-
1 coepio
coepĭo, coepi, coeptum, 3 (the tempp. press. only a few times in the ante-class. period, and coepturus, Liv. 30, 5, 6; 42, 47, 3; Quint. 10, 1, 46; Plin. 16, 25, 41, § 98; Suet. Calig. 46; the tempp. perff., both in act. and pass. form, very freq.;I.a trisyl. coëpit,
Lucr. 4, 619 Lachm. N. cr.), v. a. and n. [contr. from co-ăpio = apo; hence coapias for coepias in Cod. Ambros.; Plaut. Trin. 4, 3, 46; v. in the foll., and cf. Lachm. ad Lucr. 2, p. 248], lit. to lay hold of something on different sides, to lay hold of; hence of an action, to begin, commence, undertake ( = incipio, which is the class. pres.).Act.1.Tempp. press.: coepiam seditiosa verba loqui, Cato ap. Paul. ex Fest. p. 59, 10 Müll. lubido extemplo coepere est convivium, Plaut. Pers. 1, 3, 41:2.mage si exigere coepias,
id. Trin. 4, 3, 46 Ritschl N. cr.:neque pugnas neque ego lites coepio,
id. Men. 5, 5, 57:ubi nihil habeat, alium quaestum coepiat,
id. Truc. 2, 1, 23: mane coepiam, Caecil. ap. Non. p. 89, 17: non Prius olfecissem, quam ille quicquam coeperet, Ter. Ad. 3, 3, 43 Fleck.; cf.Neue, Formenl. 2, 616: se Hasdrubalem adgressurum, ceterum non ante coepturum, quam, etc.,
Liv. 30, 5, 6:nos rite coepturi ab Homero videmur,
Quint. 10, 1, 46:nemine opinante quidnam coepturus esset,
Suet. Calig. 46.—Tempp. perff. act.; the object usu. an inf.; so always in Cic. and Cæs.; mostly an inf. act.; rarely pass.; sometimes the acc. of a noun or pronoun.(α).With inf. act.:(β).cum ver esse coeperat,
Cic. Verr. 2, 5, 10, § 27; Ov. A. A. 1, 615 sq.:discere coepit, Enn. Ann. ap. Fest. s. v. sam, p. 325, 24 Müll. (v. 228 Vahl.): amare coepi,
Ter. Eun. 3, 5, 20:oppugnare,
Caes. B. G. 2, 6:ire foras coeperunt,
Lucr. 4, 531:coeperit inter se vesci, etc.,
id. 5, 72 et saep.—With inf. pass. (in the poets and histt.):(γ).per terrarum orbem fruges coepisse creari,
Lucr. 2, 614:alia hujuscemodi fieri coepere,
Sall. C. 51, 40:cum Lacedaemoniis pugnari coepit,
Nep. Epam. 10, 3; so,urbanus haberi,
Hor. Ep. 1, 15, 27:verti,
id. ib. 2, 1, 149:institui,
id. A. P. 21:moveri,
Ov. M. 3, 106; Suet. Tib. 75:expleri,
id. Caes. 26:eligi,
Tac. H. 1, 16:occidi,
id. ib. 3, 34:prohiberi,
Just. 14, 5, 9: coeptum est fieri, Auct. B. Afr. 69; 78; Liv. 24, 49, 4; 25, 34, 13; 27, 42, 5.—With acc. (rare in prose; cf. B. infra): coepit cursum, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:(δ).novam mapalibus urbem,
Sil. 15, 420:cur non ego id perpetrem, quod coepi?
Plaut. Cas. 3, 5, 57:si quicquam hodie hic turbae coeperis,
Ter. Eun. 4, 7, 30:quae coeperamus,
Quint. 6, prooem. 15:hujuscemodi orationem,
Tac. A. 4. 37:(Sabinus) obsidium coepit per praesidia,
id. ib. 4, 39.—Absol.:(ε).nam primum... Non coepisse fuit: coepta expugnare secundum est,
Ov. M. 9, 619:dimidium facti, qui coepit, habet,
Hor. Ep. 1, 2, 40:Titus Livius hexametri exordio coepit,
Quint. 9, 4, 74; cf. id. 9, 4, 117:si coepisset a toto corpore,
id. 9, 4, 23; cf. id. 7, 1, 2; 8, 6, 50:pro vallo castrorum ita coepit (sc. dicere),
Tac. H. 1, 36:Civilis ita coepit,
id. ib. 5, 26; id. A. 1, 41; 2, 37.—With an ellipsis for dicere coepi, to begin to speak:B.ita coepit tyrannus,
Liv. 34, 31, 1; 39, 15, 2:coram data copia fandi, Maximus Ilioneus placido sic pectore coepit,
Verg. A. 1, 521; 6, 372:tum ita coepit: numquam mihi, etc.,
Liv. 28, 27, 1; Tac. A. 1, 41 fin.:ad hunc modum coepit,
id. ib. 2, 37; id. H. 1, 36 fin.; Phaedr. 4, 23, 2.—Pass. in the tempp. perff. and with the inf. pass. (cf. Zumpt, Gram, §II.221): jure coepta appellari est Canis,
Plaut. Men. 5, 1, 18:ante petitam esse pecuniam, quam esset coepta deberi,
Cic. de Or. 1, 37, 168; id. Div. 2, 2, 7; id. Brut. 67, 236; 88, 301; id. Verr. 2, 3, 90, § 209; 2, 5, 4, § 9; id. Fam. 13, 29, 1; id. Att. 3, 15, 5; 6, 1, 3; Liv. 1, 57, 3; 2, 1, 4; 3, 38, 2;9, 7, 7: quae (res) inter eos agi coeptae, neque perfectae essent,
Caes. B. G. 1, 47; 4, 18:bello premi sunt coepti,
Nep. Timoth. 3, 1; Cat. 95, 2.—With inf. act.:mitescere discordiae intestinae coeptae,
Liv. 5, 17, 10; cf. Weissenb. ad loc.— Hence, coeptus, a, um, Part., begun, commenced, undertaken. consilium fraude coeptum, Liv. 35, 36, 5:coeptum atque patratum bellum foret,
Sall. J. 21, 2:jussis Carmina coepta tuis,
Verg. E. 8, 12; so,coepti fiducia belli,
id. A. 2, 162; Liv. 35, 23, 1:amor,
Ov. H. 17, 189:iter,
id. F. 1, 188:arma,
Tac. H. 2, 6; 4, 61:coeptam deinde omissam actionem repetere,
id. ib. 4,44:dies,
id. A. 4, 25 (cf. infra II.):luce,
id. ib. 1, 65;15, 55: nocte,
id. ib. 2, 13:hieme,
id. ib. 12, 31. —Hence, subst.: coeptum, i, n., a work begun, a beginning, undertaking (most freq. after the Aug. per. and in the plur.; perh. never in Cic.;also not in Hor.): ut repetam coeptum pertexere dictis,
Lucr. 1, 418:nec taedia coepti Ulla mei capiam,
Ov. M. 9, 616:coepti paenitentia,
Quint. 12, 5, 3; Suet. Oth. 5:manus ultima coepto Defuit,
Ov. Tr. 2, 555: ne audaci coepto deessent; Liv. 42, 59, 7; cf. Verg. G. 1, 40:feroci,
Sil. 11, 202.—With adv.:bene coepto,
Liv. 45, 15, 7:bene coepta,
Vell. 2, 14; and:temere coepta,
Liv. 36, 15, 2.— Plur.:coeptis meis,
Ov. M. 1, 2:nostris,
id. ib. 9, 486:immanibus,
Verg. A. 4, 642 al. —Without adj., Ov. M. 8, 67; 8, 463; Liv. 23, 35, 16; 23, 41, 4; 24, 13, 4; Tac. H. 2, 85; 3, 52; Suet. Ner. 34; id. Vesp. 6 et saep.—Neutr., to begin, take a beginning, commence, originate, arise (most freq. since the Aug. per.; not in Cic.): neve inde navis incohandae exordium coepisset, Enn. ap. Auct. Her. 2, 22, 34 (Trag. Rel. v. 282 Vahl.):sic odium coepit glandis,
Lucr. 5, 1416:post, ubi silentium coepit... verba facit, etc.,
Sall. J. 33, 4:cum primum deditio coepit,
id. ib. 62, 7:ubi dies coepit,
id. ib. 91, 4 (cf. supra, I. 2. d):vere coepturo,
Plin. 16, 25, 41, § 98:postquam apud Cadmiam pugna coepit,
Nep. Epam. 10, 3; so,pugna,
Liv. 2, 6, 10; Quint. 2, 4, 42; 9, 4, 50; cf. id. 9, 4, 55:quando coeperit haec ars,
id. 2, 17, 8:obsidium coepit per praesidia,
Tac. A. 4, 49:a quo jurgium coepit,
Quint. 5, 10, 72; so with ab, Tac. H. 2, 47; and with ex, id. A. 15, 54 and 68; cf.:quibus, uti mihi, ex virtute nobilitas coepit,
Sall. J. 85, 17. -
2 coepio
coepio (arch. coipio), coepī, coeptum, coepere ( die tempora praes. nur in der vorklassischen Periode; die tempora perf. act. u. pass. sehr häufig in allen Perioden), v. tr. u. intr. (v. com u. apio), eig. etw. an mehreren Seiten anfassen, -angreifen; dah. anfangen, beginnen, unternehmen, I) tr.: A) act.: a) tempp. praes., meist m. Acc.: mane coepiam, Caecil. com. 90: neque pugnas neque ego litis coepio, Plaut. Men. 960: ubi nil habeat, alium quaestum coepiat, Plaut. truc. 232: lubido extemplo coeperest convivium, Plaut. Pers. 121: ille quicquid coeperet, Ter. adelph. 397: m. Infin., coepiam seditiosa verba loqui, Cato oratt. fr. inc. 17 (b. Paul. ex Fest. 59, 10). – b) tempp. perf.: coepi, coeperam etc., m. Acc. od. absol., id quod coepi, Plaut.: coepit cum talia vates, folgendermaßen (zu reden) anhob, Verg.: iter, quod coeperunt percurrunt, Curt.: quae coeperamus, Quint.: si quicquam hodie hic turbae coeperis, Ter.: magnis operibus perfectis obsidium coepit per L. Catilinam legatum, Sall. fr.: obsidium coepit per praesidia, Tac.: huiusmodi orationem coepit, Tac.: u. m. Infin. act., c. orare, Nep.: coepi velle (ich habe mich dem Wunsche hingegeben, es am mir das Gelüste an), m. folg. Infin., Cic. ep. 7, 5, 1 u. Spät. (s. Hildebr. Apul. met. 4, 31. p. 292; vgl. Ggstz. coepit nolle quae pepigerat, Apul. flor. 18. p. 30, 7 Kr.): dicere coepi, Cic., u. bl. coepi, Verg., Liv. u.a., ich begann zu reden, ich hob an (vgl. Fabri Sall. Iug. 109, 4): aber ut coepi dicere u. bl. ut coepi, wie gesagt (stehende Formel, um die unterbrochene Rede wieder aufzunehmen), Cic. Rosc. Am. 91 u. ad Att. 13, 28, 2: so auch ut coeperam dicere od. ut dicere coeperam, Petron. 75, 10. Augustin. tract. in Io. 124, 2. Fulg. contin. Virg. p. 149 M.: u. m. ab u. Abl., cum ab iis coeperim (sc. dicere), quae etc., Cels. 3, 2. p. 16, 15 D. – mit Infin. pass., gew. mit solchen, die reflexive Bedeutung haben (vgl. Dietsch Sall. Cat. 51, 40. p. 236 sq.), zB. si quae rapinae fieri (zu geschehen) coeperunt, Cic.: afflictari lamentarique coepisse (sich dem heftigsten Klagen u. Jammern hingeben), Cic.: paupertas probro haberi (zu gelten) coepit, Sall.: fiducia augeri (sich zu mehren) nostris coepit, Sall. fr. – doch auch mit reinem Infin. pass. (s. Nipperd. Quaest. Caes. p. 19), zB. coepit defricari, Cornif. rhet.: Maenius urbanus coepit haberi, Liv. (vgl. Fabri Liv. 21, 58, 10); amphora coepit institui, Hor.: si coepisset audiri, Curt.: corpus ut moveri a Miseno coepit, Suet.: Aeolis ab Aeoliis incoli coepit, Mela. – c) Partiz. Fut. coepturus, m. Acc., zB. Romanos omnibus instructiores rebus coepturos bellum, Liv. 42, 47, 3: nemine opinante, quidnam coepturus esset, Suet. Cal. 46: m. ab u. Abl., nos rite coepturi ab Homero videmur, Quint. 10, 1, 46. – B) pass., nur in den tempp. perf.: coeptus sum, zB. ita cum Syphace Romanis amicitia coepta est, Liv.: Ggstz., coeptum (est) per eos, qui agi volebant; desitum est per hunc, qui decessit, Cic. pro Corn. 1. fr. 37 K. – bes. m. folg. Infin. pass., lapides iaci coepti sunt, Caes.: consuli coepti sumus, Cic.: abici arma ac dedi hostes coepti, Liv.: fuga ex acie duce amisso fieri coepta est, Liv.: postquam armis disceptari coeptum sit de iure publico, Cic.: coeptum est referri de inducendo senatus consulto, Cic.: apud Cadmeam cum Lacedaemoniis pugnari coeptum est, Nep. – selten m. Infin. act., surrexit et de damnatione ferventer loqui est coeptum, Cael. in Cic. ep. 8, 8, 2: cum instructa (erat) acies coeptumque in hostem progredi, Gell. 1, 11, 3. - Partic., coeptum bellum, Sall.: c. opus, Ov.: P. Decii non coeptae modo ante, sed cumulatae novā virtute laudes, Liv.: c. cum Antiocho bellum, Liv. (vgl. Fabri Liv. 24, 48, 13): simulque coeptus dies, Tac.: coeptae in rebus prosperis amicitiae, Fronto: im Abl. absol., coeptā luce, Tac.: nocte coeptā, Tac.: coeptā hieme, Tac. – m. ab u. Abl. (zur Angabe des Ursprungs), herrührend, templum ab Agrippina coeptum, Suet.: limes a Tiberio coeptus, Tac.: horti a Lucullo coepti, Tac. (vgl. Walther Tac. ann. 1, 50 in.). – II) intr. anfangen, beginnen, den Anfang nehmen (vgl. Korte u.a. zu Sall. Iug. 31, 4), sic odium coepit glandis, Lucr.: quoniam coepit Graecorum mentio, Iuven.: ubi silentium coepit, Sall.: ubi dies coepit, Sall.: cum ver coepit, Sen.: quando coepisset febris, Cels. – u. m. Adv. od. m. ab od. ex u. Abl. (zur Angabe des Ursprungs) herrühren, unde ea coeperint, Cels.: a quo iurgium coepit, Quint.: a Tiberio Graccho seditiones graves coepere, Tac.: quibus ex virtute nobilitas coepit, Sall.: proditio coepit e domo Scaevini, Tac.: m. cum u. Abl., artis eius originem cum olympiadum initio coepisse, Plin. 36, 11: pictura aut statuaria, quarum utraque cum Phidia coepit, Plin. 36, 15. – / Eine Perfektform coepivi will A. Spengel (Philol. 32, 366) bei Plaut. Cas. 3, 5, 23 u. 57; cist. 4, 2, 19 u. merc. 533 herstellen. – coëpit bei Lucr. 4, 619 u. so auch öfters bei Plaut.
-
3 nosco
nōsco, nōvī, nōtum, ere (altlat. gnōsco, vgl. γιγνώσκω, γνώσκω), eig. innewerden; dah. kennen lernen, I) eig.: A) im allg., durch äußere u. innere Sinne kennen lernen, erkennen, bemerken, wahrnehmen, erfahren, einsehen, lernen, in den tempp. Perf. auch kennen, wissen, α) tempp. Praes.: quid opus est nota noscere? Plaut.: forma in tenebris nosci non quita est, Ter.: nulli videnda, voce tamen noscar, werde an der St. kenntlich sein, Ov.: nos eius animum de nostris factis noscimus, Plaut. – cum nosce te dicit, hoc dicit, animum tuum nosce, Cic.: malefacta ne noscant sua, Ter.: id esse verum cuivis est facile noscere, Ter.: studeo cursus istos mutationum... noscere, Cic.: omnes philosophiae partes atque omnia membra tum facile noscuntur, cum totae quaestiones scribendo explicantur, Cic.: noscere (kennen zu lernen) provinciam, nosci (bekannt zu werden) exercitui, Tac. – noscor mit Nom. u. Infin. = es ist von mir bekannt, daß ich usw., Edict. Licin. bei Lact. de mort. pers. 48, 9. Amm. 23, 6, 63. – β) tempp. Perf.: non nosti nomen meum? Plaut.: unum cognoris, omnes noris, Ter.: vesperascit et non noverunt viam, Ter.: quisquam vos consules tunc fuisse putet, qui non leges, non instituta, non iura noritis, Cic.: non novi hominis faciem, Ter.: quam (virtutem) tu ne de facie quidem nosti, Cic.: res gestas de (aus) libris novisse, Lact. (s. Bünem. Lact. 5, 19, 15): nosti cetera, das übrige weißt du, Cic.: so reliqua nosti, Plin. ep.: alia vitia non nosse, keine a. F. (kennen gelernt) haben, Sen. nat. qu. 4. praef. § 9 (10). – m. dopp. Acc., quem ego hominem nullius coloris novi, Plaut. Pseud. 1196. – novi m. Infin. = kennen, Cato or. 1, 25 M. Hor. sat. 2, 3, 24. Verg. Aen. 8, 3, 16. Apul. met. 2, 5 u. 7. Lact. 6, 18, 23. – m. Adv., Latine et Punice nosse (klass. scire), Augustin. expos. epist. ad Roman. 13: totas non diligenter modo sed etiam familiariter nosse causas, Quint.: si Caesarem bene novi (recht kenne), Cic.: u. so si bene me novi, si bene te novi, Hor.: u. modo quae dicat Epicurus bene noris, Cic. (s. Fritzsche Hor. sat. 1, 9, 22): alqm pulchre nosse, ganz gut kennen, Hor. u. Planc. in Cic. ep. – B) insbes.: 1) fleischlich erkennen, im Doppelsinne (mit no. I, A) Plaut. most. 894 u. Pers. 131. Tert. de monog. 8. – 2) betrachtend, prüfend kennen lernen, betrachten, prüfen, untersuchen, nosce signum, Plaut.: nosce imaginem, Plaut. – II) prägn. = agnoscere, cognoscere, A) bereits Gekanntes wieder kennen, -erkennen, haud nosco tuum, ich erkenne dich nicht mehr wieder, Plaut.: aderat, qui nosceret (sc. eum), Tac.: nec noscitur ulli, es will ihn niemand (keiner der früheren Freunde usw.) kennen, Ov. – potesne ex his ut proprium quid noscere? (wieder-) finden, Hor.: signum, quo inter se noscebantur, Tac.: ad res suas noscendas recipiendasque, Liv.: n. genus ipsum orandi, Tac. dial. – B) als Richter eine Sache untersuchen u. als Konsequenz in einer Sache erkennen, quae olim a praetoribus noscebantur, Tac. ann. 12, 60. – C) einen Grund, eine Entschuldigung anerkennen, gelten lassen, gutheißen, causam, Plaut. u. Cic.: illam partem excusationis, Cic. – / Über die zsgz. Perf.-Formen nosti, nostis, noram, noras etc., nossem etc., nosse, s. Georges Lexik. der lat. Wortf. S. 457 u. 458.
-
4 coepio
coepio (arch. coipio), coepī, coeptum, coepere ( die tempora praes. nur in der vorklassischen Periode; die tempora perf. act. u. pass. sehr häufig in allen Perioden), v. tr. u. intr. (v. com u. apio), eig. etw. an mehreren Seiten anfassen, -angreifen; dah. anfangen, beginnen, unternehmen, I) tr.: A) act.: a) tempp. praes., meist m. Acc.: mane coepiam, Caecil. com. 90: neque pugnas neque ego litis coepio, Plaut. Men. 960: ubi nil habeat, alium quaestum coepiat, Plaut. truc. 232: lubido extemplo coeperest convivium, Plaut. Pers. 121: ille quicquid coeperet, Ter. adelph. 397: m. Infin., coepiam seditiosa verba loqui, Cato oratt. fr. inc. 17 (b. Paul. ex Fest. 59, 10). – b) tempp. perf.: coepi, coeperam etc., m. Acc. od. absol., id quod coepi, Plaut.: coepit cum talia vates, folgendermaßen (zu reden) anhob, Verg.: iter, quod coeperunt percurrunt, Curt.: quae coeperamus, Quint.: si quicquam hodie hic turbae coeperis, Ter.: magnis operibus perfectis obsidium coepit per L. Catilinam legatum, Sall. fr.: obsidium coepit per praesidia, Tac.: huiusmodi orationem coepit, Tac.: u. m. Infin. act., c. orare, Nep.: coepi velle (ich habe mich dem Wunsche hingegeben, es am mir das Gelüste an), m. folg. Infin., Cic. ep. 7, 5, 1 u. Spät. (s. Hildebr. Apul. met. 4, 31. p. 292; vgl. Ggstz. coepit nolle quae pepigerat, Apul. flor. 18. p. 30, 7 Kr.): dicere coepi, Cic., u. bl.————coepi, Verg., Liv. u.a., ich begann zu reden, ich hob an (vgl. Fabri Sall. Iug. 109, 4): aber ut coepi dicere u. bl. ut coepi, wie gesagt (stehende Formel, um die unterbrochene Rede wieder aufzunehmen), Cic. Rosc. Am. 91 u. ad Att. 13, 28, 2: so auch ut coeperam dicere od. ut dicere coeperam, Petron. 75, 10. Augustin. tract. in Io. 124, 2. Fulg. contin. Virg. p. 149 M.: u. m. ab u. Abl., cum ab iis coeperim (sc. dicere), quae etc., Cels. 3, 2. p. 16, 15 D. – mit Infin. pass., gew. mit solchen, die reflexive Bedeutung haben (vgl. Dietsch Sall. Cat. 51, 40. p. 236 sq.), zB. si quae rapinae fieri (zu geschehen) coeperunt, Cic.: afflictari lamentarique coepisse (sich dem heftigsten Klagen u. Jammern hingeben), Cic.: paupertas probro haberi (zu gelten) coepit, Sall.: fiducia augeri (sich zu mehren) nostris coepit, Sall. fr. – doch auch mit reinem Infin. pass. (s. Nipperd. Quaest. Caes. p. 19), zB. coepit defricari, Cornif. rhet.: Maenius urbanus coepit haberi, Liv. (vgl. Fabri Liv. 21, 58, 10); amphora coepit institui, Hor.: si coepisset audiri, Curt.: corpus ut moveri a Miseno coepit, Suet.: Aeolis ab Aeoliis incoli coepit, Mela. – c) Partiz. Fut. coepturus, m. Acc., zB. Romanos omnibus instructiores rebus coepturos bellum, Liv. 42, 47, 3: nemine opinante, quidnam coepturus esset, Suet. Cal. 46: m. ab u. Abl., nos rite coepturi ab Homero videmur, Quint. 10, 1, 46. – B) pass., nur in den tempp. perf.: coeptus————sum, zB. ita cum Syphace Romanis amicitia coepta est, Liv.: Ggstz., coeptum (est) per eos, qui agi volebant; desitum est per hunc, qui decessit, Cic. pro Corn. 1. fr. 37 K. – bes. m. folg. Infin. pass., lapides iaci coepti sunt, Caes.: consuli coepti sumus, Cic.: abici arma ac dedi hostes coepti, Liv.: fuga ex acie duce amisso fieri coepta est, Liv.: postquam armis disceptari coeptum sit de iure publico, Cic.: coeptum est referri de inducendo senatus consulto, Cic.: apud Cadmeam cum Lacedaemoniis pugnari coeptum est, Nep. – selten m. Infin. act., surrexit et de damnatione ferventer loqui est coeptum, Cael. in Cic. ep. 8, 8, 2: cum instructa (erat) acies coeptumque in hostem progredi, Gell. 1, 11, 3. - Partic., coeptum bellum, Sall.: c. opus, Ov.: P. Decii non coeptae modo ante, sed cumulatae novā virtute laudes, Liv.: c. cum Antiocho bellum, Liv. (vgl. Fabri Liv. 24, 48, 13): simulque coeptus dies, Tac.: coeptae in rebus prosperis amicitiae, Fronto: im Abl. absol., coeptā luce, Tac.: nocte coeptā, Tac.: coeptā hieme, Tac. – m. ab u. Abl. (zur Angabe des Ursprungs), herrührend, templum ab Agrippina coeptum, Suet.: limes a Tiberio coeptus, Tac.: horti a Lucullo coepti, Tac. (vgl. Walther Tac. ann. 1, 50 in.). – II) intr. anfangen, beginnen, den Anfang nehmen (vgl. Korte u.a. zu Sall. Iug. 31, 4), sic odium coepit glandis, Lucr.: quoniam coepit Graecorum mentio, Iuven.: ubi silentium coepit, Sall.: ubi————dies coepit, Sall.: cum ver coepit, Sen.: quando coepisset febris, Cels. – u. m. Adv. od. m. ab od. ex u. Abl. (zur Angabe des Ursprungs) herrühren, unde ea coeperint, Cels.: a quo iurgium coepit, Quint.: a Tiberio Graccho seditiones graves coepere, Tac.: quibus ex virtute nobilitas coepit, Sall.: proditio coepit e domo Scaevini, Tac.: m. cum u. Abl., artis eius originem cum olympiadum initio coepisse, Plin. 36, 11: pictura aut statuaria, quarum utraque cum Phidia coepit, Plin. 36, 15. – ⇒ Eine Perfektform coepivi will A. Spengel (Philol. 32, 366) bei Plaut. Cas. 3, 5, 23 u. 57; cist. 4, 2, 19 u. merc. 533 herstellen. – coëpit bei Lucr. 4, 619 u. so auch öfters bei Plaut. -
5 nosco
nōsco, nōvī, nōtum, ere (altlat. gnōsco, vgl. γιγνώσκω, γνώσκω), eig. innewerden; dah. kennen lernen, I) eig.: A) im allg., durch äußere u. innere Sinne kennen lernen, erkennen, bemerken, wahrnehmen, erfahren, einsehen, lernen, in den tempp. Perf. auch kennen, wissen, α) tempp. Praes.: quid opus est nota noscere? Plaut.: forma in tenebris nosci non quita est, Ter.: nulli videnda, voce tamen noscar, werde an der St. kenntlich sein, Ov.: nos eius animum de nostris factis noscimus, Plaut. – cum nosce te dicit, hoc dicit, animum tuum nosce, Cic.: malefacta ne noscant sua, Ter.: id esse verum cuivis est facile noscere, Ter.: studeo cursus istos mutationum... noscere, Cic.: omnes philosophiae partes atque omnia membra tum facile noscuntur, cum totae quaestiones scribendo explicantur, Cic.: noscere (kennen zu lernen) provinciam, nosci (bekannt zu werden) exercitui, Tac. – noscor mit Nom. u. Infin. = es ist von mir bekannt, daß ich usw., Edict. Licin. bei Lact. de mort. pers. 48, 9. Amm. 23, 6, 63. – β) tempp. Perf.: non nosti nomen meum? Plaut.: unum cognoris, omnes noris, Ter.: vesperascit et non noverunt viam, Ter.: quisquam vos consules tunc fuisse putet, qui non leges, non instituta, non iura noritis, Cic.: non novi hominis faciem, Ter.: quam (virtutem) tu ne de facie quidem nosti, Cic.: res gestas de (aus) libris novisse, Lact. (s.————Bünem. Lact. 5, 19, 15): nosti cetera, das übrige weißt du, Cic.: so reliqua nosti, Plin. ep.: alia vitia non nosse, keine a. F. (kennen gelernt) haben, Sen. nat. qu. 4. praef. § 9 (10). – m. dopp. Acc., quem ego hominem nullius coloris novi, Plaut. Pseud. 1196. – novi m. Infin. = kennen, Cato or. 1, 25 M. Hor. sat. 2, 3, 24. Verg. Aen. 8, 3, 16. Apul. met. 2, 5 u. 7. Lact. 6, 18, 23. – m. Adv., Latine et Punice nosse (klass. scire), Augustin. expos. epist. ad Roman. 13: totas non diligenter modo sed etiam familiariter nosse causas, Quint.: si Caesarem bene novi (recht kenne), Cic.: u. so si bene me novi, si bene te novi, Hor.: u. modo quae dicat Epicurus bene noris, Cic. (s. Fritzsche Hor. sat. 1, 9, 22): alqm pulchre nosse, ganz gut kennen, Hor. u. Planc. in Cic. ep. – B) insbes.: 1) fleischlich erkennen, im Doppelsinne (mit no. I, A) Plaut. most. 894 u. Pers. 131. Tert. de monog. 8. – 2) betrachtend, prüfend kennen lernen, betrachten, prüfen, untersuchen, nosce signum, Plaut.: nosce imaginem, Plaut. – II) prägn. = agnoscere, cognoscere, A) bereits Gekanntes wieder kennen, -erkennen, haud nosco tuum, ich erkenne dich nicht mehr wieder, Plaut.: aderat, qui nosceret (sc. eum), Tac.: nec noscitur ulli, es will ihn niemand (keiner der früheren Freunde usw.) kennen, Ov. – potesne ex his ut proprium quid noscere? (wieder-) finden, Hor.: signum, quo inter se noscebantur, Tac.: ad res suas no-————scendas recipiendasque, Liv.: n. genus ipsum orandi, Tac. dial. – B) als Richter eine Sache untersuchen u. als Konsequenz in einer Sache erkennen, quae olim a praetoribus noscebantur, Tac. ann. 12, 60. – C) einen Grund, eine Entschuldigung anerkennen, gelten lassen, gutheißen, causam, Plaut. u. Cic.: illam partem excusationis, Cic. – ⇒ Über die zsgz. Perf.-Formen nosti, nostis, noram, noras etc., nossem etc., nosse, s. Georges Lexik. der lat. Wortf. S. 457 u. 458. -
6 nosco
nosco, nōvi, nōtum, 3 (old form, GNOSCO, GNOVI, GNOTVM, acc. to Prisc. p. 569 P.; inf. pass. GNOSCIER, S. C. de Bacch.; cf. GNOTV, cognitu, Paul. ex Fest. p. 96 Müll.: GNOT (contr. for gnovit) oiden, epiginôskei; GNOTV, gnôsin, diagnôsin, Gloss. Labb.—Contr. forms in class. Lat. are nosti, noram, norim. nosse; nomus for novimus: nomus ambo Ulixem, Enn. ap. Diom. p. 382 P., or Trag. v. 199 Vahl.), v. a. [for gnosco, from the root gno; Gr. gignôskô, to begin to know], to get a knowledge of, become acquainted with, come to know a thing (syn.: scio, calleo).I.Lit.1. (α).Tempp. praes.:(β).cum igitur, nosce te, dicit, hoc dicit, nosce animum tuum,
Cic. Tusc. 1, 22, 52: Me. Sauream non novi. Li. At nosce sane, Plaut. As. 2, 4, 58; cf.: Ch. Nosce signum. Ni. Novi, id. Bacch. 4, 6, 19; id. Poen. 4, 2, 71:(Juppiter) nos per gentes alium alia disparat, Hominum qui facta, mores, pietatem et fidem noscamus,
id. Rud. prol. 12; id. Stich. 1, 1, 4:id esse verum, cuivis facile est noscere,
Ter. Ad. 5, 4, 8:ut noscere possis quidque,
Lucr. 1, 190; 2, 832; 3, 124; 418; 588; Cic. Rep. 1, 41, 64: deus ille, quem mente noscimus, id. N. D. 1, 14, 37.— Pass.:EAM (tabulam) FIGIER IOVBEATIS, VBEI FACILVMED GNOSCIER POTISIT, S. C. de Bacch.: forma in tenebris nosci non quita est, Ter Hec. 4, 1, 57 sq.: omnes philosophiae partes tum facile noscuntur, cum, etc.,
Cic. N. D. 1, 4, 9: philosophiae praecepta noscenda, id. Fragm. ap. Lact. 3, 14:nullique videnda, Voce tamen noscar,
Ov. M. 14, 153:nec noscitur ulli,
by any one, id. Tr. 1, 5, 29:noscere provinciam, nosci exercitui,
by the army, Tac. Agr. 5.—Temppperf., to have become acquainted with, to have learned, to know:2.si me novisti minus,
Plaut. Aul. 4, 10, 47:Cylindrus ego sum, non nosti nomen meum?
id. Men. 2, 2, 20:novi rem omnem,
Ter. And. 4, 4, 50:qui non leges, non instituta... non jura noritis,
Cic. Pis. 13, 30:plerique neque in rebus humanis quidquam bonum norunt, nisi, etc.,
id. Lael. 21, 79:quam (virtutem) tu ne de facie quidem nosti,
id. Pis. 32, 81; id. Fin. 2, 22, 71:si ego hos bene novi,
if I know them well, id. Rosc. Am. 20 fin.: si Caesarem bene novi, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, B, 2:Lepidum pulchre noram,
Cic. Fam. 10, 23, 1:si tuos digitos novi,
id. Att. 5, 21, 13:res gestas de libris novisse,
to have learned from books, Lact. 5, 19, 15:nosse Graece, etc. (late Lat. for scire),
Aug. Serm. 45, 5; 167, 40 al.:ut ibi esses, ubi nec Pelopidarum—nosti cetera,
Cic. Fam. 7, 28, 2; Plin. Ep. 3, 9, 11.—To examine, consider:II.ad res suas noscendas,
Liv. 10, 20:imaginem,
Plaut. Ps. 4, 2, 29.—So esp., to take cognizance of as a judge:quae olim a praetoribus noscebantur,
Tac. A. 12, 60.—Transf., in the tempp. praes.A.In gen., to know, recognize (rare; perh. not in Cic.): hau nosco tuom, I know your ( character, etc.), i. e. I know you no longer, Plaut. Trin. 2, 4, 44:B.nosce imaginem,
id. Ps. 4, 2, 29; id. Bacch. 4, 6, 19:potesne ex his ut proprium quid noscere?
Hor. S. 2, 7, 89; Tac. H. 1, 90.—In partic., to acknowledge, allow, admit of a reason or an excuse (in Cic.):III.numquam amatoris meretricem oportet causam noscere, Quin, etc.,
Plaut. Truc. 2, 1, 18:illam partem excusationis... nec nosco, nec probo,
Cic. Fam. 4, 4, 1; cf.:quod te excusas: ego vero et tuas causas nosco, et, etc.,
id. Att. 11, 7, 4:atque vereor, ne istam causam nemo noscat,
id. Leg. 1, 4, 11.—Transf. in tempp. perf.A. B.In mal. part., to know (in paronomasia), Plaut. Most. 4, 2, 13; id. Pers. 1, 3, 51.—IV.(Eccl. Lat.) Of religious knowledge:A.non noverant Dominum,
Vulg. Judic. 2, 12; ib. 2 Thess. 1, 8:Jesum novi, Paulum scio,
I acknowledge, ib. Act. 19, 15.—Hence, nōtus, a, um, P. a., known.Lit.:(β).nisi rem tam notam esse omnibus et tam manifestam videres,
Cic. Verr. 2, 3, 58, 134:ejusmodi res ita notas, ita testatas, ita manifestas proferam,
id. ib. 2, 2, 34, §85: fingi haec putatis, quae patent, quae nota sunt omnibus, quae tenentur?
id. Mil. 28, 76:noti atque insignes latrones,
id. Phil. 11, 5, 10:habere omnes philosophiae notos et tractatos locos,
id. Or. 33, 118:facere aliquid alicui notum,
id. Fam. 5, 12, 7:tua nobilitas hominibus litteratis est notior, populo obscurior,
id. Mur. 7, 16:nullus fuit civis Romanus paulo notior, quin, etc.,
Caes. B. C. 2, 19:vita P. Sullae vobis populoque Romano notissima,
Cic. Sull. 26, 72:nulli nota domus sua,
Juv. 1, 7.—With gen. ( poet.):(γ).notus in fratres animi paterni,
Hor. C. 2, 2, 6: noti operum Telchines. Stat. Th. 2, 274:notusque fugarum, Vertit terga,
Sil. 17, 148.—With subj.-clause:(δ).notum est, cur, etc.,
Juv. 2, 58.—With inf. ( poet.):2.Delius, Trojanos notus semper minuisse labores,
Sil. 12, 331.—In partic.a.Subst.: nōti, acquaintances, friends:b.de dignitate M. Caelius notis ac majoribus natu... respondet,
Cic. Cael. 2, 3:hi suos notos hospitesque quaerebant,
Caes. B. C. 1, 74, 5; Hor. S. 1, 1, 85; Verg. Cir. 259.—In a bad sense, notorious:B.notissimi latronum duces,
Cic. Fam. 10, 14, 1:integrae Temptator Orion Dianae,
Hor. C. 3, 4, 70; Ov. M. 1, 198:Clodia, mulier non solum nobilis sed etiam nota,
Cic. Cael. 13, 31; cf. id. Verr. 1, 6, 15:moechorum notissimus,
Juv. 6, 42.—Transf., act., knowing, that knows: novi, [p. 1217] notis praedicas, to those that know, Plaut. Ps. 4, 2, 39. -
7 noti
nosco, nōvi, nōtum, 3 (old form, GNOSCO, GNOVI, GNOTVM, acc. to Prisc. p. 569 P.; inf. pass. GNOSCIER, S. C. de Bacch.; cf. GNOTV, cognitu, Paul. ex Fest. p. 96 Müll.: GNOT (contr. for gnovit) oiden, epiginôskei; GNOTV, gnôsin, diagnôsin, Gloss. Labb.—Contr. forms in class. Lat. are nosti, noram, norim. nosse; nomus for novimus: nomus ambo Ulixem, Enn. ap. Diom. p. 382 P., or Trag. v. 199 Vahl.), v. a. [for gnosco, from the root gno; Gr. gignôskô, to begin to know], to get a knowledge of, become acquainted with, come to know a thing (syn.: scio, calleo).I.Lit.1. (α).Tempp. praes.:(β).cum igitur, nosce te, dicit, hoc dicit, nosce animum tuum,
Cic. Tusc. 1, 22, 52: Me. Sauream non novi. Li. At nosce sane, Plaut. As. 2, 4, 58; cf.: Ch. Nosce signum. Ni. Novi, id. Bacch. 4, 6, 19; id. Poen. 4, 2, 71:(Juppiter) nos per gentes alium alia disparat, Hominum qui facta, mores, pietatem et fidem noscamus,
id. Rud. prol. 12; id. Stich. 1, 1, 4:id esse verum, cuivis facile est noscere,
Ter. Ad. 5, 4, 8:ut noscere possis quidque,
Lucr. 1, 190; 2, 832; 3, 124; 418; 588; Cic. Rep. 1, 41, 64: deus ille, quem mente noscimus, id. N. D. 1, 14, 37.— Pass.:EAM (tabulam) FIGIER IOVBEATIS, VBEI FACILVMED GNOSCIER POTISIT, S. C. de Bacch.: forma in tenebris nosci non quita est, Ter Hec. 4, 1, 57 sq.: omnes philosophiae partes tum facile noscuntur, cum, etc.,
Cic. N. D. 1, 4, 9: philosophiae praecepta noscenda, id. Fragm. ap. Lact. 3, 14:nullique videnda, Voce tamen noscar,
Ov. M. 14, 153:nec noscitur ulli,
by any one, id. Tr. 1, 5, 29:noscere provinciam, nosci exercitui,
by the army, Tac. Agr. 5.—Temppperf., to have become acquainted with, to have learned, to know:2.si me novisti minus,
Plaut. Aul. 4, 10, 47:Cylindrus ego sum, non nosti nomen meum?
id. Men. 2, 2, 20:novi rem omnem,
Ter. And. 4, 4, 50:qui non leges, non instituta... non jura noritis,
Cic. Pis. 13, 30:plerique neque in rebus humanis quidquam bonum norunt, nisi, etc.,
id. Lael. 21, 79:quam (virtutem) tu ne de facie quidem nosti,
id. Pis. 32, 81; id. Fin. 2, 22, 71:si ego hos bene novi,
if I know them well, id. Rosc. Am. 20 fin.: si Caesarem bene novi, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, B, 2:Lepidum pulchre noram,
Cic. Fam. 10, 23, 1:si tuos digitos novi,
id. Att. 5, 21, 13:res gestas de libris novisse,
to have learned from books, Lact. 5, 19, 15:nosse Graece, etc. (late Lat. for scire),
Aug. Serm. 45, 5; 167, 40 al.:ut ibi esses, ubi nec Pelopidarum—nosti cetera,
Cic. Fam. 7, 28, 2; Plin. Ep. 3, 9, 11.—To examine, consider:II.ad res suas noscendas,
Liv. 10, 20:imaginem,
Plaut. Ps. 4, 2, 29.—So esp., to take cognizance of as a judge:quae olim a praetoribus noscebantur,
Tac. A. 12, 60.—Transf., in the tempp. praes.A.In gen., to know, recognize (rare; perh. not in Cic.): hau nosco tuom, I know your ( character, etc.), i. e. I know you no longer, Plaut. Trin. 2, 4, 44:B.nosce imaginem,
id. Ps. 4, 2, 29; id. Bacch. 4, 6, 19:potesne ex his ut proprium quid noscere?
Hor. S. 2, 7, 89; Tac. H. 1, 90.—In partic., to acknowledge, allow, admit of a reason or an excuse (in Cic.):III.numquam amatoris meretricem oportet causam noscere, Quin, etc.,
Plaut. Truc. 2, 1, 18:illam partem excusationis... nec nosco, nec probo,
Cic. Fam. 4, 4, 1; cf.:quod te excusas: ego vero et tuas causas nosco, et, etc.,
id. Att. 11, 7, 4:atque vereor, ne istam causam nemo noscat,
id. Leg. 1, 4, 11.—Transf. in tempp. perf.A. B.In mal. part., to know (in paronomasia), Plaut. Most. 4, 2, 13; id. Pers. 1, 3, 51.—IV.(Eccl. Lat.) Of religious knowledge:A.non noverant Dominum,
Vulg. Judic. 2, 12; ib. 2 Thess. 1, 8:Jesum novi, Paulum scio,
I acknowledge, ib. Act. 19, 15.—Hence, nōtus, a, um, P. a., known.Lit.:(β).nisi rem tam notam esse omnibus et tam manifestam videres,
Cic. Verr. 2, 3, 58, 134:ejusmodi res ita notas, ita testatas, ita manifestas proferam,
id. ib. 2, 2, 34, §85: fingi haec putatis, quae patent, quae nota sunt omnibus, quae tenentur?
id. Mil. 28, 76:noti atque insignes latrones,
id. Phil. 11, 5, 10:habere omnes philosophiae notos et tractatos locos,
id. Or. 33, 118:facere aliquid alicui notum,
id. Fam. 5, 12, 7:tua nobilitas hominibus litteratis est notior, populo obscurior,
id. Mur. 7, 16:nullus fuit civis Romanus paulo notior, quin, etc.,
Caes. B. C. 2, 19:vita P. Sullae vobis populoque Romano notissima,
Cic. Sull. 26, 72:nulli nota domus sua,
Juv. 1, 7.—With gen. ( poet.):(γ).notus in fratres animi paterni,
Hor. C. 2, 2, 6: noti operum Telchines. Stat. Th. 2, 274:notusque fugarum, Vertit terga,
Sil. 17, 148.—With subj.-clause:(δ).notum est, cur, etc.,
Juv. 2, 58.—With inf. ( poet.):2.Delius, Trojanos notus semper minuisse labores,
Sil. 12, 331.—In partic.a.Subst.: nōti, acquaintances, friends:b.de dignitate M. Caelius notis ac majoribus natu... respondet,
Cic. Cael. 2, 3:hi suos notos hospitesque quaerebant,
Caes. B. C. 1, 74, 5; Hor. S. 1, 1, 85; Verg. Cir. 259.—In a bad sense, notorious:B.notissimi latronum duces,
Cic. Fam. 10, 14, 1:integrae Temptator Orion Dianae,
Hor. C. 3, 4, 70; Ov. M. 1, 198:Clodia, mulier non solum nobilis sed etiam nota,
Cic. Cael. 13, 31; cf. id. Verr. 1, 6, 15:moechorum notissimus,
Juv. 6, 42.—Transf., act., knowing, that knows: novi, [p. 1217] notis praedicas, to those that know, Plaut. Ps. 4, 2, 39. -
8 suesco
sŭesco, sŭēvi, sŭētum (dissyl. suēvi, suētum; sync. forms, suesti, suerunt, suesse, etc.; v. in the foll., and cf. also the preced. art.), 3, v. inch. n. and a. [Sanscr. svadhā, will, might, custom; Gr. ethos, êthos].I.Neutr., to become used or accustomed; in the tempp. perff., to have accustomed one ' s self; hence, to be wont, used, or accustomed (rare).a.Tempp. press.:b.Drusus in Illyricum missus est, ut suesceret militiae,
Tac. A. 2, 44; 2, 52; Aus. Ep. 16, 91.—Tempp. perff.:II.has Graeci stellas Hyadas vocitare suërunt, Cic. poët. N. D. 2, 43, 111: a te id, quod suesti, peto, etc.,
id. Fam. 15, 8:mittere suevit,
Lucr. 6, 793:de divis dare dicta suërit,
id. 5, 53:gemmis florere arbusta suësse,
id. 5, 912:vincere suevit,
Prop. 4 (5), 10, 17:sueverat claustra remoliri,
Claud. in Eutr. 1, 194.—Act., to accustom, habituate, train (very rare in finite verb):1.ut lectos viros... disciplinae et imperiis suesceret,
Tac. A. 2, 52. —Esp., P. and P. a.: suētus, a, um.Accustomed, wont, used, habituated; with inf.:2.ex aliis sentire sueti,
Lucr. 2, 903:mala secundis rebus oriri sueta, Sall. Fragm. ap. Aug. Civ. Dei, 2, 18: suetus abstinere,
Liv. 5, 43:curru succedere sueti Quadrupedes,
Verg. A. 3, 541:vexare suëtae,
Hor. S. 1, 8, 17:comitialem propter morbum despui suetum,
Plin. 10, 23, 34, § 69.—With dat.:his (armis) ego suetus,
Verg. A. 5, 414:neque conjugiis suscipiendis neque alendis liberis sueti,
Tac. A. 14, 27:suetae aquis volucres,
Tac. H. 5, 6:sueti latrociniis,
id. A. 2, 52:suetus civilibus armis,
Luc. 1, 325. —Transf., of things, customary, usual (mostly post-class.):contra Cheruscis sueta aput paludes proelia,
Tac. A. 1, 64:sueto militum contubernio gaudere,
id. H. 2, 80 fin.;vestigium,
App. M. 6, p. 198, 21:cibaria,
id. ib. 9, p. 232, 13.—Hence, subst.: suē-tum, i, n., a custom, usage:se ad sectae sueta conferunt,
App. M. 4, p. 153, 22. -
9 suetum
sŭesco, sŭēvi, sŭētum (dissyl. suēvi, suētum; sync. forms, suesti, suerunt, suesse, etc.; v. in the foll., and cf. also the preced. art.), 3, v. inch. n. and a. [Sanscr. svadhā, will, might, custom; Gr. ethos, êthos].I.Neutr., to become used or accustomed; in the tempp. perff., to have accustomed one ' s self; hence, to be wont, used, or accustomed (rare).a.Tempp. press.:b.Drusus in Illyricum missus est, ut suesceret militiae,
Tac. A. 2, 44; 2, 52; Aus. Ep. 16, 91.—Tempp. perff.:II.has Graeci stellas Hyadas vocitare suërunt, Cic. poët. N. D. 2, 43, 111: a te id, quod suesti, peto, etc.,
id. Fam. 15, 8:mittere suevit,
Lucr. 6, 793:de divis dare dicta suërit,
id. 5, 53:gemmis florere arbusta suësse,
id. 5, 912:vincere suevit,
Prop. 4 (5), 10, 17:sueverat claustra remoliri,
Claud. in Eutr. 1, 194.—Act., to accustom, habituate, train (very rare in finite verb):1.ut lectos viros... disciplinae et imperiis suesceret,
Tac. A. 2, 52. —Esp., P. and P. a.: suētus, a, um.Accustomed, wont, used, habituated; with inf.:2.ex aliis sentire sueti,
Lucr. 2, 903:mala secundis rebus oriri sueta, Sall. Fragm. ap. Aug. Civ. Dei, 2, 18: suetus abstinere,
Liv. 5, 43:curru succedere sueti Quadrupedes,
Verg. A. 3, 541:vexare suëtae,
Hor. S. 1, 8, 17:comitialem propter morbum despui suetum,
Plin. 10, 23, 34, § 69.—With dat.:his (armis) ego suetus,
Verg. A. 5, 414:neque conjugiis suscipiendis neque alendis liberis sueti,
Tac. A. 14, 27:suetae aquis volucres,
Tac. H. 5, 6:sueti latrociniis,
id. A. 2, 52:suetus civilibus armis,
Luc. 1, 325. —Transf., of things, customary, usual (mostly post-class.):contra Cheruscis sueta aput paludes proelia,
Tac. A. 1, 64:sueto militum contubernio gaudere,
id. H. 2, 80 fin.;vestigium,
App. M. 6, p. 198, 21:cibaria,
id. ib. 9, p. 232, 13.—Hence, subst.: suē-tum, i, n., a custom, usage:se ad sectae sueta conferunt,
App. M. 4, p. 153, 22. -
10 παρ-ίστημι
παρ-ίστημι (s. ἵστημι), danebenstellen, auf die Seite, τοὺς ἱππέας διελὼν ἐφ' ἑκάτερα παρέστησε τοῖς κέρασι, Pol. 3, 72, 9; δελφῖνά μοι παράστησον, Luc. D. mar. 6, 2; a. Sp., wie N. T.; παραστήσαντά τινα τῶν οἰκετῶν φυλάττειν τὰ ξύλα, Dem. 49, 35; auch ὅπλα, 18, 175, geben; auch danebenstellen und vergleichen, Isocr. 12, 40; – vor Gericht stellen, N. T. – Dazu gehört bei Sp. das perf. παρέστακα, z. B. φόβον καὶ ἀπορίαν παρεστακώς, Pol. 3, 94, 7; öfter S. Emp. – Häufiger im med. u. den intrans. tempp. des act., sich danebenstellen, danebenstehen, anwesend sein, τινί, Il. 7, 467 u. sonst; Hom. oft ἄγχι παραστάς, gewöhnlich den Vers schließend; bes. von den Dienern, dem Gefolge, das einem Vornehmern ehrend zur Seite steht, ἀμφίπολος δ' ἄρα οἱ κεδνὴ ἑκάτερϑε παρέστη, Od. 1, 335. 8, 218. 18, 183 u. sonst; παρίσταται, Aesch. Spt. 469; παρεστώς, Eum. 65 u. öfter, wie Soph. u. in Prosa überall. – Auch zum Schutz zur Seite stehen, beistehen, mit ἀμύνειν verbunden, Il. 15, 225. 21, 231; Soph. Ai. 92. 117; so Xen. Cyr. 5, 3, 19 u. Folgde. – Von. Ereignissen und Schicksalen, nahe sein, bevorstehen, ἀλλά τοι ἤδη ἄγχι παρέστηκεν ϑάνατος, schon steht dir der Tod nahe bevor, Il. 16, 853, vgl. Od. 24, 28; κακὴ Διὸς αἶσα παρέστη ἡμῖν, 9, 52. 16, 280. – Τὰ παρεστῶτα, die gegenwärtigen Dinge, Umstände, Aesch. Prom. 236 Ag. 1023 Soph. Phil. 724 u. öfter; παρέστηχ' ὡς ἔοικ' ἀγὼν μέγας, Eur. Hec. 229; τὰς παρεστώσας τύχας, Or. 1024; Ar. Equ. 399; ὁ νῦν παρεστηκὼς ἡμῖν λόγος, Plat. Legg. XII, 962 d, wie τῇ νυνὶ παρεστώσῃ ξυμφορᾷ, Crito 43 b. – Im aor. liegt auch die Bewegung, hinzutreten, τινί, zu Einem, sowohl um ihm beizustehen, als im feindlichen Sinne, um ihn anzugreifen, Il. 20, 472. 22, 371. 375 u. sonst; auch Einen antreten, um zu betteln, Od. 17, 450, δεῠρο, herzukommen, Il. 3, 405; vgl. noch Soph. Ai. 48 Trach. 745; auch auf Jemandes Seite treten, zu seiner Meinung übergehen, παραστῆναι εἰς γνώμην τινός, Her. 6, 99. Dah. absolut, sich unterwerfen, sich ergeben, Her. 3, 13. 6, 65. 140; παραστῆναι τῷ πολέμῳ, dem Kriege unterliegen, Dem. – Von geistigen Eindrücken, Vorstellungen, Ansichten, machen, daß sie vor dem Geiste stehen, darlegen, zeigen, beweisen, ὡς ἀμφότερα τεκμηρίοις παραστήσω, Lys. 12, 51; τὸ δεινὸν παραστῆσαι τοῖς ἀκούουσι, Dem. 21, 72; Sp., wie Ath. III, 110 f IV, 133 b u. öfter; Plut. mit folgdm accus. c. inf., Thes. 35; vgl. noch Plat. Rep. X, 600 b; δόξαν παρέστησε πᾶσι τὴν ἀληϑῆ, Ep. VII, 335 d; u. ähnlich in den intrans. tempp., γνώμη τινὶ παρειστήκει, Andoc. 1, 54, wie δόξα, Lys. 2, 22; u. pass., δόξα μοι παρεστάϑη ναοὺς ἱκέσϑαι δαιμόνων, Soph. O. R. 911; vgl. Plat. Phaed. 66 b. – Auch erregen, veranlassen, von Leidenschaften, machen, daß sie bei Einem vorhanden sind, ἡ πληγὴ παρέστησε τὴν ὀργήν, Dem. 21, 72; ψήφισμα δέος καὶ φόβον παριστάν, 23, 103; ἐλπίδας u. ä. öfter, wie Pol. ϑάρσος, 3, 111, 7 u. sonst; παρίστατο πᾶσιν ὀργὴ καὶ δέος, Plut. Timol. 9; vgl. Xen. Mem. 3, 7, 5. – Imperson. παρίσταταί μοι, es kommt mir bei, fällt mir ein, Plat. Phaed. 58 e; εἰ δ' ἄρα σοι τοῦτο παρέστηκεν ὡς οὐχ οἷόν τε, Phaedr. 233 c; u. oft bei dem inf., wie Dem. 3, 1; so wohl Thuc. 4, 133, παρεστηκός, da es ihnen einfiel, Schol. aber ἐξεγένετο αὐτοῖς. – Ἐκ τοῦ παρισταμένου λέγειν, sagen, was Einem gerade einfällt, Plut. Dem. 9; auch τὸ παριστάμενον ἐλευϑέρως λέγειν, Luc. Contempl. 13. – Aber ψυχῇ, ϑυμῷ παραστῆναι, z. B. πρὸς τὸν κίνδυνον, ist = gefaßt sein, Festigkeit oder Muth gewonnen haben, D. Sic. 17, 43. 99; vgl. damit Pol. 11, 12, 2, εἰς τοιαύτην ὁρμὴν καὶ προϑυμίαν παρέστη τὸ πλῆϑος, u. 10, 11, 8, dagegen παρεστηκέναι τῶν φρενῶν ist = von Sinnen gekommen sein, 18, 36, 6, vgl. παρεστὼς τῇ διανοίᾳ, 14, 5, 7 u. öfter. – Das med. auch in trans. Bedeutung, neben sich stellen, auf seine Seite bringen, sich unterwerfen. παρίστασαι βίᾳ, Soph. O. C. 920; unterjochen, erobern, Her. 3, 45. 155. 8, 80; mit folgendem ὥςτε, 4, 136; Thuc. 1, 124; Ὄλυνϑον παραστήσεται, Dem. 1, 18; zwingen wozu, τοὺς οἰκοῠντας παρεστήσατο εἰς χαλεπήν τινα φορὰν δασ μοῦ, Plat. Legg. IV, 706 a; auch in Güte für sich gewinnen, τοὺς νικῶντας παραστήσεσϑαι ἤλπισαν, Andoc. 3, 27; Plut. Lys. 14; nach Strab. X, 484 heißen bei den Kretern παρασταϑέντες οἱ ἁρπασϑέντες παῖδες; – neben sich hinstellen, Xen. An. 6, 4, 22; dah. neben sich auftreten lassen, vgl. παρέρχομαι, παιδία παραστήσεται καὶ τούτοις αὑτὸν ἐξαιτήσεται, Dem. 21, 99; vgl. παραστήσασϑαί τινα μάρτυρα πρὸς τοὺς πολλούς, Luc. Nigr. 6; u. so oft bei den Rednern. Auch ἵνα παραστησώμεϑ' αὐτὸν εἰς κρίσιν, Plat. Rep. VIII, 555 b; und wie das act. von geistigen Eindrücken, ταύτην αὐτῷ παρεστήσαντο τὴν ἔννοιαν, Pol. 24, 8, 4; auch = bewegen wozu, βουλόμενος παραστήσασϑαι τοὺς ἀκούοντας εἰς τὸ μᾶλλον αὐτῷ συναγανακτεῖν, 2, 59, 5, wie παρεστήσατο τὸν νεανίσκον πρὸς τὸ κοινωνεῖν τῴ Πέρσῃ, 29, 2, 5.
-
11 καθ-ίστημι
καθ-ίστημι (s. ἵστημι, perf. κατεστέαται Her. 1, 196), 1) trans., praes. u. impf., fut. u. aor. I, bei Sp., wie D. Hal. de vi Dem. 54 auch perf. καϑέστακα, niedersetzen, – a) hinstellen, hinbringen; νῆα, das Schiff halten lassen, Od. 12, 185, oder an's Ufer bringen, wie τούς μ' ἐκέλευσα Πύλονδε καταστῆσαι καὶ ἐφέσσαι, 13, 274, mich nach Pylos hinzuschaffen; so κατέστησαν αὐτὸν ἐς Δῖον Thuc. 4, 78; ἔςτε ἐπὶ τὰ Κόλχων ὅρια κατέστησαν τοὺς Ἕλληνας, bis sie die Griechen auf die Gränze hingebracht, Xen. An. 4, 8, 8, wie πάλιν εἰς Ἰωνίαν, zurückbringen nach, 1, 4, 13; τινὰ εἰς τοὺς ἀρχικούς, darunter rechnen, Mem. 2, 1, 9; τὰ ὅμηρα εἰς Ῥώμην Pol. 22, 15, 11; τὸν ἄνϑρωπον πρὸς τὴν οἰκίαν Plut. Pericl. 5; – δίφρους, hinstellen, hinsetzen, Soph. El. 700; σὺ δέ μ' αὐτὸς ἆρον, σύ με κατάστησον Phil. 867; ποῖ δεῖ καϑιστάναι πόδα Eur. Bacch. 184, wo soll ich den Fuß hinsetzen? – αὐτὴν ἐπὶ κλίμακος Plut. Num. 10; ἐς τὸ φανερόν τινα, an einen hohen Platz stellen, Xen. An. 7, 7, 22; vgl. πρὶν ἐς φῶς καταστῆσαι βίον Eur. Alc. 363. – b) Soldaten aufstellen, εἰς τὸ αὐτὸ σχῆμα ἐναντίαν τὴν φάλαγγα Xen. An. 1, 10, 10; Wächter, Späher, σκοπούς 6, 1, 11, προφύλακας 3, 2, 1. – c) in ein Amt einsetzen; ὕπαρχον Her. 7, 105, τυράννους 5, 92; τύραννον εἶναι παῖδα 94; βασιλέα Xen. An. 3, 2, 5; πότε ρον ἐᾷς ἄρχειν ἢ ἄλλον καϑίστης ἀντ' αὐτοῦ Cyr. 3, 1, 12; ἄρχοντα ἡμῖν καϑίστησι Plat. Rep. X, 606 d; Folgde überall, ὑπάτους Pol. 1, 16, 1, pass. ὕπατοι κατασταϑέντες 1, 17, 6, ἀγορανόμος καϑεσταμένος, zum Aedil gemacht, 10, 4, 6; λαφυροπώλας, als eine Behörde, Xen. An. 7, 7, 56; ἄλλοις τινὰ δικάζειν Cyr. 1, 3, 6; τοῖς παισὶν ἐπίτροπον, den Kindern einen Vormund bestellen, Plat. Legg. VI, 766 d; κληρονόμον, zum Erben einsetzen, IX, 856 e; ἐγγυητάς, Bürgen stellen, XI, 937 b, wie Ar. Eccl. 1064; δικαστάς, Richter einsetzen, zu Richtern aufstellen, Plut. 917. Vgl. παράδειγμα, ein Beispiel aufstellen, Isocr. 2, 31; νόμους, Gesetze aufstellen, geben, Eur. Or. 890; πολιτείαν, den Staat einrichten, die Staatsverfassung ordnen, Plat. Legg. I, 640 d; τὴν δημοκρατίαν καὶ τὰ δικαστήρια Arist. pol. 2, 10; übh. einrichten, anordnen, καὶ διοικεῖν τι Plut. Pomp. 42; so auch διάπλοον καϑίστασαν Aesch. Pers. 374; τὰς κόρας, die Pupillen seines Schielenden) in die richtige Lage bringen, Alexis Ath. VIII, 340 a. – d) ähnlich sind die Verbindungen εἰς μοναρχίαν αὐτόν, in die Alleinherrschaft einsetzen, Eur. Suppl. 352, εἰς ἀρχήν Lys. 12, 5. 26, 8, εἰς μείζο υς τιμάς Plat. Rep. VII, 537 d, ἐπὶ τὰς ἀρχάς Isocr. 12, 134, ἐπὶ πολλῶν N. T., an welche sich der so geläufige Gebrauch ἔς τί τινα καϑιστάναι reih't, in eine Lage, einen Zustand versetzen, ἐς ἀπορίαν, Plat. Soph. 238 d, ἐς φόβον, in Verlegenheit, Furcht versetzen, Thuc. 2, 81, εἰς ἀϑυμίαν Plat. Legg. V, 731 a; Lys. 12, 4 u. sehr oft bei Oratt., εἰς κινδύνους, εἰς διαβολὰς καὶ εἰς κινδύνους, Lys. 13, 17; εἰς συμφοράς Isocr. 4, 113, in's Unglück bringen, stürzen; εἰς ταπεινότητα 4, 118; εἰς ἀτιμίαν 97; εἰς ἐρημίαν φίλων Plat. Phaedr. 232 d; εἰς αἰσχύνην, εἰς ὀνείδη, Soph. 230 d Menez. 246 d; εἰς φιλίαν Ep. VII, 328 d; εἰς δόξαν Euthyd. 305 d; selten ἐν ἀκινδύνῳ τοὺς φίλους καϑιστᾶσι, Xen. Cyr. 4. 5, 28, wie τὴν πόλιν ἐν πολέμῳ Plat. Menez. 242 a. – e) εἰς δίκην τινὰ καταστῆσαι, Einen vor Gericht ziehen, anklagen, Xen. An. 5, 7, 34; εἰς ἀγῶνα περί τινος Plat. Apol. 24 c; Is. 1, 5 Dem. 24, 7 u. sonst; ἑαυτὸν εἰς κρίσιν, sich vor Gericht stellen, Thuc. 1, 131. – f) seltener ist der inf. dabei, καταστῆσαι φεύγειν, zum Fliehen bringen, Thuc. 4, 84. Häufiger aber mit einem adject., wie reddere, wozu machen, als Einen hinstellen, ψευδῆ ἐμαυτὸν τῇ πόλει οὐ καταστήσω Soph. Ant. 653; Eur. Andr. 636; τὴν εὐλογίαν φανερὰν σημείοις, durch Zeichen kund thun, Thuc. 2, 42; ὑμᾶς ἀπιστοτέρους ἐς τοὺς ἄλλους 1, 68; vgl. Xen. An. 7, 7, 23; ἐντιμότερόν τινα, d. i. mehr ehren, 6, 1, 18; ἐμὲ ἔρημον καὶ ἄπορον κατέστησεν Plat. Phil. 16 b; ἡ ἐπιϑυμία ἀμνήμονά τινα καϑίστησι, sie läßt ihn vergessen, Antiph. 2 α 7; βελτίω τὴν διάνοιαν Isocr. 1, 18; ἄκυρα τὰ γνωσϑέντα Dem. 24, 9. Auch c. partic., κλαίοντά σε καταστήσει Eur. Andr. 636. – 2) intrans., perf. u. aor. II in denselben Verbindungen, meist geradezu als das Resultat der durch die trans. tempp. ausgedrückten Thätigkeit erscheinend, – a) hingebracht worden sein, hinkommen; καταστάντες ἐς Ῥήγιον Thuc. 3, 86; καταστάντες ἐπὶ τοὺς ἄρχοντας, nachdem sie zu den Regierenden gekommen waren, Her. 3, 46; vgl. ὅποι καϑέσταμεν Soph. O. C. 23; ἐσσύμενοι δ' εἴσω κατέσταν Pind. P. 4, 135; καταστὰς ἐπὶ τὸ πλῆϑος ἔλεγε, er trat auf, Thuc. 4, 84, wie καταστάντες ἐπὶ τοὺς ἄρχοντας ἔλεγον Her. 3, 46; in λέξον καταστάς Aesch. Pers. 287 liegt auch zugleich das Ruhige, Gefaßte; vgl. καϑεστηκὸς καὶ λεῖον πνεῦμα Ar. Av. 1001, ϑάλασσα καϑεστηκυῖα, das ruhige Meer, Pol. 22, 14, 10, κατέστη ὁ ϑόρυβος, der Lärm legte sich, beruhigte sich, Her. 3, 80; ἕως τὸ πρᾶγμα κατασταίη, bis die Sache abgemacht, beseitigt sei, Lys. 13, 25; μαίνεσϑαι καὶ ἔξω τοῦ καϑεστηκότος εἶναι Luc. Philops. 5. – So auch vom Alter, οἱ ἐν τούτῳ τῆς ἡλικίας καϑεστῶτες Antiph. 2 α 1, ἡ καϑεστῶσα ἡλικία, das mittlere Alter, οἱ καϑεστηκότες, Leute von mittlerem Alter. – b) als Wächter, Posten dastehen, hingestellt worden sein, φύλαξ κατέστης Soph. O. C. 357, φυλακαὶ καϑεστήκασι Ar. Av. 1161, φυλακὴ καϑειστήκει Xen. An. 4, 5, 19; vgl. Plat. Rep. VI, 503 b. – c) zum König eingesetzt worden sein, in ein Amt eingetreten sein, δεσπότης ὑμῶν καϑέστηκα Eur. Herc. Fur. 142, ὅταν καταστῶσιν οἱ ἄρχοντες, sobald die Archonten eingesetzt sind, ihr Amt angetreten haben, Plat. Rep. VIII, 543 b; στρατηλάτης νέος καταστάς Eur. Suppl. 1216; στρατηγοὶ καταστάντες Isocr. 4, 35; ἡ καϑεστηκυῖα τιμή Dem. 34, 39. Auch ἐπεὶ εἰς τὴν βασιλείαν κατέστη, Xen. An. 1, 1, 3; von Richtern, οἱ καϑεστῶτες ἐπὶ τῶν φονικῶν Plut. Rom. 20. – Bes. häufig von Gesetzen, οἱ καϑεστῶτες νόμοι, die bestehenden Gesetze, Soph. Ant. 1100 Ar. Nubb. 1400 u. öfter in Prosa; auch vom Einrichten, Ordnen der Staatsangelegenheiten, τὸν νῦν κατεστεῶτα κόσμον Σπαρτιήτῃσι Her. 1, 65, vgl. καταστάντων εὖ τῶν πρηγμάτων 7, 132; ἐπειδὴ δ' ἡ πόλις εἰς ἓν ἦλϑε (nach der Vertreibung der Dreißig) καὶ τὰ πράγματ' ἐκεῖνα κατέστη, und die Staatsangelegenheiten geordnet waren, Dem. 20, 11. Daher τὰ καϑεστῶτα häufig = die bestehende Ordnung der Dinge, Dem. 20, 17; τὰ καϑεστῶτα κινεῖν, eine Umwälzung vorhaben, Neuerungen machen, Pol. 2, 21, 3 u. öfter; vgl. τό τι κινεῖν τῶν τότε καϑεστώτων Plat. Legg. VII, 798 b; ἥτις ἂν καϑεστηκυῖα ᾐ πολιτεία, welche Staatsverfassung gerade besteht, IV, 714 c; παρὰ τὸ καϑεστὸς ἔϑος, gegen die bestehende, herrschende Sitte, Plat. Tim. 46 b; Thuc. 1, 76 οὐδὲ πρῶτοι τοῦ τοιούτου ὑπάρξαντες, ἀλλ' ἀεὶ καϑεστῶτος, τὸν ἥσσω ὑπὸ τοῦ δυνατωτέρου κατείργεσϑαι, es ist ein alter Brauch, herkömmlich, daß der Schwächere u. s. w. – d) in einen Zustand versetzt sein, in eine Lage gerathen sein; εἰς κινδύνους καταστάς Antiph. 2 γ 1, u. sonst oft; τῆς πόλεως εἰς ἀπορίαν καταστάσης Plat. Menez. 243 a; ἐν τοιαύτῃ τύχῃ Conv. 203 c; εἰς τὴν αὐτὴν τύχην Is. 2, 24; εἰς ἀγῶνά τινι Eur. Andr. 328; ἐν διαφορᾷ τινι Antiph. 1, 1; εἰς ἔχϑραν πολλοῖς Plat. Polit. 308 a; εἰς ὁμόνοιαν κατέστη ἡ πόλις Lys. 18, 18; εἰς ἔλεγχον 16, 1; εἰς τοσαύτην μεταβολήν Isocr. 4, 60; ἐν μεγάλῃ δυςϑυμίᾳ Pol. 1, 71, 2. – el von Processen, εἰς κρίσιν Aesch. 1, 192, εἰς ἀγῶνα Andoc. 1, 33. – f) wozu gemacht sein, dastehen als, τοῖς οἴκοϑεν φίλοις ἐχϑρὰ καϑέστηκα Eur. Med. 507, δυςτυχής Andr. 386, φονέα μέ φησι Λαΐου καϑεστάναι, er sagt, ich stehe da als Mörder, sei der Mörder, Soph. O. R. 703; ὅς οἱ ἀντιστασιώτης κατεστήκεε Her. 1, 192; οἱ μὲν ἰητροὶ ὀφϑαλμῶν κατεστέασι 2, 84; καταστῆναι πάντων τῶν καλῶν σωμάτων ἐραστήν Plat. Conv. 210 b; bei Sp. καϑίσταται = γίγνεται, S. Emp. adv. log. 1, 130, καϑεστάναι = εἶναι, ib. 50 u. oft; ὅσου κατέστη, wie viel es kostete, Plut. glor. Ath. 6. – 3) med., sich stellen, für sich hinstellen, einrichten, in denselben Verbindungen, ἀεὶ εἰς τὸ ὄπισϑεν καϑίσταντο κάλλιστα, sie stellten sich immer hinter ihn, Plat. Prot. 315 b; – πολιτείαν κατεστήσατο, er richtete den Staat ein, Isocr. 4, 39; τύραννον καταστησάμενοι παρὰ σφίσι αὐτοῖσι Her. 5, 92; ἐπειδὰν καταστήσησϑε τοὺς ἄρχοντας Xen. An. 3, 1, 39; Pol. 9, 29, 10 u. sonst oft; – φρούρημα γῆς καϑίσταμαι Aesch. Eum. 676; κρυφαῖον ἔκπλο υν, unternehmen, Pers. 377; – καϑίστασϑαι εἰς τὴν τάξιν Xen. An. 1, 8, 3, ἐπὶ τὸ ἐπιμελεῖσϑαι 5, 9, 22, φύλακας 4, 5, 21; νόμον Ar. Eccl. 1041; εἰς πόλεμον τινὰ καὶ μάχην Eur. Herc. Fur. 1168; εἰς κινδύνους Andoc. 1, 3; – ἄπαρνος οὐδενὸς καϑίστατο Soph. Ant. 431; ἔμφρων μόλις πως ξὺν χρόνῳ καϑίσταται Ai. 299; oft wie die intrans. tempp. zu fassen; – fut. med. für pass., Xen. An. 1, 3, 9.
-
12 ἵστημι
ἵστημι, entst. aus σίστημι, Latein. sisto, Wurzel ΣΤΑ, s. Curtius Grundz. d. Griech. Etymol. 2. Aufl. S. 191. Die transitive Bedeutung " stellen" hat praes., impft., fut. 1., aor. 1. act.; imper. ἵστη Il. 21, 313, καϑίστα 9, 203, wie von ἱστάω; ἱστᾷ Her. 4, 103; κατίστα 6, 43; ἱστᾶν Plat. Crat. 437 b; ἀφιστῴης Xen. Conv. 2, 20; impt. ἵστην, ἵστασκε Od. 19, 574; tut. στήσω; aor. ἔστησα, dazu die 3. Pers. plur. ἔστασαν, ep. für ἔστησαν, Il. 2, 525, Bekk. ἵστατον, Od. 3, 182, 18, 307, Bekk. ἵστασαν, vgl. Spitzner Exc. V zur Il.; Il. 12, 54 ff. ist mit Bekker zu schreiben κρημνοὶ περὶ πᾶσαν ἕστασαν (s. nachher) ἀμφοτέρωϑεν τοὺς ἔστασαν υῖες Ἀχαιῶν, wo Wolf die Spiritus noch umgekehrt vertheilt hat; intrans. sind perf. ἕστηκα u. plusqpf. ἑστήκειν, auch εἱστήκειν, mit Präs.- u. Impft.-Bdtg, ich stehe, ich stand; eben so aor. II. ἔστην, ich trat hin; zum perf. gehören synkopirte Formen, indic. dual. u. plur. ἕστατον, ἕσταμεν, ἕστατε, wofür Il. 4, 243. 246 ἕστητε steht, ἑστᾶσι, conj. ἑστῶ, opt. ἑσταίην, imper. ἕσταϑι, inf. ἑστάναι, ep. ἑστάμεν u. ἑστάμεναι, Hom., partic. ἑστώς, ἑστῶσα, ἑστώς, oder, wie es nach mss. jetzt bei den att. Schriftstellern meist hergestellt ist, ἑστός, gen. ἑστῶτος, ion. ἑστεώς, ep. ἑστηώς, Hes. Th. 519, wie Ap. Rh., bei Hom. gen. ἑσταότος, acc. ἑσταότα, plur. ἑσταότες, plusqpf. ἕστατον, ἑστάτην, ἕσταμεν, ἕστατε, ἕστασαν, was mit der Aoristform ἔστασαν nicht zu verwechseln ist. Vom aor. II. hat Hom. die Iterativformen στάσκον, ες, ε, Il. 3, 217. 18, 160, u. neben ἔστησαν häufiger ἔσταν, στάν, im conj. (statt στῇς, στῇ) στήῃς, στήῃ, 5, 598. 17, 30, plur. στέωμεν für στῶμεν, 22, 231. 11, 348, zweisylbig zu lesen, u. στείομεν, 15, 297, inf. στήμεναι, 17, 167 Od. 5, 414. Med. ἵσταμαι, theils für sich stellen, aufrichten, theils u. bes. in den compp. intr., stehen; fut. στήσομαι, aor. ἐστη-σάμην. Zu ἕστηκα ein fut. in der intrans. Bdtg, ich werde stehen, ἑστήξω, Ar. Lys. 634 Thuc. 3, 37 Plat. Conv. 220 d, auch ἑστήξομαι, Eur. I. A. 675 Xen. Cyr. 6, 2, 17, häufiger bei Sp. Die Form στεῦμαι s. besonders. – In dem Folgdn sind die tempp. nicht geschieden, da der Gebrauch der intransitiven sich überall an den der transitiven anreiht. – Stellen, – 1) im Ggstz zur Bewegung, das Beendigen derselben, das zur Ruhe bringen u. zur Ruhe kommen bezeichnend, still stehen lassen, Halt machen lassen, aufhalten, hemmen; ἵστη δὲ μέγα κῦμα, halt die Wogen an, Il. 21, 313; λαὸν δὲ στῆσον, laß das Volk halten, 6, 433; στῆσαν ἄρ' ἡμιόνους 24, 350, u. öfter ἵππους, νέα; μύλην στήσασα, nachdem sie die Mühle angehalten hatte, Od. 20, 111. So ῥοῦν στῆσαι Plat. Crat. 437 b; τὴν διάῤῥοιαν Arist. H. A. 8, 26; übertr., στήσαντες ἐπὶ τούτων τὴν διήγησιν, dabei innehaltend mit der Erzählung, Pol. 3, 2, 6; τὰ ὄμματα ἔστησεν, er hielt die Augen still, sie waren gebrochen, Plat. Phaed. 118; anders ὀφϑαλμοὶ ἕστασαν Od. 19, 211, sie starrten, standen unbeweglich; so intrans., stehen bleiben, stillstehen, ἔστην δὲ σκοπιὴν ἐς παιπαλόεσσαν ἀνελϑών, ich blieb stehen, nachdem ich hinausgegangen war und stand da, Od. 10, 97. 148, u. so oft, häufig mit Participien von Verbis der Bewegung, στῆ δὲ μάλ' ἐγγὺς ἰών, ἔστη ἐπ' οὐδὸν ἰών, στῆ δ' ἐπὶ τάφρον ἰών, κατεπάλμενος ἀντίος ἔστη, Il. 11, 94, στήτην ἐρχομένω, Od. 17, 261, so daß darin die vorangegangene Bewegung mit zu denken ist, στῆ δ' ἄρ' ὑπὲρ κεφαλῆς, er trat hin u. stand zu Häupten, Il. 2, 20, στῆ δὲ παρὰ Πρίαμον, er trat neben den Priamus hin, 24, 169, εἴ κέ μευ ἄντα στήῃς, 17, 30, μοὶ ἆσσον στῆϑι, tritt näher zu mir, 23, 97, στῆϑ' οὕτως ἐς μέσσον, tritt in die Mitte, Od. 17, 447, ἤλασεν ἄγχι στάς, trat hinzu u. schlug, 3, 449; στῆϑι πλησίον πατρός Soph. Tr. 1065; τί ποτ' αἰϑερίαν ἕστηκε πέτραν; warum ist sie auf den Fels getreten? Eur. Suppl. 987; στὰς εἰς τὸ μέσον Xen. Cyr. 4, 1, 1; – νῶϊ δ' ἔπειτα στῆμεν ἐνὶ προϑύροισιν, wir blieben stehen, Il. 11, 776; 21, 551; στῆτέ μοι ἀμφίπολοι, πόσε φεύγετε, bleibt mir stehen, Od. 6, 199. – Damit ist nicht der Fall zu verwechseln, wo der aor. I. scheinbar intrans. steht in der Bdtg "still halten", "anhalten", denn immer ist aus dem Zusammenhange νέας od. ἵππους zu ergänzen, Od. 7, 4. 19, 188 Il. 11, 348. 22, 231. Häufig so auch aor. I, med. – Den Ggstz hebt Plat. oft hervor, οὔτε ἕστηκεν οὔτε κινεῖται Soph. 250 c, ἑστᾶσί τ' ἅμα καὶ κινοῦνται Rep. IV, 436 d, ὅταν κινούμενον ἵστηται Parmen. 156 c; ἐὰν ἡ κοιλία, τὰ καταμήνια στῇ, zum Stehen kommen, nicht fließen, Arist. H. A. 3, 11. 9, 12. – So auch οὐ στήσεται πάντας ἀνϑρώπους ἀδικῶν, er wird nicht anhalten, nicht aufhören, Unrecht zu thun, Dem. 10, 10; ὡς οὐ στήσεται τοῦτο ἄνευ μεγάλου τινὸς κακοῦ 10, 36, es wird nicht zur Ruhe kommen, beigelegt werden; οὐ μὲν ἐνταῦϑ' ἕστηκε τὸ πρᾶγμα 21, 102; auch Sp., wie ἔστη δὴ οὕτω τὸ δεινόν Hdn. 1, 13, 10. – Hieran reiht sich die Nebenbdtg des müssigen, unthätigen Stehens, Il. 5, 485. 10, 480. – Aber auch = dem Feinde Stand halten, οὐκέτι ἵστανται, ἀλλὰ φεύγουσι Xen. An. 1, 10, 1; 4, 8, 19; οἱ μὴ στάντες παρὰ τὰ δεινά D. Hal. 9, 28, die den Gefahren nicht Trotz bieten. – Uebertr., ὅτι ἵστησιν ἡμῶν ἐπὶ τοῖς πράγμασι τὴν ψυχήν, weil sie den Geist dabei verweilen läßt, darauf hinrichtet, Plat. Crat. 437 a. – 2) stellen, aufrichten, aufrecht hinstellen, Ggstz Liegen oder Sitzen, u. intrans. aufrecht stehen, oft mit ὀρϑός verbunden, ὀρϑῶν δ' ἑσταότων ἀγορὴ γένετ', οὐδέ τις ἔτλη ἵζεσϑαι Il. 18, 246, ἧσται, οὐδ' ὀρϑὸς στῆναι δύναται ποσὶν οὐδὲ νέεσϑαι οἴκαδε, Iros saß, denn er konnte nicht auf den Füßen gerade stehen, noch auch gehen, Od. 18, 240; ὀΐων ὀρϑῶν ἑσταότων 9, 441; πελέκεας ἵστασχ' ἑξείης, stellt der Reihe nach auf, 19, 574. So bes. ἱστὸν στῆσαι u. στήσασϑαι, den Mastbaum im Schiffe aufrichten, um sich zur Fahrt zu rüsten, od. den Webebaum od. Webestuhl aufstellen, um das Gewebe darauf zu beginnen; κρητῆρας στήσασϑαι, Mischkrüge auf-, hinstellen, um das Mahl zu beginnen, Od. 2, 431; τινί, den Mischkrug Einem zu Ehren aufstellen, Il. 6, 528; ἔγχος ἔστησε, stellte die Lanze hin, 15, 126; anders Soph. λόγχας στήσαντ' ἔχετον Ant. 146, vom feindlichen Entgegenstellen, -strecken; Soph. setzt στάντες ἐς ὀρϑόν dem πεσόντες gegenüber, O. R. 51; ib. 143 ist βάϑρων ἵστασϑε nach den Schol. ἀνάστητε ἀπὸ τῶν καϑεδρῶν, erhebt euch von den Stufen; στῆσόν με κἀξίδρυσον O. C. 11; σύ με εἰς ὀρϑὸν ἵστη Eur. Suppl. 1229; eben so ἔγχος μέν ῥ' ἔστησε φέρων πρὸς κίονα μακρήν Od. 1, 127; ὀρϑὸν κρᾶτ' ἔστησαν, sie hielten den Kopf hoch, Eur. Hipp. 1203; vom Pferde ὀρϑὸν οὖς ἵστησιν, spitzt die Ohren, Soph. El. 27; ὥςτε πάντας ὀρϑίας τρίχας στῆσαι O. C. 1621, wir gew. intrans. "das Haar sträubte sich Jedem empor", wie Il. 24, 359 ὀρϑαὶ δὲ τρίχες ἔσταν ἐνὶ γναμπτοῖσι μέλεσσιν, sie standen aufrecht, starrten empor, vgl. κρημνοὶ ἕστασαν Il. 12, 55; Aesch. τριχὸς δ' ὀρϑίας πλόκαμος ἵσταται Spt. 546; ὀρϑαὶ αἱ τρίχες ἵστανται Plat. Ion 535 c; ἑστὼς ὀρϑός Legg. II, 665 e; Ggstz von κείμενος Prot. 344 c. – Daher auch – a) Denkmäler, Bildsäulen u. dgl. errichten, τρόπαιον u. τρόπαια, das Fluchtod. Siegesdenkmal aufrichten, Soph. Tr. 1092 Plat. Critia. 108 c u. Folgde; τρόπαιον ἱστάναι πολεμίων, über die Feinde, Isocr. 4, 150; τὸ κατ' ἐκείνων ὑπὸ τῶν βαρβάρων σταϑὲν τρόπαιον 5, 148; ἕστᾱκε δ' Ἄτας τρόπαιον ἐν πύλαις Aesch. Spt. 937; auch mit näherer Beziehung auf das Subject τρόπαια στήσασϑαι, Ar. Plut. 453, Xen. Hell. 4, 6, 12 u. A.; – στήλη, ἥ τ' ἐπὶ τύμβῳ ἀνέρος ἑστήκει, die auf dem Grabe errichtet ist, steht, Il. 17, 435; στήλην ἀποϑανόντι στῆσαι D. Cass. 69, 10; μνημεῖον Ar. Equ. 268; ἀνδριάντα, eine Bildsäule errichten, Her. 2, 110; εἰκόνες ἕστασαν ἐκ χρυσοῦ Plat. Critia. 116 e; ἐν τῷ ἱρῷ ἕστηκε λίϑινος, er, d. i. seine Bildsäule von Stein steht, ist errichtet, Her. 2, 141; τὴν πέριξ σφίγγες ἕστασαν 4, 79; σφυρήλατος ἐν Ὀλυμπίᾳ στάϑητι, es soll dir eine metallene Bildsäule errichtet werden, Plat. Phaedr. 236 b; ἱστάναι χαλκοῦς τινάς, ihnen eherne Bildsäulen errichten, Dem. 20, 120. – Auch τεῖχος, eine Mauer errichten, Thuc. 1, 69. – bl χορούς, Chöre aufstellen, zugleich mit der Nebenbdtg des Ordnens, u. dadurch das Fest feiern, Soph. El. 272, Eur. Alc. 1158, Her. 3, 48, der auch eben so sagt τῇ Μητρὶ παννυχίδα, das Nachtfest feiern, 4, 76; κτερίσματα Soph. El. 433; χορόν, ἑορτάν, Pind. P. 9, 113 Ol. 11, 60, Ὀλυμπιάδα Ol. 2, 3. – c) von Soldaten, sie auf stellen, ordnen, τελευταίους τινάς Xen. Cyr. 6, 3,25. So Hom. στίχας ἵστατον, Il. 2, 525, vgl. 16, 199. – Daran reiht sich die Bdtg – 31 hinstellen als Etwas, einsetzen wozu, wozu machen, zunächst – a) τύραννον, zum Herrscher, Soph. O. R. 940; ὃν πόλις στήσει, τοῦδε χρὴ κλύειν Ant. 662; πρὶν ἄν σε τῶν σῶν κύριον στήσω τέκνων O. C. 1045; τὸν ὑπὸ Δαρείου σταϑέντα ὕπαρχον Her. 7, 105; Sp., βασιλέα Δείμαντα στησάμενος D. Hal. 1, 61; βασιλέα σφισὶν ἐστήσαντο D. Cass. 71, 13. Auch φύλακας τούτους στησόμεϑα, Plat. Rep. VI, 484 d. Vgl. das üblichere καϑίστημι. – Aehnlich ἤϑεα καὶ νόμους ἐστήσαντο, richteten sie ein, Her. 7, 35; τὰς σωμάτων ϑεραπείας Pol. 3, 7,6; neben γνῶναι, statuere, D. Hal. 8, 68. – bl erregen, κονίης ὁμίχλην Il. 13, 336, νεφέλας, Wolken aufsteigen lassen, 5, 523 Od. 12, 405. 14, 303; ποδῶν ὑπένερϑε κονίη ἵστατ' ἀειρομένη, Staub stieg auf, sich unter den Füßen erhebend, Il. 2, 151. 23, 366; κῦμα, 21, 240; auch φυλόπιδα στήσειν, den Kampf erheben, beginnen, Od. 11, 314, wie στησάμενοι μάχην 9, 54 u. φύλοπις ἕστηκε, der Kampf erhebt sich, hebt an, Il. 18, 172; φύλοπις, νεῖκος ἵσταται, 13, 333. 18, 172; μάχην Γίγαντες ἔστησαν ϑεοῖς, Eur. Ion 988; πολέμους ἵστασϑαι Her. 7, 9,2; πῇ στήσονται τὸν πόλεμον 7, 236. Aehnlich ἔριν στῆσαι, Zwist erregen, Zank anfangen, Od. 16, 292. 19, 11; ὅτου ποτὲ μῆνιν τοσήνδε πράγματος στήσας ἔχεις Soph. O. R. 699. – Von der Zeit, ἕβδομος ἑστήκει μείς, der siebente Monat hob an, Il. 19, 117, τοῦ μὲν φϑί. νοντος μηνός, τοῦ δ' ἱσταμένοιο, wenn der eine Monat endet u. der andere anhebt, Od. 14, 162. 19, 307; vgl. Hes. O. 782; ἔαρος νέον ἱσταμένοιο Od. 19, 519. Im attischen Kalender hießen die ersten zehn Tage des Monats der μὴν ἱστάμενος, während μὴν μεσῶν die zweite, μὴν φϑίνων die dritte Dekade umfaßt, Her. 6, 106 u. Folgde. – Bes. auch βοήν, Geschrei erheben, Eur. I. T. 1307 Heracl. 129; τίνα βοὴν ἵστης δόμοις Aesch. Ch. 872, wie Antiphan. Ath. X, 450 e; ἰαχάν, κραυγήν, Eur. I. A. 1039 Or. 1529; τίς αὖ παρ' ἄντροις ϑόρυβος ἵσταται βοῆς Soph. Phil. 1263, welch Geschrei erhebt sich. – Uebh. machen, μηδ' ὑπερϑύμως ἄγαν ϑεαὶ βροτῶν στήσητε δύςκηλον χϑόνα Aesch. Eum. 789. – Dah. bei Sp. sich hinstellen, sich benehmen, se gerere, ἀδίκως καὶ ἀγεννῶς Pol. 17, 3,2, εὐλαβῶς 18, 16, 4 u. öfter. – 41 wägen, auf die Wage stellen u. die Wagschale zur Ruhe, ins Gleichgewicht kommen lassen, also an 1) sich anschließend, abwägen, χρυσοῦ δὲ στήσας δέκα τάλαντα Il. 19, 247. 24, 232; ἄποινα, zuwägen, 22, 350; ἔχουσα τρυτάνην ἵστη βόειον δημόν Ar. Vesp. 40; Pax 1215; ἱστᾶσι σταϑμῷ Her. 2, 65; εἴ τις ἱσταίη τιϑεὶς εἰς πλάστιγγας Plat. Tim. 63 b; ἐὰν ἡδέα πρὸς ἡδέα ἱστῇς, abwägen, wie τὸ ἐγγὺς καὶ τὸ πόῤῥω στήσας ἐν τῷ ζυγῷ Prot. 356 b; mit ἀριϑμεῖν καὶ μετρεῖν vrbdn, Xen. Cyr. 8, 2,21 Mem. 1, 1,9. – 5) Die intrans. tempp. u. das med. bezeichnen – a) oft nur das wirkliche Bestehen, Vorhandensein, ein verstärktes εἶναι (vgl. 3), ἁλύει ἐπὶ παντὶ τῷ ἐν χρείᾳ ἱσταμένῳ Soph. Phil. 175, Schol. ἐπὶ παντὶ τῷ ἐν χρείᾳ γιγνομένῳ ἀπορεῖ, in Allem was Noth ist; τόδ' ἐκδιδάσκει καὶ παραλλάσσει φρένας χρηστὰς πρὸς αἰσχρὰ πράγμαϑ' ἵστασϑαι Soph. Ant. 299, sich zum Schlechten hinzuwenden; ἐν ὡραίῳ ἵσταμαι βίῳ Eur. Phoen. 975, wie auch wir sagen "ich stehe in dem Alter"; ἵν' ἕσταμεν χρείας Soph. O. R. 1429, da wir in solcher Lage uns befinden; φρονῶ δὴ ξυμφορᾶς ἵν' ἕσταμεν Tr. 1135; ποῦ σοι τύχης ἕστηκεν Ai. 102; ähnlich ἴσως ἡ τύχη σταίη καλῶς El. 403; – ἐπὶ ξυροῦ ἵσταται ἀκμῆς, es steht, ruht auf der Schneide eines Scheermessers, Il. 10, 173. – b) ein Festgestelltsein, eine feste Haltung gewonnen haben; ἡ ἑστηκυῖα καὶ ἔμφρων ἡλικία Plat. Legg. VII, 882 c, wie καϑεστώς, das bestehende, feste, sichere; τὰ νῦν ἑστῶτα Soph. Tr. 1261; ähnlich φιλόνεικον κατὰ τὴν Λακωνικὴν ἑστῶτα πο-λιτείαν Plat. Rep. VIII, 545 a; χρεία ἑστηκυῖα, καὶ τεταγμένη Pol. 6, 25, 11; λογισμὸς ἑστώς 3, 105, 9, vgl. 9, 12, 7; ἔστη τῇ διανοίᾳ 21, 9,3; vgl. 1) am Ende.
-
13 cognosco
co-gnosco, gnōvi, gnĭtum, 3 ( tempp. perff. contr. cognosti, Ter. And. 3, 4, 7:I.cognostis,
id. Hec. prol. 8:cognoram,
Cic. de Or. 1, 31, 143; Cat. 66, 26:cognoro,
Cic. Att. 7, 20, 2; id. Fam. 2, 11, 2 fin.: cognorim, Cael. ap. Cic. Att. 10, 9, A, 1:cognoris,
Ter. Phorm. 2, 1, 35; Lucr. 6, 534:cognorit,
Ter. Eun. 5, 4, 11:cognosses,
Cic. Fl. 21, 51; Cat. 91, 3:cognossent,
Nep. Lys. 4 fin.:cognosse,
Lucr. 1, 331; Cat. 90, 3; Ov. M. 15, 4 al.; v. Neue, Formenl. 2, 532; 2, 535), v. a. [nosco].To become thoroughly acquainted with (by the senses or mentally), to learn by inquiring, to examine, investigate, perceive, see, understand, learn; and, in tempp. perff. (cf. nosco) to know (very freq. in all periods and species of composition); constr. with acc., with acc. and inf., or a rel.-clause as object, and with ex, ab, the abl. alone, or per, with the source, etc., of the information, and with de.A.By the senses:b.credit enim sensus ignem cognoscere vere,
Lucr. 1, 697; 6, 194; Enn. Ann. ap. Pers. 6, 9 (v. 16 Vahl.); cf.:doctas cognoscere Athenas,
Prop. 1, 6, 13; so,regiones,
Caes. B. G. 3, 7:domos atque villas,
Sall. C. 12, 3:Elysios campos, etc.,
Tib. 3, 5, 23:totum amnem,
Verg. A. 9, 245:sepulcra,
Suet. Calig. 3:Aegyptum proficisci cognoscendae antiquitatis,
Tac. A. 2, 59; cf. Nep. Att. 18, 1:infantem,
Suet. Calig. 13:si quid dignum cognitu,
worth seeing, Suet. Aug. 43 rem, Lucil. ap. Non. p. 275, 22:ab iis Caesar haec dicta cognovit, qui sermoni interfuerunt,
Caes. B. C 3, 18 fin.:si tantus amor casus cognoscere nostros.. Incipiam, Verg A. 2, 10: verum, quod institui dicere, miserias cognoscite sociorum,
Cic. Verr. 2, 2, 27, § 65:aliquid et litteris et nuntiis cognoscere,
id. Fam. 1, 5, 1; 14, 5, 1; 14, 6 init.:iter ex perfugis,
Sall. C. 57, 3; id. J. 112, 1 al:per exploratores cognovit,
Caes. B. G. 1, 22; 5, 49; 2, 11;7, 16: deditio per nuntios cognita,
Sall. H. Fragm. 2, 22 Gerl.:de Marcelli salute, Cic Fam. 4, 4, 3: de Bruto,
id. Att. 5, 21, 10;Sall J. 73, 1: his (quibus) rebus cognitis very freq. in the historians,
Caes. B G. 1, 19, 1, 33; 2, 17; 4, 30 et saep., so in abl. absol. cognito, vivere Ptolemaeum, Liv. 33, 41, 5, so id. 37, 13, 5, 44, 28, 4 al.; v. Zumpt, Gram. § 647.—Like the Engl. to know, the Heb. (v. Gesen. Lex. s. h. v 3), and the Gr. gignôskô (v. Lidd. and Scott, under the word, III.), euphem of sexual intercourse, Ov. H. 6, 133 aliquam adulterio, Just 5, 2, 5, 22, 1, 13: cognita, Cat 61, 147; Tac. H 4, 44.—B.Mentally, to become acquainted with, learn, recognize, know:II.nihil certum sciri, nihil plane cognosci et percipi possit,
Cic. de Or 1, 51, 222, Lucr 2, 840;quod Di vitiaci fratris summum in populum Romanum studium cognoverat,
Caes. B. G 1, 19; cf. Sall. C. 51, 16 quem tu, cum ephebum Temni cognosses, Cic. Fl. 21, 51 et saep.: id se a Gallicis armis atque insignibus cognovisse, knew by their weapons and insignia (diff. from ex and ab aliquo, to learn from any one, v ab), Caes. B G. 1, 22; Ov. P 2, 10, 1; Phaedr. 4, 21, 22.—With acc. and inf: nunc animam quoque ut in membris cognoscere possis esse, Lucr 3, 117; cf. Auct. Her. 4, 18, 25: cum paucitatem mililum ex castrorum exiguitate cognosceret, Caes B G. 4, 30: aetatem eorum ex dentibus, Varr R. R. 2, 8 fin.:sed Metello jam antea experimentis cognitum erat, genus Numidarum infidum... esse,
Sall. J 46, 3 al. —With acc. and part.:aliter ac sperarat rempublicam se habentem,
Nep. Ham. 2, 1.—With rel.- clause:tandem cognosti qui siem, Ter And. 3, 4, 7: id socordiāne an casu acciderit, parum cognovi,
Sall. J. 79, 5 al. —To recognize that which is already known, acknowledge, identify (rare for agnosco): vereor, ne me quoque, cum domum ab Ilio cessim revertero, Praeter canem cognoscat nemo, Varr. ap. Non. p. 276, 9:III.eum haec cognovit Myrrhina,
Ter. Hec. 5, 3, 32:primum ostendimus Cethego signum: cognovit,
Cic. Cat. 3, 5, 10; cf.:sigilla, ova,
id. Ac. 2, 26, 86; Lucr. 2, 349:pecus exceptum est, quod intra dies XXX. domini cognovissent,
to identify, Liv. 24, 16, 5; cf.:ut suum quisque per triduum cognitum abduceret,
id. 3, 10, 1; Ov. F. 2, 185:video et cognosco signum,
Plaut. Ps. 4, 2, 45:faciem suam,
Ov. A. A. 3, 508:cognito regis corpore,
Just. 2, 6, 20:mores,
Ov. P. 3, 2, 105.—So esp., to identify a person before a tribunal:cum eum Syracusis amplius centum cives Romani cognoscerent,
Cic. Verr. 2, 1, 5, § 14; 2, 5, 28, § 72.—With the access. idea of individual exertion (cf. Gr. gignôskô), to seek or strive to know something, to inquire into, to investigate, examine (so freq. only as a jurid. and milit. t. t.):A.accipe, cognosce signum,
Plaut. Ps. 4, 2, 31.Jurid. t. t., to examine a case in law, to investigate judicially (cf. cognitio):2.Verres adesse jubebat, Verres cognoscebat, Verres judicabat,
Cic. Verr. 2, 2, 10, § 26; cf. Quint. 4, 2, 21; Dig. 13, 4, 4 al.—So absol.:si judicas, cognosce,
Sen. Med. 194.—With acc.:causam,
Quint. 4, 1, 3; cf. id. 11, 1, 77 Spald. N. cr.:causas,
Cic. Off. 2, 23, 82; id. Verr. 2, 2, 48, § 118. COGNITIONES, Inscr. Orell. 3042.—With de:de agro Campano,
Cic. Phil. 5, 19, 53:de Caesaris actis,
id. Att. 16, 16 B, 8:de hereditate,
id. Verr. 2, 2, 7, § 19:hac de re,
id. ib. 2, 1, 10, § 27; cf. Quint. 6, 3, 85; 7, 4, 35; 8, 3, 62 al.; Suet. Aug. 55; 93; id. Tib. 33; id. Calig. 38 al.:super aliquā re,
Dig. 23, 2, 13:familiae herciscundae, i. e. ex actione familiae herciscundae,
ib. 28, 5, 35; cf. ib. 27, 2, 2.—Transf., of critics and the criticising public:B.cognoscere atque ignoscere, Quae veteres factitarunt, si faciunt novi,
Ter. Eun. prol. 42; cf. id. Hec. prol. 3 and 8.—And of private persons in gen.:et cognoscendi et ignoscendi dabitur peccati locus,
Ter. Heaut. 2, 1, 6.—Milit. t. t., to reconnoitre, to act the part of a scout:1.qualis esset natura montis et qualis in circuitu ascensus, qui cognoscerent, misit,
Caes. B. G. 1, 21 al— Also merely to inquire into, examine:numerum tuorum militum reliquiasque,
Cic. Pis. 37, 91 (al. recognoscere).—Hence, *cognoscens, entis, P. a., acquainted with:cognoscens sui,
Auct. Her. 4, 18, 25. —Subst. in jurid. lang., one who investigates judicially Inscr Orell 3151; 3185.—* Adv.: cognoscenter, with knowledge, distinctly:2.ut cognoscenter te videam,
Tert. adv. Marc. 4, 22.—cognĭtus, a, um, P. a., known, acknowledged, approved. res penitus perspectae planeque cognitae, Cic. de Or. 1, 23, 108, cf. id. ib 1, 20, 92; id. Fam. 1, 7, 2. dierum ratio pervulgata et cognita, id. Mur 11, 25:homo virtute cognitā et spectatā fide,
id. Caecin. 36, 104.—With dat.:mihi Galba, Otho, Vitellius nec beneficio nec injuriā cogniti,
Tac. H. 1, 1, so Plin. 12, 21, 45, § 99.— Comp.:cognitiora, Ov Tr. 4, 6, 28. cognitius,
id. M. 14, 15.— Sup.:cognitissima,
Cat. 4, 14. -
14 concumbo
con-cumbo, cŭbŭi, cŭbĭtum, 3, v. n.I.Lit., to lie together, lie in numbers (very rare):II.Evandri profugae concubuere boves,
Prop. 4 (5), 1, 4.—To lie with (for sexual intercourse).A.In tempp. pres. (rare).(α).With dat.: Cinyrae. Ov. M. 10, 338.—(β).Absol.:B.concumbunt Graece,
Juv. 6, 191:dicet... quibus verbis concumbat quaeque,
id. 6, 406: mulier oppressa concumbenti nullā voluntate consenserit, Aug. Civ. Dei, 1, 19.—In tempp. perf. (referred by some to a present concubo, which is not found).(α).With cum:(β).num aiunt (Eam) tecum post duobus concubuisse mensibus,
Ter. Hec. 3, 3, 33; Cic. Fat. 13, 30:cum viro,
id. Inv. 1, 29, 44:cum matre,
Ov. M. 7, 386:cum vestris viris,
id. A. A. 3, 522; Dig. 1, 6, 6.—With dat.:Egeriam justo concubuisse Numae,
Ov. Am. 2, 17, 18:nudae deae,
Prop. 2 (3), 15, 16. -
15 experior
ex-pĕrĭor, pertus ( act. experiero, Varr. L. L. 8, 9, 24 dub.), 4, v. dep. a. [ex- and root per-; Sanscr. par-, pi-parmi, conduct; Gr. peraô, pass through; poros, passage; peira, experience; Lat. porta, portus, peritus, periculum; Germ. fahren, erfahren; Eng. fare, ferry], to try a thing; viz., either by way of testing or of attempting it.I. A.In tempp. praes. constr. with the acc., a rel. clause, or absol.(α).With acc.:(β).habuisse aiunt domi (venenum), vimque ejus esse expertum in servo quodam ad eam rem ipsam parato,
Cic. Cael. 24, 58:taciturnitatem nostram,
id. Brut. 65, 231:amorem alicujus,
id. Att. 16, 16, C, 1:his persuaserant, uti eandem belli fortunam experirentur,
Caes. B. G. 2, 16, 3:judicium discipulorum,
Quint. 2, 5, 12:in quo totas vires suas eloquentia experiretur,
id. 10, 1, 109:imperium,
Liv. 2, 59, 4:cervi cornua ad arbores subinde experientes,
Plin. 8, 32, 50, § 117 et saep.—With a personal object: vin' me experiri?
make trial of me, Plaut. Merc. 4, 4, 29:hanc experiamur,
Ter. Hec. 5, 2, 12 Ruhnk.:tum se denique errasse sentiunt, cum eos (amicos) gravis aliquis casus experiri cogit,
Cic. Lael. 22, 84:in periclitandis experiendisque pueris,
id. Div. 2, 46, 97.—So with se. reflex., to make trial of one's powers in any thing:se heroo (versu),
Plin. Ep. 7, 4, 3 [p. 694] variis se studiorum generibus, id. ib. 9, 29, 1:se in foro,
Quint. 12, 11, 16.—With a rel.-clause, ut, etc.: vosne velit an me regnare era quidve ferat Fors, Virtute experiamur, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204, ed. Vahl.):(γ).lubet experiri, quo evasuru'st denique,
Plaut. Trin. 4, 2, 93:experiri libet, quantum audeatis,
Liv. 25, 38, 11; cf. Nep. Alcib. 1, 1:in me ipso experior, ut exalbescam, etc.,
Cic. de Or. 1, 26, 121; cf. with si:expertique simul, si tela artusque sequantur,
Val. Fl. 5, 562.—Absol.:B.experiendo magis quam discendo cognovi,
Cic. Fam. 1, 7, 10:judicare difficile est sane nisi expertum: experiendum autem est in ipsa amicitia: ita praecurrit amicitia judicium tollitque experiendi potestatem,
id. Lael. 17, 62.—In the tempp. perf., to have tried, tested, experienced, i. e. to find or know by experience:C.benignitatem tuam me experto praedicas,
Plaut. Merc. 2, 2, 18:omnia quae dico de Plancio, dico expertus in nobis,
Cic. Planc. 9, 22:experti scire debemus, etc.,
id. Mil. 26, 69:illud tibi expertus promitto,
id. Fam. 13, 9, 3:dicam tibi, Catule, non tam doctus, quam, id quod est majus, expertus,
id. de Or. 2, 17, 72:puellae jam virum expertae,
Hor. C. 3, 14, 11; 4, 4, 3; cf. Quint. 6, 5, 7:mala captivitatis,
Sulp. Sev. 2, 22, 5:id opera expertus sum esse ita,
Plaut. Bacch. 3, 2, 3:expertus sum prodesse,
Quint. 2, 4, 13:expertus, juvenem praelongos habuisse sermones,
id. 10, 3, 32:ut frequenter experti sumus,
id. 1, 12, 11.—Rarely in other tenses: et exorabile numen Fortasse experiar,
may find, Juv. 13, 103.—To make trial of, in a hostile sense, to measure strength with, to contend with:II. A.ut interire quam Romanos non experiri mallet,
Nep. Ham. 4, 3:maritimis moribus mecum experitur,
Plaut. Cist. 2, 1, 11:ipsi duces cominus invicem experti,
Flor. 3, 21, 7; 4, 10, 1; cf.:hos cum Suevi, multis saepe bellis experti, finibus expellere non potuissent,
Caes. B. G. 4, 3, 4:Turnum in armis,
Verg. A. 7, 434.In gen.:B.qui desperatione debilitati experiri id nolent, quod se assequi posse diffidant. Sed par est omnes omnia experiri, qui, etc.,
Cic. Or. 1, 4; cf.:istuc primum experiar,
Plaut. Truc. 2, 7, 47:omnia experiri certum est, priusquam pereo,
Ter. And. 2, 1, 11:omnia prius quam, etc.,
Caes. B. G. 7, 78, 1:extrema omnia,
Sall. C. 26, 5; cf.also: sese omnia de pace expertum,
Caes. B. C. 3, 57, 2:libertatem,
i. e. to make use of, enjoy, Sall. J. 31, 5:late fusum opus est et multiplex, etc.... dicere experiar,
Quint. 2, 13, 17:quod quoniam me saepius rogas, aggrediar, non tam perficiundi spe quam experiundi voluntate,
Cic. Or. 1, 2.—With ut and subj.:nunc si vel periculose experiundum erit, experiar certe, ut hinc avolem,
Cic. Att. 9, 10, 3:experiri, ut sine armis propinquum ad officium reduceret,
Nep. Dat. 2, 3.—In partic., jurid. t. t., to try or test by law, to go to law:1.aut intra parietes aut summo jure experietur,
Cic. Quint. 11, 38; cf.:in jus vocare est juris experiundi causa vocare,
Dig. 2, 4, 1; 47, 8, 4:a me diem petivit: ego experiri non potui: latitavit,
Cic. Quint. 23, 75; Liv. 40, 29, 11:sua propria bona malaque, cum causae dicendae data facultas sit, tum se experturum,
Liv. 3, 56, 10:postulare ut judicium populi Romani experiri (liceat),
id. ib. —Hence,expĕrĭens, entis, P. a. (acc. to II.), experienced, enterprising, active, industrious (class.):2.homo gnavus et industrius, experientissimus ac diligentissimus arator,
Cic. Verr. 2, 3, 21, § 53:promptus homo et experiens,
id. ib. 2, 4, 17, §37: vir fortis et experiens,
id. Clu. 8, 23:vir acer et experiens,
Liv. 6, 34, 4:comes experientis Ulixei,
Ov. M. 14, 159:ingenium,
id. Am. 1, 9, 32. —With gen.:genus experiens laborum,
inured to, patient of, Ov. M. 1, 414:rei militaris experientissimi duces,
Arn. 2, 38 init.; cf. Vulg. 2 Macc. 8, 9.— Comp. appears not to occur.—expertus, a, um, P. a. (acc. to I.), in pass. signif., tried, proved, known by experience (freq. after the Aug. per.):vir acer et pro causa plebis expertae virtutis,
Liv. 3, 44, 3:per omnia expertus,
id. 1, 34, 12:indignitates homines expertos,
id. 24, 22, 2:dulcedo libertatis,
id. 1, 17, 3:industria,
Suet. Vesp. 4:artes,
Tac. A. 3, 17: saevitia, Prop. 1, 3, 18:confidens ostento sibi expertissimo,
Suet. Tib. 19.—With gen.:expertos belli juvenes,
Verg. A. 10, 173; cf. Tac. H. 4, 76.— Comp. and adv. appear not to occur. -
16 incipio
incĭpĭo, cēpi, ceptum, 3 (archaic incepsit inceperit, Paul. ex Fest. p. 107 Müll.), v. a. and n. [in-capio; lit., to seize upon, lay hold of; opp. to desinere; hence, with the accessory idea of action), to begin to do something, to take in hand (syn. incoho; in class. prose, viz. in Cic., only in the tempp. press., while coepi is used in the tempp. perff.); constr. usually with the inf., less freq. absol., with the acc., ab, or adv. of place or time.I.Act.(α).With inf.:(β).ut homines mortem vel optare incipiant vel certe timere desistant,
Cic. Tusc. 1, 49, 117:huic incipio sententiae diffidere,
id. ib. 5, 1, 3:prius quam incipit tinnire,
Plaut. As. 2, 4, 42:bella gerere,
Cic. N. D. 2, 3, 9:leges neglegere,
id. Rep. 1, 43 fin.:queri cum multis incipiunt,
id. Verr. 2, 2, 23, § 56:nimis cito diligere,
id. Lael. 21, 78:amare aliquem,
id. ib. 16, 60:fossas complere,
Caes. B. G. 5, 51, 4:rem frumentariam expedire,
id. B. C. 1, 54, 4:triplicem aciem ducere,
id. ib. 1, 64, 7;2, 30, 1: cum maturescere frumenta inciperent,
id. ib. 6, 29, 4; cf. id. ib. 3, 49, 1:cum primum pabuli copia esse inciperet,
id. B. G. 2, 2, 2; cf.:ictus erat, qua crus esse incipit,
Ov. M. 6, 255; 8, 474; 15, 256:opes pellere dominatione,
Sall. H. 3, 61, 3:si res explicare incipiam,
Nep. Pelop. 1:Bessus agere gratias incipit,
Curt. 5, 12, 1:cenare,
Suet. Aug. 74:promovere scalas,
Tac. A. 15, 4 fin.:si dormire incipis ortu luciferi,
Juv. 8, 11:male quod mulier facere incepit, nisi id efficere perpetrat, etc.... Si bene facere incepit, etc. (shortly afterward, occeperunt),
Plaut. Truc. 2, 5, 12 and 14:satis nequam sum, utpote qui hodie inceperim Amare,
id. Rud. 2, 5, 5.—Absol.:(γ).ut incipiendi ratio fuerit, ita sit desinendi modus,
Cic. Off. 1, 37, 135; cf. Plin. Ep. 9, 4, 1; Sen. Ep. 116:dum incipimus,
Quint. 11, 3, 144:dum deliberamus, quando incipiendum sit, incipere jam serum est,
id. 12, 6, 3:in incipiendo, etc.,
id. 11, 1, 6: ac statim sic rex incipit, thus begins (to speak), Sall. J. 109 fin.; cf.:nec sic incipies, ut scriptor cyclicus olim: Fortunam Priami, etc.,
Hor. A. P. 136:sic incipit, with a foll. direct quotation,
id. S. 2, 6, 79; Ov. M. 9, 281;and simply incipit,
Hor. S. 1, 9, 21:sapere aude, Incipe,
make a beginning, begin, id. Ep. 1, 2, 41; Juv. 4, 34:priusquam incipias, consulto opus est,
Sall. C. 1, 6:turpe inceptu est,
Ter. Phorm. 2, 4, 16:incipientes atque adhuc teneri (pueri),
who are beginning to learn, beginners, Quint. 1, 2, 26:incipiens,
id. 2, 5, 18; 2, 6, 5; 8 prooem. § 1; 3;10, 7, 18: quoties madidum ver incipit,
Juv. 9, 52 al. —With acc. (once in Cic., once in Cæs., v. infra):(δ).facinus audax incipit,
Plaut. Aul. 3, 4, 1:facinus,
Sall. C. 20, 3:pugilatum,
Plaut. Capt. 4, 2, 13:iter,
id. Cas. 4, 4, 2:aliquid novi negotii,
Ter. Phorm. 4, 4, 29:bellum (opp. deponere),
Sall. J. 83, 1:tam prava,
id. ib. 64, 2:indigna nobis,
id. H. 2, 41, 8:opus,
Liv. 7, 34, 13:bellum,
id. 21, 21, 6; 26, 37, 9; 42, 43, 3:sementem,
Verg. G. 1, 230:Maenalios versus,
id. E. 8, 21:si id facere non potueris, quod, ut opinio mea fert, ne incipies quidem,
Cic. Planc. 19, 48; Quint. 1, 12, 5:iter mihi incepi,
Plaut. Cas. 2, 1, 16:tantum incepi operis,
id. Men. 2, 3, 80:mandata,
Tac. A. 12, 10; 4, 46:auspicia a parricidio,
Just. 26, 2 init.: multa, Cat. ap. Gell. 16, 14, 2.— Pass.:tanta incepta res est,
Plaut. Capt. 2, 1, 31:nuptiarum gratia haec sunt ficta atque incepta,
Ter. And. 5, 1, 17; 3, 3, 7:si inceptam oppugnationem reliquissent,
Caes. B. G. 7, 17, 6:quia dici extremum erat, proelium non inceptum,
Sall. J. 21, 2:proelium incipitur,
id. ib. 57, 3;74, 2: saxis proelium incipitur,
Tac. H. 5, 17:satis cito incipi victoriam,
id. ib. 2, 25; id. A. 2, 5; 2, 76; 12, 67 fin.:iter inceptum celerant,
Verg. A. 8, 90:inceptumque decurre laborem,
id. G. 2, 39:inceptum frustra summitte furorem,
id. A. 12, 832:deus me vetat Inceptos iambos Ad umbilicum adducere,
Hor. Epod. 14, 7:in re incipiunda ad defendendam noxiam,
Ter. Phorm. 1, 4, 48:in contentionibus aut incipiendis aut finiendis,
Quint. 11, 3, 128:a tantis princeps incipiendus erat,
Ov. F. 5, 570.—With ab or an adv. of place or time:II. (α).a Jove incipiendum putat,
Cic. Rep. 1, 36 (acc. to the Gr. of Aratus, ek Dios archômestha):ab illis incipit uxor,
Juv. 6, 348; Quint. 10, 1, 46:incipiamus ab iis,
id. 9, 2, 6:semper ab excusatione aetatis incipientem,
id. 6, 3, 76:potissimum incipiam ab ea parte,
id. 3, 7, 1:optime manus a sinistra parte incipit, in dextra deponitur,
id. 11, 3, 106:amicitia incepta a parvis cum aetate accrevit simul,
Ter. And. 3, 3, 7.— Pass. impers.:optime incipitur a longis, recte aliquando a brevibus,
Quint. 9, 4, 92.With abl.:(β).tertius sinus Acrocerauniis incipit montibus,
Plin. 4, 1, 1, § 1:censere ut principium anni inciperet mense Decembri,
Tac. A. 13, 10:verbum petere quo incipiant,
Quint. 10, 7, 21.—Absol.:cum ver esse coeperat... cum rosam viderat, tum incipere ver arbitrabatur,
Cic. Verr. 2, 5, 10, § 27:quoties incipit sensus aut desinit,
Quint. 9, 4, 67:hic annus incipit vicesimus,
Plaut. Capt. 5, 3, 3:narrationis incipit mihi initium,
Ter. And. 4, 2, 26:jam tum inceperat turba inter eos,
id. Eun. 4, 4, 58:tempus erat quo prima quies mortalibus aegris Incipit,
Verg. A. 2, 269:mox Idumaea incipit et Palaestina,
Plin. 5, 13, 14, § 68:epistula, quam incipiente febricula scripseras,
Cic. Att. 7, 8, 2:incipientes curas principis onerari,
Tac. A. 1, 19:incipiens adhuc et nondum adulta seditio,
id. H. 1, 31:incipiens omnia sentit amor,
Ov. A. A. 2, 648:Menander Syracusanus incipientis juventae,
Plin. 8, 5, 5, § 14:incipiente aestate,
id. 27, 13, 109, § 133:trixago incipientibus hydropicis efficax,
id. 24, 15, 80, § 131:quem (honorem) et incipientes principes et desinentes adeo concupis cunt ut auferant,
Plin. Pan. 57.—Hence, in-ceptum, i, n., a beginning, attempt, undertaking (freq. in historians and poets, but not in Cæs.;also rare in Cic.): cujus ego non modo factum, sed inceptum ullum conatumve contra patriam deprehendero,
Cic. Cat. 2, 12, 27:servetur ad imum, Qualis ab incepto processerit (persona),
from the beginning onwards, Hor. A. P. 127: permanere in incepto, Luccei. ap. Cic. Fam. 5, 14 fin.:a quo incepto studioque me ambitio mala detinuerat,
Sall. C. 4, 2:cujus neque consilium neque inceptum ullum frustra erat,
id. J. 7, 6; cf.:ni ea res longius nos ab incepto traheret,
the subject, id. ib. 7 fin.:absistere incepto,
Liv. 31, 26, 5:desistere incepto,
Verg. A. 1, 37:haerere in incepto,
id. ib. 2, 654:peragere inceptum,
id. ib. 4, 452; cf.:perficere inceptum,
Sall. J. 11 fin.:piget incepti,
Verg. A. 5, 678:nunc ad inceptum redeo,
Sall. J. 4, 9; 42, 5:turpe inceptum est,
Ter. Phorm. 2, 4, 16.— In plur.:cupidus incepta patrandi,
Sall. J. 70, 5:juventus Catilinae inceptis favebat,
id. C. 17, 6:incepta mea inpedivit,
id. H. 4, 61, 12; cf.:inceptis annue, diva, meis,
Ov. Am. 3, 2, 56; and:di nostra incepta secundent,
Verg. A. 7, 259:gravia et magna professa,
Hor. A. P. 14. -
17 rescisco
rē-scisco, īvi or ii, ītum, 3 (the primitive form, rescio, is assumed by Gell. 2, 19, 4, but is not confirmed by any example), v. inch. n., to learn, find out, ascertain a thing (qs. bringing it again to light from concealment; cf. reperio; mostly ante-class.; esp. freq. in Ter.).1.In tempp. press.:2.omnia omnes ubi resciscunt,
Ter. Hec. 5, 4, 27 sq.; Plaut. Am. 1, 2, 29; id. As. 3, 3, 153; id. Bacch. 4, 7, 28 et saep.; Ter. And. 2, 3, 26; [p. 1577] id. Heaut. 4, 2, 3; 4, 3, 19 et saep.—In tempp. perff.: ea Lucani ubi resciverunt, Quadrig. ap. Gell. 2, 19, 7; Naev. and Cato ap. Gell. l. l.; Plaut. Aul. 4, 10, 40; id. Cist. 1, 3, 48; id. Capt. 5, 1, 25; id. Bacch. 4, 6, 12 et saep.; Ter. And. 2, 2, 3; 3, 2, 14; id. Heaut. 1, 1, 47; id. Ad. 5, 3, 5: cum id rescierit, * Cic. Off. 3, 23, 91; Caes. B. G. 1, 28; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 2; Liv. 41, 22; Suet. Calig. 17; Hor. Ep. 2, 1, 227; Ov. M. 2, 424:rescierunt,
Nep. Paus. 3, 4:resciit,
id. Dat. 2, 4:rescituros,
id. Eum. 8, 6:rescitum iri,
Ter. Ad. 1, 1, 45. -
18 προς-παρ-ίστημι
προς-παρ-ίστημι (s. ἵστημι), noch dazu auf seine Seite, in seine Gewalt bringen, εἴπως σφᾶς ἐϑελοντὰς ἢ καὶ ἄκοντας προςπαραστήσαιτο, D. Cass. 50, 12. – Im pass. u. in den intrans. tempp. noch dazu kommen, hinzutreten, προςπαρέστη τοῖς παροῦσι, D. Cass., προςπαρίσταταί μοι, es kommt mir noch dazu in den Sinn.
-
19 προς-φύω
προς-φύω (s. φύω), daran wachsen lassen, fest daran fügen, verbinden; übertr., ταῠτ' ἀληϑῆ πάντα προςφύσω λόγῳ, Aesch. Suppl. 276, wie τοῠτό γέ τοι τῷ νυνὶ λόγῳ εὖ προςέφυσας, Ar. Nubb. 371, durch das Wort befestigen, bestätigen. – Häufiger im med. u. in den intrans. tempp., daran wachsen; σῷ κέρατε κρατὶ προςπεφυκέναι, Eur. Bacch. 919; ταῖς πέτραις προςπέφυκεν, Plut. de sol. anim. 30; sich fest daran halten, τῷ προςφὺς ἐχόμην, Od. 12, 433, daran festhangend hielt ich mich; προςφῠσα, fest daran haltend, Il. 24, 213; σκέλη χεῖρές τε ταύτῃ καὶ διὰ ταῠτα πᾶσι προςέφυ, Plat. Tim. 45 a; προςπεφυκότα τοῖς τοιούτοις, Legg. V, 728 b; Sp., δεῖ προςφύντα τοῖς πράγμασι συνοικειοῠν ἑαυτὸν ἑκάστῳ τῶν δρωμένων, Luc. de salt. 67; προςφύντες ἔχονται τοῠ χρυσίου, Piscat. 51.
-
20 προς-ελκύω
προς-ελκύω, giebt aor. u. a. tempp. zu προςέλκω (s. ἑλκύω), προςέλκυσαι σὸν παῖδα, Eur. Hipp. 1432.
См. также в других словарях:
TEMPP — templo pedes … Abbreviations in Latin Inscriptions
Allatĭus — (eigentlich Allacci), Leo, geb. 1586 auf Chio, kam 1595 nach Calabrien, ward Lehrer am griechischen Collegium zu Rom u. ging im Auftrag des Papstes Gregor XV. 1622 nach Heidelberg, um die dortige Bibliothek in Empfang zu nehmen, ward Bibliothekar … Pierer's Universal-Lexikon
Myrops, S. — S. Myrops (13. Juli al. 3. Dec.). Die hl. Myrops (nicht Myrope). – »die Myrrhenspenderin« – hatte diesen Namen, »weil sie die aus den Leibern der hhl. Apostel und Martyrer fließende Feuchtigkeit sammelte und mittelst derselben die Kranken… … Vollständiges Heiligen-Lexikon
ENYALII Jovis — mentio apud Ioseph. ex Histiaeo Milesio antiquissimo rerum Phoeniciarum Scriptore, qui de campo Senaar, ubi Babylon condita, sic scribit: Τῶν ευὲ ἱερέων τοὺς διασωθέντας, τὰ τȏυ Ε᾿νυαλέου Διὸς ἱερώματα λαβόντας, εἰς Σεναὰρ τῆς Βαβυλῶνος ἐλθεῖν.… … Hofmann J. Lexicon universale
INDICTIO — ab indicendo, ad Pontifices pertinet, iuxta illud: Edicunt Reges, indicit festa sacerdos: Systema est trium lustrorum, i. e. spatium 15. Annorum, sumptâ ab a. C. 312. origine, in se perpetuo repetitum. Vulgaris et non recens opinio, Imperatores… … Hofmann J. Lexicon universale
LIMERICUM — Gall. Lymerik, Hibernis Loumeath, urbs munita Momoniae, in limite Connaciae, ad Sineum Fluv. pontibus interscissa. Nota fuit ultimis tempp. 45. mill. pass. a Kilkennia in Occ. 35. a Galiva in Austr. Gulielmo III. hodierno Mag. Britanniae Regi… … Hofmann J. Lexicon universale
LOCARNUM — Ital. Locarno, an quasi locus carnium, Germ. Luggaris. Opp. est amoenum et elegans In subriae, in plano situm, inter radices montis altissimi, et Verbani lacûs ripam: amplum fatis, utpote in quo fam. 500. numerantur, inter quas plurimae nobiles.… … Hofmann J. Lexicon universale
SABBATUM — vox a quiete, Hebr. Gap desc: Hebrew deducta, vel septimum diem Gen. c. 2. v. 2. Exod. c. 20. v. 10. vel septimi anni otium, Lev. c. 25. v. 4. 5. 6. denotat. Longior transsatio est, cum ipsam septimanam comprehendit, ut in illo, Ieiuno bis in… … Hofmann J. Lexicon universale