Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

(que+le+falta+una+mano)

  • 1 De una mano, ojo, pie, &c que le falta el otro

    Ch'ulla amparani, &c.

    Vocabulario Spanish-Aymara > De una mano, ojo, pie, &c que le falta el otro

  • 2 falta

    f.
    1 lack (carencia).
    hay falta de trabajo there's a shortage of work
    a falta de in the absence of
    por falta de for want o lack of
    fue absuelto por falta de pruebas he was acquitted for lack of evidence
    es una falta de educación it's bad manners
    es una falta de respeto it shows a lack of respect
    2 absence (ausencia).
    nadie notó su falta nobody noticed his/its absence
    echar en falta algo/a alguien to notice that something/somebody is missing; (notar la ausencia de) to miss something/somebody (echar de menos)
    sin falta without fail
    el lunes sin falta on Monday without fail
    3 fault.
    sacarle faltas a alguien/algo to find fault with somebody/something
    falta de ortografía spelling mistake
    lanzar o sacar una falta to take a free kick
    falta libre directa direct free kick offense
    falta personal personal foul
    5 offense (law).
    falta grave/leve serious/minor offense
    6 missed period.
    7 shortcoming, lapse, foul, failing.
    8 need, want.
    pres.indicat.
    3rd person singular (él/ella/ello) present indicative of spanish verb: faltar.
    imperat.
    2nd person singular (tú) Imperative of Spanish verb: faltar.
    * * *
    1 (carencia) lack
    2 (escasez) shortage
    3 (ausencia) absence
    4 (error) mistake
    5 (defecto) fault, defect
    6 (mala acción) misdeed
    7 MEDICINA missed period
    8 DERECHO misdemeanour (US misdemeanor)
    9 DEPORTE (fútbol) foul; (tenis) fault
    \
    a falta de... for want of..., for lack of...
    coger a alguien en falta to catch somebody out
    hacer falta to be necessary
    no hace falta que... there is no need for...
    pillar a alguien en falta to catch somebody out
    poner falta a alguien to mark somebody absent
    por falta de...→ link=a a falta de
    sacar faltas a to find fault with
    sacar una falta DEPORTE to take a free kick
    sin falta without fail
    tirar una falta DEPORTE to take a free kick
    ¡falta hacía! and about time too!
    falta de pago nonpayment
    * * *
    noun f.
    1) lack, want
    2) fault, error
    3) foul
    * * *
    SF
    1) (=carencia)
    a) [de recursos, información, control, acuerdo] lack

    falta de respeto — disrespect, lack of respect

    la falta de respeto por las ideas de los demásdisrespect o lack of respect for other people's ideas

    ¡qué falta de respeto! — how rude!

    b)

    a falta de — in the absence of, for want of

    a falta de información fiable, nos limitamos a repetir los rumores — in the absence of reliable information, we can merely repeat the rumours, we can merely repeat the rumours, for want of reliable information

    a falta de champán para celebrarlo, beberemos cerveza — as we don't have any champagne to celebrate with, we'll drink beer

    a falta de un término/sistema mejor — for want of a better term/system

    a falta de tres minutos para el final — three minutes from the end

    c)

    por falta defor lack of

    d)

    echar algo/a algn en falta — to miss sth/sb

    educación 3)
    2)

    hacer falta, me hace mucha falta un coche — I really o badly * need a car

    no nos hace falta nada — we've got everything we need, we don't need anything else

    ¡falta hacía! — and about time too!

    si hace falta, voy — if necessary, I'll go, if need be, I'll go

    hacer falta hacer algo, para ser enfermero hace falta tener vocación — you have to be dedicated to be a nurse

    ¡hace falta ser tonto para no darse cuenta! — you have to be pretty stupid not to realize!

    hacer falta que + subjun

    si hace falta que os echemos una mano, llamadnos — if you need us to give you a hand, give us a call

    -¿te han invitado al concierto? -no, ni falta que me hace — "haven't they invited you to the concert?" - "no, and I couldn't care less" *

    3) (Escol) (=ausencia) absence

    poner falta a algn — to mark sb absent, put sb down as absent

    4) (=infracción)
    a) (Jur) offence, offense (EEUU)

    falta grave — serious offence, serious offense (EEUU), serious misconduct

    falta leve — minor offence, minor offense (EEUU), misdemeanour, misdemeanor (EEUU)

    b) (Ftbl, Balonmano) foul; (Tenis) fault

    va a sacar la falta — (Ftbl) he's going to take the free kick; (Balonmano) he's going to take the free throw

    cometer una falta contra algn — to foul sb

    lanzamiento de falta — (Ftbl) free kick

    5) (=fallo) [de persona] shortcoming, fault; [de máquina, producto] flaw, fault

    sacar faltas a algn — to point out sb's shortcomings, find fault with sb

    sin falta — without fail

    6) [por estar embarazada] missed period
    * * *
    1) (carencia, ausencia)

    falta de algode interés/dinero lack of something

    es por la falta de costumbre — it's because I'm/you're not used to it

    a falta de pan buenas son (las) tortas or (Méx) a falta de pan, tortillas — half a loaf is better than none

    echar algo en falta: aquí se echa en falta más formalidad what's needed here is a more serious attitude; echó en falta sus alhajas — she realized her jewelry was missing

    2) ( inasistencia) tb
    3) ( de la menstruación) missed period
    4)

    hacer falta: no hace falta que se queden there's no need for you to stay; hace falta ser tonto para creerse eso! you have to be stupid to believe that!; si hace falta... if necessary...; no hizo falta cambiarlo I/we didn't need to change it; lo que hace falta es que nos escuchen what they really need to do is listen to us; lo que hace falta aquí es una computadora what's needed here is a computer; (+ me/te/le etc) le hace falta descansar he/she needs to rest; estudia que buena falta te hace (fam) it's about time you did some studying; me haces mucha falta I really need you; ni falta que (me/te/le) hace — (fam) so what? (colloq)

    5) (infracción, omisión) offense*

    una falta grave — a serious misdemeanor*

    fue una falta de respeto — it was very rude of you/him/her/them

    agarrar or (esp Esp) coger a alguien en falta — to catch somebody out

    6) ( defecto)

    sacarle or encontrarle faltas a algo — to find fault with something

    7) (Dep)
    a) (infracción - en fútbol, baloncesto) foul; (- en tenis) fault
    b) ( tiro libre - en fútbol) free kick; (- en balonmano) free throw
    * * *
    = anaemia [anemia, -USA], deprivation, failing, fault, inadequacy, infringement, scarcity, shortage, starvation, defect, misdeed, petty crime, gaping hole, foul.
    Ex. His work is criticized for its triviality, quantity, linguistically impoverished style, anemia of characterization, and cliched, stereotyped ideas and plots.
    Ex. Findings emphasised the escalating deprivation of applied social scientists in general and the local government and voluntary sectors in particular.
    Ex. No supervisor should be a tiresome nag, but the achievements and failings of a persons's performance deserves mention in a constructive way at timely, regular intervals.
    Ex. Documents and information can be lost forever by faults in inputting.
    Ex. Inadequacies in the specific A/Z subject index entry made for a subject can also occur if the indexer bases his analysis solely on the class number for that subject.
    Ex. Strictly speaking, the word piracy or infringement can be applied only to the flowing back of unauthorised reproductions to countries of origen = En su estricto sentido, la palabra piratería o infracción puede aplicarse solamente a la entrada de vuelta a los países de origen de reproducciones que se hayan hecho sin la debida autorización.
    Ex. The relative scarcity of music automated authority and bibliographic records likewise increases costs.
    Ex. Universities currently facing a shortage of space for books should consider sending a proportion of lesser used journals to the British Library now.
    Ex. This approach let to the financial starvation of public libraries.
    Ex. This book offers pithy and witty advice on how to write, defects in prose style, punctuation, and preparing a manuscript.
    Ex. By preserving and ensuring access to the sordid history told in the tales of the tobacco industry documents, there is hope that as a nation we will not allow a repeat of the mistakes and misdeeds of the past.
    Ex. Examples of ' petty crimes' are riding the train without a ticket, reproducing copyright computer programs, traffic violations, tax evasion, & shoplifting.
    Ex. Questia contains thousands of books in the liberal arts, but gaping holes and many old titles diminish its value as a library collection.
    Ex. Taking a dive is cheating, but it's up to the skill of referees to recognise a genuine foul from a 'dive'.
    ----
    * adolecer de falta de = suffer from + lack of, lack.
    * a falta de = for want of, in the absence of, in default of, for lack of, short of.
    * echar muchísimo en falta = be sorely missed, be sadly missed.
    * echar mucho en falta = be sorely missed, be sadly missed.
    * encontrarle faltas a todo = nitpick.
    * falta de = lack of.
    * falta de acceso = unavailability.
    * falta de actividad = inactivity, inaction.
    * falta de actualidad = datedness.
    * falta de adecuación = misfit.
    * falta de agua = water shortage.
    * falta de alineación = misalignment.
    * falta de ambigüedad = unambiguity.
    * falta de armonía = disharmony.
    * falta de asistencia = lack of attendance, non-attendance.
    * falta de atención = inattention, inattention.
    * falta de autenticidad = inauthencity.
    * falta de certeza = uncertainty.
    * falta de civismo = lack of public spirit.
    * falta de claridad = fuzziness, obscurity, murkiness, indistinctiveness, indistinctness.
    * falta de coincidencia = mismatch.
    * falta de comprensión = incomprehension, lack of understanding.
    * falta de comunicación = poor communication.
    * falta de conciencia = unconsciousness.
    * falta de concienciación = unawareness.
    * falta de confianza en = disbelief.
    * falta de conocimiento = unfamiliarity.
    * falta de control = dirty data.
    * falta de convencionalismo = unconventionality.
    * falta de cooperación = uncooperation.
    * falta de coordinación = misalignment.
    * falta de coraje = act of cowardice, lack of courage, lack of backbone.
    * falta de correspondencia = mismatch.
    * falta de cuidado = sloppiness.
    * falta de decoro = impropriety.
    * falta de deseo = unwillingness.
    * falta de deseo por la lectura = aliteracy.
    * falta de dirección = indirection.
    * falta de disciplina = indiscipline, disruptive behaviour.
    * falta de disponibilidad = unavailability.
    * falta de educación = impoliteness.
    * falta de elasticidad = inelasticity.
    * falta de entendimiento = lack of understanding.
    * falta de esmero = sloppiness.
    * falta de espacio = tightness of space.
    * falta de especificidad = indeterminacy.
    * falta de ética académica = academic dishonesty.
    * falta de ética científica profesional = scientific misconduct.
    * falta de ética profesional = misconduct, professional misconduct, unethical behaviour, unethical conduct, unprofessional conduct, unprofessional conduct, malpractice.
    * falta de ética profesional de género = sexual misconduct.
    * falta de ética profesional sexual = sexual misconduct.
    * falta de fiabilidad = unreliability.
    * falta de flexibilidad = inelasticity.
    * falta de fondos = underfunding.
    * falta de gravedad = weightlessness.
    * falta de honradez = dishonesty.
    * falta de idoneidad = unsuitability, inaptness.
    * falta de importancia = worthlessness.
    * falta de información = lack of information.
    * falta de interés por cooperar = unresponsiveness.
    * falta de linealidad = nonlinearity [no-linearity], nonlinearity [no-linearity].
    * falta de mano de obra = labour shortage.
    * falta de mérito = unworthiness.
    * falta de misericordia = ruthlessness.
    * falta de moderación = intemperance.
    * falta de moralidad = amorality, immoral conduct.
    * falta de notoriedad = low profile.
    * falta de ortografía = misspelling [mis-spelling], spelling error.
    * falta de oxigenación = oxygen starvation.
    * falta de oxígeno = oxygen starvation.
    * falta de personal = undermanning.
    * falta de pertinencia = irrelevance.
    * falta de peso = underweight.
    * falta de piedad = ruthlessness.
    * falta de precisión = fuzziness, looseness, looseness of fit.
    * falta de predisposición = disinclination.
    * falta de preparación = unpreparedness.
    * falta de profesionalidad = amateurism, unprofessional conduct, professional misconduct.
    * falta de pruebas = lack of evidence to the contrary.
    * falta de puntualidad = unpunctuality.
    * falta de renovación = non-renewal.
    * falta de representación = under-representation [underrepresentation].
    * falta de resolución = procrastination.
    * falta de respeto = disrespect, irreverence, diss, diss.
    * falta de rigidez = looseness, looseness of fit.
    * falta de sensibilidad = insensitivity.
    * falta de sentido = meaninglessness.
    * falta de seriedad = flippancy.
    * falta de sinceridad = insincerity.
    * falta de tiempo = tightness of scheduling.
    * falta de uniformidad = patchiness, unevenness.
    * falta de unión = disunity.
    * falta de valía = unworthiness.
    * falta de valor = worthlessness, act of cowardice, lack of courage, lack of backbone.
    * falta de visión de futuro = shortsightedness, nearsightedness [near-sightedness], myopia.
    * falta de voluntad = reluctance.
    * falta leve = peccadillo [peccadilloes, -pl.], lesser sin.
    * falta ortográfica = spelling mistake.
    * faltas y defectos = faults and inadequacies, snags and pitfalls, snags and problems.
    * hacer falta = need, must, have to, it + take.
    * no hace falta decir que = it goes without saying that, needless to say.
    * por falta de = for want of, for lack of.
    * que falta = missing.
    * remediar la falta de = remedy + the lack of.
    * sacar faltas = find + fault with.
    * sacarle faltas a todo = nitpick.
    * sin falta = without fail.
    * subsanar una falta = remedy + fault.
    * tarea falta de interés = chore.
    * tener lo que hace falta = have + what it takes.
    * ver faltas en = see + faults in.
    * * *
    1) (carencia, ausencia)

    falta de algode interés/dinero lack of something

    es por la falta de costumbre — it's because I'm/you're not used to it

    a falta de pan buenas son (las) tortas or (Méx) a falta de pan, tortillas — half a loaf is better than none

    echar algo en falta: aquí se echa en falta más formalidad what's needed here is a more serious attitude; echó en falta sus alhajas — she realized her jewelry was missing

    2) ( inasistencia) tb
    3) ( de la menstruación) missed period
    4)

    hacer falta: no hace falta que se queden there's no need for you to stay; hace falta ser tonto para creerse eso! you have to be stupid to believe that!; si hace falta... if necessary...; no hizo falta cambiarlo I/we didn't need to change it; lo que hace falta es que nos escuchen what they really need to do is listen to us; lo que hace falta aquí es una computadora what's needed here is a computer; (+ me/te/le etc) le hace falta descansar he/she needs to rest; estudia que buena falta te hace (fam) it's about time you did some studying; me haces mucha falta I really need you; ni falta que (me/te/le) hace — (fam) so what? (colloq)

    5) (infracción, omisión) offense*

    una falta grave — a serious misdemeanor*

    fue una falta de respeto — it was very rude of you/him/her/them

    agarrar or (esp Esp) coger a alguien en falta — to catch somebody out

    6) ( defecto)

    sacarle or encontrarle faltas a algo — to find fault with something

    7) (Dep)
    a) (infracción - en fútbol, baloncesto) foul; (- en tenis) fault
    b) ( tiro libre - en fútbol) free kick; (- en balonmano) free throw
    * * *
    = anaemia [anemia, -USA], deprivation, failing, fault, inadequacy, infringement, scarcity, shortage, starvation, defect, misdeed, petty crime, gaping hole, foul.

    Ex: His work is criticized for its triviality, quantity, linguistically impoverished style, anemia of characterization, and cliched, stereotyped ideas and plots.

    Ex: Findings emphasised the escalating deprivation of applied social scientists in general and the local government and voluntary sectors in particular.
    Ex: No supervisor should be a tiresome nag, but the achievements and failings of a persons's performance deserves mention in a constructive way at timely, regular intervals.
    Ex: Documents and information can be lost forever by faults in inputting.
    Ex: Inadequacies in the specific A/Z subject index entry made for a subject can also occur if the indexer bases his analysis solely on the class number for that subject.
    Ex: Strictly speaking, the word piracy or infringement can be applied only to the flowing back of unauthorised reproductions to countries of origen = En su estricto sentido, la palabra piratería o infracción puede aplicarse solamente a la entrada de vuelta a los países de origen de reproducciones que se hayan hecho sin la debida autorización.
    Ex: The relative scarcity of music automated authority and bibliographic records likewise increases costs.
    Ex: Universities currently facing a shortage of space for books should consider sending a proportion of lesser used journals to the British Library now.
    Ex: This approach let to the financial starvation of public libraries.
    Ex: This book offers pithy and witty advice on how to write, defects in prose style, punctuation, and preparing a manuscript.
    Ex: By preserving and ensuring access to the sordid history told in the tales of the tobacco industry documents, there is hope that as a nation we will not allow a repeat of the mistakes and misdeeds of the past.
    Ex: Examples of ' petty crimes' are riding the train without a ticket, reproducing copyright computer programs, traffic violations, tax evasion, & shoplifting.
    Ex: Questia contains thousands of books in the liberal arts, but gaping holes and many old titles diminish its value as a library collection.
    Ex: Taking a dive is cheating, but it's up to the skill of referees to recognise a genuine foul from a 'dive'.
    * adolecer de falta de = suffer from + lack of, lack.
    * a falta de = for want of, in the absence of, in default of, for lack of, short of.
    * echar muchísimo en falta = be sorely missed, be sadly missed.
    * echar mucho en falta = be sorely missed, be sadly missed.
    * encontrarle faltas a todo = nitpick.
    * falta de = lack of.
    * falta de acceso = unavailability.
    * falta de actividad = inactivity, inaction.
    * falta de actualidad = datedness.
    * falta de adecuación = misfit.
    * falta de agua = water shortage.
    * falta de alineación = misalignment.
    * falta de ambigüedad = unambiguity.
    * falta de armonía = disharmony.
    * falta de asistencia = lack of attendance, non-attendance.
    * falta de atención = inattention, inattention.
    * falta de autenticidad = inauthencity.
    * falta de certeza = uncertainty.
    * falta de civismo = lack of public spirit.
    * falta de claridad = fuzziness, obscurity, murkiness, indistinctiveness, indistinctness.
    * falta de coincidencia = mismatch.
    * falta de comprensión = incomprehension, lack of understanding.
    * falta de comunicación = poor communication.
    * falta de conciencia = unconsciousness.
    * falta de concienciación = unawareness.
    * falta de confianza en = disbelief.
    * falta de conocimiento = unfamiliarity.
    * falta de control = dirty data.
    * falta de convencionalismo = unconventionality.
    * falta de cooperación = uncooperation.
    * falta de coordinación = misalignment.
    * falta de coraje = act of cowardice, lack of courage, lack of backbone.
    * falta de correspondencia = mismatch.
    * falta de cuidado = sloppiness.
    * falta de decoro = impropriety.
    * falta de deseo = unwillingness.
    * falta de deseo por la lectura = aliteracy.
    * falta de dirección = indirection.
    * falta de disciplina = indiscipline, disruptive behaviour.
    * falta de disponibilidad = unavailability.
    * falta de educación = impoliteness.
    * falta de elasticidad = inelasticity.
    * falta de entendimiento = lack of understanding.
    * falta de esmero = sloppiness.
    * falta de espacio = tightness of space.
    * falta de especificidad = indeterminacy.
    * falta de ética académica = academic dishonesty.
    * falta de ética científica profesional = scientific misconduct.
    * falta de ética profesional = misconduct, professional misconduct, unethical behaviour, unethical conduct, unprofessional conduct, unprofessional conduct, malpractice.
    * falta de ética profesional de género = sexual misconduct.
    * falta de ética profesional sexual = sexual misconduct.
    * falta de fiabilidad = unreliability.
    * falta de flexibilidad = inelasticity.
    * falta de fondos = underfunding.
    * falta de gravedad = weightlessness.
    * falta de honradez = dishonesty.
    * falta de idoneidad = unsuitability, inaptness.
    * falta de importancia = worthlessness.
    * falta de información = lack of information.
    * falta de interés por cooperar = unresponsiveness.
    * falta de linealidad = nonlinearity [no-linearity], nonlinearity [no-linearity].
    * falta de mano de obra = labour shortage.
    * falta de mérito = unworthiness.
    * falta de misericordia = ruthlessness.
    * falta de moderación = intemperance.
    * falta de moralidad = amorality, immoral conduct.
    * falta de notoriedad = low profile.
    * falta de ortografía = misspelling [mis-spelling], spelling error.
    * falta de oxigenación = oxygen starvation.
    * falta de oxígeno = oxygen starvation.
    * falta de personal = undermanning.
    * falta de pertinencia = irrelevance.
    * falta de peso = underweight.
    * falta de piedad = ruthlessness.
    * falta de precisión = fuzziness, looseness, looseness of fit.
    * falta de predisposición = disinclination.
    * falta de preparación = unpreparedness.
    * falta de profesionalidad = amateurism, unprofessional conduct, professional misconduct.
    * falta de pruebas = lack of evidence to the contrary.
    * falta de puntualidad = unpunctuality.
    * falta de renovación = non-renewal.
    * falta de representación = under-representation [underrepresentation].
    * falta de resolución = procrastination.
    * falta de respeto = disrespect, irreverence, diss, diss.
    * falta de rigidez = looseness, looseness of fit.
    * falta de sensibilidad = insensitivity.
    * falta de sentido = meaninglessness.
    * falta de seriedad = flippancy.
    * falta de sinceridad = insincerity.
    * falta de tiempo = tightness of scheduling.
    * falta de uniformidad = patchiness, unevenness.
    * falta de unión = disunity.
    * falta de valía = unworthiness.
    * falta de valor = worthlessness, act of cowardice, lack of courage, lack of backbone.
    * falta de visión de futuro = shortsightedness, nearsightedness [near-sightedness], myopia.
    * falta de voluntad = reluctance.
    * falta leve = peccadillo [peccadilloes, -pl.], lesser sin.
    * falta ortográfica = spelling mistake.
    * faltas y defectos = faults and inadequacies, snags and pitfalls, snags and problems.
    * hacer falta = need, must, have to, it + take.
    * no hace falta decir que = it goes without saying that, needless to say.
    * por falta de = for want of, for lack of.
    * que falta = missing.
    * remediar la falta de = remedy + the lack of.
    * sacar faltas = find + fault with.
    * sacarle faltas a todo = nitpick.
    * sin falta = without fail.
    * subsanar una falta = remedy + fault.
    * tarea falta de interés = chore.
    * tener lo que hace falta = have + what it takes.
    * ver faltas en = see + faults in.

    * * *
    A (carencia, ausencia) falta DE algo lack OF sth
    por falta de fondos owing to a lack of funds
    no se pudo terminar por falta de tiempo we could not finish it because we ran out of time o we did not have enough time o owing to lack of time
    falta de personal staff shortage
    es por la falta de costumbre it's because I'm/you're not used to it
    ¿por qué no vienes? — no es por falta de ganas why don't you come? — it's not that I don't want to
    siente mucho la falta de su hijo she misses her son terribly
    a falta de un nombre mejor for want of a better name
    a falta de información más detallada in the absence of more detailed information
    a falta de pan buenas son (las) tortas or ( Méx) a falta de pan, tortillas half a loaf is better than none
    echar algo en falta: aquí lo que se echa en falta es un poco de formalidad what's needed around here is a more serious attitude
    echó en falta algunas de sus alhajas she realized some of her jewelry was missing
    se echará mucho en falta su aporte her contribution will be greatly missed
    B (inasistencia) absence
    le pusieron falta they marked her down as absent
    tienes más de 30 faltas you have been absent over 30 times
    sin falta without fail
    C (de la menstruación) missed period
    es la segunda falta I've missed two periods
    D
    hacer falta: hace falta mucha paciencia para tratar con él you need a lot of patience to deal with him
    no hace falta que se queden los dos there's no need for both of you to stay
    ¡hace falta ser tonto para creerse eso! you have to be stupid to believe that!
    le hace falta descansar he needs to rest
    a ver si te cortas el pelo, que buena falta te hace ( fam); it's high time o it's about time you got your hair cut ( colloq)
    me haces mucha falta (te necesito) I need you very much; (te echo de menos) ( AmL) I miss you terribly, I miss you very much
    ni falta que (me/te/le) hace ( fam); so what? ( colloq), who cares? ( colloq)
    nos hace tanta falta como los perros en misa ( fam); that's all we need, we need it like we need a hole in the head ( colloq)
    E (infracción, omisión) offense*
    incurrir en una falta grave to commit a serious misdemeanor*
    fue una falta de respeto contestarle así it was very rude o disrespectful of you to answer him like that
    agarrar or coger a algn en falta to catch sb out
    Compuestos:
    es una falta de educación poner los codos sobre la mesa it's bad manners to put your elbows on the table
    ( Der) (minor) bodily harm
    acusar a algn de falta de lesiones to accuse sb of causing bodily harm
    spelling mistake
    nonpayment
    F ( Dep)
    1 (infracción — en fútbol, baloncesto) foul; (— en tenis) fault
    el árbitro pitó falta the referee gave o awarded a foul
    2 (tiro libreen fútbol) free kick; (— en balonmano) free throw
    * * *

     

    Del verbo faltar: ( conjugate faltar)

    falta es:

    3ª persona singular (él/ella/usted) presente indicativo

    2ª persona singular (tú) imperativo

    Multiple Entries:
    falta    
    faltar
    falta sustantivo femenino
    1 (carencia, ausencia) falta de algo ‹de interés/dinero› lack of sth;

    es la falta de costumbre it's because I'm/you're not used to it;
    fue una falta de respeto it was very rude of you/him/her/them;
    eso es una falta de educación that's bad manners;
    a falta de más información in the absence of more information
    2 ( inasistencia) tb

    le pusieron falta they marked her down as absent
    3
    a)

    hacer falta: no hace falta que se queden there's no need for you to stay;

    si hace falta … if necessary …;
    hacen falta dos vasos más we need two more glasses;
    le hace falta descansar he/she needs to rest
    b)


    4 ( defecto) fault;

    sacarle or encontrarle faltas a algo to find fault with sth;
    falta de ortografía spelling mistake
    5 (Dep)
    a) ( infracción — en fútbol, baloncesto) foul;

    (— en tenis) fault

    (— en balonmano) free throw
    faltar ( conjugate faltar) verbo intransitivo
    1

    ¿quién falta? who's missing?;


    (en colegio, reunión) who's absent?;

    a esta taza le falta el asa there's no handle on this cup


    nos faltó tiempo we didn't have enough time


    les falta cariño they need affection
    2 ( quedar):
    yo estoy lista ¿a ti te falta mucho? I'm ready, will you be long?;

    nos falta poco para terminar we're almost finished;
    me faltan tres páginas para terminar el libro I have three pages to go to finish the book;
    solo me falta pasarlo a máquina all I have to do is type it out;
    falta poco para Navidad it's not long until Christmas;
    faltan cinco minutos para que empiece there are five minutes to go before it starts;
    ¡no faltaba más! ( respuestaa un agradecimiento) don't mention it!;

    (— a una petición) of course, certainly;
    (— a un ofrecimiento) I wouldn't hear of it!
    3
    a) ( no asistir):

    te esperamos, no faltes we're expecting you, make sure you come;

    falta a algo ‹ al colegio› to be absent from sth;

    a una cita to miss sth;

    ha faltado dos veces al trabajo she's been off work twice
    b) ( no cumplir):


    ¡no me faltes al respeto! don't be rude to me
    falta sustantivo femenino
    1 lack: se perdió la cosecha por falta de lluvia, the harvest was lost through lack of rain
    2 (ausencia) absence: no notaron su falta, they didn't miss him
    3 (imperfección) fault, defect: tiene faltas de ortografía, he made some spelling mistakes
    4 Jur misdemeanour
    5 Dep Ftb foul
    Ten fault
    ♦ Locuciones: echar algo/a alguien en falta, to miss sthg/sb
    hacer falta, to be necessary: (nos) hace falta un reloj, we need a watch
    no hace falta que lo veas, there is no need for you to see it
    sin falta, without fail
    faltar verbo intransitivo
    1 (estar ausente) to be missing: falta el jefe, the boss is missing
    2 (no tener) to be lacking: le falta personalidad, he lacks personality
    3 (restar) to be left: aún falta para la Navidad, it's a long time until Christmas
    faltó poco para que ganaran, they very nearly won
    no falta nada por hacer, there's nothing more to be done
    sólo me falta el último capítulo por leer, I've only got the last chapter to read
    4 (no acudir) tu hermano faltó a la cita, your brother didn't turn up/come
    5 (incumplir) eso es faltar a la verdad, that is not telling the truth
    faltar uno a su palabra, to break one's word
    6 (insultar) faltar a alguien, to be rude to someone: ¡sin faltar!, don't be rude!
    (ofender) no era mi intención faltarte al respeto, I didn't mean to be rude to you
    ♦ Locuciones: ¡lo que faltaba!, that's all it needed!
    ¡no faltaba más!, (but) of course!
    ' falta' also found in these entries:
    Spanish:
    acrecentar
    - adolecer
    - ante
    - apagada
    - apagado
    - apercibirse
    - apuro
    - área
    - atonía
    - bajeza
    - bastarse
    - cachondeo
    - calor
    - carencia
    - cometer
    - deberse
    - debilidad
    - delicadeza
    - desenfreno
    - desgana
    - desprecio
    - desvergüenza
    - dimanar
    - distracción
    - echar
    - educación
    - enervar
    - enjuagar
    - error
    - estrechez
    - evidenciar
    - faltar
    - flojedad
    - hígado
    - incorrección
    - informalidad
    - injusticia
    - inquietud
    - inseguridad
    - insignificancia
    - lastre
    - ligereza
    - linier
    - naturalidad
    - ñoñería
    - ñoñez
    - orden
    - osadía
    - oscuridad
    - pecado
    English:
    absence
    - amiss
    - antibiotic
    - application
    - badly
    - carry on
    - catch out
    - close down
    - coordination
    - dark
    - deficiency
    - deprivation
    - difference
    - diffidence
    - disagreement
    - disrespect
    - fail
    - failing
    - failure
    - fall through
    - fault
    - folding
    - foul
    - half-heartedness
    - hate
    - if
    - impurity
    - infringement
    - joblessness
    - lack
    - liability
    - marble
    - microphone
    - miss
    - missing
    - mistake
    - muscle
    - nearly
    - necessary
    - need
    - news
    - numb
    - off
    - out of
    - persuasion
    - practice
    - practise
    - remain
    - remorselessness
    - self-doubt
    * * *
    falta nf
    1. [ausencia] absence;
    [carencia] lack; [escasez] shortage;
    nadie notó su falta nobody noticed his/its absence;
    estos animales tienen falta de cariño these animals suffer from a lack of affection;
    en estos momentos hay falta de trabajo there's a shortage of work at the moment;
    la falta de agua impide el desarrollo de la región water is in short supply in the region, something which is holding back its development;
    estoy cometiendo muchos errores, es la falta de costumbre I'm making a lot of mistakes, I'm out of practice;
    fue absuelto por falta de pruebas he was acquitted for lack of evidence;
    ha sido una falta de delicadeza decirle eso it was tactless of you to say that to him;
    es una falta de educación it's bad manners;
    es una falta de respeto it shows a lack of respect;
    ¡qué o [m5] vaya falta de seriedad! it's disgraceful!;
    a falta de in the absence of;
    a falta de un sitio mejor, podríamos ir a la playa in the absence of anywhere better, we could always go to the beach;
    echar en falta algo/a alguien [notar la ausencia de] to notice that sth/sb is missing;
    [echar de menos] to miss sth/sb;
    no fuimos de vacaciones por falta de dinero we didn't go on holiday because we didn't have enough money;
    si no voy contigo no es por falta de ganas if I don't go with you, it isn't because I don't want to;
    sin falta without fail;
    hemos de entregar este proyecto el lunes sin falta this project has to be handed in on Monday without fail;
    a falta de pan, buenas son tortas: no es lo ideal, pero a falta de pan, buenas son tortas it's not ideal, but it will have to do for want of anything better
    2.
    hacer falta [ser necesario] to be necessary;
    me hace falta suerte I need some luck;
    me haces mucha falta I really need you;
    si hiciera falta, llámanos if necessary, call us;
    ¡hace falta ser caradura!, ¡volver a pedirme dinero! what a nerve, asking me for money again!;
    espero que lo traten con disciplina, que buena falta le hace I hope they are strict with him, he certainly needs it o it's high time someone was;
    no va a venir, ni falta que hace she isn't coming, not that anyone cares
    3. [no asistencia] absence;
    me han puesto dos faltas este mes I was marked absent twice this month
    falta de asistencia absence
    4. [imperfección] fault;
    [defecto de fábrica] defect, flaw;
    sacarle faltas a algo/alguien to find fault with sth/sb
    5. [infracción] misdemeanour, offence;
    [incumplimiento] breach; [error] mistake;
    una falta contra la disciplina a breach of discipline;
    falta grave/leve serious/minor misdemeanour o offence;
    he tenido tres faltas en el dictado I made three mistakes in my dictation
    falta de ortografía spelling mistake; Com falta de pago non-payment
    6. Dep [infracción] foul;
    [en tenis] fault;
    cometer o [m5] hacer una falta to commit a foul;
    señalar una falta to give o award a free kick
    falta antideportiva [en baloncesto] unsportsmanlike foul;
    falta libre directa direct free kick offence;
    falta libre indirecta indirect free kick offence;
    falta personal [en baloncesto] personal foul;
    falta de pie [en tenis] foot fault;
    falta de saque [en tenis] service fault;
    falta técnica [en baloncesto] technical foul
    7. Dep [tiro libre] free kick;
    marcar de falta to score from a free kick;
    lanzar o [m5] sacar una falta to take a free kick
    falta libre directa direct free kick;
    falta libre indirecta indirect free kick
    8. [en la menstruación] missed period;
    ha tenido ya dos faltas she has missed two periods
    * * *
    f
    1 ( escasez) lack, want;
    falta de lack of, shortage of;
    a o
    por falta de due to o for lack of;
    por falta de tiempo due to o for o
    through lack of time;
    por falta de capital for lack of capital
    2 ( error) mistake;
    sin faltas perfect
    3 ( ausencia) absence;
    4 en tenis fault; en fútbol, baloncesto foul;
    hacer una falta en fútbol commit a foul, foul;
    doble falta en tenis double fault;
    cometer doble falta double-fault
    5 DEP ( tiro libre) free kick;
    lanzar una falta take a free kick;
    marcar de falta score from a free kick;
    pitar falta blow one’s whistle for a free kick
    6
    :
    hacer falta be necessary;
    buena falta le hace it’s about time;
    no me hace falta I don’t need it;
    ni falta que hace he/it won’t be missed, he’s/it’s no great loss
    7
    :
    sin falta without fail
    * * *
    falta nf
    1) carencia: lack
    hacer falta: to be lacking, to be needed
    2) defecto: defect, fault, error
    3) : offense, misdemeanor
    4) : foul (in basketball), fault (in tennis)
    * * *
    1. (carencia, escasez) lack / shortage
    2. (ausencia) absence
    3. (error) mistake
    5. (en fútbol, baloncesto) foul
    6. (en tenis) fault
    no hace falta que vengas you don't need to come / there's no need for you to come

    Spanish-English dictionary > falta

  • 3 mano

    f.
    1 hand.
    a mano by hand; (sin máquina) to hand, handy (cerca)
    hecho a mano handmade
    ¿tienes el encendedor a mano? have you got your lighter handy o to hand?
    dar o estrechar la mano a alguien to shake hands with somebody
    darse o estrecharse la mano to shake hands
    lavarse las manos to wash one's hands
    ¡manos arriba!, ¡arriba las manos! hands up!
    3 coat.
    4 pestle.
    ser mano to (be the) lead
    6 series (serie, tanda).
    7 handball (sport) (falta).
    8 coat of paint.
    9 dealer, hand, lead.
    10 buddy, pal.
    m.
    pal(informal). ( Latin American Spanish salvo River Plate)
    pres.indicat.
    1st person singular (yo) present indicative of spanish verb: manar.
    * * *
    1 ANATOMÍA hand
    2 ZOOLOGÍA (de caballo) forefoot; (de gato, perro, etc) paw
    3 (lado) side
    4 (de reloj) hand
    6 (de jabón) soaping
    7 (habilidad) skill
    8 (influencia) influence
    9 (ayuda) hand
    10 (de mortero) pestle
    11 (de naipes - jugada, conjunto de cartas) hand; (- jugador) leader
    12 DEPORTE (en futból) handball
    1 (poder) hands sing, power sing
    \
    a mano (escrito) handwritten, by hand 2 (hecho) handmade, by hand 3 (lavado) by hand 4 (cerca) to hand, handy, near
    abrir la mano to become more flexible, become more lenient
    a manos llenas generously
    alzar/levantar la mano a alguien to raise one's hand to somebody
    bajo mano underhandedly
    cogidos,-as de la mano hand-in-hand
    con el corazón en la mano sincerely, with one's heart on one's sleeve
    con las manos vacías empty-handed
    con una mano detrás y otra delante familiar without a penny to one's name
    dar la mano a / tender la mano a (saludar) to shake hands with 2 (ayudar) to offer one's hand to
    darse la mano (dos personas) to shake hands 2 (dos cosas) to be very similar
    de primera mano (objeto) brand-new 2 (noticia) first-hand
    dejar de la mano to abandon
    echar mano de algo to resort to something, draw on something
    echar una mano to give a hand, lend a hand
    en buenas manos in good hands
    estar en las manos de alguien to be in somebody's hands
    hecho,-a a mano handmade
    írsele la mano a alguien (no contenerse) to lose control 2 (exagerar) to go over the top
    ¡las manos quietas! familiar hands off!
    lavarse las manos figurado to wash one's hands
    llegar a las manos to come to blows
    mano sobre mano idle, twiddling one's thumbs
    ¡manos arriba! hands up!
    meter la mano en algo to get involved in something, intervene in something
    meter mano familiar (toquetear) to grope, touch up 2 (intervenir) to do something, take action
    pedir la mano de alguien to ask for somebody's hand
    ponerle la mano encima a alguien to lay a hand on somebody
    poner la mano en el fuego por alguien to risk one's neck for somebody
    poner manos a la obra to get down to work, get cracking
    quedar algo muy a mano to be very near
    ser la mano derecha de alguien to be somebody's right hand
    ser mano de santo to work wonders
    tener algo a mano to have something handy
    tener buena mano para algo to have a knack for something, be a dab hand at something
    tener buenas manos to be good with one's hands
    tener la mano (muy) larga (para pegar) to be quick to lift a hand 2 (para robar) to be light-fingered, have sticky fingers
    tener mano de hierro to rule with an iron fist
    tener mano izquierda to have a lot of tact
    traerse algo entre manos to be planning something, be up to something
    mano a mano (concurso) contest 2 (conversación) tête-a-tête
    mano de cerdo pig's trotter
    mano de obra labour
    mano dura a firm hand
    * * *
    noun f.
    1) hand
    2) coat
    - mano de obra
    * * *
    I
    1. SUSTANTIVO FEMENINO
    Para las expresiones manos arriba, al alcance de la mano, frotarse las manos, ver la otra entrada.
    1) (Anat) hand

    lo hice con mis propias manos — I made it with my own hands, I made it myself

    el asesino salió con las manos en alto — the murderer came out with his hands up {o} with his hands in the air

    votar a mano [alzada] — to vote by a show of hands

    [dar] la mano a algn — [para saludar] to shake hands with sb; [para andar, apoyarse] to take sb by the hand

    [darse] la mano {o} las manos — to shake hands

    recibir algo [de] manos de algn — to receive sth from sb

    los dos iban [de la] mano — the two were walking hand-in-hand, the two were walking along holding hands

    ¡manos a la [obra]! — [como orden] to work!; [para darse ánimo] let's get on with it!, (let's) get down to work!

    ¡las manos [quietas]! — hands off!, keep your hands to yourself!

    ¡[venga] esa mano! — shake!, put it there!

    a mano (=sin máquina) by hand; (=cerca) handy, at hand; (=asequible) handy, to hand

    cosió los pantalones a mano — she sewed the trousers by hand, she hand-sewed the trousers

    escribir a mano — to write in longhand, write out (by hand)

    ¿tienes un bolígrafo a mano? — have you got a pen handy {o} to hand?

    la tienda me queda {o} me pilla * muy a mano — the shop is very handy for me, the shop is very close {o} nearby

    en mano

    piso disponible, llave en mano — [para alquilar] flat available for immediate occupancy; [para comprar] flat available for immediate possession

    estrechar 1., 3), levantar 1., 1), b), robo 1)
    2)

    en ese colegio le cargan la mano — they ask too much of her {o} put too much pressure on her at that school

    mano a mano —

    meter mano a algo —

    hay que meterle mano a la corrupción — we have to deal with {o} tackle corruption

    ponerle a algn la mano encima —

    ¡como me pongas la mano encima...! — if you lay one finger on me...!

    poner la mano en el fuego —

    yo no pondría la mano en el fuego por Juan — I wouldn't risk my neck for Juan, I wouldn't put myself on the line for Juan

    traerse algo entre manos —

    ¿qué os traéis entre manos? — what are you up to?

    - vivir de la mano a la boca

    fue mano de santo — it came just right, it was just what the doctor ordered

    mano dura — harsh treatment; (Pol) firm hand

    3) (=posesión) hand

    [cambiar] de manos — to change hands

    la casa ha cambiado varias veces de mano — the house has changed hands several times, the house has had several owners

    de [primera] mano — (at) first-hand

    de [segunda] mano — second-hand

    ropa de segunda mano — second-hand {o} used clothes

    4) (=control)

    ha hecho cuanto ha estado en su mano — he has done all {o} everything in his power

    [de buena] mano — on good authority

    [en buenas] manos — in good hands

    a manos de at the hands of

    la carta nunca llegó a manos del jefe — the letter never reached the boss, the letter never came into the hands of the boss

    en manos de in the hands of

    írsele a algn la mano con algo —

    írsele algo de las manos a algn —

    5) (=habilidad)

    ¡qué manos tiene! — he's so clever with his hands!

    tener [buena] mano, tiene buena mano para aparcar — she's good at parking

    tener [mala] mano — to be clumsy, be awkward

    mano izquierda, tiene mano izquierda con los animales — he's got a way with animals

    6) (=lado) side
    7) (=trabajadores)
    pl manos hands, workers

    contratar manos — to sign up {o} take on workers

    mano de obra — labour, labor (EEUU), manpower

    8) (Dep) handling, handball

    ¡mano! — handball!

    9) (Zool) [de mono] hand; [de perro, gato, oso, león] front paw; [de caballo] forefoot, front hoof; [de ave] foot; (=trompa) trunk

    manos de cerdo — (Culin) pig's trotters

    10) (=instrumento) [de reloj] hand

    mano de almirez, mano de mortero — pestle

    11) (=capa) [de pintura] coat; [de jabón] wash, soaping

    dar una mano de jabón a la ropa — to give the clothes a wash {o} soaping

    12) (Juegos, Naipes) (=partida) round, game; (=conjunto de cartas) hand

    echar una mano de mus — to have a game {o} round of mus

    ser {o} tener la mano — to lead

    13) (=lote) lot, series; And, CAm, Cono Sur, Méx group of things of the same kind ; LAm [de plátanos] bunch, hand
    14) (Mús) scale
    15) LAm (=desgracia) misfortune, mishap; (=suceso imprevisto) unexpected event
    16) LAm (=suerte)

    ¡qué mano! — what a stroke of luck!

    17) LAm (Aut) direction
    2.
    SUSTANTIVO MASCULINO

    mano a mano, hubo un mano a mano entre los dos políticos en el parlamento — the two politicians slogged it out between them in parliament

    II
    SM Méx [en conversación] mate *, pal *
    * * *
    I
    1)
    a) (Anat) hand

    le dijo or hizo adiós con la mano — he waved goodbye to her

    en su mano — (Corresp) by hand

    levantar la mano — to raise one's hands, put one's hand up

    lo hice yo, con mis propias manos — I did it myself, with my own two hands

    manos arriba! or arriba las manos! — hands up!

    darle la mano a alguien — ( para saludar) to shake hands with somebody, to shake somebody's hand; (para ayudar, ser ayudado) to give somebody one's hand

    dame la manito or (Esp, Méx) manita — hold my hand

    me tendió or me ofreció la mano — he held out his hand to me

    b) (Zool) (de oso, perro) paw; ( de mono) hand; (Equ) forefoot, front foot
    2) (control, posesión) gen

    manoshands (pl)

    haré todo lo que esté en mis manos or (RPl) de mi mano — I will do everything in my power

    3) ( en fútbol) handball
    4) ( del mortero) pestle
    5)
    a) ( de papel) quire
    b) ( de plátanos) hand
    6) (de pintura, barniz) coat
    7) (Jueg)
    a) (vuelta, juego) hand

    ¿nos echamos unas manos de dominó? — how about a game of dominoes?

    c) ( jugador)

    soy/eres mano — it's my/your lead

    tener la mano — (Andes) to lead

    ganarle por la mano or (RPl) de mano a alguien (fam): César me ganó por la mano — César just beat me to it (colloq)

    a mano — ( no a máquina) by hand; ( cerca) at hand (AmE), to hand (BrE)

    a mano — (AmL) ( en paz) all square, quits

    a la mano — (AmL) close at hand

    en mano<lápiz/copa> in hand

    agarrar or (esp Esp) coger a alguien con las manos en la masa — to catch somebody red-handed

    agarrarle or tomarle la mano a algo — (CS fam) to get the hang of something (colloq)

    a mano alzada< votación> by a show of hands; < dibujo> freehand; < dibujar> freehand

    a manos llenas< dar> generously; < gastar> lavishly

    pedir/conceder la mano de alguien — to ask for/give somebody's hand in marriage

    bajo mano — on the quiet, on the sly (colloq)

    caérsele la mano a alguien — (Méx fam & pey) to be a fairy (colloq & pej)

    cargar la mano — (fam) to overdo

    cargarle la mano a alguien — ( en el precio) to overcharge somebody; ( pegar) to hit somebody

    con una mano atrás y otra delantewithout a penny to one's name

    dar la mano derecha por algoto give one's right arm for something

    darse la mano — ( para saludar) to shake hands; (para cruzar, jugar, etc) to hold hands; (reunirse, fundirse) to come together

    de la mano: me tomó de la mano she took me by the hand; iban (tomados) de la mano they walked hand in hand; de manos a boca suddenly, unexpectedly; de primera mano (at) first hand; de segunda mano < ropa> secondhand; < coche> used, secondhand; < información> secondhand; echar or dar una mano to give o lend a hand; echarle mano a alguien (fam) to lay o get one's hands on somebody (colloq); echar mano a algo (fam) to grab something; echar mano de algo to resort to something; echamos mano de nuestros ahorros we dipped into our savings; echarse or llevarse las manos a la cabeza ( literal) to put one's hands on one's head; ( horrorizarse) to throw up one's hands in horror; embarrarle la mano a alguien (Méx fam) to grease somebody's palm (colloq); ensuciarse las manos ( literal) to get one's hands dirty; (en un robo, crimen) to dirty one's hands; estar atado de manos or tener las manos atadas ( literal) to have one's hands tied; ( no poder actuar): la decisión es de ellos, yo tengo las manos atadas it's up to them, my hands are tied; estar/quedar a mano (AmL fam) to be even o quits (colloq); frotarse las manos ( literal) to rub one's hands together; ( regodearse) to rub one's hands with glee; írsele la mano a alguien: se te fue la mano con la sal you overdid the salt o put too much salt in; le cobré $1.000 - se te fue un poco la mano ¿no? I charged him $1,000 - that was a bit steep, wasn't it? (colloq); se te fue la mano al contestarle así you went too far answering her back like that; lavarse las manos to wash one's hands; les das la/una mano y se toman el brazo give them an inch and they'll take a mile; levantarle la mano a alguien to raise one's hand to somebody; llegar or irse or pasar a las manos to come to blows; meter la mano en la caja or lata to dip one's fingers in the till; meterle mano a alguien (fam) (magrear, tocar) to touch o feel somebody up (colloq); ( por un delito) to collar somebody (colloq); meterle mano a algo (fam) to get to work on something; poner la(s) mano(s) en el fuego por alguien to stick one's neck out for somebody; ponerle la mano encima a alguien to lay a hand o finger on somebody; ponerse manos a la obra to get down to work; por mi/tu/su mano: tomó la justicia or las cosas por su mano he took the law o he took things into his own hands; quitarle algo de las manos a alguien: me lo quitó de las manos she took it right out of my hands; tuvieron mucho éxito, nos las quitaron de las manos they were a great success, they sold like hotcakes (colloq); saber alguien dónde tiene la mano derecha to know what one is about; ser mano ancha (Arg) to be generous; ser mano de santo to work wonders; ser mano larga ( para pegar) to be free with one's hands; ( para robar) to be light-fingered; tenderle una mano a alguien to offer somebody a (helping) hand; tener algo entre manos to be dealing with o working on something; tener (la) mano larga or las manos largas (fam) ( para pegar) to be free with one's hands; ( para robar) to be light-fingered; tener la mano pesada to be heavy-handed; tener mano de seda to have a light touch; tener mano para algo to be good at something; traerse algo entre manos to be up to something (colloq); untarle la mano a alguien (fam) to grease somebody's palm (colloq); muchas manos en un plato hacen mucho garabato — too many cooks spoil the broth

    9)
    a) ( lado) side
    b) (Auto) side of the road
    10) manos masculino plural ( obreros) hands (pl)
    II
    - na masculino, femenino (AmL exc CS fam) ( apelativo) buddy (AmE colloq), mate (BrE colloq)
    * * *
    I
    1)
    a) (Anat) hand

    le dijo or hizo adiós con la mano — he waved goodbye to her

    en su mano — (Corresp) by hand

    levantar la mano — to raise one's hands, put one's hand up

    lo hice yo, con mis propias manos — I did it myself, with my own two hands

    manos arriba! or arriba las manos! — hands up!

    darle la mano a alguien — ( para saludar) to shake hands with somebody, to shake somebody's hand; (para ayudar, ser ayudado) to give somebody one's hand

    dame la manito or (Esp, Méx) manita — hold my hand

    me tendió or me ofreció la mano — he held out his hand to me

    b) (Zool) (de oso, perro) paw; ( de mono) hand; (Equ) forefoot, front foot
    2) (control, posesión) gen

    manoshands (pl)

    haré todo lo que esté en mis manos or (RPl) de mi mano — I will do everything in my power

    3) ( en fútbol) handball
    4) ( del mortero) pestle
    5)
    a) ( de papel) quire
    b) ( de plátanos) hand
    6) (de pintura, barniz) coat
    7) (Jueg)
    a) (vuelta, juego) hand

    ¿nos echamos unas manos de dominó? — how about a game of dominoes?

    c) ( jugador)

    soy/eres mano — it's my/your lead

    tener la mano — (Andes) to lead

    ganarle por la mano or (RPl) de mano a alguien (fam): César me ganó por la mano — César just beat me to it (colloq)

    a mano — ( no a máquina) by hand; ( cerca) at hand (AmE), to hand (BrE)

    a mano — (AmL) ( en paz) all square, quits

    a la mano — (AmL) close at hand

    en mano<lápiz/copa> in hand

    agarrar or (esp Esp) coger a alguien con las manos en la masa — to catch somebody red-handed

    agarrarle or tomarle la mano a algo — (CS fam) to get the hang of something (colloq)

    a mano alzada< votación> by a show of hands; < dibujo> freehand; < dibujar> freehand

    a manos llenas< dar> generously; < gastar> lavishly

    pedir/conceder la mano de alguien — to ask for/give somebody's hand in marriage

    bajo mano — on the quiet, on the sly (colloq)

    caérsele la mano a alguien — (Méx fam & pey) to be a fairy (colloq & pej)

    cargar la mano — (fam) to overdo

    cargarle la mano a alguien — ( en el precio) to overcharge somebody; ( pegar) to hit somebody

    con una mano atrás y otra delantewithout a penny to one's name

    dar la mano derecha por algoto give one's right arm for something

    darse la mano — ( para saludar) to shake hands; (para cruzar, jugar, etc) to hold hands; (reunirse, fundirse) to come together

    de la mano: me tomó de la mano she took me by the hand; iban (tomados) de la mano they walked hand in hand; de manos a boca suddenly, unexpectedly; de primera mano (at) first hand; de segunda mano < ropa> secondhand; < coche> used, secondhand; < información> secondhand; echar or dar una mano to give o lend a hand; echarle mano a alguien (fam) to lay o get one's hands on somebody (colloq); echar mano a algo (fam) to grab something; echar mano de algo to resort to something; echamos mano de nuestros ahorros we dipped into our savings; echarse or llevarse las manos a la cabeza ( literal) to put one's hands on one's head; ( horrorizarse) to throw up one's hands in horror; embarrarle la mano a alguien (Méx fam) to grease somebody's palm (colloq); ensuciarse las manos ( literal) to get one's hands dirty; (en un robo, crimen) to dirty one's hands; estar atado de manos or tener las manos atadas ( literal) to have one's hands tied; ( no poder actuar): la decisión es de ellos, yo tengo las manos atadas it's up to them, my hands are tied; estar/quedar a mano (AmL fam) to be even o quits (colloq); frotarse las manos ( literal) to rub one's hands together; ( regodearse) to rub one's hands with glee; írsele la mano a alguien: se te fue la mano con la sal you overdid the salt o put too much salt in; le cobré $1.000 - se te fue un poco la mano ¿no? I charged him $1,000 - that was a bit steep, wasn't it? (colloq); se te fue la mano al contestarle así you went too far answering her back like that; lavarse las manos to wash one's hands; les das la/una mano y se toman el brazo give them an inch and they'll take a mile; levantarle la mano a alguien to raise one's hand to somebody; llegar or irse or pasar a las manos to come to blows; meter la mano en la caja or lata to dip one's fingers in the till; meterle mano a alguien (fam) (magrear, tocar) to touch o feel somebody up (colloq); ( por un delito) to collar somebody (colloq); meterle mano a algo (fam) to get to work on something; poner la(s) mano(s) en el fuego por alguien to stick one's neck out for somebody; ponerle la mano encima a alguien to lay a hand o finger on somebody; ponerse manos a la obra to get down to work; por mi/tu/su mano: tomó la justicia or las cosas por su mano he took the law o he took things into his own hands; quitarle algo de las manos a alguien: me lo quitó de las manos she took it right out of my hands; tuvieron mucho éxito, nos las quitaron de las manos they were a great success, they sold like hotcakes (colloq); saber alguien dónde tiene la mano derecha to know what one is about; ser mano ancha (Arg) to be generous; ser mano de santo to work wonders; ser mano larga ( para pegar) to be free with one's hands; ( para robar) to be light-fingered; tenderle una mano a alguien to offer somebody a (helping) hand; tener algo entre manos to be dealing with o working on something; tener (la) mano larga or las manos largas (fam) ( para pegar) to be free with one's hands; ( para robar) to be light-fingered; tener la mano pesada to be heavy-handed; tener mano de seda to have a light touch; tener mano para algo to be good at something; traerse algo entre manos to be up to something (colloq); untarle la mano a alguien (fam) to grease somebody's palm (colloq); muchas manos en un plato hacen mucho garabato — too many cooks spoil the broth

    9)
    a) ( lado) side
    b) (Auto) side of the road
    10) manos masculino plural ( obreros) hands (pl)
    II
    - na masculino, femenino (AmL exc CS fam) ( apelativo) buddy (AmE colloq), mate (BrE colloq)
    * * *
    mano1
    1 = hand.

    Ex: Even with such a limitation and many later supplementations by various hands, by way of addition, correction and amplification, it falls far short of completeness.

    * accionado a mano = hand-powered.
    * agresión a mano armada = armed assault.
    * ahorrar mano de obra = save + manpower.
    * al alcance de la mano = within arm's reach, within easy reach.
    * a la mano de = available at the fingertips of.
    * alargar la mano = reach out.
    * alargar la mano para coger = reach for.
    * a mano = by hand, manually, nearby [near-by], handy, within reach, within easy reach.
    * a mano alzada = by a show of hands.
    * a mano derecha de = on the right side of, on the right-hand side of.
    * a manos de = at the hands of.
    * aparato de informática del tamaño de la palma de la mano = palm computing device.
    * apretón de manos = handshake.
    * arreglarse las manos = manicure.
    * asalto a mano armada = armed robbery, armed assault, heist.
    * asignado a mano = manually assigned.
    * atar de pies y manos = hogtie.
    * atraco a mano armada = armed robbery, heist, daylight robbery.
    * batidora de mano = food mincer.
    * bolsa de mano = flight bag, carryall bag, travelbag, soft bag.
    * bomba de mano = hand pump.
    * borrador escrito a mano = manuscript draft.
    * caer en manos de = fall into + the hands of.
    * caer en manos enemigas = fall into + enemy hands.
    * cambiar de manos = change + hands.
    * cambio de manos = change of hands.
    * carretilla de mano = pushcart.
    * coche de segunda mano = used car, second-hand car.
    * codificar a mano = hand-code.
    * coger a Alguien con las manos en la masa = catch + Nombre + red-handed, catch + Nombre + in the act.
    * coger de la mano = hold + Posesivo + hand.
    * coger la mano = take + Posesivo + hand.
    * cogerse de la mano = hold + hands.
    * cogerse la mano = join + hands.
    * cogido a mano = hand-picked.
    * confeccionar a mano = handcraft.
    * con las dos manos = two handed [two-handed].
    * con las manos muy largas = light-fingered.
    * con las manos vacías = empty-handed.
    * conocer Algo como la palma de + Posesivo + mano = know + Algo + like the back of + Posesivo + hand.
    * conocer de primera mano = know + first-hand.
    * con una mano delante y otra detrás = penniless, broke, skint.
    * corregir a mano = hand-correct.
    * costes de mano de obra = labour costs.
    * crema de manos = hand cream.
    * crema limpiadora de manos = handcleaner.
    * croché a mano = hand crochet.
    * cubrir Algo con la mano = cup + Posesivo + hand + over + Nombre.
    * cultivado a mano = hand-reared.
    * dar a Alguien una mano y te cogen el brazo = give + Pronombre + an inch and + Pronombre + take a mile.
    * dar en mano = hand (over).
    * dar la mano = extend + Posesivo + hand.
    * dar la mano derecha = give + Posesivo + right arm.
    * darse la mano = join + hands, shake + hand.
    * darse un apretón de manos = clasp + hands.
    * dar un apretón de manos = shake + hand.
    * decir adiós con la mano = wave + goodbye.
    * dedicación de mano de obra = expenditure of manpower.
    * dejado de la mano de Dios = God-forsaken.
    * dejar las manos de uno libres de = free + Posesivo + hands from.
    * de mano = hand-held [handheld].
    * de primera mano = at first hand, first-hand [firsthand], first-person.
    * de segunda mano = second-hand [secondhand].
    * despedir mano de obra = shed + jobs, axe + jobs, cut + jobs.
    * de tercera mano = third-hand.
    * de tirar la piedra y esconder la mano = hit-and-run.
    * echarle una mano a = bat for, go to + bat for.
    * echar mano a/de = leverage.
    * echar mano a los ahorros = dip into + savings.
    * echar mano de = fall back on, call into + play.
    * echar una mano = lend + a (helping) hand, put + Posesivo + shoulder to the wheel, set + Posesivo + shoulder to the wheel, muck in, pitch in.
    * echar una mano a Alguien = give + Nombre + a hand.
    * el mundo en la palma de la mano = the world in the palm of + Posesivo + hand.
    * en buenas manos = in a safe place, in safekeeping.
    * encaje de aguja a mano = needlepoint lace.
    * en mano = in hand.
    * en manos de = in the hands of.
    * en manos de extranjeros = foreign-owned.
    * en manos del enemigo = at the hands of enemies, at the hands of the enemy.
    * en manos enemigas = at the hands of enemies, at the hands of the enemy.
    * en + Posesivo + manos = at + Posesivo + hands.
    * entre manos = at hand, in hand.
    * equipaje de mano = carry-on luggage, cabin baggage, cabin luggage.
    * escalera de mano = stepladder.
    * escaparse de las manos de = slip beyond + the grasp of.
    * escasez de mano de obra = labour shortage.
    * escribir a mano = handletter.
    * escrito a mano = handwritten [hand-written], in black and white, in handwriting, longhand [long-hand].
    * escritura a mano = handwriting.
    * estar al alcance de la mano = be at hand.
    * estar a mano = be on hand, be around.
    * estar en buenas manos = be in safe hands.
    * estar en manos privadas = hold in + private hands.
    * experiencia de primera mano = first-hand experience.
    * extender la mano = put out + Posesivo + hand, reach out, put forth + Posesivo + hand.
    * extender la mano para coger algo = hand + reach for.
    * fabricado a mano = hand-made.
    * falta de mano de obra = labour shortage.
    * freno de mano = hand brake [handbrake].
    * futuro + estar + en + Posesivo + manos = future + be + in + Posesivo + hands.
    * ganarle la mano a Alguien = steal + a march on.
    * ganchillo a mano = hand crochet.
    * golpeo a mano = hand-beating.
    * granada de mano = hand grenade.
    * hacer a mano = handcraft.
    * hacer todo lo que está en nuestras manos = pull out + all the stops.
    * hecho a mano = hand-made, hand-drawn, handcrafted.
    * hilado a mano = handspinning.
    * impulsado a mano = hand-powered.
    * ir de la mano = go + hand in hand (with), be hand in hand.
    * írsele a Uno Algo de las manos = get out of + hand, get out of + hand.
    * írsele la mano a Uno = overplay + Posesivo + hand.
    * juego de manos = sleight-of-hand.
    * juegos de manos = fingergame.
    * labores de croché a mano = hand-crochet work.
    * labores de ganchillo a mano = hand-crochet work.
    * la mano que mece la cuna es la mano que domina el mundo = the hand that rocks the cradle rules the world, the hand that rocks the cradle rules the world.
    * levantar la mano = raise + Posesivo + hand.
    * mano amiga = helping hand.
    * ¿mano blanda o mano dura? = the carrot vs. the stick, the carrot vs. the stick.
    * mano blanda y mano dura = carrots and sticks.
    * mano de hierro = iron fist, iron hand.
    * mano de obra = labour [labor, -USA], manpower, manpower force, work-force [workforce], work-force, labour force, manual labour.
    * mano de obra del campo = farm labour force.
    * mano de obra extranjera = foreign labour.
    * mano de obra infantil = child labour.
    * mano de obra inmigrante = foreign labour.
    * mano derecha = right hand.
    * mano dura = iron fist, iron hand.
    * mano fría de, la = cold hand of, the.
    * mano invisible, la = invisible hand, the.
    * mano negra = schemer.
    * manos libres = free hand, hands-free.
    * mantener a mano = keep to + hand.
    * más vale pájaro en mano que ciento volando = a bird in the hand is worth two in the bush.
    * menos blandeces y más mano dura = less of the carrot, more of the stick.
    * mercadillo de prendas de segunda mano = rummage sale.
    * meter las manos en todo = have + a finger in every pie.
    * meterle mano a = get + stuck into.
    * meter mano = grope.
    * meterse mano = pet.
    * moder la mano del que + dar de comer = bite + the hand that feeds + Pronombre.
    * no caer en buenas manos = fall into + the wrong hands.
    * ofrecer la mano = put forth + Posesivo + hand.
    * ordenador de mano = Palm Pilot.
    * palma de la mano = palm of hand, palm.
    * papel a mano-máquina = mouldmade paper.
    * papel hecho a mano = hand-made paper.
    * pillar a alguien con las manos en la masa = catch + Nombre + red-handed.
    * pintado a mano = hand-painted.
    * poner Algo a mano = put + Nombre + within reach.
    * ponerle la mano encima a = lay + a finger on.
    * ponerse manos a la obra = get down to + business, swing into + action.
    * que necesita bastante mano de obra = labour-intensive [labour intensive].
    * quitar de las manos = snap up.
    * realizado a mano = hand-made.
    * recogido a mano = hand-picked.
    * relato de primera mano = eyewitness report, eyewitness account, first-hand account.
    * repartir a manos llenas = dish out.
    * retorcerse las manos = wring + Posesivo + hands.
    * robo a mano armada = armed robbery, highway robbery.
    * ropa de segunda mano = second-hand clothes.
    * separar las manos = spread out + hands.
    * ser torpe con las manos = be all thumbs.
    * sierra de mano = handsaw.
    * sistema de llave en mano = turnkey system, turnkey software system.
    * situación + irse de las manos = things + get out of hand.
    * tallado a mano = hand-carved.
    * tener algo a mano = have + Nombre + at + Posesivo + fingertips.
    * tener a mano = have at + Posesivo + touch, have + on call, have + to hand, keep within + reach, be to hand.
    * tener buena mano con las plantas = have + a green thumb.
    * tener entre manos = be up to.
    * todos manos a la obra = all hands on deck, all hands to the pump(s).
    * tomar la mano = take + Posesivo + hand.
    * trabajo entre manos, el = work at hand, the.
    * traerse algo malo entre manos = be up to no good, get up to + no good.
    * untar la mano = grease + Posesivo + palm, oil + Posesivo + palm.
    * vendedor de coches de segunda mano = used-car dealer, second-hand car dealer.

    mano2
    2 = coat.

    Ex: We will not accomplish that by being timid or by giving our profession a fresh coat of paint.

    * mano de pintura = paint job, lick of paint, coat of paint.

    mano3
    3 = quire.
    Nota: Unidad de venta del papel compuesta de 25 pliegos o la vigésima parte de una resma.

    Ex: The finished paper was sorted for imperfections and told out into quires and reams for sale.

    * mano de papel = quire.

    * * *
    A
    1 Anatomía
    2 Zoología: de un oso, perro
    B indicando posesión, control
    C en fútbol
    D del mortero
    E
    1 de papel
    2 de plátanos
    F de pintura, cera, barniz
    G
    1 vuelta, juego
    2 conjunto de cartas
    3 jugador
    H
    Compuestos:
    1 lado
    2 Automovilismo
    Sentido III obreros
    A
    tengo las manos sucias my hands are dirty
    no tengo más que dos manos I only have one pair of hands
    le dijo or hizo adiós con la mano he waved goodbye to her
    con las dos manos with both hands
    entrégaselo en sus propias manos give it to him in person
    [ S ] en su mano ( Corresp) by hand
    levanten la mano los que estén de acuerdo all those in favor raise their hands o please show ( frml)
    los que hayan terminado que levanten la mano put your hand up if you've finished
    lo hice yo, con mis propias manos I did it myself, with my own two hands
    salió con las manos en alto he came out with his hands in the air o up
    ¡manos arriba! or ¡arriba las manos! hands up!
    habla con las manos she talks with her hands
    se nota la mano de una mujer you can see the feminine touch
    ¡las manos quietas! keep your hands to yourself!
    su carta pasó de mano en mano her letter was passed around
    recibió el premio de manos del Rey she received the prize from the King himself
    darle la mano a algn (para saludar) to shake hands with sb, to shake sb's hand; (para ayudar, ser ayudado) to give sb one's hand
    dame la manito or (Esp, Méx) manita hold my hand
    le estreché la mano I shook hands with him, I shook his hand
    me tendió or me ofreció la mano he held out his hand to me
    hacerse las manos to have a manicure
    me leyó las manos she read my palm
    tocaron la pieza a cuatro manos they played the piece as a duet
    2 ( Zool) (de un oso, perro) paw; (de un mono) hand; ( Equ) forefoot, front foot
    el perro se puso de manos the dog stood on its hind legs
    manos hands (pl)
    ha cambiado de manos varias veces it has changed hands several times
    cayó en manos del enemigo it fell into enemy hands o into the hands of the enemy
    nueve de estas ciudades están en manos de los socialistas nine of these cities are held by the socialists
    el asunto está en manos de mis abogados the matter is in the hands of my lawyers
    el negocio está en buenas manos the business is in good hands
    haré todo lo que esté en mis manos or ( RPl) de mi mano I will do everything in my power
    mi mensaje nunca llegó a sus manos my message never reached him
    la muerte de José Ruiz a manos de la policía secreta the death of José Ruiz at the hands of the secret police
    la situación se nos va de las manos the situation is getting out of hand
    ¡qué oportunidad se nos ha ido de las manos! what an opportunity we let slip through our fingers!
    C (en fútbol) handball
    D (del mortero) pestle
    E
    1 (de papel) quire
    F (de pintura, cera, barniz) coat
    G ( Jueg)
    1 (vuelta, juego) hand
    no gané ni una mano I didn't win a single hand
    ¿nos echamos unas manos de dominó? how about a game of dominoes?
    me ha tocado una mano muy mala I've got a very bad hand o very bad cards
    3
    (jugador): soy/eres mano it's my/your lead
    tener la mano ( Col); to lead
    ganarle por la manoor (CS) de or la mano a algn ( fam): César me ganó por la mano César just beat me to it ( colloq)
    H ( en locs):
    a mano (no a máquina) by hand; (cerca) to hand
    hecho a mano handmade
    pintado a mano hand-painted
    escrito a mano handwritten
    un tapiz tejido a mano a handwoven tapestry
    zapatos cosidos a mano hand-stitched shoes
    tuve que batir las claras a mano I had to beat the egg whites by hand
    las tiendas me quedan muy a mano the shops are very close by o near o handy
    siempre tengo un diccionario a mano I always keep a dictionary handy o by me o ( BrE) to hand
    a mano ( AmL) (en paz) all square, quits
    a la mano ( AmL); close at hand
    de mano hand ( before n)
    en mano ‹lápiz/copa› in hand
    cayó fusil en mano he fell gun in hand
    [ S ] llave en mano immediate possession
    agarrar or ( esp Esp) coger a algn con las manos en la masa to catch sb red-handed
    agarrarle or tomarle la mano a algo (CS fam); to get the hang of sth ( colloq)
    a mano alzada ‹votación› by a show of hands;
    ‹dibujo› freehand; ‹dibujar› freehand
    a manos llenas ‹dar› generously;
    ‹gastar› lavishly
    aspirar a/pedir/conceder la mano de algn to aspire to/ask for/give sb's hand in marriage
    le concedió la mano de su hija en matrimonio he gave him his daughter's hand in marriage
    bajo mano on the quiet, on the sly ( colloq)
    cargar la mano ( fam): si cargas la mano se corre la tinta if you press too hard the ink runs
    no cargues la mano con la sal don't overdo the salt, go easy on the salt
    me cargó la mano en el precio she overcharged me
    le están cargando la mano en el trabajo they are asking too much of her o putting too much pressure on her at work
    desde que me cargó la mano no le he vuelto a hablar I haven't spoken to him since he hit me
    con una mano atrás y otra delante without a penny to one's name
    correrle mano a algn ( Chi vulg); to touch o feel sb up ( colloq)
    dar la mano derecha por algo to give one's right arm for sth
    darse la mano (para saludar) to shake hands; (para cruzar, jugar etc) to hold hands; (reunirse, fundirse) to come together
    el cristianismo y el paganismo se dan la mano en estos ritos Christianity and paganism come together in these rites
    la miseria de aquellas tierras dejadas de la mano de Dios the poverty of that godforsaken o desolate region
    de la mano: me tomó de la mano she took me by the hand, she took my hand
    iban (cogidos) de la mano they walked hand in hand
    de la mano de Mao under Mao's leadership
    de manos a boca suddenly, unexpectedly
    de primera mano (at) first hand
    de segunda mano ‹ropa› secondhand;
    ‹coche› used, secondhand; ‹información› secondhand
    echar or dar una mano to give o lend a hand
    echarle mano a algn ( fam); to lay o get one's hands on sb ( colloq)
    echar mano a algo ( fam); to grab sth
    echar mano de algo: tuvimos que echar mano de nuestros ahorros we had to dip into our savings
    la gente de quien podía echar mano the people I could turn to for help
    echarse/darse una mano de gato (CS fam); to retouch one's makeup o ( colloq) face
    echarse or llevarse las manos a la cabeza (literal) to put one's hands on one's head; (horrorizarse) to throw up one's hands in horror
    ensuciarse las manos (literal) to get one's hands dirty; (en un robo, crimen) to dirty one's hands
    (no poder actuar): la decisión es de ellos, yo tengo las manos atadas it's up to them, my hands are tied
    estar/quedar a mano ( fam AmL); to be even o quits ( colloq)
    frotarse las manos (literal) to rub one's hands together; (regodearse) to rub one's hands with glee
    írsele or ( Chi) pasársele la mano a algn: se te fue la mano con la sal you overdid the salt o put too much salt in
    le cobré $1.000 — se te fue un poco la mano ¿no? I charged him $1,000 — that was a bit steep, wasn't it? ( colloq)
    se te fue la mano, no deberías haberle contestado así you went too far o ( colloq) a bit over the top, you shouldn't have answered her back like that
    jugar a lo que hace la mano, hace la tras ( Méx); to play follow-the-leader
    lavarse las manos (literal) to wash one's hands
    yo me lavo las manos de todo este asunto I wash my hands of the whole affair
    les das la/una mano y se toman el brazo give them an inch and they'll take a mile
    levantarle la mano a algn to raise one's hand to sb
    mano a mano: nos comimos cuatro raciones de setas, mano a mano we polished off four dishes of mushrooms, just the two of us o between the two of us
    (ver tb mano a mano m)
    meter la mano en la caja or lata to dip one's fingers in the till, put one's hand in the till ( BrE)
    meterle mano a algn ( fam) (magrear, tocar) to touch o feel sb up ( colloq); (por un delito) to collar sb ( colloq)
    meterle mano a algo ( fam); to get to work on sth
    poner la(s) mano(s) en el fuego por algn to stick one's neck out for sb, put one's head on the block for sb
    ponerle la mano encima a algn to lay a hand o finger on sb
    poner manos a la obra to get down to work
    ¡manos a la obra! let's get down to it!
    por mi/tu/su mano: tomó la justicia or las cosas por su mano he took the law o he took things into his own hands
    quitarle algo de las manos a algn: me lo quitó de las manos she took it right out of my hands
    tuvieron mucho éxito, nos las quitaron de las manos they were a great success, they sold like hotcakes ( colloq)
    saber algn dónde tiene la mano derecha to know what one is about
    ser mano ancha ( Arg); to be generous
    ser mano de santo to work wonders
    ser mano larga (para pegar) to be free with one's hands; (para robar) to be light-fingered
    tenderle una mano a algn to offer sb a (helping) hand
    tener algo entre manos to be dealing with o working on sth
    tener (la) mano larga or las manos largas ( fam) (para pegar) to be free with one's hands; (para robar) to be light-fingered
    tener la mano pesada to be heavy-handed
    tener mano de seda to have a light touch
    tener mano para algo to be good at sth
    tiene mano para la cocina/el dibujo he's very good at cooking/drawing
    traerse algo entre manos: los niños están muy callados, algo se traen entre manos the children are very quiet, they must be up to something ( colloq)
    untarle la mano a algn ( fam); to grease somebody's palm ( colloq)
    muchas manos en un plato hacen mucho garabato too many cooks spoil the broth
    Compuestos:
    en un mano a mano se terminaron una botella de ginebra ( fam); between the two of them they got through a bottle of gin
    jugamos un mano a mano y gané yo it was him against me and I won
    el debate se convirtió en un mano a mano entre los dos líderes the debate turned into a contest between the two leaders
    pig's foot ( AmE), pig's trotter ( BrE)
    labor*
    wage labor, wage labour ( BrE)
    right-hand man/woman
    firm hand
    hay que tener mano dura con ellos you have to be firm with them
    tiene mucha mano izquierda con sus hijos he knows how to handle his children
    ( Méx fam): no vale mano negra you're not allowed to help him ( o tell him the answer etc)
    en esa quiebra hubo mano negra there was something fishy about the way that company went bankrupt ( colloq)
    fpl:
    tierras en manos muertas lands held in mortmain
    1 (lado) side
    ¿queda de esta mano o tengo que cruzar? is it on this side of the street or do I have to cross?
    tome la segunda calle a mano derecha take the second street on the right
    la casa queda a mano derecha the house is on the right o on the right-hand side
    2 ( Auto):
    yo iba por mi mano I was on my side of the road, I was on the right side of the road
    mano2 -na
    masculine, feminine
    * * *

     

    Del verbo manar: ( conjugate manar)

    mano es:

    1ª persona singular (yo) presente indicativo

    manó es:

    3ª persona singular (él/ella/usted) pretérito indicativo

    Multiple Entries:
    manar    
    mano
    manar ( conjugate manar) verbo intransitivo
    to pour
    mano 1 sustantivo femenino
    1
    a) (Anat) hand;


    levantar la mano to raise one's hands, put one's hand up;
    ¡manos arriba! or ¡arriba las manos! hands up!;
    con la mano en el corazón hand on heart;
    le hizo adiós con la mano he waved goodbye to her;
    su carta pasó de mano en mano her letter was passed around;
    darle la mano a algn ( para saludar) to shake hands with sb, to shake sb's hand;

    (para ayudar, ser ayudado) to give sb one's hand;

    me tendió la mano he held out his hand to me;
    me tomó de la mano she took me by the hand;
    ir (tomados) de la mano to walk hand in hand;
    mano de obra labor
    b) (Zool) (de oso, perro) paw;

    ( de mono) hand;
    (Equ) forefoot, front foot
    2 (control, posesión) gen
    manos hands (pl);

    ha cambiado de manos it has changed hands;
    cayó en manos del enemigo it fell into the hands of the enemy;
    haré todo lo que esté en mis manos I will do everything in my power;
    la oportunidad se nos fue de las manos we let the opportunity slip through our fingers;
    se tomó la justicia por su propia mano he took the law into his own hands
    3 ( en fútbol) handball
    4 ( del mortero) pestle
    5 (de pintura, barniz) coat
    6 (Jueg) (vuelta, juego) hand;
    ( conjunto de cartas) hand;
    ( jugador):
    soy/eres mano it's my/your lead

    7 ( en locs)

    hecho a mano handmade;
    escrito a mano handwritten;
    tejido a mano handwoven;
    las tiendas me quedan muy a mano the shops are very close by o near;
    siempre tengo un diccionario a mano I always keep a dictionary by me;
    a la mano (AmL) close at hand;
    de mano hand ( before n);
    en mano ‹lápiz/copa in hand;
    agarrar or (esp Esp) coger a algn con las manos en la masa to catch sb red-handed;
    agarrarle or tomarle la mano a algo (CS fam) to get the hang of sth (colloq);
    bajo mano on the quiet, on the sly (colloq);
    con las manos vacías empty-handed;
    darse la mano ( para saludar) to shake hands;

    (para cruzar, jugar, etc) to hold hands;

    echar or dar una mano to give o lend a hand;
    echar mano a algo (fam) to grab sth;
    estar/quedar a mano (AmL fam) to be even o quits (colloq);
    lavarse las manos to wash one's hands;
    levantarle la mano a algn to raise one's hand to sb;
    llegar or pasar a las manos to come to blows;
    pedir la mano de algn to ask for sb's hand in marriage;
    ser la mano derecha de algn to be sb's right-hand man/woman;
    tenderle una mano a algn to offer sb a (helping) hand;
    tener mano dura to have a firm hand;
    tener mano para algo to be good at sth;
    traerse algo entre manos to be up to sth (colloq)
    8
    a) ( lado) side;


    a mano derecha on the right

    mano 2
    ◊ -na sustantivo masculino, femenino (AmL fam) ( apelativo) buddy (AmE colloq), mate (BrE colloq)

    manar
    I verbo intransitivo to flow [de, from]
    II verbo transitivo to flow with: la cañería está manando agua, the pipe is pouring with water
    mano sustantivo femenino
    1 hand
    (de animal) forefoot
    (de perro, gato) paw
    (de cerdo) trotter
    2 (autoría, estilo) influence: se ve su mano en el asunto, he obviously has a hand in this business
    3 (maña) skill: tiene mucha mano con los niños, he's very good with children
    4 (capa) coat
    dos manos de pintura, two coats of paint
    5 (lado) a mano derecha/izquierda, on the right/left (hand side)
    6 (poder) (usu pl) hand: dejo todo en tus manos, I leave everything in your hands
    está en su mano, it's in his power
    7 (del almirez) pestle
    8 mano de obra, labour (force)
    ♦ Locuciones: a mano, (sin máquina) by hand
    (asequible) at hand
    a mano alzada, by a show of hands
    a mano armada, armed
    de mano, hand: bolso de mano, hand luggage
    de primera mano, fist-hand
    de segunda mano, second-hand
    echar una mano a alguien, to give sb a hand
    estrechar la mano a alguien, to shake hands with sb
    ¡manos a la obra!, shoulders to the wheel!
    ¡manos arriba!, hands up!
    meter mano, (a un problema) to tackle
    vulgar to touch up
    pillar a alguien con las manos en la masa, to catch sb red-handed

    ' mano' also found in these entries:
    Spanish:
    A
    - alzada
    - alzado
    - anda
    - antes
    - armada
    - armado
    - artesanía
    - atraco
    - azotar
    - azote
    - barrena
    - caligrafía
    - canto
    - chocar
    - cogerse
    - cuenco
    - dar
    - dedo
    - dejada
    - dejado
    - derecha
    - echar
    - esconder
    - escrita
    - escrito
    - estrechar
    - estrecharse
    - extender
    - fastidiarse
    - freno
    - fuego
    - holgazanear
    - imputar
    - izquierda
    - izquierdo
    - justicia
    - levantar
    - literalmente
    - manca
    - mancha
    - manco
    - motricidad
    - ortopédica
    - ortopédico
    - palma
    - pañuelo
    - peldaño
    - picar
    - proyectar
    English:
    add on
    - armed robbery
    - back
    - bird
    - bite
    - blow-dry
    - brake
    - brush
    - by
    - cart
    - catapult
    - chronic
    - circle
    - clammy
    - coat
    - colour
    - dip
    - dip into
    - extend
    - finger
    - first-hand
    - fit into
    - gash
    - give
    - godforsaken
    - govern
    - grip
    - grope
    - guitar
    - hand
    - hand-held
    - hand-luggage
    - handbrake
    - handmade
    - handwritten
    - handy
    - hankie
    - hanky
    - have
    - heavy-handed
    - hold
    - hold on
    - hold out
    - hold up
    - impression
    - imprint
    - inch
    - join
    - jumble
    - junk shop
    * * *
    nf
    1. [de persona] hand;
    dar o [m5] estrechar la mano a alguien to shake hands with sb;
    darse o [m5] estrecharse la mano to shake hands;
    le dije adiós con la mano I waved goodbye to him;
    bolso de mano Br handbag, US purse;
    equipaje de mano hand luggage;
    paseaban de la mano they were walking along hand in hand;
    ir de la mano [asuntos, problemas] to go hand in hand;
    de mano en mano: la foto fue o [m5] pasó de mano en mano the photo was passed around;
    entregar algo a alguien en mano to deliver sth to sb in person;
    frotarse las manos [por frío, entumecimiento] to rub one's hands (together);
    [regocijarse] to rub one's hands (with glee);
    hecho a mano handmade;
    lo tuve que hacer a mano I had to do it by hand;
    lavarse las manos [literalmente] to wash one's hands;
    ¡yo me lavo las manos! [me desentiendo] I wash my hands of it!;
    leerle la mano a alguien to read sb's palm;
    ¡manos arriba!, ¡arriba las manos! hands up!;
    ¡manos a la obra! let's get down to it!;
    pedir la mano de una mujer to ask for a woman's hand (in marriage);
    robo a mano armada armed robbery;
    mano derecha [persona] right-hand man/woman;
    ser la mano derecha de alguien to be sb's right-hand man/woman;
    Der manos muertas mortmain
    2. [de animal] forefoot;
    [de perro, gato] (front) paw; [de cerdo] (front) trotter
    3. [de pintura, barniz] coat;
    dar una mano de pintura a algo to give sth a coat o lick of paint
    4. [de mortero] pestle
    5. [de naipes] [partida] game;
    [ronda] hand;
    eres mano it's your lead
    6. [en deportes] [falta] handball;
    el árbitro pitó mano the referee blew for handball
    7. [deporte] pelota [played with hand rather than with hand-held basket]
    8. [serie, tanda] series
    9. [lado]
    a mano derecha/izquierda (de) on the right/left (of);
    10. Andes, CAm, Méx [objetos] = group of four or five objects
    11. Am [de plátanos] bunch
    12. CAm, Chile, Méx [accidente] mishap, accident
    13. RP [dirección] direction [of traffic];
    calle de una/doble mano one-/two-way street
    14. [influencia] influence;
    tener mano con alguien to have influence with sb
    15. [intervención] hand;
    la mano de la CIA está detrás de todo esto you can see the hand of the CIA in this affair
    mano negra hidden hand;
    mano oculta hidden hand
    16. [habilidad]
    tener buena mano para algo to have a knack for sth;
    ¡que mano tienes para las plantas! you've really got Br green fingers o US a green thumb!
    mano izquierda:
    tener mano izquierda con algo/alguien to know how to deal with sth/sb
    17. [poder, posesión]
    a manos de at the hands of;
    de manos de alguien: recibió la medalla de manos del ministro he received the medal from the minister himself;
    cambiar de manos to change hands;
    en manos de: caer en manos de alguien to fall into sb's hands;
    dejar algo en manos de alguien to leave sth in sb's hands;
    estar en manos de alguien to be in sb's hands;
    estar en buenas manos to be in good hands;
    haré lo que esté en mi mano I'll do everything within my power;
    ponerse en manos de alguien to put oneself in sb's hands;
    de primera mano [vehículo] brand new;
    [noticias] first-hand;
    de segunda mano second-hand
    18.
    manos [ayudantes] helpers;
    nos van a hacer falta varias manos para mover el piano we're going to need several people to move the piano
    19. Comp
    abrir la mano to be more lenient;
    alzar la mano contra alguien to raise one's hand to sb;
    CSur
    agarrar la mano a algo to get the hang of sth;
    bajo mano secretly;
    de manos a boca suddenly, unexpectedly;
    cargar la mano to go over the top;
    RP Fam
    con una mano en la cintura: esto lo hago con una mano en la cintura I can do this with my hands tied behind my back;
    con la mano en el corazón: te lo digo con la mano en el corazón I'm being perfectly honest with you;
    Fam
    con una mano delante y otra detrás: está en la ruina, con una mano delante y otra detrás he hasn't got a penny to his name;
    estar dejado de la mano de Dios [lugar] to be godforsaken;
    [persona] to be a total failure;
    echar mano a algo: echó mano al bolso y se marchó she took her bag and left;
    echar mano de algo [recurrir a] to make use of sth, to resort to sth;
    echar mano de alguien [recurrir a] to turn to sb;
    echar una mano a alguien to give sb a hand;
    ensuciarse las manos to get one's hands dirty;
    escaparse o [m5]irse de las manos: se me escapó o [m5] fue de las manos una oportunidad excelente an excellent chance slipped through my hands;
    este proyecto se nos ha escapado o [m5] ido de las manos this project has got out of hand;
    ganar por la mano o RP [m5] de mano a alguien to beat sb to it;
    írsele la mano a alguien: se le fue la mano [perdió el control] she lost control;
    [exageró] she went too far;
    se me fue la mano con la sal I overdid the salt;
    levantarle la mano a alguien to raise one's hand to sb;
    llegar a las manos (por algo) to come to blows (over sth);
    a manos llenas generously;
    llevarse las manos a la cabeza [gesticular] to throw one's hands in the air (in horror);
    [indignarse, horrorizarse] to be horrified;
    con mano dura o [m5] de hierro with a firm hand;
    Fam
    mano a mano: se bebieron la botella mano a mano they drank the bottle between the two of them;
    estar mano sobre mano to be sitting around doing nothing;
    Esp
    coger o Am [m5] agarrar a alguien con las manos en la masa to catch sb red-handed o in the act;
    Fam
    meter mano a alguien [investigar] to get onto sb;
    [sobar sin consentimiento] to grope sb; [sobar con consentimiento] to pet sb; Fam
    meter mano a algo to tackle sth;
    meter la mano en algo [intervenir] to poke one's nose into sth, to meddle in sth;
    RP Fam
    meter la mano en el tarro o [m5] la lata to dip one's fingers in the till;
    ponerle la mano encima a alguien: ¡como te ponga la mano encima…! if I lay o get my hands on you…!;
    ¡no me pongas las manos encima! don't you touch me o lay a finger on me!;
    poner la mano en el fuego: creo que es así, pero no pondría la mano en el fuego I think that's the case, but I couldn't vouch for it;
    Fam
    ser mano de santo to work wonders;
    tender una mano a alguien to give/offer sb one's hand;
    Fam Hum
    tener manos de árbol to be ham-fisted o ham-handed;
    tengo las manos atadas my hands are tied;
    tener las manos muy largas [aficionado a pegar] to be fond of a fight;
    [aficionado a robar] to be light-fingered;
    tener manos libres para hacer algo to have a free rein to do sth;
    tengo las manos limpias my hands are clean;
    tener manos de mantequilla to be butter-fingered;
    traerse algo entre manos to be up to sth;
    untarle la mano a alguien to grease sb's palm;
    con las manos vacías empty-handed
    mano de obra [trabajadores] labour, workers; [trabajo manual] labour;
    la mano de obra barata atrae a los inversores investors are attracted by the cheap labour costs;
    mano de obra cualificada skilled labour o workers;
    mano de obra especializada skilled labour o workers;
    mano de obra semicualificada semi-skilled labour o workers
    nmf
    RP Fam
    ser un mano abierta to be open-handed;
    es un mano larga [toquetón] he's always poking around where he shouldn't;
    [con las mujeres] he has wandering-hand trouble
    a mano loc adv
    1. [cerca] at o to hand, handy;
    ¿tienes el encendedor a mano? have you got your lighter handy?;
    el supermercado está o [m5] queda muy a mano the supermarket is very close by;
    mi casa es muy a mano de todo my house is very handy for everything
    2. Am [en paz]
    estar o [m5] quedar a mano to be quits o all square
    un mano a mano entre los dos candidatos a head-to-head between the two candidates
    manos libres nm inv
    [teléfono] hands free set
    mano2 nm
    Am salvo RP Fam pal, Br mate, US buddy
    * * *
    I f
    1 ANAT hand; de animal paw;
    ¡manos arriba! hands up!;
    lo hicieron mano a mano they did it between them;
    un mano a mano a contest;
    de mano en mano from hand to hand;
    a cuatro manos MÚS for four hands;
    a mano derecha/izquierda on the right/ lefthand side;
    a manos llenas fig generously;
    con las manos vacías fig empty-handed;
    ser mano de santo work wonders;
    bajo mano on the quiet;
    de segunda mano second-hand;
    de primera mano first-hand;
    ser la mano derecha de alguien fig be s.o.’s right hand;
    tener mucha mano izquierda be very skillful o Br skilful;
    atar las manos a alguien fig tie s.o.’s hands;
    dejado de la mano de Dios fig godforsaken;
    echar mano a fam grab;
    echar mano de fig use, make use of;
    echar una mano a alguien give s.o. a hand;
    estar a manos L.Am. fam be even, be quits;
    hecho a mano hand-made;
    venir a las manos come to blows;
    pedir la mano de alguien ask for s.o.’s hand in marriage;
    poner la mano en el fuego fig swear to it;
    poner manos a la obra get down to work;
    se le fue la mano con fig he overdid it with;
    tender la mano a alguien fig hold out a helping hand to s.o.;
    tener a mano have to hand;
    tener buena/mala mano para (hacer) algo be good/bad at (doing) sth;
    de hierro with a firm hand o with an iron fist;
    estar en buenas manos be in good hands;
    lo dejo en sus manos I’ll leave it in your hands;
    traerse algo entre manos be plotting sth;
    a alguien raise one’s hand to s.o.;
    llevarse las manos a la cabeza fig throw up one’s hands (in horror);
    andar cogidos de la mano walk hand in hand;
    tomar a alguien de la mano take s.o. by the hand, take s.o.’s hand;
    meter mano a alguien fam feel s.o. up fam, grope s.o. fam ;
    pal fam, buddy fam
    * * *
    mano nf
    1) : hand
    2) : coat (of paint or varnish)
    3)
    a mano : by hand
    4)
    a mano or
    a la mano : handy, at hand, nearby
    5)
    darse la mano : to shake hands
    6)
    de la mano : hand in hand
    la política y la economía van de la mano: politics and economics go hand in hand
    7)
    de primera mano : firsthand, at firsthand
    8)
    de segunda mano : secondhand
    ropa de segunda mano: secondhand clothing
    9)
    mano a mano : one-on-one
    mano de obra : labor, manpower
    mano de mortero : pestle
    echar una mano : to lend a hand
    mano negra Mex fam : shady dealings pl
    mano, -na n, Mex fam : buddy, pal
    ¡oye, mano!: hey man!
    * * *
    mano n
    1. (en general) hand
    2. (de pintura) coat
    a mano derecha / a mano izquierda on the right / on the left
    darse la mano to shake hands [pt. shook; pp. shaken]
    echar una mano to lend a hand [pt. & pp. lent]

    Spanish-English dictionary > mano

  • 4 que

    conj.
    1 that.
    es importante que me escuches it's important that you listen to me
    que haya pérdidas no es un problema insuperable the fact that we've suffered losses isn't an insurmountable problem
    2 that.
    me ha confesado que me quiere he has told me that he loves me
    3 than.
    es más rápido que tú he's quicker than you
    antes morir que vivir la guerra I'd rather die than live through a war
    tanto me lo pidió que se lo di he asked me for it so insistently that I gave it to him
    5 so (that).
    ven aquí que te vea come over here so (that) I can see you
    quiero que lo hagas I want you to do it
    espero que te diviertas I hope (that) you have fun
    7 if.
    que no quieres hacerlo, pues no pasa nada it doesn't matter if you don't want to do it
    8 or.
    quieras que no, harás lo que yo mando you'll do what I tell you, whether you like it or not
    pron.
    1 who, that (person).
    la mujer que me saluda the woman (who o that is) waving to me
    el que me lo compró the one who bought it from me
    la moto que me gusta the motorbike (that) I like
    el hombre, que decía llamarse Simón, era bastante sospechoso the man, who said he was called Simón, seemed rather suspicious
    el que más y el que menos every last one of us, all of us without exception
    2 who, whom (person).
    el hombre que conociste ayer the man (who o whom) you met yesterday
    la persona/el lugar que estás buscando the person/the place you're looking for
    ese libro es el que me quiero comprar that book is the one (that o which) I want to buy
    * * *
    1 that
    3 (deseo, mandato)
    ¡que esperes un momento! wait a moment!
    ¡que te diviertas! enjoy yourself!
    4 (duda, extrañeza)
    ¿que no te hicieron pagar nada? (you say) they didn't make you pay anything?
    5 (causal, consecutiva)
    ¡arriba, que ya son las ocho! get up, it's eight o'clock!
    6 (tanto si... como si...) whether... or not...
    que llueva que no llueva, iremos de excursión whether it rains or not, we're going on a trip
    8 (final) so that
    que te gusta, te lo quedas; que no te gusta, lo cambias if you like it, keep it; if you don't, you can change it
    justicia pido, que no gracia I want justice, not mercy
    \
    ¿a que no? / ¿a que sí? right?, isn't that right?
    ¿a que no...? I bet you can't...!
    ¡con lo que...! you know how much...
    ¡con lo que le gusta el queso y se lo han prohibido! you know how much he likes cheese, and now he's not allowed to have any!
    que si esto que si lo otro what with one thing and the other
    que si esto, que si lo otro, total que no lo ha traído what with one thing and another, in the end he didn't bring it
    hace un frío que para qué it's really cold, it's so cold, it's freezing cold
    que yo sepa as far as I know
    yo que tú... if I were you...
    ————————
    1 (sujeto, persona) who, that; (cosa) that, which
    este árbol, que parecía muerto en invierno, está rebrotando this tree, which looked dead in winter, is sprouting
    2 (complemento, persona) whom, who; (cosa) that, which
    la pistola con que le hirieron era nuestra the gun with which he was wounded was ours, the gun he was wounded with was ours
    4 def art + que the one which, the one that
    * * *
    1. pron.
    1) that
    2) who
    4) whom
    2. conj.
    1) that, than
    2) let
    * * *
    I
    PRON REL
    1) [refiriéndose a personas]
    a) [como sujeto] who, that

    el hombre que vino ayerthe man who o that came yesterday

    b) [como complemento: a menudo se omite] that
    2) [refiriéndose a cosas]
    a) [como sujeto] that, which
    b) [como complemento: a menudo se omite] that, which

    el coche que compréthe car (that o which) I bought

    el libro del que te habléthe book (that o which) I spoke to you about

    el día que ella nacióthe day (when o that) she was born

    la cama en que pasé la noche — the bed in which I spent the night, the bed I spent the night in

    3)

    el/la/los/las que — ver el 8)

    4)

    lo que ver lo I, 3)

    II
    CONJ
    1) [en subordinada sustantiva: a menudo se omite]
    a) + indic that
    b) + subjun that
    c)
    claro 2., 4)
    2) [en comparaciones]

    eres igual que mi padre — you're just like my father

    más que — more than

    menos que — less than

    prefiero estar aquí que en mi casa — I'd rather be here than at home

    yo que tú — if I were you

    yo que tú, iría — I'd go, if I were you

    3) [expresando resultado]
    a) [a menudo se omite] that

    tan... que, es tan grande que no lo puedo levantar — it's so big (that) I can't lift it

    tanto... que, las manos le temblaban tanto que apenas podía escribir — her hands were shaking so much (that) she could hardly write

    b)
    bendición 2), primor 2)
    4) [expresando causa]

    llévate un paraguas, que está lloviendo — take an umbrella, it's raining

    no lo derroches, que es muy caro — don't waste it, it's very expensive

    ¡vamos, que cierro! — come on now, I'm closing!

    ¡cuidado, que te caes! — careful or you'll fall!, mind you don't fall!

    ¡suélteme, que voy a gritar! — let go or I'll scream!

    5) [expresando reiteración o insistencia]

    ¡que !, -es verde -¡que no! -¡que sí! — "it's green" - "no it isn't!" - "yes it is!"

    -no funciona -que sí, es que lo haces mal — "it doesn't work" - "yes it does, you're just doing it wrong"

    6) [sin antecedente expreso]
    a) [expresando mandato]

    ¡que lo haga él! — let him do it!, he can do it himself!

    ¡que entre! — send him in!, let him come in!

    b) [expresando deseo]

    ¡que venga pronto! — let's hope he comes soon!

    ¡que te mejores! — get well soon!

    ¡que os guste la película! — enjoy the film!

    c) [expresando sorpresa]

    ¿que no estabas allí? — (are you telling me) you weren't there?

    7)

    el que — + subjun (=el hecho de que) the fact that

    * * *
    I
    1) (introduciendo complemento, sujeto)
    a)

    que + INDIC — that

    ¿cuántos años crees que tiene? — how old do you think she is?

    eso de que estaba enfermo es mentira — (fam) this business about him being ill is a lie

    b)

    que + SUBJ: quiero que vengas I want you to come; lamento que no puedas quedarte I'm sorry (that) you can't stay; dice que no vayas she says you're not to go; ve a que te ayude tu padre go and get your father to help you; (el) que sea el jefe no significa... just because he's the boss doesn't mean...; es importante que quede claro it's important that it should be clear; sería una lástima que no vinieras — it would be a shame if you didn't come

    c)

    es que: es que hoy no voy a poder I'm afraid (that) I won't be able to today; es que no tengo dinero the trouble is I don't have any money; ¿es que eres sordo? — are you deaf or something?

    2)

    ¿que se casa? — she's getting married?

    ¿cómo que no vas a ir? — what do you mean, you're not going?

    que no, que no voy! — no! I'm not going!

    que sueltes, te digo! — I said, let go!

    ¿que dónde estaba? pues aquí — where was I? right here

    ¿que cómo me llamo? — what's my name?

    4)

    escóndete, que te van a ver — hide or they'll see you

    ven, que te peino — come here and let me comb your hair

    II

    los que viajan, que esperen aquí — those who are traveling, wait here

    es la/el que manda aquí — she's/he's the one who gives the orders here

    el paciente del que te habléthe patient (that o who) I spoke to you about

    2) (refiriéndose a cosas, asuntos, etc)
    a) (sujeto) that, which

    la forma/el lugar en que ocurrió — the way/the place (in which) it happened

    ¿sabes lo difícil que fue? — do you know how hard it was?; ver tb lo I 2), 3)

    * * *
    = than, what, which, which, who, that.
    Ex. A synthetic scheme needs less categories or headings than an equivalent enumerative scheme.
    Ex. Before examining the two main means of constructing classification schedules it is as well to consider what the objective of the designer of a classification scheme should be.
    Ex. There are a number of features of a catalogue or index which benefit from some standardisation.
    Ex. There are a number of features of a catalogue or index which benefit from some standardisation.
    Ex. This started in 1980, and has around forty members who receive some support to cover telephone charges.
    Ex. The (F) operator specifies that terms must be in the same field of the same record, in any order.
    ----
    * ¿para qué sirve... ? = what's the use of... ?.
    * ¿qué sentido tiene = what is/was the point of...?.
    * dar de qué hablar = raise + eyebrows, fuel + rumours, give + rise to rumours.
    * dar que hablar = fuel + rumours, give + rise to rumours.
    * de los que = whereof.
    * de qué se trata = what it's all about.
    * el problema no es el qué, sino el cómo = the devil (is/lives) in the details.
    * el que = the one.
    * el que no se aventura no cruza el mar = nothing ventured, nothing gained.
    * en qué momento = at what point.
    * en qué punto = at what point.
    * hasta qué punto = the extent to which.
    * la que = the one.
    * lo que es más = what's more.
    * más... que... = more... than....
    * menos... que... = less... than....
    * no saber qué hacer = be at a nonplus.
    * o qué sé yo = or whatever.
    * por qué = why.
    * puesto que = for.
    * que abarca = girdling.
    * que actúa de apoyo = supporting.
    * que actúa de soporte = supporting.
    * que afecta a = surrounding.
    * que afecta a toda la empresa = enterprise-wide.
    * que afecta a toda la sociedad = culture-wide.
    * que afecta a todas las culturas = culture-wide.
    * que afecta a varias generaciones = cross-generational.
    * que ahorran dinero = dollar-saving.
    * que amplia los horizontes = expansive.
    * que apoya moralmente = supportive.
    * que aquí presentamos = present.
    * que arde lentamente = smouldering [smoldering, -USA].
    * que atraviesa la ciudad = cross-town.
    * que avanza lentamente = crawling.
    * que avanza rápidamente = fast-moving, fast-developing.
    * que ayuda a recordar = memory-jogging.
    * que ayuda a refrescar la memoria = memory-jogging.
    * que baja los humos = humbling.
    * que bate todos los récords = record breaking.
    * que bota bien = bouncy [bouncier -comp., bounciest -sup.].
    * que busca el beneficio propio = self-serving.
    * que cambia con el tiempo = ever-changing [ever changing], time-variant, ever-shifting.
    * que cambia la vida = life-changing, life-altering.
    * que cambia rápidamente = rapid-fire.
    * que combina diferentes enseñanzas = multi-track [multitrack].
    * que combina diferentes tipos de recursos = multi-source [multi source].
    * que concede becas = grant-making.
    * que concede subsidios = grant-making.
    * que concierne a = surrounding.
    * que confiere cierto estatus social = status-conferring.
    * que confunde = confounding.
    * que conlleva = attendant, associated with.
    * que conserva su encanto natural = unspoilt [unspoiled, -USA].
    * que conserva su estado natural = unspoilt [unspoiled, -USA].
    * que consta de tres puntos = three-point.
    * que constituye un reto = challenging.
    * que consume mucha CPU = CPU intensive.
    * que consume mucha energía = energy-intensive, power-hungry.
    * que consume tiempo = time-consuming [time consuming].
    * que contengan los caracteres = hit by.
    * que contiene = therein.
    * que contiene muchas imágenes = image intensive.
    * que contribuye a la predisposición = predisposing.
    * que coocurre = co-occurring.
    * que corroe por dentro = gnawing.
    * que crea adicción = addictive.
    * que crea hábito = addictive.
    * que crece despacio = slowly growing.
    * que crece hacia dentro = ingrown.
    * que cruza fronteras = boundary spanning.
    * que cubre hasta la rodilla = knee deep.
    * que cubre hasta los tobillos = ankle deep.
    * que cubre todo el cuerpo = head to toe.
    * que cuelga = hanging.
    * que cumple los requisitos = qualifying.
    * que da agua = leaking, leaky [leakier -comp., leakiest -sup].
    * que da miedo = scary [scarier -comp., scariest -sup.].
    * que da que pensar = sobering.
    * que da susto = scary [scarier -comp., scariest -sup.].
    * que da vida = life-giving.
    * que deja mucho al azar = hit-or-miss.
    * ¿qué demonios...? = what on (this) earth...?.
    * ¿qué demonios...? = What the heck...?.
    * que demuestra desequilibrio de carácter = off-balance.
    * que depende del tiempo = time-dependent.
    * que desee(n) = of + Posesivo + choice, of + Posesivo + choosing.
    * que desempata = tie-breaking [tiebreaking].
    * ¿qué diablos...? = Heck!, What the heck...?.
    * que diferencia entre mayúscula y minúscula = case-sensitive.
    * que distingue entre mayúscula y minúscula = case-sensitive.
    * que distrae la atención = distracting.
    * que dura todo el año = year-round.
    * que el agua disuelve = water-fugitive.
    * ¿qué elegir? = which way to go?.
    * que encompasa = girdling.
    * que entran en juego = at play.
    * que era común anteriormente = once-common.
    * qué es cada cosa = what is what.
    * que escapan a + Posesivo + control = beyond + Posesivo + control.
    * que escuece = itchy [itchier -comp., itchiest -sup.].
    * que espera demasiado = over expectant.
    * que está creciendo = growing.
    * que está en constante evolución = ever-evolving.
    * que están apareciendo = emerging.
    * que estrope el paisaje = eyesore.
    * que exalta los ánimos = inflammatory.
    * que excede + Cantidad = in excess of + Cantidad.
    * que expresa dos puntos de vista opuestos = bipolar [bi-polar].
    * que falta = missing.
    * que faltan = wanting.
    * que florece en primavera = spring-flowering.
    * ¡qué follón! = what a palaver!.
    * que fomenta = conducive (to).
    * que forma parte de la cultura = culturally-embedded.
    * que fue = one-time.
    * que fue común antes = once-common.
    * que fuera = once.
    * que fuerza los músculos = muscle-straining.
    * que funciona = working.
    * que funciona a base de órdenes = command-driven.
    * que funciona con electricidad = electrically-powered, electrically-operated.
    * que funciona con energía eólica = wind-powered.
    * que funciona con monedas = coin-operated, coin-op.
    * que funciona con pilas = battery-operated, battery-powered.
    * que funciona con vapor = steam-powered.
    * que funciona manualmente = manually operated.
    * ¡que gane el mejor! = may the best man win!, may the best man win!.
    * que genera polémica = confrontational.
    * que gotea = leaky [leakier -comp., leakiest -sup], leaking.
    * que guarde relación con = in keeping with.
    * que habla bien = elocuted.
    * que habla en voz baja = quietly spoken.
    * que hace entrar en calor = warming, warming.
    * que hace época = epoch-making.
    * que hace historia = history-making.
    * que hace la boca agua = mouth-watering.
    * qué hacer con (algo) = disposition, disposition.
    * que hacer reflexionar = provocative of.
    * ¿Qué ha dicho? = I beg your pardon?.
    * que ha sobrevivido = surviving.
    * que hay que dar muchas vueltas = circuitous.
    * que hay que dedicarle mucho tiempo = time-intensive.
    * que hizo época = epochal.
    * que huele a lugar cerrado = fusty.
    * que incita a la reflexión = provocative of.
    * que induce a confusión = confounding.
    * que intervienen = at play.
    * que intimida = forbidding.
    * que invita a la reflexión = thought-provoking.
    * ¡qué jaleo! = what a palaver!.
    * ¡qué lástima! = what a pity!, what a pity!.
    * que le afecta a todo = crosscutting [cross cutting].
    * que le gusta arriesgarse = risk-taking.
    * que le gusta la mecánica = mechanically minded.
    * que le presta gran importancia a la cultura = culture-conscious.
    * que levanta el ánimo = uplifting.
    * que levanta el espíritu = uplifting.
    * ¡qué lío! = what a palaver!.
    * que llega = incoming.
    * que llega hasta la cintura = waist high, waist deep, waist length.
    * que llega hasta los hombres = shoulder-length.
    * que lleva tiempo en cartelera = long-running.
    * que lo abarca todo = all-embracing.
    * que lo hace uno mismo = do-it-yourself (DIY).
    * que lo incluye todo = all-embracing.
    * que marca época = landmark.
    * que marca un hito = epoch-making.
    * qué más = what else.
    * qué me dices de... = what about....
    * que mejora el estatus social = status-enhancing.
    * que mejora la calidad de vida = life-enhancing.
    * que merece la pena = worthwhile.
    * que mezcla sensaciones = synesthetic, cross-sensory.
    * que mira al sur = south facing.
    * que nace de = born out of.
    * ¿qué narices...? = What the heck...?.
    * que necesita bastante dedicación de personal = labour-intensive [labour intensive], staff-intensive [staff intensive].
    * que necesita bastante mano de obra = labour-intensive [labour intensive].
    * que necesita de un trabajo intelectual previo = knowledge-intensive.
    * que necesita la información = information-dependent.
    * que ni ama ni es amado = loveless.
    * que no absorbe el agua o la humedad = non-hygroscopic.
    * que no admite reserva = unreserved.
    * que no ajusta bien = ill-fitting.
    * que no aparece en primer lugar = nonfirst [non-first].
    * que no ayuda a distinguir = nondistinctive.
    * que no causa dolor = painless.
    * que no cierra bien = leaky [leakier -comp., leakiest -sup], leaking.
    * que no conduce a nada = circuitous.
    * que no cuadra = unreconciled.
    * que no da más de sí = overstretched.
    * que no daña el medio ambiente = environmentally friendly, environmentally sound, eco-friendly.
    * que no desaparece = lingering.
    * que no es de fiar = untrustworthy.
    * que no es de la India = non-Indic.
    * que no es libro de texto = non-textbook.
    * que no está en papel = non-paper [non paper].
    * que no es texto = non-text.
    * que no excluye otras posibilidades = non-exclusive.
    * que no fuma = non-smoking.
    * que no haya noticias es buena señal = no news is good news.
    * que no llama la atención = inconspicuous.
    * que no ofrece doctorado = non-doctoral granting.
    * que no perdona = unforgiving.
    * que no perjudica el medio ambiente = environmentally friendly, environmentally sound.
    * que no perjudica el medio ambiente = eco-friendly.
    * que no pertenece a una confesión religiosa concreta = nondenominational [non-denominational].
    * que no pertenece a un sindicato = non-unionised.
    * que no posee ninguna conexión = disjoint.
    * que no queda bien = ill-fitting.
    * que no recibe enseñanza formal = out-of-school.
    * que no representa reto = unchallenging.
    * que no sea(n) = other than.
    * que no se hace añicos = shatterproof.
    * que no se ha cuestionado = unquestioned, unscrutinised [unscrutinized, -USA].
    * que no se ha puesto en duda = unquestioned, unscrutinised [unscrutinized, -USA].
    * que no se le puede dar un nombre = unnameable.
    * que no se puede comparar = incomparable.
    * que no se puede conseguir = unobtainable.
    * que no se puede entregar = undeliverable.
    * que no se puede hacer cumplir = unenforceable.
    * que no se puede identificar con un término = unnameable.
    * que no se puede sacar en préstamo = non-circulating [noncirculating].
    * que no se puede uno perder = unmissable.
    * que no se rompe en mil pedazos = shatterproof.
    * que no se utiliza = unused.
    * que nos rodea = ambient.
    * que no tiene compensación = non-compensatory [noncompensatory].
    * que no tienen que rendir cuentas a nadie = unaccountable.
    * que no tiene precio = priceless.
    * que no tiene que ver con el tema debatido = off-topic.
    * que no viene a cuento = off-topic.
    * que obstruye = obstructive.
    * que ocupa la mejor posición = best-positioned.
    * que ocupa mucho espacio = space-consuming.
    * que ocupa poco espacio = space-saving.
    * que ocupa un puesto de mayor responsabilidad = senior.
    * ¿qué ocurre si... ? = what if... ?.
    * qué otra cosa = what else.
    * que padece de cólicos = colicky newborn.
    * que padece de peritonitis = peritonitic.
    * ¡qué palabras son esas! = watch your language!.
    * que parece dudoso = dubious-sounding.
    * que parece sospechoso = dubious-sounding.
    * que participan = at play.
    * ¿Qué pasa? = What's up?, What's up?.
    * que pasaba = passing.
    * que pasa de + Cantidad = in excess of + Cantidad.
    * que pasa desapercibido = inconspicuous, unobserved.
    * que pasa inadvertido = inconspicuous.
    * ¿qué pasará a continuación? = What's next?, What's next?, What next?, What next?.
    * que pase lo que tenga que pasar = que sera sera, whatever will be, will be, what's meant to be, will be.
    * que pela = piping hot, baking hot.
    * que perdura = lingering.
    * que permite desarrollar menús de consulta = menu-making.
    * que pica = itchy [itchier -comp., itchiest -sup.].
    * que pierde agua = leaking, leaky [leakier -comp., leakiest -sup].
    * que pincha = stubbly [stubblier -comp., stubbliest -sup.].
    * qué poco común = how odd.
    * que pone a Uno en su sitio = humbling.
    * que pone la vida en peligro = life threatening.
    * que pone obstáculos = obstructive.
    * que prefiere(n) = of + Posesivo + choosing, of + Posesivo + choice.
    * que procede del exterior = inbound.
    * que produce ansiedad = anxiety-producing.
    * que progresa rápidamente = fast-moving.
    * que + Pronombre + recordar = to the best of + Posesivo + recollection.
    * que puede causar detención = arrestable.
    * que puede demostrarse = demonstrably.
    * que puede salir en préstamo = loanable.
    * que puede ser apilado = stacking.
    * que puede ser usado a través de la web = web-compliant.
    * que puede volver a cerrarse herméticamente = resealable.
    * que queda = left-over [left over], surviving.
    * que queda mal = ill-fitting.
    * que quede entre nosotros = between you and me, between ourselves.
    * que quiere(n) = of + Posesivo + choosing, of + Posesivo + choice.
    * ¡qué raro! = how strange!.
    * que raya = jarring.
    * que rebota bien = bouncy [bouncier -comp., bounciest -sup.].
    * que reduce el estrés = stress-reducing.
    * que resulta irreconocible = out of all recognition.
    * que retiene el calor = heat absorbing.
    * que reúne las condiciones = qualified.
    * que rodea = surrounding.
    * ¡qué rollo macabeo! = what a palaver!.
    * que rompe la armonía = eyesore.
    * que sabe lo que = who knows what.
    * que sale de = off.
    * que se abrocha por atrás = back-buttoning.
    * que se acerca = oncoming.
    * que se acumula = accruable.
    * que se alaba a uno mismo = self-congratulatory.
    * que se alquila = rentable.
    * que se aproxima = oncoming.
    * que se atiene a una norma = compliant (with).
    * que se autoperpetúa = self-perpetuating.
    * que se avecina = oncoming.
    * que se carga por la boca = muzzle-loading.
    * que se coloca en lo alto del televisor = set-top.
    * que se compra = priced.
    * que se concede en función de las necesidades económicas = means-tested.
    * que se congratula a sí mismo = self-congratulating.
    * que se contradice a sí mismo = self-contradicting.
    * que se cuentan por millones = numbered in millions.
    * que se denomina a si mismo = self-proclaimed.
    * que se derrama = overflowing.
    * que se derrite en la boca = mellow [mellower -comp., mellowest -sup.].
    * que se desarrollan = at play.
    * que se descompone en migajas = crumby.
    * que se desmenuza fácilmente = crumbly [crumblier -comp., crumbliest -sup.].
    * que se desmigaja fácilmente = crumbly [crumblier -comp., crumbliest -sup.].
    * que se encuentra en la naturaleza = naturally-occurring.
    * que se enrolla = roll-up [rollup].
    * que se entrecruzan = intertwined.
    * que se está desarrollando = evolving.
    * que se está descascarillando = flaking.
    * que se está desintegrando = crumbling, disintegrating.
    * que se está examinando = under review.
    * que se está hundiendo = sinking.
    * que se está investigando = under investigation.
    * que se está pelando = flaking.
    * que se explica por sí mismo = self-explanatory [self explanatory/selfexplanatory].
    * que se expresa bien = articulate.
    * que se gestiona a sí mismo = self-managed.
    * que se guía por sí mismo = self-guiding.
    * que se inicie la contienda = let battle commence.
    * que se le puede dar un nombre = nameable.
    * que se lleva gestando hace tiempo = long-simmering.
    * (que se menciona) a continuación = below.
    * que se necesita urgentemente = sorely needed.
    * que se organiza a sí mismo = self-organising [self-organizing, -USA].
    * que se percibe desde hace mucho tiempo = long-felt.
    * que se piensa = perceived.
    * que se puede aplicar a rajatabla = hard and fast, ironclad [iron-clad].
    * que se puede arreglar = fixable.
    * que se puede buscar = searchable.
    * que se puede cambiar de tamaño = resizeable [re-sizeable].
    * que se puede clasificar = classifiable.
    * que se puede compartir = shareable.
    * que se puede conocer = knowable.
    * que se puede consultar = queriable.
    * que se puede contestar = answerable.
    * que se puede copiar = downloadable.
    * que se puede distribuir = redistributable.
    * que se puede enviar = deliverable.
    * que se puede escuchar = playable.
    * que se puede especificar = specifiable.
    * que se puede evitar = avoidable.
    * que se puede hacer cumplir = enforceable.
    * que se puede identicar con un término = nameable.
    * que se puede imprimir = printable.
    * que se puede lavar con lejía = bleachable.
    * que se puede obtener = obtainable.
    * que se puede quitar = detachable, removable.
    * que se puede reservar = bookable.
    * que se puede responder = answerable.
    * que se puede separar = detachable.
    * que se recuerde = in living memory.
    * que se repite = repetitious.
    * que se repite una y otra vez = recurring.
    * que se solapan = overlapping.
    * que se toma las cosas con calma = laid-back.
    * que se vende = priced.
    * que siempre va a la última moda = fashion-conscious.
    * que sienta precedente = landmark.
    * que sigue = ensuing.
    * que sigue la última moda = fashion-conscious.
    * que sigue una norma = compliant (with).
    * que siguió = ensuing.
    * ¿qué si no...? = what else but...?.
    * que sobrepasa + Cantidad = in excess of + Cantidad.
    * que sobresale = protruding.
    * que sólo se hace una vez = once-off.
    * que suena = ringing.
    * ¡Qué suerte! = What luck!, What luck!.
    * que supone = associated with.
    * que surge de = born out of.
    * qué te parece que... = what about....
    * que tiene el cenizo = jinxed.
    * que tiene el gafe = jinxed.
    * que tiene lugar una vez a la semana = once-weekly.
    * que tiene precio = priced.
    * que tiene sentido = meaningful.
    * que trabaja desde casa = home-based.
    * que trabajan para él = in its employ.
    * que transmite información = information-bearing.
    * que trata de = surrounding.
    * que tuvo lugar a continuación = ensuing.
    * que uno sigue a su propio ritmo = self-paced, self-guided.
    * que usa el estándar MIME = MIME-compliant.
    * que utiliza el tiempo como variable = time-dependent.
    * que utiliza muchos recursos = resource-intensive.
    * que vale la pena = worthwhile.
    * que van dirigidos hacia el exterior = outbound.
    * ¡qué verdad que es! = how true!.
    * que viene = incoming, next + Expresión Temporal.
    * que viene de largo = long-running.
    * que viene el lobo = crying wolf.
    * que vuela bajo = low-flying.
    * ¡que + Pronombre + zurcir! = be damned!.
    * quién sabe lo que = who knows what.
    * quién sabe qué = who knows what.
    * sin importar qué = no matter what/which.
    * sin saber qué decir = nonplussed [nonplused].
    * tal que = such that.
    * un no sé qué = a je ne sais quoi.
    * ¿Y ahora qué? = What's next?, What next?.
    * ya que = for, in that.
    * y Dios sabe qué más = and Heaven knows what else.
    * ¡y qué más da! = so what!.
    * * *
    I
    1) (introduciendo complemento, sujeto)
    a)

    que + INDIC — that

    ¿cuántos años crees que tiene? — how old do you think she is?

    eso de que estaba enfermo es mentira — (fam) this business about him being ill is a lie

    b)

    que + SUBJ: quiero que vengas I want you to come; lamento que no puedas quedarte I'm sorry (that) you can't stay; dice que no vayas she says you're not to go; ve a que te ayude tu padre go and get your father to help you; (el) que sea el jefe no significa... just because he's the boss doesn't mean...; es importante que quede claro it's important that it should be clear; sería una lástima que no vinieras — it would be a shame if you didn't come

    c)

    es que: es que hoy no voy a poder I'm afraid (that) I won't be able to today; es que no tengo dinero the trouble is I don't have any money; ¿es que eres sordo? — are you deaf or something?

    2)

    ¿que se casa? — she's getting married?

    ¿cómo que no vas a ir? — what do you mean, you're not going?

    que no, que no voy! — no! I'm not going!

    que sueltes, te digo! — I said, let go!

    ¿que dónde estaba? pues aquí — where was I? right here

    ¿que cómo me llamo? — what's my name?

    4)

    escóndete, que te van a ver — hide or they'll see you

    ven, que te peino — come here and let me comb your hair

    II

    los que viajan, que esperen aquí — those who are traveling, wait here

    es la/el que manda aquí — she's/he's the one who gives the orders here

    el paciente del que te habléthe patient (that o who) I spoke to you about

    2) (refiriéndose a cosas, asuntos, etc)
    a) (sujeto) that, which

    la forma/el lugar en que ocurrió — the way/the place (in which) it happened

    ¿sabes lo difícil que fue? — do you know how hard it was?; ver tb lo I 2), 3)

    * * *
    = than, what, which, which, who, that.

    Ex: A synthetic scheme needs less categories or headings than an equivalent enumerative scheme.

    Ex: Before examining the two main means of constructing classification schedules it is as well to consider what the objective of the designer of a classification scheme should be.
    Ex: There are a number of features of a catalogue or index which benefit from some standardisation.
    Ex: There are a number of features of a catalogue or index which benefit from some standardisation.
    Ex: This started in 1980, and has around forty members who receive some support to cover telephone charges.
    Ex: The (F) operator specifies that terms must be in the same field of the same record, in any order.
    * ¿para qué sirve... ? = what's the use of... ?.
    * ¿qué sentido tiene = what is/was the point of...?.
    * dar de qué hablar = raise + eyebrows, fuel + rumours, give + rise to rumours.
    * dar que hablar = fuel + rumours, give + rise to rumours.
    * de los que = whereof.
    * de qué se trata = what it's all about.
    * el problema no es el qué, sino el cómo = the devil (is/lives) in the details.
    * el que = the one.
    * el que no se aventura no cruza el mar = nothing ventured, nothing gained.
    * en qué momento = at what point.
    * en qué punto = at what point.
    * hasta qué punto = the extent to which.
    * la que = the one.
    * lo que es más = what's more.
    * más... que... = more... than....
    * menos... que... = less... than....
    * no saber qué hacer = be at a nonplus.
    * o qué sé yo = or whatever.
    * por qué = why.
    * puesto que = for.
    * que abarca = girdling.
    * que actúa de apoyo = supporting.
    * que actúa de soporte = supporting.
    * que afecta a = surrounding.
    * que afecta a toda la empresa = enterprise-wide.
    * que afecta a toda la sociedad = culture-wide.
    * que afecta a todas las culturas = culture-wide.
    * que afecta a varias generaciones = cross-generational.
    * que ahorran dinero = dollar-saving.
    * que amplia los horizontes = expansive.
    * que apoya moralmente = supportive.
    * que aquí presentamos = present.
    * que arde lentamente = smouldering [smoldering, -USA].
    * que atraviesa la ciudad = cross-town.
    * que avanza lentamente = crawling.
    * que avanza rápidamente = fast-moving, fast-developing.
    * que ayuda a recordar = memory-jogging.
    * que ayuda a refrescar la memoria = memory-jogging.
    * que baja los humos = humbling.
    * que bate todos los récords = record breaking.
    * que bota bien = bouncy [bouncier -comp., bounciest -sup.].
    * que busca el beneficio propio = self-serving.
    * que cambia con el tiempo = ever-changing [ever changing], time-variant, ever-shifting.
    * que cambia la vida = life-changing, life-altering.
    * que cambia rápidamente = rapid-fire.
    * que combina diferentes enseñanzas = multi-track [multitrack].
    * que combina diferentes tipos de recursos = multi-source [multi source].
    * que concede becas = grant-making.
    * que concede subsidios = grant-making.
    * que concierne a = surrounding.
    * que confiere cierto estatus social = status-conferring.
    * que confunde = confounding.
    * que conlleva = attendant, associated with.
    * que conserva su encanto natural = unspoilt [unspoiled, -USA].
    * que conserva su estado natural = unspoilt [unspoiled, -USA].
    * que consta de tres puntos = three-point.
    * que constituye un reto = challenging.
    * que consume mucha CPU = CPU intensive.
    * que consume mucha energía = energy-intensive, power-hungry.
    * que consume tiempo = time-consuming [time consuming].
    * que contengan los caracteres = hit by.
    * que contiene = therein.
    * que contiene muchas imágenes = image intensive.
    * que contribuye a la predisposición = predisposing.
    * que coocurre = co-occurring.
    * que corroe por dentro = gnawing.
    * que crea adicción = addictive.
    * que crea hábito = addictive.
    * que crece despacio = slowly growing.
    * que crece hacia dentro = ingrown.
    * que cruza fronteras = boundary spanning.
    * que cubre hasta la rodilla = knee deep.
    * que cubre hasta los tobillos = ankle deep.
    * que cubre todo el cuerpo = head to toe.
    * que cuelga = hanging.
    * que cumple los requisitos = qualifying.
    * que da agua = leaking, leaky [leakier -comp., leakiest -sup].
    * que da miedo = scary [scarier -comp., scariest -sup.].
    * que da que pensar = sobering.
    * que da susto = scary [scarier -comp., scariest -sup.].
    * que da vida = life-giving.
    * que deja mucho al azar = hit-or-miss.
    * ¿qué demonios...? = what on (this) earth...?.
    * ¿qué demonios...? = What the heck...?.
    * que demuestra desequilibrio de carácter = off-balance.
    * que depende del tiempo = time-dependent.
    * que desee(n) = of + Posesivo + choice, of + Posesivo + choosing.
    * que desempata = tie-breaking [tiebreaking].
    * ¿qué diablos...? = Heck!, What the heck...?.
    * que diferencia entre mayúscula y minúscula = case-sensitive.
    * que distingue entre mayúscula y minúscula = case-sensitive.
    * que distrae la atención = distracting.
    * que dura todo el año = year-round.
    * que el agua disuelve = water-fugitive.
    * ¿qué elegir? = which way to go?.
    * que encompasa = girdling.
    * que entran en juego = at play.
    * que era común anteriormente = once-common.
    * qué es cada cosa = what is what.
    * que escapan a + Posesivo + control = beyond + Posesivo + control.
    * que escuece = itchy [itchier -comp., itchiest -sup.].
    * que espera demasiado = over expectant.
    * que está creciendo = growing.
    * que está en constante evolución = ever-evolving.
    * que están apareciendo = emerging.
    * que estrope el paisaje = eyesore.
    * que exalta los ánimos = inflammatory.
    * que excede + Cantidad = in excess of + Cantidad.
    * que expresa dos puntos de vista opuestos = bipolar [bi-polar].
    * que falta = missing.
    * que faltan = wanting.
    * que florece en primavera = spring-flowering.
    * ¡qué follón! = what a palaver!.
    * que fomenta = conducive (to).
    * que forma parte de la cultura = culturally-embedded.
    * que fue = one-time.
    * que fue común antes = once-common.
    * que fuera = once.
    * que fuerza los músculos = muscle-straining.
    * que funciona = working.
    * que funciona a base de órdenes = command-driven.
    * que funciona con electricidad = electrically-powered, electrically-operated.
    * que funciona con energía eólica = wind-powered.
    * que funciona con monedas = coin-operated, coin-op.
    * que funciona con pilas = battery-operated, battery-powered.
    * que funciona con vapor = steam-powered.
    * que funciona manualmente = manually operated.
    * ¡que gane el mejor! = may the best man win!, may the best man win!.
    * que genera polémica = confrontational.
    * que gotea = leaky [leakier -comp., leakiest -sup], leaking.
    * que guarde relación con = in keeping with.
    * que habla bien = elocuted.
    * que habla en voz baja = quietly spoken.
    * que hace entrar en calor = warming, warming.
    * que hace época = epoch-making.
    * que hace historia = history-making.
    * que hace la boca agua = mouth-watering.
    * qué hacer con (algo) = disposition, disposition.
    * que hacer reflexionar = provocative of.
    * ¿Qué ha dicho? = I beg your pardon?.
    * que ha sobrevivido = surviving.
    * que hay que dar muchas vueltas = circuitous.
    * que hay que dedicarle mucho tiempo = time-intensive.
    * que hizo época = epochal.
    * que huele a lugar cerrado = fusty.
    * que incita a la reflexión = provocative of.
    * que induce a confusión = confounding.
    * que intervienen = at play.
    * que intimida = forbidding.
    * que invita a la reflexión = thought-provoking.
    * ¡qué jaleo! = what a palaver!.
    * ¡qué lástima! = what a pity!, what a pity!.
    * que le afecta a todo = crosscutting [cross cutting].
    * que le gusta arriesgarse = risk-taking.
    * que le gusta la mecánica = mechanically minded.
    * que le presta gran importancia a la cultura = culture-conscious.
    * que levanta el ánimo = uplifting.
    * que levanta el espíritu = uplifting.
    * ¡qué lío! = what a palaver!.
    * que llega = incoming.
    * que llega hasta la cintura = waist high, waist deep, waist length.
    * que llega hasta los hombres = shoulder-length.
    * que lleva tiempo en cartelera = long-running.
    * que lo abarca todo = all-embracing.
    * que lo hace uno mismo = do-it-yourself (DIY).
    * que lo incluye todo = all-embracing.
    * que marca época = landmark.
    * que marca un hito = epoch-making.
    * qué más = what else.
    * qué me dices de... = what about....
    * que mejora el estatus social = status-enhancing.
    * que mejora la calidad de vida = life-enhancing.
    * que merece la pena = worthwhile.
    * que mezcla sensaciones = synesthetic, cross-sensory.
    * que mira al sur = south facing.
    * que nace de = born out of.
    * ¿qué narices...? = What the heck...?.
    * que necesita bastante dedicación de personal = labour-intensive [labour intensive], staff-intensive [staff intensive].
    * que necesita bastante mano de obra = labour-intensive [labour intensive].
    * que necesita de un trabajo intelectual previo = knowledge-intensive.
    * que necesita la información = information-dependent.
    * que ni ama ni es amado = loveless.
    * que no absorbe el agua o la humedad = non-hygroscopic.
    * que no admite reserva = unreserved.
    * que no ajusta bien = ill-fitting.
    * que no aparece en primer lugar = nonfirst [non-first].
    * que no ayuda a distinguir = nondistinctive.
    * que no causa dolor = painless.
    * que no cierra bien = leaky [leakier -comp., leakiest -sup], leaking.
    * que no conduce a nada = circuitous.
    * que no cuadra = unreconciled.
    * que no da más de sí = overstretched.
    * que no daña el medio ambiente = environmentally friendly, environmentally sound, eco-friendly.
    * que no desaparece = lingering.
    * que no es de fiar = untrustworthy.
    * que no es de la India = non-Indic.
    * que no es libro de texto = non-textbook.
    * que no está en papel = non-paper [non paper].
    * que no es texto = non-text.
    * que no excluye otras posibilidades = non-exclusive.
    * que no fuma = non-smoking.
    * que no haya noticias es buena señal = no news is good news.
    * que no llama la atención = inconspicuous.
    * que no ofrece doctorado = non-doctoral granting.
    * que no perdona = unforgiving.
    * que no perjudica el medio ambiente = environmentally friendly, environmentally sound.
    * que no perjudica el medio ambiente = eco-friendly.
    * que no pertenece a una confesión religiosa concreta = nondenominational [non-denominational].
    * que no pertenece a un sindicato = non-unionised.
    * que no posee ninguna conexión = disjoint.
    * que no queda bien = ill-fitting.
    * que no recibe enseñanza formal = out-of-school.
    * que no representa reto = unchallenging.
    * que no sea(n) = other than.
    * que no se hace añicos = shatterproof.
    * que no se ha cuestionado = unquestioned, unscrutinised [unscrutinized, -USA].
    * que no se ha puesto en duda = unquestioned, unscrutinised [unscrutinized, -USA].
    * que no se le puede dar un nombre = unnameable.
    * que no se puede comparar = incomparable.
    * que no se puede conseguir = unobtainable.
    * que no se puede entregar = undeliverable.
    * que no se puede hacer cumplir = unenforceable.
    * que no se puede identificar con un término = unnameable.
    * que no se puede sacar en préstamo = non-circulating [noncirculating].
    * que no se puede uno perder = unmissable.
    * que no se rompe en mil pedazos = shatterproof.
    * que no se utiliza = unused.
    * que nos rodea = ambient.
    * que no tiene compensación = non-compensatory [noncompensatory].
    * que no tienen que rendir cuentas a nadie = unaccountable.
    * que no tiene precio = priceless.
    * que no tiene que ver con el tema debatido = off-topic.
    * que no viene a cuento = off-topic.
    * que obstruye = obstructive.
    * que ocupa la mejor posición = best-positioned.
    * que ocupa mucho espacio = space-consuming.
    * que ocupa poco espacio = space-saving.
    * que ocupa un puesto de mayor responsabilidad = senior.
    * ¿qué ocurre si... ? = what if... ?.
    * qué otra cosa = what else.
    * que padece de cólicos = colicky newborn.
    * que padece de peritonitis = peritonitic.
    * ¡qué palabras son esas! = watch your language!.
    * que parece dudoso = dubious-sounding.
    * que parece sospechoso = dubious-sounding.
    * que participan = at play.
    * ¿Qué pasa? = What's up?, What's up?.
    * que pasaba = passing.
    * que pasa de + Cantidad = in excess of + Cantidad.
    * que pasa desapercibido = inconspicuous, unobserved.
    * que pasa inadvertido = inconspicuous.
    * ¿qué pasará a continuación? = What's next?, What's next?, What next?, What next?.
    * que pase lo que tenga que pasar = que sera sera, whatever will be, will be, what's meant to be, will be.
    * que pela = piping hot, baking hot.
    * que perdura = lingering.
    * que permite desarrollar menús de consulta = menu-making.
    * que pica = itchy [itchier -comp., itchiest -sup.].
    * que pierde agua = leaking, leaky [leakier -comp., leakiest -sup].
    * que pincha = stubbly [stubblier -comp., stubbliest -sup.].
    * qué poco común = how odd.
    * que pone a Uno en su sitio = humbling.
    * que pone la vida en peligro = life threatening.
    * que pone obstáculos = obstructive.
    * que prefiere(n) = of + Posesivo + choosing, of + Posesivo + choice.
    * que procede del exterior = inbound.
    * que produce ansiedad = anxiety-producing.
    * que progresa rápidamente = fast-moving.
    * que + Pronombre + recordar = to the best of + Posesivo + recollection.
    * que puede causar detención = arrestable.
    * que puede demostrarse = demonstrably.
    * que puede salir en préstamo = loanable.
    * que puede ser apilado = stacking.
    * que puede ser usado a través de la web = web-compliant.
    * que puede volver a cerrarse herméticamente = resealable.
    * que queda = left-over [left over], surviving.
    * que queda mal = ill-fitting.
    * que quede entre nosotros = between you and me, between ourselves.
    * que quiere(n) = of + Posesivo + choosing, of + Posesivo + choice.
    * ¡qué raro! = how strange!.
    * que raya = jarring.
    * que rebota bien = bouncy [bouncier -comp., bounciest -sup.].
    * que reduce el estrés = stress-reducing.
    * que resulta irreconocible = out of all recognition.
    * que retiene el calor = heat absorbing.
    * que reúne las condiciones = qualified.
    * que rodea = surrounding.
    * ¡qué rollo macabeo! = what a palaver!.
    * que rompe la armonía = eyesore.
    * que sabe lo que = who knows what.
    * que sale de = off.
    * que se abrocha por atrás = back-buttoning.
    * que se acerca = oncoming.
    * que se acumula = accruable.
    * que se alaba a uno mismo = self-congratulatory.
    * que se alquila = rentable.
    * que se aproxima = oncoming.
    * que se atiene a una norma = compliant (with).
    * que se autoperpetúa = self-perpetuating.
    * que se avecina = oncoming.
    * que se carga por la boca = muzzle-loading.
    * que se coloca en lo alto del televisor = set-top.
    * que se compra = priced.
    * que se concede en función de las necesidades económicas = means-tested.
    * que se congratula a sí mismo = self-congratulating.
    * que se contradice a sí mismo = self-contradicting.
    * que se cuentan por millones = numbered in millions.
    * que se denomina a si mismo = self-proclaimed.
    * que se derrama = overflowing.
    * que se derrite en la boca = mellow [mellower -comp., mellowest -sup.].
    * que se desarrollan = at play.
    * que se descompone en migajas = crumby.
    * que se desmenuza fácilmente = crumbly [crumblier -comp., crumbliest -sup.].
    * que se desmigaja fácilmente = crumbly [crumblier -comp., crumbliest -sup.].
    * que se encuentra en la naturaleza = naturally-occurring.
    * que se enrolla = roll-up [rollup].
    * que se entrecruzan = intertwined.
    * que se está desarrollando = evolving.
    * que se está descascarillando = flaking.
    * que se está desintegrando = crumbling, disintegrating.
    * que se está examinando = under review.
    * que se está hundiendo = sinking.
    * que se está investigando = under investigation.
    * que se está pelando = flaking.
    * que se explica por sí mismo = self-explanatory [self explanatory/selfexplanatory].
    * que se expresa bien = articulate.
    * que se gestiona a sí mismo = self-managed.
    * que se guía por sí mismo = self-guiding.
    * que se inicie la contienda = let battle commence.
    * que se le puede dar un nombre = nameable.
    * que se lleva gestando hace tiempo = long-simmering.
    * (que se menciona) a continuación = below.
    * que se necesita urgentemente = sorely needed.
    * que se organiza a sí mismo = self-organising [self-organizing, -USA].
    * que se percibe desde hace mucho tiempo = long-felt.
    * que se piensa = perceived.
    * que se puede aplicar a rajatabla = hard and fast, ironclad [iron-clad].
    * que se puede arreglar = fixable.
    * que se puede buscar = searchable.
    * que se puede cambiar de tamaño = resizeable [re-sizeable].
    * que se puede clasificar = classifiable.
    * que se puede compartir = shareable.
    * que se puede conocer = knowable.
    * que se puede consultar = queriable.
    * que se puede contestar = answerable.
    * que se puede copiar = downloadable.
    * que se puede distribuir = redistributable.
    * que se puede enviar = deliverable.
    * que se puede escuchar = playable.
    * que se puede especificar = specifiable.
    * que se puede evitar = avoidable.
    * que se puede hacer cumplir = enforceable.
    * que se puede identicar con un término = nameable.
    * que se puede imprimir = printable.
    * que se puede lavar con lejía = bleachable.
    * que se puede obtener = obtainable.
    * que se puede quitar = detachable, removable.
    * que se puede reservar = bookable.
    * que se puede responder = answerable.
    * que se puede separar = detachable.
    * que se recuerde = in living memory.
    * que se repite = repetitious.
    * que se repite una y otra vez = recurring.
    * que se solapan = overlapping.
    * que se toma las cosas con calma = laid-back.
    * que se vende = priced.
    * que siempre va a la última moda = fashion-conscious.
    * que sienta precedente = landmark.
    * que sigue = ensuing.
    * que sigue la última moda = fashion-conscious.
    * que sigue una norma = compliant (with).
    * que siguió = ensuing.
    * ¿qué si no...? = what else but...?.
    * que sobrepasa + Cantidad = in excess of + Cantidad.
    * que sobresale = protruding.
    * que sólo se hace una vez = once-off.
    * que suena = ringing.
    * ¡Qué suerte! = What luck!, What luck!.
    * que supone = associated with.
    * que surge de = born out of.
    * qué te parece que... = what about....
    * que tiene el cenizo = jinxed.
    * que tiene el gafe = jinxed.
    * que tiene lugar una vez a la semana = once-weekly.
    * que tiene precio = priced.
    * que tiene sentido = meaningful.
    * que trabaja desde casa = home-based.
    * que trabajan para él = in its employ.
    * que transmite información = information-bearing.
    * que trata de = surrounding.
    * que tuvo lugar a continuación = ensuing.
    * que uno sigue a su propio ritmo = self-paced, self-guided.
    * que usa el estándar MIME = MIME-compliant.
    * que utiliza el tiempo como variable = time-dependent.
    * que utiliza muchos recursos = resource-intensive.
    * que vale la pena = worthwhile.
    * que van dirigidos hacia el exterior = outbound.
    * ¡qué verdad que es! = how true!.
    * que viene = incoming, next + Expresión Temporal.
    * que viene de largo = long-running.
    * que viene el lobo = crying wolf.
    * que vuela bajo = low-flying.
    * ¡que + Pronombre + zurcir! = be damned!.
    * quién sabe lo que = who knows what.
    * quién sabe qué = who knows what.
    * sin importar qué = no matter what/which.
    * sin saber qué decir = nonplussed [nonplused].
    * tal que = such that.
    * un no sé qué = a je ne sais quoi.
    * ¿Y ahora qué? = What's next?, What next?.
    * ya que = for, in that.
    * y Dios sabe qué más = and Heaven knows what else.
    * ¡y qué más da! = so what!.

    * * *
    que1
    ¿puede demostrar que estuvo allí? can you prove (that) you were there?
    creemos que ésta es la única solución viable we believe that this is the only viable solution, we believe this to be the only viable solution
    estoy seguro de que vendrá I'm sure she'll come
    ¿cuántos años crees que tiene? how old do you think she is?
    me preguntó que quién era yo he asked me who I was
    dice Javier que dónde está la tijera Javier wants to know where the scissors are, Javier says where are the scissors? ( colloq)
    lo raro que lo pronuncia the strange way he pronounces it
    que + SUBJ:
    quiero que vengas I want you to come
    lamento que no puedas quedarte I'm sorry (that) you can't stay
    dice que apagues la luz he says you're to turn the light off
    que yo sepa aún no han llegado as far as I know they still haven't arrived
    ve a que te ayude tu padre go and get your father to help you
    está claro que no te gusta it's obvious that you don't like it, you obviously don't like it
    eso de que estaba enfermo es mentira ( fam); this business about him being ill is a lie
    que + SUBJ:
    (el) que sea el jefe no significa … the fact that he's the boss doesn't mean …, just because he's the boss doesn't mean …
    lo más importante es que quede claro the most important thing is for it to be clear o is that it should be clear
    sería una pena que no pudieses venir it would be a pity if you couldn't come
    3
    es que: es que hoy no voy a poder the thing is o I'm afraid (that) I won't be able to today
    me gustaría ir, pero es que no tengo dinero I'd like to go, the trouble is I don't have any money
    pero ¿es que eres sordo? are you deaf or something?
    1
    (en expresiones de deseo, advertencia): ¡que te mejores! I hope you feel better soon
    ¡que se diviertan! have a good time!
    por mí que se muera he can drop dead for all I care
    y que no tenga que repetírtelo and I don't want to have to tell you again
    2
    (en expresiones de mandato): ¡que te calles! shut up! ( colloq)
    ¡que pase el siguiente! next please!
    3
    (en expresiones de concesión, permiso): si quiere, que se quede let him stay if he wants to, he can stay if he wants to
    4
    (en expresiones de sorpresa): ¿que se casa? she's getting married?
    ¿cómo que no vas a ir? what do you mean, you're not going?
    5
    (en expresiones de indignación): ¡que tengamos que aguantarle esto! to think we have to put up with this from him!
    1
    (reafirmando algo): ¡que no, que no voy! no, I tell you, I'm not going!, no! I'm not going!
    ¡que sueltes, te digo! I said, let go!
    2
    (respondiendo a una pregunta): ¿que dónde estaba? pues aquí, no me he movido de casa where was I? right here, I haven't left the house
    ¿que qué hago yo aquí? ¡pero si ésta es mi casa! what do you mean, what am I doing here? this is my house!
    3
    (indicando persistencia): estuvimos todo el día corre que te corre we spent the whole day rushing around
    D
    1
    (introduciendo una razón): escóndete, que te van a ver hide or they'll see you, hide, they'll see you
    ven, que te peino come here and let me comb your hair
    se parecen tanto que apenas los distingo they're so alike (that) I can hardly tell them apart
    canta que da gusto she sings beautifully
    está que da pena verlo he's in a sorry state
    E
    (en comparaciones): su casa es más grande que la mía his house is bigger than mine
    tengo la misma edad que tú I'm the same age as you
    quiera que no, deberá reconocerlo like it or not, he'll have to accept it, he'll have to accept it, whether he likes it o not
    yo que tú no lo haría I wouldn't do it if I were you
    G ( arc)
    (expresando contraste): justicia pido, que no favores I ask for justice, not for favors
    que2
    1 ( sujeto) who
    los que estén cansados, que esperen aquí those who are tired o anyone who's tired, wait here
    los niños, que estaban cansados, se quedaron the children, who were tired, stayed behind
    no conozco a nadie que tenga piscina I don't know anyone who has a swimming pool
    el hombre que está sentado en la arena the man (who's) sitting on the sand
    ésa es Cecilia, la que acaba de entrar that's Cecilia, the one who's just come in
    todo el que no esté de acuerdo, que lo diga anyone who disagrees should say so, if anyone disagrees, please say so
    aquí la que manda es mi madre my mother's the one who gives the orders here
    todas las chicas que entrevistamos all the girls (that o who) we interviewed, all the girls whom we interviewed ( frml)
    es el único al que no le han pagado he's the only one who hasn't been paid
    la sentaron al lado de Rodrigo, al que detestaba they sat her next to Rodrigo who o ( frml) whom she hated
    el paciente del que te hablé the patient (that o who) I spoke to you about
    B (refiriéndose a cosas, asuntos etc)
    1 ( sujeto) that, which
    la pieza que se rompió the part that o which broke
    eso es lo que me preocupa that's what worries me
    me contaron lo que pasó they told me what happened
    el disco que le regalé the record (which o that) I gave her
    tiene mucha flema, como buen inglés que es he's very phlegmatic, good Englishman that he is
    ¿sabes lo difícil que fue? do you know how hard it was?
    ver tb lo1 art B. (↑ lo (1)), que1 conj C. (↑ que (1))
    me dormí de tan cansada que estaba I was so tired (that) I fell asleep o I fell asleep, I was so tired
    la forma en que lo dijo the way (that o in which) she said it
    el día (en) que llegaron the day (that o on which) they arrived
    la época en (la) que ocurrió the period in which it took place, the period (that) it took place in
    * * *

     

    Multiple Entries:
    que    
    qué
    que conjunción
    1 ( oraciones subordinadas)
    a) that;


    estoy seguro de que vendrá I'm sure (that) she'll come;
    ¿cuántos años crees que tiene? how old do you think she is?;
    eso de que estaba enfermo es mentira (fam) this business about him being ill is a lie;
    quiero que vengas I want you to come;
    dice que no vayas she says you're not to go;
    es importante que quede claro it's important that it should be clear;
    sería una lástima que no vinieras it would be a shame if you didn't come
    b)

    es que: es que hoy no voy a poder I'm afraid (that) I won't be able to today;

    es que no tengo dinero the trouble is I don't have any money
    2

    ¡que te mejores! I hope you feel better soon;

    ¡que se diviertan! have a good time!;
    ver tb ir v aux 2

    ¡que te calles! shut up! (colloq);

    ¡que no! I said no!

    ¿que se casa? she's getting married?;

    ¿cómo que no vas a ir? what do you mean, you're not going?


    y aquí llueve que llueve and over here it just rains and rains
    3 ( introduciendo una consecuencia) that;

    4 ( en comparaciones):

    tengo la misma edad que tú I'm the same age as you
    5 (fam) ( en oraciones condicionales) if;

    ■ pronombre
    1 ( refiriéndose a personas)
    a) ( sujeto) who;


    es la que manda aquí she's the one who gives the orders here


    las chicas que entrevistamos the girls (that o who) we interviewed;
    el único al que no le han pagado the only one who hasn't been paid;
    la persona de la que te hablé the person (that o who) I spoke to you about
    2 (refiriéndose a cosas, asuntos, etc)
    a) ( sujeto) that, which;

    la pieza que se rompió the part that o which broke;

    eso es lo que me preocupa that's what worries me

    el disco que le regalé the record (which o that) I gave her;

    la casa en que vivo the house (that) I live in;
    ¿sabes lo difícil que fue? do you know how hard it was?;
    ver tb lo art 2 b
    qué pronombre
    1 ( interrogativo)
    a) what;

    ¿que es eso? what's that?;

    ¿y que? so what?;
    ¿de que habló? what did she talk about?;
    ¿sabes que? you know what o something?;
    no sé que hacer I don't know what to do

    ¿qué? what?

    c) ( en saludos):

    ¿que tal? how are you?;

    ¿que es de tu vida? how's life?
    2 ( en exclamaciones):
    ¡que va a ser abogado ese! him, a lawyer?;

    ver tb ir V 1
    ■ adjetivo
    1 ( interrogativo) what, which;
    ¿que color quieres? what o which color do you want?

    2 ( en exclamaciones) what;
    ¡que noche! what a night!

    ■ adverbio:
    ¡que lindo! how lovely!;

    ¡que inteligente eres! aren't you clever!;
    ¡que bien (que) se está aquí! it's so nice here!;
    ¡que bien! great!, good!
    que
    I pron rel
    1 (de persona) (como sujeto) who: la mujer que vendió el coche, the woman who sold the car
    (como objeto de relativo) who, frml whom: su esposa, a la que admiraba, era muy amable, his wife, whom I admired, was very kind
    la niña con la que juega, the girl (that o who o se omite) she plays with
    el hombre del que hablé, the man of whom I spoke
    2 (de cosa) (como sujeto) that, which
    lo que, what: esto es lo que ocurrió, this is what happened
    la casa que se incendió, the house (which o that) was burned down
    (como complemento) el reloj que compró, the watch (which o that) he bought
    la casa en la que vive ahora, the house where he lives now
    II conj
    1 (introducción de sujeto o complemento) (se omite o that) creo que va a llover, I think (that) it's going to rain
    2 (expresión de deseo, mandato, etc) (se omite) que tengas un buen día, have a nice day
    3 (consecución) (se omite o that) hacía tanto frío que me quedé en casa, it was so cold (that) I stayed at home
    4 (comparación) than: su coche es mejor que el mío, his car is better than mine
    5 (condicional) yo que tú iría, if I were you, I would go
    6 (uso enfático) que sí, que iré al cine contigo, of course I'll go to the cinema with you
    qué
    I adjetivo
    1 (pron interrogativo) what, which: ¿qué has comprado?, what have you bought?
    ¿qué color prefieres?, which colour do you prefer?
    2 (pron excl) what, how: ¡qué de gente!, what a lot of people!
    ¡qué suerte tienes! how lucky you are!
    ¡qué vergüenza!, what a disgrace!
    II adv excl so: ¡qué buenas que son!, they are so good!

    ' que' also found in these entries:
    Spanish:
    A
    - abalanzarse
    - abandonar
    - abarcar
    - abaratarse
    - ablandar
    - abonarse
    - abrir
    - abreviar
    - abrirse
    - absoluta
    - absolutamente
    - absoluto
    - abundar
    - aburrida
    - aburrido
    - aburrimiento
    - acabar
    - acabose
    - acaparador
    - acaparadora
    - acariciar
    - acarrear
    - acercarse
    - acholada
    - acholado
    - achuchar
    - aclimatarse
    - acompañar
    - acopio
    - actuación
    - actual
    - actualizar
    - acuerdo
    - adelante
    - adelgazar
    - adentro
    - adicta
    - adicto
    - adivinar
    - administración
    - admitir
    - adorno
    - advertir
    - aferrarse
    - afín
    - aflojar
    - agradar
    - agrado
    - aguatera
    English:
    A
    - aback
    - ablaze
    - abortion
    - about
    - absent
    - accept
    - acceptable
    - accordance
    - account
    - account for
    - accountable
    - accustom
    - acknowledge
    - action
    - actual
    - actually
    - ad-lib
    - adapt
    - add on
    - address
    - adjust
    - admit
    - admittedly
    - advise
    - affirmative
    - afraid
    - afresh
    - after
    - agenda
    - agree
    - ahead
    - aid
    - alive
    - all
    - allege
    - allow
    - allow for
    - allowance
    - alone
    - aloud
    - alphabetically
    - already
    - also
    - alter
    - alternative
    - ambit
    - amenities
    - amicable
    - amiss
    * * *
    pron relativo
    1. (sujeto) [persona] who, that;
    [cosa] that, which;
    la mujer que me saluda the woman (who o that is) waving to me;
    el que me lo compró the one o person who bought it from me;
    el hombre, que decía llamarse Simón, era bastante sospechoso the man, who said he was called Simón, seemed rather suspicious;
    ¿hay alguien que tenga un encendedor? does anyone have a lighter?;
    la moto que me gusta the motorbike (that) I like;
    hace natación, que es muy sano she swims, which is very good for your health;
    la salsa fue lo que más me gustó the sauce was the bit I liked best;
    el que más y el que menos every last one of us/them, all of us/them without exception
    2. (complemento directo) (se puede omitir en inglés) [persona] who, Formal whom;
    [cosa] that, which;
    el hombre que conociste ayer the man (who o whom) you met yesterday;
    la persona/el lugar que estás buscando the person/the place you're looking for;
    eres de los pocos a los que invitaron you're one of the few people (who) they invited;
    esa casa es la que o [m5] esa es la casa que me quiero comprar that house is the one (that) I want to buy, that's the house (that) I want to buy;
    eso es todo lo que sé that's all o everything I know
    3. (complemento indirecto) (se puede omitir en inglés)
    al que, a la que, a los/las que (to) who, Formal (to) whom;
    ese es el chico al que presté dinero that's the boy (who) I lent some money to, that's the boy (to) whom I lent some money
    4. (complemento circunstancial)
    la playa a la que fui the beach where I went, the beach I went to;
    la mujer con/de la que hablas the woman (who) you are talking to/about;
    la mesa en la que escribes the table on which you are writing, the table you are writing on;
    la manera o [m5] forma en que lo dijo the way (in which) she said it;
    (en) que [indicando tiempo] when;
    el día (en) que me fui the day (when) I left;
    el año (en) que nos conocimos the year (when) we first met
    5. [en frases]
    en lo que tú te arreglas, yo recojo la cocina I'll tidy the kitchen up while you're getting ready
    conj
    1. (con oraciones de sujeto) that;
    es importante que me escuches it's important that you listen to me, it's important for you to listen to me;
    que haya pérdidas no significa que vaya a haber despidos the fact that we've suffered losses doesn't mean anyone is going to lose their job;
    sería mejor que no se lo dijeras it would be better if you didn't tell her;
    se suponía que era un secreto it was supposed to be a secret
    2. (con oraciones de complemento directo) that;
    me ha confesado que me quiere he has told me that he loves me;
    creo que no iré I don't think (that) I'll go;
    procura que no se te escape el perro try and make sure (that) the dog doesn't get away from you;
    intentamos que todos estén contentos we try to keep everybody happy;
    me dijeron que me quedara en casa they told me to stay at home;
    me dijeron que dónde iba they asked me where I was going
    3. (después de preposición)
    estoy convencido de que es cierto I'm convinced (that) it's true;
    con que esté listo el jueves es suficiente as long as it's ready by Thursday, that'll be fine;
    estoy en contra de que siga en el cargo I'm opposed to him continuing in his job;
    sin que nadie se entere without anyone realizing;
    el hecho de que… the fact that…
    4. (comparativo) than;
    es más rápido que tú he's quicker than you;
    alcanza la misma velocidad que un tren convencional it can go as fast as a conventional train;
    trabaja el doble de horas que yo she works twice as many hours as me;
    antes morir que vivir la guerra otra vez I'd rather die than live through the war again
    5. [indica causa, motivo]
    hemos de esperar, que todavía no es la hora we'll have to wait, (as) it isn't time yet;
    no quiero café, que luego no duermo I won't have any coffee, it stops me from sleeping;
    baja la voz, que nos van a oír lower your voice or they'll hear us;
    el dólar ha subido, que lo oí en la radio the dollar has gone up, I heard it on the radio
    6. [indica consecuencia] that;
    tanto me lo pidió que se lo di he asked me for it so insistently that I gave it to him;
    ¡esta habitación huele que apesta! this room stinks!;
    mira si es grande que no cabe por la puerta it's so big it won't go through the door
    7. [indica finalidad] so (that);
    ven aquí que te vea come over here so (that) I can see you
    8. [indica deseo, mandato] that;
    espero que te diviertas I hope (that) you have fun;
    ¡que te diviertas! have fun!;
    quiero que lo hagas I want you to do it;
    Fam
    ¡que se vaya a la porra! she can go to hell!;
    por favor, que nadie se mueva de aquí please don't anybody go away from here;
    ¡que llamen a un médico! get them to call a doctor!
    9. [para reiterar, hacer hincapié]
    ¡que te doy un bofetón! do that again and I'll slap you!;
    ¿no vas a venir? – ¡que sí! aren't you coming? – of course I am!;
    ¿pero de verdad no quieres venir? – ¡que no! but do you really not want to come? – definitely not!;
    ¡que me dejes! just leave me alone!;
    ¡que pases te digo! but do come in, please!
    10. [para expresar contrariedad, enfado]
    ¡que tenga una que hacer estas cosas a sus años! that she should have to do such things at her age!
    11. (en oraciones interrogativas) [para expresar reacción a lo dicho]
    ¿que quiere venir? pues que venga so she wants to come? then let her;
    ¿que te han despedido? [con tono de incredulidad] you're telling me they've sacked you?;
    ¿cómo que dónde está? ¡donde siempre! what do you mean where is it? it's where it always is!
    12. [para explicar]
    es que… the thing is (that)…, it's just (that)…;
    es que yo ya tengo perro the thing is (that) o it's just (that) I already have a dog;
    ¿es que te da vergüenza? are you embarrassed (or what)?, is it that you're embarrassed?
    13. [indica hipótesis] if;
    que no quieres hacerlo, pues no pasa nada it doesn't matter if you don't want to do it;
    ¿que llueve? nos quedamos en casa if it rains, we'll just stay at home;
    ¿tú que él qué harías? what would you do if you were him o (if you were) in his shoes?
    14. [indica disyunción] or;
    quieras que no, harás lo que yo mando you'll do what I tell you, whether you like it or not;
    han tenido algún problema que otro they've had the odd problem
    15. [indica reiteración]
    estuvieron charla que te charla toda la mañana they were chatting o esp Br nattering away all morning;
    se pasó el día llora que te llora she cried and cried all day, she didn't stop crying all day
    * * *
    I pron rel sujeto: persona who, that; cosa which, that; complemento: persona that, whom fml ; cosa that, which;
    el coche que ves the car you can see, the car that o which you can see;
    el que the one that;
    la que the one that;
    lo que what
    II conj that;
    lo mismo que tú the same as you;
    ¡que entre! tell him to come in;
    ¡que descanses! sleep well;
    ¡que sí! I said yes;
    ¡que no! I said no;
    es que … the thing is …;
    yo que tú if I were you;
    ¡que no se repita! make sure it doesn’t happen again!;
    ¡que me pase esto a mí! I can’t believe this is happening to me!;
    eso sí que no definitely not!;
    * * *
    qué adv
    : how, what
    ¡qué bonito!: how pretty!
    qué adj
    : what, which
    ¿qué hora es?: what time is it?
    qué pron
    : what
    ¿qué quieres?: what do you want?
    que conj
    1) : that
    dice que está listo: he says that he's ready
    espero que lo haga: I hope that he does it
    2) : than
    más que nada: more than anything
    ¡que entre!: send him in!
    ¡que te vaya bien!: I wish you well!
    ¡cuidado, que te caes!: be careful, you're about to fall!
    no provoques al perro, que te va a morder: don't provoke the dog or (else) he'll bite
    5)
    es que : the thing is that, I'm afraid that
    6)
    yo que tú : if I were you
    que pron
    1) : who, that
    la niña que viene: the girl who is coming
    2) : whom, that
    los alumnos que enseñé: the students that I taught
    3) : that, which
    el carro que me gusta: the car that I like
    4)
    el (la, lo, las, los) que el, la, lo, los
    * * *
    que1 conj
    En las exclamaciones y algunas otras construcciones, que no se traduce
    ¡que lo pases bien! enjoy yourself! / have a good time!
    ahora no voy, que es demasiado tarde I'm not going now, it's too late
    dame la chaqueta, que te la cuelgue give me your jacket, I'll hang it up for you
    ¿a que...? I bet...
    ¿a que no sabes a quién vi ayer? I bet you don't know who I saw yesterday
    que2 pron
    el ganador, que tiene 25 años, es periodista the winner, who is 25, is a journalist who puede omitirse cuando va seguido del sujeto de un verbo
    la casa, que estaba vacía, se quemó the house, which was empty, burnt down which puede omitirse cuando va seguido del sujeto de un verbo

    Spanish-English dictionary > que

  • 5 uña

    adj.
    one.
    art.
    1 one.
    2 sole, only.
    3 closely resembling the same (idéntico).
    4 it is used relatively or to supply a name.
    Uno a otro one another, reciprocally
    Todo es uno it is all the same; it is foreign to the point
    Uno por uno one and then another: used to mark the distinction more forcibly
    Una y no más never, no more
    Ser para en una to be well matched: applied to a married couple
    Ir a una to act of the same accord, or to the same end
    Uno dijo it was said, or one said.
    5 an, a.
    pron.
    one, oneself, one woman.
    pres.subj.
    1st person singular (yo) Present Subjunctive of Spanish verb: unir.
    * * *
    1 nail (del dedo) fingernail; (del dedo del pie) toenail
    2 (garra) claw; (pezuña) hoof
    \
    arreglarse las uñas to manicure one's nails
    estar de uñas figurado to be at daggers drawn
    hacerse las uñas to do one's nails
    ser uña y carne to be inseparable
    * * *
    1. f., (m. - uno) 2. = un 3. = uno
    * * *
    PRON
    1)

    es la una(=hora) it's one o'clock

    ¡a la una, a las dos, a las tres! — [antes de empezar algo] one, two, three!; [en subasta] going, going, gone!; (Dep) ready, steady, go!

    2) [enfático]
    a) (=pelea, paliza)
    b) (=mala pasada)
    3) [enfático]

    ¡había una de gente! — what a crowd there was!

    * * *
    pronombre ( ver tb un, uno)
    a) (fam) ( mala pasada)
    b) (fam) (paliza, bofetada, etc)

    había una de gente...! — there was such a crowd (colloq)

    d)
    e)

    a la una, a las dos, a las tres! — ready, steady, go!

    * * *
    = claw, nail, fingernail.
    Ex. The dragon had very long claws and a great many teeth so she felt that it ought to be treated with respect.
    Ex. Occasionally we find inverted headings, giving a small measure of grouping in the alphabetical section: nails; nails, INGROWN; nails, MALFORMED.
    Ex. One quarter inch fingernail size receiver holds 50 times more optical and electronic components than ever previously assembled on a chip.
    ----
    * arreglarse las uñas = manicure.
    * arreglo de uñas = manicuring.
    * comerse las uñas = bite + Posesivo + fingers, bite + Posesivo + fingernails.
    * con las uñas fuera = knives-out.
    * esmalte de uñas = fingernail polish, nail polish.
    * lima de uñas = emery board, nail file.
    * luchar con uñas y dientes = fight + tooth and nail.
    * morderse las uñas = bite + Posesivo + fingers, bite + Posesivo + fingernails.
    * mordiéndose las uñas = on tenterhooks.
    * uña del pie = toenail.
    * uña encarnada = ingrown (toe)nail.
    * * *
    pronombre ( ver tb un, uno)
    a) (fam) ( mala pasada)
    b) (fam) (paliza, bofetada, etc)

    había una de gente...! — there was such a crowd (colloq)

    d)
    e)

    a la una, a las dos, a las tres! — ready, steady, go!

    * * *
    = claw, nail, fingernail.

    Ex: The dragon had very long claws and a great many teeth so she felt that it ought to be treated with respect.

    Ex: Occasionally we find inverted headings, giving a small measure of grouping in the alphabetical section: nails; nails, INGROWN; nails, MALFORMED.
    Ex: One quarter inch fingernail size receiver holds 50 times more optical and electronic components than ever previously assembled on a chip.
    * arreglarse las uñas = manicure.
    * arreglo de uñas = manicuring.
    * comerse las uñas = bite + Posesivo + fingers, bite + Posesivo + fingernails.
    * con las uñas fuera = knives-out.
    * esmalte de uñas = fingernail polish, nail polish.
    * lima de uñas = emery board, nail file.
    * luchar con uñas y dientes = fight + tooth and nail.
    * morderse las uñas = bite + Posesivo + fingers, bite + Posesivo + fingernails.
    * mordiéndose las uñas = on tenterhooks.
    * uña del pie = toenail.
    * uña encarnada = ingrown (toe)nail.

    * * *
    (ver tb un, uno1 (↑ uno (1)), uno2 (↑ uno (2)))
    1 ( fam)
    (mala pasada): me hizo una gordísima she played a really dirty trick on me ( colloq)
    2 ( fam)
    (paliza, bofetada, etc): te voy a dar una you're going to get a good thumping ( o whack etc) ( colloq)
    3 ( fam)
    (con valor ponderativo): ¡había una de gente …! there was such a crowd!, there were so many people!
    4
    a una together
    tiremos todos a una let's all pull together
    5
    a la una, a las dos, ¡a las tres! ready, steady, go!
    * * *

     

    Del verbo unir: ( conjugate unir)

    una es:

    1ª persona singular (yo) presente subjuntivo

    3ª persona singular (él/ella/usted) presente subjuntivo

    3ª persona singular (él/ella/usted) imperativo

    Multiple Entries:
    una    
    unir    
    uña
    una pronombre ( ver tb
    un, uno): a la uña, a las dos, ¡a las tres! ready, steady, go!

    unir ( conjugate unir) verbo transitivo
    1
    a) cables to join;

    (con cola, pegamento) to stick … together;
    esfuerzos to combine
    b) [sentimientos/intereses] to unite

    c)características/cualidades/estilos to combine;

    uña algo a algo to combine sth with sth
    2 ( comunicar) ‹ lugares to link
    3 ( fusionar) ‹empresas/organizaciones to merge
    unirse verbo pronominal
    1 ( aliarse) [personas/colectividades] to join together;

    2 ( juntarse) [ caminos] to converge, meet
    3 ( fusionarse) [empresas/organizaciones] to merge
    uña sustantivo femenino
    a) (Anat) ( de la mano) nail, fingernail;

    ( del pie) nail, toenail;
    arreglarse or hacerse las uñas ( refl) to do one's nails;
    ( caus) to have one's nails done
    b) (de oso, gato) claw;

    (de caballo, oveja) hoof
    uno,-a
    I adjetivo
    1 (cardinal) one
    una manzana y dos limones, one apple and two lemons
    necesito unas zapatillas, I need a pair of slippers
    unos árboles, some trees
    2 (ordinal) first
    el uno de cada mes, the first of every month
    II pron one: falta uno más, we need one more
    hubo uno que dijo que no, there was one person who said no
    vi unas de color verde, I saw some green ones
    uno de ellos, one of them
    unos cuantos, a few: unos cuantos nos arriesgamos, some of us took the chance
    el uno al otro, each other
    III sustantivo femenino
    1 (hora) comimos a la una, we had lunch at one o'clock
    2 (impers) you, one: uno tiene que..., you have to...
    IV m Mat one
    un, una
    I art indet
    1 a
    una azafata, a hostess
    (antes de vocal) an
    un paraguas, an umbrella
    2 unos,-as, some: pasamos unos días en la playa, we spent some days by the sea
    II adj (cardinal) one: solo queda una, there is only one
    un kilo de azúcar, one kilo of sugar ➣ tb uno,-a
    unir verbo transitivo
    1 (cables, conexiones) to join, unite
    2 (esfuerzos, intereses) to join
    (asociar, fusionar) unieron sus empresas, they merged their companies
    3 (comunicar) to link: ese camino une las dos aldeas, that path links the two villages
    uña sustantivo femenino
    1 (de una persona) nail
    (de la mano) fingernail
    (del pie) toenail
    2 (de animal: en la garra, la zarpa) claw
    (casco, pezuña) hoof
    ♦ Locuciones: defender con uñas y dientes, to defend tooth and nail o to defend firmly
    ponerse de uñas con alguien, to get very angry with sb
    familiar ser uña y carne, to be as thick as thieves
    ' uña' also found in these entries:
    Spanish:
    A
    - abajo
    - abanderar
    - abandonar
    - abatimiento
    - aberración
    - abertura
    - abierta
    - abierto
    - abismal
    - abogar
    - abono
    - abordar
    - aborregarse
    - abotargarse
    - abotonar
    - abrir
    - abrazar
    - abrazarse
    - abreviar
    - abrigar
    - abrigada
    - abrigado
    - abrigo
    - abrochar
    - abultar
    - aburrirse
    - abusar
    - abusiva
    - abusivo
    - academia
    - acaparar
    - acartonarse
    - accidentada
    - accidentado
    - accionariado
    - aceitunada
    - aceitunado
    - acento
    - achantarse
    - aclimatarse
    - acoger
    - acogerse
    - acogida
    - acolchar
    - acometer
    - acompañar
    - acordar
    - acta
    - actitud
    English:
    A
    - abandon
    - ablaze
    - about
    - absent
    - absurd
    - accomplished
    - accomplishment
    - account
    - account for
    - accumulate
    - accusation
    - acknowledge
    - acoustic
    - acquire
    - act
    - act on
    - activity
    - acute
    - add on
    - addicted
    - address
    - adjourn
    - adjust
    - adjustment
    - administration
    - admire
    - admit
    - adopt
    - advance
    - advantage
    - after
    - again
    - against
    - agency
    - agent
    - aggressive
    - alleged
    - alliance
    - allow
    - allowance
    - alone
    - aloud
    - amass
    - ambush
    - amenities
    - amid
    - amorphous
    - announce
    - annoy
    * * *
    una2
    nf
    1.
    la una [hora] one o'clock;
    ver también tres
    2.
    a una [a la vez, juntos] together;
    todos a una [a la vez] everyone at once
    pron
    Fam [con valor enfático]
    lleva paraguas, que está cayendo una… take your umbrella, Br it's tipping (it) down o US it's pouring rain;
    dijo una de tonterías she talked such a load of rubbish;
    te va a caer una buena como no apruebes you'll really be in for it if you fail;
    ver también uno
    * * *
    un, una
    art indet a; antes de vocal y h muda an;
    unos coches/pájaros some cars/birds
    * * *
    uña nf
    1) : fingernail, toenail
    2) : claw, hoof, stinger
    * * *
    uña n
    1. (de la mano) nail / fingernail
    2. (del pie) nail / toenail
    3. (de gato) claw
    4. (de caballo) hoof [pl. hooves]

    Spanish-English dictionary > uña

  • 6 uña

    Del verbo unir: ( conjugate unir) \ \
    una es: \ \
    1ª persona singular (yo) presente subjuntivo
    3ª persona singular (él/ella/usted) presente subjuntivo
    3ª persona singular (él/ella/usted) imperativo
    Multiple Entries: una     unir     uña
    una pronombre ( ver tb
    un, uno): a la uña, a las dos, ¡a las tres! ready, steady, go!

    unir ( conjugate unir) verbo transitivo 1
    a) cables to join;
    (con cola, pegamento) to stick … together; ‹ esfuerzos to combine
    b) [sentimientos/intereses] to unite
    c)características/cualidades/estilos to combine;
    uña algo a algo to combine sth with sth 2 ( comunicar) ‹ lugares to link 3 ( fusionar) ‹empresas/organizaciones to merge unirse verbo pronominal 1 ( aliarse) [personas/colectividades] to join together; 2 ( juntarse) [ caminos] to converge, meet 3 ( fusionarse) [empresas/organizaciones] to merge
    uña sustantivo femenino
    a) (Anat) ( de la mano) nail, fingernail;
    ( del pie) nail, toenail; arreglarse or hacerse las uñas ( refl) to do one's nails; ( caus) to have one's nails done
    b) (de oso, gato) claw;
    (de caballo, oveja) hoof
    uno,-a
    I adjetivo
    1 (cardinal) one
    una manzana y dos limones, one apple and two lemons
    necesito unas zapatillas, I need a pair of slippers
    unos árboles, some trees
    2 (ordinal) first
    el uno de cada mes, the first of every month
    II pron one: falta uno más, we need one more
    hubo uno que dijo que no, there was one person who said no
    vi unas de color verde, I saw some green ones
    uno de ellos, one of them
    unos cuantos, a few: unos cuantos nos arriesgamos, some of us took the chance
    el uno al otro, each other
    III sustantivo femenino
    1 (hora) comimos a la una, we had lunch at one o'clock
    2 (impers) you, one: uno tiene que..., you have to...
    IV m Mat one
    un, una
    I art indet
    1 a
    una azafata, a hostess (antes de vocal) an
    un paraguas, an umbrella
    2 unos,-as, some: pasamos unos días en la playa, we spent some days by the sea
    II adj (cardinal) one: solo queda una, there is only one
    un kilo de azúcar, one kilo of sugar ➣ tb uno,-a
    unir verbo transitivo
    1 (cables, conexiones) to join, unite
    2 (esfuerzos, intereses) to join (asociar, fusionar) unieron sus empresas, they merged their companies
    3 (comunicar) to link: ese camino une las dos aldeas, that path links the two villages
    uña sustantivo femenino
    1 (de una persona) nail (de la mano) fingernail (del pie) toenail
    2 (de animal: en la garra, la zarpa) claw (casco, pezuña) hoof Locuciones: defender con uñas y dientes, to defend tooth and nail o to defend firmly
    ponerse de uñas con alguien, to get very angry with sb familiar ser uña y carne, to be as thick as thieves ' uña' also found in these entries: Spanish: A - abajo - abanderar - abandonar - abatimiento - aberración - abertura - abierta - abierto - abismal - abogar - abono - abordar - aborregarse - abotargarse - abotonar - abrir - abrazar - abrazarse - abreviar - abrigar - abrigada - abrigado - abrigo - abrochar - abultar - aburrirse - abusar - abusiva - abusivo - academia - acaparar - acartonarse - accidentada - accidentado - accionariado - aceitunada - aceitunado - acento - achantarse - aclimatarse - acoger - acogerse - acogida - acolchar - acometer - acompañar - acordar - acta - actitud English: A - abandon - ablaze - about - absent - absurd - accomplished - accomplishment - account - account for - accumulate - accusation - acknowledge - acoustic - acquire - act - act on - activity - acute - add on - addicted - address - adjourn - adjust - adjustment - administration - admire - admit - adopt - advance - advantage - after - again - against - agency - agent - aggressive - alleged - alliance - allow - allowance - alone - aloud - amass - ambush - amenities - amid - amorphous - announce - annoy

    English-spanish dictionary > uña

  • 7 una

    Del verbo unir: ( conjugate unir) \ \
    una es: \ \
    1ª persona singular (yo) presente subjuntivo
    3ª persona singular (él/ella/usted) presente subjuntivo
    3ª persona singular (él/ella/usted) imperativo
    Multiple Entries: una     unir     uña
    una pronombre ( ver tb
    un, uno): a la una, a las dos, ¡a las tres! ready, steady, go!

    unir ( conjugate unir) verbo transitivo 1
    a) cables to join;
    (con cola, pegamento) to stick … together; ‹ esfuerzos to combine
    b) [sentimientos/intereses] to unite
    c)características/cualidades/estilos to combine;
    una algo a algo to combine sth with sth 2 ( comunicar) ‹ lugares to link 3 ( fusionar) ‹empresas/organizaciones to merge unirse verbo pronominal 1 ( aliarse) [personas/colectividades] to join together; 2 ( juntarse) [ caminos] to converge, meet 3 ( fusionarse) [empresas/organizaciones] to merge
    uña sustantivo femenino
    a) (Anat) ( de la mano) nail, fingernail;
    ( del pie) nail, toenail; arreglarse or hacerse las unas ( refl) to do one's nails; ( caus) to have one's nails done
    b) (de oso, gato) claw;
    (de caballo, oveja) hoof
    uno,-a
    I adjetivo
    1 (cardinal) one
    una manzana y dos limones, one apple and two lemons
    necesito unas zapatillas, I need a pair of slippers
    unos árboles, some trees
    2 (ordinal) first
    el uno de cada mes, the first of every month
    II pron one: falta uno más, we need one more
    hubo uno que dijo que no, there was one person who said no
    vi unas de color verde, I saw some green ones
    uno de ellos, one of them
    unos cuantos, a few: unos cuantos nos arriesgamos, some of us took the chance
    el uno al otro, each other
    III sustantivo femenino
    1 (hora) comimos a la una, we had lunch at one o'clock
    2 (impers) you, one: uno tiene que..., you have to...
    IV m Mat one
    un, una
    I art indet
    1 a
    una azafata, a hostess (antes de vocal) an
    un paraguas, an umbrella
    2 unos,-as, some: pasamos unos días en la playa, we spent some days by the sea
    II adj (cardinal) one: solo queda una, there is only one
    un kilo de azúcar, one kilo of sugar ➣ tb uno,-a
    unir verbo transitivo
    1 (cables, conexiones) to join, unite
    2 (esfuerzos, intereses) to join (asociar, fusionar) unieron sus empresas, they merged their companies
    3 (comunicar) to link: ese camino une las dos aldeas, that path links the two villages
    uña sustantivo femenino
    1 (de una persona) nail (de la mano) fingernail (del pie) toenail
    2 (de animal: en la garra, la zarpa) claw (casco, pezuña) hoof Locuciones: defender con uñas y dientes, to defend tooth and nail o to defend firmly
    ponerse de uñas con alguien, to get very angry with sb familiar ser uña y carne, to be as thick as thieves ' una' also found in these entries: Spanish: A - abajo - abanderar - abandonar - abatimiento - aberración - abertura - abierta - abierto - abismal - abogar - abono - abordar - aborregarse - abotargarse - abotonar - abrir - abrazar - abrazarse - abreviar - abrigar - abrigada - abrigado - abrigo - abrochar - abultar - aburrirse - abusar - abusiva - abusivo - academia - acaparar - acartonarse - accidentada - accidentado - accionariado - aceitunada - aceitunado - acento - achantarse - aclimatarse - acoger - acogerse - acogida - acolchar - acometer - acompañar - acordar - acta - actitud English: A - abandon - ablaze - about - absent - absurd - accomplished - accomplishment - account - account for - accumulate - accusation - acknowledge - acoustic - acquire - act - act on - activity - acute - add on - addicted - address - adjourn - adjust - adjustment - administration - admire - admit - adopt - advance - advantage - after - again - against - agency - agent - aggressive - alleged - alliance - allow - allowance - alone - aloud - amass - ambush - amenities - amid - amorphous - announce - annoy

    English-spanish dictionary > una

  • 8 manco

    adj.
    one-handed, one-armed.
    f. & m.
    one-handed person.
    pres.indicat.
    1st person singular (yo) present indicative of spanish verb: mancar.
    * * *
    1 (sin un brazo) one-armed; (sin brazos) armless; (sin una mano) one-handed; (sin manos) without hands
    nombre masculino,nombre femenino
    1 (sin brazo) one-armed person; (sin brazos) armless person; (sin mano) one-handed person; (sin manos) person with no hands
    \
    no ser manco,-a / no quedarse manco,-a familiar (bueno) to be pretty useful 2 (lanzado) not to be backward
    * * *
    manco, -a
    1. ADJ
    1) [de una mano] one-handed; [de un brazo] one-armed; (=sin brazos) armless
    2) (=incompleto) half-finished
    3) (=defectuoso) defective, faulty
    4)

    Alarcos, jugador que tampoco es manco — Alarcos, who is a pretty useful player himself

    2.
    SM / F [de una mano] one-handed person; [de un brazo] one-armed person; (=sin brazos) armless person, person with no arms
    3.
    SM Cono Sur (=caballo) nag
    * * *
    - ca adjetivo

    es manco de un brazo/una mano — he only has one arm/hand

    no ser manco — (fam) ( para robar) to be light-fingered; ( ser habilidoso) to be useful (colloq)

    * * *
    Ex. Eventually adding more players -- all one-armed individuals -- the group played violins, cellos, guitars, piano and drums.
    * * *
    - ca adjetivo

    es manco de un brazo/una mano — he only has one arm/hand

    no ser manco — (fam) ( para robar) to be light-fingered; ( ser habilidoso) to be useful (colloq)

    * * *

    Ex: Eventually adding more players -- all one-armed individuals -- the group played violins, cellos, guitars, piano and drums.

    * * *
    manco1 -ca
    es manco de un brazo/una mano he only has one arm/hand
    quedó manco del brazo derecho he lost his right arm
    hazte la cama que no eres manco ( fam); make your bed, you're not an invalid ( colloq)
    no ser manco ( fam) (para robar) to be light-fingered; (ser habilidoso) to be useful ( colloq)
    este lanzador tampoco es manco this pitcher is pretty useful o is no slouch ( colloq)
    ella me pegó primero — bueno, tú tampoco eres manco she hit me first — well, you're pretty good at hitting people yourself ( colloq)
    manco2 -ca
    masculine, feminine
    A
    (persona): el manco que pide limosna en la esquina the man with one arm who begs on the corner
    B
    * * *

    Del verbo mancar: ( conjugate mancar)

    manco es:

    1ª persona singular (yo) presente indicativo

    mancó es:

    3ª persona singular (él/ella/usted) pretérito indicativo

    manco
    ◊ -ca adjetivo: es manco de un brazo/una mano he only has one arm/hand

    manco,-a
    I adjetivo
    1 (sin brazo) one-armed
    (sin mano) one-handed
    2 (sin brazos) armless
    (sin manos) handless
    3 (incompleto) incomplete
    II m,f (sin mano) one-handed person
    (sin brazo) one-armed person
    (sin brazos) armless person
    (sin manos) handless person
    ♦ Locuciones: no ser manco, to be useful: Jesús no es manco arreglando televisores, Jesus is an expert when it comes to mending television sets

    ' manco' also found in these entries:
    Spanish:
    manca
    English:
    one-armed
    - one
    * * *
    manco, -a
    adj
    1. [sin una mano] one-handed;
    [sin un brazo] one-armed;
    se quedó manco del brazo derecho he lost his right arm;
    Fam
    no ser manco: empezó insultando ella, pero él tampoco es manco she started the insults, but he gave as good as he got;
    Fam
    no ser manco para o [m5] en algo to be pretty good o Br a dab hand at sth
    2. [incompleto] imperfect, defective
    nm,f
    [sin una mano] one-handed person; [sin un brazo] one-armed person el manco de Lepanto = nickname given to Miguel de Cervantes
    * * *
    adj de mano one-handed; de brazo one-armed;
    quedarse manco fig fam be pretty useful
    * * *
    manco, -ca adj
    : one-armed, one-handed
    * * *
    manco adj

    Spanish-English dictionary > manco

  • 9 faltar

    v.
    1 to lack, to be missing, to have not enough.
    Me falta comida I lack food.
    Me falta comida I lack food.
    Falta un tornillo A screw is missing.
    2 to be lacking, to be needed.
    falta aire there's not enough air
    falta sal it needs a bit of salt
    3 to be necessary, to have yet to, to have still to. (hacer falta).
    me falta tiempo I need time
    para que su felicidad fuera completa sólo faltaba que viniera su hijo all it needed to make her happiness complete was for her son to arrive
    ¡lo que me faltaba! that's all I needed!
    sólo le faltó ponerse a llorar he did everything but burst into tears
    Me falta terminar esto I have still to finish this.
    4 to be absent or missing (estar ausente).
    falta Elena Elena is missing
    el día que yo falte when I have passed on
    Falta María Mary is absent.
    5 to offend.
    Me faltó mi hermana My sister offended me.
    Me faltó mi hermano My brother offended me.
    6 to omit, to skip.
    7 to become scarce for.
    Me faltó el dinero Money became scarce for me.
    Me faltó el dinero Money became scarce for me.
    8 to be not enough.
    Falta comida There is not enough food.
    9 to be yet to.
    Falta barrer There is yet to sweep.
    10 to be offended.
    Se me faltó I was offended.
    * * *
    1 (no estar una cosa) to be missing; (una persona) to be absent
    ¿quién falta? who's missing?
    mañana a las tres, ¡no faltes! tomorrow at three, be sure to come!
    2 (haber poco) to be lacking, be needed
    falta (más) leche we need (more) milk, there isn't enough milk
    3 (no tener) to lack, not have (enough)
    4 (quedar) to remain, be left
    ¿cuánto falta para Alicante? how much further is it to Alicante?
    falta poco para que... it won't be long till...
    5 (no respetar) to insult, be rude to
    \
    faltar a la verdad not to tell the truth, lie
    faltar a su deber to fail in one's duty
    faltar a su palabra to break one's word
    faltar a su promesa not to keep one's promise
    faltar al respeto a alguien to be rude to somebody, insult somebody
    faltar en los pagos not to keep up with the payments
    ¡lo que me (te, le, etc) faltaba! that's all I (you, he, etc) needed!
    ¡no faltaba más! (por supuesto) of course!, but of course! 2 (por supuesto que no) absolutely not!
    ¡sólo me (te, le, etc) faltaba eso! that's all I (you, he, etc) needed!
    * * *
    verb
    3) be unfaithful, break
    * * *
    VI
    1) (=no haber suficiente)

    faltar algo a algn, le falta todavía un impreso — you still need another form

    ¿te falta dinero? — do you need any money?

    2) (=no estar) to be missing

    ¿quién falta? — who's missing?, who's not here?

    no podemos irnos, falta Manolo — we can't go, Manolo isn't here yet

    no faltar, un desayuno en el que no faltan los huevos y el beicon — a breakfast which doesn't fail to include eggs and bacon

    no falta quien opina que... — there are those who think that...

    3) (=no ir)

    ¡no faltaré! — I'll be there!

    faltar a una cita[de negocios] to miss an appointment, not to turn up for an appointment; [con amigo] not to turn up for a date

    faltar a claseto miss school

    faltar al trabajoto be off work

    4) (=quedar)

    falta todavía bastante por hacer — there is still quite a lot to be done, quite a lot remains to be done

    falta mucho todavía — there's plenty of time to go yet

    ¿falta mucho? — is there long to go?

    ¿te falta mucho? — will you be long?

    faltar para algo, faltan tres semanas para las elecciones — there are three weeks to go to the election, the election is three weeks off

    faltan cinco para las siete LAm it's five to seven

    falta poco para las ocho — it's nearly eight o'clock, it's getting on for eight o'clock

    5) (=estar a punto de)
    6) (=insultar)

    ¡sin faltar!, ¿eh? — keep it polite, right?

    faltar a algn(=ofender) to offend sb; (=ser infiel a) to be unfaithful to sb; (=no apoyar) to fail sb

    faltar a algn al respeto — to be rude to sb, be disrespectful to sb

    7) (=no cumplir)

    faltar en algo, faltar en los pagos — to default on one's payments

    decencia 1), palabra 4), promesa 1., 1), respeto 1), verdad 1)
    8) euf (=estar muerto)
    * * *
    verbo intransitivo
    1)
    a) ( no estar) to be missing

    ¿quién falta? — who's missing?; (en colegio, reunión de trabajo) who's absent?

    falta de su domicilio — she has been missing from home; (+ me/te/le etc)

    más vale que sobre comida y no que falte — it's better to have too much food than too little; (+ me/te/le etc)

    2) ( quedar)

    yo estoy lista ¿a ti te falta mucho? — I'm ready, will you be long?

    falta poco para las diezit's almost o nearly ten o'clock

    ¿te falta mucho para terminar? — will it take you long to finish?

    ¿falta mucho para que llegue? — will it be long until she arrives?

    nos falta poco para terminar/llegar — we're almost finished/there

    aún falta mucho — ( tiempo) there's plenty of time yet; ( distancia) there's a long way to go yet

    esto es lo único que faltaba! — (iró) that's all I/we needed! (iro)

    no faltaba or faltaría más! — ( respuesta - a un agradecimiento) don't mention it!; (- a una petición) of course, certainly; (- a un ofrecimiento) I wouldn't hear of it!; ( expresando indignación) whatever next!

    3)

    te esperamos, no faltes — we're expecting you, make sure you come

    faltar a algoal colegio/a clase to be absent from something; a una cita to miss something

    faltar a algo: faltó a su promesa/palabra he didn't keep his promise/word; no me faltes al or (CS) el respeto! don't be rude to me; faltas a la verdad — you are not telling the truth

    * * *
    = lack, be lacking, be short of.
    Ex. I think that we have established a communication which we have lacked in the past.
    Ex. The blame was not theirs that they were so lacking in gumption.
    Ex. Libraries are ordinarily short of space for collections, staff, and readers = Generalmente, las bibliotecas andan faltas de espacio para las colecciones, el personal y los lectores.
    ----
    * al que no se puede dejar de faltar = unmissable.
    * empezar a faltar = be in short supply, be at a premium.
    * faltar a clase = play + hooky, skip + class, play + truant, bunk off, bunk + classes, skive, bunk + school.
    * faltar al respeto = disrespect, diss.
    * faltar a una clase = miss + class, cut + class.
    * faltar a una promesa = go back on + Posesivo + promise.
    * faltar de = be absent (from).
    * faltar el canto de un duro para = by the skin of + Posesivo + teeth, come + very close to.
    * faltar el respeto = disrespect, diss.
    * faltar mucho = be a long way off.
    * faltar mucho (para) = there + be + a long way to go (before), have + a long way to go (before).
    * faltar poco (para) = have + a short way to go (before).
    * faltar un poco = be some way off.
    * faltar versatilidad = be a one-trip pony.
    * no faltar el respeto = be civil towards.
    * para que no falte = for good measure.
    * para que no falte de nada = for good measure.
    * para que no vaya a faltar = for good measure.
    * pieza clave que falta = missing piece.
    * trabajo + no faltar = have + Posesivo + work cut out for + Pronombre, have + Posesivo + job cut out for + Pronombre.
    * * *
    verbo intransitivo
    1)
    a) ( no estar) to be missing

    ¿quién falta? — who's missing?; (en colegio, reunión de trabajo) who's absent?

    falta de su domicilio — she has been missing from home; (+ me/te/le etc)

    más vale que sobre comida y no que falte — it's better to have too much food than too little; (+ me/te/le etc)

    2) ( quedar)

    yo estoy lista ¿a ti te falta mucho? — I'm ready, will you be long?

    falta poco para las diezit's almost o nearly ten o'clock

    ¿te falta mucho para terminar? — will it take you long to finish?

    ¿falta mucho para que llegue? — will it be long until she arrives?

    nos falta poco para terminar/llegar — we're almost finished/there

    aún falta mucho — ( tiempo) there's plenty of time yet; ( distancia) there's a long way to go yet

    esto es lo único que faltaba! — (iró) that's all I/we needed! (iro)

    no faltaba or faltaría más! — ( respuesta - a un agradecimiento) don't mention it!; (- a una petición) of course, certainly; (- a un ofrecimiento) I wouldn't hear of it!; ( expresando indignación) whatever next!

    3)

    te esperamos, no faltes — we're expecting you, make sure you come

    faltar a algoal colegio/a clase to be absent from something; a una cita to miss something

    faltar a algo: faltó a su promesa/palabra he didn't keep his promise/word; no me faltes al or (CS) el respeto! don't be rude to me; faltas a la verdad — you are not telling the truth

    * * *
    = lack, be lacking, be short of.

    Ex: I think that we have established a communication which we have lacked in the past.

    Ex: The blame was not theirs that they were so lacking in gumption.
    Ex: Libraries are ordinarily short of space for collections, staff, and readers = Generalmente, las bibliotecas andan faltas de espacio para las colecciones, el personal y los lectores.
    * al que no se puede dejar de faltar = unmissable.
    * empezar a faltar = be in short supply, be at a premium.
    * faltar a clase = play + hooky, skip + class, play + truant, bunk off, bunk + classes, skive, bunk + school.
    * faltar al respeto = disrespect, diss.
    * faltar a una clase = miss + class, cut + class.
    * faltar a una promesa = go back on + Posesivo + promise.
    * faltar de = be absent (from).
    * faltar el canto de un duro para = by the skin of + Posesivo + teeth, come + very close to.
    * faltar el respeto = disrespect, diss.
    * faltar mucho = be a long way off.
    * faltar mucho (para) = there + be + a long way to go (before), have + a long way to go (before).
    * faltar poco (para) = have + a short way to go (before).
    * faltar un poco = be some way off.
    * faltar versatilidad = be a one-trip pony.
    * no faltar el respeto = be civil towards.
    * para que no falte = for good measure.
    * para que no falte de nada = for good measure.
    * para que no vaya a faltar = for good measure.
    * pieza clave que falta = missing piece.
    * trabajo + no faltar = have + Posesivo + work cut out for + Pronombre, have + Posesivo + job cut out for + Pronombre.

    * * *
    faltar [A1 ]
    vi
    A
    1 (no estar) to be missing
    aquí faltan tres recibos there are three receipts missing
    falta dinero de la caja there's some money missing from the till
    ¿estamos todos? — no, falta Inés are we all here? — no, Inés is missing o Inés isn't here
    (+ me/te/le etc): te falta un botón you have a button missing, you're missing a button
    revisen sus bolsos a ver si les falta algo check your bags to see if there's anything missing
    le faltan todos los dientes de abajo he's lost all his bottom teeth
    a esta taza le falta el asa there's no handle on this cup
    a la muñeca le falta un brazo the doll is missing an arm, the doll has an arm missing
    falta de su domicilio desde hace un mes she has been missing from home for a month
    el día que yo falte ¿qué va a ser de este chico? ( euf); what will become of this boy when I'm gone? ( euph)
    2
    (no haber suficiente): no faltará vino there will be plenty of wine, there will be no shortage of wine
    más vale que sobre comida y no que falte it's better to have too much food than too little
    (+ me/te/le etc): me falta el aire I can't breathe
    nos faltó tiempo para terminar we didn't have enough time to finish
    le falta experiencia he lacks experience, he doesn't have enough/any experience
    ganas no me faltan, pero no tengo dinero I'd love to, but I haven't got any money
    (no haber): no falta quien piensa que fue un error there are those who think it was a mistake
    no faltará oportunidad de retribuirles la atención there will be plenty of opportunities to return their kindness
    4
    (hacer falta): le falta alguien que la aconseje she needs someone to advise her
    le falta un objetivo en la vida he needs a goal in life
    B
    (quedar): yo estoy lista ¿a ti te falta mucho? I'm ready, will you be long?
    a la carne le faltarán unos 15 minutos the meat needs another 15 minutes or so
    sólo me falta pasarlo a máquina all I have to do is type it out, I just need to type it out
    el pastel está listo, sólo falta decorarlo the cake is ready, it just needs decorating
    todavía me falta pintar la puerta I still have to paint the door, I've still got the door to paint
    falta poco para Pascua it's not long until Easter
    faltaba poco para las diez it was almost o nearly ten o'clock, it was going on for ten o'clock ( BrE)
    sólo faltan cinco minutos para que empiece la carrera there are just five minutes to go before the race starts
    ¿falta mucho para que llegue la abuela? will it be long until grandma arrives?
    ya falta poco para llegar we're nearly o almost there now
    se puso furioso, poco faltó para que me pegara he got so angry, he nearly hit me
    me faltan tres páginas para terminar el libro I have three pages to go to finish the book
    ¿te falta mucho para terminar? will it take you long to finish?, have you got much more to do?
    todavía faltan muchas cosas por hacer there are still a lot of things to do
    ¡esto es lo único que faltaba! ( iró); that's all I/we needed! ( iro)
    ¡lo que me faltaba por oír! now I've heard everything!
    ¡faltaría or no faltaba más! (en respuestaa un agradecimiento) don't mention it!, you're welcome!; (— a un pedido) of course, certainly; (— a un ofrecimiento, una atención) I wouldn't hear of it!; (expresando indignación) can you imagine!, whatever next!
    pase usted primero — ¡no faltaba más! after you — no, after you!
    C
    1
    (no asistir): te esperamos, no faltes we're expecting you, make sure you come
    faltar A algo to be absent FROM sth
    falta mucho a clase he's often absent (from school), he misses a lot of classes
    esta semana ha faltado dos veces al trabajo she's been off work twice this week, she's stayed home from work twice this week ( AmE)
    nunca falta a una cita he never misses an appointment
    2 (no cumplir) faltar A algo:
    faltó a su promesa/palabra he didn't keep his promise/word, he broke his promise/word
    ¡no le faltes al or (CS) el respeto a tu padre! don't be rude to your father
    no le falté I wasn't rude to him
    faltas a la verdad you are not telling the truth
    * * *

     

    faltar ( conjugate faltar) verbo intransitivo
    1

    ¿quién falta? who's missing?;


    (en colegio, reunión) who's absent?;

    a esta taza le falta el asa there's no handle on this cup


    nos faltó tiempo we didn't have enough time


    les falta cariño they need affection
    2 ( quedar):
    yo estoy lista ¿a ti te falta mucho? I'm ready, will you be long?;

    nos falta poco para terminar we're almost finished;
    me faltan tres páginas para terminar el libro I have three pages to go to finish the book;
    solo me falta pasarlo a máquina all I have to do is type it out;
    falta poco para Navidad it's not long until Christmas;
    faltan cinco minutos para que empiece there are five minutes to go before it starts;
    ¡no faltaba más! ( respuestaa un agradecimiento) don't mention it!;

    (— a una petición) of course, certainly;
    (— a un ofrecimiento) I wouldn't hear of it!
    3
    a) ( no asistir):

    te esperamos, no faltes we're expecting you, make sure you come;

    faltar a algo ‹ al colegio› to be absent from sth;

    a una cita to miss sth;

    ha faltado dos veces al trabajo she's been off work twice
    b) ( no cumplir):


    ¡no me faltes al respeto! don't be rude to me
    faltar verbo intransitivo
    1 (estar ausente) to be missing: falta el jefe, the boss is missing
    2 (no tener) to be lacking: le falta personalidad, he lacks personality
    3 (restar) to be left: aún falta para la Navidad, it's a long time until Christmas
    faltó poco para que ganaran, they very nearly won
    no falta nada por hacer, there's nothing more to be done
    sólo me falta el último capítulo por leer, I've only got the last chapter to read
    4 (no acudir) tu hermano faltó a la cita, your brother didn't turn up/come
    5 (incumplir) eso es faltar a la verdad, that is not telling the truth
    faltar uno a su palabra, to break one's word
    6 (insultar) faltar a alguien, to be rude to someone: ¡sin faltar!, don't be rude!
    (ofender) no era mi intención faltarte al respeto, I didn't mean to be rude to you
    ♦ Locuciones: ¡lo que faltaba!, that's all it needed!
    ¡no faltaba más!, (but) of course!
    ' faltar' also found in these entries:
    Spanish:
    ahogarse
    - quedar
    - respeto
    - tornillo
    English:
    default setting
    - go back on
    - missing
    - unaccounted
    - word
    - absent
    - go
    - hooky
    - miss
    - skip
    - truant
    * * *
    faltar vi
    1. [no haber] to be lacking, to be needed;
    falta aire there's not enough air;
    le falta sal it needs a bit of salt;
    faltó comida there wasn't enough food;
    a esta casa no le falta nada this house lacks nothing o has everything;
    después del robo faltaban dos cuadros after the robbery, two paintings were missing;
    abrí la cartera y me faltaban varios documentos I opened my briefcase and several documents were missing
    2. [estar ausente] to be absent o missing;
    falta Elena Elena is missing;
    el día que yo falte when I have passed on;
    falta de su domicilio desde hace tres semanas she has been missing (from home) for three weeks
    3. [no acudir]
    sólo faltaron mis padres only my parents weren't there o failed to turn up;
    faltar a una cita not to turn up at an appointment;
    ¡no faltes (a la cita)! don't miss it!, be there!;
    ha faltado a clase tres veces esta semana she has been absent o off three days this week;
    últimamente ha faltado mucho al trabajo he's been off work a lot recently, he's had a lot of time off work recently
    4. [no cumplir]
    faltó a su palabra she went back on her word, she broke o didn't keep her word;
    faltó a su obligación he neglected his duty;
    faltó a la verdad she wasn't being truthful, she wasn't telling the truth
    5. [ofender]
    faltar a alguien en algo to offend sb in sth;
    faltar a alguien al respeto to be disrespectful to sb;
    ¡a mí no me faltes!, ¡sin faltar! don't you speak to me like that!
    6. [no tener]
    le faltan las fuerzas he lacks o doesn't have the strength;
    le falta experiencia she lacks experience;
    le falta una mano he has got only one hand;
    al equipo le faltan buenos defensas the team is short of good defenders;
    le falta una pata a la mesa the table is missing a leg;
    me faltan palabras para expresar mi agradecimiento I can't find the words to express my gratitude
    7. [hacer falta]
    me falta tiempo I need time;
    nos va a faltar cerveza we're going to run out of beer, we're not going to have enough beer;
    para que su felicidad fuera completa sólo faltaba que viniera su hijo all it needed to make her happiness complete was for her son to arrive;
    ganas no nos faltan, pero no vamos a poder ir it isn't because we don't want to, but we won't be able to go;
    sólo le faltó ponerse a llorar he did everything but burst into tears;
    ¡lo que me faltaba! that's all I needed!;
    ¡lo que faltaba, otro pinchazo! that's all I needed, another flat tyre!
    8. [quedar]
    falta mucho por hacer there is still a lot to be done;
    falta poco para llenar del todo el camión the truck o Br lorry is almost completely full now;
    sólo te falta firmar all you have to do is sign;
    falta un mes para las vacaciones there's a month to go till the holidays;
    ¿falta mucho para el final? is there long to go?;
    falta poco para las once it's nearly eleven o'clock;
    falta poco para que llegue it won't be long till he arrives, he'll soon be here;
    ¿cuánto falta para Bogotá? how much further is it to Bogota?;
    aún faltan 10 kilómetros there are still 10 kilometres to go;
    faltó poco para que lo matase I very nearly killed him;
    ¿lo mató? – poco faltó did she kill him? – very nearly
    9. Euf [morir] to pass away
    10. [en frases]
    ¡no faltaba o [m5] faltaría más! [asentimiento] of course!;
    [rechazo] that tops it all!, that's a bit much!;
    claro que puedes usar mi teléfono, ¡no faltaba o [m5] faltaría más! of course you can use my telephone, there's no need for you to ask;
    por supuesto que no te dejo ir, ¡faltaría más! of course I'm not letting you go, what can you be thinking of!
    * * *
    v/i
    1 be missing;
    cuando falten mis padres when my parents die
    2 ( quedar)
    :
    falta una hora there’s an hour to go;
    faltan 10 kilómetros there are 10 kilometers to go;
    sólo falta hacer la salsa there’s only the sauce to do;
    falta poco para las diez it’s almost o nearly ten o’clock;
    falta poco para que empiece la película it won’t be long before the film starts, the film will be starting soon;
    faltó poco para que me cayera I almost o nearly fell;
    y por si faltaba algo … and as if that wasn’t enough …
    3
    :
    faltar a be absent from;
    faltar a clase miss class, be absent from class
    4
    :
    faltar a alguien be disrespectful to s.o.;
    faltar a su palabra not keep one’s word
    5
    :
    ¡no faltaba o
    faltaría más! ( por supuesto) certainly!, of course!; (de ninguna manera) certainly not!;
    ¡lo que faltaba! that’s all I/we etc needed!
    * * *
    faltar vi
    1) : to be lacking, to be needed
    me falta ayuda: I need help
    2) : to be absent, to be missing
    3) quedar: to remain, to be left
    faltan pocos días para la fiesta: the party is just a few days away
    4)
    ¡no faltaba más! : don't mention it!, you're welcome!
    * * *
    faltar vb
    1. (no estar) to be missing
    2. (no haber suficiente) not to be enough
    3. (carecer de) to lack
    4. (no acudir) to miss
    5. (quedar tiempo) to be left
    6. (quedar por hacer) to have to do
    7. (ofender, molestar) to be rude
    faltar a tu palabra to break your word [pt. broke; pp. broken]
    no faltaba más / faltaría más (desde luego) of course / certainly (ni pensarlo) no way

    Spanish-English dictionary > faltar

  • 10 help

    help
    1. verb
    1) (to do something with or for someone that he cannot do alone, or that he will find useful: Will you help me with this translation?; Will you please help me (to) translate this poem?; Can I help?; He fell down and I helped him up.) ayudar
    2) (to play a part in something; to improve or advance: Bright posters will help to attract the public to the exhibition; Good exam results will help his chances of a job.) ayudar, contribuir
    3) (to make less bad: An aspirin will help your headache.) ayudar (a calmar), aliviar
    4) (to serve (a person) in a shop: Can I help you, sir?) ayudar, servir
    5) ((with can(not), could (not)) to be able not to do something or to prevent something: He looked so funny that I couldn't help laughing; Can I help it if it rains?) no poder evitar

    2. noun
    1) (the act of helping, or the result of this: Can you give me some help?; Your digging the garden was a big help; Can I be of help to you?) ayuda
    2) (someone or something that is useful: You're a great help to me.) ayuda
    3) (a servant, farmworker etc: She has hired a new help.) criado; asistente; empleado; ayudante
    4) ((usually with no) a way of preventing something: Even if you don't want to do it, the decision has been made - there's no help for it now.) no hay nada que hacer, no hay remedio, no hay vuelta atrás
    - helpful
    - helpfully
    - helpfulness
    - helping
    - helpless
    - helplessly
    - helplessness
    - help oneself
    - help out

    help1 interj ¡socorro!
    help2 n ayuda
    do you need any help? ¿necesitas ayuda?
    help3 vb ayudar
    can I help you? ¿puedo ayudarte?
    can't help... no poder evitar...
    help yourself! ¡sírvete tú mismo!
    tr[help]
    1 (gen) ayuda
    2 (servant) asistenta, criada
    1 ¡socorro!
    1 (gen) ayudar
    can you help us? ¿nos puedes ayudar?
    can I help you? ¿qué desea?, ¿le puedo servir en algo?
    2 (be of use) ayudar, servir
    3 (to relieve) aliviar
    4 (avoid) evitar
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    I «(he etc)» can't help it (I can't stop myself) no puedo (puede etc) evitarlo 2 (not my fault) no es culpa mía (suya etc)
    I couldn't help «+ ger» no pude por menos que + inf
    it can't be helped no hay nada que hacer
    to help oneself servirse a sí mismo,-a
    help yourself! ¡sírvete tú mismo!
    help ['hɛlp] vt
    1) aid, assist: ayudar, auxiliar, socorrer, asistir
    2) alleviate: aliviar
    3) serve: servir
    help yourself!: ¡sírvete!
    4) avoid: evitar
    it can't be helped: no lo podemos evitar, no hay más remedio
    I couldn't help smiling: no pude menos que sonreír
    help n
    1) assistance: ayuda f
    help!: ¡socorro!, ¡auxilio!
    2) staff: personal m (en una oficina), servicio m doméstico
    n.
    apoyo s.m.
    asistencia s.f.
    auxilio s.m.
    ayuda s.f.
    favor s.m.
    mano s.f.
    redención s.f.
    remedio s.m.
    socorro s.m.
    sufragio s.m.
    v.
    aliviar v.
    asistir v.
    auxiliar v.
    ayudar v.
    coadyuvar v.
    servir v.
    socorrer v.

    I
    1. help
    1) ( assist) ayudar

    can I help you? — ( in shop) ¿qué desea?

    so help me God — (frml) y que Dios me asista (frml)

    to help somebody (to) + INF — ayudar a alguien a + inf

    she helped the old lady across the road — ayudó a la anciana a cruzar la calle; see also help out

    2) (avoid, prevent) (usu neg or interrog)

    I can't help the way I look — si soy así ¿qué (le) voy a hacer?

    I can't help thinking that... — no puedo menos que pensar que...

    are you going to visit them? - not if I can help it — ¿los vas a ir a ver? - no si lo puedo evitar

    oh, well, it can't be helped — bueno, paciencia or ¿qué se le va a hacer?

    3) (serve food, goods)

    to help somebody TO something — servirle* algo a alguien


    2.
    vi \<\<person/remark\>\> ayudar; \<\<tool\>\> servir*

    every little bit (AmE) o (BrE) every little helps — muchos pocos hacen un mucho

    to help to + INF — ayudar a + inf


    3.
    v refl
    1) ( assist) ayudarse (a sí mismo)
    2) ( resist impulse) (usu neg) controlarse
    3) ( take)

    to help oneself (TO something)\<\<to food/a drink\>\> servirse* (algo)

    can I use your phone? - help yourself — ¿puedo llamar por teléfono? - estás en tu casa

    help yourself to any books you wantagarra or toma or (Esp) coge los libros que quieras

    he helped himself to $10 from the till — se agenció 10 dólares de la caja (fam)

    Phrasal Verbs:

    II
    1) u
    a) ( rescue) ayuda f

    don't panic: help is on the o its way — calma, que ya vienen a ayudarnos; (as interj)

    help! — socorro!, auxilio!

    to go for help — ir* a buscar ayuda, ir* a por ayuda (Esp)

    to call for/send for help — pedir*/mandar a buscar ayuda

    b) ( assistance) ayuda f

    was that book any help? — ¿te sirvió de algo el libro?

    can I be of (any) help to you? — ¿la/lo puedo ayudar (en algo)?

    that's a great help!(iro) pues vaya ayuda! (iró); (before n) <file, button> ( Comput) de ayuda

    2) u ( staff) personal m; ( domestic) servicio m doméstico
    [help]
    1. N
    1) (=assistance) ayuda f

    thanks for your help — gracias por ayudarme, gracias por tu ayuda

    to ask (sb) for help — pedir ayuda (a algn)

    he is beyond help — ya no se puede hacer nada por él

    to call for help — (=ask for help) pedir ayuda or auxilio; (=shout for help) pedir ayuda or auxilio a gritos

    to come to sb's help — acudir en ayuda or auxilio de algn

    financial help — ayuda f económica

    to get help, he rushed off to get help — salió corriendo en busca de ayuda

    to go to sb's help — acudir en ayuda or auxilio de algn

    you've been a great help to me — me has ayudado muchísimo

    you're a great help!iro ¡valiente ayuda!

    medical help — asistencia f médica

    it's no help (to say that) — no sirve de nada (decir eso)

    there's no help for it but to... — no hay más remedio que + subjun

    to be of help to sb — ayudar a algn

    can I be of help? — ¿puedo ayudar?

    you should seek professional help — deberías consultar a un profesional, deberías pedir asesoramiento

    to shout for help — pedir ayuda or auxilio a gritos

    I could use some help — una ayudita no me vendría mal

    with the help of — con la ayuda de

    with the help of a knife — con un cuchillo, ayudándose con un cuchillo

    2) (=helpers)
    3) (=cleaner) asistenta f ; home 3., mother 3.
    2. VT
    1) (=aid, assist) ayudar

    that won't help you — eso no te va a servir de nada, eso no te va a ayudar

    can I help you? (in shop) ¿qué deseaba?, ¿en qué le puedo servir?

    to help each other/one another — ayudarse el uno al otro

    to help sb across the road — ayudar a algn a cruzar la calle

    to help sb to their feetayudar a algn a levantarse

    to help sb on/ off with his coat — ayudar a algn a ponerse/quitarse el abrigo

    I couldn't stand so he helped me upno me podía poner de pie así que él me ayudó

    let me help you with that suitcase — deja que te ayude or que te eche una mano con esa maleta

    so help me, I'll kill him! * — ¡te lo juro que lo mato! *

    to help sb to soup/vegetables — servir sopa/verdura a algn

    3) (=avoid) evitar

    "why are you laughing?" - "I can't help it" — -¿por qué te ríes? -no lo puedo evitar

    I can't help it, I just don't like him — es superior a mí, me cae mal

    "it's rather late now" - "I can't help that, you should have come earlier" — -ahora es bastante tarde -no es mi culpa, tenías que haber llegado antes

    it can't be helped — no hay más remedio, ¿qué se le va a hacer?

    he won't if I can help it — si de mí depende, no lo hará

    can I help it if it rains? — ¿es mi culpa si llueve?

    4)

    to help o.s. —

    a) (=assist o.s.) ayudarse a sí mismo

    don't think about helping others, think about helping yourself — no pienses en ayudar a los demás, piensa en ayudarte a ti mismo

    b) (=serve o.s.) servirse

    help yourself! — ¡sírvete!

    c) (=take sth)

    "can I borrow your pen?" - "help yourself" — -¿me prestas el bolígrafo? -cógelo

    d) * (=steal)
    e) (=prevent o.s.)

    I screamed with pain, I couldn't help myself — grité del dolor, no lo pude evitar

    3.
    4.
    EXCL

    help! — ¡socorro!, ¡auxilio!

    5.
    CPD

    help desk Nservicio m de asistencia

    help menu N — (Comput) menú m de ayuda

    * * *

    I
    1. [help]
    1) ( assist) ayudar

    can I help you? — ( in shop) ¿qué desea?

    so help me God — (frml) y que Dios me asista (frml)

    to help somebody (to) + INF — ayudar a alguien a + inf

    she helped the old lady across the road — ayudó a la anciana a cruzar la calle; see also help out

    2) (avoid, prevent) (usu neg or interrog)

    I can't help the way I look — si soy así ¿qué (le) voy a hacer?

    I can't help thinking that... — no puedo menos que pensar que...

    are you going to visit them? - not if I can help it — ¿los vas a ir a ver? - no si lo puedo evitar

    oh, well, it can't be helped — bueno, paciencia or ¿qué se le va a hacer?

    3) (serve food, goods)

    to help somebody TO something — servirle* algo a alguien


    2.
    vi \<\<person/remark\>\> ayudar; \<\<tool\>\> servir*

    every little bit (AmE) o (BrE) every little helps — muchos pocos hacen un mucho

    to help to + INF — ayudar a + inf


    3.
    v refl
    1) ( assist) ayudarse (a sí mismo)
    2) ( resist impulse) (usu neg) controlarse
    3) ( take)

    to help oneself (TO something)\<\<to food/a drink\>\> servirse* (algo)

    can I use your phone? - help yourself — ¿puedo llamar por teléfono? - estás en tu casa

    help yourself to any books you wantagarra or toma or (Esp) coge los libros que quieras

    he helped himself to $10 from the till — se agenció 10 dólares de la caja (fam)

    Phrasal Verbs:

    II
    1) u
    a) ( rescue) ayuda f

    don't panic: help is on the o its way — calma, que ya vienen a ayudarnos; (as interj)

    help! — socorro!, auxilio!

    to go for help — ir* a buscar ayuda, ir* a por ayuda (Esp)

    to call for/send for help — pedir*/mandar a buscar ayuda

    b) ( assistance) ayuda f

    was that book any help? — ¿te sirvió de algo el libro?

    can I be of (any) help to you? — ¿la/lo puedo ayudar (en algo)?

    that's a great help!(iro) pues vaya ayuda! (iró); (before n) <file, button> ( Comput) de ayuda

    2) u ( staff) personal m; ( domestic) servicio m doméstico

    English-spanish dictionary > help

  • 11 echar

    v.
    1 to throw.
    echar algo a la basura to throw something in the bin
    Ella echa la basura She throws the garbage.
    2 to put.
    echa esos pantalones a la lavadora put those trousers in the washing machine
    3 to pour (añadir) (vino, agua).
    échame más zumo, por favor (sal, azúcar) could you pour me some more juice, please?
    5 to post(postcard, letter).
    echar algo al correo to put something in the post, to post something, to mail something (United States)
    6 to give off, to emit (humo, vapor, chispas).
    El silenciador echa gases tóxicos The muffler emits toxic gases.
    7 to sprout, to shoot (hojas, flores).
    Mi mata de café echó hojitas My coffee plant sprouted leaves.
    8 to lie (down).
    9 to tell (buenaventura).
    10 to fire, to turn out, to dismiss.
    La empresa echó a los empleados The company fired the employees.
    11 to put in, to add in, to pour, to pour in.
    Ella le echó agua al balde She put water in the pail.
    12 to cast out, to throw out, to ditch, to drop.
    María echó al borracho Mary cast out the wino.
    13 to blame, to attribute.
    Le echó la culpa a Ricardo He attributed the blame to Ricardo.
    14 to blurt out.
    Nos echó una andanada de insultos He blurted out insults on us.
    * * *
    1 (lanzar) to throw
    2 (dejar caer) to put, drop
    3 (líquido) to pour; (comida) to give; (sal) to add, put in
    4 (carta) to post, US mail
    5 (expulsar) to throw out
    6 (despedir de empleo) to sack, dismiss, fire
    7 (brotar, salir - plantas) to sprout; (- dientes) to cut; (- pelo) to grow
    8 (decir) to tell
    9 (emanar) to give out, give off
    10 (suponer, calcular) to guess
    11 (poner, aplicar) to put on, apply
    12 (llave) to lock, turn; (cerrojo) to bolt, fasten
    echa la llave lock the door, lock it
    echa el cerrojo bolt the door, fasten the bolt
    13 (multas, tributos) to give, impose
    14 (en naipes) to deal
    15 familiar (en el cine, teatro) to show, put on
    1 echar a + inf (empezar) to begin to
    2 echar de + inf (dar)
    3 echar por (seguir, ir) to take, follow
    1 (arrojarse) to throw oneself
    2 (tenderse) to lie down
    3 (ponerse) to put on
    4 (novio, novia) to get oneself
    5 echarse a + inf (empezar) to begin to
    \
    echar a cara o cruz to toss for
    echar a un lado to push aside
    echar a perder to spoil
    echar a suertes to draw lots
    echar abajo→ link=echarechar por tierra
    echar algo a suertes figurado to draw lots for something
    echar barriga / echar carnes to put on weight
    echar cuentas to calculate
    echar de menos / echar en falta to miss
    echar el freno to put the brake on
    echar en cara to blame
    echar la buenaventura to tell somebody's fortune
    echar la casa por la ventana figurado to spare no expense, splash out
    echar las bases de to lay the foundations for
    echar leña al fuego figurado to add fuel to the fire
    echar mano a algo to reach for something
    echar mano de to make use of
    echar pelillos a la mar figurado to bury the hatchet
    echar un cigarrillo to smoke a cigarette
    echar una mano to give a hand
    echar una mirada / echar una ojeada to have a look, have a quick look
    echar una parrafada to have a chat
    echar una partida to play a game
    echar una regañina a alguien / echar un sermón a alguien to tell somebody off
    echar una siesta to have a siesta
    echarse a perder (alimentos) to go bad 2 (personas) to go downhill
    echarse a un lado to move to one side
    echarse atrás (inclinarse) to lean back 2 (repensárselo) to have second thoughts, get cold feet
    echárselas de familiar to claim to be
    * * *
    verb
    1) to throw, throw out
    2) fire, dismiss
    4) add
    6) put
    - echar de menos
    - echarse
    * * *
    Para las expresiones echar abajo, echar en cara, echar la culpa, echar en falta, echar de menos, echar a perder, echar raíces, echar a suertes, ver la otra entrada.
    1. VERBO TRANSITIVO
    1) (=tirar) [+ pelota, piedra, dados] to throw; [+ basura] to throw away; [+ ancla, red] to cast; [+ moneda al aire] to toss; [+ mirada] to cast, give; [+ naipe] to deal

    ¿qué te han echado los Reyes? — what did you get for Christmas?

    2) (=poner) to put

    ¿te echo mantequilla en el pan? — shall I put some butter on your bread?

    tengo que echar [gasolina] — I need to fill up (with petrol)

    leña 1)
    3) (=verter) to pour
    4) (=servir) [+ bebida] to pour; [+ comida] to give

    échame agua — could you give {o} pour me some water?

    ¿te echo más whisky? — shall I pour you some more whisky?

    tengo que echar de [comer] a los animales — I have to feed the animals

    lo que le echen —

    5) (=dejar salir)

    ¡qué peste echan tus zapatos! — * your shoes stink to high heaven! *

    chispa 1., 1), espuma 1), hostia 6), leche 9), peste 3), sangre 1)
    6) (=expulsar) [de casa, bar, tienda, club] to throw out; [del trabajo] to fire *, sack *; [de colegio] to expel

    la echaron del trabajo — she's been fired {o} sacked *

    echar algo de sí — to get rid of sth, throw sth off

    7) (=producir) [+ dientes] to cut; [+ hojas] to sprout

    está empezando a echar barriga — he's starting to get a bit of a belly {o} paunch

    ¡vaya mal genio que has echado últimamente! — you've become {o} got really bad-tempered recently!

    8) (=cerrar)

    echar la llave/el cerrojo — to lock/bolt the door

    9) (=mover)
    a) [+ parte del cuerpo]

    echar la cabeza a un lado — to tilt {o} cock one's head to one side

    b) (=empujando) to push
    10) (=enviar) [+ carta] to post, mail (EEUU)

    ¿dónde puedo echar esta postal? — where can I post this postcard?

    11) (=calcular) to reckon

    ¿cuántos kilos le echas? — how much do you think {o} reckon she weighs?

    ¿cuántos años le echas? — how old do you think {o} reckon he is?

    12) (=dar) [+ discurso] to give, make

    echar una reprimenda a algn — to tick sb off, give sb a ticking-off

    13) [con sustantivos que implican acciones] [+ trago, partida] to have

    ¿echamos un café? — shall we have a coffee?

    salió al balcón a echar un cigarrillo — he went out onto the balcony for a smoke {o} cigarette

    echar una multa a algn — to fine sb, give sb a fine

    polvo 5), vistazo
    14) [+ tiempo]
    15) * [en cine, televisión] to show

    echaron un programa sobre Einstein — there was a programme about Einstein on, they showed a programme about Einstein

    ¿qué echan en el cine? — what's on at the cinema?

    16) [+ cimientos] to lay
    17) (Zool) [para procrear]
    18) Caribe, Cono Sur (=azuzar) [+ animal] to urge on
    2.
    VERBO INTRANSITIVO (=tirar)

    ¡echa [para] adelante! — lead on!

    es un olor que echa para atrás* it's a smell that really knocks you back *

    echar [por] una calle — to go down a street

    echar a ({+ infin})

    echar a correr — to break into a run, start running

    echar a reír — to burst out laughing, start laughing

    3.
    See:
    * * *
    1.
    verbo transitivo
    1)
    a) (lanzar, tirar) to throw

    echaron el ancla/la red — they cast anchor/their net

    echar de menos algo/a alguien — to miss something/somebody

    b) ( soltar)
    c) (Jueg) < carta> to play, put down
    2) ( expulsar) < persona> ( de trabajo) to fire (colloq), to sack (BrE colloq); (de bar, teatro) to throw... out; ( de colegio) to expel
    3) < carta> to mail (AmE), to post (BrE)
    4)
    a) (pasar, correr) < cortinas> to pull, draw

    ¿echaste el cerrojo? — did you bolt the door?

    b) ( mover)

    lo echó para atrásshe pushed (o moved etc) it backward(s)

    5) (expeler, despedir) <olor, humo, chispas> to give off
    6) ( producir)
    a) < hojas> to sprout
    b) < dientes> to cut

    estás echando barriga — (fam) you're getting a bit of a tummy (colloq)

    7)
    a) ( poner) <leña/carbón> to put; < gasolina> to put in

    ¿le echas azúcar al café? — do you take sugar in your coffee?

    échale valor y díselo — (fam) just pluck up your courage and tell him

    b) (servir, dar) to give

    ¿te echo más salsa? — do you want some more sauce?

    8)
    a) (decir, dirigir) <sermón/discurso> (+ me/te/le etc)

    me echó un sermón — (fam) he gave me a real talking-to (colloq)

    b) (fam) ( imponer) <condena/multa> (+ me/te/le etc) to give

    le echaron una multa — he got a fine, they gave him a fine

    9) (fam) ( calcular) (+ me/te/le etc)

    ¿cuántos años me echas? — how old do you think I am?

    de aquí a tu casa échale una horait's o it takes about an hour from here to your house

    10) (Esp fam) (dar, exhibir) <programa/película> to show

    ¿qué echan en la tele? — what's on TV?

    11) <cigarillo/trago> to have

    echarle la culpa a alguiento put o lay the blame on somebody

    12)

    echar abajo< edificio> to pull down; < gobierno> to bring down; < proyecto> to destroy; < esperanzas> to dash; < moral> to undermine

    2.
    echar vi
    1) ( empezar)

    echar a + inf — to start o begin to + inf, start o begin -ing

    echó a correrhe started to run o started running

    2) ( dirigirse)
    3)

    echar para adelante or (fam) p'alante: echa para adelante un poco go forward a little; echa p'alante, que ya llegamos — keep going, we're nearly there

    3.
    1) echarse v pron
    2)
    a) (tirarse, arrojarse) to throw oneself

    echarse a perder comida to go bad, go off (BrE); cosecha/proyecto/plan to be ruined

    b) (tumbarse, acostarse) to lie down
    c) (apartarse, moverse) (+ compl)

    echárselas — (Chi fam)

    d) aves to brood
    3)
    a) ( ponerse) to put on
    b) (Esp fam) <novio/novia>

    se ha echado noviahe's found o got himself a girlfriend

    c) (Méx fam) ( beberse) to drink
    4) ( expulsar)
    5) (Méx fam) ( romper) to break

    echarse a alguien — (Méx fam) to bump somebody off (colloq)

    6) (Col fam) ( tardar) <horas/días> to take
    7) ( empezar) echar 1)
    * * *
    = throw, pour (in/into), toss, sack, give + Nombre + the boot, boot (out), give + Nombre + the sack, send + Nombre + packing, turf out, give off, billow out, spout.
    Ex. The point to be made for the novice abstractor is that editors are not ghouls who must be thrown raw meat before a check is issued.
    Ex. The water of the stuff poured into the middle of the cylinder through its wire-mesh cover, and was immediately pumped out from one end leaving a film of fibres on the surface.
    Ex. Everything being online, the exquisite oaken cabinets housing the card files were tossed.
    Ex. The author warns that shortsighted companies that believe all the information they need is on the Web may sack information professionals.
    Ex. He was given the boot for being discovered with a camera taking a photo of hula dancers.
    Ex. As Hartwick got older, the feds decided he was a major security risk and booted him out of the program.
    Ex. Justin pointed out that the government would not compromise and those found protecting illegal immigrants would be given the sack.
    Ex. Those who hold this view argued that the state government lacks the political will to send them packing for good.
    Ex. You will be disliked and turfed out as a sacrificial goat once your job is done but there will be many others queuing up for your services.
    Ex. Once the fronds have given off their spores, they die and can be cut back.
    Ex. Nearly everyone has seen a factory's smokestack billowing out black sooty smoke that dirties the air and blackens buildings.
    Ex. The weather cleared enough that we could get in to the volcanic islands (still spouting plumes of smoke) by copter in safety.
    ----
    * culpa + echar a + Nombre = blame + lay + at the feet of + Nombre.
    * echando hostias = like the clappers.
    * echando mecha = like the clappers.
    * echar a Alguien de un Lugar = send + Nombre + on + Posesivo + way.
    * echar a andar = implement, leg it.
    * echar abajo = knock down.
    * echar a correr = bolt, make + a bolt for, take off + running, take to + Posesivo + heels, run off.
    * echar a la calle = evict, throw + Nombre + out.
    * echar Algo por tierra = blow + Nombre + out of the water.
    * echar amarras = moor.
    * echar anclas = drop + anchor.
    * echar a perder = ruin, bungle, bring out + the worst in, cast + a blight on, blight, go off.
    * echar a pique = scuttle.
    * echar a suerte = draw + lots.
    * echar a un lado = push aside.
    * echar a volar = take + flight.
    * echar brotes = bud, sprout.
    * echar chispas = fume, froth at + the mouth.
    * echar chispas por los ojos = glower, scowl (at).
    * echar coraje = pluck up + courage, gather up + courage.
    * echar de menos = miss.
    * echar dentro de = throw into.
    * echar el ancla = drop + anchor.
    * echar el candado = padlock.
    * echar en cara = fault.
    * echar espuma por la boca = froth at + the mouth.
    * echar espumarajos por la boca = froth at + the mouth.
    * echar fuera = throw + Nombre + out.
    * echar gasolina = pump + gas.
    * echar hojas = leaf out.
    * echar humo = blow + smoke, fume, steam, smoulder [smolder, -USA], froth at + the mouth.
    * echar humo por las orejas = go + berserk, go + postal, work up + a lather.
    * echar la bola a rodar = get + the ball rolling, set + the ball rolling, start + the ball rolling.
    * echar la culpa = place + blame, fault.
    * echarle el ojo a = eye.
    * echarle la culpa a = put + the blame on.
    * echar leña al fuego = pour + oil on the flames.
    * echarle una mano a = bat for, go to + bat for.
    * echar los dientes = cut + Posesivo + teeth.
    * echar los postigos = shutter.
    * echarlo todo a perder = upset + the applecart.
    * echarlo todo a rodar = upset + the applecart.
    * echarlo todo por tierra = upset + the applecart.
    * echar mano a/de = leverage.
    * echar mano a los ahorros = dip into + savings.
    * echar mano de = fall back on, call into + play.
    * echar marcha atrás = do + an about-face, back out, back up.
    * echar muchas horas al día = work + long hours.
    * echar muchísimo de menos = be sorely missed, be sadly missed.
    * echar muchísimo en falta = be sorely missed, be sadly missed.
    * echar mucho de menos = be sorely missed, be sadly missed.
    * echar mucho en falta = be sorely missed, be sadly missed.
    * echar poco a poco = dribble.
    * echar por alto = bungle.
    * echar por encima = top with.
    * echar por la borda = go by + the board, jettison.
    * echar por tierra = scupper, blight, cast + a blight on.
    * echar por tierra las ilusiones = shatter + Posesivo + hopes.
    * echar por tierra los planes de Alguien = spike + Posesivo + guns.
    * echar por tierra una idea = crush + idea.
    * echar + Posesivo + planes a perder = upset + Posesivo + plans, ruin + Posesivo + plans.
    * echar raíces = settle down, root.
    * echar sal = salt.
    * echar sal en la herida = add + salt to injury, add + salt to the wound, add + insult to injury, rub + salt in the wound.
    * echarse = stretch out, lie down.
    * echarse a la calle = take to + the road, take to + the streets.
    * echarse a la calles = spill (out) into + the streets.
    * echarse a temblar con sólo pensar en = shudder at + the thought of.
    * echarse atrás = draw back, draw back, chicken out (on/of), back out, get + cold feet, backpedal [back-pedal].
    * echarse encima de = bear down on.
    * echarse flores = blow + Posesivo + own trumpet.
    * écharsele a Uno el día encima = make + hay while the sun shines.
    * echarse una cabezada = get + forty winks, get + some shut-eye, snatch + some shut-eye, grab + some shut-eye, snatch + forty winks, grab + forty winks, take + forty winks.
    * echarse una cabezadita = get + forty winks, get + some shut-eye, snatch + some shut-eye, grab + some shut-eye, snatch + forty winks, grab + forty winks, take + forty winks.
    * echarse una cana al aire = have + a fling.
    * echarse una canita al aire = have + a fling.
    * echarse una siesta = take + a nap, nap, napping, kip.
    * echarse un duelo = duel.
    * echarse un pulso = arm wrestling.
    * echarse un sueñecito = get + forty winks, get + some shut-eye, snatch + some shut-eye, grab + some shut-eye, snatch + forty winks, grab + forty winks, take + forty winks.
    * echarse un trago = tipple.
    * echar suertes = draw + lots.
    * echar toda la carne en el asador = put + all (of) + Posesivo + eggs in one basket, shoot (for) + the moon, go for + broke.
    * echar una bronca = tell + Nombe + off, give + Nombre + a dressing-down, give + Nombre + a telling-off, chew + Nombre + up.
    * echar una buena bronca = give + Nombre + a good roasting.
    * echar una cana al aire = kick up + Posesivo + heels.
    * echar una cana al aire antes de sentar la cabeza = sow + Posesivo + wild oats.
    * echar una cana al aire cuando joven = sow + Posesivo + wild oats.
    * echar una canica al aire = disport + Reflexivo.
    * echar una mano = lend + a (helping) hand, put + Posesivo + shoulder to the wheel, set + Posesivo + shoulder to the wheel, muck in, pitch in.
    * echar una mano a Alguien = give + Nombre + a hand.
    * echar una meada = take + a leak, have + a leak.
    * echar una mirada = take + a look at, take + a peek, peek, have + a look, cast + a glance over, look through, glance at, take + a gander.
    * echar una mirada furtiva a = steal + a glance at.
    * echar una mirada mortal = look + daggers at.
    * echar una ojeada = look through, glance at, peek, take + a peek, take + a look at, take + a gander.
    * echar una ojeada a = cast + a glance over.
    * echar un cana al aire = one-night stand.
    * echar un casquete = fuck, screw, get + laid.
    * echar un chorro de = squirt.
    * echar un conjuro = cast + a (magic) spell.
    * echar un ojo = keep + an eye on, have + a look.
    * echar un polvo = fuck, screw, get + laid.
    * echar un rapapolvo = tell + Nombe + off, give + Nombre + a dressing-down, give + Nombre + a telling-off, chew + Nombre + up.
    * echar un tupido velo sobre = draw + a veil over.
    * echar un vistazo = take + a look at, glance at, check out, peek, have + a look, take + a peek, cast + a glance over, look through, browse, peruse, take + a gander.
    * echar valor = pluck up + courage, muster (up) + (the) courage, gather up + courage.
    * echar vino = pour + wine.
    * la suerte estaba echada = the die was cast, the die had been cast.
    * la suerte está echada = the die is cast.
    * para echar sal en la herida = to add insult to injury, to add salt to injury, to rub salt in the wound.
    * planta que echa flores = bloomer.
    * salir a echarse un cigarro = go out for + a smoke.
    * salir echando leches = bolt, take off, make + a bolt for, dash off, shoot off.
    * ser demasiado tarde para echar atrás = reach + the point of no return.
    * * *
    1.
    verbo transitivo
    1)
    a) (lanzar, tirar) to throw

    echaron el ancla/la red — they cast anchor/their net

    echar de menos algo/a alguien — to miss something/somebody

    b) ( soltar)
    c) (Jueg) < carta> to play, put down
    2) ( expulsar) < persona> ( de trabajo) to fire (colloq), to sack (BrE colloq); (de bar, teatro) to throw... out; ( de colegio) to expel
    3) < carta> to mail (AmE), to post (BrE)
    4)
    a) (pasar, correr) < cortinas> to pull, draw

    ¿echaste el cerrojo? — did you bolt the door?

    b) ( mover)

    lo echó para atrásshe pushed (o moved etc) it backward(s)

    5) (expeler, despedir) <olor, humo, chispas> to give off
    6) ( producir)
    a) < hojas> to sprout
    b) < dientes> to cut

    estás echando barriga — (fam) you're getting a bit of a tummy (colloq)

    7)
    a) ( poner) <leña/carbón> to put; < gasolina> to put in

    ¿le echas azúcar al café? — do you take sugar in your coffee?

    échale valor y díselo — (fam) just pluck up your courage and tell him

    b) (servir, dar) to give

    ¿te echo más salsa? — do you want some more sauce?

    8)
    a) (decir, dirigir) <sermón/discurso> (+ me/te/le etc)

    me echó un sermón — (fam) he gave me a real talking-to (colloq)

    b) (fam) ( imponer) <condena/multa> (+ me/te/le etc) to give

    le echaron una multa — he got a fine, they gave him a fine

    9) (fam) ( calcular) (+ me/te/le etc)

    ¿cuántos años me echas? — how old do you think I am?

    de aquí a tu casa échale una horait's o it takes about an hour from here to your house

    10) (Esp fam) (dar, exhibir) <programa/película> to show

    ¿qué echan en la tele? — what's on TV?

    11) <cigarillo/trago> to have

    echarle la culpa a alguiento put o lay the blame on somebody

    12)

    echar abajo< edificio> to pull down; < gobierno> to bring down; < proyecto> to destroy; < esperanzas> to dash; < moral> to undermine

    2.
    echar vi
    1) ( empezar)

    echar a + inf — to start o begin to + inf, start o begin -ing

    echó a correrhe started to run o started running

    2) ( dirigirse)
    3)

    echar para adelante or (fam) p'alante: echa para adelante un poco go forward a little; echa p'alante, que ya llegamos — keep going, we're nearly there

    3.
    1) echarse v pron
    2)
    a) (tirarse, arrojarse) to throw oneself

    echarse a perder comida to go bad, go off (BrE); cosecha/proyecto/plan to be ruined

    b) (tumbarse, acostarse) to lie down
    c) (apartarse, moverse) (+ compl)

    echárselas — (Chi fam)

    d) aves to brood
    3)
    a) ( ponerse) to put on
    b) (Esp fam) <novio/novia>

    se ha echado noviahe's found o got himself a girlfriend

    c) (Méx fam) ( beberse) to drink
    4) ( expulsar)
    5) (Méx fam) ( romper) to break

    echarse a alguien — (Méx fam) to bump somebody off (colloq)

    6) (Col fam) ( tardar) <horas/días> to take
    7) ( empezar) echar 1)
    * * *
    = throw, pour (in/into), toss, sack, give + Nombre + the boot, boot (out), give + Nombre + the sack, send + Nombre + packing, turf out, give off, billow out, spout.

    Ex: The point to be made for the novice abstractor is that editors are not ghouls who must be thrown raw meat before a check is issued.

    Ex: The water of the stuff poured into the middle of the cylinder through its wire-mesh cover, and was immediately pumped out from one end leaving a film of fibres on the surface.
    Ex: Everything being online, the exquisite oaken cabinets housing the card files were tossed.
    Ex: The author warns that shortsighted companies that believe all the information they need is on the Web may sack information professionals.
    Ex: He was given the boot for being discovered with a camera taking a photo of hula dancers.
    Ex: As Hartwick got older, the feds decided he was a major security risk and booted him out of the program.
    Ex: Justin pointed out that the government would not compromise and those found protecting illegal immigrants would be given the sack.
    Ex: Those who hold this view argued that the state government lacks the political will to send them packing for good.
    Ex: You will be disliked and turfed out as a sacrificial goat once your job is done but there will be many others queuing up for your services.
    Ex: Once the fronds have given off their spores, they die and can be cut back.
    Ex: Nearly everyone has seen a factory's smokestack billowing out black sooty smoke that dirties the air and blackens buildings.
    Ex: The weather cleared enough that we could get in to the volcanic islands (still spouting plumes of smoke) by copter in safety.
    * culpa + echar a + Nombre = blame + lay + at the feet of + Nombre.
    * echando hostias = like the clappers.
    * echando mecha = like the clappers.
    * echar a Alguien de un Lugar = send + Nombre + on + Posesivo + way.
    * echar a andar = implement, leg it.
    * echar abajo = knock down.
    * echar a correr = bolt, make + a bolt for, take off + running, take to + Posesivo + heels, run off.
    * echar a la calle = evict, throw + Nombre + out.
    * echar Algo por tierra = blow + Nombre + out of the water.
    * echar amarras = moor.
    * echar anclas = drop + anchor.
    * echar a perder = ruin, bungle, bring out + the worst in, cast + a blight on, blight, go off.
    * echar a pique = scuttle.
    * echar a suerte = draw + lots.
    * echar a un lado = push aside.
    * echar a volar = take + flight.
    * echar brotes = bud, sprout.
    * echar chispas = fume, froth at + the mouth.
    * echar chispas por los ojos = glower, scowl (at).
    * echar coraje = pluck up + courage, gather up + courage.
    * echar de menos = miss.
    * echar dentro de = throw into.
    * echar el ancla = drop + anchor.
    * echar el candado = padlock.
    * echar en cara = fault.
    * echar espuma por la boca = froth at + the mouth.
    * echar espumarajos por la boca = froth at + the mouth.
    * echar fuera = throw + Nombre + out.
    * echar gasolina = pump + gas.
    * echar hojas = leaf out.
    * echar humo = blow + smoke, fume, steam, smoulder [smolder, -USA], froth at + the mouth.
    * echar humo por las orejas = go + berserk, go + postal, work up + a lather.
    * echar la bola a rodar = get + the ball rolling, set + the ball rolling, start + the ball rolling.
    * echar la culpa = place + blame, fault.
    * echarle el ojo a = eye.
    * echarle la culpa a = put + the blame on.
    * echar leña al fuego = pour + oil on the flames.
    * echarle una mano a = bat for, go to + bat for.
    * echar los dientes = cut + Posesivo + teeth.
    * echar los postigos = shutter.
    * echarlo todo a perder = upset + the applecart.
    * echarlo todo a rodar = upset + the applecart.
    * echarlo todo por tierra = upset + the applecart.
    * echar mano a/de = leverage.
    * echar mano a los ahorros = dip into + savings.
    * echar mano de = fall back on, call into + play.
    * echar marcha atrás = do + an about-face, back out, back up.
    * echar muchas horas al día = work + long hours.
    * echar muchísimo de menos = be sorely missed, be sadly missed.
    * echar muchísimo en falta = be sorely missed, be sadly missed.
    * echar mucho de menos = be sorely missed, be sadly missed.
    * echar mucho en falta = be sorely missed, be sadly missed.
    * echar poco a poco = dribble.
    * echar por alto = bungle.
    * echar por encima = top with.
    * echar por la borda = go by + the board, jettison.
    * echar por tierra = scupper, blight, cast + a blight on.
    * echar por tierra las ilusiones = shatter + Posesivo + hopes.
    * echar por tierra los planes de Alguien = spike + Posesivo + guns.
    * echar por tierra una idea = crush + idea.
    * echar + Posesivo + planes a perder = upset + Posesivo + plans, ruin + Posesivo + plans.
    * echar raíces = settle down, root.
    * echar sal = salt.
    * echar sal en la herida = add + salt to injury, add + salt to the wound, add + insult to injury, rub + salt in the wound.
    * echarse = stretch out, lie down.
    * echarse a la calle = take to + the road, take to + the streets.
    * echarse a la calles = spill (out) into + the streets.
    * echarse a temblar con sólo pensar en = shudder at + the thought of.
    * echarse atrás = draw back, draw back, chicken out (on/of), back out, get + cold feet, backpedal [back-pedal].
    * echarse encima de = bear down on.
    * echarse flores = blow + Posesivo + own trumpet.
    * écharsele a Uno el día encima = make + hay while the sun shines.
    * echarse una cabezada = get + forty winks, get + some shut-eye, snatch + some shut-eye, grab + some shut-eye, snatch + forty winks, grab + forty winks, take + forty winks.
    * echarse una cabezadita = get + forty winks, get + some shut-eye, snatch + some shut-eye, grab + some shut-eye, snatch + forty winks, grab + forty winks, take + forty winks.
    * echarse una cana al aire = have + a fling.
    * echarse una canita al aire = have + a fling.
    * echarse una siesta = take + a nap, nap, napping, kip.
    * echarse un duelo = duel.
    * echarse un pulso = arm wrestling.
    * echarse un sueñecito = get + forty winks, get + some shut-eye, snatch + some shut-eye, grab + some shut-eye, snatch + forty winks, grab + forty winks, take + forty winks.
    * echarse un trago = tipple.
    * echar suertes = draw + lots.
    * echar toda la carne en el asador = put + all (of) + Posesivo + eggs in one basket, shoot (for) + the moon, go for + broke.
    * echar una bronca = tell + Nombe + off, give + Nombre + a dressing-down, give + Nombre + a telling-off, chew + Nombre + up.
    * echar una buena bronca = give + Nombre + a good roasting.
    * echar una cana al aire = kick up + Posesivo + heels.
    * echar una cana al aire antes de sentar la cabeza = sow + Posesivo + wild oats.
    * echar una cana al aire cuando joven = sow + Posesivo + wild oats.
    * echar una canica al aire = disport + Reflexivo.
    * echar una mano = lend + a (helping) hand, put + Posesivo + shoulder to the wheel, set + Posesivo + shoulder to the wheel, muck in, pitch in.
    * echar una mano a Alguien = give + Nombre + a hand.
    * echar una meada = take + a leak, have + a leak.
    * echar una mirada = take + a look at, take + a peek, peek, have + a look, cast + a glance over, look through, glance at, take + a gander.
    * echar una mirada furtiva a = steal + a glance at.
    * echar una mirada mortal = look + daggers at.
    * echar una ojeada = look through, glance at, peek, take + a peek, take + a look at, take + a gander.
    * echar una ojeada a = cast + a glance over.
    * echar un cana al aire = one-night stand.
    * echar un casquete = fuck, screw, get + laid.
    * echar un chorro de = squirt.
    * echar un conjuro = cast + a (magic) spell.
    * echar un ojo = keep + an eye on, have + a look.
    * echar un polvo = fuck, screw, get + laid.
    * echar un rapapolvo = tell + Nombe + off, give + Nombre + a dressing-down, give + Nombre + a telling-off, chew + Nombre + up.
    * echar un tupido velo sobre = draw + a veil over.
    * echar un vistazo = take + a look at, glance at, check out, peek, have + a look, take + a peek, cast + a glance over, look through, browse, peruse, take + a gander.
    * echar valor = pluck up + courage, muster (up) + (the) courage, gather up + courage.
    * echar vino = pour + wine.
    * la suerte estaba echada = the die was cast, the die had been cast.
    * la suerte está echada = the die is cast.
    * para echar sal en la herida = to add insult to injury, to add salt to injury, to rub salt in the wound.
    * planta que echa flores = bloomer.
    * salir a echarse un cigarro = go out for + a smoke.
    * salir echando leches = bolt, take off, make + a bolt for, dash off, shoot off.
    * ser demasiado tarde para echar atrás = reach + the point of no return.

    * * *
    echar [A1 ]
    ■ echar (verbo transitivo)
    A
    1 lanzar, tirar
    2 soltar
    3 Juegos: cartas
    B expulsar: persona
    C echar: carta
    D
    1 pasar, correr
    2 mover
    E despedir: humo
    F
    1 echar: hojas
    2 echar: dientes
    A
    1 poner
    2 servir, dar
    B
    1 dirigir: sermón, discurso
    2 imponer
    C calcular
    D dar: programa, película
    E pasar: tiempo
    Sentido III con sustantivos
    A echar abajo
    B echar de ver
    ■ echar (verbo intransitivo)
    A empezar
    B dirigirse
    C echar para adelante
    ■ echarse (verbo pronominal)
    A
    1 tirarse, arrojarse
    2 tumbarse, acostarse
    3 apartarse, moverse
    B
    1 ponerse
    2 echarse novio/novia
    3 tragarse
    C expulsar
    D romper
    E tardar
    Sentido II echarse a + infinitivo
    vt
    A
    1 (lanzar, tirar) to throw
    echó la botella por la ventanilla she threw the bottle out of the window
    lo eché a la basura I threw it out o away
    echó la moneda al aire he tossed the coin
    echó una piedra al agua she threw a stone into the water
    échame la pelota throw me the ball, throw the ball to me
    echaron el ancla they cast their anchor o dropped anchor
    echó la red he cast his net
    echó la cabeza hacia atrás she threw her head back
    echó la mano a la pistola he grabbed o made a grab for his gun
    le echó los brazos al cuello she threw her arms around his neck
    echar algo a perder ‹sorpresa/preparativos› to spoil sth, ruin sth
    ha luchado tanto y ahora lo echa todo a perder he's fought so hard and now he's throwing it all away
    la helada echó a perder la cosecha the frost ruined the harvest
    echar de menos algo/a algn to miss sth/sb
    ¿cuándo lo echaste de menos? when did you miss it o realize it was missing?
    te echo mucho de menos I really miss you, I miss you terribly
    2
    (soltar): les echaron los perros they set the dogs on them
    echó el semental a la yegua he put the mare to the stud
    3 ( Juegos) ‹carta› to play, put down
    echarle las cartas a algn to read sb's cards
    B (expulsar) ‹persona› (de un trabajo) to fire ( colloq), to sack ( BrE colloq); (de un bar, teatro) to throw … out; (de un colegio) to expel
    me echaron (del trabajo) I was fired, I got the sack ( BrE)
    me echó de casa he threw o turned me out (of the house)
    entre dos camareros lo echaron a la calle two of the waiters threw him out
    C ‹carta› to mail ( AmE), to post ( BrE)
    D
    1 (pasar, correr) ‹cortinas› to pull, draw
    la persiana estaba echada the blinds were down
    ¿echaste el cerrojo? did you bolt the door?
    2
    (mover): échalo a un lado push it to one side
    lo echó para atrás she pushed ( o moved etc) it backward(s)
    E
    (expeler, despedir): echaba espuma por la boca he was foaming at the mouth
    el motor echa mucho humo there's a lot of smoke coming from the engine
    el volcán echaba humo y lava the volcano was belching out smoke and lava
    ¡qué peste echa esa fábrica! ( fam); what a stink that factory gives off! ( colloq)
    chispa2 (↑ chispa (2))
    1 ‹hojas› to sprout
    la planta ya está echando flores the plant is already flowering
    2 ‹dientes› to cut
    estás echando barriga ( fam); you're getting a bit of a tummy ( colloq)
    A
    1 (poner) to put
    le echaste mucha sal a la sopa you put too much salt in the soup
    ¿cuánto azúcar le echas al café? how many sugars do you take in your coffee?
    echa esa camisa a la ropa sucia put that shirt in with the dirty laundry, put that shirt out for the wash
    echa más leña al fuego put some more wood on the fire
    ¿qué te echaron los Reyes? ( Esp); ≈ what did Santa bring you?
    échale valor y díselo ( fam); just pluck up your courage and tell him
    2 (servir, dar) to give
    échame un poquito de vino can you pour o give me a little wine?
    ¿te echo más salsa? do you want some more sauce?
    tengo que echarles de comer a los niños ( fam hum); I have to feed the children, I have to get the children's dinner ( o lunch etc)
    lo que me/le echen ( Esp fam): yo, de trabajo, lo que me echen I'll do whatever needs doing ( colloq)
    éste come lo que le echen he'll eat whatever's put in front of him ( colloq)
    B
    1 (dirigir) ‹sermón/discurso› (+ me/te/le etc):
    me echó un sermón por llegar tarde ( fam); he gave me a real talking-to for being late ( colloq)
    nos echó un discurso de dos horas ( fam); she gave us a two-hour lecture ( colloq)
    le echó una maldición she put a curse on him
    2 ( fam) (imponer) ‹condena/multa› (+ me/te/le etc) to give
    le echaron una multa he was fined, they gave him a fine, he got a fine
    me echaron dos años I got two years ( colloq)
    C ( fam) (calcular) (+ me/te/le etc):
    ¿cuántos años me echas? how old do you think I am?
    le echo 20 años I'd say he was 20, I'd put him at 20 ( colloq)
    ¿cuánto te costó? — ¿cuánto le echas? how much did it cost you? — how much do you think? o have a guess
    de aquí a tu casa échale una media hora it's o it takes about half an hour from here to your house
    D ( Esp fam) (dar, exhibir) ‹programa/película› to show
    ¿qué echan en el Imperial? what are they showing at the Imperial?, what's on at the Imperial?
    ¿qué echan en la tele esta noche? what's on TV tonight?
    E ( Esp fam) (pasar) ‹tiempo› to spend
    echamos un rato agradable con ellos we spent o had a pleasant few hours with them
    echar un cigarrillo ( fam); to have a cigarette
    echar una firma ( fam); to sign
    echar el freno to put the brake on
    me echó una mirada furibunda she gave o threw me a furious look
    echaron unas manos de póquer they played o had a few hands of poker
    A
    echar abajo ‹edificio› to pull down;
    ‹gobierno› to bring down; ‹proyecto› to destroy; ‹esperanzas› to dash
    nos echó abajo la moral it undermined our morale
    echaron la puerta abajo they broke the door down
    B
    echar de ver to notice, realize
    se echa de ver que está muy triste it's obvious that o you can see that she's not very happy
    ■ echar
    vi
    A (empezar) echar A + INF to start o begin to + INF, start o begin -ING
    al ver que lo seguían echó a correr when he saw they were following him he started to run o started running o broke into a run
    echó a andar sin esperarnos he set off without waiting for us
    el motor echó a andar a la primera the engine started (the) first time
    las palomas echaron a volar the doves flew off
    B
    (dirigirse): echó calle abajo she went off down the street
    echa por aquí a ver si podemos aparcar go down here to see if we can find a place to park
    echaron por la primera calle a la derecha they took the first street on the right
    C
    echar para adelante or ( fam) p'alante: echa para adelante un poco, si no vas a bloquear la salida del garaje go forward a little, or else you'll block the garage exit
    echa p'alante y verás cómo te sale bien go for it! everything will turn out all right, you'll see ( colloq)
    echa p'alante, que ya llegamos keep going, we're nearly there
    A
    1 (tirarse, arrojarse) to throw oneself
    nos echamos al suelo we threw ourselves to the ground
    se echó en sus brazos she threw o flung herself into his arms
    se echó de cabeza al agua she dived into the water
    la noche se nos echó encima night fell suddenly, it was night before we knew it
    echarse a perder «comida» to go bad, go off ( BrE);
    «proyecto/preparativos» to be ruined
    se me echó a perder el televisor my television's broken
    era muy bonita pero se ha echado a perder she used to be very pretty but she's lost her looks
    desde que se ha juntado con ellos se ha echado a perder since he started hanging out with them he's gone off the rails ( colloq)
    2 (tumbarse, acostarse) to lie down
    se echó en la cama he lay down on the bed
    me voy a echar un rato I'm going to lie down for a while, I'm going to have a lie-down ( BrE)
    3 (apartarse, moverse) (+ compl):
    se echó a un lado she moved to one side
    me tuve que echar a la cuneta I had to go off the edge of the road
    échate para allá y nos podremos sentar todos if you move over that way a bit we can all sit down
    echarse atrás to back out
    dijo que iba a venir, pero luego se echó atrás she said she was going to come, but then she changed her mind o pulled out o backed out
    cuando vieron que iba a ser difícil se echaron atrás when they saw that it was going to be difficult, they got cold feet o backed out
    echárselas ( Chi fam): el jefe no le quiso pagar más y se las echó the boss didn't want to pay him any more so he upped and left ( colloq)
    se las echó cerro arriba he went off up the hill
    echárselas de algo ( fam): se las echa de culto he likes to think he's cultured
    se las echa de gran conocedor de vinos he claims to be o makes out he is a bit of a wine connoisseur, he likes to think of himself as o ( BrE) he fancies himself as a bit of a wine connoisseur ( colloq)
    B
    1 (ponerse) to put on
    échate crema o te quemarás con este sol put some cream on or you'll burn in this sun
    se echó el abrigo por los hombros she threw the coat around her shoulders
    2 ( fam) ‹novio/novia›
    se ha echado novia he's found o got himself a girlfriend
    3 ( Méx fam) (tragarse) to drink
    C (expulsar) ‹pedo›
    ¿quién se ha echado un pedo? who's let off o farted? ( colloq)
    D ( Méx fam) (romper) to break
    echarse a algn al plato ( Méx fam); to bump sb off ( colloq)
    E ( Col fam) (tardar) ‹horas/días› to take
    Sentido II (empezar) echarse A + INF to start -ING o start to + INF
    se echó a llorar he started crying o to cry, he burst into tears
    se echaron a reír they started laughing o to laugh, they burst out laughing
    se echó a correr cuesta abajo he ran o he set off at a run down the hill
    sólo de pensarlo me echo a temblar just thinking about it gives me the shivers ( colloq)
    * * *

     

    echar ( conjugate echar) verbo transitivo
    1
    a) (lanzar, tirar) to throw;

    lo eché a la basura I threw it out o away;

    echó la moneda al aire he tossed the coin;
    echaron el ancla/la red they cast anchor/their net;
    echó la cabeza hacia atrás she threw her head back;
    echar algo a perder to ruin sth;
    echar de menos algo/a algn to miss sth/sb
    b)



    gobierno to bring down;
    proyecto to destroy;
    esperanzas to dash;
    moral to undermine;
    puerta/vallato break … down
    2 ( expulsar) ‹ persona› ( de trabajo) to fire (colloq), to sack (BrE colloq);
    (de bar, casa) to throw … out;
    ( de colegio) to expel
    3 carta to mail (AmE), to post (BrE)
    4
    a) (pasar, correr) ‹ cortinas to pull, draw;


    ¿echaste el cerrojo? did you bolt the door?
    b) ( mover):

    lo echó para atrás/a un lado she pushed (o moved etc) it backward(s)/to one side

    5
    a) (expeler, despedir) ‹olor/humo/chispas to give off

    b) ( producir) ‹ hojas to sprout;


    1
    a) ( poner) ‹leña/carbón to put;

    gasolina to put in;
    ¿le echas azúcar al café? do you take sugar in your coffee?

    b) (servir, dar) to give;


    c) trago to have

    2
    a)sermón/discurso› (fam) (+ me/te/le etc) to give;


    b) (fam) ‹condena/multa› (+ me/te/le etc) to give;

    echarle la culpa a algn to put o lay the blame on sb

    3 (fam) ( calcular) (+ me/te/le etc):
    ¿cuántos años me echas? how old do you think I am?;

    de aquí a tu casa échale una hora it's o it takes about an hour from here to your house
    4 (Esp fam) (dar, exhibir) ‹programa/película to show
    echarse verbo pronominal
    1
    a) (tirarse, arrojarse) to throw oneself;


    echarse de cabeza al agua to dive into the water;
    echarse a perder [ comida] to go bad, go off (BrE);

    [cosecha/proyecto/plan] to be ruined
    b) (tumbarse, acostarse) to lie down

    c) (apartarse, moverse) (+ compl):


    échate un poco para allá move over that way a bit;
    echarse atrás to back out
    2
    a) ( ponerse) ‹crema/bronceador to put on

    b) cigarillo to have

    c) (Esp fam) ‹novio/novia›:

    se ha echado novia he's found o got himself a girlfriend

    d) (Méx fam) ( beberse) to drink

    3 (Méx fam) ( romper) to break
    4 (Col fam) ( tardar) ‹horas/días to take
    5 ( empezar) echarse a to start o begin to, start o begin;
    se echó a correr he started to run o started running;

    las palomas se echaron a volar the doves flew off
    echar
    I verbo transitivo
    1 (por el aire) to throw: ¡echa la pelota!, throw us the ball
    2 (añadir) to put
    (una bebida) to pour
    (gasolina) to put petrol (in the car): échale más agua al caldo, put more water in the soup
    3 (despedir: humo, olor) to give off: este motor echa chispas, there are sparks coming out of this engine
    (del trabajo) to sack, fire
    (obligar a salir) to throw out: le echaron del instituto, they expelled him from school
    4 (calcular subjetivamente) to reckon: le echó más años, he thought she was older
    5 fam (un espectáculo) to show
    6 (derribar) echar abajo, (edificio) to demolish
    7 (+ sustantivo) figurado échale una ojeada a esto, have a look at this
    figurado echarle una mano a alguien, to give sb a hand
    8 echar de menos o en falta, to miss ➣ Ver nota en miss
    II vi (+ a + infinitivo) (empezar) to begin to: echó a andar, she started to walk
    de repente echó a correr, she suddenly started to run
    ' echar' also found in these entries:
    Spanish:
    añorar
    - balón
    - bautizar
    - borda
    - botar
    - bronca
    - buenaventura
    - cabezada
    - campana
    - cana
    - capote
    - cara
    - cierre
    - correo
    - extrañar
    - falta
    - guante
    - jarra
    - jarro
    - leña
    - mano
    - mirada
    - ojo
    - olvidarse
    - papilla
    - película
    - perder
    - peste
    - polvo
    - pulso
    - resto
    - saco
    - salar
    - sapo
    - siesta
    - sortear
    - suerte
    - tierra
    - tirar
    - vista
    - vistazo
    - amarra
    - ancla
    - barriga
    - basura
    - brote
    - buzón
    - calle
    - carta
    - casa
    English:
    anchor
    - arm wrestle
    - belch
    - blame
    - boot
    - boot out
    - brake
    - browse
    - bud
    - cast
    - catapult
    - chase away
    - chuck out
    - demolish
    - dip into
    - discharge
    - door
    - doze
    - draw
    - evict
    - explode
    - eye
    - fill out
    - fire
    - forget
    - froth
    - fuel
    - fume
    - glance down
    - glance round
    - hair
    - hex
    - jettison
    - kick out
    - lace
    - launch
    - lay
    - lend
    - lie down
    - lock up
    - look
    - lot
    - mail
    - miss
    - muck up
    - peep
    - post
    - puff
    - pull apart
    - put
    * * *
    vt
    1. [tirar] to throw;
    [red] to cast;
    echar anclas, echar el ancla to drop anchor;
    échame el balón throw me the ball;
    echar algo a la basura to throw sth in the Br bin o US garbage can;
    echar una moneda al aire to toss a coin;
    échalo en la cesta de la ropa sucia put it in the dirty-clothes basket;
    echar una piedra por la ventana to throw a stone through the window;
    echar abajo [edificio] to pull down, to demolish;
    [puerta] to break down; [gobierno] to bring down; [proyecto] to ruin
    2. [meter, poner] to put;
    echa suficiente ropa en la maleta make sure you pack enough clothes in your suitcase;
    échalo en el asiento de atrás put it on the back seat;
    echa esta camisa a la lavadora put that shirt in the washing machine;
    echa una firma en esta postal sign o put your name on this postcard;
    echar leña al fuego to add fuel to the fire;
    Fam
    echar el resto: queda sólo una semana, ahora hay que echar el resto there's only a week to go, so from now on we really have to give it our all
    3. [carta, postal] to post, US to mail;
    ¿(me) podrías echar esta carta? could you post o US mail this letter (for me)?;
    echó la carta al buzón y siguió caminando he put the letter in the postbox o US mailbox and walked on;
    echar algo al correo to put sth in the post, to post sth, US to mail sth
    4. [trago, sorbo] to take, to have;
    [cigarrillo] to have
    5. [vistazo] to take, to have;
    le he echado una mirada, pero no me parece interesante I've had a look at it, but I don't think it's very interesting
    6. [mover] [parte del cuerpo]
    echa la pierna a un lado move your leg aside;
    echó la cabeza hacia atrás she threw her head back;
    echa los hombros para atrás y saca el pecho put your shoulders back and stick your chest out
    7. [añadir] [vino, agua] to pour (a o en into); [sal, azúcar] to add (a o en to);
    échame más agua, por favor could you pour me some more water, please?;
    no me eches tanta azúcar en el café don't put so much sugar in my coffee
    8. [dar] [comida, bebida] to give;
    echa alpiste al canario give the canary some birdseed;
    hay que echar agua a las plantas we need to water the plants;
    Fam
    lo que me/te/le etc[m5]. echen: [m5] Alberto come lo que le echen Alberto will eat whatever you put in front of him;
    es un hombre muy paciente, aguanta lo que le eches he's a very patient man, he puts up with anything you can throw at him
    9. [decir] [discurso, sermón] to give;
    [reprimenda] to dish out; [piropo, cumplido] to pay;
    echar una maldición a alguien to put a curse on sb;
    Fam
    le echaron una bronca por llegar tarde they told her off for arriving late;
    me echó en cara que no le hubiera ayudado she reproached me for not helping her
    10. [humo, vapor, chispas] to give off, to emit;
    la fábrica echa mucho humo a la atmósfera the factory pours out a lot of smoke into the atmosphere;
    Fam
    está que echa humo he's fuming;
    Fam
    echar pestes o Méx [m5]madres: volvió de vacaciones echando pestes o Méx [m5] madres del lugar she came back from her Br holiday o US vacation cursing the place where she had stayed
    11. [hojas, flores] to sprout, to shoot;
    [raíces, pelo, barba] to begin to grow; [diente] to cut;
    los almendros están echando flores the almond trees are beginning to flower;
    está empezando a echar los dientes she's beginning to cut her teeth;
    Fam
    en los últimos meses ha echado mucha barriga he's developed quite a paunch over the past few months
    12. [expulsar]
    echar a alguien (de) to throw sb out (of);
    le han echado del partido he's been expelled from the party;
    le echaron de clase por hablar con un compañero he was thrown o sent out of the class for talking to a friend
    13. [despedir]
    echar a alguien (de) to fire o sack sb (from);
    ¡que lo echen! fire him!, sack him!, kick him out!
    14. [accionar]
    echar la llave/el cerrojo to lock/bolt the door;
    echar el freno to brake, to put the brakes on;
    Fam Fig
    ¡echa el freno! ¿estás seguro de que podemos pagarlo? hold your horses, are you sure we can afford it?
    15. [acostar] to lie (down);
    ¿has echado al bebé? have you put the baby to bed?
    16. [tiempo]
    le he echado dos semanas a este proyecto I've taken two weeks over this project, I've spent two weeks on this project;
    echaron dos horas en llegar a Bogotá it took them two hours to get to Bogotá
    17. [calcular]
    ¿cuántos años le echas? how old do you reckon he is?;
    siempre me echan años de menos people always think I'm younger than I really am;
    échale que de aquí a Málaga haya 600 kilómetros let's say it's about 600 kilometres from here to Malaga
    18. [naipe, partida] to play;
    te echo una carrera I'll race you;
    ¿echamos un dominó? shall we have a game of dominoes?
    19. [buenaventura] to tell;
    echar las cartas a alguien to read sb's fortune [from the cards]
    20. [emplear]
    le echó muchas ganas al asunto he went about it with a will;
    le echan mucha ilusión a todo lo que hacen they put a lot of enthusiasm into everything they do;
    échale más brío al pedaleo put a bit more energy into the pedalling;
    los ladrones le echaron mucho ingenio the thieves showed a lot of ingenuity
    21. Fam [sentencia]
    le echaron diez años he got ten years
    22. Fam [documento]
    tengo que ir a echar una instancia al Ministerio I've got to go and hand in a form at the ministry
    23. Esp Fam [en televisión, cine, teatro] to show;
    ¿qué echan esta noche en la tele? what's on TV o Br telly tonight?;
    ¿qué echan en el Rialto? what's on o showing at the Rialto?;
    echan una película de acción they're showing an action movie
    24. Am [animales] to urge on
    25. [otras contrucciones]
    echar a perder algo [vestido, alimentos, plan] to ruin sth;
    [ocasión] to waste sth;
    no puedes echar todo a perder, después de tanto esfuerzo you can't just throw it all away after all that effort;
    echar algo a cara o cruz to toss (a coin) for sth;
    echar algo a suertes to draw lots for sth;
    echar de menos to miss;
    le echa mucho de menos he misses her a lot;
    echo de menos mi casa I miss my house;
    Chile
    echarlas to run away;
    echar algo por tierra to put paid to sth, to ruin sth;
    vi
    1. [encaminarse]
    echar por la calle arriba to go o head up the street;
    echar por la derecha to go (to the) right
    2. [empezar]
    echar a andar to set off;
    echar a correr to break into a run;
    echar a llorar to burst into tears;
    echar a reír to burst out laughing;
    echar a volar to fly off
    * * *
    I v/t
    1 ( lanzar) throw; de un lugar throw out;
    lo han echado del trabajo he’s been fired;
    echar abajo pull down, destroy
    2 humo give off
    3 ( poner) put
    4 carta mail, Br tb
    post
    5
    :
    echar la culpa a alguien blame s.o., put the blame on s.o.;
    me echó 40 años he thought I was 40
    II v/i
    :
    echar a start to, begin to;
    echar a correr start o begin to run, start running
    * * *
    echar vt
    1) lanzar: to throw, to cast, to hurl
    2) expulsar: to throw out, to expel
    3) emitir: to emit, give off
    4) brotar: to sprout, to put forth
    5) despedir: to fire, to dismiss
    6) : to put in, to add
    7)
    echar a perder : to spoil, to ruin
    8)
    echar de menos : to miss
    echan de menos a su madre: they miss their mother
    echar vi
    1) : to start off
    2)
    echar a : to begin to
    * * *
    echar vb
    1. (tirar) to throw [pt. threw; pp. thrown]
    2. (expulsar) to expel [pt. & pp. expelled] / to throw out
    3. (poner) to put [pt. & pp. put]
    ¿has echado sal al arroz? have you put any salt in the rice?
    4. (dar) to give [pt. gave; pp. given]
    me has echado demasiado, no creo que pueda comérmelo you've given me too much I don't think I can eat it all
    5. (verter) to pour
    6. (emitir) to give out
    7. (jugar) to play / to have
    ¿echamos una partida de ajedrez? shall we have a game of chess?
    8. (proyectar) to be on
    ¿qué echan hoy en televisión? what's on television tonight?
    9. (calcular) to think [pt. & pp. thought] / to guess
    ¿cuántos años me echas? how old do you think I am?

    Spanish-English dictionary > echar

  • 12 xabarciar

    Xabarciar, tratar, vender, cosas de poco valor, tratantes de escasa monta. —Cundu you yera un guaxín prexenciéi 'l tibeiru que cheldarun les Xabarceires de la miou aldina con la sou pótchina Facunda ya 'l Pascualón el Xitanu, lu que non cuntaba you yera qu'al currer el tempu tamén me diba ver encibiétchau per mor de la ñecexidá en tener que faer de xabarceiru, ya nagora mesmu comu tóu nisti dicionariu xirbe d’escola, nagua mexor qu’istes estories pa comprendier con mexor vidayu les ñaturales ya ximples costumes de la Nuexa Xantiquina Tierrina, que güéi nel díe tan sous ancestrus nes manes fedientes ya utreresques de prexones tan rapiegues ya llimiagues, que l'únicu que fan ye mistificar les nuexes costumes ya Chingua, menus mal que col tempu les xeneraciones d'astures venideiras xabran poñer les couxes nel sou xeitu, pos conista esperancia trabayu you xin escanxu ya m'allegre ya enxemáu de gociu, perque you séi, ya xuru per toes mious ceyencias con tou la fuercia del miou alma, qu'angún díe non mu xeru, tous lus entroyáus trabayus fechus per lus Amigus del Bable ya de lus del Conceyu Bable, que güéi amindi me pieschen toes les portes, per el baldrayante miéu que xin me dexen xueltu, dalgún d'echus nun me valdríe amindi nin p'arrátchar el cuchu de lus bracus. Axín que ya ta tóu faláu, ya tous lus que nun s'atopen nes arrañáes pradeires del enxútchu vidayu, comprendieran, que toes istes xentaques per minde nomáes nun son namái que pioyones ou paráxitus. TRADUCCIÓN.—Cuando yo era pequeño presencié el sonado escándalo que prepararon las tratantas de mi aldea, por la causa de la su pollina Facunda y de Pascualón el Gitano, lo que no pensaba yo por aquel entonces, era que al transcurrir los años, me iba a ver envuelto por causa de la necesidad o cualquier otra razón parecida, en trabajar como tratante verdulero, frutero, xabarceiru, pero ahora mismo, y como según mi parecer todo en este diccionario ha de servir de escuela, pues nada mejor que estas historias verdaderas, para comprender con mejor entendimiento y sencillez, las naturales y simples maneras, costumbres y diversas cosas de Nuestra Santina Tierrina, pues con grande pena hoy yo estoy viendo, como sus más respetables y queridos ancestros, son manejados ultrajantemente, por personas que faltas de dignidad, amor a la Tierrina y respeto hacia sus sagrados ancestros, están dándoselas de entendidos mistificando toda la "Cultura de Asturias”, pero yo se muy bien, que con el tiempo las generaciones de astures venideras sabrán poner todas las cosas en el lugar que sabiamente les corresponde, con esta hermosa esperanza trabajo yo hoy en día con alegría y cubierto de entusiasmado gozo, porque yo sé, y juro por todas mis creencias con toda la fuerza de mi alma, que algún día y no muy lejano, todos los estercolosos trabajos sobre la materia de la LLingua D'Asturies y sus Ancestros, que fueron basurescamente hechos por los Amigos del Bable y los del Conceyu Bable, que desde siempre, pretendo decir, que desde que nacieron porque mis humildes trabajos les hicieron con afán insano intentar crecer sin tener raíces para sostener su rancuaya creencia, no hicieron otra cosa que ponerme torgas en todas las puertas, por el cobardoso miedo que tenían, pues al dejarme suelto a mí, ninguno de ellos hoy existiría, y menos me serviría ni para limpiar la cubil de los cerdos. Así que ya está dicho todo sobre este asunto de estas asociaciones de la "Trelda", y yo creo que todas las gentes que no tengan las praderas del entendimiento secas y limpias de saberes, comprenderán perfectamente, que todas estas gentes por mi nombradas nada más que son parásitos. —Esta historia que ya de seguido les voy a relatar, terminó con mis huesos en la cárcel, por haberla yo contado en un pequeño libro tal como había sucedido. La verdad que you espatuxé ya galamiéi per tous lus llugares de la miou Tierrina con mu pouca xuerti, quiciavis fora que ñaciera pa ser un esgraciaín ou que les couxes teñíen que cheldaxe axindi, güéi nel díe que ya vou pa viétchu tou contentu de ver vivíu miou vida de la maneira que lu fexe, perque xin axindi nun fora, poucu ou nagua podría cuntar de les costumes ya llingua de miou mantina Tierrina. Xin lus Roxus viexon ganáu l'engarradiétcha, que tal couxa viexen fechu senún se xebraren en tantus partíus pollíticus que nun dexaben llugar pa l'esciplina, pos tóus queríen mangoniar, escutír, ya tou 'l mamplenáu de tibeirus xabarceirus que manexaben, metantu que lus fascioxus afilaben les nabayes p'achuquinar piscuezus, falules you, que xin lus Roxus viexen ganáu, xeguramente que you nun taríe nagora fayénduyes isti dicionariu, perque xeguramente miou pá me viexe adeprendíu dalguna carreira d'inxinieru, maestru, aboguéu, etc., etc., ya me xebrarie del ñatural vivir ganándume 'l pan nes mesmes fontes ancestrales de les nuexes costumes ya llingua, que ye dou s'abaya tou 'l ancestru ximple, ñatural ya fidalgu d'Asturies, Trubiétchu de la Patria España. —Toes les prexones xebráes d'istus ñaturales y xantiquinus llugares de la miou embruxadóura ya melgueira Tierrina, nun poden querecha na fondeirá de sous raigones, nin tampoucu puén faer el munchu trabayu qu'entavía se ñecexita pa poder cheldar en bom xeitu la Nuexa Palancia, ya toa l'ancestral cultura de la Tierrina. —Existi un reflán astur que díz, que lus nenus pa que queran ben a la sou má tenen que mamar nel sou entamu fasta qu’isti d’afechu s’escose. “TERESA, LA JUSTICIA Y LOS ELEGANTES TIMADORES DE NUESTRO TIEMPO" —No son los timadores de mi tiempo, tan desgraciados y tan cándidos como lo era Pascualón el gitano, pues estos indecentes y asquerosos gitanos de hoy día, no son de la raza “calé” (pobrecitas estas humildes y desventuradas gentes, cuanto desde niño las he querido admirado, y cuantos compañeros en la vida he tenido que eran gitanos, siendo todos ellos estupendos camaradas y soberbios muchachos). —Digo que los gitanos de hoy día, son la escoria que dejo la guerra entre la raza despreciable de algunos “payos”, y a uno de ellos, le voy a retratar en estas páginas lo mejor que pueda, sin quitar, ni poner nada, simplemente voy a contar cuanto ha sucedido. —Habíame yo caído trabajando como calderero en el montaje, y rótome el cumal (la columna), quedando de resultas de este llumbazu (caída) inútil para el trabajo que profesaba, y en una situación bastante desesperada, porque las pensiones que asignan a los mutilados trabajadores españoles, son las mayores canalladas y porquerías, que no le alcanzan al desventurado lisiado, ni para comer un plato de sopas cada día. Así pues, había rótome las costillas toda mi vida trabajando para aquella miseria que me condenaba, a vivir el resto de mi existencia falto de todo, todavía para más fastidiarla, escuchando todos los días a los dirigentes de trabajo, bien con sus comedidas y estudiadas frases, que díganlas ellos y entiéndalas María Santísima, dirigiéndose al país, por el medio de la televisión, radio y prensa, que nos iban a dar tanto y cuanto. En resumen, que lo único que nos dan es una caca, tan grande tan asquerosa como ellos son. —Estaba yo de pensión por aquel entonces en casa de la señora Teresa, que era viuda de un desgraciado minero, que el pobre tuvo la triste desgracia para su esposa e hijos, de morirse en la cama abrazado por una enfermedad, y no haberlo hecho en la mina aplastado en una oscura y tenebrosa rampla por un costero, ya que si así hubiera sucedido, le quedaría a su viuda una pensión que aunque también fuese en demasía miserable, no sería tanto como la que le daban por el seguro de enfermedad, que ésta sí que no les algamía (alcanzaba) ni a ella ni a sus tres pequeños hijos, que el mayor aun no llegaba a los nueve años, ni para comer sin fartucase (hartarse), ni una vez a la semana. —Dentro de privaciones y de miserias endiabladas vivía Teresa, estirando la moleculosa pensión que no se espurría (alargaba), por ser en demasía encoyía (encogida) ya de crianza, y pensando yo que a esta triste situación que a ella acompañaba, sin galga (freno) que me detuviese en desfrenada carrera me acercaba, decidimos dedicarnos al trato, para ver si de esta forma lográbamos despegarnos de las miserias que nos rodeaban. —Creo que no hace falta decir, que la Ciencia le hizo correr al progreso con tanta prisa, que desde aquella inolvidable y lejana época de las Xabarceiras, que recorrían las aldeas, romerías y mercados, vendiendo las frutas y demás productos, que transportaban a lomos de los humildes burros, hasta nuestro tiempo, el progreso con sus ingenios modernos, mitad emparentados en el agrado del Hacedor, y la otra parte con los mismos imaginares del propio demonio, hizo a las gentes moverse con apurante desatino, y por tal suceder hoy día, las personas que pretendan dedicarse a la industria de comerciar con las frutas u otras mercancías por las ferias y mercados, no pueden hacerlo sirviéndose de un jumento como medio de transporte, ya que si tal locura hicieran, no ganarían ni para darle un mal pienso a su pollino. —Por tal lleldar (acontecer) Teresa y yo, nos decidimos hacer camino en el oficio de Zabarceirus (tratantes), por eso nos centramos en el menester de comprar una pequeña furgoneta, de ésas que suelen ser a medio uso, y que nos la dieran a plazos, ya que yo no tenía una perrina (cinco céntimos), y ella tenía que pedir prestado el dinero de la entrada que había que pagar por el vehículo, a una conocida suya que sabedora de nuestras pretensiones, habíase decidido a prestárselo. —Así pues ya con esta determinación tomada, y ya completamente decididos a ganarnos la vida en este oficio, que la verdad era el único que me quedaba a mí, ya que a pesar de aún valer para un sinfín de profesiones livianas, no podía aspirar a ellas, porque para tal menester, se necesitaba una recomendación, o ser por lo contrario hijo o pariente de algún facistón de buena marca, faceta única y sin igual, que impera desde la guerra Civil para todos los efectos en mi Patria. Por esto, a poca curiosidad que cualquiera tenga para investigar en este denigrante panorama, se darán cuenta que en todos los ministerios de la nación, desde el que más manda, hasta el conserje que le franquea la puerta, son todos fascistas, divididos en falangistas, que hermoso y Humanitario partido es éste, si sus afiliados cumplieran los Credos que tan maravillosamente creo su Fundador, y la otra parte, está compuesta por exdivisionarios, exlegionarios, excombatientes, exlicenciados de las fuerzas armadas, etc. Y si quieren ustedes encontrar algún Rojo, búsquenlo en las profesiones más bajas y avasalladas del país. Esto que les cuento señores es la pura verdad, así que consideren la libertad que tendremos, cuando detrás de cada obrero, existe un patrón que le roba, y si el trabajador protesta, entonces aparece un látigo y una pistola que le hace por la vía de la fuerza, entrar en la senda de la esclavitud. —Digo yo, que para encontrar esa furgoneta que determinado teníamos de comprar, investigamos en las páginas de anuncios de los periódicos de provincia, por si alguna venía anunciada del tamaño y condiciones que nosotros necesitábamos. Y nuestra alegría fue grande cuando observamos en uno de los diarios que la Casa de Vulcano tenía una en venta, que la vendía dando como señal una pequeña entrada, y después el resto, que se podía pagar en cómodos plazos, también estaba revisada con esmero y garantía, según las manifestaciones hechas por el propio dueño, en la propaganda que de la furgoneta había anunciado, que aseguraba que el tal vehículo, se encontraba lo mismo que si fuese nuevo. —Así pues, en los últimos días del mes de Enero, del siguiente año del primer baile que los Humanos hicieran alrededor de la Luna, ensenderámonos la Teresa y yo camino de Oviedo, ilusionados y muy gozosos dentro del ánimo que nos movía, de comprar aquel vehículo, con el que pensábamos mejorar a fuerza de trabajar arduamente nuestra situación harto deficiente. Llegamos al fin en alegrosa compañía a la Casa de Vulcano, pudimos comprobar como en el amplio escaparate de su bien saneado negocio, estaba expuesta la furgoneta limpia y reluciente, con todas las apariencias a primera vista de ser una prenda de primera mano. Sin embargo, si fuésemos capaces de leer el destino, hubiésemos observado como los faros de la hermosa furgoneta, nos parecerían ojos vivos, que nos miraban guasonamente, como si de ante mano, ya se estuvieran mofando de nuestras nobles pero ilusas pretensiones, y a fe mía que nos consideraban una xunta (yunta) de fatones (bobos) que muy pronto iban a caer en las sutiles redes de el gitano de su dueño, que era el timador más despiadado, hábil y deshumanizado, de los muchos que protegidos por la ley, comían el escaso pan del pobre en la ciudad de Oviedo. —Tras mirar un buen rato nuestro xumentu de fierru (burro de hierro) pareciéndonos cuanto más lo reparábamos más hermoso y deseable, decidimos hacer entrada al establecimiento, ya con el firme propósito de hacer nuestra aquella furgoneta, que con la necesidad que nos embargaba nos había por completo sorbido el seso. —Nada más que pusimos los pies dentro de aquella industria del timo y el atropello, presentose ante nosotros sin mediar tiempo, igual que si esperándonos estuviera, un hombre de aspecto muy agradable, que llevaba plasmado en su rostro el maravilloso don de no saber hacerle mal a nadie, por lo que a mi primera impresión yo pude apreciarle, y mirándonos con sus ojillos vivarachos, que al mismo tiempo parecían del todo inocentes, brindándonos una amplia sonrisa, que se extendía de oreja a oreja, y estaba amurallada de una dentadura tan perfecta y amarfilada, que me hizo asegurar que aquel sujeto, no tenía suyo ni un sólo diente. Digo yo que a la par que así nos saludaba, se frotaba sus finas y blancas manos con verdadera insistencia, y así con esta presentación tan capitalista, tan engañadora y confianzuda, nos preguntó con su voz exquisita y halagadora, que en nada desmerecía a sus modales: —¿En qué puedo servir a tan distinguidos señores? —Teresa que era la que llevaba la voz cantante porque era la que tenía el paperío (el dinero), ahpoyándose en el vehículo que le interesaba, díjole sonriéndose dentro de una gozosa alegría que no pasó desapercibida ante la escrutante mirada de aquel granuja de timador de los tiempos modernos: —¡Verá usted, queríamos comprar esta furgonetina, si es verdad todo lo que de ella cuenta usted en el periódico! —¡Sí, verdad es todo cuanto he dicho en el anuncio, no tengan ustedes miedo ni temor alguno al engaño, porque esta mi casa se especializa en haber sido siempre muy formal y seria! —Yo que para nada me entrometí mientras que ellos hablaban, por no cortar a la Teresa que es mujer de larga parpayuéla (muy habladora), a la par que muy enfadadiza y voluble si se le corta la palabra, y como ella era la que relativamente iba a satisfacer la entrada y hacerse responsable de la compra, pues tan sólo me limité a observarles mientras que ellos hacían el trato, y después que terminaron de ponerse de acuerdo en todo, no haciéndome ningún aprecio a mí el vendedor, y creo que hasta me había considerado según mis propias apreciaciones, hombre tranquilo y de mermados arreos, pues como cuento, después de haber cerrado el trato, el Vulcano otra vez envuelto por aquella facilona sonrisa, que en él debía de ser una de sus armas más eficientes, preguntó a la par que se frotaba sus manos lleno de un dichoso contentamiento, que le llenaba de gozo, y no tanto por el dinero que en su trato había ganado, sino por la satisfacción que deduzco sentía, cuando timaba a las gentes con su hábil y exquisita maestría: —¿Bueno... y ahora... quién es el que va a revisar esta maravilla? —¡Quiero decir...! ¿quién va a conducirla? —Yo l’acaidonaréi (conduciré), le contesté a aquel individuo del que ya no me gustaba tanto ni su presencia ni nada que de él emanase, y seguido le pregunté ya siempre dentro de la desconfianza: —¡Y ahora dígame usted! ¿Es verdad que este vehículo se encuentra en buenas condiciones? —Tenga presente y compréndame usted, que esta señora lo precisa para tratar en frutas, y no le vaya a suceder, que si desea llegar con ella dónde se propone, tenga que comprar un burro para que remolque a los dos caballos de hierro, que hacen xuntura (yunta) en la furgoneta, y que por encontrarse quemados de tanto trotar, no les quede fuerza nada más que para hacer la carrera de prueba. —Pierda usted todo cuidado, y no haga con sus ingeniosas bromas menosprecio de mis honrados intereses, que no vivo yo a cuenta de engañar a mis queridos y siempre respetados clientes. Manifestó Vulcano poniéndose muy serio, pero sin apearse en ningún momento de su sonrisa, que por ser tan permanente se hondeaba en la sospecha de ser equivocadora y seguido apuntalóse en hacer su propia propaganda de la siguiente manera: —Mire, no olvide nunca, me dijo Vulcano poniéndome cariñosamente una mano encima de mi hombro, que la Casa de Vulcano, es tan honrada como la misma Audiencia, dónde se reparte la ley castigando y persiguiendo toda trampa e injusticia, por eso yo efectúo mi trabajo, bajo la respetuosa sombra de la justicia. —¿Acaso ha pensado usted que yo soy un gitano? —¡No querido amigo, si en esa desconfianza su imaginación trabaja, siento asegurarle que se encuentra usted muy equivocado, pues todos en esta ciudad me conocen, y saben que soy un honrado industrial respetado y querido, tanto por los rectos servidores de la ley, como por todos los demás que estamos obligados a no burlarnos del eficiente sistema de la justicia, que hace que todo ciudadano se sienta protegido, tanto su integridad física, como los intereses que honradamente le pertenezcan! —Y ya por última vez les aseguro que este vehículo se encuentra en perfecto funcionamiento, y hasta puedo permitirme el lujo de decirles, que pueden viajar con esta estupenda furgoneta, sin la más mínima preocupación, y sin el menor problema posible, no sólo al más apartado rincón de Asturıas, sino hasta la alejada Barcelona, sin que este motorín, deje de funcionar ni un momento, ni se empapice (ahogue) ni una sola vez. Aseguraba Vulcano, centrándose en una encendida adulación hacía su “jumento de hierro", que tal parecía que le estuviese jurando al General Franco, que era él, el más horado y disciplinado comerciante, de toda la nación española. —Yo que ya había comprendido que aquel tipejo era una asquerosa rata que no había veneno que la matase, le dije que estaba muy bien todo cuanto había dicho, y después le pregunté, que si podíamos ir a dar una vuelta con la furgoneta, para asegurarnos, que efectivamente era el vehículo la maravilla que con tanto ardor y fuerza él nos había pintado. —¡No, hoy no puede ser! Aseguró Vulcano, y seguidamente dijo, que antes era menester de asegurarla, y abonar la entrada en el Seguro de la Patria Hispana, entidad que con buen acierto, según él, pastoreaba su negocio. —¡Así qué ahora mismo, vamos a ir la señora y yo hasta dicha agencia, para poner en orden dicho asunto, y pasado mañana ya pueden ustedes circular con el vehículo por dónde les venga en gana! “CUNDU LA TAREXA SE MEXOU DE MIEU” “CUANDO LA TERESA SE MEÓ DE MIEDO” —El sábado por la mañana que era el día señalado para recoger nuestra furgoneta, llegamos la Teresa y yo hasta los reinos de Vulcano con el ánimo plagado de alegría y embargados por una ilusión gozosa, pues íbamos a ser dueños de un vehículo, que nos permitiría sin ningún genero de dudas, llegar hasta los mercados más apartados de la Tierrina, y mejorar en el oficio de xabarceirus nuestra situación harto oprimida, tantas cuentas habíamos ya barajado y todas ellas navegantes en alegrosas ganancias, que creído nos teníamos que íbamos a ganar el oro y el moro, que incautos éramos que no nos detuvimos ni por un sólo momento en el pensar, que el que hace las cuentas adelantadas sin tener dineros para cubrirlas, por fuerza que tiene que hacerlas un par de veces, siendo la última la más válida. —Digo yo que cuando llegamos al escaparate dónde se lucía nuestra furgoneta, ya estaba al lado de ella el Vulcano, y tal a mí me pareció, que cuidaba a ésta con tanto mimo, como si fuese industriada en la herrería del mitológico dios que lleva su nombre. —Y a la par que nos saludaba con la misma sonrisa y frotamiento de manos que en anterior ocasión nos había dedicado, con su bien timbrada voz nos dijo, ocultando una guasa que no se me paso desapercibida: —¡Ya les estaba esperando señores, pues yo se muy bien por la larga experiencia que poseo en estos menesteres, que iban a ser ustedes muy puntuales, como corresponde a todas las gentes que arden dentro de los agradables deseos de hincarle el diente, a lo que de antemano han saboreado como manjar sabroso! —¡Así que aquí tienen ustedes la documentación y todos los requisitos necesarios para poder circular con la furgoneta sin que nadie les moleste. Y ahora sólo me queda desearles buena suerte, tanto en los viajes que emprendan, como en los negocios que puedan hacer, que en estos está precisamente el valer de las gentes! —Hicimos muy satisfechos y animados acomodo la Teresa y yo dentro de los dos caballos de hierro, dejando al que resultaría ser un astuto gitano, frotándose sus manos, y sonriéndose tanto para afuera como para sus podridos y asquerosos adentros, festejándose dentro del timo que terminara de hacernos. —Empezó la furgoneta a rodar dirigida por mí que no cabía en mi gozo de contento, por las calles de Oviedo abajo, con ánimo de alcanzar la carretera general y ensenderarme en la ruta de Gijón o Avilés, dónde pensado tenía probar aquella máquina, vendida por el que resultaría se el mas fino gitano, que timaba sin conciencia a las pobres gentes, sin encontrar jamás a un juez, que hiciera con él el escarmiento que años atrás había hecho Juan Antonio el falangista con Pascualín el de los enredos. —Teresa que iba sentada a mi lado, recostada cómodamente en aquel asiento, que tenía más pringue que la solapa de un mendigo a la salida de un frío invierno, me dijo endiosada de alegría por sentirse dueña de aquel maravilloso ingenio: —¡Este Vulcano tiene cara y presencia de ser una buena persona, de ser un hombre bondadoso y bueno, a par que sabe lucirse con su cautivadora sonrisa, en el agradable lugar de la educosa simpatía, la verdad que a una le presta en grande tratar con señores tan serviciales y educados. Hay que ver la finura y delicadeza que este buen señor conmigo se gastó, me trato lo mismo que si fuese una gran señora, no me cave duda que todo en él se dibuja como un caballero respetable y encantador, tan bien parecido, tan elegante, tan guapo, tan... En aquellos momentos unos empapizamientos harto sospechosos en el motor de nuestros dos caballos hízole a la Teresa hacer un descanso en el continuar ensalzando los engañosos enseñares de su hábil timador, y en la sazón que su alborozada alegría íbasele marchitando por el ya continuo pedorreo que alumbraba sin interrupción el motor, preguntóme muy apuradamente, haciendo aposiento en el lar de la nerviosa y asustadiza preocupación: —¿Per quéi demontres s’afuega la miou forgonetina que tantu se queixa Xuliu? —(¿Porqué demonios se ahoga mi furgoneta que tanto ruge Julio?). —Yo que ya sin ninguna duda empezaba a olerme el fino timo, que el cobarde y sucio Vulcano hubiera ordeñado en nuestro enflaquecido bolsillo, contestele arrugando el ceño, poniendo un gesto rabioso y despreciativo, buscando en mi imaginación con prisa, la forma de centrar en ley, aquel moderno y educado gitano de los jumentos de hierro de nuestro tiempo: —Me parece Teresa, que dentro de breves momentos, vas a ver dentro de tu cerebro, a ese encantador, respetable y guapo Vulcano, que no hace ni un minuto no tenías tu boca para aponderarle, te aseguro que le vas a ver del mismo despreciable color del diablo, y esto es así, porque esta furgoneta comienza a quejarse de una de sus muchas mortales heridas, que será con seguridad la más pronunciada de cuantas tiene. —¿Qué es lo que pretendes decirme Xuliu? Preguntó de nuevo Teresa ya ausente de toda alegría, empezando a subir la primera escalera del miedo del desespero. —La verdad Teresa, es que viajamos ajinetados encima de un montón de chatarra, por esta razón he de ir con buena cuenta hasta que de hecho me dé por sabido, qu’acaidono (que dirijo) una maquina, que ha puesto en mis manos ese desalmado de timador de Vulcano, que está predestinada sin ningún género de dudas, hacer en cualquier momento descalabros con las vidas de la inocente gente, que a cada paso cruzamos. —Ya nos hallábamos en las afueras de Oviedo, y comenzábamos a bajar una pequeña cuesta que existe a la entrada de la Corredoria, cuando un bache de los muchos que alumbrábanse por aquel entonces en la carretera, hizo que la dolorida furgoneta se bandaleara ostensiblemente, y en tal baile, abriéronse con verdadero estruendo ambas puertas, despedazándose los cristales y estropeándose en mala manera parejas portezuelas, con tal atronador ruido, que la buena Teresa encogiéndose en el asqueroso asiento, cosida por un miedo que le hizo mearse, dijo temblándole su voz que era dominada por su espantoso miedo: —¡Frena, frena en el instante Xuliu, por todos los demonios del infierno xuntus (juntos), consigue de una vez que se detenga esta asesinadora chocolatera, que bien me parece que intenciones le sobran de hacer mudanza con nuestras vidas, fayéndunus esfuechiquéus na peyeya! (haciéndonos desolladuras en el pellejo). —Hice con toda la rapidez que pude, que se detuviera aquella furgoneta tan destartalada, y al pretender asegurarla mejor con las miras de apearnos para presenciar los primeros destrozos que se rellumbraben (relucían) en aquella infernal máquina, así el freno de mano y tiré de él para colocarle en su lugar de frenada, pero no respondió a su obligación, pues rompiéndose, quedeme con la manilla entre las manos, pensando ya con toda la razón del mundo, que aquella máquina era la causante de un timo que no tenía perdón, y también poseía hechura de ser un perfecto sabotaje. —Teresa que ya se había apeado de la furgoneta movida por la rapidez que injerta el miedo, hallábase en la cuneta de la carretera hilvanada por un ataque de nervios, con sus manos puestas encima de la cabeza, centrada en el más airado desespero, envuelta en un mar de lágrimas miraba para su vehículo desilusionada y atormentada, no dando crédito a lo que presenciaba, que era a todas luces la ruina más grande que en toda su existencia le había caído encima, pero cuando me vio con aquel fino hierro en forma de manilla en mi mano, me preguntó al tenor que buscaba en su boleo un pañuelo para enxugarse (enjuagarse) las lágrimas: —¿Qué diantres de fierru ye ísi Xuliu? —(¿Qué demonios de hierro es ése Julio?). —Yo que reparaba con verdadera lástima a la Teresa, al mismo tiempo que se me escapaba la risa, y el caso no era para menos, le respondí mirando para la manilla a la par que movía la cabeza para los lados con síntomas de verdadero desprecio y asco, hacia aquel gitano timador de Vulcano: —¡Poca cosa Teresa, sólo un defecto más de los muchos que tiene este jumento de hierro que te vendió tu encantador Vulcano! ¡Vaya una rata de cábila que está hecho tu simpático timador! ¡Y ahora deja ya de chorar (llorar), y no le reclames al Cielo un favor que no ha de enviarte, y búscame con rapidez un par de cuetus (piedras), para forrar las ruedas de esta endemoniada chocolatera, con la que el tú fino señor Vulcano, por mediación de mis inocentes manos, pretendía industriar un achuquinamientu (asesinato) entre las tranquilas gentes de la ciudad de Oviedo! —Teresa atenazada por una incontrolable rabia que le raguñaba (arañaba) sus doloridas entrañas, dijo a modo de juramento clavando sus brazos palabras en el firmamento: ¡No me nomes más isi rapiegu con focicu de llabascu, non me lu nomes más, si ye que apreciesme dalgu, ya permita el Faedor que tou lu puéi y'escosá couxa fae, que lu fienda una centecha pente les pates en dos Vulcanus! —(¡No me nombres más a ese zorro con hocico de marrano, no me lo nombres más, si es que me aprecias algo, y permita el Hacedor, que todo lo puede y muy poca cosa hace, que lo parta una centella por entre sus piernas en dos Vulcanos!). —¡Nunca pensé yo que pudiese vivir en este mundo un ladrón tan desalmado y tan grande, que hace su riqueza y bienestar engañando a pobres viudas tan desventuradas como yo, que no tengo más riqueza que el Cielo sobre la cabeza y la insegura tierra bajo mis pies, y para encima de no tener nada, todavía me acompaña la triste desgracia de tener que pagar a Pilar la del Comercio las quince mil pesetas que me prestó para dar la entrada de esta endiablada furgoneta. Poco he de pedir y menos Justicia ha de haber, si a este zorrastrón, si no me devuelve los mis cuartos, no le busco una buena corripa (celda) en la cárcel. Y no sólo por el cobarde ladronizo que me hizo, sino por el pretender arrancarme la vida, y dejar a los mious protetayus fiyinus (mis pobrecitos hijos), sin el menguado pan que puedo proporcionarles y el grande cariño que por ellos siento! —No te alumbres por más tiempo en el lar del sufrimiento Teresa, pues más bien debías de ofrecerle gracias al cielo, porque permitió que nadie saliese con heridas de este descalabro. Y ahora si haces caso de lo que yo te aconseje, va tener que abonarte este despreciable de timador gitano, el dinero que le has entregado, y que se haga cargo de la furgoneta, y sino que la arregle con la decencia que encierra el caso. —Esto le decía yo a la Teresa, a la vez que valiéndome del cinto que sostenía mis pantalones, y de un precioso lazo de terciopelo que la Teresa llevaba anudado a su largo cabello, ataba entrambas portezuelas para poder salir del paso, y cuando mañosamente lo logré, díjele a la Teresa que aún seguía tan desconsolada, y lucíase aún más rabiosa que cuando nos sobrevino el accidente: —¡Güenu Teresa, deixa ya de mexaretar tal corrompináu de chárimes que v’escosásete la fuercia pel furacu lus güeyus (bueno Teresa, déjate ya de mear tantas lágrimas, que se te va a escapar la fuerza por el agujero de tus ojos), y súbete a la furgoneta que nos vamos a ir hasta Noreña a visitar el garaje de un conocido mío, para que revise a conciencia este endemoniado ingenio, y nos diga de una vez, las hendiduras que tiene ocultas esta chocolatera que nos ha vendido el timador de Vulcano. —Teresa que en esto ya se había serenado un poco, aunque todavía alumbrara algunas rebeldes lágrimas, dijo dentro de su maurera de miéu (madurera de miedo): —¡No me ofendas, no lo hagas por el amor que le tengo a la santina de Covadonga, no me tientes por el mismo hacedor que debe de estar riéndose de mi allá en su Cielo, no me empujes para que haga lo que no deseo Xuliu. Pues no me sentare dentro de esa infernal máquina de asesinar gente, ni por todo el oro que tiene el Banco de España almacenado en forma de relucientes y apetitosas barras, y mira que es abundante lo que el otro día nos enseñaron por la Televisión sus manejadores. Vete tu sólo si deseas morir donde te plazca, ya que nada más que tu pobre vida tienes que perder, pero yo tengo tres hijos inocentes y pequeninus, que cuélgame con grande fuerza de las entretelas de mis sentidos, no quiero morirme y dejarlos desamparadinos, a merced de este endemoniado mundo, que cada día me parece que tiene menos verdad y menos justicia, que cada día me parece que el pobre dentro de él, si suprimimos las calamidades y las sufriencias, tiene muy poco que hacer. ¿Qué sería de los tres pedacinos de mi corazón, si se quedaran si su madre, en la triste edad que los probitinus aun no saben de dónde comen? (EL GARAXISTA) "EL GARAJISTA" —Por muchos razonamientos que sostuve con Teresa para convencerla con el fin de que me acompañase, no llegué a persuadirla ni en lo más mínimo, pues todas mis razones nada valían, para vencer el miedo que en aquellos desventurados momentos la dominaba, y no consiguiendo ni de una forma ni otra que subiese a la furgoneta, encaminome yo sólo hacía Noreña, al cansino paso de los viejos jumentos de los antiguos gitanos, conduciendo aquel destartalado ingenio, que era en verdad un innegable peligro público. —Llegué a la postre a mi destino, y contéle sin demora cuanto me había sucedido al garajista por mí conocido. Este esperó unos momentos para que se desfatigase el cansado ahogado motor, después volviéndole a poner en marcha, escuchole atentamente el trote quejumbroso que alumbraba, y seguido dio comienzo con seguro tiento a desmontarle algunas de sus piezas, y cuando le encontró las variadas enfermedades que tenía, dijo envuelto su rostro en una sonrisa que podía tener todos los significados: —Desde luego amigo mío, no sé como has sido capaz de llegar desde Oviedo hasta aquí con esta chocolatera, suerte has tenido de no partirte la sesera por el camino. ¡Tuvo que quedarle la conciencia “si es que la tiene” a ese gitano de Vulcano harto desajustada, porque hay que tener muy poco amor hacía el prójimo, y ser un timador sin la menor entraña, para vender un coche en las condiciones que se encuentra éste. Ahora que tratándose de Vulcano no me extraña en absoluto, ya que todo el mundo sabe en Oviedo la clase de elemento que está hecho! —Ten presente, y esto que te voy a contar ya lo he discutido muchas veces con otras personas, que algunas de las desgracias que suceden en las carreteras es por culpa de estos timadores gitanos de los jumentos de hierro, que venden coches usados, que son verdaderos cacharros que ni para el desguace sirven, y lo peor de todo, es que saben hacer de la ley un pandero, y enriquecerse a cuenta de las inocentes gentes, que no comprenden en el peligro que se divierten cuando compran un vehículo usado, pero todo esto ten por seguro que algún día ha de terminarse, cuando algún juez con buen ingenio, colóqueles un anillo que encarcele ya para siempre sus astutos timos, con una nueva ley para tal menester, que todavía nadie ha creado. —Bien dices amigo mío, pues todo este ladronizo y peligro público que tenemos todos de perder en cualquier momento la pelleja en la carretera, por la causa de estos desalmados gitanos de los jumentos de hierro, silenciárase d’afechu si la ley les castigara y persiguiera con más entusiasmo. —Recuerdo que cuando yo era pequeño la ley perseguía y castigaba a los gitanos que en aquella difícil época había sin tener la más mínima consideración con ellos. Y todo era, porque aquellos gitanucos de los tiempos d’endenantes (de antes), eran pobres de toda riqueza y ciegos de toda cultura, pues aquellos desarropadinos y desventurados gitanos, por muy listos que se alumbrasen, no podían hacer grandes cosas, y por eso vivían tirados por los caminos, despreciados por las gentes y perseguidos en todo instante por una ley que no les dejaba de su mano ni a sol ni a sombra, arrastrando cansina y resignadamente sus estómagos cosidos por el hambre, enseñando un color cadavérico en sus huesudos rostros, por el que uno imaginaba a la negra hambre a la que estaban condenados siempre, luciendo sus vestiduras con tantos y dispares remiendos, que uno no lograba adivinar, cual de ellos pertenecía a la prenda original. —No podían crecer aquellos auténticos gitanos que yo he conocido nada más que en asustadizas carreras y crecidas barrigadas de frío y hambre, y algunas veces solían entrar en calor, cuando les aplicaban una supliciada albarda de vergajazos, que las autoridades les regalaban encima de sus enflaquecidos cuerpos, todo porque a lo mejor un aldeano que muy fácil fuese el mismo ladrón, daba cuenta de ellos, a las autoridades al notar que les faltaba alguna gallina, que muy fácil pudiera habérsela merendado el raposo, o ser equivocados en el trato de un jumento de los naturales, no como estos endemoniados ingenios de fierru (hierro), siendo tan entendido en estas bestias el aldeano como el gitano, y aquí si que no valía engaño, porque cada cual iba a su propia conveniencia, porque cuando un aldeano le cambiaba un burro a un gitano, es que su pollino alguna tara tenía, por esto, no he conocido nunca a un gitano que cambiase su burro con el aldeano pelo a pelo, sino que siempre le pedía encima algo, ya que estas gentes agudas y listas sabían, que la única ganancia que conseguían por lo regular en sus tratos, eran los pocos o muchos dineros que pudieran arrancarle al aldeano encima del cambio. —Poco mal podían hacer aquellas pobres y desgraciadas gentes dignas de toda compasión y lástima, y mermado mal sembraban entre las comunidades que visitaban, porque en todo tiempo vivían cultivando la más denigrante de las miserias, que por ellas se deducía el escaso timo que industriaban, pero a pesar de todo, nadie los dejaba nunca fuera de una celosa vigilancia, de lo que se saca en consecuencia que la ley en aquella difícil época estaba mucho más adelantada que hoy en día, por donde uno comprende que en nuestro país, todo ha progresado grandemente menos la asiste de la Soberana Justicia, que para castigar al pobre siempre sí está en vanguardia, pero para favorecerle siempre se encuentra de veraneo en la retaguardia del capitalista. —Y sino la prueba está bien a la vista, ya que los temidos gitanos de nuestro tiempo, no son otra cosa nada más que astutos y deshumanizados payos, que ya no llevan marcado en su rostro el ceniciento color del que navega con el hambre, sino que se pasean bien hartos y cuidados, envanecidos por su boyante posición, tanto en lo social como en lo económico, ya que gran parte de ellos, precisamente los más principales, son poseedores de una buena carrera que al final les otorgó el título con el cual se avalan en el asqueroso oficio de la explotación y el timo, que faenan a diario entre las humildes y trabajadoras gentes, bien como dirigentes de empresa, engañosos servidores de la Justicia, etc., y también estos timadores gitanos de última categoría, cuyo único representante por mí conocido es el guripa de Vulcano que ya empieza a traerme de cabeza. Pero yo te aseguro Marcelino, que si la Teresa me hace caso de lo que yo tengo barajado en mi mente, no se ha de escapar este raposo de Vulcano haciendo risa y guasa despreciativa de los honrados intereses que les roba a las personas decentes, pues en este presente acaecer se topó con un cliente, que le va hacer coscas (cosquillas) en el lugar donde no ha de nacerle la risa. —Y ahora... dime Marcelino, tu que eres un hábil veterinario en la cura y compostura de estas caballerías de hierro. ¿Cuánto puede costar arreglar esta furgoneta para que quede decentemente? —Quedose el bueno del garajista mirando unos instantes en el más completo silencio hacía el cielo, haciendo con aproximación las cuentas en su cerebro, y después dijo muy serio clavando sus inteligentes ojos encima del jumento de hierro: —Te ha de costar alrededor de unas ocho mil pesetas, tal vez sea algo más, eso depende si al desmontarla aparecen otras averías que ahora no agüeyu (no veo). Pero no pienses ni en broma que el Vulcano va hacerse cargo de esta arregladura, pues yo se que él, sabrá lavarse sus manos no queriendo pagar ni un céntimo, y es inútil que le lleves a los tribunales, ya que él es un gitano listo, que tiene buenos abogados y harán de la ley su propio juego, y estoy por apostarte que es muy capaz de timar al mismo juez en la sesión del juicio, si tiene modo de venderle uno de sus endemoniados ingenios. —Por lo que observo Marcelino, tanto tú como yo mismo coincidimos en, que la ley en nuestra Patria está al servicio del dinero, que es tanto como decir, que el que no tiene un cuarto no debe de meterse en líos por muy honrados que le parezcan, porque no ha de sacar de ellos nada más que disgustos por bien parado que salga, en fin, ya veremos haber lo que resulta de todo esto, yo ahora me voy para Oviedo, y tu no arregles este cacharro hasta que la Teresa no sostenga una conversación con el raposo del Vulcano, pues a lo mejor, este habilidoso gitano no es tan mentecato como lo hemos pintado, y puede que se compongan las cosas sin necesidad de ningún otro teatro. El garajista sonriéndose ladinamente a la vez que de mí se despedía me dijo: —¡Si tales esperanzas hacen aposento en tu imaginación, no sé lo que en verdad has aprendido tú en el mundo, tanto como por él zapatillaste, pero bueno es que sigas creyendo en la bondad de las gentes aunque tan sólo sea por breves instantes! —¡No creo yo en nada ni en nadie Marcelino, a no ser en el plato de cocido cuando tengo hambre, pero hácete buena falta a ti saber, que existe un sistema que todo el mundo receta cuando le conviene. Así por ejemplo, sabemos que Vulcano es un timador inteligente y práctico en el asunto de saber defender sus enredos e intereses, por esto se dará cuenta en el instante, de la peligrosa timadura que industrió, por tal razón procurará que no se airee su sucio negocio, para que las futuras víctimas no huyan a causa del mal olor que emana de la ladroniza industria que maneja. Por esto, muy fácil creo yo que se avenga a razones! —¡Puede que tengas razón, amigo Julio, pero yo no entraré a creer tal cosa, hasta que no lo vea con mis propios ojos! “TERESA Y VULCANO” —El lunes bien de mañana se hizo en el camino de Oviedo la envilecida Teresa, portando en su cerebro los asesoramientos que yo le había prodigado, mucho me hubiese gustado a mí entendérmelas con aquel desalmado granuja, pero como yo no había tenido tratos con él, sólo podía hacer aconsejar a la Teresa en lo que mejor pudiese. Digo que iba ésta alumbrando en sus sentidos rabiosa inquina hacía el Vulcano, pero no era la Teresa tan aunque valiente y decidida engarradietchóusa como la Manola de mi aldea, pues si así fuese, hubiese logrado más provecho que usando la política, que al fin de cuentas ésta de poco sirve cuando con ella menester es por entrambas partes defender los intereses. Llegó al fin la Teresa a la casa del Vulcano, tan dolida y gafa en su desgracia que debatíase con apremiante desatino en el atajo de prepararle un sonado escándalo, si no conseguía lo que ella consideraba justo y honrado. El caso fue que nada más que sus enrojecidos ojos encarnispados por la ira que la desacompasaba retrataron al causante de su desgracia, díjole encasquillándosele la lengua por la rabia que la dominaba: —¡Vengo a darle las gracias estafador de los infiernos por la furgoneta que me ha vendido, que tal de endemoniada se encontraba, que por eso me brindó la mayor cosecha de miedo que he tenido en toda mi existencia. Porque me he visto por unos instantes ajinetada encima de una satánica máquina, que parecíame había sido fabricada por todos los diablos del infierno juntos con el firme propósito de servirle a usted, para que por su mediación me robase mis dineros y me quitase la vida. Hay que ver la poca vergüenza que usted tiene, y la nada consideración que siente hacía las personas, para venderme un vehículo portador de la muerte, y quedarse usted tan tranquilo, como si de malo no hubiera hecho nada. —Vulcano, sin deshacer de sus labios la hipócrita sonrisa que le caracterizaba, díjole tranquilizadora y prometedoramente a la Teresa: —¡Bueno señora, no se me enfade, y céntreseme en el respeto, ya que en este civilizado lugar se consigue conmigo la razón que según me parece es lo que usted anda buscando. Y ahora cuénteme con entera tranquilidad todo cuanto le ha sucedido, que yo por adelantado le prometo arreglarle su vehículo sin cobrarle ningún dinero! —Estas palabras bien dichas y a tiempo por el ingenioso Vulcano, entrelazadas con teatrales gestos de compasión y condolencia, que con postura de consumado actor plasmaba en su rostro y movimientos aquel timador de gitano, pues como cuento, con todo este ratonil teatro logró que los encendidos ánimos de Teresa, abandonaran el envilecido aposento dónde moraban, e hicieran andadura más alegrados por el camino de la contentura, que no era otro que el haber conseguido lo que en justicia le pertenecía. Así pues ya más aplacada la encendida voz de Teresa, en el lleldar que hacía asomo en su boca una alentadora sonrisa, le dijo en el comienzo de estar de nuevo tranquila: —Tiene que perdonarme por haberle ofendido con mis insultante palabras señor Vulcano, pues yo quiero que comprenda que si usted se hallara en mi lugar, muy fácil se desarrendara como yo en tamaño desatino. Y seguidamente le explicó al Vulcano que no podía remediar que la risa aflorara con verdadera alegría, el corto y accidentado viaje que habían hecho con la furgoneta. Y al concluir la Teresa de relatarle su odisea, respondiole el Vulcano con una amabilidad,que tal parecía que alumbrábase en ser cierta: —Créame señora si le digo, que no hay sitio en mi conciencia para poder hacerle el más pequeño daño a nadie, y con toda sinceridad le prometo, que este doloroso descalabro que quizás por un error mío usted ha sufrido, yo haré que con prontitud se mude al sitio que para ambos mejor convenga. Y ahora mismo ordenaré a mis mecánicos, que sin ninguna demora vayan a recoger su vehículo a Noreña, para que le revisen y arreglen en mi garaje, que sin lugar a dudas ha de quedar mejor compuesto, y acomodárseme en un precio más justo, que si lo arreglasen en otro lugar, ya que yo no me fiaría de ningún otro garajista, supuesto que son todos tan careros como chapuceros. —Y ya no más tristezas ni penas señora, pues ninguno de estos dos sentimientos nace feliz al entendimiento, así que destierre sin demora el mal que en su espíritu se enreda, ya que muy pronto será atajado para convertirle en beneficio de su propio remedio. Y sitúese ya desde este preciso momento dentro de la placida pradera de la tranquilidad, considerando ya por adelantado solucionado a su agrado y conformidad este asunto que la atañe, y dentro de tres días puede venir a recoger su furgoneta, en la inteligencia de hallarla como si otra vez fuese hecha de nuevo. —En el día señalado por Vulcano, volví yo acompañando a Teresa a recoger su vehículo, y al lado de él como en anteriores ocasiones se encontraba Vulcano con la misma sonrisa de siempre pintada en su hocico, y frotándose sus manos como al parecer era su costumbre, dijo amablemente: —Ya tiene su vehículo compuesto señora, y muy bien ajustado que por cierto se encuentra ahora, ya que le canta su motorín, con parecido sonar al que tuvo cuando era nuevo. —Muchas gracias señor Vulcano, contestole con rapidez y alegría Teresa, lleldándose en satisfactoria dicha que retornaría a la rabia a los breves momentos. —¡No señora, no me dé usted las gracias pues para esto estamos, que no es otro menester que servir al cliente y dejarle satisfecho! —Pero ahora... y créame que lo siento con toda mi alma, tengo que comunicarle una noticia que no ha de serle en nada agradable, pero comprenda usted que por encima de todo los negocios son los negocios, y si yo no los cuido, aunque eso sí con toda honradez, creo que algún día terminaría pidiendo. —¡Dígame señor Vulcano! ¿Qué clase de contrariedad es la que me tiene que comunicar ahora? —Pregontó Teresa ya en las empinadas vías de perder de nuevo su alegría y tranquilidad, y floreciéndole en el mismo lleldar una apesadumbrada tristeza que le decía, que todo su gozo iba a ser de afechu desfechu (del todo deshecho). —Pues... verá usted señora, los mecánicos me han dicho (dio comienzo Vulcano a su charla pretendiendo muciye "ordeñarle" importancia a la cuestión), que toda la culpa de haberse estropeado la furgoneta, sólo la tiene el chofer que la conducía, que según ellos está muy deficiente en el oficio de conducir estos vehículos. Así que dentro de toda la pena que a mí me acompaña, y no crea usted que es pequeña, tengo que comunicarle que si desea llevar su vehículo, tiene que abonarme la mitad de su compostura, y si no le retira en toda esta semana del garaje, me veré obligado a cobrarle como demasía, el espacio que ocupa la furgoneta en el taller, ya que están los aparcamientos hoy día al precio que uno quiera cobrar por ellos. —Teresa tras escuchar las asquerosas e hipócritas palabras que le había sonrientemente dirigido Vulcano, comenzóle a crecer en sus entrañas la cosecha de la gafez, a parejándose en fuerza y desespero a la que ya padeciera el día que había viajado por primera vez en aquella furgoneta de todos los diablos, y conducida por este envenenador desatino, no me dejó a mí contradecirle al Vulcano la acusación que me había hecho, ya que cogiendo ella la palabra airada y medio enloquecida, hablole de la siguiente manera: —Me parece a mí condenado timador gitano de todos los infiernos, que no tiene usted de hombre, ni palabra, ni presencia, ni tampoco nada. Todo en su persona esta asquerosamente podrido, y en conjunto toda su valía como hombre, tiene menos valor para la decente Humanidad, que un repugnante pioyu (piojo), entre las uñas de una eficiente despioyadora (despiojadora). —¿Sabe usted acaso condenado ladrón y despreciable llimiagu (baboso), que destreza tiene mi chofer en este oficio para tratarle con tanto menosprecio? —¡Síii... por lo que me han dicho los mecánicos, no tiene ni idea, de lo que es manejar un vehículo! —¡Pues sepa usted asqueroso madrazas, y apestoso gusano de timador, que mi chofer, que es este muchacho que usted ve aquí, que no quiere dirigirle la palabra por no ensuciar su lengua al contacto con su mierdosa presencia, aparte de ser un conductor que en nada puede envidiar al mimísimo Fangio, es también un excelente mecánico, con ingenio suficiente de hacer que ruede un coche si preciso fuere tan sólo con la invisible fuerza que tiene el aire, y si le apuran un poco, hasta que vuele como los aviones! —¡Bueno señora, haga el favor de no ofenderme, sino quiere que llame a la autoridad para que le enseñen los modales necesarios que se necesitan para tratar con la gente. Y tenga también bien presente que yo no he ofendido a este muchacho en nada, lo que yo he dicho es que no sabe conducir como es debido un vehículo. Y no crea que me extraña, porque hoy en día, le dan el permiso de conducir a cualquiera que tenga la agudeza de entregarle solapadamente dos o tres mil pesetas al jefe de tráfico! —Y ahora ya para terminar, si no quiere pagar la compostura que se le hizo a su furgoneta, no la lleva usted de aquí bajo ningún concepto, y si cree que tiene algún derecho para formular alguna reclamación, encamínese al Seguro de la Patria Hispana, y entiéndase con ellos de la manera que mejor le cuadre, ya que esa aseguradora a mí ya me ha abonado todo el valor de la furgoneta, y a usted por si se le ha olvidado le digo, que tiene que abonar las letras de banco que ha firmado en blanco a ellos no a mí, así es que yo me lavo las manos en este asunto lo mismo que hizo el romano Pilatos en el Juicio que condenó a Cristo. —Teresa acunada por una enloquecedora rabia que la hacía temblar sacudida por los nervios emanantes de la ira, la rabia, el desprecio y el odio que sentía hacía aquel miserable, le decía mientras que yo procuraba de aquel lugar alejarla sabiendo que nada lograría resolverse: —¡Lo que tiene que lavar usted sin hacer demora es su conciencia que la tiene más negra que la boca de un sanguinario lobo, y tiene un olor más repugnante y asqueroso, que el que producen las podridas inmundicias de un apestoso estercolero. No sé como tiene valor para lucirse entre las gentes, siendo portador de ese nefastoso olor que en todo momento de usted se desprende, por el que todo el mundo puede comprender, la clase de cobardoso timador que se esconde en su enclenque cuerpo! "TERESA Y LA ASEGURADORA" —Es para mí un triste desconsuelo decir, que todo o casi todo en mi Patria lo relacionado con el comercio y otras industrias similares, es una grotesca trampa mal urdida, pero muy bien protegida por las leyes del país, que ya desde antiguo saben que todo se mueve por la fuerza de la riqueza y el poder, y entrambas cosas no están en el poder del pobre, por lo tanto este desventurado ser, por mucha razón que le acompañe siempre llevara las de perder, ¡ y sino que me lo pregunten a mí! —Así pues, que dejando la Teresa al timador de Vulcano haciendo risas y guasas de su desgracia, se dirigió con la prisa del alma que lleva caminaba el diablo, y en aquellos sus momentos tan endemoniada caminaba como el mismo satán, por mor de la condoliente desgracia que le acompañaba, al lugar donde tiene aposentadas las oficinas la Patria Hispana, y subió las escaleras de dos y sin dar ni tan siquiera cuenta, se encontró ante la presencia del señor notario, al que le explico muy desconsoladoramente el timo que en ella había realizado Vulcano, al venderle aquella furgoneta, que tenía más heridas por todas sus piezas, que el heroico Millan Astray, que fue el Fundador de la Legión Española, dónde si el Vulcano tuviese la valentía y el coraje, que por ser un despreciable cobarde le faltaba, digo que si este despreciable timador como legionario ingresase en ella, no viviría allí mucho tiempo, pues entre el “saco terrero”, y los vergajazos que los vigilantes del Pelotón de Castigo, le brindan a las gentes de su condición y calaña, terminarían con tal carroña humana en poco tiempo. —¡Hay de él si lo cogiese por su cuenta y riesgo el famoso sargento Molina, que en cierta ocasión a un legionario, por tan sólo robarle una camisa a un compañero, diole palos encima de sus costillas hasta que se le hundieron sus pecadores huesos, y después que sanó de tal descomunal paliza, colocóle encima de sus aún doloridas espaldas un saco terrero de cincuenta quilos amarrado con recias correas!, con un letrero que más o menos así decía: —¡Yo soy un ladrón, despreciadme todos por tener el oficio más asqueroso de toda la Humanidad! —Y con dos letrerinos como éste, uno en la espalda y otro en el pecho, tenía que caminar Vulcano por todas las calles de Oviedo, para que supieran toda la cuadrilla de compañeros de su calaña, que hay a fatáus (muchos) que vivían como marqueses y se las dan de personas decentes, el vergonzoso fin que tendrían si no dejaban de robar. —El tal notario que como se verá tenía las mismas nefastosas zunas de engañar a las gentes que su consorte de oficio el timador Vulcano, sonriéndose de las graciosas y muy atinadas ocurrencias de Teresa le dijo: —Tenga bien presente señora que nosotros nada tenemos que ver en este asunto, pues toda la culpa de cuanto le ha acontecido, sólo la tiene el señor Vulcano, así que si usted considera que efectivamente fue engañada como manifiesta, reclámele o denúnciele a él, y deje de molestarnos a nosotros, ya que en vez de importunarnos con esta historia sin ninguna importancia para esta sería aseguradora, mejor sintiera usted hacia nosotros un sincero y respetuoso agradecimiento que sin conocerla de nada, le hemos prestado a usted los dineros para que comprase a Vulcano ese vehículo que usted comenta, que a no ser por nuestra desinteresada y magnánima colaboración, no hubiese podido hacerlo, a no ser que se la pagase con dinero en mano. —Cuando Teresa sintió de labios del notario estas palabras le miró entre temerosa y asombrada y preguntole pensando que o había entendido mal, o desde luego se estaba volviendo loca y ya no razonaba: —¡Oígame señor! —¿Me ha dicho usted acaso que me han prestado ustedes a mí dineros sin yo saberlo? —¡Sí señora, eso mismo le he dicho, y no tiene usted de que asombrarse, ya que es una cosa común y muy corriente, nosotros simplemente le hemos abonado al señor Vulcano el valor de su furgoneta, haciendo uso de unas prestaciones modernas que dan a todo negocio un buen resultado! —Diose cuenta la Teresa por primera vez, del teje maneje nada claro que entre manos se traían el hábil timador Vulcano y la no menos honrada Aseguradora, por esto, haciendo un gran esfuerzo para remansar su alterado espíritu, le dijo al notario viviendo el mayor asombro que en toda su existencia conociera: —La verdad quisiera decir pero no sé como explicarla, porque no puedo precisar, dónde termina la mentira y comienza la verdad, porque si ésta existe, la pobre anda bien desgraciada, ya que esto que me está sucediendo a mí, que es verdad siendo mentira, paréceme a mí, que está muy fuera de toda Justicia, pero dentro de la ley que ustedes bien estudian, para robar sin el menor temor a todo pobre desgraciado. —¿Qué pretende decirme usted señora? —Preguntó el notario empezando hacer acopios de enfado. —Que si no me sucediera a mí misma, lo que con ustedes me está pasando, no creería que a nadie pudiérale acaecer tan endemoniado enredo aunque el mismo Padre Santo me jurase con la mano puesta encima de la Biblia que todo este desalmado engaño, era tan cierto como la propia Pasión del Nazareno, que el Pobre murió, para que otros listos como ustedes, hiciesen de su muerte un buen saneado negocio. —Porque tanto ustedes como éstos, tienen una forma de prestar tanto el dinero como la gloria del Cielo, que uno no se entera que la ha recibido, hasta que no le roban lo mucho o poco que posea el crédulo. —Bien comprendo ahora que hállome ahogada dentro del teatro de la discordia, y estoy enflaquecida de riquezas y seca de poderes, que el primer tejedor de la ley, fue en el mismo instante encaldador de la trampa, y en esta despreciable xaceda (cama), barajan ustedes como consumados timadores el mal que trenzada me ata. Por esto desde ahora mismo, jamás se me borrará de mi imaginación, que tanto ustedes como el zorramplón de Vulcano, son lobos de la misma camada, con diferente color, dibujadores de bien parecidos santos, pero con la misma conciencia del despreciable diablo. —Pero señora, de nuevo le vuelvo a repetir, que nada tenemos nosotros de ganancias en los tejes manejes que industria el señor Vulcano, y ahora si me quiere escuchar unos momentos, yo le explicaré con toda la claridad como funciona el honrado negocio de la Patria Hispana, para que ya de una vez y por todas, se quede convencida, y no perjudique a esta Aseguradora con su pregonar que somos tan estafadores como el señor Vulcano. Dijo el notario con seriedad y conciliadoramente. —No hace falta que desgañite su lengua en más araneras explicaciones, ya que los enredos que entrambos y dos se traen, el más fatón (tontón) de mi aldea los vería tan claros como yo los veo, si tuviese la desgracia de pasar por ellos lo mismo que yo los estoy viviendo. —Por lo que se ve, ustedes prestan dineros a quienes no saben que los han recibido, para que los timadores como el asqueroso raposo de Vulcano, hagan sus desalmados negocios y en sus ganancias tienen ustedes como compensación un rentable provecho. —Para mí el caso está tan claro, como que existe Dios y una Justicia que ninguna ley sirve con decencia, y que ustedes no respetan y tratan a la baqueta, porque no son otra cosa nada más que timadores gitanos de los tiempos modernos, que han aprendido muy bien en la universidad las leyes para después sin ninguna traba poder con satisfacción gananciosa burlarlas, aprovechándose de las enormes lagunas que en todas las leyes adolecen, dónde ustedes se refugian para efectuar los atropellos que a todas luces articuladas por la ley son legales. —El asunto es, de que Vulcano me aseguró que toda la culpa la tenían ustedes, y ustedes lavan sus sucias manos con el hipócrita de Vulcano, afirmándome que él es el único culpable, y entre dimes y diretes entrambos y dos me quieren cobrar la peseta a siete reales. Pero yo no estoy dispuesta a dejarme robar de mano de entre juntos estafadores, y por esta razón ahora mismo los voy a denunciar, haber si la ley es capaz de desenredar tanta trapecería y engaño como barajan ustedes encima de esta pobre trabajadora, que poco puede medrar si tiene que abrirse camino entre una bien organizada banda de inteligentes timadores, que ni temen a Dios ni a la ley, ni menos respetan los intereses ajenos. “TERESA Y LA POLICÍA" —Dejó Teresa al notario con su palabra bailándole en los labios y abandonó la oficina de la Patria Hispaña con tanto desprecio hacía sus representantes, como el que sentía hacía el timador Vulcano, y con este profundo y airado malestar que la embargaba, privándola de su sosiego que ya del todo nada de él quedaba, y animada siempre por su espíritu combativo, hizo su entrada en el aposento de la Policía, creyendo firmemente la pobre, que los guardias podían arreglarle en el momento aquel desaguisado que enloquecida la traía. —Dos agentes de la ley enfrascados se hallaban en la comisaría faenando por sus deberes cuando la Teresa hizo aparición ante ellos, con su rostro por completo desarmado en el descosido sufrimiento que la debatía, uno de los policías que se percató en el instante del apurante desespero que a la desventurada Teresa consumía, le dijo a la vez que se levantaba de su asiento, para rogarle gentilmente que ella se sentara, menester que no quiso hacer la Teresa porque manifestole al amable policía, que los nervios no la dejaban estarse queda, ya que entrelazábanse con tal fuerza enfurecida y desatinada en su sentimiento, que la ensenderaban en la enloquecedora postura que a todas luces enseñaba. —¡Está bien señora! Le dijo sonriéndola tranquilizadoramente el policía a la par que le rogaba, que se calmara, que se serenara, y que les contase lo que le sucedía, afirmándole que si en sus manos se encontraba el remedio, podía de antemano considerarlo satisfactoriamente resuelto. —Relató la Teresa por segunda vez en aquella trágica mañana el nefastoso timo que entre el Vulcano y la Aseguradora le habían hecho, que tal ladronizo la traían centrada, en el espineroso sufrir y parejo desarreglo. —El agente que habíala escuchado sin hacerle la más leve interrupción a su diálogo, y ayudándola con sus gestos de protección y confianza para que mejor se despachase en sus acusadores decires, cuando la Teresa terminó de contarles su desgracia, y ya teniendo creído que la policía iba a componerles las torcidas cuentas que industriaran encima de su humilde persona aquellos desalmados timadores modernos, desmoronósele en sentida desilusión tan cándida aspiración, cuando le dijo el agente compadeciéndola: —Siento mucho señora el no poder ayudarla en esta clara injusticia que estos señores le han hecho, y yo creo que de todo este sucio negocio que le han hecho, no ha de sacar usted en su provecho nada. Mi consejo es, que debe de abonarle al señor Vulcano la mitad de la arregladura del vehículo que le reclama, y no olvide nunca, y esto se lo digo yo por la mucha experiencia que en tales asuntos tengo, que todos los ricos se dan la mano, al igual que hacen todos los ladrones, ya que ellos no ignoran, que si uno de ellos se hunde, corren el peligro de ahogarse los demás por eso se protegen mutuamente, y como ellos son los que pagan y los que mandan, pues al pobre no le queda más recurso, que cerrar el pico y aguantar sin la menor protesta todo cuanto le echen. —Ahora bien, si usted no está conforme con hacer esto que le he aconsejado, entonces vaya usted a visitar a un abogado para que formule la consiguiente denuncia al juzgado, pero tenga presente, que si el juez estima que no existe tal timo, entre el juzgado y su abogado le han de cobrar más de lo que vale el vehículo, y hasta inclusive la pueden encarcelar por levantar un falso testimonio a tan respetables señores. —Teresa al escuchar estas palabras no podía a ciencia cierta pensar, que si todo aquello que le estaba sucediendo no era nada más que una endemoniada pesadilla de la cual en cualquier momento iba a despertar pudiendo recuperar en el instante su sosiego y tranquilidad, pero no, era bien cierto que estaba despierta, y que todo cuanto le estaba sucediendo era la triste, canallesca y sucia verdad que al pobre le brinda la vida, ahora se daba cuenta de que todo el entramado de la ley, no más era una vergonzosa y engañativa mentira, por esto, airada, descompuesta, envilecida y rabiosamente desatinada les dijo a los policias: —¡Díganme ustedes señores policías que misión es la que tienen que cumplir en esta mi Patria tan falta de Justicia! —¿Acaso están ustedes nada más que para perseguir y encarcelar a los pobres y desgraciadinos mineros cuando se ponen en huelga, por reclamar lo que Humanamente y en Justicia les pertenece, que no es otra cosa nada más que el fruto de su peligroso trabajo y harto enfermo, y que por hacer tal cosa ustedes les detienen, los encarcelan y les mayan (majan) a vergajazos sus cuerpos hasta arrancarles dentro de atroces sufrimientos, como hicieron una vez con mi difunto marido que a fuerza de llevar centenares de latigazos le sacaban el pellejo a tiras. Para también encarcelar a sus mujeres y cortarles el pelo al cero, como también hicieron con una vecina mía, que su pobre marido que era un santo del cielo, de resultas de una soberana paliza que le propinó la policía, dejó para siempre este podrido mundo al mismo tiempo que a su mujer cargadina de hijos la dejaba también viuda. No siendo su delito otro que haber trabajado desde su niñez en la mina, el haber querido reclamar el sudor que el patrono le robaba. ¿Ustedes que misión es la que tienen? ¡Acaso detener a los borrachos que se entarrascan (embriagan), y no porque sean beodos de profesión, sino que siendo obreros cobrando un miserable sueldo, se ven aburridos porque en sus hogares falta de todo, y entonces buscan en la bebida el olvido, porque saben que no pueden luchar contra un régimen que los oprime, con la poderosa fuerza que detrás de cada trabajador hay un policía! —Quizás hubiese seguido la enloquecida Teresa hablando largo tiempo por este camino, si uno de los policías enérgicamente no se le impusiera a la vez que amenazadoramente le decía: —¡Haga el favor señora de no dar a luz tantas insultantes tonterías, porque me parece a mi, que usted va a terminar muy mal, y tengo la impresión de que se va a quedar aquí, para ser encarcelada juzgada por ofender a la autoridad. Así que no despegue más su boca lárguese pronto antes de que me arrepienta! —No siguió hablando Teresa, no pudo seguir diciéndoles tantas cosas como ella sabía, tantas nefastosas cosas que en las cuencas mineras asturianas la policía había hecho, pero ahora lo que verdaderamente a ciencia cierta ya sabía, era que si el honrado y desventurado trabajador quería vivir con tranquilidad, debía de hacerlo siempre de rodillas. "LA TERESA Y LOS ABOGADOS" —Xebrose (marchose) la Teresa de la comisaría, y corriendo como una desesperada por las calles de Oviedo llegó hasta el Sindicato con intenciones de consultar su caso con un abogado que conocía que tenía ganada fama de ser un buen defensor del trabajador, y no un “tragón" como existen muchos en estas instituciones en otras muchas, ya que este letrado es un hombre recto (y también falangista), tan agudo e inteligente como lo fuera el propio Muñón de Diego, y por tercera vez, y comenzándole ya a enronquecérsele la voz, le relató el escabroso asunto que la traía desatinada. —El ilustre abogado del Sindicado escuchola sopesando todas sus palabras, y antes de responderle a la conclusión que había de aquel teatro sacado, le arrancó con profundidad un par de fumadas a su cigarro, y a la vez que lo estrujaba con rabia en el cenicero, dijo haciendo un marcado gesto de desprecio hacía los promotores de aquel despreciable y cobardoso timo: —¡Esto que le han hecho a usted es un timo asqueroso y despreciable, pero no se preocupe usted más, y deje ya de desesperarse, ya que toda la razón está de su parte, y a esos miserables no ha de quedarles más remedio, que componerle en condiciones las averías que tiene su furgoneta, o por lo contrario, deshacer la venta y entregarle el dinero que usted le dio como entrada! —No se puede imaginar don Pedro el bien que me hacen sus consolativas palabras, ya que he sufrido toda la mañana lo indecible en mi caminar de Herodes para Pilatos, y mis sentidos ya se me estaban avecinando con la pérdida de la razón. Y ahora pagándole lo que fuera menester, yo le ruego por la santina de Covadonga, que me ataña este asunto en el juzgado, para poder meter en el honrado riego a estos endiablados timadores. —Bien quisiera yo hacer lo que me está pidiendo, pero yo sólo puedo actuar en los menesteres que sean de tipo laboral, pero no se apene usted, porque la voy a enviar a un colega amigo mío, que sabe hilar muy derecho en estos asuntos, ya verá como le arregla esta cuestión con prontitud y a su agrado. —Más esperanzada por el motivo de las alentadoras palabras que le había dicho el abogado del Sindicato, hizo Teresa entrada en aquella su aciaga mañana en la casa del letrado a donde iba dirigida, y parecíale que su emprendedor valiente ánimo se encontraba en derechura de sosegarse, y su apagada alegría en hechura de florecer de nuevo, pues ya pensaba que su avisperoso negocio navegaba en las tranquilas aguas que le conducirían a ser resuelto en su favor. —Por esto, tras las consiguientes palabras de presentación que sostuvo con aquel nuevo abogado que visitaba, éste le mandó que se sentase, por primera vez en aquella su ajetreada mañana, acomodose en el mullido sillón la Teresa, medio rendida sofocada por la continua tensión en que había estado sometida, y el grande cansancio que sentía por tantas vueltas como había dado. Así pues empezó Teresa por cuarta vez en tan corto espacio, a poner en el oído del letrado, todo cuanto le aconteciera con el rapiegu de Vulcano, los foínus (garduños) de la Aseguradora, los llimiagus (babosos) de los policías, así como lo que hablara con el estupendo abogado del Sindicato. —No despegó su lengua aquel letrado en todo el tiempo que la Teresa invirtió en narrarle su caso, pero se observaba que hacía trabajar a su imaginación en el silencio, con las miras de encontrar en aquel entuerto el nudo dónde se encontraba atado el delito, y de cuando en cuando sacudía su cabeza y se sonreía, lo mismo que si le hiciera cierta gracia aquel descantoyamientu (descalabro), y cuando a la postre la Teresa terminó su historia, él hablando con seguridad dijo: —Está visto señora que todo este endiablado teatro que le han preparado, tiene el indecente hocico de ser un canallesco y cobardoso timo, pero no se preocupe usted ya que lleva la entera razón, y aunque la ley tiene unas lagunas abismales, no considero yo de que le puedan robar lo que es únicamente suyo. —Mire... voy ha procurar arreglarle este caso sin que usted tenga necesidad de gastar dinero, ya que por lo que observo, usted es una pobre trabajadora, y en los bolsillos de los necesitados no suelo hacer yo cobranzas de mis salarios. Verá, ahora mismo le voy a telefonear al jefe de la policía que es conocido mío, para preguntarle si este asunto se puede enjuiciar por lo criminal y elevarlo directamente ante el señor juez. —Después de conferenciar unos instantes el desinteresado abogado con el jefe de la policía, dijo con marcada satisfacción por haber hallado la solución que buscaba: —¡Bueno señora hemos tenido suerte, ya que se puede hacer lo que yo había pensado, así que vaya ahora mismo al juzgado de lo Criminal, y explíquele al señor juez todo cuanto le ha sucedido, y ya verá usted como le arregla este asunto rápidamente! “TERESA ANTE EL SEÑOR JUEZ” —En pocos minutos ganó corriendo la plaza del Ayuntamiento la esperanzada Teresa, y ágil, decidida y entusiasmada, subió con rapidez las escaleras del juzgado de primera instancia, y allí dijo que venía a visitar al señor juez, y que precisaba hacerlo sin demora, porque ya era demasiado tarde y tenía temor de no poder resolver su cuestión aquella mañana. —Uno de los chupatintas que en aquel despacho aparentemente trabajaba, si es que en verdad sabía hacer algo de provecho, dijo dirigiéndose a un compañero con marcado aire de altanería a la par que miraba a la Teresa de soslayo, como si le tomara la medida a su valía social, y de hecho ya supiera que no tenía facha ni de posición adinerada, ni de poder de ninguna clase: —¡Algunas personas cuentan que hablar con el señor juez es lo mismo que dirigirse a un verdulero, que poca preparación y cuanta ignorancia tenemos en España que hasta los mismos aldeanos que están como el mismo ganado piensan, que todos somos iguales y que un magistrado es parecido al vecino de la puerta de casa! —Pero no todos en aquella dependencia pensaban como este payaso, y como tantas y tantos payasos que pueblan arrastrándose como asquerosos reptiles, la mayor parte de las oficinas de nuestra Patria, pues una joven secretaria que allí también trabajaba, preguntole a Teresa con natural educación y pareja simpatía, el por qué precisaba ver al señor juez con tanto apremio como el que tenía, para ella comunicárselo y señalarle la visita. Y de nuevo la pobre Teresa por quinta vez tuvo necesidad de contar cuanto le había acontecido, condoliendo con su historia el ánimo de la muchacha, la cual le dijo: —¡Yo no sé señora si este caso que usted me explicó pertenece a este juzgado, bueno no obstante espere aquí un poco, que se lo voy a comunicar al señor juez haber si la puede recibir! —No debía de tener mucho trabajo en aquel tiempo de la casi finalizada mañana el señor juez, porque al corto instante sonriéndose satisfecha la buena secretaria con haber conseguido la entrevista, regresando a lado de Teresa le dijo: —Ya puede pasar usted señora, pues el señor juez la espera, hizo acto de presencia en la sala donde el repartidor de ley aguardándola estaba, y nada más que el juez la vio ante su presencia, preguntó con seriedad ajusticiadora: —¡Dígame señora! —¿Qué clase de gravedad la ha guiado ante mi presencia? —Teresa ya casi afónica del todo, y sofocada hasta lindar en el mismo ahogo, le contestó con todo el respeto y educación que poseía: —¡Perdóneme señor juez por molestarle, pero el caso es que mi abogado, me aconsejó que viniese ante su justa presencia para hacerle sabedor de la desgracia que me acompaña, que barrunto por anticipado, que ha de borrarla Su Señoría de mi triste sentimiento de un sólo plumazo! —Y seguidamente le explicó por sexta vez aquella mañana el mal que la desarrendaba, que en tan corto tiempo le había producida más sufrimiento, que los dolores que la embargaran en el haber traído al mundo tres futuros soldados para el Ejército de la Patria. —El señor juez que al parejo que la escuchaba estaba en animada conversación con unos despreciables sujetos que le acompañaban, que tuvieron la poca vergüenza de dialogar con el juez cuando la Teresa a éste hablaba, como si fuese más importante lo que trataban, que la simpleza de la pobre Teresa, que hasta aquellos momentos todavía creía en la eficiencia de la ley, cosa que a los pocos minutos despreciaría con toda su alma. Así que Teresa concluyó su narrativa sin haber sido interrumpida como al parecer tampoco escuchada, el señor juez quitándose sus lentes dijo con marcados síntomas de enojo: —¡Bueno…! ¿A mí que me cuenta usted señora? —¿Qué es lo que pretende usted...? —¿Acaso que yo ordene que le devuelvan con rapidez sus intereses que cualquiera sabe si son razonados, y que su abogado le lleve los cuartos? —Si usted en verdad quiere resolver este su asunto, haga el favor de hacer con la denuncia el debido camino, y no ensenderarse en el del atajo, y cuando el pleito llegue a mis manos, yo lo juzgare ateniéndome a las leyes, y entonces se sabrá quién es el culpable, si el denunciado ó el denunciante! —Salió Teresa del aposento del juez perdiendo ya para siempre toda creencia el la ley, que si en verdad en España algo de ella existe, cuando uno termina de dar las vueltas y revueltas que para todo proceso se necesitan, el más joven se torna viejo, y éste pasa a mejor vida. Y lo que no sabe la ley española con tanto cuento barato como se traen sus compositores que el pobre necesita presto su justicia, de lo que se saca en consecuencia que la ley, es patrimonio eminentemente propio de las clases poderosas. —Pobre Teresa, que no había tenido la suerte de toparse con un juez como el Juan Antonio de mi aldea que supo repartir la justicia entre Pascualín el de los enredos y las gafuros xabarceiras, con un juez que por experiencia sabia lo que era el trabajo, la necesidad, la justicia y la injusticia, por eso ahora Teresa caminaba con paso cansino, ya sin ninguna prisa, iba desilusionada, afligida, herida en lo más profundo de su alma, entristecida y empobrecida, observando por vez primera a un mundo que ella jamás había pensado que existía. Y así con tanta desesperación desventurada dirigíase a la casa de su abogado para contarle las enflaquecidas ganancias que sacara del repartidor de la justicia. —Y su abogado no supo decirle nada más que esto: —¡Creame señora, pues le juro que yo hice todo cuanto estaba a mi alcance por ayudarla, pero ya veo por lo que usted me cuenta que no fuimos capaces de conseguir nada, ahora no le queda más recurso que hacer esto que le digo! —¡Vaya a la casa de ese despreciable timador de Vulcano, páguele la mitad de la compostura que él le reclama por arreglarle el vehículo, de esta manera se encontrará pronto con la tranquilidad que le está haciendo falta, por otra parte ahorrará usted dinero, pues si este asunto lo llevamos hasta el final, se va a gastar usted mucho más de lo que vale el xumentu de fierru, sin tener la garantía de ganar el xuiciu, a pesar de ser usted dueña y señora de toda la verdad! —Llegó tras mucho bregar en busca de la Justicia y la razón que en aquellos tiempos no habla para los menesterosos, cuento que llegó la desdichada Teresa ante la presencia del rapiegu de Vulcanu, y cuando le empezó a hablar, lo hacía la pobre con tan afónica ronquera, que por esto el fuín de su timador sonriéndose muy satisfecho, le pregunto con marcada y despreciativa guasa. —¿Qué ye lu que l'axucéi nagora xiñora, que trái tan afogáu 'l glachu gafu ya endiañáu que nun principiu tal paicióme que querie achuquiname? —Pues me parece que viene muy mermada de voz y enflaquecida de genio. Mucho ha tenido usted que tejer y destejer, hablar, gritar, y desesperarse, para que se le hallan secado entrambas fuentes de mala leche, ya que cuando salió de aquí esta mañana después de ponerme a mi como un verdadero pingayu, todavía se le apreciaba la suficiente fuerza para poner en verdadera revolución a todas las autoridades de Oviedo, que como es muy natural la han escuchado a usted por cuento. —Pero tenga paciencia señora, que en las derrotas que hoy coseche, si sabe aprender de ellas como hicimos los demás, sacará usted las victorias de mañana, y puede que desde ahora ya jamás ponga en duda, que quienes tienen el dinero son los que mandan, y aquellos que luchan con la fuerza de la dialéctica contra el dinero, no son en verdad locos sino simplemente tontos. —Nada le contestó Teresa a los razonamientos atinados de ‘l Rapiegón del Vulcanu, sino que mirándole con endemoniado desprecio, señalada rabia y marcado odio, sacó de su bolso los dineros y al cuidado que se los ponía entre sus fuinesques manes le dijo: —Aquí tiene el importe del arreglo de mi furgonetina, y quiera el Xantiquín del Faidor que le sirva para melecinas. —Con aquella furgoneta anduvimos xabarciandu por todos los mercados de Asturias, y al final tuvimos que dejar tal oficio porque casi no ganábamos para encantexus de la dichosa furgonetina.

    Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > xabarciar

  • 13 sacar

    v.
    1 to take out.
    sacar algo de to take something out of
    sacó la mano/la cabeza por la ventanilla he stuck his hand/head out of the window
    nos sacaron algo de comer they gave us something to eat
    Ellos sacaron a los perros They took out the dogs.
    2 to remove.
    el dentista me sacó una muela I had a tooth out at the dentist's
    3 to get (obtener) (carné, entradas, buenas notas).
    ¿qué sacaste en el examen de inglés? what did you get for o in your English exam?
    sacar dinero del banco to get o take some money out of the bank
    la sidra se saca de las manzanas cider is made from apples
    ¿y qué sacamos con reñirle? what do we gain by telling him off?, what's the point in telling him off?
    Ella saca provecho She gets benefits.
    siempre me sacan fatal en las fotos I always look terrible in photos
    5 to bring out (al mercado) (nuevo producto, modelo).
    6 to work out, to do.
    sacar la cuenta/la solución to work out the total/the answer
    sacar una conclusión to come to a conclusion
    7 to gather, to understand.
    lo leí tres veces, pero no saqué nada en claro o limpio I read it three times, but I couldn't make much sense of it
    8 to let out (item of clothing) (de ancho). (peninsular Spanish)
    9 to take off. ( Latin American Spanish)
    sácale la ropa al niño get the child undressed
    10 to throw in (sport) (con la mano).
    11 to put the ball into play (sport).
    sacar de banda/de esquina/de puerta to take a throw-in/corner/goal kick
    12 to stick out, to put out one's, to put out, to show.
    María saca la lengua Mary sticks out her tongue.
    13 to serve the ball.
    Ricardo saca Richard serves the ball.
    14 to be obtained from.
    Se te saca información Information is obtained from you.
    15 to be extracted from, to be removed from.
    Se me sacó una muela A molar was extracted from me.
    * * *
    (c changes to qu before e)
    Past Indicative
    saqué, sacaste, sacó, sacamos, sacasteis, sacaron.
    Present Subjunctive
    Imperative
    saca (tú), saque (él/Vd.), saquemos (nos.), sacad (vos.), saquen (ellos/Vds.).
    * * *
    verb
    2) get, obtain
    4) produce, invent
    7) release (a book, a disc, a film)
    * * *
    Para las expresiones sacar adelante, sacar brillo, sacar algo en claro, sacar los colores a algn, sacar faltas a algo, sacar algo en limpio, sacar provecho, sacar a relucir, ver la otra entrada.
    1. VERBO TRANSITIVO
    1) (=poner fuera) to take out, get out

    sacó el revólver y disparó — he drew his revolver and fired, he took {o} got his revolver out and fired

    saca la basura, por favor — please put {o} take the rubbish out

    sacar a algn a [bailar] — to get sb up for a dance

    sacar algo/a algn [de], sacó toda su ropa del armario — she took all his clothes out of the wardrobe, she removed all his clothes from the wardrobe

    voy a sacar dinero del cajero — I'm going to take {o} get some money out of the machine

    ¡sacadme de aquí! — get me out of here!

    sacar a [pasear] a algn — to take sb (out) for a walk

    2) [de una persona] [+ diente] to take out

    ¡deja ese palo, que me vas a sacar un ojo! — stop playing with that stick, you're going to poke my eye out!

    sacar [sangre] a algn — to take blood from sb

    3) [con partes del cuerpo] to stick out
    pecho I, 1)
    4) (=obtener)
    a) [+ notas, diputados] to get

    ¿y tú qué sacas con denunciarlo a la policía? — and what do you get out of {o} gain from reporting him to the police?

    no consiguió sacar todos los exámenes en junio Esp — she didn't manage to pass {o} get all her exams in June

    sacó un seis[con dados] he threw a six

    b) [+ dinero]

    lo hago para sacar unos euros — I do it to earn {o} make a bit of money

    sacó el premio gordo — he got {o} won the jackpot

    sacamos una ganancia de... — we made a profit of...

    c) [+ puesto] to get
    d) [+ información] to get

    los datos están sacados de dos libros — the statistics are taken {o} come from two books

    ¿de dónde has sacado esa idea? — where did you get that idea?

    ¿de dónde has sacado esa chica tan guapa? — where did you get {o} find such a beautiful girlfriend?

    e)

    sacar algo de[+ fruto, material] to extract sth from

    f)

    le sacaron toda la información que necesitaban — they got all the information they needed from {o} out of him

    g) [+ conclusión] to draw

    ¿qué conclusión se puede sacar de todo esto? — what can be concluded from all of this?, what conclusion can be drawn from all of this?

    lo que se saca de todo esto es que... — the conclusion to be drawn from all this is that...

    h) [+ característica]
    5) (=comprar) [+ entradas] to get
    6) (=lanzar) [+ modelo nuevo] to bring out; [+ libro] to bring out, publish; [+ disco] to release; [+ moda] to create
    7) (=hacer) [+ foto] to take; [+ copia] to make
    8) (=resolver)
    9) (=mostrar)
    10) (=mencionar)
    11) esp LAm (=quitar) [+ ropa] to take off; [+ mancha] to get out {o} off, remove frm
    12) (=aventajar en)
    13) (=salvar) to get out
    apuro 1)
    14) (=poner) [+ apodo, mote] to give
    15) (Dep)
    a) (Tenis) to serve
    b) (Ftbl)

    saca el balón Kiko[en saque de banda] the throw-in is taken by Kiko; [en falta] Kiko takes the free kick

    16) (Cos) [+ prenda de vestir] (=ensanchar) to let out; (=alargar) to let down
    17) (Naipes) to play
    2. VERBO INTRANSITIVO
    1) (Tenis) to serve
    2) (Ftbl) [en córner, tiro libre] to take the kick; [en saque de banda] to take the throw-in

    después de marcar un gol, saca el contrario — after a goal has been scored, the opposing team kicks off

    3.
    See:
    * * *
    1.
    verbo transitivo
    1) ( extraer)
    a) <billetera/lápiz> to take out, get out; <pistola/espada> to draw

    lo saqué del cajónI took o got it out of the drawer

    b) < muela> to pull out, take out; <riñón/cálculo> to remove
    c) <diamantes/cobre> to extract, mine

    sacar petróleo de debajo del marto get oil o (frml) extract petroleum from under the sea

    d) <carta/ficha> to draw
    2) (poner, llevar fuera)
    a) <maceta/mesa/basura> to take out

    sacar algo/a alguien DE algo — to get something/somebody out of something

    b) ( invitar)
    c) < parte del cuerpo> to put out

    me sacó la lenguahe stuck o put his tongue out at me

    3) ( retirar) to take out

    sacar dinero del bancoto take out o withdraw money from the bank

    5) (Esp) < dobladillo> to let down; <pantalón/falda> ( alargar) to let down; ( ensanchar) to let out
    6) ( obtener)
    <pasaporte/permiso> to get; < entrada> to get, buy

    ya saqué el pasaje or (Esp) he sacado el billete — I've already bought the ticket o got my ticket

    7)
    a) <calificación/nota> to get
    b) <votos/puntos> to get
    c) ( en juegos de azar) < premio> to get, win
    d) < conclusión> to draw
    e) <suma/cuenta> to do, work out
    8) < beneficio> to get; < ganancia> to make

    ¿qué sacas con eso? — what do you gain by doing that?

    saco $3.000 mensuales — I take home $3,000 a month

    el hijo ya le saca 10 centímetros — (fam) his son is already 10 centimeters taller than he is

    sacar algo DE algo: sacaron mucho dinero de la venta they made a lot of money from the sale; no ha sacado ningún provecho del curso — she hasn't got anything out of the course

    9)

    sacar algo DE algo<idea/información> to get something from something; <porciones/unidades> to get something out of something

    sacarle algo A alguien<dinero/información> to get something out of somebody

    10) < brillo> to bring out
    11)
    a) < libro> to publish, bring out; < disco> to bring out, release; <modelo/producto> to bring out
    b) < tema> to bring up
    c) < foto> to take; < copia> to make, take; < apuntes> to make, take
    d) (Esp) <defecto/falta> (+ me/te/le etc) to find
    12)

    sacar adelante< proyecto> ( poner en marcha) to get something off the ground; ( salvar de la crisis) to keep something going

    13) (Dep) <tiro libre/falta> to take
    14) ( quitar)
    (esp AmL)
    a)

    sacarle algo A alguien<botas/gorro> to take something off somebody; <juguetes/plata> (RPl) to take something from somebody

    no se lo saques, que es suyo — don't take it (away) from him, it's his

    ¿cuánto te sacan en impuestos? — how much do they take off in taxes?

    b)

    sacarle algo a algo<tapa/cubierta> to take something off something

    c) ( retirar)
    15) (esp AmL) ( hacer desaparecer) < mancha> to remove, get... out
    2.
    sacar vi (Dep) (en tenis, vóleibol) to serve; ( en fútbol) to kick off

    sacar de puerta/de esquina — to take the goal kick/to take the corner

    3.
    sacarse v pron (refl)
    1) ( extraer)

    ten cuidado, te vas a sacar un ojo — be careful or you'll poke o take your eye out

    me tengo que sacar una muela — (caus) I have to have a tooth out

    2) (AmL) ( quitarse) <ropa/zapatos> to take off; < maquillaje> to remove, take off

    sácate el pelo de la caraget o take your hair out of your eyes

    3)
    a) (caus) < foto>
    b) (AmL) <calificación/nota> to get
    * * *
    = draw from, pull out, remove, take out, withdraw, draw, pull from, put out, scoop (out), pull off, ferret out, winkle out.
    Ex. These headings may be drawn from an alphabetical list of subject headings or from a classification scheme.
    Ex. We go to that record, pull it out, change the item's priority and upgrade it so it gets out to you quickly.
    Ex. Folders allow a set of papers to be kept together when a set on a given topic is removed from the file.
    Ex. A borrower may sometimes wish to take out a book which has already been loaned out.
    Ex. Thus, all cards corresponding to documents covering 'Curricula' are withdrawn from the pack.
    Ex. The 'Root Thesaurus' presents other refinements which permit the part of the hierarchy from which a term is drawn to be specified.
    Ex. The data is pulled directly from all the bibliographic data bases on DIALOG that have a JN field.
    Ex. Naturally people will handle books before they decide to buy them, which means that no more than a couple of copies of each title should be put out so that reserve stock is prevented from getting grubby.
    Ex. This service will be useful for end users and for scooping out the availability of information on STN for a variety of search topics.
    Ex. The ionisation in the air pulls off massive, if random charges so the speed of lightning is actually less than that of the speed of light.
    Ex. As a rule analysts are left on their own to ferret out useful and appropriate areas to be investigated.
    Ex. Small business operators can be easy prey for scamsters trying to winkle out money for unsolicited - and unneeded - 'services'.
    ----
    * cría cuervos y te sacarán y los ojos = you've made your bed, now you must lie in it!.
    * sacando provecho de = on the coattails of.
    * sacar a Alguien de quicio = get on + Posesivo + nerves, drive + Alguien + up a wall, drive + Alguien + to despair, drive + Alguien + mad, drive + Alguien + insane, drive + Alguien + crazy, drive + Alguien + nuts, drive + Alguien + potty.
    * sacar acciones al mercado = go + public.
    * sacar a colación = bring + Nombre + up.
    * sacar a colación una cuestión = bring up + matter, bring up + issue, bring up + point.
    * sacar a colación una idea = bring up + idea.
    * sacar a colación un problema = bring + problem up.
    * sacar a colación un tema = bring up + topic, bring up + subject.
    * sacar a concurso = tender for, tender out.
    * sacar a concurso público = bid, bid + Posesivo + business, tender for, tender out.
    * sacar a convocatoria pública = tender for, tender out, bid.
    * sacar a flote = get + Nombre + back on + Posesivo + feet.
    * sacar a golpes = punch out.
    * sacar a la luz = bring to + light, dredge up.
    * sacar Algo a relucir = bring + Nombre + to the surface.
    * sacar Algo de = take + Nombre + out of.
    * sacar a licitación = tender for, tender out.
    * sacar al mercado = bring to + market.
    * sacar a relucir = bring to + the surface, bring to + light, bring to + the fore.
    * sacar a relucir diferencias = turn up + differences.
    * sacar a relucir las mejores cualidades de = bring out + the best in.
    * sacar a relucir lo peor de = bring out + the worst in.
    * sacar a relucir los trapos sucios delante de otros = wash + dirty linen in front of others.
    * sacar a relucir los trapos sucios en público = air + dirty linen in public.
    * sacar arrastrando = haul out.
    * sacar brillo = polish.
    * sacar brillo a = buff, buff up.
    * sacar conclusiones = draw + implications.
    * sacar conclusiones generales = generalise [generalize, -USA].
    * sacar conclusiones precipitadas = jump to + conclusions.
    * sacar con sifón = siphon out.
    * sacar con una bomba = pump out.
    * sacar de = carry out of, wretch from, tilt + Nombre + out of, take from, catapult + Nombre + out of.
    * sacar de apuros = bail out, bale out.
    * sacar de contrabando = smuggle out.
    * sacar de la inactividad = take + Nombre + out of the doldrums.
    * sacar de las casillas = piss + Nombre + off.
    * sacar del mismo molde = cast in + the same mould as.
    * sacar de + Posesivo + casillas = drive + Alguien + (a)round the bend.
    * sacar de quicio = drive + Alguien + (a)round the bend, exasperate, grind on + Posesivo + nerves, piss + Nombre + off.
    * sacar dinero = draw + cash, draw out + cash.
    * sacar el abrebotellas = pull out + the corks.
    * sacar el máximo partido = exploit + full potential, take + full advantage (of), take + the best advantage.
    * sacar el máximo partido a = get + the most out of.
    * sacar el máximo partido a Algo = reach + the full potential of.
    * sacar el máximo partido de = harness + the power of, make + the best of.
    * sacar el máximo partido de Algo = make + the most of.
    * sacar el máximo provecho de = get + the most out of.
    * sacar el máximo provecho de Algo = make + the most of.
    * sacar el mayor partido al dinero de uno = get + the most for + Posesivo + money.
    * sacar el mejor partido de = get + the best out of.
    * sacar el mejor partido de Algo = make + the best advantage of, make + the best use of, make + the best possible use of.
    * sacar el mejor partido posible = get + the best of both worlds, get + the best of all worlds.
    * sacar en préstamo = charge out, check out.
    * sacar extractos de = excerpt.
    * sacar faltas = find + fault with.
    * sacar haciendo palanca = pry + Nombre + out, prise + Nombre + out.
    * sacar haciendo sifón = siphon out.
    * sacar ilegalmente = smuggle out.
    * sacar la basura = take out + the garbage.
    * sacar las castañas del fuego = sort out + the mess, pick up + the pieces.
    * sacar las cosas de quicio = blow + things (up) out of (all) proportion.
    * sacar lecciones de = draw + lessons from.
    * sacarle defectos a todo = nitpick.
    * sacarle dinero a Alguien = wrestle + money from.
    * sacarle faltas a todo = nitpick.
    * sacarle las castañas del fuego a Alguien = pull + Posesivo + chestnuts out of the fire.
    * sacarle partido a = make + an opportunity (out) of.
    * sacarle un bocado a = take + a bite out of.
    * sacar libro en préstamo = borrow + book.
    * sacar los pies del plato = break out of + the box.
    * sacar los pies del tiesto = break out of + the box.
    * sacar más partido = get + more for + Posesivo + money.
    * sacar mayor partido a = squeeze + more life out of.
    * sacar mayor provecho = stretch + further.
    * sacar mejor partido = get + more for + Posesivo + money.
    * sacar + Nombre + de = extricate + Nombre + from.
    * sacar partido = take + advantage (of), exploit + benefits.
    * sacar partido a una oportunidad = capitalise on + opportunity.
    * sacar perforando = drill out.
    * sacar poco a poco = tease out.
    * sacar por impresora = print + off-line, print out + off-line.
    * sacar provecho a una oportunidad = capitalise on + opportunity.
    * sacar provecho de = capitalise on/upon [capitalize, -USA], cash in on, ride (on) + Posesivo + coattails.
    * sacar punta = sharpen.
    * sacar rápidamente = whip out.
    * sacarse los mocos = pick + Posesivo + nose.
    * sacar tirando = haul out.
    * sacar una conclusión = draw + conclusion.
    * sacar una deducción = draw + inference.
    * sacar una foto = take + a shot.
    * sacar una fotografía = take + picture.
    * sacar una impresión = gain + picture.
    * sacar una prueba = pull + a proof.
    * sacar unas notazas = pass with + flying colours.
    * sacar un diez = score + an A.
    * sacar un ojo = gouge + eye out.
    * sacar ventaja = gain + one-upmanship.
    * * *
    1.
    verbo transitivo
    1) ( extraer)
    a) <billetera/lápiz> to take out, get out; <pistola/espada> to draw

    lo saqué del cajónI took o got it out of the drawer

    b) < muela> to pull out, take out; <riñón/cálculo> to remove
    c) <diamantes/cobre> to extract, mine

    sacar petróleo de debajo del marto get oil o (frml) extract petroleum from under the sea

    d) <carta/ficha> to draw
    2) (poner, llevar fuera)
    a) <maceta/mesa/basura> to take out

    sacar algo/a alguien DE algo — to get something/somebody out of something

    b) ( invitar)
    c) < parte del cuerpo> to put out

    me sacó la lenguahe stuck o put his tongue out at me

    3) ( retirar) to take out

    sacar dinero del bancoto take out o withdraw money from the bank

    5) (Esp) < dobladillo> to let down; <pantalón/falda> ( alargar) to let down; ( ensanchar) to let out
    6) ( obtener)
    <pasaporte/permiso> to get; < entrada> to get, buy

    ya saqué el pasaje or (Esp) he sacado el billete — I've already bought the ticket o got my ticket

    7)
    a) <calificación/nota> to get
    b) <votos/puntos> to get
    c) ( en juegos de azar) < premio> to get, win
    d) < conclusión> to draw
    e) <suma/cuenta> to do, work out
    8) < beneficio> to get; < ganancia> to make

    ¿qué sacas con eso? — what do you gain by doing that?

    saco $3.000 mensuales — I take home $3,000 a month

    el hijo ya le saca 10 centímetros — (fam) his son is already 10 centimeters taller than he is

    sacar algo DE algo: sacaron mucho dinero de la venta they made a lot of money from the sale; no ha sacado ningún provecho del curso — she hasn't got anything out of the course

    9)

    sacar algo DE algo<idea/información> to get something from something; <porciones/unidades> to get something out of something

    sacarle algo A alguien<dinero/información> to get something out of somebody

    10) < brillo> to bring out
    11)
    a) < libro> to publish, bring out; < disco> to bring out, release; <modelo/producto> to bring out
    b) < tema> to bring up
    c) < foto> to take; < copia> to make, take; < apuntes> to make, take
    d) (Esp) <defecto/falta> (+ me/te/le etc) to find
    12)

    sacar adelante< proyecto> ( poner en marcha) to get something off the ground; ( salvar de la crisis) to keep something going

    13) (Dep) <tiro libre/falta> to take
    14) ( quitar)
    (esp AmL)
    a)

    sacarle algo A alguien<botas/gorro> to take something off somebody; <juguetes/plata> (RPl) to take something from somebody

    no se lo saques, que es suyo — don't take it (away) from him, it's his

    ¿cuánto te sacan en impuestos? — how much do they take off in taxes?

    b)

    sacarle algo a algo<tapa/cubierta> to take something off something

    c) ( retirar)
    15) (esp AmL) ( hacer desaparecer) < mancha> to remove, get... out
    2.
    sacar vi (Dep) (en tenis, vóleibol) to serve; ( en fútbol) to kick off

    sacar de puerta/de esquina — to take the goal kick/to take the corner

    3.
    sacarse v pron (refl)
    1) ( extraer)

    ten cuidado, te vas a sacar un ojo — be careful or you'll poke o take your eye out

    me tengo que sacar una muela — (caus) I have to have a tooth out

    2) (AmL) ( quitarse) <ropa/zapatos> to take off; < maquillaje> to remove, take off

    sácate el pelo de la caraget o take your hair out of your eyes

    3)
    a) (caus) < foto>
    b) (AmL) <calificación/nota> to get
    * * *
    = draw from, pull out, remove, take out, withdraw, draw, pull from, put out, scoop (out), pull off, ferret out, winkle out.

    Ex: These headings may be drawn from an alphabetical list of subject headings or from a classification scheme.

    Ex: We go to that record, pull it out, change the item's priority and upgrade it so it gets out to you quickly.
    Ex: Folders allow a set of papers to be kept together when a set on a given topic is removed from the file.
    Ex: A borrower may sometimes wish to take out a book which has already been loaned out.
    Ex: Thus, all cards corresponding to documents covering 'Curricula' are withdrawn from the pack.
    Ex: The 'Root Thesaurus' presents other refinements which permit the part of the hierarchy from which a term is drawn to be specified.
    Ex: The data is pulled directly from all the bibliographic data bases on DIALOG that have a JN field.
    Ex: Naturally people will handle books before they decide to buy them, which means that no more than a couple of copies of each title should be put out so that reserve stock is prevented from getting grubby.
    Ex: This service will be useful for end users and for scooping out the availability of information on STN for a variety of search topics.
    Ex: The ionisation in the air pulls off massive, if random charges so the speed of lightning is actually less than that of the speed of light.
    Ex: As a rule analysts are left on their own to ferret out useful and appropriate areas to be investigated.
    Ex: Small business operators can be easy prey for scamsters trying to winkle out money for unsolicited - and unneeded - 'services'.
    * cría cuervos y te sacarán y los ojos = you've made your bed, now you must lie in it!.
    * sacando provecho de = on the coattails of.
    * sacar a Alguien de quicio = get on + Posesivo + nerves, drive + Alguien + up a wall, drive + Alguien + to despair, drive + Alguien + mad, drive + Alguien + insane, drive + Alguien + crazy, drive + Alguien + nuts, drive + Alguien + potty.
    * sacar acciones al mercado = go + public.
    * sacar a colación = bring + Nombre + up.
    * sacar a colación una cuestión = bring up + matter, bring up + issue, bring up + point.
    * sacar a colación una idea = bring up + idea.
    * sacar a colación un problema = bring + problem up.
    * sacar a colación un tema = bring up + topic, bring up + subject.
    * sacar a concurso = tender for, tender out.
    * sacar a concurso público = bid, bid + Posesivo + business, tender for, tender out.
    * sacar a convocatoria pública = tender for, tender out, bid.
    * sacar a flote = get + Nombre + back on + Posesivo + feet.
    * sacar a golpes = punch out.
    * sacar a la luz = bring to + light, dredge up.
    * sacar Algo a relucir = bring + Nombre + to the surface.
    * sacar Algo de = take + Nombre + out of.
    * sacar a licitación = tender for, tender out.
    * sacar al mercado = bring to + market.
    * sacar a relucir = bring to + the surface, bring to + light, bring to + the fore.
    * sacar a relucir diferencias = turn up + differences.
    * sacar a relucir las mejores cualidades de = bring out + the best in.
    * sacar a relucir lo peor de = bring out + the worst in.
    * sacar a relucir los trapos sucios delante de otros = wash + dirty linen in front of others.
    * sacar a relucir los trapos sucios en público = air + dirty linen in public.
    * sacar arrastrando = haul out.
    * sacar brillo = polish.
    * sacar brillo a = buff, buff up.
    * sacar conclusiones = draw + implications.
    * sacar conclusiones generales = generalise [generalize, -USA].
    * sacar conclusiones precipitadas = jump to + conclusions.
    * sacar con sifón = siphon out.
    * sacar con una bomba = pump out.
    * sacar de = carry out of, wretch from, tilt + Nombre + out of, take from, catapult + Nombre + out of.
    * sacar de apuros = bail out, bale out.
    * sacar de contrabando = smuggle out.
    * sacar de la inactividad = take + Nombre + out of the doldrums.
    * sacar de las casillas = piss + Nombre + off.
    * sacar del mismo molde = cast in + the same mould as.
    * sacar de + Posesivo + casillas = drive + Alguien + (a)round the bend.
    * sacar de quicio = drive + Alguien + (a)round the bend, exasperate, grind on + Posesivo + nerves, piss + Nombre + off.
    * sacar dinero = draw + cash, draw out + cash.
    * sacar el abrebotellas = pull out + the corks.
    * sacar el máximo partido = exploit + full potential, take + full advantage (of), take + the best advantage.
    * sacar el máximo partido a = get + the most out of.
    * sacar el máximo partido a Algo = reach + the full potential of.
    * sacar el máximo partido de = harness + the power of, make + the best of.
    * sacar el máximo partido de Algo = make + the most of.
    * sacar el máximo provecho de = get + the most out of.
    * sacar el máximo provecho de Algo = make + the most of.
    * sacar el mayor partido al dinero de uno = get + the most for + Posesivo + money.
    * sacar el mejor partido de = get + the best out of.
    * sacar el mejor partido de Algo = make + the best advantage of, make + the best use of, make + the best possible use of.
    * sacar el mejor partido posible = get + the best of both worlds, get + the best of all worlds.
    * sacar en préstamo = charge out, check out.
    * sacar extractos de = excerpt.
    * sacar faltas = find + fault with.
    * sacar haciendo palanca = pry + Nombre + out, prise + Nombre + out.
    * sacar haciendo sifón = siphon out.
    * sacar ilegalmente = smuggle out.
    * sacar la basura = take out + the garbage.
    * sacar las castañas del fuego = sort out + the mess, pick up + the pieces.
    * sacar las cosas de quicio = blow + things (up) out of (all) proportion.
    * sacar lecciones de = draw + lessons from.
    * sacarle defectos a todo = nitpick.
    * sacarle dinero a Alguien = wrestle + money from.
    * sacarle faltas a todo = nitpick.
    * sacarle las castañas del fuego a Alguien = pull + Posesivo + chestnuts out of the fire.
    * sacarle partido a = make + an opportunity (out) of.
    * sacarle un bocado a = take + a bite out of.
    * sacar libro en préstamo = borrow + book.
    * sacar los pies del plato = break out of + the box.
    * sacar los pies del tiesto = break out of + the box.
    * sacar más partido = get + more for + Posesivo + money.
    * sacar mayor partido a = squeeze + more life out of.
    * sacar mayor provecho = stretch + further.
    * sacar mejor partido = get + more for + Posesivo + money.
    * sacar + Nombre + de = extricate + Nombre + from.
    * sacar partido = take + advantage (of), exploit + benefits.
    * sacar partido a una oportunidad = capitalise on + opportunity.
    * sacar perforando = drill out.
    * sacar poco a poco = tease out.
    * sacar por impresora = print + off-line, print out + off-line.
    * sacar provecho a una oportunidad = capitalise on + opportunity.
    * sacar provecho de = capitalise on/upon [capitalize, -USA], cash in on, ride (on) + Posesivo + coattails.
    * sacar punta = sharpen.
    * sacar rápidamente = whip out.
    * sacarse los mocos = pick + Posesivo + nose.
    * sacar tirando = haul out.
    * sacar una conclusión = draw + conclusion.
    * sacar una deducción = draw + inference.
    * sacar una foto = take + a shot.
    * sacar una fotografía = take + picture.
    * sacar una impresión = gain + picture.
    * sacar una prueba = pull + a proof.
    * sacar unas notazas = pass with + flying colours.
    * sacar un diez = score + an A.
    * sacar un ojo = gouge + eye out.
    * sacar ventaja = gain + one-upmanship.

    * * *
    sacar [A2 ]
    vt
    1 ‹cartera/dinero/lápiz› to take out, get out; ‹pistola› to draw, get out; ‹espada› to draw sacar algo DE algo to take sth OUT OF sth
    lo saqué del cajón I took o got it out of the drawer
    sacar el pollo del horno take the chicken out of the oven, remove the chicken from the oven ( frml)
    sacaron agua del pozo they drew water from the well
    2 ‹muela› to pull out, take out; ‹riñón/cálculo› to remove
    me sacaron sangre para hacer los análisis they took some blood to do the tests
    saqué la astilla con unas pinzas I got the splinter out with a pair of tweezers
    deja que te saque esa espinilla let me squeeze that pimple for you
    me vas a sacar un ojo con ese paraguas you'll have o poke my eye out with that umbrella!
    3 ‹diamantes/cobre› to extract, mine
    sacamos petróleo de debajo del mar we get oil o ( frml) extract petroleum from under the sea
    4 ‹conclusión› to draw
    ¿sacaste algo en limpio de todo eso? did you (manage to) make anything of all that?
    primero tienes que sacar la raíz cuadrada first you have to find o extract the square root
    B (de una situación) sacar a algn DE algo:
    aquel dinero los sacó de la miseria that money released them from their life of poverty
    ¿quién lo va a sacar de su error? who's going to tell him he's wrong o put him right?
    me sacó de una situación muy difícil she got me out of a really tight spot
    pagaron la fianza y la sacaron de la cárcel they put up bail and got her out of prison
    ¿por qué lo sacaron del colegio? why did they take him out of o take him away from the school?
    C (de una cuenta, un fondo) to take out, get out ( colloq)
    tengo que sacar dinero del banco/de la otra cuenta I have to get o draw some money out of the bank/draw o take some money out of the other account
    sólo puede sacar tres libros you can only take out o borrow three books
    D ‹cuenta/suma/ecuación› to do, work out; ‹adivinanza› to work out
    saca la cuenta y dime cuánto te debo work it out and tell me how much I owe you
    E (poner, llevar fuera)
    1 ‹maceta/mesa› to take out
    saca las plantas al balcón put the plants out on the balcony, take the plants out onto the balcony
    ¿has sacado la basura? have you put o taken the garbage ( AmE) o ( BrE) rubbish out?
    sácalo aquí al sol bring it out here into the sun
    sacaron el sofá por la ventana they got the sofa out through the window
    sacar algo DE algo to take o get sth OUT OF sth
    no puedo sacar el coche del garaje I can't get the car out of the garage
    2 ‹persona/perro›
    los saqué a dar una vuelta en coche I took them out for a ride (in the car)
    lo tuvimos que sacar por la ventana we had to get him out through the window
    la sacaron en brazos they carried her out
    saca el perro a pasear take the dog out for a walk
    sacar a algn DE algo to get sb OUT OF sth
    ¡socorro! ¡sáquenme de aquí! help! get me out of here!
    su marido no la saca nunca de casa her husband never takes her out
    lo sacaron de allí a patadas they kicked him out of there
    3
    sacar a algn a bailar to ask sb to dance
    4 ‹parte del cuerpo›
    saca (el) pecho stick your chest out
    me sacó la lengua he stuck o put his tongue out at me
    no saques la cabeza por la ventanilla don't put your head out of the window
    F (poner en juego) ‹carta› to play, put down; ‹pieza/ficha› to bring out
    G ‹dobladillo› to let down ‹pantalón/falda› (alargar) to let down; (ensanchar) to let out
    A ‹pasaporte/permiso› to get; ‹entrada› to get, buy
    ya he sacado el pasaje or ( Esp) billete I've already bought the ticket o got my ticket
    ¿sacaste hora para la peluquería? did you make an appointment at the hairdresser's?
    he sacado número para la consulta de mañana I've made an appointment with the doctor tomorrow
    sacar una reserva to make a reservation, to book
    ¡qué tipo más buen mozo! ¿de dónde lo habrá sacado? wow, he's good-looking! where do you think she got hold of o found him? ( colloq)
    B
    1 sacar algo DE algo ‹idea/información› to get sth FROM sth
    saqué los datos del informe oficial I got o took the information from the official report
    2 sacarle algo A algn ‹dinero/información› to get sth OUT OF sb
    no le pude sacar ni un peso para la colecta I couldn't get a penny out of him for the collection
    le sacaron el nombre de su cómplice they got the name of his accomplice out of him, they extracted the name of his accomplice from him
    a ver si le sacas quién se lo dijo see if you can find out who told her, try and get out of her who it was who told her
    C
    1 ‹calificación/nota› to get
    saqué un cinco en química I got five out of ten in chemistry
    2 ‹votos/puntos› to get
    el partido sacó tres escaños the party got o won three seats
    3 (en juegos de azar) ‹premio› to get, win
    cuando saque la lotería when I win the lottery
    tiró los dados y sacó un seis she threw the dice and got a six
    saqué la pajita más corta I drew the short straw
    4 ( Esp) ‹examen/asignatura› to pass
    no creo que saque la física en junio I don't think I'll pass o get through physics in June
    D ‹brillo› to bring out
    frotar para sacarle brillo rub to bring out the shine o to make it shine
    esa caminata le sacó los colores that walk brought the color to her cheeks
    punta2 (↑ punta (2))
    E ‹beneficio› to get
    no vas a sacar nada hablándole así you won't get anywhere talking to him like that
    ¿qué sacas con amargarle la vida? what do you gain by making his life a misery?
    le sacó mucho partido a la situación he took full advantage of the situation
    con este trabajito saco (lo suficiente) para mis vicios I earn a little pocket money with this job
    saqué unas £200 en limpio I made a clear £200
    le sacó diez segundos (de ventaja) a Martínez he took a ten-second lead over Martínez
    el hijo ya le saca 10 centímetros ( fam); his son is already 10 centimeters taller than he is
    sacar algo DE algo:
    no ha sacado ningún provecho del cursillo she hasn't got anything out of o ( frml) hasn't derived any benefit from the course
    tienes que aprender a sacar partido de estas situaciones you have to learn to take advantage of these situations
    no sacaron mucho dinero de la venta they didn't make much money on o out of o from the sale
    F sacar algo DE algo ‹porciones/unidades› to get sth OUT OF sth
    de esa masa puedes sacar dos pasteles there's enough pastry there to make o for two pies, you can get two pies out of that amount of pastry
    G
    (heredar): ha sacado los ojos verdes de la madre he's got his mother's green eyes, he gets his green eyes from his mother
    A
    1 ‹libro› to publish, bring out; ‹película/disco› to bring out, release; ‹modelo/producto› to bring out
    han vuelto a sacar la moda de la minifalda the miniskirt is back in fashion
    sacaron el reportaje en primera plana the report was published o printed o the report appeared on the front page
    2 ‹tema› to bring up
    3 ( Esp) ‹defecto/falta› (+ me/te/le etc) to find
    a todo le tiene que sacar faltas he always has to find fault with everything
    4 ( Esp) ‹apodo› to give
    B
    sacar adelante: gracias a su empeño sacaron adelante el proyecto thanks to her determination they managed to get the project off the ground/keep the project going
    luché tanto para sacar adelante a mis hijos I fought so hard to give my children a good start in life
    tengo que sacar adelante la misión que me fue encomendada I have to carry out the mission that has been entrusted to me
    C
    1 ‹foto› to take
    2 ‹copia› to make, take
    3 ‹apuntes› to make, take
    D ( Dep) ‹tiro libre/falta› to take
    A ( esp AmL)
    1 ‹botas/gorro/tapa› sacarle algo A algn/algo to take sth OFF sb/sth
    ¿me sacas las botas? can you pull o take my boots off?
    tengo que sacarles el polvo a los muebles I have to dust the furniture
    2
    (apartar): saca esto de aquí que estorba take this away, it's in the way
    saquen los libros de la mesa take the books off the table
    mejor sacarlo de en medio ahora we'd better get it out of the way now
    3 ‹programa› to switch off; ‹disco› to take off
    B
    ( RPl) ‹pertenencia› sacarle algo a algn to take sth from sb
    no se lo saques, que es suyo don't take it (away) from him, it's his
    ¿cuánto te sacan en impuestos? how much do they take off in taxes?, how much do you get deducted o ( AmE) withheld in taxes?
    no me saques la silla don't take o ( BrE colloq) pinch my seat
    C ( esp AmL) (hacer desaparecer) ‹mancha› to remove, get … out; ‹dolor› to get rid of
    es una idea descabellada, a ver si se la podemos sacar de la cabeza it's a crazy idea, we should try to talk him out of it
    me sacas un peso de encima you've taken a great weight off my mind
    tenemos que sacarle esa costumbre we have to break him of that habit
    ■ sacar
    vi
    1 (en tenis, vóleibol) to serve
    2 (en fútbol) to kick off
    sacó de puerta/de esquina he took the goal kick/corner
    saca de banda he takes the throw-in
    ( refl)
    A
    (extraer): ten cuidado, te vas a sacar un ojo be careful or you'll poke o take your eye out
    me tengo que sacar una muela ( caus) I have to have a tooth out
    sacarse algo DE algo to take sth OUT OF sth
    sácate las manos de los bolsillos take your hands out of your pockets
    sácate el dedo de la nariz don't pick your nose
    B ( esp AmL)
    1 ‹ropa/zapatos› to take off
    se sacó el reloj she took off her watch
    2
    (apartar, hacer desaparecer): sácate el pelo de la cara get o take your hair out of your eyes
    sacarse el maquillaje to remove o take off one's makeup
    no me puedo sacar el dolor con nada no matter what I do I can't seem to get rid of the pain
    no pudimos sacárnoslo de encima we just couldn't get rid of him
    C (Chi, Méx) ‹calificación/nota› to get
    me saqué un 6 en español I got 6 out of 10 in Spanish
    * * *

     

    sacar ( conjugate sacar) verbo transitivo
    1 ( extraer)
    a)billetera/lápiz to take out, get out;

    pistola/espada to draw;
    sacar algo DE algo to take o get sth out of sth;
    lo saqué del cajón I took o got it out of the drawer


    riñón/cálculo to remove;

    c)diamantes/cobre/petróleo to extract

    d)carta/ficha to draw

    2 (poner, llevar fuera)
    a)maceta/mesa/basura to take out;


    tuvimos que sacarlo por la ventana we had to get it out through the window;
    sacar el perro a pasear to take the dog out for a walk;
    sacar el coche del garaje to get the car out of the garage
    b) ( invitar):


    sacar a algn a bailar to ask sb to dance

    me sacó la lengua he stuck o put his tongue out at me

    3 ( retirar) to take out;
    sacar dinero del banco to take out o withdraw money from the bank

    4 ( de una situación difícil) sacar a algn DE algo ‹de apuro/atolladero› to get sb out of sth
    5 (Esp) ‹ dobladillo to let down;
    pantalón/falda› ( alargar) to let down;
    ( ensanchar) to let out
    ( obtener)
    1pasaporte/permiso to get;
    entrada/billete to get, buy
    2
    a)votos/puntos/calificación to get

    b) premio to get, win


    d)suma/cuenta to do, work out

    3 beneficio to get;
    ganancia to make;
    ¿qué sacas con eso? what do you gain by doing that?;

    no sacó ningún provecho del curso she didn't get anything out of the course
    4 sacar algo DE algo ‹idea/información› to get sth from sth;
    porciones/unidades› to get sth out of sth;
    sacarle algo A algn ‹dinero/información› to get sth out of sb
    5 brillo to bring out;

    1

    disco to bring out, release;
    modelo/producto to bring out
    b) tema to bring up

    c) foto to take;

    copia to make, take;
    apuntes to make, take;

    d) (Esp) ‹defecto/falta› (+ me/te/le etc) to find;


    2


    ( salvar de la crisis) to keep sth going;

    3 (Dep) ‹tiro libre/falta to take
    ( quitar) (esp AmL)
    a) sacarle algo A algn ‹botas/gorro› to take sth off sb

    b) sacarle algo a algo ‹tapa/cubierta› to take sth off sth

    c) ( retirar):


    saquen los libros de la mesa take the books off the table
    d) ( hacer desaparecer) ‹ mancha to remove, get … out

    verbo intransitivo (Dep) (en tenis, vóleibol) to serve;
    ( en fútbol) to kick off
    sacarse verbo pronominal ( refl)
    1 ( extraer) ‹astilla/púato take … out;
    ojoto poke … out;

    sacarse algo DE algo to take sth out of sth;
    sácate las manos de los bolsillos take your hands out of your pockets
    2 (AmL) ( quitarse) ‹ropa/zapatos to take off;
    maquillaje to remove, take off
    3
    a) ( caus) ‹ foto›:


    b) (AmL) ‹calificación/nota to get

    sacar
    I verbo transitivo
    1 (de un sitio) to take out
    sacar la cabeza por la ventana, to stick one's head out of the window
    sacar dinero del banco, to withdraw money from the bank
    2 (un beneficio, etc) to get
    3 (extraer una cosa de otra) to extract, get: de la uva se saca vino, you get wine from grapes
    4 (una solución) to work out
    sacar conclusiones, to draw conclusions
    5 (descubrir, resolver) no consigo sacar esta ecuación, I can't resolve this equation
    6 (un documento) to get
    7 (una entrada, un billete) to buy, get
    8 (de una mala situación) sacar a alguien de algo, to get sb out of sthg
    sacar de la pobreza, to save from poverty
    9 (manifestar, dar a conocer) de repente, sacó su malhumor, he got into a strop all of a sudden
    10 (una novedad) han sacado un nuevo modelo de televisor, they've brought out a new television model again
    11 (poner en circulación) to bring out, release
    12 familiar (producir) esa máquina saca más de 2.500 piezas a la hora, this machine can produce more than 2,500 parts an hour
    (una fotografía, una copia) to take
    13 familiar (aparecer alguien o algo en un medio de comunicación) lo sacaron por la tele, it was on television
    14 familiar (superar a alguien en algo) ha crecido mucho, ya le saca la cabeza a su padre, he's grown a lot o he's already taller than his father
    15 (un jugador una carta o una ficha) to draw
    16 (una mancha) to get out
    17 Cost (de largo) to let down
    (de ancho) to let out
    II vi Dep (en tenis) to serve
    (en fútbol, baloncesto, etc) to kick off
    ♦ Locuciones: sacar a alguien a bailar, to ask sb to dance
    sacar a relucir, to point out
    sacar adelante, to keep going
    sacar en claro o limpio, to make sense of
    sacar la lengua, to stick one's tongue out
    sacar pecho, to thrust one's chest out
    ' sacar' also found in these entries:
    Spanish:
    achicar
    - basura
    - bota
    - brillo
    - cara
    - casilla
    - chupar
    - clara
    - claro
    - colación
    - concurso
    - contrarreloj
    - descargar
    - desorbitar
    - destripar
    - espaldarazo
    - estárter
    - exigible
    - flote
    - fuego
    - invertir
    - jugo
    - liberar
    - listada
    - listado
    - moldear
    - noria
    - pegote
    - penetrar
    - provecho
    - punta
    - quicio
    - relucir
    - sacacorchos
    - sangrar
    - subastar
    - tajada
    - trapo
    - varar
    - ajustar
    - apunte
    - billete
    - carné
    - cuenta
    - desengañar
    - esquina
    - limpio
    - luz
    - músculo
    - nota
    English:
    assign
    - back
    - bail out
    - bash out
    - benefit
    - book
    - bring out
    - capital
    - capitalize
    - carry
    - carry through
    - centre
    - cheese
    - dig out
    - dig up
    - dislodge
    - draw
    - draw out
    - dredge up
    - exercise
    - extricate
    - find
    - float
    - from
    - get out
    - get round to
    - gouge out
    - jam
    - job
    - jump
    - out
    - photograph
    - poke out
    - polish
    - polish up
    - produce
    - profit
    - pull
    - pull out
    - pump out
    - put out
    - reel in
    - release
    - responsible
    - run off
    - scoop
    - scoop out
    - score
    - serve
    - sharpen
    * * *
    vt
    1. [poner fuera, hacer salir, extraer] to take out;
    [pistola, navaja, espada] to draw; [naipe, ficha] to play; [carbón, oro, petróleo] to extract;
    sacar agua de un pozo to draw water from a well;
    sacó la lengua she stuck her tongue out;
    ¡saca las manos de los bolsillos! take your hands out of your pockets!;
    sacó la mano/la cabeza por la ventanilla he stuck his hand/head out of the window;
    habrá que sacar los zapatos a la terraza we'll have to put our shoes out on the balcony;
    ¿de qué carpeta has sacado estos papeles? which folder did you take these papers out of?;
    ¿cómo lo vamos a sacar de ahí? how are we going to get him out of there?;
    me sacaron de allí/a la calle por la fuerza they threw me out of there/into the street by force;
    sacar a alguien a bailar to ask sb to dance;
    sacar a pasear al perro to walk the dog, to take the dog for a walk;
    nos sacaron algo de comer they gave us something to eat;
    Ven Fam
    2. [quitar] to remove (de from); [manchas] to get out, to remove (de from); [espinas] to get o pull out (de from);
    el dentista me sacó una muela I had a tooth out at the dentist's;
    sacarle sangre a alguien to draw blood from sb;
    RP
    ¿quién me sacó el diccionario? who's taken my dictionary?
    3. [obtener] [carné, certificado, buenas notas] to get;
    [entradas, billetes, pasajes] to get, to buy; [datos, información] to get, to obtain; [premio] to win;
    ¿qué sacaste en el examen de inglés? what did you get for o in your English exam?;
    saqué un ocho I got eight out of ten;
    sacar beneficios (a o [m5] de un negocio) to make a profit (from a business);
    sacar dinero del banco to get o take some money out of the bank;
    ¿de dónde has sacado esa idea? where did you get that idea (from)?;
    lo que sigue está sacado de la Constitución the following is an extract from the Constitution;
    la sidra se saca de las manzanas cider is made from apples;
    de esta pizza no sacas más de seis raciones you won't get more than six portions from this pizza;
    ¿y qué sacamos con reñirle? what do we gain by telling him off?, what's the point in telling him off?;
    ¿y yo qué saco? what's in it for me?
    4. [librar, salvar]
    sacar a alguien de algo to get sb out of sth;
    gracias por sacarme del apuro thanks for getting me out of trouble;
    5.000 pesos no nos van a sacar de pobres 5.000 pesos isn't exactly enough for us never to have to work again
    5. [realizar] [foto] to take;
    [fotocopia] to make; RP [apuntes, notas] to take;
    siempre me sacan fatal en las fotos I always look terrible in photos;
    juntaos, que no os saco a todos move closer together, I can't fit you all in the photo like that
    6. [sonsacar]
    sacar algo a alguien to get sth out of sb;
    no me sacarán nada they won't get anything out of me
    7. [nuevo producto, modelo, libro] to bring out;
    [disco] to release;
    ha sacado un nuevo disco/una nueva novela he has a new record/novel out
    8. [manifestar]
    sacar (a relucir) algo to bring sth up;
    yo no fui el que sacó el tema it wasn't me who brought the matter up in the first place;
    sacó su mal humor a relucir he let his bad temper show
    9. [resolver, encontrar] to do, to work out;
    [crucigrama] to do, to solve;
    sacar la cuenta/la solución to work out the total/the answer;
    sacar la respuesta correcta to get the right answer;
    siempre está sacando defectos a la gente she's always finding fault with people
    10. [deducir] to gather, to understand;
    sacar una conclusión to come to a conclusion;
    sacar algo en consecuencia de algo to conclude o deduce sth from sth;
    lo leí tres veces, pero no saqué nada en claro o [m5] limpio I read it three times, but I couldn't make much sense of it
    11. [aventajar en]
    sacó tres minutos a su rival he was three minutes ahead of his rival;
    mi hijo ya me saca la cabeza my son's already a head taller than me
    12. [en medios de comunicación] to show;
    sacaron imágenes en el telediario they showed pictures on the news;
    sacaron imágenes en el periódico they printed pictures in the newspaper;
    la sacaron en o [m5] por televisión she was on television
    13. Esp [prenda] [de ancho] to let out;
    [de largo] to let down
    14. Am [camisa, zapatos] to take off;
    sácale la ropa al niño get the child undressed
    15. [en deportes] [en tenis, voleibol] to serve;
    sacar un córner/una falta to take a corner/free kick
    16.
    sacar adelante [hijos] to provide for;
    [negocio, proyecto] to make a go of;
    sacó sus estudios adelante she successfully completed her studies;
    no sé cómo vamos a sacar adelante la empresa I don't know how we're going to keep the company going;
    saca adelante a su familia con un mísero salario he supports his family on a miserable salary
    vi
    [en fútbol, baloncesto, hockey] to put the ball into play; [en tenis, voleibol] to serve;
    sacar de banda/de esquina/de puerta to take a throw-in/corner/goal kick
    * * *
    v/t
    1 take out;
    sacar de paseo take for a walk;
    sacar a alguien a bailar ask s.o. to dance
    2 mancha take out, remove
    3 disco, libro bring out
    4 fotocopias make;
    le sacó bien PINT, FOT that’s a good picture of you
    5 ( conseguir) get;
    sacar información get information;
    ¿de dónde has sacado el dinero? where did you get the money from?;
    sacar un buen sueldo make good money
    6
    :
    sacar a alguien de sí drive s.o. mad;
    sacar algo en claro ( entender) make sense of sth;
    me saca dos años he is two years older than me
    * * *
    sacar {72} vt
    1) : to pull out, to take out
    saca el pollo del congelador: take the chicken out of the freezer
    2) : to get, to obtain
    saqué un 100 en el examen: I got 100 on the exam
    3) : to get out, to extract
    le saqué la información: I got the information from him
    4) : to stick out
    sacar la lengua: to stick out one's tongue
    5) : to bring out, to introduce
    sacar un libro: to publish a book
    sacaron una moda nueva: they introduced a new style
    6) : to take (photos)
    7) : to make (copies)
    sacar vi
    1) : to kick off (in soccer or football)
    2) : to serve (in sports)
    * * *
    sacar vb
    1. (extraer) to take out [pt. took; pp. taken]
    2. (conseguir) to get
    3. (arrancar) to get out
    4. (adquirir) to buy [pt. & pp. bought] / to get
    5. (poner en circulación) to bring out [pt. & pp. brought]
    6. (hacer una foto) to take [pt. took; pp. taken]
    7. (parte del cuerpo) to stick out [pt. & pp. stuck]
    8. (producir) to make
    9. (invitar) to ask
    10. (en tenis) to serve
    12. (aventajar) to get ahead of

    Spanish-English dictionary > sacar

  • 14 tener

    v.
    1 to have.
    tengo un hermano I have o I've got a brother
    tener fiebre to have a temperature
    tuvieron una pelea they had a fight
    tener un niño to have a baby
    ¡que tengan buen viaje! have a good journey!
    tengo las vacaciones en agosto my holidays are in August
    Yo tengo una casa I have a house.
    El carro tuvo un accidente The car had an accident.
    Esto tiene azúcar This has=is made of sugar.
    Yo tengo dos hijos I have=am the parent of two sons.
    Tengo un primo I have a cousin,
    Ella tuvo una gran idea She had a great idea.
    Yo tengo paperas I have=suffer from the mumps.
    Tengo un ataque de nervios I am having a nervous fit.
    Ella tiene su aprobación She has=meets with his approval.
    2 to be.
    tiene 3 metros de ancho it's 3 meters wide
    ¿cuántos años tienes? how old are you?
    tiene diez años she's ten (years old)
    tener hambre/miedo to be hungry/afraid
    tener mal humor to be bad-tempered
    le tiene lástima he feels sorry for her
    3 to get (recibir) (mensaje, regalo, visita, sensación).
    tuve un verdadero desengaño I was really disappointed
    tendrá una sorpresa he'll get a surprise
    4 to hold.
    tenlo por el asa hold it by the handle
    Ella tiene su bolso She holds her purse.
    5 to offer, to have.
    * * *
    Present Indicative
    tengo, tienes, tiene, tenemos, tenéis, tienen.
    Past Indicative
    Future Indicative
    Conditional
    Present Subjunctive
    Imperfect Subjunctive
    Future Subjunctive
    Imperative
    ten (tú), tenga (él/Vd.), tengamos (nos.), tened (vos.), tengan (ellos/Vds.).
    * * *
    verb
    2) hold
    3) own, possess
    4) feel
    - tener que
    - tenerse por
    * * *
    Para las expresiones como tener cuidado, tener ganas, tener suerte, tener de particular, tener en cuenta, ver la otra entrada.
    1. VERBO TRANSITIVO
    El uso de got con el verbo have es más frecuente en inglés británico, pero solo se usa en el presente.
    1) (=poseer, disponer de) to have, have got

    ¿tienes dinero? — do you have {o} have you got any money?

    ¿tienes un bolígrafo? — do you have {o} have you got a pen?

    ¿tiene usted permiso para esto? — do you have {o} have you got permission for this?

    tiene un tío en Venezuela — he has an uncle in Venezuela, he's got an uncle in Venezuela

    ahora no tengo tiempo — I don't have {o} I haven't got time now

    2) [referido a aspecto, carácter] to have, have got

    tiene el pelo rubio — he has blond hair, he's got blond hair

    tiene la nariz aguileña — she has an aquiline nose, she's got an aquiline nose

    3) [referido a edad] to be

    ¿cuántos años tienes? — how old are you?

    4) [referido a ocupaciones] to have, have got

    tenemos clase de inglés a las 11 — we have an English class at 11, we've got an English class at 11

    el lunes tenemos una reunión — we're having a meeting on Monday, we've got a meeting on Monday

    5) (=parir) to have
    6) (=medir) to be
    7) (=sentir) + sustantivo to be + adj

    tener hambre/sed/calor/frío — to be hungry/thirsty/hot/cold

    8) (=padecer, sufrir) to have

    Luis tiene la gripe — Luis has {o} has got flu

    tengo fiebre — I have {o} I've got a (high) temperature

    ¿qué tienes? — what's the matter with you?, what's wrong with you?

    9) (=sostener) to hold

    tenía el pasaporte en la mano — he had his passport in his hand, he was holding his passport in his hand

    tenme el vaso un momento, por favor — hold my glass for me for a moment, please

    ¡ten!, ¡aquí tienes! — here you are!

    10) (=recibir) to have

    ¿has tenido noticias suyas? — have you heard from her?

    11) (=pensar, considerar)

    tener [a bien] hacer algo — to see fit to do sth

    tener a algn [en] algo, te tendrán en más estima — they will hold you in higher esteem

    tener a algn [por] — + adj to consider sb (to be) + adj

    ten por [seguro] que... — rest assured that...

    12) tener algo que ({+ infin})

    tengo trabajo que hacer — I have {o} I've got work to do

    no tengo nada que hacer — I have {o} I've got nothing to do

    eso no tiene nada que ver — that has {o} that's got nothing to do with it

    13) [locuciones]

    ¡[ahí] lo tienes! — there you are!, there you have it!

    tener algo [de] + adj

    ¿qué tiene de malo? — what's wrong with that?

    tenerlo [difícil] — to find it difficult

    tenerlo [fácil] — to have it easy

    - ¿conque esas tenemos?

    no las tengo todas conmigo de que lo haga — I'm none too sure that he'll do it, I'm not entirely sure that he'll do it

    2. VERBO AUXILIAR
    1) tener que ({+ infin})
    a) [indicando obligación]

    tengo que comprarlo — I have to {o} I've got to buy it, I must buy it

    tenemos que marcharnos — we have to {o} we've got to go, we must be going

    tienen que aumentarte el sueldo — they have to {o} they've got to give you a rise

    b) [indicando suposición, probabilidad]

    ¡tienes que estar cansadísima! — you must be really tired!

    tiene que dolerte mucho ¿no? — it must hurt a lot, doesn't it?

    c) [en reproches]

    ¡tendrías que haberlo dicho antes! — you should have said so before!

    ¡tendría que darte vergüenza! — you should be ashamed of yourself!

    ¡tú tenías que ser! — it would be you!, it had to be you!

    d) [en sugerencias, recomendaciones]
    2) + participio
    3) + adj

    me tiene perplejo la falta de noticias — the lack of news is puzzling, I am puzzled by the lack of news

    4) esp Méx (=llevar)

    tienen tres meses de no cobrar — they haven't been paid for three months, it's three months since they've been paid

    3.
    See:
    * * *
    1.
    verbo transitivo [El uso de 'got' en frases como 'I've got a new dress' está mucho más extendido en el inglés británico que en el americano. Éste prefiere la forma 'I have a new dress']
    1) (poseer, disponer de) <dinero/trabajo/tiempo> to have

    ¿tienen hijos? — do they have any children?, have they got any children?

    no tenemos pan — we don't have any bread, we haven't got any bread

    aquí tienes al culpablehere's o this is the culprit

    ¿conque ésas tenemos? — so that's the way things are, is it?

    2)
    a) ( llevar encima) to have

    ¿tiene hora? — have you got the time?

    b) ( llevar puesto) to be wearing
    3) (hablando de actividades, obligaciones) to have

    tengo invitados a cenarI have o I've got some people coming to dinner

    tener... que + inf — to have... to + inf

    tengo cosas que hacerI have o I've got things to do

    4)
    a) (señalando características, atributos) to have

    tiene el pelo largoshe has o she's got long hair

    ¿y eso qué tiene de malo? — and what's so bad about that?

    le lleva 15 años - ¿y eso qué tiene? — (AmL fam) she's 15 years older than he is - so what does that matter?

    ¿cuántos años tienes? — how old are you?

    5) ( dar a luz) <bebé/gemelos> to have
    6) (sujetar, sostener) to hold
    7) ( tomar)

    ten la llavetake o here's the key

    8) ( recibir) to have
    9)
    a) ( sentir)

    tengo hambre/sueño/frío — I'm hungry/tired/cold

    tengo el placer de... — it gives me great pleasure to...

    ¿qué tienes? — what's wrong?, what's the matter?

    b) (refiriéndose a síntomas, enfermedades) to have

    tengo dolor de cabezaI have o I've got a headache

    c) (refiriéndose a experiencias, sucesos) to have

    ten paciencia/cuidado — be patient/careful

    11) (indicando estado, situación) (+ compl)

    lo tiene dominadoshe has him under her thumb

    12) ( considerar)

    tener algo/a alguien por algo: se lo tiene por el mejor he/it is considered (to be) the best; siempre lo tuve por tímido I always thought he was shy; ten por seguro que lo hará — you can be sure he'll do it

    2.
    tener v aux
    1)
    a) (expresando obligación, necesidad)

    tener que + inf — to have (got) to + inf

    tengo que estudiar hoyI have to o I must study today

    b) (expresando propósito, recomendación)

    tener que + inf: tenemos que ir a verla we must go and see her; tengo que hacer ejercicio I must get some exercise; tendrías que llamarlo — you should ring him

    tener que + inf: tiene que estar en este cajón it must be in this drawer; tiene que haber sido él it must have been him; tú tenías que ser! — it had to be you!

    ¿tiene previsto asistir? — do you plan to attend?

    3.
    tenerse v pron

    no tenerse de sueñoto be dead o asleep on one's feet

    2) (refl) ( considerarse)

    tenerse por algo: se tiene por muy inteligente — he considers himself to be very intelligent

    * * *
    = bear, contain, have, hold, own, carry, have got, have + in place, live with, have at + Posesivo + disposal, possess.
    Ex. Use a uniform title for an entry if the item bears a title proper that differs from the uniform title.
    Ex. The label contains information about the record, indicating, for instance, its length, status, for example, new, amended, type and class.
    Ex. Many of the aspects of the indexing process including, in particular, term selection and search logic have common features.
    Ex. If the search is made with a call number, a summary of copies with that call number which are held by the library is first displayed.
    Ex. For example, a person can consult the system holdings files to find out whether a library in the network owns a copy of the document.
    Ex. Europe Environment carries useful reports on the activities of the lobby groups in the environmental, consumer protection and research fields.
    Ex. Typical examples of enquiries of this kind that could be satisfied within minutes in any decently stocked library are ' Have you got anything on organising weddings?' 'Can you find me something on the history of paddle-steamers?'.
    Ex. The first country to have in place an operational domestic geostationary satellite communications system was Canada.
    Ex. Medical advances are improving the lives of people living with HIV/AIDS, while prevention remains the key to stopping the spread of this disease.
    Ex. But this would require time and competencies, which not all policy makers have at their disposal.
    Ex. Not every index necessarily exhibits all the features of either of these types of indexing systems, and indeed, some will possess elements of both types of systems.
    ----
    * acabar teniendo = end up with.
    * acontecimiento + tener lugar = occurrence + take place.
    * a mí también me gustaría tener la misma oportunidad = turnabout is fair play.
    * aquí tiene(s) = here is/are.
    * a tener en cuenta en el futuro = for future reference.
    * cambio + tener lugar = change + take place.
    * curso que tiene lugar fuera de la universidad = extension course, off-campus course.
    * dar gracias por lo que Uno tiene = count + Posesivo + blessings.
    * del que se tiene constancia = recorded.
    * demostrar que se tiene razón = prove + Posesivo + point.
    * el cliente siempre tiene la razón = the customer is always right.
    * empezar a tener dudas = get + cold feet.
    * empezar a tener sentido = become + meaningful.
    * estudiar + Nombre + teniendo en cuenta + Nombre = place + Nombre + against the background of + Nombre.
    * hacer que tenga más valor = put + a premium on.
    * hombre que tiene mucho mundo = a man of the world.
    * lo que tenga que pasar, que pase = que sera sera, what's meant to be, will be, whatever will be, will be.
    * lo que tenga que ser, será = que sera sera, whatever will be, will be, what's meant to be, will be.
    * mujer que tiene mucho mundo = a woman of the world.
    * necesitarse tener en cuenta = need + consideration.
    * negar tener relación con = disclaim + connection with.
    * no querer tener nada que ver con = want + nothing to do with.
    * no tener alternativa = have + no choice.
    * no tener apetito = be off + Posesivo + food, be off + Posesivo + oats.
    * no tener constancia de Algo = unrecorded.
    * no tener donde caerse muerto = not have two pennies to rub together.
    * no tener dos dedos de frente = as thick as a brick, as thick as two (short) planks, as daft as a brush.
    * no tener dos dedos de frnete = knucklehead.
    * no tener en cuenta = disregard, overlook, skip over, be oblivious of/to, close + the door on, leave + Nombre + out of the picture, fly in + the face of, drop + Nombre + out of the picture.
    * no tener errores = be error-free.
    * no tener éxito = come up with + nothing, prove + unsuccessful, be unsuccessful.
    * no tener fin = there + be + no end to.
    * no tener fronteras = have + no boundaries.
    * no tener fundamento = be unfounded.
    * no tener ganas = can't/couldn't be bothered, can't/couldn't be bothered.
    * no tener ganas de comer = be off + Posesivo + food, be off + Posesivo + oats.
    * no tener hijos = be childless.
    * no tener hogar = be homeless.
    * no tener idea = have + no clue, have + no idea.
    * no tener idea de = be clueless about, have + no understanding of.
    * no tener importancia = be of no importance, make + no difference, be of no consequence.
    * no tener información = be undocumented.
    * no tener la más mínima idea sobre Algo = Negativo + have + the foggiest idea.
    * no tener la menor importancia = be of no particular concern.
    * no tener la necesidad de usar Algo = have + no use for.
    * no tener la obligación de = be under no obligation.
    * no tener la preparación = be untrained.
    * no tener límite = have + no limit.
    * no tener límites = be boundless.
    * no tener lugar = fall through.
    * no tener más alternativa que = have + no other option but.
    * no tener más opción que = have + little choice but, have + no other option but.
    * no tener más remedio que = be stuck with, be left with the need to, get + stuck with.
    * no tener nada en contra de = have + no quarrel with, have + nothing against.
    * no tener nada en contra de Algo = have + no quarrel about + Nombre.
    * no tener nada que perder = have + nothing to lose.
    * no tener nada que ver con = be irrelevant to.
    * no tener ni idea sobre Algo = not know the first thing about.
    * no tener ni la más mínima posibilidad = not to have a prayer.
    * no tener ni la más remota posibilidad = not to have a prayer.
    * no tener ningún escrúpulo en = have + no qualms about.
    * no tener ningún fundamento = not have a leg to stand on.
    * no tener ningún interés = can't/couldn't be bothered.
    * no tener ningún problema con = be okay with.
    * no tener ningún remilgo en = have + no qualms about.
    * no tener ningún reparo = have + no qualms about.
    * no tener ni pies ni cabeza = be pointless.
    * no tener ni punto de comparación = be in a different league.
    * no tener ni puta idea = not get + Posesivo + shit together.
    * no tener ni puta idea sobre Algo = not know the first thing about.
    * no tener ni un pelo de tonto = there are no flies (on/about) + Pronombre.
    * no tener ni voz ni voto en = have + no say in.
    * no tener noticias es buena señal = no news is good news.
    * no tener opción = have + no choice.
    * no tener otra alternativa = have + no choice.
    * no tener otra alternativa que = have + no other option but.
    * no tener otra opción = have + no choice.
    * no tener otra opción que = have + no other option but.
    * no tener otro objetivo que el de = have + no other purpose than.
    * no tener otro sitio donde recurrir = have + nowhere else to turn.
    * no tener parangón = be unequalled, be without peer.
    * no tener pelos en la lengua = call + a spade a spade.
    * no tener posibilidades = be dead meat.
    * no tener prejuicios = be open-minded.
    * no tener presente = be oblivious of/to.
    * no tener que ir muy lejos = not have to look far.
    * no tener razón = be wrong.
    * no tener razón de ser + Infinitivo = there + be + no sense in + Gerundio.
    * no tener reparos = make + no bones about + Algo.
    * no tener reparos en admitir que = make + no bones about + Algo.
    * no tener representación = be unrepresented.
    * no tener respuesta = be unanswerable.
    * no tener rival = be second to none.
    * no tener rumbo = lose + Posesivo + way.
    * no tener salida = be stuck, get + stuck.
    * no tenerse en pie = Negativo + hold + water.
    * no tener sentido = be meaningless, be pointless, be senseless.
    * no tener sentido el + Infinitivo = there + be + no point in + Gerundio.
    * no tener sentido + Infinitivo = there + be + little point in + Gerundio, there + be + no sense in + Gerundio.
    * no tener suerte = be out of luck.
    * no tener tiempo de nada = have + not a moment to spare.
    * no tener trabajo = be unemployed.
    * no tener trascendencia = be of no consequence.
    * no tener un duro = not have a bean.
    * no tener valor = be valueless.
    * no tener vida privada = like being in a (gold)fish bowl.
    * no terminar nunca de tener problemas con = have + no end of problems with.
    * ¡Ojalá tuviera...! = I wish I had....
    * ¡Ojalá tuviese...! = I wish I had....
    * parece tener poco sentido que = there + seem + little point in.
    * por si + tener + suerte = on spec.
    * que no tiene compensación = non-compensatory [noncompensatory].
    * que no tiene precio = priceless.
    * que pase lo que tenga que pasar = que sera sera, whatever will be, will be, what's meant to be, will be.
    * que tiene lugar una vez a la semana = once-weekly.
    * que tiene precio = priced.
    * que tiene sentido = meaningful.
    * que tiene solución = solvable.
    * revista que tiene una gran demanda popular = mass-market journal.
    * sin tener = in the absence of.
    * sin tener en cuenta = never mind, without regard to, independently of, disregarding, not including.
    * sin tener en cuenta el hecho de que = overlook + the fact that.
    * sin tener que recurrir a = without recourse to.
    * tenemos intereses en ambas partes = our feet are in both worlds.
    * tener a Alguien metido en un puño = have + Nombre + under + Posesivo + thumb.
    * tener a cargo de uno = have + as + Posesivo + charge.
    * tener acceso a información confidencial = be on the inside.
    * tener acuerdos con = have + deals with.
    * tener afinidades = share + common ground.
    * tener aire acondiconado = be air-conditioned.
    * tener a la disposición de Uno = have at + Posesivo + disposal.
    * tener al alcance = have at + Posesivo + touch.
    * tener Algo al alcance = have + Nombre + at + Posesivo + fingertips.
    * tener algo a mano = have + Nombre + at + Posesivo + fingertips.
    * tener + Algo + a + Posesivo + entera disposición = have + the run of the + Nombre.
    * tener Algo bajo el control de Uno = have + Nombre + at + Posesivo + command.
    * tener Algo claro = clarify + Posesivo + mind.
    * tener Algo en común = have + Nombre + in common, share + Nombre + in common.
    * tener algo en contra de = have + something against.
    * tener Algo fácilmente accesible = have + Nombre + at + Posesivo + fingertips.
    * tener Algo hecho a la medida de uno = have + Nombre + cut out.
    * tener algo muy vivo en la mente de uno = be strong in + mind.
    * tener algo que decir sobre = have + a say in.
    * tener algo que ver con = have + something to do with.
    * tener algo reservado = have + something up + Posesivo + sleeve.
    * tener alguna incidencia en = have + some bearing on.
    * tener alguna posibilidad = have + a fighting chance.
    * tener alguna posibilidad de triunfar = have + a fighting chance.
    * tener alguna relevancia para = have + some bearing on.
    * tener alucinaciones = hallucinate.
    * tener a mano = have at + Posesivo + touch, have + on call, have + to hand, keep within + reach, be to hand.
    * tener ansias de = crave, crave for.
    * tener antecedentes de = have + a track record of.
    * tener antojo de = crave, crave for.
    * tener a + Posesivo + cargo = have + in + Posesivo + charge.
    * tener aspecto = look.
    * tener atrasos = be in arrears.
    * tener aversión a = have + aversion to.
    * tener beneficios = have + benefits.
    * tener buena mano con las plantas = have + a green thumb, have + green fingers.
    * tener buen apetito = have + a good appetite.
    * tener buenas intenciones = be well-intentioned, mean + well.
    * tener buenas perspectivas para = be well-placed to.
    * tener buen ojo para juzgar a la gente = be a good judge of character.
    * tener bulla = be in a hurry.
    * tener cabida para = hold, accommodate, include, take.
    * tener calentura = have + a temperature, have + a fever.
    * tener características en común = share + similarities.
    * tener cara de muerto = look like + death warmed (over/up).
    * tener carencias = find + wanting.
    * tener carta blanca = have + carte-blanche.
    * tener causa justificada = have + good cause.
    * tener cautela = proceed + with caution.
    * tener celos = feel + jealous.
    * tener claro = be clear in your mind.
    * tener coherencia = cohere.
    * tener cólicos = be colicky.
    * tener como consecuencia = result (in).
    * tener como equivalente = have + counterpart.
    * tener como motivo central = plan around + Nombre.
    * tener como objetivo = have + as + Posesivo + objective, be in business for.
    * tener como sede = headquarter (at/in).
    * tener compasión de = have + compassion for.
    * tener conocimiento de = be privy to, be aware of.
    * tener consecuencias = have + consequences.
    * tener consecuencias en = have + implication for.
    * tener consecuencias negativas = backfire.
    * tener contacto = have + contact.
    * tener contactos = liaise (with/between).
    * tener controlado a Alguien = have + Nombre + on the run.
    * tener control sobre = have + hold on.
    * tener coraje = pluck up + courage, gather up + courage.
    * tener correlación con = bear + correlation with.
    * tener correspondencia = bear + correspondence (to).
    * tener cosas en común = share + common ground.
    * tener cualidades + Adjetivo = be of + Adjetivo + quality.
    * tener cuidado = exercise + care, exercise + caution, proceed + with caution, watch out, take + caution.
    * tener cuidado con = watch for, beware (of/that), look out for, be wary of.
    * tener cuidado con lo que se dice = say + the right thing.
    * tener cuidado con lo que Uno dice = watch + Posesivo + mouth, watch what + say.
    * tener cuidado de = be careful, be chary of, take + (great) pains to.
    * tener cuidado (de que) = take + care (that).
    * tener cultivos = grow + crops.
    * tener debilidad por = have + a soft spot for.
    * tener delante = have + before.
    * tener demasiada prisa = be in too much of a hurry, be in too much of a rush.
    * tener derecho a = be entitled to, have + a right to, entitle to, have + the right to, have + a say in.
    * tener derecho a expresar + Posesivo + opinión = be entitled to + Posesivo + own opinion.
    * tener derecho de paso = have + the right of way.
    * tener dificultad = struggle, experience + difficulty, be hard pressed.
    * tener dificultad de + Infinitivo = have + difficulty + Gerundio, have + difficulty in + Gerundio.
    * tener dificultad en + Verbo = be at pains to + Infinitivo.
    * tener dificultades = have + a hard time, have + a tough time.
    * tener dinero a punta pala = roll in + Dinero.
    * tener dominado a Alguien = have + Nombre + on the run.
    * tener dudas = be doubtful, have + misgivings, have + reservations (about), be suspicious.
    * tener dudas sobre = be ambivalent about.
    * tener efecto = take + effect, have + effect.
    * tener efecto sobre = impinge on/upon.
    * tener el atrevimiento de = have + the nerve(s) to, have + the cheek to.
    * tener el corazón de un león = have + the heart of a lion.
    * tener el deber de = have + a responsibility to.
    * tener el derecho de = have + the right to.
    * tener el descaro de = have + the gall to, have + the nerve(s) to, have + the cheek to.
    * tener el destino de = suffer + the fate of.
    * tener el estatus profesional de + Nombre = have + Nombre + status.
    * tener el gusto de = take + pleasure.
    * tener el hábito de = have + the habit of.
    * tener el honor de = have + the honour of.
    * tener el lujo = have + luxury.
    * tener el mando = rule + the roost.
    * tener el mejor aspecto posible = look + Posesivo + best.
    * tener el mismo destino = suffer + the same fate.
    * tener el mono = suffer from + withdrawal symptoms.
    * tener el placer de = take + pleasure.
    * tener el plazo cumplido = be due.
    * tener el plazo vencido = be overdue.
    * tener el poder = be the boss, call + the shots, call + the tune, rule + the roost.
    * tener el poder de = have + the power to.
    * tener el toque mágico = have + the magic touch.
    * tener el valor = have + the courage.
    * tener el valor de = have + the guts to, have + the nerve(s) to, have + the cheek to.
    * tener en común = hold in + common, tread + common ground.
    * tener en común con = partake (in/of).
    * tener en consideración = take into + consideration, take into + consideration.
    * tener en cuenta = allow for, bear in + mind, cater for/to, consider (as), heed, make + allowances, take + account of, take + cognisance of, take + cognition of, take into + account, take into + consideration, make + provision for, bring into + play, give + an ear to, factor, have + regard for, factor in, be aware of, note, keep in + mind.
    * tener en cuenta las posibilidades de Algo = consider + possibilities.
    * tener en cuenta un punto de vista = take into + account + viewpoint, contemplate + view.
    * tener en funcionamiento = have + in effect.
    * tener en gran estima = have + a very high regard for.
    * tener en mente = bear in + mind, have + in mind, keep in + mind.
    * tener en observación = hold under + observation, keep under + observation.
    * tener en reserva = hold in + reserve.
    * tener entre manos = be up to.
    * tener envidia de = envy.
    * tener errores = be flawed.
    * tener éxito = achieve + success, be successful, get + anywhere, meet + success, prove + successful, succeed, attain + appeal, be a success, find + success, come up + trumps, prove + trumps, take off, meet with + success, hit + the big time, be popular, go + strong.
    * tener éxito en el mundo = succeed in + the world.
    * tener éxito en la vida = succeed in + life, get on in + life.
    * tener expectativas = hold + expectations, have + expectations.
    * tener experiencia = have + experience.
    * tener fácilmente accesible = have at + Posesivo + touch.
    * tener fallos = be flawed.
    * tener fe = have + faith (in).
    * tener fe en = have + faith (in).
    * tener fiebre = have + a temperature, have + a fever.
    * tener fijación por = be hipped (on/to), get hipped (on/to).
    * tener flatulencia = pass + gas, break + wind, pass + wind.
    * tener forma + Adjetivo = be + Adjetivo + in shape.
    * tener frenillo = lisp.
    * tener fundamento para pensar que = have + reason to believe that.
    * tener futuro = have + potential, there + be + a future for/in, have + a future.
    * tener ganada la mitad de la batalla = be half the battle.
    * tener ganada sólo la mitad de la batalla = be only half the battle.
    * tener ganas de = be keen to, have + an/the inclination to.
    * tener ganas de + Infinitivo = feel like + Gerundio.
    * tener gancho = be engaging.
    * tener gastos = incur + costs.
    * tener gastos generales = incur + overheads.
    * tener gran éxito = hit + a home run, hit it out of + the park, knock it out of + the park.
    * tener gran importancia = be of high significance.
    * tener gran repercusión = be far reaching.
    * tener hambre = be hungry, feel + hungry.
    * tener hambre después del esfuerzo = work up + an appetite.
    * tener hijos = father + children, have + children.
    * tener hipo = hiccup.
    * tener horario ajustado = be under time constraint.
    * tener horror a = loathe, hate.
    * tener idea = have + a clue.
    * tener impacto = make + impact.
    * tener impacto (sobre) = have + impact (on).
    * tener implicaciones para = have + implication for.
    * tener importancia = carry + weight, have + high profile, be of consequence.
    * tener indigestión = have + indigestion.
    * tener influencias = have + pull.
    * tener influencia sobre = have + hold on.
    * tener iniciativa = be proactive.
    * tener intereses en = have + a stake in.
    * tener intereses en juego = have + invested.
    * tener interés por = have + an interest in.
    * tener interés por/en = be interested in.
    * tener inventiva = be inventive.
    * tener jurisdicción = have + jurisdiction (over).
    * tener la autoridad = have + mandate.
    * tener la bragueta abierta = fly + be undone.
    * tener la capacidad de = have + the potential (to/for).
    * tener la cara de = have + the nerve(s) to, have + the cheek to.
    * tener la cara descompuesta = look like + death warmed (over/up).
    * tener la categoría profesional de + Nombre = hold + Nombre + rank, have + Nombre + rank, enjoy + Nombre + rank.
    * tener la certeza de = feel + confident.
    * tener la certeza de que = rest + assured that.
    * tener la conciencia limpia = have + a clear conscience.
    * tener la conciencia tranquila = have + a clear conscience.
    * tener la convicción = it + be + Posesivo + understanding.
    * tener la costumbre de = have + a habit of, have + the habit of.
    * tener la costumbre de + Infinitivo = be in the habit of + Gerundio.
    * tener la cuenta bancaria = bank.
    * tener la culpa (por/de) = be at fault (for/to).
    * tener la culpa de Algo que se ha causado Uno mismo = be of + Posesivo + own making.
    * tener la desfachatez de = have + the gall to, have + the nerve(s) to, have + the cheek to.
    * tener la desvergüenza de = have + the nerve(s) to, have + the cheek to.
    * tener la doble función = double as, double up as.
    * tener la facultad de = have + powers to.
    * tener la fama de = have + a good record for.
    * tener la fecha de + Fecha = be dated + Fecha.
    * tener la frescura de = have + the nerve(s) to, have + the cheek to.
    * tener la función de = be in the business of.
    * tener la impresión = have + the impression, get + the impression.
    * tener la impresión de que = get + the feeling that.
    * tener la intención de = be intended to, intend, mean.
    * tener la intención de + Infinitivo = set out to + Infinitivo.
    * tener la libertad de = be at liberty to, feel + free to.
    * tener la libertard de/para = have + the latitude to.
    * tener la malafortuna de = have + the misfortune to.
    * tener la mirada perdida = stare into + space, gaze into + space.
    * tener la misma importancia = carry + equal weight.
    * tener la obligación de = be under the obligation to.
    * tener la ocasión de = have + opportunity to.
    * tener la oficina central en = headquarter (at/in).
    * tener la opinión = it + be + Posesivo + understanding.
    * tener la oportunidad = have + the opportunity.
    * tener la oportunidad de = get + (a/the) + chance to, have + opportunity to, get + a chance to.
    * tener la osadía de = have + the gall to, have + the nerve(s) to, have + the cheek to.
    * tener la paciencia del santo Job = have + the patience of Job.
    * tener la paciencia de un santo = have + the patience of a saint.
    * tener la posibilidad de = have + chance.
    * tener la potestad = have + mandate.
    * tener la potestad de = have + the power to, have + the right to.
    * tener lapsus = have + lapses.
    * tener la reputación de ser = be well known for.
    * tener la responsabilidad = charge, undertake + burden.
    * tener la responsabilidad de = have + the responsibility of.
    * tener la sartén por el mango = call + the shots, be the boss, call + the tune, rule + the roost.
    * tener la seguridad de = have + the security of.
    * tener la seguridad de que = rest + assured that.
    * tener la sensación de que = have + a gut feeling that.
    * tener las mismas prerrogativas = have + an equal voice in.
    * tener las riendas de = hold + the reins of.
    * tener las riendas del poder = hold + the reins of power.
    * tener lástima = pity.
    * tener lástima de = take + pity on.
    * tener la tentación de = be tempted to.
    * tener la última palabra = have + the ultimate say, have + the final say, call + the shots, be the boss, call + the tune, rule + the roost.
    * tener la vista cansada = need + reading glasses.
    * tenerle manía a Alguien = have + it in for + Nombre.
    * tenerle rabia a Alguien = have + it in for + Nombre.
    * tenerle tirria a Alguien = have + it in for + Nombre.
    * tener libertad = have + freedom.
    * tener libertad sobre = have + wide discretion over.
    * tenerlo crudo = not be easy.
    * tenerlo difícil = not be easy, not be easy.
    * tenerlo duro = not be easy.
    * tenerlo fácil = have + an easy ride.
    * tener lo mejor de ambos mundos = have + the best of both worlds.
    * tener lo mejor de los dos mundos = have + the best of both worlds.
    * tener lo que hace falta = have + what it takes.
    * tener lo que hay que tener = have + what it takes.
    * tener lo que se necesita = have + what it takes.
    * tener los días contados = day + be + numbered, be doomed, doomed, be dead meat, the (hand)writing + be + on the wall, see it + coming.
    * tener los nervios de punta = have + butterflies in + Posesivo + stomach.
    * tener los nervios en el estómago = have + butterflies in + Posesivo + stomach.
    * tener los pies firmemente en el suelo = feet + be + firmly planted on the ground.
    * tenerlo todo = have + the best of both worlds.
    * tenerlo todo hecho = have + an easy ride.
    * tener lugar = take + place, go on, come to + pass.
    * tener madera de = be cut out for.
    * tener mala fama por = hold in + disrepute, be infamous for.
    * tener malas conexiones con = have + poor connections with.
    * tener malas intenciones = be up to no good, get up to + no good.
    * tener mal de amores = be lovesick.
    * tener mal ojo para juzgar a la gente = be a bad judge of character.
    * tener más paciencia que el santo Job = have + the patience of Job.
    * tener más paciencia que un santo = have + the patience of a saint.
    * tener mérito = be meritorious.
    * tener miedo = be afraid, be in fear, frighten.
    * tener miedo a = be scared of.
    * tener miedo a Alguien = regard + Nombre + with fear.
    * tener motivo = be right.
    * tener motivo justificado = have + good cause.
    * tener motivo para = have + cause to.
    * tener movilidad = be mobile.
    * tener mucha distancia que recorrer = have + a long way to go.
    * tener mucha ilusión = be thrilled.
    * tener mucha personalidad = be full of character.
    * tener mucho camino que recorrer = have + a long way to go.
    * tener mucho carácter = be full of character.
    * tener mucho cuidado = be extra vigilant.
    * tener mucho éxito = hit + a home run, hit it out of + the park, knock it out of + the park.
    * tener mucho interés en = have + a high stake in.
    * tener mucho interés por = be keen to.
    * tener mucho que ver con = have + a great deal to do with.
    * tener mucho tiempo libre = have + plenty of time to spare.
    * tener muy mala cara = look like + death warmed (over/up).
    * tener niños = have + children.
    * tener + Nombre = be not without + Nombre.
    * tener noticias de = hear from.
    * tener + Número + Período de Tiempo = be + Período de Tiempo + old.
    * tener obligación = have + obligation.
    * tener obsesión con = be hipped (on/to), get hipped (on/to).
    * tener ojeras = have + bags under + Posesivo + eyes.
    * tener ojos en la nuca = have + eyes in the back of + Posesivo + head.
    * tener opinión = take + view.
    * tener paciencia = be patient.
    * tener paciencia con = bear with + Pronombre.
    * tener palabra = keep + Posesivo + word, live up to + Posesivo + word.
    * tener paralelo = have + parallel.
    * tener pelos en la lengua = mince + words.
    * tener pérdidas = make + a loss.
    * tener perplejo = stump.
    * tener plena conciencia de = be fully aware of.
    * tener poca información = be information poor.
    * tener pocas luces = as thick as a brick, as thick as two (short) planks, as daft as a brush, knucklehead.
    * tener pocas posibilidades de = have + little recourse.
    * tener poco que ver = have + little to do.
    * tener poco valor = be of little value.
    * tener por costumbre + Infinitivo = be in the habit of + Gerundio.
    * tener por término medio = average.
    * tener posibilidades = stand + chance, be in with a chance.
    * tener potencial = have + potential.
    * tener precaución de = be chary of.
    * tener precedencia = take + priority.
    * tener preferencia = be preferential, have + the right of way.
    * tener preferencia (sobre) = take + precedence (over).
    * tener presente = be mindful of/that, bear in + mind, consider (as), keep in + focus, keep in + mind, make + consideration, mind, make + provision for, have + regard for, be aware of.
    * tener presente las posibilidades de Algo = consider + possibilities.
    * tener prioridad = trump.
    * tener prisa = be in a hurry.
    * tener problema con Algo = experience + trouble with.
    * tener problemas = have + problems.
    * tener problemas con = fall + foul of, run + afoul of problems, run + afoul of, fall + afoul of.
    * tener problemas con la ley = fall + foul of the law, go + afoul of the law, fall + afoul of the law.
    * tener programado su comienzo = be scheduled to start.
    * tener programado su finalización = be scheduled for completion.
    * tener pros y contras = be a mixed blessing.
    * tener que = have to, hafta [have to].
    * tener que aguantar Algo = be stuck with, get + stuck with.
    * tener que arreglárselas solo = leave (up) to + Posesivo + own resources, leave to + Posesivo + own devices.
    * tener que cargar con = be stuck with, saddle with, get + stuck with.
    * tener que cargar con el peso de = be burdened with.
    * tener que cargar con el peso de la tradición = be burdened with + tradition.
    * tener que competir con = face + competition from.
    * tener + que felicitar a Alguien = have to hand it to + Nombre.
    * tener que ocurrir = be boun.
    * * *
    1.
    verbo transitivo [El uso de 'got' en frases como 'I've got a new dress' está mucho más extendido en el inglés británico que en el americano. Éste prefiere la forma 'I have a new dress']
    1) (poseer, disponer de) <dinero/trabajo/tiempo> to have

    ¿tienen hijos? — do they have any children?, have they got any children?

    no tenemos pan — we don't have any bread, we haven't got any bread

    aquí tienes al culpablehere's o this is the culprit

    ¿conque ésas tenemos? — so that's the way things are, is it?

    2)
    a) ( llevar encima) to have

    ¿tiene hora? — have you got the time?

    b) ( llevar puesto) to be wearing
    3) (hablando de actividades, obligaciones) to have

    tengo invitados a cenarI have o I've got some people coming to dinner

    tener... que + inf — to have... to + inf

    tengo cosas que hacerI have o I've got things to do

    4)
    a) (señalando características, atributos) to have

    tiene el pelo largoshe has o she's got long hair

    ¿y eso qué tiene de malo? — and what's so bad about that?

    le lleva 15 años - ¿y eso qué tiene? — (AmL fam) she's 15 years older than he is - so what does that matter?

    ¿cuántos años tienes? — how old are you?

    5) ( dar a luz) <bebé/gemelos> to have
    6) (sujetar, sostener) to hold
    7) ( tomar)

    ten la llavetake o here's the key

    8) ( recibir) to have
    9)
    a) ( sentir)

    tengo hambre/sueño/frío — I'm hungry/tired/cold

    tengo el placer de... — it gives me great pleasure to...

    ¿qué tienes? — what's wrong?, what's the matter?

    b) (refiriéndose a síntomas, enfermedades) to have

    tengo dolor de cabezaI have o I've got a headache

    c) (refiriéndose a experiencias, sucesos) to have

    ten paciencia/cuidado — be patient/careful

    11) (indicando estado, situación) (+ compl)

    lo tiene dominadoshe has him under her thumb

    12) ( considerar)

    tener algo/a alguien por algo: se lo tiene por el mejor he/it is considered (to be) the best; siempre lo tuve por tímido I always thought he was shy; ten por seguro que lo hará — you can be sure he'll do it

    2.
    tener v aux
    1)
    a) (expresando obligación, necesidad)

    tener que + inf — to have (got) to + inf

    tengo que estudiar hoyI have to o I must study today

    b) (expresando propósito, recomendación)

    tener que + inf: tenemos que ir a verla we must go and see her; tengo que hacer ejercicio I must get some exercise; tendrías que llamarlo — you should ring him

    tener que + inf: tiene que estar en este cajón it must be in this drawer; tiene que haber sido él it must have been him; tú tenías que ser! — it had to be you!

    ¿tiene previsto asistir? — do you plan to attend?

    3.
    tenerse v pron

    no tenerse de sueñoto be dead o asleep on one's feet

    2) (refl) ( considerarse)

    tenerse por algo: se tiene por muy inteligente — he considers himself to be very intelligent

    * * *
    = bear, contain, have, hold, own, carry, have got, have + in place, live with, have at + Posesivo + disposal, possess.

    Ex: Use a uniform title for an entry if the item bears a title proper that differs from the uniform title.

    Ex: The label contains information about the record, indicating, for instance, its length, status, for example, new, amended, type and class.
    Ex: Many of the aspects of the indexing process including, in particular, term selection and search logic have common features.
    Ex: If the search is made with a call number, a summary of copies with that call number which are held by the library is first displayed.
    Ex: For example, a person can consult the system holdings files to find out whether a library in the network owns a copy of the document.
    Ex: Europe Environment carries useful reports on the activities of the lobby groups in the environmental, consumer protection and research fields.
    Ex: Typical examples of enquiries of this kind that could be satisfied within minutes in any decently stocked library are ' Have you got anything on organising weddings?' 'Can you find me something on the history of paddle-steamers?'.
    Ex: The first country to have in place an operational domestic geostationary satellite communications system was Canada.
    Ex: Medical advances are improving the lives of people living with HIV/AIDS, while prevention remains the key to stopping the spread of this disease.
    Ex: But this would require time and competencies, which not all policy makers have at their disposal.
    Ex: Not every index necessarily exhibits all the features of either of these types of indexing systems, and indeed, some will possess elements of both types of systems.
    * acabar teniendo = end up with.
    * acontecimiento + tener lugar = occurrence + take place.
    * a mí también me gustaría tener la misma oportunidad = turnabout is fair play.
    * aquí tiene(s) = here is/are.
    * a tener en cuenta en el futuro = for future reference.
    * cambio + tener lugar = change + take place.
    * curso que tiene lugar fuera de la universidad = extension course, off-campus course.
    * dar gracias por lo que Uno tiene = count + Posesivo + blessings.
    * del que se tiene constancia = recorded.
    * demostrar que se tiene razón = prove + Posesivo + point.
    * el cliente siempre tiene la razón = the customer is always right.
    * empezar a tener dudas = get + cold feet.
    * empezar a tener sentido = become + meaningful.
    * estudiar + Nombre + teniendo en cuenta + Nombre = place + Nombre + against the background of + Nombre.
    * hacer que tenga más valor = put + a premium on.
    * hombre que tiene mucho mundo = a man of the world.
    * lo que tenga que pasar, que pase = que sera sera, what's meant to be, will be, whatever will be, will be.
    * lo que tenga que ser, será = que sera sera, whatever will be, will be, what's meant to be, will be.
    * mujer que tiene mucho mundo = a woman of the world.
    * necesitarse tener en cuenta = need + consideration.
    * negar tener relación con = disclaim + connection with.
    * no querer tener nada que ver con = want + nothing to do with.
    * no tener alternativa = have + no choice.
    * no tener apetito = be off + Posesivo + food, be off + Posesivo + oats.
    * no tener constancia de Algo = unrecorded.
    * no tener donde caerse muerto = not have two pennies to rub together.
    * no tener dos dedos de frente = as thick as a brick, as thick as two (short) planks, as daft as a brush.
    * no tener dos dedos de frnete = knucklehead.
    * no tener en cuenta = disregard, overlook, skip over, be oblivious of/to, close + the door on, leave + Nombre + out of the picture, fly in + the face of, drop + Nombre + out of the picture.
    * no tener errores = be error-free.
    * no tener éxito = come up with + nothing, prove + unsuccessful, be unsuccessful.
    * no tener fin = there + be + no end to.
    * no tener fronteras = have + no boundaries.
    * no tener fundamento = be unfounded.
    * no tener ganas = can't/couldn't be bothered, can't/couldn't be bothered.
    * no tener ganas de comer = be off + Posesivo + food, be off + Posesivo + oats.
    * no tener hijos = be childless.
    * no tener hogar = be homeless.
    * no tener idea = have + no clue, have + no idea.
    * no tener idea de = be clueless about, have + no understanding of.
    * no tener importancia = be of no importance, make + no difference, be of no consequence.
    * no tener información = be undocumented.
    * no tener la más mínima idea sobre Algo = Negativo + have + the foggiest idea.
    * no tener la menor importancia = be of no particular concern.
    * no tener la necesidad de usar Algo = have + no use for.
    * no tener la obligación de = be under no obligation.
    * no tener la preparación = be untrained.
    * no tener límite = have + no limit.
    * no tener límites = be boundless.
    * no tener lugar = fall through.
    * no tener más alternativa que = have + no other option but.
    * no tener más opción que = have + little choice but, have + no other option but.
    * no tener más remedio que = be stuck with, be left with the need to, get + stuck with.
    * no tener nada en contra de = have + no quarrel with, have + nothing against.
    * no tener nada en contra de Algo = have + no quarrel about + Nombre.
    * no tener nada que perder = have + nothing to lose.
    * no tener nada que ver con = be irrelevant to.
    * no tener ni idea sobre Algo = not know the first thing about.
    * no tener ni la más mínima posibilidad = not to have a prayer.
    * no tener ni la más remota posibilidad = not to have a prayer.
    * no tener ningún escrúpulo en = have + no qualms about.
    * no tener ningún fundamento = not have a leg to stand on.
    * no tener ningún interés = can't/couldn't be bothered.
    * no tener ningún problema con = be okay with.
    * no tener ningún remilgo en = have + no qualms about.
    * no tener ningún reparo = have + no qualms about.
    * no tener ni pies ni cabeza = be pointless.
    * no tener ni punto de comparación = be in a different league.
    * no tener ni puta idea = not get + Posesivo + shit together.
    * no tener ni puta idea sobre Algo = not know the first thing about.
    * no tener ni un pelo de tonto = there are no flies (on/about) + Pronombre.
    * no tener ni voz ni voto en = have + no say in.
    * no tener noticias es buena señal = no news is good news.
    * no tener opción = have + no choice.
    * no tener otra alternativa = have + no choice.
    * no tener otra alternativa que = have + no other option but.
    * no tener otra opción = have + no choice.
    * no tener otra opción que = have + no other option but.
    * no tener otro objetivo que el de = have + no other purpose than.
    * no tener otro sitio donde recurrir = have + nowhere else to turn.
    * no tener parangón = be unequalled, be without peer.
    * no tener pelos en la lengua = call + a spade a spade.
    * no tener posibilidades = be dead meat.
    * no tener prejuicios = be open-minded.
    * no tener presente = be oblivious of/to.
    * no tener que ir muy lejos = not have to look far.
    * no tener razón = be wrong.
    * no tener razón de ser + Infinitivo = there + be + no sense in + Gerundio.
    * no tener reparos = make + no bones about + Algo.
    * no tener reparos en admitir que = make + no bones about + Algo.
    * no tener representación = be unrepresented.
    * no tener respuesta = be unanswerable.
    * no tener rival = be second to none.
    * no tener rumbo = lose + Posesivo + way.
    * no tener salida = be stuck, get + stuck.
    * no tenerse en pie = Negativo + hold + water.
    * no tener sentido = be meaningless, be pointless, be senseless.
    * no tener sentido el + Infinitivo = there + be + no point in + Gerundio.
    * no tener sentido + Infinitivo = there + be + little point in + Gerundio, there + be + no sense in + Gerundio.
    * no tener suerte = be out of luck.
    * no tener tiempo de nada = have + not a moment to spare.
    * no tener trabajo = be unemployed.
    * no tener trascendencia = be of no consequence.
    * no tener un duro = not have a bean.
    * no tener valor = be valueless.
    * no tener vida privada = like being in a (gold)fish bowl.
    * no terminar nunca de tener problemas con = have + no end of problems with.
    * ¡Ojalá tuviera...! = I wish I had....
    * ¡Ojalá tuviese...! = I wish I had....
    * parece tener poco sentido que = there + seem + little point in.
    * por si + tener + suerte = on spec.
    * que no tiene compensación = non-compensatory [noncompensatory].
    * que no tiene precio = priceless.
    * que pase lo que tenga que pasar = que sera sera, whatever will be, will be, what's meant to be, will be.
    * que tiene lugar una vez a la semana = once-weekly.
    * que tiene precio = priced.
    * que tiene sentido = meaningful.
    * que tiene solución = solvable.
    * revista que tiene una gran demanda popular = mass-market journal.
    * sin tener = in the absence of.
    * sin tener en cuenta = never mind, without regard to, independently of, disregarding, not including.
    * sin tener en cuenta el hecho de que = overlook + the fact that.
    * sin tener que recurrir a = without recourse to.
    * tenemos intereses en ambas partes = our feet are in both worlds.
    * tener a Alguien metido en un puño = have + Nombre + under + Posesivo + thumb.
    * tener a cargo de uno = have + as + Posesivo + charge.
    * tener acceso a información confidencial = be on the inside.
    * tener acuerdos con = have + deals with.
    * tener afinidades = share + common ground.
    * tener aire acondiconado = be air-conditioned.
    * tener a la disposición de Uno = have at + Posesivo + disposal.
    * tener al alcance = have at + Posesivo + touch.
    * tener Algo al alcance = have + Nombre + at + Posesivo + fingertips.
    * tener algo a mano = have + Nombre + at + Posesivo + fingertips.
    * tener + Algo + a + Posesivo + entera disposición = have + the run of the + Nombre.
    * tener Algo bajo el control de Uno = have + Nombre + at + Posesivo + command.
    * tener Algo claro = clarify + Posesivo + mind.
    * tener Algo en común = have + Nombre + in common, share + Nombre + in common.
    * tener algo en contra de = have + something against.
    * tener Algo fácilmente accesible = have + Nombre + at + Posesivo + fingertips.
    * tener Algo hecho a la medida de uno = have + Nombre + cut out.
    * tener algo muy vivo en la mente de uno = be strong in + mind.
    * tener algo que decir sobre = have + a say in.
    * tener algo que ver con = have + something to do with.
    * tener algo reservado = have + something up + Posesivo + sleeve.
    * tener alguna incidencia en = have + some bearing on.
    * tener alguna posibilidad = have + a fighting chance.
    * tener alguna posibilidad de triunfar = have + a fighting chance.
    * tener alguna relevancia para = have + some bearing on.
    * tener alucinaciones = hallucinate.
    * tener a mano = have at + Posesivo + touch, have + on call, have + to hand, keep within + reach, be to hand.
    * tener ansias de = crave, crave for.
    * tener antecedentes de = have + a track record of.
    * tener antojo de = crave, crave for.
    * tener a + Posesivo + cargo = have + in + Posesivo + charge.
    * tener aspecto = look.
    * tener atrasos = be in arrears.
    * tener aversión a = have + aversion to.
    * tener beneficios = have + benefits.
    * tener buena mano con las plantas = have + a green thumb, have + green fingers.
    * tener buen apetito = have + a good appetite.
    * tener buenas intenciones = be well-intentioned, mean + well.
    * tener buenas perspectivas para = be well-placed to.
    * tener buen ojo para juzgar a la gente = be a good judge of character.
    * tener bulla = be in a hurry.
    * tener cabida para = hold, accommodate, include, take.
    * tener calentura = have + a temperature, have + a fever.
    * tener características en común = share + similarities.
    * tener cara de muerto = look like + death warmed (over/up).
    * tener carencias = find + wanting.
    * tener carta blanca = have + carte-blanche.
    * tener causa justificada = have + good cause.
    * tener cautela = proceed + with caution.
    * tener celos = feel + jealous.
    * tener claro = be clear in your mind.
    * tener coherencia = cohere.
    * tener cólicos = be colicky.
    * tener como consecuencia = result (in).
    * tener como equivalente = have + counterpart.
    * tener como motivo central = plan around + Nombre.
    * tener como objetivo = have + as + Posesivo + objective, be in business for.
    * tener como sede = headquarter (at/in).
    * tener compasión de = have + compassion for.
    * tener conocimiento de = be privy to, be aware of.
    * tener consecuencias = have + consequences.
    * tener consecuencias en = have + implication for.
    * tener consecuencias negativas = backfire.
    * tener contacto = have + contact.
    * tener contactos = liaise (with/between).
    * tener controlado a Alguien = have + Nombre + on the run.
    * tener control sobre = have + hold on.
    * tener coraje = pluck up + courage, gather up + courage.
    * tener correlación con = bear + correlation with.
    * tener correspondencia = bear + correspondence (to).
    * tener cosas en común = share + common ground.
    * tener cualidades + Adjetivo = be of + Adjetivo + quality.
    * tener cuidado = exercise + care, exercise + caution, proceed + with caution, watch out, take + caution.
    * tener cuidado con = watch for, beware (of/that), look out for, be wary of.
    * tener cuidado con lo que se dice = say + the right thing.
    * tener cuidado con lo que Uno dice = watch + Posesivo + mouth, watch what + say.
    * tener cuidado de = be careful, be chary of, take + (great) pains to.
    * tener cuidado (de que) = take + care (that).
    * tener cultivos = grow + crops.
    * tener debilidad por = have + a soft spot for.
    * tener delante = have + before.
    * tener demasiada prisa = be in too much of a hurry, be in too much of a rush.
    * tener derecho a = be entitled to, have + a right to, entitle to, have + the right to, have + a say in.
    * tener derecho a expresar + Posesivo + opinión = be entitled to + Posesivo + own opinion.
    * tener derecho de paso = have + the right of way.
    * tener dificultad = struggle, experience + difficulty, be hard pressed.
    * tener dificultad de + Infinitivo = have + difficulty + Gerundio, have + difficulty in + Gerundio.
    * tener dificultad en + Verbo = be at pains to + Infinitivo.
    * tener dificultades = have + a hard time, have + a tough time.
    * tener dinero a punta pala = roll in + Dinero.
    * tener dominado a Alguien = have + Nombre + on the run.
    * tener dudas = be doubtful, have + misgivings, have + reservations (about), be suspicious.
    * tener dudas sobre = be ambivalent about.
    * tener efecto = take + effect, have + effect.
    * tener efecto sobre = impinge on/upon.
    * tener el atrevimiento de = have + the nerve(s) to, have + the cheek to.
    * tener el corazón de un león = have + the heart of a lion.
    * tener el deber de = have + a responsibility to.
    * tener el derecho de = have + the right to.
    * tener el descaro de = have + the gall to, have + the nerve(s) to, have + the cheek to.
    * tener el destino de = suffer + the fate of.
    * tener el estatus profesional de + Nombre = have + Nombre + status.
    * tener el gusto de = take + pleasure.
    * tener el hábito de = have + the habit of.
    * tener el honor de = have + the honour of.
    * tener el lujo = have + luxury.
    * tener el mando = rule + the roost.
    * tener el mejor aspecto posible = look + Posesivo + best.
    * tener el mismo destino = suffer + the same fate.
    * tener el mono = suffer from + withdrawal symptoms.
    * tener el placer de = take + pleasure.
    * tener el plazo cumplido = be due.
    * tener el plazo vencido = be overdue.
    * tener el poder = be the boss, call + the shots, call + the tune, rule + the roost.
    * tener el poder de = have + the power to.
    * tener el toque mágico = have + the magic touch.
    * tener el valor = have + the courage.
    * tener el valor de = have + the guts to, have + the nerve(s) to, have + the cheek to.
    * tener en común = hold in + common, tread + common ground.
    * tener en común con = partake (in/of).
    * tener en consideración = take into + consideration, take into + consideration.
    * tener en cuenta = allow for, bear in + mind, cater for/to, consider (as), heed, make + allowances, take + account of, take + cognisance of, take + cognition of, take into + account, take into + consideration, make + provision for, bring into + play, give + an ear to, factor, have + regard for, factor in, be aware of, note, keep in + mind.
    * tener en cuenta las posibilidades de Algo = consider + possibilities.
    * tener en cuenta un punto de vista = take into + account + viewpoint, contemplate + view.
    * tener en funcionamiento = have + in effect.
    * tener en gran estima = have + a very high regard for.
    * tener en mente = bear in + mind, have + in mind, keep in + mind.
    * tener en observación = hold under + observation, keep under + observation.
    * tener en reserva = hold in + reserve.
    * tener entre manos = be up to.
    * tener envidia de = envy.
    * tener errores = be flawed.
    * tener éxito = achieve + success, be successful, get + anywhere, meet + success, prove + successful, succeed, attain + appeal, be a success, find + success, come up + trumps, prove + trumps, take off, meet with + success, hit + the big time, be popular, go + strong.
    * tener éxito en el mundo = succeed in + the world.
    * tener éxito en la vida = succeed in + life, get on in + life.
    * tener expectativas = hold + expectations, have + expectations.
    * tener experiencia = have + experience.
    * tener fácilmente accesible = have at + Posesivo + touch.
    * tener fallos = be flawed.
    * tener fe = have + faith (in).
    * tener fe en = have + faith (in).
    * tener fiebre = have + a temperature, have + a fever.
    * tener fijación por = be hipped (on/to), get hipped (on/to).
    * tener flatulencia = pass + gas, break + wind, pass + wind.
    * tener forma + Adjetivo = be + Adjetivo + in shape.
    * tener frenillo = lisp.
    * tener fundamento para pensar que = have + reason to believe that.
    * tener futuro = have + potential, there + be + a future for/in, have + a future.
    * tener ganada la mitad de la batalla = be half the battle.
    * tener ganada sólo la mitad de la batalla = be only half the battle.
    * tener ganas de = be keen to, have + an/the inclination to.
    * tener ganas de + Infinitivo = feel like + Gerundio.
    * tener gancho = be engaging.
    * tener gastos = incur + costs.
    * tener gastos generales = incur + overheads.
    * tener gran éxito = hit + a home run, hit it out of + the park, knock it out of + the park.
    * tener gran importancia = be of high significance.
    * tener gran repercusión = be far reaching.
    * tener hambre = be hungry, feel + hungry.
    * tener hambre después del esfuerzo = work up + an appetite.
    * tener hijos = father + children, have + children.
    * tener hipo = hiccup.
    * tener horario ajustado = be under time constraint.
    * tener horror a = loathe, hate.
    * tener idea = have + a clue.
    * tener impacto = make + impact.
    * tener impacto (sobre) = have + impact (on).
    * tener implicaciones para = have + implication for.
    * tener importancia = carry + weight, have + high profile, be of consequence.
    * tener indigestión = have + indigestion.
    * tener influencias = have + pull.
    * tener influencia sobre = have + hold on.
    * tener iniciativa = be proactive.
    * tener intereses en = have + a stake in.
    * tener intereses en juego = have + invested.
    * tener interés por = have + an interest in.
    * tener interés por/en = be interested in.
    * tener inventiva = be inventive.
    * tener jurisdicción = have + jurisdiction (over).
    * tener la autoridad = have + mandate.
    * tener la bragueta abierta = fly + be undone.
    * tener la capacidad de = have + the potential (to/for).
    * tener la cara de = have + the nerve(s) to, have + the cheek to.
    * tener la cara descompuesta = look like + death warmed (over/up).
    * tener la categoría profesional de + Nombre = hold + Nombre + rank, have + Nombre + rank, enjoy + Nombre + rank.
    * tener la certeza de = feel + confident.
    * tener la certeza de que = rest + assured that.
    * tener la conciencia limpia = have + a clear conscience.
    * tener la conciencia tranquila = have + a clear conscience.
    * tener la convicción = it + be + Posesivo + understanding.
    * tener la costumbre de = have + a habit of, have + the habit of.
    * tener la costumbre de + Infinitivo = be in the habit of + Gerundio.
    * tener la cuenta bancaria = bank.
    * tener la culpa (por/de) = be at fault (for/to).
    * tener la culpa de Algo que se ha causado Uno mismo = be of + Posesivo + own making.
    * tener la desfachatez de = have + the gall to, have + the nerve(s) to, have + the cheek to.
    * tener la desvergüenza de = have + the nerve(s) to, have + the cheek to.
    * tener la doble función = double as, double up as.
    * tener la facultad de = have + powers to.
    * tener la fama de = have + a good record for.
    * tener la fecha de + Fecha = be dated + Fecha.
    * tener la frescura de = have + the nerve(s) to, have + the cheek to.
    * tener la función de = be in the business of.
    * tener la impresión = have + the impression, get + the impression.
    * tener la impresión de que = get + the feeling that.
    * tener la intención de = be intended to, intend, mean.
    * tener la intención de + Infinitivo = set out to + Infinitivo.
    * tener la libertad de = be at liberty to, feel + free to.
    * tener la libertard de/para = have + the latitude to.
    * tener la malafortuna de = have + the misfortune to.
    * tener la mirada perdida = stare into + space, gaze into + space.
    * tener la misma importancia = carry + equal weight.
    * tener la obligación de = be under the obligation to.
    * tener la ocasión de = have + opportunity to.
    * tener la oficina central en = headquarter (at/in).
    * tener la opinión = it + be + Posesivo + understanding.
    * tener la oportunidad = have + the opportunity.
    * tener la oportunidad de = get + (a/the) + chance to, have + opportunity to, get + a chance to.
    * tener la osadía de = have + the gall to, have + the nerve(s) to, have + the cheek to.
    * tener la paciencia del santo Job = have + the patience of Job.
    * tener la paciencia de un santo = have + the patience of a saint.
    * tener la posibilidad de = have + chance.
    * tener la potestad = have + mandate.
    * tener la potestad de = have + the power to, have + the right to.
    * tener lapsus = have + lapses.
    * tener la reputación de ser = be well known for.
    * tener la responsabilidad = charge, undertake + burden.
    * tener la responsabilidad de = have + the responsibility of.
    * tener la sartén por el mango = call + the shots, be the boss, call + the tune, rule + the roost.
    * tener la seguridad de = have + the security of.
    * tener la seguridad de que = rest + assured that.
    * tener la sensación de que = have + a gut feeling that.
    * tener las mismas prerrogativas = have + an equal voice in.
    * tener las riendas de = hold + the reins of.
    * tener las riendas del poder = hold + the reins of power.
    * tener lástima = pity.
    * tener lástima de = take + pity on.
    * tener la tentación de = be tempted to.
    * tener la última palabra = have + the ultimate say, have + the final say, call + the shots, be the boss, call + the tune, rule + the roost.
    * tener la vista cansada = need + reading glasses.
    * tenerle manía a Alguien = have + it in for + Nombre.
    * tenerle rabia a Alguien = have + it in for + Nombre.
    * tenerle tirria a Alguien = have + it in for + Nombre.
    * tener libertad = have + freedom.
    * tener libertad sobre = have + wide discretion over.
    * tenerlo crudo = not be easy.
    * tenerlo difícil = not be easy, not be easy.
    * tenerlo duro = not be easy.
    * tenerlo fácil = have + an easy ride.
    * tener lo mejor de ambos mundos = have + the best of both worlds.
    * tener lo mejor de los dos mundos = have + the best of both worlds.
    * tener lo que hace falta = have + what it takes.
    * tener lo que hay que tener = have + what it takes.
    * tener lo que se necesita = have + what it takes.
    * tener los días contados = day + be + numbered, be doomed, doomed, be dead meat, the (hand)writing + be + on the wall, see it + coming.
    * tener los nervios de punta = have + butterflies in + Posesivo + stomach.
    * tener los nervios en el estómago = have + butterflies in + Posesivo + stomach.
    * tener los pies firmemente en el suelo = feet + be + firmly planted on the ground.
    * tenerlo todo = have + the best of both worlds.
    * tenerlo todo hecho = have + an easy ride.
    * tener lugar = take + place, go on, come to + pass.
    * tener madera de = be cut out for.
    * tener mala fama por = hold in + disrepute, be infamous for.
    * tener malas conexiones con = have + poor connections with.
    * tener malas intenciones = be up to no good, get up to + no good.
    * tener mal de amores = be lovesick.
    * tener mal ojo para juzgar a la gente = be a bad judge of character.
    * tener más paciencia que el santo Job = have + the patience of Job.
    * tener más paciencia que un santo = have + the patience of a saint.
    * tener mérito = be meritorious.
    * tener miedo = be afraid, be in fear, frighten.
    * tener miedo a = be scared of.
    * tener miedo a Alguien = regard + Nombre + with fear.
    * tener motivo = be right.
    * tener motivo justificado = have + good cause.
    * tener motivo para = have + cause to.
    * tener movilidad = be mobile.
    * tener mucha distancia que recorrer = have + a long way to go.
    * tener mucha ilusión = be thrilled.
    * tener mucha personalidad = be full of character.
    * tener mucho camino que recorrer = have + a long way to go.
    * tener mucho carácter = be full of character.
    * tener mucho cuidado = be extra vigilant.
    * tener mucho éxito = hit + a home run, hit it out of + the park, knock it out of + the park.
    * tener mucho interés en = have + a high stake in.
    * tener mucho interés por = be keen to.
    * tener mucho que ver con = have + a great deal to do with.
    * tener mucho tiempo libre = have + plenty of time to spare.
    * tener muy mala cara = look like + death warmed (over/up).
    * tener niños = have + children.
    * tener + Nombre = be not without + Nombre.
    * tener noticias de = hear from.
    * tener + Número + Período de Tiempo = be + Período de Tiempo + old.
    * tener obligación = have + obligation.
    * tener obsesión con = be hipped (on/to), get hipped (on/to).
    * tener ojeras = have + bags under + Posesivo + eyes.
    * tener ojos en la nuca = have + eyes in the back of + Posesivo + head.
    * tener opinión = take + view.
    * tener paciencia = be patient.
    * tener paciencia con = bear with + Pronombre.
    * tener palabra = keep + Posesivo + word, live up to + Posesivo + word.
    * tener paralelo = have + parallel.
    * tener pelos en la lengua = mince + words.
    * tener pérdidas = make + a loss.
    * tener perplejo = stump.
    * tener plena conciencia de = be fully aware of.
    * tener poca información = be information poor.
    * tener pocas luces = as thick as a brick, as thick as two (short) planks, as daft as a brush, knucklehead.
    * tener pocas posibilidades de = have + little recourse.
    * tener poco que ver = have + little to do.
    * tener poco valor = be of little value.
    * tener por costumbre + Infinitivo = be in the habit of + Gerundio.
    * tener por término medio = average.
    * tener posibilidades = stand + chance, be in with a chance.
    * tener potencial = have + potential.
    * tener precaución de = be chary of.
    * tener precedencia = take + priority.
    * tener preferencia = be preferential, have + the right of way.
    * tener preferencia (sobre) = take + precedence (over).
    * tener presente = be mindful of/that, bear in + mind, consider (as), keep in + focus, keep in + mind, make + consideration, mind, make + provision for, have + regard for, be aware of.
    * tener presente las posibilidades de Algo = consider + possibilities.
    * tener prioridad = trump.
    * tener prisa = be in a hurry.
    * tener problema con Algo = experience + trouble with.
    * tener problemas = have + problems.
    * tener problemas con = fall + foul of, run + afoul of problems, run + afoul of, fall + afoul of.
    * tener problemas con la ley = fall + foul of the law, go + afoul of the law, fall + afoul of the law.
    * tener programado su comienzo = be scheduled to start.
    * tener programado su finalización = be scheduled for completion.
    * tener pros y contras = be a mixed blessing.
    * tener que = have to, hafta [have to].
    * tener que aguantar Algo = be stuck with, get + stuck with.
    * tener que arreglárselas solo = leave (up) to + Posesivo + own resources, leave to + Posesivo + own devices.
    * tener que cargar con = be stuck with, saddle with, get + stuck with.
    * tener que cargar con el peso de = be burdened with.
    * tener que cargar con el peso de la tradición = be burdened with + tradition.
    * tener que competir con = face + competition from.
    * tener + que felicitar a Alguien = have to hand it to + Nombre.
    * tener que ocurrir = be boun

    * * *
    tener [ E27 ]
    ■ tener (verbo transitivo)
    A poseer, disponer de
    B
    1 llevar encima
    2 llevar puesto
    C actividades, obligaciones
    D
    1 señalando características
    2 expresando edad
    3 con idea de posibilidad
    E dar a luz
    A sujetar, sostener
    B tomar
    A recibir
    B
    1 sentir
    2 refiriéndose a síntomas
    3 refiriéndose a sucesos
    C refiriéndose a actitudes
    A indicando estado, situación
    B tener algo/a alguien por algo
    ■ tener (verbo auxiliar)
    A
    1 tener que: obligación
    2 tener que: propósito
    B tener que: certeza
    A con participio pasado
    B en expresiones de tiempo
    ■ tenerse (verbo pronominal)
    A sostenerse
    B tenerse por algo
    vt
    [El uso de `got' en frases como `I've got a new dress' está mucho más extendido en el inglés británico que en el americano. Éste prefiere la forma `I have a new dress']
    A (poseer, disponer de) ‹dinero/trabajo/tiempo› to have
    ése ya lo tengo I already have that one, I've already got that one
    ¿tienen hijos? do they have any children?, have they got any children?
    tiene un sueldo muy bueno she earns a very good salary, she is on a very good salary
    no tenemos aceitunas we don't have any olives, we haven't got any olives
    no tenía bastante dinero I didn't have enough money
    no tengo a quién recurrir I have o I've got nobody to turn to
    tú no tienes idea de lo que fue you've no idea o you can't imagine what it was like
    aquí tienes al autor del delito here's o this is the culprit
    ¡ahí tienes! ¿ves cómo no se los puede dejar solos? there you are! you see how they can't be left on their own?
    ¿conque ésas tenemos? so that's the way things are, is it?
    no tenerlas todas consigo ( fam): no sé, no las tengo todas conmigo I don't know, I'm not entirely sure o I'm not a hundred percent sure o I'm not at all sure
    tenerla con algn (CS fam); to have it in for sb ( colloq)
    tenerla con algo (CS fam); to keep o go on about sth ( colloq)
    B
    1 (llevar encima) to have
    ¿tienes cambio de $100? do you have change for $100?
    no tengo un lápiz I don't have a pencil (on me), I haven't got a pencil (on me)
    ¿tiene hora? have you got the time?, could you tell me the time?
    2 (llevar puesto) to be wearing, have on
    ¡qué traje más elegante tienes! that's a smart suit you're wearing o you have on!
    C (hablando de actividades, obligaciones) to have
    esta noche tengo una fiesta I'm going to o I have a party tonight
    los viernes tenemos gimnasia we have keep-fit on Fridays
    tenemos invitados a cenar we have o we've got some people coming to dinner
    tengo un par de camisas que planchar I have o I've got a couple of shirts to iron
    D
    1 [ Vocabulary notes (Spanish) ] (señalando características, atributos) to have
    tiene los ojos castaños/el pelo largo she has o she's got brown eyes/long hair
    tiene mucho tacto/valor he's very tactful/brave
    tiene habilidad para esas cosas he's very good at that sort of thing
    tiene sus defectos he has o he's got his faults
    la habitación tiene mucha luz the room is very light o gets a lot of light
    tiene cuatro metros de largo por tres de ancho it is four meters long and three meters wide
    ¿cuánto tienes de cintura? what's your waist measurement?
    tiene mucho de su padre he's very much like his father, he takes after his father
    tener algo DE algo:
    ¿y eso qué tiene de malo? and what's (so) bad about that?
    no tiene nada de extraño there's nothing strange about it
    le lleva 15 años — ¿y eso qué tiene? ( AmL fam); she's 15 years older than he is — so what does that matter?
    (expresando edad): ¿cuántos años tienes? how old are you?
    tengo cuarenta años I'm forty (years old)
    tengo edad para ser tu padre I'm old enough to be your father
    el televisor ya tiene muchos años the television set is very old
    3
    (con idea de posibilidad): no creo que tenga arreglo I don't think it can be fixed, I think it's beyond repair
    el problema no tiene solución there is no solution to the problem, the problem is insoluble
    E (dar a luz) to have
    tener un niño or hijo or bebé to have a child o baby
    A (sujetar, sostener) to hold
    sube, que yo te tengo la escalera go on up, I'll hold the ladder for you
    ¿me tienes esto un minuto? could you hold this for a minute?
    tenlo derecho hold it upright
    B
    (tomar): ten la llave take the key, here's the key
    A (recibir) to have
    hace un mes que no tenemos noticias de él we haven't heard from him for a month
    la propuesta tuvo una acogida favorable the proposal was favorably received
    tuvo una gran decepción/sorpresa it was a terrible disappointment/a big surprise for her
    B
    1
    (sentir): tengo hambre/sueño/frío I'm hungry/tired/cold
    tiene celos de su hermano she's jealous of her brother
    no tiene interés por nada she's not interested in anything
    le tengo mucho cariño a esta casa I'm very fond of this house
    tengo el placer/honor de anunciar … it gives me great pleasure/I have the honor to announce …
    ¿qué tienes? ¿por qué lloras? what's wrong? o what's the matter? why are you crying?
    2 (refiriéndose a síntomas, enfermedades) to have
    tengo un dolor de cabeza horrible I have o I've got a terrible headache
    ¿has tenido las paperas? have you had mumps?
    está enfermo, pero no saben qué tiene he's ill, but they don't know what it is o what he's got o what's wrong with him
    3 (refiriéndose a sucesos, experiencias) to have
    tuvimos un verano muy bueno we had a very good summer
    tuve un sueño espantoso I had a terrible dream
    que tengas buen viaje have a good trip
    tuve una discusión con él I had an argument with him
    C
    (refiriéndose a actitudes): ten un poco más de respeto have a little more respect
    ten paciencia/cuidado be patient/careful
    tuvo la gentileza de prestármelo she was kind enough to lend it to me
    tuvo la precaución de llamar antes de ir she had the foresight to phone before she went
    bien2 adv G. (↑ bien (2))
    A (indicando estado, situación) (+ compl):
    el sofá tiene el tapizado sucio the upholstery on the sofa is dirty
    la mesa tiene una pata rota one of the table legs is broken
    tenía el suéter puesto al revés he had his sweater on back to front
    tengo las manos sucias my hands are dirty
    tenía los ojos cerrados she had her eyes closed
    lo tengo escondido I have it hidden away
    ya lo tiene roto it's already broken o he's broken it already
    la tuvo engañada mucho tiempo he was cheating on her for a long time
    lo tiene dominado she has him under her thumb
    eso me tiene muy preocupada I'm very worried about that
    me tuvo escribiendo a máquina toda la tarde she had me typing all afternoon
    nos tuvo allí esperando una hora he kept us waiting there for an hour
    a la pobre la tienen de sirvienta they treat the poor girl like a maid
    tengo a la niña enferma my little girl's sick
    ¿en qué mano lo tengo? which hand is it in?
    B (considerar) tener algo/a algn POR algo:
    se lo tiene por el mejor hospital del país it is supposed to be o it is considered (to be) the best hospital in the country
    lo tienen por buen cirujano he's held to be o he's considered (to be) a good surgeon
    siempre lo tuve por tímido I always thought he was shy
    ten por seguro que lo hará rest assured o you can be sure he'll do it
    A
    1 (expresando obligación, necesidad) tener QUE + INF:
    tengo que terminarlo hoy I have to o I must finish it today
    tienes que comer más, estás muy delgada you must eat more, you're very thin
    no tienes más que apretar este botón all you have to do is press this button
    no tienes que estar allí hasta las nueve you don't have to be there until nine
    no tengo por qué darte cuentas a ti I don't have to explain anything to you, I don't owe you any explanations
    no tienes que comer tanto (no debes) you mustn't eat so much; (no hace falta) you don't have to eat that much, there's no need to eat that much
    tendría que cambiarme, no puedo ir así I'd have to o I ought to o I should change, I can't go like this
    2 (expresando propósito, recomendación) tener QUE + INF:
    tenemos que ir a ver esa película we must go and see that movie
    tengo que hacer ejercicio I must get some exercise
    tienes que leerlo, es buenísimo you must read it, it's really good
    B (expresando certeza) tener QUE + INF:
    tiene que estar en este cajón it must be in this drawer
    tiene que haber sido él it must have been him
    tengo que haberlo dejado en casa I must have left it at home
    ¡tú tenías que ser! it had to be you, didn't it?
    ver2 vt I. (↑ ver (2))
    A
    (con participio pasado): ¿tiene previsto asistir al congreso? do you plan to attend the conference?
    ya tenían planeada su estrategia they already had their strategy worked out
    tengo entendido que llega mañana I understand he's arriving tomorrow
    tiene ganado el afecto del público she has won the public's affection
    te tengo dicho que eso no me gusta I've told you before I don't like that
    teníamos pensado irnos el jueves we intended leaving on Thursday
    tiene bastante dinero ahorrado she has quite a lot of money saved up
    B
    ( AmL) (en expresiones de tiempo): cuatro años tenía sin verlo she hadn't seen him for four years
    tienen tres años de casados they've been married for three years
    A
    (sostenerse): no podía tenerse en pie he couldn't stand
    tiene un sueño que no se tiene ( fam); he's out o dead on his feet ( colloq)
    B ( refl) (considerarse) tenerse POR algo:
    se tiene por muy inteligente he considers himself to be o he thinks he is very intelligent
    * * *

     

    Multiple Entries:
    tener    
    tener algo
    tener ( conjugate tener) verbo transitivo El uso de `got' en frases como `I've got a new dress' está mucho más extendido en el inglés británico que en el americano. Este prefiere la forma `I have a new dress'
    1
    a) (poseer, disponer de) ‹dinero/trabajo/tiempo to have;


    no tenemos pan we don't have any bread, we haven't got any bread;
    tiene el pelo largo she has o she's got long hair
    b) ( llevar encima) ‹lápiz/cambio to have;

    ¿tiene hora? have you got the time?

    c) (hablando de actividades, obligaciones) to have;

    tengo invitados a cenar I have o I've got some people coming to dinner;

    tengo cosas que hacer I have o I've got things to do
    d) ( dar a luz) ‹bebé/gemelos to have

    2
    a) (señalando características, tamaño) to be;


    tiene un metro de largo it is one meter long;
    le lleva 15 años — ¿y eso qué tiene? (AmL fam) she's 15 years older than he isso what does that matter?

    ¿cuántos años tienes? how old are you?;

    tengo veinte años I'm twenty (years old)
    3
    a) (sujetar, sostener) to hold;


    b) ( tomar):

    ten la llave take o here's the key

    4
    a) ( sentir):

    tengo hambre/frío I'm hungry/cold;

    le tengo mucho cariño I'm very fond of him;
    tengo el placer de … it gives me great pleasure to …
    b) ( refiriéndose a enfermedades) ‹gripe/cáncer to have;

    tengo dolor de cabeza I have o I've got a headache

    c) ( refiriéndose a experiencias) ‹discusión/accidente to have;


    5 ( refiriéndose a actitudes):

    ten paciencia/cuidado be patient/careful;
    tiene mucho tacto he's very tactful
    6 (indicando estado, situación):

    tengo las manos sucias my hands are dirty;
    tienes el cinturón desabrochado your belt's undone;
    me tiene muy preocupada I'm very worried about it
    tener v aux
    1 tener que hacer algo
    a) (expresando obligación, necesidad) to have (got) to do sth;

    tengo que estudiar hoy I have to o I must study today;

    tienes que comer más you ought to eat more
    b) (expresando propósito, recomendación):


    tendrías que llamarlo you should ring him


    ¡tú tenías que ser! it had to be you!
    2 ( con participio pasado):
    tengo entendido que sí viene I understand he is coming;

    te tengo dicho que … I've told you before (that) …;
    teníamos pensado irnos hoy we intended leaving today
    3 (AmL) ( en expresiones de tiempo):

    tenía un año sin verlo she hadn't seen him for a year
    tenerse verbo pronominal ( sostenerse):

    no tenerse de sueño to be dead on one's feet
    tener
    I verbo transitivo
    1 (poseer, disfrutar) to have, have got: tengo muy buena memoria, I have a very good memory
    no tiene coche, he hasn't got a car
    tiene dos hermanas, he has two sisters
    tiene mucho talento, he's very talented
    no tenemos suficiente dinero, we don't have enough money
    (ser dueño de) to own: tiene una cadena de hoteles, he owns a chain of hotels ➣ Ver nota en have 2 (contener) to contain: esta bebida no tiene alcohol, this drink doesn't contain alcohol
    3 (asir, sujetar) to hold: la tenía en brazos, she was carrying her in her arms
    4 (hospedar) tiene a su suegra en casa, his mother-in-law is staying with them
    5 (juzgar, considerar) la tengo por imposible, I regard her as a hopeless case
    nos tienen por tontos, they think we are stupid
    tenlo por seguro, you can be sure
    6 (pasar el tiempo de cierta manera) to have: he tenido un día espantoso, I've had a dreadful day
    7 (padecer, sentir) tiene celos, he's jealous
    tengo hambre/sed, I'm hungry/thirsty
    ten paciencia conmigo, be patient with me
    tengo un dolor de cabeza terrible, I have a terrible headache
    8 (profesar) to have: me tiene cariño, he is very fond of me
    no le tengo ningún respeto, I have no respect for him
    9 (años, tiempo) to be: el bebé tiene ocho días, the baby is eight days old
    (medidas) la cama tiene metro y medio de ancho, the bed is one and a half metres wide
    10 (mantener) to keep: no sabe tener la boca cerrada, she can't keep her mouth shut
    nos tuvo dos horas esperando, he kept us waiting for two hours
    tiene su habitación muy ordenada, he keeps his room very tidy
    me tiene preocupada, I'm worried about him
    11 ( tener que + infinitivo) tengo que hacerlo, I must do it
    tienes que tomarte las pastillas, you have to take your pills
    tendrías que habérselo dicho, you ought to have told her ➣ Ver nota en must
    II verbo aux to have: mira que te lo tengo dicho veces, I've told you time and time again
    Tener tiene dos traducciones básicas: to have o to have got. Esta segunda se usa casi únicamente para expresar posesión y solo en el presente: Tengo un coche nuevo. I have got a new car.
    La primera se usa en sentido más general: Va a tener un problema. He's going to have a problem. Recuerda que la forma interrogativa de I have got es have I got?, mientras que la forma interrogativa de I have es do I have?
    Cuando tener significa sentir, se traduce por el verbo to be: Tengo hambre. I am hungry.

    ' tener' also found in these entries:
    Spanish:
    abrigar
    - abuela
    - abundar
    - acarrear
    - accidente
    - acostumbrar
    - admirar
    - adolecer
    - agobiarse
    - añorar
    - antena
    - apetecer
    - apremiar
    - aptitud
    - arcada
    - arte
    - banco
    - bombera
    - bombero
    - burbuja
    - cabida
    - cabronada
    - cacao
    - caer
    - cagalera
    - calor
    - cantar
    - capaz
    - carácter
    - carrete
    - celebrarse
    - céntimo
    - certeza
    - certidumbre
    - ciega
    - ciego
    - conciencia
    - conllevar
    - consecuencia
    - constar
    - contingente
    - corazón
    - correa
    - correrse
    - cosa
    - cosquillas
    - costar
    - creer
    - cruda
    - crudo
    English:
    access
    - accommodate
    - act
    - add up
    - afraid
    - agree
    - aim to
    - allow for
    - allowance
    - approve of
    - around
    - associate
    - attached
    - augment
    - authoritarian
    - ax
    - axe
    - barrel
    - be
    - bear
    - bear with
    - bearing
    - begrudge
    - believe in
    - belong
    - beware
    - boast
    - bone
    - boomerang
    - breathing space
    - broody
    - brush
    - butterfly
    - calculate
    - careful
    - celebrate
    - clash
    - clever
    - come off
    - command
    - connected
    - conscience
    - consider
    - consideration
    - count
    - crash
    - date
    - daunt
    - debt
    - depend
    * * *
    vt
    1. [poseer, disfrutar de] [objeto, cualidad, elemento, parentesco] to have;
    no tengo televisor/amigos I haven't got o I don't have a television/any friends;
    ¿tienes un bolígrafo? have you got o do you have a pen?;
    ¿tiene usted hora? have you got the time?;
    tenemos un mes para terminarlo we've got a month in which to finish it;
    tiene el pelo corto, ojos azules y gafas she has (got) short hair, blue eyes and she wears glasses;
    muchos no tienen trabajo o [m5] empleo a lot of people are out of work;
    el documental no tiene mucho interés the documentary is not very interesting;
    ¿cuántas habitaciones tiene? how many rooms has it got o does it have?;
    ¿tienes hermanos? have you got o do you have any brothers or sisters?;
    tengo un hermano I've got o I have a brother;
    tener un niño to have a baby;
    no tienen hijos they haven't got o don't have any children;
    RP Fam
    tener algo a bocha [en gran cantidad] to have tons o loads of sth;
    ¿conque ésas tenemos?, ¿ahora no quieres ayudar? so that's the deal, is it? you don't want to help now, then;
    no las tiene todas consigo he is not too sure about it;
    muy Fam
    tenerlos bien puestos to have guts;
    tanto tienes, tanto vales you are what you own
    2. [padecer, realizar, experimentar] to have;
    tener fiebre to have a temperature;
    tiene cáncer/el sida she has (got) cancer/AIDS;
    doctor, ¿qué tengo? what's wrong with me, doctor?;
    no tienes nada (grave) it's nothing (serious), there's nothing (seriously) wrong with you;
    tuvieron una pelea/reunión they had a fight/meeting;
    tengo las vacaciones en agosto my holidays are in August;
    mañana no tenemos clase we don't have to go to school tomorrow, there's no school tomorrow;
    ¡que tengan buen viaje! have a good journey!;
    no he tenido un buen día I haven't had a good day;
    tiene lo que se merece she's got what she deserves
    3. [medida, años, sensación, sentimiento] to be;
    tiene 3 metros de ancho it's 3 metres wide;
    ¿cuántos años tienes? how old are you?;
    tiene diez años she's ten (years old);
    Am
    tengo tres años aquí I've been here for three years;
    tener hambre/miedo to be hungry/afraid;
    tener suerte/mal humor to be lucky/bad-tempered;
    tengo un dolor de espalda terrible I have a terrible backache;
    tengo alergia al polvo I'm allergic to dust;
    me tienen cariño/envidia they're fond/jealous of me;
    le tiene lástima he feels sorry for her;
    tengo ganas de llorar I feel like crying
    4. [hallarse o hacer estar en cierto estado]
    tenía la cara pálida her face was pale;
    tienes una rueda pinchada you've got a Br puncture o US flat;
    tienes la corbata torcida your tie isn't straight;
    me tuvo despierto it kept me awake;
    eso la tiene despistada/preocupada that has her confused/worried;
    esto la tendrá ocupada un rato this will keep her busy for a while;
    un psicópata tiene atemorizada a la población a psychopath is terrorizing the population;
    nos tuvieron una hora en comisaría they kept us at the police station for an hour;
    me tuvo esperando una hora she kept me waiting an hour;
    nos tuvieron toda la noche viendo vídeos they made us watch videos all night;
    la tienen como o [m5] de encargada en un restaurante she's employed as a manageress in a restaurant
    5. [sujetar] to hold;
    tenlo por el asa hold it by the handle;
    ¿puedes tenerme esto un momento? could you hold this for me a minute?;
    ten los brazos en alto hold your arms up high
    6. [tomar]
    ten el libro que me pediste here's the book you asked me for;
    ¡aquí tienes!, ¡ten! here you are!;
    ahí tienes la respuesta there's your answer
    7. [recibir] [mensaje, regalo, visita, sensación] to get;
    tuve una carta suya I got o had a letter from her;
    el que llegue primero tendrá un premio whoever arrives first will get a prize;
    tendrás noticias mías you'll hear from me;
    tenemos invitados/a la familia a cenar we've got guests/the family over for dinner;
    tendrá una sorpresa he'll get a surprise;
    tenía/tuve la impresión de que… I had/got the impression that…;
    tuve una verdadera desilusión I was really disappointed
    8. [valorar, estimar]
    tener en mucho/poco a alguien to think a lot/not to think very much of sb;
    me tienen por tonto they think I'm stupid;
    Formal
    tener a bien hacer algo to be kind enough to do sth;
    les ruego tengan a bien considerar mi candidatura para el puesto de… I would be grateful if you would consider my application for the post of…
    9. [guardar, contener] to keep;
    ¿dónde tienes las joyas/el dinero? where do you keep the jewels/money?;
    ¿dónde tendré las gafas? where can my glasses be?;
    la botella tenía un mensaje the bottle had a message inside;
    esta cuenta no tiene fondos there are no funds in this account
    10. RP Fam
    tenerla con algo/alguien to go on about sth/sb;
    ¡cómo la tenés con tu vecino! you're always going on about your neighbour!;
    ¡cómo la tiene con el auto que se va a comprar! he's always going on about the car he's going to buy!;
    ¡cómo la tiene el jefe contigo! the boss really has it in for you!
    v aux
    1. [antes de participio] [haber]
    teníamos pensado ir al teatro we had thought of going to the theatre, we had intended to go to the theatre;
    ¿cuánto tienes hecho de la tesis? how much of your thesis have you (got) done?;
    te tengo dicho que no pises los charcos I've told you before not to step in puddles;
    tengo entendido que se van a casar I understand (that) they are going to get married
    2.
    tener que: [indica obligación] [m5] tener que hacer algo to have to do sth;
    tenía/tuve que hacerlo I had to do it;
    ¿tienes que irte? do you have to go?, have you got to go?;
    tienes que esforzarte más you must try harder;
    tiene que ser así it has to be this way;
    tenemos que salir de aquí we have (got) to o need to get out of here, we must get out of here;
    teníamos que haber hecho esto antes we should have o ought to have done this before;
    no tienes que disculparte you needn't apologize, you don't need to apologize;
    si quieres algo, no tienes más que pedirlo if you want something, all you have to do is ask;
    no tienes por qué venir, si no quieres you don't have to come if you don't want to
    3.
    tener que: [indica propósito, consejo] [m5] tenemos que ir a cenar un día we ought to o should go for dinner some time;
    tienes que ir a ver esa película you must see that movie;
    tenías que haber visto cómo corría you should have seen him run;
    tendrías que dejar de fumar you ought to give up smoking
    4.
    tener que: [indica probabilidad] [m5] ya tienen que haber llegado they must have o should have arrived by now;
    las llaves tienen que andar por aquí the keys must be round here somewhere;
    tendría que haber terminado hace rato she should have o ought to have finished some time ago;
    tenía que ser él, no podía ser otro it had to be him, it couldn't have been anyone else
    5.
    tener que ver: tener que ver con algo/alguien to have to do with sth/sb;
    actitudes que tienen que ver con la falta de educación attitudes which are related to a lack of education;
    se apellida Siqueiros, pero no tiene que ver con el pintor his surname is Siqueiros, but he's got nothing to do with the painter;
    ¿qué tiene eso que ver conmigo? what has that got to do with me?;
    no tener nada que ver con algo/alguien to have nothing to do with sth/sb;
    lo que digo no tiene nada que ver con eso what I'm saying has nothing to do with that;
    aunque los dos vinos sean Rioja, no tienen nada que ver even if both wines are Riojas, there's no comparison between them;
    ¿qué tiene que ver que sea mujer para que haga bien su trabajo? what's her being a woman got to do with whether or not she does a good job?;
    es un poco tarde, ¿no? – ¿y qué tiene que ver? it's a bit late, isn't it? – so what?;
    tener que ver en algo to be involved in sth;
    dicen que la CIA tuvo que ver en ello rumour has it the CIA were involved;
    ¿has tenido tú algo que ver en esto? have you had something to do with this?
    * * *
    v/t
    1 have;
    tener 10 años be 10 (years old);
    tener un metro de ancho/largo be one meter wide/long o in width/length
    2
    :
    ha tenido un niño she’s had a little boy
    3
    :
    tener a alguien por algo regard s.o. as sth, consider s.o. to be sth
    4
    :
    tengo que madrugar I must get up early, I have to o I’ve got to get up early;
    tuve que madrugar I had to get up early
    5
    :
    conque ¿esas tenemos? so that’s how it is o things stand, eh?;
    no tuvo a bien saludarme he did not see fit to greet me;
    no las tengo todas conmigo fam I’m not one hundred per cent sure;
    eso me tiene nervioso that makes me nervous
    * * *
    tener {80} vt
    1) : to have
    tiene ojos verdes: she has green eyes
    tengo mucho que hacer: I have a lot to do
    tiene veinte años: he's twenty years old
    tiene un metro de largo: it's one meter long
    2) : to hold
    ten esto un momento: hold this for a moment
    3) : to feel, to make
    tengo frío: I'm cold
    eso nos tiene contentos: that makes us happy
    4)
    tener por : to think, to consider
    me tienes por loco: you think I'm crazy
    tener v aux
    1)
    tener que : to have to
    tengo que salir: I have to leave
    tiene que estar aquí: it has to be here, it must be here
    tenía pensado escribirte: I've been thinking of writing to you
    * * *
    tener vb
    1. (en general) to have
    En el presente, sobre todo en inglés hablado, se puede emplear have got en vez de have, por ejemplo, have you got any brothers or sisters?
    2. (edad, tamaño) to be
    tener que ver to have to do with / to concern
    no tiene nada que ver contigo it's got nothing to do with you / it doesn't concern you

    Spanish-English dictionary > tener

  • 15 take

    (to take or keep (someone) as a hostage: The police were unable to attack the terrorists because they were holding three people hostage.) tomar/coger a alguien como rehén
    take vb
    1. coger
    take your umbrella, it's raining coge el paraguas, que está lloviendo
    2. llevar
    could you take this to the post office? ¿podrías llevar esto a la oficina de correos?
    3. llevarse
    someone's taken my bicycle! ¡alguien se ha llevado mi bicicleta!
    4. tomar
    5. llevar / tardar / durar
    to take place tener lugar / ocurrir
    tr[teɪk]
    1 SMALLCINEMA/SMALL toma
    transitive verb (pt took tr[tʊk], pp taken tr['teɪkən])
    1 (carry, bring) llevar
    take your umbrella, it might rain lleva el paraguas, puede que llueva
    2 (drive, escort) llevar
    shall I take you to the station? ¿quieres que te lleve a la estación?
    3 (remove) llevarse, quitar, coger
    who's taken my pencil? ¿quién ha cogido mi lápiz?
    4 (hold, grasp) tomar, coger
    do you want me to take your suitcase? ¿quieres que te coja la maleta?
    5 (accept - money etc) aceptar, coger; (- criticism, advice, responsibility) aceptar, asumir; (- patients, clients) aceptar
    do you take cheques? ¿aceptáis cheques?
    6 (win prize, competition) ganar; (earn) ganar, hacer
    how much have we taken today? ¿cuánto hemos hecho hoy de caja?
    7 (medicine, drugs) tomar
    have you ever taken drugs? ¿has tomado drogas alguna vez?
    do you take sugar? ¿te pones azúcar?
    8 (subject) estudiar; (course of study) seguir, cursar
    9 (teach) dar clase a
    10 (bus, train, etc) tomar, coger
    11 (capture) tomar, capturar; (in board games) comer
    12 (time) tardar, llevar
    how long does it take to get to Madrid? ¿cuánto se tarda en llegar a Madrid?
    13 (hold, contain) tener cabida, acoger
    how many people does your car take? ¿cuántas personas caben en tu coche?
    14 (size of clothes) usar, gastar; (size of shoes) calzar
    what size do you take? ¿qué talla usas?, ¿cuál es tu talla?
    what size shoe does he take? ¿qué número calza?
    15 (measurement, temperature, etc) tomar; (write down) anotar
    16 (need, require) requerir, necesitar
    17 (buy) quedarse con, llevar(se)
    18 (bear) aguantar, soportar
    19 (react) tomarse; (interpret) interpretar
    she took it the wrong way lo interpretó mal, se lo tomó a mal
    20 (perform, adopt) tomar, adoptar; (exercise) hacer
    she takes the view that... opina que...
    21 (have) tomar(se)
    22 (suppose) suponer
    I take it that... supongo que...
    23 (consider) considerar, mirar
    24 SMALLLINGUISTICS/SMALL regir
    25 (rent) alquilar
    1 (work - dye) coger; (- fire) prender; (- cutting) prender; (- seed) germinar
    2 (fish) picar
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    not to take no for an answer no aceptar una respuesta negativa
    take it from me escucha lo que te digo
    take it or leave it lo tomas o lo dejas
    to be hard to take ser difícil de aceptar
    to be on the take dejarse sobornar
    to have what it takes tener lo que hace falta
    to take five descansar cinco minutos
    to take it out of somebody dejar a uno sin ganas de nada
    to take somebody out of himself hacer que alguien se olvide de sus propias penas
    to take something as read dar algo por sentado,-a
    take ['teɪk] v, took ['tʊk] ; taken ['teɪkə n] ; taking vt
    1) capture: capturar, apresar
    2) grasp: tomar, agarrar
    to take the bull by the horns: tomar al toro por los cuernos
    3) catch: tomar, agarrar
    taken by surprise: tomado por sorpresa
    4) captivate: encantar, fascinar
    5) ingest: tomar, ingerir
    take two pills: tome dos píldoras
    6) remove: sacar, extraer
    take an orange: saca una naranja
    7) : tomar, coger (un tren, un autobús, etc.)
    8) need, require: tomar, requirir
    these things take time: estas cosas toman tiempo
    9) bring, carry: llevar, sacar, cargar
    take them with you: llévalos contigo
    take the trash out: saca la basura
    10) bear, endure: soportar, aguantar (dolores, etc.)
    11) accept: aceptar (un cheque, etc.), seguir (consejos), asumir (la responsabilidad)
    12) suppose: suponer
    I take it that...: supongo que...
    to take a walk: dar un paseo
    to take a class: tomar una clase
    to take place happen: tener lugar, suceder, ocurrir
    take vi
    : agarrar (dícese de un tinte), prender (dícese de una vacuna)
    take n
    1) proceeds: recaudación f, ingresos mpl, ganancias fpl
    2) : toma f (de un rodaje o una grabación)
    n.
    taquilla s.f.
    toma (Film) s.f.
    toma s.f. (time)
    expr.
    tardar expr.
    v.
    (§ p.,p.p.: took, taken) = aceptar v.
    asir v.
    calzar v.
    cautivar v.
    coger v.
    ganar v.
    llevar v.
    quedarse con v.
    tener v.
    (§pres: tengo, tienes...tenemos) pret: tuv-
    fut/c: tendr-•)
    tomar v.

    I
    1. teɪk
    1) (past took; past p taken) transitive verb
    2) (carry, lead, drive) llevar

    shall I take the chairs inside/upstairs? — ¿llevo las sillas adentro/arriba?, ¿meto/subo las sillas?

    I'll take you up/down to the third floor — subo/bajo contigo al tercer piso, te llevo al tercer piso

    to take the dog (out) for a walk — sacar* el perro a pasear

    this path takes you to the main roadeste camino lleva or por este camino se llega a la carretera

    3)
    a) \<\<train/plane/bus/taxi\>\> tomar, coger* (esp Esp)

    are you taking the car? — ¿vas a ir en coche?

    we took the elevator (AmE) o (BrE) lift to the restaurant — tomamos or (esp Esp) cogimos el ascensor para subir/bajar al restaurante

    b) \<\<road/turning\>\> tomar, agarrar (esp AmL), coger* (esp Esp)
    c) \<\<bend\>\> tomar, coger* (esp Esp); \<\<fence\>\> saltar
    4)
    a) (grasp, seize) tomar, agarrar (esp AmL), coger* (esp Esp)

    he took her by the handla tomó or (esp AmL) la agarró or (esp Esp) la cogió de la mano

    may I take your coat? — ¿me permite el abrigo?

    would you mind taking the baby for a moment? — ¿me tienes al niño un momento?

    c) ( occupy)

    take a seat — siéntese, tome asiento (frml)

    5) (remove, steal) llevarse
    6) ( catch)

    he was taken completely unawareslo agarró or (esp Esp) lo cogió completamente desprevenido

    to be taken ill — caer* enfermo

    7)
    a) ( capture) \<\<town/fortress/position\>\> tomar; \<\<pawn/piece\>\> comer
    b) ( win) \<\<prize/title\>\> llevarse, hacerse* con; \<\<game/set\>\> ganar
    c) ( receive as profit) hacer*, sacar*
    8) \<\<medicine/drugs\>\> tomar

    have you taken your tablets? — ¿te has tomado las pastillas?

    9)
    a) (buy, order) llevar(se)

    I'll take 12 ouncesdéme or (Esp tb) póngame 12 onzas

    b) ( buy regularly) comprar

    we take The Globenosotros compramos or leemos The Globe

    c) ( rent) \<\<cottage/apartment\>\> alquilar, coger* (Esp)
    10)
    a) ( acquire) \<\<lover\>\> buscarse*

    to take a wife/husband — casarse

    b) ( sexually) (liter) \<\<woman\>\> poseer*
    11) ( of time) \<\<job/task\>\> llevar; \<\<process\>\> tardar; \<\<person\>\> tardar, demorar(se) (AmL)

    it took longer than expectedllevó or tomó más tiempo de lo que se creía

    the letter took a week to arrivela carta tardó or (AmL tb) se demoró una semana en llegar

    12) ( need)

    it takes courage to do a thing like thathay que tener or hace falta or se necesita valor para hacer algo así

    to have (got) what it takes — (colloq) tener* lo que hay que tener or lo que hace falta

    13)
    a) ( wear)

    what size shoes do you take? — ¿qué número calzas?

    she takes a 14usa la talla or (RPl) el talle 14

    b) ( Auto)
    c) ( Ling) construirse* con, regir*
    14) ( accept) \<\<money/bribes/job\>\> aceptar

    do you take checks? — ¿aceptan cheques?

    take it or leave it — (set phrase) lo tomas o lo dejas

    take that, you scoundrel! — (dated) toma, canalla!

    15)
    a) (hold, accommodate)

    the tank takes/will take 42 liters — el tanque tiene una capacidad de 42 litros

    b) (admit, receive) \<\<patients/pupils\>\> admitir, tomar, coger* (Esp)

    we don't take telephone reservations o (BrE) bookings — no aceptamos reservas por teléfono

    16)
    a) (withstand, suffer) \<\<strain/weight\>\> aguantar; \<\<beating/blow\>\> recibir
    b) (tolerate, endure) aguantar

    I can't take it any longer! — no puedo más!, ya no aguanto más!

    he can't take a jokeno sabe aceptar or no se le puede hacer una broma

    c) ( bear)

    how is he taking it? — ¿qué tal lo lleva?

    she's taken it very badly/well — lo lleva muy mal/bien; see also heart 2), 3)

    17)
    a) (understand, interpret) tomarse

    she took it the wrong way — se lo tomó a mal, lo interpretó mal

    to take something as read/understood — dar* algo por hecho/entendido

    I take it that you didn't like him much — por lo que veo no te cayó muy bien; see also take for

    b) ( consider) (in imperative) mirar

    take Japan, for example — mira el caso del Japón, por ejemplo

    18)
    a) \<\<steps/measures\>\> tomar; \<\<exercise\>\> hacer*

    to take a walk/a step forward — dar* un paseo/un paso adelante

    b) (supervise, deal with)

    would you take that call, please? — ¿puede atender esa llamada por favor?

    19) ( Educ)
    a) ( teach) (BrE) darle* clase a
    b) ( learn) \<\<subject\>\> estudiar, hacer*; \<\<course\>\> hacer*

    to take an exam — hacer* or dar* or (CS) rendir* or (Méx) tomar un examen, examinarse (Esp)

    20)
    a) ( record) tomar

    we took regular readingstomamos nota de la temperatura (or presión etc) a intervalos regulares

    b) ( write down) \<\<notes\>\> tomar
    21) ( adopt)

    he takes the view that... — opina que..., es de la opinión de que...

    she took an instant dislike to him — le tomó antipatía inmediatamente; see also liking a), offense 2) b), shape I 1) a)


    2.
    vi
    1)
    a) \<\<seed\>\> germinar; \<\<cutting\>\> prender
    b) \<\<dye\>\> agarrar (esp AmL), coger* (esp Esp)
    2) ( receive) recibir

    all you do is take, take, take — no piensas más que en ti

    Phrasal Verbs:

    II
    1) ( Cin) toma f
    2)
    a) ( earnings) ingresos mpl, recaudación f
    b) ( share) parte f; ( commission) comisión f
    [teɪk] (vb: pt took) (pp taken)
    1. VT
    1) (=remove) llevarse; (=steal) robar, llevarse

    who took my beer? — ¿quién se ha llevado mi cerveza?

    someone's taken my handbag — alguien se ha llevado mi bolso, alguien me ha robado el bolso

    I picked up the letter but he took it from me — cogí la carta pero él me la quitó

    2) (=take hold of, seize) tomar, coger, agarrar (LAm)

    let me take your case/coat — permíteme tu maleta/abrigo

    I'll take the blue one, please — me llevaré el azul

    to take sb's armtomar del brazo a algn

    the devil take it! — ¡maldición!

    take five! * — ¡hagan una pausa!, ¡descansen un rato!

    take your partners for a waltz — saquen a su pareja a bailar un vals

    to take sb into partnershiptomar a algn como socio

    please take a seat — tome asiento, por favor

    is this seat taken? — ¿está ocupado este asiento?

    it took me by surprise — me cogió desprevenido, me pilló or agarró desprevenido (LAm)

    take ten!(US) * ¡hagan una pausa!, ¡descansen un rato!

    to take a wife casarse, contraer matrimonio

    3) (=lead, transport) llevar

    we took her to the doctorla llevamos al médico

    he took me home in his car — me llevó a casa en su coche

    they took me over the factory — me mostraron la fábrica, me acompañaron en una visita a la fábrica

    he took his suitcase upstairssubió su maleta

    to take sb for a walkllevar a algn de paseo

    it took us out of our waynos hizo desviarnos

    4) [+ bus, taxi] (=travel by) ir en; (at specified time) coger, tomar (esp LAm); [+ road, short cut] ir por

    we took the five o'clock traincogimos or tomamos el tren de las cinco

    take the first on the rightvaya por or tome la primera calle a la derecha

    5) (=capture) [+ person] coger, agarrar (LAm); [+ town, city] tomar; (Chess) comer

    to take sb hostagetomar or (LAm) agarrar a algn como rehén

    to take sb prisonertomar preso a algn

    6) (=obtain, win) [+ prize] ganar, llevarse; [+ 1st place] conseguir, obtener; [+ trick] ganar, hacer

    we took £500 today — (Brit) (Comm) hoy hemos ganado 500 libras

    7) (=accept, receive) [+ money] aceptar; [+ advice] seguir; [+ news, blow] tomar, recibir; [+ responsibility] asumir; [+ bet] aceptar, hacer

    take my advice, tell her the truth — sigue mi consejo or hazme caso y dile la verdad

    what will you take for it? — ¿cuál es tu mejor precio?

    he took it badlyle afectó mucho

    London took a battering in 1941 — Londres recibió una paliza en 1941, Londres sufrió terriblemente en 1941

    will you take a cheque? — ¿aceptaría un cheque?

    he can certainly take his drinktiene buen aguante para la bebida

    you must take us as you find us — nos vas a tener que aceptar tal cual

    take it from me! — ¡escucha lo que te digo!

    you can take it from me that... — puedes tener la seguridad de que...

    losing is hard to take — es difícil aceptar la derrota

    it's £50, take it or leave it! — son 50 libras, lo toma o lo deja

    whisky? I can take it or leave it — ¿el whisky? ni me va ni me viene

    I won't take no for an answer — no hay pero que valga

    I take your pointentiendo lo que dices

    he took a lot of punishment — (fig) le dieron muy duro

    take that! — ¡toma!

    8) (=rent) alquilar, tomar; (=buy regularly) [+ newspaper] comprar, leer
    9) (=have room or capacity for) tener cabida para; (=support weight of) aguantar

    can you take two more? — ¿puedes llevar dos más?, ¿caben otros dos?

    10) (=wear) [+ clothes size] gastar, usar (LAm); [+ shoe size] calzar

    what size do you take? (clothes) ¿qué talla usas?; (shoes) ¿qué número calzas?

    11) (=call for, require) necesitar, requerir

    it takes a lot of courageexige or requiere gran valor

    that will take some explaininga ver cómo explicas eso

    it takes two to make a quarrel — uno solo no puede reñir

    she's got what it takes — tiene lo que hace falta

    I'll just iron this, it won't take long — voy a planchar esto, no tardaré or no me llevará mucho tiempo

    it takes timelleva tiempo

    take your time! — ¡despacio!

    13) (=conduct) [+ meeting, church service] presidir; (=teach) [+ course, class] enseñar; [+ pupils] tomar; (=study) [+ course] hacer; [+ subject] dar, estudiar; (=undergo) [+ exam, test] presentarse a, pasar

    what are you taking next year? — ¿qué vas a hacer or estudiar el año que viene?

    to take a degree in — licenciarse en

    to take (holy) ordersordenarse de sacerdote

    14) (=record) [+ sb's name, address] anotar, apuntar; [+ measurements] tomar
    15) (=understand, assume)

    I take it that... — supongo que..., me imagino que...

    am I to take it that you refused? — ¿he de suponer que te negaste?

    how old do you take him to be? — ¿cuántos años le das?

    I took him for a doctor — lo tenía por médico, creí que era médico

    what do you take me for? — ¿por quién me has tomado?

    I don't quite know how to take that — no sé muy bien cómo tomarme eso

    16) (=consider) [+ case, example] tomar

    now take Ireland, for example — tomemos, por ejemplo, el caso de Irlanda, pongamos como ejemplo Irlanda

    take John, he never complains — por ejemplo John, él nunca se queja

    taking one thing with another... — considerándolo todo junto..., considerándolo en conjunto...

    17) (=put up with, endure) [+ treatment, climate] aguantar, soportar

    we can take itlo aguantamos or soportamos todo

    I can't take any more! — ¡no aguanto más!, ¡no soporto más!

    I won't take any nonsense! — ¡no quiero oír más tonterías!

    18) (=eat) comer; (=drink) tomar

    will you take sth before you go? — ¿quieres tomar algo antes de irte?

    to take drugs (narcotics) tomar drogas

    he took no food for four days — estuvo cuatro días sin comer

    don't forget to take your medicineno te olvides de tomar la medicina

    he takes sugar in his tea — toma or pone azúcar en el té

    to take a tablettomar una pastilla

    to take tea (with sb) — tomar té (con algn)

    19) (=negotiate) [+ bend] tomar; [+ fence] saltar, saltar por encima de
    20) (=acquire)

    to take against sb, take a dislike to sb — tomar antipatía a algn

    to take frightasustarse (at de)

    to be taken ill — ponerse enfermo, enfermar

    he took great pleasure in teasing her — se regodeaba tomándole el pelo

    I do not take any satisfaction in knowing that... — no experimento satisfacción alguna sabiendo que...

    21) (Ling) [+ case] regir
    22)

    to be taken with sth/sb (=attracted)

    23) liter (=have sexual intercourse with) tener relaciones sexuales con
    24) (as function verb) [+ decision, holiday] tomar; [+ step, walk] dar; [+ trip] hacer; [+ opportunity] aprovechar

    to take a bathbañarse

    2. VI
    1) (=be effective) [dye] coger, agarrar (LAm); [vaccination, fire] prender; [glue] pegar
    2) (Bot) [cutting] arraigar
    3) (=receive)

    she's all take, take, take — ella mucho dame, dame, pero luego no da nada

    give
    3. N
    1) (Cine) toma f
    2) (=takings) ingresos mpl ; (=proceeds) recaudación f ; (US) (Comm) caja f, ventas fpl del día
    3)
    - be on the take
    4) (=share) parte f ; (=commission) comisión f, tajada * f
    5) * (=opinion) opinión f

    what's your take on the new government? — ¿qué piensas de or qué opinión te merece el nuevo gobierno?

    TAKE Both t ardar and llevar can be used to translate take with {time}. ► Use tar dar (en + ((infinitive))) to describe how long someone or something will take to do something. The subject of tardar is the person or thing that has to complete the activity or undergo the process:
    How long do letters take to get to Spain? ¿Cuánto (tiempo) tardan las cartas en llegar a España?
    How much longer will it take you to do it? ¿Cuánto más vas a tardar en hacerlo?
    It'll take us three hours to get to Douglas if we walk Tardaremos tres horas en llegar a Douglas si vamos andando ► Use lle var to describe how long an activity, task or process takes to complete. The subject of llevar is the activity or task:
    The tests will take at least a month Las pruebas llevarán por lo menos un mes
    How long will it take? ¿Cuánto tiempo llevará? ► Compare the different focus in the alternative translations of the following example:
    It'll take me two more days to finish this job Me llevará dos días más terminar este trabajo, Tardaré dos días más en terminar este trabajo For further uses and examples, see main entry
    * * *

    I
    1. [teɪk]
    1) (past took; past p taken) transitive verb
    2) (carry, lead, drive) llevar

    shall I take the chairs inside/upstairs? — ¿llevo las sillas adentro/arriba?, ¿meto/subo las sillas?

    I'll take you up/down to the third floor — subo/bajo contigo al tercer piso, te llevo al tercer piso

    to take the dog (out) for a walk — sacar* el perro a pasear

    this path takes you to the main roadeste camino lleva or por este camino se llega a la carretera

    3)
    a) \<\<train/plane/bus/taxi\>\> tomar, coger* (esp Esp)

    are you taking the car? — ¿vas a ir en coche?

    we took the elevator (AmE) o (BrE) lift to the restaurant — tomamos or (esp Esp) cogimos el ascensor para subir/bajar al restaurante

    b) \<\<road/turning\>\> tomar, agarrar (esp AmL), coger* (esp Esp)
    c) \<\<bend\>\> tomar, coger* (esp Esp); \<\<fence\>\> saltar
    4)
    a) (grasp, seize) tomar, agarrar (esp AmL), coger* (esp Esp)

    he took her by the handla tomó or (esp AmL) la agarró or (esp Esp) la cogió de la mano

    may I take your coat? — ¿me permite el abrigo?

    would you mind taking the baby for a moment? — ¿me tienes al niño un momento?

    c) ( occupy)

    take a seat — siéntese, tome asiento (frml)

    5) (remove, steal) llevarse
    6) ( catch)

    he was taken completely unawareslo agarró or (esp Esp) lo cogió completamente desprevenido

    to be taken ill — caer* enfermo

    7)
    a) ( capture) \<\<town/fortress/position\>\> tomar; \<\<pawn/piece\>\> comer
    b) ( win) \<\<prize/title\>\> llevarse, hacerse* con; \<\<game/set\>\> ganar
    c) ( receive as profit) hacer*, sacar*
    8) \<\<medicine/drugs\>\> tomar

    have you taken your tablets? — ¿te has tomado las pastillas?

    9)
    a) (buy, order) llevar(se)

    I'll take 12 ouncesdéme or (Esp tb) póngame 12 onzas

    b) ( buy regularly) comprar

    we take The Globenosotros compramos or leemos The Globe

    c) ( rent) \<\<cottage/apartment\>\> alquilar, coger* (Esp)
    10)
    a) ( acquire) \<\<lover\>\> buscarse*

    to take a wife/husband — casarse

    b) ( sexually) (liter) \<\<woman\>\> poseer*
    11) ( of time) \<\<job/task\>\> llevar; \<\<process\>\> tardar; \<\<person\>\> tardar, demorar(se) (AmL)

    it took longer than expectedllevó or tomó más tiempo de lo que se creía

    the letter took a week to arrivela carta tardó or (AmL tb) se demoró una semana en llegar

    12) ( need)

    it takes courage to do a thing like thathay que tener or hace falta or se necesita valor para hacer algo así

    to have (got) what it takes — (colloq) tener* lo que hay que tener or lo que hace falta

    13)
    a) ( wear)

    what size shoes do you take? — ¿qué número calzas?

    she takes a 14usa la talla or (RPl) el talle 14

    b) ( Auto)
    c) ( Ling) construirse* con, regir*
    14) ( accept) \<\<money/bribes/job\>\> aceptar

    do you take checks? — ¿aceptan cheques?

    take it or leave it — (set phrase) lo tomas o lo dejas

    take that, you scoundrel! — (dated) toma, canalla!

    15)
    a) (hold, accommodate)

    the tank takes/will take 42 liters — el tanque tiene una capacidad de 42 litros

    b) (admit, receive) \<\<patients/pupils\>\> admitir, tomar, coger* (Esp)

    we don't take telephone reservations o (BrE) bookings — no aceptamos reservas por teléfono

    16)
    a) (withstand, suffer) \<\<strain/weight\>\> aguantar; \<\<beating/blow\>\> recibir
    b) (tolerate, endure) aguantar

    I can't take it any longer! — no puedo más!, ya no aguanto más!

    he can't take a jokeno sabe aceptar or no se le puede hacer una broma

    c) ( bear)

    how is he taking it? — ¿qué tal lo lleva?

    she's taken it very badly/well — lo lleva muy mal/bien; see also heart 2), 3)

    17)
    a) (understand, interpret) tomarse

    she took it the wrong way — se lo tomó a mal, lo interpretó mal

    to take something as read/understood — dar* algo por hecho/entendido

    I take it that you didn't like him much — por lo que veo no te cayó muy bien; see also take for

    b) ( consider) (in imperative) mirar

    take Japan, for example — mira el caso del Japón, por ejemplo

    18)
    a) \<\<steps/measures\>\> tomar; \<\<exercise\>\> hacer*

    to take a walk/a step forward — dar* un paseo/un paso adelante

    b) (supervise, deal with)

    would you take that call, please? — ¿puede atender esa llamada por favor?

    19) ( Educ)
    a) ( teach) (BrE) darle* clase a
    b) ( learn) \<\<subject\>\> estudiar, hacer*; \<\<course\>\> hacer*

    to take an exam — hacer* or dar* or (CS) rendir* or (Méx) tomar un examen, examinarse (Esp)

    20)
    a) ( record) tomar

    we took regular readingstomamos nota de la temperatura (or presión etc) a intervalos regulares

    b) ( write down) \<\<notes\>\> tomar
    21) ( adopt)

    he takes the view that... — opina que..., es de la opinión de que...

    she took an instant dislike to him — le tomó antipatía inmediatamente; see also liking a), offense 2) b), shape I 1) a)


    2.
    vi
    1)
    a) \<\<seed\>\> germinar; \<\<cutting\>\> prender
    b) \<\<dye\>\> agarrar (esp AmL), coger* (esp Esp)
    2) ( receive) recibir

    all you do is take, take, take — no piensas más que en ti

    Phrasal Verbs:

    II
    1) ( Cin) toma f
    2)
    a) ( earnings) ingresos mpl, recaudación f
    b) ( share) parte f; ( commission) comisión f

    English-spanish dictionary > take

  • 16 carraca

    Carraca, esta palabra significa comida, condimentos, conquivus, (cacharros, etc.). Cuando íbamos a llindiar el ganáu disdi ‘l albiar el díe fasta que tapecíe, (cuidar el ganado desde el amanecer hasta el oscurecer) llevábamos la carraca nun cabaxín, zurronacu ou cestacu cualquier, (cabás, zurrón o cualquier otro cesto). Les muyeres baxaben al merquéu ya traíen la carraca pa toa la xemana. (Las mujeres bajaban al mercado y compraban si tenían dinero lo que se necesitase en la casa para toda la semana). Carraca tamén lu ye lu que lus vaqueirus chebaban disdi la teixá pal sou cabanu ou corte de la braña, dunde a lu mexor taben un fatáu de díes xin baxar a l'aldina, per ístu llebaben un carracáu de couxes que ñecexitaben. (Carraca también es lo que los vaqueros llevaban desde casa para sus cabañas del puerto, las morteras o los prados, donde a lo mejor estaban unos días sin bajar a la aldea, por esto subían muchas cosas que necesitaban y no todas eran para comer sino que algunas eran simples cacharros, o humildes mantas. Y carraca hermanos míos, era la que hacía mi madre y todas las vindas de los rojos, cuando todas las semanas iban a visitar a sus maridos a la Cárcel Modelo de Oviedo, como por las demás no puedo hablar, porque yo no sé cómo se arreglaban las pobrecitas, aunque me supongo que muchas hasta pidiendo limosna, sí que lo puedo hacer de mi madre, que todos los martes era el día que tenía de comunicación, y ella nunca sabía si le iba encontrar vivo, porque por aquellos tiempos fechus de llágrimes ya xufriencies, tous lus díes na carxel d'Uviéu achuquinaben cambrionáus enteirus de xóvenes astures y'anxina d’ista maneira tan achuquina, encalducá per prexones xin concencia, nin dinidá nin «Xusticia Humana», fexérun bon amagüestu de toes les xuventúes roxes d'Asturies, ya les pouques que nun achuquinarun llantárunlas nus batallones de trabayadores, dunde munchus morrierun achindi fartus de fames, de llatigazus ya vexaciones, ya lus oitres que xuerti tubieren de golguer pa la sou teixá, fexérunlu mamplenáus d'amollexíes que per mor d'echus tamén fatáus morrieron. Falaba you que carraca yera lu que miou má le chevaba ‘l miou pá tous lus martes a la carxel, que you nun séi lu que yera, perque na nuexa teixá nun había esconxolancia de nagua, peru lu que fora écha llantábalu tou nuna fardelaca, ya colaba na xuntura d'oitres muyeres de l'allina camín d'Uviéu tres ou catru gores endenantes qu’almaneciera, pos teníen qu'espatuxar alrreór de cuarenta quilómetrus andandu ya oitres tantus pa la regolguía, pos entoncenes nun valía faer el auto-stop que güéi se fae, perque tous lus cambriones ya coches cuaxi yeren millitares, y'angunus oitres yeren de lus drechistes, ya lus roxus nun teníamus namái que goxetáus mexeries, ya manegáus de miéu ‘l nuexu hermenu ‘l venceor, perque lus nuexus homes morrieran lluchandu nel frinti, ya lus oitres taben arretrigáus per les cárxeles dunde poucu a poucu lus achuquinaben ou lus esclavizaben nus batallones de trabayaóres, anxina yera que tou Asturies taba xemada de viudes, de vieyus ya de guaxiquinus güerfaninus, que tous nuexóitres, viétchus, muyeres ya nenus de lus roxus, díbamus ser esclavizáus inhumanamente baxu 'n enfernal xugu que nun nus dexaba más llibertá que la que nel xuenu cheldábamus. —Ya n'agora vou xebrame del trabayu d'enfilerar pallabres p'encalducalus cuamigu dientru d’ista hestoria dou tán lus raigones ya l'escola de nuexes costumes ya llingua. TRADUCCIÓN.—Por aquellos tiempos hechos de lágrimas y de grandes sufrimientos, todos los días que el Hacedor alumbraba, en la cárcel de Oviedo asesinaban camiones enteros de jóvenes astures, y así de esta manera tan despiadada y asesina, llevada a cabo por personas sin conciencia, ni dignidad ni ninguna clase de «Justicia Humana», llevaron a término casi el total exterminio de las juventudes rojas de Asturias, y las pocas que no asesinaron, las esclavizaron en los famosos batallones de trabajadores, donde muchos allí murieron hartos de hambre, de vejaciones y latigazos, y los pocos que tuvieron la suerte de volver a sus hogares, lo hicieron llenos de enfermedades que por mor de ellas también murieron bastantes. —Decía yo que carraca también era lo que mi madre le llevaba todos los martes a mi padre a la cárcel, que yo no sé lo que pudiera ser, porque en nuestra casa no había ninguna cosa de nada, pero lo que fuese ella lo metía dentro de una saca y marchaba en unión de otras mujeres de la aldea camino de Oviedo tres o cuatro horas antes que amaneciese, pues tenían que caminar alrededor de cuarenta quilómetros y otros tantos de retorno y todos los hacían andando, pues no servía hacer el auto-stop que hoy se hace, porque todos los camiones y coches casi eran militares, y algunos otros que había eran de los derechistas, pues los izquierdistas no teníamos nada más que grandes cantidades de miseria, así como de miedo a nuestro hermano el vencedor que jamás se portó nada bien con nosotros, porque nuestros hombres habían muerto en el frente, y los otros estaban presos en las cárceles, donde poco a poco les iban asesinando, o los esclavizaban en los campos de concentración o batallones de trabajadores, así era que toda Asturias estaba sembrada de viudas, de viejos y de niños huérfanos, que todos nosotros, viejos, mujeres y niños de las izquierdas, íbamos a ser esclavizados inhumanamente bajo el infernal yugo que no nos dejaba más libertad que la que en el sueño hacíamos. Y ahora me voy alejar del trabajo de poner en orden las palabras en este diccionario, para llevarles conmigo a los lugares donde yo he aprendido la dulce lengua de Asturias, que no es otro lugar que la escuela donde vivían las raíces y costumbres de Nuestro Pueblo, pues no se pueden buscar nuestras falancias en ningún otro lugar ni parte. Por esto les digo ahora, que si yo no hubiese vivido tan simple, sencilla, pobre, miserable, esclavizadora y dentro de la más natural de la «RAIZ ANCESTRAL DE ASTURIAS», ni yo ni nadie podría legarle a mi «AMADA ASTURIAS» ni a sus «HIDALGAS GENTES», la documentación pura, natural y sencilla que pueda tener este diccionario, porque desde estas mis simples líneas y mirándome muy mucho de lo que digo, les afirmo que hay muy poco fiable por no decir nada, escrito de nuestras costumbres y lengua. «DIES D’ENFERNU» (DÍAS DE INFIERNO) —Yera you 'n zaragoletu, 'n guaxiquín, un nenacu, 'n rapacín (un niño de unos ocho años), cundu la ñecexidá más prieta me fexera depriender lu que yera ‘l dollor, la xufriencia, l’inxusticia, lu pior qu'el Home pudiés encaldar d'enría lus sous xemexantes, you yera ún de lus miles d'anxelinus de miou Tierra que diba faer arroxaúra nel vivir d’ enfernu que m’aguardaba. Xin, fatáus de güérfanus lu mesmu que you, que güéi nel díe xuntu con nuexes familias, ente fius, ñetus, ya tou ‘l andecháu de parantela xomus más de la metá de les xentes d'Asturias, peru naquechus tempus d'achuquinus ya inxusticies nun yéramus namái qu'unus guaxiquinus dexamparáus de la man del Faidor ya del Home, ya tous noxóitres tubiemus que catanus el xustentu de fatáus de maneires diferientes, la miou per exemplu fó'ísta. COLOCOUME MIOU Má de cabrieru na teixá d'un amu baldrayu y atuñáu, llabascu y'achuquín tan solu per que me diera de comer ya me vistiera dalgu, peru ‘l condenáu matábame de fame, ya la vestimenta que punxu d'enría ‘l miou llombu conxistía nun calzáu que la metá ‘l tempu espatuxaba con las patas arregañás, apaxiétchau con unus fatucus tous esgacicáus que per tous lus lláus diben les mious carnis al entestate, acaniláes per el callor ya ‘l fríu en tou ‘l tempu. —Tenía yo aproximadamente ocho años de edad cuando me asesinaron a mi padre, y me recuerdo con toda exactitud cómo la ley de aquel tiempo llevó a cabo tan imperdonable, deshumanizante y vandálica felonía. —Nuna nuétche (una noche) llegaron a la casa de unos tíos míos que en mi aldea vivían y donde mis padres y yo nos refugiamos al término de la guerra en Asturias cuatro desalmados, cuatro bandoleros, cuatro inmundicias humanas, que escudados tras de sus armas empuñadas, representaban l'enñordiada Lley (LA SUCIA LEY) que en aquellos tiempos a la Justicia traicionaba, cuento yo, que aquellos cuatro merucus (gusanos), atemorizando e insultando a toda mi familia, detuvieron a mi padre, le amarraron como a la bestia que se lleva al matadero y se lo intentaron llevar de la casa, sin que mis tíos, (y la cosa no era para menos), intentasen pronunciar asustados como se encontraban ni la más mínima palabra de súplica o protesta. Pero mi madre no les secundó, sino que bravamente intentó defender al sou home (a su marido) no sólo con la palabra, que mi madre la tenía d'aguxa lu mesmu qu’un bon obreiru (de afilada lo mismo que un buen aguijón), sino que temerariamente se abalanzó sobre ellos y fuele preciso a uno de aquellos cobardes y desalmados representantes de la deshumanizada ley que corría en aquellos tiempos, de propinarle varios golpes con la pistola, dejándola mal herida y ensangrentada, tirada en el suelo con el conocimiento perdido. Mientras que aquellos bandidos, se llevaban a mi padre sin permitirle que de mi se despidiera, y tan solamente le he podido ver por última vez, tres les rexes de la cárxel d'Uvieu 'n die 'ndenantes que l'achuquinaren. (Detrás de las rejas de la cárcel de Oviedo, un día antes de que le asesinasen). Pronto mi madre y yo, llenos de la más desolante de las tristezas, y vestidos con el traje de las más indigentes miserias y pobrezas, nos marchamos de la casa de mis tíos y nos asentamos en la abandonada, vieja y destartalada casa de mi abuela. Y sin muebles, ni nada, los dos juntos, como grandes e indomables luchadores que hemos sido siempre, dimos comienzo sin desfallecer ni un momento, a la dura lucha por la vida, sin que nadie jamás nos ayudara. Empecé a ganarme la vida como pastor, a la corta edad de que cualquier niño sólo pensaría en jugar, comer cuando tuviese hambre y recibir de continuo montones de caricias y de amor, yo sin embargo, a pesar de no poseer nada de todas estas maravillosas cosas, era en extremo a mi manera feliz. Marchaba todas las mañanas con mi ganado al monte, donde permanecía todo el día, tan sólo con la compañía que me brindaba mi fiel y siempre por mí con cariño recordado Pelayu, que era un perro, de una inteligencia y sentimientos, que más bien que un chuchu (perro), parecía aquel singular animal un ser humano. Luego por las tardes, cuando el sol se escondía por detrás de las altas cumbres, retornaba feliz a la aldea, siempre lleno de contentura, cantando las más de las veces, amenizado por el potente tañir del zumbiétchu (cencerro) que llevaba colgado al cuello el semental del rebaño. Una mañana como tantas otras me encaminé con mi rebaño al monte y seria como a la media tarde cuando a la entrada de una cueva que se asentaba en un lugar casi inaccesible me encontré medio enterrado con las piedras y la escasa tierra que hacían la reducida plataforma de la portada de la caverna, un pequeño aro de oro, yo he tenido por así decirlo desde mi infancia la inmensa suerte de poseer una imaginación tan inmensamente dislocada, que por tal solían decirme mis vecinos, que era yo el rey de las mentiras, así como el más hábil inventor de endemoniados cuentos. El caso era, que aquel misterioso anillo abandonado a tan larga distancia de mi aldea y en lugar tan argutosu (estrecho, alto, inaccesible), hiciéronme presto pensar, que aquella joya no había llegado a tal escondrijo por sí sola, sino que desde luego alguien la había traído. En el momento mi imaginación desbordante de una alegría que no encontraba un fin para frenarla, comenzó a fomentar sin el menor titubeo la fantástica idea de que en el interior de aquella caverna debía de encontrarse un tesoro de preciosas joyas y valorativas monedas, y quién le había ocultado sabe Dios cuando, seguramente habría perdido aquel anillo que por casualidad yo encontrara. Así pues, ya firmemente convencido, adentreme temerariamente sin el menor temor por la angosta cueva con las miras de apoderarme de aquella inmensa riqueza que según mi soñativa imaginación me había hecho comprender que en su interior me estaba aguardando. Pero aquel día no conseguí mi feliz propósito, porque era la caverna más larga de lo que había pensado y la oscuridad que en ella reinaba me hacía ciego de toda luz. Senteme en su entrada muy desilusionado al no poder lograr lo que había soñado, pero pronto mi mente empezó a dibujarme mil dispares tesoros, pues por el rastro que descubriera seguramente que dentro de la gruta se hallaría escondida alguna chalga (tesoro) guardado con toda seguridad por una Xana, Xumiciu, Trasgu o Culiebru (dioses de la Mitología asturiana), pues al decir de el abuelo Nicomedes cuando en las largas veladas de los inviernos y sin jamás interrumpirle con grande contentura le escuchábamos las leyendas, cuentos e historias que él lúcida y socarronamente nos contaba, afirmándonos siempre que eran tan ciertos sus relatos, como que todos habíamos nacido para morir. Y cuando hablaba de las chalgas aseguraba que tal o cual vecino, morador de esta o aquella aldea, se había hecho de la noche a la mañana rico al haber encontrado una chalga. También afirmaba poniéndose muy serio alegando unos razonamientos que convencían, que las montañas que rodeaban nuestra aldea había muchas chalgas escondidas, que fueron sepultadas hacía muchos siglos por los invasores moros, que al ser vencidos por los astures y al no poder huir con tan pesados tesoros, los ocultaban en las montañas con las miras de poder regresar algún día a desenterrarlos. Como cuento, yo en aquellos momentos vivía alborozado, sumergido en una disloca alegría al saberme ya dueño de aquella incontable riqueza, haciendo que mis inocentes ojos sonriesen felices inmersos en la imaginativa dicha de poder muy pronto liberar a mi madre de la pobreza y quitarla del agobiador trabajo que faenaba trabajando en los eros de los vecinos de estrella a estrella por un miserable sueldo andechandu (en cuadrilla) todos los días. Y así pensando todas las dichas que mi infantil mente podía imaginar, rodeado por el sepulcral silencio que envolvía la grandiosidad de las montañas, rasgado de vez en cuando por el potente y agudo graznido que desde los peñascos más inaccesibles, o desde los infinitos espacios donde con majestuosidad planeaban, lanzaban las útres (águilas), que con ojos inquisitivos oteaban con hambrientas intenciones los escabrosos riscos y las empinadas fistietchas (pequeños valles encajonados entre las peñas), con la esperanza achuquinante (asesina) de poder atrapar con la rapidez del rayo, algún recental que se hubiese xebrau (apartado) de su madre. También aquel silencio que invitaba a la meditación era con más continuidad cortado, por el dinámico tañir del zumbiétchu (pequeño cencerro) que colgaba del brioso cuello del macho cabrio, conductor y semental del rebaño. Como cuento, allí permanecía ensimismada mi mente en el soñar despierto, fabricando sin trabas de la misma nada, las más disparatadas y fabulosas dichas, que harían la felicidad de mi madre junto con la mía. Llegó casi sin enterarme el atapecer del día (al oscurecer) y fue entonces cuando desperté con prisa del maravilloso soñar donde vivía, y raudo, con agilidad y destreza que hoy al recordarla me causa dicha, reuní en pocos minutos mi rebaño, ayudado con eficacia por Pelayu, mi fiel, obediente, valiente y amaestrado perro, que no le tenía miedo a nada ni a nadie si exceptuamos al siempre mal intencionado y vigoroso macho semental de la reciétcha que yo allindiaba (ganado menudo que yo cuidaba). Y cuando ya el día agonizaba entre las negras vestimentas de la noche, entré en mi aldea conduciendo orgullosamente mi rebaño. A la entrada del pueblo sentado plácidamente fumándose un cigarro, estaba esperándome mi amo preocupado por mi tardanza y acercándose a mí, con palabras desaforadas e insultantes, a la par que me reprendía con dureza, me preguntaba el por qué me había demorado tanto. No recuerdo lo que le contesté, ni la historia que le largué, lo que si sé, que no se creyó de ella nada, pues todas las gentes que me conocían bien sabían, que yo confundía la verdad con la mentira haciendo con entrambas las más inverosímiles y dislocadas historias. Sin embargo, lo que yo sabía muy bien, era que aquel miserable labriego de mi aldea, que tenía la desgracia de cuidarle sus ganados, por la triste desgracia de una comida infame y peor vestimenta, no le incomodaba en absoluto que yo llegase tarde o que me despeñara desde un serapu (peña) y me escontonara la motchera (rompiera la cabeza), lo único que le preocupaba al condenado, era que llegasen a su teixada (casa) sanos y fartus (hartos) todos sus ganados. Al siguiente día bien de mañana como de continuo hacía, con un poco de sabadiegu (chorizo malo) un cantezu (pedazo) de pan moreno y cuatro manzanas dentro de mi zurrón, salí de mi aldea afaluchandu (arreando) el rebaño, y con aquellas miserables viandas que llevaba en mi morral, tenía que aguantar todo el día en el monte corriendo sin descanso tras aquella veceira (rebaño) de cabras. Lo que no sabía el condenado de mi amo, era que yo siempre que tenía hambre, le ordeñaba sus cabras dentro de una lata que tenía escondida en la montaña, hartándome tanto yo como mi fiel Pelayu de espumosa y fresca leche hasta el golifar (hastiar). Si el bastruya (zafio) de mi amo tan sólo hubiese sospechado que le mucía (ordeñaba) sus cabras todos los días, me hubiera eszarapau (despedazado) mi frágil cuerpo con un mamplén de cibiétchazus (con muchos palos). Espatuxaba (caminaba) yo muy contento aquella mañana, quizás lo hiciera mucho más feliz que nunca, arreaba mi rebaño con desacostumbrada prisa, porque ansias locas tenía de llegar a la montaña, para entrar de nuevo en la misteriosa cueva, pues ahora ya no tendría problemas con la obscuridad que en ella reinaba, ya que conmigo llevaba una caja de cerillas y un pequeño candil que le había arrapiegáu (hurtado, quitado) de la corte (cuadra, establo) a mi amo, y con aquella luz, sería capaz de bajar hasta las mismas entrañas de la tierra, si a tal lugar la caverna se extendiese. Aquella noche había dormido poco y soñado mucho, tanto despierto como dentro del desvelado sueño, y tanto de una manera como de la otra, siempre llegaba a la conclusión, de que dentro de aquella para mi misteriosa gruta se ocultaba una fabulosa chalga de la que iba ser yo su señor y dueño, y cuando tal me sucediese, ya no sería yo más criado de ningún rapiegu (zorro) amo, ni tampoco a mi querida madre se le encallecerían jamás las manos, efectuando esclavizantes trabajos, nunca para el prójimo bien servidos y siempre por él peor pagados, ni se partiría sus costillas refrescándose el cansancio en su propio sudor por las fincas de nuestros vecinos, por donde se arreventaba todos los días del año, por la mezquina soldada de una fuente no muy grande de harina, un cesto de patatas, o cualquier otra vianda que mitigase el enorme fantasma del hambre, que desde el fin de la guerra se había enseñoreado de nuestro indigente char (lar), que nos obligaba despiadadamente a unos ayunos tan sumamente raquíticos, que el día que comíamos algo en traza (algo mas), tal parecía que habíamos cometido un grave pecado. Cuando yo fuese dueño de aquel tesoro, (abanzaba seguido de Pelayu arreando con prisa los ganados camino de la argutosa «abrupta» montaña, a la par que imaginativamente iba pensando), compraremos una casa decente, buenas fincas y mejores ganados, y entonces nuestros vecinos nos mirarán con respeto, y no nos tratarán con el menosprecio y la esclavitud a que ahora nos someten. Llegué al fin hasta el lugar que por costumbre tenía de enveredar el ganado para que a su aire subiesen guareciendu (pastiando) como siempre hacían hasta llegar al final de la tarde que era cuando el rebaño solía alcanzar lo más alto de la montaña. Pero aquel día no seguí yo al redil como siempre hacía, sino que me adelante a él corriendo sin el menor cansancio laderas arriba, hasta que por fin sudoroso y galopante en la alegría llegué a la vecindad de la caverna. Pude comprobar sonriente a la par que cariñosamente acariciaba a Pelayu, cómo éste me miraba contrariado al ver que yo por primera vez había cambiado todos mis cotidianos hábitos. Ya que siempre nada más llegar al monte y dejar a las cabras a su albedrío pastiando, nos sentábamos en el lugar acostumbrado, y zampábamos sin pérdida de tiempo a partes iguales como buenos compañeros, la miserable comida que nos había servido nuestro amo. Después jugábamos incansablemente en mil dispares entretenimientos hasta quedarnos rendidos, y muchas veces tras de nuestros juegos, los dos juntos abrazados nos quedábamos profundamente dormidos y al despertarnos sino avistábamos el rebaño, corríamos alocados por la preocupación, por entre los abruptos riscos, y las espinosas malezas hasta lograr encontrarlo. Después otra vez gozosos retornábamos a nuestros juegos, o yo me quedaba mirando a las montañas ensimismado pensando, mientras que Pelayu se entretenía cazando grillos, u otros insectos, y otras veces con sus blancos y poderosos colmillos recorría con rabia su pelambrudo cuerpo, diezmando la cabanada (rebaño) de pulgas y otros parásitos que con su sangre se alimentaban. Como cuento, aquella mañana mi fiel Pelayu me miraba preocupado, pudiendo yo observar en sus vivarachos, picarescos e inteligentes ojos, una recriminación que me estaba haciendo, por su forma de ponerme sus fuertes patas en mi pecho, a la vez que me lamía entre pequeños y cariñosos ladridos mi rostro. Si con sus ladridos pudiese hablar mi lenguaje, seguramente que me diría. —No seas un iluso soñador, mi más querido y preciado compañero, no llegues con tu fantástico pensamiento hasta el extremo de acariciar ni tan siquiera cuanto te has imaginado. Comámonos con la alegría de que hacemos gala todos los días, esa mezquina comida que nos da nuestro despreciable amo, y juguemos con la inocente felicidad de siempre, ya que éste será el más grande tesoro que jamás podrás superar en tu vida. ¿Dónde podrás hallar una riqueza que se pueda comparar a la natural y sencilla felicidad que hoy gozas, aunque ésta se haga su camino dentro de la gran pobreza que te acompaña? Pero hoy yo sé fijamente, que aunque mi perro pudiese hablar, haciendo que en tal momento me asustase al presenciar tan grande milagro, y me dijese que no entrase en la cueva, porque lo que dentro de ella iba a encontrar sería mi propia muerte, la verdad es, que ni al mismo Faidor (Dios) en aquellos momentos yo no obedecería, y así de resuelto, encendí el candil, y sin el menor asomo de miedo, ya que la ilusión y la alegría que poblaban mi espíritu en aquel encaldar (hacer) eran tan inmensos, que empequeñecían hasta el ignoro cualquier otro sentimiento. Adentreme en la cueva que era iluminada tenuemente con la pobre luz que el candil despedía, siempre acompañado de Pelayu que tras de mí, el muy tuno de mi aventura se reía, no era larga la caverna, pues a treinta metros no alcanzaría, y cuando llegué al final, no encontré ni las Xanas, ni los Trasgus ni Xumicius, ni la chalga, preciado tesoro que yo perseguía, sólo había muchos cascos de avellanas y de nueces, algunas latas de conservas ya vacías, unos trapos manchados de sangre, unas mantas viejas y apoyadas en la rocosa y húmeda pared de la cueva, había varias armas de fuego que pronto me hicieron olvidar la riqueza que en un principio había imaginado que allí me aguardaría. Por primera vez en mi vida iba a tener juguetes, auténticos juguetes de verdad de los que usaban los hombres para asesinarse vilmente al igual que hacen los lobos cuando por su cuenta cogen un apacible rebano de ovejas. Dejé el candil en el suelo y elegí entre todas aquellas armas una brillante escopeta, lleno de contentura me senté encima de aquellas mantas y empecé a maniobrar con aquel peligroso juguete, yo sabía cómo se manejaba supuesto que mi amo tenía una escopeta muy parecida y le había visto limpiarla y cazar con ella algunas veces, durante algún tiempo estuve jugando con ella, de una canana que allí había saqué dos cartuchos que metía y sacaba dentro de su recámara, yo me creía en aquellos mis felices instantes el más grande cazador del universo. Pelayu que ya se había cansado de husmear por todas las partes y no habiendo encontrado nada donde llancái el diente (hincar) se tumbó en el suelo frente a mi mirándome sonriente y burlonamente, (porque aunque ustedes no lo crean, yo sé que los chuchos saben sonreir). Enojeme de Pelayu al ver como tan descaradamente se mofaba de mí, por eso encañonele con la escopeta con ánimo de amenazarle, pero cambió Pelayu de gesto rápidamente, levantose con rapidez del lugar donde estaba achucáu (costado), enseñome los clientes ladrándome muy enfadado y a la velocidad del rayo salió de la cueva, quizás porque el inteligente animal presentía, de que alguna desgracia iba a lleldar (hacer) yo con aquel mortífero artefacto, y no quería ser él quien primeramente la recibiese en su cuerpo. Aun permanecí algún tiempo en la gruta jugando a mi manera con las armas, y solamente cuando el candil por su guiños me hizo comprender que su luz ya se le estaba escosando (terminando), salí de la caverna con la escopeta en una mano, dos cartuchos en su recámara y el candil en la otra. En el exterior Pelayu correteaba detrás de los grillos y las camporinas (mariposas) al parecer ya libre de todo enfado. Ya cansado de jugar dejé la escopeta en el suelo y senteme tranquilamente al lado del zurrón, y en cuanto mi perro vio que ya había abandonado el arma, vino corriendo hacia mí, moviendo la cola y sonriéndome amigablemente. Allá abajo en la mitad del valle pude ver a mi rebaño cómo subía espenandu (comiendo) los pochitcus (enanas encinas), y yo de nuevo me volví a sentir feliz y contento a pesar de no encontrar la chalga que tanto con su riqueza había soñado e ideado. Comimos a hora desacostumbrada mi perro y yo aquella pobreza de comida, y tras de jugar un rato, él se quedó adormilado y yo comencé a pensar de quién serían aquellas armas. No me cabía la menor duda de que aquel arsenal de armas debía de ser de los fugáus (huidos), seguramente que eran de aquellos cuatro rapazones (mozos) que se entregaran a los soldados que estaban destacados en mi aldea. Yo los había visto en el cuartel que los militares tenían que era en la escuela de mi aldea, un amplio edificio que fuera regalado a la parroquia por unos indianos del chugar (lugar) que retornaran de las américas con la corexa betchá de cuartus (con la cartera llena de dineros). Recuerdo que aquel día que yo los vi, un soldado que de seguro sería el barbero, les estaba cortando el abundante pelo que lucían, y uno de los rapazus le dijo sonrientemente al militar. ¡No hace falta que te molestes mucho camarada, pues cuando un día de estos nos trasladeís a la cárcel de Oviedo, allí lo más seguro es que nos rebanen el pescuezo! EL MACHO CABRÍO Güelgu coyer el filu dóu d'endenantes m'enduébitchaba algamiandu na miou motchera alcuerdancies de cundu you yera guaxe, ya comu tóus non se puén cuntar per filera, per ísu xebreme d'aquín, pa dir p'acuchá, perque toes les couxes tienen la sou xaceda, ya non la quixéramus cataye nuexotrus. (Volviendo coger el hilo de los aconteceres que anteriormente en mi cerebro se barajaban dentro de las añoranzas de mi niñez, y como todos estos acaeceres no se pueden relatar en hilera, por eso me marché de éste, para ir al de más allá, que es de donde vengo ahora, porque todas las cosas tienen su propia postura, y no la que quisiéramos darle nosotros). Y aunque parecía que me había perdido por estar tan llargu lonxe (tan largo lejos) la verdad es que yo no pierdo el tiempo adornando los hechos que no deben de ser adornados, nin fiéndume en xebraures que van esfaese 'n probeces, perque 'l que non ye llicenciáu 'n filloxofía e lletres, non pué faer munches froritures con les pallabres nin les lletres, ya per ístu, tien que encaldase 'n aforrador d'istus dellicáus y'artifixusus monumentus, perque si lus mesmus que güéi día que lus manexan y'atreinan, la metá de les veces non xapien lu que falen, ya llanquen el focicu fasta les urées en telares de Pachu 'l Xabadiegu betcháus de poxa y'escosáus del granu que ye pelu que tóus muramus nista engochá vida, ¿qué fairé you que 'deprendí namái que tres meses nuna escola pública? (Ni me hondeo en deserciones que se deshagan en pobrezas, porque quienes no son licenciados en filosofía y letras, no pueden hacer muchas florituras con las palabras y las letras, y por esta razón, tienen que hacerse ahorrativos de estos delicados y artificiosos monumentos, porque si los mismos que hoy en día los manejan y cuidan, la mitad de las veces no saben muy bien ni la mitad de lo que escriben, ni otra pareja parte de lo que hablan, y meten por estos menesteres el hocico hasta las orejas, en cuestiones que los imposibilitan para después resolverlas, y si se aproximan a este nivelamiento, lo hacen sembrando una hierba productora de mermado grano, que es el punto primordial que todos intentamos recoger en esta cerda vida. Como cuento, si estos señores eruditos en estas materias se equivocan ¿qué puedo hacer yo, ¡pobre de mí!, que tan solamente he tenido la suerte de ir al colegio público tan sólo tres meses?). Cuento yo que me hallaba en aquellos mis infantiles pensares intentando saber a qué huidos pertenecían aquellas armas, y así dejé tal perder el mucho tiempo que me sobraba, cuando mis ojos retrataron el gran combate que a baja altura, muy por debajo de donde yo me encontraba, sostenían tres cuervos, que despiadada y valientemente le atacaban a un águila real, y ésta piando quizás por el dolor que le inferían los efectivos picotazos de los cuervos, o tal vez en su lenguaje maldiciéndoles llena de rabia por el no poder repeler el ataque de que era objeto. No podía defenderse de sus tenaces atacantes, porque todo su cuerpo en gran tensión estaba, ya que al volar tan bajo, todas sus enormes energías las precisaba para mover sin el menor descanso sus grandes alas, con el apremiante fin de salir de aquel espacio que al parecer pertenecía a los belicosos cuervos, que con ardorosa valentía y enquina ofensiva, disputaban tal natural privilegio, a las mismas soberanas de los cielos. Había yo presenciado muchas veces batallas entre las águilas y los cuervos, y siempre éstos las perseguían atacándoles por su parte posterior, hasta la altura donde el águila ya no necesitase mover sus alas para sostenerse, cuando esto sucedía, los cuervos precipitadamente abandonaban el combate, porque ellos sabían, que donde el águila pudiese planear, todo animal viviente que se acercara, encontraría entre sus poderosas garras una rápida muerte. Queriendo yo saber como es natural el por qué los cuervos atacaban a las águilas, un día que cuidando sus cabras junto a mí estaba un paisano llamado Máximo, que por apodo se le llamaba el «Puchegu», porque tenía tantas razones en sus hablares como palabras por su boca se alumbraran, a pesar de que el Puchegu no sabía leer ni escribir, sabía de cuentos más que el mismísimo Quevedo, e igual hacía cuando se le necesitaba de veterinario que de médico, atinaba casi siempre cuando iba a llover o hacer buen tiempo, en fin, que era Máximu el Puchegu en todas aquellas aldeas de mis amores, una Enciclopedia que aventajaría en mucho a todas las que en nuestros días nos sirven las grandes editoriales, industriadas por hombres estudiosos de las ciencias. Empezó mi amigo el Puchegu explicándome, que son los cuervos de las abruptosas montañas más bregáus (valientes) que los que moran en las valladas o pequeñas lomas, y todo porque la escasez de alimentos en las rocosas cumbres, es muy inferior a los que existen en los valles o montículos, y así como a los hombres la abundancia los hace temerosos y a veces hasta pusilánimes, y la necesidad o privaciones los vuelve por ley de vida temerarios y osados, en los animales ocurre en igual medida lo mismo, así pues, el cuervo defiende su pitanza no permitiendo que las águilas cacen a menor altura que la que les pertenece, y si desde tal situación descubren una pieza, y bajan con su endemoniado vuelo de alas plegadas la apresan y luego vuelven a elevarse al lugar que les corresponde, los cuervos no osarán ni tan siquiera molestarlas, pero si por el contrario descienden para dedicarse a cazar desde el lugar que no les pertenece, entonces los cuervos las atacan con verdadera saña y valentía y siempre logran hacerlas ascender hasta la posición que ellos consideran justa. Esto es así, porque desde tal altura las águilas sólo pueden divisar en tierra una pieza que ellos no cazan nunca, como puede ser un conejo, una pequeña res, un zorro, y hasta inclusive el mismo perro que con el pastor cuida el rebano, y también se han dado casos en que las águilas hasta han cazado un lobo, y con él entre sus garras han subido hasta sus utreras (nidos) donde le devoraban con la misma satisfacción que pudieran hacer cuando se afestinaban con las tiernas carnes de un inocente corderillo. Si las águilas pudiesen volar más bajo sin ser por los cuervos molestadas, también podrían cazar con gran facilidad, lagartos, culebras, etc., etc., y es ésta precisamente la comida que el cuervo defiende, por eso ataca al águila cuando ésta intenta apoderarse de la que él cree que es su exclusiva pertenencia. Terminó el águila al fin tras el ardoroso acoso a que la sometieron los cuervos de subir hasta la altura que ellos consideraron lícita, y rápidamente éstos plegando sus alas la abandonaron y en vertiginoso vuelo buscaron el abrigo de los arbustos de sus montañas. Terminó para mí aquel día el maravilloso espectáculo que la soberana del cielo y los bravos cuervos me habían ofrecido, y fue entonces cuando me incorporé del lugar donde me hallaba sentado, para mirar a mis cabras que guarecían (pastiaban) por encima de donde yo estaba a la corta distancia de unos cincuenta metros, lo primero que mis ojos retrataron fue el orgulloso y antipático macho cabrío, que empericotáu (subido) en un cuetaron (peñasco) a la par que espenucaba (arrancaba) las fuéas d'un pótchiscu (hojas de una enana encina), mientras que las enguyía, parecíame a mí que me estaba mirando desafiadora y despreciativamente, con sus grandes y retorcidos cuernos, su larga perilla y enorme cencerro, se me representaba como el diablo que sonriéndose ladinamente se guasaba de mi humilde persona, a la par que de mi buen Pelayu, pues a entrambos y dos el condenado nos había hecho correr infinidad de veces, por eso, tanto Pelayu como yo siempre que teníamos ocasión y traicioneramente, él le mordía sañudamente en sus cadríles (patas) y yo le atizaba barganazus (estacazos) y pedradas donde mejor encaldase (terciase). Ocurriósele a mi mente en aquellos momentos el darle un buen susto a aquel demonio con cuernos y cencerro, por eso así la escopeta con determinación, y cargada como se encontraba con dos cartuchos, apunté por debajo de donde él se hallaba con el firme propósito de tan sólo darle un susto que no olvidase en su vida, y ya sonriéndome adelantadamente por el resultado de la idea que sin más pérdida de tiempo iba llevar a la práctica, apreté los gatillos de la escopeta, y una doble y potente explosión originose que dio conmigo en el suelo por la fuerte sacudida que el arma emburrióu (empujó) con dolor en mi cuerpo. Pero escosóseme d'afechu (marchóseme del todo) tal dolor, cuando entre el repilar (ecos) de la montaña por la explosión, sentí al macho cabrío lanzar al viento grandes berridas, que hiciéronme con preocupada prontitud deducir, que aquel demonio odioso no se quejaba por el susto que pudiera recibir, sino por la perdigonada que sin yo proponérmelo le había albergado en su pelambroso y maloliente cuerpo, levanteme sin demora del pedregoso lecho donde la escopeta con su duro empujón me había acostado, y aún tuve tiempo de ver cómo el semental de mi rebano rodaba por entre los cuetus del xerrapeiru (peñas de la sierra) infiriéndose más heridas en su cuerpo que las que yo por equivocación con los dos disparos le había inferido, siendo quizás su muerte no la perdigonada que le había desequilibrado, sino los argutoxus cuetus (agudos peñascos) que cual cuchillos al rodar su pesado cuerpo por entre ellos le apuñalaban mortíferamente, por eso al detenerse en su poleamientu (rodar) detrás de un pótchiscu (encina) que encontró en su paso, dejó de berrar en el instante, que su vigoroso cuerpo perdiera la vida. Fuime yo corriendo acompañado de Pelayu que me ganó la palma en la carrera, hasta el lugar de aquel desgraciado suceso, y cuando llegué donde el chivo estingarráu (tirado, acostado) ya no contaba como enemigo vivo, vi cómo a torrentes se desangraba, a la par que Pelayu con su nutritiva sangre se fartaba (hartaba). Pensé yo con gran temor cómo decirle a mi amo lo que había pasado, él que sentía por su chivo un orgullo y continuo ponderado casi desmedido, pues siempre que la ocasión se le brindaba cuando con sus vecinos dialogaba, soliales afarrucado (faroleándose, chuleándose) decir, que no había en toda la comarca un macho cabrío que ni con mucho en raza y estatura, se le pudiese parecer al suyo. Era ya casi la hora de afalar (retornar arreando el ganado para casa) cuando se me ocurrió la idea de decirle a mi amo que el chivo por si sólo se había despeñado, así que guardé la escopeta en la cueva y apresuradamente yo temeroso y preocupado y Pelayu contento por hallarse harto, reunimos el rebaño y nos encaminamos hacia la aldea, parecía que hasta las mismas cabras que en otras ocasiones se mostraban rebeldes y saltarinas, aquel desdichado día caminaban cabizbajas y avizorantes, observando en todas las direcciones con pronunciosa alteración, buscando aquel macho cabrío que las dirigía y dominaba con su orgullosa presencia, haciéndose notar en todo momento, por el continuo tañir de su zumbiétchu (cencerro), que por primera vez en el rebaño no se sentía el caidonante ruxíu (dirigente sonido). Pienso yo que solo contento caminaba vigilante mi fiel Pelayu, porque ya nadie en el rebaño se atrevía a discutirle sus ladridos o frágiles mordiscos, cuando por orden mía a las cabras con eficiencia les infería. Más sin embargo yo, al igual que a mis cabras, algo me tenía también apresado, algo extraño para mí, por primera vez a mi espíritu esclavizaba, que ni era tristeza ni pena, pero sí era miedo y grande desesperanza. Siempre que retornaba con mi rebaño a la aldea, cuando en las atardecidas la montaña abandonaba, mi corazón ameruxáu d'allegría (rebosante de alegría) a mi garganta un torrente de cante le rogaba, y ésta inocente y falta de todo perjuicio, sintiéndose tan dichosa como los mismos celestiales ángeles, cantaba recias asturianadas, mientras que todo mi ente, afanosamente afalaba (arreaba) las cabras. Quizás cantara yo aquellas horas con más gracia que en todo el día por alegre que fuera y pudiera tener, porque por así decirlo me acercaba al sencillo y noble vivir de las gentes de mi aldea, pues diez o doce horas en la continua soledad que en las montañas me acompañaba, para un rapacín como yo era, eran muchas horas desamparado de la comunidad humana, y sobre manera yo, que con ser mi cuerpo ágil y fuerte hasta casi rayar en el desuso, empequeñecido se quedaba si le comparaba con mi espíritu tan ensoñador e imaginativo, que todas las cosas al engrandecerlas confundía, menos el miserable pan de la maxera (artesa) que mi amo me entregaba, que a pesar de ser tan escaso, jamás supe imaginar nada para engrandecerle. Estaba mi amo a la entrada de la aldea esperándome como siempre hacía para ayudarme a xebrar el rebaño, ya que como eran tantas cabras, no cogían todas en la misma corte (establo), y había que llevar parte de ellas a otra cortexa (cuadra pequeña) que estaba en la parte opuesta de la aldea. Entretenía siempre su espera el condenado de mi amo, hablando con un artesano del lugar, que se dedicaba a la fabricación de yugos y madreñas, que tenía su taller montado debajo de un hórreo, que estaba asentado a la salida de la aldea, mismamente en la desembocadura del pedregoso y empinado sendero que venía de la montaña. Desde tal lugar él sentía con antelación el potente tañir del zumbiérchu (cencerro) que ximielgaba (movía) con fuerza y hasta con orgullo el estupendo semental de su rebaño, entonces él liquidaba por el momento con el madreñeiru la conversación que estuviesen embargando, y dedicaba toda su atención a su rebano, observando con avarienta atención, en el propiar si sus ganados venían fartus óu famientus (hartos o hambrientos), o si alguna de sus cabras venía coxa (coja) por mor de haberle caído una piedra o cualquier otro accidente que hubiera acaecido, como solía ser normal algunas veces. Pero aquel inolvidable para mi atapecer (atardecer) vio antes sus cabras que escuchara el ya inexistente zumbiétchu, por eso con su vozarrón de trueno, y como una centella por mí temido, me preguntó a la distancia de una piedra lanzada cuesta abajo: —¿Qué fói lu que pasóu Xulín...? —¿El chivu perdiu 'l mayuelu...? —Quería decirme, que si el cencerro que llevaba su chivo, había perdido el majuelo, o pequeño péndulo que lleva dentro el cencerro. —Esto también era frecuente que sucediese. Contestele yo desde aquella altura con mucho menos miedo que si me encontrase ante su presencia, diciéndole que el chivo se había despeñado, y arriba en la montaña se encontraba muerto. Estas mis palabras que en el viento camino de la aldea mi voz empujó con fuerza, fueron escuchadas por mi amo que se encaricotóu (encendió) en una rabiosa tristeza, que si pudiese desahogarla, seguro que en mi persona haría él su complacencia. También la desgracia del chivo, que por mí a voces era anunciada, fue oída por algunos otros vecinos a parte del madreñeiru, y como aquel semental de macho cabrío había sido siempre tan aponderado e idolatrado por el babayu (bocazas, charlatán) de mi amo, que con su dichoso cabrón los vecinos de la aldea ya habían pescado la costumbre de decir siempre que alguien ponderaba una cosa, ¡non si paezme a mín, que moren más castrones que Manín na nuesa aldea! Bueno pues como estoy contando, todo el lugar en pocos minutos se había enterado y en parte congregado a la salida del camino que bajaba de la montaña, ya que la muerte de aquel chivo que había ya dejado entre ellos la ya dicha cantinela, les había algunos los más envidiosos y vengatibles alegrado, y a los otros los más sentimentales y nobles les entristecía la muerte de tan comentado castrón. (También se suele llamar castrones a los chivos muy grandes). Al fin entré yo en la aldea quizás con el mayor recibimiento que jamás a nadie le hicieran, y todos atropelladamente me preguntaban lo que con el dichoso castrón me había sucedido, y yo les repetía a la par que intentaba xebrar las cabras para llevarlas a sus respectivas cuadras, que se había despeñado y que todo descuatramindáu (deshecho, desarmado) se quedara en la montaña. Un ratiquín (un tiempo) más tarde, y ya siendo casi la oscurecida, tres vecinos del lugar haciendo cuadrilla con mi amo, caminaban en pos de Pelayu y mía, otra vez camino de la montaña, para enseñarles donde estaba estrapayáu (aplastado) el chivo, con el propósito de bajarle para casa, con el fin de aprovechar su piel y carnes, que serían curadas bajo las barras del xardu (secadero) una estupendísima cecina. Llegamos a la postre ya con la noche tan negra como la boca de el lobo, al xeitu (sitio) donde el chivo fechu 'n chaceiru (hecho un deshecho) ya en el frío de la muerte sin despertarse dormía, tanto Manín que yera mi amo, como los tres vecinos que le hacían compañía, sudorosos y respirando medio ahogados por el tremendo esfuerzo que suponía subir con tanta rapidez hasta tamaña altura, sin perder un momento amarraron el animal por las cuatro patas juntas haciendo cucara (en montón, juntándolas todas) con una cuerda que para tal menester ya traían, y colgándolas de un fuerte y largo palo del que también venían poseídos, echáronselo al hombro entre dos, y con menor rapidez y mayor precaución, relevándose entre ellos conseguimos llegar sin novedad a la aldea. A pesar de ser casi la media noche, aun había algunos vecinos en reunión dentro de al parecer amena charla que quizás tuviese mucho que ver con el castrón, Manín y con mi desventurada persona, esperándonos en el lugar donde el madreñeiru trabajaba. Entramos todos en procesión rumorosa en la corralada de la casa de Manín, detrás del cabrón que colgado del baral sofitado en los hombros de dos vecinos se xiringaba (balanceaba), vigilado siempre con sonrisa ladina por mi fiel Pelayu, que comprendía que al no tardar, iba a saciarse hasta el no poder manducar más, con los rojos hígados de quien en vida, le hubiera hecho correr con cierto temor con el rabo entre sus piernas. Mientras que mi amo y sus serviciales vecinos se disponían a desfoyar (desollar) colgado de unos garfios que había debajo del hórreo al desgraciado chivo, la muyer (mujer) de Manín sin parar de condolerse, y hasta inclusive queriendo a mi endilgarme parte de la culpa, me dio de cenar una escudilla de farines (harina de maíz cocida) con una taza de leche de cabra, porque la leche de las vacas la tomaban ellos y la que sobraba la hacían en manteca, que tampoco yo nunca la probaba. Por primera vez no se hallaba sentado a mi lado sacando la lengua y relamiéndose, mirándome con sus ojos inteligentes en espera que yo le tirase delante de sus narices una cucharada de mi comida a mi fiel Pelayu, pues él sabía que al lado del castrón, tenía una fiesta grande con sobrada pitanza. Comía yo vorazmente aquellas puliendras (farinas), a tan desusada hora de la noche, sin que mi mente de pensar cesara, y antes de terminar mi miserable cena, una luz que me llenó de cierto temor en mi cerebro escendiose, para decirme con su claridad, que no iba a transcurrir mucho tiempo antes de descubrirse mi mentira, porque al esmianaye 'l pelleyu (quitarle el pellejo) al castrón, le encontrarían incrustadas en su cuerpo las postas que le habían matado, y me interrogarían sobre tal suceso, siendo yo al momento un cómplice y encubridor de la muerte del condenado cabrón, que según parecía me iba a dar guerra hasta después de ser muerto. Seguramente querrían saber el por qué les había mentido, haciéndoles creer que se despeñara, cuando a la prueba estaba que fuera abatido por un tremendo pistoletazo. Bajé después de cenar a la corralada donde los hombres andaban a vueltas en la desfoyadura del castrón, a la luz de un par de candiles de carburo y no llevarían un cuarto de hora reparándoles en su circunstancial oficio de carniceros, cuando Antonón el de la Cuandia dijo sorprendido mirando para mi amo que le alumbraba con el candil en la mano para que los otros vieran mejor en la faena que encalducaban (hacían). ¡Ah Manín, isti castrón non morrióu comu diz el tou criadín despeñáu, pos tién ente 'l coración ya lus polmanes un manegáu de postes llancades, asina que si quiés saber quién l'achuquinóu, pregúntaye 'l tou rapazacu, lu que axucedióu! ¿Qué ye lu que me tas diciendu...? ¿Quién diañus diba pegái 'n tiru 'l miou cabrón ? Antonón arrabucandu d'ente les asaures del chivu cuatru ou cincu postes que yeren de grandies comu arbeyinus rancuayus, díxole 'l miou amu metiénduyes per dellantri 'l focicu: ¡Mira Manín, ístu fói lu qu'achuquinóu 'l tou chivu! (Ah Manín, este cabrón no murió despeñado como dice tu criado, pues tiene entre el corazón y los pulmones un cesto de postas plantadas, así que si quieres saber quién le asesinó, pregúntale a tu muchacho lo que sucedió). (¿Qué es lo que me estás diciendo? ¿Quién demonios le iba a pegar un tiro a mi cabrón?). (Antonón arrancando de entre las asaduras del chivo cuatro o cinco postas que eran de grandes como pequeños guisantes, le dijo al mi amo mostrándoselas por delante de su hocico: ¡Mira Manín, esto ha sido lo que asesinó a tu chivo!). Hallábame yo detrás de ellos a media penumbra, por eso no pudieron ver cómo todo mi cuerpo temblaba, y mis mexiétchas (mejillas) se encendían como las mismas brasas cuando el viento las apuxa (atiza). Quizás si fuese a pleno día, me hubiesen sacado la verdad al descubrir yo mismo por mis síntomas externos la mentira, pero la noche, encubridora de toda claridad que profané sus negras vestiduras, me ayudó a ser firme e inamovible de mi primera mentira. Convencido mi amo de que le había engañado, acercose a mí con el candil en una mano, y llena su despreciable alma de ira, y enloquecida venganza, con la otra su mano, atizome un fatáu de morráes (varias galletas, tortas, guantazos) que dieron con mi cuerpo en el suelo, y antes de que yo pudiese huir del peligro que me rodeaba, levantome del suelo con la misma mano que tan vilmente me castigara, y a la par que alumbraba mi rostro donde la abundante sangre que manaba de mi nariz lo embadurnaba, me dijo mirándome con sus ojillos de bracu (cerdo) donde la maligua ira en un brillo salvaje se enseñoreaba: ¡Ahora mismo me vas a decir hijo de perra y de republicano asesino, que el día que asesinaron a tu padre que era lo mismo que tu un embustero y un bandido, te tenían que haber envenenado a ti, para que no pudieses hacer el mismo mal que hizo tu condenado padre, vamos, dime quién fue el que disparó contra mi chivo, dímelo pronto o terminaré contigo! Y al tenor que esto me estaba diciendo, su dura mano caía una y otra vez sobre mi rostro, y fue entonces cuando aquellos hombres de entre sus manos me arrancaron, pues al no hacerlo, quizás aquella bestia humana, que había luchado en defensa de la (PAZ DE ESPAÑA) fácil me hubiera asesinado, como seguramente acostumbrado debía de estarlo, al haber practicado tal demoníaco proceder, con otros indefensos inocentes, de los miles que asesinados fueron en Nuestra Patria, por cobardes, dañinos y miserables hombres, como lo era mi despreciable amo. Fue curado con agua fresca mi amoratado y sangrante rostro por Antonón de la Cuandia, que me aconsejaba cariñosamente, les dijese lo que con el cabrón me había en la montaña sucedido, y que no tuviera ningún miedo de contar la verdad que se buscaba, pues ella misma me protegería de quien me hubiera amedrantado para que no le delatara. Cuéntanos hijo si fueron los huidos quienes al chivo le dispararon, ya que nadie más que ellos pudo hacer tal cosa, y ten presente que si no nos lo dices ahora, mañana vendrán los guardias y ya verás cómo con ellos no puedes seguir negando. Díjele a Antonón el de la Cuandia, que yo estaba dormido, y que me desperté cuando sentí al cabrón bramar desesperado al tenor que bajaba rodando por entre los peñascos, siendo aquello todo cuanto yo había visto y oído. Volvió otra vez ya más sosegado mi amo a insultarme y amenazarme, y a la postre me ordenó que abandonara su casa, pues él no fartaba bribones que lejos de cuidar su rebaño, permitían que personas tan canallas como yo lo era se lo asesinaran. Marcheme de aquella casa de noche, maltrecho mi cuerpo y deshecha de sufrimientos mi infantil alma, sin más pertrechos que los que llevaba a costillas, que eran los únicos que poseía, y que constaban de un mono de caqui hecho de la guerrera de un soldado, con más remiendinos que de plumas tiene una gallina y de todos los colores que imaginarse puede, calzado con unas alpargatas de esparto donde los calcaños se asentaban en el suelo y los dedos lo mismo hacían por no quedar de las alpargatas nada más que la parte del centro. Por primera vez desde hacía varios meses que Pelayu era o mejor dicho había sido compañero inseparable de hambres y fatigas, de juegos y caricias, de largas soledades entre ambos repartidas, por primera vez digo, mi fiel compañero ya no me seguía, me traicionaba el muy ladino por unas piltrafas que de vez en cuando aquellos hombres que carniceraban en el cabrón, le arrojaban en el empolvado suelo de la corralada, para él valía en aquellos momentos más la asquerosa pitanza, que todo el cariño que yo pudiera brindarle, ya no se recordaba el muy desagradecido de que yo repartía con él a partes iguales la escasa comida que para mi sólo me entregaba el llabascón (cerdo grande) de mi amo, en una palabra, Pelayu era un desagradecido y egoísta, propiedad que en mayor o menor cuantía, va fusionada en el instinto de todo ser mamífero de la Tierra. Llegué aquella primera noche de mi vida, que había sido maltratado, insultado, golpeado, pisoteado, arrastrado y ofendido a tan gran profundidad y altura, que dudo que a mis años en todo el mundo, a nadie le hubiera sucedido tan inhumana atrocidad, cuento yo, que hice mi entrada en la casa de mi madre, que en la sazón se encontraba trabajando en una alejada aldea, en el caserío de otra viuda que su marido había sido asesinado en el cementerio de San Salvador de Oviedo la misma noche y en el mismo paredón que fusilaran a mi padre, así pues, hallábame yo sólo en casa y eso enormemente en aquellos momentos me alegraba, pues si mi madre hubiera estado en la casa, le haría sufrir aviñonándome yo de pena, y quizás ocurriesen peores cosas, ya que mi madre era, y aun sigue siendo, y Dios me la conserve muchos años, pues fue lo mejor y lo único que he tenido en mi existencia, mujer de duro carácter, intrépida y valiente hasta no tener el más pequeño temor, de pelearse ella sólo contra todos los moradores de la aldea. ¡Cómo mi madre, nacen en un siglo pocas mujeres! Al día siguiente que era domingo, y por tener en la parroquia a que pertenecía mi aldea, un cura que para demonio había nacido, ya que el muy condenado había conseguido de las autoridades una ley, que no se quién se la había fabricado, pero el caso es que existía, y condenaba a todos los vecinos a oír la Santa Misa, y a no trabajar ni en las tierras, ni en los prados, ni en nada, bajo pena de una multa que la ley considerara justa por ser injusta. Como yo ya no tenía trabajo, pues cuidar los ganados estaba permitido, y aquel gochu de mi antiguo amo desde aquel día tendría que hacer el trabajo que como un miserable esclavo yo le hacía, me levanté tarde del único xergón de fuéa (jergón de hoja) que en la casa había, que lo había industriado de unos sacos, porque todo cuanto poseíamos que era bien poco, al terminar la guerra el honrado vencedor nos lo había robado, y no contentos con esto, todavía fusilaron a mi padre, acusándole de haber robado grandes cantidades de dinero, de haber hecho esto, lo otro, y lo demás allá, y todo porque se le querían cargar cuatro caciques, como se ha hecho en todos los lugares de mi Patria buena. Noté que me dolía el rostro y que le tenía ensangrentado, no pude mirármelo al espejo. porque éste era un lujo que en mi casa no existía, así pues, me fui hasta el río que por detrás de mi casa pasaba, y me lavé como mejor pude, secándome después a las sucias y ásperas mangas de mi mono, y sin desayunar nada, porque en la casa no habla ni la más mínima consolación de comida, me dirigí a oír la misa, ya que yo de pequeñín era muy creyente y religioso. Estando yo enredando (jugando) con algunos otros guaxinus (niños) de mi aldea, en espera que tocase la última campanada para entrar en la iglesia, vi llegar la pareja de la guardia civil y un vuelco de temor revolvió mi ánimo, que casi consiguió ordenarme que saliese corriendo, huyendo pronto de aquel nuevo peligro que me acechaba. Sin embargo no lo hice, porque o no era lo suficientemente valiente, o lo necesariamente cobarde para hacer tal cosa, lo cierto es que cesé de jugar y me quedé mirando para ellos, lleno de temor, de tristeza, de pena. Preguntaron a alguien quién era yo, uno de mis vecinos me señaló, entonces los guardias me llamaron, y yo hacia ellos avancé, cabizbajo, temeroso y desamparado, igual los niños que los vecinos me miraban sin urniar (decir) palabra, muy posible muchos de ellos, tanto fascistas como rojos, vencedores o vencidos, sintiesen una profunda pena al ver aquel niño, desventurado e inocente ruina que dejó la vil venganza de la posguerra, avanzar sin protección ni cariño de nadie hacia los guardias, al fin llegué junto a ellos y me los quedé mirando, no me gustaron sus rostros, que me parecieron dos demonios, entrambos se quedaron mirando unos momentos en silencio mi rostro, en el que se podía leer la despreciable cobardía y nefastosas intenciones, que se enraizaban en el podrido sentimiento de mi amo, pude comprobar que esbozaban una tenue sonrisa, y no pude descifrar, si era que les alegraba observar el sello del martirio anclado en mi cara, o si por todo lo contrario, me dedicaban un consuelo de lastimosa consideración. Qué enano era yo físicamente en aquella lejana y para mi inolvidable, desgraciada y maestrosa mala época, si desde mi distancia también en el momento mi señora prisionera, proyectó mi mente siempre libre, como el misterioso dios que en cada mente humana vive, cuento yo que si me observé ante toda aquella gente, asustados los unos, hartos de maltratos, satisfechos los otros, por formar parte del mando, e indiferentes los restantes por no contar nada en ningún bando, digo que si me vi tan insignificante en mayor cuantía todos cuantos me rodeaban eran, ya que ninguno de ellos optó, en defender a un niño inocente y lleno de temor, que no había cometido más delito que el matar sin querer a un chivo, que era menos cabrón que todos aquellos papalbus humanos. Uno de los guardias con el mosquetón en la mano, me acarició mi corta y jamás peinada cabellera, pues nada más que tenía dos dedos de larga, mi madre me la rapaba al cero para que los abundantes piojos en ella no sembraran la descendencia de sus miserias, y a la par que esto hacía tan despreciable celador de una ley muy poco justiciera, con palabras que pretendían ser cariñosas y amables me dijo: —Ya veo por las caricias que luces en tu rostro, que con todo merecimiento y sin ninguna duda el señor Manín te ha hecho, que eres un niño rebelde, desobediente y malo, que te niegas a decir la verdad, y por lo tanto por todos estos endemoniados pecados irás al infierno, así es, que si ahora mismo no me dices quién fue el que disparó contra el chivo de tu amo, yo también tendré que castigarte. En esto estábamos el guardia y yo rodeados por los vecinos que no decían ni pío, cuando hizo acto de presencia el señor cura, que relevando a la autoridad de su palabra no así de mi persona, me aconsejó apoyando sus frases en la Divinidad de Señor, para que les contase la verdad que me liberaría de todos mis sufrimientos. Díjele al cura lo mismo que al guardia que yo estaba dormido, y que sólo me había despertado al oír al chivo berrar a la par que bajaba por entre los peñascos rodando. La ruda mano de aquel guardia, que seguramente había sido toda su vida un rústico campesino y que la guerra le había liberado de tan honrado lugar para colocarle en el más delicado de los oficios, como es el de servir con dignidad a la Justicia, cuento yo que aquella pesada mano de aquel hombre que pensaba que las personas había que tratarlas como a las bestias con las que él hubiera vivido siempre, dejó de acariciar mi cabeza y sus dedos se aferraron como si fuesen fuertes murgazas (tenazas) a una de mis uréas (orejas), y sonriéndose como si me estuviese el muy hipócrita acariciándome, a la par que me rogaba que le contase la verdad, me apretujaba con tal fuerza, que el dolor que me inyectaba me hacía ver todas las estrellas. Creo que lo que más le molestaba aquel cobarde representante de la ley, no de la Justicia, era que yo, que la vida ya me había forjado en saber llevar el sufrimiento, ni llorara, ni gritara ni menos me quejara de nada, por eso el infame seguía despiadamente con todas sus fuerzas apretándome, aun es hoy el día, que cada vez que me recuerdo de aquel momento mi oreja se pone tan rápidamente colorada, que hasta me molesta el calor que alumbra. Así en este atroz sufrimiento yo me debatía, sin que nadie de los allí reunidos por mí intercediera, dentro del horripilante dolor que me producía aquel estrapayáu d'uréas (retorcimiento, aplastamiento de orejas), cuando llegó mi madre ante la concurrencia, pues como era domingo, bajaba la pobre de aquella aldea donde toda la semana había estado trabajando, trayendo encima de la cabeza una manieguina (cesta) llena de viandas que en el caserío le habían dado a cuenta de su esfuerzo. Cuando mi madre me vio a mí, en tal escarnecimiento, tiró la manieguca al suelo, y llena de una fuerza airada que la multiplicaba, se acercó tan randa como una centella hasta mi verdugo y arrancándole el mosquetón de un fuerte tirón de entre su mano, le pegó con él tamaño golpe encima de sus costillas, que dio con él como si se tratara de un muñeco de trapo en tierra. Antes de seguir con esta cierta historia, voy hacer un inciso, para describir muy someramente cómo era mi madre en aquella época. Era joven, aun no llegaría a los cuarenta años, y a pesar de su juventud, ya había perdido la pobrecita dentro de los mayores sufrimientos que se puedan imaginar, a dos hijos que luchaban en la guerra, a su marido que fuera fusilado y a todo cuanto poseía. Mi madre como perteneciente a la más ancestral raza astur, era rubia, con el pelo del color de la miel, o de la escanda sazonada, tan abundante lo tenía, que cuando lo llevaba suelto y se acuruxaba (agachaba) le tapaba todo su cuerpo como si lo cubriera con una preciosa manta. Sus ojos eran a veces tan azules como el transparente cielo de una mañana de primavera, y en ocasiones eran tan verdes como los mismos campos de nuestra aldea. Era tan pura y recia como la misma madre naturaleza, inamovible en sus decisiones, honrada y justiciera. Era una auténtica astur procedente de la primera raza que pobló las ubérrimas montañas de mi noble tierra, y no una mistificación como somos hoy en día más del noventa por ciento de las gentes asturianas, enraizados con todos los colonizadores de nuestra tierra. Mi madre enojada era una invencible fiera, y tranquila y serena, era tan hermosa y dulce como incomparablemente lo es mi asturiana tierra. Y ya dicho con suficiente claridad como era esta excepcional mujer, vuelvo a centrarme en el desaguisado que mi madre justicieramente preparara, con una valentía y decisión tal, que dejó a todos perplejos y anonadados, pues el guardia que en posición ridícula espanzarrado moraba en el suelo, desde tal lugar miraba con ojos desorbitados a mi madre que con el mosquetón en la mano y a la par que se lo arrojaba con fuerza y mala sangre contra su pecho le decía: ¡Yes un llimiagu, lu mesmu que toes istes xentes que conxentíen, qu'dellantri de la mesma ilexia del Faedor, y'en prexencia d'isti cura escosáu de coyones ya xusticieres razones, lú mesmu que tous vuexotrus que sois una cabaná de baldreyus, que tu que yes un cachiparru, martirizares a isti nenín pequenu, ya s'ístu faedis con miou fíu qu'entavía 'l probitín non sabe dúnde come, ¿qué faeredis con les prexones mayores? (Eres un rastrero baboso, lo mismo que todas estas gentes que te consienten, que delante de la iglesia de Dios y ante la presencia de este cura que no tiene ni cojones, ni justicieras razones, lo mismo que todos vosotros, que no sois nada más que un rebaño de cobardes, que tú que no eres nada más que un parásito martirizaras a este pequeño niño. Y si esto haceís con mi hijo, que todavía el pobrecito no sabe de dónde come, ¿qué hareis con las personas mayores...?). El otro guardia que sin lugar a dudas parecía un hombre con mejores sentimientos que el gusano que me había martirizado, intentaba sujetar a mi madre propinándole palabras que le aconsejaban que no complicara más las cosas, mientras que su repugnante compañero se levantaba del suelo, y ya con el arma entre sus manos, la enarboló por encima de su cabeza en amago de dejarla caer encima de mi madre a la sazón que con una inquina maligna y cobardosa le decía: ¡Si fuese usted un hombre, ahora mismo le partía la cabeza en dos para que al final de su existencia comprendiera usted, que el deber de todo ciudadano es respetar a la ley! A lo que mi madre le respondió de la siguiente manera: —Si you fora un home, a usté había qu'allevantalu dóu tá, p'ancuandiálu debaxu tierra, que ye 'l llugar quéi cuerresponde a la xentuza baldreyante comu ye usté. Ya tocante a la ley que reprexenta, que ye tan betchá de maldáes comu usté mesmu, pásula you ya toes les prexones decentes pente les piernes ya mexamus per echa. ¡Perque isa lley que tantu cacaréa achuquinóu ya t'achuquinandu a fatáus d'iñocentes, sin respetar nin al vietchu que t'encantu la xepoltura, nin al xoven qu'entavía non golióu 'l tafu de papalbus ya rapiegus que tienen tous los comedores que la endubiechan y'esmarachen! (Si yo fuese un hombre, a usted había que levantarle del lugar donde se encuentra para enterrarle bajo tierra, que es el sitio que le corresponde a la gentuza cobarde como lo es usted. Y tocante a la ley que tanto cacarea, que está tan rica de maldades como usted mismo, la paso yo y todas las personas decentes por entre las piernas y meamos por ella). (¡Porque esa ley que usted representa, ha asesinado y está asesinando a muchos inocentes, sin respetar ni al viejo que ya se encuentra al borde de su sepultura, ni tampoco al joven que todavía no se ha olido, el característico mal hedor que emana de los comedores, indeseables y ladrones que la han hecho, así como ustedes que atropelladamente obligan a punta de pistola y látigo a que se cumpla!). Aun puedo ver en los rostros de todas aquellas gentes que nos rodeaban, desde esta asquerosa celda donde viviendo el presente que me aprisiona en esclavo de unas injustas ordenanzas, mi mente desdoblándose en dimensiones pasadas, añora con tristezas y alegrías, las primeras alumbradoras fuentes de toda mi desgracia. Sí, veo los ojos asustados de algunos de mis convecinos, que al escuchar aquellas graves y acusadoras palabras que mi madre airada, enloquecida y por toparse en su justo desquiciada, le decía a aquel guardia que tan cobardemente la amenazaba. Sí, veo como todos ellos con tristeza pensaban, que mi madre no iba a salir de aquel asunto bien librada. Pues en aquellos tiempos por menor delito, al paredón de fusilamiento llevaban a personas más recomendadas. Vi los ojos de aquel guardia ruin y rastrero, vilos cómo se llenaban de una alegría satánica, quizás en otras ocasiones ya por él vivida, cuando a tantos inocentes martirizaba o asesinaba. Vi cómo dejó de amenazar a mi madre, cómo colgó el mosquetón de su hombro, y metiendo la mano sonriendo canallescamente en su macuto, sacó unas relucientes esposas con las que se disponía a encadenar a mi madre en el lleldar (acaecer) que le decía: —La voy a llevar a usted y a su hijo detenidos hasta el cuartelillo, y allí, le enseñaremos a usted a respetar la ley y el orden, ya verá usted cómo cuando nosotros la dejemos, no se le ocurrirá jamás ofender a la ley y al régimen, ni aun en su propio pensamiento. Y en cuanto a su cachorro, que parece ser tiene su misma casta, también le enseñaremos a decir la verdad aunque tengamos que arrancarle la lengua. Fue entonces cuando uno de los dos principales caciques de la aldea, que también ye menester que cuando encarte les diga cómo eran, le dijo al guardia con palabras amenazadoras: ¡Dexe tranquíl ista muyer ya 'l sou fíu, pos güéi mesmu vou cuntaye you 'l sou xefe la clás de guardia que ta fechu. (Deje tranquila a esta mujer y a su hijo, y hoy mismo le voy a contar a su jefe la clase de guardia que está hecho, que se ha dejado desarmar por una mujer cuando cobardemente usted martirizaba a su hijo, poco puedo poder yo si no le hago catar covixu noitre ufixu (oficio), perque nisti de guardia paeme amindi que nun ten llixa (arte, valer, etc.). La fuerza y poder que tenían aquellos desalmados caciques en aquellos tiempos de desalmados vivires, achindi mesmu xuntu lus mious güétchus (allí mismo frente a mis ojos) quedaba bien claro, porque aquel guardia aviñonáu de miéu (lleno de miedo), se justificaba rastrera y servilmente pidiéndole perdón aquel hombre que no había sido en toda su vida nada más que un verdadero canalla, per ístu miou má noxá fasta cuaxí la llocura dista maneira le falóu (por esto mi madre enojada hasta casi la locura de esta manera le habló). —Lu que me faltaba per uyír, que tena que debéi cumplíus a isti baldrayu d'achuquín, que dexóu la nuexa 'ldina xemá de güerfaninus dexamparáus de la mán del Faidor ya de lus homes. (Lo que me faltaba por escuchar, que tenga yo que deberle favores a este cobarde de asesino que dejó la aldea sembrada de huérfanos desamparados de la mano de Dios y de los hombres). ¿Nun foste tóu sou banduerru de lus enfermus el que denuncióu 'l miou home paque me l'achuquinaren na cárxel d'Uviéu? (¿No has sido tu comedor, canalla de los infiernos el que ha denunciado a mi marido para que me lo asesinasen en la cárcel de Oviedo?). ¿Ya con lus fíus de Manolón el Gocheiru...? ¿Qué foi lu que fixiste conechus baldrayán? Que yeren un par de rapazus más bonus qu'el pan d'escanda qu'enxamás fixerun mal a naide, ya cundu taben per aquíndi de millicianus, ya tóu t'encovaxabes fugáu per les branes, tóus xapiemus na cabana que t'empayaretabes, ya tantu nuexóitres perque yeras veicín comu aquechus ñocentinus rapazus qu’achuquinasti deximiémuste xempre pa que nun te prendieren. Que fatiquinus forun lus probetayus rapazus, y'anxín pagarun con las sous vides les sous fatezas, pos se te viexen deñunciáu, nistes gores tabes fechu 'n meruxéiru de merucus, xustamente lu que yes, y'echus taríen vivus al lláu de lus sous pás. (¿Y qué has hecho con los hijos del Cerdero?, que eran un par de mozos más buenos que el pan de escanda, que no han hecho más mal los pobrecitos, que cuando fueron al servicio militar por la quinta; y estuvieron por estos contornos de milicianos, mientras que tu andabas por la braña huido, y sabiendo nosotros en la cabaña donde te refugiabas, no te hemos denunciado porque eras nuestro vecino, aunque tuvieras la idea política que te diera la gana, que no debe de ser ninguna, porque te parió tu madre canalla desde la entraña, pues como te estoy diciendo, tanto aquellos grandes rapazos como nosotros, te olvidábamos siempre para que nunca te cazaran. ¡Qué tontos fueron aquellos pobres y desgraciadinos muchachos, y así pagaron con sus vidas sus tontezas, pues si te hubiesen denunciado, a estas horas, tu estarías hecho una verbena de gusanos, que ni más ni menos es lo que eres, y ellos estarían vivos al lado de sus desesperantes padres!). Todos escuchaban a mi madre silenciosos y asustados, considerando algunos con tristeza, que mi madre se había vuelto turulata (loca) para atraverse a manifestar acusadoramente ante los guardias, el cura y el pueblo, lo que todas las gentes de la aldea sabían que era cierto, pero no se detuvo mi madre en el acuse que le hacía aquel villano de todas sus bellaquerías, pues al no encontrar nadie que la importunara, siguió con su palabra y con igual fuerza mortificándole de esta manera: —E nus tiempus d'endenantes, cundu lus roxus mandaben lu mesmu que vuexotrus facedis nagora, non trañia l'esquilona de l'ilexa p'axuntanus en conceyu p'uyír la misa tres el cura, perque pieschada taba la casa del Faidor, ya con lus curas lus roxus nagua querían, peru a pesar de tar tan lexus del Faidor, a naide s'achuquinóu n'aldea, ya se morrierun un par de rapazus, fói nel frenti, peru nagora que tenemus l’ilexa 'l entestate, y'un cura que coyius de la man quiér chevanus a tóus pel atayu de non sei que Dios, ya non sei que cielu, pos con tou isti telar, entremedáu de cures, ya caciques comu lu yes tóu, de confexones, mises ya xermones, achuquinasteis n'aldea 'n poucus dies, más xentes que de mala manera, enxamás de lus xamases en Asturies murrierun. Se tóu xupiés so lladrón achuquinante, lu mesmu que toes istes xentes que m'acorrelan, lu que you tenu xufriu nes comunicaciones de la muerte que se encaldaben na cárxel d'Uvieu, dúnde 'l miéu ya 'l espavoríu facien fuercia, únde 'l fríu enxenebráu la entraña te queimaba, únde les chárimes esbocáes en el glayíu xapoixaben, atristeyáus ya dollores qu'eszarapicaben, tous lus xentíus de cuantus escuchaban. Non puéu apoixar de mious videtches, lus güeyus enfervecíus de aquechus homes, qu'agoxáes allumbraben engafuráes chárimes, con les manes tembluqueántes per el miéu, acoyendu con desesperación las rexes de fierru, que non lus dexaben en postreira vez, abrazar a la sou muyer ya lus sous fíus, qu'ameruxáus de cariñu, ya betcháus de dollor, choraben ya glayaben, xiringáus per el amore que profexaben naquel home, que yera 'l pá de lus fíus, el mantín desous quereres, y’l caidonal del sou llare. Naide algamía per mor de aqueches rexes de fierru entemedades, falagar cómu postreira despedida, a la muyer nin al home, nin lus pequeninus fíus, que güerfaninus naquecha nueche diben quedaré, perque banduerrus baldreyus lu mesmu que tóu, lus deñunciaben y'acusaben de faer fatáus de couxes, que ni nel xoñéu lus probetayus dacuandu lleldaren. Tóus nun mirabamus atristeyáus per debaxu la borrina qu'acobertoriaba lus güeyus encarnispáus pe les chárimes, ya lexus de falanus tantes couxes, nel tiempu tan escosu que nus daben, esfaíamonus en playíus choramiqueirus llastimeirus e nes fanes más mortales. Enclicáus tous per un dollor que nes entrañes esquiciáu t'esgarduñaba, tabamus fatáus de xocenes muyeres que güéi toes viudes y'esgraciaínes semos, enlloquecides y'engarrinchades a les rexes que a la llibertá ya la xusticia trincotiaben. Nagua podiamus decinus, perque la pallabra afogábase na conguetcha qu’el alma esfaída pe la tristieza sacupaba, sous penares nel gargüélu, a munchus el dollor añuedábayes el celebru con tal prietura, que esmurgazábanse col xentíu perdíu nel enllabanáu xuelu. Alcuérdume comu s’agora mesmu fora, ya xamás de lus xamases tal desxusticiáu, endiañáu, baldreyóuxu ya chuquinamientu de xentes abondes d'eches tan iñocentes comu isti rapacín, que la mesma lley qu'achuquinóu a suo padre, martirizóulu a él, ante 'l cura, que mangonéa la mitá la aldea, y'isti banduerru de cacique dumeña entrambas partes, ya tous voxoutrus qu'empaparáus per el miéu, olvidósebus defender tou lo güenu per lu que lus vuesus homes llucharun ya morrierun ¡Sin alcuerdume d'aqueches canallesques comunicaciones que se lleldaben na cárxel d'Uvieu, ya non esborraránseme de les mious vidatches metantu que la vida me acompañe! (En los tiempos ya pasados, cuando los rojos mandaban lo mismo que vosotros hacéis ahora, no tañía la campana de la iglesia, para llamarnos y rejuntarnos a todos en fraternal comunidad, para escuchar la misa detrás de un cura, porque cerrada estaba la Casa de Dios, y con los curas los rojos no querían saber nada. Pero a pesar según parecía de que se encontraban muy lejos del Hacedor, a nadie asesinaron en la aldea, y si han muerto un par de jóvenes, ha sido luchando en el frente. Sin embargo ahora, que tenemos la iglesia siempre abierta y un cura que asidos de la mano, quiere llevarnos a todos por el camino más corto para alcanzar, no sé a qué dios, ni tampoco a qué cielo, pues con todos estos sucederes que ahora están pasando, entretejidos por los curas, y por caciques como lo eres tú, de confesiones, misas y sermones, habéis asesinado en la aldea en pocos días, más gentes que de mala manera, jamás de los jamases no contando estos tiempos, en todo Asturias han muerto. Si tu supieras so ladrón y asesino, lo mismo que todas estas gentes que nos rodean, lo que yo he sufrido en las famosas comunicaciones de la muerte que se hacían en la cárcel de Oviedo, donde el miedo y el pavor, hacían fuerza, donde el helado frío que el temor producía, al mismo tiempo las entrañas te quemaba, donde las lágrimas deslocadas en gritos lastimeros se posaban, haciendo tristezas y dolores tan inmensos, que despedazaban todos los sentidos de cuantos escuchaban. No puedo apear de mi cerebro los ojos enardecidos de aquellos hombres, que a cestadas alumbraban envenenadoras lágrimas, y con sus manos temblorosas por el miedo, cogían con desesperación las rejas de hierro, que les prohibían por última vez, abrazar a sus mujeres e hijos, que llenos de cariño y ricos de dolor, lloraban y gritaban desesperadamente, movidos por el amor que profesaban a aquel hombre, que era el padre de los hijos que quedarían ya para siempre desamparados, el amante esposo de sus quereres, y el fuerte guía de sus lares. Nadie alcanzaba por la causa de aquellas rejas de hierro fuertemente entretejidas, halagar como última despedida, a la mujer ni al hombre, ni a los amados y pequeños hijos, que huerfanitos aquella noche si iban a quedar, porque indeseables cobardes lo mismo que tu eres, les habían denunciado y acusado, de haber hecho muchas y malas cosas, que ni en el sueño los pobrecitos, jamás ni habían pensado. Todos nos mirábamos entristecidos, por debajo de la niebla que nublaba los ojos enrojecidos por las lágrimas, y lejos de hablar de tantas cosas en el tiempo tan corto que nos daban, nos deshacíamos en lamentos lastimosos, que nos precipitaban en los abismos más mortales. Agachados todos por un dolor que en nuestras entrañas enloquecido sin piedad las arañaba, estábamos en aquella triste ocasión, muchas jóvenes mujeres que hoy todas viudas y desgraciadas somos, enloquecidas y agarradas con desespero a aquellas rejas, que a la Libertad y a la Justicia pisoteaban. Nada podíamos decirnos, porque las palabras ahogábanse en la garganta, que el alma deshecha por la tristeza, vertía en ella sus penares. A muchos el dolor les aprisionaba el cerebro con tal fuerza, que se desvanecían privados del sentido entre las losas que poblaban el suelo. Recuerdo como si ahora mismo estuviese sucediendo, y nunca jamás, tal injusticia, endiablada cobardía, y canallesco asesinamiento de gentes, muchas de ellas tan inocentes como este pequeño, que la misma ley que asesinó a su padre, le está martirizando ahora, precisamente ante la presencia del cura, que es el dueño de la mitad de la aldea, y de este indeseable de cacique, que domina entrambas partes, y de todos vosotros que llenos y dominados por el miedo, os olvidasteis de defender todo lo bueno y hermoso, por lo que vuestros hombres lucharon y murieron). (¡Sí recuerdo aquellas canallescas comunicaciones que se hacían en la cárcel de Oviedo, y que ya nunca podrán borrarse de mis sienes, mientras que la vida me acompañe!). Recuerdo perfectamente cómo todas aquellas gentes escuchaban a mi madre entre asombrados, y compasivos, entre temerosos avergonzados y ofendidos, y quizás hubiesen escuchado muchas más injusticias que habían hecho no los caballeros y valientes soldados, que denodadamente lucharon hasta conseguir la victoria, ni tampoco las juventudes que militaban en el partido triunfador, sino las gentes maduras, caciques que habían conservado la vida en entrambos bandos, que llenas de un odio vengativo y endiablado, habían hecho ellas más muertes criminales en la paz de la posguerra que todos los leales luchadores de enemigos bandos. Digo yo que mi madre con su cordura de mente les hubiese seguido acusando, si el cura, muy oportuno y diplomático, como son todos los religiosos de carrera larga, no se ausentara sin decir palabra, y ordenara al sacristán que tocase la última campanada, para entrar a la iglesia con el fin de escuchar la misa. Y ahora diré, que mal dicho está que yo diga que el sacristán tocase la campana, porque no había tal campana, ni en la iglesia de mi aldea ni en ninguna otra en todo el valle, ya que los rojos, se las habían llevado todas, no sé con qué fin ni propósito, como tampoco puedo comprender porque quemaban los santos que jamás les harían ningún daño, y dejaban con vida a indeseables como los caciques asesinos de mi aldea. Lo cierto es, que como campana de la vieja iglesia de mi aldea, había un trozo de raíl colgado del pórtico con una alambre, donde aporreaba el sacristán, con un martillo medio deshecho de los de cabruñar la guadaña. Nada más que el toque comenzó hacerse sentir, fueron las gentes desfilando tras la llamada de la postrera campanada, sin que nadie se osara replicarle a mi madre ni tan sola una palabra, bien fuese de desagrado o de conformidad con cuanto había enardecidamente manifestado. Todos se adentraron en la casa del Señor donde yo creo, que si el Nazareno pudiese apoixase (apearse) de la Cruz, no dudo que a todos ellos una tocata de barganazus les esfargayara. (Paliza de palos que en ellos prodigara). Dejó mi madre de reñir a voz en grito, pero siguió haciéndolo muy quedadamente, a la par que con gran remango recogía su cesta, que colocándola esta vez debajo el brazo, nos encaminamos para nuestro lar, mientras que aquellas gentes, culpables unas e inocentes las otras, le rogaban a Dios, los unos por sus pecados monstruosos ya cometidos, que en El no habían pensado cuando los ordenaban, los otros, quizás le pidieran paz y prosperidad para ellos, sus cosechas y ganados, pero Dios no escucharía ni menos ayudaría, ni al pecador tal vez arrepentido, ni al inocente libre de pecado, y lo sé por propia experiencia, porque yo, tantas veces le he llamado, suplicado y rogado, siempre a cuestas con el temor, la miseria y el desprecio que el mundo en mi había sembrado, y jamás El se dignó ni tan siquiera escucharme, porque si me hubiese escuchado, y no remediara con prontitud ni nefastoso sufrimiento, yo diría ya sin el menor equívoco, que el Dios que todos tememos y adoramos, no es nada más que un diablo. Y esto sin lugar a dudas es así, porque Nuestro Señor está harto de nosotros hasta la misma coronilla, y por eso pensó ya en inmemoriales tiempos, que o liquidarnos a todos, y olvidarse sin pena y con prontitud del mal invento que había industriado, o dejarnos vivir a nuestro aire, sin preocuparse ya para nada de nuestros haceres, hasta que la muerte nos lleve a su presencia. Caminaba yo detrás de mi madre, sujetándome con la mano mi dolorosa y sangrante oreja, que más doloroso sufrimiento me había reportado, cuando aquel imbécil y canalla de guardia me la había retorcido, que si me hubiesen molido todo mi cuerpo a palos. Llegamos a la postre a nuestra humilde casa, y siempre sin parar de reñir mi madre, de maldecir y de amenazar, estongóu 'l llar (limpió la cocina) de añejas cenizas, y con la rapidez con que ella solía hacer las cosas, tizóu ‘l fuéu (prendió el fuego) y después, puso un cazo lleno de agua con sal y unas hierbas (que ahora no sé cómo se llaman, pero que son muy buenas para las heridas) a hervir, y mientras que hervía, s'encaldóu nel trabayu de pulgar patacas (se hizo en el trabajo de mondar patatas), de las que había traído de la aldea de donde venía. Cuando el agua estuvo en su punto, que fue en el momento que ella terminara de aliñar las patatas ya listas para ser fritas, se dispuso mi madre a curarme, y al tenor que lo estaba haciendo, y viendo yo en su rostro retratado el cariñoso sufrimiento que por mí sentía, ella como siempre intentando disimular toda emoción, me preguntó dando muestras de un enfado cariñoso, ¿que qué era lo que había sucedido, o en qué líos me había yo alojado, para que los guardias me hubiesen puesto el rostro como un Ecce Homo? —Díjele a mi madre que el guardia no me había hecho nada más que estrapayáu l'uréa (deshecho la oreja), y que las otras heridas me las proporcionara el amo Manín, por las causas del condenado cabrón que ustedes ya saben. —Vi cómo las recias manos de mi madre temblaban al tenor que a mis heridas con aquella agua milagrosa me lavaba, sentí cómo su voz enardecida juraba y perjuraba contra aquel Manín de los infiernos, al cual ella decía, le iba a colgar la foiz (hoz) del pescuezo. Dio por terminada mi cura y en instantes me preparó la comida, que consistía en un buen cazo de patatas fritas con grasa de tocino, un gran cantezu (pedazo) de pan de escanda, y un escudiecháu de lleiche con borona (taza de leche con pan de maíz), y ya fartuquín fasta ‘l rutiar (harto hasta el eructo), preguntele que si podía ir a dar una vuelta por la aldea, a lo que ella me respondió afirmativamente, recordándome con amenazas, el que non m'engarricra con lus oitres rapacinus. (Que no me pelease con los otros niños). Cuando me dirigía al lugar donde todos los chicos por costumbre teníamos de reunirnos para enredar (jugar), en una de las callejas de mi aldea, me topé con Pelayu, que seguramente habría abandonado a su amo en el monte, por el extraño de no verme a mi como sucedía siempre. ¿Porque qué animal o persona con sentimientos nobles y cariñosos, podría vivir en la soledad del monte en la compañía de una repugnante bestia, como lo era Manín nuestro amo...? Viome primero Pelayu que yo a él le avistara, y casi estoy por asegurar, que me había olfateado antes de que yo desembocara en la calleja, donde él buscándose la vida por todos los rincones husmeaba. Porque yo jamás había visto a Manín, darle al pobre de Pelayu de comer nada, ya que Manín solía decir dándoselas siempre de razonero eficiente, que el perro no se le podía dar la esllaba óu llabaza de fregar lus cacíus (las aguas sucias residuos de lavar los cacharros de la cocina) porque estaban los bracus na cobil urniándu per llapalas (cerdos en el cubil gruñendo por tomarlas), que al perro lo único que se le podía dar, era aquello que no tuviese aprovechamiento para nada, como les llixes de les vaques cundu betchaban, de las uvées ya les cabras, óu cuallesquier oitra molicie que paque nún fediera menester yera encuandiála (como las libraduras de las vacas, de las ovejas y las cabras cuando parían, o cualquier otra porquería que para que no oliese mal, fuera necesario enterrarla). Vino Pelayu hacia mí envuelta su alma perruna por una gozasa alegría, pero me di cuenta con pena profunda, que no hacía tal acercamiento dentro del desenfado y gracial camaradería que en todas las ocasiones él conmigo usara, pues por primera vez mi buen Pelayu, para acercarse a mí, rastreramente se arrastraba, no era por el miedo de que yo le apaleara, ya que jamás ni de palabra le había ofendido, era sin duda porque se sentía muy avergonzado de haberme abandonado la pasada noche, cuando tan triste y solo me encontraba, y quizás más le necesitara. ¡Pobre Pelayu! ¡Qué alma más humana tenía, y a cuántos humanos, el alma de los rabiosos perros les dirigía! Me agabuxé (agaché) a su lado, envuelto yo por una sana, jovial, y angelical alegría, le besé su rostro varias veces entusiasmado, y acaricié con gozo su fino y sedoso cuerpo, y olvidándonos entrambos él de su cobardía y yo del rencor que pudiera por su gesto guardarle, nos fusionamos en un abrazo risueño y cariñoso, donde él dando pequeños ladridos por los que manifestaba su alegría y pena, me lamía una y mil veces las heridas que adornaban mis mexietchas (mejillas), y quizás se estuviese jurando, que aunque le costase la vida, nunca de mi lado se alejaría. Toda aquella tarde, estuve jugando al «llanque» y a la «palombietcha» con el único amigo de verdad que en la aldea tenía que se llamaba Muel. Pobre amigo mío, murió cuando apenas tenía veintiocho años, reventado por el más duro y esclavizante trabajo, que desde su niñez y en mi compañía, fustigados por el hambre y la necesidad, entrambos y dos a las severas órdenes de su padre, como serradores en casi todos los montes de mi Asturias, habíamos llevado a cabo, al final, su cuerpo ya deshecho, explotado y gastado, fue consumiéndose en la triste soledad del sanatorio del Naranco, donde murió devorado por una tisis galopante. Tenía Muel dos o tres años más que yo, y sin embargo éramos los dos de la misma estatura, y empezamos a serrar madera manualmente los dos en el mismo día, teniendo yo en la sazón, tan sólo trece años, fue nuestro maestro su propio padre, y nos trataba como nadie se puede imaginar, ya que no había día, que no nos untara ‘l focicu (nos azotaba) por lo menos un par de veces. No es que aquel hombre y excepcional trabajador fuese malo, no nada de eso, es que el pobre precisaba por fuerza mayor, para poder desarrollar el duro trabajo del serrador, que nosotros hiciésemos el trabajo de hombres y no éramos nada más que dos niños. Digo yo que aquella tarde, le conté a mi amigo Muel, como había encontrado en la montaña la cueva de las armas, y así hablando de nuestros proyectos, acordamos que al día siguiente subiríamos hasta ella, para jugar hasta cansarnos con aquellos juguetes de verdad. Así es que a la oscurecida retornamos cada uno para su casa, saboreando por adelantado lo felices que al día siguiente habíamos de ser. Caminaba en pos de mí, tan contento y satisfecho como siempre mi buen Pelayu, sin preocuparse para nada de que él, era un esclavo de Manín, y no un ser libre que pudiese hacer lo que más le conviniese, pero al llegar a la esplanada donde asentada estaba la bolera, lugar clave donde se reunían todos los vecinos de la aldea, después que concluían sus trabajos, bien fuese para charlas y cambiar impresiones, o para jugar unas partidas a los bolos, como cuento, allí estaba Manín, en diálogo con unos vecinos, ya de retirada para su casa después de haber encerrado las cabras, cuando vio a su desleal Pelayu, que muy contento y moviendo con gran felicidad su rabo, me acompañaba a mí, como si yo fuese en vez de él su amo, dejó a su contertulio con la palabra en la boca, y cambiando su pacífica charla por la riña loca, embistiome a mi con ofensiva y pecaminosa palabra, al mismo tiempo que con la vara que portaba en su mano, descargó sobre el confiado Pelayu tal varazo, que a quedarse el pobre tan sólo un segundo condoliéndose del acuciante dolor que en su cuerpo se anidaba, seguramente que hubiese llevado sobrada ración de varazos, que fácil la dejarían sin vida in situ. Pero no hizo tal cosa mi buen Pelayu, sino que salió huyendo como alma que se lleva el diablo, lanzando en el aire ladridos, que yo creo que no eran por el profundo sufrir que le proporcionara el castigo, sino que en su lenguaje, seguramente maldeciría aquella bestia con figura humana, que era capaz de azotar despiadadamente a un inocente niño, o de asesinarle a él mismo, que no se encontraba con más culpa, que de despreciar a su amo, por canalla y miserable. Y lo propio que Pelayu hizo, no lo dejé yo para más pensado, y a la vez que me perdía en la carrera, huyendo de aquel reptil repugnante y asqueroso, recuerdo que con rabia enloquecida yo le dije: ¡Fíu de put, baldreyu, llimiagu! (Hijo de puta, cobarde, rastrero, baboso..., etc., etc.). Pero miren ustedes por donde, estaba mi madre allí cerca en casa de una vecina hablando de sus cosas tranquilamente, cuando al sentir al Manín que me ofendía, al perro ladrar por la caricia que había recibido, y a mi insultándole poniéndole como un pingayu (de lo peor), salió mi madre de casa de su vecina, con todos sus muchos ánimos aviesporáus (envenenados, aguijoniantes), y cogiendo un palo que allí a mano había, bien seco y sudado, porque hiciera su servicio sirviéndole de mango a una fexoria (azada), se dirigió con extrema rapidez y silenciosamente al lugar donde Manín estaba, y sin decirle ni una sola palabra, empezó a darle palos con aquel formidable mango, que la suerte a Manín le cupió de que nuestros vecinos la detuvieran, porque sino, creo que le hubiese matado. «LA MULTA O EL REFORMATORIO» Al día siguiente, mi amigo Muel, yo y Pelayu, subíamos alegremente hacia la montaña, con locas ansias de llegar pronto a la cueva, con el infantil y firme deseo, de jugar hasta saciarnos con aquellas armas, recuerdo a mi querido amigo, futuro candidato al igual que yo, a la penosa esclavitud que como serradores nos aguardaba, la veo con su sana sonrisa, pintada en sus pequeños y vivarachos ojillos azules, acariciar una y otra vez, con una alegría inmensa aquellas armas, no existía para nosotros en el mundo, en aquellos felices momentos, nada que pudiésemos apreciar tanto, como aquellos mortíferos juguetes, de los que en la sazón, éramos los únicos señores y dueños, nos hallábamos fuera de la cueva, enredando cada uno con su escopeta, y una canana repleta de cartuchos colgada del hombro a la bandolera, Pelayu, desentendiéndose de nosotros mitigaba su hambre cazando grillos y mariposas, o cualquier otro insecto que plugiérale y fuérale rentable para entretener su enflaquecido estómago. Después de cansarnos de hacer la instrucción marcando el paso con la escopeta al hombro, emulando a los soldados cuando hacían prácticas en nuestra aldea, yo le dije a mi amigo señalándole el lugar, que desde aquel mismo sitio, yo había tumbado de dos certeros disparos al cabrón de mi amo. Muel, sacando dos cartuchos de la canana y metiéndolos dentro de la recámara de su escopeta, me dijo que él también pudiera haberlo hecho, y para asegurármelo de que no marraría el tiro, me señaló una piedra rojiza que había muy cerca de donde muriera el chivo, y a la par que se ponía la escopeta en el hombro para materializar lo que había asegurado, me decía ilusionado: —¡Fíxate Xulín!, ya veras cómu la desfaigu nun fatáu de cachiquinus—. (—¡Fíjate Julín!, ya verás como la deshago en mil pedazos—). El doble disparo retumbó dentro del natural silencio de la montaña, como si se tratase de un ruidoso trueno de las tormentas de los veranos, las águilas y los cuervos, así como todos los pájaros y animales que moraban por aquellos aledaños, moviéronse de sus lugares, graznando las aves al levantar el vuelo, y quizás las alimañas agudizasen al oído para saber el peligro que pudiese traerles aquel espanto. Hasta Pelayu dejó su caza insectívora para ladrar desaforado, como si presintiera que otro cabrón había sido abatido, que le haría de nuevo volver a hartarse, o tal vez nos estuviese reprimiendo, queriendo con su lenguaje decirnos, que aquella xuxeante folixa (crecido ruido, alegría, juerga, etc., etc.) que tan amanicomiadamente entamábamos (enloquecido ruido que hacíamos) no iba a reportarnos buenos resultados. Lo cierto fue que mi querido amigo Muel, no atinó a deshacer aquella rojiza piedra contra la que había disparado, y yo alegrándome por su fracaso, cargué con rapidez mi escopeta, me la puse en el hombro, y disparé contra aquel blanco otros dos disparos, tampoco pude yo hacer puntería, y él mofándose de mí, cargó de nuevo su escopeta con notoria alegría, a la vez que me aseguraba que de aquella no fallaría, volvía a disparar sin importarle para nada el tremendo culatazo que nos solían dar aquellos guerreros artefactos. Y así, una y otra vez, atenazados por un gozo y felicidad que nunca con tanta fuerza a nuestros juveniles espíritus había con entera libertad creado, disparábamos con alegría ilusionada contra aquel aproxetáu cuctu (enrojecida piedra), creyéndonos guerreros invencibles, o cazadores afamados. Muy posible yo me creyera un jefe poderoso, justiciero y honrado, que cada disparo que hacía, l'eszarapaba les vidatches d'uno de lus baldreyus homes, que habíen achuquináu ‘l miou padre. (Le deshacía las sienes de algunos de los cobardes hombres que habían asesinado a mi padre). Lo cierto fue, que tras de quemar veintitantos cartuchos cada uno, la piedra seguía en su sitio, y nosotros un poco desilusionados, hicimos un pequeño descanso, en el que acordamos cambiar de blanco. Disponíamos de nuevo hacer más atinadas prácticas sobre el rugoso y fuerte tronco de una encina, cuando Pelayu salió de junto nosotros y con apremiante prisa ladrando, contra un intruso que nos visitaba, guiado al parecer por el atronador ruido, que con nuestros alegrativos disparos formábamos. Era nuestro mal recibido visitador un rapazacu (mozalbete) que andaba por aquellos montes a la caza de la perdiz, que había endemasía nutridos bandos, que bajaban a veces hasta los sembrados d'arbeyinus y'oitres semáus (de guisante y otros sembrados) más alejados de la aldea, y ni el gran espantapáxaru tenía llixa de xebrayus (espantapájaros tenía fuerza para espantarlos). Jerónimo se llamaba aquel jovenzuelo indeseable, que había heredado de su padre toda la cobardía y males tales, que muchas gentes de mis lugares, le estarían rabiosa y odiativa, despreciable y asquerosamente maldiciendo, hasta que el Hacedor les llevara de este mundo tan poco lleno de humanidades. Era hijo de este sujeto tan maldecido, cacique de mi aldea con vuelos tales, que no del todo satisfecho con enviar para el otro barrio algunos de sus inocentes convecinos, en el acaecer se dedicaba, a que a sus vecinos la ley, que había, muy moldeable para dar por buenas todas las denuncias avaladas por caciques facciosos como él, se ensañara con crecidas multas, que al no tener dinero la gente aldeana para satisfacerlas, tenían que vender parte de sus ganados, y sabedores los tratantes por ser lobos de la misma camada aunque con diferente collor (color), que los campesinos tenían que vender sus reses con abonda priexa (mucha prisa) para satisfacer aquellas multas antes que se enrodietcharen (enredaran) peores males, pues como cuento, aquellas aves de rapiña de tratantes, se unían todos de tal manera, que lograban desbaratar los mercados hasta tal punto, que más que comprar, lo que hacían, era robar dentro de la ley a los aflijidos y siempre maltratados campesinos. Al quedarse los desdichados aldeanos sin sus ganados, por la causa de aquellas multas, que la verdad era nadie sabía que era lo que castigaban, aquellas asesinantes multas que la ley les inxertaba (injertaba), que les hacía dentro del acuciante temor que en aquel lleldar (ácaecer) era aterrante, deshacerse de sus ganados para pagar tan diabólicas y desnaturalizantes sanciones. Y como los campesinos, por lo menos en todas las embrujadoras aldeas de mi melgueira tierrina (dulce tierra), y me supongo que tal sucederá en todas las aldeyuelas del mundo, sin ganados de tiro no pueden trabajar sus erus (tierras), tenían que por fuerza mayor, agenciárselo aunque fuese dentro de las más viles condiciones, y así, el canalla de cacique de mi aldea, daba vacas, yegüas, cabras, y ovejas a la comuña (condición) que tan sólo el agobio de la desesperante necesidad hacíales aceptar, con lo que se condenaban a ser esclavos de un ganado que no era de ellos, siendo en la mayor parte de las ocasiones las ganancias completamente nulas, pues si una res se moría, se despeñaba, la mataban los lobos o la devoraba el oso, no la perdía el dueño, sino el comuñero, y así, de esta miserable forma, este canalla de cacique, explotaba vilmente a muchos campesinos que por imperativa necesidad, eran comuñeros de este indeseable asesino, que no había hecho la guerra en las trincheras, porque su cobardía era tan grande, que le había obligado a pasar toda la contienda escondido en los montes, y ahora que la guerra ya terminara, era cuando él verdaderamente la hacía, en la entristecida y enlutada paz que poseían las gentes de mis aldeas. ¿Cuántos despreciables seres como este nefasto individuo había en mi Patria... ? ¡¡Yo creo que honradamente debemos todos de reconocer, que había un par de ellos en cada aldea, y en las villas y ciudades me supongo que morarían muchos más!! Cuento que llegó el Jerónimo con su escopeta al hombro acompañado de su perro perdiguero ante la nuestra presencia, y ufanándose altaneramente quizás pensando que nos iba a hacer, lo que le diera la gana, nos dijo con apariencia muy enojada, al mismo tiempo que nos ofendía con sus palabras: ¡Haber decirme pronto, ¿dónde habéis robado estas escopetas?, si no queréis que vos falague ‘l llombu con ista bardiaca! (que nos moliera a palos todo el cuerpo con una vara que portába en sus manos). No despegó sus labios en el momento mi amigo Muel, porque el padre de aquel llabasquín (cerdo pequeño) era el dueño de los ganados de su casa, y por aquello de que el amo siempre, sin la razón con la ganancia anda, no le refutó pequeña palabra. Pero yo que ya me había creído que aquel babayu de guaxón (farolero, fantasma de mozalbete) se iba apoderar de mis armas, las que yo creía que eran de mi entera propiedad, le dije sin miedo y desafiantemente, que aquellas escopetas eran mías, y que ni él ni nadie sería capaz de quitármelas. Entonces Jerónimo mirándome acusadoramente me replicó seguidamente con estas palabras que me condenaban: ¡Entonces... tu fuiste el que mató antes de ayer al chivo de Manín? ¡Si yo fui!, le dije envalentonado y poseído de una airada rabia, a la vez que le encañonaba con la escopeta y amenazándole firmemente le aconsejaba: ¡Fáinus el favore de dexanus nel nuexu antroxu, ya colar pel mesmu xeitu per únde sen chamate 'llegasti, se nun quiés que faiga nel tou ventrón, el mesmu buracu quei fexe nus fégadus del cabrón de Manín! (¡Haznos el favor de dejarnos con nuestra alegría, y márchate por el mismo sitio, por donde sin llamarte has llegado, si no quieres que haga en tu barriga, un orificio parecido, al que le hice en los hígados del cabrón de Manín!). —Y fue entonces cuando Muel valientemente apoyándome con su amenazante escopeta y con sus advertientes palabras le dijo: ¡Mira Jerónimo, no tiene nada que ver que mi padre se arrastre frente a vosotros, por el miedo de que le quitéis el ganado, pero yo ahora no soy mi padre, y si no sales en el momento corriendo como una exhalación (centella, rápido), me parece a mí, que te vamos a coser a perdigonazos! Justificándose Jerónimo con el atropello que en el miedo se cosecha, dio media vuelta y casi a las carreras, tomó las de villadiego, a la par que se alejaba murmurando no se qué amenazas. Su perro, quedose unos instantes olisqueándose con Pelayu, al que yo achuché (azuzé), y Pelayu que para engarradiercharse (pelearse) era una ardorosa fiera, saltó como un león, atacando con un furor endemoniado al fino can perdigonero, y si no es por Muel, me parece que allí en el mismo lugar que había muerto el chivo, Pelayu hubiera despachado, aquel hermoso, cariñoso e inocente perro. Quedámonos muy satisfechos y gozosos, a la par que en nuestros espíritus, navegaba el orgullo perfumándose con la vanidad Humana, y todo, por haber acoyanáu ya féchule moscar ameruxáu de miéu (acojonado y haberle hecho huir, lleno de miedo) al hijo de uno de los amos de la aldea, que en un principio se había creído, que le sería sencillo hacer con nosotros cuanto le viniese en gana. Durante algún tiempo, estuvimos llindiándu (vigilando, cuidando) a Jerónimo por ver el camino que se tomaba, pues teníamos el temor que se ocultara para después sorprendernos, pero no fue así, y al final muy contentos ya le vimos corriendo que se las pelaba en compañía de su perro, desembocando en el pedregoso camino que le conducía a la aldea. Sabiéndonos libres del temor del adefesio de Jerónimo, y olvidándonos en el mismo instante de cuanto con él nos había acontecido, volvimos a nuestro peligroso juego, de disparar las escopetas contra diferentes blancos, y así, hablando de nuestras cosas con satisfacción que nos embargaba dentro de una felicidad pasajera, deslizábase el tiempo sin enterarnos, hasta que a la postre, dimos fin a todos los cartuchos que teníamos, y fue entonces, cuando decidimos esconder las armas en la cueva, y con los hombros doloridos por las sacudidas que nos propinaban las escopetas por los disparos, disponíamosnos muy contentos en el regreso para nuestras casas, y para simular que veníamos de la leña, agenciámosnos unos tochacus de pochiscus (leños de encina) y poniéndonoslos al hombro, bajamos corriendo por entre los vericuetos y las serpenteantes sendas, hasta llegar al camino real que nos conduciría a la aldea. El ubérrimo valle de alegría alborazada, que poblaba por entero nuestros espíritus, viose en unos segundos nublado y con rapidez cubierto, por un zozobrante y temeroso manto, nacido del retrato que nuestros ojos hicieran, cuando a la entrada de la aldea, justamente en el mismo lugar donde por costumbre, mi amo solía esperarme para xebrar (apartar) sus cabras, estaban aguardándonos los guardias, en la alegre compañía de Jerónimo, que poseyendo las mismas indeseables zunas (costumbres) que su padre, no había perdido ningún tiempo en ir hasta el cuartelillo para delatarnos. Yo tentado estuve cuando me percaté que eran los mismos guardias que el día anterior me habían cobardosamente martirizado, de tirar los garbetus (leños) que llevaba en el hombro, y salir corriendo para huir de aquel verdugo que sonriéndose ladinamente, quizás estuviese pensando su enrevesada y nefastosamente, el volver a esforgayame (arrancarme, estriparme, deshacerme) la única oreja que me quedaba sana. Sin embargo, logré dominar el miedo, y dejando a Muel que abriera la marcha, llegamos a la postre ante la presencia de ellos, y aquel canalla de guardia, no se dirigió a Muel a pesar que unos metros delante de mí iba, sino que vino sonriendo malignamente hacia mí, con las mismas asesinas intenciones que el hambriento lobo lleva, cuando para satisfacer sus ansias del espíritu y la carne, sin el menor miedo se lanza, sobre el inocente corderillo que no tiene a nadie que le defienda. Antes de dirigirme la palabra, aquel demonio con tricornio, que a fe mía desprestigiaban, porque hermosa para el pueblo es la esclava de la Justicia, cuando todas sus obligaciones y credos justamente da cumplidas. Digo yo, que lo primero que hizo fue cogerme mi oreja sana, apretarme un poco para ponerme en atención, y luego mirándome altanera y sonrientemente me dijo: ¡Ahora ya no me negarás de que no has sido tu quien disparó sobre el cabrón de tu amo, y me supongo que también me dirás, dónde has conseguido las armas, maldito pilluelo, hijo de una bruja y de un rojo republicano, o comunista sin entrañas! Tiré los tochucus (leños secos) al suelo apremiado por el dolor que de rabia me desencaldaba (deshacía), con tan mala fortuna que por mí no había sido pensada, que diéronle en las piernas de aquella fiera uniformada, y gran dolor en él tuvo que lleldarse (hacerse), porque dejó de esfarugarme (deshacerme la oreja), para acariciar con gestos de dolor la caña de una de sus piernas, al mismo tiempo que yo hacía lo propio con mi oreja, que ya colorada como una guinda, me resquemaba como si estuviese ardiendo. Mirome con ojos extraviados por la rabia que le enloquecía, y siendo mayor la fuerza de su cobardosa entraña ya en poder de las iras que lo movilizaban, que el dolor que su cuerpo sentía, soltome de revés dos guantazos, que dieron conmigo en tierra, con el rostro manando abundante sangre. Fácil siguiese abofeteándome, pues ya estaba enclicándose (agachándose) para hacer conmigo vayan ustedes saber qué, cuando intercedió su compañero que asiéndole por un hombro, con desprecio y enfado le dijo: ¡Lo que terminas de hacer con este pequeño es una canallada, y como otra vez intentes tocarle del pelo la ropa, te las vas a entender conmigo! ¡¡Estoy harto de tus abusos, y de tus odios y desprecios por todas las gentes desgraciadas!! Ayudome aquel buen guardia a levantarme, y después con su propio pañuelo limpiábame el rostro de sangre, y al parojo que esto hacía cariñosamente me decía: ¡Te juro que nadie te volverá a martirizar más pequeño, y ahora si tu quieres, y que conste que ni te ordeno ni te obligo a contarnos nada, dinos de una vez dónde están esas malditas armas que tanto doloroso daño te han originado! Dime cuenta pronto que de seguir negando no sacaría en limpio nada, ya que el baldroyán (cobarde) de Jerónimo había descubierto ya todo, y a poco listos que fuesen, nada más que les conduciese al lugar donde nos había sorprendido, darían pronto con la cueva, donde se ocultaban las armas. Así que acompañado de Muel y de Pelayu, y seguido de cerca por los dos guardias y el delator de Jerónimo, guielos a paso rápido por entre las vegetativas y pedregosas sendas que serpenteaban por casi inaccesibles lugares, pronto me alegré al comprobar cómo aquel despreciable guardia que tan sañudamente me había martirizado, abarquinaba (respiraba) con penoso trabajo, al mismo tiempo que se deshacía en copiosos sudores el condenado, lo mismo que la manteca fresca expuesta al sol en el verano. Al observar el penoso esfuerzo que aquel guardia repugnante y gordo, imbécil y malvado, tenía que realizar para seguirnos, apreté más aun el paso, que casi se convirtió en carrera y que sólo Muel y Pelayu pudieron aguantarme alejándanos en cuestión de segundos un largo trecho de nuestros enemigos, que en el lleldar (acontecer), ya se habían detenido para hacer acopio de energías unos momentos. Aproximadamente aun no habíamos caminado ni una décima parte del trayecto que nos separaba de la cueva, y ya el llimiagu (baboso) de aquel guardia, se encontraba casi d'afechu despaxaretáu (deshecho), seguramente que antes de llegar al final, en la mente de aquel fucheiru (estercolero) humano, se dibujaría el ruin pensamiento, de maldecir a la ley que como enyordiáu pioyu (sucio piojo) servía, al cachiparru (parásito) que me había delatado, y a mí, por no haber seguido negando. Muel y yo con satisfacción nos reíamos de aquellas gentes, que en nuestras infantiles y sin cultivar mentes, habíamos retratado como personas que tenían menos llixa (fuerza, arte, valer, etc.) que un mure entre las zarpas de un gato. Estaríamos como a la mitad de la andadura, cuando la distancia que nos separaba ya era enorme, y a pesar que de continuo nos ordenaban que no corriésemos tanto y que procuráramos ir siempre a su lado, la verdad es, que ya les habíamos perdido todo miedo y que no les hacíamos el menor caso. Fue entonces cuando se me ocurrió la idea de decirle a mi amigo Muel, que cuando llegásemos al potchisquéiru (encinal), yo me adelantaría corriendo con todas mis fuerzas, para volver aquel mismo lugar antes que ellos lo hicieran, pero después de haber ya ido a la cueva, para poder esconder para nosotros, dos pistolinas muy atongadetas (bonitas, curiosas), que era una pena que se llevaran los guardias, y que nosotros podíamos esconder en cualquier lado. Y así lo hice, y logré regresar, mucho antes de que ellos, llegaran escadriláus (derrengados), claro que descontando a Jerónimo, porque éste andaba tanto como con la lengua si quisiera andarlo. El caso fue que los guardias aquel día se llevaron las armas, y a los cinco o seis días, regresaron a la aldea preguntando por mi madre y el padre de Muel, para llevarles hasta el cuartelillo, con el fin de no sé qué preguntarles o darles. Cuando mi madre en compañía del padre de Muel regresaron del cuartel, estábamos nosotros xugaretiándu (jugando) debajo del ñoceón (nogal grande) que había a la entrada de la aldea, que tanto como tenía de frondoso y grande, eran de pequeñas, escasas e insípidas sus nueces. De donde viene un adagio asturiano que dice: ¡Mucher grandie ande óu non ande, peru tantu s'espatuxa, comu senún lu fixera, en dalgún lláu fae bona atongadura! (Mujer grande, ande, o no ande, pero tanto si camina, como si no lo hace, por grande en todos los lugares estorba). «Claro que se me olvidó decir, que menos en el catre, para añuedar el cibietchu cundu nun hay oitra, pequenina, atongaina ya melgucira». (Para hacer el amor, cuando no hay otra, pequeñita, bien hecha, y tan dulce como lo que debe ser vivir en la gloria). Digo yo que al ver nuestros padres corrimos hacia ellos, y cuando ante su presencia nos encontramos, casi sin darme cuenta vi a mi amigo rodar por el suelo, por la fuerza vigorosa del tremendo castañazo que su padre le llantó nuna mexietcha (le plantó en una mejilla), pero antes de que yo me percatara del peligro que sobre mí se cernía, vime acochetáu (cojido, sacudido) por mi madre, que me allumbróu (alumbró) un mamplenáu (muchos) pescozones, tan seguidos y atinados, que me parecía que todos me llegaban en ringlera, no teniendo que esperar uno por el otro, para que no se enfadasen ninguno. Y allí mismo por este procedimiento que nuestros progenitores nos hacían, comprendimos que nada bueno los guardias a nuestros padres les habían hecho. Y claro que no era nada respetable ni justo, sino un atropello despiadado, inhumano, mezquino, repugnante y apartado de la Justicia a tanta distancia, como la que existe desde la Tierra hasta el Infinito Cielo. Resulta que la canallesca ley que en aquella para mí inolvidable época existía, nos había condenado a ir a un reformatorio, o a que pagasen nuestros padres una multa de ciento cincuenta pesetas en papel del Estado, en el término de treinta días. Y fue entonces cuando yo empecé a preguntarme, ¿que qué era lo que tenían que reformar en mi...? ¿Acaso entraba en la reforma que aquella ley que estaba por todos los rincones de la Patria haciendo encima de los vencidos y sus descendientes, asesinar a nuestros padres, hermanos, parientes y hasta madres, privarnos de nuestra libertad, y robarnos cuánto teníamos? —¿Aquella ley digo, todavía tenía que reformar algo más en mí, que en un principio ya no hubiese inhumana y endemoniadamente reformado? Yo que era en aquel lleldar un pobre niño de poco más de ocho años, condenado precisamente por la misma ley, a no tener jamás ya el amoroso cariño de mi padre, yo que había sido condenado como todos los jóvenes hijos de los vencidos y encarcelados y asesinados padres, yo que estaba lleno de hambre, de miseria, de sufrimiento y de una soledad inconsolable, yo que si quería comer un trozo de pan duro, tenía que caminar descalzo y medio desnudo, por entre las zarzas y guijarros de las montañas, esclavizando mi cuerpo y mis sentidos, en el cuidado de unos ganados que no eran míos, a mí, a un ser así de natural, puro, desamparado y desgraciado, ¿aún quería aquella entroyada (sucia) ley reformarme por considerarme malo? —Yo nunca he sido político, pienso ahora, ni tampoco con mis palabras harto vulgares y aldeanescas, pretendo fomentar el odio hacia nadie, soy ante todo un liberal disciplinado, que ama a mi Patria, por la que estoy en cualquier momento dispuesto a morir, pero me creo con el suficiente derecho de contar al mundo de cuanto yo he sufrido, que es el retrato de tantos otros huérfanos de guerra que lo mismo que yo tanto sufrieron, aunque más en duda, pongo que lo hubieran hecho, quiero contar todo lo que considero que siendo verdad, no debe ser olvidado, y desearía con toda mi alma, que mis palabras tuviesen repílos (ecos) más clarividentes, que los que en su origen se formaron, para que llegasen a todos los oídos, y en sus mentes gigantesca Humanidad digna y justa edificasen, que diera paso a una libertad liberal y disciplinada, que atrancase (cerrase, peslase) sus puertas a todo cuanto no fuese digno y honrado, de esta sencilla y natural manera, la fraternidad sería por primera vez, el tesoro más puro, luminoso y deseado, que la Humanidad en toda su existencia hubiese conquistado. En este relato, que para muchos críticos comedores, que sólo saben fartase comu gochus (comer como cerdos) e intentar con sus medios deshacer lo que alguien con más capacidad creativa que ellos, más bien o peor ha edificado, digo yo, que muchos críticos fanáticos defensores de normas idealísticas, que con sus leyes en la ocasión asquerosamente convencionales, que lograron deshacer el destino que a mi vida creo que le pertenecía, al igual que a toda la generación de los hijos de los perdedores, no les agradara en absoluto, que un hombre que fue despojado de cuanto poseía, y empujado vengativa y canallescamente al arroyo, cuando él por ser un niño, no podía defenderse, tenga ahora la osadía, con sus pobres medios culturales, d’abayucar la trelda (revolver la porquería), que nadie hasta el presente, tan ajustada y verídicamente pudiera contar jamás. Digo porquerías, pues es eso precisamente lo que suelen dejar las secuelas de una guerra civil, y pobre de aquellos países que la sufran, porque sus hijos quedarán divididos, y los perdedores, tendrán que soportar un yugo, que más flojo, o menos prieto, esclavizándolos los ha de postergar. En este relato retrato yo, al vencedor y al vencido, menos al perdedor de quien soy hijo, ya que he tenido la desgracia de conocerle cuando el desventurado ya era un vencido, pero con el vencedor he vivido siempre, sirviéndole con decencia y honradez, silenciosamente observándole siempre, y no recibiendo de él, nada más que calamidades y ofensas, y sin embargo, nunca le odié, siempre disciplinadamente le serví, y si en el lleldar se siente ofendido por lo que de verdad digo, espero que se comporte conmigo, de la misma manera que con él siempre yo he hecho. Sé que estas narraciones no se han de publicar en mi Patria, porque la censura no permitirá que el hijo más humilde, cuente una verdad que denigra no a mi querida y noble España, sino algunos de sus inamovibles sistemas, pero tengo la firme certeza, que algún querido hermano país, sin el menor odio ni rencor sí ha de hacerlo, y con esta mi voz del pueblo, sencilla y natural, ubérrima y estéril, millones de seres de la Tierra habrán de saber, que hoy todavía, vive en mi Patria, la mitad de una generación, descendiente de los perdedores de la sanguinaria Guerra Civil que empobreció a la más maravillosa nación del mundo como es mi España, apartados de todo acceso a cualquier puesto de responsabilidad, bien en el gobierno, en los sindicatos, o en cualquier otro lugar, de responsabilidad de la Patria. Y desde aquí, invito a todos los españoles para que investiguen esto que he dicho, y ya verán como es una verdad, que no admite discusión posible. Cuánto placer sentiría yo si me pudiese expresar con ustedes en la maravillosa, ancestral y rica Lengua Asturiana, pues para mí, decir las cosas en Castellano es un verdadero fastidio, con tantos puntos y comas, y demás signos ortográficos, que para un hombre sin estudios de ninguna clase como yo, es una verdadera tortura, pues mi imaginación que idea y piensa con la fuerza de un enorme río enloquecido, a la hora de querer contar estas copiosas cosechas, que hasta en los mismos sueños me alumbra, cuando me pongo a escribir todos estos pensamientos y acaeceres, al expresarlos en español, meto la pata hasta los corbétchones, por esto ruego me perdonen, y háganse a la idea, de quién les está hablando, no es nada más que un humilde aldeano, sin más escuela que la siempre dura universidad de la vida. Y con la fortuna o desgracia de haber nacido con el embrujador duende de ser soñador, no por aparentar, por ocio o por estudio, sino con la intima necesidad que me tortura el alma, al mismo tiempo que me embarga dentro de una felicidad, que me hace en ocasiones ser dichoso, sin jamás haber sido feliz, y en otras dimensiones me llena de tal tristeza, que en apariencia sin sucederme nada, me encuentro tan apenado y deprimido, que todo cuanto me rodea y hasta yo mismo, me parece la pestilente porquería, con que se harta sin jamás hastiarse, el nefasto diablo al que entusiasmados y egoístas servimos. Enteponíu colaba you dellantre de miou madre, espatuxandu caleya adiantre, afalau per las engafuráes pallabres de miou má, camín de la nuesa teixá. (Conducido corría yo delante de mi madre, caminando rápido calleja arriba, arreado por las envenenadoras palabras que mi madre me dirigía, a la vez que hacia nuestro hogar nos acercábamos. Yo miraba arisco para ella, pensando que me iba alcanzar presto, para propinarme ante mis vecinos, otra somanta (paliza) como la que de aun mi cuerpo se condolía. Al fin llegamos a nuestra casa, y ya en ella encoyíu (encogido) por el temor, aguardaba resignado que mi madre calmara su furia dándome una nueva cuera, que mereciéndola, no la merecía. Estaba visto que llevaba unos días, que todos los golpes me habían elegido a mí para sus descansos, primero el cobarde de mi amo, que con sus asquerosas manos, me había puesto el rostro, tan descalabrado que no había en él un lugar sano donde coyera una guya (cupiera una aguja), después el canalla del guardia, que me dejara las orejas tan maltratadas, que me parecía que no eran mías, y para finalizar mi madre con aquella argurtóuxa tocata que m'apurriera (alta paliza que me propinara), que según me parecía, no había sido nada más que la parba (desayuno breve) de la que se esperaba Furibunda y desesperada asiome mi madre por mis maltrechos hombros, y al mirarme yo en sus hermosos y enojudos ojos, pude ver en lo más profundo de ellos, el desmesurado amor que la pobre me tenía, y lejos de azotarme como yo pensaba, sólo me preguntó muy apenada y preocupada: ¿De dónde vamos a sacar esas ciento cincuenta pesetas Xulín? ¡En alguna parte hijo, nos las agenciaremos, porque yo no permitiré que esta canallesca ley, hecha por indeseables sin entrañas, te lleven al reformatorio, donde ellos se tenían primero que reformar, para no seguir sembrando entre los desventurados vencidos, tanta vengativa y nefastosa canallada! Al día siguiente al rayar el alba, después de desayunar el rabón, (leche ácida cocida con harina de maíz) del que yo sí que me harté, pero ella la pobre apenas comió unas cucharadas, armada mi madre de un azáu (hacha) que había pedido prestado a un vecino, y yo de una foiceta (hoz) de podar la leña, fuimos al monte comunal a baltiar (cortar) leña, pues un carro de leña de encina, roble y espinero, que pesaba más de tres mil kilos, pagaba el maestro panadero, de la única panadería que había en el concejo, cincuenta pesetas por él, así que teníamos todo un mes por delante, para preparar los nueve mil kilos de leña, que nos proporcionarían las ciento cincuenta pesetas, con las que calmaríamos las iras de aquella inhumana ley, que tan despiadadamente nos había castigado. Parecía que mi madre poseía la fuerza del más intrépido de los hombres, talmente era un gigante que con una fiereza incomparable, chorreando sudor y espelurciada su rubia cabellera al viento, cortaba sin el menor descanso encinas, robles y espineros, mientras que yo imitándola en cuanto podía, podaba aquellos arbustos con el más grande de todos mis entusiasmos. Serían las tres de la tarde y no habíamos hecho aun el más pequeño descanso, cuando mi madre me dijo que buscase caracoles, que se criaban en abundancia por aquellos lugares, tal cosa hice mientras que ella prendía un buen fuego, y allí asamos los caracoles que al ser atacados por el calor, estiraban su cuerpo asándose perfectamente, y fue aquella asquerosa comida la que mitigó nuestra hambre. Y así un día, y quince, y veinte, hasta que logramos preparar sin desfallecer ni descansar, los tres carros de leña, acarreándolos a las costillas, en otras ocasiones poleándolos (haciéndoles rodar) por entre los zarzales y las peñas, hasta poder llegar con tan copiosa cantidad de leña, al estratégico lugar donde el panadero con su carro, pudiera cargar la leña. Estábamos embalagándola (apilándola) mi madre y yo muy ufanos y satisfechos, de la difícil victoria que habíamos en tan escaso tiempo conseguido, porque en duda pongo, que pocas gentes en todo el Universo en las circunstancias que nosotros nos encontrábamos hubieran podido lograrlo. Digo yo que en tal trabajo nos encontrábamos amontonando aquella leña, que todos los tochos (leños) medio descortezados por la cantidad de veces, que fue menester rodarlos por entre los cuetus (piedras) que poblaban aquel xerrapeíru (sierra) daban señales y no por los cortes de las herramientas, de haber sufrido lo indecible por encontrarse despeyexáus (despellejados) hasta casi el total emporricamiento (desnudez) de las arnas (cortezas) que los cubrían. Nuestras físicas humanidades se encontraban tan maltrechas después de tantos días de sobrehumano trabajo y de raquíticos y deplorables alimentos, que tal parecía que éramos cadabres (cadáveres) vivientes, sino supiesen cuantos nos conocían, que éramos dos invencibles barras del más puro acero. Yo descalzo de afechu (del todo) y mi madre con las alpargatas dándoles vueltas alrededor del tobillo, imposibilitadas del menor encatesu (remiendo) todas nuestras escasas vestiduras lucíanse tan acuchilladas, como si fatáus (muchos) puñales anárquicamente las hubieran rasgado. Y nuestras pieles por todos los lados se encontraban arraguñáes (arañadas), pinchadas, magulladas, en definitiva martirizadas por las piedras, por los espinos, por la infinidad de arbustos que en aquella sierra casi inaccesible para las mismas cabras, yo y mi madre como dos guerreros invencibles, cortamos aquellos tres carros de leña, que al decir de mi madre, servirían estupendísimamente bien para amagostar (asar) a la propia ley, y a los sinvergüenzas y deshumanizadores fascistones que la vieran fechu (hubieran hecho). Y en postura tan deplorable se empobrecían nuestros desventurados cuerpos, por todo lo contrario, nuestros espíritus se lucían sanos y fortalecidos, orgullosos y alegres, por haber conseguido aquel trabajoso y casi imposible triunfo. También solía decir mi madre dentro de una rabia y desilusión enfurecida, que si los «roxus» (rojos) hubiesen batallado con el mismo ardor, e indómito entusiasmo que nosotros habíamos puesto, todos los fascistones de Europa serían nada para vencerlos, ni en lo más mínimo. Vuelvo a repetir, que concluíamos mi madre y yo de empericotar (apilar) los cuatro leños que faltaban para dar por terminada aquella proeza, cuando la diosa fortuna nos vino a visitar en la forma de Falu el maderero, que más o menos, esto fue lo que nos hizo, y nos dijo: ¡Buenas tardes Lluza!, que así era como llamaban en asturiano a mi madre, ya que en castellano su gracia es Luzdivina. ¡Se ‘l tou home allevantara la motchera, ya te viera a tí ya ‘l tuo fiyiquín, nel estáu que vus deixó la llamazoúsa ley del venceor, paime amín, qu'el probetayu espavoríu per tan grandie inxusticia, oitra vez se morrería! (Si tu marido volviera al mundo y te viera a ti y a tu pequeño hijo, en la situación que os ha dejado la fangosa ley del vencedor, me parece a mí, que el pobre lleno de un enloquecedor pavor por tan grande injusticia, otra vez se volvería a morir). —Recuerdo yo muy bien, lo mismo que si en este momento de nuevo lo estuviese viviendo, lo que me ha hecho esta canallesca ley que ahora a ti te martiriza, cuando en los frentes de Teruel me cogieron prisionero. Me internaron en un campo de concentración, y me dieron más palos que días me quedan de vida, aunque muerra tan viétchu (muera tan viejo) como Marcelín el de Fresnedo, que le llevó Dios cuando pasaba de los ciento diez años. Como comida nos daban una lata redonda de sardinas o bonito, que los prisioneros le llamábamos «el reloj», ya que así era de pequeña. Cuando te salía podre, que sucedía la mayor parte de las veces, te pasabas el día haciendo vigilia. ¿Cuánto te va a dar el panadero por esta leña Lluza? ¡Hombre yo creo que son tres carros buenos, y como está pagándose a diez duros el carro, pues me dará treinta! ¿Algamate? (alcánzate para la multa). ¡Sí Falu, ye lu xustu! (Es lo justo). Rafael, que así se llamaba Falu, (uno de los hombres más honrados, trabajadores y enteros que yo he conocido), a la vez que del bolsillo interior de su chaqueta sacaba la cartera dijo: ¡Mera compañera, voy a venir con el camión de la compañía maderera y llevar toda esta montaña de leña a Trubia, yo te voy a entregar ahora por ella trescientas pesetas, si después vale más, ya te daré el resto, y si vale menos, considera ese dinero que te di, como regalo de un roxu decente ya honráu comu tú le yes miou neña! (Rojo decente y honrado como tú lo eres mujer). Al día siguiente que era feria semanal en la capital del concejo, pidiole mi madre prestado a una buena vecina amiga suya un paxiechacu (traje, vestido) y unas zapatillas, y así vestida de prestado la pobre, se trasladó bien de mañana a la Villa, pagó la multa a aquellos canallas que servían a una ley tan ultrajante, que a los vencidos y sus inocentes descendientes peor que a apestosos esclavos nos trataba. Luego, después, compró ella un paxietyín (un vestidito), unas zapatillas y unas madreñas, para mí, un buzo, que era la vestimenta que entre los pobres se estilaba, unas alpargatinas y unas fuertes madreñas, y después de mercar algunas cosas necesarias, vino para casa la mar de contenta y satisfecha. Y ahora yo me pregunto a muchos años de distancia, viviendo aquellos por mí vividos pisoteados y vengativos tiempos, ¿a qué asesinas, sucias y cobardosas manos, irían a parar, aquellos nuestros dineros, ganados con el sobrehumano esfuerzo y la más justa honradez, manchados por la sangre de nuestras heridas producidas en el agotador trabajo, y mojados por tantas gotas de sudor, como de estrellas debe de haber en el infinito cielo? ¿No se dan cuenta amigos lectores, que injusticias como ésta, o de otra índole aun mayores, deben de contarse al Mundo, pese a quien pese, para quienes las escuchan forjen en sus sentimientos, de que en toda guerra, y sobre todo las civiles, dejan tras de sí, primeramente el dolor más deshumanizante, después las venganzas más pervertidas, que darán vida con fuerza ilimitada, a la repugnante, sanguinaria y odiosa fiera, que todo ser humano, desde los primitivos tiempos de su nacencia, lleva celosamente escondida, en el apartamiento más oscuro y más brillante de su espíritu, donde se mueve gozoso el sentimiento humano, tras de saber que a su Prójimo bien le ha hecho, y se revuelve envilecido, encanallado y airado por el odio y las iras endiabladas, cuando también comprende que a sus semejantes, en el dolor y el sufrimiento los ha sumergido. Y fue precisamente a estos desatinados sentimientos, manejantes en aquellos tristes momentos, de las inhumanas leyes que regían los destinos de mi Patria, donde fueron a parar mis dineros, mis primeros dineros, ganados con más santidad y honradez, que pueda llevar dentro la propia Hostia Santa, que es tanto como decir, que sólo los mismos demonios faltos de toda conciencia y sin el más mínimo sentimiento de honestidad, podrían sin sentir asco de sus propias personas, apoderarse de los honrados y muy fatigosos trabajos, de una viuda de los roxus (izquierdistas, rojos, por el mismo estilo), y de un huérfano de los mismos. ¡¡Yo creo, que como aún no habían satisfecho sus ansias asesinas, con la muerte de mi padre y de tantos inocentes, precisaban en el momento que preciso les venía, afestinarse en postres con el esfuerzo y sufrimiento de sus deudos!! Durante algunos días viví yo jugueteando por la aldea, mi vida sin ninguna preocupación, muy contento porque iba vestido con aquel mono nuevo, más delgado que un papel de fumar, ya que se me había esgazáu (roto) por más de media docena de lugares, pero aún así, a mí me parecía que llevaba puesto, mejores galas que el mismo vencedor, que poco lucía sobre sus costillas, que se le pudiera denominar verdaderamente honrado. Mi madre mientras tanto, seguía incansablemente trabajando por las tierras de los vecinos, sin jamás cobrarles ni una peseta de sueldo, pues ella tan sólo quería, que al cambio de sus sudores le dieran una cestina de patatas, una fontadina de farina, ou de fabes lu mesmu foran prietes que blanques, d'arbeyinus ou d'oitra cebeira, dalgún terreñaín de lleiche, mazá, tarabazá, ‘n culiestrus ou cabantes de brañar. (Una fuente de harina, o de alubias de cualquier marca o color que fueran, de guisantes o de cualquier otro cereal que fuera, algún jarro de leche, desnatada, cuajada, o la que alumbran las vacas recién paridas, o de la que terminasen de ordeñar a una vaca de leche). Ella llegaba todos los atardeceres a nuestra casa, sudorosa y cansada, pero resplandeciente de alegría, porque en su mandil traía mi comida. Luego, después de que yo me hartaba, nos acostábamos los dos en aquel jergón de sacos, repleto de hojas de maíz y también de pulgas, y abrazada a mí, se quedaba muy pronto profundamente dormida. Yo que desde niño he dormido poco siempre, quizás para hacer bueno el dicho que de camino me invento, que considera al que poco duerme más infeliz, que quienes tienen la dicha de dormir prácticamente, dentro de estos mis desvelos, en la silenciosa tranquilidad de la noche de aquella amplia sala desmueblada, cuyas paredes y techo estaban del sarro que deja el humo, y plagadas de arroxetáus (enrubiecidos) goterones, que ponían al descubierto las primeras pinturas que habían tenido, fendíu (cortado) de continuo este silencio, por el risueño y sórdido murmullo que alumbraba el pequeño río que vertiginosamente se deslizaba a menos de diez metros de nuestra casa, y otras veces también era enruxeráu (alterado) aquel silencio, por los ladridos de los perros de la aldea, o por el cante siempre misterioso y apabullador que hacen las curuxas (buhos) en la noche, cuento yo en que estos desvelos, observaba el placenteroso dormir de mi madre, con su respirar acompasado, fuerte y sano, con todos sus acerosos músculos, con naturalidad relajados, talmente parecía mi madre del todo inofensiva, mas sin embargo, aquel perfecto y vigoroso cuerpo que acoplaba fuerzas en el descanso, de la misma natural manera que agigantadamente dormido descansaba, cuando despierto se hallaba, se transformaba en un invencible e incansable guerrero, condenada ya a luchar en l'engarradiétcha del trabayu (la pelea del trabajo), todos los momentos de su vida, por los mismos endemoniados vencedores, que primeramente le habían achuquináu ‘l sou home ya lus sous fíus. (Asesinado a su marido y a sus hijos). Y ahora que ya todo ha pasado, y lejos de olvidarlo se agiganta cada día más en mi mente, yo me pregunto, que si mi madre no hubiese sido así de luchadora, de brava, de valiente y honrada, qué seria de mí y de ella misma, acosados en todo momento por la ley insana del vencedor, y xunius (uncidos) también para siempre, en el desventuroso carro de la esclavitud bien vigilada, por el látigo y la pistola del triunfador.

    Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > carraca

  • 17 want

    wont
    1. verb
    1) (to be interested in having or doing, or to wish to have or do (something); to desire: Do you want a cigarette?; She wants to know where he is; She wants to go home.) querer; desear
    2) (to need: This wall wants a coat of paint.) necesitar, precisar, requerir
    3) (to lack: This house wants none of the usual modern features but I do not like it; The people will want (= be poor) no longer.) carecer (de); pasar miseria/necesidad

    2. noun
    1) (something desired: The child has a long list of wants.) deseo
    2) (poverty: They have lived in want for many years.) pobreza, miseria
    3) (a lack: There's no want of opportunities these days.) falta, ausencia; escasez
    - want ad
    - want for

    want1 n falta / necesidad
    want2 vb
    1. querer
    what do you want to do? ¿qué quieres hacer?
    2. necesitar
    3. deber
    you don't want to do it like that! ¡no deberías hacerlo así!
    wanted se busca / se necesita
    tr[wɒnt]
    1 (lack) falta, carencia
    2 (desire, need) necesidad nombre femenino
    3 (poverty) miseria, indigencia
    1 (gen) querer
    what do you want to drink? ¿qué quieres beber?
    how much do you want for the bike? ¿cuánto pides por la bici?
    what more do you want? ¿qué más quieres?
    2 familiar (need) necesitar
    4 formal use (lack) necesitar, carecer de, faltar
    5 (require to be present) buscar, requerir la presencia de; (seek, hunt) buscar
    6 (desire) desear, querer
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    to be in want estar necesitado,-a
    not to want to know (about something) no querer saber nada de algo
    to want some doing exigir mucho esfuerzo
    want ad SMALLAMERICAN ENGLISH/SMALL anuncio pequeño
    want ['wɑnt, 'wɔnt] vt
    1) lack: faltar
    2) require: requerir, necesitar
    3) desire: querer, desear
    want n
    1) lack: falta f
    2) destitution: indigencia f, miseria f
    3) desire, need: deseo m, necesidad f
    v.
    carecer v.
    carecer de v.
    desear v.
    estar necesitado v.
    faltar v.
    necesitar v.
    querer v.
    (§pret: quis-) fut/c: querr-•)
    n.
    apuro s.m.
    carencia s.f.
    carestía s.f.
    deseo s.m.
    escasez s.f.
    falta s.f.
    laceria s.f.
    menester s.m.
    necesidad s.f.
    pobreza s.f.

    I
    1. wɔːnt, wɒnt
    1)
    a) (require, desire) querer*

    (it's) just what I('ve) always wanted! — (set phrase) (es) justo lo que quería!

    the boss wants youel jefe te quiere ver or quiere hablar contigo

    he's wanted on the phone — hay una llamada para él, lo llaman por teléfono

    does he want the book back? — ¿quiere que le devuelvan (or le devolvamos etc) el libro?

    to want to + INF — querer* + inf

    to want somebody/something to + INF — querer* que alguien/algo (+ subj)

    what do you want me to do? — ¿qué quieres que haga?

    to want somebody/something -ING — querer* que alguien/algo (+ subj)

    b) \<\<police\>\> buscar*

    he is wanted for murder/for questioning — lo buscan por asesinato/para interrogarlo

    how much does she want for the picture? — ¿cuánto pide por el cuadro?

    d) \<\<person\>\> ( sexually) desear
    2) ( need) necesitar

    gardener wantedse necesita or se precisa jardinero


    2.
    vi ( lack) (frml) (usu with neg)

    you/they will want for nothing — no te/les faltará nada


    II
    1) c u (requirement, need) necesidad f

    to be in want of something — tener* necesidad de algo

    2) u (lack, absence) falta f, carencia f (frml)

    if she doesn't become champion, it won't be for want of trying — si no llega a ser campeona, no será porque no lo haya intentado

    3) u (destitution, penury) miseria f, indigencia f
    [wɒnt]
    1. VT
    1) (=desire, wish for)

    I want my mummy! — ¡quiero que venga mi mamá!

    I don't want you interfering! — ¡no quiero que te entrometas!

    I've always wanted a car like this — siempre he querido un coche como este

    we only want the best/what's best for you — solo queremos lo mejor para ti

    what do you want for your birthday? — ¿qué quieres por tu cumpleaños?

    what I want from a computer is... — lo que quiero de un ordenador es...

    she was everything he wanted in a woman — era todo lo que él quería en una mujer

    food was the last thing I wanted — comida era lo último que quería

    I know when I'm not wanted — sé muy bien cuando sobro or estoy de más

    where do you want the table? — ¿dónde quieres que pongamos la mesa?

    what does he want with/of me? — ¿qué quiere de mí?

    I want my son alivequiero a mi hijo vivo

    you want her back, don't you? — quieres que vuelva, ¿no?

    I want him dead! — ¡lo quiero muerto!

    I want her sacked! — ¡quiero que se la despida!, ¡quiero que la despidan!

    the last thing we want is for them to feel obliged to help — lo último que queremos es que se sientan obligados a ayudar

    without wanting to sound big-headed, I think I'll succeed — no quiero parecer engreído pero pienso que voy a tener éxito

    I wouldn't want to hurt their feelings/cause them any problems — no quisiera herir sus sentimientos/causarles ningún problema

    2) (=ask for) [+ money] querer, pedir

    she wants £500 for the car — quiere or pide 500 libras por el coche

    how much do you want for it? — ¿cuánto quiere or pide?

    you don't want much!iro ¡anda que no pides nada! iro

    3) (=seek) [police] buscar

    wanted: general maid — se necesita asistenta

    he is wanted for robbery — se le busca por robo

    you're wanted in the kitchen — te buscan en la cocina

    you're wanted on the phone — te llaman al teléfono

    4) (=need, require) [person] necesitar

    children want lots of sleeplos niños necesitan or requieren muchas horas de sueño

    this car wants cleaning — a este coche le hace falta una limpieza, a este coche hay que limpiarlo

    that's the last thing I want! * — ¡solo me faltaba eso! *

    you want to be more careful when you're driving — tienes que tener más cuidado al conducir

    you want to see his new boat! — ¡tienes que ver su nuevo barco!

    what you want is a good hiding — lo que necesitas or te hace falta es una buena paliza *

    what do you want with a house that size? — ¿para qué quieres una casa tan grande?

    5) (=lack)

    the contract wants only her signature — al contrato solo le falta su firma

    2. VI
    1) (=wish, desire) querer

    I want for you to be happy — (US) quiero que seas feliz

    2) (=lack)

    they will not want for money or food — no les faltará ni dinero ni comida

    waste 3., 1)
    3. N
    1) (=lack) falta f

    for want of sth — (at beginning of clause) a falta de algo; (at end of clause) por falta de algo

    for want of anything better to do, I decided to go home — a falta de algo mejor que hacer, decidí irme a casa

    for want of a better word — a/por falta de una palabra más apropiada

    he never did become a minister, but it was not for want of trying — nunca llegó a ministro, pero no fue por falta de intentarlo

    2) (=need) necesidad f

    she had servants to attend to her every want — tenía sirvientes que atendían todas y cada una de sus necesidades

    my wants are fewnecesito poco

    to be in want of sth — necesitar algo

    3) (=poverty) necesidad f, penuria f

    to be in want — estar necesitado

    to live in want — pasar necesidades, vivir en la penuria

    4.
    CPD

    want ad * N(US) anuncio m clasificado

    * * *

    I
    1. [wɔːnt, wɒnt]
    1)
    a) (require, desire) querer*

    (it's) just what I('ve) always wanted! — (set phrase) (es) justo lo que quería!

    the boss wants youel jefe te quiere ver or quiere hablar contigo

    he's wanted on the phone — hay una llamada para él, lo llaman por teléfono

    does he want the book back? — ¿quiere que le devuelvan (or le devolvamos etc) el libro?

    to want to + INF — querer* + inf

    to want somebody/something to + INF — querer* que alguien/algo (+ subj)

    what do you want me to do? — ¿qué quieres que haga?

    to want somebody/something -ING — querer* que alguien/algo (+ subj)

    b) \<\<police\>\> buscar*

    he is wanted for murder/for questioning — lo buscan por asesinato/para interrogarlo

    how much does she want for the picture? — ¿cuánto pide por el cuadro?

    d) \<\<person\>\> ( sexually) desear
    2) ( need) necesitar

    gardener wantedse necesita or se precisa jardinero


    2.
    vi ( lack) (frml) (usu with neg)

    you/they will want for nothing — no te/les faltará nada


    II
    1) c u (requirement, need) necesidad f

    to be in want of something — tener* necesidad de algo

    2) u (lack, absence) falta f, carencia f (frml)

    if she doesn't become champion, it won't be for want of trying — si no llega a ser campeona, no será porque no lo haya intentado

    3) u (destitution, penury) miseria f, indigencia f

    English-spanish dictionary > want

  • 18 axabarciar

    Axabarciar, es tratar, vender, comprar, cambiar, etc. Cuntu you aquindi nisti primeiru llibru qu'un astur fae con ñaturallidá, con honradé, con amore grandie ya ñoble que disdi guaxetín na miou xenciétcha ya ñatural alma se fexu hacia tous lus melgueirus y'embruxantes chugares de la miou mantina tierra d'Asturies, ya de toes les Fidalgues xentes que la poblen, falu you que nagora mesmu tenu ñecexidá de cuntayes un cuintu que nun ye tal couxa, perque cuaxi tóu lu que falu aquindi fóu verdá. Ya cumu encalda mu ben nista pallabra, pos nagua mexor que como exemplu qu'isti casu que per oitre lláu pué xervir tamén d'escola. (Cuento yo aquí en este diccionario primero que hace un astur con documentación, naturalidad y suprema honradez, lleno de un amor grande y noble que desde niño en mi sencilla y natural alma se hizo, hacia todos los dulces y embrujantes lugares de mi amada Tierrina Asturiana, y hacia todas las Hidalgas gentes que la pueblan. Digo que ahora mismo tengo necesidad de contarles un cuento, que no es tal cosa, porque casi todo lo que les voy a contar ha sido una auténtica verdad, y como tal alumbramiento tiene el origen en esta palabra, pues nada mejor que este ejemplo, que por otro lado puede servir también de escuela). (LES XABARCEIRES) L'Aldexuxán (aldea de Susana) yera la miou aldina, fae ya un faticáu d'anus cundu you yera un guaxín, despós de l’achuquinante 'ngarradiétcha, que xemóu de cadarmus toes les teixáes de la miou embruxante Asturies, apaxiétchandu de llutus, mexeries, fames, atristeyáus ya enfernales dollores a toes les xentes, lu mesmu las prietes que yeren las drechistes, que lus roxus que yeren de las esquerdas. (La aldea de Susana era mi aldea, hace ya muchos años cuando yo era un niño después de la asesinante guerra que sembró de cadáveres todas las casas de mi embrujante Asturias, vistiendo de lutos, miserias, hambre e infernales dolores a todas sus nobles gentes, lo mismo a los negros que eran los derechistas, que a los rojos que eran los de las izquierdas). —Por aquel entonces, cuando el hambre, la necesidad y la miseria se enseñoreaban de les teixáes (lares) mejor dicho de los hijos y de las viudas de los perdedores, ya que los pobres, los que no estaban encuandicáus (sepultados) s'atopaben arretrigáus nes cárxeles, (encadenados en las cárceles) ya oitres con más xuerte, xebráranse per miéu 'l hermenu venceor pal extranxeiru. (Y otros con más suerte, se marcharan por miedo al hermano vencedor para el extranjero). —Cuento yo, que por aquellos tristes aconteceres sucedió en mi aldea esta historia que ahora al recordarla tras más de cuarenta años de haber sucedido, trae a mi pensamiento una añoranza triste, nel mesmu lleldar que me fae xonreyire. En el mismo suceder que me hace sonreir, ya que el caso según mi humilde parecer se las trae, porque todos los personajes qu'encaldan (hacen) esta cierta, historia, eran seres que para poder vivir tenían que luchar bravamente todos los amanecidos días, no importa cómo lo hicieran; pero por aquellos tristes tiempos el que no luchaba no comía, no es como hoy, que se tira más comida en un día a la basura, que en los tiempos de esta historia comía toda Asturias en una semana. —Yera mi aldina tan bétcha en allumbrar frutos, que desde los principios del branu (verano), fasta lu fondeiru de la xeronda (hasta lo último del otoño), talmente parecía mi melgueiru chugar (dulce pueblo), el mismo jardín que el Creador debe de tener reservada para las sencillas y buenas gentes que tras la muerte sean huéspedes de su Santificante Reino. Tal exquisita riqueza natural daba lugar, a que casi todos los vecinos tuviesen un pollino que espatuxara llixeiru (andase rápido), y fuese resistente para que no se esmurgazara esventronáu (cayera reventado) en los difíciles y abruptos caminos, con las maniegas (cestas) encima de su albarda amamplenáes (llenas) de sabrosos frutos, antes de llegar a la romería o fiesta donde iba destinado tal manjar, así fueran higos, cerezas, ciruelas, peras, etc., etc., etc. Algunas veces también solían llevar manzanines arroxáes nel fornu (manzanas asadas en el horno) y ablanines turráes nel mesmu cheldar (y avellanas asadas en el mismo lugar), y estas frutas así tratadas, tenían un gusto tan exquisito que uno no se hartaba nunca de comer por ellas. Por estos quehaceres y otros múltiples necesarios en sus caseríos, cada vecino cuidaba a su pollino todo el año, como la mejor de sus prendas, porque era el humilde pollino el único medio de locomoción que tenían para efectuar infinidad de trabajos y muy necesarios traslados. Decía el pedáneo de mi aldea, donde sucedió esta historia que estoy empezando a relatarles, que un pollinín d'arremangu (de valía), le proporcionaba más ganancias al aldeano que una xuntura de les mexores vaques (pareja de sus mejores vacas). Pero endenantes d'afondigoname nel contare lus fechus que fixerun les xabarceires del miou chugar (antes de ahondar en los hechos que dieron lugar las tratantas de mi pueblo), voy a contar así d'esboriaúra (de resbalón), lo que le ha sucedido al razonero alcalde de mi aldeina: Hubiérase casado Graciano cuando era muy joven aun, con Ramona la de Juan de Pacha, que era una mozacona (mozona) de ñidies (finas) mexierches (mejillas), arregañaónes ñalgues (apetecibles nalgas) y un entamu (senos) también empericotáu (prominente, estupendo), que hacían de Ramona una muchacha también formada y deseable, que ni el más exigente sería capaz de deximiya per mu fartu qu'andubiés de clica (nadie la despreciaría por muy harto que estuviese de mujeres). Pero Graciano que por aquel entonces era pobre, aunque dueño de un ameruxamientu d'arganáes, que lu ateixaben nel xeitu del querer escombútchire, (unas crecidas ansias que le resguardaba en el lugar de querer, medrar, enriquecerse, etc.). Mas él pensaba y con buen tino, que jamás sus aspiraciones podría alcanzarlas en la aldea, por tal razón decidió emigrar, y como le acompañaba la suerte de tener un hermano en las Américas, pues un día endubitchóu lus sous fatinus (lió sus ropas), despidióse con lágrimas en sus ojos de su mujer e hijo que por entonces aun no había cumplido un año, y colóu (marchó) para La Habana, donde trabajó como un esclavo durante diez años, sin desperdiciar ni menos gastar ni una perrina (cinco céntimos). Con una buena cuarexá de cuartus (cartera de dinero). Ilegó pasado este tiempo a su aldea, cargado como un abetchún (abejón), de paxiétchus, llásticus, xoyiquines, ya fatáus d'oitres couxiquines, (de trajes, ropas, joyas, y muchas otras preciadas cosas. Hizo su entrada en la aldea en los postreirus (últimos días del mes de Xeneiru), precisamente cuando el día atapecía (oscurecía), por eso, como su teixá (casa) era la primera de la aldea, y hacía un frío y una ventisca que a todo el mundo refugiaba tras de sus lares, con ningún vecino se encontró, que le dijese o le pusiese de aviso contra alguna cosa. Salió su mujer a recibirle a la correlada llena de gozo y de contentura, engavitóuse (enganchose) la Ramona a su cuello loca de alegría, bexucóuyu per tous lus lláus esgalazá (besole por todos los lados con ansias), en el lleldar (hacer) que desfayénduse (deshaciéndose) en chárimes (lágrimas) y xoponcius (mareos, sustos, etc), que le hacían temblar como una vara verde, y después d’allancar (plantar) las rodiétches (rodillas) encima de las llábanas (losas), dijo bajando la cabeza y xofitándula (apoyándola) entre los atavarius (bragueta), de su hombre, en el encaldar (hacer) que s’arretrigaba a sous cadriles (se abrazaba a sus piernas). ¡Achuquíname, achuquíname miou Gracianu, endenantes de que te cunte, lu paraximesquéiramente que me portéi, metantu que tou faíes la Bana nel extranxeiru! (Asesíname, asesíname mi Graciano, antes de que te cuente, que te he hecho de menos con otros hombres, mientras que tu, te hacías rico en el extranjero). ¡Bueno Ramona..., ya tendrás tiempo de decirme todo cuanto de bueno o malo hayas hecho... pero ahora dime ¿dónde está el pequeño? ¡Apuesto a que ya está hecho un mozaquín (adolescente), listo y trabajador como lo que es su padre, que fexu más pesos na Bana (que hizo más duros en La Habana), que de pelos tenedis entrambus ya dos en vuexes motcheres! ¡Bueno los niños, quiero decir Tanín, güéi dexelu nel teixu miou má, pos comu tenu fatáus de couxes qu'escutire coutigu, ya non sei per la primeira que comencipiare, pos ista nuétchi quixe quedáme sola pa faluchar al nuexu encaldare! (Hoy le he dejado en la casa de mi madre, pues como tengo muchas cosas que discutir contigo, y no se por cuál he de comenzar, por éso esta noche he querido quedarme sola para hablar sin que nadie nos enrede). Lo primero que hizo la Ramona fue prepararle la cena a su marido, y al parejo que en esta faena se entretenía, iba preguntándole sucesos que a él le habían acontecido, quedándose siempre muy admirada de cuanto le decía su esposo. Pero después que el Graciano se fartucóu dé xamón, ya güevus con choricinus, arrutióu encomoláu perque l'entelaura inflabai 'l banduyu, plantói fuéu a un pitu, llancói 'n fondigoná 'n par de fumáes, ya sonriyénduse mu felliz dixói a la sou mutcher: (Se hartó de jamón, huevos y chorizos, eructó incomodado por haber abusado de tanta comida que con pesadez le hinchaba la barriga, le pegó fuego a un buen cigarro, le sacudió un par de fumadas, y después sonriéndose muy feliz le dijo a su mujer): ¡Desde que me he marchado a las Américas hasta ahora, no he comido una comida que mejor me supiera que ésta que me has preparado en tan poco tiempo y con tanta arte. Por el mundo adelante mi querida Ramona, no se harta uno nada más que de mollicies (cosas malas). Mucho cacíu pintureiru (cacharros lujosos), mucha cuchara limpia y resplandeciente, mucho sirviente que te trata con tanto mimo como si fueses un banquero, pero los platos son pequeños, y la comida que en ellos vacian (echan), tiene escosáu güétchus de rustíu (que no tiene grasa, que no está sazonada). Más sustancia tiene aquí un potaráu de llabaza de la que chamus a lus bracus (una pota de fregaduras de la que servimos a los cerdos), que todo lo que come en el día un trabajador en las Américas, y si uno trae dineros de aquellas lejanas tierras, es a cuenta de la mucha hambre, calamidades y sufrimientos que uno tiene que aguantar allí. Aquí en las aldeas pensamos cuantos nos vamos para allá, que en cuanto lleguemos, atopamus lus cuartus tremáus pe les caleyes! (encontramos los dineros tirados por las calles). ¡Bueno Ramonina, ahora ya me puedes contar lo que has hecho por aquí, que me parece que abundu enfucheráu (muy sucio) y grave debe de ser, cuando endenantes de entrare na miou teixá, de rodiétches me suplicabes que t'achuquinara! (antes de entrar en mi casa, de rodillas me suplicabas, que te asesinara). ¡Non sei Gracianín perquéi llugar comencipiar, pos tou enllordióxe d’enria mín, comu se ‘l mesmu diañu me l'encalducar! (No sé Gracianín por qué lugar voy a dar comienzo, pues todo se enlodó encima de mí, como si el mismo demonio me lo preparara). Deciale Ramona sentada en el escaño, detrás del aburióxu (ardiente) lar, mirando de frente para su marido y alumbrando a la par un torrente de lágrimas, que resbalaban por sus hermosas y coloreantes mejillas, que resplandecían a la luz del fuego, lo mismo que si estuviesen entafarnáes (untadas) con manteiga (untadas con manteca). Graciano que la propiaba con el mismo arrobo de enamoramiento que por ella siempre había tenido. Le dijo con voz halagosa que ya consigo llevaba el perdón que con tanta argucia su esposa buscaba: ¡Anda Ramonina, déjate de choramicar (llorar), pues con tanta mexareta (meadura) de lágrimas, no vas a encantexar l'esgazaura que fixiste! (arreglar la rotura que has hecho). —Y ahora cuéntame de una vez cuál fue el mal que me has hecho, pues por lo que barrunto, me has hecho castrón fatáus (muchas) veces. ¡No Gracianín, no te he hecho de menos nada más que un par de veces, y te voy a contar sin deximite (ocultarte) nada, el por qué hice de paraxa (puta), pues no me he puesto patas arriba en la añuedaura del cibietchu (haciendo el amor) con nadie, porque mi cuerpo me lo pidiese, sino que ha sido la necesidad la que me ha obligado, pues bien sabes, que cuando tu te has marchado para La Habana, yo me quedé muy sola, con un niño entre mis brazos que nin falaba nin espatuxaba (que ni hablaba, ni andaba) !Ay! Gracianín de mis entretelas, del mi corazón y de los mis sentidos, puedo decirte ahora llena de alegría que te estoy viendo al lado mío, que con las lágrimas que alumbraron mis ojos en todos estos años de soledad que he vivido, navegaría sin hundirse el barco que te trajo de La Habana. ¿Y quién fue el culpable de mi desesperante llanto, de mi inconsolable sufriencia? ¡Sólo tu Gracianín, sólo tu eres el culpable, que me has dejado muy sola, y te marchaste para las Américas hace diez años, siendo yo en aquel tiempo una desventurada criatura que aun no tenía veinte años dígote yo que me has dejado encuandiada (empozada) dentro de la soledad y la pobreza, y en todo este largo tiempo, no me has mandado ni tan sólo una perrona (diez céntimos) con la que comprarle un llastiquín (una camisa, un jersey, etc., etc.) a nuestro hijo, y ahora me vienes tu diciendo que quieres al niño tanto y cuánto! ¡Bueno Ramonina, lo que yo hice o dejé de hacer, abundu bien fechu tá (muy bien hecho está). Hoy ya me encuentro en mi casa dueño de una betchá cuarexa (bien repleta, rica cartera) de dineros, y no quiero perder el tiempo explicándote lo que yo he sufrido y el trabajo que me ha costado atróupar (rejuntar) este capital, pero tu ahora sí que me vas a decir con quién o con quiénes me has traicionado durante el tiempo que he estado fuera de mi casa. Así pues, empieza luego y no pierdas el tiempo barajando pormenores noitres (en otros) caldaretus (ubres) que no sean los que estrincaste (ordeñaste) entre los atavarius (braguetas) de los hombres con los que has hecho el amor, mientras que yo en las Américas fechu 'n castrón, apelucaba cuartus pá betchar la cuarexa que traigu, (hecho un cabrón, recogía dineros para llenar la cartera que traigo). Ramona se levantó del escaño, echó al fuego cuatro astillas porque ya se estaba amorrentandu (apagándose) y después, arremetchandu lus güeyus, miróu 'l Gracianu con mala lleiche, ya díxole sen catar más atayus (abriendo desmesuradamente sus ojos, miró a Graciano y le dijo con enfado sin buscar más atajos). ¡A los dos años de colar (marcharte) tu por el mundo allantri, (adelante) se me puso el niño muy amolaín (enfermo), y no tuve más remedio que llevarle al mélicu (médico), y éste con palabras finas y muy melgueróuxas (dulces) me dijo que yo era una buena moza, que estaba muy guapa y que era muy hermosa, y muchas otras cosas mas que entre todas ellas me hicieron perder la cabeza, el caso fue que el médico me aseguró que el niño estaba realmente muy enfermo, y que sólo se comprometía a sanarle si yo... bueno... el caso fue que yo por curar al mióu fiyín (mi hijo) espurrime y encoyime baxu lus atavarius del mélicu y'añuédei 'l cibietchu cuá 'l un par de veices, (me estiré y me encogí debajo de la bragueta del médico e hice el amor con él un par de veces). Y de resultas de los dos achucáus (acostados) que fexe debaxu 'l allegre mélicu (que hice debajo del alegre médico), me quedé empanzorraona (preñada) y parí otro rapacín (niño) que ahora ya tiene siete años. Así que yo considero que si tú estuvieses en mi lugar, harías lo mismo que yo he hecho, pues por un hijo una madre da todo cuanto tenga y más para con ello! Graciano que era de naturaleza muy tranquilo y a pesar de ser un cornudo era listo y razonero, le dijo sin enfadarse ni levantar más una palabra que otra: ¡Por un hijo una mujer casada debe de entregarlo todo verdad es, todo menos su honra, porque la honra en la mujer casada tiene más valor, que todos los hijos que pueda tener y hasta inclusive más que su propia vida. Porque de ahora en adelante, lus tous nenus namái que serán pá les xentes que fius de paraxona. (Los tus niños nada más que serán para las gentes que hijos de puta). Y tu... una paraxete (putina) mirada en todo momento por los hombres, como pan caliente fácil d'allancái 'l denti (hincarle el diente). Y yo... un cabrón consentido, que ha de ser la guasa y la murga de todos mis vecinos y de cualquier gente que sepa de mi vergüenza! En buena razón acaidonaban (dirigíanse) las palabras del Graciano, pues pronto sus vecinos armados con la socarronera malicia de las gentes de la aldea, empezaron a torearlo, diciéndole entre amistosas risas y halagüeñas palabras, ofensivos insultos, que ponían al pobre Graciano lo mismo que un pingayu (trapo viejo), y como Graciano era simpático y buena persona, aun les daba lugar más xeitu (sitio), para que se apropiaran de mayores confianzas, y ya no sólo eran sus vecinos los que de continuo le provocaban, sino todas las gentes que le conocían, pues un día que estaba segando hierba en un prado que tenía al lado de la carretera, pasó por allí una pareja de los guardias civiles de servicio que eran amigos suyos, y después de torearle un tiempo como todo el mundo hacía, uno de los guardias le preguntó: ¿Qué carrera les vas a dar a tus hijos Graciano? ¡Pues como tienes dineros amamplén (muchos), no estaría mal que los estudiases para xebralus (apartarlos) de estar mayucandu (majando) terrones toda la vida lo mismo que tu haces! Graciano quedose mirando para el guardia sonriéndose como si nada ofensivo le hubiera dicho, y después apurriénduyes (dándoles) la petaca para que enrrodietcharan (liaran) un cigarrillo, cuando los tres estaban aborronandu (fumando) muy tranquilos les dijo: ¡Mucha razón tienes Juaquín, ya que majar terrones no es un oficio descansado ni productivo para nadie, por eso, a mi primer hijo, que es el mío verdadero, le voy a estudiar hasta que se convierta en un buen ingeniero, aunque tenga que vender sino me alcanza cuanto tengo, hasta mi honrado apellido, que por ser tal cosa, en todo el mundo ha tenido siempre buen crédito, y al otro por ser hijo de mi mujer que xebrose (se fue) de la honradez, y se situó entre la hedionda troya (suciedad) donde se enchamuergan (ensucian) las paraxas (putas). En pocas palabras, por ser hijo de puta, le voy a enchufar en el xuzgáu (juzgado), y si no sirve para este menester, entonces le afilio a la guardia civil! Al guardia Juaquín, xelósele (,helósele) d'afechu (del todo) la maliciosa sonrisa que mostraba entre sus labios, y poniéndose muy serio le dijo: ¡Ten cuidado con lo que dices Graciano, porque me parece a mí que no das puntada sin hilo, así que se acabaron las bromas, y de ahora en adelante con nosotros ándate derecho, sino quieres que te enchufemos en la cárcel por tener la lengua demasiado larga y ser tus palabras mal intencionadas! Descubrió Graciano aquel día, que el don de la palabra era un arma muy poderosa, con la que conseguiría manejándola con astucia y solapadamente insultativa, lograr que sus agudosos vecinos se mirasen muy bien antes de lanzarles puchas (sátiras), haciendo de su persona el hazmerreir de todo el concejo. El habíale dicho al guardia Joaquín sin la menor intención de ofensa hacia su persona ni a nadie, que el hijo de su mujer por ser nacido de mala madre, le colocaría en la Guardia Civil, cosa que incomodó grandemente a Joaquín, demostrando con sus inocentes palabras que no es oro todo cuanto reluce, y que todo el mundo tiene algo de suciedad escondida o a la vista, de la que suele avergonzarse. Desde ahora en adelante, escrutaría en la vida y pasado de sus vecinos, y cuando de él se mofasen, les taparía la boca lanzándoles al rostro como arma de defensa y ataque todo cuanto de despreciable y asqueroso, en sus vidas o familias hubiere; y de esta forma, ya se mirarían ellos de volver con sus ya cansadas e insultantes sátiras a molestarle. Y ahora, tras el xemeyu (retrato) que hice del alcalde de mi aldea, escantoyándulu namái que per un cornetchal (rompiéndole nada más que por una esquina) de las muchas que el condenado tenía, voy a hondear ya sin hacer pouxa (parada) ni xebraura (apartamiento) en la historia de las Xabarceiras (tratantas), que entrambas y dos eran de gafas (venenosas) como un perro con la boca negra. «MANOLA Y VENANCIA» Moraban en mi aldeina dos mucherucas (mujerucas), que eran hermanas en apariencia y al decir de ellas también de familia, ya que habían nacido por el mismo furacu (agujero), no eran ya jóvenes cuando yo las conocí, pues paseábanse por la vida con la edad de comenzar a maurecer (madurar), eran las más pobres del lugar (descontándome a mí por supuesto), ya que no les acompañaba más riqueza que una vieja pochina (burra), y por esta pobreza que las acompañaba, allindiaben (cuidaban) a su borrica Facunda, con tanto cariño y esmero, como si en verdad fuese hija de entrambas. Estas mujeres no eran nacidas en mi aldea, y verdaderamente tampoco a ciencia cierta nadie sabía el lugar de su nacencia, lo cierto es que habíanse asentado en mi aldea cuando se terminó la guerra, y vivían en una muy humilde casuca que compraran con algunos dineros que traían, vivían en mi lugar desde aquella época, ganándose su vida con libertad e inteligencia, si se puede denominar así, al apoderarse de lo que muchas veces no les pertenecía. Decian algunos vecinos, y yo no sé si era cierto, que durante toda la guerra habían estado de paraxas (putas) por el frente, haciendo felices a los milicianos primero y después a los vencedores, más sin embargo yo creo que esto no era verdad, porque entrambas y dos físicamente no valían ni para un tiro de escopeta. Nosotros las conocíamos por el apodo de las Xabarceiras, y eran bajas de talla, secas de carne, con rostro de brujas feas y lagañosas, dueñas de un mal genio y peores intenciones que el mismo demonio, y garruxantes nas engarradiétchas (valientes, decididas en las peleas). La de más edad se llamaba Manola, y tal parecía que sus padres la habían fabricado con el puro veneno, y aparte tenía una lengua tan ofensiva y desarrendada, que dejaba en porriques (desnudo) al más pecaminoso de los arrieros. Venancia que era la otra, no algamia (alcanzaba) a su hermana en el ser tan garruxante, pero se aparejaba al lado de ella, en tener los dedos largos y las uñas raguñonas (arañosas) para mal de las tranquilas gentes, donde se engarrapelaban (enredaban) muchas veces los intereses de los vecinos. Las rapiegas Xabarceiras, cuando los campos se cubrían de frutos y los árboles se enseñoreaban con el manto lujoso y natural de los saludables y exquisitos frutos, ellas solían comprar en caña (en el árbol) o escandanaban (recogían) sin ningún permiso, las mejores frutas, y prestas corrían a venderlas por todas las aldeas y mercados de los tres concejos vecinos, y con estas ganancias, ellas prohibían al fantasma del hambre, que no espurriera (estirase) el hocico, agolifandu (oliendo) en su lar, en ningún día del año, por prietu (negro) que éste escombuyere (viniese, naciese). En la casa de las Xabarceiras, a pesar que por aquel entonces los tiempos eran muy difíciles y el hambre se recostaba en todas las esquinas, entre otras cosas en su lar jamás faltaba el cafetacu, y el frasco de marrasquinu (anís, caña, etc.), al que las dos hermanas le hacían halagos con parejo tino, pues érales el café ey el aguardiente tan llambión (goloso), como el tabaco de cuarterón, ya que sonrientes, gozosas y felices, apuxaben (tiraban) por él, con el mismo placer que escosaban (secaban) el pintureru frasco del aguardiente. Muchas veces cuando estaban sentadas con tranquilidad en su casa antroxánduse (festejándose) con las copaxas (copas) y el cigarrillo, decíale la Manola a su hermana entre xorbu ya xorbu (trago y trago) y cigarrillo prendido con la colilla del otro, esta sentencia muy verdadera: ¡Es mucho más fructuoso unos minutos de trato si están bien hechos, que cien horas de trabajo agabuxá (agachada) en las estayas (tajos), haciendo labores para los vecinos, que son más olvidadizos después de hacerles el trabajo, que agradecidos para pagarte en justicia el sudor que en sus tierras has derramado! Pero aquel año las Xabarceiras estaban encuandiadas (empozadas) dentro de un mal estar que mazábayes enoxáes fasta el mesmu fégadu (sacudíales enojadas hasta los mismos hígados), y todo había sido por la causa de no haber sido eficaces en el llindiáu (cuidado) de su pollina Facunda, pues un día que la habían dejado sin vigilancia guareciendu (pastiando) en el pasto comunal, piescóula (cogióla) por su cuenta y riesgo el alegre pollino de Rosendo el goxeiru (cestero), que el condenado tenía unos coyonzones (testículos) que le pingaben (colgaban) hasta el suelo, y se daba muy buena maña en no dejar una pollina manía (sin preñar), por vieja que fuera, y aunque no tuviese gana de que l’añuedaren el cibietchu (que le hicieren el amor). Por esto la Manola que era la que acaidonaba (dirigía) las riendas de su teixu (casa), se abayucaba (se movía) aquel año que corría por los primeros días del mes de Junio, con todos los demonios del infierno haciéndole mil travesuras en su cerebro, y todo era por la causa de la paraxona de sou potchina (de la putona de su pollina), que de resultas del esfoitu (confío) que con ella habían tenido, que fuera bien aprovechado por el alegre pollino del goxeiru (cestero), espatuxaba (andaba) la pobre con una ventroná (barrigada), que trabajo le costaba revolverse. ¡Diañu de bruxa (demonio de bruja), con lo vietcha (vieja) que es, y todavía tuvo la puñetera calentura para que en un momento que la dejamos de la mano, de ir hacer xaceda (camera, sitio) debajo de las patas del condenado burro del maldito goxeiru (cestero). ¡Pues en algo tenemos qu’estenciar (inventar, hacer), para poder llevar la fruta este año, a los mercados y a las aldeas, ya que si no ganamos por el verano los dineros que necesitamos, cuando llegue el invierno, entrará en nuestro hogar de la mano del frío también el hambre. —Está visto que con la Facunda no podemos llegar a ninguna parte pues está la condenada con un baduyáu (barrigada) que apenas puede tartirse (moverse). En buen compromiso nos ha colocado el zaramachón del maldito pollino del goxeiru, que quiera Dios que el demonio le asesine y al amo con él, pues cada vez que veo alguno de entrambos, se me sube la sangre a la cabeza y me pongo en tal trance, que tengo miedo de que un día no pueda contenerme y les parta el alma a entrambos. Todo esto y algunas cosas más, se lo estaba diciendo la Manola que en el lleldar (hacer) ya se encontraba medio tarrasca (borracha), a su hermana Venancia, que intentó consolarla aconsejándole, que lo mejor que hacían, era bajarla el lunes al mercado de la Villa, y con lo que le dieran por ella, y un poco más que pusieran encima, mercarían un burro de arte, que las libraría del complicado problema que las atañía (conducía). En esta conversación se encontraban las afligidas Xabarceiras aquella tarde buscándole encantexu (remedio, remiendo) para su desgracia, cuando hicieron entrada en la aldea una caterva de gitanos, llegaban todos dentro de una alegrosa folixa (juerga, algarabía), que tal parecía que todos eran tan felices como los mismos ángeles moradores del Cielo. Y sin pedirle permiso a nadie, dispusiéronse a pasar la noche debajo de los hórreos que se asentaban en el centro de la aldea, lugar que desde inmemoriales tiempos, siempre solían hacer acomodo sin que ningún vecino los molestara, todos los titiriteros, hojalateros, gitanos y demás transitantes que llegaban con alguna de sus embajadas a la aldea. «PASCUALÓN EL GITANO» Mientras que sus hombres desaparejaban los burros y disponían su ajuar las hábiles y astutas gitanas con el cabás colgado del brazo, y un montón de artesanas cestas encima de la cabeza, se internaban por todas les caleyes (callejas) de la aldea, en el trabajo de equivocar al primer aldeano que se las diera de listo, y de casa en casa, intentando vender su arte, o pedigüeñando cualquier cosa, ya que todo les venía bien, llegaron a la postre a la morada de Manola, que ya tenía ésta pensado desde el momento que endilgóu (que avistó) a los gitanos, el efectuar un saneado trato con ellos a cuenta de la su pollina Facunda. Las gitanas nada más llegar ante su presencia, la saludaron siempre con la sonrisa en los labios y la humildad con ella, cualidades indispensables que el timador maneja, como si propias suyas fueren, y de esta guisa, le dieron las buenas tardes en el momento que una de ellas le preguntó sin perder más tiempo: ¿Oigame señora, no tendrá alguna cosa de comedera por el desván a cambio de una de estas cestinas tan serviciosas? Así le habló una de las dos gitanas que en pareja venían haciéndose la desvalida y la inocente, mientras que su compañera sonriéndose por lo bajo, y sin urniar (hablar palabra), aprestábase en el sacar de su faltriquera un fatu de baraxeta (un trapo de baraja), y nada más que su socia fexu pouxa nel falare (hizo un descanso en su charla) con la Manola, cogió la palabra la gitana de la baraja, y se hondeó en el registro de querer echarles las cartas, decirles la buenaventura, o leerles la suerte, pues asegurábales la sagaz gitana, que ella había nacido con el sobrenatural don, de poder leer en la palma de la mano el destino de las personas, que se halla escrito desde su nacencia en un lenguaje misterioso, que sólo los elegidos pueden leer sin la menor equivocación. La Manola, que yo puedo asegurar que la más espabilada gitana podía ser nada más que su discípula, apropiaba y miraba de soslayo a las gitanas haciéndose la fatona (tonta), mientras que sus vidayas (sienes) moldeaban el negocio que con su Facunda iba hacer encima de los rapiegus xitanus (zorros gitanos), pues ella para sus adentros se decía, que quien equivoca a un manexador (manejador) de enredos, hasta los mismos jueces le ayudarían a xebrase (marcharse) del refregado aunque éste se hendiera, en algo que bien no olíese y sonado fuera. Así pues, que cuando la gitana ya se había creído que la Manola iba a ser un tonto cliente que le pagase sus enredos, en el magín de la Xabarceira ya estaba encaldáu (hecho), el cambiar a su Facunda, por un pollino que ellos trajeran, que no cojeara de ningún lado, y que no fuese muy cargado de años. El caso fue, que cuando la gitana ya le iba a coger su mano para leerle su buena suerte, quedose sorprendida cuando la Manola le dijo: ¡Déjese de pamplinas que conmigo no tiene cabida, yo lo que quiero es cambiar una buena pollina que tengo, que a no tardar mucho se va a convertir en dos porque está preñada, por un burro que ustedes traigan, que tenga llixia (alma, fuerza), y que no tenga amolaúres (males) por ningún lado! La gitanaca dibujó una amplia sonrisa de alegría en la bufarda (ventana) de su boca escosada (falta) de la mitad de sus dientes, y después le dijo a la par que guardaba la baraja en su faltriquera: ¡Eso que usted desea ya lo puede dar por hecho buena mujer, pues mi marido tiene un soberano pollino, que es lo justo a lo que usted me parece anda buscando, así que espere unos momentos, que voy con rapidez a buscarle, para que hagan el trato que me parece a entrambos ha de agradarle! Vino al cachiquín (al rato) en un grande burro escarranquetáu (montado) de alegre presencia, que en el parecer abayucábase (movíase) como el mismo rayo. Llegó el gitano a la casa de la Manola, muy xaraneiru ya xibloutandu (jaranero y silbando), lo mismo que si ya agolifara (oliese) el negocio antes de comenzarlo. Apeose de un áxil blincu (ágil salto) el gitano Pascualón de su xumentu (jumento), y saludó con marcado respeto a la Manola, que ni tan siquiera le contestó, ya que sólo tenía ojos para apropiar al burro, que le pareció muy atongaín (bueno) en sus primeras güeyáes (ojeadas). Empezó el gitano sin demora a tejer en el hacer del trato, con la que él pensaba, que iba a ser una victima sencilla para hacerle un lucrativo timo, ya que entamangaba (hacía) la Manola tal focicu de fatona (hocico de boba), que no era menos de pensar, que aquella mujer tenía los sentidos escosáus (secos) de toda listeza. El gitano que era un útre (águila) en el asunto de hacer de un jumento que sólo valía para ser achuguináu (sacrificado) y convertirlo en chorizos perreros (malos), digo, que él podía hacer de un burro moribundo, un pollino de ojos vivarachos, espurrías uréas (estiradas orejas) y espatuxares de rellámpagu (caminares de relámpago). Así pues con esta maestría que le caracterizaba, comenzó a rexistrar (mirar) a la Facunda desde el principio de su hocico hasta el término de su cola, sin olvidarse de sus molares y patas, y mientras que él hacía tal cosa, Ias Xabarceiras no perdían su tiempo, pues también manxuñaban (tocaban, palpaban) el jumento del gitano por todo el peyeyu (pellejo), con las miras de encontrarle algo que le faltase, o de descubrirle un postizo que le tapase un defecto. Pascualón como que no quería la cosa las propiaba por el rabillo del ojo, y así, allindiaba (cuidaba) a las Xabarceiras que no tenían sentidos nada más que para rexistrar (mirar) el burro del gitano, que no hacía nada más que tascase (moverse) y no estarse ni un instante quieto, demostrándoles con tal nervioso bailar, que era un pollino de arreos, con fuerza según ellas, de llevar un par de manegáus (cestos) encima de su lomo, sin ni siquiera hacer ni un senaldo, hasta el mismo Ricabu, o al lugar de Torrestíu, que son las aldeas más cimeiras de los concejos vecinos. Se veía a las claras, que a entrambas Xabarceiras les encantaba el jumento, por tal razón Pascualón, en el lleldar (hacer) que sacaba una colilla del bolso de su llásticu (chaleco) y le plantaba fuego sin soltar el cayao de su mano, les dijo sonrientemente: ¡No desperdicien el tiempo en buscarle defectos a mi buche, pues no le falta ninguna cosa, ya que tiene hasta los dos coyones (cojones) y está tan entero como yo mismo, que soy padre de una docena de hijos! ¡Pero es igual mujerinas, pues aunque algún defecto tuviese mi jumento, me parece a mí, que no voy a poder hacer trato con ustedes, porque esta pollina que me quieren espetar, está más para ser achorizada en Noreña, que es para lo único que vale, que para hacer galopadas por los caminos! ¡Ahora que si me dan encima de ella ochenta reales, el trato está hecho, y sino, cada cual allindie (cuide) lo que es suyo! Después de mucho tejer y destejer, porfiar, y alegar mil razonamientos de toda índole, la Manola le dijo que sólo le daría sesenta reales, y Pascualón cogiéndole por su palabra, enfardóu (guardó) los dineros en el bolso, y sin demostrar la contentura que le embargaba, dio el trato por hecho. A la mañana siguiente cuando el malvís silbotiaba anunciando el nuevo día, se levantó de su cama la Manola a la misma hora que siempre solía, y antes de hacer ninguna otra labor, fue muy ilusionada y contenta a la cortexaca (cuadra pequeña) donde tenía guardado el pollino, y cuando le puso sus inquisitivos ojos encima, su alegre ilusión fue devorada por una triste sorpresa que le produjo la visión de ver a su pollino achucáu (acostado) en una postura engalbaná (sin fuerza, sin gracia, sospechosa), acercose a él ya buyéndole en sus temperamentales y endemoniados sentidos la apenada sospecha de haber sido engañada por el gitano, y sin el menor miramiento le atizó unos punterazos con las madreñas encima de los cadriles (patas) para que se incorporara y poder mejor repararlo, y fue entonces cuando se le enxenebróu (helósele) la sangre en sus venas, ameruxánduse sous fégadus (llenándose sus hígados) en el atayu (atajo) de un envenenador desespero, al reparar con cuidado a su pollino, por eso sus ojos se le llenaron de lágrimas que alumbraban la rabia y la mala leche que l'esmolecía, (deshacía), cuando ya sin ninguna duda comprobó, que el genio y bizarría que el burro tenía en la hora del trato, no era el mismo que en aquel encaldar (hacer), sino que se había tornado en volverse en estar amurrentáu (enfermizo, moribundo), lo mismo que si del mundo de los vivos se estuviera despidiendo. A fuerza de bardiascazus (palos) y de xurarnentus (juramentos) que sin miatcha (migaja) de compasión la Manola le propinaba, dentro de una amanicomiaura (locura) que le desencaldaba (deshacía) el alma, logró el pobre animal incorporarse, y cuando estuvo en pie el descuaxaringuetáu (deshecho) jumento, con sus urées pingones (orejas lacias, bajas) y los güetchus choramicándoye (los ojos llorándole), como si hubiera despertado de una penosa pesadilla, y por si fuese poco todo esto que la Manola propiaba, todavía la pobre bestia comenzó a temblar con tanta intensidad por todo su cuerpo, que le daba lugar para pensar a la airada y endiablada Xabarceira, que aquel cadabre (cadáver) de burro, estaba viviendo sus postreros momentos. Cuando la Manola percatose ya sin ninguna duda de lo cadarmeru y'esmoleciu (de lo cadavérico y desvanecido), que se encontraba el condenado burro que la había espetado el diablo de Pascualón el gitano, comenzó a alumbrar por su pecaminosa boca, dirigida por su envenenadora lengua, un rosario de juramentos todos en contra de los santos seres del cielo, también maldijo con igual arte a todos los demonios de los infiernos, y no se dejó atrás y ya en este lleldar (suceder) colgándole de las comisuras de su boca unas flemas azuladas cargadas de rabia y de veneno, a todos los gitanos de la tierra, y hasta se recordó ya completamente desarrendada por la amanicomiaura (locura) que la encibiétchaba (retorcía), de manera más denigrante hasta de la propia madre que la había parido. Ante tal escándalo de palabras endemoniantes, saltó de su cama haciendo fuego su hermana Venancia y entre las dos juntas terminaron de hacer la desarrendada y pecaminosa fiesta. «EL PEDÁNEO DE LA ALDEA» Cogió la Manola una foicetuca (hoz) que tenía mangada en un recio y fino palo de ablanu (avellano), y la su hermana una pala de dientes que estaba mocha (falta) de un par de pinchos, y así armadas como si fuesen a la guerra, conducidas por el rey de los demonios que moraba dentro de sus espíritus, preparando un alboroto tan sonado y enloquecido que dudo que nada en la vida otro mayor hiciera, con una prisa que por ser ardiente les amagostada (quemaba) la entraña, fuéronse en busca de los gitanos con el invariable propósito, de deshacer el mal trato que con ellas hicieron, y por las buenas o por las malas, recuperar sus dineros y a su pollina Facunda. Cuando llegaron debajo de los hórreos lugar donde ellas sabían que estaban los gitanos y comprobaron que ya de la aldea a tan tempranera hora los foinus (ladrones) ya se habían xebráu (marchado), entonces la pecaminosa folixa (bronca) qu' enguedétcharun (que enredaron) fue tan escandalosa que pusieron en pie de alarma a toda la aldea, y hasta los perros del lugar, ladraban enfurecidos, sin agolifar (oler) por dónde escarrapietchábase (deshacíase) el peligro, pero presintiendo que se encovarachaba (encuevaba) dentro de los falaxes (hablajes) enfogaratáus (fogosos) que alumbraban las gafuróuxas (venenosas) lenguas de las garruxantes Xabarceiras. Las gentes de mi aldea, al escuchar aquel enxame (emjambre) de airadas voces, que todas ellas endubichaban (envolvían) un rosario de fataus (muchas) maldiciones pecaminosas, a tan hora tan ceda (temprana) de la albiada (de la mañana), descumbutcherun (despertaron, levantáronse) del catre donde aun felices algunos descansaban, y comenzaron a asomarse a las puertas y ventanas, y cuando comprobaron de qué se trataba, dieron rienda suelta a sus risas y gozos que les producía la desgracia que consumía a las ramplonzuelas (ladronas) Xábarceiras, que desde el primer día que habían sentado sus vivencias en la aldea, vivían a cuenta de lo que arrapiegaban (robaban) a los vecinos, sin que jamás s’andecharan (hicieran cuadrilla) en una gavita (ayuda) hacia sus vecinos, aunque éstos se reventasen atosigados por el excesivo trabajo. Por eso, cuando aquel amanecer conoció la aldea el timo que los avispados gitanos hicieran en los pequeños intereses de las atuñáes (avaras) Xabarceiras, al espetarles aquel jumento al cambio de la Facunda, que según las manifestaciones juramentadas que públicamente pregonaba con grandes gritos la Manola, estaba murriéndose estingarraón na cortexa (muriéndose acostado en la cuadra), al xebrársele (marchársele) la alegría y el bizarro genio que le había inyectado la tarrasca (borrachera) de marrasquino que le hicieran coger los gitanos, con el fin de que el alcohol le diera por unos momentos las briosas fuerzas de su juventud que la naturaleza por viejo y deshecho ya le había quitado. Pero no conforme Pascualón con este ardid, también le había introducido para que mejor se dibujase en el lugar de su conveniencia, una fogosa guindilla en el furacu (agujero) por donde alumbraba el federosu cuchu (hediondo estiércol), y por estas razones el pobre animal que en el momento del trato obreiráu (aguijonado) por estos reactivos respondió a las aspiraciones de Pascualón para equivocar a las Xabarceiras, ahora ya aquel pollino falto de tales estímulos, no respondía a las gozosas ilusiones de la Manola v su hermana, por eso entrambas y dos estaban llevadas y traídas por el mismo demonio, y en peor genio se ponían, cuando presenciaban a las gentes de mi aldea todas ellas de buen suceso, entamangándu festa ya murga (haciendo fiesta y güasa) de las hasta entonces avispadas Xabarceiras. Así por ejemplo, la muyer del Goxeiru (mujer del Cestero) que por la causa de que la Facunda apartando el rabo p'un lláu (para un lado) y dejando la clica 'l entestate (la matriz al aire libre) permitiera que su alegre burro le anuedara 'l cibietchu (le hiciera el amor) dejándola preñada, pues por esta causa, engarrapoláronse (peleáronse) con ella las Xabarceiras, en una engarradiétcha (lucha) de campeonato, que si no es porque unos hombres de la aldea las separan, la hubiesen esmueliu a tochazus (muerto a palos), pues esta mujer esfargayánduse (deshaciéndose) de risa díjoles: ¿Qué pensabas Manola, que podías equivocar a los gitanos lo mismo que haces con todos nosotros desde que el demonio te trajo sabe Dios de dónde a vivir a esta aldea? ¡Esos filan (hilan) más fino que nosotros mióu nena, por eso no has sido capaz de detener el truñazu (testerazo) que te atizaron cuando pretendías hacer negocio con ellos, que son los mismos hijos de tu padre el diablo! ¡Me parece a mí que este año, si quieres ir a vender por las romerías la fruta qu’escarpenas (que arrancas) de nuestros árboles, vas a tener que llevar las maniegas (cestas) encima de tu mollera! Xofitóu (apoyó) Manuela de Juan de Pacha, que era muy aguda lanzando putchas (sátiras). ¡Qué quieres hacer Manola, hay que armarse de paciencia mióu nena y nunca olvides que el demonio tiene focicu de gochu (hocico de cerdo), aunque en este lleldar (suceder) a tí se te presentara en la fechura (hechura) de Pascualón el gitano, que mucióte (ordeñote) la cuarexa (cartera) y llancote (te plantó) un pollín, que según el tu falar (hablar) regalado es caro. Díjole Filomena la mujer de Julián el Pertegueiru, que tenía una lengua p’aximielgar (mover) con molestosas intenciones a las gentes. Con más arte, que su marido que era áxil (ágil) como un esquil (ardilla) tenía de coraxe (coraje) para sacudir los arizos de los castañales. Estas y otras parecidas sátiras adornadas con risas y juergas de diferente índole, les decían las gentes de mi aldea aquella mañana a las xabarceiras, con intenciones de zaherirlas, porque ni eran sociables. ni menos tenían nada de buenas personas, sino todo lo contrario, aunque si digo la verdad en aquella época, había en mi pueblo peores personas que las Xabarceiras, ya que moraban un piño de fascistones asesinos, que ellos solos se bastaban para tirar tal partido por tierra. Tanto la Manola como su hermana, esnalaban (volaban) hasta los mismos teyáus (tejados) del aburrióxu (ardiente) infierno, dentro de un envenenamiento que hacía xuenzura con la manicomiaura (yunta con la locura), y con sus lenguas harto desatinadas escarnecían todo cuanto existe del cielo abajo y del infierno arriba, y en todo momento eran acosadas por los perros de la aldea, que les buscaban descuido para hincarles los dientes en cualquier lugar de sus escalixerus cuerpos, y al tenor que con rapidez espatuxaben (corrían) iban poniendo al Hacedor y su Creación como un fedoroxu fatu (hediendo trapo), con sus maldiciones y romances pecaminosos, que muchos de ellos nadie en el lugar jamás había escuchado, y dudo que pocas personas podrían endubitchar (enredar) un rosario de ofensas como el que la Manola preparaba. Pero a pesar de ya ser mucho todo esto que enseñaban, dentro de sus mal intencionadas entrañas, muchas más nefastosas intenciones aun se albergaban, y obreiradas (aguijonadas) por ellas, encamináronse afalucháes (arreadas) por el diablo, hasta la casa del pedáneo, que moraba en la fondeirá (en lo hondo) de la aldeina, y cuando ilegaron a las canciétchas (cancelas) y vieron que estaban piescháes (cerradas), aferronáronse (cogiéronse) a ellas con tal arte, y sacudiéronlas con tal fuerza, que al no llegar el perro a ponerles freno, de seguro que dieran en tierra con ellas. Pero la Manola que era en aquellos momentos conducida por todos los demonios nacidos y por nacer, que la habían corrompináu (llenado) con una airada rabia desgalgada (desmandada), no le puso ningún respeto ni menos miedo aquel perro grande armado de carlangas que hasta los mismos lobos les imponía recelo, sino que le hizo frente con su foiceta (hoz) llantándoye (plantándole) un focetazu (golpe con la hoz) en medio de su enorme cabeza, que le hizo al gafu (fiero) perro atropar (guardar) el rabo entre sus piernas, y marcharse glayucandu (aullando) de dolores del lado de aquella mujer que era peor que la más bravía de las fieras. No hicieron caso las Xabarceiras del matauriáu (descalabrado) can qu'ameruxáu de miéu (que plagado de miedo) se marchara del lado de ellas, sino que entrambas en el mismo lleldar (hacer) ximielgaben (sacudían) las cancelas en el parejo encaldar que llamaban al pedáneo de la siguiente manera: ¡Gracianu, Gracianu...! ¿Dóu tás aponiu faldetacu alcaldi de piteru? (¿Dónde estás ruin alcalde de gallinero?). El bueno de Graciano que se encontraba en la corte (cuadra) muciendu (ordeñando) las vacas, al sentir a su perro glayucar endolloriu (ladrar dolorido) y escuchar aquellas voces preñadas de prisa y betchás (ricas) de ofensivas palabras hacia su persona, salió sin pérdida de tiempo del establo con la caramañola (lechera) en la mano, y cuando comprobó quién le reclamaba, díjoles medio enojado, porque enfadado del todo nunca Graciano lo estaba: ¿Qué es lo que queréis condenadas del infierno, donde sin ninguna duda algún día iréis amagostabus (quemaros) esas asquerosas lenguas que tenéis? ¿qué es lo que queréis que tan cedu (temprano) llegáis a la mi puerta, y no en son de paz como es la debida forma, ya que lo primero que habéis hecho, fue partirle la cabeza al perro que intentó poneros el freno que estáis necesitando desde el mismo día que pusisteis los pies en esta aldea, y no contentas con ésto, aun estáis molestando al amo, enloquecidas por el demonio que lleváis dentro de vuestros cuerpos, que sólo vosotras sabéis dónde le encontrasteis, pero que os hace rellumbrare (relucir) como el mismo rellámpagu? (relámpago) ¡Vengo a ordenarte, —dijo la Manola, saliéndole espumarayus (espumarajos) de rabia por su boca—, vengo a mandarte, que te hagas en el momento en perseguidor de los asquerosos y ladrones gitanos, que me engañaron con un burraco que cambié por la mi Facunda, que ahora está estingarraón (tirado, acostado) en la cuadra, sin llixa (fuerza) de sostenerse encima de su cadriles (patas). Graciano que era como ya sabemos, muy agudo y socarrón, comenzó a reírse por lo bajo, porque abiertamente no se decidía ante el temor de no terminar de alterar aquel par de humanas fieras, que muy capaces las creía de pagar en su persona sus cacíus estrapayáus (sus platos rotos), luego poniendo la cantimpla (lechera) entre las manos de su mujer, que había bajado a la corraleda al escuchar tan grande alboroto, y seguidamente, rascándose su cabeza por debajo de su gorra, les dijo a las Xabarceiras con una socarronería que le alegraba satisfactoriamente: —Podéis ir vosotras mismas a buscarlos, ya que tanto os interesa en encontrarlos, porque yo fuera de la aldea y aun dentro de ella, ninguna autoridad tengo, que me obligue a perseguir a nadie, y creo que para hacia la Villa deben de encontrarse, porque poco antes del amanecer les he oído yo pasar por delante de mi casa, y por cierto que llevaban entemangada una allegroúxa folixa (iban formando una alegre juerga), y ahora escurro (discurro) de dónde procedía tan grande gozo que les acompañaba, que ni más ni menos era, del betcháu (rico) trato que al parecer hicieron con la tu Facunda, por la causa de querer ser tu, todavía más gitana que ellos. ¿Qué es lo que me estás diciendo so castrón (cornudo) de los infiernos? ¡Qué no tienes de hombre nada más que el paxierchu qu’enllastica lus tous enxenebráus güesus, (traje que cubre tus fríos huesos), si en todos los lugares de Asturias tienen como autoridades a ejemplares con el mismo esprapayu (disposición, ánimo), que te tiene encibietcháu a ti, más les valdría a las gentes hacer con ellos, lo mismo que yo debía de hacerte a ti! ¡Vaya un alcalde de cuatcháus (cuajados) que en el lugar tenemos, yo no sé lo que estarían pensando los vecinos el día que te han dado la güichá (vara) de mando, porque la verdad es que no sirves ni para tornar (parar) el agua en un banzaucu (remanso) de poca llixa (fuerza)! Le dijo la Manola lanzándole unas envenenadoras y asesinantes miradas, que intencionaban la firme idea de entamangar (hacer) un engarapoláu con él. Graciano, sin hacer mucho aprecio de lo que le estaba diciendo la bruxa xabarceira, sonrientemente le preguntó: ¿Y qué es lo que te gustaría hacerme a mi Manola? ¡Lo primero que te haría so castrón de los infiernos, sería... llantate la foceta (plantarte la hoz) en medio de tu cabeza, fendiéndotela hasta las mismas caxietches del xixu (partiéndotela hasta las mismas células de los sesos), y después te haría el juicio de por qué fuiste condenado a morrer (morir), que sería por el cobardoso delito, de no saber defender los intereses de la aldea, como es tu obligación de alcalde, y también por consentir, que xentes arrobonas (gentes ladronas), colen del chugar (marchen de la aldea), haciendo festa ya murga (fiesta y güasa), ximielgánduse lus cuartus na cuarexa quei arraguñarun a lus tous vecinus (moviendo los dineros en su cartera, que fueron fruto del robo que hicieron a tus vecinos), por la causa de tener un pedáneo, escasáu de coyones, ya betcháu de plumes de pituca llueza! (seco de cojones, y rico de plumas de gallina clueca). Estas palabras tan poco delicadas y tan grandemente ofensivas, no le sentaron nada bien a Graciano, a pesar de ser él, hombre tranquilo y transigente en gran medida, quizás las hubiese deximíu (olvidado) si su mujer no estaviese presente, pero al no ser así, a Graciano no le cupo otra alternativa, que intentar castigar a aquella desvergonzada que le estaba tratando lo mismo que si él fuese en vez de un hombre y por más primera autoridad de la aldea, no fuese nada más que un enyordiáu pingayu (un sucio pingajo), por esto, destinado Graciano en hondura donde jamás se había presenciado, se arrimó a la Manola con miras d'acoyela (de cogerla), y propinarle un par de ximielgones (sacudidas) y meterle el miedo y la vergüenza en el cuerpo a aquella deslenguada, aunque no fuese nada más, que para demostrarle a su mujer, que un hombre siempre es un hombre, aunque su mujer le pegue, le engañe y le convierta en cabrón por considerarle baldrayu (cobarde). Pero lo que no pudo imaginar Graciano, era que la Manola no se amilanaba ante nada ni nadie, y para demostrárselo, dio un paso hacia atrás para dejar trecho de combate, y enarbolando su focetina (hoz) en el aire, apurrióye (diole) con ella un fuerte y certero golpe en su cabeza, que hizo que el pobre pedáneo se esmurgazara (se cayera) en el santo suelo privado del conocimiento, manando un remexu (un chorro) de sangre, por una mancaúra (herida) que le había nacido repentinamente en el canto una vidatcha (sién). Y así en esta ridícula y dolorosa postura, atendido por su mujer ante la cual el Graciano pretendía convertirse en un héroe, le dejaron las Xabarceiras, que colaron (marcharon) de su casa, perseguidas de cerca por el rencoroso perro de Graciano, que les ladraba enfadado, más por el golpetazo que a él le habían apurriu (dado), que por el que le allantaron (dicran) en el pericote (alto) de la mollera de su amo. Amanicomionáes fasta ‘l más espurrir y'encoyer (enloquecidas hasta el más estirarse y encogerse), Ilegaron las Xabarceiras a su casa guiadas por el mismo espíritu de lucha que en ellas no cejaría hasta que no pudiesen dar con los gitanos, aunque menester fuérales perseguirlos hasta los quintos infiernos, y para sacarlos de este antro, con el fin de conseguir lo que les pertenecía, estaban decididamente dispuestas a partirle los cuernos al propio diablo lo mismo que terminaban de hacer con el pedáneo Graciano. Así pues, sin perder ni tan sólo un minuto de tiempo, sacaron de la cuadra el cadarmoúxu (cadavérico) burro de Pascualón el gitano, y la Venancia tirando del ronzal, con tal xuxeante llixa (crecida fuerza) que si pudiese le llevaría arrastrando, y su hermana Manola apuxada (soplada) por un demonio con peor genio aun, iba detrás del desventurado pollino apurriénduye (atizándole) sin descanso barganazu tras barganazu (palo tras de palo), encima del llombu (lomo) del pobre y descuaxaringuetáu (deshecho) pollino, para que caminase con prisa, y tal hacía la desdichada bestia, y no tanto por huir de los palos a los cuales ya debía de estar bien acostumbrado, sino por intentar aflojar el dogal del que tiraba Venancia, y así de esta forma y siempre en pos de los gitanos, se dirigían a la Villa donde aquel día había mercado. Hicieron entrada en el mercado las Xabarceiras arremexandu (remojadas) en sudor, producido por el cansancio de la larga caminata, y por la desmesurada rabia que a entrambas y dos las atenazaba. Y mismamente al lado de la fragua del ferreiru (herrero) que aquel día tenía endemasía trabajo, agüeyarun (avistaron) a la Facunda, y al lado de ella muy sonriente y gozoso se encontraba el gitano, que tampoco perdía su tiempo, pues ya estaba tratando de venderla o de cambiarla a un paisano que en la sazón la estaba registrando, pero plantándose la Manola delante de Pascualón, le dijo con el hambre retratada en sus ojos de atizarle un par de focetazus: ¿Qué barro me has espetado en el trato so ladrón? ¡Haz el favor de devolverme ahora mismo mi pollina, así como los dineros que me arraguñaste (arañaste), si quieres que este espineroso y mentecato trato que conmigo has hecho, tan sólo se quede en un inolvidable enfado! Pascualón no le hizo mucho caso a las palabras rogativas de la Manola, y así empujándola para un lado con cierto desprecio, a la par que la miraba amenazadoramente le dijo: ¡Quítese delante de mi vista mujeraca de los infiernos, y deje ya de molestarme en mi trabajo, y no olvide nunca, que el que hace un trato con Pascualón, lo tiene hecho para ciento y un años, y ahora lárguese y déjeme tranquilo, que estoy en buenos tratos con este paisano! Nunca peor hiciera el gitano en toda su existencia, pues antes de que se percatase del peligro que le rondaba, la foicina (hoz) de la Manola caía sobre su cabeza con la fuerza de un rayo, escantoyándoila (hiriéndosela) por un par de xeitus (sitios), que hicieron que Pascualón sin gurniar (decir) palabra, se enclicara (se cayera) en el enllordiáu (sucio) suelo, falto de sus sentidos, y alumbrando tanta sangre por sus heridas como un gochu (cerdo) cuando lo están achuquinandu (matando). Nisti telar atopábase (de esta forma se encontraba) Pascualón, con el cerebro escosáu (seco) d'afechu (del todo), por mor de aquel inesperado golpetazo, que le había llegado de manos de quien él menos esperaba, cuando Antonio, un guardia civil del cuartelillo de la Villa, que había presenciado todo el achuquinante xocesu (sangriento suceso), por encontrarse este guardia al lado de la ferrería, enzolánduse fatáus de culetinus de xidre, (bebiendo copiosos vasos de sidra), en amigable compañía con unos paisanos, en el chigrín (bar) de la Faba Prieta (la Haba Negra). Por eso, cuando vio esmurgazarse (caerse) en el suelo por mor del focetazu que le allumara (alumbrara) la Manola al foin del gitano, fue el guardia acochetráu (acelerado, rápido) al lugar del amagüestu (la quema), con el buen fin de encaxinar (encajar) el orden en aquel descalabramiento, nada más que el guardia llegó, afogárunse lus aburióxus (se ahogaron los ardientes) ánimos de otros gitanos, que lleldáus (hechos) dentro de una folixa (bronca) engafuróuxa (envenenada), intentaban acorralar a las dos Xabarceiras, que ya en la sazón se habían aferronáu (cojido) a la Facunda, y dejado libre al jumento del gitano. Mientras tanto, el herido de Pascualón ayudado por el guardia y por otros gitanos, que aun seguían con voces enardecidas maldiciendo y amenazando a las Xabarceiras, como cuento, se puso Pascualón en pie aun medio temblando al volver del desmayo, y con todo su rostro plagado de escandalosa sangre, demostrando que fuera del dolor que pudiera sufrir, el condenado no estaba en trance de mayores males en su cuerpo, no así en sus intereses como veremos seguidamente. «UN XUEZ D’ESQUILONA» (UN JUEZ DE CAMPANILLAS) Era el señor Juan Antonio un falangista digno de ser emulado por el más honrado servidor bien fuese Roxu (Rojo) Prietu (Negro) o Amarietchu (amarillo), era en verdad un hombre Joseantoniano que sin llevar camisa azul con el yugo y las flechas bordados en la pechera, como muchos otros pingayus (pingajos) que yo he conocido, que siempre iban uniformados con su camisa azul y corbata negra, dándoselas en todo momento de buenos falangistas, y no siendo nada más que unos verdaderos mierdas. El señor Juan Antonio era un hombre que llevaba siempre prendido en su espíritu los Nobles y Hermosos Credos de la Falange, con sus Humanidades y Libertades manifiestas, y los sabía cumplir porque los había aprendido en derechura, tal como el Mártir de su Fundador los había creado, para el bien de la Patria y de todos sus hijos. ¡Qué poco sabía José Antonio, que su Maravillosa Doctrina iba a ser manejada por algunos hombres, que cometerían con Ella verdaderos asesinatos y atropellos de toda índole. Pero dejando esto de lo que trataré algún día con mejor cuidado, y acogiéndome al hilo de la historia de la que estoy tratando, diré, que el juez de la Villa era este Caballero, que vivía al lado del mercado, y que era un hombre muy justo, amigo de los razonamientos, inteligente y también un campesino que amorosamente trabajaba sus campos. Cuanto yo, que cuando aquella gresca estaba con su apogeo, salió el juez de su casa para percatarse de aquel ardoroso tiberio (lío que se amagostaba (quemaba) frente a la puerta de su morada, y cuando vio que era un gitano el causante del sangriento escándalo que se enseñaba, díjole al guardia con ardientes deseos de hacer la Justicia en aquel endubiérchu (enredo). ¡Antonio, hágame usted el favor de llevar ahora mismo hasta el Juzgado, a todas las gentes que dieron vida a esa sangrienta engarradiétcha (pelea), para encalducar la xusticia que anda escosá 'n dalgún d'echu (hacer la Justicia que anda seca en alguno de ellos). Así que las Xabarceiras y el escantoyáu (herido) Pascualón hiciéronse presentes en el Juzgado, ante los escrutadores ojos del señor juez, pusiéronse los tres al mismo tiempo a hablar en su defensa, acusándose los unos a los otros dentro de un rosario de palabras injuriosas y amenazantes, que de nuevo los ponía en el atajo de volver a engarrapolarse (pelearse). Pero el señor Juan Antonio fiel repartidor de la Justicia, aporreó con sus nervudas y fuertes manos un mazazo encima de la mesa, que por muy poco la desarma en un montón de astillas, ya que era el juez un bigardón (mozarro) de más de dos metros de estatura, tan fuerte y resistente como una montaña. Y al parejo que tal golpe sacudía, dijo engrifandu (arrugando) su hocico al lar del enfado: ¡Hágamne el favor, y procuren que no tenga que llamarles de nuevo la atención, de hablar tan sólo el que yo le pregunte! Y al decir esto, miró tan condenadoramente al gitano, que éste, que se sabía culpable de muchos engañosos tratos que había efectuado en todo aquel concejo, no pudo menos que ya considerarse culpable, antes de que el juicio comenzara. ¡Vamos a ver Manola, hoy como no tengo mucha prisa ya que el llabor (labor) no me apremia, cuéntame tú la primera con toda clase de pelos y señales, lo que te ha sucedido, para que le escantoyaras (deshicieras) la mollera a este paisano, del que ya tengo oídas que no es la primera rapiega qu'esfuecha (zorra que despelleja) ni tampoco será la última, porque el que fai 'n maniegu fai 'n cientu, dandoi banietches ya tiempu! (el que hace un cesto hace un ciento, si se le da, varas y tiempo). ¡No fue solamente este condenado y útre de xitanu (buitre de gitano) el que salió amatauriáu (con heridas) de este asunto escontramundiáu enrevesado), que prestase usted con tan buen tino a escantexayu (arreglarlo) señor xuez (juez). Pues también al pedáneo de la mi aldeina me vi en la apremiante necesidad d'apurriye (de darle) un par de galgazus (estacazos) en mitad de la cabeza de magüetu (bestia) que tiene, por el no querer acaidonar (dirigir) la justicia en el camino de la razón, como corresponde a su condición y obligación de alcalde del chugar! (lugar). ¡Por la Virxen (Virgen) de los Remedios Manola, no vaigues (vayas) a decirme que por mor de este foín (ladrón) de gitano, tuviste que fendeye (partirle) la cabeza al pobre Graciano!, dijo el juez alegrando su rostro dentro de una llixerina (ligera) risa. ¡Sí señor juez, así ha sucedido! Afirmó la Manola, y seguido le contó todo el suceso desfigurándole y haciéndole más rentable a su favor. El juez casi sin poder detener la risa que le regocijaba su espíritu natural y noble, dijo intentando enmarcar en su rostro la seriedad que no era capaz de hacer: ¡Has hecho muy bien Manola, pues yo entiendo, que el que tiene el delicado oficio d'encaidonar (de dirigir) la justicia, y traiciona tan derecho menester, debe de ser castigado con más entaine (fuerza), que aquellas otras personas, que tienen la obligación de la ley obedecer. Así pues, si en mis manos estuviera te premiaría, por la valentía que has usado al defender la justicia y la libertad de tus intereses! ¡Y ahora... sigue, sigue Manola, y cuéntame todo el suceso en sin mucitche (ordeñarle) ni una migátchina (migaja), que me presta mucho mióu nena (que me agrada mucho mujer). ¡Escúcheme bien señor juez, y júrole por adelantado que cuanto le voy a decir, no se xebra (marcha) de la verdad en nada, y todo ello no es nada bueno ni para mis intereses que han quedado esgazáus d'afechu (rotos del todo), ni tampoco para este gitanu que vé usted aquí tan humildemente con la cabeza gacha, queriendo dar a entender que no ha roto en toda su vida un mal plato, y lleva desde que ha nacido viviendo a cuenta de sus bien urdidos tratos, que tal parece que para industriarlos le ayuda en todo momento la brujería o el mismo diablo! ¡Verá usted señor juez! —Ayer cuando el sol se esfumía (marchaba) por detrás del penón (peña) picutrera (sierra de las águilas), que es la hora d’atapecer (oscurecer) la tarde, llegó este llimiagu (baboso) de gitano a caballo de su adefexu de pollín hasta la misma puerta de mi casa con mires de tentarme la necesidad que me arretrigaba, porque usted bien sabe que nosotras nos dedicamos a correr (vender) la fruta, por todas las romerías y lugares de los tres conceyus y de esta manera nos ganamos nuestra vida muy decente y honradamente, pues como le estoy diciendo, no sé cómo este condenado se enteró que la nuestra pollina estaba próxima a parir, y claro, al encontrarse la probitina en tal estado, no nos podía servir para nuestro trabajo, por eso, tentadas por el embrujo, la engañadora palabra y la buena presencia que en aquel momento se ensenoraba en el pollín de este fartonzón (comedor), enguedeyóume (me enredó) este bruxu (brujo) de gitano, con el endemoniado trato que conmigo hizo, que si tarda mucho tiempo en deshacerse de nuevo, se me va escosar el xuiciu (secar el juicio), y va a dexame Ies caxierches del celebru tan enxenebráes d'entendedeiras, que vóu bazcuchame abondu más cedu de lu qu'usté cunta na mesma amanicomiaúra (dejarme los sesos del cerebro tan fríos de entendimientos, que se me van a vertir mucho más temprano de lo que usted piensa en el mismo manicomio). —El caso fue señor juez, que el burro que traía este foinacu (ladronzuelo) de gitano, estaba en conciencia de él bien preparado, para dejarme a mi despreparada de intereses, pues el pollicaco con un fatáu de caxilonainus (montón de cajilones) de marrasquino que le daban calor y fuerza a su banduévu (panza), hacían de él por el motivo de la alegre tarrasca que lu encibiechaba (borrachera que lo trenzaba), un burrón con buena llixa ya xuxeáu xeniu (fuerza y crecido genio). Y por si fuese poco esto que le cuento, todavía para que el pollino mejor se dibujase, llantárale este achuquinador de gitano, una rabiosa guindilla por debajo de la cola, mismamente dentro del oscuro agujero que alumbra el recimo de los hediondos cagayones, según descubrí yo misma hoy por la mañana justamente cuando ya era demasiado tarde. Y todavía por si estas dos demoníacas trampas no fuesen suficiente este banduerru (indeseable) de gitano, de tal manera me dibujó su jumento que desatinada me trae en este juicio, que me hizo de él un semeyu (retrato) que yo papéilu (creílo) entero, y consideré al pollín como el mejor burro de toda la burrería de gitanacus y aldeanos. Por esto señor juez, le di al cambio de tan falsa y ençañadora presea, la mi pollina Facunda y sesenta pesetas encima, y con estas prendas en nada faisas, xebróuxe (marchose) de mi vera este maldito gitano, tirando del ramal de la mi Facunda, que no quería la probitina del mi lado marcharse, quizás porque presintiera al ser más lista que yo, en la triste desgracia que me dejaba este baldrayu (cobarde) de gitano, que se alejaba de mi casa haciendo que ruxeran (sonaran) los mis dineros en su bolsillo, a la par que se iba riendo de gozo y alegría por la causa del betcháu (rico) negocio que encima de mi pobreza hiciera este desalmado de gitano. Pascualón que ya tenía lleldáu (hecho) en su pensamiento axuquerándose (apoyándose) en las anabayáes güeyáes (acuchillantes miradas) que le dirigía insistentemente el juez que aquel juicio lo tenía bien perdido, cuando escuchó a la Manola decir que le había entregado sesenta pesetas, puso el glayíu (grito) en el cielo jurándole al juez por el Cristo de los gitanos y la Virgen de los cristianos, que la Manola estaba mintiendo, pues tan sólo le había dado sesenta reales. El juez, escuchó por breves momentos a Pascualón en su defensa, y después poniéndose en pie y mirándole acusadoramente desde su montañosa humanidad, a la par que señalándole con su dedo índice que era más grueso que la muñeca del gitano, le dijo con palabras que marcaban el denodado desprecio que sentía hacia estas pobres y desdichadas gentes: ¡Sesenta reales por cuatro lados, que hacen justamente lo que le arraguñaste (arañaste, robaste) a esta desventurada muyerina. No me cave la menor duda que yo os conozco muy bien, ya que siendo yo niño otros gitanos como tu también engañaron a mi padre, por eso puedo juzgarte con propiedad y conocimiento de causa, porque sé que no vivís nada más que de el timo y del engaño y de vuestras cestas, que mientras las tejéis pensáis en la forma de hacer vuestras trapisondas cada día con mejor cuidado! Díjole el juez encabronáu (enfadado) en tal postura que sus mejillas se le pusieron del mismo color de las brasas, en el lleldar que no le quitaba los ojos de encima, mirando tan condenadoramente al esquelético rostro del gitano, que iba ser en parte engañado lo mismo que el señor juez, por la paraximesqueira de la Manola. ¡Pero señor juez, habló enloquecido en su defensa el pobre Pascualón, a la par que a sus ojos vivarachos afloraban unas rebeldes lágrimas que tal vez fuesen fruto de la rabia que le producía el ser tan miserablemente robado por aquella aldeana de los infiernos que él en un principio pensaba que era la mujer más tarangona (tonta, imbécil) que había conocido en su vida de bien urdidos timos y enredosos tratos. ¡Pero señor juez! ¡Sesenta pesetas no las he tenido yo juntas desde que baltiarun (tiraron) la República, donde el pobre podía vivir con más libertad, y con más justicia que usted a mi me está haciendo! ¿No comprende usted señor juez, que con sesenta pesetas hoy día se compra un buen burro y aun sobra dinero? ¡Lo que yo comprendo muy bien es que eres un redomado timador y un despreciable ladrón de cuerpo entero, y como no me puedes demostrar con personas de orden y honradez lo contrario, le has de pagar en media hora los dineros que le has timado a esta pobre mujer, y le devuelves su pollina, que ella con buen contento te hará entrega de tu jumento, y tu harás con esté difunto viviente, lo que ahora como final de sentencia yo te dictaré! ¡Cómo este pollín que nos trae en discordia ya no está para hacer ninguna clase de trabajo, y sabiendo todos los que por ser gentes del campo entendemos de animales, que a un burro; es la leche que se le puede ordeñar, que no es otra que su trabajo, yo como juez de este Juzgado, de la muy noble y astur Villa, te condeno a ti, que te llaman todos Pascualón el gitano, y yo te llamaría Pascualín el de los sucios enredos, a que me traigas ante mi presencia, el pellejo de este jumento, y de esta forma sencilla y eficiente, se atajará de una vez por todas el mal por su comienzo, y no ha de ser jamás este pollino equivocador de nadie más! ¡Y que quede bien entendido, que si te xebras de este concejo, sin traerme antes el pellejo del tu jumento, mandaré a los civiles que te persigan hasta que den contigo, y les ordenaré que bien atado te conduzcan ante mi presencia, y aquí, con estas mis manos que no fueron hechas para manejar una pluma, ni menos para detenerse en ningún papeleo, a los cuales yo considero innecesarios cuando la justicia está tan clara como la luz de este hermoso día, como te digo Pascualín de los enredos, con estas mis manos, que saben muy bien manejar el arado, el guarabeñu (guadaña) y la fexoria (azada), para trabajar dentro de la honradez con muchos sudores y esfuerzos la tierra, con estas mis manos que fueron capaces de empuñar un fusil, y luchar sin rencor ni miedo en defensa de unos derechos humanos a los cuales yo considero justos, dentro de la mermada justicia que los hombres sabemos hacernos, con estas mis manos yo te digo Pascualín de los enredos, que l'arrabucaré (le quitaré) el peyeyu (pellejo) al tu jumento, en el preciso momento que haré lo mismo con el tuyo propio, y de esta sencilla manera, libraré a la sociedad de un pioyón (piojo), que al igual que hay muchos que con libertad campean y viven sin doblar el renaz (espinazo) a cuenta del sudor ajeno! Ante la firme sentencia de aquel juez, que maneja las leyes con la misma fuerza y natural justicia con que empuñabá el llabiegu (arado) para arrancarle a la tierra el justo 'precio de su trabajo quedó Pascualón en lo más bajo de sus sufrimientos y las Xabarceiras en lo más alto de sus alegrías, porque habían conseguido con su lucha desesperante y fiera, una victoria que a fuer de verdad, en una parte no era justicia. Sin embargo Pascualón, tras quedarse unos momentos silencioso y meditabundo, díjole a la postre al juez sin ápice de miedo y con la valentía que le azuzaba, al sentirse timado por aquellas mentecatas dentro de la ley y en el mismo limo que él había pensado que les había hecho: ¡Bien está señor juez, que le devuelva a estas paisanacas su pollina Facunda, también entro en sacrificar a mi burro y traerle su pellejo, no me opongo a pagarles los sesenta reales que en el desastroso trato que con estas hijas de satanás hice, que a cambio de mi jumento ellas me han entregado, pero por lo que sí protesto, es por las cuarenta y cinco pesetas de más que tengo que pagarles, y considero que esto es el timo más vergonzoso que jamás le han dado a ninguno de mi clase. Así que… señor juez supuesto que es usted hombre justicioso, le pido que atienda mis honrosas razones, y haga la Justicia sin que ninguno de ella tengamos que avergonzarnos! ¡Yo no sé Pascualín de los enredos, timador de poca monta y menos clase lo que Dios debe saber en las verdades, yo no sé si tu has cobrado lo que dices, o si ellas han pagado lo que afirman, yo soy hombre y como tal no he de avalarme en errores que se xebran de mi alcance, sólo sé que yo he dictado justicia ateniéndome a los hechos que se nombran, y hecho está que tu eres el culpable, y suerte tienes que estas buenas paisaninas, no te hubieran reclamado ciento veinte veces más crecidos, esos dichosos sesenta reales porque si así fuese, no tendrías más remedio, que sin más protestas abonarles! Todos en mi aldea aquella tarde, esperábamos con marcado disimulo, y satisfactoria alegría, que retornaran de la Villa las despreciables Xabarceiras, por el Humano hecho de reírnos y mofarnos de su desgracia, y creo que todos teníamos creído, que iban a retornar otra vez con aquel moribundo pollino, a no ser, que a fuerza de barganazus (estacazos) le hubiesen achuquináu (asesinado) en el camino. Así pues, los vecinos se repartían haciéndose que trabajaban, por las diferentes huertas colindantes con el camino por donde ellas tendrían que regresar, y algunos chiquillos dentro de las malsanas intenciones de guasearnos de ellas por adelantado, fuimos a su encuentro en un trayecto de más de tres kilómetros, para entrar escoltándolas en la aldea, haciendo verbena a la fiesta que teníamos acordado prepararles. Al fin las vimos retornar, y cuánto desprecio, ansias de sátira y risa sentíamos por ellas, tornose de pronto en respetuosa admiración, pues atónitos pudimos comprobar, que no sólo traían con ellas a su burra Facunda, sino que al lado de ésta traían un estupendo pollino que habían mercado con los dineros que supieron sacarle al avispado gitano, demostrándonos a todos, que el vencedor aunque odiado y despreciado por ser en demasía nefastoso, siempre es admirado y temido, ante el temor de por él, ser humillado y avasallado. Esta es una condición de la cobarde masa Humana, que al vencido aunque éste sea caballeroso y honrado, le solemos despreciar terminando de aniquilarlo, mientras que al vencedor, aunque sea lo más despreciable que imaginarse puede, le cubrimos su camino de rosas y de regalos.
    ————————
    Axabarciar, entiéndese por vender, tratar, comerciar a pequeña escala, con frutas, huevos, gallinas, etc., etc., etc.

    Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > axabarciar

  • 19 way

    wei
    1. noun
    1) (an opening or passageway: This is the way in/out; There's no way through.) camino, vía; entrada, salida
    2) (a route, direction etc: Which way shall we go?; Which is the way to Princes Street?; His house is on the way from here to the school; Will you be able to find your/the way to my house?; Your house is on my way home; The errand took me out of my way; a motorway.) dirección; camino
    3) (used in the names of roads: His address is 21 Melville Way.) calle; avenida
    4) (a distance: It's a long way to the school; The nearest shops are only a short way away.) distancia
    5) (a method or manner: What is the easiest way to write a book?; I know a good way of doing it; He's got a funny way of talking; This is the quickest way to chop onions.) manera, modo, forma
    6) (an aspect or side of something: In some ways this job is quite difficult; In a way I feel sorry for him.) aspecto; manera (de alguna manera/forma siento pena por él)
    7) (a characteristic of behaviour; a habit: He has some rather unpleasant ways.) maneras
    8) (used with many verbs to give the idea of progressing or moving: He pushed his way through the crowd; They soon ate their way through the food.) camino, paso (abrirse camino/paso)

    2. adverb
    ((especially American) by a long distance or time; far: The winner finished the race way ahead of the other competitors; It's way past your bedtime.) muy, mucho más; de sobra
    - wayside
    - be/get on one's way
    - by the way
    - fall by the wayside
    - get/have one's own way
    - get into / out of the way of doing something
    - get into / out of the way of something
    - go out of one's way
    - have a way with
    - have it one's own way
    - in a bad way
    - in
    - out of the/someone's way
    - lose one's way
    - make one's way
    - make way for
    - make way
    - under way
    - way of life
    - ways and means

    way n
    1. manera / modo
    what's the best way to do it? ¿cuál es la mejor manera de hacerlo?
    2. camino
    which is the quickest way to your house? ¿cuál es el camino más rápido para ir a tu casa?
    3. dirección
    which way did he go? ¿en qué dirección se ha ido? / ¿por dónde se ha ido?
    to be in the way estar en medio / obstruir el paso / molestar
    to get out of the way apartar / apartarse / quitar de en medio
    there's a car coming, get out of the way! viene un coche, ¡apártate!
    tr[weɪ]
    1 (right route, road, etc) camino
    which is the best way to the swimming pool? ¿cómo se va a la piscina?, ¿por dónde se va a la piscina?
    do you know the way? ¿conoces el camino?, ¿sabes cómo ir?
    which way did he go? ¿por dónde se fue?
    which way is the harbour from here? ¿por dónde cae el puerto desde aquí?
    come this way, please venga por aquí, por favor
    are you going my way? ¿vas en la misma dirección que yo?
    3 (distance) distancia
    it's a long way to Tipperary Tipperary está lejos, Tipperary queda lejos
    4 (manner, method) manera, modo
    what's the best way to cook trout? ¿cuál es la mejor manera de guisar las truchas?
    OK, you do it your own way vale, hazlo como quieras
    5 (behaviour, custom) manera, forma, modo
    6 (area) zona, área
    that's out Romford way, isn't it? está por la zona de Romford, ¿verdad?
    1 familiar muy
    1 (customs) costumbres nombre femenino plural; (habits, behaviour) manías nombre femenino plural
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    across the way / over the way enfrente
    all the way (distance) todo el viaje 2 (completely) totalmente
    this flat's not big enough by a long way este piso es demasiado pequeño, pero pequeño de verdad
    by the way (incidentally) a propósito, por cierto
    by way of (via) vía, por vía de, pasando por 2 (serving as, as a kind of) a modo de
    either way en cualquier caso
    every which way por todas partes, en todas direcciones
    in a big way a lo grande, a gran escala, en plan grande
    in a small way a pequeña escala, en plan modesto
    in a way en cierto modo, en cierta manera
    in any way de alguna manera
    can I help in any way? ¿puedo ayudar de alguna manera?
    in many ways desde muchos puntos de vista, en muchos aspectos
    in many ways, this is her best book desde muchos puntos de vista, éste es su mejor libro
    in more ways than one en más de un sentido
    in no way de ninguna manera, de ningún modo
    in some ways en algunos aspectos
    in the way of (regarding) en cuanto a, como
    what would you like in the way of dessert? ¿qué quieres de postre?
    in this way (thus) de este modo, de esta manera
    no two ways about it no tiene vuelta de hoja
    no way! ¡ni hablar!, ¡de ninguna manera!
    on one's way / on the way por el camino, de camino, de paso
    we're on our way! ¡ya estamos en camino!
    is it on your way? ¿te pilla de camino?
    one way and another en conjunto
    one way and another it's been a good year en conjunto, ha sido un buen año
    one way or the other (somehow) de algún modo, de una manera u otra, como sea
    don't worry, we'll find it one way or the other no te preocupes, lo encontraremos de una manera u otra
    I don't mind one way or the other me da exactamente igual, me da lo mismo
    out of the way (remote) apartado,-a, remoto,-a 2 (exceptional) excepcional, particular, original
    over the way enfrente
    that way (direction) por allá 2 (like that) así
    that's always the way siempre es así
    the other way round al revés, viceversa
    the right way up cabeza arriba, derecho,-a
    the wrong way up cabeza abajo
    to be born that way ser así, nacer así
    to be in the way estorbar, estar por en medio
    you're in the way! estás estorbando!
    move your car, it's in the way quita tu coche de en medio, obstruye el paso
    to be on the way (coming) estar en camino, estar al llegar, avecinarse
    to be on the way down (fall) estar bajando, ir a la baja
    to be on the way in (coming into fashion) estar poniéndose de moda
    to be on the way out (going out of fashion) en camino de desaparecer, estar pasando de moda
    to be on the way up (rise) estar subiendo, ir al alza
    to be out of somebody's way no pillar a alguien de camino
    to be set in one's ways tener unas costumbres muy arraigadas, ser reacio,-a al cambio
    to be under way (work) estar en marcha, estar avanzado,-a 2 (meeting, match) haber empezado
    to cut both ways / cut two ways ser un arma de doble filo, tener ventajas y desventajas
    to get in the way estorbar, molestar, ponerse en medio
    to get into the way of doing something coger la costumbre de hacer algo
    to get one's own way salirse con la suya
    to get out of the way of something dejarle paso a algo, apartarse del camino de algo
    to get out of the way apartarse del camino, quitarse de en medio
    to get out of the way of doing something perder la costumbre de hacer algo
    to get something out of the way deshacerse de algo, quitar algo de en medio
    to get under way (meeting, match) empezar 2 (travellers, work) ponerse en marcha
    to give way (collapse) ceder, hundirse 2 (yield) ceder (to, a) 3 (when driving) ceder el paso
    to go a long way towards something contribuir en gran medida a algo
    to go a long way (succeed) ir lejos 2 (be productive) cundir mucho, dar mucho de sí
    to go one's own way ir a lo suyo, seguir su propio camino
    to go out of one's way (to do something) desvivirse (por hacer algo)
    to have a way with... tener un don especial para...
    to keep out of somebody's way evitar el contacto con alguien
    to keep out of the way (hide) mantener un perfil bajo 2 (step aside) apartarse
    to learn something the hard way aprender algo a las malas
    to look the other way hacer la vista gorda
    to lose one's way perderse, extraviarse
    to make one's own way in life/in the world abrirse paso en la vida/el mundo
    to make one's way dirigirse (to, a)
    to make way for something hacer lugar para algo
    to my way of thinking a mi modo de ver
    to put somebody in the way of (doing) something dar a alguien la oportunidad de (hacer) algo
    to see one's way clear to doing something ver la manera de hacer algo
    to stand in the way of something ser un obstáculo para algo, ser un estorbo para algo
    to talk one's way out of something salir de algo a base de labia
    to work one's way through something (crowd etc) abrirse camino por algo 2 (work, book) hacer algo con dificultad 3 (college etc) costearse los estudios trabajando
    to work one's way up ascender a fuerza de trabajo, subir a base de trabajar
    way back (in time) hace muchísimo
    way in entrada
    way out (exit) salida 2 (solution) solución nombre femenino, remedio
    way ['weɪ] n
    1) path, road: camino m, vía f
    2) route: camino m, ruta f
    to go the wrong way: equivocarse de camino
    I'm on my way: estoy de camino
    3) : línea f de conducta, camino m
    he chose the easy way: optó por el camino fácil
    4) manner, means: manera f, modo m, forma f
    in the same way: del mismo modo, igualmente
    there are no two ways about it: no cabe la menor duda
    have it your way: como tú quieras
    to get one's own way: salirse uno con la suya
    6) state: estado m
    things are in a bad way: las cosas marchan mal
    7) respect: aspecto m, sentido m
    8) custom: costumbre f
    to mend one's ways: dejar las malas costumbres
    9) passage: camino m
    to get in the way: meterse en el camino
    10) distance: distancia f
    to come a long way: hacer grandes progresos
    11) direction: dirección f
    come this way: venga por aquí
    which way did he go?: ¿por dónde fue?
    by the way : a propósito, por cierto
    by way of via: vía, pasando por
    out of the way remote: remoto, recóndito
    n.
    camino s.m.
    dirección s.f.
    distancia s.f.
    estilo s.m.
    guisa s.f.
    género s.m.
    manera s.f.
    medio s.m.
    modales s.m.pl.
    modo s.m.
    paso s.m.
    sentido s.m.
    trayecto s.m.
    vía s.f.

    I weɪ
    1) noun
    2) c
    a) ( route) camino m

    the way in/out — la entrada/salida

    this style is on the way in/out — este estilo se está poniendo/pasando de moda

    you'll soon find your way around the office/system — en poco tiempo te familiarizarás con la oficina/el sistema

    we're going the wrong way — nos hemos equivocado de camino, vamos mal

    which way did you come? — ¿por dónde viniste?

    which way did he go? — ¿por dónde fue?; ( following somebody) ¿por dónde se fue?

    could you tell me the way to the city center? — ¿me podría decir por dónde se va or cómo se llega al centro (de la ciudad)?

    I'm on my way!ahora mismo salgo or voy, voy para allí!

    the doctor is on her way — la doctora ya va para allí/viene para aquí

    did you find the way to Trier all right? — ¿llegaste bien a Trier?

    I don't know the way up/down — no sé por dónde se sube/se baja

    to lead the way — ir* delante

    to lose one's way — perderse*

    there are no two ways about itno tiene or no hay vuelta de hoja

    to go one's own way: she'll go her own way hará lo que le parezca; to go out of one's way ( make a detour) desviarse* del camino; ( make special effort): they went out of their way to be helpful se desvivieron or hicieron lo indecible por ayudar; to go the way of something/somebody — acabar como algo/algn, correr la misma suerte de algo/algn

    b) (road, path) camino m, senda f

    the people over the way — (BrE) los vecinos de enfrente

    3) c u (passage, space)

    to be/get in the way — estorbar

    to stand in the way: they stood in our way nos impidieron el paso; I couldn't see it, she was standing in my way no podía verlo, ella me tapaba (la vista); I won't stand in your way no seré yo quien te lo impida; to stand in the way of progress obstaculizar* or entorpecer* el progreso; (get) out of the way! hazte a un lado!, quítate de en medio!; to move something out of the way quitar algo de en medio; I'd like to get this work out of the way quisiera quitar este trabajo de en medio; to keep out of somebody's way rehuir* a algn, evitar encontrarse con algn; make way! — abran paso!

    4) c ( direction)

    it's that way — es en esa dirección, es por ahí

    which way did they go? — ¿por dónde (se) fueron?

    this way and that — de un lado a otro, aquí y allá

    which way does the house face? — ¿hacia dónde mira or está orientada la casa?

    if you're ever down our way, call in — (colloq) si algún día andas por nuestra zona, ven a vernos

    whichever way you look at it, it's a disaster — es un desastre, lo mires por donde lo mires

    which way up should it be? — ¿cuál es la parte de arriba?

    to split something three/five ways — dividir algo en tres/cinco partes

    every which way — (AmE) para todos lados

    to come somebody's way — ( lit) \<\<person/animal\>\> venir* hacia algn

    to go somebody's way: are you going my way? ¿vas en mi misma dirección?; the decision went our way se decidió en nuestro favor; to put work/business somebody's way conseguirle* trabajo/clientes a algn; way to go! — (AmE colloq) así se hace!, bien hecho!

    5) ( distance) (no pl)

    there's only a short way to go nowya falta or queda poco para llegar

    he came all this way just to see me — (colloq) se dió el viaje hasta aquí sólo para verme

    you have to go back a long way, to the Middle Ages — hay que remontarse a la Edad Media

    it's a very long way down/up — hay una buena bajada/subida

    we've come a long way since those dayshemos evolucionado or avanzado mucho desde entonces

    a little goes a long wayun poco cunde or (AmL tb) rinde mucho

    Springfield? that's quite a ways from here — (AmE colloq) ¿Springfield? eso está requetelejos de aquí (fam)

    to go all the way: do you think he might go all the way and fire them? ¿te parece que puede llegar a echarlos?; they went all the way ( had sex) tuvieron relaciones, hicieron el amor; to go some/a long way toward something — contribuir* en cierta/gran medida a algo; see also way I III

    6) c (method, means) forma f, manera f, modo m

    all right, we'll do it your way — muy bien, lo haremos a tu manera or como tú quieras

    to learn something the hard wayaprender algo a fuerza de palos or golpes

    to do something the hard/easy way — hacer* algo de manera difícil/fácil

    7) c ( manner) manera f, modo m, forma f

    in a subtle wayde manera or modo or forma sutil

    is this the way you treat all your friends? — ¿así (es como) tratas a todos tus amigos?

    that's one way of looking at ites una manera or un modo or una forma de verlo

    what a way to go! — (set phrase) mira que acabar or terminar así!

    that's the way it goes — así son las cosas, así es la vida

    it looks that wayasí or eso parece

    the way I see it — tal y como yo lo veo, a mi modo or manera de ver

    the way things are o stand at the moment — tal y como están las cosas en este momento

    in a big way: they let us down in a big way nos fallaron de mala manera; he fell for her in a big way quedó prendado de ella; to have a way with...: to have a way with children/people saber* cómo tratar a los niños/saber* cómo tratar a la gente, tener* don de gentes; to have a way with animals tener* mucha mano con los animales; to have a way with words — tener* mucha labia or facilidad de palabra

    8) c
    a) (custom, characteristic)

    to get into/out of the way of something — (BrE) acostumbrarse a/perder* la costumbre de algo

    to be set in one's ways — estar* muy acostumbrado a hacer las cosas de cierta manera

    to mend one's ways — dejar las malas costumbres, enmendarse*

    b) (wish, will)

    to get/have one's (own) way — salirse* con la suya (or mía etc)

    have it your own way then! — lo que tú quieras!, como tú digas!

    to have it all one's own way — salirse* con la suya (or mía etc)

    to have one's (evil o wicked) way with somebody — llevarse a algn al huerto (fam), pasar a algn por las armas (fam)

    9) c (feature, respect) sentido m, aspecto m

    in a way, it's like losing an old friend — de alguna manera or en cierta forma or en cierto sentido es como perder a un viejo amigo

    you were in no way to blame — tú no tuviste ninguna culpa; see also way I III

    by the way — (indep) a propósito, por cierto

    but that's all by the way: what I really wanted to say was... — pero eso no es a lo que iba: lo que quería decir es que...

    11)

    by way of(as prep)

    a) ( via) vía, pasando por
    b) ( to serve as) a modo or manera de

    by way of introduction/an apology — a modo or manera de introducción/disculpa

    12)

    in the way of — ( as regards) (as prep)

    don't expect too much in the way of help — en cuanto a ayuda, no esperes mucho

    13)

    no way — (colloq)

    no way is he/she going to do it — de ninguna manera lo va a hacer (fam)

    a) (break, collapse) \<\<ice/rope/cable\>\> romperse*; \<\<floor\>\> hundirse, ceder
    b) (succumb, give in)

    to give way TO something\<\<to threats/blackmail\>\> ceder a or ante algo

    c) (BrE Transp)

    to give way (TO somebody/something) — ceder el paso (a algn/algo)

    d) (be replaced, superseded by)

    to give way TO somethingdejar or dar* paso a algo

    15)

    under way: to get under way ponerse* en marcha, comenzar*; to get a meeting under way dar* comienzo a una reunión; an investigation is under way — se está llevando a cabo or se ha abierto una investigación


    II
    adverb (colloq)

    way and away(as intensifier) (AmE) con mucho, lejos (AmL fam)

    [weɪ]
    1. N
    1) (=road, lane) camino m ; (in street names) calle f, avenida f

    Way of the CrossVía f Crucis, viacrucis m

    across or over the way (from) — enfrente (de), frente (a)

    permanent way — vía f

    the public way — la vía pública

    2) (=route) camino m (to de)

    which is the way to the station? — ¿cómo se va or cómo se llega a la estación?

    this isn't the way to Lugo! — ¡por aquí no se va a Lugo!

    he walked all the way here — vino todo el camino andando

    to ask one's way to the station — preguntar el camino or cómo se va a la estación

    we came a back way — vinimos por los caminos vecinales

    she went by way of Birmingham — fue por or vía Birmingham

    if the chance comes my way — si se me presenta la oportunidad

    way downbajada f, ruta f para bajar

    to take the easy way out — optar por la solución más fácil

    to feel one's way — (lit) andar a tientas

    to find one's way — orientarse, ubicarse (esp LAm)

    to find one's way into a building — encontrar la entrada de un edificio, descubrir cómo entrar en un edificio

    the way is hardel camino es duro

    the way in(=entrance) la entrada

    I don't know the way to his house — no sé el camino a su casa, no sé cómo se va or llega a su casa

    do you know the way to the hotel? — ¿sabes el camino del or al hotel?, ¿sabes cómo llegar al hotel?

    she knows her way around — (fig) tiene bastante experiencia, no es que sea una inocente

    to lead the way — (lit) ir primero; (fig) marcar la pauta, abrir el camino

    to go the long way round — ir por el camino más largo

    to lose one's way — extraviarse

    to make one's way to — dirigirse a

    the middle way — el camino de en medio

    on the way here — de camino hacia aquí, mientras veníamos aquí

    on the way to London — rumbo a Londres, camino de Londres

    we're on our way! — ¡vamos para allá!

    the way outla salida

    there's no way out — (fig) no hay salida or solución, esto no tiene solución

    there's no other way out — (fig) no hay más remedio

    it's on its way out — está en camino de desaparecer, ya está pasando de moda

    to go out of one's way — (lit) desviarse del camino

    to pay one's way — (in restaurant) pagar su parte

    he put me in the way of some good contracts — me conectó or enchufó para que consiguiera buenos contratos

    to see one's way (clear) to helping sb — ver la forma de ayudar a algn

    could you possibly see your way clear to lending him some money? — ¿tendrías la amabilidad de prestarle algo de dinero?

    to go the shortest way — ir por el camino más corto

    to start on one's way — ponerse en camino

    way upsubida f, ruta f para subir

    the way of virtueel camino de la virtud

    - go the way of all flesh
    - go one's own way
    prepare 1.
    3) (=space sb wants to go through) camino m

    to bar the way — ponerse en medio del camino

    to clear a way for — abrir camino para

    he crawled his way to the gate — llegó arrastrándose hasta la puerta

    to elbow one's way through the crowd — abrirse paso por la multitud a codazos

    to fight one's way out — lograr salir luchando

    to force one's way in — introducirse a la fuerza

    to hack one's way through sth — abrirse paso por algo a fuerza de tajos

    to be/get in sb's way — estorbar a algn

    am I in the way? — ¿estorbo?

    you can watch, but don't get in the way — puedes mirar, pero no estorbes

    to stand in sb's way — (lit) cerrar el paso a algn; (fig) ser un obstáculo para algn

    to stand in the way of progressimpedir or entorpecer el progreso

    to make way (for sth/sb) — (lit, fig) dejar paso (a algo/algn)

    make way! — ¡abran paso!

    to leave the way open for further talks — dejar la puerta abierta a posteriores conversaciones

    to get out of the way — quitarse de en medio

    out of my way! — ¡quítate de en medio!

    to get or move sth out of the way — quitar algo de en medio or del camino

    to push one's way through the crowd — abrirse paso por la multitud a empujones

    to work one's way to the front — abrirse camino hacia la primera fila

    give 1., 18)
    4) (=direction)

    down our way — por nuestra zona, en nuestro barrio

    are you going my way? — ¿vas por dónde voy yo?

    everything is going my way — (fig) todo me está saliendo a pedir de boca

    to look the other way — (lit) mirar para otro lado; (fig) mirar para otro lado, hacer la vista gorda

    it was you who invited her, not the other way round — eres tú quien la invitaste, no al revés

    it's out Windsor way — está cerca de Windsor

    turn the map the right way up — pon el mapa mirando hacia arriba

    to split sth three ways — dividir algo en tres partes iguales

    come this way — pase por aquí

    which way did it go? — ¿hacia dónde fue?, ¿por dónde se fue?

    which way do we go from here? — (lit, fig) ¿desde aquí adónde vamos ahora?

    which way is the wind blowing? — ¿de dónde sopla el viento?

    she didn't know which way to look — no sabía dónde mirar, no sabía dónde poner los ojos

    5) (=distance)

    a little way off — no muy lejos, a poca distancia

    a little way down the road — bajando la calle, no muy lejos

    it's a long or good way away or off — está muy lejos

    it's a long or good way — es mucho camino

    he'll go a long way — (fig) llegará lejos

    a little of her company goes a long wayiro solo se le puede aguantar en pequeñas dosis

    better by a long way — mucho mejor, mejor pero con mucho

    I can swim quite a way now — ahora puedo nadar bastante distancia

    a short way off — no muy lejos, a poca distancia

    6) (=means) manera f, forma f, modo m

    we'll find a way of doing itencontraremos la manera or forma or modo de hacerlo

    it's the only way of doing ites la única manera or forma or modo de hacerlo

    my way is to+ infin mi sistema consiste en + infin

    that's the way! — ¡así!, ¡eso es!

    every which way — (esp US) (=in every manner) de muchísimas maneras; (=in every direction) por todas partes

    ways and meansmedios mpl

    that's not the right way — así no se hace

    7) (=manner) manera f, forma f, modo m

    she looked at me in a strange wayme miró de manera or forma extraña or de modo extraño

    it's a strange way to thank someone — ¡vaya manera or forma or modo de mostrar gratitud or darle las gracias a alguien!

    without in any way wishing to — + infin sin querer en lo más mínimo + infin, sin tener intención alguna de + infin

    in a big way *en grande *

    we lost in a really big way *perdimos de manera or forma or modo realmente espectacular

    you can't have it both ways — tienes que optar por lo uno o lo otro

    each way — (Racing) (a) ganador y colocado

    either way I can't help you — de todas formas no puedo ayudarle

    I will help you in every way possible — haré todo lo posible por ayudarte

    the British way of lifeel estilo de vida británico

    no way! * — ¡ni pensarlo!, ¡ni hablar!

    no way was that a goal * — ¡imposible que fuera eso un gol!

    there is no way I am going to agree *de ninguna manera or forma or de ningún modo lo voy a consentir

    (in) one way or another — de una u otra manera or forma or modo

    it doesn't matter to me one way or the other — me es igual, me da lo mismo

    in the ordinary way (of things) — por lo general, en general

    he has his own way of doing it — tiene su manera or forma or modo de hacerlo

    in the same way — de la misma manera or forma, del mismo modo

    we help in a small way — ayudamos un poco

    she's clever that way — para esas cosas es muy lista

    to my way of thinking — a mi parecer, a mi manera or forma or modo de ver

    do it this way — hazlo así

    in this way — así, de esta manera or forma or modo

    it was this way... — pasó lo siguiente...

    that's always the way with him — siempre le pasa igual

    8) [of will]

    to get one's own way — salirse con la suya

    have it your own way! — ¡como quieras!

    they didn't have things all their own way (in football match) no dominaron el partido completamente

    he had his wicked or evil way with her — hum se la llevó al huerto *, la sedujo

    9) (=custom) costumbre f

    to get into the way of doing sth — adquirir la costumbre de hacer algo

    to be/get out of the way of doing sth — haber perdido/perder la costumbre de hacer algo

    - mend one's ways
    10) (=gift, special quality)

    he has a way with people — tiene don de gentes

    11) (=respect, aspect) sentido m

    in a way — en cierto sentido

    in many ways — en muchos sentidos

    he's like his father in more ways than one — se parece a su padre en muchos sentidos

    in no way, not in any way — de ninguna manera, de manera alguna

    in some ways — en algunos sentidos

    12) (=state) estado m

    the way things aretal como están or van las cosas

    things are in a bad way — las cosas van or marchan mal

    he's in a bad way(=sick) está grave; (=troubled) está muy mal

    he's in a fair way to succeed — tiene buenas posibilidades de lograrlo

    it looks that way — así parece

    - be in the family way
    13) (=speed)

    to gather way[ship] empezar a moverse; (fig) [enthusiasm] encenderse

    by the way — a propósito, por cierto

    how was your holiday, by the way? — a propósito or por cierto, ¿qué tal tus vacaciones?

    Jones, which, by the way, is not his real name — Jones que, a propósito or por cierto, no es su verdadero nombre

    oh, and by the way — antes que se me olvide

    by way of a warning — a modo de advertencia

    he had little in the way of formal education — tuvo poca educación formal

    to be under way — estar en marcha

    to get under way[ship] zarpar; [person, group] partir, ponerse en camino; [work, project] ponerse en marcha, empezar a moverse

    2.
    ADV
    *

    that was way backeso fue hace mucho tiempo ya

    way down (below) — muy abajo

    it's way out in Nevada — está allá en Nevada

    it's way past your bedtime — hace rato que deberías estar en la cama

    it's way too big — es demasiado grande

    way up high — muy alto

    3.
    CPD

    way station N(US) apeadero m ; (fig) paso m intermedio

    * * *

    I [weɪ]
    1) noun
    2) c
    a) ( route) camino m

    the way in/out — la entrada/salida

    this style is on the way in/out — este estilo se está poniendo/pasando de moda

    you'll soon find your way around the office/system — en poco tiempo te familiarizarás con la oficina/el sistema

    we're going the wrong way — nos hemos equivocado de camino, vamos mal

    which way did you come? — ¿por dónde viniste?

    which way did he go? — ¿por dónde fue?; ( following somebody) ¿por dónde se fue?

    could you tell me the way to the city center? — ¿me podría decir por dónde se va or cómo se llega al centro (de la ciudad)?

    I'm on my way!ahora mismo salgo or voy, voy para allí!

    the doctor is on her way — la doctora ya va para allí/viene para aquí

    did you find the way to Trier all right? — ¿llegaste bien a Trier?

    I don't know the way up/down — no sé por dónde se sube/se baja

    to lead the way — ir* delante

    to lose one's way — perderse*

    there are no two ways about itno tiene or no hay vuelta de hoja

    to go one's own way: she'll go her own way hará lo que le parezca; to go out of one's way ( make a detour) desviarse* del camino; ( make special effort): they went out of their way to be helpful se desvivieron or hicieron lo indecible por ayudar; to go the way of something/somebody — acabar como algo/algn, correr la misma suerte de algo/algn

    b) (road, path) camino m, senda f

    the people over the way — (BrE) los vecinos de enfrente

    3) c u (passage, space)

    to be/get in the way — estorbar

    to stand in the way: they stood in our way nos impidieron el paso; I couldn't see it, she was standing in my way no podía verlo, ella me tapaba (la vista); I won't stand in your way no seré yo quien te lo impida; to stand in the way of progress obstaculizar* or entorpecer* el progreso; (get) out of the way! hazte a un lado!, quítate de en medio!; to move something out of the way quitar algo de en medio; I'd like to get this work out of the way quisiera quitar este trabajo de en medio; to keep out of somebody's way rehuir* a algn, evitar encontrarse con algn; make way! — abran paso!

    4) c ( direction)

    it's that way — es en esa dirección, es por ahí

    which way did they go? — ¿por dónde (se) fueron?

    this way and that — de un lado a otro, aquí y allá

    which way does the house face? — ¿hacia dónde mira or está orientada la casa?

    if you're ever down our way, call in — (colloq) si algún día andas por nuestra zona, ven a vernos

    whichever way you look at it, it's a disaster — es un desastre, lo mires por donde lo mires

    which way up should it be? — ¿cuál es la parte de arriba?

    to split something three/five ways — dividir algo en tres/cinco partes

    every which way — (AmE) para todos lados

    to come somebody's way — ( lit) \<\<person/animal\>\> venir* hacia algn

    to go somebody's way: are you going my way? ¿vas en mi misma dirección?; the decision went our way se decidió en nuestro favor; to put work/business somebody's way conseguirle* trabajo/clientes a algn; way to go! — (AmE colloq) así se hace!, bien hecho!

    5) ( distance) (no pl)

    there's only a short way to go nowya falta or queda poco para llegar

    he came all this way just to see me — (colloq) se dió el viaje hasta aquí sólo para verme

    you have to go back a long way, to the Middle Ages — hay que remontarse a la Edad Media

    it's a very long way down/up — hay una buena bajada/subida

    we've come a long way since those dayshemos evolucionado or avanzado mucho desde entonces

    a little goes a long wayun poco cunde or (AmL tb) rinde mucho

    Springfield? that's quite a ways from here — (AmE colloq) ¿Springfield? eso está requetelejos de aquí (fam)

    to go all the way: do you think he might go all the way and fire them? ¿te parece que puede llegar a echarlos?; they went all the way ( had sex) tuvieron relaciones, hicieron el amor; to go some/a long way toward something — contribuir* en cierta/gran medida a algo; see also way I III

    6) c (method, means) forma f, manera f, modo m

    all right, we'll do it your way — muy bien, lo haremos a tu manera or como tú quieras

    to learn something the hard wayaprender algo a fuerza de palos or golpes

    to do something the hard/easy way — hacer* algo de manera difícil/fácil

    7) c ( manner) manera f, modo m, forma f

    in a subtle wayde manera or modo or forma sutil

    is this the way you treat all your friends? — ¿así (es como) tratas a todos tus amigos?

    that's one way of looking at ites una manera or un modo or una forma de verlo

    what a way to go! — (set phrase) mira que acabar or terminar así!

    that's the way it goes — así son las cosas, así es la vida

    it looks that wayasí or eso parece

    the way I see it — tal y como yo lo veo, a mi modo or manera de ver

    the way things are o stand at the moment — tal y como están las cosas en este momento

    in a big way: they let us down in a big way nos fallaron de mala manera; he fell for her in a big way quedó prendado de ella; to have a way with...: to have a way with children/people saber* cómo tratar a los niños/saber* cómo tratar a la gente, tener* don de gentes; to have a way with animals tener* mucha mano con los animales; to have a way with words — tener* mucha labia or facilidad de palabra

    8) c
    a) (custom, characteristic)

    to get into/out of the way of something — (BrE) acostumbrarse a/perder* la costumbre de algo

    to be set in one's ways — estar* muy acostumbrado a hacer las cosas de cierta manera

    to mend one's ways — dejar las malas costumbres, enmendarse*

    b) (wish, will)

    to get/have one's (own) way — salirse* con la suya (or mía etc)

    have it your own way then! — lo que tú quieras!, como tú digas!

    to have it all one's own way — salirse* con la suya (or mía etc)

    to have one's (evil o wicked) way with somebody — llevarse a algn al huerto (fam), pasar a algn por las armas (fam)

    9) c (feature, respect) sentido m, aspecto m

    in a way, it's like losing an old friend — de alguna manera or en cierta forma or en cierto sentido es como perder a un viejo amigo

    you were in no way to blame — tú no tuviste ninguna culpa; see also way I III

    by the way — (indep) a propósito, por cierto

    but that's all by the way: what I really wanted to say was... — pero eso no es a lo que iba: lo que quería decir es que...

    11)

    by way of(as prep)

    a) ( via) vía, pasando por
    b) ( to serve as) a modo or manera de

    by way of introduction/an apology — a modo or manera de introducción/disculpa

    12)

    in the way of — ( as regards) (as prep)

    don't expect too much in the way of help — en cuanto a ayuda, no esperes mucho

    13)

    no way — (colloq)

    no way is he/she going to do it — de ninguna manera lo va a hacer (fam)

    a) (break, collapse) \<\<ice/rope/cable\>\> romperse*; \<\<floor\>\> hundirse, ceder
    b) (succumb, give in)

    to give way TO something\<\<to threats/blackmail\>\> ceder a or ante algo

    c) (BrE Transp)

    to give way (TO somebody/something) — ceder el paso (a algn/algo)

    d) (be replaced, superseded by)

    to give way TO somethingdejar or dar* paso a algo

    15)

    under way: to get under way ponerse* en marcha, comenzar*; to get a meeting under way dar* comienzo a una reunión; an investigation is under way — se está llevando a cabo or se ha abierto una investigación


    II
    adverb (colloq)

    way and away(as intensifier) (AmE) con mucho, lejos (AmL fam)

    English-spanish dictionary > way

  • 20 bueno

    adj.
    1 good, fine, okay.
    2 good-hearted, decent, kind, good.
    3 good, suitable, wholesome.
    4 favorable, good.
    intj.
    1 okay.
    2 now then.
    3 hello.
    * * *
    1 (gen) good
    2 (persona - amable) kind; (- agradable) nice, polite
    3 (tiempo) good, nice
    4 (apropiado) right, suitable; (correcto) right
    5 (de salud) well
    ¿ya estás buena? are you better now?
    6 (grande) big; (considerable) considerable
    interjección ¡bueno!
    1 (sorpresa) well, very well; (de acuerdo) all right!
    \
    de buenas a primeras familiar all of a sudden, just like that
    estar bueno,-a to be in good health 2 familiar to be good-looking
    estar de buen ver to be good-looking
    por la buenas willingly
    ¡ésta sí que es buena! familiar that's a good one!
    buen humor good humour (US humor)
    buenas noches good evening
    buenas tardes good afternoon
    buenos días good morning
    la buena mesa good food
    la buena vida the good life Table 1 NOTA See also buen/Table 1
    * * *
    (f. - buena)
    adj.
    1) good
    2) kind, nice
    3) large, considerable
    4) healthy, well
    * * *
    bueno, -a
    1. ADJ
    ( antes de sm sing buen)
    1) [gen] good; [tiempo] fine, good, fair

    la mano buenahum the right hand

    ¡bueno está! — LAm that's enough!

    ¡qué bueno! — esp LAm excellent!, great!

    lo bueno es que... — the best thing is that..., the best part is that...

    lo bueno fue que ni siquiera quiso venirthe best thing o part was that he didn't even want to come

    2) (=bondadoso) [persona] kind, good

    es buena persona — he's a nice person, he's a good sort

    3) (=apropiado) good
    4) [de salud]
    5) * (=atractivo)
    6) (=considerable) good, large

    un buen número de... — a good o large number of...

    un buen trozo de... — a nice big piece of...

    7) iró

    ¡buen conductor! — a fine driver you are!, some driver you are!

    ¡esa sí que es buena! — that's a good one!

    ¡buena la has liado o hecho! — you've really gone and done it now!

    ¡en buen lío me he metido! — I've got myself into a fine mess!

    ¡estaría bueno! — * I should hope not!

    estaría bueno que... — it would be just great if...

    luego verás lo que es bueno* then you'll see

    le pusieron bueno* (=lo pegaron) they beat the living daylights out of him *; (=lo criticaron) they slagged him off *

    8) [en saludos]

    ¡buenas! — hello!

    buenas tardes[a primera hora] good afternoon; [más tarde] good evening

    ¿qué hay de bueno? — what's new?

    9)

    por las buenas —

    si no me obedeces por las buenas, tendrás que hacerlo por las malas — you can either do as I say willingly, or I'll have to force you to do it

    2.
    ADV

    ¡bueno! — all right!, O.K.!; Méx (Telec) hello!

    bueno, pues... — well...

    bueno, resulta que... — well, it so happens that...

    bueno, ¿y qué? — well, so what?, well?

    ¡pero bueno, cómo puedes ser tan bruto! — honestly, how can you be so stupid!

    pero bueno, no nos vamos a meter en historias — but anyway, let's not go into this

    3. SM / F
    1)

    el bueno[de la película] the goody *, the good guy *

    2)
    * * *
    I
    - na adjetivo
    [ buen is used before masculine singular nouns]
    1)
    a) [ser] ( de calidad) <hotel/producto> good
    b) ( valioso) good

    buenos consejosgood o useful advice

    c) (válido, correcto) <razón/excusa> good

    bueno está lo bueno (pero no lo demasiado) — (fam) you can have too much of a good thing

    2)
    a) [ser] ( competente) <médico/alumno> good

    ser bueno para algo: es muy buena para los negocios — she's got a very good head for business

    b) <padre/marido/amigo> good
    c) (eficaz, efectivo) <remedio/método> good

    es bueno para la gripe/los dolores de cabeza — it's good for the flu/headaches

    3) ( favorable) <oferta/suerte> good

    en las buenas — (CS) in the good times

    estar de buenas — ( de buen humor) (fam) to be in a good mood; ( afortunado) (Col fam) to be lucky

    4) [ser] ( conveniente) good
    5) (ingenioso, divertido) <chiste/idea> good, great (colloq)

    lo bueno fue que... — the funny thing was...

    6)
    a) ( agradable) nice

    ser bueno — to be good, be nice; (- de algo en particular)

    estar bueno — to be good, be nice

    c)

    qué bueno! — (AmL) great!

    7) [estar] ( en buen estado)

    ¿este pescado estará bueno? — do you think this fish is all right?

    8) [estar] (fam) ( sexualmente atractivo)
    9) (saludable, sano) <costumbre/alimentación> good

    bueno y sano — (Chi) ( sin novedad) safe and sound; ( sobrio) sober

    10) (en fórmulas, saludos) good

    buenos días! or (RPl) buen día! — good morning

    buenas tardes! — ( temprano) good afternoon; ( más tarde) good evening

    buenas noches! — ( al llegar) good evening; ( al despedirse) good night

    buen provecho! — enjoy your meal, bon appetit

    11)
    a) [ser] ( en sentido ético) good
    b) [ser] < niño> good
    12) (iró & fam)

    estaría bueno que ahora dijera que no! — it'd be just great if he said no now! (iro & colloq)

    de los buenos/de las buenas — (fam)

    14)

    un buen día se va a cansar y... — one day o one of these days she's going to get fed up and...

    un buen día llegó y dijo... — one (fine) day she came home and said...

    II
    - na masculino, femenino
    a) (hum o leng infantil) (en películas, cuentos) goody (colloq)
    b) (bonachón, buenazo)

    el bueno de Juan/la buena de Pilar — good old Juan/Pilar

    III
    1)
    a) (expresando conformidad, asentimiento) OK (colloq), all right

    ¿un café? - bueno — coffee? - OK o all right

    b) (expresando duda, indecisión, escepticismo) well

    bueno... ¿qué quieres que te diga? — well... what can I say?

    bueno, otra vez será — never mind, maybe next time

    2)

    bueno, se acabó a la cama! — right, that's it, bed!

    pero, bueno ¿lo quiere o no? — well, do you want it or not?

    y bueno! ¿qué querías que hiciera? — (RPl) well, what did you expect me to do?

    b) (expresando sorpresa, desagrado) (well) really!

    bueno! esto era lo único que faltaba — (iró) oh, great! that's all we needed (iro)

    3)
    a) ( introduciendo o reanudando un tema) now then, right then

    bueno, ¿dónde estábamos? — now (then) o right (then), where were we?

    no es un lugar turístico, bueno, no lo era — it isn't a tourist resort, well o at least, it didn't use to be

    * * *
    = fantastic, good [better -comp., best -sup.], neat [neater -comp., neatest -sup.], nice, sound [sounder -comp., soundest -sup.], seemly, decent, creditable, fantastical, good-natured, good-hearted, kind [kinder -comp., kindest -sup.].
    Ex. GODORT has done a fantastic job of dealing with and solving documents problems.
    Ex. A good thesaurus is a list that has been compiled to serve in the retrieval environment in which it is called upon to operate.
    Ex. What is possibly less easy is to making sure that the guiding stays clean, neat and accurate.
    Ex. One time he showed me a photograph in an art book of a woman's bare breasts and said ' Nice tits, uh?'.
    Ex. Thus the scheme has a sound organisational backing.
    Ex. They were the first cloth bindings that were intended to compete with paper boards as seemly but inexpensive covers for ordinary books.
    Ex. At present, the Internet's international expansion is hampered by the lack of a good supporting infrastructure, namely a decent telephone system.
    Ex. Maybe there is not creditable model, but a lot of publishers are trying to be the onw who discovers the best approach.
    Ex. Adorno's distinction between fantastical thought & the commodification of fantasy in the form of literature is addressed.
    Ex. The illustrations were projected on a large screen and the children were able to see that it was a locus amoenus and a reflection of the character of the good-natured host.
    Ex. Relaxing, joking and just being around guys and gals who are good-hearted people was just the ticket we needed.
    Ex. I would like to extend my thanks to our host who was kind enough to invite me.
    ----
    * a buen recaudo = in a safe place, in safekeeping.
    * acabarse la buena racha = the good times + run out.
    * acabarse la (buena) suerte = run out of + luck, luck + run out.
    * actuar de buena fe = act in + good faith.
    * a la buena de Dios = out in the cold.
    * algo bueno = a good thing.
    * amante de la buena bebida = drink enthusiast.
    * amante de la buena mesa = food enthusiast.
    * apartarse del buen camino = go off + the rails, stray from + the straight and narrow.
    * buen = good [better -comp., best -sup.].
    * buena calidad = goodness.
    * buena causa = good cause.
    * buena comida, la = good food.
    * buena compañía = good company.
    * buena compra = good buy.
    * buena condición física = physical fitness.
    * buena decisión = good judgement.
    * buena disposición = good nature, goodwill [good will], readiness.
    * Posesivo + buena estrella = Posesivo + lucky star.
    * buena fama = well respected, good repute, good reputation.
    * buena fe = goodwill [good will].
    * buena forma física = fitness, physical fitness.
    * buena fortuna = good fortune.
    * buena idea = cool idea.
    * buena influencia = good influence.
    * buen ajuste = good fit.
    * buen amigo = good friend.
    * buena oferta = good deal.
    * buena racha = winning streak.
    * buena relación = rapport.
    * buena relación calidad-precio = value for money.
    * buena reputación = well respected, good repute, good reputation.
    * buena salud = good health.
    * buenas costumbres = propriety, mores, decorum.
    * buenas noticas, las = good word, the.
    * buenas noticias = glad tidings.
    * buenas prácticas = best practices.
    * buena suerte = good luck!, good fortune, good luck.
    * ¡buena suerte! = break a leg!.
    * buena suma de dinero = hefty sum of money.
    * buenas vibraciones = vibrations, good vibes.
    * buena tierra = good soil.
    * buena vecindad = neighbourliness [neighborliness, -USA].
    * buena vida = good life.
    * buena voluntad = goodwill [good will].
    * buen camino, el = straight and narrow (path), the.
    * buen carácter = good humour.
    * buen comedor = hearty eater.
    * buen estado físico = fitness, physical fitness.
    * buen funcionamiento = smooth-running.
    * buen gusto, el = good taste.
    * buen humor = cheerfulness, good humour.
    * buen juicio = good judgement.
    * bueno de la película, el = good guy, the.
    * bueno, el = good guy, the.
    * Buenos Aires = Buenos Aires.
    * buenos días = good morning.
    * buenos, los = goodies, the.
    * buenos propósitos de Año Nuevo = New Year's resolution.
    * buenos tiempos = good times.
    * buen partido = eligible party, eligible bachelor.
    * buen ritmo de aprendizaje = learning curve.
    * buen rollo = good vibes.
    * buen samaritano = good samaritan.
    * buen sitio para pescar = fishing spot.
    * buen tiempo = fair weather.
    * buen tirador = good shot.
    * buen tocho de dinero = hefty sum of money.
    * buen trabajador = hard worker.
    * causar buena impresión = impress, come across.
    * causar una buena primera impresión = make + a good first impression.
    * código de buenas prácticas = code of practice, code of good practice.
    * comenzar Algo con buen pie = start + Nombre + off on the right foot.
    * comenzar con buen pie = start + Nombre + on the right footing.
    * con buena fama = respected.
    * con buena reputación = respected, reputable.
    * con buenas conexiones = well-connected.
    * con buenas intenciones = in good faith, well-intentioned, well-intended, well-meaning.
    * con buen gusto = tastefully.
    * con buen humor = good-humouredly.
    * con buenos contactos = well-connected.
    * con buenos modales = politely.
    * conseguir una buena formación en = get + a good grounding on.
    * con tan buenos resultados = to such good effect.
    * contar con el visto bueno = meet with + approval.
    * contar con + Posesivo + visto bueno = meet + Posesivo + approval.
    * continuar con el buen hacer = keep up + the good work, keep up + the great work.
    * con una buena financiación = well-funded.
    * con una buena plantilla = well-staffed.
    * con un buen nivel = fluent.
    * cosecha extraordinariamente buena = bumper crop.
    * crear una buena impresión en = make + a good impression on.
    * dar buen uso a Algo = put to + good use.
    * dar el visto bueno = approve.
    * dar el visto bueno a una factura = clear + invoice.
    * darle un buen repaso a Alguien = take + Nombre + to the cleaners.
    * dar una buena paliza = whitewash, thrash.
    * de buena calidad = good-quality.
    * de buena disposición = good-natured.
    * de buena fama = of good repute.
    * de buena fe = bona fide, in good faith.
    * de buena manera = good-humouredly, good-humoured.
    * de buena reputación = of good repute.
    * de buenas = on good terms.
    * de buenas a primeras = right off the bat, suddenly, without warning, all of a sudden, just like that.
    * de buena vecindad = neighbourly [neighborly, -USA].
    * de buena voluntad = in good faith.
    * de buen corazón = kind-hearted, good-hearted, big-hearted.
    * de buen grado = willing, good-humouredly, good-humoured, good-naturedly.
    * de buen gusto = tasteful.
    * de buen humor = good-humouredly, good-humoured, in good humour.
    * de buenos modales = well-mannered.
    * de buen vecino = neighbourly [neighborly, -USA].
    * de buen ver = good looking.
    * dejar a la buena de Dios = leave + Nombre + out in the cold.
    * dejar (un) buen sabor de boca = leave + a good taste in + Posesivo + mouth.
    * desempeñar una buena función = produce + the goods.
    * desviarse del buen camino = go off + the rails.
    * difundir buena imagen de = earn + credit for.
    * disfrutar de buena salud = be in good health.
    * echar una buena bronca = give + Nombre + a good roasting.
    * el bueno de + Nombre = good old + Nombre.
    * el cielo rojo al atardecer augura buen tiempo, el cielo rojo al amanecer aug = red sky at night, (shepherd/sailor)'s delight, red sky in the morning, (shepherd/sailor)'s warning.
    * empezar Algo con buen pie = start + Nombre + off on the right foot.
    * empezar con buen pie = start + Nombre + on the right footing, hit + the ground running.
    * en buena condición = in good condition, in good shape, in good nick.
    * en buena forma = in good nick.
    * en buena parte = for the most part.
    * en buenas condiciones para navegar = seaworthy.
    * en buenas manos = in a safe place, in safekeeping.
    * en buen estado = in good condition, in good working condition, in good shape, in good nick.
    * en buen estado de funcionamiento = in good working condition.
    * en estado de buena esperanza = pregnant, in the family way.
    * en sus buenos tiempos = in + Posesivo + heyday.
    * entrar con buen pie = start + Nombre + off on the right foot.
    * estar de buen humor = be high.
    * estar en buenas manos = be in safe hands.
    * estar en estado de buena esperanza = have + a bun in the oven, be up the spout.
    * estar tan bueno que no se puede dejar de comer = moreish.
    * estudiante con buenas notas = high achiever.
    * ganar un buen sueldo = make + good money, earn + good money.
    * hacer buenas migas = hit it off.
    * hacer buen uso de Algo = put to + good use.
    * hacer un buen trabajo = do + a good job.
    * ir por buen camino = be on the right track.
    * ir por el buen camino = be right on track.
    * la buena noticia = the good news.
    * llever a buen término = bring to + a close.
    * lo bueno de = the beauty of.
    * lo bueno es que = the good news is (that)..., on the positive side, on the bright side.
    * lo bueno viene en frascos pequeños = small is beautiful.
    * lo bueno y lo malo = the rights and wrongs.
    * lo que es bueno para uno es bueno para otro = what's good for the goose is good for the gander, what's sauce for the goose is sauce for the gander.
    * los buenos tiempos = the good old days.
    * luchar por una buena causa = fight + the good fight.
    * mamá pija y tía buena = yummy mummy.
    * mantener Algo en el buen camino = keep + Nombre + on track.
    * mantenerse en buen estado físico = keep + fit.
    * más bueno que un pan = as good as gold.
    * más vale malo conocido que bueno por conocer = better the devil you know (than the devil you don't).
    * no andar en nada bueno = be up to no good, get up to + no good.
    * no apartarse del buen camino = keep on + the right track.
    * no caer en buenas manos = fall into + the wrong hands.
    * no ser lo suficientemente bueno = not be good enough.
    * no ser tan bueno como se dice = not + it's cracked up to be.
    * no tan bueno = not-so-good.
    * no tener noticias es buena señal = no news is good news.
    * no ver buenos ojos = not take + kindly to.
    * obrar de buena fe = act in + good faith.
    * obras son amores y no buenas razones = actions speak louder than words.
    * otro bueno + Nombre = the next best + Nombre.
    * parecer bueno = look + good.
    * Participio Pasado + bastante bueno = decently + Participio Pasado.
    * pasar un buen rato = disport + Reflexivo.
    * poner a mal tiempo buena cara = keep + Posesivo + chin up.
    * por buena dirección = a step in the right direction.
    * por buen camino = a step in the right direction.
    * por las buenas o por las malas = by hook or by crook.
    * presentar un buen aspecto = look + good.
    * provisto de buenos fondos = stockholding.
    * que no haya noticias es buena señal = no news is good news.
    * quitarse un (buen) peso de encima = get + a (real) weight off + Posesivo + chest.
    * racha de buena suerte = winning streak.
    * realizar una buena labor = produce + the goods.
    * recibir + Posesivo + visto bueno = meet + Posesivo + approval.
    * saber de buena boca = have + it on good word.
    * saber de buena tinta = have + it on good word.
    * seguir con el buen hacer = keep up + the good work, keep up + the great work.
    * seguir el buen camino = keep on + the right track, keep on + the straight and narrow.
    * seguir por el buen camino = keep out of + trouble, keep on + the right track.
    * ser algo bueno = be a good thing.
    * ser buenísimo + Gerundio = be terrific at + Gerundio.
    * ser bueno = make + good + Nombre.
    * ser bueno en = be good at.
    * ser bueno para Alguien = be to + Posesivo + advantage.
    * ser muy buena señal = bode + well.
    * ser tan buen momento como cualquier otro = be as good a time as any.
    * ser una buena época = be a good time.
    * ser una buena ocasión para + Infinitivo = be a good time to + Infinitivo.
    * ser un buen chico = be a sport.
    * ser un buen comedor = be a hearty eater.
    * ser un momento tan bueno como cualqu = be as good a time as any.
    * si hace buen tiempo = weather permitting.
    * tan bueno como ningún otro = as good as any.
    * tener buena mano con las plantas = have + a green thumb, have + green fingers.
    * tener buen apetito = have + a good appetite.
    * tener buenas intenciones = be well-intentioned, mean + well.
    * tener buenas perspectivas para = be well-placed to.
    * tener buen ojo para juzgar a la gente = be a good judge of character.
    * tener una buena disposición = be well disposed.
    * tener un buen aspecto = look + good.
    * tener un buen concepto de Alguien = hold in + high regard.
    * tener un buen día = have + a good day.
    * tener un buen saque = be a hearty eater.
    * terminarse la (buena) suerte = run out of + luck, luck + run out.
    * tía buena = hottie [hotty], crumpet.
    * tierra buena = good soil.
    * tío bueno = stud, hunk, hunk of a man, hottie [hotty].
    * tomarse Algo de buen grado = take + Nombre + in good humour.
    * una buena alternativa a = the next best thing to.
    * una buena cantidad de = a fair amount of.
    * una buena cosa = a good thing.
    * una buena forma de empezar = a good way to start.
    * una buena parte de = a large measure of, a good deal of, a great deal of.
    * una buena pesca = a good catch.
    * un buen lugar de partida = a good place to start.
    * un buen número de = a good number of.
    * un buen partido = a good catch.
    * usar Algo con buen provecho = use + Nombre + to good advantage.
    * venir con buenas intenciones = come in + peace.
    * visto bueno = approval, endorsement, seal of approval.
    * * *
    I
    - na adjetivo
    [ buen is used before masculine singular nouns]
    1)
    a) [ser] ( de calidad) <hotel/producto> good
    b) ( valioso) good

    buenos consejosgood o useful advice

    c) (válido, correcto) <razón/excusa> good

    bueno está lo bueno (pero no lo demasiado) — (fam) you can have too much of a good thing

    2)
    a) [ser] ( competente) <médico/alumno> good

    ser bueno para algo: es muy buena para los negocios — she's got a very good head for business

    b) <padre/marido/amigo> good
    c) (eficaz, efectivo) <remedio/método> good

    es bueno para la gripe/los dolores de cabeza — it's good for the flu/headaches

    3) ( favorable) <oferta/suerte> good

    en las buenas — (CS) in the good times

    estar de buenas — ( de buen humor) (fam) to be in a good mood; ( afortunado) (Col fam) to be lucky

    4) [ser] ( conveniente) good
    5) (ingenioso, divertido) <chiste/idea> good, great (colloq)

    lo bueno fue que... — the funny thing was...

    6)
    a) ( agradable) nice

    ser bueno — to be good, be nice; (- de algo en particular)

    estar bueno — to be good, be nice

    c)

    qué bueno! — (AmL) great!

    7) [estar] ( en buen estado)

    ¿este pescado estará bueno? — do you think this fish is all right?

    8) [estar] (fam) ( sexualmente atractivo)
    9) (saludable, sano) <costumbre/alimentación> good

    bueno y sano — (Chi) ( sin novedad) safe and sound; ( sobrio) sober

    10) (en fórmulas, saludos) good

    buenos días! or (RPl) buen día! — good morning

    buenas tardes! — ( temprano) good afternoon; ( más tarde) good evening

    buenas noches! — ( al llegar) good evening; ( al despedirse) good night

    buen provecho! — enjoy your meal, bon appetit

    11)
    a) [ser] ( en sentido ético) good
    b) [ser] < niño> good
    12) (iró & fam)

    estaría bueno que ahora dijera que no! — it'd be just great if he said no now! (iro & colloq)

    de los buenos/de las buenas — (fam)

    14)

    un buen día se va a cansar y... — one day o one of these days she's going to get fed up and...

    un buen día llegó y dijo... — one (fine) day she came home and said...

    II
    - na masculino, femenino
    a) (hum o leng infantil) (en películas, cuentos) goody (colloq)
    b) (bonachón, buenazo)

    el bueno de Juan/la buena de Pilar — good old Juan/Pilar

    III
    1)
    a) (expresando conformidad, asentimiento) OK (colloq), all right

    ¿un café? - bueno — coffee? - OK o all right

    b) (expresando duda, indecisión, escepticismo) well

    bueno... ¿qué quieres que te diga? — well... what can I say?

    bueno, otra vez será — never mind, maybe next time

    2)

    bueno, se acabó a la cama! — right, that's it, bed!

    pero, bueno ¿lo quiere o no? — well, do you want it or not?

    y bueno! ¿qué querías que hiciera? — (RPl) well, what did you expect me to do?

    b) (expresando sorpresa, desagrado) (well) really!

    bueno! esto era lo único que faltaba — (iró) oh, great! that's all we needed (iro)

    3)
    a) ( introduciendo o reanudando un tema) now then, right then

    bueno, ¿dónde estábamos? — now (then) o right (then), where were we?

    no es un lugar turístico, bueno, no lo era — it isn't a tourist resort, well o at least, it didn't use to be

    * * *
    el bueno
    (n.) = good guy, the

    Ex: From the viewpoint of periodical prices, learned society publishers are the ' good guys' and libraries should switch from commercial publishers to learned society publishers in order to reduce costs.

    = fantastic, good [better -comp., best -sup.], neat [neater -comp., neatest -sup.], nice, sound [sounder -comp., soundest -sup.], seemly, decent, creditable, fantastical, good-natured, good-hearted, kind [kinder -comp., kindest -sup.].

    Ex: GODORT has done a fantastic job of dealing with and solving documents problems.

    Ex: A good thesaurus is a list that has been compiled to serve in the retrieval environment in which it is called upon to operate.
    Ex: What is possibly less easy is to making sure that the guiding stays clean, neat and accurate.
    Ex: One time he showed me a photograph in an art book of a woman's bare breasts and said ' Nice tits, uh?'.
    Ex: Thus the scheme has a sound organisational backing.
    Ex: They were the first cloth bindings that were intended to compete with paper boards as seemly but inexpensive covers for ordinary books.
    Ex: At present, the Internet's international expansion is hampered by the lack of a good supporting infrastructure, namely a decent telephone system.
    Ex: Maybe there is not creditable model, but a lot of publishers are trying to be the onw who discovers the best approach.
    Ex: Adorno's distinction between fantastical thought & the commodification of fantasy in the form of literature is addressed.
    Ex: The illustrations were projected on a large screen and the children were able to see that it was a locus amoenus and a reflection of the character of the good-natured host.
    Ex: Relaxing, joking and just being around guys and gals who are good-hearted people was just the ticket we needed.
    Ex: I would like to extend my thanks to our host who was kind enough to invite me.
    * a buen recaudo = in a safe place, in safekeeping.
    * acabarse la buena racha = the good times + run out.
    * acabarse la (buena) suerte = run out of + luck, luck + run out.
    * actuar de buena fe = act in + good faith.
    * a la buena de Dios = out in the cold.
    * algo bueno = a good thing.
    * amante de la buena bebida = drink enthusiast.
    * amante de la buena mesa = food enthusiast.
    * apartarse del buen camino = go off + the rails, stray from + the straight and narrow.
    * buen = good [better -comp., best -sup.].
    * buena calidad = goodness.
    * buena causa = good cause.
    * buena comida, la = good food.
    * buena compañía = good company.
    * buena compra = good buy.
    * buena condición física = physical fitness.
    * buena decisión = good judgement.
    * buena disposición = good nature, goodwill [good will], readiness.
    * Posesivo + buena estrella = Posesivo + lucky star.
    * buena fama = well respected, good repute, good reputation.
    * buena fe = goodwill [good will].
    * buena forma física = fitness, physical fitness.
    * buena fortuna = good fortune.
    * buena idea = cool idea.
    * buena influencia = good influence.
    * buen ajuste = good fit.
    * buen amigo = good friend.
    * buena oferta = good deal.
    * buena racha = winning streak.
    * buena relación = rapport.
    * buena relación calidad-precio = value for money.
    * buena reputación = well respected, good repute, good reputation.
    * buena salud = good health.
    * buenas costumbres = propriety, mores, decorum.
    * buenas noticas, las = good word, the.
    * buenas noticias = glad tidings.
    * buenas prácticas = best practices.
    * buena suerte = good luck!, good fortune, good luck.
    * ¡buena suerte! = break a leg!.
    * buena suma de dinero = hefty sum of money.
    * buenas vibraciones = vibrations, good vibes.
    * buena tierra = good soil.
    * buena vecindad = neighbourliness [neighborliness, -USA].
    * buena vida = good life.
    * buena voluntad = goodwill [good will].
    * buen camino, el = straight and narrow (path), the.
    * buen carácter = good humour.
    * buen comedor = hearty eater.
    * buen estado físico = fitness, physical fitness.
    * buen funcionamiento = smooth-running.
    * buen gusto, el = good taste.
    * buen humor = cheerfulness, good humour.
    * buen juicio = good judgement.
    * bueno de la película, el = good guy, the.
    * bueno, el = good guy, the.
    * Buenos Aires = Buenos Aires.
    * buenos días = good morning.
    * buenos, los = goodies, the.
    * buenos propósitos de Año Nuevo = New Year's resolution.
    * buenos tiempos = good times.
    * buen partido = eligible party, eligible bachelor.
    * buen ritmo de aprendizaje = learning curve.
    * buen rollo = good vibes.
    * buen samaritano = good samaritan.
    * buen sitio para pescar = fishing spot.
    * buen tiempo = fair weather.
    * buen tirador = good shot.
    * buen tocho de dinero = hefty sum of money.
    * buen trabajador = hard worker.
    * causar buena impresión = impress, come across.
    * causar una buena primera impresión = make + a good first impression.
    * código de buenas prácticas = code of practice, code of good practice.
    * comenzar Algo con buen pie = start + Nombre + off on the right foot.
    * comenzar con buen pie = start + Nombre + on the right footing.
    * con buena fama = respected.
    * con buena reputación = respected, reputable.
    * con buenas conexiones = well-connected.
    * con buenas intenciones = in good faith, well-intentioned, well-intended, well-meaning.
    * con buen gusto = tastefully.
    * con buen humor = good-humouredly.
    * con buenos contactos = well-connected.
    * con buenos modales = politely.
    * conseguir una buena formación en = get + a good grounding on.
    * con tan buenos resultados = to such good effect.
    * contar con el visto bueno = meet with + approval.
    * contar con + Posesivo + visto bueno = meet + Posesivo + approval.
    * continuar con el buen hacer = keep up + the good work, keep up + the great work.
    * con una buena financiación = well-funded.
    * con una buena plantilla = well-staffed.
    * con un buen nivel = fluent.
    * cosecha extraordinariamente buena = bumper crop.
    * crear una buena impresión en = make + a good impression on.
    * dar buen uso a Algo = put to + good use.
    * dar el visto bueno = approve.
    * dar el visto bueno a una factura = clear + invoice.
    * darle un buen repaso a Alguien = take + Nombre + to the cleaners.
    * dar una buena paliza = whitewash, thrash.
    * de buena calidad = good-quality.
    * de buena disposición = good-natured.
    * de buena fama = of good repute.
    * de buena fe = bona fide, in good faith.
    * de buena manera = good-humouredly, good-humoured.
    * de buena reputación = of good repute.
    * de buenas = on good terms.
    * de buenas a primeras = right off the bat, suddenly, without warning, all of a sudden, just like that.
    * de buena vecindad = neighbourly [neighborly, -USA].
    * de buena voluntad = in good faith.
    * de buen corazón = kind-hearted, good-hearted, big-hearted.
    * de buen grado = willing, good-humouredly, good-humoured, good-naturedly.
    * de buen gusto = tasteful.
    * de buen humor = good-humouredly, good-humoured, in good humour.
    * de buenos modales = well-mannered.
    * de buen vecino = neighbourly [neighborly, -USA].
    * de buen ver = good looking.
    * dejar a la buena de Dios = leave + Nombre + out in the cold.
    * dejar (un) buen sabor de boca = leave + a good taste in + Posesivo + mouth.
    * desempeñar una buena función = produce + the goods.
    * desviarse del buen camino = go off + the rails.
    * difundir buena imagen de = earn + credit for.
    * disfrutar de buena salud = be in good health.
    * echar una buena bronca = give + Nombre + a good roasting.
    * el bueno de + Nombre = good old + Nombre.
    * el cielo rojo al atardecer augura buen tiempo, el cielo rojo al amanecer aug = red sky at night, (shepherd/sailor)'s delight, red sky in the morning, (shepherd/sailor)'s warning.
    * empezar Algo con buen pie = start + Nombre + off on the right foot.
    * empezar con buen pie = start + Nombre + on the right footing, hit + the ground running.
    * en buena condición = in good condition, in good shape, in good nick.
    * en buena forma = in good nick.
    * en buena parte = for the most part.
    * en buenas condiciones para navegar = seaworthy.
    * en buenas manos = in a safe place, in safekeeping.
    * en buen estado = in good condition, in good working condition, in good shape, in good nick.
    * en buen estado de funcionamiento = in good working condition.
    * en estado de buena esperanza = pregnant, in the family way.
    * en sus buenos tiempos = in + Posesivo + heyday.
    * entrar con buen pie = start + Nombre + off on the right foot.
    * estar de buen humor = be high.
    * estar en buenas manos = be in safe hands.
    * estar en estado de buena esperanza = have + a bun in the oven, be up the spout.
    * estar tan bueno que no se puede dejar de comer = moreish.
    * estudiante con buenas notas = high achiever.
    * ganar un buen sueldo = make + good money, earn + good money.
    * hacer buenas migas = hit it off.
    * hacer buen uso de Algo = put to + good use.
    * hacer un buen trabajo = do + a good job.
    * ir por buen camino = be on the right track.
    * ir por el buen camino = be right on track.
    * la buena noticia = the good news.
    * llever a buen término = bring to + a close.
    * lo bueno de = the beauty of.
    * lo bueno es que = the good news is (that)..., on the positive side, on the bright side.
    * lo bueno viene en frascos pequeños = small is beautiful.
    * lo bueno y lo malo = the rights and wrongs.
    * lo que es bueno para uno es bueno para otro = what's good for the goose is good for the gander, what's sauce for the goose is sauce for the gander.
    * los buenos tiempos = the good old days.
    * luchar por una buena causa = fight + the good fight.
    * mamá pija y tía buena = yummy mummy.
    * mantener Algo en el buen camino = keep + Nombre + on track.
    * mantenerse en buen estado físico = keep + fit.
    * más bueno que un pan = as good as gold.
    * más vale malo conocido que bueno por conocer = better the devil you know (than the devil you don't).
    * no andar en nada bueno = be up to no good, get up to + no good.
    * no apartarse del buen camino = keep on + the right track.
    * no caer en buenas manos = fall into + the wrong hands.
    * no ser lo suficientemente bueno = not be good enough.
    * no ser tan bueno como se dice = not + it's cracked up to be.
    * no tan bueno = not-so-good.
    * no tener noticias es buena señal = no news is good news.
    * no ver buenos ojos = not take + kindly to.
    * obrar de buena fe = act in + good faith.
    * obras son amores y no buenas razones = actions speak louder than words.
    * otro bueno + Nombre = the next best + Nombre.
    * parecer bueno = look + good.
    * Participio Pasado + bastante bueno = decently + Participio Pasado.
    * pasar un buen rato = disport + Reflexivo.
    * poner a mal tiempo buena cara = keep + Posesivo + chin up.
    * por buena dirección = a step in the right direction.
    * por buen camino = a step in the right direction.
    * por las buenas o por las malas = by hook or by crook.
    * presentar un buen aspecto = look + good.
    * provisto de buenos fondos = stockholding.
    * que no haya noticias es buena señal = no news is good news.
    * quitarse un (buen) peso de encima = get + a (real) weight off + Posesivo + chest.
    * racha de buena suerte = winning streak.
    * realizar una buena labor = produce + the goods.
    * recibir + Posesivo + visto bueno = meet + Posesivo + approval.
    * saber de buena boca = have + it on good word.
    * saber de buena tinta = have + it on good word.
    * seguir con el buen hacer = keep up + the good work, keep up + the great work.
    * seguir el buen camino = keep on + the right track, keep on + the straight and narrow.
    * seguir por el buen camino = keep out of + trouble, keep on + the right track.
    * ser algo bueno = be a good thing.
    * ser buenísimo + Gerundio = be terrific at + Gerundio.
    * ser bueno = make + good + Nombre.
    * ser bueno en = be good at.
    * ser bueno para Alguien = be to + Posesivo + advantage.
    * ser muy buena señal = bode + well.
    * ser tan buen momento como cualquier otro = be as good a time as any.
    * ser una buena época = be a good time.
    * ser una buena ocasión para + Infinitivo = be a good time to + Infinitivo.
    * ser un buen chico = be a sport.
    * ser un buen comedor = be a hearty eater.
    * ser un momento tan bueno como cualqu = be as good a time as any.
    * si hace buen tiempo = weather permitting.
    * tan bueno como ningún otro = as good as any.
    * tener buena mano con las plantas = have + a green thumb, have + green fingers.
    * tener buen apetito = have + a good appetite.
    * tener buenas intenciones = be well-intentioned, mean + well.
    * tener buenas perspectivas para = be well-placed to.
    * tener buen ojo para juzgar a la gente = be a good judge of character.
    * tener una buena disposición = be well disposed.
    * tener un buen aspecto = look + good.
    * tener un buen concepto de Alguien = hold in + high regard.
    * tener un buen día = have + a good day.
    * tener un buen saque = be a hearty eater.
    * terminarse la (buena) suerte = run out of + luck, luck + run out.
    * tía buena = hottie [hotty], crumpet.
    * tierra buena = good soil.
    * tío bueno = stud, hunk, hunk of a man, hottie [hotty].
    * tomarse Algo de buen grado = take + Nombre + in good humour.
    * una buena alternativa a = the next best thing to.
    * una buena cantidad de = a fair amount of.
    * una buena cosa = a good thing.
    * una buena forma de empezar = a good way to start.
    * una buena parte de = a large measure of, a good deal of, a great deal of.
    * una buena pesca = a good catch.
    * un buen lugar de partida = a good place to start.
    * un buen número de = a good number of.
    * un buen partido = a good catch.
    * usar Algo con buen provecho = use + Nombre + to good advantage.
    * venir con buenas intenciones = come in + peace.
    * visto bueno = approval, endorsement, seal of approval.

    * * *
    bueno1 -na
    [ The form buen is used before masculine singular nouns. buen]
    A
    1 [ SER] (de calidad) ‹hotel/producto› good
    tiene buena memoria she has a good memory
    siempre lleva ropa buena he always wears good-quality clothes
    hizo un buen trabajo she did a good job
    ¿es bueno o de bisutería? is it real or imitation?
    lo bueno si breve dos veces bueno brevity is the soul of wit
    2 (valioso) good
    ¡qué buena idea! what a good idea!
    me dio muy buenos consejos she gave me (some) very good o useful advice
    3 (válido, correcto) ‹razón/excusa› good
    ¿tienes buena hora or hora buena? do you have the right o correct time?
    la bola fue buena the ball was in
    bueno está lo bueno (pero no lo demasiado) ( fam); you can have too much of a good thing
    B
    1 [ SER] (competente) ‹médico/alumno› good
    como secretaria es muy buena she's a very good secretary
    es muy buena en francés she's very good at French
    2 ‹padre/marido/amigo› good
    3 (eficaz, efectivo) ‹remedio/método› good ser bueno PARA algo to be good for sth
    es bueno para el hígado it's good for the liver
    C (favorable) ‹oferta/suerte› good
    traigo buenas noticias I have good news (for you)
    la novela tuvo muy buena crítica the novel got very good reviews o was very well reviewed
    están en buena posición económica they're comfortably off
    en las buenas (CS); in the good times
    estar de buenas (de buen humor) ( fam) to be in a good mood; (afortunado) ( Col fam) to be lucky
    estar en la buena (CS); to be having a lucky streak, be on a run of good luck
    hoy no estoy en la buena it's not my lucky day
    por las buenas: si no lo hace por las buenas … if he won't do it willingly …
    intenta convencerlo por las buenas try persuading him nicely
    D [ SER] (conveniente) good
    no es buena hora para llamar it's not a good time to phone
    sería bueno que hablaras con él it would be a good idea o thing if you spoke to him
    no es bueno comer tanto it isn't good for you to eat so much
    E (ingenioso, divertido) ‹chiste/idea› good, great ( colloq)
    lo bueno fue que ella tampoco tenía ni idea the funny thing was she didn't have a clue either
    F
    ¡qué buena pinta tiene esa ensalada! that salad looks delicious o really good
    hace muy buen tiempo the weather's lovely o very nice
    hace bueno ( Esp); it's a nice day
    2 (agradable al paladaren general) ser bueno; to be delicious, be nice (— de algo en particular) estar bueno; to be good, be delicious, be nice
    el guacamole es buenísimo guacamole is delicious o really nice
    ¡qué buena está la carne/esta pera! the meat/this pear is delicious
    la paella no te quedó or salió tan buena como la última vez the paella didn't turn out as well as last time
    3
    ¡qué bueno! ( AmL); great!
    ¡qué bueno que se te ocurrió traerlo! it's a good thing you thought of bringing it
    G [ ESTAR]
    (en buen estado): esta leche no está buena this milk is off o has gone off
    estos zapatos todavía están buenos these shoes are still OK o still have some wear in them
    ¿este pescado estará bueno? do you think this fish is all right?
    H [ ESTAR] ( fam)
    (sexualmente atractivo): está muy buena she's quite a looker (sl), she's gorgeous ( colloq), she's a bit of all right ( BrE sl)
    está buenísimo he's really gorgeous o dishy o hunky ( colloq), he's a real looker (sl), he's a bit of all right ( BrE sl)
    I
    (saludable, sano): tiene muy buen semblante she looks very well
    háblale por el oído bueno speak to him in his good ear
    aún no está bueno del todo ( Esp); he still hasn't recovered completely o isn't completely better
    bueno y sano ( Chi) (sin novedad) safe and sound; (sobrio) sober
    J (en fórmulas, saludos) good
    ¡buenos días! or ( RPl) ¡buen día! good morning
    ¡buenas tardes! (temprano) good afternoon; (más tarde) good evening
    ¡buenas noches! (al llegar) good evening; (al despedirse) good night
    dale las buenas noches a la abuela say good night to Grandma
    ¡buenas! ¿qué tal? ( fam); hi! o hullo! how are things? ( colloq)
    ¡buen viaje! have a good journey!
    ¡buen provecho! enjoy your meal, bon appetit
    de buenas a primeras (de repente) suddenly, all of a sudden, without warning
    no lo puedo decidir así, de buenas a primeras I can't make up my mind just like that
    A [ SER] (en sentido ético) ‹persona› good; ‹conducta/obra/acción› good
    fueron muy buenos conmigo they were very good to me
    un buen hombre a good man
    dígame, buen hombre … tell me, my good man …
    B [ SER] ‹niño› good
    sé buenito y no hagas ruido be a good little boy and don't make any noise
    A ( iró fam):
    ¡estás tú buena si crees que te va a ayudar! you must be crazy if you think he's going to help you
    ¡estaría bueno que ahora dijera que no! it'd be just great if he said no now! ( iro colloq)
    ¡en buena nos hemos metido! this is a fine mess we've got(ten) ourselves into
    darle una buena a algn ( fam); to give sb a good hiding ( colloq)
    de los buenos/de las buenas ( fam): nos echó un sermón de los buenos she gave us a real dressing-down ( colloq)
    (uso enfático): se llevó un buen susto she got a terrible fright
    lo que necesita es una buena paliza what he needs is a good thrashing
    se metió en un buen lío he got himself into a fine mess
    todavía nos falta un buen trecho we still have a fair way to go
    una buena cantidad a lot, a fair amount
    C
    un buen día one day
    un buen día se va a cansar y … one day o one of these days she's going to get fed up and …
    un buen día llegó y dijo … one (fine) day she came home and said …
    Compuestos:
    feminine physical fitness
    está en muy buenoa forma she's very fit, she's in very good shape
    la buenoa mesa good cooking
    es un amante de la buenoa mesa he's a lover of good food o cooking
    la Buenoa Nueva the Good News
    ¡buenoa pieza resultó ser Ernesto! a fine one o a right one Ernesto turned out to be! ( colloq)
    la buenoa vida the good life
    masculine good name
    el Buen Pastor the good Shepherd
    bueno2 -na
    masculine, feminine
    1 ( hum o leng infantil) (en películas, cuentos) goody ( colloq)
    los buenos y los malos the goodies and the baddies ( colloq hum), the good guys and the bad guys ( colloq)
    2
    (bonachón, buenazo): el bueno de Juan/la buena de Pilar good old Juan/Pilar
    A
    1 (expresando conformidad, asentimiento) OK ( colloq), all right
    ¿un café? — bueno coffee? — OK o all right
    2 (expresando duda, indecisión) well
    3
    (expresando resignación): bueno, otra vez será never mind, maybe next time
    5 (intentando calmar a algn) okay, all right
    bueno, bueno, tranquilízate okay, okay, calm down o all right, calm down
    B
    1
    (expresando irritación): bueno, se acabó, ¡a la cama! right, that's it, bed!
    ¡bueno, ya está bien! ¡os calláis los dos! right, that's enough, be quiet the pair of you!
    pero, bueno, ¿lo quiere o no lo quiere? well, do you want it or not?
    ¡y bueno! ¿qué querías que hiciera? ( RPl); well, what did you expect me to do?
    2 (expresando sorpresa, desagrado) (well) really!
    ¡bueno!, ¿qué manera de hablar es ésa? really! that's no way to talk!
    ¡bueno! esto era lo único que faltaba ( iró); oh, great! that's all we needed ( iro)
    C
    bueno, ¿dónde estábamos? now (then) o right (then), where were we?
    2
    (calificando lo expresado): no es un lugar turístico, bueno, no lo era it isn't a tourist resort, well o at least o at any rate, it didn't use to be
    era amarillo, bueno, más bien naranja it was yellow; well, actually it was more like orange
    D
    * * *

     

    bueno 1
    ◊ -na adjetivo buen is used before masculine singular nouns

    1 [ser]
    a)hotel/producto/trabajo good;


    la buena mesa good cooking
    b)remedio/método good;

    es bueno para la gripe/los dolores de cabeza it's good for the flu/headaches

    c)médico/alumno good;

    un buen padre/amigo he's a good father/friend;

    es muy buena en francés she's very good at French;
    es buena para los negocios she's got a good head for business
    d) (amable, bondadoso) good, kind;

    fueron muy buenos conmigo they were very good o kind to me

    e) (conveniente, correcto) good;


    no es bueno comer tanto it isn't good to eat so much;
    es bueno para la salud it's good for your health;
    su inglés es bueno her English is good
    2


    b) comida› ( en general)



    ( en particular)

    el guacamole es buenísimo guacamole is really good;
    esta sopa está muy buena this soup is very good
    c) ( favorable) ‹oferta/crítica good;


    3 [estar]
    a) ( en buen estado) ‹leche/pescado fresh;

    esta leche no está buena this milk is off o sour



    4 (saludable, sano) ‹costumbre/alimentación good;

    5
    a) (en fórmulas, saludos) good;

    ¡buenos días! good morning;

    ¡buenas tardes! ( temprano) good afternoon;

    ( más tarde) good evening;
    ¡buenas noches! ( al llegar) good evening;


    ( al despedirse) good night;
    ¡buen viaje! have a good trip!;

    ¡buen provecho! enjoy your meal


    un buen día one day
    c)

    ¡qué bueno! (AmL) great

    d)


    por las buenas willingly
    ■ sustantivo masculino, femenino
    a) (hum o leng infantil) (en películas, cuentos) goody (colloq);


    b) (bonachón, buenazo):

    el bueno de Juan/la buena de Pilar good old Juan/Pilar

    bueno 2 interjección
    1
    a) ( expresandoduda) well;

    (— conformidad) OK (colloq), all right;
    ¿un café? — bueno coffee? — OK o all right


    bueno, otra vez será never mind, maybe next time


    bueno, se acabó ¡a la cama! right, that's it, bed!;

    ¡y bueno! ¿qué querías que hiciera? (RPl) well, what did you expect me to do?
    2 (Méx) ( al contestar el teléfono)
    ¡bueno! hello

    bueno,-a
    I adjetivo
    1 good
    un café muy bueno, a very good coffee
    2 (bondadoso, bonachón) good, kind: es muy buena persona, she's a very kind soul
    3 (saludable) well, in good health: el niño se pondrá bueno en unos días, the child will be well again in a few days
    4 Meteor (apacible) good
    hoy hace muy buena noche, it's a lovely night tonight
    5 (rico, sabroso) good, nice: la cena estaba muy buena, the dinner was delicious
    6 (conveniente, provechoso) good: no es bueno que leas con esa luz, it's not good for you to read in this light
    sería bueno que nos reuniéramos los lunes, it would be a good idea if we met on Mondays
    7 (grande) considerable: un buen montón de dinero, a considerable amount of money
    8 fam (macizo) gorgeous, sexy: Javier está muy bueno, Javier's gorgeous
    9 irón fine, real: armó un buen jaleo, he kicked up quite a fuss
    ¡en buen lío nos hemos metido!, that's a fine mess we've got ourselves into!
    II sustantivo masculino y femenino (cándido, buenazo) el bueno de Pedro, good old Pedro
    III exclamación ¡bueno!, (vale) all right, OK
    (sorpresa) ¡bueno!, no me digas que te vas a casar, well!, don't tell me you're getting married!
    ♦ Locuciones: ¡buena la hemos hecho!, that's done it!
    ¡buenas!, hello!
    dar algo por bueno, to approve sthg
    estar de buenas, to be in a good mood
    ¡estaría bueno!, I should jolly well hope not!
    librarse de una buena, to get off scot free
    de buenas a primeras, suddenly, all at once
    por las buenas, willingly
    ' bueno' also found in these entries:
    Spanish:
    admitir
    - buen
    - buena
    - campeonato
    - canela
    - en
    - enrollada
    - enrollado
    - estar
    - estival
    - excedente
    - fantástica
    - fantástico
    - formidable
    - infravalorar
    - infravalorarse
    - inmejorable
    - magistral
    - más
    - mejor
    - pan
    - redundar
    - saber
    - saludable
    - vista
    - visto
    - antología
    - cara
    - conmigo
    - decir
    - igualmente
    - ir
    - malo
    - rollo
    - ser
    - súper
    - y
    English:
    anyhow
    - approval
    - as
    - assent
    - beauty
    - bright
    - brilliant
    - censor
    - clear
    - conducive
    - connotation
    - crush
    - decent
    - devil
    - endorse
    - endorsement
    - fair
    - fine
    - good
    - hot
    - hunk
    - indifferent
    - nearly
    - nice
    - OK
    - okay
    - quite
    - reasonable
    - right
    - satisfying
    - seal
    - short
    - so
    - something
    - such
    - sweet
    - thick
    - tick
    - to
    - upside
    - well
    - wind
    - worthy
    - allow
    - all right
    - anyway
    - be
    - better
    - bill
    - charitable
    * * *
    bueno, -a buen is used instead of bueno before masculine singular nouns (e.g. buen hombre good man). The comparative form of bueno is mejor (better), and the superlative form is el mejor (masculine) or la mejor (feminine) (the best).
    adj
    1. [en general] good;
    tu hijo es muy buen estudiante your son's a very good student;
    hacer ejercicio es bueno para la salud exercise is good for your health;
    la cena estaba muy buena the meal was very good;
    una buena oportunidad a good opportunity;
    los buenos tiempos the good times;
    ¿tienes hora buena? do you have the right time?;
    el juez de silla señaló que la bola fue/no fue buena the umpire said the ball was good/called the ball out;
    golpeó la pelota con la pierna buena he struck the ball with his stronger foot;
    tener buena acogida to be well received;
    tener buen aspecto [persona] to look well;
    [cosa] to look good;
    ir por buen camino to be on the right track;
    tener buen concepto de to think highly of;
    creo que éste no es un buen momento para decírselo I don't think this is a good time to tell her;
    lo bueno si breve dos veces bueno you can have too much of a good thing
    el buen salvaje the noble savage;
    el buen samaritano the Good Samaritan
    2. [bondadoso, amable] kind, good;
    ser bueno con alguien to be good to sb;
    ¡sé bueno! be good!
    3. [curado, sano] well, all right;
    ya estoy bueno I'm all right now;
    todavía no estoy bueno del todo I'm not completely better o recovered yet;
    ponerse bueno to get well
    4. [apacible] nice, fine;
    buen tiempo good o fine weather;
    hizo buen tiempo the weather was good;
    Esp
    ¿hace bueno ahí fuera? is it nice out?
    5. [aprovechable] all right;
    [comida] fresh;
    esta lecha no está buena this milk is bad o off
    6. [uso enfático]
    ese buen hombre that good man;
    una buena cantidad de comida a good o considerable amount of food;
    tiene una buena cantidad de libros she has a large amount of books, she has quite a few books;
    un buen susto a real fright;
    un buen lío a real o fine mess;
    un buen día se va a llevar un disgusto one of these days she's going to get a nasty shock;
    le cayó una buena reprimenda he got a stern ticking-off;
    le pegó un puñetazo de los buenos he punched her really hard, he gave her an almighty punch
    7. Fam [atractivo]
    estar bueno to be gorgeous o Br a bit of all right o Br tasty;
    ¡qué bueno está tu vecino! your neighbour's gorgeous o a real hunk!
    8. Irónico [muy malo] fine;
    ¡bueno es lo bueno! enough's enough!;
    ¡bueno está! that's enough!;
    ¡buen amigo te has echado! some friend he is!;
    ¡buen granuja estás hecho! you rascal!, you're a real rascal!;
    ¡buena la has armado o [m5] hecho! you've really gone and done it now!;
    librarse de una buena to have a lucky o narrow escape;
    de buena te libraste you had a lucky o narrow escape;
    ¡si te pillo no te librarás de una buena! if I catch you, you'll be in for it!;
    estaría bueno that would really cap it all;
    si te crees que va a aceptar, estás bueno you're kidding yourself if you think she's going to accept;
    estamos buenos como tengamos que esperarle if we have to wait for him we've had it;
    te has metido en una buena this is a fine mess you've got o US gotten yourself into!;
    poner bueno a alguien to criticize sb harshly
    9. [en saludos]
    ¡buenas! hello!;
    ¡buenas!, ¿qué tal? hi o hello, how are you?;
    ¡buenos días!, RP [m5]¡buen día! good morning!;
    ¡buenas tardes! [hasta las cinco] good afternoon!;
    [después de las cinco] good evening!;
    ¡buenas noches! good night!;
    no me dio ni los buenos días she didn't even say good morning to me
    10. [en frases]
    ¡buen provecho! enjoy your meal!;
    ¡buen viaje! have a good trip!;
    de buen ver good-looking, attractive;
    de buena gana willingly;
    ¡me comería un bocadillo de buena gana! I'd really like o Br I really fancy a sandwich!;
    lo hizo, y de buena gana he did it willingly;
    lo haría de buena gana, pero estoy ocupado I'd be pleased o more than happy to do it, but I'm busy;
    dar algo por bueno to approve sth;
    Am Fam
    estar en la buena to be on a roll;
    lo bueno es que… the best thing about it is that…;
    prueba este pastel y verás lo que es bueno try this cake, it's excellent;
    Irónico
    como no me lo des, verás lo que es bueno if you don't give it to me, you'll be in for it
    nm,f
    1. Cine
    el bueno the goody;
    los buenos siempre ganan the good guys always win
    2. [bonachón]
    el bueno de tu hermano your good old brother
    adv
    1. [vale, de acuerdo] all right, O.K.;
    ¿te acompaño hasta la esquina? – bueno would you like me to walk up to the corner with you? – O.K.;
    le pregunté si quería ayuda y me dijo que bueno I asked her if she needed any help and she said all right;
    ¿quieres venir con nosotros? – bueno do you want to come with us? – if you like o sure;
    bueno, yo ya me voy right, I'm off now;
    ¡te has equivocado! – bueno ¿y qué? you were wrong – yeah, so what?
    2. [pues] well;
    bueno, el caso es que… well, the thing is…
    3. Am [bien]
    ¡qué bueno! (that's) great!;
    ¡qué bueno que vinieron! I'm so glad that you could come!
    interj
    1. [expresa sorpresa]
    ¡bueno!, ¡qué alegría verte por aquí! hey, how nice to see you!;
    ¡bueno, mira quien está aquí! well, look who's here!
    2. [expresa irritación]
    ¡bueno!, ¡lo que faltaba! great, that's just what we needed!
    3. Col, Méx [al teléfono] hello
    buenas nfpl
    estar de buenas [bien dispuesto] to be in a good mood;
    de buenas a primeras [de repente] all of a sudden;
    [a simple vista] at first sight, on the face of it;
    así, de buenas a primeras, no sé qué decir I'm not sure I know what to say without thinking about it first;
    por las buenas willingly;
    intentamos persuadirlo por las buenas we tried to convince him the nice way;
    lo hará por las buenas o por las malas she'll do it whether she likes it or not;
    ¿quieres hacerlo por las buenas o por las malas? do you want to do it the easy or the hard way?
    * * *
    I adj
    1 good;
    buena voluntad goodwill;
    lo bueno es que … the best thing about it is that …;
    estar de buenas be in a good mood;
    ponerse bueno get well;
    dar algo por bueno approve sth;
    ahora viene lo bueno irón here comes the good bit;
    ¡ésta sí que es buena! irón fam that’s a good one!;
    ¡estaría bueno! irón fam oh, terrific!;
    lo bueno, si breve, dos veces bueno brevity is the soul of wit
    2 ( bondadoso) kind;
    3 ( sabroso) nice
    4
    :
    por las buenas willingly;
    por las buenas o por las malas whether we/they/etc like it or not;
    de buenas a primeras without warning;
    a la buena de Dios any which way, Br any old how
    II int
    :
    ¡bueno! well!;
    ¿bueno? Méx hello;
    ¡buenas! hello!;
    bueno día good morning;
    buenas noches good evening;
    buenas tardes good evening
    * * *
    1) : good
    una buena idea: a good idea
    2) bondadoso: nice, kind
    3) apropiado: proper, appropriate
    4) sano: well, healthy
    5) : considerable, goodly
    una buena cantidad: a lot
    6)
    buenos días : hello, good day
    7)
    buenas tardes : good afternoon
    8)
    buenas noches : good evening, good night
    bueno interj
    1) : OK!, all right!
    2) Mex : hello! (on the telephone)
    * * *
    bueno1 adj
    1. (en general) good [comp. better; superl. best]
    2. (agradable) nice
    ¡estas fresas están buenas! these strawberries are nice!
    3. (atractivo) gorgeous / good looking
    4. (sano) better
    cuando te pongas bueno, podrás salir a la calle you'll be able to go out when you get better
    5. (uso intensivo) big [comp. bigger; superl. biggest] / huge
    bueno2 adv (de acuerdo) OK / all right

    Spanish-English dictionary > bueno

См. также в других словарях:

  • Mano — (De hermano.) ► sustantivo México Tratamiento popular, cariñoso o de confianza, que se emplea para dirigirse a hermanos o amigos. TAMBIÉN manito (Del lat. manus.) ► sustantivo femenino 1 ANATOMÍA Parte del cuerpo humano que va desde la muñeca… …   Enciclopedia Universal

  • mano — mano1 (Del lat. manus). 1. f. Parte del cuerpo humano unida a la extremidad del antebrazo y que comprende desde la muñeca inclusive hasta la punta de los dedos. 2. En algunos animales, extremidad cuyo dedo pulgar puede oponerse a los otros. 3. En …   Diccionario de la lengua española

  • que — Palabra átona, que debe escribirse sin tilde a diferencia del pronombre, adjetivo o adverbio interrogativo o exclamativo qué (→ qué). Puede ser pronombre relativo (→ 1) o conjunción (→ 2). 1. Pronombre relativo Encabeza oraciones subordinadas con …   Diccionario panhispánico de dudas

  • mano — {{#}}{{LM M24798}}{{〓}} {{SynM25418}} {{[}}mano{{]}} ‹ma·no› {{《}}▍ s.f.{{》}} {{<}}1{{>}} {{♂}}En el cuerpo de una persona,{{♀}} extremidad del brazo, que va desde la muñeca hasta la punta de los dedos, y sirve principalmente para agarrar.… …   Diccionario de uso del español actual con sinónimos y antónimos

  • Uña — Este artículo o sección necesita referencias que aparezcan en una publicación acreditada, como revistas especializadas, monografías, prensa diaria o páginas de Internet fidedignas. Puedes añadirlas así o avisar al autor prin …   Wikipedia Español

  • Mano Brown — durante un concierto en Brasil Datos generales Nombre real Pedro Paulo Soares Pereira …   Wikipedia Español

  • Mano de gloria — Saltar a navegación, búsqueda Mano de Gloria Información personal Origen Paraguay Información artística Género(s) He …   Wikipedia Español

  • Falta personal — Saltar a navegación, búsqueda En baloncesto, una falta personal consiste en hacer contacto físico con el contrincante de manera no reglamentaria. Esta es la más común de las faltas en el baloncesto. Debido a la naturaleza del juego, las faltas no …   Wikipedia Español

  • Lo que el viento se llevó — Para la película de Victor Fleming basada en esta novela consultar Lo que el viento se llevó (película). Lo que el viento se llevó Autor Margaret Mitchell Género Novela de drama romántico …   Wikipedia Español

  • Cómo se edita una página — Ayuda:Cómo se edita una página Saltar a navegación, búsqueda Ayuda de edición Antes de comenzar Introducción Tutorial La interfaz de Wikipedia Cómo se edita una página …   Wikipedia Español

  • Sé lo que hicisteis... — Sé lo que hicisteis... Patricia Conde, presentadora del espacio y Ángel Martín, colaborador hasta enero de 2011 Género …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»