅτε ἔμελλον, negativ nach der Hauptregel ὅτε οὐκ ἔμελλον u. ὁπότε οὐκ ἔμελλον, wäre beschreibender Relativsatz, wie ᾡ ἔσφαττον, »damals als«; ὅτε μέλλοιεν oder ὁπότε μέλλοιεν oder εἰ μέλλοιεν, negativ nach der Hauptregel ὅτε μὴ μέλλοιεν oder ὁπότε μη μέλλοιεν oder εἰ μη μέλλοιεν, wäre optat. iterat., wie ὧν κρατεῖν δύναιντο, »jedesmal wenn«; ὁπότε ἔαελλον oder εἰ ἔμελλον, negativ ὁπότε μὴ ἔμελλον. oder ὅτε μὴ ἔμελλον oder εἰ μὴ ἔμελλον, ist bedingender indicativischer Relativsatz der oben bezeichneten Art, »in Augenblicken wann (wo)«, aber nicht »jedesmal wenn«. Es liegt auf der Hand, daß Krieger jedesmal im Stande sind, Gefangene zu tödten, aber nicht jedesmal zu singen u. zu tanzen, wenn die Feinde im Begriffe sind sie zu erblicken; denn die Feinde können unvermuthet in ihre Nähe kommen. Soph. Phil. 289 πρὸς δὲ τοῠϑ·, ὅ μοι βάλοι νευροσπαδὴς ἄτρακ τος, αὐτὸς ἂν τάλας εἰλυόμην δύστηνον ἐξέλκων πόδα πρὸς τοῠτ' ἄν· εἴ τ' ἔδει τι καὶ ποτὸν λαβεῖν, καί που πάγου χυϑέντος, οἷα χείματι, ξύλον τι ϑραῦσαι, ταῠτ' ἂν ἐξέρπων τάλας ἐμ ηχανώμην: jedesmal wenn Philoctet im Stande war auf die Jagd zu gehn und Wild zu erlegen, wird er auch im Stande gewesen sein sich bis zu der erlegten Beute auf irgend eine Art hinzuschleppen; aber gewiß erlaubte ihm die Krankheit nicht jedesmal seine Behausung zu verlassen, wenn es ihm an Wasser oder Feuerung gebrach. Beide hier bis jetzt betrachteten Arten von Bedingungssätzen, die indicativischen und der optat. iterat., sind, wie der conjunct. condit. (II c), zeitbedingend, indem sie ausdrücken, daß das von der Erfüllung der Bedingung abhängig Gemachte zu Zeiten eintrat, wo die Bedingung erfüllt wurde oder erfüllt worden war; es versteht sich von selbst, daß einem Aussagesatze mit dem ἄν iterat. außer dgl. Bedingungssätzen auch reinbedingende Sätze beigegeben werden können, d. h. solche, in denen ein dgl. zeitlicher Zusammenhang fehlt, wie z. B. οἱ Χάλυβες, εἴ περ ἀληϑῆ διηγεῖται (διηγήσατο) Ξενοφῶν, ὧν κρατεῖν δύναιντο ἀπέταμον ἂν τὰς κεφαλὰς πάντων. Eine doppelte Auffassung läßt Ar. Lys. 516 zu: Lysistrata erzählt εἶτ' ἀλγοῠσαι τἄνδοϑεν ὑμᾶς ἐπανηρόμεϑ' ἂν γελάσασαι, τί βεβούλευται παραγράψαι ὑμῖν; τί δέ σοι ταῠτ'; ἦ δ' ὃς ἂν ἁνήρ, οὐ σιγήσει; κἀγὼ' σίγων; ein anderes Weib unterbricht sie: ἀλλ' οὐκ ἂν ἐγώ ποτ' ἐσίγων; dieser entgegnet der Probulos κἂν ᾤμωξάς γ', εἰ μὴ 'σίγας; dies εἰ μὴ 'σίγας läßt sich sowohl reinbedingend als zeitbedingend auffassen; faßt man es zeitbedingend auf, so ist der Sinn »und in Fällen, wo du nicht schwiegest, bekamst du öfters (nicht immer) von deinem Manne Prügel«; faßt man den Satz reinbedingend auf, so ist der Sinn »und du pflegtest Prügel zu bekommen, wenn du nicht schwiegest«, d. h. »wenn es wahr ist, was du sagst, daß du nicht schwiegest«. Bei Weitem am häufigsten unter allen Arten von Bedingungssätzen wird Aussagesätzen mit dem ἄν iterat. der optat. iterat. beigegeben. Aor. mit ἄν im Folgesatze, begleitet von einem optat. iterat. Ar. Lys. 1236 νυνὶ δ' ἅπαντ' ἤρεσκεν· ὥστ' εἰ μέν γέ τις ᾄδοι Τελαμῶνος, Κλειταγόρας ᾄδειν δέον, ἐπῃνέσαμεν ἂν καὶ προσεπιωρκήσαμεν; Relativsatz mit ὅς Soph. Phil. 443 Θερσίτης τις ἦν, ὃς οὐκ ἂν εἵλετ' εἰσάπαξ εἰπεῖν, ὅπου μηδεὶς ἐῴη; meist Hauptsätze: Ar. Eqq. 571 εἰ δέ που πέσοιεν ἐς τὸν ὦμον ἐν μάχῃ τινί, τοῠτ· ἀπεψήσαντ' ἄν, εἶτ' ἠρνοῠντο μὴ πεπτωκέναι, ἀλλὰ διεπάλαιον αὖϑις; Thuc. 7, 71 εἰ μέν τινες ἴδοιέν πῃ τοὺς σφετέρους ἐπικρατοῠντας, ἀνεϑάρσησάν τε ἂν καὶ πρὸς ἀνάκλησιν ϑεῶν μη στερῆσαι σφᾶς τῆς σωτηρίας ἐτρέποντο; Isocr. Antid. 124 εἰ δὲ τύχοι προσορμισϑεὶς πρὸς τὴν χώραν, οὐκ ἂν ἐφῆκε τοῖς στρατιώταις ἁρ πάζειν, ἀλλὰ τοσαύτην εἶχεν ἐπιμέλειαν, ὅσην κτἑ.; Xen. An. 1, 9, 19 εἰ δέ τινα ὁρῴη δεινὸν ὀντα οἰκονόμον ἐκ τοῠ δικαίου καὶ κατασκευάζοντά τε ἧς ἄρχοι χώρας καὶ προσόδους ποιοῦντα, οὐδένα ἂν πώποτε ἀφείλετο, ἀλλ' ἀεὶ πλείω προσεδίδου; 2, 3, 11 καὶ ἐνταῦϑα ἦν Κλέαρχον καταμαϑεῖν ὡς ἐπεστάτει; καὶ εἴ τις αὐτῷ δοκοίη τῶν πρὸς τοῦτο τεταγμένων βλακεύειν, ἐκλεγόμενος τὸν ἐπιτήδειον ἔπαισεν ἄν, καὶ ἅμα αὐτὸς προσελάμβανεν εἰς τὸν πηλὸν ἐμβαίνων; Ar. Pac. 211 ὁτιὴ πολεμεῖν ᾑρεῖσϑ' ἐκείνων πολλάκις σπονδὰς ποιούντων· κεἰ μὲν οἱ Δακωνικοὶ ὑπερβάλοιντο μικρόν, ἔλεγον ἂν ταδί· –. εἰ δ' αὖ τι πράξαιντ' ἀγαϑὸν άττικωνικοὶ κἄλϑοιεν οἱ Δάκωνες εἰρήνης πέρι, ἐλέγετ' ἂν ὑμεῖς εὐϑύς κτἑ.; Demosth. Con. 4 ἣν οὖν δειπνοποιεῖσϑαι τοῖς ἄλλοις ὥραν συμβαίνοι, ταύτην ἂν ἤδη ἐπαρῴνουν οὗτοι; Xen. An. 3, 4, 20 sqq καὶ ὁπότε δέοι –, ἔσπευδεν ἕκαστος – · καὶ εὐεπίϑετον ἦν ἐνταῠϑα –. – ὁπότε μὲν συγκύπτοι – ὑπέμενον –, τότε δὲ παρῆγον –. ὁπότε δὲ διάσχοιεν αἱ πλευραὶ –, τὸ μέσον ἂν ἐξεπίμπλασαν, εἰ μὲν στενώτερον εἴη τὸ διέχον, κατὰ λόχους, εἰ δὲ πλατύτερον, κατὰ πεντηκοστῠς, εἰ δὲ πάνυ πλατύ. κατ' ἐνωμοτίας· –. εἰ δὲ καὶ – δέοι –, οὐκ ἐταράττοντο, ἀλλ' ἐν τῷ μέρει – διέβαινον· καὶ εἴ που δέοι –, ἐπιπαρῆσαν οὗτοι; Cyrop. 7, 1, 10 ὁπότε προσβλέψειέ τινας τῶν ἐν ταῖς τάξεσιν, τοτὲ μὲν εἶπεν ἂν –, τοτὲ δ' αὖ ἐν ἄλλοις ἂν ἔλεξεν –. ἐν ἄλλοις δ' ἂν προϊὼν εἶπεν –. ὁπότε δ' αὖ γένοιτο κατά τινας τῶν πρόσϑεν συμμαχεσαμένων, εἶπεν ἂν κτἑ. Von Aussagesätzen mit iterativen Präteritis können natürlich eben so gut wie von andern Präteritis indirecte Optative ( III d) abhängen: Plat. Apol. 22 b ἀναλαμβάνων οὖν αὐτῶν τὰ ποιήματα, ἅ μοι ἐδόκει μάλιστα πεπραγματεῠσϑαι αὐτοῖς, διηρώτων ἂν αὐτους τί λέγοιεν: das τί λέγοιεν ist indirecter Optativ u. vertritt ein directes τί λέγουσιν. Bei solcher Verbindung nun müssen Bedingungssätze im indirecten Optativ unterschieden werden vom optat. iterat.: Demosth. De cor. 219 ἀλλ' ὅμως οὐδεὶς πώποτε τούτων διὰ παντὸς ἔδωκεν ἑαυτὸν εἰς οὐδὲν τῇ πόλει, ἀλλ' ὁ μὲν γράφων οὐκ ἂν ἐπρέσβευσεν, ὁ δὲ πρεσβεύων οὐκ ἂν ἔγραψεν. ὑπέλειπε γὰρ αὐτῶν ἕκαστος ἑαυτῷ ἅμα μὲν ῥᾳστώνην, ἅμα δ', εἴ τι γένοιτ', ἀναφοράν: das εἴ τι γένοιτο ist indirecter Optativ und vertritt den conjunct. condit. (II c); nämlich ὑπέλειπεν, εἴ τι γένοιτο, ἀναφοράν ist so viel wie ὑπέλειπέ τινα πραγματείαν ταύτην λογιζόμενος ἔσεσϑαι, εἴ τι γένοιτο, ἀναφοράν, indirecter Ausdruck des directen αὕτη ἔσται, ἐάν τι γένηται, ὰναφορά. Eine doppelte Auffassung läßt z. B. Xen. Anab. 1, 9, 18 zu : ἀλλὰ μὴν εἴ τίς γέ τι αὐτῷ προστάξαντι καλῶς ὑπηρετήσειεν, οὐδενὶ πώποτε ἀχάριστον εἴασε τὴν προϑυμίαν: der Satz εἴ τις ὑπηρετήσειεν kann als indirecter Optativ betrachtet werden, da sich εἴασε als Verbum des Wollens betrachten läßt; dieser Auffassung steht der Gebrauch der Negation οὐ in οὐδενί nicht entgegen, da durch dies Wort nicht das ἀχάριστον (εἶναι) τὴν προϑυμίαν negirt wird, sondern das εἴασε; es kann aber auch das εἴ τις ὑπ ηρετήσειεν als optat. iterat. betrachtet werden; dieser Auffassung steht der Umstand nicht entgegen, daß bei'm aor. εἴασε das ἄν iterat. fehlt. Nämlich fehlen darf u. muß das ἄ ν iterat. bei'm aor., wenn die Wiederholung anderweitig im Satze schon genugsam hervorgehoben wird, wie in dem vorliegenden Falle durch das πώποτε, womit man in der eben betrachteten Stelle Demosth. De cor. 219 den Satz οὐδεὶς πώποτε ἔδωκεν vergleiche. So wird das ἄν iterat. öfters durch πολλάκις beseitigt: Hom. Iliad. 3, 232 πολλάκι μιν ξείνισσεν, ὁπότε Κρήτηϑεν ἵκοιτο; Lys. or. 27, 1 ἐνϑυμεῖσϑαι δὲ χρὴ ὅτι πολλάκις ἠκούσατε, ὁπότε βούλοιντό τινα ἀδίκως ἀπολέσαι, ὅτι κτἑ.; ohne optat. iterat. Xen. Mem. 1, 1, 1 πολλάκις ἐϑαύμασα. Außerdem darf das ἄν iterat. bei'm aor. auch dann fehlen, wenn es aus unmittelbar benachbarten Sätzen sich von selbst ergänzt, z. B. Soph. Phil. 297 εἶτα πῠρ ἂν οὐ παρῆν, ἀλλ' ἐν πέτροισι πέτρον ἐκτρίβων μόλις ἔφην' ἄφαντον φῶς, ὃ καὶ σώζει μ' ἀεί. Bei Homer erscheint überhaupt das ἄ ν iterat. in sicheren Stellen nicht; eine unsichere s. Ic; Regel ist jedenfalls bei Hom. statt des ἄν iterat. der Gebrauch von Iterativformen: Iliad. 2, 188 ὅν τινα μὲν βασιλῆα καὶ ἔξοχον ἄνδρα κιχείη, τὸν δ' ἀγανοῖς ἐπέεσσιν ἐρητύσασκε παραστάς, 198 ὃν δ' αὖ δήμου τ' ἄνδρα ἴδοι βοόωντά τ' ἐφεύροι, τὸν σκήπτρῳ ἐλάσασκε; vgl. 10, 490 Od. 8, 88. 22, 315. Mit der Iterativform pleonastisch κέν verbunden Od. 2, 104. 19, 149. 24, 139 ἔνϑα κεν ἠματίη μὲν ὑφαίνεσκεν (–ον) μέγαν ἱστόν, νύκτας ἀλλύεσκεν (–ον), ἐπεὶ δαΐδας παραϑεῖτο (–ϑείμ ην), Wolf u. Bekk. ἔνϑα καί. In sicheren Stellen die Iterativ form mit ἄν bei Herodot, 3, 119 ἡ δὲ γυνὴ τοῠ 'ἴνταφέρνεος φοιτέουσα έπὶ τὰς ϑύρας τοῠ βασιλέος κλαίεσκε ἂν καὶ όδυρέσκετο; 4, 78 εὖτε ἀγάγοι τὴν στρατιὴν τὴν. Σκυϑέων ἐς τὸ Βορυσϑενεϊτέων ἄστυ, –, ἐς τούτους ὅκως ἔλϑοι ὁ Σκύλης, τὴν μὲν στρατιὴν καταλείπεσκε ἐν τῷ προαστείῳ, αὐτὸς δὲ ὅκως ἔλϑοι ἐς τὸ τεῖχος καὶ τὰς πύλας ἕγκληίσειε, τὴν στολὴν ἀποϑέμενος τὴν Σκυϑικὴν λάβεσκε ἂν 'Ἑλληνίδα ἐσϑῆτα, ἔχων δ'ἂν ταύτην ἠγόραζε – τὰς δὲ πύλας έφύλασσον – καὶ τἆλλα ἐχρᾶτο – καὶ ἐποίεε –. ὅτε δὲ διατρίψειε μῆνα ἢ πλέον τούτου, ἀπαλλάσσετο –. ταῦτα ποιέεσκε πολλάκις; vgl. 2. 174. 4, 42. 130, in welchen Stellen die Iterativformen mit ἄν in der Art von Participien begleitet werden, daß ἄν zunächst mit diesen zu verbinden sein dürfte, vgl. VI; ἄν iterat. ohne Iterativform 1, 196. 2, 109. 3, 51. 148. 4, 200. 7, 211. – g) einige Male findet sich der indicat. praeter. mit dem ἄν iterat. auch in Bedingungssätzen statt des optat. iterat., doch wohl nicht so, daß dabei auch im zugehör. Aussagesatze das ἄν iterat. erschiene: Lucian. Diall. Mortt. 9, 2 καὶ μακάριος ἦν αὐτῶν ὅντινα ἂν καὶ μόνον προσέβλεψα, = ὅντινα προσβλέψαιμι; Demon. 10 πλέον δὲ ἢ ἔλαττον ἔχαιρε συνὼν ἐνίοις αὐτῶν, μόνοις ἐξιστάμενος ὁπόσοι ἂν ἐδόκουν αὐτῷ ὑπὲρ τὴν τῆς ϑεραπείας ἐλπίδα διαμαρτάνειν, = ὁπόσοι δοκοῖεν; Antiph. Chor. 11 ἀλλ' ὥσπερ ἂν ἥδιστα καὶ ἐπιτηδειότατα ἀμφοτέροις ἐγίγνετο, ἐγὼ μὲν ἐκέλευον καὶ ᾐτούμην, οἱ δ' ἑκόντες καὶ βουλόμενοι ἔπεμπον, = ὥσπερ γίγνοιτο; Her. 3, 150 γυναῖκα ἕκαστος μίαν προσεξαιρέετο τὴν ἂν ἐβούλετο ἐκ τῶν ἑωυτοῦ οἰκίων, v. l. τὴν ἐβούλετο: τὴν ἐβούλετο ist beschreibender Relativsatz, τὴν ἂν ἐβούλετο bedingender Relativsatz, von derselben Bedeutung wie der optat. iterat., ἣν βούλοιτο. In die Gegenwart versetzt würde τὴν ἂν ἐβούλετο heißen τὴν ἂν βούληται, dagegen την ἐβούλετο würde heißen τὴν βούλεται, vgl. II c. Wie die Prosa den indicat. praeter. mit dem ἄν iterat., so gebraucht Hom. die Iterativform auch im Bedingungssatze statt des optat. iterat., u. zwar so, daß daneben im zugehör. Aussagesatze ebenfalls die Iterativform erscheint, Iliad. 24, 572 ἄλλους μὲν γὰρ παῖδας ἐμοὺς πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεὺς πέρνασχ', ὅν τιν' ἕλεσκε, πέρην ἁλὸς ἀτρυγέτοιο, = ὅν τινα ἕλοι; wie Her. im Aussagesatze das ἄν iterat. pleonastisch mit der Iterativform verbindet, so Hesiod. im Bedingungssatze κέν, lrgm. Etymol. m. p. 21, 28 ὅττι κε χερσὶ λάβεσκεν, ἀείδελα πάντα τίϑεσκεν. v. l. πάντα γὰρ ὅσσα λάβεσκεν Tzetz. Lyc. 344 Eudoc. p. 375. 394 (Marckscheff. p. 325). – h) unter If ist bemerkt worden, daß Bedingungssätze im gewöhnl. indicat. (ohne ἄν) außer εἰ nur mit zusammengesetzten Relativis angeknüpft werden dütsen, wenn sie positiv sind, oder die Negation οὐ haben. Vielleicht ist zuweilen statt des zusammengesetzten Relativs bei Präteritis das einfache mit ἄν gebraucht worden: Her. 1, 108 λάβε τὸν ἂν Μανδάνη ἔτεκε παῖδα, φέρων δὲ ἐς σεωυτοῠ ἀπόκτεινον· μετὰ δὲ ϑάψον τροπῳ ὅτεῳ αὐτὸς βούλεαι, v. l. τὸν Μανδάνη: Letzteres wäre beschreibender Relativsatz, »das Kind, welches M. gebar«, τὸν ἂν ἔτεκε bedingender Relativsatz, = ὅντινα ἔτεκε, »was es auch immer für ein Kind sein mag, das sie gebar«, wie τρόπῳ ὅτεῳ βούλεαι. – i) in Gleichnissenn. Sentenzen wird der ind. aor. ohne ἄν statt des praes. gesetzt, gnomischer aorist; so auch Hom. oft, deraberauch ἄν beifügt, Od. 18, 263 καὶ γὰρ Τρῶάς φασι μαχητὰς ἔμμεναι ἄνδρας, ἠμὲν ἀκοντιστὰς ἠδὲ ῥυτῆρας όιστῶν ἵππων τ' ὠκυ πόδων ἐπιβήτορας, οἵ κε τάχιστα ἔκριναν μέγα νεῖκος ὁμοιίου πολέμοιο, »welche zu entscheiden pflegen«, praes.
II. Mit dem conjunctiv., a) ungewiß ob in Aufforderungen: conjunct. hortativus, in der Frageform, welche Zweifel über den zu fassenden Entschluß ausdrückt, conjunct. dubitat. genannt; Hauptsätze u. Nebensätze; in or. obl. wird der hortativus stets in den infin. verwandelt, der dubitativus kann durch den indirecten optat. (III d) vertreten werden, wenn das regierende Verbum ein praeter. ist, kann aber auch bei regier. praeter. u. muß bei regier. Haupttempus conjunct. bleiben; das Tempus wird, nach der allgem. Regel, bei'm Uebertritt in or. obl. nicht geändert: ἴωμεν »laßt uns gehen«, ἆρ' ἴωμεν »sollen wir gehen?«, εὗρεν ὁδόν, ῃ ἴωμεν »er fand einen Weg, auf dem laßt uns gehen«, εὗρεν ὁδόν, ᾗ ἆρ' ἴωμεν »sollen wir auf dem gehen?«, οὐκ ἴσμεν, εἰ ἴωμεν »wir wissen nicht ob wir gehen sollen«, οὐκ ᾔδειμεν, εἰ ἴωμεν oder εἰ ἴοιμεν. Bei diesem conjunct. ist ἄν entschieden müßig; doch findet es sich bei'm dubitat. in mehreren Stellen, in denen man es freilich theils zu einem benachbarten Verbo ziehen, theils emendiren will; z. B. Plat. Legg. 2, 655 c τί ποτ' ἂν οὖν λέγωμεν τὸ πεπλανηκὸς ἡμᾶς εἶναι: man zieht das ἄν zu εἶναι; Protag. 319 b σοὶ δὲ λέγοντι οὐκ ἔχω ὅπως ἂν ἀπι στῶ: man conjicirt ὅπως ἀπιστῶ u. ὅπως ἂν ἀπιστοίην; vgl. Xen. An. 2, 4, 20. Regelrecht gebraucht die Att. Prosa den conj. dubitat. in directer Rede nur inderersten Person, in or. obl. nur in derselben Person, in welcher das Subject des regier. Satzes steht; bei Dichtern ist vielfach der Gebrauch freier, ausnahmsweise selbst in Att. Prosa: Demosth. Lept. 117 τίνος εἵνεκ' ἐφ' ἡμῶν πρῶτον καταδειχϑῇ τοιοῠτον ἔργον, »weshalb soll in unserer Zeit zum ersten Male dergleichen geschehen?« Einsolcher Fall mit ἂν Plat. Phil. 15 d πόϑεν οὖν ἄν τις ταύτης ἄρξηται πολλῆς οὔσης καὶ παντοίας περὶ τὰ ἀμφισβητούμενα μάχης, v. l. οὖν τις. – Eben so περιττῶς, aber in vielen sicheren Stellen erscheint mit dem conjunct. ἄ ν – b) in Absichtssätzen. Dabei sind einige Unterscheidungen zu machen. Völlig sicher ist das ἄν περιττόν im conjunctivischen Absichtssatze nur neben ὡς u. ὅπως beiden Att. u. bei Herodot, u. neben ἵνα in einer Homerischen Stelle. Was zunächst ὡς u. ὅπως betrifft, so ist für die Att. Prosa lehrreich z. B. Plat. Gorg. 481 a ἐὰν δὲ ἄλλον ἀδικῇ ὁ ἐχϑρός, παντὶ τρόπῳ παρασκευαστέον καὶ πράττοντα καὶ λέγοντα, ὅπως μὴ δῷ δίκην μηδὲ ἔλϑῃ παρὰ τὸν δικαστήν· ἐὰν δὲ ἔλϑῃ, μηχανητέον ὅπως ἂν διαφύγῃ καὶ μὴ δῷ δίκην ὁ ἐχϑρός: hier stehen ὅπως ohne u. ὅπως mit ἄν neben einander offenbar ohne irgend einen Unterschied in der Bedeutung. Eben so deutlich in Bezug auf ὡς ist Xen. Mem. 1, 4, 6 πρὸς δὲ τούτοις, οὐ δοκεῖ σοι καὶ τόδε προνοίας ἔργῳ ἐοικέναι, τὸ ἔπεὶ ἀσϑενὴς μέν ἐστιν ἡ ὄψις, βλεφάροις αὐτὴν ϑυρῶσαι, ἅ, ὅταν μὲν αὐτῇ χρῆσϑαί τι δέῃ, ἀναπετάννυται, ἐν δὲ τῷ ὕπνῳ συγκλείεται; ὡς δ' ἂν μηδὲ ἄνεμοι βλάπτωσιν, ἠϑμὸν βλεφαρίδας ἐμφῠσαι, ὀφρύσι τε ἀπογεισῶσαι τὰ ὑπὲρ τῶν ὀμμάτων, ὡς μηδ' ὁ ἐκ τῆς κεφαλῆς ἱδρὼς κακουργῇ. Hiernach sind die Stellen zu beurtheilen, in denen neben einem oder mehreren solchen Sätzen mit ἄν kein anderer ohne ἄν sich findet, z. B. Xen. Mag. Equitt. 9, 2 πάντων δὲ τῶν ὑπομνημάτων ἔμοιγε δοκεῖ κράτιστον εἶναι τὸ ὅσα ἂν γνῷ ἀγαϑὰ εἶναι, ἐπιμελεῖσϑαι ὡς ἂν πραχϑῇ. ὀρϑῶς δὲ γιγνωσκόμενα οὐ φέρει καρπόν, οὔτε ἐν γεωργίᾳ οὔτε ἐν ναυκληρίᾳ οὔτε ἐν ἀρχῇ, ἢν μή τις ἐπιμελῆται, ὡς ἂν ταῠτα περαίνηται. Plat. Rep. 3, 411 e ἐπὶ δὴ δύο ὄντε τούτω, ὡς ἔοικε, δύο τέχνα ϑεὸν ἔγωγ' ἄν τινα φαίην δεδωκέναι τοῖς ἀνϑρώποις, μουσικήν τε καὶ γυμναστικὴν ἐπὶ τὸ ϑυμοειδὲς καὶ τὸ φιλόσοφον, οὐκ ἐπὶ ψυχὴν καὶ σῶμα, εἰ μὴ εἴη πάρεργον, ἀλλ' ἐπ' ἐκείνω, ὅπως ἂν ἀλλήλοιν ξυναρμοσϑῆτον ἐπιτεινομένω καὶ ἀνιεμένω μέχρι τοῦ προσήκοντος; Phaedon. 59 e λύουσι γάρ, ἔφη, οἱ ἕνδεκα Σωκράτη καὶ παραγγέλλουσιν, ὅπως ἂν τῇδε τῇ ἡμέρᾳ τελευτήσῃ. Eben so sicher ist die Sache beiden Attischen Dichtern, obgleich hier die Stelle Aeschyl. Choeph. 983 ff entgegentritt, auf welche gestützt Hermann ἌΝ p. 119 ff nachzuweisen sucht, daß überhaupt bei den Att., nicht nur bei den Dichtern, sondern auch bei den Prosaikern, die Setzung u. Weglassung des ἄν in conjunctivischen Absichtssätzen mit ὡς u. ὅπως einen Unterschied in der Bedeutung begründe. In der genannten Stelle sagt Orestes ἐκτείνατ' αὐτόν, καὶ κύκλῳ παρασταδὸν στέγαστρον ἀνδρῶν δείξατ', ὡς ἴδῃ πατήρ, οὐχ οὑμός, ἀλλ' ὁ πάντ' ἐποπτεύων τάδε Ἥλιος, ἄναγνα μητρὸς ἔργα τῆς ἐμῆς, ὡς ἂν παρῇ μοι μάρτυς ἐν δίκῃ ποτέ, ὡς τόνδ' ἐγὼ μετῆλϑον ἐνδίκως μόρον τὸν μητρός: hier findet Hermann den Unterschied, daß Helios das ausgebreitete velamen nothwendiger Weise sehen müsse, während das judicium noch nicht so gewiß bevorstehe, daß Orestes von dem abzulegenden Zeugnisse mit Sicherheit reden könne. Angenommen dieser Unterschied finde in dieser Stelle zwischen dem Absichtssatze mit ἄν u. dem ohne ἄν wirklich Statt, was bestritten werden kann, so ist das doch eben nur Zufall. Hermann citirt freilich eine ganze Reihe von Stellen aus Att. Dichtern, in denen theils ὡς oder ὅπως ohne ἄν, theils ὡς oder ὅπως mit ἄν in demselben Sinne gebraucht sei, wie ὡς mit u. ὡς ohne ἄν in jener Stelle der Choephoren; allein bei der Durchmusterung dieser Stellen kommt man vielmehr zu einem entgegengesetzten Ergebniß, daß man nämlich, wenn man sich sträube, die περιττότης des ἄν zuzugeben, auf endlose, unhaltbare Spitzfindigkeiten hingedrängt werde. So z. B. vergleicht Hermann selbst p. 121 Aeschyl. Choeph. 439 ἐμασχαλίσϑης δ' ἔϑ' ὡς τόδ' εἰδῇς mit Suppl. 930 ἀλλ' ὡς ἂν εἰδῇς, ἐννέπω σαφέστερον: hier kann das ὡς ἄν unmöglich denselben Sinn haben, den es nach Hermann in der Stelle Choeph. 983 ff hat; denn von einem erst eventualiter in der Folgezeit unter gewissen Bedingungen eintretenden Wissen ist hier nicht die Rede. Aber so erklärt Hermann hier auch nicht; er sagt vielmehr, Suppl. 930 heiße ὡς ἂν εἰδῇς scias licet, Choeph. 439 ὡς τόδ' εἰδῇς hoc te scire volo. Das sind denn also rein willkührliche Deuteleien. Hermann vergleicht mit diesen beiden Stellen noch Aeschyl. Prom. 824 τὸ πᾶν πορείας ἥδε τέρμ' ἀκήκοεν. ὅπως δ' ἂν εἰδῇ μὴ μάτην κλύουσά μου, ἃ πρὶν μολεῖν δεῠρ' ἐκμεμόχϑηκεν φράσω, τεκμήριον τοῦτ' αὐτὸ δοὺς μύϑων ἐμῶν u. Ar. Plut. 112 σοὶ δ' ὡς ἂν εἰδῇς ὅσα, παρ' ἡμῖν ἢν μένῃς, γενήσετ' ἀγαϑά, πρόσεχε τὸν νοῠν, ἵνα πύϑῃ: auch diese beiden Stellen sind entschieden gegen Hermanns Ansicht. Man vgl. ferner Choeph. 767 ἢ πῶς; λέγ' αὖϑις, ὡς μάϑω σαφέστερον ib. 771 ἀλλ' αὐτὸν ἐλϑεῖν, ὡς ἀδειμάντως κλύῃ, ἄνωχϑ' ὅσον τάχιστα γαϑούσῃ φρενί; Prom. 10 τοιᾶσδέ τοι ἁμαρτίας σφὲ δεῖ ϑεοῖς δοῦναι δίκην, ὡς ἂν διδαχϑῇ τὴν Διὸς τυραννίδα στέργειν, φιλανϑρώ που δὲ παύεσϑαι τρόπου; ib. 706 σὺ δ', Ἰνάχειον σπέρμα, τοὺς ἐμοὺς λόγους ϑυμῷ βάλ', ὡς ἂν τέρματ' ἐκμάϑῃς ὁδοῠ; ib. 654 σὺ δ', ὦ παῖ, μὴ' πολακτίσῃς λέχος τὸ Ζηνός, ἀλλ' ἔξελϑε πρὸς Λέρνης βαϑὺν λειμῶνα, ποίμνας βουστάσεις τε πρὸς πατρός, ὡς ἂν τὸ δῖον ὄμμα λωφήσῃ πόϑου. Hermann selbst gesteht p. 121 saepe non multum interest, addaturne ἄν, an omittatur, u. non est tamen dissimulaudum, inveniri locos quosdam, in quibus mirere additum esse ἄν. Die gegen ihn sprechenden Beispiele, welche er dabei anführt, möge man bei ihm selbst vergleichen. Die beiden oben vorgelegten Stellen Plat. Gorg. 481 a Xen. Mem. 1, 4, 6, in denen die περιττότης des ἄν handgreiflich ist, läßt er ungenannt bei Seite liegen. Ebenso folgende zwei Sätze aus Ar. Equitt., wo Kleon 917 dem Wursthändler droht ἐγώ σε ποιήσω τριηραρχεῖν, ἀναλίσκοντα τῶν σαυτοῦ, παλαιὰν ναῦν ἔχοντ', εἰς ἣν ἀναλῶν οὐκ ἐφέξεις οὐδὲ ναυπηγούμενος· διαμηχανήσομαί ϑ' ὅπως ἂν ἱστίον σαπρὸν λάβῃς u. 926 δώσεις ἐμοὶ καλὴν δίκην, ἰπούμενος ταῖς εἰσφοραῖς. ἐγὼ γὰρ ἐς τοὺς πλουσίους σπεύσω σ' ὅπως ἂν ἐγγραφῇς: es wäre in jeder Beziehung unpassend, wenn in diesen Drohungen die Erfüllung der Absicht in irgend einer Art als ungewiß, bedingt, eventuell, zweifelhaft dargesiellt werden sollte; vielmehr zeigt sich hier deutlich, daß bei den Att. Dichtern wie bei den Att. Prosaikern das ἄν Nichts ist als rhetorisch-wohlklingendes Anhängsel des ὅπως oder ὡς, welches beliebig gesetzt u. weggelassen werden konnte; ohne Zweifel war bei den Dichtern auf die Setzung oder Weglassung namentlich auch das Metrum von bedeutendem Einfluß. Eben so wie bei den Att. Prosaikern liegt die Sache bei Herodot., man sehe 1, 5 ὡς ἂν μὴ κατάδηλος γένηται; 1, 11 ὡς ἂν μὴ πάντα πειϑόμενος Κανδαύλῃ τοῦ λοιποῦ ἴδῃς, τὰ μή σε δεῖ; 1, 24 ὡς ἂν ταφῆς ἐν γῇ τύχῃ; 1, 36 ὡς ἄν μιν ἐξέλωμεν ἐκ τῆς χώρης; 3, 85 ὡς ἂν ἡμεῖς σχῶμεν τοῠτο τὸ γέρας καὶ μὴ ἄλλος τις; 8, 7 ὡς ἂν μὴ ὀφϑέωσι ὑπὸ τῶν πολεμίων περιπλώουσαι Εὔβοιαν; 9, 7, 2 ὡς ἂν τὸν βάρβαρον δεκώμεϑα ἐν τῇ Ἀττικῇ; 1, 20 ὅκως ἄν τι προειδὼς πρὸς τὸ παρεὸν βουλεύηται. Ganz anders verhält es sich mit Homer. Zuvörderst ist zu bemerken, daß es bei ihm eine Anzahl conjunctivischer Sätze mit ὡς ἄ ν giebt, welche sich hierher ziehn lassen, dagegen mit ὅπως ἄν keinen einzigen; es ist dies jedoch schwerlich mehr als Zufall, ein Zufall jener auf den ersten Blick befremdenden Art, wie sie in der Homerischen Sprache nicht selten u. den Kennern wohl bekannt sind. Etwas trägt im vorliegenden Falle zur Erklärung wohl der Umstand bei, daß ὡς dem Homer überhaupt weit geläufiger ist u. im Allgemeinen weit häufiger bei ihmvorkommtals ὅπως. Ummögliche Mißverständnisse von vorn herein abzuschneiden. kann bemerkt wer den, daß Sätze wie z. B. Od. 1, 295 φράζεσϑαι δὴ ἔπειτα κατὰ φρένα καὶ κατὰ ϑυμὸν ὅππως κε μνηστῆρας ἐνὶ μεγάροισι τεοῖσιν κτείνῃς oder 4, 545 ἀλλὰ τάχιστα πείρα ὅπως κεν δὴ σὴν πατρίδα γαῖαν ἵκηαι, welche manche Neuere für Absichtssätze halten, vielmehr entschieden u. unzweifelhaft indirecte Fragen sind, von der unter II d zu betrachtenden Art. Conjunetivische Sätze mit ὡς ἄν, welche als Absichtssätze mit einem ἄν περιττόν aufgefaßt werden können, sind z. B. Iliad. 16, 84 πείϑεο δ' ὥς τοι ἐγὼ μύϑου τέλος ἐν φρεσὶ ϑείω, ὡς ἄν μοι τιμὴν μεγάλην καὶ κῠδος ἄρηαι πρὸς πάντων Δαναῶν, ἀτὰρ οἱ περικαλλέα κούρην ἂψ ἀπονάσσωσιν, ποτὶ δ' ἀγλαὰ δῶρα πόρωσιν; 1. 32 ἀλλ' ἴϑι, μή μ' ἐρέϑιζε, σαώτερος ὥς κε νέηαι. Unter II e wird über den Ursprungdes ἄν περιττόν imconjunctivischen Absichtssatze Einiges bemerkt werden, was an einer früheren Stelle schwerer verständlich sein würde, und dabei wird sich zeigen, daß diese conjunctivischen Sätze mit ὡς ἄν bei Homer nicht nur als Absichtssätze mit einem ἄν περιττόν aufgefaßt werden können, sondern außer dieser Auffassung auch noch andere zulassen. Bcispätercnnichtattischen Dichtern finden sich conjunctivische Sätze sowohl mit ὅπ ως ἄν als mit ὡς ἄν, welche als Absichtssätze mit einem ἄν περιττόν aufgefaßt werden können; ob aber u. in wie weit bei diesen Dichtern dieselben Zweifel wie bei Homer statthaft seien, mag hier unerörtert bleiben. Mit dem dichterischen ὄφρα verbinden Nichtattische Dichter, sowohl Homer als spätere, die Partikel ἄν in conjunctivischen Sätzen, welche als Absichtssätze mit einem ἄν περιττόν aufgefaßt werden können; doch sind daneben auch hier wenigstens für gewisse Homerische Stellen entschieden noch andere Auffassungen möglich. In Bezug auf die Späteren bleibe auch hier die Sache dahingestellt. Beispiele: Hom. Od. 18, 364 ἀλλὰ πτώσσειν κατὰ δῆμον βούλεαι, ὄφρ' ἂν ἔχῃς βόσκειν σὴν γαστέρ' ἄναλτον; 3, 359 ἀλλ' οὗτος μὲν νῦν σοὶ ἅμ' ἕψεται, ὄφρα κεν εὕδῃ σοῖσιν ἐνὶ μεγάροισιν; Iliad. 2, 440 ἴομεν, ὄφρα κε ϑᾶσσον ἐγείρομεν ὀξὺν Ἄρηα: Homerisch verkürzte Conjunctive = ἴωμεν, ἐγείρωμεν. Conjunctivische Sätze mit ἵνα ἄν, in denen sich ἵνα als Absichtspartikel auffassen läßt, sind in der ganzen Griechischen Literatur äußerst selten, und kritisch sicher ist nur eine einzige Stelle, Hom. Od. 12, 156 ἀλλ' ἐρέω μὲν έγών, ἵνα εἰδότες ἤ κε ϑάνωμεν ἤ κεν ἀλευάμενοι ϑάνατον καὶ κῆρα φύγωμεν: für den zweiten Conjunctiv φύγωμεν giebt es eine Lesart φύγοιμεν, aber für den ersten Conjunctiv ϑάνωμεν ist in der Ueberlieferung noch keine andere Lesart nachgewiesen; in den Scholien lies't man bei der Stelle nur Folgendes: ἐν ἀμφοτέροις πλεονάζει ὁ κέν, ἢ ἑλώμεϑα τὸν ϑάνατον, ἢ τὰ πρὸς σωτηρίαν παρασκευασώμεϑα: dadurch werden beide Conjunctive geschützt u. als allein richtige Lesart bezeichnet. Dagegen Eustath. zu der Stelle p. 1717, 60 lies't ohne weitere hierher gehörige Bemerkungen zu machen ἀλλὰ ἐρέω μὲν ἐγώ, ἵνα εἰδότες ἤ κε ϑάνωμεν ἤ κεν ἀλευσάμενοι ( sic) ϑάνατον καὶ κῆρα φύγοιμεν. Wollte man wirklich beide Verba in den optat. setzen, ϑάνοιμεν, φύγοιμεν, so würde man damit nichts Wesentliches erreichen; denn die Verbindung von ἵνα als Absichtspartikel mit dem von ἄν begleiteten optat. ist eben so unerhört wie die hier fragliche conjunctivische. Läßt man den Conjunctiv ϑάνωμεν stehn, während man das zweite Verbum in den optat. stellt, φύγοιμεν, so ist der Satz ἤ κεν – φύγοιμεν nicht mit ἵνα zu verbinden, sondern als selbstständig angefügter Hauptsatz zu nehmen, welche Art von Anakoluthie Homer bekanntlich sehr liebt. Außer dieser Stelle verbindet Homer entschieden nirgends ἵνα ἄν mit dem Conjunctiv zu einem Absichtssatze; aus den Attikern sind folgende drei höchst unsichere Stellen zu bemerken: Erstens Soph. O. C. 189 ἄγε νῠν σύ με, παῖ, ἵν' ἂν εὐσεβίας ἐπιβαίνοντες τὸ μὲν εἴποιμεν τὸ δ' ἀκούσαιμεν, καὶ μὴ χρείᾳ πολεμῶμεν: für εἴποιμεν ἀκούσαιμεν giebt es eine Lesart εἴπωμεν ἀκούσωμεν, welche sich nur final auffassen läßt; aber die optativische Lesart ist sowohl diplomatisch als an sich besser; bei ihr heißt ἵνα »wo«, oder vielmehr »dorthin wo«, wie auch sonst öfters, καὶ μὴ πολεμῶμεν ist conjunct. hortativ. und mit ἄγε με zu verbinden, εἴποιμεν u. ἀκούσαιμεν mit ἄν ist optat. potential., vgl. Eur. Iph. A. 1579 ἵνα πλήξειεν ἄν, Theocr. 25, 61 ἐγὼ δέ τοι ἡγεμονεύσω αὖλιν ἐφ' ἡμετέρην, ἵνα κεν τέτμοιμεν ἄνακτα. – Zweitens: Ar. Ran. 175 ἀνάμεινον, ὦ δαιμόνι', ἐὰν ξυμβῶ τί σοι, v. v. l. l. ἵνα ξυμβῶ u. ἵν' ἂν ξυμβῶ: es braucht aber dies ἵν ἂν ξυμβῶ nicht einmal als Absichtssatz gefaßt zu werden, indem es sich als gleichbedeutend mit ἐὰν ξυμβῶ betrachten läßt, als indirecte Frage von der Art der unter II d zu erörternden, vgl. Scholl. Iliad. 7, 353 Archiloch. ap. Stob. Flor. 110, 10 (Bergk Lyr. Gr. ed. 2 p. 552). – Drittens: Demosth. Aristog. 1, 33 τίς οὐκ ἂν εἰς ὅσον δυνατὸν φεύγοι καὶ τὸν ἔχοντα ταύτην ἐκποδὼν ποιήσαιτο, ἵνα μηδ' ἄκων αὐτῇ ποτε περιπέσῃ, v. l. μηδ' ἂν ἄκων: höchst wahrscheinlich ist diese Lesart Nichts als ein Schreibfehler, indem das ἄν aus dem ἄκ von ἄκων entstand; will man das ἄν retten, so muß man wohl unbedingt περιπέσοι schreiben, wobei dann ἵνα örtlich zu verstehen u. περιπέσοι ἄν als optat. potential. (111 a) aufzufassen ist, eine Auffassung, welcher die Negation μηδέ keineswegs entgegensteht, wie sich unter III a zeigen wird. Jedenfalls ist das Unwahrscheinlichste die Lesart ἵνα μηδ' ἂν ἄκων περιπέσῃ, welche Lesart nur final aufgefaßt werden könnte. Und größeres Gewicht als dieser Stelle wird man, Alles erwogen, auch den beiden Stellen aus Ar. u. Soph. beizumessen kaum geneigt sein; es bleibt die Homer. Stelle als einziges Beispiel stehen; in ihr wird die Sache dadurch entschuldigt, daß das κέν sich nicht dem ἵνα anschließt, sondern den beiden ἤ, ἵνα εἰδότες ἤ κε ϑάνωμεν ἤ κεν ἀλευάμενοι ϑάνατον καὶ κῆρα φύγωμεν: dies ἤ κεν ist dem Homer sehr geläufig; wäre das nicht der Fall, so würde auch in dieser Stelle das κέν schwerlich erscheinen. Ist aber dem so, da wird das κέν in dieser Homerischen Stelle auch unbedenklich als περιττόν zu betrachten sein, welches nicht um des Sinnes willen als nothwendig, sondern nur im Gefolge des ἤ um des Wohllauts u. Verses willen auftritt. An sich könnte sonst allerdings in dieser Stelle das κέν syntactische Bedeutung haben, vgl. II e. Bei den drei Att. Stellen, in so weit man sie überhaupt als hierher gehörig gelten lassen will, spricht Alles dafür, am Meisten die Analogie der Sätze mit ὡς ἄν u. ὅπως ἄν, daß das ἄν bei dem final aufgefaßten mit dem Conjunctiv verbundenen ἵνα entschieden als περιττόν genommen werde. – c) am Häufigsten wird ἄν mit dem conjunct. verbunden in Bedingungssätzen, nach Relativen aller Art, pronomm. u. particull.; in dieser Constructionconjunctiv. conditionalis, ist der Gebrauch von ἄνRegel, hier steht es nicht περιττῶς, sondern bezeichnet ein Zeitverhältniß, welches in der Natur des Conjunctivs an sich nicht liegt. Es giebt nämlich überhaupt zwei Arten von Bedingungssätzen, rein bedingende u. zeitbedingende; letztere deuten zugleich an, daß das im Hauptsatze Gesagte, von der Erfüllung der Bedingung abhängig Gemachte, dann stattfinde (stattfinden werde, stattgefunden habe), wann die Bedingung erfüllt werde oder erfüllt worden sei. Im gewöhnl. indicat., im indicat. des Nichtwirkl. (I d). im optat. des Möglichen (III a) giebt es sowohl zeitbedingende als rein bedingende Sätze; beider Construction ist innerhalb jedes Modus genau dieselbe; wenn man also die zeitbedingenden Sätze von den reinbedingenden ausdrücklich unterscheiden und es nicht bloß dem Zusammenhange des Ganzen überlassen will, einen zeitbedingenden Satz als solchen kenntlich zu machen, so ist man gezwungen, von Zeitpartikeln oder von diese ersetzenden schon an sich als Vocabeln eine Zeit bezeichnenden Ausdrücken Gebrauch zu machen, indem man nach Umständen entweder den Bedingungssatz mit einem relativen Ausdrucke der bezeichneten Art anknüpft, oder im zugehörigen Hauptsatze einen dgl. demonstrativen Ausdruck gebraucht, oder beides thut, correlativisch. Dagegen im conjunctiv. conditional. u. im optativ. iterat. (I f III d) sind alle Sätze, sie mögen angeknüpft sein wie sie wollen, ohne Ausnahme zeitbedingend; rein bedingende Sätze giebt es in diesen beiden Constructionen gar nicht. Beide genannte Constructionen gehören eng zusammen und ergänzen einander; nämlich der optat. iterat. wird nur von der Vergangenheit gebraucht, der conjunct. condit. nur von der Gegenwart u. Zukunft. Im Einzelnen gilt für den conjunct. condit. folgende Tempusregel: ist im Hauptsatze von der Gegenwart die Rede, so hat der coninnet. praes. die Tempusbedeutung eines praes., der conj. aor. und der selten gebrauchte conj. perf. die eines perf.; ist im Hauptsatze von der Zukunft die Rede, so ist der conj. praes. ein fut. 1, der conj. aor. u. perf. ein fut. exactum. Diese Verhältnisse der Tempora des conj. cond. correspondiren genau mit den unter I f angegebenen des optat. iterat.: der optat. praes. ist für die Vergangenheit, was der conj. praes. für die Gegenwart u. die Zukunft ist, der optat. aor. für die Vergangenheit, was der conj. aor. für die Gegenwart u. die Zukunft; auch für den conj. perf. kommt als Correlat der opt. perf. vor, s. Iliad. 8, 270. Ein Unterschied liegt darin, daß der conj. cond. für die Gegenwart nur wiederholte Fälle bezeichnet, u. zwar, dem optat. iterat. genau entsprechend, nur Fälle, bei deren Wiederholung jedesmal das im Hauptsatze Gesagte eintritt, dagegen für die Zukunft außer dgl. Fällen auch einmalige. Doch können diese letzteren Fälle auch eben so richtig in den gewöhnl. indicat. fut. (ohne ἄν) treten, unter Beobachtung der I f erwähnten Regel über die Anknüpfung von Bedingungssätzen im gewöhnl. indicat. durch zusammengesetzte u. einfache Relativa; wie denn um einmalige bedingende Fälle in Gegenwart u. Vergangenheit auszudrücken gar nichts Anderes übrig bleibt als sie in den gewöhnl. indicat. zu stellen; also z. B. ὁπότε ἀποϑνήσκει, ἀπέϑανεν, αποϑανεῖται, »zu der Zeit wo (wann, wenn) er stirbt, starb, sterben wird, sei es welche Zeit es wolle.« Zwischen dem einmaligen Falle u. dem »Jedesmal wenn« in der Mitte liegen diejenigen wiederholten Fälle, bei deren Wiederholung öfters, aber nicht jedesmal das im Hauptsatze Gesagte eintritt. Diese Fälle können durch den conj. cond. so wenig wie durch den optat. iterat. ausgedrückt werden, sondern müssen für die Zukunft gleicherweise wie für die Gegenwart und die Vergangenheit sämmtlich in den gewöhnl. indicat. (ohne ἄν), vgl. I f. In orat. obliqua kann der conj. cond. vertreten werden durch den indirecten optat. (III d, wenn das regierende Verb ein praeterit. ist; das Tempus wird bei der Umsetzung in die indirecte Rede, nach der allgem. Regel, in keinem Falle geändert, weder wenn der conj. cond. selber bleibt, noch wenn der indirecte optat. für ihn eintritt. Mit εἰ, ἐπεί, ἐπειδή, ὅτε, ὁπότε verschmilzt für den Gebrauch im conj. cond. ἄν in regelmäßiger Att. Prosaimmer zu ἐάν (ἤν, ἄ ν), ἐπάν (ἐπήν), ἐπειδάν, ὅταν, ὁπόταν, welche Wörter man vgl.; Dichter unterlassen vielfach die Zusammenfügung, Homer hat ἐάν öfters, in der Form ἤν, ἐπάν öfters, in der Form ἐπήν, ἐπειδάν einmal, Iliad. 13, 285; statt des öfters bei ihm vorkommenden ὅτ' ἄν u. ὁπότ' ἄν könnte man ὅταν u. ὁπόταν lesen, wenn nicht die Analogie des bei ihm daneben sich findenden ὅτε κεν u. ὁπότε κεν entgegenstände; ohne Elision findet sich bei Lys. or. 27, 2 ὁπότε ἂν δοκῶσιν. Negation ist für den conj. cond., wie für den optat. iterat., μή, nach der allgemeinen Regel für Forderungssätze; aber wenn nicht der Satz negirt wird, sondern ein einzelnes Wort desselben, erscheint οὐ, z. B. Hom. Iliad. 3, 288 εἰ δ' ἂν ἐμοὶ τιμὴν Πρίαμος Πριάμοιό τε παῖδες τίνειν οὐκ ἐϑέλωσιν Ἀλεξάνδροιο πεσόντος, αὐτὰρ ἐγὼ καὶ ἔπειτα μαχήσομαι εἵνεκα ποινῆς αὖϑι μένων, εἵως κε τέλος πολέμοιο κιχείω: das οὐκ negirt nur ἐϑέλωσιν, mit dem eseinen Begriff bildet, so daß die Bedingung selbst, der Satz, positiv ist, »wenn sie sich weigern werden«. Das zeitbedingende Wesen des conj. cond. tritt in diesem Beispiele sehr deutlich hervor, in dem εἰ δ' ἂν οὐκ ἐϑέλωσιν so gut wie in dem εἵως κε κιχείω: Agamemnon will den Krieg wieder aufnehmen, sobald die Troer sich weigern zu zahlen. Diese zeitbedingende Bedeutung hat man im optat. iterat. stets allgemein anerkannt; dagegen das analoge Wesen des conj. cond. scheinen Viele noch nicht ganz klar zu erfassen u. scharf auszudrücken, indem sie dieser Construction, wenn der Satz mit einem Relativpronomen oder einem relativen adverbio loci oder modi angeknüpft ist, eine »verallgemeinernde Bedeutung« zuschreiben, wenn der conj. mit ἐάν verbunden ist, durch ihn ein »Hervortreten in die Wirklichkeit«, ein »wirkliches Eintreten des Falles« bezeichnet denken, über welches »die Erfahrung entscheide«. Diese Bestimmungen des Begriffs sind offenbar zu weit; denn »ein wirkliches Eintreten des Falles« hat man ohne Zweifel bei jedem Bedingungssatz im Auge, und ob er in »die Wirklichkeit hervortrete«, darüber »entscheidet« überall »die Erfahrung«; eine »verallgemeinernde Bedeutung« aber haben an der Spitze von Bedingungssätzen alle Relativa in jedem Modus. Geht man aber den angeführten nebelhaften Bestimmungen des Begriffes auf den Grund u. untersucht, was mit ihnen eigentlich gemeintsei u. allein gemeint sein könne, so wird man eben auf die zeitbedingende Bedeutung des conj. cond. hingeführt. Eben dahin leitet mit zwingender Nothwendigkeit die Erwägung, daß der conj. cond. für die Gegenwart u. die Zukunft das bezeichnet, was der optat. iterat. für die Vergangenheit; denn will man einen im optat. iterat. stehenden Satz in die Gegenwart oder die Zukunft versetzen, so giebt es keinen andern Weg als den, ihn in den conj. cond. zu bringen. Umgekehrt freilich ersetzt der optat. iterat. für die Vergangenheit nicht völlig den conj. cond., indem dieser wenigstens für die Zukunft auch einnmalige Fälle bezeichnet; auf diesen Unterschied kommt es hier jedoch nicht an; denn es wird ja nicht behauptet, daß der conj. cond. überall wiederholte Fälle bezeichne, sondern nur, daß er überall zeitbedingend sei. Zwischen ἐάν aber einerseits u. ὅταν u. s. w. andrerseits besteht nur der Unterschied, daß allerdings in ὅταν u. s. w. die Zeitbestimmung schärfer hervorgehoben ist als in ἐάν, indem dieses aus dem an sich rein bedingenden εἰ und ἄν, jene aber aus Zeitpartikeln und ἄν zusammengesetzt sind; die beiden Arten des Ausdrucks gehen von verschiedenen Ursprüngen aus, treffen aber in demselben Puncte der Wirksamkeit zusammen. Eine unzweifelhafte Probe für die Richtigkeit dieser Ansicht liefert auch hier die Vergleichung mit dem optat. iterat., denn z. B. zwischen ἐὰν ἀφίκηται, ὑποδέχομαι (ὑποδέξομαι) αὐτόν und ὅταν ἀφίκηται ist offenbar kein anderer Unterschied als zwischen den iterativen Ausdrücken εἰ ἀφίκοιτο ὑπεδεξάμην und ὅτε ἀφίκοιτο. – Für die Constructiondes Hauptsatzes, zu welchem ein conj. cond. gehört, bedarf es keiner Regeln außer denen, welche sich aus dem schon Dargelegten von selbst ergeben; in der jetzt zunächst folgenden Sammlung von Beispielen des conjunct. cond. im praes. u. aor. mit κέν u. seelstehendem (nicht zu ἐάν u. s. w. verschmolzenem) ἄν sind die Hauptsätze der Kürze halber fast alle weggelassen. Hom. Iliad. 18, 273 εἰ δ' ἂν ἐμοῖς ἐπέεσσι πιϑώμεϑα, νύκτα μὲν εἰν ἀγορῇ σϑένος ἕξομεν, ἄστυ δὲ πύργοι εἰρύσσονται, »falls wir uns für meinen Rath entschieden haben werden«; 5, 232 εἴ περ ἂν αὖτε φεβώμεϑα; 5, 224 εἴ περ ἂν αὖτε ὀρέξῃ; Od. 11, 113. 12, 140 αὐτὸς δ' εἴ πέρ κεν ἀλύξῃς; 12, 163 εἰ δέ κε λίσσωμαι ὑμέας λῦσαί τε κελεύω, vgl. 53; 14, 395. 398 εἰ μέν κεν νοστήσῃ ἄναξ τεός – εἰ δέ κε μὴ ἔλϑῃσιν ἄναξ τεός; Iliad. 3, 281. 284 εἰ μέν κεν Μενέλαον Ἀλέξανδρος καταπέφνῃ – εἰ δέ κ' Αλέξανδρον κτείνῃ ξανϑὸς Μενέλαος; 11, 391 καὶ εἴ κ' ὀλίγον περ ἐπαύρῃ; 5, 351 καὶ εἴ χ' ἑτέρωϑι πύϑηαι; Od. 12, 299 εἴ κέ τιν' ἠὲ βοῶν ἀγέλην ἢ πῶυ μέγ' οἰῶν εὕρωμεν; 12, 49 ἀκουέμεν αἴ κ' ἐϑέλῃσϑα, δησάντων σε; Iliad. 4, 170 αἴ κε ϑάνῃς; 6, 412 ἐπεὶ ἂν σύ γε πότμον ἐπίσπῃς; 6, 83 ἐπεί κε φάλαγγας ἐποτρύνητον; 4, 53 ὅτ' ἄν τοι ἀπέχϑωνται; 12, 41 ὅτ' ἂν στρέφεται (verkürzt aus στρέφηται); 1, 567 ὅτε κέν τοι ὰάπτους χεῖρας ἐφείω; Od. 2, 99 εἰς ὅτε κέν μιν μοῖρ' όλοη καϑέλῃσι τανηλεγέος ϑανάτοιο; 2, 374 πρίν γ' ὅτ' ἂν ἑνδεκάτη τε δυωδεκάτη τε γένηται; 19, 410 ὁππότ' ἂν ἔλϑῃ; Iliad. 15, 209 ὁπότ' ἂν ἐϑέλῃσιν; Od. 11, 127 ὁππότε κεν δή τοι ξυμβλήμενος ἄλλος ὁδίτης φήῃ; Iliad. 19, 158 εὐτ' ἂν πρῶτον ὁμιλήσωσι φάλαγγες ἀνδρῶν, aor. in der Bedeut. des Anfangens, »sobald sie handgemein geworden sein werden«; Od. 17, 320 εὖτ' ἂν μηκέτ' ἐπικρατέωσιν ἄνακτες; 323 εὖτ' ἄν μιν κατὰ δούλιον ήμαρ ἕλῃσιν; Iliad. 1, 509 ὄφρ' ἂν Ἀχαιοὶ υἱὸν ἐμὸν τίσωσιν, ὀφέλλωσίν τέ ἑ τιμ ῇ, »bis sie sich bequemt haben werden zu ehren«, aor. in der Bedeut. des Anfangens; Od. 2, 204 ὄφρα κεν ἥ γε διατριβῃσιν Ἀχαιοὺς ὃν γάμον; 4, 588 ὄφρα κεν ἑνδεκάτη τε δυωδεκάτη τε γένηται; 22, 72 εἰς ὅ κε πάντας ἄμμε κατακτείνῃ; Iliad. 3, 291 εἵως κε τέλος πολέμοιο κιχείω; indirect 15, 46 κείνῳ παραμυϑησαιμην τῇ ἴμεν ᾗ κεν δὴ σύ, κελαινεφές, ἡγεμονεύῃς; 20, 243 ὅππως κεν ἐϑέλῃσιν; 12, 75 ὡς ἂν ἐγὼν εἴπω; Od. 19, 332 ὃς δ' ἂν ἀμύμων αὐτὸς ἔῃ καὶ ἀμύμονα εἰδῇ: Iliad. 1, 139 ὅν κεν ἵκωμαι; 6, 229 ὅν κε δύνηαι; Od. 1, 389 ὅ ττί κεν εἴπω; Iliad. 20, 250 ὁπποῖόν κ' εἴπῃσϑα ἔπος, τοῖόν κ' ἐπακούσαις; Od. 15, 281 αὐτὰρ κεῖϑι φιλήσεαι, οἱά κ'ἔχωμεν; Iliad. 23, 805 ὁππότερός κε φϑῇσιν; Her. 4, 81 ὃς δ' ἂν μὴ κομίσῃ, ϑάνατον απείλεε; Plat. Symp. 195 a περὶ οὗ ἂν ὁ λόγος ᾖ; Ar. Vesp. 1298 ὅστις ἂν πληγὰς λάβῃ; Xen. Cyr. 4, 5, 51 πρῶτον μὲν οὖν τοῖς ϑεοῖς, ἔφη. ἐξαιρεῖτε, ὅ, τι ἂν οἱ μάγοι ἐξηγῶνται; indirect Xen. Cyr. 4, 5, 44 ὅ, τι ἂν δέῃ; Plat. Symp. 176 c ὁπότερ' ἂν ποιῶμεν; indirect Isocr. Antid. 154 ὅσῳ γὰρ ἄν τις ἐπιεικέστερον αὑτὸν ἐπιδειξῃ; Xen. An. 2, 4, 26 ὅσον δ' ἂν χρόνον τὸ ἡγούμενον τοῠ στρατεύματος ἐπιστῇ; Cyr. 1, 3, 14 χάριν σοι εἴσομαι, ὅσῳ ἂν πλεονάκις εἰσίῃς ὡς ἐμέ, Soph. O. C. 956 πράξεις οἷον ἂν ϑέλῃς; indirect Isocr. Antid. 32 ὁποῖός τις ἂν φαίνωααι: Plat. Svmp. 214 a ὁπόσον γὰρ ἂν κελεύῃ τις τοσοῠτον ἐκπιὼν οὐδὲν μᾶλλον μήποτε μεϑυσϑῇ; Isocr. Antid. 178 ὅπως ἂν δύνωμαι, 174 ὅπως ἂν οἱ νεώτεροι παιδευϑῶσιν; Demosth. Lacrit. 28 ὅποι ἄν τις βούληται; Thuc. 2, 11 ἕπεσϑε ὅπη ἄν τις ἡγῆται; Demosth. Steph. 1, 24 λέγ' ἐπισχὼν οὗ ἄν σε κελεύω; Xen. Cvr. 1, 2, 10 ὅπου ἂν παραπίπτῃ; Soph. O. T. 672 ἔνϑ' ἂν ᾖ; Ar. Plut. 1151 πατρὶς γάρ ἐστι πᾶσ' ἵν' ἂν πράττῃ τις εὖ; Soph. O. C. 405 σὲ προσϑέσϑαι πέλας χώρας ϑέλουσι, μηδ' ἵν' ἂν σαυτοῠ κρατῇς; indirect Isocr. Antid. 37 ὅϑεν ἂν προέλωνται τὸνβίον πορίζεσϑαι; Xen. Cyr. 1, 2, 9 ἀφ' οὗ ἂν ἐκ παίδων ἐξέλϑωσι; An. 2, 3, 24 μέχρι δ' ἂν ἐγὼ ἥκω; 2, 3, 7 μέχρις ἂν διαγγελϑῇ; indirect 3, 5, 18 ἡνίκ' ἄν τις παραγγείλῃ; Demosth. Lacrit. 28 ὁπηνίκ' ἂν δοκῃ; Soph. Phil. 464 ὁπηνίκ' ἂν ϑεὸς πλοῠν ἡμὶν εἴκῃ; O. T. 1529 πρὶν ἂν τέρμα τοῠ βίου περάσῃ; Aesch. Ag. 1435 ἕως ἂν αἴϑῃ πῠρ ἐφ' ἑστίας ἐμῆς Αἴγισϑος; indirect Plat. Phaedon. 59 e εἶπε περιμένειν καὶ μὴ πρότερον παριέναι, ἕως ἂν αὐτὸς κελεύσῃ, vgl. Xen. An. 1, 4, 8 Cyr. 5, 1, 3; Eur. Alc. 337 ἔς τ' ἂν αἰὼν οὑμὸς ἀντέχῃ; Her. 7, 158 ἔστ' ἂν διαπολεμήσωμεν. – Der conj. perf.: Hom. Iliad. 4, 353 ἢν ἐϑέλῃσϑα καὶ αἴ κέν τοι τὰ μεμήλῃ; 9, 609. 10, 89 εἰς ὅ κ' ἀυτμὴ ἐν στήϑεσσι μένῃκαί μοι φίλα γούνατ' ὀρώρῃ; Her. 4, 66 τοῖσι δ' ἂν μὴ κατεργασμένον ᾖ τοῠτο, οὐ γεύονται τοῠ οἴνου τούτου; Soph. El. 1057 ὅταν γὰρ ἐν κακοῖς ἤδη βεβήκῃς, τἄμ' ἐπαινέσεις ἔπη; Ar. Ran. 813 ὡς ὅταν γ' οἱ δεσπόται ἐσπουδάκωσι, κλαύμαϑ' ἡμῖν γίγνεται; Av. 1350 ἀνδρεῖόν γε πάνυ νομίζομεν, ὃς ἂν πεπλήγῃ τὸν πατέρα; Plat. Rep. 2, 376 a ὃν μὲν ἂν ἴδῃ ἀγνῶτα, χαλεπαίνει, οὐδὲν δὴ κακὸν προπεπονϑώς· ὃν δ' άν γνώριμον, ἀσπάζεται, κἂν μηδὲν πώποτε ὑπ' αὐτοῦ ἀγαϑὸν πεπ όνϑῃ; Isocr. Plat. 36 τοσούτῳ πλείω ποιήσονται ϑεραπείαν ὑμῶν, ὅσῳ περ ἂν μᾶλλον περὶ σφῶν αὐτῶν δεδίωσιν; Plat. Gorg. 481 a ἐὰν δὲ ἔλϑῃ, μηχανητέον, ὅπως ἂν διαφύγῃ καὶ μὴ δῷ δίκην ὁ ἐχϑρός, ἀλλ' ἐάν τε χρυσίον ἡρπακὼς ᾖ πολύ, μὴ ἀποδιδῷ τοῦτο, ἀλλ' ἔχων ἀναλίσκηται, ἐάν τε αὖ ϑανάτου ἄξια ἠδικηκὼς ᾖ, ὅπως μη ἀποϑανεῖται; ib. 480 d ἐὰν μέν γε πληγῶν ἄξια ἠδικηκὼς ᾖ; indirect Demosth. Fals. leg. 16 ὃς ἂν μὴ πρότερος βεβοηϑηκὼς ὑμῖν ᾖ. – Homer läßt im conj. cond. das ἄν sehr oft weg, ohne daß dadurch der Sinn im Mindesten geändert würde: Od. 5, 291 εἰ δ' αὖ τις ῥαίῃσι ϑεῶν ἐνὶ οἴνοπι πόντῳ, τλήσομαι; 1, 204 οὐδ' εἴ πέρ τε σιδήρεα δέσματ' ἔχῃσιν; Iliad. 10, 225 μοῠνος δ' εἴ πέρ τε νοήσῃ; 22, 86 εἴ περ γάρ σε κατακτάνῃ; Od. 20. 86 ἐπεὶ ἂρ βλέφαρ' ἀμφικαλύψῃ; 18, 134 ἀλλ' ὅτε δὴ καὶ λυγρὰ ϑεοὶ μάκαρες τελέσωσιν, καὶ τὰ φέρει; Iliad. 12, 286 ὅτ· ἐπιβρίσῃ Διὸς ὄμβρος; 4, 344 ὁππότε δαῖτα γέρουσιν ἐφοπλίζωμεν; Od. 14, 170 ὁππότε τις μνήσῃ; 7, 202 εὖτ' ἔρδωμεν: Iliad. 13, 141 ἕως ἱκηται ἰσόπεδον; 4, 346 ὄφρ' ἐϑέλητον; Od. 10, 175 πρὶν μόρσιμον ἦμαρ ἐπέλϑῃ; 6, 189 ὅπως ἐϑέλῃσιν; Od. 5, 328 ὡς δ' ὅτ ὀπωρινὸς Βορέης φορέῃσιν ἀκάνϑας ἂμ πεδίον; 4, 335 ὡς δ' ὁπότ' ἐξερέῃσι; Iliad. 13, 229 ὅϑι μεϑιέντα ἴδηαι; Od. 15, 453 ὅπῃ περάσητε: 14, 65 ὅς οἱ πολλὰ κάμῃσι, ϑεὸς δ' ἐπὶ ἔργον ἀέξῃ; Iliad. 3, 109 οἷς δ' ὁ γέρων μετέῃσιν; Od. 13, 214 ὅς τις ἁμάρτῃ; 12, 40 πάντας ἀνϑρώπους ϑέλγουσιν, ὅ τίς σφεας εἰσαφίκηται; 19, 266 ἂνδρα, τῷ τέκνα τέκῃ; 18, 137 οἷον ἐπ' ἦμαρ ἄγῃσι; 12, 191 ἴδμεν δ' ὅσσα γένηται; 14, 139 ὁππόσ' ἐπέλϑω; – der conj. perf. Od. 4, 400 ἦμος δ' ἠέλιος μέσον οὐρανὸν ἀμφιβεβήκῃ, τῆμος ἄρ' ἐξ ἁλὸς εἶσι γέρων ἅλιος, vgl. 18, 133 Iliad. 11, 477. 13, 271. 16, 54. – Die Att. Prosa hat stets das ἄν, abgesehn von verhältnißmäßig sehr wenigen unsicheren Stellen, in denen vielleicht auf die Spitze getriebene Nachahmung Homers anzuerkennen ist, z. B. Thuc. 6, 21 ἄλλως τε καὶ εἰ ξυστῶσιν αἱ πόλεις, v. l. ἢν ξυστῶσιν; Plat. Phaedon. 62 c πρὶν ἀνάγκην τινὰ ὁ ϑεὸς ἐπιπέμψῃ, v. l. πρὶν ἂν ἀνάγκην. Sicherer ist die Auslassung des ἄν in einer Reihe von Stellen bei Herodot, 1, 19. 32. 2. 13. 85. 4, 46. 66. 157. 172. 6, 82. 86, 1. 8, 18. 22. 49. Die Dichter reden alle mehr oder weniger Homerisch, z. B. Sophocl. O. T. 874 εἰ πολλῶν ὑπερπλησϑῇ; Antig. 1025 ἐπεὶ δ' ἁμάρτῃ; Phil. 917 μη στέναζε, πρὶν μάϑῃς; Aj. 555 ἕως μάϑῃς; El. 225 ὄφρα με βίος ἔχῃ; Aj. 1183 ἔς τ' ἐγὼ μόλω; 1081 ὅπου παρῇ; O. C. 395 ὃς νέος πέσῃ; Tr. 251 Ζεὺς ὅπου πράκτωρ φανῇ; Phil. 1076 μείνατε χρόνον τοσοῦτον, εἰς ὅσοντά τ' ἐκ νεὼς στείλωσι ναῠται καὶ ϑεοῖς εὐξώμεϑα; conj. perf. Aj. 1074 ἔνϑα μὴ καϑεστήκῃ δέος. Auch die spätere Prosa ist zum Theil freier u. Homerischer. Die auffallend häufige Weglassung aber des ἄν bei Hom. ist vielleicht durch die Annahme zu erklären, daß der conj. cond. ursprünglich gar kein ἄν hatte u. die durch das ἄν in ihn hineingelegte zeitbedingende Bedeutung nicht besaß, sondern wie die übrigen Bedingungssätze rein bedingend war. Bei Hom. ist der conj. cond. schon überall zeitbedingend, ohne wie mit ἄν; der Dichter gebraucht eben nur neben der neuen Form mit ἄν die veraltete ohne ἄν in der neuen Bedeutung, welche eigentlich ihr nicht zukommt, sondern nur der neuen Form. – Von den bisher betrachteten conjunctivischen Forderungssätzen, dem conj. hortat. u. dubitat. (II a), dem conf. final. (II b), dem conj. cond. (II c) ist scharf zu unterscheiden der Gebrauch des conjunctiv. in Aussagesätzen. Dieser aussagende conjunctiv., der Regel nach von ἄν begleitet, hat genau dieselbe Bedeutung wie der optat. potential. (III a), auch in Hinsicht auf die Tempora; so daß hier also, anders als im conj. cond. (II c), der conj. aor. eben so wie der conj. praes. ein praes. oder fut. 1 ist; das perf. u. fut. exactum kann in diesem conjunct. potential. allein durch den conj. perf. ausgedrückt werden. Negirt wird der conjunct. potential. nicht wie die conjunctivischen Forderungssätze durch μή, sondern, nach der allgem. Regel für Aussagesätze, durch οὐ, doch sind Ausnahmen hier so gut denkbar, wie im optat. pot., in welchem z. B. wenn eine Absicht mit angedeutet werden soll, μή erlaubt ist. Zuweilen vertritt dieser conjunctiv., wie der optat. pot., den indicat. ohne ἄν. Der Gebrauch dieses aussagenden conj. potential. hat bei Hom. ein sehr weites Gebiet, welches die Att. Prosa auf einen einzelnen Fall beschränkt. Nämlich – d) in Att. Prosa stehen nicht allzu selten indirecte Entscheidungsfragen (»ob«) anstatt im optat. potent. (III a) oder im indicat. ohne ἄν nach Verben des Untersuchens (Versuchens), welche oft hinzuzudenken sind, im conjunctiv. mit ἐάν, Xen. Mem. 4. 4, 12 σκέψαι, ἐὰν τόδε σοὶ μᾶλλον ἀρέσκῃ; Plat. Gorg. 510 b σκόπει δὴ καὶ τόδε ἐάν σοι δοκῶ εὖ λέγειν; Alcib. 1, 122 d μηδὲ τοῠτο ἡμῖν ἄῤῥητον ἔστω, ἐάν πως αἴσϑῃ οὗ εἶ; so auch Att. Dichter, Eur. Herc. fur. 848 Hel. 1049 Ar. Vesp. 1409; ebenso Homer, der aber dabei auch ἐάν (ἤν) in αἴ κε zerlegt, Doppelfragen mit ἤ κεν. – ἦ κε macht, u. diesen Sprachgebrauch auf Ergänzungsfragen ausdehnt, wobei er neben den in Prosa üblichen Fragewörtern ohne Unterschied einfache Relativa gebraucht. Iliad. 15, 32 ὄφρα ἴδῃ, ἤν τοι χραίσμῃ φιλότης τε καὶ εὐνή; Od. 2, 360 νόστον πευσόμενος πατρὸς φίλου, ἤν που ἀκούσω; Iliad. 16, 39 ἀλλ' ἐμὲ μὲν πρόες ὦχ', ἅμα δ' ἄλλον λαὸν ὄπασσον Μυρμιδόνων, ἤν πού τι φόως Δαναοῖσι γένωμαι; vgl. 7, 39. 20, 172. 22, 419 Od. 1. 94. 282. 2, 216. 5, 417; Iliad. 19, 71 ὄφρ' ἔτι καὶ Τρώων πειρήσομαι ἀντίος ἐλϑών, αἴ κ' ἐϑέλωσ' ἐπὶ νηυσὶν ἰαύειν; 5, 279 πειρήσομαι, αἴ κε τύχωμι; 18, 601 πειρήσεται, αἴ κε ϑέῃσιν; 4, 249 ὄφρα ἴδητ' αἴ κ' ὔμμιν ὑπέρσχῃ χεῖρα Κρονίων; 24, 301 Διὶ χεῖρας ἀνασχέμεν, αἴ κ' ἐλεήσῃ; 1, 408 παρέζεο καὶ λαβὲ γούνων, αἴ κέν πως ἐϑέλῃσιν; 8, 282 βάλλ' ο ὕτως, αἴ κέν τι φόως Δαναοῖσι γένηαι πατρί τε σῷ; Od. 1, 279 σοὶ δ' αὐτῷ πυκινῶς ὑποϑήσομαι, αἴ κε πίϑηαι; Iliad. 1, 207 ἦλϑον ἐγὼ παύσουσα τεὸν μένος, αἴ κε πίϑηαι, οὐρανόϑεν; 7, 118 φημί μιν ἀσπασίως γόνυ κάμψειν, αἴ κε φύγῃσιν; 2, 72 ἀλλ' ἄγετ' αἴ κέν πως ϑωρήξομεν υἷας Ἀχαιῶν, verkürzt aus ϑωρήξωμεν; 1, 66 αἴ κέν πως βούλεται (= βούληται); 13, 742 ἐπιφρασσαίμεϑα βουλήν, ἤ κεν ἐνὶ νήεσσι πολυκλήισι πέσωμεν, αἴ κ' ἐϑέλῃσι ϑεὸς δόμεναι κράτος, ἦ κεν ἔπειτα πὰρ νηῶν ἔλϑωμεν ἀπήμονες; 9, 619 φρασσόμεϑ' ἤ κε νεώμεϑ' ἐφ' ἡμέτερ' ἦ κε μένωμεν: 701 ἀλλ' ἤτοι κεῖνον μὲν ἐάσομεν, ἤ κεν ἴῃσιν ἦ κε μένῃ; vgl. 8, 532. 21, 226. 22, 244; 18, 308 ἀλλὰ μάλ' ἄντην στήσομαι, ἤ κε φέρῃσι μέγα κράτος, ἦ κε φεροίμην: Od. 24, 216 αὐτὰρ ἐγὼ πατρὸς πειρήσομαι ἡμετέροιο, αἴ κέ μ' ἐπιγνώῃ καὶ φράσσεταιὀφϑαλμοῖσιν, ἦέ κεν ἀγνοιῇσι πολὺν χρόνον ἀμφὶς ἐόντα; 1, 295 φράζεσϑαι δὴ ἔπειτα κατὰ φρένα καὶ κατὰ ϑυμόν, ὅππως κεν μνηστῆρας ἐνὶ μεγάροισι τεοῖσιν κτείνῃς ἠὲ δόλῳ ἢ ἀμφαδόν; 4, 545 ἀλλὰ τάχιστα πείρα ὅπως κεν δη σὴν πατρίδα γαῖαν ἵκηαι; 2, 316 πειρήσω ὥς κ' ὔμμι κακὰς ἐπὶ κῆρας ἰήλω; vgl. Iliad. 4, 66. 71. 21, 459; 9, 112 φραζώμεσϑ' ὥς κέν μιν ἀρεσσάμενοι πεπίϑωμεν δώροισιν; Od. 1, 205 φράσσεται ὥς κε νέηται; 5, 31 νύμφῃ ἐυπλοκάμῳ εἰπεῖν νημερτέα βουλήν, νόστον Ὀδυσσῆος, ὥς κε νέηται οὔτε ϑεῶν πομπῇ οὔτε ϑνητῶν ἀνϑρώπων, man beachte die Negation; Iliad. 22, 130 εἴδομεν, ὁπποτέρῳ κεν Ὀλύμπιος εὖχος ὀρέξῃ; Od. 23, 140 φρασσόμεϑ' ὅ ττί κε κέρδος Ὀλύμπιος ἐγγυαλίξῃ; hierher gehört auch die von diesem Standpunct aus keine Schwierigkeit machende Stelle Iliad. 7, 171 κλήρῳ νῠν πεπάλασϑε διαμπερές, ὅς κε λάχῃσιν. In ihr wie in den anderen zuletzt vorgelegten Stellen würde die Att. Prosa den indicat. ohne ἄν oder den optat. potent. (III a) anwenden. Homer gebraucht aber auch – e) in vielen anderen Fällen, in denen die Att. Prosa eine jener beiden Constructionen anwenden würde, den conjunctiv. mit ἄν: Iliad. 11, 433 ἢ δοιοῖσιν ἐπεύξεαι Ἱππασίδῃσιν, ἤ κεν ἐμῷ ὑπὸ δουρὶ τυπεὶς ἀπὸ ϑυμὸν ὀλέσσῃς; Od. 4, 692 ἄλλον κ' ἐχϑαίρῃσι βροτῶν, ἄλλον κε φιλοίη; Iliad. 24, 655 τῶν εἴ τίς σε ἴδοιτο, αὐτίκ' ἂν ἐξείποι Ἀγαμέμνονι, καί κεν ἀνάβλησις λύσιος νεκροῖο γένηται; 3, 54 οὐκ ἄν τοι χραίσμῃ κίϑαρις τά τε δῶρ' Ἀφροδίτης, ἥ τε κόμη τό τε εἶδος, ὅτ' ἐν κονίῃσι μιγείης, man beachte die Negation; eben so 11, 387 εἰ μὲν δὴ ἀντίβιον σὺν τεύχεσι πειρηϑείης, οὐκ ἄν τοι χραίσμῃσι βιὸς καὶ ταρφέες ἰοί; Od. 4, 389. 391 τόν γ' εἴ πως σὺ δύναι ο λοχησάμενος λελαβέσϑαι, ὅς κέν τοι εἴπῃσιν ὁδὸν καὶ μέτρα κελεύϑου, νόστον ϑ', ὡς ἐπὶ πόντον ἐλεύσεαι ἰχϑυόεντα. καὶ δέ κέ τοι εἴπῃσι, διοτρεφές, αἴ κ' ἐϑέλῃσϑα, ὅ ττί τοι ἐν μεγάροισι κακόν τ' ἀγαϑόν τε τέτυκται; Iliad. 1, 324 εἰ δέ κε μὴ δώῃσιν, ἐγὼ δέ κεν αὐτὸς ἕλωμαι; 22, 505 νῠν δ' ἂν πολλὰ πάϑῃσι; 1, 205 ᾑς ὑπεροπλίῃσι τάχ' ἄν ποτε ϑυμὸν ὀλέσσῃ; 16, 129 ἐγὼ δέ κε λαὸν ἀγείρω; 14. 235 ἐγὼ δέ κέ τοι ἰδέω χάριν ἤματα πάντα; 1, 184 ἐγὼ δέ κ' ἄγω Βρισηίδα καλλιπάρῃον; 14, 484 τῷ καί κέ τις εὔχεται ἀνήρ, verkürzt aus εὔχηται; Od. 1, 396 τῶν κέν τις τόδ' ἔχῃσιν; 10, 507 τὴν δέ κέ τοι πνοιὴ Βορέαο φέρῃσιν; 17, 418 ἐγὼ δέ κέ σε κλείω; Iliad. 4, 164 ἔσσεται ἦμαρ ὅτ' ἄν ποτ' ὀλώλῃ Ἴλιος ἱρή = pros. ὅτε ὀλεῖται, beschreibender Relativsatz; wäre es conjunct. condit. (II c), so wäre der Sinn albern: »dann, wann Ilios zu Grunde geht, wird ein Tag sein«; 8, 373 ἔσται μὰν ὅτ' ἂν αὖτε φίλην γλαυκωπίδα εἴπ ῃ; 4, 191 ἐπιϑήσει φάρμαχ', ἅ κεν παύσῃσι μελαινάων ὀδυνάων = pros. ἃ παύσειεν ἄν oder ἃ παύσει; wäre es conj. cond., so wäre der Sinn, daß der Arzt die Kräuter auf die Wunde legen werde, nachdem sie den Schmerz derselben gestillt hätten; 23, 344 εἰ γάρ κ' ἐν νύσσῃ γε παρεξελάσῃσϑα διώκων, οὐκ ἔσϑ' ὅς κέ σ' ἕλῃσι μετάλμενος οὐδὲ παρέλϑῃ, οὐδ' εἴ κεν μετόπισϑεν Αρείονα δῖον ἐλαύνοι; Od. 9, 356 ἵνα τοι δῶ ξείνιον, ᾡ κε σὺ χαίρῃς; 11, 135 ϑάνατος δέ τοι ἐξ ἁλὸς αὐτῷ ἀβληχρὸς μάλα τοῖος ἐλεύσεται ὅς κέ σε πέφνῃ γήρᾳ ὕπο λιπαρῷ ἀρημένον; Iliad. 19, 72 ἀλλά τιν' οἴω ἀσπασίως αὐτῶν γόνυ κάμψειν, ὅς κε φύγῃσιν δηίου ἐκ πολέμου, würde als conj. cond. betrachtet heißen »wer entflohen sein wird, der wird gerne sein Knie zur Flucht beugen«, ist vielmehr = ὃς φύγοι ἄν, beschreibend, »Einer welcher fliehen kann, ein zur Flucht Fä higer«; vgl. hiermit 21, 296; 21, 127 ϑρώσκων τις κατὰ κῦμα μέλαιναν φρῖχ' ὑπαΐξει ἰχϑύς, ὅς κε φάγῃσι Λυκάονος ἀργέτα δημόν, wo Philetas u. Kallistratus φρῖχ' ὑπαλύξει schrieben, φρῖκα = ψῠχος erklärten u. den conj. φάγῃσι für einen conditional. nahmen, indem sie behaupteten, wohlgenährte Fische ertrügen die Kälte leichter: »ein Fisch, der Lykaons Fett gefressen haben wird, der wird in den Wogen springend der (schwarzen?) Kälte entgehen«; Aristarch schrieb ἱ παΐξει u. erklärte = ὃς φάγοι ἄν, »unter die schwarze gekräuselte Oberfläche des Wassers wird in den Wogen springend ein Fisch emporschnellen, welcher wohl fressen wird das Fett des Lykaon«, s. Scholl. Aristonic. u. Didym. – Hierher gehören auch Fragen mit εἴ κεν, wohl zu unterscheiden von denen mit αἴ κεν II d; die mit αἴ κεν würden in Att. Prosa durch ἐάν cum conjunct. ausgedrückt werden, diese hier mit εἴ κεν durch εἰ cum optat. potent. (III a) oder cum indicat. ohne ἄν: Iliad. 15, 403 τίς δ' οἶδ' εἴ κέν οἱ σὺν δαίμονι ϑυμὸν όρίνω παρειπών; 16, 860 τίς δ' οἶδ' εἴ κ' Ἀχιλεὺς φϑήῃ ἐμῷ ὑπὸ δουρὶ τυπεὶς ἀπὸ ϑυμὸν ὀλέσσαι; Od. 2, 332 τίς δ' οἶδ' εἴ κε καὶ αὐτὸς ἰὼν κοίλης ἐπὶ νηὸς τῆλε φίλων ἀπόληται ἀλώμενος. – Hom. läßt im conjunct. potential. das ἄν auch fort, ohne daß dadurch der Sinn geändert würde: Iliad. 6, 459 καί ποτέ τις εἴπῃσιν ἰδὼν κατὰ δάκρυ χέουσαν, = εἴποι τις ἄν; 1, 262 οὐ γάρ πω τοίους ἴδον ἀνέρας οὐδὲ ἴδωμαι ( med. Homerisch anstatt des act.), = οὐκ ἂν ἴδοιμι, man beachte die Negation; eben so Od. 16, 437 οὐκ' ἔσϑ' οὗτος ἀνήρ, οὐδ' ἔσσεται, οὐδὲ γένηται, ὅς κεν Τηλεμάχῳ σῷ υἱέι χεῖρας ἐποίσει; Iliad. 1, 150 πῶς τίς τοι πρόφρων ἔπεσιν πείϑηταιἈχαιῶν, = πῶς ἄν τις πεισϑείη; 3, 287 τιμήν, ἥν τιν' ἔοικεν, ἥ τε καὶ ἐσσομένοισι μετ' ἀνϑρώποισι πέληται; 21, 103 νῠν δ' οὐκ ἔσϑ' ὅς τις ϑάνατον φύγῃ; 21, 112 ἔσσεται ἢ ἠὼς ἢ δείλη ἢ μέσον ἦμαρ ὁππότε τις καὶ ἐμεῖο Ἄρει ἐκ ϑυμὸν ἕληται; 5, 33 οὐκ ἂν δὴ Τρῶας μὲν ἐάσαιμεν καὶ Ἀχαιοὺς μάρνασϑ', ὁπποτέροισι πατὴρ Ζεὺς κῠδος ὀρέξῃ; Od. 13, 365 φραζώμεϑ', ὅπως ὄχ' ἄριστα γένηται; 1, 77 περιφραζώμεϑα πάντες νόστον, ὅπως ἔλϑῃσι; Iliad. 10, 225 καί τε πρὸ ὁ τοῦ ἐνόησεν, ὅππως κέρδος ἔῃ; 19, 337 ἐμὴν ποτι-δέγμενον αἰεὶ λυγρὴν ἀγγελίην, ὅτ' ἀποφϑιμένοιο πύϑηται; Od. 12. 96 ἰχϑυάᾳ, δελφῖνάς τε κύνας τε, καὶ εἴ ποϑι μεῖζον ἕλῃσιν κῆτος. Diese indirecten Fragen ohne ἄν berühren sich mit dem conjunct. dubitat. (II a): Iliad. 15, 16 οὐ μὰν οἶδ' εἰ αὖτε κακορραφίης ἀλεγεινῆς πρώτη ἐπαύρηαι καί σε πληγῇσιν ἱμάσσω, zweifelhaft ob conj. dubitat.; 16, 648 φράζετο ϑυμῷ πολλὰ μάλ' ἀμφὶ φόνῳ Πατρόκλου, μερμηρίζων, ἢ ἤδη καὶ κεῖνονἝκτωρ χαλκῷ δῃῴσῃ, ἀπό τ' ὄμων τεύχε' ἕληται, ἦ ἔτι καὶ πλεόνεσσιν ὀφέλλειεν πόνον αἰπύν, wohl entschieden δῃῴσῃ u. ἕληται als dubitat. zu fassen, »ob H. ihn tödten solle«, ὀφέλλειεν als indirecter, den dubitat. vertretender optat., s. II a. – Ob bei Att. Dichtern der Homerische conjunct. potential. außer den Fragen mit ἐάν II d vorkommt, kann zweifelhaft erscheinen; es zeigen sich Spuren, aber sie sind schwach u. zweideutig, wie z. B. das unter II b erörterte ἵν' ἂν ξυμβῶ τί σοι Ar. Ran. 175. In der Att. Prosa findet sich, wie oben bemerkt, außer den Fragen mit ἐάν, der conj. potential. entschieden nicht mehr vor. Seinem einstigen Gebrauche aber verdankt ohne Zweifel das ἄν seinen Ursprung, welches auch in Attischer Prosa nach II b dem Absichtsconjunctiv u. nach II a vielleicht auch zuweilen dem dubitat. περιττῶς beigegeben wurde. Nämlich die Absichtspartikeln sind ursprünglich Nichts als gewöhnliche Relativa, und so wird denn wohl z. B. ὡς ἂν μάϑῃς eigentlich u. ursprünglich geheißen haben »auf welche Art du es wohl lernen wirst«, conj. potential., ein Ausdruck, in dem unter Anderm auch Andeutung der Absicht liegen konnte. Dies potentiale »auf welche Art du es wohl lernen wirst« drückt sodann die Att. Prosa allein durch den optat. potent. aus ( III a), ὡς ἂν μάϑοις, während sie das conjunctivische ὡς ἂν μάϑῃς als reinen Absichtssatz gebrauchte, ohne es zu unterscheiden von der ursprünglichen eigentlichen conjunctivischen Absichtsconstruction ὡς μάϑῃς, so daß das ἄν dabei περιττόν ward. Eben so, wenn man in einigen Stellen ein ἄν bei'm conjunct. dubitat. dulden will, so wird man annehmen müssen, daß diese Construction ursprünglich kein dubitat. war, sondern ein conjunct. potential., τί ἂν λέγωμεν = τί ἂν λέγοιμεν, »was werden (können) wir wohl sagen«, nicht »was sollen wir sagen«. Bei Homer läßt sich für die Absichtssätze vielleicht eine Art Uebergangsstadium annehmen. Die genauere Erörterung dieses Punctes würde hier zu weit führen. – Das ursprüngliche Verhältniß der conjunctivischen Sätze unter einander scheint nach allem Bisherigen große Analogie zu zeigen mit den Sätzen im indicat. des Nichtwirkl. ( Ide) und denen im optat. des Möglichen ( III ac). Alle drei Modi ohne ἄν lediglich fordernd, und zwar in jedem drei Arten von Forderungssätzen, in allen drei Modis Absichts- u. Bedingungssätze, in jedem daneben eine dritte Construction, welche Haupt- u. Nebensätze bildet, im ind. des Nichtwirkl. u. im optat. des Mögl. Wünsche, im conj. Aufforderungen. In der Frageform, analog dem conj. dubitat., läßt sich auch der optat. des Wunsches wenigstens bei Dichtern noch ganz gewiß nachweisen. Diesen Forderungssätzen ohne ἄν stehen in jedem der drei Modi Aussagesätze der mannigfachsten Art mit ἄν gegenüber; durch die Hinzufügung von ἄν werden eben diese drei ursprünglich nur fordernden Modi aussagende. Bei der Entwickelung des Sprachgebrauchs über diese gemeinsamen Grundzüge hinaus treten die Verschiedenheiten in der Anwendung der drei Modi auf, welche in den betreffenden Abschnitten dargestellt sind; bei dieser Entwickelung weicht der conjunct. von dem indicat. des Nichtwirkl. u. dem optat. des Mögl. weit ab, während letztere beide Modi unter einander eine vollkommene Analogie bewahren: dem conj. cond. wird ἄν beigegeben, um das zeitbedingende Moment hineinzulegen, der conj. final., vielleicht auch der dubitat., erhält durch Aneignung der Form des conj. potential. das ἄν περιττόν, der aussagende conj. potential. schwindet u. wird von der Att. Prosa fast ganz aufgegeben; der optat. potential. machte ihn überssüssig.
III. Mit dem optativ. wird ἄν verbunden – a) weitaus am Häufigsten in der Construction des wiederholt erwähnten optativ. potential., unter welchem Namen man alle Aussagesätze im optat. des Möglichen zusammenfaßt: Hauptsätze u. Nebensätze, positiv u. negativ, fragend u. antwortend, direct u. indirect; Forderungssätze desselben Modus, optat. des Möglichen, Wunsch, Bedingung, Absicht, haben den optat. ohne ἄν, Ausnahmen s. III c. In diesen Forderungssätzen wird etwas als möglich Betrachtetes gefordert, in den Aussagesätzen mit ἄν, dem optat. potential, wird ausgesagt, daß Etwas möglich sei. Oft wird der optat. potent. passend durch » können« übersetzt; er unterscheidet sich aber von δύνασϑαι u. ähnl. Verben dadurch, daß bei diesen die Möglichkeit im Prädicate liegt, bei'm optat. potent. in der Copula, z. B. δύναται ἀποδεῖξαι »Er ist Einer, der es nachweisen kann«, ἀποδείξειεν ἄν »Er kann Einer sein, der es nachweis't«; deshalb vermögen auch die Verba des Könnens selber in den optat. potent. zu treten, δύναιτο ἂν ἀποδεῖξαι »Er kann Einer sein, der es nachweisen kann«, d. h. »vielleicht ist er im Stande es nachzuweisen«. Zuweilen scheint der optat. potent. gradezu für ein Verbum des Könnens zu stehn, doch ist dies eben nur Schein. Z. B. Ar. Thesm. 814 ἀλλ' ἡμεῖς ἂν πολλοὺς τούτων ἀποδείξαιμεν ταῦτα ποιοῦντας: es macht eine weit bessere Wirkung, wenn ausdrücklich gedroht wird, der Nachweis werde vielleicht in der That geführt werden, als wenn es nur heißt, man sei im Stande ihn zu führen. Hiernach beurtheile man auch z. B. Hom. Od. 10, 573 τίς ἂν ϑεὸν οὐκ ἐϑέλοντα ὀφϑαλμοῖσιν ἴδοιτ' ἢ ἔνϑ' ἢ ἔνϑα κιόντα; und 12, 102 τὸν δ' ἕτερον σκόπελον χϑαμαλώτερον ὄψει, Ὀδυσσεῠ, πλησίον ἀλληλων· καί κεν διοϊστεύσειας: in dieser letzteren Stelle ist das Subject zu διοϊστεύσειας nicht Odysseus, sondern nach Homerischer Weise eine fingirte Person, welche vom lebhaft Sprechenden angeredet wird, διοϊστεύσειας ἄν so viel wie διοϊστεύσειεν ἄν τις. Aus der Bedeutung des optat. pot. folgt, daß bei ihm keineswegs überall nothwendig ein Bedingungssatz sich vorfinden oder doch ergänzt werden müsse; in der That erscheint der opt. pot. sehr oft ohne Bedingungssatz und ohne daß ein solcher sich hinzudenken ließe. Wenn dem opt. pot. ein Bedingungssatz beigegeben wird, so braucht dies keineswegs immer ebenfalls ein optativischer zu sein; je nach dem Sinne der Bedingung wird sie auch durch den gewöhnlichen indicat. oder den conjunct. condit. ausgedrückt, vgl. II c und über den indicat. des Nichtwirkl. Id. Eben so braucht im Hauptsatze zu einer Bedingung im optat. des Mögl. nicht nothwendig der opt. pot. zu stehn. Negirt wird der opt. des Möglichen, nach der allgemeinen Regel, in Forderungssätzen durch μή, in Aussagesätzen durch οὐ, Ausnahmen s. unten. Regelrecht bezieht sich der opt. des Mögl. in Att. Prosa nur auf Gegenwartu. Zukunft; zwischen opt. praes. u. opt. aor. ist kein Tempusunterschied, beide sind entweder praes. oder fut. 1, der opt. praes. mit dem Begriffe der Dauer, der opt. aor. ohne diesen; der selten gebrauchte opt. perf. ist perf. oder fut. exactum, der opt. fut. wird nicht gebraucht; die indirecte Rede behält, nach der allgemeinen Regel, das Tempus der zu Grunde liegenden directen bei. Von dieser Tempusregel finden sich vereinzelt ein Paar Ausnahmen bei Dichtern, vielleicht anch einige in Att. Prosa; Herodot gebraucht entschieden den opt. praes. u. aor. auch als einfaches Präteritum, den opt. perf. als plusquampft. Bei Homer erscheint der opt. futuri Od. 17, 547 τῷ κε μάλ' οὐκ ἀτελὴς ϑάνατος μνηστῆρσι γένοιτο πᾶσι μάλ', οὐδέ κέ τις ϑάνατον καὶ κῆρας ἀλύξοι; Ar. Vesp. 1097 οὐ γὰρ ἦν ἡμῖν ὅπως ῥῆσιν εὖ λέξειν ἐμέλλομεν τότ', οὐδὲ συκοφαντήσειν τινὰ φροντίς, ἀλλ' ὅστις ἐρέτης ἔσοιτ' ἄριστος, vulg. ὃς ἂν ἐρέτης, die besten codd. (R. V.) ὅστις ἂν ἐρέτης; Plat. Rep. 10, 615 d οὐχ ἥκει οὐδ' ἂν ἥξοι δεῠρο, v. l. ἥξει, vgl. Apol. 29 c (s. Ib); Xen. Mem. 1, 1, 6 περὶ δὲ τῶν ἀδήλων ὅπως ἂν ἀποβήσοιτο, μαντευσομένους ἔπεμπεν, εἰ ποιητέα, v. l. ὅπως ἀποβήσοιτο; Thuc. 5, 94 οὐκ ἂν δέξοισϑε, v. l. δέξησϑε, Bekk. δέξαισϑε; Lycurg. Leocrat. 15 δόξοιτ' ἄν, Bekk. δόξαιτ' ἄν; im Bedingungssatze Soph. Phaedr. ap. Stob. 108, 53 (Dindf Soph. ed. Ox fr. 611 Nauck F. T. G. p. 223) αἴσχη μὲν οὐδ' ἂν εἷς φύγοι βροτῶν ποϑ', ᾡ καὶ Ζεὺς ἐφορμήσοι κακά, v. l. ἐφορμήσῃ. Der opt. aor. als Präteritum Soph. Ai. 1137 πόλλ' ἂν κακῶς λάϑρα σὺ κλέψειας κακά »du magst verübt baben«; Aeschyl. Pers. 438 καὶ τίς γένοιτ' ἂν τῆσδ' ἔτ' ἐχϑίων τύχη; Plat. Legg. 3, 677 b ( νοήσωμεν – διανοηϑέντες) ὡς οἱ τότε (in der Urzeit) περιφυγόντες τὴν φϑορὰν σχεδὸν ὄρειοί τινες ἂν εἶεν νομῆς, vielleicht praes. hist.; entschieden falsch zieht man wohl Thuc. 1, 9 hierher οὐκ ἂν οὖν νήσων ἔξω τῶν περιοικίδων, αὗται δ' οὐκ ἂν πολλαὶ εἴησαν, ἠπειρώτης, ὢν ἐκράτει, εἰ μή τι καὶ ναυτικὸν εἶχεν: hier ist ἐκράτει εἶχεν jedenfalls praes. hist., vgl. I d, und so läßt sich auch εἴησαν fassen, welches aber auch wirkliches praes. sein kann, da die Inseln zu Thucyd. Zeit noch eristirten. Herod. 9, 71 ἀλλὰ ταῠτα μὲν καὶ φϑόνῳ ἂν εἴποιεν »das mögen sie wohl aus Neid gesagt haben«; 7, 180 τῷ δὲ σφαγιασϑέντι τούτῳ οὔνομα ἦν Λέων· τάχα δ' ἄν τι καὶ τοῠ οὐνόματος ἐπαύροιτο; 7, 214 εἰδείη μὲν γὰρ ἂν καὶ ἐὼν μὴ Μηλιεὺς ταύτην τὴν ἀτραπὸν Ὀνήτης, εἰ τῇ χώρᾳ πολλὰ ὡμιληκὼς εἴη, »Onetes kannte vielleicht, wenn er sich (möglicherweise) umgethan hatte«; 1, 70 τάχα δ' ἂν καὶ οἱ ἀποδόμενοι λέγοιεν ὡς ἀπαιρεϑείησαν, »sie sagten vielleicht«; 8, 136 τάχα δ' ἂν καὶ τὰ χρηστήρια ταῠτά οἱ προλέγοι; 1. 2 εἴησαν δ' ἂν οὗτοι Κρῆτες, »es mögen Kreter gewesen sein«; 2, 98 εἴη δ' ἂν καὶ ἄλλος τις Ἄρχανδρος; 7, 184 ἤδη ὦν ἄνδρες ἂν εἶεν ἐν αὐτοῖσι τέσσερες μυριάδες καὶ εἴκοσι; vielleicht gehört hierher auch 5, 9 γένοιτο δ' ἂν πᾶν ἐν τῷ μακρῷ χρόνῳ, »es kann sich ereignet haben«, vgl. 1, 32 Soph. Phil. 306. Zweifelhaft ist auch Hom. Od. 4, 644 νημερτές μοι ἔνισπε, πότ' ᾤχετο, καὶ τίνες αὐτῷ κοῦροι ἕποντ'; Ἰϑάκης ἐξαίρετοι, ἦ ἑοὶ αὐτοῦ ϑῆτές τε δμῶές τε; δύναιτό κε καὶ τὸ τελέσσαι. καί μοι τοῦτ' ἀγόρευσον ἐτήτυμον, ὄφρ' εὖ εἰδῶ, ἤ σε βίῃ ἀέκοντος ἀπηύρα νῆα μέλαιναν, ἦε ἑκών οἱ δῶκας, ἐπεὶ προσπτύξατο μύϑῳ. – Entschieden von der Gegenwart oder der Zukunft ist die Rede in den folgenden Homerischen Beispielen des gewöhnlichen Gebrauchs: Od. 6, 300 ῥεῖα δ' ἀρίγνωτ' ἐστί καὶ ἂν πάις ἡγήσαιτο νήπιος; Iliad. 22, 253 νῦν αὖτέ με ϑυμὸς ἀνῆκεν στήμεναι ἀντία σεῖο· ἕλοιμί κεν ἤ κεν ἁλοίην; Od. 5, 177 οὐδ' ἂν ἐγὼν ἀέκητι σὲϑεν σχεδίης ἐπιβαίην, εἰ μή μοι τλαίης γε, ϑεά, μέγαν ὅρκον ὀμόσσαι; 2, 219 εἰ μέν κεν πατρὸς βίοτον καὶ νόστον ἀκούσω, ἦ τ' ἂν τρυχόμενός περ ἔτι τλαίην ἐνιαυτόν; Iliad. 10, 243 εἰ μὲν δὴ ἕταρόν γε κελεύετέ μ' αὐτὸν ἑλέσϑαι, πῶς ἂν ἔπειτ' Ὀδυσῆος ἐγὼ ϑείοιο λαϑοίμην; derselbe Hauptsatz ohne Bedingungssatz Od. 1, 65; Od. 9, 351 σχέτλιε, πῶς κέν τίς σε καὶ ὕστερον ἄλλος ἵκοιτο ἀνϑρώπων πολέων; 5, 100 τίς ἂν ἑκὼν τοσσόνδε διαδράμοι ἁλμυρὸν ὕδωρ ἄσπετον; Iliad. 9, 77 τίς ἂν τάδε γηϑήσειεν; Od. 10, 383 τίς γάρ κεν ἀνήρ, ὃς ἐναίσιμος εἴη, πρὶν τλαίη πάσσασϑαι ἐδητύος ἠδέ ποτῆτος, πρὶν λύσασϑ' ἑτάρους καὶ ἐν ὀφϑαλμοῖσιν ἰδέσϑαι; 21, 195 ποῖοί κ' εἶτ' Ὀδυσ ῆι ἀμυνέμεν, εἴ ποϑεν ἔλϑοι καί τις ϑεὸς αὐτὸν ἐνείκοι; ἦ κε μνηστήρεσσιν ἀμύνοιτ' ἦ Ὀδυσῆι; 15, 431 ἦ ῥά κε νῠν πάλιν αὖτις ἅμ' ἡμῖν οἴκαδ' ἕποιο; Iliad. 11, 792 τίς δ' οἶδ' εἴ κέν οἱ σὺν δαίμονι ϑυμὸν ὀρίναις παρειπών; Od. 14, 120 Ζεὺς γάρ που τό γε οἶδε, εἴ κέ μιν ἀγγείλαιμι ἰδών; 15, 300 νήσοισιν ἐπιπροέηκε ϑοῇσιν, ὁρμαίνων ἤ κεν ϑάνατον φύγοι ἦ κεν ἁλῴη; Iliad. 5, 361 Τυδείδης, ὃς νῦν γε καὶ ἂν Διὶ πατρὶ μάχοιτο; 3, 235 ἄλλους πάντας, οὕς κεν ἐὺ γνοίην καὶ τοὔνομα μυϑησαίμην; Od. 4, 204 ἐπεὶ τόσα εἶπες ὅσ' ἂν πεπνυμένος ἀνὴρ εἴποι καὶ ῥέξειε καὶ ὃς προγενέστερος εἴη; Iliad. 5, 484 ἀτὰρ οὔ τί μοι ἐνϑάδε τοῖον, οἷόν κ' ἠὲ φέροιεν Ἀχαιοὶ ἤ κεν ἄγοιεν; 7, 231 ἡμεῖς δ' εἰμὲν τοῖοι οἳ ἂν σέϑεν ἀντιάσαιμεν, καὶ πολέες; Od. 4, 167 οὐδέ οἱ ἄλλοι εἴσ' οἵ κεν κατὰ δῆμον ἀλάλκοιεν κακοτῆτα; Iliad. 9, 304 νῦν γάρ χ' Ἕκτορ' ἕλοις, ἐπεὶ ἂν μάλα τοι σχεδὸν ἔλϑοι; Od. 4, 64 ἐπεὶ οὔ κε κακοὶ τοιούσδε τέκοιεν; 8, 239 ἐϑέλεις ἀρετὴν σὴν φαινέμεν, χωόμενος, ὅτι σ' οὗτος ἀνὴρ νείκεσεν, ὡς ἂν σὴν ἀρετὴν βροτὸς οὔ τις ὄνοιτο ὅς τις ἐπίσταιτο ἄρτια βάζειν. – Mit οὔτε-οὔτε Thuc. 2, 89 οὔτε γὰρ ἂν ἐπιπλεύσειέ τις ὡς χρὴ ἐς ἐμβολὴν μὴ ἔχων τὴν πρόσοψιν τῶν πολεμίων ἐκ πολλοῦ, οὔτε ἂν ἀποχωρήσειεν ἐν δέοντι πιεζόμενος; Eur. Troad. 731 εἰ γάρ τι λέξεις ᾡ χολώσεται στρατός, οὔτ' ἂν ταφείη παῖς ὅδ' οὔτ' οἴκτου τύχοι; optat. potent. mit einem optativis chen Wunschsatze durch οὔτε – μήτε verknüpft Soph. Ant. 686 ἐγὼ δ' ὅπως σὺ μὴ λέγεις ὀρϑῶς τάδε, οὔτ' ἂν δυναίμην μήτ' ἐπισταίμην λέγειν. Hauptsatz im opt. pot. durch μή statt οὐ negirt Plat. Phaedon. 106 d σχολῇ γὰρ ἄν τι ἄλλο φϑορὰν μὴ δέχοιτο, εἴ γε τὸ ἀϑάνατον ἀίδιον ὄν φϑορὰν δέξεται: durch μή soll μὴ δέχοιτο zu einem Begriffe zusammengefaßt werden, »entgehen«, was dann durch σχολῇ »kaum« negirt wird. Gorg. 510 d τίνα ἂν τρόπον ἐγὼ μέγα δυναίμην καὶ μηδείς με ἀδικοῖ: durch das μή in μηδείς wird die dem Gedanken zu Grunde liegende Forderung hervorgehoben, »ich will mächtig sein u. Niemand soll mir Unrecht thun«. Mit ἆρα fragend Plat. Gorg. 463 d ἆρ' οὖν ἂν μάϑοις ἀποκριναμένου; Euthyd. 288 e ἆρ' οὖν ἄν τι ἡμᾶς ὀνήσειεν, εἰ ἐπισταίμεϑα γιγνώσκειν κτἑ.; Ar. Vesp. 484 ἆρ' ἄν, ὦ πρὸς τῶν ϑεῶν. ὑμεῖς ἀπαλλαχϑεῖτέ μου; Soph. Aj 1305 ἆρ' ὧδ' ἄριστος ἐξ ἀριστέοιν δυοῖν βλαστὼν ἂν αἰσχύνοιμι τοὺς πρὸς αἵματος; Xen. Cyr. 5, 4, 38 ἆρ' οὖν, ἔφη, δυναίμην ἂν συσκευασάμενος φϑάσαι πρίν σε ἐξιέναι; mit πότερα Xen. Hell. 2, 3, 43 ὁ ταῦτ' οὖν νομοϑετῶν ἐν τῷ φανερῷ πότερα εὐμενὴς ἂν δικαίως ἢ προδότης νομίζοιτο; An. 7, 7, 34 ἀργύριον δὲ ποτέρως ἂν πλεῖον ἀναλωϑείη, εἰ τούτοις τὸ ὀφειλόμενον ἀποδοϑείη, ἢ εἰ ταῦτά τε ὀφείλοιτο ἄλλους τε κρείττονας τούτων δέοι μισϑοῦσϑαι; mit πόσος Xen. Cyr. 3, 1, 35 ὥστε δὲ την γυναῖκα ἀπολαβεῖν, ἔφη, πόσα ἄν μοι χρήματα δοίης; ib. 36 πόσου ἂν πρίαιο, ὥστε τὴν γυναῖκα ἀπολαβεῖν; zwei directe Fragen durch das disjunctive ἤ verbunden Xen. Mem. 4, 4, 17 πῶς δ' ἂν ἧττον ἐν τοῖς δικαστηρίοις ἡττῷτο; ἢ πῶς ἂν μᾶλλον νικῴη; 1, 5, 5 τίς γὰρ ἄνευ ταύτης ἢ μάϑοι τι ἂν ἀγαϑὸν ἢ μελετήσειεν ἀξιολόγως; ἢ τίς οὐκ ἂν ταῖς ἡδοναῖς δουλεύων αἰσχρῶς διατεϑείη καὶ τὸ σῶμα καὶ τὴν ψυχήν; Isocr. Plat. 4 ποῖος γὰρ ἂν λόγος ἐξισωϑείη ταῖς ἡμετέραις δυσπραξίαις, ἢ τίς ἂν ῥήτωρ ἱκανὸς γένοιτο κατηγορῆσαι τῶν Θηβαίοις εἰς ἡμᾶς ἡμαρτημένων. Indirect fragend mit ὅπως Demosth. Aphob. 1, 48 ἐγὼ μὲν οὐκ οἶδ' ὅπως ἄν τις σαφέστερον ἐπιδείξειεν, Antwort auf ein 47 vorangehendes directes πῶς οὖν ἄν τις σαφέστερον ἐπιδείξειε ἢ τοῠτον τὸν τρόπον: man bemerke die Beibehaltung desselben Tempus bei der Verwandlung dieser directen Rede in die indirecte. Interessant ist es, mit dem οὐκ οἶδ' ὅπως ἄν τις σαφέστερον ἐπιδείξειεν Isocrat. Paneg. 65 zu vergleichen, wo es heißt ὥστε περὶ μὲν τῆς ἐν τοῖς Ἔλλησι δυναστείας οὐκ οἶδ' ὅπως ἄν τις σαφέστερον ἐπιδεῖξαι δυνηϑείη. Xen. Anab. 3, 1, 7 ᾐτιᾶτο αὐτὸν ὅτι τοῦτ' ἐπυνϑάνετο, ὅπως ἂν κάλλιστα πορευϑείη. Mit πότερον Isocr. Antid. 214 ὥστ' ἀπορῶ πότερον ἄν τις δικαιότερον ϑαυμάσειε τὰς πραότητας ἢ τὰς ἀγριότητας; mit ποῖος Demosth. Aphob. 2, 22 εἰ καὶ μήπω πεῖραν εἰλήφατε, ποῖός τις ἂν εἰς ὑμᾶς εἴην; mit πόσος Xen. Cyr. 1, 6, 22 ἐννόει, πόσα σε δέοι ἂν μηχανᾶσϑαι τοῠ δοκεῖν ἕνεκα; indir. Fragestatt οὐ mit μή negirt, um die Absicht anzudeuten Xen. Mem. 3, 1, 10 τί οὖν οὐ σκοποῠμεν, ἔφη, πῶς ἂν αὐτῶν μη διαμαρτάνοιμεν. Indirect mit ὅτι Xen. Cyr. 4, 5, 52 καὶ οἳ γελάσαντες εἶπον, ὅτι γυναῖκας ἐξαιρετέον ἂν εἴη; An. 5, 9, 29 ὃ δ' ὑμεῖς ἐννοεῖτε, ὅτι ἧττον ἂν στάσις εἴη ἑνὸς ἄρχοντος ἢ πολλῶν, εὖ ἴστε, ὅτι κτἑ.; Demosth. Eubulid. 3 οἴομαι δεῖν ὑμᾶς – βοηϑεῖν καὶ σώζειν, ἐνϑυμουμένους, ὅτι πάντων οἰκτρότατον πάϑος ἡμῖν ἂν συμβαίη –. εἰ – γενοίμεϑα κτἑ.; Xen. An. 2, 5, 16 ὡς δ' ἂν μάϑῃς, ὅτι οὐδ' ἂν ὑμεῖς δικαίως οὔτε βασιλεῖ οὔτ' ἐμοὶ ἀπιστοίητε, ἀντάκουσον; 2, 4, 3 ἢ οὐκ ἐπιστάμεϑα, ὅτι βασιλεὺς ἡμᾶς ἀπολέσαι ἂν περὶ παντὸς ποιήσαιτο; Cyr. 4, 2, 37 εὖ οὖν ἴστε, ὅτι συμφέροι ἂν ὑμῖν ἀμέμπτως δέχεσϑαι τοὺς ἄνδρας; Plat. Rep. 7, 516 c δῆλον, ἔφη, ὅτι ἐπὶ ταῠτα ἂν μετ' ἐκεῖνα ἔλϑοι; Xen. An. 7, 7, 32 ὅτι πολὺ ἂν προϑυμότερον ἴοιεν ἐπί σε ἢ σύν σοι οὐκ ἄδηλον; 3, 1, 2 ὥστε εὔδηλον ἦν, ὅτι νικῶντες μὲν οὐδ' ἂν ἕνα κατακάνοιεν, ἡττηϑέντων δὲ αὐτῶν οὐδεὶς ἂν λειφϑείη; Conviv. 3, 13 ἀλλὰ λανϑάνει σέ, ὅτι οὐκ ἂν δέξαιο τὰ βασιλέως χρήματα ἀντὶ τοῠ υἱοῠ; Cyr. 8, 3, 26 ἔνϑα δὴ λέγεται ὁ Κῠρος ἐρέσϑαι τὸν νεανίσκον, εἰ δέξαιτ' ἂν βασιλείαν ἀντὶ τοῦ ἵππου· τὸν δ' ἀποκρίνασϑαι, ὅτι βασιλείαν μὲν οὐκ ἂν δεξαίμην, χάριν δ' ἀνδρὶ ἀγαϑῷ καταϑέσϑαι δεξαίμην ἄν. Indirect mit ὡς Xen. Cyr. 3, 1, 41 ἔνϑα δὴ ὁ Τιγράνης ἐπήρετο τὴν γυναῖκα, ἦ καὶ σοί, ἔφη, ὦ Ἀρμενία, καλὸς ἐδόκει ὁ Κῦρος εἶναι; ἀλλὰ μὰ Δί', ἔφη, οὐκ ἐκεῖνον ἐϑεώμην. ἀλλὰ τίνα μήν, ἔφη ὁ Τιγράνης. τὸν εἰπόντα νη Δία, ὡς τῆς αὑτοῠ ψυχῆς ἂν πρίαιτο, ὥστε μή με δουλεύειν: die Worte beziehn sich auf eine kurz vorher erzählte Scene zwischen Tigranes u. Eyrus, wo es heißt, 3, 1, 36, σὺ δέ, ἔφη, ὦ Τιγράνη, λέξον μοι, πόσου ἂν πρίαιο, ὥστε τὴν γυναῖκα ἀπολαβεῖν. ὁ δὲ ἐτύγχανε νεόγαμος ὢν καὶ ὑπερφιλῶν τὴν γυναῖκα. ἐγὼ μέν, ἔφη, ὦ Κῦρε, κἂν τῆς ψυχῆς πριαίμην, ὥστε μήποτε λατρεῠσαι ταύτ ην: man bemerke die Beibehaltungdesselben Tempus bei der Verwandlung dieser directen Rede in die indirecte. Plat. Cratyl. 402 a καὶ ποταμοῠ ῥοῇ ἀπεικάζων τὰ ὄντα λέγει ὡς δὶς ἐς τὸν αὐτὸν ποταμὸν οὐκ ἂν ἐμβαίης; Xen. Hell. 2, 3, 45 ἐψηφίσατο, διδασκόμενος, ὡς οἱ Λακεδαιμόνιοι πάσῃ πολιτείᾳ μᾶλλον ἂν ἢ δημοκρατίᾳ πιστεύσειαν; Soph. Tr. 2 λόγος μέν ἐστ' ἀρχαῖος ἀνϑρώπων φανεὶς ὡς οὐκ ἂν αἰῶν' ἐκμάϑοις βροτῶν, πρὶν ἂν ϑάνῃ τις. Relativisch mit ὡς »wie« Plat. Gorg. 453 c οὐ σοῠ ἕνεκα, ἀλλὰ τοῠ λόγου, ἵνα οὕτω προΐῃ, ὡς μάλιστ' ἂν ἡμῖν κατα φανὲς ποιοῖ, περὶ ὅτου λέγεται, Isocr. Paneg. 151 ἅπαντα δὲ τὸν χρόνον διάγουσιν εἰς μὲν τοὺς ὑβρίζοντες τοῖς δὲ δουλεύοντες, ὡς ἂν ἄνϑρωπ οι μάλιστα τὰς φ ύσεις διαφϑαρεῖεν, Demosth. Aphob. 1, 7 ὡς ἂν συντομώτατ' εἴποι τις; 48 ἐπιδεικνὺς τἆλλα οὕτω πάντα διῳκηκότα ὡς οὐδ' ἂν οἱ ἔχϑιστοι διοικήσειαν; mit ὡς u. ᾑ Xen. Cyr. 5, 4, 44 προσάγουσι μὲν γὰρ πάντες οὕτω ταξά-μενοι, ὡς ἂν ἄριστα εἶεν μάχεσϑαι· καὶ ἀπάγουσι δὲ οἱ σώφρονες, ᾑ ἂν ἀσφαλέστατα, οὐχ ᾑ ἂν τά χιστα ἀπέλϑοιεν; mit ὥσπερ Xen. Ages. 1, 23 καὶ ἐπ οίησεν οὕτως ἕκαστον προϑύμως ταῠτα πράττειν, ὥσπερ ἄν τις τὸν ὑπὲρ αὐτοῦ ἀποϑανούμενον προϑύμως μαστεύοι; Isocrat. Nicocl. 24 οὕτως ὁμίλει τῶν πόλεων πρὸς τὰς ἥττους, ὥσπερ ἂν τὰς κρείττους πρὸς ἑαυτὸν ἀξιώσειας; Xen. Cyr. 3, 1, 19 σὲ δὲ οἶδεν, ἐπεὶ ἐβουλήϑης ἐξαπατῆσαι αὐτόν, οὕτως ἐξαπατήσαντα, ὥσπερ ἄν τις τυφλοὺς καὶ κωφοὺς καὶ μηδ' ότιοῦν φρονοῠντας ἐξαπατήσειεν; Plat. Phaedon. 871, ἐμοὶ γὰρ δοκεῖ ὁμοίως λέγεσϑαι ταῠτα, ὥσπερ ἄν τις περὶ ἀνϑρώπου ὑφάντου πρεσβύτου αποϑανόντος λέγοι τοῠτον τὸν λόγον, ὅτι κτἑ.; Xen. Agcs. 5. 4 τὸ δὲ Μεγαβάτου τοῦ Σπιϑριδάτου παιδὸς ἐρασϑέντα, ὥσπερ ἂν τοῠ καλλίστου ὴ σφοδροτάτη φύσις ἐρασϑείη, ἔπειτα διαμάχεσϑαι ανὰ κράτος τῷ μη φιληϑῆναι, ἆρ' οὐ τοῦτό γε ἤδη τὸ σωφρόνημα καὶ λίαν γεννικόν; mit ὅπως Demosth. Syntax. 4 ἐξε ταστικὸν ἢ ὅπως ἄν τις ὀνομάσαι τοῠτο; Rhod. lib. 18 οὐ γὰρ ἔσϑ' ὅπως – εἶνοι γένοιντ' ἄν. Mit relativ. Ortsadverb Demosth. Ol. 1, 13 τὰς δ' ἐπ' Ἰλλυριοὺς καὶ Παίονας αύτοῖ καὶ πρὸς Ἀρύ μβαν καὶ ὅποι τις ἂν εἴποι παραλείπω στρατείας; Isocr. Paneg. 15 οὐ μὴν ἐντεῦϑεν ποιοῦνται τὴν ἀρχὴν ὅϑεν ἂν μάλιστα συστῆσαι ταῦτα δυνηϑεῖεν; Antid. 207 ὅϑεν μάλιστ' ἄν τις γνοίη τὴν ἐπιμέλειαν ὅσην ἔχει δύναμιν; Xen. An. 1, 9, 3 ἔνϑα πολλὴν μὲν σωφροσύνην καταμάϑοι ἄν τις; Cyr. 1, 6, 22 ὅπου ἂν πεῖραν δοίης; Beispiele mit ἵνα »wo« s. unter II b. Selten erscheinen optativi potentiales mit relativen Zeitpartikeln: Plat. Phaedon. 101 d εἰ δέ τις αὐτῆς τῆς ὑποϑέσεως ἔχοιτο, χαίρειν ἐῴης ἂν καὶ οὐκ ἀποκρίναιο, ἕως ἂν τὰ ἀπ' ἐκείνης ὁρμηϑέντα σκέψαιο; Rep. 6, 501 c καὶ τὸ μὲν ἄν, οἶμαι, ἐξαλείφοιεν, τὸ δὲ πάλιν ἐγγράφοιεν, ἕως ἂν ὅτι μάλιστα ἀνϑρώπεια ἤϑη εἰς ὅσον ἐνδέχεται ϑεοφιλῆ ποιήσειαν; Tim. 56 d γῆ μὲν ξυντυγχάνουσα πυρὶ διαλυϑεῖσά τε ὑπο τῆς ὀξύτητος αὐτοῦ φέροιτ' ἄν, εἴτ' ἐν αὐτῷ πυρὶ λυϑεῖσα εἴτ' ἐν ἀέρος εἴτ' ἐν ὕδατος ὄγκῳ τύχοι, μέχριπερ ἂν αὐτῆς πῃ ξυντυχόντα τὰ μέρη, πάλιν ξυναρμοσϑέντα αὐτὰ αὑτοῖς, γῆ γένοιτο· οὐ γὰρ εἰς ἄλλο γε εἶδος ἔλϑοι ποτ' ἄν; Xen. Oecon. 11, 14 ἐγὼ τοίνυν, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος, ἀνίστασϑαι μὲν ἐξ εὐνῆς εἴϑισμαι, ἡνίκ' ἂν ἔτι ἔνδον καταλαμβάνοιμι, εἴ τινα δεόμενος ἰδεῖν τυγχάνοιμι; Lesch. Parv. Iliad. ap. Aristoph. Eqq. 1056 καί κε γυνὴ φέροι (v. l. καί γε γυνὴ φέρει) ἄχϑος, ἐπεί κεν ἀνηρ ἀναϑείη. In orat. obl. bei regierendem praeterit. kann es zweifelhaft erscheinen, ob ein optativischer Relativsatz mit ἄν ein optat. potent. sei, oder ein indirecter aus dem conjunct. entstandener optat. mit unregelmäßig beibehaltenem ἄν ( III d); die Zweifel sind am schwersten zu heben, wenn der Satz durch eine relativische Zeitbestimmung ange Knüpft ist, wie z. B. Isocr. Trap. 15 κἀγὼ μὲν ήξίουν αὐτοὺς μαστιγοῦν τὸν ἐκδοϑέντα καὶ στρεβλοῦν, ἕως ἂν τἀληϑῆ δόξειεν αὐτοῖς λέγειν. vgl. Andocid. Myst. 81 Demosth. Aphob. 1, 5 Soph. Tr. 687. 164; ist das regier. Verb. ein Haupttempus, so liegt es näher, den regelmäßigen optat. potent. anzunehmen als die doppelte Unregelmäßigkeit eines indirecten optat. nach regierendem Haupttempus u. eines diesen indir. optat. begleitenden ἄν: Xen. Hell. 2. 3, 48 κείνοις μὲν ἀεί ποτε πολεμῶ τοῖς οὐ πρόσϑεν οἰομένοις καλὴν ἂν δημοκρατίαν εἶναι, πρὶν ἂν καὶ οἱ δοῠλοι καὶ οἱ δι' ἀπορίαν δραχμῆς ἂν ἀπ οδόμενοι τὴν πόλιν δραχμῆς μετέχοιεν· καὶ τοῖς δέ γ' ἀεὶ ἐναντίος εἰμί, οἳ οὐκ οἴονται καλὴν ἂν ἐγγενέσϑαι ὀλιγαρχίαν, πρὶν ἂν ἐς τὸ ὑπ' ὀλί. γων τυραννεῖσϑαι τὴν πόλιν καταστήσειαν; statt mit οὐ mit μή negirt um die Absicht anzudeuten Demosth. Phil. 1, 31 δοκεῖτε πολὺ βέλτιον ἂν βουλεύσασϑαι, εἰ τὸν τόπον ἐνϑυμηϑείητε καὶ λογίσαισϑε ὅτι τοῖς πνεύμασι καὶ ταῖς ὥραις τοῦ ἔτους τὰ πολλὰ προλαμβάνων διαπράττεται Φίλιππος καὶ φυλάξας τοὺς ἐτησίας ἢ τὸν χειμῶνα ἐπιχειρε ἡνίκ' ἂν ἡμεῖς μὴ δυναίμεϑα ἐκεῖσε ἀφικέσϑαι. Die Partikeln ὅτε, ὁπότε, ἐπεί u. ἐπειδ, finden sich, wie in der Construction des conj. cond. (II c), so auch in der des optat. potent. mit ἄν in ein Wort zusammengezogen. Die Verbindung aber von ὅταν, ὁπόταν, ἐπάν, ἐπειδάν mit dem conj. in der Construction des conj. cond. war so ungemein häusig, daß man die Gewohnheit, diese aus Zeitpartikeln u. ἄν gebildeten Wörter mit dem conj. zu verbinden, ohne Zweifel als Grund betrachten muß, weshalb sie so selten mit dem optat. zur Construction des optat. poten t. verwandt wurden: diese so entstandene Abneigung gegen den optat. pflanzte sich dann natürlich auch auf die anderen relativen Zeitpartikeln fort, welche mit ἄν nicht zu einem Worte verschmolzen werden. Man kann nicht verkennen, daß in den meisten Fällen, wo die Verbindung des optat. potent. mit relativischen Zeitbestimmungen passendist, eben so gut, nach anderer Auffassung des Zeitverhältnisses, der conj. cond. gebraucht wer den kann. Dieser findet sich als Variante sogar in einem Theile der folgenden Stellen, in welchen ὅταν, ὁπόταν, ἐπάν, ἐπειδάν mit dem optat. zur Construction des optat. pot. vereint erscheinen: Plat. Rep. 3, 412 d καὶ μὴν τοῦτό γ' ἂν μάλιστα φιλοῖ, ᾡ ξυμφέρειν ἡγοῖτο τὰ αὐτὰκαὶ ἑαυτῷ, καὶ ὅταν μάλιστα ἐκείνου μὲν εὖ πράττοντος οἴοιτο ξυμβαίνειν καὶ ἑαυτῷ εὖ πράττειν, μὴ δέ, τοὐναντίον; Alcib. 2, 146 a φαίης γε ἄν, οἶμαι, ὁπόταν ὁρῴης ἕνα ἕκαστον αὐτῶν φιλοτιμούμενόν τε καὶ νέμοντα τὸ πλεῖστον τῆς πολιτείας τούτῳ μέρος, »ἵν' αὐτὸς αὑτοῦ τυγχάνει κράτιστος ὤν«; Xen. Cyr. 1, 3, 11 στὰς ἂν ὥσπερ οὗτος ἐπὶ τῇ εἰσόδῳ, ἔπειτα ὁπότε βούλοιτο παριέναι ἐπ' ἄριστον, λέγοιμ' ἂν ὅτι οὔπω δυνατὸν τῷ ἀρίστῳ ἐντυχεῖν· σπουδάζει γὰρ πρός τινας· εἶϑ' ὁπόταν ἥκοι ἐπὶ τὸ δεῖπνον, λέγοιμ' ἂν ὅτι λοῠται· ἐπειδὰν δὲ πάνυ σπουδάζοι φαγεῖν, εἴποιμ' ἂν ὅτι παρὰ ταῖς γυναιξίν ἐστιν· ἕως παρατείναιμι τοῠτον, ὥσπερ οὗτος ἐμὲ παρατείνει ἀπὸ σοῦ κωλύων; ib. 18 ὅπως οὖν μὴ ἀπολῇ μαστιγούμενος, ἐπειδὰν οἴκοι εἴης, ἂν παρὰ τούτου μαϑὼν ἥκῃς ἀντὶ τοῦ βασιλικοῠ τὸ τυραννικόν; indirect nach einem praeterit. Demosth. Onet. 1, 6 ὥστ' ἐκ τῶν γιγνομένων οὐκ ἔσϑ' ὅστις οὐχ ἡγεῖτο τῶν εἰδότων δίκην με λήψεσϑαι παρ' αὐτῶν, ἐπειδὰν τάχιστα ἀνὴρ εἶναι δοκιμασϑείην; indirect nach einem praes. Hom. Iliad. 19, 208 ἦ τ' ἂν ἔγωγε νῦν μὲν ἀνώγοιμι πτολεμίζειν υἷας Ἀχαιῶν, ἅμα δ' ἠελίῳ καταδύντι τεύξεσϑαι μέγα δόρπον, ἐπὴν τισαί μεϑα λώβην; direct 24, 227 ἐπὴν γόου ἐξ ἔρον εἵην; Od. 4, 222 ἐπὴν κρητῆρι μιγείη. Getrennt ὅτ' ἄν lies't man Aeschyl. Pers. 450 ἐνταῠϑα πέμπει τούσδ', ὅπως ὅτ' ἂν νεῶν φϑαρέντες ἐχϑροὶ νῆσον ἐκσωζοίατο, κτείνειαν εὐχείρωτον Ἑλλήνων στρατόν. Ein Paar Causalsätze mit ἐπεί s. oben unter den Homer. Beispielen; Fra geim Causalsatze mit ἐπεί Plat. Gorg. 474 b ΣΩ. ἐγὼ γὰρ δὴ οἶμαι καὶ ἐμὲ καὶ σὲ καὶ τοὺς ἄλλους ἀνϑρώπους τὸ ἀδικεῖν τοῦ ἀδικεῖσϑαι κάκιον ὴγεῖσϑαι καὶ τὸ μὴ διδόναι δίκην τοῦ διδόναι. ΠΩΛ. ἐγὼ δέ γε οὔτ' ἐμὲ οὔτ' ἄλλον ἀνϑρώπων οὐδένα· ἐπεὶ σὺ δέξαι' ἂν μᾶλλον ἀδικεῖσϑαι ἢ ἀδικεῖν; ΣΩ. καὶ σύ γ' ἂν καὶ οἱ ἄλλοι πάντες. Mit ὅτι »weil«, indirect, Xen. Mem. 4, 4, 14 διάφορον οὖν τι οἴει ποιεῖν τοὺς τοῖς νόμοις πειϑομένους φαυλίζων, ὅτι καταλυϑεῖεν ἂν οἱνόμοι, ἢ εἰ τοὺς πολεμίους εὐτακτοῦντας ψέγοις, ὅτι γένοιτ' ἂν εἰρήνη. Folgesätzemit ὥστε Isocr. Plat. 38 τοιαῠται γὰρ αὐτοὺς ἀνάγκαι κατειλήφασιν, ὥστε πολὺ ἂν ϑᾶττον τὴν ὑμετέραν ἀρχην ἢ τὴνΛακεδαιμονίων συμμαχίαν ὑπομείναιεν; Xen. Mem. 3, 1, 9 οὐκ ἐδίδαξεν, ὥστε αὐτοὺς ἂν ἡμᾶς δέοι τούς τε ἀγαϑοὺς καὶ τοὺς κακοὺς κρίνειν; Ar. Ach. 945 ἰσχυρόν ἐστιν, ὥστ' οὐκ ἂν καταγείη ποτ', εἴπερ ἐκ ποδῶν κάτω κάρα κρέμαιτο; Nubb. 1151 ὥστ' ἀποφύγοις ἂν ἥντιν' ἂν βούλῃ δίκην; Isocr. Paneg. 143 ὥστ' οὐδεὶς ἂν ἔχοι τοῦτ' εἰπεῖν, ὡς οὐ δικαίως χρῶμαι τοῖς παραδείγμασιν; Panath. 101 Plat. Phaedr. 279 a Her. 2, 173; mit οὕτως ὡς, in orat. obl., Xen. Oecon. 8, 14 τὸν δὲ τοῦ κυβερνήτου διάκονον οὕτως εὗρον ἐπιστάμενον ἑκάστων τὴν χώραν, ὡς καὶ ἀπὼν ἂν εἴποι, ὅπου ἕκαστα κεῖται, καὶ ὁπόσα ἐστίν, οὐδὲν ἧττον ἢ ὁ γράμματα ἐπιστάμενος εἴποι ἄν, Σωκράτους καὶ ὁπόσα γράμματα, καὶ ὅπου ἕκαστον τέτακται; mit ὅστις Isocr. Paneg. 98 οὐδεὶς δὲ πρὸς ἡμᾶς οὕτως ἔχει δυσμενῶς, ὅς τις οὐκ ἂν ὁμολογήσειε κτἑ.; Antid. 218 καὶ τίς οὕτως ἐστὶν ἀναίσϑητος, ὅς τις οὐκ ἂν ἀλγήσειεν; 222 οὐδείς ἐστιν οὕτως ἀκρατής, ὅς τις ἂν δέξαιτο; 246 οὐδεὶς ἔστιν, ὅς τις οὐκ ἂν εὔξαιτο; 251 frag end ἔστιν ὅς τις ἂν τολμήσειεν, ἀλλ' οὐκ ἂν ἀξιώσειεν; Soph. Ant. 912 μητρὸς δ' ἐν Ἅιδου καὶ πατρὸς κεκευϑότοιν οὐκ ἔστ' ἀδελφὸς ὅστις ἂν βλάστοι ποτέ; Xen. Cyr. 3, 2, 28 εἴ τινα ἐγὼ νῦν τῶν ἐμῶν ἀποστέλλοιμι πρὸς τὸν Ἰνδόν, συμπέμψαιτ' ἄν μοι τῶν ὑμετέρων, οἵτινες αὐτῷ τήν τε ὁδὸν ἡγοῖντο ἂν καὶ συμπράττοιεν ὥστε γενέσϑαι κτἑ.; Cyr. 3, 1, 29 ἦ καὶ δύναιο ἄν, ἔφη, ὦ Κῦρε, ἐν τῷ παρόντι νῦν εὑρεῖν, ὅτῳ ἂν χαρίσαιο ὅσαπερ τῷ ἐμῷ πατρί; Mem. 2, 8, 1 ἄλλως τε καὶ μηδὲν ἔχοντα, ἐφ' ὅτῳ ἂν δανειζοίμην; mit ὁποῖος Hell. 6, 1, 9 οἶμαι ἂν αὐτῶν εἰ καλῶς τις ἐπιμέλοιτο, οὐκ εἶναι ἔϑνος, ὁποίῳ ἂν ἀξιώσαιεν ὑπήκοοι εἶναι Θετταλοί; mit ὅϑεν Plat. Gorg. 502 a ἢ ἡγεῖ τι φροντίζειν Κινησίαν τὸν Μέλητος, ὅπως ἐρεῖ τι τοιοῦτον ὅϑεν ἂν οἱ ἀκούοντες βελτίους γίγνοιντο, ἢ ὅ, τι μέλλει χαριεῖσϑαι τῷ ὄχλῳ τῶν ϑεατῶν; Fr age im Folgesatze Plat. Phaedr. 231 d ὥστε πῶς ἂν εὖ φρονήσαντες ταῦτα καλῶς ἔχειν ἡγήσαιντο; Xen. An. 2, 4, 6 ὥστε νικῶντες μὲν τίνα ἂν ἀποκτείναιμεν; mit μή Thuc. 6, 18 τῷ δὲ ναυτικῷ οὐκ ἂν δύναιντο βλάπτειν· ὑπόλοιπον γὰρ ἡμῖν ἐστιν ἀντίπαλον ναυτικόν· ὥστε τί ἂν λέγοντες εἰκὸς ἢ αὐτοὶ ἀποκνοῖμεν ἢ πρὸς τοὺς ἐκεῖ ξυμμάχους σκηπτόμενοι μη βοηϑοῖμεν: dies μή läßt verschiedene Erklärungen zu. Eben so das μ ή im beschreibenden Relativsatze mit ὅς Demosth. Fals. leg. 313 εἶϑ' οὓς μηδὲ τῶν ἐχϑρῶν μηδεὶς ἂν τούτων τῶν ἐγκωμίων καὶ τῶν ἐπαίνων ἀποστερήσειε, τούτων Αἰσχίνης ὑμᾶς οὐκ ἐᾷ μεμνῆσϑαι, τοὺς ἐξ ἐκείνων, ἵν' αὐτὸς ἀργύριον λάβῃ. – Der optat. perf.: Plat. Legg. 2, 658 d τίς οὖν ὀρϑῶς ἂν νενικηκὼς εἴη, τοῦτο μετὰ τοῦτο; Xen. Cyr. 1, 2, 13 ἐπειδὰν δὲ τὰ πέντε καὶ εἴκοσιν ἔτη διατελέσωσιν, εἴησαν μὲν ἂν οὗτοι πλεῖόν τι γεγονότες ἢ τὰ πεντήκοντα ἔτη ἀπὸ γενεᾶς; Demosth. Onetor. 1, 10 ἔστιν οὐσία, ὥστ' οὐκ ἂν διὰ τοῦτό γ' εἶεν οὐκ εὐϑὺς δεδωκότες; Plat. Protag. 309 c καὶ τί ἂν γεγονὸς εἴη περὶ σὲ κᾀκεῖνον το-σοῠτον πρᾶγμα; Isocr. Plataic. 6 δεόμεϑ' οὖν ὑμῶν ἀκροάσασϑαι ἐνϑυμηϑέντας, ὅτι πάντων ἂν ἡμῖν ἀλογώτατον εἴη συμβεβηκός, εἰ τοῖς μὲν – αἴτιοι γεγένησϑε –, ἡμεῖς δὲ – τύχοιμεν; Hom. Iliad. 9, 373 οὐδ' ἂν ἔμοιγε τετλαίη εἰς ὦπα ἰδέσϑαι; Soph. O. T. 840 ἢν γὰρ εὑρεϑῇ λέγων σοὶ ταὔτ', ἔγωγ' ἂν ἐκπεφευγοίην πάϑος; Ar. Ach. 940 πῶς δ' ἂν πεποιϑοίη τις ἀγγείῳ τοιούτῳ χρώμενος; Xen. Conv. 3. 6 καὶ πῶς ἂν λελήϑοι ἀκροώμενόν γε αὐτῶν ὀλίγου ἀν' ἑκάστην ἡμέραν; Plat. Apol. 28 d ἐγὼ οὖν δεινὰ ἂν εἴην εἰργασμένος, εἰ τότε μὲν ἔμενον, ἐνταῦϑα δὲ λίποιμι τὴν τάξιν; Her. 7, 161 μάτην γὰρ ἂν ὧδε πάραλον Ἑλλήνων στρατὸν πλεῖστον εἴημεν ἐκτημένοι, εἰ Συρηκοσίοισι ἐόντες Ἀϑηναῖοι συγχωρήσομεν τῆς ἡγεμονίης; Soph. Phthiot. in Anecdd. Bekk. 1, 128 ἡ πατροκτόνος δίκη κέκλῃτ' ἂν αὐτῷ, Bekk. u. Dindorf Soph. ed. Ox. p. 409, auch Nauck T. G. F. p. 225 κέκλητ' ἄν, aber der Gramm. nennt die Form ausdrücklich einen optat. perf.; Thuc. 6, 11 ἡμᾶς δ' ἂν οἱ ἐκεῖ Ἔλληνες μάλιστα μὲν ἐκπεπληγμένοι εἶεν, εἰ μὴ ἀφικοίμεϑα, ἔπειτα δὲ καὶ εἰ δείξαντες τὴν δύναμιν δι' ὀλίγου ἀπέλϑοιμεν; Xen. Cyr. 1, 6, 22 καὶ εἰ δὴ πείσαις ἐπαινεῖν τέ σε πολλούς, ὅπως δόξαν λάβῃς, καὶ κατασκευας καλὰς ἐφ' ἑκάστῳ αὐτῶν κτήσαιο, ἄρτι τε ἐξηπατηκὼς εἴης ἂν καὶ ὀλίγῳ ὕστερον, ὅπου ἂν πεῖραν δοίης, ἐξεληλεγμένος εἴης ἂν καὶ προςέτι καὶ ἀλαζὼν φαίνοιο. Im Bedingungssatze Xen. Cyr. 2, 4, 17 ὁπότε δὲ σὺ προεληλυϑοίης σὺν ᾑ ἔχοις δυνάμει. καὶ ϑηρῴης καὶ δὴ δύο ἡμέρας, πέμψαιμι ἄν σοι ἱκανοὺς ἱππέας καὶ πεζούς; Cratin. ap. Athen. 7, 70 (Mein. C. G. 2, 1 p. 1 79) τρίγλη δ' εἰ μὲν ἐδηδοκοίη τένϑου τινὸς ἀνδρός; Hom. Od. 4, 224 οὐδ' εἴ οἱ κατατεϑναίη μήτηρ τε πατήρ τε. – Der ο ptat. potent. drückt bisweilen Geringschätzung aus: Eur. Alc. 713 καὶ μὴν Διός γε μείζον' ἂν ζῴης χρόνον »du kannst länger leben als Zeus«, d. h. »meinetwegen magst du länger leben als Zeus«; Soph. El. 1457 χαίροις ἄν, εἴ σοι χαρτὰ τυγχάνει τάδε, vgl. Aeschyl. Ag. 1394 χαίροιτ' ἄν, εἰ χαίροιτ', ἐγὼ δ' ἐπεύχομαι; Prom. 978 νοσοῖμ' ἄν, εἰ νόσημα τοὺς ἐχϑροὺς στυγεῖν; Hom. Iliad. 7, 456 ἄλλος κέν τις τοῦτο ϑεῶν δείσειε νόημα, ὃς σέο πολλὸν ἀφαυρότερος χεῖράς τε μένος τε. Weit häufiger ist die Bedeutung des optat. potent. eine mildernde; er ist seiner Natur nach unter allen Modis der Griechischen Sprache am Meisten zum Ausdrucke der Höflichkeit geeignet, und wurde deshalb besonders häufig in der gesellschaftlichen Unterhaltung angewandt; er ist was im Deutschen die Formen »möchte«, »könnte«, »würde«, »sollte«, »dürfte«, »müßte«. Ar. Avv. 1017 ὑπάγοιμί τ' ἄρ' ἄν. – νὴ Δί', ὡς οὐκ οἶδ' ἄρ' εἰ φϑαίης ἄν, »ich dürfte mich zurückziehn«, »ich weiß nicht, ob Zeit genug sein möchte«; Cratin. Drapet. ap. Suid. Ἁμάρτοιν (Mein. C. G. 2, 1 p. 47) ποδαπὰς ὑμᾶς εἶναι φάσκων, ὦ μείρακες, οὐκ ἂν ἁμάρτοιν (= ἁμάρτοιμι); Eur. ap. Choerob. in Theodos. p. 773, 19 Et. m. p. 764, 52 Cram. An. Ox. 4 p. 204, 25. 424, 3 (Nauck. T. G. F. p. 511) ἄφρων ἂν εἴην, εἰ τρέφοιν τὰ τῶν πέλας; Aesch. Sept. 719 ϑεῶν διδόντων οὐκ ἂν ἐκφύγοινκακά ( vulg. ἐκφύγοι, emend. Nauck. Aristoph. Byz. p. v); Plat. Protag. 312 c ὅτι δέ ποτε ὁ σοφιστής ἐστι, ϑαυμάζοιμ' ἂν εἰ οἶσϑα, »es sollte mich wundern«, vgl. Tim. 26 b; Her. 1, 206 παῦσαι σπεύδων τὰ σπεύδεις· οὐ γὰρ ἂν εἰδείης, εἴ τοι ἐς καιρὸν ἔσται ταῦτα τελεύμενα, Insbesondere erscheint der opt. pot. oft in schroffen Behauptungen statt des indicat. fut.: Hom. Iliad. 9, 375 οὐδέ τί οἱ βουλὰς συμφράσσομαι οὐδέ τι ἔργον· ἐκ γὰρ δή μ' ἀπάτησε καὶ ἤλιτεν· οὐδ' ἂν ἔτ' αὖϑις ἐξαπάφοιτ' ἐπέεσσιν· ἅλις δέ οἱ. ἀλλὰ ἕκηλος ἐρρέτω, vgl. Od. 22, 325; Her. 4, 97 αὐτὸς μέντοι ἕψομαί τοι καὶ οὐκ ἂν λειφϑείην, vgl. 7, 158; Soph. O. T. 1058 οὐκ ἂν γένοιτο τοῦϑ', ὅπως ἐγὼ λαβὼν σημεῖα τοιαῦτ' οὐ φανῶ τοὐμὸν γένος; 1065 οὐκ ἂν πιϑοίμην μὴ οὐ τάδ' ἐκμαϑεῖν σαφῶς; Phil. 1302 οὐκ ἂν μεϑείην; Ar. Ran. 830 οὐκ ἂν μεϑείμην τοῦ ϑρόνου, μὴ νουϑέτει; Xen. An. 1, 9, 10 καὶ γὰρ ἔργῳ ἐπεδείκνυτο καὶ ἔλεγεν ὅτι οὐκ ἄν ποτε προοῖτο, ἐπεὶ ἅπαξ φίλος αὐτοῖς ἐγένετο, οὐδ' εἰ ἔτι μὲν μείους γένοιντο, ἔτι δὲ κάκιον πράξειαν. Selbst anstatt des indicat. praes. zum Ausdruck un zweifelhafter Wahrheiten: Xen. De re eq. 8. 13 ἀνϑρώποις μὲν οὖν ἄνϑρωπον ϑεοὶ ἔδοσαν λόγῳ διδάσκειν, ἃ δεῖ ποιεῖν· ἵππον δὲ δῆλον ὅτι λόγῳ μὲν οὐδὲν ἂν διδάξαις; Demosth. Phil. 1, 14 οὐ γὰρ ἂν τά γε ἤδη γεγενημένα τῇ νυνὶ βοηϑείᾳ κωλῠσαι δυνηϑείημεν, vgl. Soph. Aj. 378; O. T. 845 εἰ μὲν οὖν ἔτι λέξει τὸν αὐτὸν ἀριϑμόν, οὐκ ἐγὼ 'κτανον; οὐ γὰρ γένοιτ' ἂν εἷς γε τοῖς πολλοῖς ἴσος; Pind. O. 13, 46 ὡς μὰν σαφὲς οὐκ ἂν εἰδείην λέγειν ποντιᾶν ψάφων ἀριϑμόν; positiv Soph. O. T. 502 σοφίᾳ δ' ἂν σοφίαν παραμείψειεν ἀνήρ. Ferner in Folgerungen statt des indicat.: Plat. Euthyphr. 14 c. ΣΩ. τί δὴ αὖ λέγεις τὸ ὅσιον εἶναι καὶ τὴν ὁσιότητα; οὐχὶ ἐπιστήμην τινὰ τοῦ ϑύειν τε καὶ εὔχεσϑαι; ΕΥΘ. ἔγωγε. ΣΩ. οὐκοῦν τὸ ϑύειν δωρεῖσϑαί ἐστι τοῖς ϑεοῖς. τὸ δ' εὔχεσϑαι αἰτεῖν τοὺς ϑεούς; ΕΥΘ. καὶ μάλα, ὦ Σώκρατες. ΣΩ. ἐπιστήμη ἄρα αἰτήσεως καὶ δόσεως ϑεοῖς ἡ ὁσιότης ἂν εἴη, ἐκ τούτου τοῦ λόγου. ΕΥΘ. πάνυ καλῶς, ὦ Σώκρατες, ξυνῆκας ὃ εἶπον: man beachte, daß die Sätze, aus denen der Schluß im optat. potent. gezogen wird, im indicat. stehn, und vergleiche mit der Stelle folgende andere, in denen nicht alle Glieder der Folgerung ausdrücklich hingestellt werden: Euthyphr. 8 a ΣΩ. ταὐτὰ ἄρα, ὡς ἔοικε, μισεῖταί τε ὑπὸ τῶν ϑεῶν καὶ φιλεῖται, καὶ ϑεομισῆ τε καὶ ϑεοφιλῆ ταὔι' ἂν εἴη. ΕΥΘ. ἔοικεν. ΣΩ. καὶ ὅσια ἄρα καὶ ἀνόσια τὰ αὐτὰ ἂν εἴη, ὦ Εὐ ϑύφρον, τούτῳ τῷ λόγῳ. ΕΥΘ. κινδυνεύει: das erste Glied ist zu ergänzen aus den vorausgegangenen Stellen 6 e ΕΥΘ. ἔστι τοίνυν τὸ μὲν τοῖς ϑεοῖς προσφιλὲς ὅσιον, τὸ δὲ μὴ προσφιλὲς ἀνόσιον u. 7 a ΣΩ. τὸ μὲν ϑεοφιλές τε καὶ ὁ ϑεοφιλὴς ἄνϑρωπος ὅσιος, τὸ δὲ ϑεομισὲς καὶ ὁ ϑεομισὴς ἀνόσιος. Euthyphr. 13 d ΣΩ. ἀλλὰ τίς δὴ ϑεῶν ϑεραπεία εἴη ἂν ἡ ὁσιότης; ΕΥΘ. ἥνπερ, ὦ Σώκρατες, οἱ δοῦλοι τοὺς δεσπότας ϑεραπεύουσιν. ΣΩ. μανϑάνω· ὑπηρετική τις ἄν, ὡς ἔοικεν, εἴη ϑεοῖς. ΕΥΘ. πάνυ μὲν οὖν. Euthyphr. 14 e. ΣΩ. ἀλλά μοι λέξον, τίς αὕτη ἡ ὑπηρεσία ἐστὶ τοῖς ϑεοῖς; αἰτεῖν τε φῂς αὐτοὺς καὶ διδόναι ἐκείνοις: ΕΥΘ. ἔγωγε. ΣΩ. ἆρ' οὖν οὐ τὸ ὀρϑῶς αἰτεῖν ἂν εἴη, ὧν δεόμεϑα παρ' ἐκείνων, ταῦτα αὐτοὺς αἰτεῖν; ΕΥΘ. ἀλλὰ τί; ΣΩ. καὶ αὖ τὸ διδόναι ὀρϑῶς, ὧν ἐκεῖνοι τυγχάνουσι δεόμενοι παρ' ἡμῶν, ταῦτα ἐκείνοις αὖ άντιδωρεῖσϑαι; οὐ γάρ που τεχνικόν γ' ἂν εἴη δωροφορεῖν διδόντα τῳ ταῦτα, ὧν οὐδὲν δεῖται. ΕΥΘ. ἀληϑῆ λέγεις, ὦ.Σώκρατες. ΣΩ. ἐμπορικὴ ἄρα τις ἂν εἴη, ὦ Εὐϑύφρον, τέχνη ἡ ὁσιότης ϑεοῖς καὶ ἀνϑρώποις παρ' ἀλλήλων. ΕΥΘ. ἐμπορική, εἰ οὕτως ἥδιόν σοι ὀνομάζειν. Gorg. 502 c ΣΩ. φέρε δή, εἴ τις περιέλοιτο τῆς ποιήσεως πάσης τό τε μέλος καὶ τὸν ῥυϑμὸν καὶ τὸ μέτρον, ἄλλο τι ἢ λόγοι γίγνονται τὸ λειπόμενον; ΚΑΛ. ἀνάγκη. ΣΩ. οὐκοῠν πρὸς πολὺν ὄχλον καὶ δῆμον οὗτοι λέγονται οἱ λόγοι. ΚΑΛ. φημί. ΣΩ. δημηγορία ἄρα τίς ἐστιν ἡ ποιητική. ΚΑΛ. φαίνε ται. ΣΩ. οὐκοῠν ῥητορικὴ δημηγορία ἂν εἴη. ἢ οὐ ῥητορεύειν δοκοῠσί σοι οἱ ποιηταὶ ἐν τοῖς ϑεάτροις; ΚΑΛ. ἔμοιγε. Sehr oft wird Wahrscheinlichkeit und Vermuthung durch den optat. potent. ausgedrückt; wo er aber in diesem Sinne gebraucht wird, ist das eben auch eine gemilderte Ausdrucksweise; denn seine eigentliche Bedeutung ist die der Wahrscheinlichkeit so wenig wie die der Gewißheit; er bezeichnet eigentlich nur die Möglichkeit, und diese ist von der Wahrscheinlichkeit eben so weit entfernt, wie die Wahrscheinlichkeit von der Gewißheit; zwischen Gewißheit und Möglichkeit ist Wahrscheinlichkeit die Mittelstufe. Adäquate Ausdrücke für die Wahrscheinlichkeit sind die Partikeln ἴσως u. τάχα. Diese Partikeln verbinden die Attiker in unzähligen Stellen mit dem gewöhnlichen indicat.; statt dieses gewöhnlichen indicat. aber verbinden die Attiker beide Wörter in bescheidener Rede nicht allzu selten auch mit dem optat. pot., sagen also z. B. statt »es ist wahrscheinlich, daß er kommen wird«, ἴσως ἀφίξεται, aus Höflichkeit »es ist wahrscheinlich, daß es möglich ist, daß er kommen wird«, ἴσως ἀφίκοιτο ἄν. Bei Homer kommt ἴσως überhaupt noch gar nicht vor, τάχα nur in der Bedeutung von ταχέως, wie Aristonicus sich ausdrückt, und zwar nach Lehrs Ansicht, Aristarch. p. 101, nur in der Bedeutung des Lateinischen mox, nicht in der von cito. Bei Hero dot findet sich ἴσως einmal, 6, 124 ἴσως τι ἐπιμεμφόμενοι προεδίδοσαν, τάχα viermal, und zwar einmal in der Homerischen Bedeutung ταχέως, 5, 91 τάχα δέ τις καὶ ἄλλος ἐκμαϑήσεται ἁμαρτών, dreimal in der Attischen Bedeutung »wahrscheinlich«; in allen diesen drei Stellen beginnt τάχα formelhaft den Satz, in der Wendung τάχα δ' ἂν καί; Modus ist in allen drei Stellen der optat. potent., und zwar ist es der optat. potent. praeterit., d. h. die Vermuthung bezieht sich auf Vergangenes, indem der opt. praes. oder aor. als potentiales Präteritum gebraucht werden, ein Herodoteischer Sprachgebrauch, von dem schon oben die Rede war, wo unter Anderm auch diese drei Stellen vorgelegt sind: 1, 70 τάχα δ' ἂν καὶ οἱ ἀποδόμενοι λέγοιεν ἀπικόμενοι ἐς Σπάρτην ὡς ἀπαιρεϑείησαν ὑπὸ Σαμίων; 7, 180 τῷ δὲ σφαγιασϑέντι τούτῳ οὔνομα ἦν Λέων· τάχα δ' ἄν τι καὶ τοῦ οὐνόματος ἐπαύροιτο; 8, 136 τάχα δ' ἂν καὶ τὰ χρηστήρια ταῠτά οἱ προλέγοι, συμβουλεύοντα σύμμαχον τὸν Ἀϑηναῖον ποιέεσϑαι· τοῖσι δὴ πειϑόμενος ἔπεμπε. Auf Gegenwart oder Zukunft beziehen sich die optativi potentiales mit ἴσως u. τάχα in folgenden Beispielen aus Attischen Prosaikern: Thuc. 6, 11 νῦν μὲν γὰρ κἂν ἔλϑοιεν ἴσως Λακεδαιμονίων ἕκαστοι χάριτι; 1, 81 τάχ' ἄν τις ϑαρσοίη ὅτι τοῖς ὅπλοις αὐτῶν καὶ τῷ πλήϑει ὑπερφέρομεν. Xen. Mem. 1, 2, 19 ἴσως οὖν εἴποιεν ἂν πολλοὶ τῶν φασκόντων φιλοσοφεῖν, ὅτι οὐκ ἄν ποτε ὁ δίκαιος ἄδικος γένοιτο, οὐδὲ ὁ σώφρων ὑβριστής, οὐδὲ ἄλλο οὐδέν, ὧν μάϑησίς ἐστιν, ὁ μαϑὼν ἀνεπιστήμων ἄν ποτε γένοιτο; Cyrop. 5, 4, 35 τάχ' οὖν εἴποι τις ἄν, τί δῆτα οὐχ οὕτως ἐνενοοῠ πρὶν ἀποστῆναι; Hell. 6, 1, 7 τάχα οὖν ὑπολάβοι ἄν τις ἐμοῦ ἄπειρος, τί οὖν μέλλεις καὶ οὐκ ἤδη στρατεύεις ἐπὶ τοὺς Φαρσαλίους; Plat. Rep. 5, 452 a ἴσως δή, εἶπον, παρὰ τὸ ἔϑος γελοῖα ἂν φαίνοιτο πολλὰ περὶ τὰ νῦν λεγόμενα, εἰ πράξεται ἃ λέγεται; Conv. 221 c ἀλλὰ τῶν μὲν ἄλλων ἐπιτηδευμάτων τάχ' ἄν τις καὶ περὶ ἄλλου τοιαῠτα εἴποι; Demosth. Timocrat. 154 ἴσως μὲν οὖν ἄν τις ὑπολάβοι ὅτι οὐχ ὁμοίων ὄντων τῶν πραγμάτων νῠν καὶ τότε λέγω περὶ καταλύσεως τοῠ δήμου; Ol. 1, 16 τὸ μὲν οὖν ἐπιτιμᾷν ἴσως φήσαι τις ἂν ῥᾴδιον καὶ παντὸς εἶναι; Rhod. lib. 16 ἔργῳ δὲ πειραϑέντες καὶ διδαχϑέντες ὅτι πολλῶν κακῶν ἡ ἄνοια αἰτία τοῖς πολλοῖς γίγνεται, τάχ' ἄν, εἰ τύχοιεν, σωφρονέστεροι πρὸς τὸν λοιπὸν τοῦ χρόνου γένοιντο. Eben sobei Dichtern, ίσως ἄν z. B. Soph. Aj. 1009, τάχ' ἄν Aesch. Sept. 913. Indirect mit ὡς Demosth. Phil. 1, 17 δεῖγὰρ ἐκείνῳ τοῠτο ἐν τῇ γνώμῃ παραστῆναι, ὡς ὑμεῖς ἐκ τῆς ἀμελείας ταύτης τῆς ἄγαν ἴσως ἂν ὁρμήσαιτε; Folgesatz Xen. Cyr. 4, 5, 54 καὶ γάρ, ἔφη, μάλα πως ἡμεῖς οὐκ ἐν χλιδῇ τεϑράμμεϑα, ἀλλὰ χωριτικῶς· ὥστε ἴσως ἂν ἡμῶν καταγελάσαιτε, εἴ τι σεμνὸν ἡμῖν περιτιϑείητε; Causalsatz Aeschyl. Sept. 707 ἐπεὶ δαίμων λήματος ἐν τροπαίᾳ χρονίᾳ μεταλλακτός, ἴσως ἂν ἔλϑοι ϑαλερωτέρῳ πνεύματι. Es kommen auch ἴσως u. τάχα verbunden vor, in welchem Falle man geneigt sein wird, τάχα in seiner Homerischen Bedeutung = ταχέως zu fassen; dies erscheint jedoch öfters unthunlich, so daß man besser die Zusammenfügung der beiden Wörter überall für pleonastisch hält, für eine Parallelie, wie sie die Attiker nach Homers Vorgange auch bei anderen Wörtern vielfach anwandten. Mit dem gewöhnl. indicat. Ar. Thesm. 718 Xen. Hell. 7. 1, 24. Mit dem optat. pot. statt des gewöhnlichen indicat. Soph. Aj. 691 ὑμεῖς δ' ἃ φράζω δρᾶτε, καὶ τάχ' ἄν μ' ἴσως πύϑοισϑε, κεἰ νῠν δυστυχῶ, σεσωσμένον; Plat. Tim. 38 e ταῦτα μὲν οὖν ἴσως τάχ' ἂν κατὰ σχολὴν ὕστερον τῆς ἀξίας τύχοι διηγήσεως; Sophist. 247 d τάχ' οὖν ἴσως ἂν ἀποροῖεν; Amator. 135 e τάχ' ἂν ἴσως τοιοῦτόν τι λέγοις καὶ τὸ φιλοσοφεῖν ἀπεργάζεσϑαι τοὺς ἐπιτηδεύοντας τοῦτο τὸ ἐπιτήδευμα; Legg. 5, 744 a καὶ οὕτω τάχ' ἂν ἴσως ἐκ τῆς νομοϑεσίας αὐτός τε ἐκβαίνοι καὶ τοὺς ἄλλους ἀπαλλάττοι, κατ' ἄλλον δὲ τρόπον οὐδ' ἂν ἕνα ποτέ. Mit optat. perf. τάχ' ἂν ἴσως Plat. Polit. 264 c ἐν μὲν γὰρ κρήναις τάχ' ἂν ἴσως εἴης ᾐσϑημένος; ἴσως allein Plat. Phaedr. 262 d ἴσως δὲ καὶ οἱ τῶν Μουσῶν προφῆται οἱ ὑπὲρ κεφαλῆς ᾠδοὶ ἐπιπεπνευ κότες ἂν ἡμῖν εἶεν τοῦτο τὸ γέρας. Ohne Verbum τάχ' ἂν ἴσως Plat. Legg. 1, 628 e; ohne Verbum τάχ' ἄν Plat. Sophist. 255 c. Sehr analog dem ganzen so eben erörterten Sprachgebrauche von ἴσως u. τάχα ist folgender andere. Als adäquater Ausdruck für die subjective Geneigtheit Etwas zu thun kann im Griechischen nur das Verbum ἐϑέλειν gelten, ἐϑέλω πρίασϑαι »ich bin geneigt es zu kaufen«. Nun aber wird anstatt des sehr oft vorkommenden gewöhnl. indicat. von ἐϑέλω mildernd, abschwächend, öfters der optat. potent. gebraucht, indem man wie statt ἴσως ἀφίξεται zunächst ἀφίκοιτο ἄν. dann aber auch ἴσως ἀφίκοιτο ἄν, so z. B. statt ἐϑέλω πρίασϑαι zunächst πριαίμην ἄν sagt, dânu aber auch ἐϑέλοιμι (ἐϑελήσαιμι) ἂν πρίασϑαι. Lehrreich ist z. B. Xen. An. 4, 8, 7 ήρώτων ἐκεῖνοι, εἰ δοῖεν ἂν τούτων τὰ πιστά· οἱ δ' ἔφασαν καὶ δοῠναι καὶ λαβεῖν ἐϑέλειν: die Antwort ἔφασαν καὶ δοῦναι καὶ λαβεῖν ἐϑέλειν, indirect statt des directen καὶ δοῠναι καὶ λαβεῖν ἐϑέλομεν, ist ein unumwundener Bescheid auf die höflich fühlende Frage εἰ δοῖεν ἄν, »ob sie geneigt seien zu geben«, was unumwunden ausgesprochen in der directen Rede eben auch ἦ δοῠναι ἐϑέλετε heißen müßte, indirect mit einem Haupttempus als regierendem Verbum ἐρωτῶσιν εἰ ἐϑέλουσι δοῠναι, mit einem Präteritum als regierendem Verbum ἠρώτων εἰ ἐϑέλοιεν oder ἐϑέλουσι δοῦναι. Eben so deutlich ist Aeschyl. Eum. 429 ἀλλ' ὅρκον οὐ δέξαιτ' ἄν, οὐ δοῠναι ϑέλει: hier wiegt das οὐ δέξαιτ' ἄν eben so schwer wie das οὐ δοῠναι ϑέλει, ersteres unterscheidet sich von letzterem nur durch die vorsichtigere Form. Ein solcher optat. potent. erscheint ohne ἐϑέλειν neben sich zu haben z. B. Demosth. De cor. 265 εἶτ' ἐρώτησον τουτουσὶ τὴν ποτέρου τύχην ἂν ἕλοιϑ' ἕκαστος αὐτῶν; Plat. Phil. 15 c ΠΡΩ. οὐκοῦν χρὴ τοῠϑ' ἡμᾶς, ὦ Σώκρατες, ἐν τῷ νῠν πρῶτον διαπονήσασϑαι; ΣΩ. ὡς γοῠν ἐγὼ φαίην ἄν; Ar. Ach. 801 τρώγοις ἂν ἐρεβίνϑους; Hom. Od. 18, 27 ὢ πόποι, ὡς ὁ μολοβρὸς ἐπιτροχάδην ἀγορεύει, γρηὶ καμινοῖ ἶσος· ὃν ἂν κακὰ μητισαίμην κόπτων ἀμφοτέρῃσι, χαμαὶ δέ κε πάντας ὀδόντας γναϑμῶν ἐξελάσαιμι, συὸς ὡς ληιβοτείρης. ζῶσαι νῦν κτἑ. Durch einen solchen optat. pot. u. daneben ἐϑέλω selbst im optat. pot. ein u. derselbe Gedanke ausgedrückt z. B. Hom. Iliad. 6, 129 ff, wo Diomedes zuerst sagt εἰ δέ τις ἀϑανάτων γε κατ' οὐρανοῦ εἰλήλουϑας, οὐκ ἂν ἔγωγε ϑεοῖσιν ἐπουρανίοισι μαχοίμην, und dann vs. 141, nachdem das Beispiel des Lykurgus angeführt, οὐδ' ἂν ἐγὼ μακάρεσσι ϑεοῖς ἐϑέλοιμι μάχεσϑαι: offenbar ist hier οὐκ ἂν ἐϑέλοιμι μάχεσϑαι genau dasselbe was οὐκ ἂν μαχοίμην. Aehnlich Iliad. 9, 437 ff, wo Phönix zuerst sagt εἰ μὲν δὴ νόστον γε μετὰ φρεσί, φαίδιμ' Ἀχιλλεῠ, βάλλεαι, οὐδέ τι πάμπαν ἀμύνειν νηυσὶ ϑοῇσιν πῠρ ἐϑέλεις ἀίδηλον, ἐπεὶ χόλος ἔμπεσε ϑυμῷ, πῶς ἂν ἔπειτ' ἀπὸ σεῖο, φίλον τέκος, αὖϑι λιποίμην οἶος, u. dann vs. 444, nachdem das Verhältniß der Personen zu einander dargelegt, ὡς ἂν ἔπειτ' ἀπὸ σεῖο, φίλον τέκος, οὐκ ἐϑέλοιμι λείπεσϑαι. Hieran reihen sich die Fälle, in denen allein ἐϑέλειν im optat. pot. erscheint, z. B. Hom. Iliad. 17, 563 τῷ κεν ἔγωγ' ἐϑέλοιμι παρεστάμεναι καὶ ἀμύνειν Πατρόκλῳ; Od. 1. 390 καί κεν τοῦτ' ἐϑέλοιμι Διός γε διδόντος αρέσϑαι; 2, 86 ποῖον ἔειπες ἡμέας αἰσχύνων, ἐϑέλοις δέ κε μῶμον ἀνάψαι; 18, 357 ξεῖν', ἦ ἄρ κ' ἐϑέλοις ϑητευέμεν, εἴ σ' ἀνελοίμην, ἀγροῠ ἐπ' ἐσχατιῆς; Iliad. 20, 134 οὐκ ἂν ἔγωγ' ἐϑέλοιμι ϑεοὺς ἔριδι ξυνελάσσαι; Od. 16, 400 ὦ φίλοι, οὐκ ἂν ἔγωγε κατακτείνειν ἐϑέλοιμι Τηλέμαχον; 10, 342 οὐδ' ἂν ἔγωγ' ἐϑέλοιμι τεῆς ἐπιβήμεναι εὐνῆς, εἰ μή μοι τλαίης γε, ϑεά, μέγαν ὅρκον ὀμόσσαι. Der optat. aor. ἐϑελήσαιμι u. überhaupt Optative anderer Tempora von ἐϑέλειν als das praes. kommen bei Homer gar nicht vor; eben so hat Aeschylus, scheint es, nur den opt. praes. von ἐϑέλειν, u. zwar nur in der mit dem ϑ beginnenden Form, welche, nach Aristarch, dem Homer durchaus fremd ist. So z. B. Aeschyl. Ag. 319 λόγους δ' ἀκοῦσαι τούσδε κἀποϑαυμάσαι διηνεκῶς ϑέλοιμ' ἄν. ὡς λέγοις πάλιν; Suppl. 208 ϑέλοιμ' ἂν ἤδη σοὶ πέλας ϑρόνους ἔχειν. 389 εἴ τοι κρατοῠσι παῖδες Αἰγύπτου σέϑεν, νόμῳ πό λεως φάσκοντες ἐγγύτατα γένους εἶναι, τίς ἂν τοῖσδ' ἀντιωϑῆναι ϑέλοι; In Att. Prosa erscheint sowohl der optat. aor. als der optat. praes. Beide neben einander in der lehrreichen Stelle Plat. Lach. 200 d ΝΙ. ἀλλ' ὅρα, ὦ Λυσίμαχε, εἴ τι σοῠ ἂν μᾶλλον ὑπακούοι Σωκράτης. ΛΥ Δίκαιόν γέ τοι, ὦ Νικία, ἐπεὶ καὶ ἐγὼ τούτῳ πολλὰ ἂν ἐϑελήσαιμι ποιεῖν. ἃ οὐκ ἂν ἄλλοις πάνυ πολλοῖς ἐϑέλοιμι. Der optat. aor. allein z. B. Plat. Gorg. 449 b ἆρ' οὖν ἐϑελήσαις ἄν, ὦ Γοργία, ὥσπερ νῦν διαλεγόμεϑα, διατελέσαι τὸ μὲν ἐρωτῶν, τὸ δ' ἀποκρινόμενος; 447 b ἀλλ' ἆρα ἐϑελήσειεν ἂν ἡμῖν διαλεχϑῆναι; Xen. Hier. 1. 1 ἆρ' ἄν μοι ἐϑελήσαις, ὦ Ἱέρων, διηγήσασϑαι, ἃ εἰκὸς εἰδέναι σὲ βέλτιον ἐμοῠ; Mem. 1, 5, 2 δούλῳ δὲ ακρατεῖ ἐπιτρέψαιμεν ἂν ἢ βοσκήματα ἢ ταμιεῖα ἢ ἔργων ἐπίστασιν; διάκονον δὲ καὶ ἀγοραστὴν τοιοῠτον ἐϑελήσαιμεν ἂν προῖκα λαβεῖν; Der optat. praes. allein z. B. Xen. Cyr. 3, 1, 43 καὶ ἐπὶ πόσῳ ἄν, ἔφη, ἐϑέλοις τὴν γυναῖκά σου ἀκοῖσαι, ὅτι σκευοφορεῖς: Anab. 2, 6, 27 τιμᾶσϑαι δὲ καὶ ϑεραπεύεσϑαι ἠξίου ἐπιδεικνύμενος ὅτι πλεῖστα δύναιτο καὶ ἐϑέλοι ἂν ἀδικεῖν; 2, 6, 18 τοσούτων δ' ἐπιϑυμῶν σφόδρα ἔνδηλον αὖ καὶ τοῦτο εἶχεν ὅτι τούτων οὐδὲν ἂν ϑέλοι κτᾶσϑαι μετὰ ἀδικίας. Der optat. aor. mit τάχα ἴσως Thuc. 6. 34 οὐ γὰρ ἀνέλπιστον αὐτοῖς, ἀλλ' ἀεὶ διὰ φόβου εἰσὶ μή ποτε Ἀϑηναῖοι αὐτοῖς ἐπὶ τὴν πόλιν ἔλϑωσιν, ὥστε τάχ' ἂν ἴσως νομίσαντες, εἰ τάδε προήσονται, κἂν σφεῖς ἐν πόνῳ εἶναι, ἐϑελήσειαν ἡμῖν ἀμῠναι. Bei allem bisher über den mildernden Gebrauch des optat. pot. Gesagten handelte es sich um die Vertretung des gewöhnlichen Indicativ in Aussagesätzen durch den optat. potent.; dieser vertritt aber auch Forderungssätze, den Wunsch optativ, den conjunct. hortativ. u. dubitat., den imperativ., letzteren sowohl zum Ausdrucke von Bitten als von Befehlen. Das Verhältniß des optat. potent. zum imperat. ist besonders deutlich an Stellen wie Plat. Phaedr. 229 b, wo προάγοις ἄν in demselben Sinne gesagt wird wie kurz vorher, 229 a, πρόαγε δή. Xen. Conv. 4, 1 ἀκούοιτ' ἄν, ἔφη ὁ Καλλίας, ἐμοῦ πρῶτον; Soph. El. 1491 χωροῖς ἂν εἴσω σὺν τάχει; Tr. 624 στείχοις ἂν ἤδη; Hom. Od. 1, 287 εἰ μέν κεν πατρὸς βίοτον καὶ νόστον ἀκούσῃς, ἦ τ' ἂν τρυχόμενός περ ἔτι τλαίης ἐνιαυτόν. Oft negativ, meist so, daß οὐκ ἄν formelhaft den Satz beginnt; in negativem Sinne, d. h. als Verbot z. B. Hom. Od. 20, 135 οὐκ ἄν μιν νῦν, τέκνον, ἀναίτιον αἰτιόῳο; Iliad. 2, 250 τῷ οὐκ ἂν βασιλῆας ἀνὰ στόμ' ἔχων ἀγορεύοις, καί σφιν ὀνείδεά τε προφέροις νόστον τε φυλάσσοις. In positivem Sinne, als Gebot, mit φϑάνειν: Her. 7, 162 ἐπεὶ τοίνυν οὐδὲν ὑπιέντες ἔχειν τὸ πᾶν ἐϑέλετε, οὐκ ἂν φϑάνοιτε τὴν ταχίστην ὀπίσω ἀπαλλασσόμενοι καὶ ἀγγέλλοντες, »ihr könnt nicht zu schnell, nicht schnell genug weggehn«, d. h. »macht daß ihr wegkommt«; Xen. Mem. 2, 3, 11 οὐκ ἂν φϑάνοις, ἔφη, λέγων, εἴ τι ᾔσϑησαί με φίλτρον ἐπιστάμενον, ὃ ἐγὼ εἰδὼς λέληϑα ἐμαυτόν; Demosth. Timocr. 143 εἰ νῦν μὴ τιμωρήσεσϑε τούτους, οὐκ ἂν φϑάνοι τὸ πλῆϑος τούτοις τοῖς ϑηρίοις δουλεῦον. Inpositivem Sinne, als Gebot, werden auch negative Fragen gebraucht, bei Hom. öfters mit οὐκ ἂν δή beginnend: Iliad. 5, 456 οὐκ ἂν δὴ τόνδ' ἄνδρα μάχης ἐρύσαιο μετελϑών, Τυδείδην, ὃς νῠν γε καὶ ἂν Διὶ πατρὶ μάχοιτο; 24, 263 οὐκ ἂν δή μοι ἅμαξαν ἐφοπλίσσαιτε τάχιστα; Od. 6, 57 πάππα φίλ', οὐκ ἂν δή μοι ἐφοπλίσσειας ἀπήνην; ohne δή 7, 22 ὦ τέκος, οὐκ ἄν μοι δόμον ἀνέρος ἡγήσαιο Ἀλκινόου; Soph. Phil. 1222 οὐκ ἂν φράσειας; Plat. Prot. 312 a σὺ δέ, ἦν δ' ἔγώ, πρὸς ϑεῶν, οὐκ ἂν αἰσχύνοιο εἰς τοὺς Ἕλληνας αὑτὸν σοφιστὴν παρέχων; Eine Frage der Art, mit οὐκ ἂν δή, statt des conjunct. hortativ. Hom. Iliad. 5, 32 οὐκ ἂν δὴ Τρῶας μὲν ἐάσαιμεν καὶ Ἀχαιοὺς μάρνασϑ', ὁπποτέροισι πατὴρ Ζεὺς κῦδος ὀρέξῃ, νῶι δὲ χαζώμεσϑα, Διὸς δ' ἀλεώμεϑα μῆνιν; Regel ist der Gebrauch des conj. hortativ. anstatt des imperat., wenn ein Verbot in der zweiten Person durch den aor. ausgedrückt werden soll; auch für einen solchen conjunct. hortat. findet sich der optat. potent., Ar. Vesp. 725 ἦ που σοφὸς ἦν ὅστις ἔφασκεν, πρὶν ἂν ἀμφοῖν μῦϑον ἀκούσῃς, οὐκ ἂν δικάσαις: die adäquate Form des Gedankens, μὴ δικάσῃς, hat der bekannte gnomische Vers, aufwelchen der Dichter anspielt, u. welchen die Scholienzu der Stelle beibringen: μηδὲ δίκην δικάσῃς, πρὶν ἂν ἀμφοῖν μῦϑον ἀκούσῃς. Statt des conjunct. dubitativ. Hom. Od. 21, 193 ἔπος τί κεμυϑησαίμην, ἦ αὐτὸς κεύϑω; Plat. Euthyd. 290 a ποῖ οὖν, ἔφην ἐγώ, τραποίμεϑ' ἂνἔτι; Wunschsätze im optat. des Möglichen werden namentlich bei den Tragikern vertreten durch Fragen im optat. potential., wie Soph. Aj. 388 πῶς ἂν τὸν αἱμυλώτατον, ἐχϑρὸν ἄλημα, τούς τε δισσάρχας ὀλέσσας βασιλῆς, τέλος ϑάνοιμι καὐτός, »ich möchte sie vernichten und dann sterben«; Eur. Med. 97 πῶς ἂν ὀλοίμαν, vgl. 173 Hippol. 208; Aesch. Suppl. 792 πόϑεν δέ μοι γένοιτ' ἂν αἰϑέρος ϑρόνος; Soph. O. C. 1100 τίς ἂν ϑεῶν σοι τόνδ' ἄριστον ἄνδρ' ἰδεῖν δοίη, vgl. Aj. 879 Aesch. Ag. 1448. Auch bei Homer: Iliad. 10, 303 τίς κέν μοι τόδε ἔργον ὑποσχόμενος τελέσειεν δώρῳ ἔπι μεγάλῳ; Od. 15, 195 Νεστορίδη, πῶς κέν μοι ὑποσχόμενος τελέσειας μῦϑον ἐμόν; Nicht selten umschreibt man Wünsche, deren Erfüllung möglich ist, durch βουλοίμην ἄν; grade wie Wünsche im indicat. des Nichtwirkl. durch ἐβουλόμην ἄν umschrieben werden, vgl. die Beisp. I d. Der Unterschied zwischen βουλοίμην ἄν u. ἐϑέλοιμι ἄν ergiebt sich aus dem oben über ἐϑέλοιμι ἄν Gesagten; es ist der Unterschied, welcher eben in allen Modis zwischen ἐϑέλειν u. βούλεσϑαι stattfindet. Lehrreich z. B. Xen. Cyr. 7, 2, 10, wo in einer Wechselrede des Cyrus u. des Krösus βούλεσϑαι u. ἐϑέλειν scharf unterschieden neben einander stehn: ἀτάρ, ἔφη, ὦ Κροῖσε, ἆρ' ἄν τί μοι ἐϑελήσαις συμβουλεῠσαι; καὶ βουλ οίμην γ' ἄν, ἔφη, ὦ Κῠρε, ἀγαϑόν τί σοι εὑρεῖν· τοῦτο γὰρ ἂν οἶμαι ἀγαϑὸν κἀμοὶ γενέσϑαι: dem Cyrus einen Rath zu geben, steht im Belieben des Krösus, daß aber dieser Rath dem Cyrus nütze, kann Krösus bloß wünschen; er wünscht es aus Vernunftgründen, weil er sich selber zu nützen glaubt, indem er dem Cyrus nützt; Cyrus seinerseits aber wendet sich nur an die natürliche Neigung des Krösus. Βουλοίμην ἄν allein, ohne ἐϑέλειν, z. B. Xen. Mem. 3, 5, 1 καὶ ὁ Περικλῆς, βουλοίμην ἄν, ἔφη, ὦ Σώκρατες, ἃ λέγεις· ὅπως δὲ ταῠτα γένοιτ' ἄν, οὐ δύναμαι γνῶναι; Xen. Cyr. 8, 6, 13 βουλοίμην δ' ἂν ὑμᾶς καὶ τοῦτο κατανοῆσαι, ὅτι τούτων ὧν νῠν ὑμῖν παρακελεύομαι οὐδὲν τοῖς δούλοις προστάττω; Hom. Od. 17, 186 ξεῖν', ἐπεὶ ἂρ δὴ ἔπειτα πόλινδ' ἰέναι μενεαίνεις σήμερον, ὡς ἐπέτελλεν ἄναξ ἐμός, – ἦ σ' ἂν ἔγωγε αὐτοῠ βουλοίμην σταϑμῶν ῥυτῆρα λιπέσϑαι· ἀλλὰ τὸν αἰδέομαι καὶ δείδια, μή μοι ὀπίσσω νεικείῃ. Auch in Stellen, wo von der Wahl zwischen verschiedenen Dingen die Rede ist, deren einem der Vorzug zu geben, zeigt sich deutlich der Unterschied zwischen ἐϑέλειν u. βούλεσϑαι. So mit μᾶλλον u. ἧττον in der lehrreichen Stelle Xen. Mem. 4, 4, 17 τίνι δ' ἂν μᾶλλον πολέμιοι πιστεύσειαν ἢ ἀνοχάς, ἢ σπονδάς, ἢ συνϑήκας περὶ εἰρήνης; τίνι δ' ἂν μᾶλλον ἢ τῷ νομίμῳ σύμμαχοι ἐϑέλοιεν γίγνεσϑαι; τῷ δ' ἂν μᾶλλον οἱ σύμμαχοι πιστεύσειαν ἢ ἡγεμονίαν, ἢ φρουραρχίαν, ἢ πόλεις, τίνα δ' ἄν τις εὐεργετήσας ὑπολάβοι χάριν κομιεῖσϑαι μᾶλλον ἢ τὸν νόμιμον; ἢ τίνα μᾶλλον ἄν τις εὐεργετήσειεν ἢ παρ' οὗ χάριν ἀπολήψεσϑαι νομίζοι; τῷ δ' ἄν τις βούλοιτο μᾶλλον φίλος εἶναι, ἢ τῷ ἧττον ἐχϑρὸς ἢ τῷ τοιούτῳ; τῷ δ' ἄν τις ἧττον πολεμήσειεν ἢ ᾡ ἂν μάλισταμὲν φίλος εἶναι βούλοιτο, ἥκιστα δὲ ἐχϑρός, καὶ ᾡ πλεῖστοι μὲν φίλοι καὶ σύμμαχοι βούλοιντο εἶναι, ἐλάχιστοι δ' ἐχϑροὶ καὶ πολέμιοι. Mit μᾶλλον allein Plat. Gorg. 469 b ΠΩΛ. σὺ ἄρα βούλοιο ἂν ἀδικεῖσϑαι μᾶλλον ἢ ἀδικεῖν; ΣΩ. βουλοίμην μὲν ἂν ἔγωγε οὐδέτερα· εἰ δ' ἀναγκαῖον εἴη ἀδικεῖν ἢ ἀδικεῖσϑαι, ἑλοίμην ἂν μᾶλλον ἀδικεῖσϑαι ἢ ἀδικεῖν. Ohne μᾶλλον allein βούλεσϑαιἤ z. B. Hom. Iliad. 23, 594 εἰ καί νύ κεν οἴκοϑεν ἄλλο μεῖζον ἐπαιτήσειας, ἄφαρ κέ τοι αὐτίκα δοῠναι βουλοίμην ἢ σοί γε, διοτρεφές, ἤματα πάντα ἐκ ϑυμοῠ πεσέειν καὶ δαίμοσιν εἶναι ἀλιτρός; Od. 16, 106 εἰ δ' αὖ με πληϑυῖ δαμασαίατο μοῠνον ἐόντα, βουλοίμην κ' ἐν ἐμοῖσι κατακτάμενος μεγάροισιν τεϑνάμεν ἢ τάδε γ' αἰὲν ἀεικέα ἔργ' ὁράασϑαι; 20, 316 εἰ δ' ἤδη μ' αὐτὸν κτεῖναι μενεαίνετε χαλκῷ, καί κε τὸ βουλοίμην καί κεν πολὺ κέρδιον εἴη τεϑνάμεν ἢ τάδε γ' αἰὲν ἀεικέα ἔργ' ὁράασϑαι; 3, 232 ῥεῖα ϑεός γ' ἐϑέλων καὶ τηλόϑεν ἄνδρα σαώσαι. βουλοίμην δ' ἂν ἔγωγε καὶ ἄλγεα πολλὰ μογήσας οἴκαδέ τ' ἐλϑέμεναι καὶ νόστιμον ἦμαρ ἰδέσϑαι ἢ ἐλϑὼν ἀπολέσϑαι ἐφέστιος, ὡς Ἀγαμέμνων ὤλεϑ' ὑπ' Αἰγίσϑοιο δόλῳ καὶ ἧς ἀλόχοιο; Eurip. Andromach. 351 πόσας ἂν εὐνὰς ϑυγατέρ' ἠδικημένην βούλοι' ἂν εὑρεῖν ἢ παϑεῖν 'ἀγὼ λέγω; In Prosain einem Briefe Alexanders bei Gell. 20, 5 ἐγὼ δὲ βουλοίμην ἂν ταῖς περὶ τὰ ἄριστα ἐμπειρίαις ἢ ταῖς δυνάμεσι διαφέρειν. – b) Hom. gebraucht oft den optativ., wo in Prosa der indicat. des Nichtwirkl. (Id) stehn müßte; für Aussagesätze tritt der optat. mit ἄν ein, für Forderungssätze der optat. ohne ἄν, Ausnahmen s. unten; beide Constructionen, der indicat. des Nichtwirkl. u. dieser ihn vertretende Optativ erscheinen auch unmittelbar neben einander, so daß von zwei eng verbundenen Aussagesätzen der eine im optat., der andere im ind. des Nichtwirkl. steht; oft tritt der Aussagesatz iu den optat., während der zugehörige Bedingungssatz im indicat. stehn bleibt, wobei sich dann nicht sicher entscheiden läßt, ob dieser indicat. noch als indicat. des Nichtwirkl. oder als gewöhnlicher indicat. gefaßt werden muß, s. unten; der optat. praes. steht im Sinne des indicat. impft., der optat. aor. im Sinne des indicat. aor.; zuweilen erscheint der optat. praes. anstatt des indicat. aor., als praes. histor., wie im indicat. des Nichtwirkl. das impft. anstatt des aor. (I d); Iliad. 2, 80 εἰ μέν τις τὸν ὄνειρον Ἀχαιῶν ἄλλος ἔνισπεν, ψεῠδός κεν φαῖμεν καὶ νοσφιζοίμεϑα μᾶλλον· νῠν δ' ἴδεν ὃς μέγ' ἄριστος Ἀχαιῶν εὔχεται εἶναι. vgl. 24, 222; Od. 1, 236 ἐπεὶ οὔ κε ϑανόντι περ ὧδ' ἀκαχοίμην, εἰ μετὰ οἷς ἑτάροισι δάμη Τρώων ἐνὶ δήμῳ, ἠὲ φίλων ἐν χερσίν, ἐπεὶ πόλεμον τολύπευσεν, τῷ κέν οἱ τύμβον μὲν ἐποίησαν Παναχαιοί, ἠδέ κε καὶ ᾡ παιδὶ μέγα κλέος ἤρατ' ὀπίσσω. νῦν δέ μιν ἀκλειῶς ἅρπυιαι ἀνηρείψαντο; Iliad. 17, 70 ἔνϑα κε ῥεῖα φέροι κλυτὰ τεύχεα Πανϑοίδαο' Ἀτρείδης, εἰ μή οἱ ἀγάσσατο Φοῖβος Ἀπόλλων, = ἤνεγκεν ἄν; 5, 311 καί νύ κεν ἔνϑ' ἀπόλοιτο ἄναξ ἀνδρῶν Αἰνείας, εἰ μὴ ἄρ' ὀξὺ νόησε Διὸς ϑυγάτηρ Ἀφροδίτη, = ἀπώλετο ἄν; vgl. 5, 388; auch der Bedingungssatz im optat. Iliad. 9, 517 εἰ μὲν γὰρ μη δῶρα φέροι, τὰ δ' ὄπισϑ' ὀνομάζοι Ἀτρείδης, ἀλλ' αἰὲν ἐπιζαφελῶς χαλεπαίνοι, οὐκ ἂν ἔγωγέ σε μῆνιν ἀπορρίψαντα κελοίμην Ἀργείοισιν ἀμυνέμεναι χατέουσί περ ἔμπης· νῦν δ' ἅμα τ' αὐτίκα πολλὰ διδοῖ, τὰ δ' ὄπισϑεν ὑπέστη; 22, 20 ἦ σ' ἂν τισαίμην, εἴ μοι δύναμίς γε παρείη, »ich würde mich gerächt haben, wenn ich könnte«; Od. 2, 62 ἦ τ' ἂν ἀμυναίμην, εἴ μοι δύναμίς γε παρείη, »ich würde abgewehrt haben«; Iliad. 13, 343 μάλα κεν ϑρασυκάρδιος εἴη, ὃς τότε γηϑήσειεν ἰδὼν πόνον οὐδ' ἀκάχοιτο; 4, 539 ἔνϑα κεν οὐκέτι ἔργον ἀνὴρ ὀνόσαιτο μετελϑών, ὅς τις ἔτ' ἄβλητος καὶ ἀνούτατος ὀξέι χαλκῷ δινεύοι κατὰ μέσσον, ἄγοι δέ ἑ Παλλὰς Ἀϑήνη χειρὸς ἑλοῠσ', αὐτὰρ βελέων ἀπερύκοι ἐρωήν. Oft ist der Bedingungssatz zu ergänzen (vgl. I d): Iliad. 12, 58 ἔνϑ' οὔ κεν ῥέα ἵππος ἐύτροχον ἅρμα τιταίνων ἐσ βαίη, πεζοὶ δὲ μενοίνεον, εἰ τελέουσιν; 4, 223 ἔνϑ' οὐκ ἂν βρίζοντα ἴδοις Ἀγαμέμνονα δῖον; 4, 429 οὐδέ κε φαίης τόσσον λαὸν ἕπεσϑαι ἔχοντ' ἐν στήϑεσιν αὐδήν, vgl. 3, 220. 392. 15, 697. 17, 366; 5, 85 Τυδείδην δ' οὐκ ἂν γνοίης, ποτέροισι μετείη, vgl. 14, 58; 1, 232. 2, 242 ἦ γὰρ ἄν, Ἀτρείδη, νῦν ὕστατα λωβήσαιο; 1, 271 κείνοισι δ' ἂν οὔ τις τῶν οἳ νῦν βροτοί εἰσιν ἐπιχϑόνιοι μαχέοιτο; 7. 158 εἴϑ' ἃς ἡβώοιμι, βίη δέ μοι ἔμπεδος εἴη· τῷ κε τάχ' ἀντήσειε μάχης κορυϑαίολος Ἕκτωρ, »dann würde H. schnell einen Gegner gefunden haben«, ἤντησεν ἄν; Iliad. 4. 318 Ἀτρείδη, μάλα μέν κεν γὼν ἐϑέλοιμι καὶ αὐτὸς ἃς ἔμεν ὡς ὅτε δῖον Ἐρευϑαλίωνα κατέκταν. ἀλλ' οὔ πως ἅμα πάντα ϑεοὶ όσαν ἀνϑρώποισιν· εἰ τότε κοῠρος ἔα, νῦν αὖτέ ιε γῆρας ὀπάζει; 3, 41 αἴϑ' ὄφελες ἄγονός τ' μεναι ἄγαμός τ' ἀπολέσϑαι. καί κε τὸ βουλοίμην, αί κεν πολὺ κέρδιον ἦεν, ἢ οὕτω λώβην τ' ἔμεναι καὶ ὑπόψιον ἄλλων; Od. 2, 185 αὐτὰρ Ὁδυσσεὺς ὄλετο τῆλ', ὡς καὶ σὺ καταφϑίσϑαι σὺν ἐκείνῳ ὄφελες. οὐκ ἂν τόσσα ϑεοπροπέων ἀγόρευες, οὐδέ κε Τηλέμαχον κεχολωμένον ὧδ' ἀνιείης, σῷ οἴκῳ δῶρον ποτιδέγμενος, αἴ κε πόρῃσιν; Iliad. 17, 398 οὐδέ κ' Ἄρης λαοσσόος οὐδέ κ' Ἀϑήνη τόν γε δοῠσ' ὀνόσαιτ', οὐδ' εἰ μάλα μιν χόλος ἵκοι. Bei den Attikern findet sich zuweilen diese Ausdrucksweise wieder. Ueber ihre Entstehung u. das Wesen ihres Homer. Gebrauchs kann nur der aburtheilen, welcher aber den Ursprung des Optativs u. sein anfängliches Verhältniß zum Conjunctiv im Reinen ist u. die Frage entschieden hat, ob der Optativ ursprünglich ein Präsens oder ob er der Conjunctiv der historischen Tempora war. Die Attiker gebrauchen unzweifelhaft den Optativ für den indicat. des Nichtwirkl. in der Art, wie für den letzteren auch der gewöhnliche indicat. gebraucht wird, s. I d; nämlich wie der rhetorisch für den ind. des Nichtwirkl. gebrauchte gewöhnliche indicat. das Nichtwirkliche als wirklich der lebendigen Phantasie vorführt, so der für den ind. des Nichtwirkl. gebrauchte Optativ das Unmögliche als nöglich: »und nun wird er wohl verloren sein, wenn nicht vielleicht ein Helfer sich nah't« für »und nun würde er wohl verloren sein (gewesen sein), wenn nicht ein Helfer sich nah'te (sich genaht hätte)«. Beachtenswerth ist dabei, daß die Att. gern den optat. aor. für das imperfect. gebrauchen, welche Enallage bei Hom. nicht vorzukommen scheint. So z. B. Isocr. Panath. 214 καίτοι τίς ἂν νῶν εὖ φρονούντων οὐκ ἂν τρὶς ἀποϑανεῖν ἕλοιτο μᾶλλον ἢ γνωσϑῆναι κτἑ. = τίς οὐκ ἂν ᾑρεῖτο μᾶλλον. Es würde ein Mißverständniß sein, wenn man diese Erklärung z. B. auf Hom. Iliad. 16, 72 anwenden wollte: Τρώων δὲ πόλις ἐπὶ πᾶσα βέβηκεν ϑάρσυνος. οὐ γὰρ ἐμῆς κόρυϑος λεύσσουσι μέτωπον αγγύϑι λαμπομένης· τάχα κεν φεύγοντες ἐναυλους πλήσειαν νεκύων, εἴ μοι κρείων Ἀγαμέμνων ἤπια ἰδείη· νῦν δὲ στρατὸν ἀμφιμάχονται: hier ist τάχα κεν πλήσειαν keineswegs = ταχέως ἂν ἐπίμπλασαν, sondern = ταχέως ἂν ἔπλησαν, »sie würden gefüllt haben«, gleich bei ihrem Angriff. Passend wird von den Attikern zuweilen der den ind. des Nichtwirkl. verretnde gewöhnl. indicat. mit dem den ind. des Nichtwirkl. vertretenden optat. verbunden, z. B. Plat. Apol. 25 b πολλὴ γὰρ ἄν τις εὐδαιμονία εἴη περὶ τοὺς νέους, εἰ εἷς μὲν μόνος αὐτοὺς διαφϑείρει, οἱ δ' ἄλλοι ὠφελοῦσιν, = πολλὴ γὰρ ἄν τις εὐδαιμονία ἦν, εἰ εἷς μὲν διέφϑειρεν, οἱ δ' ἄλλοι ὠφέλουν. Auch mit dem ind. des Nichtwirkl. selbst verbinden die Att. den ihn vertretenden optat., doch nicht so eng wie Hom., sondern so, daß bei'm Uebergang in die andre Construction eine rhetorische Pause ist u. das Ganze den Charakter des Anakoluths erhält, z. B. Demosth. De cor. 206 εἰ μὲν τοίνυν τοῠτ' ἐπεχείρουν λέγειν, ὡς ἐγὼ προήγαγον ὑμᾶς ἄξια τῶν προγόνων φρονεῖν, οὐκ ἔσϑ' ὅστις οὐκ ἂν εἰκότως ἐπιτιμήσειέ μοι. νῦν δ' ἐγὼ μὲν ὑμετέρας τὰς τοιαύτας προαιρέσεις ἀποφαίνω καὶ δείκνυμι ὅτι καὶ πρὸ ἐμοῦ τοῠτ' εἶχε τὸ φρόνημα ἡ πόλις κτἑ., = οὐκ ἔσϑ' ὅστις οὐκ ἂν εἰκότως ἐπετίμα μοι; vgl. Eur. Troad. 1244 εἰ δὲ μὴ ϑεὸς ἔ. στρεψ' ἄνωϑεν περιβαλὼν κάτω χϑονός, ἀφανεῖς ἂν ὄντες οὐκ ἂν ὑμνηϑεῖμεν ἂν μούσαις, ἀοιδὰς δόντες ὑστέροις βροτῶν, = οὐκ ἂν ὑμνούμεϑα. Wohl zu unterscheiden von dieser Ausdrucksweise ist der Fall, wenn man lediglich von der Zukunft redend etwasansich Mögliches, von dem man jedoch fest überzeugt ist, eswerdenichtgeschehen, im optat. des Möglichen bespricht; hier sind beide Modi an sich gleich berechtigt, u. man gebraucht den ind. des Nichtwirkl., wenn man die Ueberzeugung hervorheben will, die Sache werde nicht geschehen, den optat. des Möglichen, wenn man hervorheben will, daß sie doch möglich sei: Hom. Od. 5, 188 τὰ μὲν νοέω, ἅσσ' ἂν ἐμοί περ αὐτῇ μηδοίμην, ὅτε με χρειὼ τόσον ἵκοι; 14, 402 οὕτω γάρ κέν μοι ἐυκλείη τ' ἀρετή τε εἴη ἐπ' ἀνϑρώπους, ἅμα τ' αὐτίκα καὶ μετέπειτα, ὅς σ' ἐπεὶ ἐς κλισίην ἄγαγον καὶ ξείνια δῶκα, αὖτις δὲ κτείναιμι, φίλον τ' ἀπὸ ϑυμὸν ἑλοίμην. πρόφρων κεν δὴ ἔπειτα Δία Κρονίωνα λιτοίμην. Bei κτείναιμι u. ἑλοίμην steht hier, als in Bedingungssätzen, regelrecht kein ἄν; Hom. läßt aber auch entschieden das ἄν weg wo es reaelrecht stehn sollte, sowohl bei der Art des optat., welche für den ind. des Nichtwirkl. steht, als in der Construction des eigentlichen optat. potent. (III a), z. B. Iliad. 14, 190 ἦ ῥά νύ μοί τι πίϑοιο, φίλον τέκος, ὅ ττι κεν εἴπω, ἦέ κεν ἀρνήσαιο. das erste Glied dieser Doppelfrage alleinstehend 7. 48 ἦ ῥά νύ μοί τι πίϑοιο = πεισϑείης ἄν; Od. 12, 113 νημερτὲς ἐνίσπες, εἴ πως τὴν ὀλοὴν μὲν ὑπεκπροφύγοιμι Χάρυβδιν, τὴν δέ κ' ἀμυναίμην, ὅτε μοι σίνοιτό γ' ἑταίρους; 15, 452 τόν κεν ἄγοιμ' ἐπὶ νηός, ὁ δ' ὕμιν μυρίον ὦνον ἄλφοι; 14, 122 οὔ τις κεῖνον ἀνὴρ ἀλαλήμενος ἐλϑὼν ἀγγέλλων πείσειε γυναῖκά τε καὶ φίλον υἱόν; 3, 231 ῥεῖα ϑεός γ' ἐϑέλων καὶ τηλόϑεν ἄνδρα σαώσαι; Iliad 15, 45 αὐτάρ τοι καὶ κείνῳ ἐγὼ παραμυϑησαίμην τῇ ἴμεν; 5, 303. 20, 286 ὁ δὲ χερμάδιον λάβε χειρὶ Τυδείδης, μέγα ἔργον, ὃ οὐ δύο γ' ἄνδρε φέροιεν, οἷοι νῦν βροτοί εἰσ'· ὁ δέ μιν ῥέα πάλλε καὶ οἶος. Homerisch unter den Folgenden z. B. Hesiod. Th. 725 ἐννέα γὰρ νύκτας τε καὶ ἤματα χάλκεος ἄκμων ἐκ γαίης κατιὼν δεκάτῃ ἐς Τάρταρ' ἵκοιτο; Pind. O. 10, 21 τὸ γὰρ ἐμφυὲς οὔτ' αἴϑων ἀλώπηξ οὔτ' ἐρίβρομοι λέοντες διαλλάξαιντο ἦϑος; Theocr. 27, 59 φῄς μοι πάντα δόμεν· τάχα δ' ὕστερον οὐδ' ἅλα δοίης; Mosch. 1, 6 ἔστι δ' ὁ παῖς περίσαμος· ἐν εἴκοσι πᾶσι μάϑοις νιν; Aesch. Suppl. 727 ἴσως γὰρ ἢ κήρυξ τις ἢ πρέσβυς μόλοι, Reisig ἌΝ p. 129 ἴσως δ' ἄν; Soph. O. C. 205 τίνα σοῦ πατρίδ' ἐκπυϑοίμαν, Vauvillers. τίν' ἄν; Eur. Androm. 929 πῶς οὖν τάδ', ὡς εἴποι τις, ἐξημάρτανες; Ar. Av. 180 ὥσπερ εἴποι τις τόπος, Dindorf. ὥσπερ ἄν oder ὡς ἄν; Eq. 1057 ἀλλ' οὐκ ἂν μαχέσαιτο· χέσαιτο γὰρ εἰ μαχέσαιτο; Nub. 426 οὐδ' ἂν διαλεχϑείην γ' ἀτεχνῶς τοῖς ἄλλοις, οὐδ' ἂν ἀπαντῶν· οὐδ' ἂν ϑύσαιμ', οὐδ' ἂν σπείσαιμ', οὐδ' ἐπιϑείην λιβανωτόν; Aesch. Ag. 1048 ἐντὸς δ' ἂν οὖσα μορσίμων ἀγρευμάτων, πείϑοι' ἂν εἰ πείϑοι'· ἀπειϑοίης δ' ἴσως; Soph. O. T. 937 τὸ δ' ἔπος οὑξερῶ τάχ' ἂν ἥδοιο μέν, πῶς δ' οὐκ ἄν, ἀσχάλλοις δ' ἴσως. Stellen wie diese letzten, wo das ἄν aus unmittelbar benachbarten Sätzen leicht ergänzt wird, sind auch in Att. Prosa erträglich, s. Plat. Rep. 1, 352 e 2, 360 b Xen. Mem. 4, 4, 16 u. 17; in isolirten Sätzen ließ die Att. Prosa das ἄν schwerlich aus, so daß in den wenigen Stellen dieser Art, in welchen die mss. das ἄν nicht bieten, zu corrigiren sein wird. So steht bei Aeschin. Ctes. 217 βουλοίμην ohne ἄν im Sinne von ἐβουλόμην ἄν, wohl entschieden corrupt. Doch muß man bei Dichtern wie in Prosa stets genau darauf achten, ob ein optat. ohne ἄν sich nicht etwa in irgend einer Weise als Forderungssatz auffassen lasse, d. h. als Absichtssatz, oder als Bedingungssatz, oder als Wunschsatz, in welchen Fällen ἄν nach der Hauptregel mit Recht fehlt; vgl. z. B. Soph. Aj. 921 ὡς ἀκμαῖος, εἰ βαίη, μόλοι, Pors. ἀκμαῖ' ἄν. Namentlich ist zu beachten, daß wenigstens bei Dichtern ganz gewiß der optat. des Wunsches auch in der Frageform erscheint, analog dem conj. dubit. (II a); wie der letztere sich zum Homer. conjunct. potent. (II d e) verhält, genau so der Wunschoptativ in der Frageform zum optat. potent., τί εἴποιμι: τί εἴποιμι ἄν = τί εἴπω »was soll ich sagen«: τί εἴπω ἄν »was kann ich sagen«. Ist nun der optativische Satz ohne ἄν negativ, so zeigt das οὐκ oder μή, ob der Satz als Forderungssatz (Wunsch) oder als Aussagesatz (optat. potent.) mit Auslassung des ἄν zu betrachten sei; ist aber der Satz positiv, so fehlt zuweilen jedes Kriterium. Z. B. Eur. Alc. 52 ἔστ' οὖν ὅπωςἌλκηστις ἐς γῆρας μόλοι »giebt es einen Weg, auf dem A. zum Alter gelangen soll« oder »auf dem A. zum Alter gelangen kann«; Aesch. Ch. 595 ἀλλ' ὑπέρτολμον ἀνδρὸς φρόνημα τίς λέγοι; Soph. Ant. 605 τεάν, Ζεῠ, δύνασιν τίς ἀνδρῶν ὑπερβασίᾳ κατάσχοι, v. l. κατάσχῃ; Phil. 895 τί δῆτα δρῷμ' ἐγώ, Schaef. δῆτ' ἄν; Ar. Plut. 374 φέρε, ποῖ τις οὖν τράποιτο, Custer. ποῖ τις ἄν; Plut. 438 ποῖ τις φύγοι, Brunck. φύγῃ. Zweifelhaft ist auch Hom. Iliad. 2, 340 ἐν πυρὶ δὴ βουλαί τε γενοίατο μήδεά τ' ἀνδρῶν κτἑ., »sie werden wohl vernichtet werden«, oder »sollen sie vernichtet werden?« Zweifelhaft in Prosa z. B. Plat. Euthyd. 292 e τίς ποτ' ἐστὶν ἡ ἐπιστήμη ἐκείνη, ἣ ἡμᾶς εὐδαίμονας ποιήσειε, Heindorf. ποιήσει, vgl. Soph. O. C. 1172 καὶ τίς ποτ' ἐστίν, ὅν γ' ἐγὼ ψέξαιμί τι;– Im Gegensatze zur Auslassung des ἄν fügt Homer auch umgekehrt – c) περιττῶς ein ἄν hinzu in hierher (zu a u. b) gehörigen Forderungssätzen; im Wunschsatze Iliad. 6, 281 ὥς κέ οἱ αὖϑι γαῖα χάνοι, »möchte ihn die Erde verschlingen«; im Bedingungssatze 19, 322 οὐ μὲν γάρ τι κακώτερον ἄλλο πάϑοιμι (= πάϑοιμι ἄν), οὐδ' εἴ κεν τοῦ πατρὸς ἀποφϑιμένοιο πυϑοίμην; 6, 50 τῶν κέν τοι χαρίσαιτο πατὴρ ἀπερείσι' ἄποινα, εἴ κεν ἐμὲ ζωὸν πεπύϑοιτ' ἐπὶ νηυσὶν Ἀχαιῶν, vgl. 11, 135, wo mit derselben Bedeutung dasselbe steht, nur im Bedingungssatze kein ἄν, εἰνῶι ζωοὺς πεπύϑοιτ' ἐπὶ ν. Ἀ.; 1, 60 εἴ κεν ϑάνατόν γε φύγοιμεν; Od. 17, 223 τόν κ' εἴ μοι δοίης σταϑμῶν ῥυτῆρα λιπέσϑαι, καί κεν ὀρὸν πίνων μεγάλην ἐπιγουνίδα ϑεῖτο; 16, 392. 21, 162 ἡ δέ κ' ἔπειτα γήμαιϑ' ὅς κε πλεῖστα πόροι καὶ μόρσιμος ἔλϑοι; 11, 149 ᾡ δέ κ' ἐπιφϑ ονέοις; 13, 389 αἴ κέ μοι ἃς μεμαυῖα παρασταίης, καί κε τριηκοσίοισιν ἐγὼν ἄνδρεσσι μαχοίμην, ὅτε μοι πρόφρασσ' ἐπαρήγοις; 7, 315 οἶκον δέ τ' ἐγὼ καὶ κτήματα δοίην (= δοίην ἄν), εἴ κ' ἐϑέλων γε μέ-νοις, v. l. Scholl. αἴ κ' ἐϑέλων; 2, 76. 78 ἐμοὶ δέ κε κέρδιον εἴη ὑμέας ἐσϑέμεναι κειμήλιά τε πρόβασίν τε. εἴ χ' ὑμεῖς γε φάγοιτε, τάχ' ἄν ποτε καὶ τίσις εἴη· τόφρα γὰρ ἂν κατὰ ἄστυ ποτιπτυσσοί μεϑα μύϑῳ χρήματ' ἀπαιτίζοντες, ἕως κ' ἀπὸ πάντα δοϑείη. νῠν δέ μοι ἀπρήκτους ὀδύνας ἐμβάλλετε ϑυμῷ, würde Alles in Prosa ind. des Nichtwirkl. sein, κέρδιον ἂν ἦν, εἰ ὑμεῖς ἐφαγετε, τίσις ἂν ἦν (fut. 1), τόφρα γὰρ ἂν προσεπτυσσόμεϑα ( fut. 1), ἕως πάντα ἀπεδόϑη (fut. exactum). Von den Homer. Beispielen zu unterscheiden ist der Sprachgebrauch der Attiker, daß Hauptsätze im optat. potent. (III a) durch Vorsetzung von εἰ mit Beibehaltung des ἄν zu Bedingungssätzen werden, analog dem Sprachgebrauch I e, welcher durch Vorsetzung von εἰ aus Hauptsätzen im ind. des Nichtwirkl. Bedingungssätze macht; die Negation οὐ wird auch hier in μή verwandelt, ausgenommen wenn sie nicht den ganzen Satz, sondern nur ein einzelnes Wort negirt. Ar. Nub. 1184 οὐ γὰρ ἔσϑ' ὅπως μί' ἡμέρα γένοιτ' ἂν ἡμέρα δύο. – οὐκ ἂν γένοιτο; – πῶς γάρ; εἰ μή πέρ γ' ἅμα αὑτὴ γένοιτ' ἂν γραῠς τε καὶ νέα γυνή, »wenn es nicht möglich ist, daß dieselbe zugleich ein altes u. ein junges Weib werde«, »wenn nicht dieselbe zugleich ein altes u. ein junges Weib werden kann«; wogegen bei Hom. z. B. εἴ κεν ϑάνατόν γε φύγοιμεν nicht heißt »wenn es möglich ist, daß wir entkommen«, sondern »wenn wir entkommen«. Doch ist zu beachten, daß nach III a der optat. potent. oft nur bescheidene Ausdrucksweise statt des indicat. ist; und so findet er sich auch in Bedingungssätzen dieser Art, welche dann also von indicativischen Bedingungssätzen sich nur durch ihre bescheidene Form, nicht durch den eigentlichen Sinn unterscheiden. Die Construction des Hauptsatzes wird durch das ἄν des Bedingungssatzes nicht berührt: Demosth. Leptin. 117 εἰ δὲ μηδ' ἂν εἷς ἐν ἅπαντι τῷ χρόνῳ τοῠτ' ἔχοι δεῖξαι γεγονός, τίνος εἵνεκ' ἐφ' ἡμῶν πρῶτον καταδειχϑῇ τοιοῠτον ἔργον: conjunct. dubitat. καταδειχϑῇ, vgl. II a; Plat. Legg. 10, 905 c εἰ δ' ἐπιδεὴς ἔτι λόγου τινὸς ἂν εἴης, λεγόντων ἡμῶν πρὸς τὸν τρίτον ἐπάκουε, εἰ νοῦν καὶ ὁπωσοῠν ἔχεις; Xen. Cyr. 4, 5, 47 εἰ μὲν οὖν ἄλλους ἔχετε, οἷς ἄν τισι δοίητε αὐτούς, μεϑ' ὧν ἂν καὶ κινδυνεύοιτε ἥδιον, εἴ τι δέοι, ἢ μεϑ' ἡμῶν, ἐκείνοις δίδοτε· εἰ μέντοι ἡμᾶς ἂν βούλοισϑε παραστάτας μάλιστα ἔχειν, ἡμῖν αὐτοὺς δότε; 4, 2, 37 ἄγετε νῠν, ἔφη, εἴ τινες ὑμῶν τὰ μὲν κακὰ μισεῖτε, ἀγαϑοῠ δέ τινος παρ' ἡμῶν βούλοισϑ' ἂν τυγχάνειν, ἐπιμελήϑητε προϑύμως, ὅπως κτἑ.; Isocr. Archid. 25 εἰ δὲ μηδεὶς ἂν ὑμῶν ἀξιώσειε ζῇν ἀποστερούμενος τῆς πατρίδος, προσήκει καὶ περὶ ἐκείνης τὴν αὐτὴν ὑμᾶς γνώμην ἔχειν; Plat. Prot. 329 b εἴ περ ἄλλῳ τῳ ἀνϑρώπων πειϑοίμην ἄν, καὶ σοὶ πείϑομαι; Demosth. Polycl. 2 εἰ δ' ἔστιν ἀληϑῆ καὶ μηδεὶς ἄν μοι ἀντείποι ἄλλος ἢ οὗτος, δέομαι κτἑ.; Plat. Menon. 79 e τί ἐστιν ἀρετή, εἰ μετὰ μορίου ἀρετῆς πᾶσα πρᾶξις ἀρετὴ ἂν εἴη; Mem. 1, 5, 3 ἀλλὰ μὴν εἴ γε μηδὲ δοῠλον ἀκρατῆ δεξαίμεϑ' ἄν, πῶς οὐκ ἄξιον αὑτόν γε φυλάξασϑαι τοιοῠτον γενέσϑαι; Eur. Androm. 770 εἴ τι γὰρ ἂν πάσχοι τις ἀμήχανον, ἀλκᾶς οὐ σπάνις εὐγενέταις; Aesch. Ag. 930 εἰ πάντα δ' ἃς πράσσοιμ' ἄν, εὐϑαρσὴς ἐγώ; Xen. Cyr. 3, 3, 55 τοὺς δὲ ἀπαιδεύτους παντάπασιν ἀρετῆς ϑαυμάζοιμ' ἄν, εἴ τι πλέον ἂν ὠφελήσειε λόγος καλῶς ῥηϑεὶς εἰς ἀνδραγαϑίαν, ἢ τοὺς ἀπαιδεύτους μουσικῆς ᾆσμα μάλα καλῶς ᾀσϑὲν εἰς μουσικήν; Aesch. Fals. leg. 88 εἰ γὰρ μηδεὶς ἂν ὑμῶν ἑαυτὸν ἀναπλῆσαι φόνου δικαίου βούλοιτο, ἦ που ἀδίκου γε φυλάξαιτ' ἂν τὴν ψυχὴν ἢ τὴν οὐσίαν ἢ τὴν ἐπιτιμίαν τινὸς ἀφελόμενος; Demosth. Apatur. 34 εἰ δ' ὁ Παρμένων εἰς λόγον καταστὰς πανταχοῠ δικαιότερ' ἂν φαίνοιτο λέγων τούτου, πῶς ἂν ὀρϑῶς ἐμοῦ καταγιγνώσκοιτε; die Negation ο ὐ Xen. Agesil. 1, 1 οὐ γὰρ ἂν καλῶς ἔχοι, εἰ, ὅτι τελέως ἀνὴρ ἀγαϑὸς ἐγένετο, διὰ τοῠτο οὐδὲ μειόνων ἂν τυγχάνοι ἐπαίνων; Demosth. Steph. 1, 23 εἰ γὰρ ὁ μὲν αὐτὸς – οὐκ ἐτόλμησεν –, οὗτοι δὲ οὔτε ἐξ ἀρχῆς ὡς παρῆσαν ἔχοιεν ἂν εἰπεῖν οὔτε ἀνοιχϑὲν εἶδον τὸ γραμματεῖον, ἀλλὰ καὶ –, – τί ἄλλο ἢ σφῶν αὐτῶν κατήγοροι γεγόνασιν ὅτι –; Zweifelhaft Pind. N. 7, 89 εἰ δ' αὐτὸ καὶ ϑεὸς ἂν ἔχοι, ἐν τίν κ' ἐϑέλοι εὐτυχῶς ναίειν ἀγυιάν, v. l. ἀνέχοι. Vielleicht gehört hierher auch die unter B wieder zu erwähnende Stelle Hesiod. O. 425 ἄξονά ϑ' ἑπταπόδην· μάλα γάρ νύ τοι ἄρμενος οὕτως· εἰ δέ κεν ὀκταπόδην, απὸ καὶ σφῠράν κε τάμοιο, = εἰ δέ κεν ὀκταπόδην τάμνοις, »wenn es aber möglich ist, (aus dem betreffenden Stücke Holz) einen achtfüßigen zu schneiden, so kannst du zu einem Hammer einen Fuß von dem Holze abhauen«; vgl. Plat. Alcib. 1, 124 b ὧν ἄλλῳ μὲν οὐδ' ἂν ἑνὶ περιγενοίμεϑα, εἰ μὴ ἐπιμελείᾳ τε ἂν καὶ τέχνῃ; aber Hesiod. O. 361. 434. 692 steht κέν bei εἰ cum optat. auf Homer. Art περιττῶς; eben so Pind. Pyth. 4, 263, wenn die Schreibung sicher ist. – Wie durch Vorsetzung von εἰ zu Bedingungssätzen, eben so werden durch bloße Vorsetzung einer Absichtspartikel, negativ mit Verwandlung von οὐ in μή, Hauptsätze im optat. pot. zu Absichtssätzen, analog dem Sprachgebrauch I e, welcher durch Vorsetzung einer Absichtspartikel aus Hauptsätzen im ind. des Nichtwirkl. Absichtssätze macht. Gewöhnliche Absichtssätze im optat. des Möglichen sind von conjunctivischen Absichtssätzen nicht zu unterscheiden, sobald im Hauptsatze ein histor. Tempus steht; weil nach Präteritis der Conjunctiv im Absichtssatze sehr oft durch den indirecten optat. vertreten wird; sobald aber im Hauptsatze ein Haupttempus steht, u. doch im Absichtssatze ein optativ. (ohne ἄν), so ist dies der gewöhnliche Absichtssatz im optat. des Möglichen, welcher andeutet, daß die Absicht auf die Erreichung von etwas Möglichem gerichtet sei, welche Andeutung der übrigens weit häufiger gebrauchte conjunctivische Absichtssatz nicht enthält; z. B. Hom. Od. 17, 250 τόν ποτ' ἐγὼν ἄξω τῆλ' Ἰϑάκης, ἵνα μοι βίοτον πολὺν ἄλφοι; vgl. 18, 369. 14, 408 Soph. Phil. 324 Aj. 1222 Ar. Ran. 24; Xen. Cyr. 2, 4, 17 καὶ αὐτὸς δ' ἂν ἔχων τὴν ἄλλην δύναμιν πειρῴμην μὴ πρόσω ὑμῶν εἶναι, ἵνα, εἴ που καιρὸς εἴη, ἐπιφανείην, vgl. 1, 6, 22. 4, 2. 45 Oecon. 7, 39. Von diesen Absichtssätzen also sind diejenigen zu unterscheiden, welche durch bloße Vorsetzung einer Absichtspartikel aus einem Hauptsatz im optat. potent. entstehen, z. B. Xen. Cyr. 5, 2, 2 δευτεραῖοι δὲ ἀμφὶ δείλην γίγνονται πρὸς τῷ Γωβρύου χωρίῳ, καὶ ὁρῶσιν ὑπερίσχυρόν τε τὸ ἔρυμα καὶ ἐπὶ τῶν τειχῶν πάντα παρεσκευασμένα, ὡς ἂν κράτιστα ἀπομάχοιτο, »damit er sich auf's Beste vertheidigen könne«, vgl. 1, 2, 5; Thuc. 7, 65 τὰς γὰρ πρώρας καὶ τῆς νεὼς ἄνω ἐπὶ πολὺ κατεβύρσωσαν, ὅπως ἂν ἀπολισϑάνοι καὶ μὴ ἔχοι ἀντιλαβὴν ἡ χεὶρ ἐπιβαλλομένη, »damit es möglich sei, daß die Hand abgleite«; ὅπως ἀπολισϑάνοι ohne ἄν würde als indirecter die Stelle eines Conjunctivs vertretender Optativ heißen »damit sie abgleite«, als optat. des Möglichen aber »damit sie, was möglich sei, abgleite«; Ar. Eccl. 881 ἕστηκα, ὅπως ἂν περιλάβοιμ' αὐτῶν τινὰ παριόντα. Zu den Absichtssätzen gehören auch die Sätze nach verbis timendi: Soph. Tr. 631 τί δῆτ' ἂν ἄλλο γ' ἐννέποις; δέδοικα γὰρ μὴ πρῲ λέγοις ἂν τὸν πόϑον τὸν ἐξ ἐμοῠ, πρὶν εἰδέναι τἀκεῖϑεν εἰ ποϑούμεϑα; Thuc. 2, 93 οὔτε γὰρ ναυτικὸν ἦν προφυλάσσον ἐν αὐτῷ οὐδὲν οὔτε προσδοκία οὐδεμία μὴ ἄν ποτε οἱ πολέμιοι ἐξαπιναίως οὕτως ἐπιπλεύσειαν, »man fürchtete nicht, daß die Feinde unvermuthet herankommen könnten«; Xen. An. 5, 9, 28 εἰ οὖν ταῦτα ὁρῶν ἐγὼ δοκοίην ὅπου δυναίμην ἐνταῠϑ' ἄκυρον ποιεῖν τὸ ἐκείνων ἀξίωμα, ἐκεῖνο ἐννοῶ, μὴ λίαν ἂν ταχὺ σωφρονισϑείην. Nicht immer ist es leicht, optativische Absichtssätze dieser Art mit ἄν von indirecten Fragen und von Relativsätzen im optat. potent. zu unterscheiden; diese Satzarten gehen in einander über, indem die Absichtspartikeln wie die indirecten Fragewörter eigentlich Nichts als gewöhnliche Relativa sind; zweifelhaft ob Absichtssatz oder indirecte Frage z. B. Xen. Cyr. 4, 2, 34 σκοπῶν δὲ ὅπως ἂν κάλλιστα καὶ τάχιστα ταῠτα γένοιτο, ἐνϑυμεῖται ὅτι κτἑ.; zweifelhaft, ob Absichtssatz oder Relativsatz z. B. Ar. Av. 1338 γενοίμαν ἀετὸς ὑψιπέτας, ὡς ἂν ποταϑείην ὑπὲρ ἀτρυγέτου γλαυκᾶς ἐπ' οἶδμα λίμνας. Bei Hom. u. eben so bei Herod. giebt es entschieden auch Fälle, wo man sehr zweifelt, ob das ἄν über haupt den Sinn modificire, ob es nicht besser als περιττόν zu nehmen sei. So z. B. Herod. 1, 110 κελεύει σε Ἀστυάγης τὸ παιδίον τοῠτο λαβόντα ϑεῖναι ἐς τὸ ἐρημότατον τῶν οὐρέων, ὅκως ἂν τάχιστα διαφϑαρείη: dies scheint denn doch wirklich Nichts weiter zu heißen als »damit es, was möglich sei, schnell umkomme«, ein Sinn, der ohne ἄν. ὅκως τάχιστα διαφϑαρείη, vollständig ausgedrückt sein würde. Es finden sich Stellen, in denen drei Auffassungen möglich sind, die rein relativische, diejenige finale, bei welcher das ἄν als wirksam erscheint, der Satz also als ein zum Absichtssatz umgeformter optat. potent., u. die andere finale, bei welcher das ἄν als περιττόν erscheint, dem Satze also dieselbe Bedeutung beigelegt wird, wie einem Absichtssatze im Optativ des Möglichen ohne ἄν. Hom. Od. 13, 402 κνυζώσω δέ τοι ὄσσε πάρος περικαλλέ' ἐόντε, ὡς ἂν ἀεικέλιος πᾶσι μνηστῆρσι φανείης σῇ τ' ἀλόχῳ καὶ παιδί, τὸν ἐν μεγάροισιν ἔλειπες: »auf welche Art du wohl den Freiern unscheinbar vorkommen wirst, oder damit du den Freiern unscheinbar vorkommen könnest«, oder »damit du, was möglich ist, den Freiern unscheinbar vorkommst«. Eben so Od. 2, 52 οἳ πατρὸς μὲν ἐς οἶκον ἀπερρίγασι νέεσϑαι Ἰκαρίου, ὥς κ' αὐτὸς ἐεδνώσαιτο ϑύγατρα, δοίη δ' ᾡ κ' ἐϑέλοι καί οἱ κεχαρισμένος ἔλϑοι; 16, 295 νῶιν δ' οἴοισιν δύο φάσγανα καὶ δύο δοῠρε καλλιπέειν καὶ δοιὰ βοάγρια χερσὶν ἑλέσϑαι, ὡς ἂν ἐπιϑύσαντες ἑλοίμεϑα, 24, 532 ἴσχεσϑε πτολέμου, Ἰϑακήσιοι, ἀργαλέοιο, ὥς κεν ἀναιμωτί γε διακρινϑεῖτε τάχιστα. Um Alles kurz zusammenzufassen, so zeigt sich, daß man hier so ziemlich auf demselben Boden stehe, wie bei den aus dem alten conjunct. potential. hervorgegangenen conjunctivischen Sätzen mit ὡς ἄν, ὅπως ἄν, ὄφρα ἄν, von denen unter II b u. unter II e gehandelt worden ist; dort zeigten sich für den Conjunctiv Unsicherheiten, welche den hier erörterten optalivischen analog sind. – d) unter dem Namen des stellvertretenden Optativs begreift man zwei Optativconstructionen, welche bei histor. Tempus im Hauptsatz in Nebensätzen erscheinen, in denen, wenn im Hauptsatze ein Haupttempus stände, ein anderer Modus stehn würde; die eine dieser Constructionen, der optativus iterativus, vertritt für die Vergangenheit überall den conjunct. conditional., s. I f II c; die andere, der indirecte Optativ, vertritt in der indirecten Rede, wenn das regier. Verb ein praeterit. ist, nicht selten den gewöhnl. indicat. ohne ἄν, den conjunct. dubitat. II a, den conjunct. final. II b, den conjunct. conditional. II c, den conjunct. nach Verben des Untersuchens II d; die übrigen hier nicht genannten Constructionen vertritt der indirecte optat. nicht. Regel ist für beide Arten des stellvertretenden Optativs, daß sie kein ἄν haben; Hom., u. ihm nachahmend Folgende, auch Att. Prosaiker, setzen ausnahmsweise ἄν hinzu, περιττῶς; doch nur in solchen Sätzen, in denen der optat. einen conjunct. mit ἄν vertritt. Iliad. 9, 525 οὕτω καὶ τῶν πρόσϑεν ἐπευϑόμεϑα κλέα ἀνδρῶν ἡρώων, ὅτε κέν τιν' ἐπιζάφελος χόλος ἵκοι, optat. iterat., = ὅτε ἵκοι, nach einem Haupttempus ὅταν ἵκῃ, s. I f II c; Her. 1, 196 ὡς ἂν αἱ παρϑένοι γινοίατο γάμων ὡραῖαι, ταύτας ὅκως συναγάγοιεν πάσας, ἐς ἓν χωρίον ἐσάγεσκον ἁλέας κτἑ.; Xen. Cyr. 8, 3. 38 Hesiod. O. 132; Iliad. 2, 597 στεῦτο γὰρ εὐχόμενος νικησέμεν, εἴ περ ἂν αὐταὶ μοῦσαι ἀείδοιεν, indir. optat, = εἴ περ ἀεί-δοιεν, direct ἐάν περ ἀείδωσιν, s. II c; Od. 17, 298 ἐν πολλῇ κόπρῳ, ἥ οἱ προπάροιϑε ϑυράων ἡμιόνων τε βοῶν τε ἅλις κέχυτ', ὄφρ' ἂν ἄγοιεν δμῶες Οδυσσῆος τέμενος μέγα κοπρήσοντες, indir. optat., = ὄφρα ἄγοιεν, direct ὄφρα ἂν ἄγωσιν, »bis sie wegführen werden«; Xen. An. 3, 2, 12 καὶ εὐξάμενοι τῇ Αρτέμιδι, ὁπόσους ἂν κατακάνοιεν τῶν πολεμίων, τοσαύτας χιμαίρας καταϑύσειν τῇ ϑεῷ, ἐπεὶ οὐκ εἶχον ἱκανὰς εὑρεῖν, ἔδοξεν αὐτοῖς κτἑ.; Iliad. 7, 387 ἠνώγει Πρίαμός τε καὶ ἄλλοι Τρῶες ἀγαυοὶ εἰπεῖν αἴ κέ περ ὔμμι φίλον καὶ ἡδὺ γένοιτο μῦϑον Ἀλεξάνδροιο, indir. Frage, = εἰ γένοιτο, nach einem Haupttempus ἐὰν (αἴ κε) γένηται, s. II d. Ob ein Optativ im Absichtssatze indirecter, den conjunct. vertretender optat. sei oder Optativ des Möglichen, läßt sich, wie unter III c bemerkt, nicht entscheiden, wenn das Verbum des Hauptsatzes ein praeterit. ist; jedenfalls ist das ἄν ein περιττόν Od. 17, 362 Ἀϑήνη Ὀδυσῆα ὤτρυν', ὡς ἂν πύρνα κατὰ μνηστῆρας ἀγείροι, γνοίη ϑ' οἵ τινές εἰσιν ἐναίσιμοι οἵ τ' ἀϑέμιστοι; vgl. 8, 21; Iliad. 12, 26 ὗε δ' ἄρα Ζεὺς συνεχές, ὄφρα κε ϑᾶσσον ἁλίπλοα τείχεα ϑείη. – Daß durch die Beibehaltung des ἄν bei'm indirecten Optativ Verwechselungen mit dem optat. potential. entstehn können, ist unter III a bemerkt.
IV. Mit dem imperativ. wird ἄν nicht verbunden; Corruptelen u. Mißverständnisse, z. B. Hom. Od. 12, 81 ᾗ περ ἂν ὑμεῖς νῆα παρὰ γλαφυρὴν ἰϑύνετε, conjunct. ἰϑύνετε, verkürzt aus ἰϑύνητε, statt des optat. potent. ἰϑύνοιτε ἄν, s. II e; Soph. O. T. 1438 ἔδρασ' ἄν, εὖ τοῦτ' ἴσϑ' ἄν, rhetorische Wiederholung des zu ἔδρασα gehörenden ἄν, s. B; Xen. An. 1, 4, 8 ἰὁντων ἂν εἰδότες, entweder ἄν, als entstanden aus der v. l. ἰέτωσαν (ἴτωσαν) zu streichen, oder mit εἰδότες zu verbinden, ἰόντων καὶ εἰδεῖεν ἄν, s. VI; Theocr. 23, 35 ἀλλὰ σύ, παῖ, κἂν τοῦτο πανύστατον ἁδύ τι ῥέξον elliptisch, κἄν = καὶ ἐάν, »auch wenn du es zuletzt thust«. Nahe liegt bei manchen Stellen der Art die Frage, ob nicht vielleicht, wie doch Forderungssätze im ind. des Nichtwirkl., im conjunct., im optativ. öfters ein ἄν περιττόν haben, so auch der imperativ. ein ἄν περιττόν neben sich dulde. Allein genauere Ueberlegung lehrt, daß diese Frage zu verneinen sei. Nämlich in den genannten anderen Modis stehn den Forderungssätzen, welche eigentlich kein ἄν haben sollten, Aussagesätze zur Seite, in denen das ἄν wesentlich ist, u. wenn nun die Forderungssätze ein ἄν περιττόν erhalten, so geschieht das eben entweder dadurch, daß der Forderungssatz die alte schon erstorbene Form des Aussagesatzes für sich usurpirt, oder dadurch, daß in alterthümlicher Sprache der durch das Fehlen und Stehen des ἄν bewirkte Unterschied zwischen den Forderungssätzen u. den Aussagesätzen desselben Modus noch nicht scharf ausgeprägt erscheint, so daß einerseits in Forderungssätzen das ἄν erscheint, andererseits dasselbe in Aussagesätzen fehlt. Dies ist im indicat. des Nichtwirkl. der Fall u. im optativ., ersteres, die Usurpation der veralteten Form des Aussagesatzes für den Forderungssatz findet sich im conjunct., nämlich im conj. finalis u. vielleicht auch im conj. dubitativus. Nun aber der imperativ. bildet überhaupt gar keine Aussagesätze, sondern nur Forderungssätze; es ist also nicht abzusehn, wie in diese imperativischen Forderungssätze ein ἄν περιττόν hineinkommen sollte. – Diese Erwägungen führen auf die weitere Frage hin, wie es komme, daß der Imperativ keine Aussagesätze bildet, während doch der Optativ, der Conjunctiv, der Indicativ des Nichtwirkl., alles ursprünglich ebenfalls nur fordernde Modi, durch ἄν zum Gebrauche für Aussagesätze umgeformt wurden. Der Grund, weshalb der Imperativ nicht, wie die eben genannten drei Modi, zum Gebrauche für Aussagesätze umgebildet wurde, liegt unzweifelhaft darin, daß der Imperativ einen weit schrofferen Charakter hat als die anderen drei Modi, weshalb er eben auch zu weit schrofferen Forderungen gebraucht wird als diese anderen drei, zu Befehlen. Am nächsten in Bezug auf Schroffheit steht dem Imperativ der Conjunctiv, der Modus für Aufforderungen. Auch der Charakter dieses Modus noch ist so schroff, daß es nicht gelang, ihn für die Dauer und in vollem Umfange zum aussagenden Modus umzubilden. Homer hat ihn als solchen, aber die Attiker schafften diesen Gebrauch des Conjunctivs fast ganz wieder ab u. gebrauchten den Conjunctiv fast nur als fordernden Modus. Ungleich milder als der Charakter des Conjunctivs und der des Imperativs sind der Optativ und der Indicativ des Nichtwirkl., die Modi für bloße Wünsche. So wurden denn auch nur diese beiden Modi dauernd und in vollem Umfange zu aussagenden umgestaltet.
V. Mit dem infinitiv. wird ἄν vcrbunden, um die Stelle eines Aussagesatzes mit ἄν zu vertreten; dabei für Infinitive mit ἄν dieselben allgemeinen Regeln wie für die übrigen. Meist indirecte Rede; das Tempus der zu Grunde liegenden directen Rede wird bei der Umsetzung in den indirecten infinit. nicht geändert: Hom. Iliad. 9, 417 sagt Achill καὶ δ' ἂν τοῖς ἄλλοισιν ἐγὼ παραμυϑησαίμην οἴκαδ' ἀποπλείειν, ἐπεὶ οὐκέτι δήετε τέκμωρ Ἰλίου αἰπεινῆς, was berichtend Odysseus 684 sagt καὶ δ' ἂν τοῖς ἄλλοισιν ἔφη παραμυϑήσασϑαι οἴκαδ' ἀποπλείειν. ἐπεὶ οὐκέτι δήετε τέκμωρ Ἰλίου αἰπεινῆς; Plat. Prot. 357 a ὁμολογοῖεν ἂν ἡμῖν οἱ ἄνϑρωποι ἢ οὔ; ἐδόκουν ἂν καὶ τῷ Πρωταγόρᾳ ὁμολογεῖν; 341 e λέγει γὰρ ὁ Σιμωνίδης, ὅτι ϑεὸς ἂν μόνος ἔχοι τοῠτο γέρας· οὐ δή που τοῦτό γε λέγων κακὸν ἐσϑλὸν ἔμμεναι εἶτα τὸν ϑεόν φησι μόνον τοῦτο ἂν ἔχειν; Xen. Cyr. 7, 2, 11 διαρπάσαι μὲν οὖν αὐτοῖς ἐφεῖναι τὴν πόλιν οὐ βούλομαι· τήν τε γὰρ πόλιν νομίζω ἂν διαφϑαρῆναι, ἔν τε τῇ ἁρπαγῇ εὖ οἶδ' ὅτι οἱ πονηρότατοι πλεονεκτήσειαν ἄν; An. 2, 1, 12 καὶ ὅπλα μὲν οὖν ἔχοντες οἰόμεϑα ἂν καὶ τῇ ἀρετῇ χρῆσϑαι, παραδόντες δ' ἂν ταῦτα καὶ τῶν σωμάτων στερηϑῆναι; Mem. 1, 4, 16 οἴει δ' ἂν τοὺς ϑεοὺς τοῖς ἀνϑρώποις δόξαν ἐμφῦσαι, ὡς ἱκανοί εἰσιν εὖ καὶ κακῶς ποιεῖν, εἰ μὴ δυνατοὶ ἦσαν; καὶ ἀνϑρώπους ἐξαπατωμένους τὸν πάντα χρόνον οὐδέποτ' ἂν αἰσϑέσϑαι; das imperfectum wird durch den infinit. praes. vertreten: Thuc. 4, 40 ἀπεκρίνατο αὐτῷ πολλοῠ ἂν ἄξιον εἶναι τὸν ἄτρακτον, λέγων τον ὀιστόν, εἰ τοὺς ἀγαϑοὺς διεγίγνωσκε; als praes. histor. Lys. Eratosth. 63 καίτοι σφόδρ' ἂν αὐτὸν οἶμαι μετὰ Θεμιστοκλέους πολιτευόμενον προσποιεῖ σϑαι πράττειν ὅπως οἰκοδομηϑήσεται τὰ τείχη, ὁπότε καὶ μετὰ Θηραμένους ὅπως καϑαιρεϑήσεται; Xen. Mem. 1, 3, 3 οὔτε γὰρ τοῖς ϑεοῖς ἔφη καλῶς ἔχειν, εἰ ταῖς μεγάλαις ϑυσίαις μᾶλλον ἢ ταῖς μικραῖς ἔχαιρον· πολλάκις γὰρ ἂν αὐτοῖς τὰ παρὰ τῶν πονηρῶν μᾶλλον ἢ τὰ παρὰ τῶν χρηστῶν εἶναι κεχαρισμένα· οὔτ' ἂν τοῖς ἀνϑρώποις ἄξιον εἶναι ζῆν, εἰ τὰ παρὰ τῶν πονηρῶν μᾶλλον ἦν κεχαρισμένα τοῖς ϑεοῖς, ἢ τὰ παρὰ τῶν χρηστῶν: zu Anfang ist ἄν einzufügen, οὔτε γὰρ ἂν τοῖς ϑεοῖς ἔφη καλῶς ἔχειν, oder ein Anakoluth anzunehmen, εἰ ἔχαιρον statt τὸ χαίρειν. In Bezug auf die Negation für die indirecten infinit. mit ἄν ebenfalls dieselben Regeln wie für die andern, vgl. οὐ u. μή : Demosth. Phil. 3, 1 εἰ καὶ λέγειν ἅπαντες ἐβούλοντο οἱ παριόντες καὶ χειροτονεῖν ὑμεῖς ἐξ ὧν ὡς φαυλότατ' ἔμελλε τὰ πράγμαϑ' ἕξειν, οὐκ ἂν ἡγοῦμαι δύνασϑαι χεῖρον ἢ νῦν διατεϑῆναι; Her. 3, 22 ὁ Αἰϑίοψ ἔφη οὐδὲν ϑωυμάζειν εἰ σιτεόμενοι κόπρον ἔτεα ὀλίγα ζώουσι· οὐδὲ γὰρ ἂν τοσαῠτα δύνασϑαι ζώειν σφέας, εἰ μὴ τῷ πόματι ανέφερον; Thuc. 3, 89 ἄνευ σεισμοῦ οὐκ ἄν μοι δοκεῖ τοιοῠτο συμβῆναι γενέσϑαι, direct οὐκ ἂν συνέβη τοιοῠτο γενέσϑαι ἄνευ σεισμοῦ (= εἰ μὴ σεισμὸς ἐγένετο); Demosth. Phil. 2, 16 ἐγὼ μὲν γὰρ οὐδ' ἂν ἡγοῠμαι Φίλιππον, οὔτ' εἰ τὰ πρῶτα βιασϑεὶς ἄκων ἔπραξεν οὔτ' ἂν εἰ νῦν ἀπεγίγνωσκε Θηβαίους, τοῖς ἐκείνων ἐχϑροῖς συνεχῶς ἐναντιοῠσϑαι; Thuc. 2, 89 καὶ ὅτι οὐκ άν ἡγοῠνται μὴ μέλλοντάς τι ἄξιον τοῠ παρὰ πολὺ πράξειν ἀνϑίστασϑαι ἡμᾶς, direct οὐκ ἂν ἀνϑίσταντο μὴ μέλλουτές τι ἄξιον πράξειν (= εἰ μὴ ἔμελλον πράξειν); Xen. Mem. 4, 2, 40 ὁ δ' Εὐϑύδημος ὑπέλαβεν οὐκ ἂν ἄλλως ἀνὴρ ἀξιόλογος γενέσϑαι, εἰ μὴ ὅτι μάλιστα Σωκράτει συν-είη; An. 4, 5, 16 οἱ δὲ σφάττειν ἐκέλευον· οὐδὲ γὰρ ἂν δύνασϑαι πορευϑῆναι; Thuc. 3, 11 ἅμα μὲν γαρ μαρτυρίῳ ἐχρῶντο μὴ ἂν τούς γε ἰσοψήφους ἄκοντας εἰ μή τι ήδίκουν οἷς ἐπῄεσαν ξυστρατεύειν, direct οὐκ ἂν οἵ γε ἰσόψηφοι ξυνεστράτευον ἄκοντες, εἰ μὴ κτἑ.; 1, 140 ὑμῶν δὲ μηδεὶς νομίσῃ περὶ βραχέος ἂν πολεμεῖν, εἰ τὸ Μεγαρέων ψήφισμα μη καϑέλοιμεν, ὅπερ μάλιστα προὔχονται, εἰ καϑαιρεϑείη, μὴ ἂν γίγνεσϑαι τὸν πόλεμον, direct εἰ καϑαιρεϑείη τὸ ψήφισμα, οὐκ ἂν γίγνοιτο ὁ πόλεμος; Xen. An. 1, 918 καὶ εἴ τις πολέμιος ἐγένετο, σπεισαμένου Κύρου ἐπίστευε μηδὲν ἂν παρὰ τὰς σπονδὰς παϑεῖν, direct οὐδὲν ἂν πάϑοιμι; Demosth. De cor. 221 ὅμως δ' ἐπεπείσμην, μήτε γράφοντ' ἂν ἐμοῦ γράψαι βέλτιον μηδένα, μήτε πράττοντα πρᾶξαι, μήτε πρεσβεύοντα πρεσβεῦσαι προϑυμότερον μηδὲ δικαιότερον, direct οὔτε γράφων ἂν ἐμοῦ γράψειε βέλτιον οὐδεὶς κτἑ.; Thuc. 2, 93 ἐπεὶ οὐδ' ( intell. ἐνόμισαν) ἀπὸ τοῦ προφανοῠς τολμῆσαι ἂν ( int. τοὺς πολεμίους) καϑ' ἡσυχίαν, οὐδὲ ( int. ἐνόμισαν), εἰ διενοοῦντο ( int. οἱ πολέμιοι), μὴ οὐκ ἂν προαισϑέσϑαι, direct τολμήσαιεν ἄν u. οὐκ ἂν προαισϑοίμεϑα, εἰ διενοοῦντο, »wir werden es wohl nicht bemerken, wenn (?ob?) sie es (wirklich) unternahmen«, indirect mit positivem regier. Verbum ἐνόμισαν μη ἂν προαισϑέσϑαι εἰ διενοοῠντο, also mit negativem regier. Verbum οὐκ (οὐδὲ) ἐνόμισαν μὴ οὐκ ἂν προαισϑέσϑαι; Xen. Hell. 3, 3, 6 ὅπου γὰρ ἐν τούτοις τις λόγος γένοιτο περὶ Σπαρτιατῶν, οὐδένα (ἔφασαν) δύνασϑαι κρύπτειν τὸ μὴ οὐχ ἡδέως ἂν καὶ ὠμῶν ἐσϑίειν αὐτῶν, direct ἡδέως ἂν ἐσϑίοιμι, indirect nach einem positiven Verbum des Läugnens mit einem περιττῶς aber regelrecht hinzugefügten μή: δύναται κρύπτειν τὸ μὴ ἡδέως ἂν ἐσϑίειν, also mit einer Negation bei'm regier. Verbum des Läugnens οὐδεὶς δύναται κρύπτειν τὸ μὴ οὐχ ἡδέως ἂν ἐσϑίειν; Her. 8, 119 εἰ γὰρ δὴ ταῠτα οὕτω εἰρέϑη, ἐν μ υρίῃσι γνώμῃσι μίαν οὐκ ἔχω ἀντίξοον, μὴ οὐκ ἂν ποιῆσαι βασιλέα τοιόνδε, entstanden aus βασιλεὺς ἐποίησεν ἂν τοιόνδε: γνώμην ἔχω αντίξοον, μὴ ἂν ποιῆσαι β. τ., γνώμην οὐκ ἔχω ἀντίξοον, μη οὐκ ἂν ποιῆσαι β. τ. – Der infin. perf., den seltenen optat. potential. perf. (III a) vertretend, Thuc. 2, 102 καὶ ἐδόκει αὐτῷ ἱκανὴ ἂν κεχῶσϑαι δίαιτα τῷ σώματι; 8, 1 ἐπὶ πολὺ μὲν ἠπίστουν, μὴ οὕτω γε ἂν πασσυδὶ διεφϑάρϑαι; Plat. Rep. 7, 515 a τοὺς γὰρ τοιούτους πρῶτον μὲν ἑαυτῶν τε καὶ ἀλλήλων οἴει ἄν τι ἑωρακέναι ἄλλο πλὴν τὰς σκιάς; als fut. exact. Thuc. 8, 2 ἅπτεσϑαι διενοοῦντο τοῦ πολέμου, λογιζόμενοι καλῶς τελευτήσαντος αὐτοῠ κινδύνων τε τοιούτων ἀπηλλάχϑαι ἂν τὸ λοιπὸν οἷος καὶ ὁ ἀπὸ τῶν Ἀϑηναίων περιέστη ἂν αὐτούς, εἰ τὸ Σικελικὸν προσέλαβον κτἑ.; Xen. Vect. 1, 1 νομίζων, εἰ τοῠτο γένοιτο, ἅμα τῇ τε πενίᾳ αὐτῶν ἐπικεκουρῆσϑαι ἂν καὶ τῷ ὑπόπτους τοῖς Ἕλλησιν εἶναι; perfect. mit Präsensbedeutung Plat. Rep. 7, 516 d ἢ (δοκεῖς αὐτὸν) τὸ τοῦ Ὁμήρου ἂν πεπονϑέναι καὶ σφόδρα βούλεσϑαι ἐπάρουρον ἐόντα ϑητευέμεν ἄλλῳ ἀνδρὶ παρ' ἀκλήρῳ καὶ ὁτιοῠν ἂν πεπονϑέναι μᾶλλον ἢ 'κεῖνά τε δοξάζειν καὶ ἐκείνως ζῇν; οὕτως, ἔφη, ἔγωγε οἶμαι, πᾶν μᾶλλον πεπονϑέναι ἂν δέξασϑαι ἢ ζῇν ἐκείνως; Xen. Mem. 1, 1, 16 καὶ περὶ τῶν ἄλλων (διελέγετο), ἃ τοὺς μὲν εἰδότας ἡγεῖτο καλοὺς καὶ ἀγαϑοὺς εἶναι, τοὺς δὲ ἀγνοοῠντας ἀνδραποδώδεις ἂν δικαίως κεκλῆσϑαι; perfect. mit Präsensbedeutung als fut. 1 Xen. An. 7, 2, 2 Νέων δὲ ( intell. ἐβούλετο ἄγειν) εἰς Χεῤῥόνησον, οἰόμενος, εἰ ὑπὸ Λακεδαιμονίοις γένοιντο, παντὸς ἂν προεστάναι τοῠ στρατεύματος; perf. mit Präsensbedeutung den indicat. des Nichtwirkl. vertretend Demosth. Timocr. 177 ἀλλ' ἐπὶ τούτοις γε, εἰ μηδὲν ἄλλο ἠδίκουν τὴν πόλιν, τρίς, οὐχ ἅπαξ τεϑνάναι δικαίως ἄν μοι δοκοῦσιν, direct τρίς, οὐχ ἅπαξ, ἀπέϑνησκον ἂν δικαίως, scil. εἰ οἷόν τ' ἦν; wirkliches perf. den indicat. des Nichtwirkl. vertretend Demosth. Fals. leg. 312 οὐδ' ἂν εἷς εὖ οἶδ' ὅτι φήσειεν, ἀλλὰ πάντα ταῠϑ' ὑπὸ τῶν βαρβάρων ἂν ἑαλωκέναι, scil. εἰ μὴ τὰς ἀρετὰς ὑπὲρ αὐτῶν ἐκείνας οἱ Μαραϑῶνι καὶ Σαλαμῖνι παρέσχοντο οἱ ἡμέτεροι πρόγονοι. – Der infinitiv. futur., den indicat. fut. mit ἄν ( I b) oder den optat. potent. fut. (III a) vertretend, Thuc. 2, 80 νομίζοντες, εἰ πρώτην ταύτην λάβοιεν, ῥᾳδίως ἄν σφισι τἄλλα προσχωρήσειν; 5, 82 τὴν τῶν Ἀϑηναίων ξυμμαχίαν πάλιν προςαγόμενός τε καὶ νομίζων μέγιστον ἂν σφᾶς ὠφελήσειν; Xen. An. 7, 4, 23 καὶ οὐκ ἂν ἔφη σπείσεσϑαι, εἰ Ξενοφῶν βούλοιτο κτἑ.; vgl. Cyr. 1, 5, 2; Plat. Cratyl. 391 a ἀλλὰ δοκῶ μοι ὧδε ἂν μᾶλλον πεισϑήσεσϑαί σοι; Demosth. Aristogit. 1, 21 τί γὰρ ἂν τοῠτον αὐτὸν οἴεσϑε ποιήσειν λυϑέντων τῶν νόμων; Lept. 35 πρὸς πολλοῖς, οἷς ἂν ὁ νόμος βλάψειν ὑμᾶς φαίνεται; Soph. O. C. 1076 ὡς προμνᾶταί τί μοι γνώμα τάχ' ἂν δώσειν κτἑ., v. l. Scholl. ἐνδώσειν, s. Dindorf. annot.; vgl. noch im Allgem. Bekk. Anecd. 1 p. 127, 24 ( Hermann. ἌΝ p. 180). – Infinit. mit ἄν in directer Rede, bei ὥστε Thuc. 2, 49 τὰ δὲ ἐντὸς οὕτως ἐκάετο, ὥστε μήτε τῶν πάνυ λεπτῶν ἱματίων καὶ σινδόνων τὰς ἐπιβολὰς μήτ' ἄλλο τι ἢ γυμνὸν ἀνέχεσϑαι, ἥδιστά τε ἂν ἐς ὕδωρ ψυχρὸν σφᾶς αὐτοὺς ῥίπτειν. καὶ πολλοὶ τοῠτο τῶν ἠμελημένων ἀνϑρώπων καὶ ἔδρασαν ἐς φρέατα, τῇ δίψῃ ἀπαύστῳ ξυνεχόμενοι; Xen. An. 5, 9, 31 καί μοι οἱ ϑεοὶ οὕτως ἐν τοῖς ἱεροῖς ἐσήμηναν ὥστε καὶ ἰδιώτην ἂν γνῶναι ὅτι κτἑ.; Cyr. 1, 6, 18; negirt wird der infinit. bei ὥστε mit wie ohne ἄν durch μή, Thuc. 7. 42 στρατιᾷ, ἣν οὐδ' ἂν μετέπεμψαν οἱ.Συρακόσιοι, εἰ ἐκεῖνος εὐϑὺς ἐπέκειτο· ἱκανοὶ γὰρ αὐτοὶ οἰόμενοι εἶναι ἅμα τ' ἂν ἔμαϑον ἥσσους ὄντες καὶ ἀποτετειχισμένοι ἂν ἦσαν, ὥστε μηδ' εἰ μετέπεμψαν ἔτι ὁμοίως ἂν αὐτοὺς ὠφελεῖν; Soph. O. T. 375 μιᾶς τρέφει πρὸς νυκτός, ὥστε μήτ' ἐμὲ μήτ' ἄλλον, ὅστις φῶς ὁρᾷ, βλάψαι ποτ' ἄν; Tr. 669 ὥστε μήποτ' ἂν προϑυμίαν ἄδηλον ἔργου τῳ παραινέσαι λαβεῖν; El. 1316 εἴργασαι δέ μ' ἄσκοπα, ὥστ', εἰ πατήρ μοι ζῶν ἵκοιτο, μηκέτ' ἂν τέρας νομίζειν αὐτό. An die Beispiele mit ὥστε schließt sich Herod. 2, 135 Ῥοδῶπις μεγάλα ἐκτήσατο χρήματα ὡς ἂν εἶναι Ῥοδῶπιν ( Valcken. Ῥοδώπιος), ἀτὰρ οὐκ ὥς γε ἐς πυραμίδα τοιαύτην ἐξικέσϑαι. Von einem substantiv. abhängig, als genitiv., Thuc. 6, 18 ἀλλ' ἀνάγκη, ἐπειδήπερ ἐν τῷδε καϑέσταμεν, τοῖς μὲν ἐπιβουλεύειν, τοὺς δὲ μὴ ανιέναι, διὰ τὸ ἀρχϑῆναι ἂν ὑφ' ἑτέρων αὐτοῖς κίνδυνον εἶναι, εἰ μὴ αὐτοὶ ἄλλων ἄρχοιμεν, aor. in der Bedeutung des Anfangens, ἀρχϑῆναι ἄν, »vielleicht unter fremde Herrschaft zu gerathen«; mit μή negirt, wie es ohne ἄν eben auch sein würde, 2, 11 εἴ τῳ καὶ δοκοῦμεν πλήϑει ἐπιέναι καὶ ἀσφάλεια πολλὴ εἶναι μὴ ἂν ἐλϑεῖν τοὺς ἐναντίους ἡμῖν διὰ μάχης; als dativ. instrument., mit μή negirt, Thuc. 3, 11 ὁ γὰρ παραβαίνειν τι βουλόμενος τῷ μὴ προέχων ἂν ἐπελϑεῖν ἀποτρέπεται, vgl. Plat. Rep. 6, 501 a; als accusativ., von einer praeposit. abhängig, Thuc. 7. 62 ὄχλος ᾡ ναυμαχίαν μὲν ποιούμενοι ἐν πελάγει οὐκ ἂν ἐχρώμεϑα διὰ τὸ βλάπτειν ἂν τὸ τῆς ἐπιστήμης τῇ βαρύτητι τῶν νεῶν; Plat. Symp. 174 b πῶς ἔχεις πρὸς τὸ ἐϑέλειν ἂν ἰέναι ἄκλητος ἐπὶ δεῖπνον, v. l. ἀνιέναι; mit μή negirt Xen. Hell. 1, 4, 20 οὐδενὸς ἀντειπόντος διὰ τὸ μὴ ἀνασχέσϑαι ἂν τὴν ἐκκλησίαν; als subject., nominat., mit μή negirt, Xen. Mem. 3, 13, 1 γελοῖον, ἔφη, εἰ μὲν το σῶμα κακιον ἔχοντι ἀπήντησάς τῳ, μὴ ἂν ὀργίζεσϑαι· ὅτι δὲ τὴν ψυχὴν ἀγροικοτέρως διακειμένῳ περιέτυχες, τοῦτό σε λυπεῖ. – Unter den Forderungssätzen mit ἄν sind zwei Arten, welche durch den infinit. vertreten werden, die Sätze im conjunct. final. (II b) u. die im conjunct. conditional. (II c), von letzteren die Sätze mit πρίν in Att. Prosa regelmäßig, sobald der Hauptsatz positiv ist. Beide, der conj. cond. wie der final., werden durch den infinit. ohne ἄν vertreten; keine Ausnahme ist z. B. Her. 1, 140 τάδε μέντοι ὡς κρυπτόμενα λέγεται καὶ οὐ σαφηνέως περὶ τοῦ ἀποϑανόντος, ὡς οὐ πρότερον ϑάπτεται ἀνδρὸς Πέρσεω ὁ νέκυς πρὶν ἂν ὑπ' ὄρνι ϑος ἢ κυνὸς ἑλκυσϑῆναι: dies vertritt den optat. potential. mit πρίν ( III a), πρὶν ἂν ἑλκυσϑείη, »er wird nicht begraben vor einem gewissen Zeitpuncte, wo er wahrscheinlich herumgezerrt wird«. – In Hom. Iliad. 22, 108 ἐμοὶ δὲ τότ' ἂν πολὺ κέρδιον εἴη ἄντην ἢ Ἀχιλῆα κατακτείναντι νέεσϑαι ἠέ κεν αὐτῷ ὀλέσϑαι ἐυκλειῶς πρὸ πόληος gehört das κέν nicht zu ὀλέσϑαι, sondern ist rhetor. Epanalepsis aus τότ' ἂν πολὺ κέρδιόν εἴη, Scholl. Ariston. ἡ διπλῆ, ὅτι ὁ κέν περισσός.
VI. Mit dem particip. wird ἄν verbunden, wenn das part. einen Aussagesatz mit ἄ ν vertritt; meist directe Rede, indirect als Prädicat nach Verben des Wahrnehmens und Wissens; Tempus u. Negation werden bei der Umsetzung in's particip. nicht geändert, weder in der directen noch in der indirecten Rede, in Bezug auf die Neg ation einzelne wohlbegründete Ausnahmen; das partic. praes. vertritt auch das imperfect., die analoge Vertretung des (seltenen) plusquamperf. mit ἄν durch das partic. perf. kommt vielleicht nicht vor. Indirect Herod. 7, 15 εὑρίσκω δὲ ὧδ' ἂν γινόμενα ταῠτα, εἰ λάβοις τὴν ἐμὴν σκευὴν πᾶσαν κτἑ., = ὅτι ὧδ' ἂν γίνοιτο ταῠτα, vgl. Isocr. Areop. 16; Thuc. 7, 42 καὶ ὁρῶν τὸ παρατείχισμα ἁπλοῠν τε ὃν καὶ εἰ ἐπικρατήσειέ τις τῶν τε Ἐπιπολῶν τῆς ἀναβάσεως καὶ αὖϑις τοῠ ἐν αὐταῖς στρατοπέδου, ῥᾳδίως ἂν αὐτὸ ληφϑέν, οὐδὲ γὰρ ὑπομεῖναι ἂν σφᾶς οὐδένα, ἠπείγετο ἐπιϑέσϑαι τῇ πείρᾳ, = ὅτι ῥᾳδίως ἂν αὐτὸ ληφϑείη; Plat. Legg. 10, 900 a τότε διὰ πάντα τὰ τοιαῦτα δῆλος εἶ μέμφεσϑαι τοὺς ϑεοὺς ὡς αἰτίους ὄντας τῶν τοιούτων διὰ ξυγγένειαν οὐκ ἂν ἐϑέλων, = ὅτι οὐκ ἂν ἐϑέλοις; Eur. Hippol. 519 πάντ' ἂν φοβηϑεῖσ' ἴσϑι, = ὅτι φοβηϑείης ἂν πάντα; Thuc. 6, 64 εἰδότες οὐκ ἂν ὁμοίως δυνηϑέντες εἰ ἐκβιβάζοιεν κτἑ., = ὅτι οὐκ ἂν ὁμοίως δυνηϑεῖεν; 5, 105 εἰδότες καὶ ὑμᾶς ἂν καὶ ἄλλους ἐν τῇ αὐτῇ δυνάμει ἡμῖν γενομένους δρῶντας ἂν αὐτό, = ὅτι ἐδρᾶτε ἂν αὐτό, εἰ ἐγένεσϑε; Isocr. Phil. 133 εὖ δ' ἴσϑι μηδὲν ἄν με τούτων ἐπιχειρήσαντά σε πείϑειν, εἰ δυναστείαν μόνον καὶ πλοῠτον ἑώρων ἐξ αὐτῶν γενησόμενον, = ὅτι οὐδὲν ἂν τούτων ἐπεχείρησά σε πείϑειν, die Verwandlung des οὐδέν in μηδέν ist durch den imperat. ἴσϑι bewirkt; Thuc. 1, 76 καὶ εἰ τότε ὑπομείναντες διὰ παντὸς ἀπήχϑησϑε ἐν τῇ ἡγεμονίᾳ ὥσπερ ἡμεῖς, εὖ ἴσμεν μὴ ἂν ἧσσον ὑμᾶς λυπηροὺς γενομένους τοῖς ξυμμάχοις καὶ ἀναγκασϑέντας ἂν ἢ ἄρχειν ἐγκρατῶς ἢ αὐτοὺς κινδυνεύειν, = ὅτι οὐκ ἂν ἧσσον λυπηροὶ ἐγένεσϑε καὶ ἠναγκάσϑητε ἄν, statt οὐκ ein μή, um anzudeuten, was die Athener gewünscht haben würden. – Direct Thuc. 6, 38 καὶ ἐνϑένδε ἄνδρες οὔτε ὄντα οὔτε ἂν γενόμενα λογοποιοῦσιν, = ἃ οὔτε ἔστιν οὔτε ἂν γένοιτο, vgl. 4, 10; Demosth. Ol. 3, 27 τὰ μὲν ἄλλα σιωπῶ, πόλλ' ἂν ἔχων εἱπεῖν, = ἐπεὶ πολλὰ ἔχοιμι ἂν εἰπεῖν, vgl. Phil. 3, 25 Lept. 33; mit dem Artikel Demosth. Ol. 3, 8 χωρὶς γὰρ τῆς περιστάσης ἂν ἡμᾶς αἰσχύνης, εἰ καϑυφείμεϑά τι τῶν πραγμάτων, οὐδὲ τὸν φόβον μικρὸν ὁρῶ, = τῆς αἰσχύνης, ἣ περισταίη ἂν ἡμᾶς, vgl. Isocr. Panath. 135; ibid. 136 πάντων δὲ μάλιστα ( intell. ἐμοὶ ἐμέλησε) τῶν οὐδενὸς ἂν ἥδιον ἀκουόντων ἢ λόγου διεξιόντος ἀνδρῶν ἀρετὰς κτἑ., = οἳ ἂν ἀκούοιεν; mit ὡς Xen. An. 1, 1, 10 αἰτεῖ εἰς δισχιλίους ξένους καὶ τριῶν μηνῶν μισϑόν, ὡς οὕτω περιγενόμενος ἂν τῶν ἀντιστασιωτῶν, = ὡς (weil) οὕτω περιγένοιτο ἄν, vgl. Thuc. 3, 37 Isocr. Panegyr. 56; id. Panath. 64 ἐγὼ δὲ πρὸς ἅπαντα μὲν τὰ δικαίως ἂν ῥηϑέντα κατὰ τῆς πόλεως οὔτ' ἂν δυναίμην ἀντειπεῖν οὔτ' ἂν ἐπιχειρήσαιμι τοῠτο ποιεῖν, = ἃ δικαίως ἂν ῥηϑείη; Soph. O. T. 506 ἀλλ' οὔποτ' ἔγωγ' ἄν, πρὶν ἴδοιμ' ὀρϑὸν ἔπος, μεμφομένων ἂν καταφαίην, = οἳ μέμφοιντο ἄν; Thuc. 6, 18 ἐπεὶ εἴ γε ἡσυχάζοιεν πάντες ἢ φυλοκρινοῖεν οἷς χρεὼν βοηϑεῖν, βραχὺ ἄν τι προςκτώμενοι αὐτῇ ( intell. τῇ ἀρχῇ) περὶ αὐτῆς ἂν ταύτης μᾶλλον κινδυνεύοιμεν, = βραχὺ ἄν τι προςκτῴμεϑα καὶ κινδυνεύοιμεν ἄν; Xen. Cyr. 1, 3, 11 στὰς ἂν ὥσπερ οὗτος ἐπὶ τῇ εἰςόδῳ, ἔπειτα ὁπότε βούλοιτο παριέναι ἐπ' ἄριστον, λέγοιμ' ἂν ὅτι κτἑ., = σταίην ἂν καὶ λέγοιμι ἄν; Plat. Phaedr. 276 b ὁ νοῠν ἔχων γεωργὸς πότερα χαίροι ἄν –, ἢ ταῠτα μέν δὴ παιδιᾶς τε καὶ ἑορτῆς χάριν δρῴη ἄν, ὅτε καὶ ποιοῖ, ἐφ' οἷς δὲ ἐσπούδακε, τῇ γεωργικῇ χρώμενος τέχνῃ ἄν, σπείρας εἰς τὸ προσῆκον, ἀγαπῴη ἂν ἐν ὀγδόῳ μηνὶ ὅσα ἔσπειρε τέλος λαβόντα, = χρῷτο ἂν καί, ἐπεὶ ἔσπειρεν, ἀγαπῴη ἄν; Criton. 48 c μὴ ὡς ἀληϑῶς ταῦτα σκέμματα ᾖ τῶν ῥᾳδίως ἀποκτιννύντων καὶ ἀναβιωσκομένων γ' ἄν, εἰ οἷοί τε ἦσαν, = οἳ ἀνεβιώσκοντό γ' ἄν; Legg. 6, 781 a διὰ δὲ τούτου μεϑειμένου πολλὰ ὑμῖν μαρέῤῥει, πολὺ ἄμεινον ἂν ἔχοντα εἰ νόμων ἔτυχεν ἢ τὰ νῦν, = ἃ πολὺ ἄμεινον ἂν εἶχεν; Xen. Mem. 4. 4, 4 ἀλλὰ ῥᾳδίως ἂν ἀφεϑεὶς ὑπὸ τῶν δικαστῶν, εἰ καὶ μετρίως τι τούτων ἐποίησε, προείλετο μᾶλλον ἀποϑανεῖν, = ἐπεὶ ῥᾳδίως ἂν ἀφείϑη; Demosth. De cor. 94 ὑμεῖς δὲ οἱ καὶ μεμψάμενοι πολλὰ καὶ δίκαια ἂν ἐκείνοις εἰκότως περὶὧν ἠγνωμονήκεσαν εἰς ὑμᾶς ἐν τοῖς ἔμπροσϑεν χρόνοις, οὐ μόνον οὐ μνησικακοῠντες οὐδὲπροιέμενοι τοὺς ἀδικουμένους αλλὰ καὶ σώζοντες φαίνεσϑε, = οἳ ἐμέμψασϑε ἄν, vgl. Xen. An. 6, 2, 7; Thuc. 1, 90 Λακεδαιμόνιοι δὲ αἰσϑόμενοι τὸ μέλλον ἦλϑον πρεσβείᾳ, τὰ μὲν καὶ αὐτοὶ ἥδιον ἂν ὁρῶντες μήτε ἐκείνους μήτ' ἄλλον μηδένα τεῖχος ἔχοντα, τὸ δὲ πλέον τῶν ξυμμάχων ξοτρυνόντων, = ἐπεὶ καὶ αὐτοὶ ἥδιον ἂν ἑώρων, praes. histor. anstatt εἶδον, s. I d; Demosth. Phil. 1, 1 εἰ μὲν περὶ καινοῠ τινος πράγματος προυτίϑετο λέγειν, ἐπισχὼν ἂν ἕως οἱ πλεῖστοι τῶν εἰωϑότων γνώμην ἀπεφήναντο, εἰ μὲν ἤρεσκέ τί μοι τῶν ὑπὸ τούτων ῥηϑέντων, ὴσυχίαν ἂν ἦγον, εἰ δὲ μή, τότ' ἂν αὐτὸς ἐπειρώμην ἃ γιγνώσκω λέγειν, = ἐπέσχον ἂν καὶ ἡσυχίαν ἂν ἦγγον, vgl. Aesch. Ch. 349; Xen. An. 1, 5, 2 καὶ οἱ μὲν ὄνοι, ἐπεί τις διώκοι, προδραμόντες ἂν ἕστασαν, iterat. προέδραμον ἂν καὶ ἕστασαν; 4, 7, 16 εἶχον μαχαίριον, ᾡ ἔσφαττον ὧν κρατεῖν δύναιντο· καὶ ἀποτέμνοντες ἂν τὰς κεφαλὰς ἔχοντες ἐπορεύοντο, = ἀπέτεμνον ἄν; Ar. Pac. 640 τῶν δὲ συμμάχων ἔσειον τοὺς παχεῖς καὶ πλουσίους, αἰτίας ἂν προστιϑέντες, ὡς φρονοῖ τὰ Βρασίδα. εἶτ' ἂν ὑμεῖς τοῦτον ὥσπερ κυνίδι' ἐσπαράττετε· ἡ πόλις γὰρ ὠχριῶσα κἀν φόβῳ καϑημένη ἅττα διαβάλοιτις αὐτῇ, ταῦτ' ἂν ἥδιστ' ἤσϑιεν, iterat, = αἰτίας ἂν προσετίϑεσαν; Lys. 510 καὶ πολλάκις ἔνδον ἆν οὖσαι ἠκούσαμεν ἄν τι κακῶς ὑμᾶς βουλευσαμένους μέγα πρᾶ-γμα, = ἔνδον ἂυ ἦμεν καὶ ἠκούσαμεν ἄν. Genit. absolut. Thuc. 6, 34 ὥστε ἡγοῦμαι αὐτοὺς καταπλαγέντας τῷ ἀδοκήτῳ καταλῦσαι ἂν τὸν πλοῦν, ἄλλως τε καὶ τοῦ ἐμπειροτάτου τῶν στρατηγῶν, ὡς ἐγὼ ἀκούω, ἄκοντος ηγουμένου καὶ ἀσμένου ἂν πρόφασιν λαβόντος, εί τι ἀξιόχρεων ἀφ' ἡμῶν ὀφϑείη; Demosth. De cor. 96 ἐξήλϑετε εἰς Ἁλίαρτον καὶ εἰς Κόρινϑον, τῶν τότε Ἀϑηναίων πόλλ' ἂν ἐχόντων μνησικακῆσαι καὶ Κορινϑίοις καὶ Θηβαίοις, entweder = ἐπεὶ οἱ τότε Ἀϑ. πόλλ' ἂν ἔχοιεν μνησικακῆσαι optat. potent. der Vergangenheit ( III a), oder = ἐπεὶ πόλλ' ἂν εἶχον indicat. potent. der Vergangenheit (Ic); mit ὡς Xen. An. 5, 2, 8 ἐσκοπεῖτο πότερον εἴη κρεῖττον ἀπάγειν καὶ τοὺς διαβεβηκότας ἢ καὶ ταὺς ὁπλίτας διαβιβάζειν ὡς άλόντος ἂν τοῠ χωρίου, = ὡς ἁλοίη ἂν τὸ χωρίον; Thuc. 1, 90 ἠξίουν –, τὸ μὲν βουλόμενον οὐ δηλοῠντες, ὡς δὲ τοῦ βαρβάρου, εἰ αὖϑις ἐπέλϑοι, οὐκ ἂν ἔχοντος ἀπὸ ἐχυροῠ ποϑεν ὁρμᾶσϑαι, indirect, = ὡς δὲ ὁ βάρβαρος οὐκ ἂν ἔχοι. Accus. u. genit. absolut. Xen. Mem. 2. 2, 13 καὶ ἀποδοκιμάζουσα (ἡ πόλις) οὐκ ἐᾷ ἄρχειν τοῠτον, ὡς οὔτε ἂν τὰ ἱερὰ εὐσεβῶς ϑυόμενα ὑπὲρ τῆς πόλεως, τούτου ϑύοντος, οὔτε ἄλλο καλῶς καὶ δικαίως οὐδὲν ἂν τούτου πράξαντος, = ὡς οὔτε ἂν τὰ ἱερὰ εὐσεβῶς ϑύοιτο, οὔτε ἄλλο καλῶς οὐδὲν ἂν οὗτος πράξειεν. – Partic. perfect., den seltenen optat. potent. perf. (III a) vertretend, Xen An. 5, 7, 22 καὶ οἱ μὲν Κερασούντιοι, ὡς ἂν καὶ ἑωρακότες τὸ παρ' ἑαυτοῖς πρᾶγμα, δείσαντες ἀποχωροῦσι πρὸς τὰ πλοῖα, = ὡς ἂν καὶ ἑωράκοιεν, Lucian. Contempl. 1 ξεναγήσεις γὰρ εὖ οἶδ' ὅτι με ξυμπερινοστῶν, καὶ δείξεις ἕκαστα, ὡς ἂν εἰδὼς ἅπαντα; gen. absolut. Pausan. 1, 21, 8 ἵππους πολλὰς ἕκαστος τρέφει, ὡς ἂν οὔτε ἐς ἰδιωτῶν κλήρους τῆς γῆς μεμερισμένης, οὔτε τι φερούσης πλὴν ὕλης ἀγρίας, ἅτε ὄντων νομάδων. – Particip. futur., den indicat. fut mit ἄν ( I b) oder den optat. potent. fut. (III a) vertretend, direct Demosth. Phil. 3, 70 πάλαι τις ἡδέως ἂν ἴσως ἐρωτήσων κάϑηται; Isocr. De pace 81 ἀλλὰ τὰ μὲν πικρότατα καὶ μἀλιστ' ἂν ὑμᾶς λυπήσοντα παραλείψω; Xen. Mem. 2, 2, 3 ζημίαν ϑἀνατον πεποιήκασιν, ὡς οὐκ ἂν μείζονος κακοῠ φόβῳ τὴν ἀδικίαν παύσοντες; Plat. Apol. 30 b πρὸς ταῠτα, φαίην ἄν, ἢ πείϑεσϑε Ἀνύτῳ ἢ μή, καὶ ἢ ἀφίετε ἢ μὴ ἀφίετε, ὡς ἐμοῠ οὐκ ἂν ποιήσοντος ἄλλα, οὐδ' εἰ μέλλω πολλάκις τεϑνάναι; Isocr. Antid. 100 παραχωρῶ, οὐχ ὡς οὐχ ἡδέως ἄν τινών μου καταψευσομένων, ἀλλ' ὡς εὐϑὺς φανερῶν ἐσομένων ὑμῖν καὶ τῆς ζημίας ἐκείνοις ἀλλ' οὐκ ἐμοὶ γενησομένης, v. l. καταψευσαμένων, Bekk. An. 128, 23 καταψευσομένων;accus. absolut. Xen. Cyr. 1, 4, 23 οἱ δ' αὖ πολέμιοι, ὡς εἶδον τοὺς Μήδους προκινηϑέντας, διατεινάμενοι οἱ μὲν τὰ παλτά, οἱ δὲ τὰ τόξα εἱστήκεσαν, ὡς ἂν ἐπειδὴ εἰς τόξευμά γε ἀφίκοιντο στησομένους ( int. τοὺς Μήδους), ὥσπερ τὰ πλεῖστα εἰώϑεσαν ποιεῖν; 1, 6, 1 τούτων δὲ φανέντων οὐδὲν ἄλλο ἔτι οἰωνιζόμενοι ἐπορεύοντο, ὡς οὐδένα ἂν λήσοντα τὰ τοῠ μεγίστου ϑεοῦ σημεῖα; indirect Lys. or. 31, 21 ἆρα δῆλον ὅτ ι εὖ ᾔδει αὐτὸν οὐδὲ διὰ τὸ προσήκειν αὐτῇ τὰ δέοντα ἂν ποιήσοντα; Isocrat. Archid. 62 ἐπί-σταμαι γὰρ πρῶτον μὲν Ἀϑηναίους – ὁτιοῦν ἂν ποιήσοντας· ἔπειτα τῶν ἄλλων πόλεων ἔστιν ἃς ὁμοίως ἂν ὑπὲρ τῶν ἡμῖν συμφερόντων ὥσπερ τῶν αὑταῖς βουλευσομένας· ἔτι δὲ Διονύσιον καὶ τὸν Αἰγυπτίων βασιλέα καὶ τοὺς ἄλλους δυνάστας προϑύμως ἂν ἡμῖν ἐπικουρήσοντας, v. l. προϑύμως ἡμῖν; Thuc. 5, 15 γνόντες νῠι· μᾶλλον ἂν ἐνδεξομένους, v. l. ἐνδεξαμένους u. μᾶλλον ἐνδεξομένους, vgl. 6, 20; Isocr. Antid. 7 σκοπούμενος οὖν εὕρισκον οὐδαμῶς ἂν ἄλλως τοῦτο διαπραξόμενος πλην εἰ γραφείη λόγος κτἑ., v. l. διαπραξάμενος. – Unter den Forderungssätzen mit ἄν sind zwei Arten, welche durch partt. vertreten werden, der conj. final. (Il b) u. der conj. condit. (II c); beide werden durch das partic. ohne ἄν vertreten; Hom. Iliad. 3, 138 τῷ δέ κε νικήσαντι. φίλη κεκλήσῃ ἄκοιτις: mag das κέ zu κεκλήσῃ gehören oder zu νικήσαντι, immer ist Aristarchs Notation richtig (Scholl. Ariston.) ὅτι περισσὸς ὁ κέ, καὶ ὅτι πτῶσις ἐνήλλακται, ἀντὶ τοῦ τοῦ δὲ νικήσαντος; denn τῷ (κε) νικήσαντι ist = τούτῳ (τουτου), ὃς ἂν νικήσῃ. Aber zweifelhaft ist 7, 41 οἱ δέ κ' ἀγασσάμενοι χαλκοκνήμιδες Ἀχαιοὶ οἶον ἐπόρσειαν πολεμίζειν Ἕκτορι, Scholl. Ariston. περιττεύει δὲ καὶ ὁ καί ( leg. κέ) σύνδεσμος: also nahm Aristarch jedenfalls ἐπόρσειαν fordernd, = »sie mögen stellen.«
Auf keine einzelne der im Vorstehenden betrachteten Verbindungen von ἄν ausschließlich beziehen sich die folgenden allgemeineren Bemerkungen.
A) Ueber die Stellung von κέν u. von ἄν, insofern dies nicht mit εἰ, ὅτε u. s. w. zu ἐάν, ὅταν u. s. w, verschmolzen. Beim conjunct. con dit. (II c) steht ἂν hinter dem Relativum u. kann von ihm in Att. Prosa nur durch μέν, δέ u. γάρ getrennt werden, ἕως μὲν ἄν, ὃς δ' ἄν, πρὶν γὰρ ἄν; nach ἄν stehen μέν u. δέ bei Herodot., ὃς ἂν δέ 1, 138. 7, 8, 4, ὃς ἂν μέν 3, 72. Das indefinit. τίς u. die Partikeln τέ, πέρ, οὖν zu Relativis hinzugefügt gelten als Theilederselben, sodaß ἄν nach ihnen steht, z. B. Isocr. Antid. 32 ὁποῖός τις ἂν ἐκ τῆς κατηγορίας τῆς νῠν καὶ τῆς ἀπολογίας φαίνωμαι; Nicocl. 60 φιλεῖν οἴεσϑεδεῖν καὶ τιμᾷν οὕς περ ἂν καὶ ὁ βασιλεύς. In den anderen Constructionen steht ἄν gewöhnlich nach dem Verbum, doch schließt es sich gern an γάρ, an καί, an Fragewörter, an Indefinita, besonders τίς, an Negationen, besonders οὐκ, auch an andere Partikeln, ἥδιστ' ἂν ποιήσειεν, τάχ' ἂν ποιήσειεν, ἀλλ' ἂν ποιήσειεν, οὐκ ἂν ποιήσειεν, τίς ἂν ποιήσειεν, πῶς ἂν ποιήσειεν, καὶ γὰρ ἂν ποιήσειεν; mit καίverschmilzt ἄν zu κἄν, κἂν ποιήσειεν = καὶ ποιήσειεν ἄν; davon zu unterscheiden ist das κἄν bei'm conj. condit., welches aw καὶ ἐάν ist. Auch Verba des Glaubens u. Wissens, οἶμαι, δοκεῖ, οἶδα, haben die Kraft, ἄν von einem benachbarten Verbum, zu welchem es syntactisch gehört, fort u. an sich heran zu ziehen: Plat. Phaedon. 102 a σὺ δ', εἴπερ εἶ τῶν φιλοσόφων, οἶμαι ἂν ὡς ἐγὼ λέγω ποιοῖς, anstatt οἶμαι, ὡς ἐγὼ λέγω, ποιοῖς ἄν, vgl. Xen. Hell. 6, 1, 9; oft wirken mehrere das ἄν zu sich ziehende Wörter gemeinsam: Plat. Tim. 26 b ἐγὼ γὰρ ἃ μὲν χϑὲς ἤκουσα οὐκ ἂν οἶδα εἰ δυναίμην ἅπαντα ἐν μνήμῃ πἀ. λιν λαβεῖν, anstatt οὐκ οἶδα εἰ δυναίμην ἄν;. Demosth. Steph. 1, 7 ἐγὼ γὰρ αὐτὸς οὐκ ἂν οἶδ' ὅτ ἄλλο εἶχον ψηφίσασϑαι, anstatt οὐκ οἰδ' ὅτι εἶ χον ἄν; Eur. Med. 941 οὐκ οἶδ' ἂν εἰ πείσαιμι anstatt οὐκ οἶδα, εἰ πείσαιμι ἄν, vgl. Alc. 48; Plat Phaedon. 87 a τί οὖν ἂν φαίη ὁ λόγος ἔτι ἀπι. στεῖς anstatt τί οὖν, φαίη ἂν ὁ λόγος, ἔτι ἀπιστεῖς vgl. Criton. 52 d Hipp. maj. 299 a Demosth. Ol. 1, 19; id. Mid. 51 νῦν δέ μοι δοκεῖ κἂν ἀσέβειαν εἰ κα. ταγιγνώσκοι τὰ προσήκοντα ποιεῖν, anstatt δοκεῖ καὶ ἀσέβειαν εἰ κατ. τὰ προσήκ. ποιεῖν ἄν. So wird ἄν aus seinem Satze in einen benachbarten gezogen, oder auf die Gränze beider Sätze, so daß es scheinbar seinen Satz beginnt; man muß dabei aber beide Sätze ohne Pause als ein Ganzes lesen; denn abgesehen von dgl. scheinbaren Ausnahmen ist ἄν niemals das erste Wort des Satzes. Die Anrede unmittelbar vor ἄν eingeschoben Ar. Pac. 137 ἀλλ' ὦ μέλ' ἂν μοι σιτίων διπλῶν ἔδει. Eine Betheuerung vor ἄν Demosth. Leochar. 55 ὅτι νη Δί' ἂν εἴποι, τοῠτον γὰρ εἰσπεποίηκα υἱὸν τῷ Ἀρχιάδῃ
B) Aus rhetorischen Gründen wird ἄν nach Art der Negationen in vielen Stellen bei'm gewöhnl. optar potent. III a u. etwas seltner bei'm gewöhnlichen indicat des Nichtwirkl. I d wieder holt; in den übrigen Constructionen theils äußerst selten, theils gar nicht. Daß bei'm conjunct. cond. (Il. c) in Att. Prosa die Wiederholung nicht stattfinden dürfe, folgt aus den unter A Bemerkten. Auch bei Dichtern ist die Wieder holung bei'm conj. cond. sehr selten: Ar. Eq. 1108 ὁπότερος ἂν σφῷν εὖ με μᾶλλον ἂν ποιῇ, wo Neuer αὖ ποιῇ conileiren; sicherer ὄφρ' ἂν μέν κεν cum coni Hom. Iliad. 11, 187. 202 Od. 5, 361. 6. 259, in welchen vier Stellen Neuere ὄφρα μέν conjiciren; κέ neben ἐάν Od. 18, 318 ἤν περ γάρ κ' ἐϑέλωσιν; Theocrit 27, 35 ἤν κ' ἐϑέλῃς. Bei'm optat. potent. u bei'm indicat. des Nichtwirkl., wo nach dem unte A Bemerkten ἄν eben so gut sich an gewisse andere Wörten schließt, wie an das Verbum selbst, wird es oft zuerst einem solchen anderen im Anfange des Satzes stehenden Worte beigegeben und dann näher dem Verbum wiederholt, entweder unmittelbar hinter diesem oder wiederum an ein anderes Wort der bezeichneten Art sich anschließend. So nach einem Zwischensatze Thuc. 2, 94 ὅπερ ἂν εἰ ἐβου. λήϑησαν μὴ κατοκνῆσαι, ῥᾳδίως ἂν ἐγένετο κα οὐκ ἂν ἄνεμος ἐκώλυσε, vgl. Soph. Ant. 466. 905 El. 333 ὥστ' ἄν, εἰ σϑένος λάβοιμι, δηλώσαιμ' ἂν οἷ' αὐτοῖς φρονῶ, vgl. Ant. 70 Aesch. Ag. 345 Plat Phaedon. 62 c. Besonders bei ὥσπερ ἂν εἰ: Plat. Gorg. 447 d ὥσπερ ἂν εἰ ἐτύγχανεν ὢν ὑποδημάτων δημιουργός, ἀπεκρίνατο ἂν δή ποῠ σοι ὅτι σκυτοτόμος, vgl. 451 a 453 c. Ohne Zwischensatz, aber doch ziemlich weit getrennt Demosth. Steph. 2, 13 πῶς ἂν οὖν μὴ εἰδὼς ὁ πατὴρ αὐτὸν Ἀϑηναῖον ἐσόμενον ἔδωκεν ἂν την ἑαυτοῦ γυναῖκα; Xen. Cyr. 4, 2, 45 ποῦ δ' ἂν ἐν μείζοσι τῶν νῠν παρόντων ἐπιδειξαίμεϑ' ἂν τὴν παιδείαν, ἐγὼ μὲν οὐχ ὁρῶ; etwas näher hinter einander Soph. Scyr. ap. Stob 124, 17 (Dind. Soph. ed. Ox. fr. 501) κἀμοὶ γὰρ ἂν πατήρ γε δακρύων χάριν ἀνῆκτ' ἂν εἰς φῶς; noch näher Isocr. Antid. 33 ἦ που σφόδρ' ἂν οἱ κακῶ; πεπονϑότες ἐπειρῶντ' ἂν δίκην παρ' ἐμοῦ λαμβά νειν; Ganz nahe hinter einander öfters bei Dichtern: Eur. I. T. 98 πῶς ἂν οὖν μάϑοιμεν ἄν; Ar. Ach 307 πῶς δ' ἔτ' ἂν καλῶς λέγοις ἄν; Av. 825 και πῶς ἂν ἔτι γένοιτ' ἂν εὔτακτος; Eur. El. 534 πῶς δ' ἂν γένοιτ' ἄν; Chionid. ap. Athen. 3, 89 (Mein. Comm. Gr. 2, 1 p. 7) ἆρ' ἂν φάγοιτ' ἂν καὶ ταρίχους, ὦ ϑεοί; Soph. Tr. 743 τὸ γὰρ φανϑὲν τίς ἂν δύναιτ' ἂν ἀγένητον ποιεῖν; Soph. O. T. 862 οὐδὲν γὰρ ἂν πράξαιμ' ἂν ὧν οὔ σοι φίλον; Eur. Heraclid. 721 φϑάνοις δ' ἂν οὐκ ἂν τοῖςδε συγκρύπτων δέμας; Ar. Thesm. 196 καὶ γὰρ ἂν μαινοίμεϑ' ἄν; Lysistr. 361 εἴ τιςἔκοψεν, φωνὴν ἂν οὐκ ἂν εἶχον; Soph. Aj. 1144 ᾡ φϑέγμ' ἂν οὐκ ἂν εὗρες. In Prosa zuweilen κἄν – ἄν sehr nahe, Plat. Alcib. 2, 142 d ἀλλὰ κἂν εὔξαιντο ἂν γενέσϑαι; Xen. Cyr. 3, 3, 35 κἂν αἰσχυνοίμην ἄν u. ὥστε κἂν ἄλλους εἰκότως ἂν διδάσκοιτε. Da auch οἶδα nach A die Kraft hat, ἄν zu sich heranzuziehn, so ist nicht auffällig Soph. O. T. 1438 ἔδρασ' ἄν, εὖ τόδ' ἴσϑ' ἄν, εἰ μὴ τοῦ ϑεοῦ πρώτιστ' ἔχρῃζον ἐκμαϑεῖν τί πρακτέον. Zwei ἄ ν bei einem iterativen ind. praeter. Soph. Phil. 290 πρὸς δὲ τοῦϑ', ὅ μοι βάλοι νευροσπαδὴς ἄτρακτος, αὐτὸς ἂν τάλας εἰλυόμην δύστηνον ἐξέλκων πόδα πρὸς τοῦτ' ἄν. Zwei ἄν bei einem infin. Plat. Rep. 1, 351 c δοκεῖς ἂν ἢ πόλιν ἢ στρατόπεδον ἢ λῃστὰς ἢ κλέπτας ἢ ἄλλο τι ἔϑνος, ὅσα κοινῇ ἐπί τι ἔρχεται ἀδίκως, πρᾶξαι ἄν τι δύνασϑαι, εἰ ἀδικοῖεν ἀλλήλους; Thuc. 1, 136 ἐκεῖνον δ' ἂν εἰ ἐκδοίη αὐτόν, εἰπὼν ὑφ' ὧν καὶ ἐφ' ᾡ διώκεται, σωτηρίας ἂν τῆς ψυχῆς ἀποστερῆσαι; Soph. O. T. 1227 οἶμαι γὰρ οὔτ' ἂν Ἴστρον οὔτε Φᾶσιν ἂν νίψαι καϑαρμῷ τήνδε τὴν στέγην, ὅσα κεύϑει. Zwei ἄν bei einem partic. Demosth. De cor. 168 καὶ τὴν Ἐλάτειαν κατέλαβεν, ὡς οὐδ' ἂν εἴ τι γένοιτο ἔτι συμπνευσάντων ἂν ἡμῶν καὶ τῶν Θηβαίων. Manchmal gehört das eine ἄν zum verb. finit., das andere zu einem partic., s. VI; anders z. B. Plat. Alcib. 2, 142 c οἱ δὲ πολλοὶ οὔτε ἂν τυραννίδος διδομένης ἀπόσχοιντο ἂν οὔτε στρατηγίας; Thuc. 8, 46 γενομένης δ' ἂν καϑ' ἓν τῆς ἐς γῆν καὶ ϑάλασσαν ἀρχῆς ἀπορεῖν ἂν αὐτὸν οἷς τοὺς κρατοῦντας ξυγκαϑαιρήσει: hier muß das part. in εἰ γένοιτο aufgelös't werden, beide ἄν gehören also zu ἀπορεῖν; vgl. Xen. Cyr. 5, 2, 23 Plat. Rep. 10, 598 c Demosth. Neaer. 70 Soph. O. T. 446 Eur. Alc. 72. Drei ἄν bei einem verb. finit. Soph. in Bekk. An. 1, 128 πῶς ἂν οὐκ ἂν ἐν δίκῃ ϑάνοιμ' ἄν; O. T. 857 ὥστ' οὐχὶ μαντείας γ' ἂν οὔτε τῇδ' ἐγὼ βλέψαιμ' ἂν οὕνεκ' οὔτε τῇδ' ἂν ὕστερον; Ant. 668 καὶ τοῦτον ἂν τὸν ἄνδρα ϑαρσοίην ἐγὼ καλῶς μὲν ἄρχειν, εὖ δ' ἂν ἄρχεσϑαι ϑέλειν, δορός τ' ἂν ἐν χειμῶνι προστεταγμένον μένειν δίκαιον κἀγαϑὸν παραστάτην. Drei ἄν, deren eines zu einem particip. gehört, Eur. Tr. 1244 ἀφανεῖς ἂν ὄντες οὐκ ἂν ὑμνηϑεῖμεν ἂν μούσαις, vgl. Andromach. 934. Rhetorisch wohlbegründet ist bei Hom. die Wiederholung in der unter V am Ende erwähnten Stelle Iliad. 22, 108 ἐμοὶ δὲ τότ' ἂν πολὺ κέρδιον εἴη ἄντην ἢ Ἀχιλῆα κατακτείναντι νέεσϑαι ἠέ κεν αὐτῷ ὀλέσϑαι ἐυκλειῶς πρὸ πόληος. Ein rhetorischer Grund läßt sich auch Od. 4, 733 erkennen, εἰ γὰρ ἐγὼν πυϑόμην ταύτην ὁδὸν ὁρμαίνοντα, τῷ κε μάλ' ἤ κεν ἔμεινε καὶ ἐσσύμενός περ ὁδοῖο, ἤ κέ με τεϑνηυῖαν ἐνὶ μεγάροισιν ἔλειπεν (Homerisch = ἔλιπεν); rhetor. Grund vielleicht auch Iliad. 24. 437 σοὶ δ' ἂν ἐγὼ πομπὸς καί κε κλυτὸν Ἄργος ἱκοίμην; aber entschieden auch in rhetor. Hinsicht περιττῶς erscheint κέ neben ἄν Od. 9, 334 οἱ δ' ἔλαχον τοὺς ἄν κε καὶ ἤϑελον αὐτὸς ἑλέσϑαι; Iliad. 13, 127 φάλαγγες καρτεραί, ἃς οὔτ' ἄν κεν Ἄρης ὀνόσαιτο μετελϑὼν οὔτε κ' Ἀϑηναίη λαοσσόος (Homerisch optat. anstatt indicat. des Nichtwirkl., III b). Bei späteren Epikern auch κὲν ἄν, Oppian. Hal. 4, 602 οὐδέ κεν ἄν τις ἐσβαίη; 5, 367 οὔδέ κεν ἄν τι ἀντόμενοι τρέσσειαν; Lith. 247 οὐδέ κεν ἂν γνοίης. Nach Gregor. Cor. Dial. Att. 11 ist die Doppelung des ἄν Atticismus. Dem stehn weder die Homer. Stellen entgegen noch Her. 1, 68 ἦ κου ἄν, ὦ ξεῖνε Λάκων, εἴ περ εἶδες τό περ ἐγώ, κάρτα ἂν ἐϑωύμαζες; 7, 139 ἢ ταῦτα ἂν ἔπαϑον, ἢ πρὸ τοῦ ὁρῶντες ἂν καὶ τοὺς ἄλλους Ἔλληνας μηδίζοντας ὁμολογίῃ ἂν ἐχρήσαντο; ib. νῦν δὲ Ἀϑηναίους ἄν τις λέγων σωτῆρας γενέσϑαι τῆς Ἑλλάδος οὐκ ἂν άμαρτάνοι τἀληϑέος: in den zwei letzten Beispielen läßt sich das eine ἄν mit ὁρῶντες u. λέγων verbinden. Hesiod. O. 425 εἰ δέ κεν ὀκταπόδην, ἀπὸ καὶ σφῦράν κε τάμοιο, v. v. l. l. ἀπό κε u. ἀπό κεν, wohl nur orthographischer Fehler κέ für καί, dann κέν aus κέ entstanden; man lies't, auch den ganzen Vers als ein en Satz, ohne Comma, zu welchem dann der Hauptsatz zu ergänzen ist, etwa καλῶς ἂν ἔχοι; auf diese Art könnte man hier in einem optalivischen Bedingungssatze gar drei κέν aufzeigen, alle drei pleonastisch; vgl. III c.
C) Auffallende Auslassungen des ἄν sind schon bei den betreffenden einzelnen Verbindungen hervorgehoben; am Häufigsten aber wird bei mehreren eng verbundenen Verben desselben Modus, wenn sie dasselbe Subject haben, ἄν nur einmal gesetzt: Hom. Iliad 3. 373 καί νύ κεν εἴρυσσέν τε καὶ ἄσπετον ἤρατ ο κῠδος, εἰ μὴ ἄρ' ὀξὺ νόησε Ἀφροδίτη; Plat. Phaedon. 81 b τὸ σωματοειδές, οὗ τις ἂν ἅψαιτο καὶ ἴδοι καὶ πίοι καὶ φάγοι καὶ πρὸς τὰ ἀφροδίσια χρήσαιτο. Andere Fälle dieser Art sind oben bei den einzelnen Verbindungen unter den regelmäßigen Beispielen stillschweigend eingeftreu't.
D) Stellen, wo die Erklärung oder gar die Schreibung zweifelhaft ist, finden sich bei allen Schriftstellern; daß dies schon in der Alexandrinischen Zeit so war, lehren besonders die Homerischen Scholien; Iliad. 8, 534 εἴσομαι ἤ κέ μ' ὁ Τυδείδης κρατερὸς Διομήδης πὰρ νηῶν πρὸς τεῖχος ἀπώσεται, ἦ κεν ἐγὼ τὸν χαλκῷ δῃώσας ἔναρα βροτόεντα φέρωμαι, Scholl. Didym. v. l. φεροίμην; Od. 19, 489 οὐδὲ τροφοῦ οὔσης σεῠ ἀφέξομαι, ὁππότ' ἂν ἄλλας δμωὰς ἐν μεγάροισιν ἐμοῖς κτείνωμι γυναῖκας, Scholl. κτείνωμι: γράφεται κτείναιμι; Iliad. 9, 397 τάων ἥν κ' ἐϑέλωμι φίλην ποιήσομ' ἄκοιτιν, Did. Scholl. ἐϑέλοιμι: Ἀρίσταρχος ἐϑέλωμι; 22, 42 τάχα κέν ἑ κύνες καὶ γῦπες ἔδονται κείμενον, Scholl. Did. Ἀρίσταρχος ἔδοιεν, Scholl. B τινὲς ἔδ οιντ ο γράφουσιν εὐκτικῶς; Od. 12. 138 ἦ τ' ἂν ἔτ' εἰςἸϑάκην κακά περ πάσχοντες ἵκοισϑε, Scholl. ἦ τ' ἄν: γράφεται καί κεν; Iliad. 20, 426 οὐδ' ἂν ἔτι δὴν ἀλλήλους πτώσσοιμεν, v. l. ἄρ' ἔτι, Didym. Scholl. Ἀρίσταρχος οὐδ' ἂν ἔτι δήν, διἁ τοῦ ἄν; 7, 353 τῷ οὔ νύ τι κέρδιον ἥμιν ἔλπομαι ἐκτελέεσϑαι, ἵνα μὴ ῥέξομεν ὧδε, Did. Scholl. A Ἀρίσταρχος ἐκτελέεσϑαι ἵνα ἂν μή (Pluygers. Betr. edit. p. 11), Scholl. V ἵν' ἄν αἱ Ἀριστάρχου σὺν τῷ ν, nach Aristonicus hielt Aristarch den Vers für unächt, ὅτι τὸ ἵνα οὐχ Ὁμηρικῶς παρείληπται ἀντὶ τοῠ ἐον; 15, 211 ἀλλ' ἤτοι νῦν μέν γε νεμεσσηϑεὶς ὑποείξω. Scholl. Didym. Ἀρίσταρχος μέν γε, ἄλλοι δὲ μέν κε; 21, 587 οἱ καὶ πρόσϑε φίλων τοκέων ἀλόχων τε καὶ υἶῶν Ἴλιον εἰρυόμεσϑα, Didym. Scholl. οὕτως αἱ Ἀριστάρχου οἳ καὶ πρόσϑε· ἔν τισι δὲ τῶν εἰκαιοτέρων οἵ κε πρόσϑε; 2, 258 εἴ κ' ἔτι σ' ἀφραίνοντα κιχήσομαι schrieb Aristarch nach Aristonicus Bericht εἴ κ' ἔτι, nach Didymus εἰ δέ τι Aristarch, εἴ κ' ἔτι Zenodot; Od. 3, 255 ὥς κεν ἐτύχϑη, εἰ ζωόν γ' Αἴγισϑον ἔτετμεν, v. l. Scholl. ὥς περ ἐτύχϑη; 4, 294 εἰς εὐνὴν τράπεϑ' ἡμέας, ὄφρα καὶ ἤδη ὕπνῳ ὕπο γλυκερῷ ταρπώμεϑα κοιμηϑέντες, v. 1. Scholl. ὄφρα κεν ἤδη; Iliad. 4, 539 ἔνϑα κεν οὐκέτι ἔργον άνὴρ ὀνόσαιτο μετελϑών, Scholl. Ariston. ἡ διπλῆ, ὅτι περισσὸς ὁ κέν, καὶ ὅτι ῥῆμα καὶ χρόνος ἐνήλλακται, woraus folgt, daß Aristarch las οὔ κέ τι; 1, 168 stellte Aristarch frei ἐπεί κε κάμω zu lesen u. ἐπεὶ κεκάμω, Scholl. Ariston.; eben so ließ er 17, 658 die Wahl frei zwischen ἐπεὶ ἄρ κε κάμῃσι und κεκάμῃσι; eben so 7, 5 zwischen ἐπεί κε κἀμωσιν und κεκάμωσιν; 6, 260 ἔπειτα δέ κ' αὐτὸς ὀνήσεαι las Aristarch δὲ καὐτός, = δἐ καὶ αὐτός, Ptolem. Ascal. δέ κ' αὐτός, = δέ κε αὐτός, Scholl. Aristonic. u. Herodian.; 13, 734 μάλιστα δέ κ' αὐτὸς ἀνέγνω, Scholl. BL πλεονάζει ὁ κέν, Scholl. Ariston. ἡ διπλῆ, ὅτι κατὰ συναλοιφὴν ἐκληπτέον, ἵνα διαιρῆται μάλιστα δὲ καὶ αὐτός; 14, 239 Ἥφαιστος δέ κ' ἐμὸς παῖς ἀμφιγυήεις τεύξει ἀσκήσας, ὑπὸ δὲ ϑρῆνυν ποσὶν ἥσει, Scholl. Ariston. ἡ διπλῆ, ὅτι οὐκ ἐκληπτέον κατὰ συναλοιφὴν τὸν καί, ἀλλὰ τὸν κέ· ἔστι γὰρ Ἥφαιστος δ' ἐμὸς πάις τεύξει, ὥστε περισσὸν νοεῖσϑαι τὸν κέ Ὁμηρικῶς; Iliad. 24, 213 τότ' ἂν τιτὰ ἔργα γένοιτο παιδὸς ἐμοῦ, Ptolem. Ascal. ἄντιτα, Kallistratus u. Apollodor ἂν τιτά, Scholl. Herodian. Aehnlich der letzten Stelle ist Od. 24, 334 σὺ δέ με προίεις καὶ πότνια μήτηρ ἐς πατέρ' Αὐτόλυκον μητρὸς φίλον, ὄφρ' ἂν ἑλοίμην δῶρα, kann auch gelesen werden ἀνελοίμην; Iliad. 19, 331 πρὶν μὲν γάρ μοι ϑυμὸς ἐνὶ στήϑεσσιν ἐώλπει οἶον ἐμὲ φϑίσεσϑαι ἀπ' Ἄργεος ἱπποβότοιο αὐτοῦ ἐνὶ Τροίῃ, σὲ δέ τε Φϑίηνδε νέεσϑαι, ὡς ἄν μοι τὸν παῖδα ϑοῇ ἐνὶ νηὶ μελαίνῃ Σκυρόϑεν ἐξαγάγοις καί οἱ δείξειας ἕκαστα, läßt mehrere Erklärungen zu, kann z. B. optat. Homerisch anstatt indicat. des Nichtwirkl. sein ( III b) u. ὡς relativisch, »unter welchen Umständen du meinen Sohn aus Skyros geführt u. ihm Alles gezeigt haben würdest«; 6, 348 ὥς μ' ὄφελ' ἤματι τῷ, ὅτε με πρῶτον τέκε μήτηρ, οἴχεσϑαι προφέρουσα κακὴ ἀνέμοιο ϑύελλα εἰς ὄρος ἢ εἰς κῠμα πολυφλοίσβοιο ϑαλάσσης, ἔνϑα με κῦμ' ἀπόερσε πάρος τάδε ἔργα γενέσϑαι: man kann sagen, ἔνϑα ἀπόερσε sei = ἔνϑα ἀπόερσεν ἄν, »wo mich weggerafft haben würde«; aber ἔνϑα ἀπόερσε kann auch Absichtssatz sein, »damit mich dort weggerafft hätte« ( I d). Interessant Od. 24, 88 ἤδη μὲν πολέων τάφῳ ἀνδρῶν ἀντεβόλησας, ἡρώων, ὅτε κέν ποτ' ἀποφϑιμένου βασιλῆος ζώννυνταί τε νέοι καὶ ἐπεντύνονται ἄεϑλα, Besonders schwer ist bei Hom. Unterscheidung zwischen indicat. fut. (I b) u. conjunct. aor. II e; Od. 3, 80 Iliad. 9, 262 ἐγὼ δέ κέ τοι καταλέξω kann eben so gut ind. fut. wie conj. aor. sein; Iliad. 2, 488 Od. 4. 240. 11, 328. 517 οὐκ ἂν ἐγὼ μυϑήσομαι οὐδ' όνομήνω, wo μυϑήσομαι auch verkürzter conjunct. = μυϑήσωμαι sein kann; Iliad. 22, 49 ἀλλ' εἰ μὲν ζώουσι μετὰ στρατῷ, ἦ τ' ἂν ἔπειτα χαλκοῦ τε χρυσοῠ τ' ἀπολυσόμεϑα; 21, 340 ἀλλ' ὁπότ' ἂν δὴ φϑέγξομ' ἐγὼ ἰάχουσα, τότε σχεῖν ἀκάματον πῠρ; Od. 3, 216 τίς δ' οἶδ' εἴ κέ ποτέ σφι βίας ἀποτίσεται ἐλϑών; 22, 76 ἐπὶ δ' αὐτῷ πάντες ἔχωμεν ἁϑρόοι, εἴ κέ μιν οὐδοῦ ἀπώσομεν ἠδὲ ϑυράων, ἔλϑωμεν δ' ἀνὰ ἄστυ· βοὴ δ' ὤκιστα γένοιτο; Iliad. 15, 297 στείομεν, εἴ κε πρῶτον ἐρύξομεν ἀντιάσαντες; 22, 175 φράζεσϑε καὶ μητιάασϑε ἠέ μιν σα ώσομεν ἦέ μιν δαμάσσομεν; 9, 155. 297 οἵ κέ ἑ (σε) δωτίνῃσι ϑεὸν ἃς τιμήσουσιν, Aristarch nach Scholl. Didym. τιμήσονται, daneben in den Scholl. dritte Lesart τιμήσωσιν; hierdurch wird zugleich die I b angeführte Stelle 1, 175 οἵ κέ με τιμήσουσιν in hohem Grade mit unsicher gemacht. Und überhaupt, erwägt man alle hier in's Gewicht fallenden Momente, die Wahrscheinlichkeit, daß v. v. l. l. einst auch da sich fanden, wo keine überliefert sind, das Alt-Attische Alphabet, in welchem Pisistratus den Homer aufschreiben ließ, die stets vorhandene Leichtigkeit der Verwechselung von Endungen wie – σεις u. σῃς, die Möglich Keit, veraltete dem futur. analoge Aoristformen anzunehmen, so scheint zuletzt auch im Hom. kein indicat. fut. mit ἄν völlig sicher zu sein. Denn z. B. in der I b angeführten Stelle Iliad. 9, 167 τοὺς ἂν ἐγὼν ἐπιόψομαι kann ἐπιόψομαι conjunct. aor. sein, denn ἐπιώψατο wird aus Plat. Comic. Insul. angeführt, ὁ δὲ βασιλεὺς ἐπιώψατο ἀῤῥηφόρους, Suid. Ἐπιώψατο Etym. m. p. 362, 39 Zonar. lex. p. 841, 2 (Mein. Com. Gr. 2 p. 623), u. bei Plat. Legg. 12, 947 c, wo die codd. ἐπόψονται u. ἐπόψωνται haben, steht jetzt ἐπιόψωνται im Texte, mit Recht hergestellt von Buttmann Gramm. 2 p. 259, οὓς ἂν οἱ προσήκοντες τοῦ τελευτήσαντος ἐπιόψωνται, bei welchen Worten Plato vielleicht die Homer. Stelle vorschwebte; die Stelle Od. 2, 294 τάων μέν τοι ἐγὼν ἐπιόψομαι ἥ τις ἀρίστη entscheidet Nichts, auch wenn man nicht κέν τοι lies't; unsicher wird aber mit Iliad. 9, 167 z. B. auch das ἐσόψομαι 5, 212 εἰ δέ κε νοστήσω καὶ ἐσόψομαι ὀφϑαλμοῖσιν πατρίδ' ἐμήν; daß 24, 704 für ὄψεσϑε eine v. l. ὄψασϑε gewesen, ist aus Etym. m. 646, 19 nicht ersichtlich, wohl aber, daß Einige ὄψεσϑε für den imperat. aor. hielten, vgl. Scholl. Iliad. u. s. Lobeck Phryn. p. 734 u. überhaupt Parerg. cap. 5. Leicht vertauschbare Endungen in Gesellschaft zweideutiger Formen z. B. Iliad. 20, 311 αὐτὸς σὺ μετὰ φρεσὶ σῇσι νόησον Αἰνείαν, ἤ κέν μιν ἐρύσσεαι ἦ κεν ἐάσεις; 10, 44 βουλῆς κερδαλέης, ἥ τίς κεν ἐρύσσεται ἠδὲ σαώσει Ἀργείους. In der Ib angeführten Stelle Iliad. 22, 66 αὐτὸν δ' ἂν ἐρύουσιν hindert Nichts als ursprüngliche Lesart ἐρύωσιν für möglich zu halten, da ἐρύωσιν wie ἐρύουσιν beides Alt-Attisch ἐρύοσιν geschrieben wurde.
Die sich auf ἄν beziehenden Homerscholien der Aristarcheer sind zum großen Theile durch Epitomatoren u. Abschreiber sehr verunstaltet; z. B. Scholl. Aristonic. Iliad. 17, 70 ἡ διπλῆ, ὅτι τοὺς χρόνους ἐνήλλαχε καὶ τὰ ῥήματα· ἔδει γὰρ φάναι τότε δ' ἂν ῥᾳδίως ἔφερον, wo es nicht damit gethan ist, daß man ἔφερεν schreibt; 11, 409 ὃς δέ κ' ἀριστεύῃσι μάχῃ ἔνι, τὸν δὲ μάλα χρεὼ ἑστάμεναι κρατερῶς, Scholl. Ariston. ὅτι περισσὸς ὁ κέ, lies ὅτι περισσὸς ὁ δέ, nämlich in τὸν δέ.
-
105 Kommen
v/i; kommt, kam, ist gekommen1. come; (ankommen) auch arrive; (gelangen) get ( bis to); durch eine Stadt / Gegend kommen pass through a town / area; nach Hause kommen come ( oder get) home; wie komme ich zum Bahnhof / nach Linz? how do I get to the (Am. train) station / to Linz?; ich komme gerade von der Arbeit I’ve just got back from work; komm schon! come on!, hurry up!; ich komme schon! I’m coming; na, komm schon! umg. come on (, now)!; er wird bald kommen he’ll be here ( oder with you) soon, he won’t be long; da kommt jemand there’s somebody coming; es ist Post für dich gekommen there’s some post (Am. mail) for you; spät kommen come ( oder be) late; zu spät kommen be late; und etwas versäumen: be too late; jetzt komme ich an die Reihe now it’s my turn; zuerst oder als Erster / zuletzt oder als Letzter kommen come first / last; wer zuerst kommt, mahlt zuerst Sprichw. first come, first served; wer zu spät kommt, den bestraft das Leben etwa: he who lags behind, loses; angelaufen etc. kommen come running etc. along ( oder up); der soll mir nur kommen!, er soll nur kommen! drohend: (just) let him come; jemanden kommen lassen send for s.o.; etw. kommen lassen (bestellen) send for ( oder order) s.th.; wie weit bist du gekommen? how far did you get?; es kam mir ( der Gedanke), dass... it occurred to me that...; es kommt mir oder mir kommt eine Idee I’ve got an idea, I know what we can do; mir kommen die Tränen tears come to my eyes, my eyes fill with tears; iro. don’t make me weep; das wird teuer kommen / dich teuer kommen umg. it’ll come expensive / it’ll cost you; ihr Aufschlag kommt gut Tennis: her serve is coming on well; siehe auch Reihe, spät II etc.2. (herannahen) be coming; es kommt ein Gewitter there’s a storm coming (up); der Morgen kommt it’s nearly morning, it’s starting to get light; die Flut kommt the tide is coming in; da vorn kommt gleich eine Kreuzung there’s a junction (Am. intersection) coming up, we’re just coming to a junction (Am. intersection)3. (geschehen) auch happen; etw. kommen sehen (voraussehen) see s.th. coming; das kommt mir gelegen / ungelegen it’s a good / bad time ( oder the right / wrong moment) for me; wie kommt das? how does that come about?, how is that possible?; wie oder woher kommt es, dass how is it that, how come umg.; das kommt daher, dass it’s because; das durfte jetzt nicht kommen it shouldn’t happen (now), it shouldn’t be possible; umg. (das hättest du nicht sagen sollen) you shouldn’t have said that; was auch ( immer) kommen mag... whatever happens,...; komme, was da wolle come what may; es wird noch ganz anders kommen there’s worse to come (yet); das musste ja so kommen it had to ( oder was bound to) happen; es kam, wie es kommen musste the inevitable happened; es ist so weit gekommen, dass things have got to the stage where; es wird noch so weit kommen, dass er rausgeschmissen wird he’ll be thrown out one of these days4. umg. wenn Sie mir so kommen if you talk to me like that; komm mir ja nicht so frech! don’t be so cheeky, Am. don’t be such a smart aleck, I don’t want any of your cheek; komm mir nur nicht mit diesen Ausreden spare me your excuses; damit kannst du mir nicht kommen you don’t expect me to believe that, do you?; komm mir nicht dauernd mit der Geschichte I wish you wouldn’t keep going on ( oder I wish you’d stop pestering me) about that business; er kommt einfach mit diesen Ideen he just trots out these ideas6. umg. (sich entwickeln) develop; wie kommt dein neues Projekt? how is your new project coming on?a) (gelangen zu) come ( oder get) to, arrive at; (jemandem zukommen) go ( oder fall) to; an jemandes Stelle kommen take s.o.’s place;b) (sich verschaffen, bekommen) get hold of; wie bist du an die Daten gekommen? how did you come by these data?8. kommen auf (+ Akk) (herausfinden) think of, hit upon; (sich erinnern an) think of, remember; auf eine Summe kommen come to ( oder total) an amount; auf die Rechnung kommen go ( oder be put) on the bill (Am. auch tab); das kommt (steht) auf Seite 12 that comes ( oder is) on page 12; auf etw. zu sprechen kommen get onto the subject of s.th.; wie kommst du darauf? what makes you say that?, what gives you that idea?; darauf wäre ich nie gekommen it would never have occurred to me; ich komme nicht darauf! I just can’t think of it; darauf komme ich gleich I’ll be coming to that; auf 100 Einwohner kommt ein Arzt there’s a ( oder one) doctor for every 100 inhabitants; ich lasse nichts auf ihn kommen I won’t have anything said against him10. das Buch kommt ins oberste Regal / ins Arbeitszimmer the book goes on the top shelf / belongs in the study; in Gefahr / Not / Verlegenheit kommen get into danger / difficulties Pl. / an embarrassing situation; ins Rutschen kommen get into a slide ( oder skid)11. über einen Zaun etc. kommen get over a fence etc.; über jemanden kommen Gefühl etc.: come over s.o.; Fluch: come upon s.o.12. um etw. kommen lose s.th.; durch fremdes Mitwirken: be done out of s.th.; ums Leben kommen lose one’s life, die, (getötet werden) auch be killed14. kommen von Ergebnis: be a result of ( oder due to); das kommt davon! see what happens?, what did I tell you?; das kommt davon, wenn du so viel trinkst that’s what happens when you drink so much16. zu etw. kommen come ( oder get) to s.th.; (bekommen) come by s.th., get hold of s.th.; zu Geld kommen (erben) come into money; zur Ansicht kommen, dass... come to the conclusion that..., decide that...; zur Sprache kommen come up (for discussion); ( wieder) zu sich kommen come to ( oder [a]round), regain consciousness; wie kamst du bloß dazu(, das zu tun)? what on earth made you do that?; es kam zum Streit a quarrel developed; es kam zu Kämpfen zwischen... fighting broke out between...; zum Stehen kommen come to a standstill; ich komme einfach nicht zum Lesen I just don’t get ( oder find) the time to read anything; ich komme aber erst morgen dazu I won’t get (a)round to it ( oder manage it) before tomorrow; wie kommen Sie dazu? how dare you?; siehe auch Kraft 1, Sache etc.* * *to arrive; to emerge; to come* * *Kọm|mennt -s, no plcomingein einziges Kommen und Gehen — a constant coming and going
jd ist im Kommen — sb is on his/her way up
* * *das1) (coming or arrival: the advent of space travel.) advent2) (to (manage to) move, go, take, put etc: He couldn't get across the river; I got the book down from the shelf.) get3) (to move etc towards the person speaking or writing, or towards the place being referred to by him: Come here!; Are you coming to the dance?; John has come to see me; Have any letters come for me?) come4) (to become near or close to something in time or space: Christmas is coming soon.) come* * *kom·men[ˈkɔmən]1.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (eintreffen) to come, to arriveich bin gerade ge\kommen I just arrived [or got here]ich komme schon! I'm coming!sie \kommen morgen aus Berlin they're arriving [or coming] from Berlin tomorrowder Zug kommt aus Paris the train is coming from Parisda kommt Anne/der Bus there's Anne/the busder Bus müsste jeden Augenblick \kommen the bus is due any minuteich komme um vier und hole Sie ab I'll come and fetch you at fourder Wind kommt von Osten/von der See the wind is blowing [or coming] from the East/off the seasie kam in Begleitung ihres Mannes she was accompanied by her husbandich bin ge\kommen, um zu helfen I've come [or I'm here] to helpdu kommst wie gerufen! you've come just at the right moment!wann soll das Baby \kommen? when's the baby due?das Baby kam am 1. Mai the baby arrived [or was born] on the 1 Mayzurzeit \kommen laufend Anfragen zur neuen Software we keep receiving queries about the new software at the momentseine Antwort kam zögernd his answer was hesitant, he answered hesitantlyjede Hilfe kam zu spät help came [or arrived] too lateangefahren/angeflogen/angerannt \kommen to arrive by car/by plane/at a runsie kamen gestern aus Rom angefahren/angeflogen they drove up/flew in from Rome yesterdayangereist \kommen to arrivemit dem Auto/Fahrrad \kommen to come by car/bike, to drive/cycleals Erster/Letzter \kommen to be the first/last to arrive, to arrive first/lastfrüh/pünktlich/rechtzeitig/spät \kommen to arrive early/on time [or punctually]/in time/latezu Fuß \kommen to come on foot, to walk2.<kam, gekommen>▪ irgendwohin \kommen to get [or reach] somewherekommt man hier zum Bahnhof? is this the way to the station?wie komme ich von hier zum Bahnhof? how do I get to the station from here?zu Fuß kommt man am schnellsten dahin the quickest way [to get] there is to walksie kommt kaum noch aus dem Haus she hardly gets out of the house these daysnach Hause \kommen to come [or get] homeunter's Messer \kommen (hum) to have an operation[sicher] ans Ufer \kommen to [safely] reach the bankans Ziel \kommen to reach the finishing [or AM finish] line3.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (sich begeben) to comekommst du mit uns ins Kino? are you coming to the cinema with us?meine Kollegin kommt sofort zu Ihnen my colleague will be with you [or be along] immediatelynach draußen/oben/unten \kommen to come outside/upstairs/downstairsnach London/England \kommen to come to London/England4.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (passieren)5.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (teilnehmen)6.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (besuchen)▪ zu jdm \kommen to visit sb, to come and see [or visit] sbich komme gern[e] einmal zu Ihnen I'd be delighted to visit you sometimekomm doch mal, ich würde mich sehr freuen! [come and] stop by sometime, I'd love to see you!7.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (herstammen)▪ irgendwoher \kommen to come [or be] [or hail] from somewheresie kommt aus New York/Australien she's [or she comes] [or she hails] from New York/Australia, she's a New Yorker/an Australian8.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (folgen, an der Reihe sein) to comewer kommt [jetzt]? whose turn [or go] is it?die Schule kommt kurz nach der Kreuzung the school is just after the crossroads▪ nach/vor jdm \kommen to come after/before sban die Reihe \kommen to be sb's turn [or go]ich komme zuerst [an die Reihe] I'm first, it's my turn [or go] firstnoch \kommen to be still [or yet] to comeda wird noch mehr Ärger \kommen there'll be more trouble yetdas Schlimmste kommt noch the worst is yet to comezuerst [o als Erster] /als Nächster/zuletzt [o als Letzter] \kommen to come first/next/last9.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (untergebracht werden)ins Gefängnis/Krankenhaus \kommen to go to prison/into hospitalin die Schule/Lehre \kommen to start school/an apprenticeship10.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (erlangen)wie komme ich zu dieser Ehre? (iron, hum) to what do I owe this honour?zu der Erkenntnis \kommen, dass... to realize [or come to the realization] that...zu Geld \kommen to come into moneyzu Kräften \kommen to gain strengthzu Ruhm \kommen to achieve [or win] fame[wieder] zu sich dat selbst \kommen to get out of one's head, to come back to [or find] oneself again▪ an jdn/etw \kommen to get hold of sb/sthwie bist du an das viele Geld ge\kommen? how did you get hold of [or come by] all that money?; s.a. Besinnung, Ruhe11.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (verlieren)ums Leben \kommen to lose one's life, to be killed, to die12.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (erreichen) to reachauf den 2. Platz \kommen to reach 2nd place, to come [in] 2nd13.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (gebracht werden) to comekam Post für mich? was there any post for me?14.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (veranlassen, dass jd kommt)den Arzt/den Klempner/ein Taxi \kommen lassen to send for [or call] the doctor/the plumber/a taxi15.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (hingehören) to go, to belongdie Tasse kommt dahin the cup belongs there16.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (herannahen) to approach; (eintreten, geschehen) to come about, to happenheute kommt noch ein Gewitter there'll be a thunderstorm todayder Winter kommt mit Riesenschritten winter is fast approachingder Termin kommt etwas ungelegen the meeting comes at a somewhat inconvenient timedas habe ich schon lange \kommen sehen! I saw that coming a long time agodas kam doch anders als erwartet it/that turned out [or happened] differently than expectedes kam eins zum anderen one thing led to anotherund so kam es, dass... and that's why/how..., and that's how it came about [or happened] that...wie kommt es, dass...? how is it that...?, how come...?es musste ja so \kommen it/that was bound to happenes hätte viel schlimmer \kommen können it could have been much worsezum Prozess \kommen to come to trialso weit \kommen, dass... to get to the stage [or point] where...komme, was da wolle come what maywas auch immer \kommen mag whatever happenswie's kommt so kommt's whatever will be, will be[wieder] im K\kommen sein to be[come] fashionable again17.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (in Erscheinung treten) Pflanzen to come on [or along]die ersten Tomaten \kommen schon the first tomatoes are appearing18.<kam, gekommen>eine gewaltige Traurigkeit kam über mich I was overcome by a tremendous sadnesses kam einfach so über mich it just came over me19.<kam, gekommen>jdm \kommen die Tränen sb is overcome by tears, sb starts to cry20.<kam, gekommen>wir kamen plötzlich ins Schleudern we suddenly started to skidin Gefahr/Not \kommen to get into danger/difficultyin Sicherheit \kommen to get to safetyin Verlegenheit \kommen to get [or become] embarrassed; s.a. Stillstand21.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (sich verhalten) to beso lasse ich mir nicht \kommen! I won't have [or stand for] that!so kommst du mir nicht! don't you take that line with me!jdm frech \kommen to be cheeky to sb22.<kam, gekommen>komm mir nicht schon wieder damit! don't give me [or start] that again!der soll nur \kommen! (fam) just let him try!23.<kam, gekommen>daher kommt es, dass... that's why...das kommt davon! (fam) it's your own fault!das kommt davon, dass/weil... that's because...das kommt davon, wenn... that's what happens when...wie kommt es, dass... how come..., how is it that [that]...24.<kam, gekommen>ich komme beim besten Willen nicht darauf I just can't seem to remember [or recall] it25.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (einfallen)▪ jdm \kommen to think of, to occurjdm kommt der Gedanke, dass... it occurs to sb that...na, das kommt dir aber früh! (iron) why didn't that occur to you sooner?26.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (sich verschaffen)wie bist du an das Geld ge\kommen? where did you get the money?27.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (etw herausfinden)hinter ein Geheimnis \kommen to uncover [or sep find out] a secret28.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein FILM, RADIO, TV (gesendet werden) to be onwas kommt heute im Fernsehen? what's on [television] tonight?als Nächstes \kommen die Nachrichten the news is [on] next29.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (Zeit für etw finden)ich komme zu nichts mehr! I don't have time for anything else!30.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (entfallen)▪ auf jdn/etw \kommen to be allotted to sb/sthauf jeden Studenten kamen drei Studentinnen for every male student there were three female students, the ratio of female to male students was 3:131.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (ähnlich sein)▪ nach jdm \kommen to take after sb32.<kam, gekommen>die Reparatur kam sehr teuer the repairs cost a lot [of money]33.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (überfahren werden)unter ein Auto/einen Lastwagen \kommen to be knocked down by a car/lorry [or AM truck]unter die Räder \kommen to get knocked [or run] down [or run over34.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (ansprechen)auf einen Punkt/eine Angelegenheit \kommen to broach [or get onto] a point/matterjetzt, wo wir auf das Thema Gehaltserhöhung zu sprechen \kommen,... now that we're on [or we've got round to] the subject of pay rises...ich werde gleich darauf \kommen I'll come [or get] to that in a moment35.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (reichen)36.<kam, gekommen>37.<kam, gekommen>komm, sei nicht so enttäuscht come on, don't be so disappointedkomm, lass uns gehen! come on [or hurry up], let's go!komm, komm, werd nicht frech! now now, don't get cheeky!ach komm! (fam) come on!38.▶ erstens kommt es anders und zweitens als man denkt (prov) things never turn out the way you expect▶ zu kurz \kommen to come off badly, to get a raw deal1.<kam, gekommen>▪ es kommt jd sb is cominges kommt jetzt der berühmte Magier Obrikanus! and now the famous magician, Obrikanus!es scheint keiner mehr zu \kommen nobody else seems to be coming2.<kam, gekommen>Hilfsverb: sein (beginnen)▪ es kommt etw sth is cominges kommt auch mal wieder schöneres Wetter the weather will turn nice again3.<kam, gekommen>III. TRANSITIVES VERB<kam, gekommen>▪ jdn etw \kommen to cost sb sthdie Reparatur kam mich sehr teuer I paid a lot [of money] for the repairs, the repairs cost a lot [of money]* * *unregelmäßiges intransitives Verb; mit sein1) come; (eintreffen) come; arriveangelaufen/angebraust usw. kommen — come running/roaring etc. along; (auf jemanden zu) come running/roaring etc. up
angekrochen kommen — (fig.) come crawling up
durch eine Gegend kommen — pass through a region
nach Hause kommen — come or get home
zu jemandem kommen — (jemanden besuchen) come and see somebody
ist für mich keine Post gekommen? — is/was there no post for me?
etwas kommen lassen — (etwas bestellen) order something
jemanden kommen lassen — send for or call somebody
da könnte ja jeder kommen! — (ugs.) who do you think you are?/who does he think he is? etc.
komm mir bloß nicht damit! — (ugs.) don't give me that!
[bitte] kommen! — (im Funkverkehr) come in[, please]
2) (gelangen) getans Ufer/Ziel kommen — reach the bank/finishing-line
wie komme ich nach Paris? — how do I get to Paris?; (fig.)
auf etwas (Akk.) zu sprechen kommen — turn to the discussion of something
jemandem auf die Spur/Schliche kommen — get on somebody's trail/get wise to somebody's tricks
dazu kommen, etwas zu tun — get round to doing something
zum Einkaufen/Waschen kommen — get round to doing the shopping/washing
3) (auftauchen) <seeds, plants> come up; <buds, flowers> come out; <peas, beans> form; < teeth> come throughihr ist ein Gedanke/eine Idee gekommen — she had a thought/an idea; a thought/an idea came to her
zur Schule kommen — go to or start school
ins Krankenhaus/Gefängnis kommen — go into hospital/to prison
in den Himmel/in die Hölle kommen — (fig.) go to heaven/hell
5) (gehören) go; belongin die Schublade/ins Regal kommen — go or belong in the drawer/on the shelf
6) (gebracht, befördert werden) go7) (geraten) getin Gefahr/Not/Verlegenheit kommen — get into danger/serious difficulties/get or become embarrassed
unter ein Auto/zu Tode kommen — be knocked down by a car/be or get killed
neben jemandem zu sitzen kommen — get to sit next to somebody; s. auch Schwung; Stimmung
8) (nahen)ein Gewitter/die Flut kommt — a storm is approaching/the tide's coming in
der Tag/die Nacht kommt — (geh.) day is breaking/night is falling
im Kommen sein — <fashion etc.> be coming in; < person> be on the way up
9) (sich ereignen) come about; happendas durfte [jetzt] nicht kommen — (ugs. spött.) that's hardly the thing to say now
gelegen/ungelegen kommen — <offer, opportunity> come/not come at the right moment; < visit> be/not be convenient
überraschend [für jemanden] kommen — come as a surprise [to somebody]
daher kommt es, dass... — that's [the reason] why...
das kommt davon, dass... — that's because...
vom vielen Rauchen/vom Vitaminmangel kommen — be due to smoking/vitamin deficiency
wie kommt es, dass... — how is it that you/he etc....; how come that... (coll.)
10) unperses kam zum Streit/Kampf — there was a quarrel/fight
es kam alles ganz anders — it all or everything turned out quite differently
so weit kommt es noch [, dass ich euern Dreck wieder wegräume]! — (ugs. iron.) that really is the limit[, expecting me to clear up your rubbish after you]!
11) (ugs.): (erreicht werden)da vorn kommt eine Tankstelle — there's a petrol station coming up (coll.)
12)zu Erfolg/Ruhm usw. kommen — gain success/fame etc.
nie zu etwas kommen — (ugs.) never get anywhere
[wieder] zu sich kommen — regain consciousness; come round
13) (an der Reihe sein; folgen)zuerst/zuletzt kam... — first/last came...
als erster/letzter kommen — come first/last
jetzt komme ich [an die Reihe] — it is my turn now
14) (ugs.): (sich verhalten)jemandem frech/unverschämt/grob kommen — be cheeky/impertinent/rude to somebody
so lasse ich mir nicht kommen! — I don't stand for that sort of thing!
15)ich lasse auf ihn usw. nichts kommen — I won't hear anything said against him etc.
über jemanden kommen — (jemanden erfassen) < feeling> come over somebody
16) (entfallen)auf hundert Berufstätige kommen vier Arbeitslose — for every hundred people in employment, there are four people unemployed
17)seine Eltern kommen aus Sachsen — his parents come or are from Saxony
18) (ugs.): (kosten)alles zusammen kam auf... — altogether it came to...
wie teuer kommt der Stoff? — how much or dear is that material?
etwas kommt [jemanden] teuer — something comes expensive [for somebody]
21) (ugs.): (als Aufforderung, Ermahnung)komm/kommt/kommen Sie — come on, now
22) (Sportjargon): (gelingen)[gut] kommen/nicht kommen — <serve, backhand, forehand, etc.> be going/not be going well
23) in festen Wendungen: s. Ausbruch 2); Einsatz 3); Entfaltung 1); Fall* * *ein ständiges Kommen und Gehen a constant coming and going;es ist ein ständiges Kommen und Gehen people are in and out all day, there’s a constant stream of of people coming and going;im Kommen sein Ideologie etc: be in the ascendant;sind wieder im Kommen wider ties etc are coming in again;dieser Dirigent ist im Kommen he’s an up-and-coming conductor* * *unregelmäßiges intransitives Verb; mit sein1) come; (eintreffen) come; arriveangelaufen/angebraust usw. kommen — come running/roaring etc. along; (auf jemanden zu) come running/roaring etc. up
angekrochen kommen — (fig.) come crawling up
nach Hause kommen — come or get home
zu jemandem kommen — (jemanden besuchen) come and see somebody
ist für mich keine Post gekommen? — is/was there no post for me?
etwas kommen lassen — (etwas bestellen) order something
jemanden kommen lassen — send for or call somebody
da könnte ja jeder kommen! — (ugs.) who do you think you are?/who does he think he is? etc.
komm mir bloß nicht damit! — (ugs.) don't give me that!
[bitte] kommen! — (im Funkverkehr) come in[, please]
2) (gelangen) getans Ufer/Ziel kommen — reach the bank/finishing-line
wie komme ich nach Paris? — how do I get to Paris?; (fig.)
auf etwas (Akk.) zu sprechen kommen — turn to the discussion of something
jemandem auf die Spur/Schliche kommen — get on somebody's trail/get wise to somebody's tricks
dazu kommen, etwas zu tun — get round to doing something
zum Einkaufen/Waschen kommen — get round to doing the shopping/washing
3) (auftauchen) <seeds, plants> come up; <buds, flowers> come out; <peas, beans> form; < teeth> come throughihr ist ein Gedanke/eine Idee gekommen — she had a thought/an idea; a thought/an idea came to her
zur Schule kommen — go to or start school
ins Krankenhaus/Gefängnis kommen — go into hospital/to prison
in den Himmel/in die Hölle kommen — (fig.) go to heaven/hell
5) (gehören) go; belongin die Schublade/ins Regal kommen — go or belong in the drawer/on the shelf
6) (gebracht, befördert werden) go7) (geraten) getin Gefahr/Not/Verlegenheit kommen — get into danger/serious difficulties/get or become embarrassed
unter ein Auto/zu Tode kommen — be knocked down by a car/be or get killed
neben jemandem zu sitzen kommen — get to sit next to somebody; s. auch Schwung; Stimmung
8) (nahen)ein Gewitter/die Flut kommt — a storm is approaching/the tide's coming in
der Tag/die Nacht kommt — (geh.) day is breaking/night is falling
im Kommen sein — <fashion etc.> be coming in; < person> be on the way up
9) (sich ereignen) come about; happendas durfte [jetzt] nicht kommen — (ugs. spött.) that's hardly the thing to say now
gelegen/ungelegen kommen — <offer, opportunity> come/not come at the right moment; < visit> be/not be convenient
überraschend [für jemanden] kommen — come as a surprise [to somebody]
daher kommt es, dass... — that's [the reason] why...
das kommt davon, dass... — that's because...
vom vielen Rauchen/vom Vitaminmangel kommen — be due to smoking/vitamin deficiency
wie kommt es, dass... — how is it that you/he etc....; how come that... (coll.)
10) unperses kam zum Streit/Kampf — there was a quarrel/fight
es kam alles ganz anders — it all or everything turned out quite differently
so weit kommt es noch [, dass ich euern Dreck wieder wegräume]! — (ugs. iron.) that really is the limit[, expecting me to clear up your rubbish after you]!
11) (ugs.): (erreicht werden)12)zu Erfolg/Ruhm usw. kommen — gain success/fame etc.
nie zu etwas kommen — (ugs.) never get anywhere
[wieder] zu sich kommen — regain consciousness; come round
13) (an der Reihe sein; folgen)zuerst/zuletzt kam... — first/last came...
als erster/letzter kommen — come first/last
jetzt komme ich [an die Reihe] — it is my turn now
14) (ugs.): (sich verhalten)jemandem frech/unverschämt/grob kommen — be cheeky/impertinent/rude to somebody
15)ich lasse auf ihn usw. nichts kommen — I won't hear anything said against him etc.
über jemanden kommen — (jemanden erfassen) < feeling> come over somebody
16) (entfallen)auf hundert Berufstätige kommen vier Arbeitslose — for every hundred people in employment, there are four people unemployed
17)seine Eltern kommen aus Sachsen — his parents come or are from Saxony
18) (ugs.): (kosten)alles zusammen kam auf... — altogether it came to...
wie teuer kommt der Stoff? — how much or dear is that material?
etwas kommt [jemanden] teuer — something comes expensive [for somebody]
21) (ugs.): (als Aufforderung, Ermahnung)komm/kommt/kommen Sie — come on, now
komm, komm — oh, come on
22) (Sportjargon): (gelingen)[gut] kommen/nicht kommen — <serve, backhand, forehand, etc.> be going/not be going well
23) in festen Wendungen: s. Ausbruch 2); Einsatz 3); Entfaltung 1); Fall* * *interj.come interj. v.(§ p.,pp.: kam, ist gekommen)= to come v.(§ p.,p.p.: came, come)to cum v. -
106 BE
1. verb,Ex:we are — neg. (coll.) aren't; p.t. I was, neg. (coll.) wasn't, we were, neg. (coll.) weren't; pres. p. being; p.p. been copula/Ex:1) (indicating quality or attribute) seinshe is a mother/an Italian — sie ist Mutter/Italienerin
being a Frenchman, he likes wine — als Franzose trinkt er gern Wein
he is being nice to them/sarcastic — er ist nett zu ihnen/jetzt ist er sarkastisch
2) in exclamationwas she pleased! — war sie [vielleicht] froh!
aren't you a big boy! — was bist du schon für ein großer Junge!
3) will be (indicating supposition)[I dare say] you'll be a big boy by now — du bist jetzt sicher schon ein großer Junge
you'll be relieved to hear that — du wirst erleichtert sein, das zu hören
4) (indicating physical or mental welfare or state) sein; sich fühlenI am freezing — mich friert es
how are you/is she? — wie geht's (ugs.) /geht es ihr?
it is the 5th today — heute haben wir den Fünften
it is she, it's her — sie ist's
if I were you — an deiner Stelle
6) (indicating profession, pastime, etc.)be a teacher/a footballer — Lehrer/Fußballer sein
7) with possessiveit is hers — es ist ihrs; es gehört ihr
8) (cost) kostenhow much are the eggs? — was kosten die Eier?
9) (equal) seintwo times three is six, two threes are six — zweimal drei ist od. sind od. gibt sechs
sixteen ounces is a pound — sechzehn Unzen sind od. ergeben ein Pfund
10) (constitute) bildenLondon is not England — London ist nicht [gleich] England
11) (mean) bedeuten2. intransitive verb1) (exist) [vorhanden] sein; existierencan such things be? — kann es so etwas geben?; kann so etwas vorkommen?
I think, therefore I am — ich denke, also bin ich
there is/are... — es gibt...
be that as it may — wie dem auch sei
2) (remain) bleibenI shan't be a moment or second — ich komme gleich; noch eine Minute
she has been in her room for hours — sie ist schon seit Stunden in ihrem Zimmer
let him/her be — lass ihn/sie in Ruhe
3) (happen) stattfinden; seinwhere will the party be? — wo ist die Party?; wo findet die Party statt?
be off with you! — geh/geht!
I'm off or for home — ich gehe jetzt nach Hause
she's from Australia — sie stammt od. ist aus Australien
5) (on visit etc.) seinhave you [ever] been to London? — bist du schon einmal in London gewesen?
has anyone been? — ist jemand da gewesen?
6)she's been and tidied the room — (coll.) sie hat doch wirklich das Zimmer aufgeräumt
the children have been at the biscuits — die Kinder waren an den Keksen (ugs.)
3. auxiliary verbI've been into this matter — ich habe mich mit der Sache befasst
1) forming passive werden2) forming continuous tenses, activehe is reading — er liest [gerade]; er ist beim Lesen
I am leaving tomorrow — ich reise morgen [ab]
3) forming continuous tenses, passivethe house is/was being built — das Haus wird/wurde [gerade] gebaut
4) (expr. obligation)5) (expr. arrangement)the Queen is to arrive at 3 p.m. — die Königin soll um 15 Uhr eintreffen
6) (expr. possibility)7) (expr. destiny)8) (expr. condition)4.if I were to tell you that..., were I to tell you that... — wenn ich dir sagen würde, dass...
bride-/husband-to-be — zukünftige Braut/zukünftiger Ehemann
mother-/father-to-be — werdende Mutter/werdender Vater
* * *['bi: ɡi:]( abbreviation) (Bachelor of Engineering; first degree in Engineering.)* * *be<was, been>[bi:, bi]vi + n/adj1. (describes) seinshe's quite rich/ugly sie ist ziemlich reich/hässlichwhat is that? was ist das?she's a doctor sie ist Ärztinwhat do you want to \be when you grow up? was willst du einmal werden, wenn du erwachsen bist?you need to \be certain before you make an accusation like that du musst dir ganz sicher sein, bevor du so eine Anschuldigung vorbringst“may I \be of service Madam?” the waiter asked „kann ich Ihnen behilflich sein, gnädige Frau?“ fragte der Kellnerto \be able to do sth etw tun können, in der Lage sein, etw zu tunto \be from a country/a town aus einem Land/einer Stadt kommen2. (composition) sein, bestehen ausis this plate pure gold? ist dieser Teller aus reinem Gold?3. (opinion)4. (calculation) sein, machen, kostentwo and two is four zwei und zwei ist vierthese books are 50p each diese Bücher kosten jeweils 50p5. (timing)to \be late/[right] on time zu spät/[genau] rechtzeitig kommenthe keys are in that box die Schlüssel befinden sich in der Schachtelthe food was on the table das Essen stand auf dem Tischhe's not here er ist nicht dato \be in a bad situation/trouble in einer schwierigen Situation/Schwierigkeiten seinthe postman hasn't been yet der Briefträger war noch nicht daI've never been to Kenya ich bin noch nie in Kenia gewesen8. (take place) stattfindenthe meeting is next Tuesday die Konferenz findet am nächsten Montag statt9. (do) seinto \be on benefit [or AM welfare] Sozialhilfe bekommen [o SCHWEIZ beziehen], Sozialhilfeempfänger/Sozialhilfeempfängerin seinto \be on a diet auf Diät seinto \be on the pill die Pille nehmento \be on standby/on holiday in [Ruf]bereitschaft/im Urlaub sein▪ to \be up to sth etw im Schild[e] führenlet her \be! lass sie in Ruhe!to \be or not to \be, that is the question Sein oder Nichtsein, das ist die Fragethere is/are... es gibt...can it [really] \be that...? ( form) ist es [tatsächlich] möglich, dass...?is it that...? ( form) kann es sein, dass...?12. (expresses ability)sth is to \be done etw kann getan werdenthe exhibition is currently to \be seen at the City Gallery die Ausstellung ist zurzeit in der Stadtgalerie zu besichtigen13.▪ to not \be to do sth etw nicht dürfenwhat are we to do? was sollen wir tun?you're to sit in the corner and keep quiet du sollst dich in die Ecke setzen und ruhig sein14.we are to visit Australia in the spring im Frühling reisen wir nach Australien; (expresses future in past)she was never to see her brother again sie sollte ihren Bruder nie mehr wiedersehen; (in conditionals)if I were you, I'd... an deiner Stelle würde ich...if he was to work harder, he'd get better grades wenn er härter arbeiten würde, bekäme er bessere Notenwere sb to do sth,... ( form) würde jd etw tun,...were I to refuse, they'd be very annoyed würde ich mich weigern, wären sie äußerst verärgert15. (impersonal use)what is it? was ist?what's it to \be? (what are you drinking) was möchten Sie trinken?; (please decide now) was soll es denn [nun] sein?it is only fair for me es erscheint mir nur fairis it true that you were asked to resign? stimmt es, dass man dir nahegelegt hat, dein Amt niederzulegen?it's not that I don't like her — it's just that we rarely agree on anything es ist nicht so, dass ich sie nicht mag — wir sind nur selten einer Meinungas it were sozusagen, gleichsam\be quiet or I'll...! sei still oder ich...!\be yourself! sei du selbst! [o ganz natürlich!17. (expresses continuation)▪ to \be doing sth gerade etw tundon't talk about that while I'm eating sprich nicht davon, während ich beim Essen binshe's studying to be a lawyer sie studiert, um Rechtsanwältin zu werdenit's raining es regnetyou're always complaining du beklagst dich dauernd18. (expresses passive)to \be asked/pushed gefragt/gestoßen werdento \be be discovered by sb von jdm gefunden werdento \be left an orphan als Waise zurückbleibento \be left speechless sprachlos sein19.▶ the \be-all and end-all das Ein und Alles [o A und O]▶ far \be it from sb to do sth nichts liegt jdm ferner, als etw zu tun▶ to \be off form nicht in Form sein▶ the joke is on sb jd ist der Dumme▶ \be that as it may wie dem auch sei\be off with you! go away! geh! hau ab! fam* * *[biː] pres am, is, are, pret was, were, ptp been1. COPULATIVE VERB1) with adjective, noun, pronoun seinwho's that? – it's me/that's Mary — wer ist das? – ich bins/das ist Mary
he is a soldier/a German — er ist Soldat/Deutscher
he wants to be a doctor — er möchte Arzt werden Note that the article is used in German only when the noun is qualified by an adjective.
he's a good student/a true Englishman — er ist ein guter Student/ein echter Engländer
2)referring to physical, mental state
how are you? — wie gehts?she's not at all well — es geht ihr gar nicht gut
to be hungry/thirsty — Hunger/Durst haben, hungrig/durstig sein
I am hot/cold/frozen — mir ist heiß/kalt/eiskalt
3) age seinhow old is she? —
4) = cost kostentwo times two is or are four — zwei mal zwei ist or sind or gibt vier
6) with possessive gehören (+dat)that book is your brother's/his — das Buch gehört Ihrem Bruder/ihm, das ist das Buch Ihres Bruders/das ist sein Buch
7)was he pleased to hear it! — er war vielleicht froh, das zu hören!but wasn't she glad when... — hat sie sich vielleicht gefreut, als...
8) Brit infhow are you for a beer? — hast du Lust auf ein Bier?
2. AUXILIARY VERB1)Note how German uses the simple tense:what are you doing? — was machst du da?they're coming tomorrow — sie kommen morgen Note how German uses the present tense:
you will be hearing from us — Sie hören von uns, Sie werden von uns hören Note the use of bei + infinitive:
we're just drinking coffee —
I was packing my case when... — ich war gerade beim Kofferpacken, als...
2) in passive constructions werdenhe was run over — er ist überfahren worden, er wurde überfahren
it is/was being repaired — es wird/wurde gerade repariert
I will not be intimidated — ich lasse mich nicht einschüchtern __diams; to be/not to be...
they are shortly to be married — sie werden bald heiraten
she was to be/was to have been dismissed but... — sie sollte entlassen werden, aber.../sie hätte entlassen werden sollen, aber...
he is to be pitied/not to be envied —
what is to be done? — was ist zu tun?, was soll geschehen?
I wasn't to tell you his name — ich sollte or durfte Ihnen nicht sagen, wie er heißt; (but I did) ich hätte Ihnen eigentlich nicht sagen sollen or dürfen, wie er heißt
he was not to be persuaded — er war nicht zu überreden, er ließ sich nicht überreden
if it were or was to snow — falls or wenn es schneien sollte
3)in tag questions/short answers
he's always late, isn't he? – yes he is — er kommt doch immer zu spät, nicht? – ja, das stimmtyou're not ill, are you? – yes I am/no I'm not — Sie sind doch nicht (etwa) krank? – doch!/nein
it's all done, is it? – yes it is/no it isn't — es ist also alles erledigt? – ja/nein
3. INTRANSITIVE VERB1) sein; (= remain) bleibenI'm going to Berlin – how long will you be there? — ich gehe nach Berlin – wie lange wirst du dort bleiben?
he is there at the moment but he won't be much longer — im Augenblick ist er dort, aber nicht mehr lange
we've been here a long time —
let me/him be — lass mich/ihn (in Ruhe)
3)= visit, call
I've been to Paris — ich war schon (ein)mal in Parishe has been and gone — er war da und ist wieder gegangen
I've just been and (gone and) broken it! — jetzt hab ichs tatsächlich kaputt gemacht (inf)
4)= like to have
who's for coffee/tee/biscuits? — wer möchte (gerne)Kaffee/Tee/Kekse?here is a book/are two books — hier ist ein Buch/sind zwei Bücher
there he was sitting at the table — da saß er nun am Tisch
4. IMPERSONAL VERBseinit is dark/morning — es ist dunkel/Morgen
tomorrow is Friday/the 14th of June — morgen ist Freitag/der 14. Juni, morgen haben wir Freitag/den 14. Juni
it is 5 km to the nearest town — es sind 5 km bis zur nächsten Stadt
who found it —
it was me or I (form) who said it first — ICH habe es zuerst gesagt, ich war derjenige, der es zuerst gesagt hat
were it not for the fact that I am a teacher, I would... —
were it not for him, if it weren't or wasn't for him — wenn er nicht wäre
* * *BE abk* * *1. verb,Ex:we are — neg. (coll.) aren't; p.t. I was, neg. (coll.) wasn't, we were, neg. (coll.) weren't; pres. p. being; p.p. been copula/Ex:she is a mother/an Italian — sie ist Mutter/Italienerin
being a Frenchman, he likes wine — als Franzose trinkt er gern Wein
he is being nice to them/sarcastic — er ist nett zu ihnen/jetzt ist er sarkastisch
2) in exclamationwas she pleased! — war sie [vielleicht] froh!
3) will be (indicating supposition)[I dare say] you'll be a big boy by now — du bist jetzt sicher schon ein großer Junge
you'll be relieved to hear that — du wirst erleichtert sein, das zu hören
4) (indicating physical or mental welfare or state) sein; sich fühlenhow are you/is she? — wie geht's (ugs.) /geht es ihr?
it is she, it's her — sie ist's
6) (indicating profession, pastime, etc.)be a teacher/a footballer — Lehrer/Fußballer sein
7) with possessiveit is hers — es ist ihrs; es gehört ihr
8) (cost) kosten9) (equal) seintwo times three is six, two threes are six — zweimal drei ist od. sind od. gibt sechs
sixteen ounces is a pound — sechzehn Unzen sind od. ergeben ein Pfund
10) (constitute) bildenLondon is not England — London ist nicht [gleich] England
11) (mean) bedeuten2. intransitive verb1) (exist) [vorhanden] sein; existierencan such things be? — kann es so etwas geben?; kann so etwas vorkommen?
I think, therefore I am — ich denke, also bin ich
there is/are... — es gibt...
2) (remain) bleibenI shan't be a moment or second — ich komme gleich; noch eine Minute
let him/her be — lass ihn/sie in Ruhe
3) (happen) stattfinden; seinwhere will the party be? — wo ist die Party?; wo findet die Party statt?
4) (go, come)be off with you! — geh/geht!
I'm off or for home — ich gehe jetzt nach Hause
she's from Australia — sie stammt od. ist aus Australien
5) (on visit etc.) seinhave you [ever] been to London? — bist du schon einmal in London gewesen?
6)3. auxiliary verbshe's been and tidied the room — (coll.) sie hat doch wirklich das Zimmer aufgeräumt
1) forming passive werden2) forming continuous tenses, activehe is reading — er liest [gerade]; er ist beim Lesen
I am leaving tomorrow — ich reise morgen [ab]
the train was departing when I got there — der Zug fuhr gerade ab, als ich ankam
3) forming continuous tenses, passivethe house is/was being built — das Haus wird/wurde [gerade] gebaut
4) (expr. obligation)5) (expr. arrangement)the Queen is to arrive at 3 p.m. — die Königin soll um 15 Uhr eintreffen
6) (expr. possibility)7) (expr. destiny)8) (expr. condition)4.if I were to tell you that..., were I to tell you that... — wenn ich dir sagen würde, dass...
bride-/husband-to-be — zukünftige Braut/zukünftiger Ehemann
mother-/father-to-be — werdende Mutter/werdender Vater
* * *(in a state of) shock expr.einen Schock haben ausdr. (left) stranded expr.auf dem trockenen sitzen ausdr.aufgeschmissen sein ausdr. (on a) level with expr.auf dem gleichen Niveau stehen wie ausdr.auf gleicher Höhe sein mit ausdr.genauso hoch sein wie ausdr. v.(§ p.,p.p.: was, were, been)= sein v.(§ p.,pp.: war, ist gewesen)sich befinden v.sich fühlen v. -
107 schön
Adv.1. mit Zeitangaben: already; schon damals even then; schon früher before; (vor langer Zeit) a long time ago; schon immer always, all along; schon oft often (enough); schon wieder again; schon wieder! not again!; schon nach fünf Minuten after only five minutes; nach fünf Minuten war er schon fort etc. five minutes later he’d already gone etc.; schon von Anfang an right from the start, from the word go umg.; es ist schon 12 Uhr it’s twelve o’clock already; schon am nächsten Tag the very next day; schon um 6 Uhr waren sie auf they were already up at 6 o’clock; schon im 16. Jahrhundert as early ( oder as far back) as the 16th century; schon im 16. Jahrhundert gab es die Krankheit the disease was already around in the 16th century; das ist schon lange her that was long ago ( oder way back); das war schon vor zwanzig Jahren that was twenty (whole) years ago; wie lange sind Sie schon hier? how long have you been here?2. (bereits) already; (schon einmal, zuvor) before; (bis jetzt) so far; in Fragen: yet; (jemals) ever; ich habe schon eins umg. I’ve already got one; hast du schon einmal...? have you ever...?; sind Sie schon ( einmal) in Spanien gewesen? have you ever been to Spain?; ich war schon ein paar Mal / oft dort I’ve been there a couple of times / frequently; kennen Sie schon Herrn X? have you met Mr ( oder Mr.) X?, do you know Mr ( oder Mr.) X?; wir kennen uns schon we’ve met, we do know one another; ich habe ihn schon ( einmal) gesehen I’ve seen him before somewhere; danke, ich habe schon zu trinken etc.: no thanks, I’m fine; da ist er ja schon wieder he’s (iro. look who’s) back again; das kenne ich schon I know that, I’ve seen that before; bei Entschuldigungen: I’ve heard that one before; das kennen wir schon we know all about that, that’s an old one; ich habe schon bessere Weine getrunken I’ve tasted better wines in my time; hast du schon gehört? have you heard?; hast du schon mit ihm gesprochen? have you talked to him yet?; ist er schon da? has he come yet?, is he here yet?; (früher als erwartet) is he here already?; was, ( du bist) schon zurück? what, back already?; werden Sie schon bedient? are you being served?; ich bekomme schon it’s OK, I’m being looked after; er wollte schon gehen he was about ( oder all set) to go; warum willst du schon gehen? why are you leaving so early?3. zur Betonung (sogar, selbst) even; schon ein Milligramm des Gifts kann tödlich sein just ( oder even) one milligram(me) of the poison can kill you; ein Anruf hätte schon genügt (just) a phone call would have been enough; schon ein Unentschieden wäre ein Erfolg even a draw would be a success; schon für 10 Euro for only 10 euros; Herrenhemden schon ab 5 Euro men’s shirts from as little as 5 euros; ich komme (ja) schon! (I’m) coming!; da sind wir (ja) schon! here we are; schon war ich sauer umg. I was getting really annoyed; was gibt es denn ( nun) schon wieder? what is it now ( oder this time)?; ich verstehe schon I see4. (allein) schon seine Stimme just to hear his voice, his voice alone; schon der Name the mere (mention of the oder his etc.) name, just to hear the ( oder his etc.) name; schon der Anblick just to see it; schon der Gedanke the very idea, the mere thought (of it); schon deswegen if only for that (reason); schon wegen if only because of; der Kinder etc.: if only for the sake of; schon weil if only because; schon sie zu sehen (even) just to see her5. versichernd, verstärkend: sie wird’s schon schaffen she’ll make it all right; beruhigend: auch don’t worry, she’ll make it; er kommt schon noch he’ll come eventually; die Zinsen steigen schon noch the interest rates are bound to go up; the interest rates will go up, you’ll see; ich mach’s schon leave it to me; es wird schon gehen it’ll be all right, I’ll etc. manage (somehow); das ist schon möglich that could be; betonter: that’s quite possible; das lässt sich schon machen mit Vorbehalt: we etc. might be able to do that, it’s doable; (es ist kein Problem) that’s no problem, no problem umg.; wir können schon mit ihm reden (sind bereit) we don’t mind talking to him; ich kann mir schon denken, was... I can (just) imagine what...; er ist schon eingebildet he’s certainly bigheaded; das war schon Glückssache that really was a stroke of luck; das ist schon eine große Frechheit! that really is a bit much; schon gut! it’s all right, never mind; (das reicht) that’ll do6. umg., auffordernd, ermunternd: mach schon! get a move on, will you?; komm schon! come on, then; geh schon! go on, then; nun sag schon, wie’s war come on, tell us ( oder me) what it was like; gib’s schon zu! come on, admit it!7. einräumend oder bedingend: schon, aber... yes, but...; ich verstehe / möchte schon, aber... I can see that / I’d like to, but...; ich kenne sie schon, aber... I do know her, but...; sie müsste sich schon etwas mehr anstrengen she’d have to make more of an effort, of course; das ist schon wahr, aber... that’s (certainly) ( oder may be) true, but...; wenn du schon ( mal) da bist since you’re here8. (ohnehin) es ist so schon teuer genug it’s expensive enough as it is; schon gar nicht least of all; morgen schon gar nicht least of all tomorrow9. umg., rhetorisch: na wenn schon! so what; iro. so?; was macht das schon? what does it matter?; was heißt das schon? so?, that doesn’t mean a thing; wem nützt das schon? who is that supposed to help?; wer braucht / kauft so was schon? who on earth needs / buys something like that?; was verstehst du schon davon? what do you know about it?; wer könnte da schon nein sagen? who could possibly say no (to that)?; wer ist da? - na, wer schon? who’s there? - who do you think?10. umg.: wenn schon, denn schon (wenn man sich auf etw. einlässt) in for a penny (Am. dime), in for a pound (Am. dollar); (wenn man etw. unternimmt) anything worth doing, is worth doing well* * *ever; already; yet; by now* * *[ʃøːn]1. adj1) (= hübsch anzusehen) beautiful, lovely; Mann handsomena, schö́nes Kind (inf) — well then, beautiful (inf)
See:→ Auge2) (= nett, angenehm) good; Erlebnis, Stimme, Musik, Wetter good, lovely; Gelegenheit great, splendiddie schö́nen Künste — the fine arts
die schö́ne Literatur — belles-lettres sing
das ist ein schö́ner Tod — that's a good way to die
eines schö́nen Tages — one fine day
(wieder) in schö́nster Ordnung (nach Krach etc) — back to normal (again)
in schö́nster Eintracht or Harmonie — in perfect harmony
das Schöne beim Skilaufen ist... — the nice thing about skiing is...
das Schönste daran ist... — the beauty of it is..., the nicest or best thing about it is...
schö́ne Ferien!, schö́nen Urlaub! — have a good or nice holiday (esp Brit) or vacation (US)
schö́nes Wochenende — have a good or nice weekend
schö́nen guten Tag — a very good morning/afternoon/evening to you
war es schö́n im Urlaub? — did you have a nice or good holiday (esp Brit) or vacation (US)?
war es schö́n bei Tante Veronika? — did you have a nice or good time at Aunt Veronika's?
schö́n, dass du gekommen bist — nice of you to come
es ist schö́n, dass du wieder da bist — it's good to have you back
schö́ner, heißer Kaffee — nice hot coffee
ein schö́ner frischer Wind — a nice fresh wind
du bist mir ein schö́ner Freund/Vater/Held etc — a fine friend/father/hero etc you are, you're some friend/father/hero etc
du machst or das sind mir ja schö́ne Sachen or Geschichten — here's or this is a pretty state of things, here's a pretty kettle of fish (inf)
von dir hört man schö́ne Sachen or Geschichten — I've been hearing some nice or fine things about you
das wäre ja noch schö́ner (inf) — that's (just) too much!
es wird immer schö́ner (inf) — things are going from bad to worse
See:4) (inf = gut) nicedas war nicht schö́n von dir (inf) — that wasn't very nice of you
zu schö́n, um wahr zu sein (inf) — too good to be true
schö́n, schö́n, (also) schö́n, sehr schö́n, na schö́n — fine, okay, all right
schö́n und gut, aber... — (that's) all well and good but..., that's all very well but...
5) (= beträchtlich, groß) Erfolg great; Strecke, Stück Arbeit, Alter goodein schö́nes Stück weiterkommen — to make good progress
eine ganz schö́ne Leistung — quite an achievement
eine ganz schö́ne Arbeit — quite a lot of work
eine ganz schö́ne Menge — quite a lot
das hat eine schö́ne Stange Geld gekostet (inf) — that cost a pretty penny
2. adv1)(= hübsch)
sich schö́n anziehen — to get dressed upschö́n machen (Kind) — to dress up; (Wohnung, Straßen) to decorate
sich schö́n machen — to get dressed up, to dress (oneself) up
2) (bei Verben) (= gut) well; sich waschen, verarbeiten lassen easily; scheinen brightly; schreiben beautifully; (= richtig, genau) ansehen, durchlesen etc carefullyes schö́n haben — to be well off; (im Urlaub etc) to have a good time (of it)
etw am schö́nsten machen — to do sth best
See:→ danke, bitte3)(= angenehm)
schö́n weich/warm/stark etc — nice and soft/warm/strong etc4)schlaf schö́n — sleep wellamüsiere dich schö́n — have a nice or good time
erhole dich schö́n — have a good rest
See:→ grüßen5) (inf = brav, lieb) nicelyiss mal schö́n deinen Teller leer — eat it all up nicely (now), be a good girl/boy and eat it all up
sag schö́n "Guten Tag" — say "hello" nicely
sei schö́n still/ordentlich etc (als Aufforderung) — be nice and quiet/tidy etc
sei schö́n brav — be a good boy/girl
fahr schö́n langsam — drive nice and slowly
See:6) (inf = sehr, ziemlich) reallyschö́n wehtun — to hurt oneself a lot
sich schö́n täuschen — to make a big mistake
sich schö́n ärgern — to be very angry
jdn schö́n erschrecken — to give sb quite a or a real fright
ganz schö́n teuer/kalt — pretty expensive/cold
(ganz) schö́n weit weg — a long or good way off, quite a distance away
ganz schö́n lange — quite a while
(ganz) schö́n viel Geld kosten — to cost a pretty penny
* * *1) (before a particular time; previously: I had already gone when Tom arrived; I don't want that book - I've read it already.) already2) (before the expected time: Are you leaving already?; He hasn't gone already, has he?) already3) yet* * *[ʃo:n]I. adv1. (jetzt)sind wir \schon da? are we there yet?hast du \schon gehört? have you heard?sie kommen \schon heute they're coming todaydu willst \schon gehen? you want to leave now [or already]?nach fünf Minuten war ich \schon fertig I was finished after only five minutes, I was already finished after five minutes\schon bald darauf very soon after▪ es ist \schon...:es ist \schon spät it is already late [or late already2. (danach)nur eine Minute, und \schon bin ich weg just one minute, and then I'm gonekaum leg ich mich hin, \schon klingelt das Telefon wieder I hardly have time to lie down before the telephone rings yet again formkaum verließ sie das Zimmer, \schon rauchte er she had hardly left the room when he lit up3. (vorab)ihr könnt [ja] \schon [mal] anfangen you can start now4. (wirklich)was, \schon 5 Uhr? what, 5 o'clock already?er wiegt \schon 200 kg! he now weighs 200 kg!eine kleine Menge kann \schon Wunder wirken just [or even] a small amount can work wonders\schon ein Teilerfolg würde sich lohnen even a partial success would be worth itCD-Rohlinge gibt es \schon für ein paar Cent blank CDs can be had for as little as a few cents\schon 8-Jährige surfen im Internet children as young as eight are surfing the internet5. (früher)\schon in den Siebzigern gab es Mikrocomputer there were microcomputers as early as [or back in] the seventies\schon Ovid schrieb darüber/über diese Idee that/that idea is as old as Ovid\schon als Kind wollte ich Schauspieler werden since I was a child I've always wanted to be an actor\schon damals/gestern/jetzt even at that time/even yesterday/even now\schon früh early on\schon immer alwayssie war \schon immer schwierig she always was difficultich sagte es ja \schon immer I've always said so\schon seit Jahren for years [now]\schon lange/länger for a long time [now]\schon oft several times [already]6. (inzwischen)das kenn ich \schon I know that alreadyich wollte vorher \schon fragen I wanted to ask anyway\schon [ein]mal everhast du \schon mal Austern gegessen? have you ever eaten oysters?wie \schon gesagt as was/has been said already [or beforehand]wie \schon so oft as was/has been often the case [before]7. (allein)warum sich beklagen? es geht uns \schon so schlecht why complain? we're badly off as it is\schon darum/deshalb/aus dem Grunde for that reason alone\schon die Tatsache, dass... the fact alone that..., the very fact that...\schon Grund genug sein to be already reason enough; s.a. alleinII. part1. (wirklich)das ist \schon eine Schande! that really is a disgrace!es ist \schon wahr it's true all rightich sehe \schon,... I can see,...ich kann mir \schon denken, was du willst I can well imagine what you wantdas will \schon was heißen those are promising wordsdu wirst \schon sehen! you'll see!es ist \schon angenehm, nichts zu tun it really is pleasant doing nothingdas will ich nicht, und \schon gar nicht von dir I don't want it, and especially not from you\schon wieder [once] againnicht das/sie \schon wieder! not that/her again!jetzt komm \schon! hurry up!hör \schon auf damit! will you stop that!sag doch \schon! out with it!geh \schon! go on!gib \schon her! come on, give it here!mach \schon! hurry up!3. (aber)wenn du \schon nicht bleibst, [dann] iss eine Kleinigkeit if you really can't stay, then have a bite to eatwenn ich euch \schon fahre, dann [aber] vor Mitternacht if I do drive you, then before midnight4. (irgendwie) all rightdanke, es geht \schon thanks, I can managees wird \schon klappen it will work out all right5. (irgendwann) in the end, one dayes wird \schon noch [mal] klappen it will work out in the end [or one day6. (eigentlich)ich glaube \schon I think soso was kann \schon mal vorkommen such things can happenLust hätte ich \schon, nur keine Zeit I do feel like it, I simply don't have timedas stimmt \schon that's true enoughdas ist \schon möglich/wahr that's possible/true, I suppose\schon möglich, aber [o doch] [o nur] nicht sehr wahrscheinlich that's possible, but not very probable[ja] \schon[, aber...] [well] yes [or sure] [, but...]findest du sie attraktiv? — ja, \schon do you think she's attractive? — yes, she's okay\schon gut! okay! famwir durften nicht draußen spielen, die anderen [aber] \schon we weren't allowed to play outside, but the others wereauf dieser Straße kommen Sie nicht nach Köln, auf der \schon you won't get to Cologne on this road, but on that onewas ist \schon Reichtum? what's wealth of all things?was hast du \schon zu sagen? what have you of all people got to say?was sind \schon zehn Jahre? what do ten years matter?was macht das \schon? what does it matter?was nützt das \schon? what possible use is that?wen interessiert das \schon? who's possibly interested?9. (nur)wenn ich das \schon rieche/sehe! the mere smell/sight of that!wie war \schon Ihr Name? what was your name again?* * *1.er kommt schon heute/ist schon gestern gekommen — he's coming today/he came yesterday
er ist schon da/[an]gekommen — he is already here/has already arrived
schon damals/jetzt — even at that time or in those days/even now
schon [im Jahre] 1926 — as early as 1926; back in 1926
2) (fast gleichzeitig) there and thener schwang sich auf das Fahrrad, und schon war er weg — he jumped on the bicycle and was away [in a flash]
3) (jetzt)schon [mal] — now; (inzwischen) meanwhile
4) (selbst, sogar) even; (nur) only5) (ohne Ergänzung, ohne weiteren Zusatz) on its own[allein] schon der Gedanke daran ist schrecklich — the mere thought or just the thought of it is dreadful
2.schon darum od. aus diesem Grund — for this reason alone
1) (verstärkend) really; (gewiss) certainly2) (ugs. ungeduldig): (endlich)nun komm schon! — come on!; hurry up!
und wenn schon! — so what; what if he/she/it does/did/was etc.
3) (beruhigend): (wahrscheinlich) all righter wird sich schon wieder erholen — he'll recover all right; he's sure to recover
4) (zustimmend, aber etwas einschränkend)Lust hätte ich schon, nur keine Zeit — I'd certainly like to, but I've no time
das ist schon möglich, nur... — that is quite possible, only...
5) (betont): (andererseits)er ist nicht besonders intelligent, aber sein Bruder schon — he's not particularly intelligent, but his brother is
6) (einschränkend, abwertend)was weiß der schon! — what does 'he know [about it]!
* * *A. adj1. (attraktiv) nice; (ausgesprochen schön) beautiful; Frau: auch attractive; Mann: handsome, good-looking; Kind: lovely; Tier: beautiful;schöne Schrift nice handwriting;schöne Stimme attractive voice; Singstimme: beautiful voice;er ist kein schöner Mann, aber … he’s not good-looking (hum he’s no Adonis), but …;eine hinreißend schöne Frau a stunningly beautiful woman;sich schön machen dress up, make o.s. smart (US neat); (sich schminken) put one’s make-up ( oder face umg) on;sich für jemanden schön machen try to look one’s best for sb;sei schön und halt den Mund! umg be a wonderful friend ( oder do me a favo[u]r) and keep your mouth shut2.die schönen Künste the fine arts;schöne Literatur belles-lettres pl, belletristic literatureein schöner Erfolg a great success;schönes Wetter good ( oder fine) weather;ein schönes Beispiel der Barockdichtung a fine example of Baroque poetry;na schön! (also gut) all right then;zu schön, um wahr zu sein too good to be true;das ist alles schön und gut, aber … that’s all very well, but …;das Schöne daran the great thing about it;das Schönste kommt noch besonders iron you haven’t heard the best part yet, it gets better; → anrichten4. (angenehm) nice, pleasant;schöner heißer Tee umg nice hot (cup of) tea;ein paar schöne Stunden a few pleasant ( stärker: happy) hours;das war ein schöner Tag that was a lovely day;schönen Tag noch! besonders US have a nice day;schönes Wochenende! have a nice weekend;war es schön im Urlaub? did you have a nice holiday?;das ist schön von ihm that’s (very) kind ( oder nice) of him;schöner Tod easy death;schön wär’s! wouldn’t that be nice; (ist unwahrscheinlich) what a hope!, that’ll be the day!;er macht nur schöne Worte it’s all fine words with him5. umg (beträchtlich) considerable;eine schöne Strecke laufen walk quite a way ( oder distance);eine ganz schöne Entfernung quite a considerable distance;ein schönes Stück vorankommen make a fair bit of progress;ein schönes Stück Arbeit a pretty big job;eine schöne Summe a tidy sum;ein ganz schönes Alter a fine old age;du hast mir einen schönen Schreck eingejagt you gave me quite a scare;das ist ja eine schöne Enttäuschung that’s a big disappointment6. umg, iron:das sind mir schöne Sachen that’s a fine kettle of fish;du bist mir ein schöner Freund a fine friend you are;das wäre ja noch schöner! that’d be the last straw, that’s the last thing we want; → Aussicht, Bescherung etc7.eines schönen Tages one day; zukünftig: one of these daysB. adv1. nicely, beautifully etc; → A2. umg (sehr) really, pretty;schön warm nice and warm;der Kaffee ist schön/ganz schön heiß the coffee is nice and hot/really hot;ganz schön kalt auch damned cold;sei schön brav! be a good boy ( oder girl) now;es ist ganz schön schwer that’s some weight; (schwierig) it’s pretty difficult;du hast mich ganz schön erschreckt you gave me quite a scare;ich habe mich schön gelangweilt I was bored stiff;da wärst du schön dumm you’d be a right (US complete) fool3.du hast es schön! lucky you!4. umg, iron:jetzt steh ich schön da I look a right (US complete) fool now;da ist er aber schön angekommen he got more than he had bargained for;es kommt noch schöner it gets even better, you haven’t heard the best part yet5.wie man so schön sagt umg as they say;* * *1.er kommt schon heute/ist schon gestern gekommen — he's coming today/he came yesterday
er ist schon da/[an]gekommen — he is already here/has already arrived
schon damals/jetzt — even at that time or in those days/even now
schon [im Jahre] 1926 — as early as 1926; back in 1926
2) (fast gleichzeitig) there and thener schwang sich auf das Fahrrad, und schon war er weg — he jumped on the bicycle and was away [in a flash]
3) (jetzt)schon [mal] — now; (inzwischen) meanwhile
4) (selbst, sogar) even; (nur) only5) (ohne Ergänzung, ohne weiteren Zusatz) on its own[allein] schon der Gedanke daran ist schrecklich — the mere thought or just the thought of it is dreadful
2.schon darum od. aus diesem Grund — for this reason alone
1) (verstärkend) really; (gewiss) certainly2) (ugs. ungeduldig): (endlich)nun komm schon! — come on!; hurry up!
und wenn schon! — so what; what if he/she/it does/did/was etc.
3) (beruhigend): (wahrscheinlich) all righter wird sich schon wieder erholen — he'll recover all right; he's sure to recover
4) (zustimmend, aber etwas einschränkend)Lust hätte ich schon, nur keine Zeit — I'd certainly like to, but I've no time
das ist schon möglich, nur... — that is quite possible, only...
5) (betont): (andererseits)er ist nicht besonders intelligent, aber sein Bruder schon — he's not particularly intelligent, but his brother is
6) (einschränkend, abwertend)was weiß der schon! — what does 'he know [about it]!
* * *adv.already adv.yet adv. -
108 da
I Adv.1. (dort) there; hier und da here and there; da, wo where; da vorn(e) / hinten there at the front / back; da oben / unten up / down there; da draußen oder hinaus out there; da drinnen oder hinein in there; da drüben oder hinüber over there, Am. yonder umg.; gleich sind wir da we’re nearly there, we’ll be there soon; wer da? who goes there?; ist da jemand? is there anybody there?; da und da umg., wenn einem etwas nicht einfällt: what’s-its-name, thingummy, thingamajig; he du da! umg. hey you (over there)!; den oder das da umg. that one; der / die da umg. that man / woman over there; der / die da war’s umg. it was him / her2. (hier) here; da und dort here and there; dieser oder diese oder dies(es) da this one; da bin ich here I am; da kommt sie here she comes; da, nimm schon! umg. here (you go), take it!; da (hast du’s)! umg. there you are (auch fig.); da haben wir’s umg. (ich hab’s gefunden) there it is, got it; (das ist geschafft) done it; (jetzt ist es passiert) that had to (go and) happen, didn’t it?; ich bin gleich wieder da I’ll be back in a minute; wenn Sie schon da sind while you’re here; ist noch Brot da? is there any bread left?; es ist keine Milch mehr da we’ve run ( oder we’re) out of milk; jetzt ist er wieder da fig. (bei Bewusstsein) he’s come (a)round again; ( wieder) voll da sein umg., fig. be (back) in top form3. da sein (existieren) be there; (noch leben) still be alive; da sein für oder zu Zweck: be there for; noch nie da gewesen unheard-of, unprecedented; so etwas ist noch nie da gewesen that’s never happened before; Geld ist dafür oder dazu da, dass man es ausgibt money is there to be spent; er ist nur für sie da he’s only got time for her; weitS. he lives for her; ich bin immer für dich da I’ll always be around when you need me4. umg.; in Ausrufen: sieh da! well just look at that!; iro. lo and behold!; ... und siehe da, auf einmal klappt es! surprise surprise, all of a sudden it works!; nichts da! forget it!; heda5. als Füllwort: als da sind oder wären for instance, such as; als er sie sah, da lachte er when he saw her he laughed; es gibt Leute, die da glauben there are people who believe; was da kommen mag whatever happens6. zeitlich: (dann, damals) then, at that time; da erst only then; von da an from then on, since then; hier und da now and then; da gab es noch keinen Strom there was no electricity in those days; da war sie plötzlich weg then suddenly ( oder all of a sudden) she was gone7. (in diesem Fall) there, in that case, under the circumstances; was lässt sich da machen? what can be done about it?; da irren Sie sich you’re mistaken there; da wäre ich ( doch) dumm I would be stupid to do so; da fragst du noch? do you really need to ask?; da fragt man sich wirklich(, warum) it really makes you wonder (why); da kann man nichts machen what can you do about it?, there’s not much you can do about it8. umg.; (aus diesem Grund) therefore, so; er ist sehr reich, da kann er sich das leisten he’s very ( oder really) rich, so he can afford it9. umg.; einleitend: da fällt mir etwas ein it’s just occurred to me, the thought strikes me; da soll es jetzt ein neues Mittel geben, das... supposedly there’s a new medicine which...; wie geht das? - da musst du erst einmal... first you have to...; wo ist das? - da gehst du erst geradeaus, dann... go straight ahead first ( oder to begin with), then...10. da... bei, für, nach etc. nordd. dabei, dafür, danach etc.II Konj.1. (weil) (seeing) as, since, because; da aber oder jedoch but since; since..., however da sie ja oder doch oder nun schon einmal hier ist,... seeing as she’s here,..., da dem so ist since that’s the case, in that case, da ich keine Nachricht erhalten hatte, ging ich weg not having received any news, I left2. zeitlicha) (nachdem, wo) after; jetzt, da es entschieden war now that it has been decided;b) geh. (als) as, when, while; jetzt oder nun, da es... now, when it...; in dem Augenblick, da er... the moment he...* * *for the reason that (Konj.); as (Konj.); since (Konj.); because (Konj.);(dann) then (Adv.);(dort) there (Adv.);(hier) here (Adv.)* * *[daː]1. adves liegt da draußen/drinnen/drüben/vorn —
das liegt etwa da herum — it's somewhere round about there, it's somewhere thereabouts
geh da herum — go round there
da und da — what's-its-name (inf)
hier und da, da und dort — here and there
he, Sie da! — hey, you there!
die Frau da — that woman ( over) there
da bin ich/sind wir — here I am/we are
da kommt er ja — here he comes
wir sind gleich da — we'll soon be there, we're almost there
da, wo... — where...
wo die Straße über den Fluss geht, da fängt Schottland an — Scotland begins where the road crosses the river, where the road crosses the river, that's where Scotland begins
ach, da war der Brief! — so that's where the letter was
da möchte ich auch einmal hinfahren (inf) — I'd like to go there one day
geben Sie mir ein halbes Pfund von dem da — give me half a pound of that one (there)
da hast du deinen Kram/dein Geld! — (there you are,) there's your stuff/money
da, nimm schon! — here, take it!
See:→ da sein2) (zeitlich = dann, damals) thenich ging gerade aus dem Haus, da schlug es zwei — I was just going out of the house when the clock struck two
vor vielen, vielen Jahren, da lebte ein König (liter) —
da werden wir uns den Schaden mal ansehen (inf) — let's have a look at the damage
da siehst du, was du angerichtet hast — now see what you've done
sie weinte, da ließ er sich erweichen — when she started to cry he softened, she started to cry, whereupon he softened (liter)
als er das Elend der Leute sah, da nahm er sich vor... — when he saw the people's suffering he decided...
4) (= folglich) so; (= dann) thenes war niemand im Zimmer, da habe ich... — there was nobody in the room, so I...
wenn ich schon gehen muss, da gehe ich lieber gleich — if I have to go, (then) I'd rather go straight away
5) (inf = in diesem Fall) thereda muss man vorsichtig sein — you've got to be careful there
da kann man or lässt sich nichts machen — nothing can be done about it
da könnte man aus der Haut fahren — it would drive you mad (esp Brit) or crazy (inf)
da kann man nur lachen/sich nur fragen, warum — you can't help laughing/asking yourself why
und da soll einer or ein Mensch wissen, warum! — and you're meant to know why!
da fragt man sich ( doch), ob der Mann noch normal ist — it makes you wonder if the man's normal
da hat doch jemand gelacht/alle Kirschen gegessen — somebody laughed/has eaten all the cherries
6)(zur Hervorhebung)
wir haben da eine neue Mitschülerin/Ausführung des Artikels — we've got this new girl in our school/this new modelda fällt mir gerade ein... — it's just occurred to me...
7)See:2. conj1) (= weil) as, since, seeing that2) (liter = als) whendie Stunde, da du... — the hour when you...
nun or jetzt, da — now that
* * *1) (because: Since you are going, I will go too.) since2) (used to introduce sentences in which a state, fact etc is being announced: There has been an accident at the factory; There seems to be something wrong; I don't want there to be any mistakes in this.) there3) (at that time; at that point in a speech, argument etc: There I cannot agree with you; Don't stop there - tell me what happened next!) there4) ((with the subject of the sentence following the verb except when it is a pronoun) used at the beginning of a sentence, usually with be or go, to draw attention to, or point out, someone or something: There she goes now! There it is!) there5) ((placed immediately after noun) used for emphasis or to point out someone or something: That book there is the one you need.) there* * *da[ˈda:]I. advAthen? \da möchte ich auch einmal hin! Athens? I'd like to go there too one day!die Straße \da ist es it's the street over there\da sein to be here/thereist denn kein Brot mehr \da? isn't there any more bread?das ist genau dazu \da it's there for just that purpose, that's what it's there fores ist dazu \da, um benutzt zu werden it's there to be usedist \da jemand? [is] anybody there?es ist niemand \da nobody's here/there/inich bin gleich wieder \da I'll be back in a minutevon seinen Freunden sind nicht mehr viele \da not many of his friends are leftdieser Fall war noch nie \da gewesen this hasn't happened before\da bist du ja! there you are!ach, \da lag/stand das! oh, that's where it was!für jdn \da sein to be there for sbich bin immer für dich \da I'll always be here/there for you [or if you need me]\da drüben/hinten/vorne over there\da draußen/drinnen out/in thereder/die/das... \da this/that... [over here/there]geben Sie mir bitte ein halbes Pfund von dem \da! I'd like half a pound of this/that [here/there] please!\da und dort here and there\da, wo... wheresie macht am liebsten \da Urlaub, wo es warm ist she prefers to go on holiday to warm placesendlich war der Moment \da, auf den sie gewartet hatte the moment which she had waited for had finally arrived [or come]vor vielen, vielen Jahren, \da lebte ein König (liter) many, many years ago there lived a king\da und dort now and then3. (daraufhin) and [then]von \da an herrschte endlich Ruhe after that it was finally quiet\da bin ich ganz deiner Meinung I completely agree with youdie Sache ist todernst, und \da lachst du noch? the matter is dead[ly] serious and you're still laughing?ich dachte, \da sei alles klar? I thought everything had been agreed upon?II. interj here![he,] Sie \da! [hey,] you there!III. konjjetzt, \da alles geklärt ist, kannst du nicht mehr absagen now that everything has been arranged you can't cry off anymore* * *1.1) (dort) thereda draußen/drüben/unten — out/over/down there
da hinten/vorn[e] — [there] at the back/front
he, Sie da! — hey, you there!
der Kerl da — that fellow [over there]
halt, wer da? — (Milit.) halt, who goes there?
da bist du ja! — there you are [at last]!
da, ein Reh! — look, [there's] a deer!
da, wo die Straße nach X abzweigt — where the road to X turns off; at the turning for X
da und dort — here and there; (manchmal) now and again or then
2) (hier) hereda, nimm schon! — here [you are], take it!; s. auch dahaben
3) (zeitlich) then; (in dem Augenblick) at that momentin meiner Jugend, da war alles besser — back in my young days, everything was better [then]
4) (deshalb)der Zug war schon weg, da habe ich den Bus genommen — the train had already gone, so I took the bus
5) (ugs.): (in diesem Fall)da kann man nichts machen — there's nothing one can do about it or that
da kann ich [ja] nur lachen! — that's plain ridiculous!
6) (altertümelnd): (nach Relativpronomen; wird nicht übersetzt)..., der da sagt —..., who says
7) (hervorhebend; wird meist nicht übersetzt)ich habe da einen Kollegen, der... — I have a colleague who...
da fällt mir noch was ein — [oh yes] another thought strikes me
8)da sein — (existieren) exist; (übrig sein) be left; (anwesend sein) be about or around; (im Haus, zu Hause sein) be in; (zu sprechen sein) be available; (angekommen, eingetroffen sein) have arrived; (fig.) < case> have occurred; < moment> have arrived; < situation> have arisen
ich bin gleich wieder da — I'll be right or straight back
2.dafür od. dazu ist es ja da! — (coll.) that's what it's [there] for!
Konjunktion (weil) as; since* * *daA. adv1. (dort) there;hier und da here and there;da, wo where;da vorn(e)/hinten there at the front/back;da oben/unten up/down there;hinaus out there;hinein in there;gleich sind wir da we’re nearly there, we’ll be there soon;wer da? who goes there?;ist da jemand? is there anybody there?;he du da! umg hey you (over there)!;das da umg that one;der/die da umg that man/woman over there;der/die da war’s umg it was him/her2. (hier) here;da und dort here and there;dies(es) da this one;da bin ich here I am;da kommt sie here she comes;da, nimm schon! umg here (you go), take it!;da (hast du’s)! umg there you are (auch fig);da haben wir’s umg (ich hab’s gefunden) there it is, got it; (das ist geschafft) done it; (jetzt ist es passiert) that had to (go and) happen, didn’t it?;ich bin gleich wieder da I’ll be back in a minute;wenn Sie schon da sind while you’re here;ist noch Brot da? is there any bread left?;jetzt ist er wieder da fig (bei Bewusstsein) he’s come (a)round again;3.zu Zweck: be there for;noch nie da gewesen unheard-of, unprecedented;so etwas ist noch nie da gewesen that’s never happened before;dazu da, dass man es ausgibt money is there to be spent;ich bin immer für dich da I’ll always be around when you need mesieh da! well just look at that!; iron lo and behold!;… und siehe da, auf einmal klappt es! surprise surprise, all of a sudden it works!;5. als Füllwort:wären for instance, such as;als er sie sah, da lachte er when he saw her he laughed;es gibt Leute, die da glauben there are people who believe;was da kommen mag whatever happens6. zeitlich: (dann, damals) then, at that time;da erst only then;von da an from then on, since then;hier und da now and then;da gab es noch keinen Strom there was no electricity in those days;da war sie plötzlich weg then suddenly ( oder all of a sudden) she was gone7. (in diesem Fall) there, in that case, under the circumstances;was lässt sich da machen? what can be done about it?;da irren Sie sich you’re mistaken there;da wäre ich (doch) dumm I would be stupid to do so;da fragst du noch? do you really need to ask?;da fragt man sich wirklich(, warum) it really makes you wonder (why);da kann man nichts machen what can you do about it?, there’s not much you can do about iter ist sehr reich, da kann er sich das leisten he’s very ( oder really) rich, so he can afford itda fällt mir etwas ein it’s just occurred to me, the thought strikes me;da soll es jetzt ein neues Mittel geben, das … supposedly there’s a new medicine which …;wie geht das? -da musst du erst einmal … first you have to …;wo ist das? -da gehst du erst geradeaus, dann … go straight ahead first ( oder to begin with), then …10.B. konj1. (weil) (seeing) as, since, because;jedoch but since;since …, howevernun schon einmal hier ist, … seeing as she’s here, …,da dem so ist since that’s the case, in that case,da ich keine Nachricht erhalten hatte, ging ich weg not having received any news, I left2. zeitlich (nachdem, wo) after;jetzt, da es entschieden war now that it has been decided; geh (als) as, when, while;nun, da es … now, when it …;in dem Augenblick, da er … the moment he …* * *1.1) (dort) thereda draußen/drüben/unten — out/over/down there
da hinten/vorn[e] — [there] at the back/front
he, Sie da! — hey, you there!
der Kerl da — that fellow [over there]
halt, wer da? — (Milit.) halt, who goes there?
da bist du ja! — there you are [at last]!
da, ein Reh! — look, [there's] a deer!
da, wo die Straße nach X abzweigt — where the road to X turns off; at the turning for X
da und dort — here and there; (manchmal) now and again or then
2) (hier) hereda, nimm schon! — here [you are], take it!; s. auch dahaben
3) (zeitlich) then; (in dem Augenblick) at that momentin meiner Jugend, da war alles besser — back in my young days, everything was better [then]
4) (deshalb)der Zug war schon weg, da habe ich den Bus genommen — the train had already gone, so I took the bus
5) (ugs.): (in diesem Fall)da kann ich [ja] nur lachen! — that's plain ridiculous!
6) (altertümelnd): (nach Relativpronomen; wird nicht übersetzt)..., der da sagt —..., who says
7) (hervorhebend; wird meist nicht übersetzt)ich habe da einen Kollegen, der... — I have a colleague who...
da fällt mir noch was ein — [oh yes] another thought strikes me
8)da sein — (existieren) exist; (übrig sein) be left; (anwesend sein) be about or around; (im Haus, zu Hause sein) be in; (zu sprechen sein) be available; (angekommen, eingetroffen sein) have arrived; (fig.) < case> have occurred; < moment> have arrived; < situation> have arisen
ich bin gleich wieder da — I'll be right or straight back
dafür od. dazu ist es ja da! — (coll.) that's what it's [there] for!
2.ganz od. voll da sein — (klar bei Bewusstsein sein) be completely with it
Konjunktion (weil) as; since* * *adv.as adv.here adv.there adv.yet adv. -
109 as
1. adverb in main sentence(in same degree)as... [as...] — so... [wie...]
they did as much as they could — sie taten, was sie konnten
2. relative adverb or conjunction in subordinate clauseas good a player [as he] — ein so guter Spieler [wie er]
1) (expr. degree)[as or so]... as... — [so...] wie...
as quickly as possible — so schnell wie möglich
as... as you can — so...[, wie] Sie können
come as quickly as you can — kommen Sie, so schnell Sie können
2) (though)... as he etc. is/was — obwohl er usw.... ist/war
intelligent as she is,... — obwohl sie ziemlich intelligent ist,...
safe as it might be,... — obwohl es vielleicht ungefährlich ist,...
3) (however much)try as he might/would, he could not concentrate — sosehr er sich auch bemühte, er konnte sich nicht konzentrieren
4) (expr. manner) wieas it were — sozusagen; gewissermaßen
5) (expr. time) als; währendas we climbed the stairs — als wir die Treppe hinaufgingen
6) (expr. reason) da7) (expr. result)so... as to... — so... zu
8) (expr. purpose)so as to... — um... zu...
9) (expr. illustration) wie [zum Beispiel]3. prepositionindustrial areas, as the north-east of England for example — Industriegebiete wie zum Beispiel der Nordosten Englands
1) (in the function of) alsspeaking as a parent,... — als Mutter/Vater...
2) (like) wie4. relative pronoun(which)they danced, as was the custom there — sie tanzten, wie es dort Sitte war
he was shocked, as were we all — er war wie wir alle schockiert
the same as... — der-/die-/dasselbe wie...
5.they enjoy such foreign foods as... — sie essen gern ausländische Lebensmittel wie...
as for... — was... angeht
as from... — von... an
as is — wie die Dinge liegen; wie es aussieht
the place is untidy enough as it is — es ist schon liederlich genug[, wie es jetzt ist]
as of... — (Amer.) von... an
as to — hinsichtlich (+ Gen.)
* * *[æz] 1. conjunction2) (because: As I am leaving tomorrow, I've bought you a present.) weil3) (in the same way that: If you are not sure how to behave, do as I do.) so wie4) (used to introduce a statement of what the speaker knows or believes to be the case: As you know, I'll be leaving tomorrow.) wie5) (though: Old as I am, I can still fight; Much as I want to, I cannot go.) obgleich6) (used to refer to something which has already been stated and apply it to another person: Tom is English, as are Dick and Harry.) so wie2. adverb(used in comparisons, eg the first as in the following example: The bread was as hard as a brick.) so...wie3. preposition1) (used in comparisons, eg the second as in the following example: The bread was as hard as a brick.) so...wie2) (like: He was dressed as a woman.) wie3) (with certain verbs eg regard, treat, describe, accept: I am regarded by some people as a bit of a fool; He treats the children as adults.) wie4) (in the position of: He is greatly respected both as a person and as a politician.) als•- as for- as if / as though
- as to* * *as[æz, əz]I. conj1. (while) alsshe sat watching him \as he cooked the dinner sie saß da und schaute ihm dabei zu, wie er das Abendessen kochtehe gets more and more attractive \as he gets older er wird mit zunehmendem Alter immer attraktiver\as I was getting into the car, I noticed a piece of paper on the seat beim Einsteigen bemerkte ich ein Stück Papier auf dem Autositzknowing him \as I do, he won't do it wie ich ihn kenne, wird er es nicht tun\as is often the case with children,... wie das bei Kindern oft ist,...she is an actor, \as is her brother sie ist Schauspielerin, wie ihr Bruderall merchandise is sold \as is esp AM alle Waren werden verkauft, wie sie sinddo \as I say! mach, was ich sage!I'd never seen him looking so miserable \as he did that day ich habe ihn noch nie so traurig gesehen wie an dem Tag\as things happened [or stood] [or turned out],... wie sich zeigte,...\as it stood at the time,... so wie die Dinge damals standen,...exactly \as genauso wiejust \as so wie\as it is (already) sowieso schonI've spent far too much money \as it is ich habe sowieso schon zu viel Geld ausgegeben\as it were sozusagenhe's a little on the large side, \as it were er ist, sagen wir [ein]mal, ein bisschen groß geraten\as it happens rein zufällig\as it happens, I met him this morning rein zufällig [o wie der Zufall will], habe ich ihn heute Morgen getroffen\as if [or though] als obshe looked at me \as if she didn't understand a word sie schaute mich als, als würde sie kein Wort verstehenit isn't \as if she wasn't warned es ist ja nicht so, dass sie nicht gewarnt worden wäre, schließlich war sie ja gewarnt\as if I care[d]! als ob mich das interessieren würde!\as you were out, I left a message weil du nicht da warst, habe ich eine Nachricht hinterlassenhe may need some help \as he's new er braucht vielleicht Hilfe, weil er neu ist4. (used to add a comment) wie\as already mentioned,... wie bereits erwähnt,...\as you know,... wie du weißt,...she smiled and I smiled back, \as you do sie lächelte und ich lächelte zurück, du weißt schon5. (though)such riches \as he has, he is still not happy so reich er auch ist, glücklich ist er noch immer nichtangry \as he was,... so verärgert er auch war,...sweet \as he is,... so süß er auch ist,...try \as he might,... so sehr er es auch versucht,...6.▶ \as for... was... betriffthe wasn't thrilled, \as for me, I thought it a good idea er war nicht begeistert, ich dagegen hielt es für eine gute Idee▶ \as from [or of] ab\as from [or of] her 18th birthday, she is free to use the money nach der Vollendung des 18. Lebensjahres kann sie frei über das Geld verfügen\as of [or from] tomorrow/the first/next Monday ab morgen/dem Ersten/nächsten [o nächstem] Monat\as of [or from] now/today von jetzt/heute an, ab jetzt/heute▶ \as to... was... angeht\as to her manual skills, we'll have to work on them was ihre handwerklichen Fähigkeiten angeht, daran müssen wir noch arbeiten\as to where we'll get the money from, we'll talk about that later wir müssen später noch besprechen, wo wir das Geld hernehmenhe was uncertain \as to which road to take er war sich nicht sicher, welche Straße er nehmen sollteyou can revise them \as and when I send them to you du kannst sie redigieren, sobald ich sie dir schickeII. prephe was often ill \as a child als Kind war er oft krank2. (in the capacity, function of) alsshe was praised \as an actress, but less so \as a director als Schauspielerin wurde sie sehr gelobt, aber als Regisseurin weitaus wenigerspeaking \as a mother, I cannot accept that als Mutter kann ich das nicht akzeptierenwhat do you think of his book \as a basis for a film? was hältst du von seinem Buch als Grundlage für einen Film?3. (like, being) alshe went to the fancy-dress party dressed \as a banana er kam als Banane verkleidet zum Kostümfestthe news came \as no surprise die Nachricht war keine Überraschunguse your coat \as a blanket nimm deinen Mantel als Deckesuch big names \as... so große Namen wie...such agricultural states \as Kansas and Oklahoma Agrarstaaten wie Kansas und Oklahomathe necklace was reported \as having been stolen die Kette war als gestohlen gemeldetI always thought of myself \as a good mother ich habe mich immer für eine gute Mutter gehaltendo you regard punishment \as being essential in education? hältst du Strafen für unerlässlich in der Erziehung?\as a matter of principle aus Prinzip1. (in comparisons) wiethey live in the same town \as my parents sie wohnen in derselben Stadt wie meine Eltern▪ [just] \as... \as... [genau]so... wie...he's \as tall \as Peter er ist so groß wie PeterI can run just \as fast \as you ich kann genauso schnell laufen wie duhalf \as... \as... halb so... wie...she's not half \as self-confident \as people think sie ist bei Weitem nicht so selbstbewusst, wie alle denken\as much \as so viel wieI don't earn \as much \as Paul ich verdiene nicht so viel wie Paultwice/three times \as much [\as] zweimal/dreimal so viel [wie]\as usual wie gewöhnlichyou're late, \as usual du bist wie immer zu spät\as... \as that so...if you play \as well \as that,... wenn du so gut spielst,...he's not \as handsome \as that! so gut sieht er nun auch wieder nicht aus!2. (indicating an extreme)these sunflowers can grow \as tall \as 8 ft diese Sonnenblumen können bis zu 8 Fuß hoch werden\as many/much \as immerhin; (even) sogarthe decision could affect \as many \as 2 million people die Entscheidung könnte immerhin 2 Millionen Menschen betreffenprices have risen by \as much \as 50% die Preise sind um ganze [o beachtliche] 50 % gestiegen\as little \as nuryou can pick up a second-hand machine for \as little \as £20 ein gebrauchtes Gerät kriegt man schon für 20 Pfund* * *[z, əz]1. conjhe got deafer as he got older —
as a child he would... — als Kind hat er immer...
2) (= since) da3)(= although)
rich as he is I won't marry him — obwohl er reich ist, werde ich ihn nicht heiratenstupid as he is, he... — so dumm er auch sein mag,... er
big as he is I'll... — so groß, wie er ist, ich...
much as I admire her,... — sosehr ich sie auch bewundere,...
be that as it may — wie dem auch sei or sein mag
try as he might — sosehr er sich auch bemüht/bemühte
4) (manner) wiedo as you like — machen Sie, was Sie wollen
leave it as it is — lass das so
the first door as you go upstairs/as you go in — die erste Tür oben/, wenn Sie hereinkommen
knowing him as I do —
as you yourself said... — wie Sie selbst gesagt haben...
as it is, I'm heavily in debt — ich bin schon tief verschuldet
as it were — sozusagen, gleichsam
as you were! (Mil) — weitermachen!; (fig) lassen Sie sich nicht stören; (in dictation, speaking) streichen Sie das
my husband as was (inf) — mein verflossener or (late) verstorbener Mann
5)he rose as if to go — er erhob sich, als wollte er gehen
as for him/you — (und) was ihn/dich anbetrifft or angeht
as from or of the 5th — vom Fünften an, ab dem Fünften
as from now — von jetzt an, ab jetzt
he's not so silly as to do that — er ist nicht so dumm, das zu tun, so dumm ist er nicht
2. advas... as — so... wie
not as... as — nicht so... wie
is it as difficult as that? —
as recently as yesterday — erst gestern
she is very clever, as is her brother — sie ist sehr intelligent, genau(so) wie ihr Bruder
she was as nice as could be (inf) — sie war so freundlich wie nur was (inf)
as many/much as I could — so viele/so viel ich (nur) konnte
this one is just as good — diese(r, s) ist genauso gut
as often happens, he was... — wie so oft, war er...
3. rel pron1) (with same, such) der/die/das; (pl) diethe same man as was here yesterday — derselbe Mann, der gestern hier war
See:→ such4. prep1) (= in the capacity of) als2) (esp = such as) wie (zum Beispiel)* * *A adv1. so, ebenso, geradeso:I ran as fast as I could ich lief so schnell ich konnte;just as good ebenso gut;twice as large zweimal so groß2. wie (zum Beispiel):statesmen, as ChurchillB konj1. (gerade) wie, so wie:as often as they wish sooft (wie) sie wünschen;as you wish wie Sie wünschen;as is the case wie es der Fall ist;a) (so) wie die Dinge liegen,b) schon;as and when wann immer;(as) soft as butter butterweich;as requested wunschgemäß;as I said before wie ich vorher oder schon sagte;as was their habit wie es ihre Gewohnheit war2. ebenso wie, genauso wie:then as now damals wie jetzt;you will reap as you sow wie man sät, so erntet man3. als, während, indem:as he entered als er eintrat, bei seinem Eintritt4. obwohl, obgleich, wenn auch, wie sehr, sosehr, wie:late as he was, he attended the session trotz seiner Verspätung nahm er noch an der Sitzung teil;old as I am so alt wie ich bin;try as he would sosehr er sich auch mühte;improbable as it seems so unwahrscheinlich es auch scheint5. da, weil:as you are sorry I’ll forgive you6. (als oder so) dass:so clearly guilty as to leave no doubt so offensichtlich schuldig, dass kein Zweifel bleibtC pronsuch as need our help diejenigen, welche unsere Hilfe brauchen;the same man as was here yesterday derselbe Mann, der gestern hier war2. was, welche Tatsache, wie:his health is not good, as he himself admits seine Gesundheit lässt zu wünschen übrig, was oder wie er selbst zugibtD präp als:as sweet as can be so süß wie nur möglich;as cheap as fifty pence the bottle für nur fünfzig Pence die Flasche;as recently as last week erst letzte Woche;as far as can be ascertained soweit es sich feststellen lässt;as is im gegenwärtigen Zustand;the car was sold as is der Wagen wurde, so wie er war, verkauft;as it were sozusagen, gewissermaßen, gleichsam;b) nach, gemäß (dat);as to this question was diese Frage betrifft;he is taxed as to his earnings er wird nach seinem Verdienst besteuert;as you were!a) MIL Kommando zurück!,b) allg alles zurück!; → against A 8, far Bes Redew, follow C 1, for A 23, good C 2, if1 A 1, invoice A, kind2 1, long1 B 1, much Bes Redew, per 3, though A 4, usual A, well1 A 12, yet A 1* * *1. adverb in main sentenceas... [as...] — so... [wie...]
they did as much as they could — sie taten, was sie konnten
2. relative adverb or conjunction in subordinate clauseas good a player [as he] — ein so guter Spieler [wie er]
1) (expr. degree)[as or so]... as... — [so...] wie...
as... as you can — so...[, wie] Sie können
come as quickly as you can — kommen Sie, so schnell Sie können
2) (though)... as he etc. is/was — obwohl er usw.... ist/war
intelligent as she is,... — obwohl sie ziemlich intelligent ist,...
safe as it might be,... — obwohl es vielleicht ungefährlich ist,...
try as he might/would, he could not concentrate — sosehr er sich auch bemühte, er konnte sich nicht konzentrieren
4) (expr. manner) wieas it were — sozusagen; gewissermaßen
5) (expr. time) als; während6) (expr. reason) da7) (expr. result)so... as to... — so... zu
8) (expr. purpose)so as to... — um... zu...
9) (expr. illustration) wie [zum Beispiel]3. prepositionindustrial areas, as the north-east of England for example — Industriegebiete wie zum Beispiel der Nordosten Englands
1) (in the function of) alsspeaking as a parent,... — als Mutter/Vater...
2) (like) wie4. relative pronounthey danced, as was the custom there — sie tanzten, wie es dort Sitte war
he was shocked, as were we all — er war wie wir alle schockiert
the same as... — der-/die-/dasselbe wie...
5.they enjoy such foreign foods as... — sie essen gern ausländische Lebensmittel wie...
as for... — was... angeht
as from... — von... an
as is — wie die Dinge liegen; wie es aussieht
the place is untidy enough as it is — es ist schon liederlich genug[, wie es jetzt ist]
as of... — (Amer.) von... an
as to — hinsichtlich (+ Gen.)
* * *adv.als adv.da adv.ebenso/allso adv.indem (zeitlich) adv.obgleich konj.so adv.weil adv.wie adv.während adv. -
110 yet
1. adverb1) (still) nochhave yet to reach something — etwas erst noch erreichen müssen
much yet remains to be done — noch bleibt viel zu tun; see also academic.ru/3823/as">as 5.
2) (hitherto) bisher3) neg. or interrog.not [just] yet — [jetzt] noch nicht
need you go just yet? — musst du [jetzt] schon gehen?
you haven't seen anything — or (coll.)
ain't seen nothing yet — das ist noch gar nichts
4) (before all is over) doch nochhe could win yet — er könnte noch gewinnen
6) (nevertheless) doch7) (again) noch2. conjunctionshe has never voted for that party, nor yet intends to — sie hat nie für diese Partei gestimmt, und sie hat es auch nicht vor
a faint yet unmistakable smell — ein schwacher, aber unverkennbarer Geruch
* * *[jet] 1. adverb1) (up till now: He hasn't telephoned yet; Have you finished yet?; We're not yet ready.) noch, schon2) (used for emphasis: He's made yet another mistake / yet more mistakes.) noch2. conjunction(but; however: He's pleasant enough, yet I don't like him.) doch- as yet* * *[jet]1. (up to now) bis jetztnot many people have arrived \yet bis jetzt sind noch nicht viele Leute daas \yet bis jetztthe issue is as \yet undecided die Sache ist bis jetzt noch nicht entschieden+ superlthe best/fastest/worst \yet der/die/das Beste/Schnellste/Schlechteste bisher2. (already) schonis it time to go \yet? — no, not \yet ist es schon Zeit zu gehen? — nein, noch nicht3. (in the future) nochthe best is \yet to come das Beste kommt [erst] nochnot \yet noch nichtshe won't be back for a long time \yet sie wird noch lange nicht zurück sein4. (still) nochthe date and time have \yet to be decided Datum und Uhrzeit müssen noch festgelegt werden; (in negative questions)isn't supper ready \yet? ist das Abendessen noch nicht fertig?it's not \yet time to go es ist noch nicht Zeit zu gehento have \yet to do sth noch etw tun müssenwe have \yet to decide on a name wir müssen uns noch für einen Namen entscheidenyou might \yet prove me wrong noch könntest du mich widerlegen5. (even) [sogar] noch\yet more snow is forecast for the north für den Norden ist noch mehr Schnee angesagt+ comp\yet bigger/more beautiful noch größer/schönerthey're a most unlikely couple and \yet they get on really well together sie sind ein ziemlich ungleiches Paar und trotzdem verstehen sie sich gutshe manages to be firm \yet kind with the kids ihr gelingt es, streng und zugleich freundlich zu den Kindern zu seinyou wait, I'll get you \yet! na warte, ich kriege dich schon!7. (in addition)he came back from rugby with \yet another black eye er kam vom Rugby wieder mal mit einem blauen Auge nach Hause\yet again schon wiederII. conj und doch, und trotzdemthey're a most unlikely couple, [and] \yet they get on really well together sie sind ein unmögliches Paar, und doch kommen sie bestens miteinander austhough the sun was warm, \yet the wind was chilly obwohl die Sonne warm schien, ging doch ein frischer Wind* * *[jet]1. adv1) (= still) noch; (= thus far) bis jetzt, bisherthey haven't yet returned or returned yet —
this is his best book yet — das ist bis jetzt sein bestes Buch, das ist sein bisher bestes Buch
no, not yet — nein, noch nicht
not just yet —
you ain't seen nothing yet (inf) — du hast noch gar nichts gesehen
has he arrived yet? — ist er schon angekommen?, ist er schon da?
3) (with affirmative = still, remaining) nochnot for some time yet —
a yet to be decided question — eine noch unentschiedene Frage, eine Frage, die noch entschieden werden muss
I've yet to learn how to do it — ich muss erst noch lernen, wie man es macht
this is yet more difficult — dies ist (sogar) noch schwieriger
5)(= in addition)
(and) yet again —6) (with future and conditional = before all is over) noch7) (liter)nor yet —
they didn't come nor yet write — sie sind weder gekommen, noch haben sie geschrieben
2. conjdoch, dennoch, trotzdemit's strange yet true — es ist seltsam, aber wahr
* * *yet [jet]A adv1. (immer) noch, noch immer, jetzt noch:never yet noch nie;not yet noch nicht;nothing yet noch nichts;yet unfinished noch (immer) unvollendet, noch nicht vollendet;there is yet time noch ist Zeit;yet a moment (nur) noch einen Augenblick;as yet bis jetzt, bisher, noch;I haven’t seen him as yet bis jetzt habe ich ihn (noch) nicht gesehen;the worst is yet to come das Schlimmste steht noch bevor oder kommt erst2. schon (in Fragen), jetzt:have you finished yet? bist du schon fertig?;not just yet nicht gerade jetzt;the largest specimen yet found das größte bis jetzt gefundene Exemplar3. (doch) noch, schon (noch):he will win yet er wird doch noch gewinnen4. noch, sogar (beim Komparativ):yet better noch besser;yet more important sogar noch wichtiger5. noch dazu, außerdem:another and yet another noch einer und noch einer dazu;yet again immer wieder;nor yet (u.) auch nicht6. dennoch, trotzdem, jedoch, aber:it is strange and yet true es ist seltsam und dennoch wahr;B konj1. aber (dennoch oder zugleich), doch:it is good, yet it could be improved* * *1. adverb1) (still) nochmuch yet remains to be done — noch bleibt viel zu tun; see also as 5.
2) (hitherto) bisher3) neg. or interrog.not [just] yet — [jetzt] noch nicht
need you go just yet? — musst du [jetzt] schon gehen?
you haven't seen anything — or (coll.)
4) (before all is over) doch noch6) (nevertheless) doch7) (again) noch2. conjunctionshe has never voted for that party, nor yet intends to — sie hat nie für diese Partei gestimmt, und sie hat es auch nicht vor
a faint yet unmistakable smell — ein schwacher, aber unverkennbarer Geruch
* * *adv.da adv.jedoch konj.jetzt adv.schon adv.sogar adv. conj.dennoch konj.doch konj. -
111 do
I 1. transitive verb,neg. coll. don't, pres. t. he does, neg. (coll.) doesn't, p.t. did, neg. (coll.) didn't, pres. p. doing, p.p. done1) (perform) machen [Hausaufgaben, Hausarbeit, Examen, Handstand]; vollbringen [Tat]; tun, erfüllen [Pflicht]; tun, verrichten [Arbeit]; ausführen [Malerarbeiten]; vorführen [Trick, Striptease, Nummer, Tanz]; durchführen [Test]; aufführen [Stück]; singen [Lied]; mitmachen [Rennen, Wettbewerb]; spielen [Musikstück, Rolle]; tun [Buße]do the shopping/washing up/cleaning — einkaufen [gehen]/abwaschen/sauber machen
do a lot of reading/walking — etc. viel lesen/spazieren gehen usw.
do a dance/the foxtrot — tanzen/Foxtrott tanzen
do something to something/somebody — etwas mit etwas/jemandem machen
what can I do for you? — was kann ich für Sie tun?; (in shop) was darf's sein?
do something about something/somebody — etwas gegen etwas/jemanden unternehmen
not know what to do with oneself — nicht wissen, was man machen soll
that does it — jetzt reicht's (ugs.)
that's done it — (caused a change for the worse) das hat das Fass zum Überlaufen gebracht; (caused a change for the better) das hätten wir
do a Garbo — (coll.) es der Garbo (Dat.) gleichtun
the car does/was doing about 100 m.p.h./does 45 miles to the gallon — das Auto schafft/fuhr mit ungefähr 160 Stundenkilometer/frisst (ugs.) od. braucht sechs Liter pro 100 Kilometer
2) (spend)do a spell in the armed forces — eine Zeit lang bei der Armee sein
how much longer have you to do at college? — wie lange musst du noch aufs College gehen?
3) (produce) machen [Übersetzung, Kopie]; anfertigen [Bild, Skulptur]; herstellen [Artikel, Produkte]; schaffen [Pensum]5) (prepare) machen [Bett, Frühstück]; (work on) machen (ugs.), fertig machen [Garten, Hecke]; (clean) sauber machen; putzen [Schuhe, Fenster]; machen (ugs.) [Treppe]; (arrange) [zurecht]machen [Haare]; fertig machen [Korrespondenz, Zimmer]; (make up) schminken [Lippen, Augen, Gesicht]; machen (ugs.) [Nägel]; (cut) schneiden [Nägel]; schneiden [Gras, Hecke]; (paint) machen (ugs.) [Zimmer]; streichen [Haus, Möbel]; (attend to) sich kümmern um [Bücher, Rechnungen, Korrespondenz]; (repair) in Ordnung bringen6) (cook) bratenwell done — durch[gebraten]
7) (solve) lösen [Problem, Rätsel]; machen [Puzzle, Kreuzworträtsel]11) (traverse) schaffen [Entfernung]13) (coll.): (visit) besuchen2. intransitive verb, forms asdo Europe in three weeks — Europa in drei Wochen absolvieren od. abhaken (ugs.)
1.you can do just as you like — du kannst machen, was du willst
do as they do — mach es wie sie
2) (fare)3) (get on) vorankommen; (in exams) abschneidendo well/badly at school — gut/schlecht in der Schule sein
4)how do you do? — (formal) guten Tag/Morgen/Abend!
5) (coll.): (manage)how are we doing for time? — wie steht es mit der Zeit od. (ugs.) sieht es mit der Zeit aus?
7) (be usable)8) (happen)there's nothing doing on the job market — es tut sich nichts auf dem Arbeitsmarkt (ugs.)
3. verb substitute, forms asNothing doing. He's not interested — Nichts zu machen (ugs.). Er ist nicht interessiert. See also academic.ru/21693/doing">doing; done
1.1) replacing v.: usually not translatedyou mustn't act as he does — du darfst nicht so wie er handeln
2) replacing v. and obj. etche read the Bible every day as his father did before him — er las täglich in der Bibel, wie es schon sein Vater vor ihm getan hatte od. wie schon vor ihm sein Vater
as they did in the Middle Ages — wie sie es im Mittelalter taten
3) as ellipt. auxYou went to Paris, didn't you? - Yes, I did — Du warst doch in Paris, oder od. nicht wahr? - Ja[, stimmt od. war ich]
4) with ‘so’, ‘it’, etcI knew John Lennon. - So did I — Ich kannte John Lennon. - Ich auch
go ahead and do it — nur zu
4. auxiliary verbI know you from somewhere, don't I? — wir kennen uns doch irgendwoher, nicht?
+ inf. as pres. or past, forms as 1.you do look glum — du siehst ja so bedrückt aus
but I tell you, I did see him — aber ich sage dir doch, dass ich ihn gesehen habe
little did he know that... — er hatte keine Ahnung, dass...
3) in questions4) in negationI don't or do not wish to take part — ich möchte nicht teilnehmen
5) in neg. commandsdon't or do not expect to find him in a good mood — erwarten Sie nicht, dass Sie ihn in guter Stimmung antreffen
children, do not forget... — Kinder, vergesst [ja] nicht...
don't be so noisy! — seid [doch] nicht so laut!
don't! — tu's/tut's/tun Sie's nicht!
6) + inf. as imper. for emphasis etcdo sit down, won't you? — bitte setzen Sie sich doch!
do be quiet, Paul! — Paul, sei doch mal ruhig!
do hurry up! — beeil dich doch!
Phrasal Verbs:- do by- do down- do for- do in- do out- do up- do withII noun3) in pl.the dos and don'ts — die Ge- und Verbote (of Gen.)
* * *[du:] 1. 3rd person singular present tense - does; verb1) (used with a more important verb in questions and negative statements: Do you smoke?) Hilfsverb in Fragen und bei Verneinung2) (used with a more important verb for emphasis; ; [ðo sit down]) Hilfsverb zur Betonung3) (used to avoid repeating a verb which comes immediately before: I thought she wouldn't come, but she did.) statt Wiederholung des Verbs4) (used with a more important verb after seldom, rarely and little: Little did he know what was in store for him.) bei Inversion6) (to manage to finish or complete: When you've done that, you can start on this; We did a hundred kilometres in an hour.) schaffen7) (to perform an activity concerning something: to do the washing; to do the garden / the windows.) machen8) (to be enough or suitable for a purpose: Will this piece of fish do two of us?; That'll do nicely; Do you want me to look for a blue one or will a pink one do?; Will next Saturday do for our next meeting?) genügen9) (to work at or study: She's doing sums; He's at university doing science.) sich beschäftigen mit11) (to put in order or arrange: She's doing her hair.) herrichten12) (to act or behave: Why don't you do as we do?)13) (to give or show: The whole town gathered to do him honour.) erweisen15) (to see everything and visit everything in: They tried to do London in four days.) erledigen2. noun(an affair or a festivity, especially a party: The school is having a do for Christmas.) das Fest- doer- doings
- done
- do-it-yourself
- to-do
- I
- he could be doing with / could do with
- do away with
- do for
- done for
- done in
- do out
- do out of
- do's and don'ts
- do without
- to do with
- what are you doing with* * *do[du:]<does, did, done>1. (forming question)\do you like children? magst du Kinder?did he see you? hat er dich gesehen?what did you say? was hast du gesagt?\do you/ \does he/she indeed [or now]? tatsächlich?\do I like cheese? — I love cheese! ob ich Käse mag? — ich liebe Käse!Frida \doesn't like olives Frida mag keine OlivenI \don't want to go yet! ich will noch nicht gehen!I \don't smoke ich rauche nichtit \doesn't matter das macht nichts\don't [you] speak to me like that! sprich nicht so mit mir!\don't be silly sei nicht albern!\don't let's argue about it lasst uns deswegen nicht streiten\do come to our party ach komm doch zu unserer Partymay I join you? — please \do! kann ich mitkommen? — aber bitte!boy, did he yell! der hat vielleicht geschrieen! famso you \do like beer after all du magst also doch Bieryou \do look tired du siehst wirklich müde aus\do tell me! sag's mir doch!\do I/ \does he/she ever! und ob!not only did I speak to her, I even... ich habe nicht nur mit ihr gesprochen, sondern auch...never did I hear such a terrible noise noch nie habe ich so ein schreckliches Geräusch gehörtshe runs much faster than he \does sie läuft viel schneller als erhe said he wouldn't come, but fortunately he did er meinte, dass er nicht kommen würde, aber glücklicherweise tat er es dann doch\do you like Chopin? — yes, I \do/no, I \don't mögen Sie Chopin? — ja/neinwho ate the cake? — I did!/didn't! wer hat den Kuchen gegessen? — ich!/ich nicht!I don't like Chinese food — nor [or neither] \do I/I \do ich esse nicht gerne Chinesisch — ich auch nicht/ich schon... so \do I... ich auchso you don't like her — I \do! du magst sie also nicht — doch!6. (requesting affirmation)you don't understand the question, \do you? Sie verstehen die Frage nicht, stimmt's?you do understand what I mean, \don't you? du verstehst [doch], was ich meine, oder?7. (expressing surprise)so they really got married, did they? dann haben sie also wirklich geheiratet!II. TRANSITIVE VERB<does, did, done>1. (perform)▪ to \do sth etw tun [o machen]what shall I \do now? was soll ich jetzt machen?just \do it! mach's einfach!what are you \doing over the weekend? was machst du am Wochenende?haven't you got anything better to \do? hast du nichts Besseres zu tun?justice must be done Gerechtigkeit muss seinhe \does nothing but complain er beklagt sich echt den ganzen Tag lang famwhat have you done to her? was hast du mit ihr gemacht?what are these toys \doing here? was macht das [ganze] Spielzeug hier?what's the front door \doing open? warum steht die Haustür offen?what on earth are you \doing [there]! was um alles in der Welt machst du denn da?I'm sorry, it simply can't be done before next weekend tut mir leid, aber vor dem nächsten Wochenende geht es einfach nichtthat was a stupid thing to \do das war dumm!what have you done with my coat? wo hast du meinen Mantel hingetan?to \do one's best sein Bestes tun [o geben]to \do nothing of the sort nichts dergleichen tun2. (undertake)▪ to \do sth with sb/oneself etw mit jdm/sich anfangenwhat am I going to \do with myself while you are away? was soll ich nur die ganze Zeit machen, wenn du nicht da bist3. (help)▪ to \do sth for sb etw für jdn tunwhat can I \do for you? was kann ich für Sie tun?you never \do anything for me! du tust nie was für mich!can you \do anything for my bad back, doctor? können Sie was gegen meine Rückenbeschwerden tun, Herr Doktor?these pills have done nothing for me diese Pillen haben mir überhaupt nicht geholfen4. (use for)what are you going to \do with that hammer? was hast du mit dem Hammer vor?what should we \do with this box? was sollen wir mit dieser Kiste machen?5. (job)to \do sth for a living mit etw dat seinen Lebensunterhalt verdienenwhat \does your mother \do? was macht deine Mutter beruflich?6. (take action)I know I drink too much, but I can't \do anything about it ich weiß, dass ich zu viel trinke, aber ich kann nichts dagegen tunwhat is to be done about that? was kann man dagegen tun?\don't just stand there, \do something! stehen Sie doch nicht nur so rum, tun Sie was!7. (deal with)▪ to \do sth etw machen [o erledigen]if you \do the washing up,... wenn du abspülst,...let me \do the talking überlass mir das Redentoday we're going to \do Chapter 4 heute beschäftigen wir uns mit Kapitel 4I found someone to \do the garden wall ich habe jemanden gefunden, der die Gartenmauer bauen wirdto \do one's homework [seine] Hausaufgaben machento \do the shopping einkaufen8. (learn)▪ to \do sth:have you ever done any Chinese? hast du jemals Chinesisch gelernt?Diane did History at London University Diane hat an der London University Geschichte [im Hauptfach] studiert9. (solve)to \do a crossword ein Kreuzworträtsel lösen [o fam machen]can you \do this sum for me? kannst du das für mich zusammenrechnen?▪ to be done:are you done? bist du jetzt fertig? fam11. (produce)▪ to \do sth for sb [or sb sth] etw für jdn machencan you \do me 20 photocopies of this report? kannst du mir diesen Bericht 20-mal abziehen?12. (tidy)to \do the dishes das Geschirr abspülen [o SCHWEIZ abwaschen]to \do one's shoes seine Schuhe putzento \do one's teeth sich dat die Zähne putzen13. (arrange)to \do a bow tie eine Schleife bindento \do flowers Blumen arrangierento get one's hair done zum Friseur [o SCHWEIZ Coiffeur] gehenwhere \do you get your hair done? zu welchem Friseur gehst du?14. (visit)▪ to \do sth etw besichtigento \do India eine Indienreise machento \do Nice sich dat Nizza ansehen15. AUTOto \do 100 km/h 100 fahren fam16. (travel)to \do Paris to Bordeaux in five hours in fünf Stunden von Paris nach Bordeaux fahren17. (suffice)▪ to \do sb jdm genügenI only have diet cola — will that \do you? ich habe nur Diätcola — trinkst du die auch?18. (provide)▪ to \do sth:this pub only \does food at lunchtime in diesem Pub gibt es nur zur Mittagszeit etwas zu essen\do you \do travel insurance as well? bieten Sie auch Reiseversicherungen an?sorry, we \don't \do hot meals tut mir leid, bei uns gibt es nur kalte Küche19. (cook)to \do the cooking kochenhow long should the carrots be done for? wie lange müssen die Karotten kochen?could you \do me something without fish? könntest du mir etwas ohne Fisch kochen?20. (cause)▪ to \do sb sth jdm etw tunto \do sb a favour jdm einen Gefallen tunto \do sb good jdm gut tunit would \do you good to get some fresh air es würde dir gut tun, etwas frische Luft zu schnappen▪ to \do sb jdn drannehmenbut he said he'd \do me next aber er sagte, dass ich als Nächste drankäme!22. (treat well)to \do sb well jdn verwöhnento \do oneself well es sich dat gutgehen lassen23. (act)to \do a role eine Rolle spielenwho did James Bond before Roger Moore? wer hat James Bond vor Roger Moore gespielt?24. (impersonate)▪ to \do sb/sth jdn/etw nachmachenI hope she won't \do a Mary and get divorced six months after her wedding ich hoffe, sie macht es nicht wie Mary und lässt sich sechs Monate nach ihrer Hochzeit wieder scheidenhe did me for a thousand quid for that car er hat mir einen Tausender für das Auto abgeknöpftif you're not careful, you'll end up \doing time again wenn du nicht vorsichtig bist, musst du wieder sitzento get done for sth (by the police) wegen einer S. gen von der Polizei angehalten werden; (by a court) für etw akk verurteilt werden▪ to \do sth:how long have you been \doing heroin? wie lange nimmst du schon Heroin?30. (translate)to be done into French/German book ins Französische/Deutsche übersetzt worden seinto \do a translation übersetzen31. (exhaust)this last climb has really done me diese letzte Tour hat mir wirklich den Rest gegebensth \does nothing for sb etw reißt jdn nicht gerade vom Hocker famBach has never done anything for me Bach hat mich noch nie sonderlich vom Hocker gerissen famthat film really did something to me dieser Film hat mich wirklich beeindruckt; (excite sexually)you really \do something to me, you know du machst mich echt an, weißt du [das] famhow old were you when you first did it? wie alt warst du bei deinem ersten Mal?34. (don't mention)\don't good morning me! komm mir nicht mit guten Morgen!35.▶ that \does it! so, das war's jetzt!III. INTRANSITIVE VERB<does, did, done>1. (behave)to \do right [or the right thing] das Richtige tunto \do well to do sth gut daran tun, etw zu tunto \do as one pleases tun, was einem Spaß macht\do as I \do mach's wie ich fam\do as you're told tu, was man dir sagt2. (fare)mother and baby are \doing well Mutter und Kind sind wohlaufhow is your mother \doing? wie geht es deiner Mutter?how is Mary \doing in her new job? wie geht es Mary in ihrem neuen Job?you could \do better du könntest besser sein; (perform) du könntest es besser machenGeorge has done well for himself George hat es für seine Verhältnisse weit gebrachtour daughter is \doing well at school unsere Tochter ist gut in der Schulehave you done? bist du fertig?have you done with those scissors yet? brauchst du die Schere noch?I haven't done with you yet ich bin noch nicht fertig mit dir4. (be acceptable, suffice) passen, in Ordnung seinthat'll \do das ist o.k. sowill £10 \do? reichen 10 Pfund?this kind of behaviour just won't \do! so ein Verhalten geht einfach nicht an!do you think this will \do for a blanket? glaubst du, das können wir als Decke nehmen?that'll \do as a cushion das geht [erstmal] als Kissenthis will \do just fine as a table das wird einen guten Tisch abgebenthis will have to \do for a meal das muss als Essen genügenwill this room \do? ist dieses Zimmer o.k. für Sie?it doesn't \do to criticize your parents seine Eltern kritisiert man nichtwill it \do if I get those books to you by Friday? reicht es, wenn ich dir die Bücher bis Freitag bringe?we'll make \do with $100 100 Dollar müssen reichenthat will never \do das geht einfach nichtthis town is so boring — there's never anything \doing diese Stadt ist so langweilig — nie tut sich was6.▶ \do unto others as you would they should \do unto you ( prov) was du nicht willst, das man dir tut, das füg auch keinem andern zu prov▶ that will \do jetzt reicht's aber!IV. NOUNa big \do eine Riesenfete famfair \dos gleiches Recht für alle4. AM (sl)that's some \do you've got! das ist ja eine Frisur, die du da hast!dog \do Hundehäufchen nt6. (allowed, not allowed)the \dos and \don'ts was man tun und was man nicht tun sollte* * *I [dəʊ]n (MUS)Do nt II [duː] vb: pret did, ptp done1. AUXILIARY VERBThere is no equivalent in German to the use of do in questions, negative statements and negative commands.1)interrogative, negative
do you understand? — verstehen Sie?2) in question tags oderyou know him, don't you? — Sie kennen ihn doch?, Sie kennen ihn (doch), oder?
you don't know him, do you? — Sie kennen ihn also nicht, oder?
so you know them, do you? (in surprise) — Sie kennen sie also wirklich or tatsächlich!
he does understand, doesn't he? —
he didn't go, did he? — er ist (doch) nicht gegangen, oder?
3)you speak better German than I do — Sie sprechen besser Deutsch als ichhe doesn't like cheese and neither do I — er mag keinen Käse und ich auch nicht
I don't like cheese but he does — ich mag keinen Käse, aber er schon
they said he would go and he did — sie sagten, er würde gehen und das tat er (dann) auch
4)do you see them often? – yes, I do/no, I don't — sehen Sie sie oft? – ja/neindo you serve food? – yes, we do — gibts bei Ihnen Essen? – ja
you didn't go, did you? – yes, I did — Sie sind nicht gegangen, oder? – doch
they speak French – oh, do they? — sie sprechen Französisch – ja?, ach, wirklich or tatsächlich?
they speak German – do they really? — sie sprechen Deutsch – wirklich?
may I come in? – do! — darf ich hereinkommen? – ja, bitte
shall I open the window? – no, don't! — soll ich das Fenster öffnen? – nein, bitte nicht!
who broke the window? – I did — wer hat das Fenster eingeschlagen? – ich
5)DO shut up! (esp Brit) — (nun) sei doch (endlich) ruhig!
do tell him that... (esp Brit) —
well do I remember him! — und ob ich mich an ihn erinnere!
it's very expensive, but I DO like it — es ist zwar sehr teuer, aber es gefällt mir nun mal
2. TRANSITIVE VERB1) tun, machenI've done a stupid thing —
sorry, it's impossible, it can't be done — tut mir leid, (ist) ausgeschlossen, es lässt sich nicht machen
can you do it by yourself? —
to do the housework/one's homework —
who did the choreography/the cover design? we'll have to get someone to do the roof — wer hat die Choreografie/den Umschlagentwurf gemacht? wir müssen jemanden bestellen, der das Dach macht (inf)
to do one's hair — sich frisieren, sich (dat) die Haare (zurecht)machen (inf)
to do one's nails — sich (dat) die Nägel schneiden or (varnish) lackieren
to do one's teeth (Brit) — sich (dat) die Zähne putzen
to do the dishes — spülen, den Abwasch machen
he knows it's a mistake but he can't do anything about it — er weiß, dass es ein Fehler ist, aber er kann nichts dagegen machen or daran ändern
we'll have to do something about this/him — wir müssen da/wir müssen mit ihm etwas tun or unternehmen
Brecht doesn't do anything for me — Brecht lässt mich kalt (inf) or sagt mir nichts
I've done everything I can — ich habe alles getan, was ich kann
he does nothing but complain — er nörgelt immer nur, er tut nichts als nörgeln (inf)
well, do what you can — mach or tu (eben), was du kannst
what are you doing on Saturday? — was machen or tun Sie am Sonnabend?
what do I have to do to get through to him? — was muss ich tun, um zu ihm durchzukommen?
how do you do it? — wie macht man das?; (in amazement) wie machen Sie das bloß? __diams; that's done it (inf) so, da haben wirs!, da haben wir die Bescherung! (inf) __diams; that does it! jetzt reichts mir!
2)as job, profession
what does your father do? — was macht Ihr Vater (beruflich)?3)= provide service, product
what can I do for you? — was kann ich für Sie tun?; (by shop assistant) was darfs sein?sorry, we don't do lunches — wir haben leider keinen Mittagstisch
we do a wide range of herbal teas —
we only do one style of gloves (= sell) (= produce) — wir haben or führen nur eine Sorte Handschuhe wir stellen nur eine Sorte Handschuhe her
4)= complete, finish
in pret, ptp only the work's done now — die Arbeit ist gemacht or getan or fertigwhat's done cannot be undone — was geschehen ist, kann man nicht ungeschehen machen
are you done? (inf) — bist du endlich or schon (iro) fertig?
5) = study, cover durchnehmen, haben7) = solve lösen; sum, crossword, puzzle etc lösen, machen8) = take customer drannehmenthe barber said he'd do me next — der Friseur sagte, er würde mich als Nächsten drannehmen
9) Theat, Film part spielen10) = take off, mimic nachmachen11) = visit, see sights of city, country, museum besuchen, abhaken (inf)12) AUT ETC fahren, machen (inf)13)= treat (Brit inf)
they do you very well at that hotel — in dem Hotel ist man gut untergebracht or aufgehobenthey do you very well at that restaurant — in dem Restaurant isst man sehr gut __diams; to do oneself well es sich (dat) gut gehen lassen
that will do me nicely — das reicht dicke (inf) or allemal
I was done for £80 — mit £ 80 hat man mich ganz schön übers Ohr gehauen (inf)
the office was done last night — im Büro ist gestern Nacht ein Bruch gemacht worden (sl)
17)= hurt Brit inf
I'll do you! — dir besorg ichs noch! (inf)18)= tire out (inf)
I'm absolutely done (in)! — ich bin völlig geschafft or erledigt or fertig (all inf)21)3. INTRANSITIVE VERB1)= act
do as I do — mach es wie ichhe did well to take advice — er tat gut daran, sich beraten zu lassen
he did right — er hat richtig gehandelt, es war richtig von ihm
he did right/well to go — es war richtig/gut, dass er gegangen ist
2)= get on, fare
how are you doing? — wie gehts (Ihnen)?I'm not doing so badly — es geht mir gar nicht so schlecht
when my uncle died I did quite well — als mein Onkel starb, bin ich ganz gut dabei weggekommen __diams; how do you do? (on introduction) guten Tag/Abend!, angenehm! (form) __diams; what's doing? (inf) was ist los?
3) = be suitable gehenthis room will do — das Zimmer geht (inf) or ist in Ordnung
will it do if I come back at 8? — geht es, wenn ich um 8 Uhr zurück bin?
it doesn't do to keep a lady waiting —
will she/it do? — geht sie/das?
4) = be sufficient reichencan you lend me some money? – will £10 do? —
yes, that'll do — ja, das reicht
you'll have to make do with £10 — £ 10 müssen Ihnen reichen, Sie werden mit £ 10 auskommen müssen __diams; that'll do! jetzt reichts aber!
4. NOUN (Brit inf)she had a big do for her eighteenth birthday — an ihrem achtzehnten Geburtstag stieg bei ihr eine Riesenfete (inf)
the whole thing was a do from start to finish — die ganze Sache war von vorne bis hinten ein Schwindel
5. dosPLURAL NOUN* * *A v/t1. tun, machen:what can I do (for you)? was kann ich (für Sie) tun?, womit kann ich (Ihnen) dienen?;do sth for sb etwas für jemanden erledigen;what does he do? was macht er beruflich?, was ist er von Beruf?;are you doing anything tonight? hast du heute Abend (schon) etwas vor?;do sth about etwas tun gegen;if it were to do again wenn es noch einmal getan werden müsste;you can’t do this to me! das kannst du nicht mit mir machen!;you couldn’t do that to me! das kannst du mir (doch) nicht antun!;what have you done to my suit? was haben Sie mit meinem Anzug gemacht?;he promised to do sth er versprach, etwas zu unternehmen;she did no more than look at him sie sah ihn nur an;he does not know what to do with his time er weiß nicht, was er mit seiner Zeit anfangen soll;do sth together etwas gemeinsam oder zusammen unternehmen;do one’s lessons SCHULE seine (Haus)Aufgaben machen;he did all the writing er hat alles allein geschrieben;he did all the talking er führte die Unterhaltung ganz allein, auch ich bin überhaupt nicht zu Wort gekommen;let me do the talking lass mich sprechen;it can’t be done es geht nicht, es ist undurchführbar;the machine does the rest die Maschine erledigt den Rest;the storm did a lot of material damage der Sturm richtete großen Sachschaden an;4. tun, leisten, vollbringen:do one’s best sein Bestes tun, sich alle Mühe geben5. anfertigen, herstellen, ein Kunstwerk etc auch schaffen:do a portrait ein Porträt malen;do a translation eine Übersetzung machen oder anfertigen8. erzielen, erreichen:I did it! ich habe es geschafft!;now you have done it! iron nun hast du es glücklich geschafft!9. sich beschäftigen mit, arbeiten an (dat)11. in Ordnung bringen, z. B.12. herrichten, dekorieren, schmücken13. (her)richten:she is having her nails done sie lässt sich maniküren;14. a) eine Fremdsprache etc lernenb) einen Autor etc durchnehmen, behandeln15. eine Aufgabe löseninto German ins Deutsche)do Othello den Othello spielen;do the polite den höflichen Mann spielen oder markieren;do the host den Gastgeber spielenb) nachahmen:18. zurücklegen, machen, schaffen umg:they did 20 miles sie legten 20 Meilen zurück;the car does 100 m.p.h. der Wagen fährt 160 km/h19. umg besichtigen, die Sehenswürdigkeiten besichtigen von (oder gen):do Rome in three days Rom in drei Tagen besichtigen oder umg machen20. umg genügen (dat):21. umg erschöpfen, erledigen umg:they were pretty well done sie waren am Ende (ihrer Kräfte)22. umga) jemanden erledigen, fertigmachen:I’ll do him in three roundsb) drannehmen (Friseur etc):I’ll do you next, sir23. sl reinlegen, übers Ohr hauen, anschmieren:24. sl eine Strafe abbrummen:he did two years in prison er hat zwei Jahre abgerissen;he did three months for theft er saß drei Monate wegen Diebstahls25. umga) bewirtenb) unterbringen:they do you very well here hier werden Sie gut bewirtet; hier sind Sie gut untergebracht27. bringen (obs außer in):do to death töten, umbringen28. sl einen Bruch machen in (dat), einbrechen in (akk oder dat), ein Auto etc aufbrechenB v/i1. handeln, vorgehen, tun, sich verhalten:the premier would do wisely to resign der Premier würde klug handeln oder wäre gut beraten, wenn er zurückträte; → well1 A 1, A 22. (tätig) handeln, wirken:do or die kämpfen od untergehen;it’s do or die now! jetzt gehts ums Ganze!3. weiter-, vorankommen:a) vorwärtskommen, Erfolge haben ( beide:b) gut gedeihen (Getreide etc)( → B 4, B 5);do better sich verbessern4. Leistungen vollbringen:a) seine Sache gut machen,b) viel Geld verdienen ( → B 3, B 5);he did better than expected er schnitt besser als erwartet ab;his son is doing well at school seinem Sohn geht es in der Schule gut5. sich befinden:a) gesund sein,b) in guten Verhältnissen leben,c) sich gut erholen ( → B 3, B 4);how do you do? guten Tag! (bei der Vorstellung)6. auskommen, zurande kommenthat will (not) do das genügt oder reicht (nicht);it will do tomorrow es hat Zeit bis morgen;we’ll make it do wir werden schon damit auskommen8. angehen, recht sein, sich schicken, passen:that won’t do!a) das geht nicht (an)!,b) das wird nicht gehen!;it won’t do to be rude mit Grobheit kommt man nicht weit(er), man darf nicht unhöflich sein9. (im pprerfect) aufhören:have done! hör auf!, genug (davon)!;he treats his children as I do my dogs er behandelt seine Kinder wie ich meine Hunde;you know it as well as I do du weißt es so gut wie ich;he sang better than he had ever done before er sang besser, als (er) je zuvor (gesungen hatte);she likes cats. so do I ich auch;he does not work hard, does he? er arbeitet nicht viel, nicht wahr?;he works hard, doesn’t he? er arbeitet viel, nicht wahr?;did he buy it? he did ja(wohl);do you understand? I don’t nein;he sold his car. did he? wirklich?, so?;I wanted to go there, and I did so ich wollte hingehen und tat es auchdo you know him? kennen Sie ihn?I do not believe it ich glaube es nicht;do not go there gehen Sie nicht hin!;don’t tun Sie es nicht!, lassen Sie das!3. zur Verstärkung:I do apologize tut mir wirklich leid;you do ask questions du stellst vielleicht Fragen;do sit down nehmen Sie doch bitte Platz;I do like it mir gefällt es wirklich;but I do see it! aber ich sehe es doch!;I did see it, but ich sah es wohl oder zwar, aber;do try to understand it versteh das doch;be quiet, do sei doch still!rarely does one see such things solche Dinge sieht man (nur) seltendo2 [duː] pl dos, do’s [duːz] s1. sl Schwindel m, Gaunerei f2. besonders Br umg Fete f, Feier f3. fair do’s!a) sei nicht unfair!,b) gleiches Recht für alle!4. pl umg Gebote pl:do’s and don’ts Gebote und Verbote, (Spiel)Regelndo3 [dəʊ] s MUS do n (Solmisationssilbe)* * *I 1. transitive verb,neg. coll. don't, pres. t. he does, neg. (coll.) doesn't, p.t. did, neg. (coll.) didn't, pres. p. doing, p.p. done1) (perform) machen [Hausaufgaben, Hausarbeit, Examen, Handstand]; vollbringen [Tat]; tun, erfüllen [Pflicht]; tun, verrichten [Arbeit]; ausführen [Malerarbeiten]; vorführen [Trick, Striptease, Nummer, Tanz]; durchführen [Test]; aufführen [Stück]; singen [Lied]; mitmachen [Rennen, Wettbewerb]; spielen [Musikstück, Rolle]; tun [Buße]do the shopping/washing up/cleaning — einkaufen [gehen]/abwaschen/sauber machen
do a lot of reading/walking — etc. viel lesen/spazieren gehen usw.
do a dance/the foxtrot — tanzen/Foxtrott tanzen
do something to something/somebody — etwas mit etwas/jemandem machen
what can I do for you? — was kann ich für Sie tun?; (in shop) was darf's sein?
do something about something/somebody — etwas gegen etwas/jemanden unternehmen
not know what to do with oneself — nicht wissen, was man machen soll
that does it — jetzt reicht's (ugs.)
that's done it — (caused a change for the worse) das hat das Fass zum Überlaufen gebracht; (caused a change for the better) das hätten wir
that will/should do it — so müsste es gehen; (is enough) das müsste genügen
do a Garbo — (coll.) es der Garbo (Dat.) gleichtun
the car does/was doing about 100 m.p.h./does 45 miles to the gallon — das Auto schafft/fuhr mit ungefähr 160 Stundenkilometer/frisst (ugs.) od. braucht sechs Liter pro 100 Kilometer
2) (spend)3) (produce) machen [Übersetzung, Kopie]; anfertigen [Bild, Skulptur]; herstellen [Artikel, Produkte]; schaffen [Pensum]5) (prepare) machen [Bett, Frühstück]; (work on) machen (ugs.), fertig machen [Garten, Hecke]; (clean) sauber machen; putzen [Schuhe, Fenster]; machen (ugs.) [Treppe]; (arrange) [zurecht]machen [Haare]; fertig machen [Korrespondenz, Zimmer]; (make up) schminken [Lippen, Augen, Gesicht]; machen (ugs.) [Nägel]; (cut) schneiden [Nägel]; schneiden [Gras, Hecke]; (paint) machen (ugs.) [Zimmer]; streichen [Haus, Möbel]; (attend to) sich kümmern um [Bücher, Rechnungen, Korrespondenz]; (repair) in Ordnung bringen6) (cook) bratenwell done — durch[gebraten]
7) (solve) lösen [Problem, Rätsel]; machen [Puzzle, Kreuzworträtsel]8) (study, work at) machen; haben [Abiturfach]10) (sl.): (defeat, kill) fertig machen (ugs.)11) (traverse) schaffen [Entfernung]13) (coll.): (visit) besuchendo Europe in three weeks — Europa in drei Wochen absolvieren od. abhaken (ugs.)
14) (satisfy) zusagen (+ Dat.); (suffice for, last) reichen (+ Dat.)2. intransitive verb, forms as1.you can do just as you like — du kannst machen, was du willst
2) (fare)3) (get on) vorankommen; (in exams) abschneidendo well/badly at school — gut/schlecht in der Schule sein
4)how do you do? — (formal) guten Tag/Morgen/Abend!
5) (coll.): (manage)how are we doing for time? — wie steht es mit der Zeit od. (ugs.) sieht es mit der Zeit aus?
7) (be usable)do for or as something — als etwas benutzt werden können
8) (happen)3. verb substitute, forms asNothing doing. He's not interested — Nichts zu machen (ugs.). Er ist nicht interessiert. See also doing; done
1.1) replacing v.: usually not translated2) replacing v. and obj. etche read the Bible every day as his father did before him — er las täglich in der Bibel, wie es schon sein Vater vor ihm getan hatte od. wie schon vor ihm sein Vater
3) as ellipt. auxYou went to Paris, didn't you? - Yes, I did — Du warst doch in Paris, oder od. nicht wahr? - Ja[, stimmt od. war ich]
4) with ‘so’, ‘it’, etcI knew John Lennon. - So did I — Ich kannte John Lennon. - Ich auch
4. auxiliary verbI know you from somewhere, don't I? — wir kennen uns doch irgendwoher, nicht?
+ inf. as pres. or past, forms as 1.but I tell you, I did see him — aber ich sage dir doch, dass ich ihn gesehen habe
little did he know that... — er hatte keine Ahnung, dass...
3) in questions4) in negationI don't or do not wish to take part — ich möchte nicht teilnehmen
5) in neg. commandsdon't or do not expect to find him in a good mood — erwarten Sie nicht, dass Sie ihn in guter Stimmung antreffen
children, do not forget... — Kinder, vergesst [ja] nicht...
don't be so noisy! — seid [doch] nicht so laut!
don't! — tu's/tut's/tun Sie's nicht!
6) + inf. as imper. for emphasis etcdo sit down, won't you? — bitte setzen Sie sich doch!
do be quiet, Paul! — Paul, sei doch mal ruhig!
Phrasal Verbs:- do by- do down- do for- do in- do out- do up- do withII noun3) in pl.the dos and don'ts — die Ge- und Verbote (of Gen.)
* * *v.(§ p.,p.p.: did, done)= ausführen v.tun v.(§ p.,pp.: tat, getan) -
112 AS
1. adverb in main sentence(in same degree)as... [as...] — so... [wie...]
they did as much as they could — sie taten, was sie konnten
2. relative adverb or conjunction in subordinate clauseas good a player [as he] — ein so guter Spieler [wie er]
1) (expr. degree)[as or so]... as... — [so...] wie...
as quickly as possible — so schnell wie möglich
as... as you can — so...[, wie] Sie können
come as quickly as you can — kommen Sie, so schnell Sie können
2) (though)... as he etc. is/was — obwohl er usw.... ist/war
intelligent as she is,... — obwohl sie ziemlich intelligent ist,...
safe as it might be,... — obwohl es vielleicht ungefährlich ist,...
3) (however much)try as he might/would, he could not concentrate — sosehr er sich auch bemühte, er konnte sich nicht konzentrieren
4) (expr. manner) wieas it were — sozusagen; gewissermaßen
5) (expr. time) als; währendas we climbed the stairs — als wir die Treppe hinaufgingen
6) (expr. reason) da7) (expr. result)so... as to... — so... zu
8) (expr. purpose)so as to... — um... zu...
9) (expr. illustration) wie [zum Beispiel]3. prepositionindustrial areas, as the north-east of England for example — Industriegebiete wie zum Beispiel der Nordosten Englands
1) (in the function of) alsspeaking as a parent,... — als Mutter/Vater...
2) (like) wie4. relative pronoun(which)they danced, as was the custom there — sie tanzten, wie es dort Sitte war
he was shocked, as were we all — er war wie wir alle schockiert
the same as... — der-/die-/dasselbe wie...
5.they enjoy such foreign foods as... — sie essen gern ausländische Lebensmittel wie...
as for... — was... angeht
as from... — von... an
as is — wie die Dinge liegen; wie es aussieht
the place is untidy enough as it is — es ist schon liederlich genug[, wie es jetzt ist]
as of... — (Amer.) von... an
as to — hinsichtlich (+ Gen.)
* * *[æz] 1. conjunction2) (because: As I am leaving tomorrow, I've bought you a present.) weil3) (in the same way that: If you are not sure how to behave, do as I do.) so wie4) (used to introduce a statement of what the speaker knows or believes to be the case: As you know, I'll be leaving tomorrow.) wie5) (though: Old as I am, I can still fight; Much as I want to, I cannot go.) obgleich6) (used to refer to something which has already been stated and apply it to another person: Tom is English, as are Dick and Harry.) so wie2. adverb(used in comparisons, eg the first as in the following example: The bread was as hard as a brick.) so...wie3. preposition1) (used in comparisons, eg the second as in the following example: The bread was as hard as a brick.) so...wie2) (like: He was dressed as a woman.) wie3) (with certain verbs eg regard, treat, describe, accept: I am regarded by some people as a bit of a fool; He treats the children as adults.) wie4) (in the position of: He is greatly respected both as a person and as a politician.) als•- as for- as if / as though
- as to* * *as[æz, əz]I. conj1. (while) alsshe sat watching him \as he cooked the dinner sie saß da und schaute ihm dabei zu, wie er das Abendessen kochtehe gets more and more attractive \as he gets older er wird mit zunehmendem Alter immer attraktiver\as I was getting into the car, I noticed a piece of paper on the seat beim Einsteigen bemerkte ich ein Stück Papier auf dem Autositzknowing him \as I do, he won't do it wie ich ihn kenne, wird er es nicht tun\as is often the case with children,... wie das bei Kindern oft ist,...she is an actor, \as is her brother sie ist Schauspielerin, wie ihr Bruderall merchandise is sold \as is esp AM alle Waren werden verkauft, wie sie sinddo \as I say! mach, was ich sage!I'd never seen him looking so miserable \as he did that day ich habe ihn noch nie so traurig gesehen wie an dem Tag\as things happened [or stood] [or turned out],... wie sich zeigte,...\as it stood at the time,... so wie die Dinge damals standen,...exactly \as genauso wiejust \as so wie\as it is (already) sowieso schonI've spent far too much money \as it is ich habe sowieso schon zu viel Geld ausgegeben\as it were sozusagenhe's a little on the large side, \as it were er ist, sagen wir [ein]mal, ein bisschen groß geraten\as it happens rein zufällig\as it happens, I met him this morning rein zufällig [o wie der Zufall will], habe ich ihn heute Morgen getroffen\as if [or though] als obshe looked at me \as if she didn't understand a word sie schaute mich als, als würde sie kein Wort verstehenit isn't \as if she wasn't warned es ist ja nicht so, dass sie nicht gewarnt worden wäre, schließlich war sie ja gewarnt\as if I care[d]! als ob mich das interessieren würde!\as you were out, I left a message weil du nicht da warst, habe ich eine Nachricht hinterlassenhe may need some help \as he's new er braucht vielleicht Hilfe, weil er neu ist4. (used to add a comment) wie\as already mentioned,... wie bereits erwähnt,...\as you know,... wie du weißt,...she smiled and I smiled back, \as you do sie lächelte und ich lächelte zurück, du weißt schon5. (though)such riches \as he has, he is still not happy so reich er auch ist, glücklich ist er noch immer nichtangry \as he was,... so verärgert er auch war,...sweet \as he is,... so süß er auch ist,...try \as he might,... so sehr er es auch versucht,...6.▶ \as for... was... betriffthe wasn't thrilled, \as for me, I thought it a good idea er war nicht begeistert, ich dagegen hielt es für eine gute Idee▶ \as from [or of] ab\as from [or of] her 18th birthday, she is free to use the money nach der Vollendung des 18. Lebensjahres kann sie frei über das Geld verfügen\as of [or from] tomorrow/the first/next Monday ab morgen/dem Ersten/nächsten [o nächstem] Monat\as of [or from] now/today von jetzt/heute an, ab jetzt/heute▶ \as to... was... angeht\as to her manual skills, we'll have to work on them was ihre handwerklichen Fähigkeiten angeht, daran müssen wir noch arbeiten\as to where we'll get the money from, we'll talk about that later wir müssen später noch besprechen, wo wir das Geld hernehmenhe was uncertain \as to which road to take er war sich nicht sicher, welche Straße er nehmen sollteyou can revise them \as and when I send them to you du kannst sie redigieren, sobald ich sie dir schickeII. prephe was often ill \as a child als Kind war er oft krank2. (in the capacity, function of) alsshe was praised \as an actress, but less so \as a director als Schauspielerin wurde sie sehr gelobt, aber als Regisseurin weitaus wenigerspeaking \as a mother, I cannot accept that als Mutter kann ich das nicht akzeptierenwhat do you think of his book \as a basis for a film? was hältst du von seinem Buch als Grundlage für einen Film?3. (like, being) alshe went to the fancy-dress party dressed \as a banana er kam als Banane verkleidet zum Kostümfestthe news came \as no surprise die Nachricht war keine Überraschunguse your coat \as a blanket nimm deinen Mantel als Deckesuch big names \as... so große Namen wie...such agricultural states \as Kansas and Oklahoma Agrarstaaten wie Kansas und Oklahomathe necklace was reported \as having been stolen die Kette war als gestohlen gemeldetI always thought of myself \as a good mother ich habe mich immer für eine gute Mutter gehaltendo you regard punishment \as being essential in education? hältst du Strafen für unerlässlich in der Erziehung?\as a matter of principle aus Prinzip1. (in comparisons) wiethey live in the same town \as my parents sie wohnen in derselben Stadt wie meine Eltern▪ [just] \as... \as... [genau]so... wie...he's \as tall \as Peter er ist so groß wie PeterI can run just \as fast \as you ich kann genauso schnell laufen wie duhalf \as... \as... halb so... wie...she's not half \as self-confident \as people think sie ist bei Weitem nicht so selbstbewusst, wie alle denken\as much \as so viel wieI don't earn \as much \as Paul ich verdiene nicht so viel wie Paultwice/three times \as much [\as] zweimal/dreimal so viel [wie]\as usual wie gewöhnlichyou're late, \as usual du bist wie immer zu spät\as... \as that so...if you play \as well \as that,... wenn du so gut spielst,...he's not \as handsome \as that! so gut sieht er nun auch wieder nicht aus!2. (indicating an extreme)these sunflowers can grow \as tall \as 8 ft diese Sonnenblumen können bis zu 8 Fuß hoch werden\as many/much \as immerhin; (even) sogarthe decision could affect \as many \as 2 million people die Entscheidung könnte immerhin 2 Millionen Menschen betreffenprices have risen by \as much \as 50% die Preise sind um ganze [o beachtliche] 50 % gestiegen\as little \as nuryou can pick up a second-hand machine for \as little \as £20 ein gebrauchtes Gerät kriegt man schon für 20 Pfund* * *[z, əz]1. conjhe got deafer as he got older —
as a child he would... — als Kind hat er immer...
2) (= since) da3)(= although)
rich as he is I won't marry him — obwohl er reich ist, werde ich ihn nicht heiratenstupid as he is, he... — so dumm er auch sein mag,... er
big as he is I'll... — so groß, wie er ist, ich...
much as I admire her,... — sosehr ich sie auch bewundere,...
be that as it may — wie dem auch sei or sein mag
try as he might — sosehr er sich auch bemüht/bemühte
4) (manner) wiedo as you like — machen Sie, was Sie wollen
leave it as it is — lass das so
the first door as you go upstairs/as you go in — die erste Tür oben/, wenn Sie hereinkommen
knowing him as I do —
as you yourself said... — wie Sie selbst gesagt haben...
as it is, I'm heavily in debt — ich bin schon tief verschuldet
as it were — sozusagen, gleichsam
as you were! (Mil) — weitermachen!; (fig) lassen Sie sich nicht stören; (in dictation, speaking) streichen Sie das
my husband as was (inf) — mein verflossener or (late) verstorbener Mann
5)he rose as if to go — er erhob sich, als wollte er gehen
as for him/you — (und) was ihn/dich anbetrifft or angeht
as from or of the 5th — vom Fünften an, ab dem Fünften
as from now — von jetzt an, ab jetzt
he's not so silly as to do that — er ist nicht so dumm, das zu tun, so dumm ist er nicht
2. advas... as — so... wie
not as... as — nicht so... wie
is it as difficult as that? —
as recently as yesterday — erst gestern
she is very clever, as is her brother — sie ist sehr intelligent, genau(so) wie ihr Bruder
she was as nice as could be (inf) — sie war so freundlich wie nur was (inf)
as many/much as I could — so viele/so viel ich (nur) konnte
this one is just as good — diese(r, s) ist genauso gut
as often happens, he was... — wie so oft, war er...
3. rel pron1) (with same, such) der/die/das; (pl) diethe same man as was here yesterday — derselbe Mann, der gestern hier war
See:→ such4. prep1) (= in the capacity of) als2) (esp = such as) wie (zum Beispiel)* * *AS abk1. Anglo-Saxon* * *1. adverb in main sentenceas... [as...] — so... [wie...]
they did as much as they could — sie taten, was sie konnten
2. relative adverb or conjunction in subordinate clauseas good a player [as he] — ein so guter Spieler [wie er]
1) (expr. degree)[as or so]... as... — [so...] wie...
as... as you can — so...[, wie] Sie können
come as quickly as you can — kommen Sie, so schnell Sie können
2) (though)... as he etc. is/was — obwohl er usw.... ist/war
intelligent as she is,... — obwohl sie ziemlich intelligent ist,...
safe as it might be,... — obwohl es vielleicht ungefährlich ist,...
try as he might/would, he could not concentrate — sosehr er sich auch bemühte, er konnte sich nicht konzentrieren
4) (expr. manner) wieas it were — sozusagen; gewissermaßen
5) (expr. time) als; während6) (expr. reason) da7) (expr. result)so... as to... — so... zu
8) (expr. purpose)so as to... — um... zu...
9) (expr. illustration) wie [zum Beispiel]3. prepositionindustrial areas, as the north-east of England for example — Industriegebiete wie zum Beispiel der Nordosten Englands
1) (in the function of) alsspeaking as a parent,... — als Mutter/Vater...
2) (like) wie4. relative pronounthey danced, as was the custom there — sie tanzten, wie es dort Sitte war
he was shocked, as were we all — er war wie wir alle schockiert
the same as... — der-/die-/dasselbe wie...
5.they enjoy such foreign foods as... — sie essen gern ausländische Lebensmittel wie...
as for... — was... angeht
as from... — von... an
as is — wie die Dinge liegen; wie es aussieht
the place is untidy enough as it is — es ist schon liederlich genug[, wie es jetzt ist]
as of... — (Amer.) von... an
as to — hinsichtlich (+ Gen.)
* * *adv.als adv.da adv.ebenso/allso adv.indem (zeitlich) adv.obgleich konj.so adv.weil adv.wie adv.während adv. -
113 for
1. preposition1) (representing, on behalf of, in exchange against) für; (in place of) für; anstelle vonwhat is the German for "buzz"? — wie heißt "buzz" auf Deutsch?
2) (in defence, support, or favour of) fürbe for doing something — dafür sein, etwas zu tun
it's each [man] or every man for himself — jeder ist auf sich selbst gestellt
3) (to the benefit of) für4) (with a view to) für; (conducive[ly] to) zuthey invited me for Christmas/Monday/supper — sie haben mich zu Weihnachten/für Montag/zum Abendessen eingeladen
what is it for? — wofür/wozu ist das?
be saving up for something — auf etwas (Akk.) sparen
a request for help — eine Bitte um Hilfe
take somebody for a ride in the car/a walk — jemanden im Auto spazieren fahren/mit jemandem einen Spaziergang machen
work for a living — für den Lebensunterhalt arbeiten
run/jump etc. for it — loslaufen/-springen usw.
set out for England/the north/an island — nach England/Norden/zu einer Insel aufbrechen
that's Jim for you — das sieht Jim mal wieder ähnlich
9) (as regards)be dressed/ready for dinner — zum Dinner angezogen/fertig sein
have something for breakfast/pudding — etwas zum Frühstück/Nachtisch haben
enough... for — genug... für
too... for — zu... für
there is nothing for it but to do something — es gibt keine andere Möglichkeit, als etwas zu tun
cheque/ bill for £5 — Scheck/Rechnung über od. in Höhe von 5 Pfund
11) (to affect, as if affecting) fürthings don't look very promising for the business — was die Geschäfte angeht, sieht das alles nicht sehr vielversprechend aus
it is wise/advisable for somebody to do something — es ist vernünftig/ratsam, dass jemand etwas tut
it's hopeless for me to try and explain the system — es ist sinnlos, dir das System erklären zu wollen
12) (as being) fürwhat do you take me for? — wofür hältst du mich?
I/you etc. for one — ich/ du usw. für mein[en]/dein[en] usw. Teil
13) (on account of, as penalty of) wegenfamous/well-known for something — berühmt/ bekannt wegen od. für etwas
jump/ shout for joy — vor Freude in die Luft springen/schreien
were it not for you/ your help, I should not be able to do it — ohne dich/deine Hilfe wäre ich nicht dazu in der Lage
15) (in spite of)for all... — trotz...
for all that,... — trotzdem...
16) (on account of the hindrance of) vor (+ Dat.)for fear of... — aus Angst vor (+ Dat.)
but for..., except for... — wenn nicht... gewesen wäre, [dann]...
17) (so far as concerns)for all I know/care... — möglicherweise/was mich betrifft,...
for one thing,... — zunächst einmal...
18) (considering the usual nature of) fürnot bad for a first attempt — nicht schlecht für den ersten Versuch
19) (during) seitwe've/we haven't been here for three years — wir sind seit drei Jahren hier/nicht mehr hier gewesen
we waited for hours/three hours — wir warteten stundenlang/drei Stunden lang
sit here for now or for the moment — bleiben Sie im Augenblick hier sitzen
walk for 20 miles/for another 20 miles — 20 Meilen [weit] gehen/weiter gehen
21)2. conjunctionbe for it — (coll.) dran sein (ugs.); sich auf was gefasst machen können (ugs.)
* * *[fo:] 1. preposition1) (to be given or sent to: This letter is for you.) für3) (through a certain time or distance: for three hours; for three miles.) für4) (in order to have, get, be etc: He asked me for some money; Go for a walk.) nach6) (in order to be prepared: He's getting ready for the journey.) für7) (representing: He is the member of parliament for Hull.) für8) (on behalf of: Will you do it for me?)9) (in favour of: Are you for or against the plan?) dafür10) (because of: for this reason.) wegen, aus11) (having a particular purpose: She gave me money for the bus fare.) für13) (as being: They mistook him for someone else.) für14) (considering what is used in the case of: It is quite warm for January (= considering that it is January when it is usually cold).) für15) (in spite of: For all his money, he didn't seem happy.) trotz2. conjunction(because: It must be late, for I have been here a long time.) denn* * *[fɔ:ʳ, fəʳ, AM fɔ:r, fɚ]II. prepI bought a new collar \for my dog ich habe ein neues Halsband für meinen Hund gekauftthis is a birthday present \for you hier ist ein Geburtstagsgeschenk für dichthere are government subsidies available \for farmers für Bauern gibt es Zuschüsse vom Staatto vote \for sb/sth für jdn/etw stimmenthey voted \for independence in a referendum sie haben sich in einem Referendum für die Unabhängigkeit ausgesprochen▪ to be \for sb/sth für jdn/etw seinhis followers are still \for him seine Anhänger unterstützen ihn noch immerto be \for a good cause für einen guten Zweck seinto be all \for sth ganz für etw akk seinto be \for doing sth dafür sein, dass etw getan wirdare you \for banning smoking in public places? sind Sie dafür, das Rauchen in der Öffentlichkeit zu verbieten?I'm happy \for you that it finally worked out ich freue mich für dich, dass es endlich geklappt hatyou're not making it easy \for me to tell you the truth du machst es mir nicht gerade einfach, dir die Wahrheit zu sagenthe coffee was too strong \for me der Kaffee war mir zu starkluckily \for me, I already had another job zu meinem Glück hatte ich bereits eine andere Stellethe admiration she felt \for him soon died ihre Bewunderung für ihn war schnell verflogenis this seat high enough \for you? ist Ihnen dieser Sitz hoch genug?I feel sorry \for her sie tut mir leidto feel nothing but contempt \for sb/sth nichts als Verachtung für jdn/etw empfinden▪ to be concerned \for sb/sth um jdn/etw besorgt seinto feel \for sb mit jdm fühlenas \for me was mich betrifft [o angeht]Jackie's already left and, as \for me, I'm going at the end of the month Jackie ist schon weg, und was mich angeht, ich gehe Ende des Monatshow are you doing \for money? wie sieht es bei dir mit dem Geld aus?\for my part was mich betrifft\for all I know möglicherweise\for all I know, he could have left the country möglicherweise hat er schon das Land verlassento be responsible \for sth für etw akk verantwortlich seinthe summer has been quite hot \for England für England war das ein ziemlich heißer Sommer▪ to be too big/fast \for sb/sth zu groß/schnell für jdn/etw seinshe's very mature \for her age sie ist für ihr Alter schon sehr reifthe weather is warm \for the time of year für diese Jahreszeit ist das Wetter mildhe's quite thoughtful \for a child of 8 für einen Achtjährigen ist er ziemlich rücksichtsvoll6. (to get, have)oh \for something to drink! hätte ich doch bloß etwas zu trinken!oh \for a strong black coffee! und jetzt einen starken schwarzen Kaffee!he did it \for the fame er tat es, um berühmt zu werdeneven though he's in this \for the money, we still need him auch wenn er es nur wegen des Geldes tut, wir brauchen ihnshe's eager \for a chance to show that she's a capable worker sie möchte gerne beweisen, dass sie eine fähige Mitarbeiterin istdemand \for money Bedarf m an Geldto send \for the doctor den Arzt holento apply \for a job sich akk um eine Stelle bewerbento have a need \for sth etw brauchento look \for a way to do sth nach einer Möglichkeit suchen, etw zu tunto ask \for sth um etw akk bittenhe's an agent \for models and actors er ist Agent für Models und Schauspielernext time you see them, say hi \for me grüß sie von mir, wenn du sie wieder siehstthe messenger was there \for his boss der Bote war in Vertretung seines Chefs dortto do sth \for sb etw für jdn tunto do sth \for oneself etw selbst tun▪ to do sth \for sb/sth etw für jdn/etw tunthey had to do extra work \for their boss sie mussten noch zusätzliche Arbeiten für ihren Chef erledigenI have some things to do \for school ich muss noch etwas für die Schule machenshe is a tutor \for the Open University sie ist Tutorin an der Fernuniversitätto work \for sb/sth bei jdm/etw [o für jdn/etw] arbeitenwhat's that \for? wofür ist das?that's useful \for removing rust damit kann man gut Rost entfernenthat's not \for eating das ist nicht zum Essena course \for beginners in Russian ein Russischkurs für Anfänger\for your information zu Ihrer Information\for the record der Ordnung halberthe spokesman told the press \for the record that the president was in good health der Sprecher sagte der Presse für das Protokoll, der Präsident sei bei guter Gesundheitfor rent/sale zu vermieten/verkaufenbikes \for rent Räder zu vermietento be not \for sale unverkäuflich seinto wait \for sb/sth auf jdn/etw wartento wait \for sb to do sth darauf warten, dass jd etw tut▪ to do sth \for sth/sb etw für etw/jdn tunwhat did you do that \for? wozu hast du das getan?what do you use these enormous scissors \for? wozu brauchst du diese riesige Schere?he is taking medication \for his heart condition er nimmt Medikamente für sein Herzyou need to move closer \for me to hear you du musst ein bisschen näher herkommen, damit ich dich hören kannI don't eat meat \for various reasons ich esse aus verschiedenen Gründen kein FleischI could dance and sing \for joy! ich könnte vor Freude tanzen und singen!he apologized \for being late er entschuldigte sich wegen seiner VerspätungBob was looking all the better \for his three weeks in Spain nach seinen drei Wochen Spanien sah Bob viel besser aushow are you? — fine, and all the better \for seeing you! wie geht's? — gut, und jetzt wo ich dich sehe, gleich noch viel besser!if it hadn't been \for him, we wouldn't be here right now ( form) ohne ihn wären wir jetzt nicht hier\for fear of sth aus Angst vor etw datto be arrested \for murder wegen Mordes verhaftet werdento be famous \for sth für etw akk berühmt seinto love sb \for sth jdn für etw akk liebenshe loves him just \for being himself sie liebt ihn einfach dafür, dass er so ist, wie er istthis train is \for Birmingham dieser Zug fährt nach Birminghamhe made \for home in a hurry er eilte schnell nach Hausejust follow signs \for the town centre folgen Sie einfach den Schildern in die Innenstadtto go \for sb [with one's fists] [mit den Fäusten] auf jdn losgehento run \for sb/sth zu jdm/etw laufenI had to run \for the bus ich musste laufen, um den Bus noch zu kriegen13. (meaning)to be \for sth für etw akk stehenA is \for ‘airlines’ A steht für ‚Airlines‘to stand \for sth etw bedeuten, für etw akk stehenwhat does the M.J. stand \for? María José? was bedeutet M.J.? María José?what's the Spanish word \for ‘vegetarian’? was heißt ‚Vegetarier‘ auf Spanisch?she paid a high price \for loyalty to her boss sie hat einen hohen Preis für die Loyalität zu ihrem Chef gezahltthat's \for cheating on me! das ist dafür, dass du mich betrogen hast!how much did you pay \for your glasses? wie viel hast du für deine Brille gezahlt?a cheque \for £100 eine Scheck über 100 Pfundnot \for a million dollars [or \for all the world] um nichts in der WeltI wouldn't go out with him \for a million dollars ich würde für kein Geld der Welt mit ihm ausgehento do sth \for nothing etw umsonst machento buy/sell sth \for 100 euro/a lot of money etw für 100 Euro/viel Geld kaufen/verkaufenyou can buy a bestseller \for about £6 Sie bekommen einen Bestseller schon für 6 Pfundto trade sth \for sth etw gegen etw akk [ein]tauschenI'm just going to sleep \for half an hour ich lege mich mal eine halbe Stunde schlafenhe was jailed \for twelve years er musste für zwölf Jahre ins Gefängnismy father has been smoking \for 10 years mein Vater raucht seit 10 Jahren\for the next two days in den beiden nächsten Tagen\for a bit/while ein bisschen/eine Weileplay here \for a while! spiel doch mal ein bisschen hier!I'm just going out \for a while ich gehe mal kurz raus fam\for eternity/ever bis in alle Ewigkeitthis pact is \for ever dieser Pakt gilt für immer und ewig\for the moment im Augenblick\for a time eine Zeit lang\for a long time seit LangemI hadn't seen him \for such a long time that I didn't recognize him ich hatte ihn schon so lange nicht mehr gesehen, dass ich ihn nicht erkannte\for some time seit Längerem\for the time being für den Augenblick, vorübergehend16. (a distance of)\for a kilometre/mile einen Kilometer/eine Meilehe always jogs \for 5 kilometres before breakfast er joggt immer 5 Kilometer vor dem Frühstückhe booked a table at the restaurant \for nine o'clock er reservierte in dem Restaurant einen Tisch für neun Uhrthey set their wedding date \for September 15 sie setzten ihre Hochzeit für den 15. September festI need some money \for tonight ich brauche etwas Geld für heute Abendwhat did you buy him \for Christmas? was hast du ihm zu Weihnachten gekauft?he arrived at 8.00 \for dinner at 8.30 er kam um acht zu dem für halb neun verabredeten Abendessento invite sb \for dinner/lunch jdn zum Abendessen/Mittagessen einladen\for the first time zum ersten Mal\for the [very] last time zum [aller]letzten Mal\for the first/second time running im ersten/zweiten Durchlauf, ungeachtet +gen geh\for all that trotz alledem\for all his effort, the experiment was a failure das Experiment war trotz all seiner Anstrengungen ein Fehlschlagthere is one teacher \for every 25 students in our school in unserer Schule kommt auf 25 Schüler ein Lehrer\for every cigarette you smoke, you take off one day of your life mit jeder Zigarette, die du rauchst, verkürzt sich dein Leben um einen Tagto repeat sth word \for word etw Wort für Wort wiederholen20. (the duty of)▪ to [not] be \for sb to do sth [nicht] jds Sache sein, etw zu tunit's not \for me to tell her what to do es ist nicht meine Aufgabe, ihr vorzuschreiben, was sie zu tun hatthe decision is not \for him to make die Entscheidung liegt nicht bei ihmshe thought it \for a lie but didn't say anything sie hielt es für gelogen, sagte aber nichtsI \for one am sick of this bickering ich für meinen Teil habe genug von diesem Gezänk22.I've got homework \for Africa ich habe noch jede Menge Hausaufgaben famyou're in \for it! jetzt bist du dran! fam▶ \for crying out loud um Himmels willen▶ an eye \for an eye Auge um Auge▶ that's Jane/Mark/etc. \for you so ist Jane/Mark/etc. eben!, das sieht Jane/Mark/etc. mal wieder ähnlich!, das ist wieder mal typisch für Jane/Mark/etc.!that's children \for you! so sind Kinder eben!there's gratitude \for you! und so was nennt sich Dankbarkeit! famthere's manners \for you! das sind [mir] ja schöne Manieren! iron fam* * *I [fɔː(r)]1. prepclothes for children — Kleidung f für Kinder, Kinderkleidung f
what for? — wofür?, wozu?
what is this knife for? — wozu dient dieses Messer?
what did you do that for? —
a room for working in/sewing — ein Zimmer zum Arbeiten/Nähen
a bag for carrying books (in) — eine Tasche, um Bücher zu tragen
fit for nothing —
ready for anything —
this will do for a hammer — das kann man als Hammer nehmen
to leave for the USA — in die USA or nach Amerika abreisen
he swam for the shore — er schwamm auf die Küste zu, er schwamm in Richtung Küste
2)it's not for you to ask questions — Sie haben kein Recht, Fragen zu stellenit's not for me to say — es steht mir nicht zu, mich dazu zu äußern
3)(= representing, instead of)
I'll speak to her for you if you like —I need someone to make up my mind for me — ich brauche jemanden, der die Entscheidung für mich trifft
agent for Renault — Vertreter(in) m(f) für Renault
she works for a bank (in the bank) — sie arbeitet bei or in einer Bank; (outside the bank) sie arbeitet für eine Bank
4) (= in defence, in favour of) fürI'm all for it — ich bin ganz or sehr dafür
I'm all for helping him —
5)(= with regard to)
anxious for sb — um jdn besorgtas for him/that — was ihn/das betrifft
warm/cold for the time of year — warm/kalt für die Jahreszeit
it's all right or all very well for you (to talk) — Sie haben gut reden
6) (= because of) aushe did it for fear of being left — er tat es aus Angst, zurückgelassen zu werden
he is famous for his jokes/his big nose — er ist für seine Witze bekannt/wegen seiner großen Nase berühmt
to go to prison for theft — wegen Diebstahls ins Gefängnis wandern
do it for me — tu es für mich
7) (= in spite of) trotz (+gen or (inf) +dat)for all that, you should have warned me — Sie hätten mich trotz allem warnen sollen
8) (= in exchange) fürto pay four euros for a ticket — vier Euro für eine Fahrkarte zahlen
he'll do it for ten pounds —
9)(= in contrast)
for every job that is created, two are lost — für jede Stelle, die neu geschaffen wird, gehen zwei verloren10) (in time) seit; (with future tense) fürI had/have known her for years — ich kannte/kenne sie schon seit Jahren
then I did not see her for two years — dann habe ich sie zwei Jahre lang nicht gesehen
he won't be back for a week — er wird erst in einer Woche zurück sein
can you get it done for Monday/this time next week? — können Sie es bis or für Montag/bis in einer Woche fertig haben?
for a while/time — (für) eine Weile/einige Zeit
11)the road is lined with trees for two miles — die Straße ist auf or über zwei Meilen mit Bäumen gesäumt12)to pray for peace — für den or um Frieden betenSee:→ vbs13) (after n: indicating liking, aptitude etc) fürhis knack for saying the wrong thing — sein Talent, das Falsche zu sagen
14)for this to be possible — damit dies möglich wirdit's easy for him to do it — für ihn ist es leicht, das zu tun, er kann das leicht tun
I brought it for you to see — ich habe es mitgebracht, damit Sie es sich (dat) ansehen können
the best thing would be for you to leave — das Beste wäre, wenn Sie weggingen
their one hope is for him to return — ihre einzige Hoffnung ist, dass er zurückkommt
15)to do sth for oneself — etw alleine tun2. conjdenn3. adj pred(= in favour) dafürII abbr frei Bahn17 were for, 13 against — 17 waren dafür, 13 dagegen
* * *A präp1. allg für:it was very awkward for her es war sehr peinlich für sie, es war ihr sehr unangenehm;she brought a letter for me to sign sie brachte mir einen Brief zur Unterschrift2. für, zugunsten von:a gift for him ein Geschenk für ihn;this letter is for me dieser Brief ist an mich;3. für, (mit der Absicht) zu, um (… willen):apply for the post sich um die Stellung bewerben;die for a cause für eine Sache sterben;come for dinner zum Essen kommen4. (Wunsch, Ziel) nach, auf (akk):a claim for sth ein Anspruch auf eine Sache;the desire for sth der Wunsch oder das Verlangen nach etwas;call for sb nach jemandem rufen;wait for sth auf etwas warten;oh, for a car! ach, hätte ich doch nur ein Auto!5. a) (passend oder geeignet) fürtools for cutting Werkzeuge zum Schneiden, Schneidewerkzeuge;the right man for the job der richtige Mann für diesen Posten6. (Mittel) gegen:treat sb for cancer jemanden gegen oder auf Krebs behandeln;there is nothing for it but to give in es bleibt nichts (anderes) übrig, als nachzugeben7. (als Belohnung) für:8. (als Entgelt) für, gegen, um:I sold it for £10 ich verkaufte es für 10 Pfund9. (im Tausch) für, gegen:10. (Betrag, Menge) über (akk):a postal order for £2for this reason aus diesem Grund;die for grief aus oder vor Gram sterben;weep for joy aus oder vor Freude weinen;I can’t see for the fog ich kann nichts sehen wegen des Nebels oder vor lauter Nebel;she couldn’t speak for laughing sie konnte vor (lauter) Lachen nicht sprechen12. (als Strafe etc) für, wegen:13. dank, wegen:were it not for his energy wenn er nicht so energisch wäre, dank seiner Energie;if it wasn’t for him wenn er nicht wäre, ohne ihn; he would never have done it, if it hadn’t been for me talking him into it wenn ich ihn nicht dazu überredet hätte14. für, in Anbetracht (gen), im Hinblick auf (akk), im Verhältnis zu:he is tall for his age er ist groß für sein Alter;it is rather cold for July es ist ziemlich kalt für Juli;for a foreigner he speaks English fairly well für einen Ausländer spricht er recht gut Englischan eye for beauty Sinn für das Schönefor a week eine Woche (lang);come for a week komme auf oder für eine Woche;for hours stundenlang;for a long time past schon seit Langem;not for a long time noch lange nicht;the first picture for two months der erste Film in oder seit zwei Monaten;for months ahead auf Monate (hinaus)17. (Strecke) weit, lang:run for a mile eine Meile (weit) laufen18. nach, auf (akk), in Richtung auf (akk):the train for London der Zug nach London;the passengers for Rome die nach Rom reisenden Passagiere;start for Paris nach Paris abreisen;19. für, anstelle von (oder gen), (an)statt:act for sb in jemandes Auftrag handeln21. für, als:books for presents Bücher als Geschenk;they were sold for slaves sie wurden als Sklaven verkauft;take that for an answer nimm das als Antwort22. trotz (gen oder dat), ungeachtet (gen):for all that trotz alledem;for all his wealth trotz seines ganzen Reichtums, bei allem Reichtum;for all you may say sage, was du willst23. as for was … betrifft:as for that matter was das betrifft;for all I know soviel ich weiß;for all of me meinetwegen, von mir aus24. nach adj und vor inf:it is too heavy for me to lift es ist so schwer, dass ich es nicht heben kann;it is impossible for me to come es ist mir unmöglich zu kommen, ich kann unmöglich kommen;it seemed useless for me to continue es erschien mir sinnlos, noch weiterzumachen25. mit s oder pron und inf:it is time for you to go home es ist Zeit, dass du heimgehst; es ist Zeit für dich heimzugehen;it is for you to decide die Entscheidung liegt bei Ihnen;a) es ist nicht deine Sache zu inf,b) es steht dir nicht zu inf;he called for the girl to bring him some tea er rief nach dem Mädchen und bat es, ihm Tee zu bringen;don’t wait for him to turn up yet wartet nicht darauf, dass er noch auftaucht;there is no need for anyone to know es braucht niemand zu wissen26. (ethischer Dativ):that’s a wine for you das ist vielleicht ein Weinchen, das nenne ich einen Wein27. US nach:B konj denn, weil, nämlich* * *1. preposition1) (representing, on behalf of, in exchange against) für; (in place of) für; anstelle vonwhat is the German for "buzz"? — wie heißt "buzz" auf Deutsch?
2) (in defence, support, or favour of) fürbe for doing something — dafür sein, etwas zu tun
it's each [man] or every man for himself — jeder ist auf sich selbst gestellt
3) (to the benefit of) für4) (with a view to) für; (conducive[ly] to) zuthey invited me for Christmas/Monday/supper — sie haben mich zu Weihnachten/für Montag/zum Abendessen eingeladen
what is it for? — wofür/wozu ist das?
be saving up for something — auf etwas (Akk.) sparen
5) (being the motive of) für; (having as purpose) zu6) (to obtain, win, save)take somebody for a ride in the car/a walk — jemanden im Auto spazieren fahren/mit jemandem einen Spaziergang machen
run/jump etc. for it — loslaufen/-springen usw.
7) (to reach) nachset out for England/the north/an island — nach England/Norden/zu einer Insel aufbrechen
8) (to be received by) für9) (as regards)be dressed/ready for dinner — zum Dinner angezogen/fertig sein
have something for breakfast/pudding — etwas zum Frühstück/Nachtisch haben
enough... for — genug... für
too... for — zu... für
there is nothing for it but to do something — es gibt keine andere Möglichkeit, als etwas zu tun
cheque/ bill for £5 — Scheck/Rechnung über od. in Höhe von 5 Pfund
11) (to affect, as if affecting) fürthings don't look very promising for the business — was die Geschäfte angeht, sieht das alles nicht sehr vielversprechend aus
it is wise/advisable for somebody to do something — es ist vernünftig/ratsam, dass jemand etwas tut
it's hopeless for me to try and explain the system — es ist sinnlos, dir das System erklären zu wollen
12) (as being) fürI/you etc. for one — ich/ du usw. für mein[en]/dein[en] usw. Teil
13) (on account of, as penalty of) wegenfamous/well-known for something — berühmt/ bekannt wegen od. für etwas
jump/ shout for joy — vor Freude in die Luft springen/schreien
were it not for you/ your help, I should not be able to do it — ohne dich/deine Hilfe wäre ich nicht dazu in der Lage
15) (in spite of)for all... — trotz...
for all that,... — trotzdem...
16) (on account of the hindrance of) vor (+ Dat.)for fear of... — aus Angst vor (+ Dat.)
but for..., except for... — wenn nicht... gewesen wäre, [dann]...
for all I know/care... — möglicherweise/was mich betrifft,...
for one thing,... — zunächst einmal...
19) (during) seitwe've/we haven't been here for three years — wir sind seit drei Jahren hier/nicht mehr hier gewesen
we waited for hours/three hours — wir warteten stundenlang/drei Stunden lang
sit here for now or for the moment — bleiben Sie im Augenblick hier sitzen
walk for 20 miles/for another 20 miles — 20 Meilen [weit] gehen/weiter gehen
21)2. conjunctionbe for it — (coll.) dran sein (ugs.); sich auf was gefasst machen können (ugs.)
(since, as proof) denn* * *conj.als konj.denn konj.für konj.nach konj.zu konj. -
114 machen
I v/t1. (tun) do; was machst du? what are you doing?; beruflich: what do you do (for a living)?; so was macht man nicht that isn’t done, you just don’t do that; da kann man nichts machen there’s nothing you can do (about it), it’s (just) one of those things; er macht es nicht unter 500 Euro umg. he won’t do it for less than 500 euros; was macht die Familie? how’s the family (getting on [Am. along]) ?; mach’s gut! umg. see you; (alles Gute) all the best; gut gemacht! well done!, good show!; das lässt sich schon machen that can be arranged, that’s no problem; mit mir könnt ihr’s ja machen! umg., iro. the things I put up with; sie wird es nicht mehr lange machen umg. (wird bald sterben) she’s not long for this world; die Festplatte wird es wohl nicht mehr lange machen umg. (wird bald defekt sein) the hard disk is on its last legs ( oder has just about had it)2. (herstellen, schaffen) make; (Essen) make, prepare; (Bett) make; ein Foto machen take a photograph; das Zimmer machen do ( oder tidy up, Am. clean up) the room; Hausaufgaben machen do one’s homework; eine Prüfung machen take ( erfolgreich: pass) an exam; einen Spaziergang machen go for a walk; einen Fehler machen make a mistake; einen Kurs machen (besuchen) do ( oder take) a course; eine angenehme / unangenehme Erfahrung machen have a pleasant / an unpleasant experience; jemanden zum General machen make s.o. a general; zu oder für etw. ( nicht) gemacht sein (not) be cut out for s.th.; er ist nicht zur Arbeit gemacht iro. work doesn’t agree with him hum.; jemanden traurig / glücklich etc. machen make s.o. sad / happy etc.; den Schiedsrichter machen umg. be ( oder act as) umpire ( oder referee); das macht das Wetter it’s the weather that causes it; das macht Durst it makes you thirsty; der Wagen macht 160 km / h umg. the car does 100 mph; Ferien, Hoffnung, Krach, Licht etc.3. (ergeben) beim Rechnen: be, come to, amount to; 4 mal 5 macht 20 four times five is twenty, four fives are twenty; was macht das? Rechnung etc.: how much does that come to?, what’s the damage? umg.; das macht dreißig Euro that’s ( oder that’ll be) thirty euros; was macht das zusammen? how much does that come to all together?4. (ausmachen): was macht das schon? what does it matter?, what difference does it make?; umg. so what?; das macht nichts it doesn’t matter, never mind; es macht mir nichts I don’t mind; sie macht sich nichts / nicht viel aus Geld she doesn’t care / doesn’t care much about money, money doesn’t mean anything / doesn’t mean much to her, she’s not bothered / not really bothered about money umg.; er macht sich nicht viel aus Kuchen / Alkohol etc. he doesn’t particularly like cake / alcohol etc., he’s not particularly keen on (Am. not wild about) cake / alcohol etc.; mach dir nichts draus! don’t worry about it, don’t take it to heart5. umg. (veranstalten, organisieren) have, give; ich mache am Samstag ein Fest I’m having a party on Saturday; nächste Woche macht sie einen Vortrag über Kafka next week she’s going to give a lecture on Kafka6. Sl. euph.: es machen (Sex haben) have it off (Am. get it on) ( mit with); es jemandem machen give it to s.o.II v/refl1. sich ( gut) machen Person: be coming along (well oder fine), be getting on (Am. along) (fine); sich gut machen Sache: (gut aussehen) look good ( bei jemandem on s.o.); (gern gesehen werden) make a good impression; sich schlecht machen not look good, make a bad impression; er macht sich gut als... he makes a good...; wie macht sich Vincent als Chef? what sort of a boss is Vincent?; er macht sich gut als Chef he makes a good boss; wie macht sich der Kleine? how’s the little one doing ( oder getting on [Am. along]) ?; die Vase macht sich sehr gut in der Ecke the vase looks very nice in the corner; das macht sich schon wieder umg. it’ll sort itself out2. sich an etw. machen get down to (work on) s.th.; ich mache mich morgen an die Übersetzung auch I’ll make a start on the translation tomorrow; WegIII v/i1. umg.: macht, dass ihr bald zurück seid! be sure to be back ( oder you get back) soon!; mach, dass du wegkommst! get out of here!; mach schon! (beeile dich!) hurry up!, get a move on! umg.2. umg.: lass ihn nur machen (lass ihm seinen Willen) let him if he wants to, let him have his way; (red ihm nichts ein) just let him do it ( oder get on with it); (verlass dich auf ihn) leave it to him; lass mich nur machen (red mir nichts ein) let me do it my way; (verlass dich auf mich) just leave it to me; lass mich mal machen (lass mich versuchen) let me have a try3. umg.: machen in (+ Dat) WIRTS. deal in, sell; in Politik machen umg. be in politics; er macht in Schriftstellerei umg. he dabbles in writing4. umg.: auf etw. machen umg. (etw. spielen) act ( oder play) s.th., pretend to be s.th.; auf Künstler machen umg. act ( oder play) the artist, do one’s artist bit umg.; auf unschuldig / doof machen umg. act ( oder play) the innocent / the fool; sie macht neuerdings auf jung her latest fad is to act all girlish5. Schokolade macht dick chocolate makes you fat; Querstreifen machen dick horizontal stripes make you look fat6. umg. euph. (die Notdurft verrichten): ( klein) machen wee; ( groß) machen shit; sich (Dat) vor Angst in die Hosen machen wet o.s. (Am. wet one’s pants) from fear; der Kleine macht immer noch in die Windeln the child still dirties his nappy (Am. diaper); der Hund hat auf den Teppich gemacht the dog made a mess on the carpet7. (hat oder ist) Dial. (sich begeben) go; wir haben oder sind 1966 in den Westen gemacht (sind aus der DDR in die BRD geflüchtet) in 1966 we made it to West Germany; gemacht* * *to create; to be; to do; to make; to fix* * *mạ|chen ['maxn]1. TRANSITIVES VERB1) = tun to dowas machst du heute Abend? — what are you doing this evening?
was machen wir mit dem restlichen Brot? — what shall we do with the rest of the bread?
die Hausarbeit/den Garten machen — to do the housework/the garden
er machte sich (dat) Zucker in den Kaffee (inf) — he put sugar in his coffee
ich muss noch so viel machen — I still have so much to do
gut, wird gemacht — right, will do (inf)
gut, mache ich — right, will do (inf) or I'll do that
wie mans macht, ists verkehrt — whatever you do is wrong
er macht, was er will — he does what he likes
soll ich ihn nach seinem Gehalt fragen? – so etwas macht man nicht! — shall I ask how much he earns? – you don't ask that (question)!
das lässt sich machen/nicht machen — that can/can't be done
das ist zu/nicht zu machen — that can/can't be done
ich mache es wohl am besten so, dass ich etwas früher komme — I would do best to come a bit earlier
es ist schon gut gemacht, wie sie die Rolle der Ophelia mit echtem Leben erfüllt — it's wonderful how she brings the role of Ophelia to life
damit/mit ihr kann man etwas machen — you could do something with it/her
was machst du denn hier? — what ( on earth) are you doing here?
was macht dein Bruder ( beruflich)? — what does your brother do (for a living)?
machs gut! — all the best!
er wirds nicht mehr lange machen (inf) — he won't last long
selber machen (sl) — to bring oneself off (inf)
mit mir kann mans ja machen! (inf) — the things I put up with! (inf)
2) = anfertigen, zubereiten to makeBier wird aus Gerste gemacht — beer is made from barley
sich/jdm etw machen lassen — to have sth made for oneself/sb
jdm einen Drink machen (Cocktail) — to make or mix sb a drink
3) = verursachen, bewirken Schwierigkeiten, Arbeit to make (jdm for sb); Mühe, Schmerzen to cause (jdm for sb)jdm Angst/Sorgen/Freude machen — to make sb afraid/worried/happy
jdm Hoffnung/Mut/Kopfschmerzen machen — to give sb hope/courage/a headache
das macht Appetit — that gives you an appetite
jdn lachen/weinen/etw vergessen machen — to make sb laugh/cry/forget sth
machen, dass etw geschieht — to make sth happen
mach, dass er gesund wird! — make him better!
das machen die vielen Zigaretten, dass du hustest — it's all those cigarettes that make you cough
4) = hervorbringen Laut, Geräusch to makemäh/miau machen — to baa/miaow
brumm machen — to go "brumm"
5) = bilden Kreuzzeichen, Kreis to make6)machen + SubstantivSiehe auch unter dem Eintrag für das jeweilige Substantiv.
einen Ausflug machen — to go on an outingBilder machen — to take photos
auf jdn/etw Jagd machen — to hunt sb/sth
einen Kopfsprung machen — to take a header (Brit), to dive (headfirst)
mach mir mal einen (guten) Preis! — make me an offer!
eine Prüfung machen — to do (esp Brit) or take an exam
ein Spiel machen — to play a game
See:= haltmachen7) machen + AdjektivSiehe auch unter dem Eintrag für das jeweilige Adjektiv.to makejdn nervös/unglücklich machen — to make sb nervous/unhappy
etw größer/kleiner machen — to make sth bigger/smaller
etw sauber/schmutzig machen — to get sth clean/dirty
jdn wieder sehend machen — to make sb see again
machs dir doch bequem/gemütlich — make yourself comfortable/at home
8) = ergeben inf to make; Summe, Preis to bedas macht ( zusammen) 23 — that makes 23 altogether
fünf mal vier macht or machen zwanzig — five fours are twenty, five times four is twenty
was macht die Rechnung? — how much is the bill?, what does the bill come to?
100 cm machen einen Meter — 100 cm make a metre (Brit) or meter (US)
was or wie viel macht das ( alles zusammen)? — how much is that altogether?
9) = spielen inf THEAT to play; Dolmetscher, Schiedsrichter etc to be10)= Notdurft verrichten inf
einen Haufen or sein Geschäft machen (euph:) (Hund) — to do its business (euph)See:11) = ordnen, reparieren, säubern to dodas Auto machen lassen — to have the car seen to or done
ich muss noch die Betten machen —
mach den Fleck aus der Bluse, ehe du sie wäschst — get the stain out of the blouse before you wash it
12)andere Wendungen◆ machen + aus
aus dem Haus könnte man schon etwas machen — you could really make something of that houseeine große Sache aus etw machen — to make a big thing of sth
jdn zum Star/Helden machen — to turn sb into a star/hero
jdn zum Wortführer/Sklaven/zu seiner Frau machen — to make sb spokesman/a slave/one's wife
jdm etw zur Hölle/Qual machen — to make sth hell/a misery for sb
der Regen/die Kälte macht mir nichts — I don't mind the rain/cold
die Kälte macht dem Motor nichts — the cold doesn't hurt the engine
es macht mir nichts, durch den Regen zu gehen — I don't mind walking in the rain
viel aus jdm/etw machen — to like sb/sth
wenig aus jdm/etw machen — not to be very keen on (esp Brit) or thrilled with (esp US) sb/sth
einen schönen Abend/ein paar gemütliche Stunden machen — to have a nice evening/a few pleasant hours
sich (dat) Sorgen machen — to worry
jdn zum Freund/Feind machen — to make sb one's friend/enemy
etw zur Aufgabe/zum Grundsatz/Motto machen — to make sth one's job/a principle/one's watchword
2. INTRANSITIVES VERB1)= tun
lass mich mal machen — let me do it2)machen + Adjektiv
das macht müde/gesund/schlank — that makes you tired/healthy/slimdas Kleid macht alt/schlank — that dress makes you look old/slim
3) = sich beeilen inf to get a move on (inf), to hurry upmach schon!, mach schnell or schneller! — get a move on! (inf), hurry up!
ich mach ja schon! — I'm being as quick as I can!
sie machten, dass sie nach Hause kamen — they hurried home
4) = Notdurft verrichten inf to go to the toilet (esp Brit) or bathroom (esp US) or restroom (US); (Hund etc) to do its business (euph); (in die Hosen machen (lit, fig) — to wet oneself
groß/klein machen (baby-talk) — to do a poo/wee (baby-talk)
5) = reisen dial to goüber die ( grüne) Grenze machen — to go over the border
6)Redewendungen◆ machen auf etw (
acc ) (inf) jetzt macht sie auf große Dame — she's playing the grand lady nowsie macht auf verständnisvoll/gebildet — she's doing her understanding/cultured bit (inf)
jetzt macht sie auf beleidigt — now she's acting the injured innocent (Brit), now she's acting insulted (esp US)
er macht auf Schau — he's out for effect (inf)◆ machen in etw (dat) (inf, beruflich) to be in sth
er macht in Nächstenliebe/Großzügigkeit — he puts on a show of compassion/generosity
3. REFLEXIVES VERB1) ◆ sich machen= sich entwickeln to come on2) = aussehen to look3)machen — to get down to sthsich über das Essen machen (inf) — to get stuck in (inf)
sich zum Fürsprecher/Anwalt machen — to make oneself spokesman/advocate
sich bei jdm beliebt/verhasst machen (inf) — to make oneself popular with/hated by sb
See:* * *1) have2) (to perform an activity concerning something: to do the washing; to do the garden / the windows.) do3) go4) (to create, form or produce: God made the Earth; She makes all her own clothes; He made it out of paper; to make a muddle/mess of the job; to make lunch/coffee; We made an arrangement/agreement/deal/bargain.) make5) (to cause to be: I made it clear; You've made me very unhappy.) make6) (to gain or earn: He makes $100 a week; to make a profit.) make7) (used with many nouns to give a similar meaning to that of the verb from which the noun is formed: He made several attempts (= attempted several times); They made a left turn (= turned left); He made (= offered) a suggestion/proposal; Have you any comments to make?) make8) (used when asking angrily what someone is doing: What does he think he's playing at (=doing)?) play at9) (to cause to become: His remarks rendered me speechless.) render10) (to cause to go into a certain, usually bad, state: The news sent them into a panic.) send11) (to do or perform some action: I think I'll take a walk; Will you take a look?; to take a bath) take12) (to make a note, record etc: He took a photograph of the castle; The nurse took the patient's temperature.) take* * *ma·chen[ˈmaxn̩]1. (anstelle eines genaueren Verbs)▪ etw \machen to do sthhast du die Kartoffeln/Türen/das Badezimmer gemacht? have you done the potatoes/doors/bathroom?2. (fertigen)▪ etw \machen to make sthFotos [von jdm/etw] \machen to take photos [of sb/sth]Gedichte \machen to write poemsjdm/sich etw \machen lassen to have sth made for sb/[for one]aus diesem Haus \machen wir ein Atelier we're turning this house into a studioder Saft ist aus Birnen gemacht the juice is made out of pears3. (geben)eine Empfehlung \machen to put in sep a recommendationeinen Vorschlag \machen to make [or sep put in] a suggestion4. (zubereiten)▪ [jdm] etw \machen to make [sb] sth, to make sth [for sb]einen Drink \machen to make a drinkdas Essen \machen to prepare/cook foodein Essen \machen to make [or cook] a mealdas Frühstück \machen to make [or get] breakfastKaffee \machen to make coffee5. (aufräumen)das Bett \machen to make the bedsein Zimmer \machen to tidy up sep one's room6. (veranstalten)▪ etw \machen to organize stheine Party \machen to give [or have] [or throw] a party▪ etw \machen:dieser Film macht tränende Augen this film puts the tears in your eyes [or fam is a real tear jerker]jdm Angst \machen to frighten sbjdm Arbeit \machen to give sb work to doein dummes Gesicht \machen (fam) to make [or pull] a silly facejdm Durst/Hunger \machen to make sb thirsty/hungryeinen Eindruck \machen to make an impressionFeuer \machen to light a firejdm eine Freude \machen to make sb happyjdm Hoffnung/Mut/Kopfschmerzen \machen to give sb hope/courage/a headacheLärm \machen to make a noiseLicht \machen to switch on sep the lightMühe \machen to be a lot of trouble [or effort]keine Mühe \machen to be no troubledas macht überhaupt keine Mühe that's no trouble at allMusik \machen to play some musiceinen Schmollmund \machen to poutjdm Sorgen \machen to make sb worried, to give sb cause for concern▪ das macht etw that's because of sthdas macht das häufige Trinken that comes from drinking oftendas macht die frische Luft, dass wir so hungrig sind it's the fresh air that makes us so hungry8. (durchführen)▪ etw \machen to do stheine Arbeit/seine Hausaufgaben \machen to do a job [or task]/one's homeworkeine Beobachtung \machen to observe sb/stheine Bestellung \machen to place [or sep put in] an ordereinen Besuch \machen to [pay sb a] visiteine Dummheit \machen to do something stupidwie man's macht, macht man's falsch [o verkehrt] you [just] can't wineinen Fehler \machen to make a mistakeden Haushalt \machen to keep housedas ist zu \machen that's possibledas lässt sich \machen that might be possibleeine Mitteilung \machen to make an announcementda ist nichts zu \machen nothing can be done, that's not possiblenichts zu \machen! nothing doing! famjd kann [da] nichts \machen sb can't do anythingeine Reise \machen to go on a journeyeine Sause mit jdm \machen (sl) to go on a pub crawl esp BRIT [or AM esp to go bar-hopping] with sb fameinen Spaziergang \machen to go for a walkein Spiel \machen to play a gameSport \machen to do sporteine Verbeugung \machen to make [or take] a bow, to bowwie machst du/wie \machen Sie das nur? how [on earth] do you do it?9. (absolvieren)▪ etw \machen to do sthdas Abitur \machen ≈to do [one's] A levels BRITeinen Kurs \machen to take a courseeine Ausbildung \machen to do an apprenticeshipeine Elektrikerausbildung \machen to train to be an electricianjdn/etw berühmt/reich/schön \machen to make sb/sth famous/rich/beautifulmach es dir bequem! make yourself comfortable [or at home]!dieser Hut macht mich viel jünger this hat makes me [look] much younger▪ etw aus jdm \machen to make sb sthetwas aus sich/jdm \machen to make something of oneself/sbmein Vater hat mich zu seinem Nachfolger gemacht my father has made [or named] me his successorjdn zu seinem Verbündeten \machen to make sb one's ally11. (erzielen)▪ etw \machen:wir \machen jetzt dreimal so viel Umsatz we have now tripled our turnoverein Geschäft \machen to make a dealeinen Gewinn/Verlust \machen to make a profit/lossMillionen \machen to make millionsPunkte/Tore \machen to score points/goalsein Vermögen \machen to make a fortune12. (tun)▪ etw \machen to do sthwas möchten Sie gern \machen? what would you like to do?lass uns etwas \machen! let's do something!genau so werden wir es \machen that's how we'll do itmusst du viel \machen? do you have a lot to do?was macht sie damit? what's she doing with it?was willst du mit diesem Zeug \machen? what are you going to do with this stuff?was soll ich nur \machen? what am I to do?ich weiß nicht, was ich noch \machen soll I don't know what else to doich weiß nicht, wie man es macht I don't know how to do itwas machst du da? what are you doing?; (misstrauisch) what on earth are you doing there?, what are you up to?was hat sie wieder gemacht, dass alle so ärgerlich sind? what's she been up to [or fam gone and done] this time to make everyone so angry?was macht denn deine Frau? how's your wife?und was \machen Sie so? and what are you doing nowadays?was macht die Arbeit/Gesundheit? how's work/your health?, how are you work-wise/health-wise? famwas soll ich da groß \machen? what do you expect me to do?was macht deine Brille in der Mikrowelle? what are your glasses doing in the microwave?dagegen kann man nichts \machen there's nothing you can do about itgut gemacht! well done!mit mir kann man es ja \machen (fam) the things I put up withso etwas macht man nicht that's [or it's] bad mannersda kann man nichts \machen nothing can be done\machen, was man will to do as one pleases [or wants13. (bilden)▪ etw \machen:die Straße macht eine scharfe Kurve the road bends sharplysie macht eine gute Figur she cuts a good figure▪ jdn \machen to make sb▪ jdn/etw \machen to do [or play] sb/sthwer macht hier den Boss? who's the boss here?▪ jdn/etw \machen to do sb/sth▪ etw [für jdn] \machen to act as sth [for sb]das macht zehn Euro that's [or that'll be] ten euros [please]was macht das [zusammen]? what does that come to [in total]?drei mal drei macht neun three times three is [or makes] nineder Hund macht „wau, wau“ the dog goes “woof woof” usu childspeakmacht nichts! no matter [or problem]!das macht [doch] nichts! never mind!, no harm done!macht das was? does it matter?was macht das schon? what does it matter?jdm/etw etwas/nichts \machen to harm/not harm sb/sth24. (geschaffen)▪ [jdm] etw \machen to mend [or fix] [or repair] sth for sb▪ etw \machen lassen to get [or have] sth mended [or fixed] [or repaired26.es macht jdn glücklich/traurig/wütend it makes sb happy/sad/angryes macht jdn verrückt it drives sb mad [or fam crazy]es macht mich verrückt, dass ich so viel Werbung sehe it drives me crazy to see so many advertisements2. (schaden)es macht etwas/nichts/viel it matters/doesn't matter/matters a lotes macht jdm etwas/nichts/viel sb minds/doesn't mind/minds a lotes macht mir nichts, wenn du hierbleibst I don't mind you [or form your] staying herees macht „piep“, wenn du einen Fehler machst it goes “peep” [or it peeps] when you make a mistake; s.a. langIII. INTRANSITIVES VERB1. (bewirken)mach ich! [as] good as done!▪ \machen, dass etw geschieht to ensure [or see to it] that sth happenswie hast du gemacht, dass die Kinder so artig sind? how did you get the children to be so well behaved?mach, dass du wegkommst! get out of here!2. (gewähren)mach nur/ruhig! go ahead!jdn [mal/nur] \machen lassen (fam) to leave sb to itLiebe macht blind love makes you blind4. (aussehen lassen)Streifen \machen dick stripes make you look fatauf cool/in Großzügigkeit \machen to act cool/generous [or the cool/generous guy]auf vornehm \machen to give oneself [or to put on] airssie macht immer auf vornehme Dame she always acts the elegant ladyins Bett \machen Kind to wet the bedich mache jetzt in Wolle/Versicherungen I'm in wool/insurance [or the wool/insurance businessmach/\machen Sie [schon]! get a move on! fammach schneller! hurry up!ich mach sowieso nicht mehr lang I'm not long for this world anywayaufs Land/in die Stadt \machen to go to the country/into townIV. REFLEXIVES VERB1. (beginnen)das Wetter macht sich wieder there will soon be good weatherdas Baby macht sich gut the baby is doing fine fam3. (passen)das Bild macht sich gut an der Wand/im Flur the picture looks good on the wall/in the hall4. (leisten)die neue Sekretärin macht sich gut the new secretary is doing well5. (gewinnen)sich dat etwas/nichts/viel/wenig aus jdm/etw \machen to care/not care at all/care a lot/not care much for sb/sth; (sich nicht ärgern) to get a little upset/not get upset at all/get really upset/not get upset much about sthmach dir/\machen Sie sich nichts d[a]raus! don't worry about it!, don't it get you down!8. (gestalten)wir \machen uns einen schönen Tag let's have an enjoyable daymach dir ein paar schöne Tage enjoy yourself for a few days9. (erledigen)V. AUXILIARVERBder Wein wird dich das vergessen \machen the wine will help you [to] forget* * *1.transitives Verb1) (herstellen) makesich (Dat.) etwas machen lassen — have something made
Geld/ein Vermögen/einen Gewinn machen — make money/a fortune/a profit
dafür ist er einfach nicht gemacht — (fig.) he's just not cut out for it
etwas aus jemandem machen — make somebody into something; (verwandeln) turn somebody into something
jemanden zum Präsidenten usw. machen — make somebody president etc.
2)jemandem einen Kostenvoranschlag machen — let somebody have or give somebody an estimate
jemandem einen guten Preis machen — (ugs.) name a good price
3) (zubereiten) get, prepare < meal>jemandem/sich [einen] Kaffee machen — make [some] coffee for somebody/oneself
jemandem einen Cocktail machen — get or mix somebody a cocktail
jemandem Arbeit machen — cause or make [extra] work for somebody
jemandem Sorgen machen — cause somebody anxiety; worry somebody
jemandem Mut/Hoffnung machen — give somebody courage/hope
das macht Durst/Hunger od. Appetit — this makes one thirsty/hungry; this gives one a thirst/an appetite
das macht das Wetter — that's [because of] the weather
mach, dass du nach Hause kommst! — (ugs.) off home with you!
ich muss machen, dass ich zum Bahnhof komme — (ugs.) I must see that I get to the station
ein Foto od. eine Aufnahme machen — take a photograph
einen Spaziergang machen — go for or take a walk
eine Reise machen — go on a journey or trip
einen Besuch [bei jemandem] machen — pay [somebody] a visit
wie man's macht, macht man's falsch od. verkehrt — (ugs.) [however you do it,] there's always something wrong
er macht es nicht unter 100 Euro — he won't do it for under or less than 100 euros
6)jemanden glücklich/eifersüchtig usw. machen — make somebody happy/jealous etc.
etwas größer/länger/kürzer machen — make something bigger/longer/shorter
mach es dir gemütlich od. bequem! — make yourself comfortable or at home
7) (tun) domach ich, wird gemacht! — (ugs.) will do!
was machen Sie [beruflich]? — what do you do [for a living]?
so etwas macht man nicht — that [just] isn't done
mit mir könnt ihr es ja machen — (ugs.) you can get away with it with me
8)was macht...? — (wie ist es um... bestellt?) how is...?
was macht die Arbeit? — how is the job [getting on]?; how are things at work?
was od. wieviel macht das [alles zusammen]? — how much does that come to?
das macht 12 Euro — that is or costs 12 euros; (Endsumme) that comes to 12 euros
10) (schaden)macht das was? — does it matter?; do you mind?
macht nichts! — (ugs.) never mind!; it doesn't matter
11) (teilnehmen an)einen Kursus od. Lehrgang machen — take a course
13)machs gut! — (ugs.) look after yourself!; (auf Wiedersehen) so long!
sich (Dat.) die Haare/Fingernägel machen — do one's hair/nails
15) (ugs. verhüll.): (seine Notdurft verrichten)2.groß/klein machen — do big jobs/small jobs (child language)
reflexives Verb1) mit Adjsich hübsch machen — smarten [oneself] up
sich schmutzig machen — get [oneself] dirty
2) (beginnen)sich an etwas (Akk.) machen — get down to something
3) (ugs.): (sich entwickeln) do well; get on4) (passen)das macht sich gut hier — this fits in well; this looks good here
5)mach dir nichts daraus! — (ugs.) don't let it bother you
sich (Dat.) nichts/wenig aus jemandem/etwas machen — (ugs.) not care at all/much for somebody/something
6)wir wollen uns (Dat.) einen schönen Abend machen — we want to have an enjoyable evening
7)sich (Dat.) Feinde machen — make enemies
sich (Dat.) jemanden zum Freund/Feind machen — make a friend/an enemy of somebody
8)3.wenn es sich [irgendwie] machen lässt — if it can [somehow] be done; if it is [at all] possible
intransitives Verb1) (ugs.): (sich beeilen)mach schon! — get a move on! (coll.); look snappy! (coll.)
2)das macht müde — it makes you tired; it is tiring
das macht hungrig/durstig — it makes you hungry/thirsty
3) (tun)lass mich nur machen — (ugs.) leave it to me
4) (ugs. verhüll.) <child, pet> perform (coll.)ins Bett/in die Hose machen — wet one's bed/pants
5) (ugs.)auf naiv usw. machen — pretend to be naïve
auf feine Dame usw. machen — act the fine lady
6) (landsch. ugs.): (sich begeben) go* * *A. v/t1. (tun) do;was machst du? what are you doing?; beruflich: what do you do (for a living)?;so was macht man nicht that isn’t done, you just don’t do that;da kann man nichts machen there’s nothing you can do (about it), it’s (just) one of those things;er macht es nicht unter 500 Euro umg he won’t do it for less than 500 euros;was macht die Familie? how’s the family (getting on [US along]) ?;gut gemacht! well done!, good show!;das lässt sich schon machen that can be arranged, that’s no problem;mit mir könnt ihr’s ja machen! umg, iron the things I put up with;sie wird es nicht mehr lange machen umg (wird bald sterben) she’s not long for this world;die Festplatte wird es wohl nicht mehr lange machen umg (wird bald defekt sein) the hard disk is on its last legs ( oder has just about had it)ein Foto machen take a photograph;Hausaufgaben machen do one’s homework;einen Spaziergang machen go for a walk;einen Fehler machen make a mistake;eine angenehme/unangenehme Erfahrung machen have a pleasant/an unpleasant experience;jemanden zum General machen make sb a general;zu oderfür etwas (nicht) gemacht sein (not) be cut out for sth;jemanden traurig/glücklich etcmachen make sb sad/happy etc;das macht das Wetter it’s the weather that causes it;das macht Durst it makes you thirsty;3. (ergeben) beim Rechnen: be, come to, amount to;4 mal 5 macht 20 four times five is twenty, four fives are twenty;was macht das? Rechnung etc: how much does that come to?, what’s the damage? umg;das macht dreißig Euro that’s ( oder that’ll be) thirty euros;was macht das zusammen? how much does that come to all together?4. (ausmachen):was macht das schon? what does it matter?, what difference does it make?; umg so what?;das macht nichts it doesn’t matter, never mind;es macht mir nichts I don’t mind;sie macht sich nichts/nicht viel aus Geld she doesn’t care/doesn’t care much about money, money doesn’t mean anything/doesn’t mean much to her, she’s not bothered/not really bothered about money umg;er macht sich nicht viel aus Kuchen/Alkohol etc he doesn’t particularly like cake/alcohol etc, he’s not particularly keen on (US not wild about) cake/alcohol etc;mach dir nichts draus! don’t worry about it, don’t take it to heart5. umg (veranstalten, organisieren) have, give;ich mache am Samstag ein Fest I’m having a party on Saturday;nächste Woche macht sie einen Vortrag über Kafka next week she’s going to give a lecture on Kafka6. sl euph:mit with);es jemandem machen give it to sbB. v/r1.sich gut machen Sache: (gut aussehen) look good (bei jemandem on sb); (gern gesehen werden) make a good impression;sich schlecht machen not look good, make a bad impression;er macht sich gut als … he makes a good …;wie macht sich Vincent als Chef? what sort of a boss is Vincent?;er macht sich gut als Chef he makes a good boss;die Vase macht sich sehr gut in der Ecke the vase looks very nice in the corner;das macht sich schon wieder umg it’ll sort itself out2.sich an etwas machen get down to (work on) sth;C. v/i1. umg:macht, dass ihr bald zurück seid! be sure to be back ( oder you get back) soon!;mach, dass du wegkommst! get out of here!;2. umg:lass ihn nur machen (lass ihm seinen Willen) let him if he wants to, let him have his way; (red ihm nichts ein) just let him do it ( oder get on with it); (verlass dich auf ihn) leave it to him;lass mich nur machen (red mir nichts ein) let me do it my way; (verlass dich auf mich) just leave it to me;lass mich mal machen (lass mich versuchen) let me have a try3. umg:in Politik machen umg be in politics;er macht in Schriftstellerei umg he dabbles in writing4. umg:sie macht neuerdings auf jung her latest fad is to act all girlish5.Schokolade macht dick chocolate makes you fat;Querstreifen machen dick horizontal stripes make you look fat6. umg euph (die Notdurft verrichten):(klein) machen wee;(groß) machen shit;sich (dat)vor Angst in die Hosen machen wet o.s. (US wet one’s pants) from fear;der Kleine macht immer noch in die Windeln the child still dirties his nappy (US diaper);der Hund hat auf den Teppich gemacht the dog made a mess on the carpet7. (hat oder ist) dial (sich begeben) go;sind 1987 in den Westen gemacht (sind aus der DDR in die BRD geflüchtet) in 1987 we made it to West Germany; → gemacht* * *1.transitives Verb1) (herstellen) makesich (Dat.) etwas machen lassen — have something made
Geld/ein Vermögen/einen Gewinn machen — make money/a fortune/a profit
dafür ist er einfach nicht gemacht — (fig.) he's just not cut out for it
etwas aus jemandem machen — make somebody into something; (verwandeln) turn somebody into something
jemanden zum Präsidenten usw. machen — make somebody president etc.
2)jemandem einen Kostenvoranschlag machen — let somebody have or give somebody an estimate
jemandem einen guten Preis machen — (ugs.) name a good price
3) (zubereiten) get, prepare < meal>jemandem/sich [einen] Kaffee machen — make [some] coffee for somebody/oneself
jemandem einen Cocktail machen — get or mix somebody a cocktail
jemandem Arbeit machen — cause or make [extra] work for somebody
jemandem Sorgen machen — cause somebody anxiety; worry somebody
jemandem Mut/Hoffnung machen — give somebody courage/hope
das macht Durst/Hunger od. Appetit — this makes one thirsty/hungry; this gives one a thirst/an appetite
das macht das Wetter — that's [because of] the weather
mach, dass du nach Hause kommst! — (ugs.) off home with you!
ich muss machen, dass ich zum Bahnhof komme — (ugs.) I must see that I get to the station
5) (ausführen) do <job, repair, etc.>ein Foto od. eine Aufnahme machen — take a photograph
einen Spaziergang machen — go for or take a walk
eine Reise machen — go on a journey or trip
einen Besuch [bei jemandem] machen — pay [somebody] a visit
wie man's macht, macht man's falsch od. verkehrt — (ugs.) [however you do it,] there's always something wrong
er macht es nicht unter 100 Euro — he won't do it for under or less than 100 euros
6)jemanden glücklich/eifersüchtig usw. machen — make somebody happy/jealous etc.
etwas größer/länger/kürzer machen — make something bigger/longer/shorter
mach es dir gemütlich od. bequem! — make yourself comfortable or at home
7) (tun) domach ich, wird gemacht! — (ugs.) will do!
was machen Sie [beruflich]? — what do you do [for a living]?
so etwas macht man nicht — that [just] isn't done
mit mir könnt ihr es ja machen — (ugs.) you can get away with it with me
8)was macht...? — (wie ist es um... bestellt?) how is...?
was macht die Arbeit? — how is the job [getting on]?; how are things at work?
was od. wieviel macht das [alles zusammen]? — how much does that come to?
das macht 12 Euro — that is or costs 12 euros; (Endsumme) that comes to 12 euros
10) (schaden)macht das was? — does it matter?; do you mind?
macht nichts! — (ugs.) never mind!; it doesn't matter
11) (teilnehmen an)einen Kursus od. Lehrgang machen — take a course
13)machs gut! — (ugs.) look after yourself!; (auf Wiedersehen) so long!
14) (ugs.): (ordnen, sauber machen, renovieren); do <room, stairs, washing, etc.>sich (Dat.) die Haare/Fingernägel machen — do one's hair/nails
15) (ugs. verhüll.): (seine Notdurft verrichten)2.groß/klein machen — do big jobs/small jobs (child language)
reflexives Verb1) mit Adjsich hübsch machen — smarten [oneself] up
sich schmutzig machen — get [oneself] dirty
2) (beginnen)sich an etwas (Akk.) machen — get down to something
3) (ugs.): (sich entwickeln) do well; get on4) (passen)das macht sich gut hier — this fits in well; this looks good here
5)mach dir nichts daraus! — (ugs.) don't let it bother you
sich (Dat.) nichts/wenig aus jemandem/etwas machen — (ugs.) not care at all/much for somebody/something
6)wir wollen uns (Dat.) einen schönen Abend machen — we want to have an enjoyable evening
7)sich (Dat.) Feinde machen — make enemies
sich (Dat.) jemanden zum Freund/Feind machen — make a friend/an enemy of somebody
8)3.wenn es sich [irgendwie] machen lässt — if it can [somehow] be done; if it is [at all] possible
intransitives Verb1) (ugs.): (sich beeilen)mach schon! — get a move on! (coll.); look snappy! (coll.)
2)das macht müde — it makes you tired; it is tiring
das macht hungrig/durstig — it makes you hungry/thirsty
3) (tun)lass mich nur machen — (ugs.) leave it to me
4) (ugs. verhüll.) <child, pet> perform (coll.)ins Bett/in die Hose machen — wet one's bed/pants
5) (ugs.)auf naiv usw. machen — pretend to be naïve
auf feine Dame usw. machen — act the fine lady
6) (landsch. ugs.): (sich begeben) go* * *v.to make v.(§ p.,p.p.: made)to perform v. -
115 Ernst
I Adj.1. Person, Worte etc.: serious; (feierlich) solemn, grave; (streng) severe; (wichtig) grave; ernste Musik serious music; ernstes Gesicht serious expression ( oder face), straight face; ernst bleiben (nicht lachen) keep a straight face; jemandem ist (es) ernst (mit etw.) s.o. is serious (about s.th.); ernste Absichten haben have hono(u)rable intentions; ich muss ein ernstes Wort mit dir reden I need to have a serious word with you2. (wichtig, bedrohlich) serious, grave; das ist eine sehr ernste Sache that is a very serious matter; die Lage ist ernst, aber nicht hoffnungslos the situation is serious, but not hopeless; sich (Dat) ernste Gedanken machen über (+ Akk) be really worried about; es ist doch hoffentlich nichts Ernstes? I hope it’s nothing serious?; jetzt wird’s ernst! this is where it gets serious, this is where we get down to the nitty grittyII Adv. seriously etc.; siehe II; ernst nehmen take seriously; du darfst die Dinge nicht so ernst nehmen you mustn’t take things so seriously; ein ernst zu nehmendes Problem etc. a serious problem; ein ernst zu nehmender Gegner an opponent to be reckoned with; ich meine es ernst I’m serious ( mit about), I mean it, I’m not joking; das war nicht ernst gemeint he etc. was etc. only joking, it was etc. (said) tongue-in-cheek; ernst gemeint Ratschlag etc.: serious, genuine, seriously ( oder sincerely) meant; es steht ernst um things aren’t looking too good for; siehe auch ernsthaft* * *der Ernstgravity; ernest; severity; sternness; earnestness; earnest; seriousness* * *Ẹrnst I [ɛrnst]m -s(= Name) Ernest IIm -(e)s, no plseriousness; (= Bedenklichkeit auch) gravity; (= Dringlichkeit, Ernsthaftigkeit von Gesinnung) earnestnessallen Ernstes — in all seriousness, quite seriously
meinen Sie das allen Ernstes?, ist das Ihr Ernst? — are you (really) serious?, you're not serious, are you?
das kann doch nicht dein Ernst sein! — you can't mean that seriously!, you can't be serious!
das ist mein (völliger or voller) Ernst — I'm quite serious
mit etw Ernst machen — to put sth into action
wir sollten endlich Ernst machen — let's get down to business
mit einer Drohung Ernst machen — to carry out a threat
der Ernst des Lebens — the serious side of life, the real world
damit wird es jetzt Ernst — now it's serious, now it's for real (inf)
mit Ernst bei der Sache sein — to do sth seriously
* * *der1) earnestness2) earnestly4) gravely5) (serious, dangerous: grave news.) grave6) (serious, sad: a grave expression.) grave7) seriousness8) (grave or solemn: a quiet, serious boy; You're looking very serious.) serious9) ((often with about) in earnest; sincere: Is he serious about wanting to be a doctor?) serious10) (intended to make people think: He reads very serious books.) serious11) (causing worry; dangerous: a serious head injury; The situation is becoming serious.) serious12) (serious and earnest: a solemn question; He looked very solemn as he announced the bad news.) solemn* * *<-[e]s>[ˈɛrnst]1. (ernster Wille, aufrichtige Meinung) seriousness▪ etw ist jds \Ernst sb is serious about sthist das dein \Ernst? are you serious [about it/that]?, do you mean it/that [seriously]?das kann doch nicht dein/Ihr \Ernst sein! you can't be serious!, you must be joking!allen \Ernstes in all seriousnessfeierlicher \Ernst dead seriousnessjds voller [o völliger] \Ernst sein sb is completely serious about sthetw ist \Ernst sth is seriousim \Ernst seriouslydas kannst du doch nicht im \Ernst glauben! you can't seriously believe that!2. (Ernsthaftigkeit) seriousnessmit \Ernst bei der Sache sein to take sth seriously3. (Bedrohlichkeit) seriousness, gravityder \Ernst des Lebens the serious part of life* * *der; Ernst[e]s1) seriousnessdas ist mein [voller] Ernst — I mean that [quite] seriously
es ist mir [bitterer] Ernst damit — I'm [deadly] serious about it
2)daraus wurde [blutiger/bitterer] Ernst — it became [deadly] serious
er wird mit seiner Drohung Ernst machen — he will carry out his threat
3) (gemessene Haltung) gravity* * *allen Ernstes in all seriousness;ich meine es im Ernst I (really) mean it, I’m serious;blutiger Ernst I’m being really ( oder deadly) serious;soll das Ihr Ernst sein? are you serious?;allen Ernstes behaupten …? do you really mean to say …?;im Ernst? seriously?, you’re kidding umg;das kann doch nicht dein Ernst sein! you cannot ( oder can’t) be serious!, you’re joking, of course; you don’t really mean that, do you?;jetzt wird es endlich Ernst mit dem Bau der Straße now at last they’re actually going to get down to building the road;aus einem Scherz wurde plötzlich Ernst the joke suddenly turned serious2. (Wichtigkeit, Bedrohlichkeit) seriousness, gravity;der Ernst des Lebens the serious side of life;jetzt beginnt für dich der Ernst des Lebens life is going to get serious for you from now on;jetzt beginnt wieder der Ernst des Lebens life begins in earnest again, it’s back to the grindstone (again) umg; → tierisch* * *der; Ernst[e]s1) seriousnessdas ist mein [voller] Ernst — I mean that [quite] seriously
es ist mir [bitterer] Ernst damit — I'm [deadly] serious about it
2)daraus wurde [blutiger/bitterer] Ernst — it became [deadly] serious
3) (gemessene Haltung) gravity* * *nur sing. m.earnestness n.gravity n.seriousness n. -
116 Tag
m; -(e)s, -e1. Ggs. zu Nacht: day (-time); am oder bei Tage during the day, in the daytime, by day; (bei Tageslicht) in daylight; es wird Tag it’s getting light; früh am Tage early in the day; Tag und Nacht day and night; es ist ein Unterschied wie Tag und Nacht there’s (absolutely) no comparison, it’s as different as day and night2. Teil der Woche: day; dreimal am Tag three times a day; am nächsten Tag (on) the next day; am Tag zuvor the day before; an jenem Tag on that (particular) day; eines Tages one day; zukünftig: auch some day; welcher Tag ist heute? what day is it today?; ein Tag wie jeder andere a perfectly ordinary day, a day like any other; den ganzen Tag all day (long), throughout the day; den lieben langen Tag umg. the livelong day; Tag für Tag, Tag um Tag day after day; er wird Tag für Tag besser he’s getting better every day ( oder from day to day, day by day); von Tag zu Tag from day to day; von einem Tag auf den andern from one day to the next, overnight; ein Tag um den anderen, jeden zweiten Tag every other day; es müsste jeden Tag da sein it should be here any day (now); dieser Tage (neulich) the other day; (zurzeit) these days; auf oder für ein paar Tage for a couple of ( oder a few) days; auf den Tag ( genau) to the day; auf den Tag genau ankommen Geschenk etc.: arrive right on the day, arrive on the actual day; bis auf den heutigen Tag to this day; sich (Dat) einen guten Tag machen have a lazy day, make an easy day of it, treat o.s.; sich (Dat) ein paar schöne Tage machen take a break ( oder go off and enjoy o.s.) for a couple of ( oder a few) days; freier Tag day off; Tag der Arbeit Labo(u)r Day; Tag der Deutschen Einheit Day of German Unity; der Tag des Herrn förm. the Lord’s day ( oder Day)3. als Gruß: guten Tag! oder Tag! umg. morgens: (good) morning; nachmittags: good afternoon, hello umg., bes. Am. auch hi, howdy umg.; bei Vorstellung: how d’you do förm., hello; Tag auch! umg. (oh,) hi!; ( bei jemandem) guten Tag sagen pop in and say hello (to s.o.); ich will schnell noch Oma guten Tag sagen I’ll just look in on grandma, I just want to pop in and say hello to grandma; ( einen) schönen Tag noch! have a nice day, all the best4. fig.: an den Tag bringen / kommen bring / come to light; an den Tag legen display, show, exhibit; bei Tage besehen on closer inspection, (looked at) in the cold light of day; jetzt wird’s Tag! überrascht: I don’t believe it!; er hat bessere Tage gesehen he’s seen better times ( oder days); seine großen Tage sind vorüber he’s had his heyday, the big time is over for him, Am. auch he’s had his 15 minutes of fame; auf meine alten Tage umg. at my (great) age; seine Tage sind gezählt his days are numbered; das waren goldene Tage those were the days, those were great times; in den Tag hinein leben live from day to day, (just) take things as they come; in den Tag hinein reden umg. talk off the top of one’s head, (just) say whatever comes into one’s head; er hat seinen guten / schlechten Tag he’s in a good / bad mood today; heute habe ich keinen guten Tag it’s not my day today, I seem to be having an off day (today), I’m having one of those days umg.; das dauert ewig und drei Tage umg. it’s taking an age (and a half), it’s taking years; es ist noch nicht aller Tage Abend it’s early days yet; man soll den Tag nicht vor dem Abend loben don’t count your chickens before they’re hatched; morgen ist auch noch ein Tag! let it go ( oder let that do) for today, tomorrow’s another day5. Tage umg. (Regel) period; sie hat ihre Tage she’s got her period, it’s that ( oder the) time of the month (for her); wann kriegst du deine Tage? when’s your period due?6. unter Tage BERGB. underground; über Tage above ground, (on the) surface; acht1, helllicht, jüngst..., Tür 1, vierzehn, zutage etc.—* * *der Tagday* * *I [taːk]m -(e)s, -e[-gə]1) dayam Tág(e) des/der... — (on) the day of...
am Tág — during the day
jeden Tág — every day
am vorigen Tág(e), am Tág(e) vorher — the day before, the previous day
auf den Tág (genau) — to the day
auf ein paar Táge — for a few days
auf seine alten Táge — at his age
bis auf seine letzten Táge — to his dying day, right up to the very end
bei Tág und Nacht — night and day, day and night
bis in unsere Táge — up to the present day
in den letzten Tágen — in the last few days, in recent days
bis die Táge! (inf) — so long (inf), cheerio (Brit inf), see ya (inf)
den ganzen Tág (lang) (lit, fig) — all day long, the whole day
eines Táges — one day
eines Táges wirst du... — one day or one of these days you'll...
eines schönen or guten Táges — one fine day
einen schönen/faulen Tág machen — to have a nice/lazy day
Tág für or um Tág — day by day
in unseren Tágen, in den heutigen Tágen — these days, nowadays
unter Tágs (dial) — during the daytime
von Tág zu Tág — from day to day, every day
Tág der Arbeit — Labour Day (Brit), Labor Day (US)
Tág der Republik/Befreiung (DDR) — Republic/Liberation Day
der Tág des Herrn (Eccl) — the Lord's Day
welcher Tág ist heute? — what day is it today?, what's today?
ein Tág wie jeder andere — a day like any other
guten Tág! — hello (inf), good day (dated form); (vormittags auch) good morning; (nachmittags auch) good afternoon; (esp bei Vorstellung) how-do-you-do
Tág! (inf) — hello, hi (inf); morning (inf); afternoon (inf)
ich wollte nur Guten (or guten) Tág sagen — I just wanted to have a chat
zweimal am Tág(e) or pro Tág — twice daily or a day
von einem Tág auf den anderen — overnight
der Lärm des Táges — the bustle of the world
der Tág X — D-Day (fig)
er erzählt or redet viel, wenn der Tág lang ist (inf) — he'll tell you anything if you let him
seinen guten/schlechten Tág haben — to have a good/bad or off day, to have one of one's good/bad or off days
das war heute wieder ein Tág! (inf) — what a day!
das Ereignis/Thema des Táges — the event/talking point of the day
Sie hören jetzt die Nachrichten des Táges — and now the or today's news
in den Tág hinein leben — to take each day as it comes, to live from day to day
Tág und Nacht — night and day, day and night
das ist ein Unterschied wie Tág und Nacht — they are as different as chalk and cheese (Brit) or night and day (US)
Tág und Stunde bestimmen — to fix a precise time
See:→ Abend2)es wird schon Tág — it's getting light already
es ist Tág — it's light
solange (es) noch Tág ist — while it's still light
an den Tág kommen (fig) — to come to light
etw an den Tág bringen — to bring sth to light
er legte großes Interesse an den Tág — he showed great interest
See:= zutage3) (inf = Menstruation)meine/ihre Táge — my/her period
sie hat ihre Táge (bekommen) — it's her time of the month (Brit), she has her period (US)
4) (MIN)über Táge arbeiten — to work above ground, to work on or at the surface
unter Táge arbeiten — to work underground or below ground, to work below the surface
etw unter Táge abbauen — to mine sth
II [tɛk]etw über Táge abbauen — to quarry (esp Brit) or excavate sth
m -s, -s (COMPUT)tag* * *der1) (the period from sunrise to sunset: She worked all day; The days are warm but the nights are cold.) day2) (a part of this period eg that part spent at work: How long is your working day?; The school day ends at 3 o'clock; I see him every day.) day3) (the period of twenty-four hours from one midnight to the next: How many days are in the month of September?) day* * *Tag1<-[e]s, -e>[ta:k, pl ta:gə]m1. (Abschnitt von 24 Stunden) daydas war heute wieder ein \Tag! what a day that was!alle \Tage (fam) every dayalle drei \Tage every three daysachtmal am \Tag eight times a dayeines [schönen] \Tages one day, one of these [fine] dayseines [schönen] \Tages klingelte es und ihre alte Jugendliebe stand vor der Tür one fine day there was a ring at the door and her old flame was standing at the dooreines schönen \Tages wirst du auf die Schnauze fallen you'll come a cropper one of these days! famein freier \Tag a day off\Tag für \Tag every day\Tag für \Tag erreichen uns neue Hiobsbotschaften every day there's more terrible newsden ganzen \Tag [lang] all day long, the whole daydas Gespräch[sthema]/der Held des \Tages the talking point/hero of the dayjds großer \Tag sb's big day[s]einen guten/schlechten \Tag haben to have a good/bad daygestern hatte icheinen schlechten \Tag, da ist alles schiefgegangen yesterday just wasn't my day, everything went wrongwenn ich einen schlechten \Tag habe, geht alles schief when I have an off day everything goes wrongjeden \Tag every dayder Vulkan kann jetzt jeden \Tag ausbrechen the volcano could erupt at any timeder Brief muss jeden \Tag kommen the letter should arrive any day nowdas Neueste vom \Tage the latest [news]weißt du schon das Neueste vom \Tage? have you heard the latest?seinen... \Tag haben to feel... todayda hast du 20 Euro, ich habe heute meinen großzügigen \Tag here's 20 euros for you, I'm feeling generous todaysie mussten ihr Haus von einem \Tag auf den anderen räumen they had to vacate their house overnightich verschiebe es von einem \Tag auf den anderen I keep putting it offvon \Tag zu \Tag from day to dayjeden zweiten \Tag every other day2. (Datum) daywelcher \Tag ist heute? what day is it today?lass uns also \Tag und Stunde unseres Treffens festlegen let's fix a day and a time for our meetingam \Tag danach [o folgenden \Tag] the next dayam \Tag vorher [o vorherigen \Tag] the day beforeauf den \Tag [genau] [exactly] to the dayich kann es Ihnen nicht auf den \Tag genau sagen I can't tell you to the exact dayheute in fünf \Tagen five days from nowbis zum heutigen \Tag up to the present dayin den nächsten \Tagen in the next few days\Tag der offenen Tür open dayder \Tag X D-day3. (Gedenktag)▪ der \Tag des/der......dayder 4. Juli ist der \Tag der Unabhängigkeit Amerikas 4th July is America's Independence Dayder \Tag der Arbeit Labour Dayder 1. Mai ist traditionell der \Tag der Arbeit 1st May is traditionally Labour Dayder \Tag des Herrn (geh) the Lord's Dayder \Tag des Kindes Children's Day4. (Tageslicht) lightes ist noch nicht \Tag it's not light yetim Sommer werden die \Tage länger the days grow longer in summeram \Tag during the dayam \Tag bin ich immer im Büro I'm always in the office during the daybei \Tag[e] while it's lightwir reisen besser bei \Tage ab we had better leave while it's light[bei] \Tag und Nacht night and dayin den letzten Wochen habe ich \Tag und Nacht geschuftet I've been grafting away night and day for these last few weeks\Tag sein/werden to be/become lightsobald es \Tag wird, fahren wir los we'll leave as soon as it's lightim Sommer wird es früher \Tag als im Winter it gets light earlier in summer than in winter▪ jds \Tage sb's periodsie hat ihre \Tage [bekommen] it's that time of the month for herauf seine/ihre alten \Tage at his/her time of lifeauf seine alten \Tage hat er noch ein Studium angefangen despite his advanced years he has begun some serious studiesdie \Tage der Jugend one's salad days oldbis in unsere \Tage [hinein] up to the present dayin unseren \Tagen nowadays7. BERGB▪ über/unter \Tage above/below ground8.▶ es ist noch nicht aller \Tage Abend it's not all over yet▶ man soll den \Tag nicht vor dem Abend loben (prov) one shouldn't count one's chickens before they're hatched prov▶ schon bessere \Tage gesehen haben to have seen better daysna, dein Auto hat auch schon bessere \Tag gesehen! well, your car has seen better days, hasn't it?▶ etw an den \Tag bringen to bring sth to lightnur guten \Tag sagen wollen to just want to say hallowillst du nicht zum Essen bleiben? — nein, ich wollte nur schnell guten \Tag sagen won't you stay and have something to eat? — no, I just wanted to pop in and say hallo▶ etw kommt an den \Tag sth comes to light▶ in den \Tag hinein leben to live from day to day▶ Aufmerksamkeit an den \Tag legen to pay attentionTag2<-[s], -s>[tɛk]nt INFORM tag* * *der; Tag[e]s, Tage1) dayes wird/ist Tag — it's getting/it is light
der Tag bricht an od. erwacht/neigt sich — (geh.) the day breaks/draws to an end or a close
am Tag[e] — during the day[time]
er redet viel, wenn der Tag lang ist — (ugs.) you can't put any trust in what he says
man soll den Tag nicht vor dem Abend loben — (Spr.) don't count your chickens before they're hatched (prov.)
guten Tag! — hello; (bei Vorstellung) how do you do?; (nachmittags auch) good afternoon
etwas an den Tag bringen od. (geh.) ziehen — bring something to light; reveal something
über/unter Tag[e] — (Bergmannsspr.) above ground/underground
2) (Zeitraum von 24 Stunden) daywelchen Tag haben wir heute? — (Wochentag) what day is it today? what's today?; (Datum) what date is it today?
heute in/vor drei Tagen — three days from today/three days ago today
am Tage vorher — on the previous day; the day before
Tag für Tag — every [single] day
sich (Dat.) einen schönen/faulen Tag machen — (ugs.) have a nice/lazy day
eines Tages — one day; some day
von einem Tag auf den anderen — from one day to the next; overnight
3) (EhrenTag, GedenkTag)4) Plural ([Lebens]zeit) daysauf meine/deine usw. alten Tage — in my/your etc. old age
* * *Tag1 m; -(e)s, -e1. Ggs zu Nacht: day(-time);am oderbei Tage during the day, in the daytime, by day; (bei Tageslicht) in daylight;es wird Tag it’s getting light;früh am Tage early in the day;Tag und Nacht day and night;es ist ein Unterschied wie Tag und Nacht there’s (absolutely) no comparison, it’s as different as day and night2. Teil der Woche: day;dreimal am Tag three times a day;am nächsten Tag (on) the next day;am Tag zuvor the day before;an jenem Tag on that (particular) day;eines Tages one day; zukünftig: auch some day;welcher Tag ist heute? what day is it today?;ein Tag wie jeder andere a perfectly ordinary day, a day like any other;den ganzen Tag all day (long), throughout the day;den lieben langen Tag umg the livelong day;Tag für Tag, Tag um Tag day after day;er wird Tag für Tag besser he’s getting better every day ( oder from day to day, day by day);von Tag zu Tag from day to day;von einem Tag auf den andern from one day to the next, overnight;ein Tag um den anderen, jeden zweiten Tag every other day;es müsste jeden Tag da sein it should be here any day (now);für ein paar Tage for a couple of ( oder a few) days;auf den Tag (genau) to the day;auf den Tag genau ankommen Geschenk etc: arrive right on the day, arrive on the actual day;bis auf den heutigen Tag to this day;sich (dat)einen guten Tag machen have a lazy day, make an easy day of it, treat o.s.;sich (dat)ein paar schöne Tage machen take a break ( oder go off and enjoy o.s.) for a couple of ( oder a few) days;freier Tag day off;Tag der Arbeit Labo(u)r Day;Tag der Deutschen Einheit Day of German Unity;3. als Gruß:guten Tag! oderTag! umg morgens: (good) morning; nachmittags: good afternoon, hello umg, besonders US auch hi, howdy umg; bei Vorstellung: how d’you do form, hello;Tag auch! umg (oh,) hi!;(bei jemandem) Guten Tag sagen pop in and say hello (to sb);ich will schnell noch Oma Guten Tag sagen I’ll just look in on grandma, I just want to pop in and say hello to grandma;(einen) schönen Tag noch! have a nice day, all the best4. fig:an den Tag bringen/kommen bring/come to light;an den Tag legen display, show, exhibit;bei Tage besehen on closer inspection, (looked at) in the cold light of day;jetzt wird’s Tag! überrascht: I don’t believe it!;er hat bessere Tage gesehen he’s seen better times ( oder days);seine großen Tage sind vorüber he’s had his heyday, the big time is over for him, US auch he’s had his 15 minutes of fame;auf meine alten Tage umg at my (great) age;seine Tage sind gezählt his days are numbered;das waren goldene Tage those were the days, those were great times;in den Tag hinein leben live from day to day, (just) take things as they come;in den Tag hinein reden umg talk off the top of one’s head, (just) say whatever comes into one’s head;er hat seinen guten/schlechten Tag he’s in a good/bad mood today;heute habe ich keinen guten Tag it’s not my day today, I seem to be having an off day (today), I’m having one of those days umg;das dauert ewig und drei Tage umg it’s taking an age (and a half), it’s taking years;es ist noch nicht aller Tage Abend it’s early days yet;man soll den Tag nicht vor dem Abend loben don’t count your chickens before they’re hatched;morgen ist auch noch ein Tag! let it go ( oder let that do) for today, tomorrow’s another day5.Tage umg (Regel) period;sie hat ihre Tage she’s got her period, it’s that ( oder the) time of the month (for her);wann kriegst du deine Tage? when’s your period due?6.unter Tage BERGB underground;Tag2 [tɛk] n; -s, -s; IT tag* * *der; Tag[e]s, Tage1) dayes wird/ist Tag — it's getting/it is light
der Tag bricht an od. erwacht/neigt sich — (geh.) the day breaks/draws to an end or a close
am Tag[e] — during the day[time]
er redet viel, wenn der Tag lang ist — (ugs.) you can't put any trust in what he says
man soll den Tag nicht vor dem Abend loben — (Spr.) don't count your chickens before they're hatched (prov.)
guten Tag! — hello; (bei Vorstellung) how do you do?; (nachmittags auch) good afternoon
etwas an den Tag bringen od. (geh.) ziehen — bring something to light; reveal something
über/unter Tag[e] — (Bergmannsspr.) above ground/underground
2) (Zeitraum von 24 Stunden) daywelchen Tag haben wir heute? — (Wochentag) what day is it today? what's today?; (Datum) what date is it today?
heute in/vor drei Tagen — three days from today/three days ago today
am Tage vorher — on the previous day; the day before
Tag für Tag — every [single] day
sich (Dat.) einen schönen/faulen Tag machen — (ugs.) have a nice/lazy day
eines Tages — one day; some day
von einem Tag auf den anderen — from one day to the next; overnight
3) (EhrenTag, GedenkTag)4) Plural ([Lebens]zeit) daysauf meine/deine usw. alten Tage — in my/your etc. old age
* * *-e m.day n. -
117 see
1. transitive verb,1) sehenlet me see — lass mich mal sehen
I saw her fall or falling — ich habe sie fallen sehen
he was seen to leave or seen leaving the building — er ist beim Verlassen des Gebäudes gesehen worden
I'll believe it when I see it — das will ich erst mal sehen
they saw it happen — sie haben gesehen, wie es passiert ist
can you see that house over there? — siehst du das Haus da drüben?
be worth seeing — sehenswert sein; sich lohnen (ugs.)
see the light — (fig.): (undergo conversion) das Licht schauen (geh.)
I saw the light — (I realized my error etc.) mir ging ein Licht auf (ugs.)
I must be seeing things — (joc.) ich glaub', ich seh' nicht richtig
see the sights/town — sich (Dat.) die Sehenswürdigkeiten/Stadt ansehen
see one's way [clear] to do or to doing something — es einrichten, etwas zu tun
2) (watch) sehenlet's see a film — sehen wir uns (Dat.) einen Film an!
I'll see you there/at 5 — wir sehen uns dort/um 5
see you! — (coll.)
[I'll] be seeing you! — (coll.) bis bald! (ugs.)
4) (speak to) sprechen [Person] ( about wegen); (pay visit to) gehen zu, (geh.) aufsuchen [Arzt, Anwalt usw.]; (receive) empfangenthe doctor will see you now — Herr/Frau Doktor lässt bitten
whom would you like to see? — wen möchten Sie sprechen?; zu wem möchten Sie?
5) (discern mentally) sehenI can see it's difficult for you — ich verstehe, dass es nicht leicht für dich ist
I see what you mean — ich verstehe [was du meinst]
I saw that it was a mistake — mir war klar, dass es ein Fehler war
he didn't see the joke — er fand es [gar] nicht lustig; (did not understand) er hat den Witz nicht verstanden
I can't think what she sees in him — ich weiß nicht, was sie an ihm findet
6) (consider) sehenlet me see what I can do — [ich will] mal sehen, was ich tun kann
7) (foresee) sehenI can see I'm going to be busy — ich sehe [es] schon [kommen], dass ich beschäftigt sein werde
I can see it won't be easy — ich sehe schon, dass es nicht einfach sein wird
that remains to be seen — das wird man sehen
see if you can read this — guck mal, ob du das hier lesen kannst (ugs.)
9) (take view of) sehen; betrachtentry to see it my way — versuche es doch mal aus meiner Sicht zu sehen
10) (learn) sehenI see from your letter that... — ich entnehme Ihrem Brief, dass...
11) (make sure)see [that]... — zusehen od. darauf achten, dass...
12) usu. in imper. (look at) einsehen [Buch]see below/p. 15 — siehe unten/S. 15
13) (experience, be witness of) erlebennow I've seen everything! — (iron.) hat man so etwas schon erlebt od. gesehen!
we shall see — wir werden [ja/schon] sehen
he will not or never see 50 again — er ist [bestimmt] über 50
14) (imagine) sich (Dat.) vorstellensee somebody/oneself doing something — sich vorstellen, dass jemand/man etwas tut
I can see it now -... — ich sehe es schon bildhaft vor mir -...
15) (contemplate) mit ansehen; zusehen bei[stand by and] see somebody doing something — [tatenlos] zusehen od. es [tatenlos] mit ansehen, wie jemand etwas tut
16) (escort) begleiten, bringen (to [bis] zu)17) (consent willingly to) einsehen2. intransitive verb,not see oneself doing something — es nicht einsehen, dass man etwas tut
saw, seen1) (discern objects) sehen2) (make sure) nachsehen3) (reflect) überlegenlet me see — lass mich überlegen; warte mal ['n Moment] (ugs.)
4)you see — weißt du/wisst ihr/wissen Sie
there you are, you see! — Siehst du? Ich hab's doch gesagt!
as far as I can see — soweit ich das od. es beurteilen kann
Phrasal Verbs:- see about- see into- see off- see out- see over- see through- see to* * *I [si:] past tense - saw; verb1) (to have the power of sight: After six years of blindness, he found he could see.) sehen2) (to be aware of by means of the eye: I can see her in the garden.) sehen3) (to look at: Did you see that play on television?) sehen4) (to have a picture in the mind: I see many difficulties ahead.) sehen5) (to understand: She didn't see the point of the joke.) verstehen6) (to investigate: Leave this here and I'll see what I can do for you.) sehen7) (to meet: I'll see you at the usual time.) sehen8) (to accompany: I'll see you home.) begleiten•- see about- seeing that
- see off
- see out
- see through
- see to
- I
- we will see II [si:] noun(the district over which a bishop or archbishop has authority.) das (Erz)Bistum* * *see1<saw, seen>[si:]1. (perceive with eyes)▪ to \see sb/sth jdn/etw sehenI've never \seen anything quite like this before so etwas habe ich ja noch nie gesehenhave you ever \seen this man before? haben Sie diesen Mann schon einmal gesehen?I can't \see much without my glasses ohne Brille sehe ich nicht sonderlich vielthere's nothing to \see (after accident) hier gibt's nichts zu sehen!I saw it happen ich habe gesehen, wie es passiert istit has to be \seen to be believed man muss es gesehen haben[, sonst glaubt man es nicht]I'll believe it when I \see it das glaube ich auch erst, wenn ich es mit eigenen Augen gesehen habeI saw her coming ich habe sie kommen sehenthe woman was \seen to enter the bank die Frau wurde gesehen, wie sie die Bank betratI can't believe what I'm \seeing — is that your car? ich glaube, ich spinne! ist das dein Auto?she didn't want to be \seen visiting the doctor sie wollte nicht, dass jemand mitbekommt, dass sie zum Arzt gehtI've never \seen my brother eating mushrooms ich habe meinen Bruder noch nie Pilze essen sehencan you \see where... siehst du, wo...to \see sth with one's own eyes etw mit eigenen Augen sehenfor all the world to \see in aller Öffentlichkeit2. (watch as a spectator)this film is really worth \seeing dieser Film ist echt sehenswertto \see sb in a film/in a play/on television jdn in einem Film/Stück/im Fernsehen sehen3. (visit place)▪ to \see sth famous building, place etw ansehen [o ÖSTERR, SCHWEIZ a. anschauen]I'd love to \see Salzburg again ich würde gerne noch einmal nach Salzburg gehento \see the sights of a town die Sehenswürdigkeiten einer Stadt besichtigen4. (understand)I \see what you mean ich weiß, was du meinstI can't \see the difference between... and... für mich gibt es keinen Unterschied zwischen... und...I just don't \see why... ich begreife [o verstehe] einfach nicht, warum...I can't \see why I should do it ich sehe einfach nicht ein, warum ich es machen sollteI can \see you're having trouble with your car Sie haben Probleme mit Ihrem Auto?I really can't \see what difference it makes to... ich weiß wirklich nicht, was es für einen Unterschied machen soll,...I can \see it's difficult ich verstehe ja, dass es schwierig istI can \see you have been fighting ich sehe doch, dass ihr euch gezankt habtI can't \see the joke ich weiß nicht, was daran komisch sein sollI don't \see the point of that remark ich verstehe den Sinn dieser Bemerkung nicht\see what I mean? siehst du?5. (consider)▪ to \see sth etw sehenas I \see it... so wie ich das sehe...try and \see it my way versuche es doch mal aus meiner Sicht zu sehenI \see myself as a good mother ich denke, dass ich eine gute Mutter binthis is how I \see it so sehe ich die SacheI don't \see it that way ich sehe das nicht soto \see sth in a new [or a different] [or another] light etw mit anderen Augen sehento \see reason [or sense] Vernunft annehmento \see things differently die Dinge anders sehento make sb \see sth jdm etw klarmachento \see oneself obliged to do sth sich akk dazu gezwungen sehen, etw zu tun6. (learn, find out)▪ to \see sth etw feststellenI \see [that]... wie ich sehe,...I'll \see what I can do/who it is ich schaue mal, was ich tun kann/wer es istlet me \see if I can help you mal sehen, ob ich Ihnen helfen kannthat remains to be \seen das wird sich zeigenwe're \seeing friends at the weekend wir treffen uns am Wochenende mit FreundenI haven't \seen much of him recently ich sehe ihn in letzter Zeit [auch] nur [noch] seltenI haven't \seen her around much in the last few weeks in den letzten Wochen habe ich sie [auch nur] selten gesehenI shall be \seeing them at eight ich treffe sie um achtI'll \see you around bis dann!\see you on Monday bis Montag!to go and \see sb jdn besuchen [gehen]I demand to \see the manager ich möchte mit dem Geschäftsführer sprechen!Mr Miller can't \see you now Herr Miller ist im Moment nicht zu sprechenthe doctor will \see you now Sie können jetzt reingehen, der Herr Doktor ist jetzt freito \see a doctor/a solicitor zum Arzt/zu einem Anwalt gehen, einen Arzt/einen Anwalt aufsuchen geh9. (have relationship with)I'm not \seeing anyone at the moment ich habe im Moment keine Freundin/keinen Freundare you \seeing anyone? hast du einen Freund/eine Freundin?I \see a real chance of us meeting again ich glaube wirklich, dass wir uns wiedersehenI can't \see him getting the job ich kann mir nicht vorstellen, dass er den Job bekommtcan you \see her as a teacher? kannst du dir sie als Lehrerin vorstellen?do you \see... kannst du dir vorstellen,...I can't \see myself as a waitress ich glaube nicht, dass Kellnern was für mich wäreto \see it coming es kommen sehen11. (witness, experience)▪ to \see sth etw [mit]erleben1997 saw a slackening off in the growth of the economy 1997 kam es zu einer Verlangsamung des Wirtschaftswachstumshe won't \see 50 again er ist gut über 50I've \seen it all mich überrascht nichts mehrnow I've \seen everything! ist denn das zu fassen!I've \seen it all before das kenne ich alles schon!▪ to \see sb do sth [mit]erleben, wie jd etw tuthis parents saw him awarded the winner's medal seine Eltern waren mit dabei, als ihm die Siegermedaille überreicht wurdeI can't bear to \see people being mistreated ich ertrag es nicht, wenn Menschen misshandelt werdento \see the day when... den Tag erleben, an dem...to \see life das Leben kennenlernento live to \see sth etw erlebenI shall not live to \see it das werde ich wohl nicht mehr miterleben12. (accompany)▪ to \see sb jdn begleitento \see sb into bed jdn ins Bett bringento \see sb into a taxi jdn zum Taxi bringenI saw her safely into the house ich brachte sie sicher zum Haus13. (inspect)sb wants to \see sth licence, passport jd möchte etw sehen; references, records jd möchte etw [ein]sehenthe policeman asked to \see my driving licence der Polizist wollte meinen Führerschein sehenlet me \see that lass mich das mal sehen▪ \see... siehe...\see below/page 23/over[leaf] siehe unten/Seite 23/nächste Seite15. (perceive)▪ to \see sth in sb/sth etw in jdm/etw sehenI don't know what she \sees in him ich weiß nicht, was sie an ihm findet16. (ensure)to \see sb right BRIT, AUS ( fam: help) jdm helfen [o behilflich sein]; (pay or reimburse) aufpassen [o dafür sorgen], dass jd sein Geld [wieder]bekommt▪ to \see that sth happens dafür sorgen, dass etw passiert\see that this doesn't happen again sieh zu, dass das nicht noch einmal passiert17. (view)18. (in poker)▪ to \see sb:I'll \see you ich halte19.▶ to have \seen better days schon [einmal] bessere Tage gesehen haben▶ he/she can't \see further than [or beyond] the end of his/her nose er/sie sieht nicht weiter als seine/ihre Nasenspitze [reicht] fam▶ I'll \see him/her in hell first das wäre das Letzte, was ich täte!▶ sb \sees the light (understand) jdm geht ein Licht auf fam; (become enlightened) jdm gehen die Augen auf fam; (be converted) jd [er]schaut das Licht [Gottes] geh▶ to not \see the wood [or AM the forest] for the trees den Wald vor [lauter] Bäumen nicht sehen hum1. (use eyes) sehenI can't \see very well without my glasses ohne Brille kann ich nicht sehr gut sehen... but \seeing is believing... doch ich habe es mit eigenen Augen gesehen!as far as the eye [or you] can \see so weit das Auge reicht2. (look) sehenlet me \see! lass mich mal sehen!\see for yourself! sieh doch selbst!; (in theatre etc.)can you \see? können Sie noch sehen?there, \see, Grandad's mended it for you schau mal, Opa hat es dir wieder repariert!3. (understand, realize)... — oh, I \see!... — aha!I \see ich versteheyou \see! it wasn't that difficult was it? na siehst du, das war doch gar nicht so schwer!\see, I don't love you anymore ich liebe dich einfach nicht mehr, o.k.? famyou \see,... weißt du/wissen Sie,...well, you \see, all these rooms are going to be decorated alle Zimmer werden natürlich noch renoviert\see?! siehst du?!as far as I can \see... so wie ich das sehe...I \see from your report... Ihrem Bericht entnehme ich,...... so I \see... das sehe [o merke] ichnow, \see here, I only bought this ticket a month ago also, dieses Ticket habe ich erst vor einem Monat gekauft!wait and \see abwarten und Tee trinken famwell, we'll \see schau ma mal! famlet me \see lass' mich mal überlegenyou'll \see du wirst schon sehen!you'll soon \see for yourself du wirst es schon bald selbst sehen!6.▶ to not \see eye to eye [with sb] nicht derselben Ansicht sein [wie jd]▶ to \see fit to do sth es für angebracht halten, etw zu tunsee2[si:]the Holy S\see der Heilige Stuhl* * *see1 [siː] prät saw [sɔː], pperf seen [siːn]A v/t1. sehen:see page 15 siehe Seite 15;as I see it fig wie ich es sehe, in meinen Augen, meiner Meinung nach;I cannot see myself doing it fig ich kann mir nicht vorstellen, dass ich es tue;I cannot see my way to doing it ich weiß nicht, wie ich es anstellen soll;I see myself obliged to go ich sehe mich gezwungen zu gehen;I wonder what he sees in her ich möchte wissen, was er an ihr findet;let us see what can be done wir wollen sehen, was sich machen lässt;little was seen of the attack SPORT vom Angriff war nur wenig zu sehen (siehe weitere Verbindungen mit den entsprechenden Substantiven etc)2. (ab)sehen, erkennen:see danger ahead Gefahr auf sich zukommen sehen3. entnehmen, ersehen ( beide:from aus der Zeitung etc)4. (ein)sehen:I do not see what he means ich verstehe nicht, was er meint;I don’t see the importance of it ich verstehe nicht, was daran so wichtig sein soll;6. herausfinden:see who it is sieh nach, wer es ist7. dafür sorgen(, dass):see (to it) that it is done sorge dafür oder sieh zu, dass es geschieht;see justice done to sb dafür sorgen, dass jemandem Gerechtigkeit widerfährt8. a) besuchenb) sich treffen mit:they have been seeing a lot of each other lately sie sind in letzter Zeit oft zusammen;he has been seeing her for two years er geht schon seit zwei Jahren mit ihr umg9. aufsuchen, konsultieren ( beide:about wegen), sprechen ( on business geschäftlich), US umg (mal) mit jemandem reden (um ihn zu beeinflussen):10. empfangen:11. begleiten, geleiten:see sb home jemanden heimbegleiten, jemanden nach Hause bringen;see sb to bed jemanden zu Bett bringen;see sb to the station jemanden zum Bahnhof bringen oder begleiten;12. sehen, erleben:live to see erleben;see action MIL im Einsatz sein, Kämpfe mitmachen;he has seen better days er hat schon bessere Tage gesehen13. besonders Poker: mithalten mitB v/i1. sehen:she doesn’t see very well with her left eye sie sieht nicht sehr gut auf dem linken Auge;we haven’t seen much of him lately wir haben ihn in letzter Zeit nicht allzu oft gesehen;you’ll see du wirst schon sehen2. einsehen, verstehen:I see! (ich) verstehe!, aha!, ach so!;(you) see, … weißt du oder wissen Sie, …;(you) see? umg verstehst du?;as far as I can see soviel ich sehen kann3. nachsehen:go and see (for) yourself!4. überlegen:let me see! warte(n Sie) mal!, lass mich überlegen!;we’ll see wir werden sehen, mal sehen oder abwartensee2 [siː] s REL1. (Erz)Bischofssitz m, (erz)bischöflicher Stuhl:2. (Erz)Bistum n:s. abk2. section3. see s.4. series5. set7. sign8. signed gez.9. singular Sg.10. sonv. abk2. velocity v3. verb4. verse5. JUR SPORT versus, against6. very7. vide, see8. voice11. volume* * *1. transitive verb,1) sehenlet somebody see something — (show) jemandem etwas zeigen
I saw her fall or falling — ich habe sie fallen sehen
he was seen to leave or seen leaving the building — er ist beim Verlassen des Gebäudes gesehen worden
they saw it happen — sie haben gesehen, wie es passiert ist
be worth seeing — sehenswert sein; sich lohnen (ugs.)
see the light — (fig.): (undergo conversion) das Licht schauen (geh.)
I saw the light — (I realized my error etc.) mir ging ein Licht auf (ugs.)
I must be seeing things — (joc.) ich glaub', ich seh' nicht richtig
see the sights/town — sich (Dat.) die Sehenswürdigkeiten/Stadt ansehen
see one's way [clear] to do or to doing something — es einrichten, etwas zu tun
2) (watch) sehenlet's see a film — sehen wir uns (Dat.) einen Film an!
3) (meet [with]) sehen; treffen; (meet socially) zusammenkommen mit; sich treffen mitI'll see you there/at 5 — wir sehen uns dort/um 5
see you! — (coll.)
[I'll] be seeing you! — (coll.) bis bald! (ugs.)
see you on Saturday/soon — bis Samstag/bald; see also long I 1. 3)
4) (speak to) sprechen [Person] ( about wegen); (pay visit to) gehen zu, (geh.) aufsuchen [Arzt, Anwalt usw.]; (receive) empfangenthe doctor will see you now — Herr/Frau Doktor lässt bitten
whom would you like to see? — wen möchten Sie sprechen?; zu wem möchten Sie?
5) (discern mentally) sehenI can see it's difficult for you — ich verstehe, dass es nicht leicht für dich ist
I see what you mean — ich verstehe [was du meinst]
I saw that it was a mistake — mir war klar, dass es ein Fehler war
he didn't see the joke — er fand es [gar] nicht lustig; (did not understand) er hat den Witz nicht verstanden
I can't think what she sees in him — ich weiß nicht, was sie an ihm findet
6) (consider) sehenlet me see what I can do — [ich will] mal sehen, was ich tun kann
7) (foresee) sehenI can see I'm going to be busy — ich sehe [es] schon [kommen], dass ich beschäftigt sein werde
I can see it won't be easy — ich sehe schon, dass es nicht einfach sein wird
8) (find out) feststellen; (by looking) nachsehensee if you can read this — guck mal, ob du das hier lesen kannst (ugs.)
9) (take view of) sehen; betrachten10) (learn) sehenI see from your letter that... — ich entnehme Ihrem Brief, dass...
11) (make sure)see [that]... — zusehen od. darauf achten, dass...
12) usu. in imper. (look at) einsehen [Buch]see below/p. 15 — siehe unten/S. 15
13) (experience, be witness of) erlebennow I've seen everything! — (iron.) hat man so etwas schon erlebt od. gesehen!
we shall see — wir werden [ja/schon] sehen
he will not or never see 50 again — er ist [bestimmt] über 50
14) (imagine) sich (Dat.) vorstellensee somebody/oneself doing something — sich vorstellen, dass jemand/man etwas tut
I can see it now -... — ich sehe es schon bildhaft vor mir -...
15) (contemplate) mit ansehen; zusehen bei[stand by and] see somebody doing something — [tatenlos] zusehen od. es [tatenlos] mit ansehen, wie jemand etwas tut
16) (escort) begleiten, bringen (to [bis] zu)17) (consent willingly to) einsehen2. intransitive verb,not see oneself doing something — es nicht einsehen, dass man etwas tut
saw, seen1) (discern objects) sehen2) (make sure) nachsehen3) (reflect) überlegenlet me see — lass mich überlegen; warte mal ['n Moment] (ugs.)
4)I see — ich verstehe; aha (ugs.); ach so (ugs.)
you see — weißt du/wisst ihr/wissen Sie
there you are, you see! — Siehst du? Ich hab's doch gesagt!
as far as I can see — soweit ich das od. es beurteilen kann
Phrasal Verbs:- see into- see off- see out- see over- see to* * *v.(§ p.,p.p.: saw, seen)= anzeigen v.sehen v.(§ p.,pp.: sah, gesehen)zusehen v. -
118 Образование временных форм пассива
В немецком языке различают:• пассив действия (das Vorgangspassiv / das Handlungspassiv / werden-Passiv) и• пассив состояния (статив) (das Zustandspassiv/ sein-Passiv).* * *Пассив действия выражает динамический процесс – действие.Präsens: Das Haus wird gebaut. Дом строится. Дом строят.Präteritum: Das Haus wurde gebaut. Дом строился. Дом строили.Perfekt: Das Haus ist gebaut worden. Дом был построен. Дом построили.Plusquamperfekt: Das Haus war gebaut worden. Дом был построен. Дом построили.Futur I*: Das Haus wird gebaut werden. Дом будет строиться. Дом будут строить.Futur II*: Das Haus wird gebaut worden sein. Дом будет построен. … построят.Вместо футура I пассива в разговорной речи обычно употребляется презенс.Футур II малоупотребителен.* * *Пассив состояния выражает статическое состояние, результат предшествующего динамического процесса.Он образуется:Präsens: Das Fenster ist geöffnet. Окно открыто.Präteritum: Das Fenster war geöffnet. Окно было открыто.Perfekt*: Das Fenster ist geöffnet gewesen. Окно было открыто.Plusquamperfekt*: Das Fenster war geöffnet gewesen. Окно было открыто.Futur I: Das Fenster wird geöffnet sein. Окно будет открыто.Futur II*: Das Fenster wird geöffnet gewesen sein. Окно будет открыто.Наиболее употребительны формы презенса и претерита.Перфект и плюсквамперфект почти всегда используются в конъюнктиве I и II.Футур II малоупотребителен.Пассив состояния употребляется чаще всего в том случае, если нет субъекта / производителя действия. Если он имеется, то предпочитается пассив действия (см. с. 103):Die Tür ist geöffnet. - Дверь открыта.Die Tür ist von mir geöffnet worden. - Дверь была открыта мною.1. За пассив состояния нельзя принимать конструкции sein + партицип II, которые в действительности являются:• формой перфект актив непереходных глаголов:Die Rose ist verblüht. - Роза отцвела.Die Frucht ist gereift. - Плод созрел.• составным именным сказуемым с именной частью в виде (отглагольного) прилагательного:Der junge Mann ist begabt. - Молодой человек одарённый.Du bist hier nicht erwünscht. - Ты здесь нежеланный.2. Отличать от пассива состояния следует форму состояния возвратных глаголов:Das Mädchen ist verliebt. (sich verlieben) - Девушка влюблена. (влюбляться)и общую форму состояния:Zucker ist im Kuchen enthalten. - В пироге содержится сахар.Dieses Gebiet ist von wenigen Einheimischen bewohnt. - В этой области проживает мало местных жителей.Im Norden und Osten ist Russland von zahlreichen Inseln umgeben. - На севере и востоке Россия окружена многочисленные островами.Иногда пассив состояния, форму состояния возвратных глаголов и общую форму состояния объединяют под понятием „статив“.Пассив образуют глаголы, обозначающие конкретные действия субъекта с объектом, подразумевающие наличие активного производителя действия.Не образуют пассив (passivunfähig sind) глаголы „недействия“, к которым относятся:1. Псевдопереходные глаголы (см. п. 1, Примечание, с. 116) со значением:• владения чем-либо: besitzen владеть, haben иметь, behalten сохранять; в том числе „умственного владения“ kennen, wissen знать, erfahren узнатьВ специальной литературе возможно образование пассива от erhalten:Durch diese Reaktion werden neue Stoffe erhalten. - В результате этой реакции получаются / образуются новые вещества.• содержания и меры: beinhalten, enthalten содержать, fassen вмещать, umfassen содержать (в себе); betragen составлять (сумму, величину), zählen насчитывать; wiegen весить, messen быть определённого размера; kosten стоить:Dieses Schreiben beinhaltet eine Bitte. - В этом письме содержится просьба.Die Flasche enthält einen Liter Wein. - В бутылке содержится один литр вина.Das Buch enthält viele Abbildungen. - Книга содержит много иллюстраций.Der Tank fasst 50 Liter. - Бак вмещает 50 литров.Der Bildband umfasst 150 Fotos. - Фотоальбом содержит 150 фотографий.Der Verein zählt 300 Mitglieder. - Общество насчитывает 300 членов.Die Stadt zählt 250 000 Einwohner. - Город насчитывает 250 000 жителей.Die Entfernung vom Hotel zum Strand beträgt 500 Meter. - Расстояние от гостиницы до пляжа составляет 500 метров.Ich wiege 75 Kilogramm. - Я вешу 75 килограмм.Das Zimmer misst 17 Quadratmeter. - Размер комнаты составляет 17 кв. м.Das Auto kostet 12 000 Euro. - Автомашина стоит 12 000 евро.• быть, являться: bedeuten, bilden, darstellen:Du bedeutest mir alles. - Ты для меня (значишь) всё.Der Fluss bildet die Grenze zwischen beiden Staaten. - Река является границей между двумя государствами.Schichtarbeit stellt für ihn ein großes Problem dar. - Посменная работа представляет для него большую проблему / – большая проблема.Но: Von wem wurde der Hamlet dargestellt? - Кто играл (роль) Гамлета?К псевдопереходным глаголам относятся и betreffen касаться, gelten иметь вес, силу, interessieren интересовать, а значит пассив от них не образуется.Глаголы, перечисленные в пункте 1, не содержат действия, направление которого можно было бы изменить. Напомним, что в форме актив от переходных глаголов действие исходит от субъекта, занимающего в предложении позицию подлежащего, и направлено на прямой объект, занимающий позицию прямого дополнения. В форме пассив действие направлено на объект, который, однако, занимает позицию подлежащего:Der Arzt verband den Verletzten. - Врач перевязал пострадавшего.Der Verletzte wurde vom Arzt verbunden. - Пострадавший был перевязан врачом.Таким образом, пассив образуют переходные глаголы (за исключением псевдопереходных: глаголов владения, наличия, содержания и т.д.) и некоторые непереходные, у которых возможность образования пассивной формы зависит от семантического характера субъекта.2. Непереходные глаголы:• образующие перфект с помощью глагола sein, при этом часть из этих глаголов может образовывать безличный пассив со значением „констатации“ факта или со значением побуждения:Im Krankenhaus wird viel hin- und hergelaufen. - В больнице много беготни.Jetzt wird aber aufgestanden! - А сейчас / теперь встать!Jetzt wird ins Bett gegangen! - А сейчас / теперь в постель!• субъект которых не является активным одушествлённым производителем действия:glühen - накаляться, пылатьschmecken - нравиться (по вкусу) и др.От некоторых глаголов пассив может образовываться или не образовываться в зависимости от их значения:изображать, исполнять роль * представлять собойпринимать, встречать * воспринимать (впечатления)хватать, ловить * вмещатьизмерять * быть определённого размерапопадать (в цель) * встретитьохватывать (противника) * содержать (в себе)производить подсчёт, считать * насчитывать3. Возвратные глаголыИногда возвратные глаголы употребляются в безличном пассиве со значением побуждения:Jetzt wird sich umgezogen! - А сейчас / теперь переодеваться!Jetzt wird sich gewaschen! - А сейчас / теперь умываться!4. Безличные глаголы (обозначающие явления природы) (см. 2.9, с. 179):blitzen - es blitzt - сверкает молнияdonnern - es donnert - гремит громdämmern - es dämmert - (рас)светаетdunkeln - es dunkelt - темнеетgrauen - es graut - светаетgewittern - es gewitttert - разразилась грозаhageln - es hagelt - идёт градherbsten - es herbstet - наступает осеньnieseln - es nieselt - идёт мелкий дождьregnen - es regnet - идёт дождьschneien - es schneit - идёт снегtagen - es tagt - светаетwetterleuchten - es wetterleuchtet - сверкает зарница5. Глаголы, которые могут употребляться безлично (см. 2.9, с. 179):dürsten - Mich dürstet (es). - Мне хочется пить.frieren - Mich friert (es). - Мне холодно.hungern - Mich hungert (es). - Я голоден.schaudern - Mich / mir schaudert (es). - Меня охватывает ужас.schmerzen - Es schmerzt mich, dass sie weint. - Мне больно, что она плачет.überkommen - Ihn überkam es heiß. - Его бросило в жар.wundern - Es wundert mich, dass erweggeht. - Меня удивляет, что он уходит.es gibt - имеется - es fehlt j-m an Dнедоставать, не хватать кому-то чего-то - es mangelt j-m an Dнедоставать, не хватать кому-то чего-то6. Модальные глаголы (см. 2.7, с. 160 - 170).7. Глаголы bleiben, fahren, gehen, haben, helfen, kommen, lehren, lernen, schicken, lassen, глаголы восприятия: fühlen, hören, sehen, spüren, если они употребляются как модальные с инфинитивом второго глагола (после них перед инфинитивом zu не ставится).8. Глаголы, образующие с существительным в аккузативе устойчивые сочетания, то есть функциональные глаголы (см. п. 28, с. 25, с. 205 - 209). В предложении такое дополнение в аккузативе обозначает часть сказуемого (субъекта):Er fasst Mut. - Он собрался с духом / осмелился. - Er verlor Besinnung. - Он потерял сознание.9. Глаголы с существительным в аккузативе, которое обозначает часть тела:Только:Er schüttelte den Kopf. - Он покачал головой.Неправильно: Der Kopf wurde von ihm geschüttelt.Грамматика немецкого языка по новым правилам орфографии и пунктуации > Образование временных форм пассива
-
119 geben
n; -s, kein Pl.1. giving; es ist alles ein Geben und Nehmen it’s all a matter of give and take; Geben ist seliger denn Nehmen BIBL. it is more blessed to give than to receive* * *to hand; to deal; to give* * *ge|ben ['geːbn] pret gab [gaːp] ptp gegeben [gə'geːbn]1. TRANSITIVES VERB1) to give; (= reichen) to give, to pass; Schatten, Kühle to providekönnten Sie mir die Butter/den Korkenzieher geben? — could you pass me the butter/the corkscrew?
geben Sie mir bitte zwei Flaschen Bier — I'd like two bottles of beer, please
geben or Geben ist seliger denn nehmen or Nehmen (Bibl) — it is more blessed to give than to receive
sie würde ihr Leben für ihre Kinder geben — she'd give her life for her children
sie gaben ihr Leben fürs Vaterland — they gave or laid down their lives for their country
jdm einen Tritt geben — to give sb a kick; (figinf) to give sb the boot (inf)
gibs ihm ( tüchtig)! (inf) — let him have it! (inf)
ein gutes Beispiel geben — to set a good example
jdn/etw verloren geben — to give sb/sth up for lost
das Buch hat mir viel gegeben — I got a lot out of the book
2) = Cards to dealer hat mir drei Asse und zwei Buben gegeben — he dealt me three aces and two jacks
3) = gewähren, verleihen to give; Thema, Aufgabe, Problem to seteinen Elfmeter/einen Freistoß geben — to give a penalty kick/a free kick
gebe Gott, dass... — God grant that...
Taktgefühl ist ihm nicht gegeben — he's not over-endowed with tact
es war ihm nicht gegeben, seine Eltern lebend wiederzusehen — he was not to see his parents alive again
4) = schicken, übergeben to send; (dial = tun) to putin die Post geben — to post (Brit), to mail (esp US)
ein Auto in Reparatur geben — to have a car repaired
ein Kind in Pflege geben — to put a child in care
geben (dial) — to sprinkle sugar over sth
Milch an den Teig geben (dial) — to add milk to the dough
5) = ergeben, erzeugen to producedie Kuh gibt 25 Liter — the cow produces or gives 25 litres (Brit) or liters (US)
2 + 2 gibt 4 — 2 + 2 makes 4
fünf Manuskriptseiten geben eine Druckseite — five pages of manuscript equal or make one page of print
ein Pfund gibt fünf Klöße — a pound will make five dumplings
das gibt Ärger/Probleme — that will cause trouble/problems
6) = veranstalten Konzert, Fest to give; Theaterstück etc to doam Schillertheater geben sie wieder "Maria Stuart" — they are doing "Maria Stuart" at the Schillertheater again
was wird heute im Theater gegeben? — what's on at the theatre (Brit) or theater (US) today?
7) = unterrichten to teachEnglisch/Deutsch geben — to teach English/German
er gibt Nachhilfeunterricht/Tanzstunden — he gives private tuition/dancing lessons (Brit), he does tutoring/gives dancing lessons
8) andere Wendungendiams; viel/nicht viel auf etw (acc) geben to set great/little store by sthauf die Meinung der Lehrer brauchst du nichts zu geben — you needn't bother about what the teachers think
ich gebe nicht viel auf seinen Rat — I don't think much of his advicediams; etw von sich geben Laut, Worte, Flüche to utter; Meinung to express
was er gestern von sich gegeben hat, war wieder einmal völlig unverständlich — what he was going on about yesterday was, as ever, completely incomprehensible
2. INTRANSITIVES VERBder links von mir Sitzende gibt — the person sitting on my left deals
2) SPORT = Aufschlag haben to serve3. UNPERSÖNLICHES VERBdiams; es gibt (+sing) there is; (+pl) there arees gibt da noch ein Problem — there's still one problem
gibt es den Osterhasen? — is there really an Easter Bunny?
heute gibts noch Regen — it's going to rain today
es wird noch Ärger geben — there'll be trouble (yet)
darauf gibt es 10% Rabatt — you get 10% discount on it
wann gibts was zu essen? – es gibt gleich was — when are we going to get something to eat? – it's on its way
jetzt gibt es keine Süßigkeiten mehr — (you're getting) no more sweets now
was gibts? — what's the matter?, what is it?
das gibts nicht, dass ein Vegetarier Metzger wird — it's impossible, a vegetarian wouldn't become a butcher, it's inconceivable that a vegetarian would become a butcher
so was gibts also! (inf) — who'd have thought it! (inf)
so was gibts bei uns nicht! (inf) — that's just not on! (inf)
da gibts nichts (inf) — there's no two ways about it (inf)
gleich gibts was! (inf) — there's going to be trouble!
4. REFLEXIVES VERB1) diams; sich geben = nachlassen Regen to ease off; (Schmerzen) to ease, to lessen; (Leidenschaft, Begeisterung) to lessen, to cool; (freches Benehmen) to lessen2)= aufgeben, ergeben
sich gefangen geben — to give oneself upSee:→ schlagen3) = sich erledigen to sort itself out; (= aufhören) to stopdas wird sich schon geben — it'll all work out
machen Sie erst mal die dringensten Sachen, der Rest wird sich (von alleine) geben — do the most urgent things first, the rest will sort itself out
gibt sich das bald! (inf) — cut it out! (inf)
4) = sich benehmen to behavesich als etw geben — to play sth
sich freundlich geben — to behave in a friendly way, to be friendly
sich als große Dame geben — to play the great lady
sich von oben herab geben — to behave condescendingly, to be condescending
sich von der besten Seite geben — to show one's best side
nach außen gab er sich heiter — outwardly he seemed quite cheerful
sie gibt sich, wie sie ist — she's completely genuine, there's no pretence (Brit) or pretense (US) with her
* * *1) (to give, especially for a particular purpose or regularly: His father allows him too much money.) allow2) (to give (something) to someone by hand: I handed him the book; He handed it back to me; I'll go up the ladder, and you can hand the tools up to me.) hand3) (the act of dividing cards among players in a card game.) deal4) (to distribute (cards).) deal5) (to cause to have: My aunt gave me a book for Christmas; Can you give me an opinion on this?) give6) (to produce (something): Cows give milk but horses do not; He gave a talk on his travels.) give* * *ge·ben[ˈge:bn̩]1.<gibt, gab, gegeben>▪ jdm etw \geben to give sb sth, to give sth to sbgibst du mir bitte mal das Brot? could you give [or hand] me the bread, please? [or pass]ich würde alles darum \geben, ihn noch einmal zu sehen I would give anything to see him again; (beim Kartenspiel) to dealdu hast mir 3 Joker gegeben you've dealt me 3 jokerswer gibt jetzt? whose turn is it to deal?2.<gibt, gab, gegeben>(schenken) to give [as a present]3.<gibt, gab, gegeben>er ließ sich die Speisekarte \geben he asked for the menu4.<gibt, gab, gegeben>was darf ich Ihnen \geben? what can I get you?darf ich Ihnen sonst noch was \geben? can I get you anything else?\geben Sie mir bitte fünf Brötchen I'd like five bread rolls pleaseich gebe Ihnen 500 Euro für das Bild I'll give you [or let you have] 500 euros for the picturePreisnachlass/Skonto \geben to give a reduction/cash discount5.<gibt, gab, gegeben>▪ etw gibt jdm etw sth gives [sb] sthSchutz/Schatten \geben to give [or provide] protection/shade6.<gibt, gab, gegeben>einen Preis \geben to award a prizeTitel/Namen \geben to give a title/namediese erfreuliche Nachricht gab ihr neue Zuversicht this welcome piece of news gave her new confidenceder Gedanke an eine Rettung gab uns immer wieder Kraft the thought of being rescued always gave us strength7.<gibt, gab, gegeben>TELEK (telefonisch verbinden)▪ jdm jdn \geben to put sb through to sb\geben Sie mir bitte Frau Schmidt can I speak to Mrs Smith, please8.<gibt, gab, gegeben>(stellen)▪ jdm etw \geben to give [or set] sb stheine Aufgabe/ein Problem/ein Thema \geben to set a task/problem/topic9.<gibt, gab, gegeben>(abhalten)▪ etw \geben to give sthder Minister wird eine Pressekonferenz \geben the minister will give [or hold] a press conference10.<gibt, gab, gegeben>▪ jd gibt [jdm] etw sb gives [or allows] [sb] sthjdm einen Namen \geben to name a personjdm ein Interview \geben to grant sb an interviewjdm eine Verwarnung \geben to give sb a warning; SPORT to book sbder Schiedsrichter gab dem Spieler eine Verwarnung wegen Foulspiels the referee booked the player for a fouleinen Freistoß \geben FBALL to award a free-kick11.<gibt, gab, gegeben>ein Theaterstück \geben to put on a play12.<gibt, gab, gegeben>ein Fest \geben to give a party13.<gibt, gab, gegeben>sein Auto in [die] Reparatur \geben to have one's car repairedsein Kind in ein Internat \geben to send one's child to boarding schooldürfen wir während unseres Urlaubs unsere Katze zu euch \geben? can you take our cat while we're away?14.<gibt, gab, gegeben>Wein in die Soße \geben to add wine to the sauce15.<gibt, gab, gegeben>▪ etw \geben to produce sthsieben mal sieben gibt neunundvierzig seven times seven equals forty-nine, seven sevens are forty-nineRotwein gibt Flecken red wine stains [or leaves stains]keinen Sinn \geben that makes no senseein Wort gab das andere one word led to another16.<gibt, gab, gegeben>(erteilen)▪ etw \geben to teach sthNachhilfestunden \geben to give private tuitionUnterricht \geben to teachjdm etw zu tun \geben to give sb sth to do17.<gibt, gab, gegeben>(äußern)er gab wenig Worte von sich he said very little18.<gibt, gab, gegeben>19.▶ gib's ihm! let him have it!▶ jdm ist etw nicht gegeben sth is not given to sbnicht allen ist es gegeben, einem solchen Ereignis beizuwohnen not everybody gets the opportunity to be present at such an eventes war ihm nicht gegeben, seine Heimatstadt wiederzusehen he was not destined to see his home town again▶ jdm etw zu tun \geben to give sb sth to dodas wird ihm für die nächsten Monate zu tun geben! that'll keep him busy for the next few months!das sollte der Firmenleitung zu denken \geben that should give the company management something to think about!ich gebe nicht viel auf die Gerüchte I don't pay much attention to rumours1.<gibt, gab, gegeben>jetzt hast du genug gemischt, gib endlich! you've shuffled enough now, just deal them!2.<gibt, gab, gegeben>du gibst! it's your serve1.<gibt, gab, gegeben>(gereicht werden)▪ es gibt etw there is sthhoffentlich gibt es bald was zu essen! I hope there's something to eat soon!was gibt es zum Frühstück? what's for breakfast?freitags gibt es bei uns immer Fisch we always have fish on Fridays2.<gibt, gab, gegeben>▪ es gibt etw there is sthheute gibt es noch Regen it'll rain todayhat es sonst noch etwas gegeben, als ich weg war? has anything else happened while I was awaywas wird das noch geben? where will it all lead to?gleich gibt es was (fam) there's going to be trouble3.<gibt, gab, gegeben>▪ etw/jdn gibt es there's sth/sbdas gibt's nicht! (fam) no way!, nothing doing!, forget it!das gibt es nicht, dass du einfach meinen Wagen nimmst there's no way that you're taking [or using] my carein Bär mit zwei Köpfen? das gibt es nicht! a bear with two heads? there's no such thing!das gibt's doch nicht! (fam) that's unbelievableso was gibt es bei uns nicht! that's not on [as far as we're concerned]!4.seine Lieder sind einmalig, da gibt es nichts! there's no doubt about it, his songs are uniqueIV. REFLEXIVES VERB1.<gibt, gab, gegeben>▪ etw gibt sich sth eases [off] [or lets up]das gibt sich it will sort itself outdie Kopfschmerzen werden sich \geben your headache will go offdiese Aufsässigkeit wird sich bald von ganz alleine \geben this rebelliousness will soon die down of its own accord; (sich erledigen) to sort itself outmanches gibt sich von selbst wieder some things sort themselves outdas wird sich schon \geben it will all work out [for the best]2.<gibt, gab, gegeben>sie gab sich sehr überrascht she acted very surprisednach außen gab er sich heiter outwardly he behaved cheerfullysie gibt sich, wie sie ist she doesn't try to be anything she isn't3.<gibt, gab, gegeben>▪ etw gibt sich sth ariseses wird sich schon noch eine Gelegenheit \geben there's sure to be another opportunity* * *1.unregelmäßiges transitives Verb1) give; (reichen) give; hand; passgeben Sie mir bitte Herrn N. — please put me through to Mr N.
ich gäbe viel darum, wenn ich das machen könnte — I'd give a lot to be able to do that
etwas [nicht] aus der Hand geben — [not] let go of something
geben Sie mir bitte ein Bier — I'll have a beer, please
Geben ist seliger denn Nehmen — (Spr.) it is more blessed to give than to receive (prov.)
2) (übergeben)etwas in Druck (Akk.) od. zum Druck geben — send something to press or to be printed; s. auch Pflege
3) (gewähren) giveeinen Elfmeter geben — (Sport) award a penalty
4) (bieten) givees jemandem geben — (ugs.): (jemandem die Meinung sagen) give somebody what for (sl.); (jemanden verprügeln) let somebody have it
gib [es] ihm! — (ugs.) let him have it!
6) (erteilen) give7) (hervorbringen) give <milk, shade, light>8) (veranstalten) give, throw < party>; give, lay on < banquet>; give < dinner party, ball>9) (aufführen) give <concert, performance>das Theater gibt den ‘Faust’ — the theatre is putting on ‘Faust’
10) (ergeben)drei mal drei gibt neun — three threes are nine; three times three is or makes nine
eins plus eins gibt zwei — one and one is or makes two
das gibt [k]einen Sinn — that makes [no] sense
ein Wort gab das andere — one word led to another
11) in12) (äußern)Unsinn/dummes Zeug von sich geben — (abwertend) talk nonsense/rubbish
keinen Laut/Ton von sich geben — not make a sound
13) inviel/wenig auf etwas (Akk.) geben — set great/little store by something
14) (hinzugeben) add; put inetwas an das Essen geben — add something to or put something into the food
15) (ugs.): (erbrechen)2.alles wieder von sich geben — bring or (coll.) sick everything up again
unregelmäßiges transitives Verb; unpers1) (vorhanden sein)es gibt — there is/are
dass es so etwas heutzutage überhaupt noch gibt! — I'm surprised that such things still go on nowadays
das gibt es ja gar nicht — I don't believe it; you're joking (coll.)
Kommen Sie herein. Was gibt es? — Come in. What's the matter or (coll.) what's up?
was es nicht alles gibt! — (ugs.) what will they think of next?
da gibt's nichts — (ugs.) there's no denying it or no doubt about it
da gibt's nichts, da würde ich sofort protestieren — there's nothing else for it, I'd protest immediately in that case
2) (angeboten werden)was gibt es zu essen/trinken? — what is there to eat/drink?
3) (kommen zu)morgen gibt es Schnee/Sturm — it'll snow tomorrow/there'll be a storm tomorrow
3.gleich/sonst gibt's was — (ugs.) there'll be trouble in a minute/otherwise
unregelmäßiges intransitives Verb1) (Karten austeilen) deal2) (Sport): (aufschlagen) serve4.1)sich [natürlich] geben — act or behave [naturally]
sich nach außen hin gelassen geben — give the appearance of being relaxed
deine Art, dich zu geben — the way you behave
2) (nachlassen)das Fieber wird sich geben — his/her etc. temperature will drop
das gibt sich/wird sich noch geben — it will get better
* * *geben; gibt, gab, hat gegebenA. v/t1. give (jemandem etwas sb sth, sth to sb); (reichen) auch hand; (schenken) auch present (with); (verleihen) auch lend; (Ball etc) (weitergeben) pass;etwas nicht aus der Hand geben (nicht hergeben) not let go of sth, not part with sth; fig (Leitung, Verantwortung) refuse to give up sth ( oder relinquish sth);jemandem zu trinken/essen geben give sb sth to drink/eat;was gibst du mir dafür? what will you give me for it?;sich (dat)etwas geben lassen (bitten um, verlangen) ask for sth;jemandem etwas als Pfand/zur Aufbewahrung geben give sb sth as a pledge/for safekeeping;geben Sie mir bitte ein Bier/zwei Kilo Äpfel give me ( oder I’d like) a beer/two kilos of apples, please;geben Sie mir bitte Herrn Müller am Telefon: I’d like to speak to Mr ( oder Mr.) Müller, please, put me through to Mr ( oder Mr.) Müller, please;ich gäbe was drum zu wissen … umg I’d give anything to know …; → Druck2, Hand1, Kommission, Pflege etc2. (Auskunft, Befehl, Erlaubnis, Hinweis etc) give; (gewähren) auch grant; (bieten) give, offer; (Hoffnung, Mut etc) give, fill sb with;jemandem eine/eine letzte Chance geben give sb a/one last chance;er hat noch viel/mir nichts zu geben (bieten) he still has plenty to offer/he has nothing to offer me;der Arzt gibt ihm noch zwei Monate (zu leben) fig the doctor gives him two more ( oder another two) months (to live); → Antwort, Bescheid, Blöße, Wort etc3. (Konzert etc) give; (Theaterstück etc) perform, do umg; (Film) show; (Essen, Party) have, give; (Unterricht, Fach) teach;was wird heute Abend gegeben? what’s on tonight?;das Stück wurde drei Monate lang gegeben the play ran ( oder was on) for three months5. (Ertrag etc) give, yield;Milch geben give ( oder provide) milkdas gibt eine gute Suppe it makes a good soup;das gibt keinen Sinn it doesn’t make (any) sense;fünf mal sechs gibt dreißig five sixes are thirty, five times six is thirtySalz in die Suppe geben put salt into ( oder add salt to) the soup8.von sich geben (Geräusch, Geruch) give off; CHEM emit; (Äußerung) make; (Schrei etc) give; (auch Flüche) let out;(wieder) von sich geben umg bring up;9.viel geben auf gutes Benehmen etc: set great store by; besonders auf jemanden: think highly ( oder a lot) of;wenig/nichts geben auf Konventionen etc: set little/no store by, not bother much/at all about umg; auf jemanden: not think much of;ich gebe nichts auf i-e Worte I don’t believe a word she says, I don’t take anything she says seriously10. umg:es jemandem geben let sb have it, give it to sb;gib ihm Saures! give him hell,gut gegeben! that’s telling him etc!B. v/i1. give (mit vollen Händen freely);den Armen geben give to the poor;gern geben give willingly ( oder gladly)2. Kartenspiel: deal;wer gibt? whose deal is it?3. Tennis: serve4. unpers:es gibt (existiert, wird angeboten etc) there is, there are;es gibt Leute, die … some people …;der beste Spieler, den es je gab the best player there ever was;es gab viel zu tun there was a lot to do;es gab kein Entrinnen there was no escaping;was gibt es da noch zu überlegen? what is there still to think about?;was gibt es da zu lachen? ärgerlich: what’s funny about that?;was gibt’s? what’s up?; (was hast du) what’s the matter?;was gibt’s Neues? what’s new?;was gibt es zum Mittagessen? what’s for lunch?;was es nicht alles gibt! umg you don’t say!;das gibt’s nicht! (existert nicht) there’s no such thing; (das darf nicht wahr sein) you’re joking, that can’t be true; verbietend: that’s out;das gibt’s nicht - sie ist tatsächlich noch aufgetaucht! umg I don’t ( oder can’t) believe she actually turned up;Sachen gibt’s, die gibt’s nicht umg truth is often stranger than fiction, there are more things in heaven and earth (than are dreamed of in your philosophy); ungläubig: would you believe it!;gibt’s den denn noch? umg is he still around?;da gibt’s nichts! umg (ohne Zweifel) there’s no doubt about that, and no mistake about it; (unter allen Umständen) even if it kills me etcdas gibt Ärger umg there’ll be trouble;morgen gibt es Schnee it’s going to snow ( oder there’s going to be snow) tomorrow;heute wird’s noch was geben (ein Gewitter) I think we’re in for some bad weather ( oder a storm); (einen Krach) auch there’s trouble brewing ( oder in the air);sei ruhig, sonst gibt’s was! umg be quiet, or else!C. v/rsich natürlich geben act naturally;sich als Experte etc2. (nachlassen) ease up; (vorübergehen) pass, blow over; Leidenschaft etc: auch cool (down); Schmerzen: let up; völlig: go away; Fieber: go down; (wieder gut werden) come right;das gibt sich wieder auch it’ll sort itself out3.* * *1.unregelmäßiges transitives Verb1) give; (reichen) give; hand; passgeben Sie mir bitte Herrn N. — please put me through to Mr N.
ich gäbe viel darum, wenn ich das machen könnte — I'd give a lot to be able to do that
etwas [nicht] aus der Hand geben — [not] let go of something
geben Sie mir bitte ein Bier — I'll have a beer, please
Geben ist seliger denn Nehmen — (Spr.) it is more blessed to give than to receive (prov.)
2) (übergeben)etwas in Druck (Akk.) od. zum Druck geben — send something to press or to be printed; s. auch Pflege
3) (gewähren) giveeinen Elfmeter geben — (Sport) award a penalty
4) (bieten) give5) (versetzen) give <slap, kick, etc.>es jemandem geben — (ugs.): (jemandem die Meinung sagen) give somebody what for (sl.); (jemanden verprügeln) let somebody have it
gib [es] ihm! — (ugs.) let him have it!
6) (erteilen) give7) (hervorbringen) give <milk, shade, light>8) (veranstalten) give, throw < party>; give, lay on < banquet>; give <dinner party, ball>9) (aufführen) give <concert, performance>das Theater gibt den ‘Faust’ — the theatre is putting on ‘Faust’
10) (ergeben)drei mal drei gibt neun — three threes are nine; three times three is or makes nine
eins plus eins gibt zwei — one and one is or makes two
das gibt [k]einen Sinn — that makes [no] sense
11) in12) (äußern)Unsinn/dummes Zeug von sich geben — (abwertend) talk nonsense/rubbish
keinen Laut/Ton von sich geben — not make a sound
13) inviel/wenig auf etwas (Akk.) geben — set great/little store by something
14) (hinzugeben) add; put inetwas an das Essen geben — add something to or put something into the food
15) (ugs.): (erbrechen)2.alles wieder von sich geben — bring or (coll.) sick everything up again
unregelmäßiges transitives Verb; unperses gibt — there is/are
dass es so etwas heutzutage überhaupt noch gibt! — I'm surprised that such things still go on nowadays
das gibt es ja gar nicht — I don't believe it; you're joking (coll.)
Kommen Sie herein. Was gibt es? — Come in. What's the matter or (coll.) what's up?
was es nicht alles gibt! — (ugs.) what will they think of next?
da gibt's nichts — (ugs.) there's no denying it or no doubt about it
da gibt's nichts, da würde ich sofort protestieren — there's nothing else for it, I'd protest immediately in that case
was gibt es zu essen/trinken? — what is there to eat/drink?
3) (kommen zu)morgen gibt es Schnee/Sturm — it'll snow tomorrow/there'll be a storm tomorrow
3.gleich/sonst gibt's was — (ugs.) there'll be trouble in a minute/otherwise
unregelmäßiges intransitives Verb1) (Karten austeilen) deal2) (Sport): (aufschlagen) serve4.1)sich [natürlich] geben — act or behave [naturally]
deine Art, dich zu geben — the way you behave
2) (nachlassen)das Fieber wird sich geben — his/her etc. temperature will drop
das gibt sich/wird sich noch geben — it will get better
* * *v.(§ p.,pp.: gab, gegeben)= to deal v.to give v.(§ p.,p.p.: gave, given)to perform v. -
120 Teufel
m: der arme Teufelein armer Teufel бедняга, несчастный человек. Der arme Teufel ist nicht zu beneiden! Der tut mir leid.Niemand nimmt sich seiner an, er ist wirklich ein armer Teufel, ist doch fast ganz gelähmt, kein Teufel никто, ни один чёрт. Kein Teufel hat uns geholfen [hat sich um sie gekümmertist hier zu sehen], ein (richtiger) kleiner Teufel чертёнок, бесёнок (об озорном ребёнке). Unser Jüngster ist ein (richtiger) kleiner Teufel. Alles macht er kaputt, wenn man ihm nicht zu Willen ist. pfui Teufel!, ei der Teufel! тьфу, чёрт! тьфу ты пропасть! Pfui Teufel, eine Kröte faßt man doch nicht an!Pfui Teufel, hier stinkt's aber! zum Teufel! вот чёрт!, чёрт возьми! Zum Teufel, wo ist mein Füller?Zum Teufel, jetzt bin ich wieder spät dran! zum Teufel (mit jmdm./etw.) к чёрту (кого/что-л.)! Zum Teufel mit dem kaputten Schirm! Jetzt kaufe ich mir aber einen neuen! •Teufel auch [aber]! чёрт возьми (,а ведь это так)! Teufel auch, er hat Charakter!"Hier habe ich einen herrlichen Schnaps!" — "Teufel aber, das Zeug ist gut!" hoPs der Teufel! фам. чёрт возьми! Hol's der Teufel! Das ist ein verflixt schwieriges Übersetzen! hol dich [ihn usw.] der Teufel!, der Teufel soll dich [ihn usw.] holen фам. чтоб тебя [его и т.д.] чёрт побрал!, пропади ты [он и т.д.] пропадом!, чтоб тебе [ему] пусто было! Ich will den unehrlichen Kerl nicht mehr sehen! Hol ihn der Teufel!Der Teufel soll dich holen, wenn ich bis morgen das Geld nicht habe! da soll doch der Teufel dreinschla-gen! фам. разрази тебя [его и т.д.] гром!, чтоб тебе [ему] пусто было! Jetzt haben wir das Zimmer ausgeräumt, und der Maler kommt nicht. Da soll doch der Teufel dreinschlagen! (etw. tun) wie der Teufel (работать) интенсивно, энергично, как чёрт. Er arbeitet wie der Teufel.Sie dolmetscht wie der Teufel! Ist ein richtiges As darin. auf Teufel komm 'raus что есть сил, во всю мочь, с полной отдачей (работать и т.п.)во всю прыть (бежать). Heute arbeiten die Maurer auf Teufel komm 'raus. Sie wollen früher Feierabend machen.Nach einer längeren Bummelei paukt er jetzt auf Teufel komm 'raus, in den [in drei] Teufels Namen фам. ладно, чёрт с ним (выражение неохотно даваемого согласия). Dann kaufe dir in drei Teufels Namen die Wasserpistole, aber benutze sie nicht in der Wohnung! in Teufels Küche geraten [kommen] угодить в самое пекло, попасть в переплёт. Ich kann bei ihrer Tochter keine Ausnahme machen. Wenn ich sie ohne Prüfung aufnähme, käme ich in Teufels Küche, jmdn. in Teufels Küche bringen бросить кого-л. в самое пекло. Er hat uns mit seiner Beschwerde bei der Verwaltung in Teufels Küche gebracht. zum Teufel gehen [fahren]а) полететь к чёрту, идти прахом (не состояться, не осуществиться). Wenn er nicht mitmacht, gehen alle unseren schönen Pläne zum Teufel,б) прийти в негодность, погибнуть. Als wir während der Ferien verreist waren, ist unser Garten zum Teufel gegangen,в) пропадать, теряться. Hast du Kugelschreiber in Reserve? Bei mir gehen die immer so schnell zum Teufel, jmdn. zum Teufel jagen [wünschen] вышвырнуть на улицу, выгнать в три шеи, выставить за дверь кого-л. Beruhige dich doch! Soll ich dich zum Teufel jagen?Diese kreischenden Kinder habe ich schon oft zum Teufel gewünscht, sich zum Teufel scheren фам. убираться к чёрту, проваливать. Von mir aus kann sich Hans zum Teufel scheren! Er hilft mir doch nicht.Die ganze Familie soll sich zum Teufel scheren! Ich will ungestört sein, geh [scher dich] zum Teufel! фам. пошёл к чёрту!, убирайся ко всем чертям! "Ich will dir ein paar Trauben bringen!" — "Geh zum Teufel mit deinen Trauben, ich will meine Ruhe haben!" zum Teufel sein потеряться, полететь к чёрту. Meine Tasche ist weg. Also ist meine Kamera, sind die Filme — ist alles zum Teufel. Und mein Reiseführer wird auch zum Teufel sein! etw. fürchten wie der Teufel das Weihwasser шутл. бояться чего-л. как чёрт ладана. Er fürchtet eine Pressekonferenz wie der Teufel das Weihwasser. Er fühlt sich nämlich den Journalisten nicht gewachsen. sich den Teufel um etw. [darum, drum] scheren [kümmern] фам. плевать, начхать на что/кого-л. Er tut, was er will, und schert sich den Teufel darum, was die anderen sagen oder denken, den Teufel nach etw. [danach] fragen кому-л. всё до лампочки, начхать на что-л. Die Leute regen sich über mein lautes Radio auf? Da frag' ich den Teufel was danach! hinter etw. her sein [auf etw. erpicht sein] wie der Teufel hinter der (armen) Seele шутл. всеми силами домогаться чего-л. Er will sie heiraten, denn er ist hinter ihrem Geld her wie der Teufel hinter der Seele, den Teufel an die Wand malen рисовать всякие ужасы (пугая кого-л.). Male doch den Teufel nicht an die Wand, es wird schon alles gut gehen, allen toten Teufel kaufen накупить всякой всячины, чего только не купить. Allen toten Teufel hat er zusammengekauft. Jetzt ist sein Geld vollständig alle.An der Ecke standen viele Buden. Allen toten Teufel konnte man da kaufen. jmd. wird den Teufel tun чёрта с два будет делать кто-л. что-л. "Ich will raus und Fußball spielen!" — "Den Teufel wirst du tun. Du bleibst hier und machst Schularbeiten." ich will des Teufels sein, wenn... фам. будь я (трижды) проклят, если...не я буду, если... Ich will des Teufels sein, wenn ich dir das Geld nicht in acht Tagen gebe, das weiß der Teufelder Teufel mag es wissen фам. а чёрт его знает, одному чёрту это известно. "Haben wir morgen Französisch oder nicht?" — "Das weiß der Teufel!" weiß der Teufel, wo [wer, wann]... фам. чёрт знает, где [кто, когда]... Weiß der Teufel, wo meine Handschuhe hingekommen sind! jmd. weiß der Teufel von etw. фам. кто-л. ни черта не разбирается в чём-л. [не знает о чём-л.]. Karl soll das Radio reparieren? Den Teufel weiß er davon! der Teufel hat's gesehen фам. куда это делось? это какая-то чертовщина. Eben hab ich den Bleistift noch gesehen, jetzt ist er weg! Der Teufels hat's gesehen! da hat der Teufel seine Hand im Spielda muß der Teufel seine Hand im Spiel habenda muß der Teufel im Spiel sein это какой-то злой рок, какая-то напасть. Seit drei Jahren spiele ich im Lotto, noch nie habe ich etwas gewonnen. Da hat der Teufel seine Hand im Spiel! einer ist des anderen Teufel они отравляют друг другу жизнь. Wie können sie zusammenleben? Einer ist des anderen Teufel, der Teufel ist los началась суматоха, сумятицаподнялся шум, гвалтчёрт те что. Bei der Inventur war der Teufel los — nichts stimmte! der Teufel mag daraus klug [schlau] werdenkein Teufel kann daraus klug werden фам. тут сам чёрт не разберёт. Was hast du da alles zusammengerechnet? Der Teufel mag daraus klug werden! der Teufel reitet jmdn. на кого-л. нашлокто-л. свихнулся [спятил]. An manchen Tagen reitet der Teufel den Jungen. Da macht er alles kaputt, was er in die Finger kriegt, warum mußte mich [ihn usw.] der Teufel reiten (etw. zu tun)? чёрт дёрнул меня [его и т.д.] сделать что-л. Warum mußte mich der Teufel reiten, mein letztes Geld für diese Bluse auszugeben? des Teufels sein быть одержимым бесомпомешаться, спятить. Bist du des Teufels, wagst so etwas zu unternehmen?Was hast du schon wieder angestellt? Bist du des Teufels? der. Teufel ist in jmdn. gefahren в кого-л. вселился бес. Wie kann er nur so etwas machen? Der Teufel muß in ihn gefahren sein! jmd. hat den Teufel im Leibe кто-л. невменяем, в кого-л. бес вселился. Wenn er etwas getrunken hat, hat er den Teufel im Leibe und schlägt, wenn ihm was nicht paßt, um sich. jmd. ist (wie) vom Teufel besessen [geritten] кто-л. какой-то одержимый [необузданный, буйный]. Du bist wohl vom Teufel geritten, so viel Geld einzusetzen. Auch dieses Spiel kannst du verlieren.Wenn er nur ein bißchen Schnaps.trinkt, so wird er immer wie vom Teufel besessen, es mußte doch mit dem Teufel zugehen, wenn... фам. ...разве что случится что-то неладное (если произойдёт что-л. непредвиденное). Er hat regelmäßig und fleißig gelernt — es müßte mit dem Teufel zugehen, wenn es das Examen nicht bestände.Deutsch-Russisches Woerterbuch der umgangssprachlichen und saloppen > Teufel
См. также в других словарях:
jetzt — jẹtzt1 Adv; 1 genau zu dem Zeitpunkt, zu dem man spricht ≈ in diesem Augenblick, in diesem Moment: Ich habe jetzt leider keine Zeit für dich. Komm bitte später wieder; Heute früh hat es geregnet, aber jetzt kommt die Sonne wieder heraus 2 im… … Langenscheidt Großwörterbuch Deutsch als Fremdsprache
Jetzt — Jétzt, ein Nebenwort der Zeit, die gegenwärtige Zeit zu bezeichnen. 1) Im schärfsten Verstande, diesen Augenblick, oder doch, vor oder nach einer sehr kurzen Zeit. Jetzt komme ich. Wo es oft durch die Nebenwörter gleich und eben verstärkt und… … Grammatisch-kritisches Wörterbuch der Hochdeutschen Mundart
Jetzt — war von 1993 bis 2002 das Jugendmagazin der Süddeutschen Zeitung und wird im Internet über jetzt.de weitergeführt. Die Internetseite wurde unter anderem durch den Grimme Online Award ausgezeichnet. Am 17. Mai 1993 erschien erstmals das Jetzt… … Deutsch Wikipedia
Jetzt aber naht sich das Malheur — In der Bildergeschichte »Hans Huckebein der Unglücksrabe« erzählt Wilhelm Busch (1832 1908) die Erlebnisse eines jungen, übermütig wilden Raben, der von einem Knaben gefangen wird, in seiner neuen Umgebung eine Reihe von boshaften Streichen… … Universal-Lexikon
Jetzt oder nie — Studioalbum von Udo Jürgens Veröffentlichung 12. September 2005 Label Ariola (Sony Music) … Deutsch Wikipedia
Jetzt \(auch: nun\) ist (aber) Sense! — Jetzt (auch: nun) ist [aber] Sense! Die Redensart ist umgangssprachlich im Sinne von »jetzt ist es [aber] genug!; jetzt ist [aber] Schluss!« gebräuchlich: Dreimal haben wir für die Nachbarn den Schnee weggeschaufelt. Jetzt ist Sense! Jetzt… … Universal-Lexikon
Jetzt schlägts (aber) dreizehn! — Jetzt schlägts [aber] dreizehn! Die Redensart wird umgangssprachlich gebraucht als Ausdruck der Ungeduld, der Verärgerung im Sinne von »das geht nun aber wirklich zu weit!«: Jetzt schlägts dreizehn! Der Fernseher ist schon wieder kaputt. Jetzt… … Universal-Lexikon
Jetzt hat es aber geklingelt! — Mit der umgangssprachlichen Redensart gibt man zu erkennen, dass man mit seiner Geduld am Ende ist: Dreimal habe ich ihm gesagt, er soll mit dem Blödsinn aufhören. Jetzt hat es aber geklingelt. Die Redensart bezieht sich wohl auf das… … Universal-Lexikon
Jetzt ist der Bart (aber) ab! — Jetzt ist der Bart [aber] ab! Die umgangssprachliche Redensart wird im Sinne von »nun ist Schluss!; nun ists aber genug!« gebraucht: Eine Stunde lang habe ich mir das Gequatsche angehört, jetzt ist der Bart aber ab! Der Ursprung dieses… … Universal-Lexikon
jetzt — grade (umgangssprachlich); derzeitig; augenblicklich; gegenwärtig; jetzig; derzeit; zurzeit; aktuell; nun; gerade (umgangssprachlich); nunmehrig … Universal-Lexikon
Jetzt — Gegenwart * * * 1jetzt [jɛts̮t] <Adverb>: in diesem Augenblick: ich habe jetzt keine Zeit; jetzt ist es zu spät; von jetzt an; bis jetzt. Syn.: ↑ augenblicklich, eben, ↑ gegenwärtig, gerade, ↑ heute, ↑ … Universal-Lexikon