Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

llegó+a+su+término

  • 1 término

    m.
    1 term, word, definition, expression.
    2 end, completion, termination, tag end.
    3 fixed period of time, term.
    4 end of the line, end of the road.
    5 terminus.
    * * *
    1 (fin) end, finish
    2 (estación) terminus, terminal
    3 (límite) limit, boundary; (hito) boundary marker
    4 (plazo) term, time, period
    5 (palabra) term, word
    6 (estado) condition, state
    7 (lugar, posición) place
    8 (en matemáticas, gramática) term
    1 (condiciones) conditions, terms
    \
    dar término a algo to conclude something
    en otros términos in other words
    en términos de in terms of
    en términos generales generally speaking
    en último término figurado as a last resort
    invertir los términos to get it the wrong way round
    llevar algo a buen término to carry something through successfully
    poner término a algo to put an end to something
    por término medio on average
    primer término ARTE foreground
    término mayor/medio/menor major/middle/minor term
    término medio middle ground, area of compromise
    términos de un contrato DERECHO terms of a contract
    * * *
    noun m.
    1) term
    2) end
    * * *
    SM
    1) (=fin) end, conclusion frm

    al término del partido/del debate — at the end o frm conclusion of the match/of the debate

    dar término a — [+ situación] to end; [+ labor] to complete

    llegar a término — [negociación, proyecto] to be completed, come to a conclusion; [embarazo] to go to (full) term

    llevar algo a término — to bring sth to a conclusion

    llevar algo a buen o feliz término — to bring sth to a successful conclusion

    llevar a término un embarazo — to go to (full) term, carry a pregnancy to full term

    poner término a algo — to put an end to sth

    2) (=lugar)

    primer término — [de imagen] foreground

    en primer término podemos contemplar la torre — in the foreground, we can see the tower

    de ahí se deduce, en primer término, que... — thus we may deduce, firstly, that...

    segundo término — middle distance

    en último término — (=en último lugar) ultimately; (=si no hay otro remedio) as a last resort

    la decisión, en último término, es suya — ultimately, the decision is his

    la causa fue, en último término, la crisis económica de los 70 — the cause was, in the final o last analysis, the economic crisis of the 70s

    en último término puedes dormir en el sofá — if the worst comes to the worst, you can always sleep on the sofa

    término medio(=punto medio) happy medium; (=solución intermedia) compromise, middle way

    ni mucho ni poco, queremos un término medio — neither too much nor too little, we want a happy medium

    como o por término medio — on average

    3) (Ling) (=palabra, expresión) term

    era una revolucionaria, en el buen sentido del término — she was a revolutionary in the good sense of the word

    4) pl términos
    a) (=palabras) terms

    han perdido unos 10.000 millones de dólares en términos de productividad — they have lost some 10,000 million dollars in terms of productivity

    en términos generales — in general terms, generally speaking

    (dicho) en otros términos,... — in other words...

    en términos realesin real terms

    b) (=condiciones) [de contrato, acuerdo, tregua] terms

    estar en buenos términos con algn — to be on good terms with sb

    5) (Mat, Fil) [de fracción, ecuación] term
    6) (=límite) [de terreno] boundary, limit; (=en carretera) boundary stone

    término municipal — municipal district, municipal area

    7) (=plazo) period, term frm

    en el término de diez díaswithin a period o frm term of ten days

    8) Col, Méx [en restaurante]

    -¿qué término quiere la carne? -término medio, por favor — "how would you like the meat?" - "medium, please"

    9) (Ferro) terminus
    * * *
    1) (frml) ( final) end, conclusion (frml)
    2) ( plazo) period

    a término fijo — (Col) <contrato/inversión> fixed-term (before n)

    en el término de la distancia — (Col fam) in the time it takes me/him to get there

    3) (posición, instancia)

    en primer términofirst o first of all

    4) (Ling) term
    5) (Fil, Mat) term

    invertir los términos — (Mat) to invert the terms

    invirtió los términos de manera que... — he twisted the facts in such a way that...

    6) términos masculino plural (condiciones, especificaciones) terms (pl)

    estar en buenos/malos términos con alguien — to be on good/bad terms with somebody

    7) (Col, Méx, Ven) (Coc)

    ¿qué término quiere la carne? — how would you like your meat (done)?

    * * *
    = term, rubric, output stage, end point [endpoint].
    Ex. Many other terms are used to denote a regurgitation or abbreviation of document content.
    Ex. And, as another instance, it's not fair to employ rubrics for ethnic groups that are not their own, preferred names.
    Ex. To rephrase this in terms already used, they involve effort at the input stage in order to reduce effort at the output stage = Expresando esto con términos ya usados, suponen un esfuerzo en la etapa inicial con objeto de reducir el esfuerzo en la etapa final.
    Ex. The process reaches its end point when information is gathered, indexed and compiled into a useful format for public and library staff use.
    ----
    * aceptar los términos de un acuerdo = enter into + agreement.
    * acuñar un término = coin + term.
    * agrupar los términos sinónimos = merge + synonyms.
    * análisis de coocurrencia de términos = co-word analysis.
    * búsqueda por términos ponderados = weighted term search.
    * como término medio = on average.
    * coocurrencia de términos = co-word [coword].
    * encontrar un término medio entre... y = tread + a middle path between... and.
    * en otros términos = in other words.
    * en términos absolutos = in absolute terms.
    * en términos actuales = in today's terms.
    * en términos claros = in simple terms.
    * en términos de = in terms of.
    * en términos generales = in broad terms, generally speaking.
    * en términos reales = in real terms, in actual practice.
    * en términos relativos = in relative terms.
    * en último término = in the last analysis, in the final analysis.
    * expresar en términos = couch + in terms.
    * ficha de término = term card.
    * fichero de registro por término = term record file.
    * hablando en términos generales = loosely speaking.
    * hablando en términos muy generales = crudely put.
    * incluir en la búsqueda los términos relacionados = explode.
    * índice de registro por término = term record index.
    * índice de términos permutados = Permuterm index.
    * intentar encontrar un término medio entre... y... = tread + a delicate line between... and.
    * llevar a buen término = bring to + a close.
    * lógica de términos ponderados = weighted term logic.
    * método de la coocurrencia de términos = co-word method.
    * mostrar los términos relacionados = expand.
    * negociar los términos de un contrato = negotiate + terms.
    * orden de ampliar la búsqueda a los términos relaci = explode command.
    * orden de mostrar los términos relacionados = expand command.
    * ponderación de los términos de la ecuación de búsqueda = query term weighting.
    * ponderación de términos = term weight, term weighting.
    * poner término a = put + paid to.
    * por término medio = on average.
    * presentación gráfica de términos permutados = permuted display.
    * que no se puede identificar con un término = unnameable.
    * que se puede identificar con un término = nameable.
    * referencias laterales a términos de igual especificidad = sideways link.
    * resolución de la ambigüedad entre términos = term disambiguation, word sense disambiguation.
    * seguro de vida a término = term life insurance.
    * selección de términos = extraction of terms, term selection.
    * tener por término medio = average.
    * término admitido = preferred term.
    * término al que se envía = target term.
    * término asociado = related term.
    * Término Asociado (TA) = AT (Associated Term).
    * término buscado = sought term.
    * término colectivo = collective term.
    * término compuesto = multi-word term.
    * término compuesto de conceptos múltiples = multiple-concept term.
    * término coordinado (TC) = CT (co-ordinate term).
    * término de acción = action term.
    * término de búsqueda = search term, search word.
    * término de indización = indexing term.
    * término de indización controlado = controlled index term, controlled indexing term.
    * término de la búsqueda = query term.
    * término del índice = index term.
    * término del lenguaje controlado = controlled-language term.
    * término del lenguaje de indización controlado = controlled index-language term.
    * término del lenguaje natural = natural-language term.
    * término del que se envía = referred-from term.
    * término de origen = referred-from term.
    * término equivalente = equivalent term.
    * término específico = specific term, subordinate term.
    * término específico genérico (NTG) = narrower term generic (NTG).
    * término específico partitivo (NTP) = narrower term partitive (NTP).
    * término general = superordinate term.
    * término genérico (TG) = GT (generic term).
    * término global = umbrella, umbrella term.
    * término impreciso = fuzzy term.
    * término inicial = lead-in term, leading term.
    * termino inicial de un encabezamiento compuesto = lead term, main heading.
    * término invertido = inverted term.
    * término más específico = narrower term.
    * término más general = broader term, wider term.
    * término más genérico = broader term.
    * término medio = compromise, happy medium, balance.
    * término no admitido = non-preferred term, unused term.
    * término no buscado = unsought term.
    * término oculto = hidden term.
    * término partitivo = partitive term.
    * término ponderado = weighted term.
    * término principal = main term.
    * término que representa un único concepto = one concept term.
    * término que solapa a otro en el significado (TX) = XT (overlapping term).
    * término referenciado = target term.
    * términos = wording.
    * términos controlados = controlled terms.
    * términos de un contrato = contract stipulations.
    * término secundario = qualifying term.
    * término sinónimo = ST, synonymous term.
    * término sin ponderar = unweighted term.
    * término superior = top term, TT.
    * términos y condiciones = terms and conditions.
    * términos y condiciones de la licencia = licence terms and conditions, licence terms.
    * tomar por término medio = average.
    * TR (término relacionado) = RT (related term).
    * * *
    1) (frml) ( final) end, conclusion (frml)
    2) ( plazo) period

    a término fijo — (Col) <contrato/inversión> fixed-term (before n)

    en el término de la distancia — (Col fam) in the time it takes me/him to get there

    3) (posición, instancia)

    en primer términofirst o first of all

    4) (Ling) term
    5) (Fil, Mat) term

    invertir los términos — (Mat) to invert the terms

    invirtió los términos de manera que... — he twisted the facts in such a way that...

    6) términos masculino plural (condiciones, especificaciones) terms (pl)

    estar en buenos/malos términos con alguien — to be on good/bad terms with somebody

    7) (Col, Méx, Ven) (Coc)

    ¿qué término quiere la carne? — how would you like your meat (done)?

    * * *
    = term, rubric, output stage, end point [endpoint].

    Ex: Many other terms are used to denote a regurgitation or abbreviation of document content.

    Ex: And, as another instance, it's not fair to employ rubrics for ethnic groups that are not their own, preferred names.
    Ex: To rephrase this in terms already used, they involve effort at the input stage in order to reduce effort at the output stage = Expresando esto con términos ya usados, suponen un esfuerzo en la etapa inicial con objeto de reducir el esfuerzo en la etapa final.
    Ex: The process reaches its end point when information is gathered, indexed and compiled into a useful format for public and library staff use.
    * aceptar los términos de un acuerdo = enter into + agreement.
    * acuñar un término = coin + term.
    * agrupar los términos sinónimos = merge + synonyms.
    * análisis de coocurrencia de términos = co-word analysis.
    * búsqueda por términos ponderados = weighted term search.
    * como término medio = on average.
    * coocurrencia de términos = co-word [coword].
    * encontrar un término medio entre... y = tread + a middle path between... and.
    * en otros términos = in other words.
    * en términos absolutos = in absolute terms.
    * en términos actuales = in today's terms.
    * en términos claros = in simple terms.
    * en términos de = in terms of.
    * en términos generales = in broad terms, generally speaking.
    * en términos reales = in real terms, in actual practice.
    * en términos relativos = in relative terms.
    * en último término = in the last analysis, in the final analysis.
    * expresar en términos = couch + in terms.
    * ficha de término = term card.
    * fichero de registro por término = term record file.
    * hablando en términos generales = loosely speaking.
    * hablando en términos muy generales = crudely put.
    * incluir en la búsqueda los términos relacionados = explode.
    * índice de registro por término = term record index.
    * índice de términos permutados = Permuterm index.
    * intentar encontrar un término medio entre... y... = tread + a delicate line between... and.
    * llevar a buen término = bring to + a close.
    * lógica de términos ponderados = weighted term logic.
    * método de la coocurrencia de términos = co-word method.
    * mostrar los términos relacionados = expand.
    * negociar los términos de un contrato = negotiate + terms.
    * orden de ampliar la búsqueda a los términos relaci = explode command.
    * orden de mostrar los términos relacionados = expand command.
    * ponderación de los términos de la ecuación de búsqueda = query term weighting.
    * ponderación de términos = term weight, term weighting.
    * poner término a = put + paid to.
    * por término medio = on average.
    * presentación gráfica de términos permutados = permuted display.
    * que no se puede identificar con un término = unnameable.
    * que se puede identificar con un término = nameable.
    * referencias laterales a términos de igual especificidad = sideways link.
    * resolución de la ambigüedad entre términos = term disambiguation, word sense disambiguation.
    * seguro de vida a término = term life insurance.
    * selección de términos = extraction of terms, term selection.
    * tener por término medio = average.
    * término admitido = preferred term.
    * término al que se envía = target term.
    * término asociado = related term.
    * Término Asociado (TA) = AT (Associated Term).
    * término buscado = sought term.
    * término colectivo = collective term.
    * término compuesto = multi-word term.
    * término compuesto de conceptos múltiples = multiple-concept term.
    * término coordinado (TC) = CT (co-ordinate term).
    * término de acción = action term.
    * término de búsqueda = search term, search word.
    * término de indización = indexing term.
    * término de indización controlado = controlled index term, controlled indexing term.
    * término de la búsqueda = query term.
    * término del índice = index term.
    * término del lenguaje controlado = controlled-language term.
    * término del lenguaje de indización controlado = controlled index-language term.
    * término del lenguaje natural = natural-language term.
    * término del que se envía = referred-from term.
    * término de origen = referred-from term.
    * término equivalente = equivalent term.
    * término específico = specific term, subordinate term.
    * término específico genérico (NTG) = narrower term generic (NTG).
    * término específico partitivo (NTP) = narrower term partitive (NTP).
    * término general = superordinate term.
    * término genérico (TG) = GT (generic term).
    * término global = umbrella, umbrella term.
    * término impreciso = fuzzy term.
    * término inicial = lead-in term, leading term.
    * termino inicial de un encabezamiento compuesto = lead term, main heading.
    * término invertido = inverted term.
    * término más específico = narrower term.
    * término más general = broader term, wider term.
    * término más genérico = broader term.
    * término medio = compromise, happy medium, balance.
    * término no admitido = non-preferred term, unused term.
    * término no buscado = unsought term.
    * término oculto = hidden term.
    * término partitivo = partitive term.
    * término ponderado = weighted term.
    * término principal = main term.
    * término que representa un único concepto = one concept term.
    * término que solapa a otro en el significado (TX) = XT (overlapping term).
    * término referenciado = target term.
    * términos = wording.
    * términos controlados = controlled terms.
    * términos de un contrato = contract stipulations.
    * término secundario = qualifying term.
    * término sinónimo = ST, synonymous term.
    * término sin ponderar = unweighted term.
    * término superior = top term, TT.
    * términos y condiciones = terms and conditions.
    * términos y condiciones de la licencia = licence terms and conditions, licence terms.
    * tomar por término medio = average.
    * TR (término relacionado) = RT (related term).

    * * *
    A ( frml) (final) end, conclusion ( frml)
    al término de la reunión at the end o conclusion of the meeting
    llevar a buen término las negociaciones to bring the negotiations to a successful conclusion
    dio or pulso término a sus vacaciones he ended his vacation
    B (plazo) period
    a término fijo ( Col); ‹contrato/inversión› fixed-term ( before n)
    en el término de la distancia ( Col fam); in the time it takes me/him to get there
    C
    (posición, instancia): fue relegado a un segundo término he was relegated to second place
    en último término as a last resort
    en primer término first o first of all
    Compuestos:
    happy medium
    para él no hay términos medios there's no happy medium o no in-between with him
    ( Esp) municipal area
    en el término municipal de Alcobendas within the Alcobendas municipal area o ( AmE) city limits
    D ( Ling) term
    glosario de términos científicos glossary of scientific terms
    se expresó en términos elogiosos she spoke in highly favorable terms
    soluciones eficientes en términos de costos y mantenimiento efficient solutions in terms of costs and maintenance
    en términos generales no está mal generally speaking, it's not bad
    en términos reales in real terms
    E ( Fil, Mat) term
    invertir los términos ( Mat) to invert the terms
    invirtió los términos de manera que yo parecía el culpable he twisted the facts in such a way that it looked as if I was to blame
    F términos mpl (condiciones, especificaciones) terms (pl)
    según los términos de este acuerdo according to the terms of this agreement
    estar en buenos/malos términos con algn to be on good/bad terms with sb
    nuestra relación sigue en buenos términos our relationship remains on a good footing o we are still on good terms
    G
    (Col, Méx) ( Coc): ¿qué término quiere la carne? how would you like your meat (done)?
    * * *

     

    Del verbo terminar: ( conjugate terminar)

    termino es:

    1ª persona singular (yo) presente indicativo

    terminó es:

    3ª persona singular (él/ella/usted) pretérito indicativo

    Multiple Entries:
    terminar    
    término
    terminar ( conjugate terminar) verbo transitivotrabajo/estudio to finish;
    casa/obras to finish, complete;
    discusión/conflicto to put an end to;

    término la comida con un café to end the meal with a cup of coffee
    verbo intransitivo
    1 [ persona]

    término de hacer algo to finish doing sth;

    b) (en estado, situación) to end up;


    va a término mal he's going to come to a bad end;
    terminó marchándose or por marcharse he ended up leaving
    2
    a) [reunión/situación] to end, come to an end;


    esto va a término mal this is going to turn out o end badly
    b) ( rematar) término EN algo to end in sth;


    c) ( llegar a):


    no terminaba de gustarle she wasn't totally happy about it
    3

    a) ( acabar) término con algo ‹con libro/tarea› to finish with sth;

    con problema/abuso to put an end to sth
    b) término con algn ( pelearse) to finish with sb;

    ( matar) to kill sb
    terminarse verbo pronominal
    1 [azúcar/pan] to run out;

    2 [curso/reunión] to come to an end, be over
    3 ( enf) ‹libro/comida to finish, polish off
    término sustantivo masculino
    1 (posición, instancia):

    término medio happy medium;
    por término medio on average
    2 (Ling) term;

    3
    términos sustantivo masculino plural (condiciones, especificaciones) terms (pl)

    4 (Col, Méx, Ven) (Coc):
    ¿qué término quiere la carne? how would you like your meat (done)?

    terminar
    I verbo transitivo
    1 (una tarea, objeto) to finish: ya terminó el jersey, she has already finished the pullover ➣ Ver nota en finish 2 (de comer, beber, gastar) to finish: te compraré otro cuando termines este frasco, I'll buy you another one when you finish this bottle
    II verbo intransitivo
    1 (cesar, poner fin) to finish, end: mi trabajo termina a las seis, I finish work at six o'clock
    no termina de creérselo, he still can't believe it
    (dejar de necesitar, utilizar) ¿has terminado con el ordenador?, have you finished with the computer?
    (acabar la vida, carrera, etc) to end up: terminó amargada, she ended up being embittered
    2 (eliminar, acabar) este niño terminará con mi paciencia, this boy is trying my patience
    tenemos que terminar con esta situación, we have to put an end to this situation
    3 (estar rematado) to end: termina en vocal, it ends with a vowel
    terminaba en punta, it had a pointed end
    término sustantivo masculino
    1 (vocablo) term, word: respondió en términos muy corteses, he answered very politely
    un término técnico, a technical term
    2 (fin, extremo) end
    3 (territorio) el término municipal de Arganda, Arganda municipal district
    4 (plazo) contéstame en el término de una semana, give me an answer within a week
    5 términos mpl (de un contrato, etc) terms
    en términos generales, generally speaking 6 por término medio, on average
    ♦ Locuciones: figurado en último término, as a last resort
    ' término' also found in these entries:
    Spanish:
    abogada
    - abogado
    - distraerse
    - fin
    - índice
    - infarto
    - nariz
    - radical
    - tecnicismo
    - terminar
    - terminarse
    - costa
    - despectivo
    - empate
    - estación
    - mico
    - muela
    English:
    average
    - baby
    - culminate
    - feud
    - misnomer
    - more
    - on
    - over
    - rattle through
    - Secretary of State
    - term
    - blow
    - have
    - liability
    - medium
    - next
    - no
    - note
    - terminate
    * * *
    1. [fin] end;
    al término de la reunión se ofrecerá una rueda de prensa there will be a press conference at the conclusion of the meeting;
    dar término a algo [discurso, reunión, discusión] to bring sth to a close;
    [visita, vacaciones] to end;
    llegó a su término it came to an end;
    llevar algo a buen término to bring sth to a successful conclusion;
    poner término a algo [relación, amenazas] to put an end to sth;
    [discusión, debate] to bring sth to a close
    2. [plano, posición]
    en primer término [en cuadros, fotografías] in the foreground;
    quedar o [m5] permanecer en un segundo término [pasar inadvertido] to remain in the background;
    su carrera como modelo ha quedado en un segundo término y ahora se dedica al cine her modelling career now takes second place to her acting;
    en último término [en cuadros, fotografías] in the background;
    [si es necesario] as a last resort; [en resumidas cuentas] in the final analysis
    3. [punto, situación] point;
    llegados a este término hay que tomar una decisión we have reached the point where we have to take a decision
    término medio [media] average; [arreglo] compromise, happy medium;
    por término medio on average
    4. [palabra] term;
    lo dijo, aunque no con o [m5] en esos términos that's what he said, although he didn't put it quite the same way;
    en términos generales generally speaking;
    en términos de Freud in Freud's words;
    los términos del acuerdo/contrato the terms of the agreement/contract
    5. Mat [de fracción, silogismo, ecuación] term
    6. [relaciones]
    estar en buenos/malos términos (con) to be on good/bad terms (with)
    7. [territorio]
    término (municipal) = area under the jurisdiction of a town o city council
    8. [plazo] period;
    en el término de un mes within (the space of) a month
    9. [de línea férrea, de autobús] terminus
    10. [linde, límite] boundary
    * * *
    m
    1 end, conclusion;
    poner término a algo put an end to sth;
    llevar a término bring to an end
    2 ( palabra) term;
    en términos generales in general terms
    3
    :
    4
    :
    por término medio on average;
    en primer término in the foreground;
    en último término as a last resort
    5 ( periodo)
    :
    en el término de in the period of, in the space of
    * * *
    1) conclusión: end, conclusion
    2) : term, expression
    3) : period, term of office
    4)
    término medio : happy medium
    5) términos nmpl
    : terms, specifications
    los términos del acuerdo: the terms of the agreement
    * * *
    1. (en general) term
    2. (fin) end

    Spanish-English dictionary > término

  • 2 último

    adj.
    1 last, finishing, last one, hindmost.
    2 ultimate, quintessential.
    * * *
    1 last
    2 (más reciente) latest; (de dos) latter
    3 (más alejado) furthest; (más abajo) bottom, lowest; (más arriba) top; (más atrás) back
    4 (definitivo) final
    \
    a la última up to date
    a últimos de towards the end of
    por último finally
    ser lo último familiar (el colmo) to be just too much
    estar en las últimas (moribundo) to be at death's door 2 (arruinado) to be down and out
    * * *
    (f. - última)
    adj.
    1) last
    * * *
    último, -a
    1. ADJ
    1) (=final) last

    la Última Cena — (Rel) the Last Supper

    a lo último — * in the end

    ¿y qué ocurre a lo último? — and what happens in the end?

    por último — finally, lastly

    por último, el conferenciante hizo referencia a... — finally o lastly, the speaker mentioned...

    por última vezfor the last time

    2) (=más reciente)
    a) [en una serie] [ejemplar, moda, novedad] latest; [elecciones, periodo] last

    ¿has leído el último número de la revista? — have you read the latest issue of the magazine?

    los dos últimos cuadros que ha hecho no son tan innovadoreshis two latest o his latest two paintings are not so innovative

    durante la última décadain o over the last decade

    ahora último — Chile recently

    en los últimos añosin o over the last few years, in recent years

    en los últimos tiemposlately

    b) [entre dos] latter

    de los dos, este último es el mejor — of the two, the latter is the best

    hora 2), b)
    3) [en el espacio]
    a) (=más al fondo) back
    b) (=más alto) top
    c) (=más bajo) bottom, last
    d) (=más lejano) most remote, furthest
    4) (=extremo)

    en último caso, iría yo — as a last resort o if all else fails, I would go

    extremo II, 1., 2), instancia 3), remedio 2)
    5) (=definitivo)
    6)

    lo último *

    a) (=lo más moderno) the latest thing
    b) (=lo peor) the limit
    2. SM / F
    1)

    el último — the last, the last one

    ¿quién es la última? — who's the last in the queue?

    el último en salir que apague la luz — the last one to leave, turn the light off

    a la última —

    vestir
    2) *

    ¿a qué no sabes la última de Irene? — do you know the latest about Irene?

    3) Esp
    3.
    ADV Cono Sur in the last position, in the last place
    * * *
    I
    - ma adjetivo (delante del n)
    1)
    a) ( en el tiempo) last

    en el último momento or a última hora — at the last minute o moment

    ¿cuándo fue la última vez que lo usaste? — when did you last use it?

    en los últimos tiempos — recently, in recent years (o months etc)

    2)
    a) ( en una serie) last

    último aviso a los pasajeros del vuelo... — last o final call for passengers on flight...

    b) (como adv) (CS) <salir/terminar> last
    II
    - ma masculino, femenino last one

    ¿sabes la última que me hizo? — do you know what he's done to me now?

    ¿te cuento la última? — (fam) do you want to hear the latest? (colloq)

    a últimos de — (Esp) toward(s) the end of

    por último — finally, lastly

    en (Col) or (Ven) de últimas — as a last resort, if the worst comes to the worst

    a la última — (fam)

    * * *
    = last, latter, ultimate, innermost, final, back marker.
    Ex. We now come to the sixth and last condition of authorship.
    Ex. The former necessitate the constant comparison, or manipulation, of index entries rather than the linear scanning of entries in the latter.
    Ex. Abstracting and indexing data are a vital component in the communication link between the originator of information and its ultimate consumer.
    Ex. Thus a folio gathering might consist of three folio sheets, the outermost of which contained pages 1 and 12 and pages 2 and 11; the middle sheet had pages 3 and 10, 4 and 9; and the innermost sheet had pages 5 and 8, 6 and 7.
    Ex. The final index will mirror current terminology.
    Ex. I went right off Hamilton when he referred to back markers as something like 'those monkeys who get in the way' half way through the first season.
    ----
    * a la última = hip [hipper -comp., hippest -sup.], on the fast track, hipped.
    * a última hora = at the last minute, at the eleventh hour, last minute [last-minute], at the very last minute, at the very last moment, at the very last.
    * a últimas horas de la tarde = late evening.
    * a último momento = last minute [last-minute].
    * como último recurso = as a last resort, in the last resort.
    * compras de última hora = last-minute shopping.
    * con los últimos avances = state-of-the-art, leading edge.
    * dar el último empujón = go + the last mile, go + the extra mile.
    * dar el último repaso = tie + the pieces together.
    * dar los últimos retoques a = put + the finishing touches on.
    * decir la última palabra = hear + the final word, outface.
    * decisión de última hora = last-minute decision.
    * dejarlo para última hora = leave + it until the last minute.
    * de última generación = enhanced, high-tech, high-end, leading edge.
    * de última hora = last minute [last-minute], late breaking [late-breaking], up-to-the-minute, hot off the griddle.
    * de última línea = streamlined.
    * de última moda = new-fangled [newfangled].
    * de última novedad = streamlined.
    * de último grito = streamlined.
    * de último momento = last minute [last-minute].
    * durante el último año = over the last year.
    * durante los dos últimos meses = over the last couple of months.
    * durante los últimos años = over the past few years, over recent years.
    * durante los últimos + Expresión Temporal = over the past + Expresión Temporal.
    * durante los últimos + Número + años = over the last + Número + years.
    * el último = the latest + Nombre.
    * el último citado = latter.
    * el último grito = the last word, the cat's meow, the bee's knees, the cat's pyjamas, the cat's whiskers, the dog's bollocks.
    * el último pero no el menos importante = the last but by no means least.
    * en el último caso = in the latter case.
    * en el último minuto = last minute [last-minute], at the last minute.
    * en el último momento = at the eleventh hour, at the very last minute, at the very last moment, at the very last, at the last minute.
    * en las últimas = fag-end, goner.
    * en las últimas décadas = in recent decades.
    * en los dos últimos meses = over the last couple of months.
    * en los últimos años = in recent years, over the recent past, in the last few years.
    * en los últimos años de = in the last years of.
    * en los últimos días = in recent days.
    * en los últimos + Expresión Temporal = over the past + Expresión Temporal.
    * en los últimos meses = in recent months.
    * en los últimos + Tiempo = in the past + Tiempo.
    * en los últimos tiempos = latterly, in recent times, in modern times, in recent memory.
    * en última instancia = ultimately, in the long run, in the end, in the last analysis, in the last resort, in the final analysis.
    * en último término = in the last analysis, in the final analysis.
    * estar en las últimas = be on + Posesivo + last legs.
    * estudiante de último año = senior student, senior.
    * estudiante de último curso = final year student.
    * estudiante universitario de último curso = senior major.
    * hacer el último esfuerzo = go + the last mile, go + the extra mile.
    * hasta el último minuto = until the last minute.
    * hasta última hora = until the last minute.
    * información de última hora = news flash.
    * la última palabra = the last word, the last word, the bee's knees, the cat's pyjamas, the cat's meow, the cat's whiskers, the dog's bollocks.
    * la última vez = last time.
    * la última vez que = the last time.
    * lista de últimas adquisiciones = accessions list, list of current acquisitions, addition list.
    * llevar Algo a sus últimas consecuencias = take + Nombre + to its ultimate conclusion.
    * los últimos coletazos = fag-end.
    * lo último = the last word.
    * ¡maricón el último! = the devil take the hindmost.
    * nacido el último = lastborn.
    * noticia de última hora = hot off the press(es).
    * noticias de última hora = breaking news.
    * pendiente de ir a la última moda = fashion-conscious.
    * pendiente de seguir la última moda = fashion-conscious.
    * persona que toma la última decisión = decider.
    * por última vez = for the last time, one last time.
    * por último = finally, last, lastly, ultimately.
    * por último pero no menos importante = last but not least.
    * precipitación de última hora = last-minute rush.
    * prisa de última hora = last-minute rush.
    * que siempre va a la última moda = fashion-conscious.
    * que sigue la última moda = fashion-conscious.
    * sección de últimos números de publicaciones periódicas = current periodicals area.
    * seguidor de la última moda = faddish, faddy [faddier -comp., faddies -sup.].
    * ser el último grito = be all the rage.
    * ser el último mono = feel + pulled and tugged.
    * ser la última palabra = be all the rage.
    * ser la última persona del mundo que + Infinitivo = be one of the last people in the world to + Infinitivo.
    * ser lo último = be all the rage, be the pits.
    * ser lo último en = become + the next stop in.
    * ser lo último en lo que + pensar = be the last thing of + Posesivo + mind.
    * ser lo último que + ocurrir + a Alguien = be the last thing of + Posesivo + mind.
    * tener la última palabra = have + the ultimate say, have + the final say, call + the shots, be the boss, call + the tune, rule + the roost.
    * Ultima Cena, la = Last Supper, the.
    * última oportunidad, la = last chance, the.
    * última palabra + depender de = ultimate authority + rest with.
    * últimas novedades de = fresh out from.
    * Posesivo + últimas palabras = last words, Posesivo + dying last words.
    * últimas palabras que se han hecho famosas = famous last words.
    * último aliento = death rattle, Posesivo + last breath.
    * último escalafón, el = bottom rung, the.
    * último mencionado, el = last mentioned, the.
    * último nivel, el = bottom rung, the.
    * último número, el = latest issue, the.
    * último pero no el menos importante, el = final and not the least important, the.
    * último recurso = fall-back [fallback], last resort, last ditch.
    * último rincón, el = nooks and crannies.
    * últimos coletazos = Indian summer.
    * últimos ritos, los = final rites, the.
    * último suspiro = last breath.
    * último tramo, el = last leg, the.
    * último trecho, el = last leg, the.
    * una primera y última vez = a first and last time.
    * una última vez = one last time.
    * un + Nombre + a última hora de la mañana = a late morning + Nombre.
    * vestido a la última = fashion statement.
    * vestido a la última moda = fashion statement.
    * * *
    I
    - ma adjetivo (delante del n)
    1)
    a) ( en el tiempo) last

    en el último momento or a última hora — at the last minute o moment

    ¿cuándo fue la última vez que lo usaste? — when did you last use it?

    en los últimos tiempos — recently, in recent years (o months etc)

    2)
    a) ( en una serie) last

    último aviso a los pasajeros del vuelo... — last o final call for passengers on flight...

    b) (como adv) (CS) <salir/terminar> last
    II
    - ma masculino, femenino last one

    ¿sabes la última que me hizo? — do you know what he's done to me now?

    ¿te cuento la última? — (fam) do you want to hear the latest? (colloq)

    a últimos de — (Esp) toward(s) the end of

    por último — finally, lastly

    en (Col) or (Ven) de últimas — as a last resort, if the worst comes to the worst

    a la última — (fam)

    * * *
    = last, latter, ultimate, innermost, final, back marker.

    Ex: We now come to the sixth and last condition of authorship.

    Ex: The former necessitate the constant comparison, or manipulation, of index entries rather than the linear scanning of entries in the latter.
    Ex: Abstracting and indexing data are a vital component in the communication link between the originator of information and its ultimate consumer.
    Ex: Thus a folio gathering might consist of three folio sheets, the outermost of which contained pages 1 and 12 and pages 2 and 11; the middle sheet had pages 3 and 10, 4 and 9; and the innermost sheet had pages 5 and 8, 6 and 7.
    Ex: The final index will mirror current terminology.
    Ex: I went right off Hamilton when he referred to back markers as something like 'those monkeys who get in the way' half way through the first season.
    * a la última = hip [hipper -comp., hippest -sup.], on the fast track, hipped.
    * a última hora = at the last minute, at the eleventh hour, last minute [last-minute], at the very last minute, at the very last moment, at the very last.
    * a últimas horas de la tarde = late evening.
    * a último momento = last minute [last-minute].
    * como último recurso = as a last resort, in the last resort.
    * compras de última hora = last-minute shopping.
    * con los últimos avances = state-of-the-art, leading edge.
    * dar el último empujón = go + the last mile, go + the extra mile.
    * dar el último repaso = tie + the pieces together.
    * dar los últimos retoques a = put + the finishing touches on.
    * decir la última palabra = hear + the final word, outface.
    * decisión de última hora = last-minute decision.
    * dejarlo para última hora = leave + it until the last minute.
    * de última generación = enhanced, high-tech, high-end, leading edge.
    * de última hora = last minute [last-minute], late breaking [late-breaking], up-to-the-minute, hot off the griddle.
    * de última línea = streamlined.
    * de última moda = new-fangled [newfangled].
    * de última novedad = streamlined.
    * de último grito = streamlined.
    * de último momento = last minute [last-minute].
    * durante el último año = over the last year.
    * durante los dos últimos meses = over the last couple of months.
    * durante los últimos años = over the past few years, over recent years.
    * durante los últimos + Expresión Temporal = over the past + Expresión Temporal.
    * durante los últimos + Número + años = over the last + Número + years.
    * el último = the latest + Nombre.
    * el último citado = latter.
    * el último grito = the last word, the cat's meow, the bee's knees, the cat's pyjamas, the cat's whiskers, the dog's bollocks.
    * el último pero no el menos importante = the last but by no means least.
    * en el último caso = in the latter case.
    * en el último minuto = last minute [last-minute], at the last minute.
    * en el último momento = at the eleventh hour, at the very last minute, at the very last moment, at the very last, at the last minute.
    * en las últimas = fag-end, goner.
    * en las últimas décadas = in recent decades.
    * en los dos últimos meses = over the last couple of months.
    * en los últimos años = in recent years, over the recent past, in the last few years.
    * en los últimos años de = in the last years of.
    * en los últimos días = in recent days.
    * en los últimos + Expresión Temporal = over the past + Expresión Temporal.
    * en los últimos meses = in recent months.
    * en los últimos + Tiempo = in the past + Tiempo.
    * en los últimos tiempos = latterly, in recent times, in modern times, in recent memory.
    * en última instancia = ultimately, in the long run, in the end, in the last analysis, in the last resort, in the final analysis.
    * en último término = in the last analysis, in the final analysis.
    * estar en las últimas = be on + Posesivo + last legs.
    * estudiante de último año = senior student, senior.
    * estudiante de último curso = final year student.
    * estudiante universitario de último curso = senior major.
    * hacer el último esfuerzo = go + the last mile, go + the extra mile.
    * hasta el último minuto = until the last minute.
    * hasta última hora = until the last minute.
    * información de última hora = news flash.
    * la última palabra = the last word, the last word, the bee's knees, the cat's pyjamas, the cat's meow, the cat's whiskers, the dog's bollocks.
    * la última vez = last time.
    * la última vez que = the last time.
    * lista de últimas adquisiciones = accessions list, list of current acquisitions, addition list.
    * llevar Algo a sus últimas consecuencias = take + Nombre + to its ultimate conclusion.
    * los últimos coletazos = fag-end.
    * lo último = the last word.
    * ¡maricón el último! = the devil take the hindmost.
    * nacido el último = lastborn.
    * noticia de última hora = hot off the press(es).
    * noticias de última hora = breaking news.
    * pendiente de ir a la última moda = fashion-conscious.
    * pendiente de seguir la última moda = fashion-conscious.
    * persona que toma la última decisión = decider.
    * por última vez = for the last time, one last time.
    * por último = finally, last, lastly, ultimately.
    * por último pero no menos importante = last but not least.
    * precipitación de última hora = last-minute rush.
    * prisa de última hora = last-minute rush.
    * que siempre va a la última moda = fashion-conscious.
    * que sigue la última moda = fashion-conscious.
    * sección de últimos números de publicaciones periódicas = current periodicals area.
    * seguidor de la última moda = faddish, faddy [faddier -comp., faddies -sup.].
    * ser el último grito = be all the rage.
    * ser el último mono = feel + pulled and tugged.
    * ser la última palabra = be all the rage.
    * ser la última persona del mundo que + Infinitivo = be one of the last people in the world to + Infinitivo.
    * ser lo último = be all the rage, be the pits.
    * ser lo último en = become + the next stop in.
    * ser lo último en lo que + pensar = be the last thing of + Posesivo + mind.
    * ser lo último que + ocurrir + a Alguien = be the last thing of + Posesivo + mind.
    * tener la última palabra = have + the ultimate say, have + the final say, call + the shots, be the boss, call + the tune, rule + the roost.
    * Ultima Cena, la = Last Supper, the.
    * última oportunidad, la = last chance, the.
    * última palabra + depender de = ultimate authority + rest with.
    * últimas novedades de = fresh out from.
    * Posesivo + últimas palabras = last words, Posesivo + dying last words.
    * últimas palabras que se han hecho famosas = famous last words.
    * último aliento = death rattle, Posesivo + last breath.
    * último escalafón, el = bottom rung, the.
    * último mencionado, el = last mentioned, the.
    * último nivel, el = bottom rung, the.
    * último número, el = latest issue, the.
    * último pero no el menos importante, el = final and not the least important, the.
    * último recurso = fall-back [fallback], last resort, last ditch.
    * último rincón, el = nooks and crannies.
    * últimos coletazos = Indian summer.
    * últimos ritos, los = final rites, the.
    * último suspiro = last breath.
    * último tramo, el = last leg, the.
    * último trecho, el = last leg, the.
    * una primera y última vez = a first and last time.
    * una última vez = one last time.
    * un + Nombre + a última hora de la mañana = a late morning + Nombre.
    * vestido a la última = fashion statement.
    * vestido a la última moda = fashion statement.

    * * *
    último1 -ma
    A
    los últimos años de su vida the last years of her life, her last years
    en el último momento or a última hora at the last minute o moment
    2
    (más reciente): ¿cuándo fue la última vez que lo usaste? when did you last use it?, when was the last time you used it?
    su último libro es muy bueno his latest book is very good
    lo último que supe de él es que vivía en París the last I heard he was living in Paris
    la última moda the latest fashion
    los últimos estudios the latest o the most recent studies
    en los últimos tiempos recently, in recent years ( o months etc)
    B
    estaba en último lugar I was last, I was in last place
    el último tren sale a las once the last train leaves at eleven
    último aviso a los pasajeros del vuelo … last o final call for passengers on flight …
    el equipo ocupa el último puesto de la división the team is at the bottom of the division o is in last place in the division
    te lo digo por última vez I'm telling you for the last o final time
    le echaré una última mirada I'll take one last o final look
    como último recurso as a last resort
    ser lo último ( fam) (el colmo) to be the last straw o the limit; (lo más reciente) to be the latest thing
    2 ( como adv) (CS) ‹salir/terminar› last
    el que salga último que apague la luz last one out o whoever is last out, turn the light off
    llegó última en la carrera she finished last in the race
    C
    (en el espacio): en el último piso on the top floor
    en la última fila in the back row
    la última página del periódico the back page of the newspaper
    aunque tenga que ir al último rincón del mundo even if I have to go to the ends of the earth
    D
    (definitivo): es mi última oferta it's my final offer
    siempre tiene que decir la última palabra he always has to have the last word
    Compuestos:
    feminine Last Supper
    feminine late item (of news)
    feminine ( period); last resting place ( frml)
    feminine last wishes (pl), last wish
    mpl last rites o sacraments (pl)
    último2 -ma
    masculine, feminine
    last one
    era el último que me quedaba it was my last one, it was the last one I had
    el último en llegar the last (one) to arrive
    ¿quién es el último? who's last in line ( AmE) o ( BrE) in the queue?
    salió el último he was the last to leave
    el último de la lista the last person on the list
    es el último de la clase he's bottom of the class
    ¿sabes la última que me hizo? do you know what he's done to me now?
    ¿te cuento la última? ( fam); do you want to hear the latest? ( colloq)
    a últimos de ( Esp); toward(s) the end of
    por último finally, lastly
    y por último quiero decir que … and finally o lastly, I would like to say that …
    en ( Col) or ( Ven) de últimas as a last resort, if the worst comes to the worst
    a la última ( fam): siempre va a la última she's always fashionably dressed, she always wears trendy clothes
    está a la última it's the latest fashion, it's all the rage ( colloq)
    (no tener dinero) ( fam) to be broke ( colloq)
    tomar la última ( fam); to have one for the road ( colloq)
    * * *

     

    Del verbo ultimar: ( conjugate ultimar)

    ultimo es:

    1ª persona singular (yo) presente indicativo

    ultimó es:

    3ª persona singular (él/ella/usted) pretérito indicativo

    Multiple Entries:
    ultimar    
    último
    ultimar ( conjugate ultimar) verbo transitivo
    1 preparativos to complete;
    detalles to finalize
    2 (AmL frml) ( matar) to kill, murder
    último
    ◊ -ma adjetivo ( delante del n)

    1 ( en el tiempo) last;
    a última hora at the last minute o moment;

    su último libro his latest book;
    en los últimos tiempos recently;
    ¿cuándo fue la última vez que lo usaste? when did you last use it?
    2


    por última vez for the last time;
    como último recurso as a last resort;
    última voluntad last wishes (pl)
    b) ( como adv) (CS) ‹salir/terminar last

    3 ( en el espacio):

    la última fila the back row
    4 ( definitivo):

    ■ sustantivo masculino, femenino
    last one;

    es el último de la clase he's bottom of the class;
    a últimos de (Esp) toward(s) the end of;
    por último finally, lastly
    ultimar verbo transitivo
    1 (un proyecto, una tarea) to finalize
    ultimar detalles, to finalize details
    2 LAm (rematar, asesinar) to kill, finish off
    último,-a
    I adjetivo
    1 (sin otro detrás) last: éste es el último caramelo, this is the last sweet
    2 (no preferente, peor de una serie) last: es el último lugar en que habría mirado, it's the last place where I'd look
    3 (más reciente) latest
    última moda, latest fashion
    según las últimas noticias, according to the latest news
    4 (más remoto) farther: la vacuna tiene que llegar hasta la última aldea del continente, the vaccine must reach the most remote village on the continent
    5 (más alto) top
    el último piso, the top floor
    6 (definitivo) last, final: era su última oferta, it was his final offer
    mi última oportunidad, my last chance
    7 (al final de un periodo de tiempo) a últimos de mes, towards the end of the month
    II pron last one: los últimos en llegar fuimos nosotros, we were the last to arrive
    el último de la fila, the last one in the queue
    ♦ Locuciones: estar en las últimas, (un enfermo) to be at death's door
    fam (carecer de dinero, comida) to be broke
    (estar acabándose) to be about to run out
    ser lo último, to be the last
    (algo indigno, inaceptable) mendigar es lo último, having to beg is the pits
    a la última, up to the minute
    de última hora: una decisión de última hora, a last-minute decision
    una noticia de última hora, a newsflash
    por último, finally

    ' último' also found in these entries:
    Spanish:
    abajo
    - caso
    - decidir
    - ensalzar
    - faltar
    - fin
    - hasta
    - inspección
    - ligue
    - llegar
    - memoria
    - número
    - para
    - pasada
    - pasado
    - recordar
    - remedio
    - rozar
    - sprint
    - suspiro
    - término
    - última
    - arriba
    - aviso
    - el
    - en
    - extremo
    - grito
    - lugar
    - mono
    - recurso
    - rincón
    English:
    afterthought
    - bottom
    - burst
    - cancel
    - come
    - eleventh
    - enjoy
    - final
    - finally
    - height
    - hot news
    - last
    - last-ditch
    - lastly
    - latest
    - latter
    - laugh
    - LIFO
    - outermost
    - parting
    - past
    - push
    - rage
    - refer to
    - resort
    - senior
    - spurt
    - state-of-the-art
    - stave off
    - title
    - top
    - touch
    - word
    - year
    - after
    - close
    - current
    - dying
    - fail
    - inch
    - late
    - line
    - memorial
    - most
    - nook
    - scramble
    - state
    - survive
    - ultimate
    * * *
    último, -a
    adj
    1. [en una serie, en el tiempo] last;
    mi última esperanza/oportunidad my last hope/chance;
    hizo un último intento he made one last o final attempt;
    último aviso para los pasajeros… [por megafonía] (this is the) last o final call for passengers…;
    decisiones de última hora last-minute decisions;
    a última hora, en el último momento at the last moment;
    como último recurso as a last resort;
    a lo último in the end;
    lo último antes de acostarme last thing before I go to bed;
    en una situación así es lo último que haría it's the last thing I'd do in a situation like that;
    por último lastly, finally;
    ser lo último [lo final] to come last;
    [el último recurso] to be a last resort; [el colmo] to be the last straw la Última Cena the Last Supper;
    último pago final payment;
    último plazo final instalment;
    los últimos sacramentos the last sacraments;
    última voluntad last wish(es)
    2. [más reciente] latest, most recent;
    una exposición de sus últimos trabajos an exhibition of her most recent work;
    las últimas noticias son inquietantes the latest news is very worrying;
    en los últimos días/meses in recent days/months;
    la última vez que lo vi the last time I saw him, when I last saw him;
    Fam
    es lo último en electrodomésticos it's the latest thing in electrical appliances
    última hora [como título] latest, stop press;
    noticias de última hora last-minute news
    3. [más bajo] bottom;
    [más alto] top; [de más atrás] back;
    la última línea de la página the bottom o last line of the page;
    el último piso the top floor;
    la última fila the back row
    4. [más remoto] furthest, most remote;
    el último rincón del país the remotest parts of the country
    5. [definitivo]
    es mi última oferta it's my last o final offer;
    tener la última palabra en algo to have the last word on sth
    6. [primordial] ultimate;
    medidas cuyo fin último es… measures that have the ultimate goal of…
    7. RP [uso adverbial] last;
    empezaron últimos, por eso todavía no terminaron they started last, that's why they haven't finished yet;
    salí última porque me quedé conversando I was the last to leave because I stayed behind talking
    nm,f
    1. [en fila, carrera]
    el último the last (one);
    el último de la fila the last person in the Br queue o US line;
    el último de la clase the bottom of the class;
    es el último al que pediría ayuda he's the last person I'd ask for help;
    llegar/terminar el último to come/finish last;
    ser el último en hacer algo to be the last to do sth;
    a últimos de mes at the end of the month;
    ¿nos tomamos la última? shall we have one for the road?;
    estar en las últimas [muriéndose] to be on one's deathbed;
    [sin dinero] to be down to one's last penny; [sin provisiones] to be down to one's last provisions; [botella, producto] to have almost run out; Fam
    ir a la última to wear the latest fashion
    2. [en comparaciones, enumeraciones]
    este último… the latter…
    * * *
    adj
    1 last;
    ser el último en llegar be the last (one) to arrive;
    por último finally;
    está en las últimas he doesn’t have long (to live);
    a últimos de mayo at the end of May
    2 ( más reciente) latest;
    últimas noticias latest news sg ;
    estar a la última be right up to date;
    ir a la última (moda) wear the latest fashions;
    es lo último it’s the latest thing
    3 piso top atr
    * * *
    último, -ma adj
    1) : last, final
    la última galleta: the last cookie
    en último caso: as a last resort
    2) : last, latest, most recent
    su último viaje a España: her last trip to Spain
    en los últimos años: in recent years
    3)
    por último : finally
    * * *
    último1 adj
    1. (en general) last
    2. (más reciente) latest
    3. (más abajo) bottom
    último2 n last one
    ¿quién es el último? who's last in the queue?

    Spanish-English dictionary > último

  • 3 carraca

    Carraca, esta palabra significa comida, condimentos, conquivus, (cacharros, etc.). Cuando íbamos a llindiar el ganáu disdi ‘l albiar el díe fasta que tapecíe, (cuidar el ganado desde el amanecer hasta el oscurecer) llevábamos la carraca nun cabaxín, zurronacu ou cestacu cualquier, (cabás, zurrón o cualquier otro cesto). Les muyeres baxaben al merquéu ya traíen la carraca pa toa la xemana. (Las mujeres bajaban al mercado y compraban si tenían dinero lo que se necesitase en la casa para toda la semana). Carraca tamén lu ye lu que lus vaqueirus chebaban disdi la teixá pal sou cabanu ou corte de la braña, dunde a lu mexor taben un fatáu de díes xin baxar a l'aldina, per ístu llebaben un carracáu de couxes que ñecexitaben. (Carraca también es lo que los vaqueros llevaban desde casa para sus cabañas del puerto, las morteras o los prados, donde a lo mejor estaban unos días sin bajar a la aldea, por esto subían muchas cosas que necesitaban y no todas eran para comer sino que algunas eran simples cacharros, o humildes mantas. Y carraca hermanos míos, era la que hacía mi madre y todas las vindas de los rojos, cuando todas las semanas iban a visitar a sus maridos a la Cárcel Modelo de Oviedo, como por las demás no puedo hablar, porque yo no sé cómo se arreglaban las pobrecitas, aunque me supongo que muchas hasta pidiendo limosna, sí que lo puedo hacer de mi madre, que todos los martes era el día que tenía de comunicación, y ella nunca sabía si le iba encontrar vivo, porque por aquellos tiempos fechus de llágrimes ya xufriencies, tous lus díes na carxel d'Uviéu achuquinaben cambrionáus enteirus de xóvenes astures y'anxina d’ista maneira tan achuquina, encalducá per prexones xin concencia, nin dinidá nin «Xusticia Humana», fexérun bon amagüestu de toes les xuventúes roxes d'Asturies, ya les pouques que nun achuquinarun llantárunlas nus batallones de trabayadores, dunde munchus morrierun achindi fartus de fames, de llatigazus ya vexaciones, ya lus oitres que xuerti tubieren de golguer pa la sou teixá, fexérunlu mamplenáus d'amollexíes que per mor d'echus tamén fatáus morrieron. Falaba you que carraca yera lu que miou má le chevaba ‘l miou pá tous lus martes a la carxel, que you nun séi lu que yera, perque na nuexa teixá nun había esconxolancia de nagua, peru lu que fora écha llantábalu tou nuna fardelaca, ya colaba na xuntura d'oitres muyeres de l'allina camín d'Uviéu tres ou catru gores endenantes qu’almaneciera, pos teníen qu'espatuxar alrreór de cuarenta quilómetrus andandu ya oitres tantus pa la regolguía, pos entoncenes nun valía faer el auto-stop que güéi se fae, perque tous lus cambriones ya coches cuaxi yeren millitares, y'angunus oitres yeren de lus drechistes, ya lus roxus nun teníamus namái que goxetáus mexeries, ya manegáus de miéu ‘l nuexu hermenu ‘l venceor, perque lus nuexus homes morrieran lluchandu nel frinti, ya lus oitres taben arretrigáus per les cárxeles dunde poucu a poucu lus achuquinaben ou lus esclavizaben nus batallones de trabayaóres, anxina yera que tou Asturies taba xemada de viudes, de vieyus ya de guaxiquinus güerfaninus, que tous nuexóitres, viétchus, muyeres ya nenus de lus roxus, díbamus ser esclavizáus inhumanamente baxu 'n enfernal xugu que nun nus dexaba más llibertá que la que nel xuenu cheldábamus. —Ya n'agora vou xebrame del trabayu d'enfilerar pallabres p'encalducalus cuamigu dientru d’ista hestoria dou tán lus raigones ya l'escola de nuexes costumes ya llingua. TRADUCCIÓN.—Por aquellos tiempos hechos de lágrimas y de grandes sufrimientos, todos los días que el Hacedor alumbraba, en la cárcel de Oviedo asesinaban camiones enteros de jóvenes astures, y así de esta manera tan despiadada y asesina, llevada a cabo por personas sin conciencia, ni dignidad ni ninguna clase de «Justicia Humana», llevaron a término casi el total exterminio de las juventudes rojas de Asturias, y las pocas que no asesinaron, las esclavizaron en los famosos batallones de trabajadores, donde muchos allí murieron hartos de hambre, de vejaciones y latigazos, y los pocos que tuvieron la suerte de volver a sus hogares, lo hicieron llenos de enfermedades que por mor de ellas también murieron bastantes. —Decía yo que carraca también era lo que mi madre le llevaba todos los martes a mi padre a la cárcel, que yo no sé lo que pudiera ser, porque en nuestra casa no había ninguna cosa de nada, pero lo que fuese ella lo metía dentro de una saca y marchaba en unión de otras mujeres de la aldea camino de Oviedo tres o cuatro horas antes que amaneciese, pues tenían que caminar alrededor de cuarenta quilómetros y otros tantos de retorno y todos los hacían andando, pues no servía hacer el auto-stop que hoy se hace, porque todos los camiones y coches casi eran militares, y algunos otros que había eran de los derechistas, pues los izquierdistas no teníamos nada más que grandes cantidades de miseria, así como de miedo a nuestro hermano el vencedor que jamás se portó nada bien con nosotros, porque nuestros hombres habían muerto en el frente, y los otros estaban presos en las cárceles, donde poco a poco les iban asesinando, o los esclavizaban en los campos de concentración o batallones de trabajadores, así era que toda Asturias estaba sembrada de viudas, de viejos y de niños huérfanos, que todos nosotros, viejos, mujeres y niños de las izquierdas, íbamos a ser esclavizados inhumanamente bajo el infernal yugo que no nos dejaba más libertad que la que en el sueño hacíamos. Y ahora me voy alejar del trabajo de poner en orden las palabras en este diccionario, para llevarles conmigo a los lugares donde yo he aprendido la dulce lengua de Asturias, que no es otro lugar que la escuela donde vivían las raíces y costumbres de Nuestro Pueblo, pues no se pueden buscar nuestras falancias en ningún otro lugar ni parte. Por esto les digo ahora, que si yo no hubiese vivido tan simple, sencilla, pobre, miserable, esclavizadora y dentro de la más natural de la «RAIZ ANCESTRAL DE ASTURIAS», ni yo ni nadie podría legarle a mi «AMADA ASTURIAS» ni a sus «HIDALGAS GENTES», la documentación pura, natural y sencilla que pueda tener este diccionario, porque desde estas mis simples líneas y mirándome muy mucho de lo que digo, les afirmo que hay muy poco fiable por no decir nada, escrito de nuestras costumbres y lengua. «DIES D’ENFERNU» (DÍAS DE INFIERNO) —Yera you 'n zaragoletu, 'n guaxiquín, un nenacu, 'n rapacín (un niño de unos ocho años), cundu la ñecexidá más prieta me fexera depriender lu que yera ‘l dollor, la xufriencia, l’inxusticia, lu pior qu'el Home pudiés encaldar d'enría lus sous xemexantes, you yera ún de lus miles d'anxelinus de miou Tierra que diba faer arroxaúra nel vivir d’ enfernu que m’aguardaba. Xin, fatáus de güérfanus lu mesmu que you, que güéi nel díe xuntu con nuexes familias, ente fius, ñetus, ya tou ‘l andecháu de parantela xomus más de la metá de les xentes d'Asturias, peru naquechus tempus d'achuquinus ya inxusticies nun yéramus namái qu'unus guaxiquinus dexamparáus de la man del Faidor ya del Home, ya tous noxóitres tubiemus que catanus el xustentu de fatáus de maneires diferientes, la miou per exemplu fó'ísta. COLOCOUME MIOU Má de cabrieru na teixá d'un amu baldrayu y atuñáu, llabascu y'achuquín tan solu per que me diera de comer ya me vistiera dalgu, peru ‘l condenáu matábame de fame, ya la vestimenta que punxu d'enría ‘l miou llombu conxistía nun calzáu que la metá ‘l tempu espatuxaba con las patas arregañás, apaxiétchau con unus fatucus tous esgacicáus que per tous lus lláus diben les mious carnis al entestate, acaniláes per el callor ya ‘l fríu en tou ‘l tempu. —Tenía yo aproximadamente ocho años de edad cuando me asesinaron a mi padre, y me recuerdo con toda exactitud cómo la ley de aquel tiempo llevó a cabo tan imperdonable, deshumanizante y vandálica felonía. —Nuna nuétche (una noche) llegaron a la casa de unos tíos míos que en mi aldea vivían y donde mis padres y yo nos refugiamos al término de la guerra en Asturias cuatro desalmados, cuatro bandoleros, cuatro inmundicias humanas, que escudados tras de sus armas empuñadas, representaban l'enñordiada Lley (LA SUCIA LEY) que en aquellos tiempos a la Justicia traicionaba, cuento yo, que aquellos cuatro merucus (gusanos), atemorizando e insultando a toda mi familia, detuvieron a mi padre, le amarraron como a la bestia que se lleva al matadero y se lo intentaron llevar de la casa, sin que mis tíos, (y la cosa no era para menos), intentasen pronunciar asustados como se encontraban ni la más mínima palabra de súplica o protesta. Pero mi madre no les secundó, sino que bravamente intentó defender al sou home (a su marido) no sólo con la palabra, que mi madre la tenía d'aguxa lu mesmu qu’un bon obreiru (de afilada lo mismo que un buen aguijón), sino que temerariamente se abalanzó sobre ellos y fuele preciso a uno de aquellos cobardes y desalmados representantes de la deshumanizada ley que corría en aquellos tiempos, de propinarle varios golpes con la pistola, dejándola mal herida y ensangrentada, tirada en el suelo con el conocimiento perdido. Mientras que aquellos bandidos, se llevaban a mi padre sin permitirle que de mi se despidiera, y tan solamente le he podido ver por última vez, tres les rexes de la cárxel d'Uvieu 'n die 'ndenantes que l'achuquinaren. (Detrás de las rejas de la cárcel de Oviedo, un día antes de que le asesinasen). Pronto mi madre y yo, llenos de la más desolante de las tristezas, y vestidos con el traje de las más indigentes miserias y pobrezas, nos marchamos de la casa de mis tíos y nos asentamos en la abandonada, vieja y destartalada casa de mi abuela. Y sin muebles, ni nada, los dos juntos, como grandes e indomables luchadores que hemos sido siempre, dimos comienzo sin desfallecer ni un momento, a la dura lucha por la vida, sin que nadie jamás nos ayudara. Empecé a ganarme la vida como pastor, a la corta edad de que cualquier niño sólo pensaría en jugar, comer cuando tuviese hambre y recibir de continuo montones de caricias y de amor, yo sin embargo, a pesar de no poseer nada de todas estas maravillosas cosas, era en extremo a mi manera feliz. Marchaba todas las mañanas con mi ganado al monte, donde permanecía todo el día, tan sólo con la compañía que me brindaba mi fiel y siempre por mí con cariño recordado Pelayu, que era un perro, de una inteligencia y sentimientos, que más bien que un chuchu (perro), parecía aquel singular animal un ser humano. Luego por las tardes, cuando el sol se escondía por detrás de las altas cumbres, retornaba feliz a la aldea, siempre lleno de contentura, cantando las más de las veces, amenizado por el potente tañir del zumbiétchu (cencerro) que llevaba colgado al cuello el semental del rebaño. Una mañana como tantas otras me encaminé con mi rebaño al monte y seria como a la media tarde cuando a la entrada de una cueva que se asentaba en un lugar casi inaccesible me encontré medio enterrado con las piedras y la escasa tierra que hacían la reducida plataforma de la portada de la caverna, un pequeño aro de oro, yo he tenido por así decirlo desde mi infancia la inmensa suerte de poseer una imaginación tan inmensamente dislocada, que por tal solían decirme mis vecinos, que era yo el rey de las mentiras, así como el más hábil inventor de endemoniados cuentos. El caso era, que aquel misterioso anillo abandonado a tan larga distancia de mi aldea y en lugar tan argutosu (estrecho, alto, inaccesible), hiciéronme presto pensar, que aquella joya no había llegado a tal escondrijo por sí sola, sino que desde luego alguien la había traído. En el momento mi imaginación desbordante de una alegría que no encontraba un fin para frenarla, comenzó a fomentar sin el menor titubeo la fantástica idea de que en el interior de aquella caverna debía de encontrarse un tesoro de preciosas joyas y valorativas monedas, y quién le había ocultado sabe Dios cuando, seguramente habría perdido aquel anillo que por casualidad yo encontrara. Así pues, ya firmemente convencido, adentreme temerariamente sin el menor temor por la angosta cueva con las miras de apoderarme de aquella inmensa riqueza que según mi soñativa imaginación me había hecho comprender que en su interior me estaba aguardando. Pero aquel día no conseguí mi feliz propósito, porque era la caverna más larga de lo que había pensado y la oscuridad que en ella reinaba me hacía ciego de toda luz. Senteme en su entrada muy desilusionado al no poder lograr lo que había soñado, pero pronto mi mente empezó a dibujarme mil dispares tesoros, pues por el rastro que descubriera seguramente que dentro de la gruta se hallaría escondida alguna chalga (tesoro) guardado con toda seguridad por una Xana, Xumiciu, Trasgu o Culiebru (dioses de la Mitología asturiana), pues al decir de el abuelo Nicomedes cuando en las largas veladas de los inviernos y sin jamás interrumpirle con grande contentura le escuchábamos las leyendas, cuentos e historias que él lúcida y socarronamente nos contaba, afirmándonos siempre que eran tan ciertos sus relatos, como que todos habíamos nacido para morir. Y cuando hablaba de las chalgas aseguraba que tal o cual vecino, morador de esta o aquella aldea, se había hecho de la noche a la mañana rico al haber encontrado una chalga. También afirmaba poniéndose muy serio alegando unos razonamientos que convencían, que las montañas que rodeaban nuestra aldea había muchas chalgas escondidas, que fueron sepultadas hacía muchos siglos por los invasores moros, que al ser vencidos por los astures y al no poder huir con tan pesados tesoros, los ocultaban en las montañas con las miras de poder regresar algún día a desenterrarlos. Como cuento, yo en aquellos momentos vivía alborozado, sumergido en una disloca alegría al saberme ya dueño de aquella incontable riqueza, haciendo que mis inocentes ojos sonriesen felices inmersos en la imaginativa dicha de poder muy pronto liberar a mi madre de la pobreza y quitarla del agobiador trabajo que faenaba trabajando en los eros de los vecinos de estrella a estrella por un miserable sueldo andechandu (en cuadrilla) todos los días. Y así pensando todas las dichas que mi infantil mente podía imaginar, rodeado por el sepulcral silencio que envolvía la grandiosidad de las montañas, rasgado de vez en cuando por el potente y agudo graznido que desde los peñascos más inaccesibles, o desde los infinitos espacios donde con majestuosidad planeaban, lanzaban las útres (águilas), que con ojos inquisitivos oteaban con hambrientas intenciones los escabrosos riscos y las empinadas fistietchas (pequeños valles encajonados entre las peñas), con la esperanza achuquinante (asesina) de poder atrapar con la rapidez del rayo, algún recental que se hubiese xebrau (apartado) de su madre. También aquel silencio que invitaba a la meditación era con más continuidad cortado, por el dinámico tañir del zumbiétchu (pequeño cencerro) que colgaba del brioso cuello del macho cabrio, conductor y semental del rebaño. Como cuento, allí permanecía ensimismada mi mente en el soñar despierto, fabricando sin trabas de la misma nada, las más disparatadas y fabulosas dichas, que harían la felicidad de mi madre junto con la mía. Llegó casi sin enterarme el atapecer del día (al oscurecer) y fue entonces cuando desperté con prisa del maravilloso soñar donde vivía, y raudo, con agilidad y destreza que hoy al recordarla me causa dicha, reuní en pocos minutos mi rebaño, ayudado con eficacia por Pelayu, mi fiel, obediente, valiente y amaestrado perro, que no le tenía miedo a nada ni a nadie si exceptuamos al siempre mal intencionado y vigoroso macho semental de la reciétcha que yo allindiaba (ganado menudo que yo cuidaba). Y cuando ya el día agonizaba entre las negras vestimentas de la noche, entré en mi aldea conduciendo orgullosamente mi rebaño. A la entrada del pueblo sentado plácidamente fumándose un cigarro, estaba esperándome mi amo preocupado por mi tardanza y acercándose a mí, con palabras desaforadas e insultantes, a la par que me reprendía con dureza, me preguntaba el por qué me había demorado tanto. No recuerdo lo que le contesté, ni la historia que le largué, lo que si sé, que no se creyó de ella nada, pues todas las gentes que me conocían bien sabían, que yo confundía la verdad con la mentira haciendo con entrambas las más inverosímiles y dislocadas historias. Sin embargo, lo que yo sabía muy bien, era que aquel miserable labriego de mi aldea, que tenía la desgracia de cuidarle sus ganados, por la triste desgracia de una comida infame y peor vestimenta, no le incomodaba en absoluto que yo llegase tarde o que me despeñara desde un serapu (peña) y me escontonara la motchera (rompiera la cabeza), lo único que le preocupaba al condenado, era que llegasen a su teixada (casa) sanos y fartus (hartos) todos sus ganados. Al siguiente día bien de mañana como de continuo hacía, con un poco de sabadiegu (chorizo malo) un cantezu (pedazo) de pan moreno y cuatro manzanas dentro de mi zurrón, salí de mi aldea afaluchandu (arreando) el rebaño, y con aquellas miserables viandas que llevaba en mi morral, tenía que aguantar todo el día en el monte corriendo sin descanso tras aquella veceira (rebaño) de cabras. Lo que no sabía el condenado de mi amo, era que yo siempre que tenía hambre, le ordeñaba sus cabras dentro de una lata que tenía escondida en la montaña, hartándome tanto yo como mi fiel Pelayu de espumosa y fresca leche hasta el golifar (hastiar). Si el bastruya (zafio) de mi amo tan sólo hubiese sospechado que le mucía (ordeñaba) sus cabras todos los días, me hubiera eszarapau (despedazado) mi frágil cuerpo con un mamplén de cibiétchazus (con muchos palos). Espatuxaba (caminaba) yo muy contento aquella mañana, quizás lo hiciera mucho más feliz que nunca, arreaba mi rebaño con desacostumbrada prisa, porque ansias locas tenía de llegar a la montaña, para entrar de nuevo en la misteriosa cueva, pues ahora ya no tendría problemas con la obscuridad que en ella reinaba, ya que conmigo llevaba una caja de cerillas y un pequeño candil que le había arrapiegáu (hurtado, quitado) de la corte (cuadra, establo) a mi amo, y con aquella luz, sería capaz de bajar hasta las mismas entrañas de la tierra, si a tal lugar la caverna se extendiese. Aquella noche había dormido poco y soñado mucho, tanto despierto como dentro del desvelado sueño, y tanto de una manera como de la otra, siempre llegaba a la conclusión, de que dentro de aquella para mi misteriosa gruta se ocultaba una fabulosa chalga de la que iba ser yo su señor y dueño, y cuando tal me sucediese, ya no sería yo más criado de ningún rapiegu (zorro) amo, ni tampoco a mi querida madre se le encallecerían jamás las manos, efectuando esclavizantes trabajos, nunca para el prójimo bien servidos y siempre por él peor pagados, ni se partiría sus costillas refrescándose el cansancio en su propio sudor por las fincas de nuestros vecinos, por donde se arreventaba todos los días del año, por la mezquina soldada de una fuente no muy grande de harina, un cesto de patatas, o cualquier otra vianda que mitigase el enorme fantasma del hambre, que desde el fin de la guerra se había enseñoreado de nuestro indigente char (lar), que nos obligaba despiadadamente a unos ayunos tan sumamente raquíticos, que el día que comíamos algo en traza (algo mas), tal parecía que habíamos cometido un grave pecado. Cuando yo fuese dueño de aquel tesoro, (abanzaba seguido de Pelayu arreando con prisa los ganados camino de la argutosa «abrupta» montaña, a la par que imaginativamente iba pensando), compraremos una casa decente, buenas fincas y mejores ganados, y entonces nuestros vecinos nos mirarán con respeto, y no nos tratarán con el menosprecio y la esclavitud a que ahora nos someten. Llegué al fin hasta el lugar que por costumbre tenía de enveredar el ganado para que a su aire subiesen guareciendu (pastiando) como siempre hacían hasta llegar al final de la tarde que era cuando el rebaño solía alcanzar lo más alto de la montaña. Pero aquel día no seguí yo al redil como siempre hacía, sino que me adelante a él corriendo sin el menor cansancio laderas arriba, hasta que por fin sudoroso y galopante en la alegría llegué a la vecindad de la caverna. Pude comprobar sonriente a la par que cariñosamente acariciaba a Pelayu, cómo éste me miraba contrariado al ver que yo por primera vez había cambiado todos mis cotidianos hábitos. Ya que siempre nada más llegar al monte y dejar a las cabras a su albedrío pastiando, nos sentábamos en el lugar acostumbrado, y zampábamos sin pérdida de tiempo a partes iguales como buenos compañeros, la miserable comida que nos había servido nuestro amo. Después jugábamos incansablemente en mil dispares entretenimientos hasta quedarnos rendidos, y muchas veces tras de nuestros juegos, los dos juntos abrazados nos quedábamos profundamente dormidos y al despertarnos sino avistábamos el rebaño, corríamos alocados por la preocupación, por entre los abruptos riscos, y las espinosas malezas hasta lograr encontrarlo. Después otra vez gozosos retornábamos a nuestros juegos, o yo me quedaba mirando a las montañas ensimismado pensando, mientras que Pelayu se entretenía cazando grillos, u otros insectos, y otras veces con sus blancos y poderosos colmillos recorría con rabia su pelambrudo cuerpo, diezmando la cabanada (rebaño) de pulgas y otros parásitos que con su sangre se alimentaban. Como cuento, aquella mañana mi fiel Pelayu me miraba preocupado, pudiendo yo observar en sus vivarachos, picarescos e inteligentes ojos, una recriminación que me estaba haciendo, por su forma de ponerme sus fuertes patas en mi pecho, a la vez que me lamía entre pequeños y cariñosos ladridos mi rostro. Si con sus ladridos pudiese hablar mi lenguaje, seguramente que me diría. —No seas un iluso soñador, mi más querido y preciado compañero, no llegues con tu fantástico pensamiento hasta el extremo de acariciar ni tan siquiera cuanto te has imaginado. Comámonos con la alegría de que hacemos gala todos los días, esa mezquina comida que nos da nuestro despreciable amo, y juguemos con la inocente felicidad de siempre, ya que éste será el más grande tesoro que jamás podrás superar en tu vida. ¿Dónde podrás hallar una riqueza que se pueda comparar a la natural y sencilla felicidad que hoy gozas, aunque ésta se haga su camino dentro de la gran pobreza que te acompaña? Pero hoy yo sé fijamente, que aunque mi perro pudiese hablar, haciendo que en tal momento me asustase al presenciar tan grande milagro, y me dijese que no entrase en la cueva, porque lo que dentro de ella iba a encontrar sería mi propia muerte, la verdad es, que ni al mismo Faidor (Dios) en aquellos momentos yo no obedecería, y así de resuelto, encendí el candil, y sin el menor asomo de miedo, ya que la ilusión y la alegría que poblaban mi espíritu en aquel encaldar (hacer) eran tan inmensos, que empequeñecían hasta el ignoro cualquier otro sentimiento. Adentreme en la cueva que era iluminada tenuemente con la pobre luz que el candil despedía, siempre acompañado de Pelayu que tras de mí, el muy tuno de mi aventura se reía, no era larga la caverna, pues a treinta metros no alcanzaría, y cuando llegué al final, no encontré ni las Xanas, ni los Trasgus ni Xumicius, ni la chalga, preciado tesoro que yo perseguía, sólo había muchos cascos de avellanas y de nueces, algunas latas de conservas ya vacías, unos trapos manchados de sangre, unas mantas viejas y apoyadas en la rocosa y húmeda pared de la cueva, había varias armas de fuego que pronto me hicieron olvidar la riqueza que en un principio había imaginado que allí me aguardaría. Por primera vez en mi vida iba a tener juguetes, auténticos juguetes de verdad de los que usaban los hombres para asesinarse vilmente al igual que hacen los lobos cuando por su cuenta cogen un apacible rebano de ovejas. Dejé el candil en el suelo y elegí entre todas aquellas armas una brillante escopeta, lleno de contentura me senté encima de aquellas mantas y empecé a maniobrar con aquel peligroso juguete, yo sabía cómo se manejaba supuesto que mi amo tenía una escopeta muy parecida y le había visto limpiarla y cazar con ella algunas veces, durante algún tiempo estuve jugando con ella, de una canana que allí había saqué dos cartuchos que metía y sacaba dentro de su recámara, yo me creía en aquellos mis felices instantes el más grande cazador del universo. Pelayu que ya se había cansado de husmear por todas las partes y no habiendo encontrado nada donde llancái el diente (hincar) se tumbó en el suelo frente a mi mirándome sonriente y burlonamente, (porque aunque ustedes no lo crean, yo sé que los chuchos saben sonreir). Enojeme de Pelayu al ver como tan descaradamente se mofaba de mí, por eso encañonele con la escopeta con ánimo de amenazarle, pero cambió Pelayu de gesto rápidamente, levantose con rapidez del lugar donde estaba achucáu (costado), enseñome los clientes ladrándome muy enfadado y a la velocidad del rayo salió de la cueva, quizás porque el inteligente animal presentía, de que alguna desgracia iba a lleldar (hacer) yo con aquel mortífero artefacto, y no quería ser él quien primeramente la recibiese en su cuerpo. Aun permanecí algún tiempo en la gruta jugando a mi manera con las armas, y solamente cuando el candil por su guiños me hizo comprender que su luz ya se le estaba escosando (terminando), salí de la caverna con la escopeta en una mano, dos cartuchos en su recámara y el candil en la otra. En el exterior Pelayu correteaba detrás de los grillos y las camporinas (mariposas) al parecer ya libre de todo enfado. Ya cansado de jugar dejé la escopeta en el suelo y senteme tranquilamente al lado del zurrón, y en cuanto mi perro vio que ya había abandonado el arma, vino corriendo hacia mí, moviendo la cola y sonriéndome amigablemente. Allá abajo en la mitad del valle pude ver a mi rebaño cómo subía espenandu (comiendo) los pochitcus (enanas encinas), y yo de nuevo me volví a sentir feliz y contento a pesar de no encontrar la chalga que tanto con su riqueza había soñado e ideado. Comimos a hora desacostumbrada mi perro y yo aquella pobreza de comida, y tras de jugar un rato, él se quedó adormilado y yo comencé a pensar de quién serían aquellas armas. No me cabía la menor duda de que aquel arsenal de armas debía de ser de los fugáus (huidos), seguramente que eran de aquellos cuatro rapazones (mozos) que se entregaran a los soldados que estaban destacados en mi aldea. Yo los había visto en el cuartel que los militares tenían que era en la escuela de mi aldea, un amplio edificio que fuera regalado a la parroquia por unos indianos del chugar (lugar) que retornaran de las américas con la corexa betchá de cuartus (con la cartera llena de dineros). Recuerdo que aquel día que yo los vi, un soldado que de seguro sería el barbero, les estaba cortando el abundante pelo que lucían, y uno de los rapazus le dijo sonrientemente al militar. ¡No hace falta que te molestes mucho camarada, pues cuando un día de estos nos trasladeís a la cárcel de Oviedo, allí lo más seguro es que nos rebanen el pescuezo! EL MACHO CABRÍO Güelgu coyer el filu dóu d'endenantes m'enduébitchaba algamiandu na miou motchera alcuerdancies de cundu you yera guaxe, ya comu tóus non se puén cuntar per filera, per ísu xebreme d'aquín, pa dir p'acuchá, perque toes les couxes tienen la sou xaceda, ya non la quixéramus cataye nuexotrus. (Volviendo coger el hilo de los aconteceres que anteriormente en mi cerebro se barajaban dentro de las añoranzas de mi niñez, y como todos estos acaeceres no se pueden relatar en hilera, por eso me marché de éste, para ir al de más allá, que es de donde vengo ahora, porque todas las cosas tienen su propia postura, y no la que quisiéramos darle nosotros). Y aunque parecía que me había perdido por estar tan llargu lonxe (tan largo lejos) la verdad es que yo no pierdo el tiempo adornando los hechos que no deben de ser adornados, nin fiéndume en xebraures que van esfaese 'n probeces, perque 'l que non ye llicenciáu 'n filloxofía e lletres, non pué faer munches froritures con les pallabres nin les lletres, ya per ístu, tien que encaldase 'n aforrador d'istus dellicáus y'artifixusus monumentus, perque si lus mesmus que güéi día que lus manexan y'atreinan, la metá de les veces non xapien lu que falen, ya llanquen el focicu fasta les urées en telares de Pachu 'l Xabadiegu betcháus de poxa y'escosáus del granu que ye pelu que tóus muramus nista engochá vida, ¿qué fairé you que 'deprendí namái que tres meses nuna escola pública? (Ni me hondeo en deserciones que se deshagan en pobrezas, porque quienes no son licenciados en filosofía y letras, no pueden hacer muchas florituras con las palabras y las letras, y por esta razón, tienen que hacerse ahorrativos de estos delicados y artificiosos monumentos, porque si los mismos que hoy en día los manejan y cuidan, la mitad de las veces no saben muy bien ni la mitad de lo que escriben, ni otra pareja parte de lo que hablan, y meten por estos menesteres el hocico hasta las orejas, en cuestiones que los imposibilitan para después resolverlas, y si se aproximan a este nivelamiento, lo hacen sembrando una hierba productora de mermado grano, que es el punto primordial que todos intentamos recoger en esta cerda vida. Como cuento, si estos señores eruditos en estas materias se equivocan ¿qué puedo hacer yo, ¡pobre de mí!, que tan solamente he tenido la suerte de ir al colegio público tan sólo tres meses?). Cuento yo que me hallaba en aquellos mis infantiles pensares intentando saber a qué huidos pertenecían aquellas armas, y así dejé tal perder el mucho tiempo que me sobraba, cuando mis ojos retrataron el gran combate que a baja altura, muy por debajo de donde yo me encontraba, sostenían tres cuervos, que despiadada y valientemente le atacaban a un águila real, y ésta piando quizás por el dolor que le inferían los efectivos picotazos de los cuervos, o tal vez en su lenguaje maldiciéndoles llena de rabia por el no poder repeler el ataque de que era objeto. No podía defenderse de sus tenaces atacantes, porque todo su cuerpo en gran tensión estaba, ya que al volar tan bajo, todas sus enormes energías las precisaba para mover sin el menor descanso sus grandes alas, con el apremiante fin de salir de aquel espacio que al parecer pertenecía a los belicosos cuervos, que con ardorosa valentía y enquina ofensiva, disputaban tal natural privilegio, a las mismas soberanas de los cielos. Había yo presenciado muchas veces batallas entre las águilas y los cuervos, y siempre éstos las perseguían atacándoles por su parte posterior, hasta la altura donde el águila ya no necesitase mover sus alas para sostenerse, cuando esto sucedía, los cuervos precipitadamente abandonaban el combate, porque ellos sabían, que donde el águila pudiese planear, todo animal viviente que se acercara, encontraría entre sus poderosas garras una rápida muerte. Queriendo yo saber como es natural el por qué los cuervos atacaban a las águilas, un día que cuidando sus cabras junto a mí estaba un paisano llamado Máximo, que por apodo se le llamaba el «Puchegu», porque tenía tantas razones en sus hablares como palabras por su boca se alumbraran, a pesar de que el Puchegu no sabía leer ni escribir, sabía de cuentos más que el mismísimo Quevedo, e igual hacía cuando se le necesitaba de veterinario que de médico, atinaba casi siempre cuando iba a llover o hacer buen tiempo, en fin, que era Máximu el Puchegu en todas aquellas aldeas de mis amores, una Enciclopedia que aventajaría en mucho a todas las que en nuestros días nos sirven las grandes editoriales, industriadas por hombres estudiosos de las ciencias. Empezó mi amigo el Puchegu explicándome, que son los cuervos de las abruptosas montañas más bregáus (valientes) que los que moran en las valladas o pequeñas lomas, y todo porque la escasez de alimentos en las rocosas cumbres, es muy inferior a los que existen en los valles o montículos, y así como a los hombres la abundancia los hace temerosos y a veces hasta pusilánimes, y la necesidad o privaciones los vuelve por ley de vida temerarios y osados, en los animales ocurre en igual medida lo mismo, así pues, el cuervo defiende su pitanza no permitiendo que las águilas cacen a menor altura que la que les pertenece, y si desde tal situación descubren una pieza, y bajan con su endemoniado vuelo de alas plegadas la apresan y luego vuelven a elevarse al lugar que les corresponde, los cuervos no osarán ni tan siquiera molestarlas, pero si por el contrario descienden para dedicarse a cazar desde el lugar que no les pertenece, entonces los cuervos las atacan con verdadera saña y valentía y siempre logran hacerlas ascender hasta la posición que ellos consideran justa. Esto es así, porque desde tal altura las águilas sólo pueden divisar en tierra una pieza que ellos no cazan nunca, como puede ser un conejo, una pequeña res, un zorro, y hasta inclusive el mismo perro que con el pastor cuida el rebano, y también se han dado casos en que las águilas hasta han cazado un lobo, y con él entre sus garras han subido hasta sus utreras (nidos) donde le devoraban con la misma satisfacción que pudieran hacer cuando se afestinaban con las tiernas carnes de un inocente corderillo. Si las águilas pudiesen volar más bajo sin ser por los cuervos molestadas, también podrían cazar con gran facilidad, lagartos, culebras, etc., etc., y es ésta precisamente la comida que el cuervo defiende, por eso ataca al águila cuando ésta intenta apoderarse de la que él cree que es su exclusiva pertenencia. Terminó el águila al fin tras el ardoroso acoso a que la sometieron los cuervos de subir hasta la altura que ellos consideraron lícita, y rápidamente éstos plegando sus alas la abandonaron y en vertiginoso vuelo buscaron el abrigo de los arbustos de sus montañas. Terminó para mí aquel día el maravilloso espectáculo que la soberana del cielo y los bravos cuervos me habían ofrecido, y fue entonces cuando me incorporé del lugar donde me hallaba sentado, para mirar a mis cabras que guarecían (pastiaban) por encima de donde yo estaba a la corta distancia de unos cincuenta metros, lo primero que mis ojos retrataron fue el orgulloso y antipático macho cabrío, que empericotáu (subido) en un cuetaron (peñasco) a la par que espenucaba (arrancaba) las fuéas d'un pótchiscu (hojas de una enana encina), mientras que las enguyía, parecíame a mí que me estaba mirando desafiadora y despreciativamente, con sus grandes y retorcidos cuernos, su larga perilla y enorme cencerro, se me representaba como el diablo que sonriéndose ladinamente se guasaba de mi humilde persona, a la par que de mi buen Pelayu, pues a entrambos y dos el condenado nos había hecho correr infinidad de veces, por eso, tanto Pelayu como yo siempre que teníamos ocasión y traicioneramente, él le mordía sañudamente en sus cadríles (patas) y yo le atizaba barganazus (estacazos) y pedradas donde mejor encaldase (terciase). Ocurriósele a mi mente en aquellos momentos el darle un buen susto a aquel demonio con cuernos y cencerro, por eso así la escopeta con determinación, y cargada como se encontraba con dos cartuchos, apunté por debajo de donde él se hallaba con el firme propósito de tan sólo darle un susto que no olvidase en su vida, y ya sonriéndome adelantadamente por el resultado de la idea que sin más pérdida de tiempo iba llevar a la práctica, apreté los gatillos de la escopeta, y una doble y potente explosión originose que dio conmigo en el suelo por la fuerte sacudida que el arma emburrióu (empujó) con dolor en mi cuerpo. Pero escosóseme d'afechu (marchóseme del todo) tal dolor, cuando entre el repilar (ecos) de la montaña por la explosión, sentí al macho cabrío lanzar al viento grandes berridas, que hiciéronme con preocupada prontitud deducir, que aquel demonio odioso no se quejaba por el susto que pudiera recibir, sino por la perdigonada que sin yo proponérmelo le había albergado en su pelambroso y maloliente cuerpo, levanteme sin demora del pedregoso lecho donde la escopeta con su duro empujón me había acostado, y aún tuve tiempo de ver cómo el semental de mi rebano rodaba por entre los cuetus del xerrapeiru (peñas de la sierra) infiriéndose más heridas en su cuerpo que las que yo por equivocación con los dos disparos le había inferido, siendo quizás su muerte no la perdigonada que le había desequilibrado, sino los argutoxus cuetus (agudos peñascos) que cual cuchillos al rodar su pesado cuerpo por entre ellos le apuñalaban mortíferamente, por eso al detenerse en su poleamientu (rodar) detrás de un pótchiscu (encina) que encontró en su paso, dejó de berrar en el instante, que su vigoroso cuerpo perdiera la vida. Fuime yo corriendo acompañado de Pelayu que me ganó la palma en la carrera, hasta el lugar de aquel desgraciado suceso, y cuando llegué donde el chivo estingarráu (tirado, acostado) ya no contaba como enemigo vivo, vi cómo a torrentes se desangraba, a la par que Pelayu con su nutritiva sangre se fartaba (hartaba). Pensé yo con gran temor cómo decirle a mi amo lo que había pasado, él que sentía por su chivo un orgullo y continuo ponderado casi desmedido, pues siempre que la ocasión se le brindaba cuando con sus vecinos dialogaba, soliales afarrucado (faroleándose, chuleándose) decir, que no había en toda la comarca un macho cabrío que ni con mucho en raza y estatura, se le pudiese parecer al suyo. Era ya casi la hora de afalar (retornar arreando el ganado para casa) cuando se me ocurrió la idea de decirle a mi amo que el chivo por si sólo se había despeñado, así que guardé la escopeta en la cueva y apresuradamente yo temeroso y preocupado y Pelayu contento por hallarse harto, reunimos el rebaño y nos encaminamos hacia la aldea, parecía que hasta las mismas cabras que en otras ocasiones se mostraban rebeldes y saltarinas, aquel desdichado día caminaban cabizbajas y avizorantes, observando en todas las direcciones con pronunciosa alteración, buscando aquel macho cabrío que las dirigía y dominaba con su orgullosa presencia, haciéndose notar en todo momento, por el continuo tañir de su zumbiétchu (cencerro), que por primera vez en el rebaño no se sentía el caidonante ruxíu (dirigente sonido). Pienso yo que solo contento caminaba vigilante mi fiel Pelayu, porque ya nadie en el rebaño se atrevía a discutirle sus ladridos o frágiles mordiscos, cuando por orden mía a las cabras con eficiencia les infería. Más sin embargo yo, al igual que a mis cabras, algo me tenía también apresado, algo extraño para mí, por primera vez a mi espíritu esclavizaba, que ni era tristeza ni pena, pero sí era miedo y grande desesperanza. Siempre que retornaba con mi rebaño a la aldea, cuando en las atardecidas la montaña abandonaba, mi corazón ameruxáu d'allegría (rebosante de alegría) a mi garganta un torrente de cante le rogaba, y ésta inocente y falta de todo perjuicio, sintiéndose tan dichosa como los mismos celestiales ángeles, cantaba recias asturianadas, mientras que todo mi ente, afanosamente afalaba (arreaba) las cabras. Quizás cantara yo aquellas horas con más gracia que en todo el día por alegre que fuera y pudiera tener, porque por así decirlo me acercaba al sencillo y noble vivir de las gentes de mi aldea, pues diez o doce horas en la continua soledad que en las montañas me acompañaba, para un rapacín como yo era, eran muchas horas desamparado de la comunidad humana, y sobre manera yo, que con ser mi cuerpo ágil y fuerte hasta casi rayar en el desuso, empequeñecido se quedaba si le comparaba con mi espíritu tan ensoñador e imaginativo, que todas las cosas al engrandecerlas confundía, menos el miserable pan de la maxera (artesa) que mi amo me entregaba, que a pesar de ser tan escaso, jamás supe imaginar nada para engrandecerle. Estaba mi amo a la entrada de la aldea esperándome como siempre hacía para ayudarme a xebrar el rebaño, ya que como eran tantas cabras, no cogían todas en la misma corte (establo), y había que llevar parte de ellas a otra cortexa (cuadra pequeña) que estaba en la parte opuesta de la aldea. Entretenía siempre su espera el condenado de mi amo, hablando con un artesano del lugar, que se dedicaba a la fabricación de yugos y madreñas, que tenía su taller montado debajo de un hórreo, que estaba asentado a la salida de la aldea, mismamente en la desembocadura del pedregoso y empinado sendero que venía de la montaña. Desde tal lugar él sentía con antelación el potente tañir del zumbiérchu (cencerro) que ximielgaba (movía) con fuerza y hasta con orgullo el estupendo semental de su rebaño, entonces él liquidaba por el momento con el madreñeiru la conversación que estuviesen embargando, y dedicaba toda su atención a su rebano, observando con avarienta atención, en el propiar si sus ganados venían fartus óu famientus (hartos o hambrientos), o si alguna de sus cabras venía coxa (coja) por mor de haberle caído una piedra o cualquier otro accidente que hubiera acaecido, como solía ser normal algunas veces. Pero aquel inolvidable para mi atapecer (atardecer) vio antes sus cabras que escuchara el ya inexistente zumbiétchu, por eso con su vozarrón de trueno, y como una centella por mí temido, me preguntó a la distancia de una piedra lanzada cuesta abajo: —¿Qué fói lu que pasóu Xulín...? —¿El chivu perdiu 'l mayuelu...? —Quería decirme, que si el cencerro que llevaba su chivo, había perdido el majuelo, o pequeño péndulo que lleva dentro el cencerro. —Esto también era frecuente que sucediese. Contestele yo desde aquella altura con mucho menos miedo que si me encontrase ante su presencia, diciéndole que el chivo se había despeñado, y arriba en la montaña se encontraba muerto. Estas mis palabras que en el viento camino de la aldea mi voz empujó con fuerza, fueron escuchadas por mi amo que se encaricotóu (encendió) en una rabiosa tristeza, que si pudiese desahogarla, seguro que en mi persona haría él su complacencia. También la desgracia del chivo, que por mí a voces era anunciada, fue oída por algunos otros vecinos a parte del madreñeiru, y como aquel semental de macho cabrío había sido siempre tan aponderado e idolatrado por el babayu (bocazas, charlatán) de mi amo, que con su dichoso cabrón los vecinos de la aldea ya habían pescado la costumbre de decir siempre que alguien ponderaba una cosa, ¡non si paezme a mín, que moren más castrones que Manín na nuesa aldea! Bueno pues como estoy contando, todo el lugar en pocos minutos se había enterado y en parte congregado a la salida del camino que bajaba de la montaña, ya que la muerte de aquel chivo que había ya dejado entre ellos la ya dicha cantinela, les había algunos los más envidiosos y vengatibles alegrado, y a los otros los más sentimentales y nobles les entristecía la muerte de tan comentado castrón. (También se suele llamar castrones a los chivos muy grandes). Al fin entré yo en la aldea quizás con el mayor recibimiento que jamás a nadie le hicieran, y todos atropelladamente me preguntaban lo que con el dichoso castrón me había sucedido, y yo les repetía a la par que intentaba xebrar las cabras para llevarlas a sus respectivas cuadras, que se había despeñado y que todo descuatramindáu (deshecho, desarmado) se quedara en la montaña. Un ratiquín (un tiempo) más tarde, y ya siendo casi la oscurecida, tres vecinos del lugar haciendo cuadrilla con mi amo, caminaban en pos de Pelayu y mía, otra vez camino de la montaña, para enseñarles donde estaba estrapayáu (aplastado) el chivo, con el propósito de bajarle para casa, con el fin de aprovechar su piel y carnes, que serían curadas bajo las barras del xardu (secadero) una estupendísima cecina. Llegamos a la postre ya con la noche tan negra como la boca de el lobo, al xeitu (sitio) donde el chivo fechu 'n chaceiru (hecho un deshecho) ya en el frío de la muerte sin despertarse dormía, tanto Manín que yera mi amo, como los tres vecinos que le hacían compañía, sudorosos y respirando medio ahogados por el tremendo esfuerzo que suponía subir con tanta rapidez hasta tamaña altura, sin perder un momento amarraron el animal por las cuatro patas juntas haciendo cucara (en montón, juntándolas todas) con una cuerda que para tal menester ya traían, y colgándolas de un fuerte y largo palo del que también venían poseídos, echáronselo al hombro entre dos, y con menor rapidez y mayor precaución, relevándose entre ellos conseguimos llegar sin novedad a la aldea. A pesar de ser casi la media noche, aun había algunos vecinos en reunión dentro de al parecer amena charla que quizás tuviese mucho que ver con el castrón, Manín y con mi desventurada persona, esperándonos en el lugar donde el madreñeiru trabajaba. Entramos todos en procesión rumorosa en la corralada de la casa de Manín, detrás del cabrón que colgado del baral sofitado en los hombros de dos vecinos se xiringaba (balanceaba), vigilado siempre con sonrisa ladina por mi fiel Pelayu, que comprendía que al no tardar, iba a saciarse hasta el no poder manducar más, con los rojos hígados de quien en vida, le hubiera hecho correr con cierto temor con el rabo entre sus piernas. Mientras que mi amo y sus serviciales vecinos se disponían a desfoyar (desollar) colgado de unos garfios que había debajo del hórreo al desgraciado chivo, la muyer (mujer) de Manín sin parar de condolerse, y hasta inclusive queriendo a mi endilgarme parte de la culpa, me dio de cenar una escudilla de farines (harina de maíz cocida) con una taza de leche de cabra, porque la leche de las vacas la tomaban ellos y la que sobraba la hacían en manteca, que tampoco yo nunca la probaba. Por primera vez no se hallaba sentado a mi lado sacando la lengua y relamiéndose, mirándome con sus ojos inteligentes en espera que yo le tirase delante de sus narices una cucharada de mi comida a mi fiel Pelayu, pues él sabía que al lado del castrón, tenía una fiesta grande con sobrada pitanza. Comía yo vorazmente aquellas puliendras (farinas), a tan desusada hora de la noche, sin que mi mente de pensar cesara, y antes de terminar mi miserable cena, una luz que me llenó de cierto temor en mi cerebro escendiose, para decirme con su claridad, que no iba a transcurrir mucho tiempo antes de descubrirse mi mentira, porque al esmianaye 'l pelleyu (quitarle el pellejo) al castrón, le encontrarían incrustadas en su cuerpo las postas que le habían matado, y me interrogarían sobre tal suceso, siendo yo al momento un cómplice y encubridor de la muerte del condenado cabrón, que según parecía me iba a dar guerra hasta después de ser muerto. Seguramente querrían saber el por qué les había mentido, haciéndoles creer que se despeñara, cuando a la prueba estaba que fuera abatido por un tremendo pistoletazo. Bajé después de cenar a la corralada donde los hombres andaban a vueltas en la desfoyadura del castrón, a la luz de un par de candiles de carburo y no llevarían un cuarto de hora reparándoles en su circunstancial oficio de carniceros, cuando Antonón el de la Cuandia dijo sorprendido mirando para mi amo que le alumbraba con el candil en la mano para que los otros vieran mejor en la faena que encalducaban (hacían). ¡Ah Manín, isti castrón non morrióu comu diz el tou criadín despeñáu, pos tién ente 'l coración ya lus polmanes un manegáu de postes llancades, asina que si quiés saber quién l'achuquinóu, pregúntaye 'l tou rapazacu, lu que axucedióu! ¿Qué ye lu que me tas diciendu...? ¿Quién diañus diba pegái 'n tiru 'l miou cabrón ? Antonón arrabucandu d'ente les asaures del chivu cuatru ou cincu postes que yeren de grandies comu arbeyinus rancuayus, díxole 'l miou amu metiénduyes per dellantri 'l focicu: ¡Mira Manín, ístu fói lu qu'achuquinóu 'l tou chivu! (Ah Manín, este cabrón no murió despeñado como dice tu criado, pues tiene entre el corazón y los pulmones un cesto de postas plantadas, así que si quieres saber quién le asesinó, pregúntale a tu muchacho lo que sucedió). (¿Qué es lo que me estás diciendo? ¿Quién demonios le iba a pegar un tiro a mi cabrón?). (Antonón arrancando de entre las asaduras del chivo cuatro o cinco postas que eran de grandes como pequeños guisantes, le dijo al mi amo mostrándoselas por delante de su hocico: ¡Mira Manín, esto ha sido lo que asesinó a tu chivo!). Hallábame yo detrás de ellos a media penumbra, por eso no pudieron ver cómo todo mi cuerpo temblaba, y mis mexiétchas (mejillas) se encendían como las mismas brasas cuando el viento las apuxa (atiza). Quizás si fuese a pleno día, me hubiesen sacado la verdad al descubrir yo mismo por mis síntomas externos la mentira, pero la noche, encubridora de toda claridad que profané sus negras vestiduras, me ayudó a ser firme e inamovible de mi primera mentira. Convencido mi amo de que le había engañado, acercose a mí con el candil en una mano, y llena su despreciable alma de ira, y enloquecida venganza, con la otra su mano, atizome un fatáu de morráes (varias galletas, tortas, guantazos) que dieron con mi cuerpo en el suelo, y antes de que yo pudiese huir del peligro que me rodeaba, levantome del suelo con la misma mano que tan vilmente me castigara, y a la par que alumbraba mi rostro donde la abundante sangre que manaba de mi nariz lo embadurnaba, me dijo mirándome con sus ojillos de bracu (cerdo) donde la maligua ira en un brillo salvaje se enseñoreaba: ¡Ahora mismo me vas a decir hijo de perra y de republicano asesino, que el día que asesinaron a tu padre que era lo mismo que tu un embustero y un bandido, te tenían que haber envenenado a ti, para que no pudieses hacer el mismo mal que hizo tu condenado padre, vamos, dime quién fue el que disparó contra mi chivo, dímelo pronto o terminaré contigo! Y al tenor que esto me estaba diciendo, su dura mano caía una y otra vez sobre mi rostro, y fue entonces cuando aquellos hombres de entre sus manos me arrancaron, pues al no hacerlo, quizás aquella bestia humana, que había luchado en defensa de la (PAZ DE ESPAÑA) fácil me hubiera asesinado, como seguramente acostumbrado debía de estarlo, al haber practicado tal demoníaco proceder, con otros indefensos inocentes, de los miles que asesinados fueron en Nuestra Patria, por cobardes, dañinos y miserables hombres, como lo era mi despreciable amo. Fue curado con agua fresca mi amoratado y sangrante rostro por Antonón de la Cuandia, que me aconsejaba cariñosamente, les dijese lo que con el cabrón me había en la montaña sucedido, y que no tuviera ningún miedo de contar la verdad que se buscaba, pues ella misma me protegería de quien me hubiera amedrantado para que no le delatara. Cuéntanos hijo si fueron los huidos quienes al chivo le dispararon, ya que nadie más que ellos pudo hacer tal cosa, y ten presente que si no nos lo dices ahora, mañana vendrán los guardias y ya verás cómo con ellos no puedes seguir negando. Díjele a Antonón el de la Cuandia, que yo estaba dormido, y que me desperté cuando sentí al cabrón bramar desesperado al tenor que bajaba rodando por entre los peñascos, siendo aquello todo cuanto yo había visto y oído. Volvió otra vez ya más sosegado mi amo a insultarme y amenazarme, y a la postre me ordenó que abandonara su casa, pues él no fartaba bribones que lejos de cuidar su rebaño, permitían que personas tan canallas como yo lo era se lo asesinaran. Marcheme de aquella casa de noche, maltrecho mi cuerpo y deshecha de sufrimientos mi infantil alma, sin más pertrechos que los que llevaba a costillas, que eran los únicos que poseía, y que constaban de un mono de caqui hecho de la guerrera de un soldado, con más remiendinos que de plumas tiene una gallina y de todos los colores que imaginarse puede, calzado con unas alpargatas de esparto donde los calcaños se asentaban en el suelo y los dedos lo mismo hacían por no quedar de las alpargatas nada más que la parte del centro. Por primera vez desde hacía varios meses que Pelayu era o mejor dicho había sido compañero inseparable de hambres y fatigas, de juegos y caricias, de largas soledades entre ambos repartidas, por primera vez digo, mi fiel compañero ya no me seguía, me traicionaba el muy ladino por unas piltrafas que de vez en cuando aquellos hombres que carniceraban en el cabrón, le arrojaban en el empolvado suelo de la corralada, para él valía en aquellos momentos más la asquerosa pitanza, que todo el cariño que yo pudiera brindarle, ya no se recordaba el muy desagradecido de que yo repartía con él a partes iguales la escasa comida que para mi sólo me entregaba el llabascón (cerdo grande) de mi amo, en una palabra, Pelayu era un desagradecido y egoísta, propiedad que en mayor o menor cuantía, va fusionada en el instinto de todo ser mamífero de la Tierra. Llegué aquella primera noche de mi vida, que había sido maltratado, insultado, golpeado, pisoteado, arrastrado y ofendido a tan gran profundidad y altura, que dudo que a mis años en todo el mundo, a nadie le hubiera sucedido tan inhumana atrocidad, cuento yo, que hice mi entrada en la casa de mi madre, que en la sazón se encontraba trabajando en una alejada aldea, en el caserío de otra viuda que su marido había sido asesinado en el cementerio de San Salvador de Oviedo la misma noche y en el mismo paredón que fusilaran a mi padre, así pues, hallábame yo sólo en casa y eso enormemente en aquellos momentos me alegraba, pues si mi madre hubiera estado en la casa, le haría sufrir aviñonándome yo de pena, y quizás ocurriesen peores cosas, ya que mi madre era, y aun sigue siendo, y Dios me la conserve muchos años, pues fue lo mejor y lo único que he tenido en mi existencia, mujer de duro carácter, intrépida y valiente hasta no tener el más pequeño temor, de pelearse ella sólo contra todos los moradores de la aldea. ¡Cómo mi madre, nacen en un siglo pocas mujeres! Al día siguiente que era domingo, y por tener en la parroquia a que pertenecía mi aldea, un cura que para demonio había nacido, ya que el muy condenado había conseguido de las autoridades una ley, que no se quién se la había fabricado, pero el caso es que existía, y condenaba a todos los vecinos a oír la Santa Misa, y a no trabajar ni en las tierras, ni en los prados, ni en nada, bajo pena de una multa que la ley considerara justa por ser injusta. Como yo ya no tenía trabajo, pues cuidar los ganados estaba permitido, y aquel gochu de mi antiguo amo desde aquel día tendría que hacer el trabajo que como un miserable esclavo yo le hacía, me levanté tarde del único xergón de fuéa (jergón de hoja) que en la casa había, que lo había industriado de unos sacos, porque todo cuanto poseíamos que era bien poco, al terminar la guerra el honrado vencedor nos lo había robado, y no contentos con esto, todavía fusilaron a mi padre, acusándole de haber robado grandes cantidades de dinero, de haber hecho esto, lo otro, y lo demás allá, y todo porque se le querían cargar cuatro caciques, como se ha hecho en todos los lugares de mi Patria buena. Noté que me dolía el rostro y que le tenía ensangrentado, no pude mirármelo al espejo. porque éste era un lujo que en mi casa no existía, así pues, me fui hasta el río que por detrás de mi casa pasaba, y me lavé como mejor pude, secándome después a las sucias y ásperas mangas de mi mono, y sin desayunar nada, porque en la casa no habla ni la más mínima consolación de comida, me dirigí a oír la misa, ya que yo de pequeñín era muy creyente y religioso. Estando yo enredando (jugando) con algunos otros guaxinus (niños) de mi aldea, en espera que tocase la última campanada para entrar en la iglesia, vi llegar la pareja de la guardia civil y un vuelco de temor revolvió mi ánimo, que casi consiguió ordenarme que saliese corriendo, huyendo pronto de aquel nuevo peligro que me acechaba. Sin embargo no lo hice, porque o no era lo suficientemente valiente, o lo necesariamente cobarde para hacer tal cosa, lo cierto es que cesé de jugar y me quedé mirando para ellos, lleno de temor, de tristeza, de pena. Preguntaron a alguien quién era yo, uno de mis vecinos me señaló, entonces los guardias me llamaron, y yo hacia ellos avancé, cabizbajo, temeroso y desamparado, igual los niños que los vecinos me miraban sin urniar (decir) palabra, muy posible muchos de ellos, tanto fascistas como rojos, vencedores o vencidos, sintiesen una profunda pena al ver aquel niño, desventurado e inocente ruina que dejó la vil venganza de la posguerra, avanzar sin protección ni cariño de nadie hacia los guardias, al fin llegué junto a ellos y me los quedé mirando, no me gustaron sus rostros, que me parecieron dos demonios, entrambos se quedaron mirando unos momentos en silencio mi rostro, en el que se podía leer la despreciable cobardía y nefastosas intenciones, que se enraizaban en el podrido sentimiento de mi amo, pude comprobar que esbozaban una tenue sonrisa, y no pude descifrar, si era que les alegraba observar el sello del martirio anclado en mi cara, o si por todo lo contrario, me dedicaban un consuelo de lastimosa consideración. Qué enano era yo físicamente en aquella lejana y para mi inolvidable, desgraciada y maestrosa mala época, si desde mi distancia también en el momento mi señora prisionera, proyectó mi mente siempre libre, como el misterioso dios que en cada mente humana vive, cuento yo que si me observé ante toda aquella gente, asustados los unos, hartos de maltratos, satisfechos los otros, por formar parte del mando, e indiferentes los restantes por no contar nada en ningún bando, digo que si me vi tan insignificante en mayor cuantía todos cuantos me rodeaban eran, ya que ninguno de ellos optó, en defender a un niño inocente y lleno de temor, que no había cometido más delito que el matar sin querer a un chivo, que era menos cabrón que todos aquellos papalbus humanos. Uno de los guardias con el mosquetón en la mano, me acarició mi corta y jamás peinada cabellera, pues nada más que tenía dos dedos de larga, mi madre me la rapaba al cero para que los abundantes piojos en ella no sembraran la descendencia de sus miserias, y a la par que esto hacía tan despreciable celador de una ley muy poco justiciera, con palabras que pretendían ser cariñosas y amables me dijo: —Ya veo por las caricias que luces en tu rostro, que con todo merecimiento y sin ninguna duda el señor Manín te ha hecho, que eres un niño rebelde, desobediente y malo, que te niegas a decir la verdad, y por lo tanto por todos estos endemoniados pecados irás al infierno, así es, que si ahora mismo no me dices quién fue el que disparó contra el chivo de tu amo, yo también tendré que castigarte. En esto estábamos el guardia y yo rodeados por los vecinos que no decían ni pío, cuando hizo acto de presencia el señor cura, que relevando a la autoridad de su palabra no así de mi persona, me aconsejó apoyando sus frases en la Divinidad de Señor, para que les contase la verdad que me liberaría de todos mis sufrimientos. Díjele al cura lo mismo que al guardia que yo estaba dormido, y que sólo me había despertado al oír al chivo berrar a la par que bajaba por entre los peñascos rodando. La ruda mano de aquel guardia, que seguramente había sido toda su vida un rústico campesino y que la guerra le había liberado de tan honrado lugar para colocarle en el más delicado de los oficios, como es el de servir con dignidad a la Justicia, cuento yo que aquella pesada mano de aquel hombre que pensaba que las personas había que tratarlas como a las bestias con las que él hubiera vivido siempre, dejó de acariciar mi cabeza y sus dedos se aferraron como si fuesen fuertes murgazas (tenazas) a una de mis uréas (orejas), y sonriéndose como si me estuviese el muy hipócrita acariciándome, a la par que me rogaba que le contase la verdad, me apretujaba con tal fuerza, que el dolor que me inyectaba me hacía ver todas las estrellas. Creo que lo que más le molestaba aquel cobarde representante de la ley, no de la Justicia, era que yo, que la vida ya me había forjado en saber llevar el sufrimiento, ni llorara, ni gritara ni menos me quejara de nada, por eso el infame seguía despiadamente con todas sus fuerzas apretándome, aun es hoy el día, que cada vez que me recuerdo de aquel momento mi oreja se pone tan rápidamente colorada, que hasta me molesta el calor que alumbra. Así en este atroz sufrimiento yo me debatía, sin que nadie de los allí reunidos por mí intercediera, dentro del horripilante dolor que me producía aquel estrapayáu d'uréas (retorcimiento, aplastamiento de orejas), cuando llegó mi madre ante la concurrencia, pues como era domingo, bajaba la pobre de aquella aldea donde toda la semana había estado trabajando, trayendo encima de la cabeza una manieguina (cesta) llena de viandas que en el caserío le habían dado a cuenta de su esfuerzo. Cuando mi madre me vio a mí, en tal escarnecimiento, tiró la manieguca al suelo, y llena de una fuerza airada que la multiplicaba, se acercó tan randa como una centella hasta mi verdugo y arrancándole el mosquetón de un fuerte tirón de entre su mano, le pegó con él tamaño golpe encima de sus costillas, que dio con él como si se tratara de un muñeco de trapo en tierra. Antes de seguir con esta cierta historia, voy hacer un inciso, para describir muy someramente cómo era mi madre en aquella época. Era joven, aun no llegaría a los cuarenta años, y a pesar de su juventud, ya había perdido la pobrecita dentro de los mayores sufrimientos que se puedan imaginar, a dos hijos que luchaban en la guerra, a su marido que fuera fusilado y a todo cuanto poseía. Mi madre como perteneciente a la más ancestral raza astur, era rubia, con el pelo del color de la miel, o de la escanda sazonada, tan abundante lo tenía, que cuando lo llevaba suelto y se acuruxaba (agachaba) le tapaba todo su cuerpo como si lo cubriera con una preciosa manta. Sus ojos eran a veces tan azules como el transparente cielo de una mañana de primavera, y en ocasiones eran tan verdes como los mismos campos de nuestra aldea. Era tan pura y recia como la misma madre naturaleza, inamovible en sus decisiones, honrada y justiciera. Era una auténtica astur procedente de la primera raza que pobló las ubérrimas montañas de mi noble tierra, y no una mistificación como somos hoy en día más del noventa por ciento de las gentes asturianas, enraizados con todos los colonizadores de nuestra tierra. Mi madre enojada era una invencible fiera, y tranquila y serena, era tan hermosa y dulce como incomparablemente lo es mi asturiana tierra. Y ya dicho con suficiente claridad como era esta excepcional mujer, vuelvo a centrarme en el desaguisado que mi madre justicieramente preparara, con una valentía y decisión tal, que dejó a todos perplejos y anonadados, pues el guardia que en posición ridícula espanzarrado moraba en el suelo, desde tal lugar miraba con ojos desorbitados a mi madre que con el mosquetón en la mano y a la par que se lo arrojaba con fuerza y mala sangre contra su pecho le decía: ¡Yes un llimiagu, lu mesmu que toes istes xentes que conxentíen, qu'dellantri de la mesma ilexia del Faedor, y'en prexencia d'isti cura escosáu de coyones ya xusticieres razones, lú mesmu que tous vuexotrus que sois una cabaná de baldreyus, que tu que yes un cachiparru, martirizares a isti nenín pequenu, ya s'ístu faedis con miou fíu qu'entavía 'l probitín non sabe dúnde come, ¿qué faeredis con les prexones mayores? (Eres un rastrero baboso, lo mismo que todas estas gentes que te consienten, que delante de la iglesia de Dios y ante la presencia de este cura que no tiene ni cojones, ni justicieras razones, lo mismo que todos vosotros, que no sois nada más que un rebaño de cobardes, que tú que no eres nada más que un parásito martirizaras a este pequeño niño. Y si esto haceís con mi hijo, que todavía el pobrecito no sabe de dónde come, ¿qué hareis con las personas mayores...?). El otro guardia que sin lugar a dudas parecía un hombre con mejores sentimientos que el gusano que me había martirizado, intentaba sujetar a mi madre propinándole palabras que le aconsejaban que no complicara más las cosas, mientras que su repugnante compañero se levantaba del suelo, y ya con el arma entre sus manos, la enarboló por encima de su cabeza en amago de dejarla caer encima de mi madre a la sazón que con una inquina maligna y cobardosa le decía: ¡Si fuese usted un hombre, ahora mismo le partía la cabeza en dos para que al final de su existencia comprendiera usted, que el deber de todo ciudadano es respetar a la ley! A lo que mi madre le respondió de la siguiente manera: —Si you fora un home, a usté había qu'allevantalu dóu tá, p'ancuandiálu debaxu tierra, que ye 'l llugar quéi cuerresponde a la xentuza baldreyante comu ye usté. Ya tocante a la ley que reprexenta, que ye tan betchá de maldáes comu usté mesmu, pásula you ya toes les prexones decentes pente les piernes ya mexamus per echa. ¡Perque isa lley que tantu cacaréa achuquinóu ya t'achuquinandu a fatáus d'iñocentes, sin respetar nin al vietchu que t'encantu la xepoltura, nin al xoven qu'entavía non golióu 'l tafu de papalbus ya rapiegus que tienen tous los comedores que la endubiechan y'esmarachen! (Si yo fuese un hombre, a usted había que levantarle del lugar donde se encuentra para enterrarle bajo tierra, que es el sitio que le corresponde a la gentuza cobarde como lo es usted. Y tocante a la ley que tanto cacarea, que está tan rica de maldades como usted mismo, la paso yo y todas las personas decentes por entre las piernas y meamos por ella). (¡Porque esa ley que usted representa, ha asesinado y está asesinando a muchos inocentes, sin respetar ni al viejo que ya se encuentra al borde de su sepultura, ni tampoco al joven que todavía no se ha olido, el característico mal hedor que emana de los comedores, indeseables y ladrones que la han hecho, así como ustedes que atropelladamente obligan a punta de pistola y látigo a que se cumpla!). Aun puedo ver en los rostros de todas aquellas gentes que nos rodeaban, desde esta asquerosa celda donde viviendo el presente que me aprisiona en esclavo de unas injustas ordenanzas, mi mente desdoblándose en dimensiones pasadas, añora con tristezas y alegrías, las primeras alumbradoras fuentes de toda mi desgracia. Sí, veo los ojos asustados de algunos de mis convecinos, que al escuchar aquellas graves y acusadoras palabras que mi madre airada, enloquecida y por toparse en su justo desquiciada, le decía a aquel guardia que tan cobardemente la amenazaba. Sí, veo como todos ellos con tristeza pensaban, que mi madre no iba a salir de aquel asunto bien librada. Pues en aquellos tiempos por menor delito, al paredón de fusilamiento llevaban a personas más recomendadas. Vi los ojos de aquel guardia ruin y rastrero, vilos cómo se llenaban de una alegría satánica, quizás en otras ocasiones ya por él vivida, cuando a tantos inocentes martirizaba o asesinaba. Vi cómo dejó de amenazar a mi madre, cómo colgó el mosquetón de su hombro, y metiendo la mano sonriendo canallescamente en su macuto, sacó unas relucientes esposas con las que se disponía a encadenar a mi madre en el lleldar (acaecer) que le decía: —La voy a llevar a usted y a su hijo detenidos hasta el cuartelillo, y allí, le enseñaremos a usted a respetar la ley y el orden, ya verá usted cómo cuando nosotros la dejemos, no se le ocurrirá jamás ofender a la ley y al régimen, ni aun en su propio pensamiento. Y en cuanto a su cachorro, que parece ser tiene su misma casta, también le enseñaremos a decir la verdad aunque tengamos que arrancarle la lengua. Fue entonces cuando uno de los dos principales caciques de la aldea, que también ye menester que cuando encarte les diga cómo eran, le dijo al guardia con palabras amenazadoras: ¡Dexe tranquíl ista muyer ya 'l sou fíu, pos güéi mesmu vou cuntaye you 'l sou xefe la clás de guardia que ta fechu. (Deje tranquila a esta mujer y a su hijo, y hoy mismo le voy a contar a su jefe la clase de guardia que está hecho, que se ha dejado desarmar por una mujer cuando cobardemente usted martirizaba a su hijo, poco puedo poder yo si no le hago catar covixu noitre ufixu (oficio), perque nisti de guardia paeme amindi que nun ten llixa (arte, valer, etc.). La fuerza y poder que tenían aquellos desalmados caciques en aquellos tiempos de desalmados vivires, achindi mesmu xuntu lus mious güétchus (allí mismo frente a mis ojos) quedaba bien claro, porque aquel guardia aviñonáu de miéu (lleno de miedo), se justificaba rastrera y servilmente pidiéndole perdón aquel hombre que no había sido en toda su vida nada más que un verdadero canalla, per ístu miou má noxá fasta cuaxí la llocura dista maneira le falóu (por esto mi madre enojada hasta casi la locura de esta manera le habló). —Lu que me faltaba per uyír, que tena que debéi cumplíus a isti baldrayu d'achuquín, que dexóu la nuexa 'ldina xemá de güerfaninus dexamparáus de la mán del Faidor ya de lus homes. (Lo que me faltaba por escuchar, que tenga yo que deberle favores a este cobarde de asesino que dejó la aldea sembrada de huérfanos desamparados de la mano de Dios y de los hombres). ¿Nun foste tóu sou banduerru de lus enfermus el que denuncióu 'l miou home paque me l'achuquinaren na cárxel d'Uviéu? (¿No has sido tu comedor, canalla de los infiernos el que ha denunciado a mi marido para que me lo asesinasen en la cárcel de Oviedo?). ¿Ya con lus fíus de Manolón el Gocheiru...? ¿Qué foi lu que fixiste conechus baldrayán? Que yeren un par de rapazus más bonus qu'el pan d'escanda qu'enxamás fixerun mal a naide, ya cundu taben per aquíndi de millicianus, ya tóu t'encovaxabes fugáu per les branes, tóus xapiemus na cabana que t'empayaretabes, ya tantu nuexóitres perque yeras veicín comu aquechus ñocentinus rapazus qu’achuquinasti deximiémuste xempre pa que nun te prendieren. Que fatiquinus forun lus probetayus rapazus, y'anxín pagarun con las sous vides les sous fatezas, pos se te viexen deñunciáu, nistes gores tabes fechu 'n meruxéiru de merucus, xustamente lu que yes, y'echus taríen vivus al lláu de lus sous pás. (¿Y qué has hecho con los hijos del Cerdero?, que eran un par de mozos más buenos que el pan de escanda, que no han hecho más mal los pobrecitos, que cuando fueron al servicio militar por la quinta; y estuvieron por estos contornos de milicianos, mientras que tu andabas por la braña huido, y sabiendo nosotros en la cabaña donde te refugiabas, no te hemos denunciado porque eras nuestro vecino, aunque tuvieras la idea política que te diera la gana, que no debe de ser ninguna, porque te parió tu madre canalla desde la entraña, pues como te estoy diciendo, tanto aquellos grandes rapazos como nosotros, te olvidábamos siempre para que nunca te cazaran. ¡Qué tontos fueron aquellos pobres y desgraciadinos muchachos, y así pagaron con sus vidas sus tontezas, pues si te hubiesen denunciado, a estas horas, tu estarías hecho una verbena de gusanos, que ni más ni menos es lo que eres, y ellos estarían vivos al lado de sus desesperantes padres!). Todos escuchaban a mi madre silenciosos y asustados, considerando algunos con tristeza, que mi madre se había vuelto turulata (loca) para atraverse a manifestar acusadoramente ante los guardias, el cura y el pueblo, lo que todas las gentes de la aldea sabían que era cierto, pero no se detuvo mi madre en el acuse que le hacía aquel villano de todas sus bellaquerías, pues al no encontrar nadie que la importunara, siguió con su palabra y con igual fuerza mortificándole de esta manera: —E nus tiempus d'endenantes, cundu lus roxus mandaben lu mesmu que vuexotrus facedis nagora, non trañia l'esquilona de l'ilexa p'axuntanus en conceyu p'uyír la misa tres el cura, perque pieschada taba la casa del Faidor, ya con lus curas lus roxus nagua querían, peru a pesar de tar tan lexus del Faidor, a naide s'achuquinóu n'aldea, ya se morrierun un par de rapazus, fói nel frenti, peru nagora que tenemus l’ilexa 'l entestate, y'un cura que coyius de la man quiér chevanus a tóus pel atayu de non sei que Dios, ya non sei que cielu, pos con tou isti telar, entremedáu de cures, ya caciques comu lu yes tóu, de confexones, mises ya xermones, achuquinasteis n'aldea 'n poucus dies, más xentes que de mala manera, enxamás de lus xamases en Asturies murrierun. Se tóu xupiés so lladrón achuquinante, lu mesmu que toes istes xentes que m'acorrelan, lu que you tenu xufriu nes comunicaciones de la muerte que se encaldaben na cárxel d'Uvieu, dúnde 'l miéu ya 'l espavoríu facien fuercia, únde 'l fríu enxenebráu la entraña te queimaba, únde les chárimes esbocáes en el glayíu xapoixaben, atristeyáus ya dollores qu'eszarapicaben, tous lus xentíus de cuantus escuchaban. Non puéu apoixar de mious videtches, lus güeyus enfervecíus de aquechus homes, qu'agoxáes allumbraben engafuráes chárimes, con les manes tembluqueántes per el miéu, acoyendu con desesperación las rexes de fierru, que non lus dexaben en postreira vez, abrazar a la sou muyer ya lus sous fíus, qu'ameruxáus de cariñu, ya betcháus de dollor, choraben ya glayaben, xiringáus per el amore que profexaben naquel home, que yera 'l pá de lus fíus, el mantín desous quereres, y’l caidonal del sou llare. Naide algamía per mor de aqueches rexes de fierru entemedades, falagar cómu postreira despedida, a la muyer nin al home, nin lus pequeninus fíus, que güerfaninus naquecha nueche diben quedaré, perque banduerrus baldreyus lu mesmu que tóu, lus deñunciaben y'acusaben de faer fatáus de couxes, que ni nel xoñéu lus probetayus dacuandu lleldaren. Tóus nun mirabamus atristeyáus per debaxu la borrina qu'acobertoriaba lus güeyus encarnispáus pe les chárimes, ya lexus de falanus tantes couxes, nel tiempu tan escosu que nus daben, esfaíamonus en playíus choramiqueirus llastimeirus e nes fanes más mortales. Enclicáus tous per un dollor que nes entrañes esquiciáu t'esgarduñaba, tabamus fatáus de xocenes muyeres que güéi toes viudes y'esgraciaínes semos, enlloquecides y'engarrinchades a les rexes que a la llibertá ya la xusticia trincotiaben. Nagua podiamus decinus, perque la pallabra afogábase na conguetcha qu’el alma esfaída pe la tristieza sacupaba, sous penares nel gargüélu, a munchus el dollor añuedábayes el celebru con tal prietura, que esmurgazábanse col xentíu perdíu nel enllabanáu xuelu. Alcuérdume comu s’agora mesmu fora, ya xamás de lus xamases tal desxusticiáu, endiañáu, baldreyóuxu ya chuquinamientu de xentes abondes d'eches tan iñocentes comu isti rapacín, que la mesma lley qu'achuquinóu a suo padre, martirizóulu a él, ante 'l cura, que mangonéa la mitá la aldea, y'isti banduerru de cacique dumeña entrambas partes, ya tous voxoutrus qu'empaparáus per el miéu, olvidósebus defender tou lo güenu per lu que lus vuesus homes llucharun ya morrierun ¡Sin alcuerdume d'aqueches canallesques comunicaciones que se lleldaben na cárxel d'Uvieu, ya non esborraránseme de les mious vidatches metantu que la vida me acompañe! (En los tiempos ya pasados, cuando los rojos mandaban lo mismo que vosotros hacéis ahora, no tañía la campana de la iglesia, para llamarnos y rejuntarnos a todos en fraternal comunidad, para escuchar la misa detrás de un cura, porque cerrada estaba la Casa de Dios, y con los curas los rojos no querían saber nada. Pero a pesar según parecía de que se encontraban muy lejos del Hacedor, a nadie asesinaron en la aldea, y si han muerto un par de jóvenes, ha sido luchando en el frente. Sin embargo ahora, que tenemos la iglesia siempre abierta y un cura que asidos de la mano, quiere llevarnos a todos por el camino más corto para alcanzar, no sé a qué dios, ni tampoco a qué cielo, pues con todos estos sucederes que ahora están pasando, entretejidos por los curas, y por caciques como lo eres tú, de confesiones, misas y sermones, habéis asesinado en la aldea en pocos días, más gentes que de mala manera, jamás de los jamases no contando estos tiempos, en todo Asturias han muerto. Si tu supieras so ladrón y asesino, lo mismo que todas estas gentes que nos rodean, lo que yo he sufrido en las famosas comunicaciones de la muerte que se hacían en la cárcel de Oviedo, donde el miedo y el pavor, hacían fuerza, donde el helado frío que el temor producía, al mismo tiempo las entrañas te quemaba, donde las lágrimas deslocadas en gritos lastimeros se posaban, haciendo tristezas y dolores tan inmensos, que despedazaban todos los sentidos de cuantos escuchaban. No puedo apear de mi cerebro los ojos enardecidos de aquellos hombres, que a cestadas alumbraban envenenadoras lágrimas, y con sus manos temblorosas por el miedo, cogían con desesperación las rejas de hierro, que les prohibían por última vez, abrazar a sus mujeres e hijos, que llenos de cariño y ricos de dolor, lloraban y gritaban desesperadamente, movidos por el amor que profesaban a aquel hombre, que era el padre de los hijos que quedarían ya para siempre desamparados, el amante esposo de sus quereres, y el fuerte guía de sus lares. Nadie alcanzaba por la causa de aquellas rejas de hierro fuertemente entretejidas, halagar como última despedida, a la mujer ni al hombre, ni a los amados y pequeños hijos, que huerfanitos aquella noche si iban a quedar, porque indeseables cobardes lo mismo que tu eres, les habían denunciado y acusado, de haber hecho muchas y malas cosas, que ni en el sueño los pobrecitos, jamás ni habían pensado. Todos nos mirábamos entristecidos, por debajo de la niebla que nublaba los ojos enrojecidos por las lágrimas, y lejos de hablar de tantas cosas en el tiempo tan corto que nos daban, nos deshacíamos en lamentos lastimosos, que nos precipitaban en los abismos más mortales. Agachados todos por un dolor que en nuestras entrañas enloquecido sin piedad las arañaba, estábamos en aquella triste ocasión, muchas jóvenes mujeres que hoy todas viudas y desgraciadas somos, enloquecidas y agarradas con desespero a aquellas rejas, que a la Libertad y a la Justicia pisoteaban. Nada podíamos decirnos, porque las palabras ahogábanse en la garganta, que el alma deshecha por la tristeza, vertía en ella sus penares. A muchos el dolor les aprisionaba el cerebro con tal fuerza, que se desvanecían privados del sentido entre las losas que poblaban el suelo. Recuerdo como si ahora mismo estuviese sucediendo, y nunca jamás, tal injusticia, endiablada cobardía, y canallesco asesinamiento de gentes, muchas de ellas tan inocentes como este pequeño, que la misma ley que asesinó a su padre, le está martirizando ahora, precisamente ante la presencia del cura, que es el dueño de la mitad de la aldea, y de este indeseable de cacique, que domina entrambas partes, y de todos vosotros que llenos y dominados por el miedo, os olvidasteis de defender todo lo bueno y hermoso, por lo que vuestros hombres lucharon y murieron). (¡Sí recuerdo aquellas canallescas comunicaciones que se hacían en la cárcel de Oviedo, y que ya nunca podrán borrarse de mis sienes, mientras que la vida me acompañe!). Recuerdo perfectamente cómo todas aquellas gentes escuchaban a mi madre entre asombrados, y compasivos, entre temerosos avergonzados y ofendidos, y quizás hubiesen escuchado muchas más injusticias que habían hecho no los caballeros y valientes soldados, que denodadamente lucharon hasta conseguir la victoria, ni tampoco las juventudes que militaban en el partido triunfador, sino las gentes maduras, caciques que habían conservado la vida en entrambos bandos, que llenas de un odio vengativo y endiablado, habían hecho ellas más muertes criminales en la paz de la posguerra que todos los leales luchadores de enemigos bandos. Digo yo que mi madre con su cordura de mente les hubiese seguido acusando, si el cura, muy oportuno y diplomático, como son todos los religiosos de carrera larga, no se ausentara sin decir palabra, y ordenara al sacristán que tocase la última campanada, para entrar a la iglesia con el fin de escuchar la misa. Y ahora diré, que mal dicho está que yo diga que el sacristán tocase la campana, porque no había tal campana, ni en la iglesia de mi aldea ni en ninguna otra en todo el valle, ya que los rojos, se las habían llevado todas, no sé con qué fin ni propósito, como tampoco puedo comprender porque quemaban los santos que jamás les harían ningún daño, y dejaban con vida a indeseables como los caciques asesinos de mi aldea. Lo cierto es, que como campana de la vieja iglesia de mi aldea, había un trozo de raíl colgado del pórtico con una alambre, donde aporreaba el sacristán, con un martillo medio deshecho de los de cabruñar la guadaña. Nada más que el toque comenzó hacerse sentir, fueron las gentes desfilando tras la llamada de la postrera campanada, sin que nadie se osara replicarle a mi madre ni tan sola una palabra, bien fuese de desagrado o de conformidad con cuanto había enardecidamente manifestado. Todos se adentraron en la casa del Señor donde yo creo, que si el Nazareno pudiese apoixase (apearse) de la Cruz, no dudo que a todos ellos una tocata de barganazus les esfargayara. (Paliza de palos que en ellos prodigara). Dejó mi madre de reñir a voz en grito, pero siguió haciéndolo muy quedadamente, a la par que con gran remango recogía su cesta, que colocándola esta vez debajo el brazo, nos encaminamos para nuestro lar, mientras que aquellas gentes, culpables unas e inocentes las otras, le rogaban a Dios, los unos por sus pecados monstruosos ya cometidos, que en El no habían pensado cuando los ordenaban, los otros, quizás le pidieran paz y prosperidad para ellos, sus cosechas y ganados, pero Dios no escucharía ni menos ayudaría, ni al pecador tal vez arrepentido, ni al inocente libre de pecado, y lo sé por propia experiencia, porque yo, tantas veces le he llamado, suplicado y rogado, siempre a cuestas con el temor, la miseria y el desprecio que el mundo en mi había sembrado, y jamás El se dignó ni tan siquiera escucharme, porque si me hubiese escuchado, y no remediara con prontitud ni nefastoso sufrimiento, yo diría ya sin el menor equívoco, que el Dios que todos tememos y adoramos, no es nada más que un diablo. Y esto sin lugar a dudas es así, porque Nuestro Señor está harto de nosotros hasta la misma coronilla, y por eso pensó ya en inmemoriales tiempos, que o liquidarnos a todos, y olvidarse sin pena y con prontitud del mal invento que había industriado, o dejarnos vivir a nuestro aire, sin preocuparse ya para nada de nuestros haceres, hasta que la muerte nos lleve a su presencia. Caminaba yo detrás de mi madre, sujetándome con la mano mi dolorosa y sangrante oreja, que más doloroso sufrimiento me había reportado, cuando aquel imbécil y canalla de guardia me la había retorcido, que si me hubiesen molido todo mi cuerpo a palos. Llegamos a la postre a nuestra humilde casa, y siempre sin parar de reñir mi madre, de maldecir y de amenazar, estongóu 'l llar (limpió la cocina) de añejas cenizas, y con la rapidez con que ella solía hacer las cosas, tizóu ‘l fuéu (prendió el fuego) y después, puso un cazo lleno de agua con sal y unas hierbas (que ahora no sé cómo se llaman, pero que son muy buenas para las heridas) a hervir, y mientras que hervía, s'encaldóu nel trabayu de pulgar patacas (se hizo en el trabajo de mondar patatas), de las que había traído de la aldea de donde venía. Cuando el agua estuvo en su punto, que fue en el momento que ella terminara de aliñar las patatas ya listas para ser fritas, se dispuso mi madre a curarme, y al tenor que lo estaba haciendo, y viendo yo en su rostro retratado el cariñoso sufrimiento que por mí sentía, ella como siempre intentando disimular toda emoción, me preguntó dando muestras de un enfado cariñoso, ¿que qué era lo que había sucedido, o en qué líos me había yo alojado, para que los guardias me hubiesen puesto el rostro como un Ecce Homo? —Díjele a mi madre que el guardia no me había hecho nada más que estrapayáu l'uréa (deshecho la oreja), y que las otras heridas me las proporcionara el amo Manín, por las causas del condenado cabrón que ustedes ya saben. —Vi cómo las recias manos de mi madre temblaban al tenor que a mis heridas con aquella agua milagrosa me lavaba, sentí cómo su voz enardecida juraba y perjuraba contra aquel Manín de los infiernos, al cual ella decía, le iba a colgar la foiz (hoz) del pescuezo. Dio por terminada mi cura y en instantes me preparó la comida, que consistía en un buen cazo de patatas fritas con grasa de tocino, un gran cantezu (pedazo) de pan de escanda, y un escudiecháu de lleiche con borona (taza de leche con pan de maíz), y ya fartuquín fasta ‘l rutiar (harto hasta el eructo), preguntele que si podía ir a dar una vuelta por la aldea, a lo que ella me respondió afirmativamente, recordándome con amenazas, el que non m'engarricra con lus oitres rapacinus. (Que no me pelease con los otros niños). Cuando me dirigía al lugar donde todos los chicos por costumbre teníamos de reunirnos para enredar (jugar), en una de las callejas de mi aldea, me topé con Pelayu, que seguramente habría abandonado a su amo en el monte, por el extraño de no verme a mi como sucedía siempre. ¿Porque qué animal o persona con sentimientos nobles y cariñosos, podría vivir en la soledad del monte en la compañía de una repugnante bestia, como lo era Manín nuestro amo...? Viome primero Pelayu que yo a él le avistara, y casi estoy por asegurar, que me había olfateado antes de que yo desembocara en la calleja, donde él buscándose la vida por todos los rincones husmeaba. Porque yo jamás había visto a Manín, darle al pobre de Pelayu de comer nada, ya que Manín solía decir dándoselas siempre de razonero eficiente, que el perro no se le podía dar la esllaba óu llabaza de fregar lus cacíus (las aguas sucias residuos de lavar los cacharros de la cocina) porque estaban los bracus na cobil urniándu per llapalas (cerdos en el cubil gruñendo por tomarlas), que al perro lo único que se le podía dar, era aquello que no tuviese aprovechamiento para nada, como les llixes de les vaques cundu betchaban, de las uvées ya les cabras, óu cuallesquier oitra molicie que paque nún fediera menester yera encuandiála (como las libraduras de las vacas, de las ovejas y las cabras cuando parían, o cualquier otra porquería que para que no oliese mal, fuera necesario enterrarla). Vino Pelayu hacia mí envuelta su alma perruna por una gozasa alegría, pero me di cuenta con pena profunda, que no hacía tal acercamiento dentro del desenfado y gracial camaradería que en todas las ocasiones él conmigo usara, pues por primera vez mi buen Pelayu, para acercarse a mí, rastreramente se arrastraba, no era por el miedo de que yo le apaleara, ya que jamás ni de palabra le había ofendido, era sin duda porque se sentía muy avergonzado de haberme abandonado la pasada noche, cuando tan triste y solo me encontraba, y quizás más le necesitara. ¡Pobre Pelayu! ¡Qué alma más humana tenía, y a cuántos humanos, el alma de los rabiosos perros les dirigía! Me agabuxé (agaché) a su lado, envuelto yo por una sana, jovial, y angelical alegría, le besé su rostro varias veces entusiasmado, y acaricié con gozo su fino y sedoso cuerpo, y olvidándonos entrambos él de su cobardía y yo del rencor que pudiera por su gesto guardarle, nos fusionamos en un abrazo risueño y cariñoso, donde él dando pequeños ladridos por los que manifestaba su alegría y pena, me lamía una y mil veces las heridas que adornaban mis mexietchas (mejillas), y quizás se estuviese jurando, que aunque le costase la vida, nunca de mi lado se alejaría. Toda aquella tarde, estuve jugando al «llanque» y a la «palombietcha» con el único amigo de verdad que en la aldea tenía que se llamaba Muel. Pobre amigo mío, murió cuando apenas tenía veintiocho años, reventado por el más duro y esclavizante trabajo, que desde su niñez y en mi compañía, fustigados por el hambre y la necesidad, entrambos y dos a las severas órdenes de su padre, como serradores en casi todos los montes de mi Asturias, habíamos llevado a cabo, al final, su cuerpo ya deshecho, explotado y gastado, fue consumiéndose en la triste soledad del sanatorio del Naranco, donde murió devorado por una tisis galopante. Tenía Muel dos o tres años más que yo, y sin embargo éramos los dos de la misma estatura, y empezamos a serrar madera manualmente los dos en el mismo día, teniendo yo en la sazón, tan sólo trece años, fue nuestro maestro su propio padre, y nos trataba como nadie se puede imaginar, ya que no había día, que no nos untara ‘l focicu (nos azotaba) por lo menos un par de veces. No es que aquel hombre y excepcional trabajador fuese malo, no nada de eso, es que el pobre precisaba por fuerza mayor, para poder desarrollar el duro trabajo del serrador, que nosotros hiciésemos el trabajo de hombres y no éramos nada más que dos niños. Digo yo que aquella tarde, le conté a mi amigo Muel, como había encontrado en la montaña la cueva de las armas, y así hablando de nuestros proyectos, acordamos que al día siguiente subiríamos hasta ella, para jugar hasta cansarnos con aquellos juguetes de verdad. Así es que a la oscurecida retornamos cada uno para su casa, saboreando por adelantado lo felices que al día siguiente habíamos de ser. Caminaba en pos de mí, tan contento y satisfecho como siempre mi buen Pelayu, sin preocuparse para nada de que él, era un esclavo de Manín, y no un ser libre que pudiese hacer lo que más le conviniese, pero al llegar a la esplanada donde asentada estaba la bolera, lugar clave donde se reunían todos los vecinos de la aldea, después que concluían sus trabajos, bien fuese para charlas y cambiar impresiones, o para jugar unas partidas a los bolos, como cuento, allí estaba Manín, en diálogo con unos vecinos, ya de retirada para su casa después de haber encerrado las cabras, cuando vio a su desleal Pelayu, que muy contento y moviendo con gran felicidad su rabo, me acompañaba a mí, como si yo fuese en vez de él su amo, dejó a su contertulio con la palabra en la boca, y cambiando su pacífica charla por la riña loca, embistiome a mi con ofensiva y pecaminosa palabra, al mismo tiempo que con la vara que portaba en su mano, descargó sobre el confiado Pelayu tal varazo, que a quedarse el pobre tan sólo un segundo condoliéndose del acuciante dolor que en su cuerpo se anidaba, seguramente que hubiese llevado sobrada ración de varazos, que fácil la dejarían sin vida in situ. Pero no hizo tal cosa mi buen Pelayu, sino que salió huyendo como alma que se lleva el diablo, lanzando en el aire ladridos, que yo creo que no eran por el profundo sufrir que le proporcionara el castigo, sino que en su lenguaje, seguramente maldeciría aquella bestia con figura humana, que era capaz de azotar despiadadamente a un inocente niño, o de asesinarle a él mismo, que no se encontraba con más culpa, que de despreciar a su amo, por canalla y miserable. Y lo propio que Pelayu hizo, no lo dejé yo para más pensado, y a la vez que me perdía en la carrera, huyendo de aquel reptil repugnante y asqueroso, recuerdo que con rabia enloquecida yo le dije: ¡Fíu de put, baldreyu, llimiagu! (Hijo de puta, cobarde, rastrero, baboso..., etc., etc.). Pero miren ustedes por donde, estaba mi madre allí cerca en casa de una vecina hablando de sus cosas tranquilamente, cuando al sentir al Manín que me ofendía, al perro ladrar por la caricia que había recibido, y a mi insultándole poniéndole como un pingayu (de lo peor), salió mi madre de casa de su vecina, con todos sus muchos ánimos aviesporáus (envenenados, aguijoniantes), y cogiendo un palo que allí a mano había, bien seco y sudado, porque hiciera su servicio sirviéndole de mango a una fexoria (azada), se dirigió con extrema rapidez y silenciosamente al lugar donde Manín estaba, y sin decirle ni una sola palabra, empezó a darle palos con aquel formidable mango, que la suerte a Manín le cupió de que nuestros vecinos la detuvieran, porque sino, creo que le hubiese matado. «LA MULTA O EL REFORMATORIO» Al día siguiente, mi amigo Muel, yo y Pelayu, subíamos alegremente hacia la montaña, con locas ansias de llegar pronto a la cueva, con el infantil y firme deseo, de jugar hasta saciarnos con aquellas armas, recuerdo a mi querido amigo, futuro candidato al igual que yo, a la penosa esclavitud que como serradores nos aguardaba, la veo con su sana sonrisa, pintada en sus pequeños y vivarachos ojillos azules, acariciar una y otra vez, con una alegría inmensa aquellas armas, no existía para nosotros en el mundo, en aquellos felices momentos, nada que pudiésemos apreciar tanto, como aquellos mortíferos juguetes, de los que en la sazón, éramos los únicos señores y dueños, nos hallábamos fuera de la cueva, enredando cada uno con su escopeta, y una canana repleta de cartuchos colgada del hombro a la bandolera, Pelayu, desentendiéndose de nosotros mitigaba su hambre cazando grillos y mariposas, o cualquier otro insecto que plugiérale y fuérale rentable para entretener su enflaquecido estómago. Después de cansarnos de hacer la instrucción marcando el paso con la escopeta al hombro, emulando a los soldados cuando hacían prácticas en nuestra aldea, yo le dije a mi amigo señalándole el lugar, que desde aquel mismo sitio, yo había tumbado de dos certeros disparos al cabrón de mi amo. Muel, sacando dos cartuchos de la canana y metiéndolos dentro de la recámara de su escopeta, me dijo que él también pudiera haberlo hecho, y para asegurármelo de que no marraría el tiro, me señaló una piedra rojiza que había muy cerca de donde muriera el chivo, y a la par que se ponía la escopeta en el hombro para materializar lo que había asegurado, me decía ilusionado: —¡Fíxate Xulín!, ya veras cómu la desfaigu nun fatáu de cachiquinus—. (—¡Fíjate Julín!, ya verás como la deshago en mil pedazos—). El doble disparo retumbó dentro del natural silencio de la montaña, como si se tratase de un ruidoso trueno de las tormentas de los veranos, las águilas y los cuervos, así como todos los pájaros y animales que moraban por aquellos aledaños, moviéronse de sus lugares, graznando las aves al levantar el vuelo, y quizás las alimañas agudizasen al oído para saber el peligro que pudiese traerles aquel espanto. Hasta Pelayu dejó su caza insectívora para ladrar desaforado, como si presintiera que otro cabrón había sido abatido, que le haría de nuevo volver a hartarse, o tal vez nos estuviese reprimiendo, queriendo con su lenguaje decirnos, que aquella xuxeante folixa (crecido ruido, alegría, juerga, etc., etc.) que tan amanicomiadamente entamábamos (enloquecido ruido que hacíamos) no iba a reportarnos buenos resultados. Lo cierto fue que mi querido amigo Muel, no atinó a deshacer aquella rojiza piedra contra la que había disparado, y yo alegrándome por su fracaso, cargué con rapidez mi escopeta, me la puse en el hombro, y disparé contra aquel blanco otros dos disparos, tampoco pude yo hacer puntería, y él mofándose de mí, cargó de nuevo su escopeta con notoria alegría, a la vez que me aseguraba que de aquella no fallaría, volvía a disparar sin importarle para nada el tremendo culatazo que nos solían dar aquellos guerreros artefactos. Y así, una y otra vez, atenazados por un gozo y felicidad que nunca con tanta fuerza a nuestros juveniles espíritus había con entera libertad creado, disparábamos con alegría ilusionada contra aquel aproxetáu cuctu (enrojecida piedra), creyéndonos guerreros invencibles, o cazadores afamados. Muy posible yo me creyera un jefe poderoso, justiciero y honrado, que cada disparo que hacía, l'eszarapaba les vidatches d'uno de lus baldreyus homes, que habíen achuquináu ‘l miou padre. (Le deshacía las sienes de algunos de los cobardes hombres que habían asesinado a mi padre). Lo cierto fue, que tras de quemar veintitantos cartuchos cada uno, la piedra seguía en su sitio, y nosotros un poco desilusionados, hicimos un pequeño descanso, en el que acordamos cambiar de blanco. Disponíamos de nuevo hacer más atinadas prácticas sobre el rugoso y fuerte tronco de una encina, cuando Pelayu salió de junto nosotros y con apremiante prisa ladrando, contra un intruso que nos visitaba, guiado al parecer por el atronador ruido, que con nuestros alegrativos disparos formábamos. Era nuestro mal recibido visitador un rapazacu (mozalbete) que andaba por aquellos montes a la caza de la perdiz, que había endemasía nutridos bandos, que bajaban a veces hasta los sembrados d'arbeyinus y'oitres semáus (de guisante y otros sembrados) más alejados de la aldea, y ni el gran espantapáxaru tenía llixa de xebrayus (espantapájaros tenía fuerza para espantarlos). Jerónimo se llamaba aquel jovenzuelo indeseable, que había heredado de su padre toda la cobardía y males tales, que muchas gentes de mis lugares, le estarían rabiosa y odiativa, despreciable y asquerosamente maldiciendo, hasta que el Hacedor les llevara de este mundo tan poco lleno de humanidades. Era hijo de este sujeto tan maldecido, cacique de mi aldea con vuelos tales, que no del todo satisfecho con enviar para el otro barrio algunos de sus inocentes convecinos, en el acaecer se dedicaba, a que a sus vecinos la ley, que había, muy moldeable para dar por buenas todas las denuncias avaladas por caciques facciosos como él, se ensañara con crecidas multas, que al no tener dinero la gente aldeana para satisfacerlas, tenían que vender parte de sus ganados, y sabedores los tratantes por ser lobos de la misma camada aunque con diferente collor (color), que los campesinos tenían que vender sus reses con abonda priexa (mucha prisa) para satisfacer aquellas multas antes que se enrodietcharen (enredaran) peores males, pues como cuento, aquellas aves de rapiña de tratantes, se unían todos de tal manera, que lograban desbaratar los mercados hasta tal punto, que más que comprar, lo que hacían, era robar dentro de la ley a los aflijidos y siempre maltratados campesinos. Al quedarse los desdichados aldeanos sin sus ganados, por la causa de aquellas multas, que la verdad era nadie sabía que era lo que castigaban, aquellas asesinantes multas que la ley les inxertaba (injertaba), que les hacía dentro del acuciante temor que en aquel lleldar (ácaecer) era aterrante, deshacerse de sus ganados para pagar tan diabólicas y desnaturalizantes sanciones. Y como los campesinos, por lo menos en todas las embrujadoras aldeas de mi melgueira tierrina (dulce tierra), y me supongo que tal sucederá en todas las aldeyuelas del mundo, sin ganados de tiro no pueden trabajar sus erus (tierras), tenían que por fuerza mayor, agenciárselo aunque fuese dentro de las más viles condiciones, y así, el canalla de cacique de mi aldea, daba vacas, yegüas, cabras, y ovejas a la comuña (condición) que tan sólo el agobio de la desesperante necesidad hacíales aceptar, con lo que se condenaban a ser esclavos de un ganado que no era de ellos, siendo en la mayor parte de las ocasiones las ganancias completamente nulas, pues si una res se moría, se despeñaba, la mataban los lobos o la devoraba el oso, no la perdía el dueño, sino el comuñero, y así, de esta miserable forma, este canalla de cacique, explotaba vilmente a muchos campesinos que por imperativa necesidad, eran comuñeros de este indeseable asesino, que no había hecho la guerra en las trincheras, porque su cobardía era tan grande, que le había obligado a pasar toda la contienda escondido en los montes, y ahora que la guerra ya terminara, era cuando él verdaderamente la hacía, en la entristecida y enlutada paz que poseían las gentes de mis aldeas. ¿Cuántos despreciables seres como este nefasto individuo había en mi Patria... ? ¡¡Yo creo que honradamente debemos todos de reconocer, que había un par de ellos en cada aldea, y en las villas y ciudades me supongo que morarían muchos más!! Cuento que llegó el Jerónimo con su escopeta al hombro acompañado de su perro perdiguero ante la nuestra presencia, y ufanándose altaneramente quizás pensando que nos iba a hacer, lo que le diera la gana, nos dijo con apariencia muy enojada, al mismo tiempo que nos ofendía con sus palabras: ¡Haber decirme pronto, ¿dónde habéis robado estas escopetas?, si no queréis que vos falague ‘l llombu con ista bardiaca! (que nos moliera a palos todo el cuerpo con una vara que portába en sus manos). No despegó sus labios en el momento mi amigo Muel, porque el padre de aquel llabasquín (cerdo pequeño) era el dueño de los ganados de su casa, y por aquello de que el amo siempre, sin la razón con la ganancia anda, no le refutó pequeña palabra. Pero yo que ya me había creído que aquel babayu de guaxón (farolero, fantasma de mozalbete) se iba apoderar de mis armas, las que yo creía que eran de mi entera propiedad, le dije sin miedo y desafiantemente, que aquellas escopetas eran mías, y que ni él ni nadie sería capaz de quitármelas. Entonces Jerónimo mirándome acusadoramente me replicó seguidamente con estas palabras que me condenaban: ¡Entonces... tu fuiste el que mató antes de ayer al chivo de Manín? ¡Si yo fui!, le dije envalentonado y poseído de una airada rabia, a la vez que le encañonaba con la escopeta y amenazándole firmemente le aconsejaba: ¡Fáinus el favore de dexanus nel nuexu antroxu, ya colar pel mesmu xeitu per únde sen chamate 'llegasti, se nun quiés que faiga nel tou ventrón, el mesmu buracu quei fexe nus fégadus del cabrón de Manín! (¡Haznos el favor de dejarnos con nuestra alegría, y márchate por el mismo sitio, por donde sin llamarte has llegado, si no quieres que haga en tu barriga, un orificio parecido, al que le hice en los hígados del cabrón de Manín!). —Y fue entonces cuando Muel valientemente apoyándome con su amenazante escopeta y con sus advertientes palabras le dijo: ¡Mira Jerónimo, no tiene nada que ver que mi padre se arrastre frente a vosotros, por el miedo de que le quitéis el ganado, pero yo ahora no soy mi padre, y si no sales en el momento corriendo como una exhalación (centella, rápido), me parece a mí, que te vamos a coser a perdigonazos! Justificándose Jerónimo con el atropello que en el miedo se cosecha, dio media vuelta y casi a las carreras, tomó las de villadiego, a la par que se alejaba murmurando no se qué amenazas. Su perro, quedose unos instantes olisqueándose con Pelayu, al que yo achuché (azuzé), y Pelayu que para engarradiercharse (pelearse) era una ardorosa fiera, saltó como un león, atacando con un furor endemoniado al fino can perdigonero, y si no es por Muel, me parece que allí en el mismo lugar que había muerto el chivo, Pelayu hubiera despachado, aquel hermoso, cariñoso e inocente perro. Quedámonos muy satisfechos y gozosos, a la par que en nuestros espíritus, navegaba el orgullo perfumándose con la vanidad Humana, y todo, por haber acoyanáu ya féchule moscar ameruxáu de miéu (acojonado y haberle hecho huir, lleno de miedo) al hijo de uno de los amos de la aldea, que en un principio se había creído, que le sería sencillo hacer con nosotros cuanto le viniese en gana. Durante algún tiempo, estuvimos llindiándu (vigilando, cuidando) a Jerónimo por ver el camino que se tomaba, pues teníamos el temor que se ocultara para después sorprendernos, pero no fue así, y al final muy contentos ya le vimos corriendo que se las pelaba en compañía de su perro, desembocando en el pedregoso camino que le conducía a la aldea. Sabiéndonos libres del temor del adefesio de Jerónimo, y olvidándonos en el mismo instante de cuanto con él nos había acontecido, volvimos a nuestro peligroso juego, de disparar las escopetas contra diferentes blancos, y así, hablando de nuestras cosas con satisfacción que nos embargaba dentro de una felicidad pasajera, deslizábase el tiempo sin enterarnos, hasta que a la postre, dimos fin a todos los cartuchos que teníamos, y fue entonces, cuando decidimos esconder las armas en la cueva, y con los hombros doloridos por las sacudidas que nos propinaban las escopetas por los disparos, disponíamosnos muy contentos en el regreso para nuestras casas, y para simular que veníamos de la leña, agenciámosnos unos tochacus de pochiscus (leños de encina) y poniéndonoslos al hombro, bajamos corriendo por entre los vericuetos y las serpenteantes sendas, hasta llegar al camino real que nos conduciría a la aldea. El ubérrimo valle de alegría alborazada, que poblaba por entero nuestros espíritus, viose en unos segundos nublado y con rapidez cubierto, por un zozobrante y temeroso manto, nacido del retrato que nuestros ojos hicieran, cuando a la entrada de la aldea, justamente en el mismo lugar donde por costumbre, mi amo solía esperarme para xebrar (apartar) sus cabras, estaban aguardándonos los guardias, en la alegre compañía de Jerónimo, que poseyendo las mismas indeseables zunas (costumbres) que su padre, no había perdido ningún tiempo en ir hasta el cuartelillo para delatarnos. Yo tentado estuve cuando me percaté que eran los mismos guardias que el día anterior me habían cobardosamente martirizado, de tirar los garbetus (leños) que llevaba en el hombro, y salir corriendo para huir de aquel verdugo que sonriéndose ladinamente, quizás estuviese pensando su enrevesada y nefastosamente, el volver a esforgayame (arrancarme, estriparme, deshacerme) la única oreja que me quedaba sana. Sin embargo, logré dominar el miedo, y dejando a Muel que abriera la marcha, llegamos a la postre ante la presencia de ellos, y aquel canalla de guardia, no se dirigió a Muel a pesar que unos metros delante de mí iba, sino que vino sonriendo malignamente hacia mí, con las mismas asesinas intenciones que el hambriento lobo lleva, cuando para satisfacer sus ansias del espíritu y la carne, sin el menor miedo se lanza, sobre el inocente corderillo que no tiene a nadie que le defienda. Antes de dirigirme la palabra, aquel demonio con tricornio, que a fe mía desprestigiaban, porque hermosa para el pueblo es la esclava de la Justicia, cuando todas sus obligaciones y credos justamente da cumplidas. Digo yo, que lo primero que hizo fue cogerme mi oreja sana, apretarme un poco para ponerme en atención, y luego mirándome altanera y sonrientemente me dijo: ¡Ahora ya no me negarás de que no has sido tu quien disparó sobre el cabrón de tu amo, y me supongo que también me dirás, dónde has conseguido las armas, maldito pilluelo, hijo de una bruja y de un rojo republicano, o comunista sin entrañas! Tiré los tochucus (leños secos) al suelo apremiado por el dolor que de rabia me desencaldaba (deshacía), con tan mala fortuna que por mí no había sido pensada, que diéronle en las piernas de aquella fiera uniformada, y gran dolor en él tuvo que lleldarse (hacerse), porque dejó de esfarugarme (deshacerme la oreja), para acariciar con gestos de dolor la caña de una de sus piernas, al mismo tiempo que yo hacía lo propio con mi oreja, que ya colorada como una guinda, me resquemaba como si estuviese ardiendo. Mirome con ojos extraviados por la rabia que le enloquecía, y siendo mayor la fuerza de su cobardosa entraña ya en poder de las iras que lo movilizaban, que el dolor que su cuerpo sentía, soltome de revés dos guantazos, que dieron conmigo en tierra, con el rostro manando abundante sangre. Fácil siguiese abofeteándome, pues ya estaba enclicándose (agachándose) para hacer conmigo vayan ustedes saber qué, cuando intercedió su compañero que asiéndole por un hombro, con desprecio y enfado le dijo: ¡Lo que terminas de hacer con este pequeño es una canallada, y como otra vez intentes tocarle del pelo la ropa, te las vas a entender conmigo! ¡¡Estoy harto de tus abusos, y de tus odios y desprecios por todas las gentes desgraciadas!! Ayudome aquel buen guardia a levantarme, y después con su propio pañuelo limpiábame el rostro de sangre, y al parojo que esto hacía cariñosamente me decía: ¡Te juro que nadie te volverá a martirizar más pequeño, y ahora si tu quieres, y que conste que ni te ordeno ni te obligo a contarnos nada, dinos de una vez dónde están esas malditas armas que tanto doloroso daño te han originado! Dime cuenta pronto que de seguir negando no sacaría en limpio nada, ya que el baldroyán (cobarde) de Jerónimo había descubierto ya todo, y a poco listos que fuesen, nada más que les conduciese al lugar donde nos había sorprendido, darían pronto con la cueva, donde se ocultaban las armas. Así que acompañado de Muel y de Pelayu, y seguido de cerca por los dos guardias y el delator de Jerónimo, guielos a paso rápido por entre las vegetativas y pedregosas sendas que serpenteaban por casi inaccesibles lugares, pronto me alegré al comprobar cómo aquel despreciable guardia que tan sañudamente me había martirizado, abarquinaba (respiraba) con penoso trabajo, al mismo tiempo que se deshacía en copiosos sudores el condenado, lo mismo que la manteca fresca expuesta al sol en el verano. Al observar el penoso esfuerzo que aquel guardia repugnante y gordo, imbécil y malvado, tenía que realizar para seguirnos, apreté más aun el paso, que casi se convirtió en carrera y que sólo Muel y Pelayu pudieron aguantarme alejándanos en cuestión de segundos un largo trecho de nuestros enemigos, que en el lleldar (acontecer), ya se habían detenido para hacer acopio de energías unos momentos. Aproximadamente aun no habíamos caminado ni una décima parte del trayecto que nos separaba de la cueva, y ya el llimiagu (baboso) de aquel guardia, se encontraba casi d'afechu despaxaretáu (deshecho), seguramente que antes de llegar al final, en la mente de aquel fucheiru (estercolero) humano, se dibujaría el ruin pensamiento, de maldecir a la ley que como enyordiáu pioyu (sucio piojo) servía, al cachiparru (parásito) que me había delatado, y a mí, por no haber seguido negando. Muel y yo con satisfacción nos reíamos de aquellas gentes, que en nuestras infantiles y sin cultivar mentes, habíamos retratado como personas que tenían menos llixa (fuerza, arte, valer, etc.) que un mure entre las zarpas de un gato. Estaríamos como a la mitad de la andadura, cuando la distancia que nos separaba ya era enorme, y a pesar que de continuo nos ordenaban que no corriésemos tanto y que procuráramos ir siempre a su lado, la verdad es, que ya les habíamos perdido todo miedo y que no les hacíamos el menor caso. Fue entonces cuando se me ocurrió la idea de decirle a mi amigo Muel, que cuando llegásemos al potchisquéiru (encinal), yo me adelantaría corriendo con todas mis fuerzas, para volver aquel mismo lugar antes que ellos lo hicieran, pero después de haber ya ido a la cueva, para poder esconder para nosotros, dos pistolinas muy atongadetas (bonitas, curiosas), que era una pena que se llevaran los guardias, y que nosotros podíamos esconder en cualquier lado. Y así lo hice, y logré regresar, mucho antes de que ellos, llegaran escadriláus (derrengados), claro que descontando a Jerónimo, porque éste andaba tanto como con la lengua si quisiera andarlo. El caso fue que los guardias aquel día se llevaron las armas, y a los cinco o seis días, regresaron a la aldea preguntando por mi madre y el padre de Muel, para llevarles hasta el cuartelillo, con el fin de no sé qué preguntarles o darles. Cuando mi madre en compañía del padre de Muel regresaron del cuartel, estábamos nosotros xugaretiándu (jugando) debajo del ñoceón (nogal grande) que había a la entrada de la aldea, que tanto como tenía de frondoso y grande, eran de pequeñas, escasas e insípidas sus nueces. De donde viene un adagio asturiano que dice: ¡Mucher grandie ande óu non ande, peru tantu s'espatuxa, comu senún lu fixera, en dalgún lláu fae bona atongadura! (Mujer grande, ande, o no ande, pero tanto si camina, como si no lo hace, por grande en todos los lugares estorba). «Claro que se me olvidó decir, que menos en el catre, para añuedar el cibietchu cundu nun hay oitra, pequenina, atongaina ya melgucira». (Para hacer el amor, cuando no hay otra, pequeñita, bien hecha, y tan dulce como lo que debe ser vivir en la gloria). Digo yo que al ver nuestros padres corrimos hacia ellos, y cuando ante su presencia nos encontramos, casi sin darme cuenta vi a mi amigo rodar por el suelo, por la fuerza vigorosa del tremendo castañazo que su padre le llantó nuna mexietcha (le plantó en una mejilla), pero antes de que yo me percatara del peligro que sobre mí se cernía, vime acochetáu (cojido, sacudido) por mi madre, que me allumbróu (alumbró) un mamplenáu (muchos) pescozones, tan seguidos y atinados, que me parecía que todos me llegaban en ringlera, no teniendo que esperar uno por el otro, para que no se enfadasen ninguno. Y allí mismo por este procedimiento que nuestros progenitores nos hacían, comprendimos que nada bueno los guardias a nuestros padres les habían hecho. Y claro que no era nada respetable ni justo, sino un atropello despiadado, inhumano, mezquino, repugnante y apartado de la Justicia a tanta distancia, como la que existe desde la Tierra hasta el Infinito Cielo. Resulta que la canallesca ley que en aquella para mí inolvidable época existía, nos había condenado a ir a un reformatorio, o a que pagasen nuestros padres una multa de ciento cincuenta pesetas en papel del Estado, en el término de treinta días. Y fue entonces cuando yo empecé a preguntarme, ¿que qué era lo que tenían que reformar en mi...? ¿Acaso entraba en la reforma que aquella ley que estaba por todos los rincones de la Patria haciendo encima de los vencidos y sus descendientes, asesinar a nuestros padres, hermanos, parientes y hasta madres, privarnos de nuestra libertad, y robarnos cuánto teníamos? —¿Aquella ley digo, todavía tenía que reformar algo más en mí, que en un principio ya no hubiese inhumana y endemoniadamente reformado? Yo que era en aquel lleldar un pobre niño de poco más de ocho años, condenado precisamente por la misma ley, a no tener jamás ya el amoroso cariño de mi padre, yo que había sido condenado como todos los jóvenes hijos de los vencidos y encarcelados y asesinados padres, yo que estaba lleno de hambre, de miseria, de sufrimiento y de una soledad inconsolable, yo que si quería comer un trozo de pan duro, tenía que caminar descalzo y medio desnudo, por entre las zarzas y guijarros de las montañas, esclavizando mi cuerpo y mis sentidos, en el cuidado de unos ganados que no eran míos, a mí, a un ser así de natural, puro, desamparado y desgraciado, ¿aún quería aquella entroyada (sucia) ley reformarme por considerarme malo? —Yo nunca he sido político, pienso ahora, ni tampoco con mis palabras harto vulgares y aldeanescas, pretendo fomentar el odio hacia nadie, soy ante todo un liberal disciplinado, que ama a mi Patria, por la que estoy en cualquier momento dispuesto a morir, pero me creo con el suficiente derecho de contar al mundo de cuanto yo he sufrido, que es el retrato de tantos otros huérfanos de guerra que lo mismo que yo tanto sufrieron, aunque más en duda, pongo que lo hubieran hecho, quiero contar todo lo que considero que siendo verdad, no debe ser olvidado, y desearía con toda mi alma, que mis palabras tuviesen repílos (ecos) más clarividentes, que los que en su origen se formaron, para que llegasen a todos los oídos, y en sus mentes gigantesca Humanidad digna y justa edificasen, que diera paso a una libertad liberal y disciplinada, que atrancase (cerrase, peslase) sus puertas a todo cuanto no fuese digno y honrado, de esta sencilla y natural manera, la fraternidad sería por primera vez, el tesoro más puro, luminoso y deseado, que la Humanidad en toda su existencia hubiese conquistado. En este relato, que para muchos críticos comedores, que sólo saben fartase comu gochus (comer como cerdos) e intentar con sus medios deshacer lo que alguien con más capacidad creativa que ellos, más bien o peor ha edificado, digo yo, que muchos críticos fanáticos defensores de normas idealísticas, que con sus leyes en la ocasión asquerosamente convencionales, que lograron deshacer el destino que a mi vida creo que le pertenecía, al igual que a toda la generación de los hijos de los perdedores, no les agradara en absoluto, que un hombre que fue despojado de cuanto poseía, y empujado vengativa y canallescamente al arroyo, cuando él por ser un niño, no podía defenderse, tenga ahora la osadía, con sus pobres medios culturales, d’abayucar la trelda (revolver la porquería), que nadie hasta el presente, tan ajustada y verídicamente pudiera contar jamás. Digo porquerías, pues es eso precisamente lo que suelen dejar las secuelas de una guerra civil, y pobre de aquellos países que la sufran, porque sus hijos quedarán divididos, y los perdedores, tendrán que soportar un yugo, que más flojo, o menos prieto, esclavizándolos los ha de postergar. En este relato retrato yo, al vencedor y al vencido, menos al perdedor de quien soy hijo, ya que he tenido la desgracia de conocerle cuando el desventurado ya era un vencido, pero con el vencedor he vivido siempre, sirviéndole con decencia y honradez, silenciosamente observándole siempre, y no recibiendo de él, nada más que calamidades y ofensas, y sin embargo, nunca le odié, siempre disciplinadamente le serví, y si en el lleldar se siente ofendido por lo que de verdad digo, espero que se comporte conmigo, de la misma manera que con él siempre yo he hecho. Sé que estas narraciones no se han de publicar en mi Patria, porque la censura no permitirá que el hijo más humilde, cuente una verdad que denigra no a mi querida y noble España, sino algunos de sus inamovibles sistemas, pero tengo la firme certeza, que algún querido hermano país, sin el menor odio ni rencor sí ha de hacerlo, y con esta mi voz del pueblo, sencilla y natural, ubérrima y estéril, millones de seres de la Tierra habrán de saber, que hoy todavía, vive en mi Patria, la mitad de una generación, descendiente de los perdedores de la sanguinaria Guerra Civil que empobreció a la más maravillosa nación del mundo como es mi España, apartados de todo acceso a cualquier puesto de responsabilidad, bien en el gobierno, en los sindicatos, o en cualquier otro lugar, de responsabilidad de la Patria. Y desde aquí, invito a todos los españoles para que investiguen esto que he dicho, y ya verán como es una verdad, que no admite discusión posible. Cuánto placer sentiría yo si me pudiese expresar con ustedes en la maravillosa, ancestral y rica Lengua Asturiana, pues para mí, decir las cosas en Castellano es un verdadero fastidio, con tantos puntos y comas, y demás signos ortográficos, que para un hombre sin estudios de ninguna clase como yo, es una verdadera tortura, pues mi imaginación que idea y piensa con la fuerza de un enorme río enloquecido, a la hora de querer contar estas copiosas cosechas, que hasta en los mismos sueños me alumbra, cuando me pongo a escribir todos estos pensamientos y acaeceres, al expresarlos en español, meto la pata hasta los corbétchones, por esto ruego me perdonen, y háganse a la idea, de quién les está hablando, no es nada más que un humilde aldeano, sin más escuela que la siempre dura universidad de la vida. Y con la fortuna o desgracia de haber nacido con el embrujador duende de ser soñador, no por aparentar, por ocio o por estudio, sino con la intima necesidad que me tortura el alma, al mismo tiempo que me embarga dentro de una felicidad, que me hace en ocasiones ser dichoso, sin jamás haber sido feliz, y en otras dimensiones me llena de tal tristeza, que en apariencia sin sucederme nada, me encuentro tan apenado y deprimido, que todo cuanto me rodea y hasta yo mismo, me parece la pestilente porquería, con que se harta sin jamás hastiarse, el nefasto diablo al que entusiasmados y egoístas servimos. Enteponíu colaba you dellantre de miou madre, espatuxandu caleya adiantre, afalau per las engafuráes pallabres de miou má, camín de la nuesa teixá. (Conducido corría yo delante de mi madre, caminando rápido calleja arriba, arreado por las envenenadoras palabras que mi madre me dirigía, a la vez que hacia nuestro hogar nos acercábamos. Yo miraba arisco para ella, pensando que me iba alcanzar presto, para propinarme ante mis vecinos, otra somanta (paliza) como la que de aun mi cuerpo se condolía. Al fin llegamos a nuestra casa, y ya en ella encoyíu (encogido) por el temor, aguardaba resignado que mi madre calmara su furia dándome una nueva cuera, que mereciéndola, no la merecía. Estaba visto que llevaba unos días, que todos los golpes me habían elegido a mí para sus descansos, primero el cobarde de mi amo, que con sus asquerosas manos, me había puesto el rostro, tan descalabrado que no había en él un lugar sano donde coyera una guya (cupiera una aguja), después el canalla del guardia, que me dejara las orejas tan maltratadas, que me parecía que no eran mías, y para finalizar mi madre con aquella argurtóuxa tocata que m'apurriera (alta paliza que me propinara), que según me parecía, no había sido nada más que la parba (desayuno breve) de la que se esperaba Furibunda y desesperada asiome mi madre por mis maltrechos hombros, y al mirarme yo en sus hermosos y enojudos ojos, pude ver en lo más profundo de ellos, el desmesurado amor que la pobre me tenía, y lejos de azotarme como yo pensaba, sólo me preguntó muy apenada y preocupada: ¿De dónde vamos a sacar esas ciento cincuenta pesetas Xulín? ¡En alguna parte hijo, nos las agenciaremos, porque yo no permitiré que esta canallesca ley, hecha por indeseables sin entrañas, te lleven al reformatorio, donde ellos se tenían primero que reformar, para no seguir sembrando entre los desventurados vencidos, tanta vengativa y nefastosa canallada! Al día siguiente al rayar el alba, después de desayunar el rabón, (leche ácida cocida con harina de maíz) del que yo sí que me harté, pero ella la pobre apenas comió unas cucharadas, armada mi madre de un azáu (hacha) que había pedido prestado a un vecino, y yo de una foiceta (hoz) de podar la leña, fuimos al monte comunal a baltiar (cortar) leña, pues un carro de leña de encina, roble y espinero, que pesaba más de tres mil kilos, pagaba el maestro panadero, de la única panadería que había en el concejo, cincuenta pesetas por él, así que teníamos todo un mes por delante, para preparar los nueve mil kilos de leña, que nos proporcionarían las ciento cincuenta pesetas, con las que calmaríamos las iras de aquella inhumana ley, que tan despiadadamente nos había castigado. Parecía que mi madre poseía la fuerza del más intrépido de los hombres, talmente era un gigante que con una fiereza incomparable, chorreando sudor y espelurciada su rubia cabellera al viento, cortaba sin el menor descanso encinas, robles y espineros, mientras que yo imitándola en cuanto podía, podaba aquellos arbustos con el más grande de todos mis entusiasmos. Serían las tres de la tarde y no habíamos hecho aun el más pequeño descanso, cuando mi madre me dijo que buscase caracoles, que se criaban en abundancia por aquellos lugares, tal cosa hice mientras que ella prendía un buen fuego, y allí asamos los caracoles que al ser atacados por el calor, estiraban su cuerpo asándose perfectamente, y fue aquella asquerosa comida la que mitigó nuestra hambre. Y así un día, y quince, y veinte, hasta que logramos preparar sin desfallecer ni descansar, los tres carros de leña, acarreándolos a las costillas, en otras ocasiones poleándolos (haciéndoles rodar) por entre los zarzales y las peñas, hasta poder llegar con tan copiosa cantidad de leña, al estratégico lugar donde el panadero con su carro, pudiera cargar la leña. Estábamos embalagándola (apilándola) mi madre y yo muy ufanos y satisfechos, de la difícil victoria que habíamos en tan escaso tiempo conseguido, porque en duda pongo, que pocas gentes en todo el Universo en las circunstancias que nosotros nos encontrábamos hubieran podido lograrlo. Digo yo que en tal trabajo nos encontrábamos amontonando aquella leña, que todos los tochos (leños) medio descortezados por la cantidad de veces, que fue menester rodarlos por entre los cuetus (piedras) que poblaban aquel xerrapeíru (sierra) daban señales y no por los cortes de las herramientas, de haber sufrido lo indecible por encontrarse despeyexáus (despellejados) hasta casi el total emporricamiento (desnudez) de las arnas (cortezas) que los cubrían. Nuestras físicas humanidades se encontraban tan maltrechas después de tantos días de sobrehumano trabajo y de raquíticos y deplorables alimentos, que tal parecía que éramos cadabres (cadáveres) vivientes, sino supiesen cuantos nos conocían, que éramos dos invencibles barras del más puro acero. Yo descalzo de afechu (del todo) y mi madre con las alpargatas dándoles vueltas alrededor del tobillo, imposibilitadas del menor encatesu (remiendo) todas nuestras escasas vestiduras lucíanse tan acuchilladas, como si fatáus (muchos) puñales anárquicamente las hubieran rasgado. Y nuestras pieles por todos los lados se encontraban arraguñáes (arañadas), pinchadas, magulladas, en definitiva martirizadas por las piedras, por los espinos, por la infinidad de arbustos que en aquella sierra casi inaccesible para las mismas cabras, yo y mi madre como dos guerreros invencibles, cortamos aquellos tres carros de leña, que al decir de mi madre, servirían estupendísimamente bien para amagostar (asar) a la propia ley, y a los sinvergüenzas y deshumanizadores fascistones que la vieran fechu (hubieran hecho). Y en postura tan deplorable se empobrecían nuestros desventurados cuerpos, por todo lo contrario, nuestros espíritus se lucían sanos y fortalecidos, orgullosos y alegres, por haber conseguido aquel trabajoso y casi imposible triunfo. También solía decir mi madre dentro de una rabia y desilusión enfurecida, que si los «roxus» (rojos) hubiesen batallado con el mismo ardor, e indómito entusiasmo que nosotros habíamos puesto, todos los fascistones de Europa serían nada para vencerlos, ni en lo más mínimo. Vuelvo a repetir, que concluíamos mi madre y yo de empericotar (apilar) los cuatro leños que faltaban para dar por terminada aquella proeza, cuando la diosa fortuna nos vino a visitar en la forma de Falu el maderero, que más o menos, esto fue lo que nos hizo, y nos dijo: ¡Buenas tardes Lluza!, que así era como llamaban en asturiano a mi madre, ya que en castellano su gracia es Luzdivina. ¡Se ‘l tou home allevantara la motchera, ya te viera a tí ya ‘l tuo fiyiquín, nel estáu que vus deixó la llamazoúsa ley del venceor, paime amín, qu'el probetayu espavoríu per tan grandie inxusticia, oitra vez se morrería! (Si tu marido volviera al mundo y te viera a ti y a tu pequeño hijo, en la situación que os ha dejado la fangosa ley del vencedor, me parece a mí, que el pobre lleno de un enloquecedor pavor por tan grande injusticia, otra vez se volvería a morir). —Recuerdo yo muy bien, lo mismo que si en este momento de nuevo lo estuviese viviendo, lo que me ha hecho esta canallesca ley que ahora a ti te martiriza, cuando en los frentes de Teruel me cogieron prisionero. Me internaron en un campo de concentración, y me dieron más palos que días me quedan de vida, aunque muerra tan viétchu (muera tan viejo) como Marcelín el de Fresnedo, que le llevó Dios cuando pasaba de los ciento diez años. Como comida nos daban una lata redonda de sardinas o bonito, que los prisioneros le llamábamos «el reloj», ya que así era de pequeña. Cuando te salía podre, que sucedía la mayor parte de las veces, te pasabas el día haciendo vigilia. ¿Cuánto te va a dar el panadero por esta leña Lluza? ¡Hombre yo creo que son tres carros buenos, y como está pagándose a diez duros el carro, pues me dará treinta! ¿Algamate? (alcánzate para la multa). ¡Sí Falu, ye lu xustu! (Es lo justo). Rafael, que así se llamaba Falu, (uno de los hombres más honrados, trabajadores y enteros que yo he conocido), a la vez que del bolsillo interior de su chaqueta sacaba la cartera dijo: ¡Mera compañera, voy a venir con el camión de la compañía maderera y llevar toda esta montaña de leña a Trubia, yo te voy a entregar ahora por ella trescientas pesetas, si después vale más, ya te daré el resto, y si vale menos, considera ese dinero que te di, como regalo de un roxu decente ya honráu comu tú le yes miou neña! (Rojo decente y honrado como tú lo eres mujer). Al día siguiente que era feria semanal en la capital del concejo, pidiole mi madre prestado a una buena vecina amiga suya un paxiechacu (traje, vestido) y unas zapatillas, y así vestida de prestado la pobre, se trasladó bien de mañana a la Villa, pagó la multa a aquellos canallas que servían a una ley tan ultrajante, que a los vencidos y sus inocentes descendientes peor que a apestosos esclavos nos trataba. Luego, después, compró ella un paxietyín (un vestidito), unas zapatillas y unas madreñas, para mí, un buzo, que era la vestimenta que entre los pobres se estilaba, unas alpargatinas y unas fuertes madreñas, y después de mercar algunas cosas necesarias, vino para casa la mar de contenta y satisfecha. Y ahora yo me pregunto a muchos años de distancia, viviendo aquellos por mí vividos pisoteados y vengativos tiempos, ¿a qué asesinas, sucias y cobardosas manos, irían a parar, aquellos nuestros dineros, ganados con el sobrehumano esfuerzo y la más justa honradez, manchados por la sangre de nuestras heridas producidas en el agotador trabajo, y mojados por tantas gotas de sudor, como de estrellas debe de haber en el infinito cielo? ¿No se dan cuenta amigos lectores, que injusticias como ésta, o de otra índole aun mayores, deben de contarse al Mundo, pese a quien pese, para quienes las escuchan forjen en sus sentimientos, de que en toda guerra, y sobre todo las civiles, dejan tras de sí, primeramente el dolor más deshumanizante, después las venganzas más pervertidas, que darán vida con fuerza ilimitada, a la repugnante, sanguinaria y odiosa fiera, que todo ser humano, desde los primitivos tiempos de su nacencia, lleva celosamente escondida, en el apartamiento más oscuro y más brillante de su espíritu, donde se mueve gozoso el sentimiento humano, tras de saber que a su Prójimo bien le ha hecho, y se revuelve envilecido, encanallado y airado por el odio y las iras endiabladas, cuando también comprende que a sus semejantes, en el dolor y el sufrimiento los ha sumergido. Y fue precisamente a estos desatinados sentimientos, manejantes en aquellos tristes momentos, de las inhumanas leyes que regían los destinos de mi Patria, donde fueron a parar mis dineros, mis primeros dineros, ganados con más santidad y honradez, que pueda llevar dentro la propia Hostia Santa, que es tanto como decir, que sólo los mismos demonios faltos de toda conciencia y sin el más mínimo sentimiento de honestidad, podrían sin sentir asco de sus propias personas, apoderarse de los honrados y muy fatigosos trabajos, de una viuda de los roxus (izquierdistas, rojos, por el mismo estilo), y de un huérfano de los mismos. ¡¡Yo creo, que como aún no habían satisfecho sus ansias asesinas, con la muerte de mi padre y de tantos inocentes, precisaban en el momento que preciso les venía, afestinarse en postres con el esfuerzo y sufrimiento de sus deudos!! Durante algunos días viví yo jugueteando por la aldea, mi vida sin ninguna preocupación, muy contento porque iba vestido con aquel mono nuevo, más delgado que un papel de fumar, ya que se me había esgazáu (roto) por más de media docena de lugares, pero aún así, a mí me parecía que llevaba puesto, mejores galas que el mismo vencedor, que poco lucía sobre sus costillas, que se le pudiera denominar verdaderamente honrado. Mi madre mientras tanto, seguía incansablemente trabajando por las tierras de los vecinos, sin jamás cobrarles ni una peseta de sueldo, pues ella tan sólo quería, que al cambio de sus sudores le dieran una cestina de patatas, una fontadina de farina, ou de fabes lu mesmu foran prietes que blanques, d'arbeyinus ou d'oitra cebeira, dalgún terreñaín de lleiche, mazá, tarabazá, ‘n culiestrus ou cabantes de brañar. (Una fuente de harina, o de alubias de cualquier marca o color que fueran, de guisantes o de cualquier otro cereal que fuera, algún jarro de leche, desnatada, cuajada, o la que alumbran las vacas recién paridas, o de la que terminasen de ordeñar a una vaca de leche). Ella llegaba todos los atardeceres a nuestra casa, sudorosa y cansada, pero resplandeciente de alegría, porque en su mandil traía mi comida. Luego, después de que yo me hartaba, nos acostábamos los dos en aquel jergón de sacos, repleto de hojas de maíz y también de pulgas, y abrazada a mí, se quedaba muy pronto profundamente dormida. Yo que desde niño he dormido poco siempre, quizás para hacer bueno el dicho que de camino me invento, que considera al que poco duerme más infeliz, que quienes tienen la dicha de dormir prácticamente, dentro de estos mis desvelos, en la silenciosa tranquilidad de la noche de aquella amplia sala desmueblada, cuyas paredes y techo estaban del sarro que deja el humo, y plagadas de arroxetáus (enrubiecidos) goterones, que ponían al descubierto las primeras pinturas que habían tenido, fendíu (cortado) de continuo este silencio, por el risueño y sórdido murmullo que alumbraba el pequeño río que vertiginosamente se deslizaba a menos de diez metros de nuestra casa, y otras veces también era enruxeráu (alterado) aquel silencio, por los ladridos de los perros de la aldea, o por el cante siempre misterioso y apabullador que hacen las curuxas (buhos) en la noche, cuento yo en que estos desvelos, observaba el placenteroso dormir de mi madre, con su respirar acompasado, fuerte y sano, con todos sus acerosos músculos, con naturalidad relajados, talmente parecía mi madre del todo inofensiva, mas sin embargo, aquel perfecto y vigoroso cuerpo que acoplaba fuerzas en el descanso, de la misma natural manera que agigantadamente dormido descansaba, cuando despierto se hallaba, se transformaba en un invencible e incansable guerrero, condenada ya a luchar en l'engarradiétcha del trabayu (la pelea del trabajo), todos los momentos de su vida, por los mismos endemoniados vencedores, que primeramente le habían achuquináu ‘l sou home ya lus sous fíus. (Asesinado a su marido y a sus hijos). Y ahora que ya todo ha pasado, y lejos de olvidarlo se agiganta cada día más en mi mente, yo me pregunto, que si mi madre no hubiese sido así de luchadora, de brava, de valiente y honrada, qué seria de mí y de ella misma, acosados en todo momento por la ley insana del vencedor, y xunius (uncidos) también para siempre, en el desventuroso carro de la esclavitud bien vigilada, por el látigo y la pistola del triunfador.

    Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > carraca

  • 4 конец

    кон||е́ц
    1. (окончание чего-л.) fino;
    вре́мя подхо́дит к \конеццу́ la tempo finiĝas;
    2. ekstremaĵo;
    pinto (кончик);
    ♦ в оди́н \конец unudirekte;
    в о́ба \конецца́ tien kaj reen;
    положи́ть \конец чему́-л. meti finon al io, alfinigi ion;
    на худо́й \конец en la plej malbona okazo;
    со всех \конеццо́в све́та el ĉiuj partoj de la mondo;
    едва́ своди́ть \конеццы́ с \конецца́ми apenaŭ venki materialajn malfacilaĵojn, barakti en materialaj malfacilaĵoj;
    в \конецце́ \конеццо́в finfine.
    * * *
    м.
    1) (предел, граница) fin m, término m; extremo m

    коне́ц пути́ (доро́ги) — fin del camino

    из конца́ в коне́ц — de un extremo a otro

    2) ( последний момент) final m, fin m

    под коне́ц — al fin, al final

    коне́ц го́да — final del año

    коне́ц неде́ли — fin de semana, week end

    в конце́ дня — al final del día, al declinar (al terminar) el día

    к концу́ ме́сяца — al final del mes, al finalizar (al terminar) el mes

    бли́зиться к концу́ — tocar a su fin

    3) ( какого-либо предмета) cabo m, punta f; extremo m, extremidad f; borde m, margen m ( край)
    4) разг. ( кончина) fin m; muerte f

    тут ему́ и коне́ц (пришёл) — aquí llegó su fin

    5) разг. (путь, расстояние) distancia f, recorrido m, trecho m

    в о́ба конца́ — de ida y vuelta

    в оди́н коне́ц — en una dirección

    сде́лать большо́й коне́ц — cubrir una gran distancia

    6) мор. ( канат) amarra f, cabo m

    отда́ть концы́! — ¡largar amarras!

    7) мн. концы́ спец. ( обрезки) borra de algodón, estopa f
    ••

    в конце́ концо́в — al fin y al cabo, al fin y a la postre, por último

    без конца́ — continuamente, ininterrumpidamente, sin fin

    оди́н коне́ц — un solo destino, un solo fin

    на худо́й коне́ц — en el peor de los casos, por mal que vaya

    в коне́ц — por completo

    оди́н коне́ц — es inevitable

    во все концы́ — por doquier, en todas partes

    со всех концо́в — de todos los lados, de todas las partes

    де́лать, начина́ть не с того́ конца́ — hacer, empezar al revés

    конца́ нет (не ви́дно) — no tiene fin (término), no se ve el fin (el término)

    конца́-кра́ю (кра́я) э́тому нет, ни конца́, ни кра́ю (кра́я) нет — no tiene límite; es más largo que un día sin pan

    концо́в не найти́ — no saber (no encontrar) por donde empezar; no atar cabos

    (и) де́ло с концо́м!, (и) де́лу коне́ц! — ¡todo está hecho!, ¡sanseacabó!

    пря́тать (хорони́ть) концы́ в во́ду — borrar las huellas (hasta la sombra), tirar la piedra y esconder la mano

    положи́ть (класть) коне́ц ( чему-либо) — poner fin (coto) (a)

    своди́ть концы́ с конца́ми — arreglárselas; darse trazas

    па́лка о двух конца́х — arma de dos filos

    коне́ц - де́лу вене́ц погов.el fin corona la obra

    коне́ц! ( при радиопереговорах) — ¡corto!

    * * *
    м.
    1) (предел, граница) fin m, término m; extremo m

    коне́ц пути́ (доро́ги) — fin del camino

    из конца́ в коне́ц — de un extremo a otro

    2) ( последний момент) final m, fin m

    под коне́ц — al fin, al final

    коне́ц го́да — final del año

    коне́ц неде́ли — fin de semana, week end

    в конце́ дня — al final del día, al declinar (al terminar) el día

    к концу́ ме́сяца — al final del mes, al finalizar (al terminar) el mes

    бли́зиться к концу́ — tocar a su fin

    3) ( какого-либо предмета) cabo m, punta f; extremo m, extremidad f; borde m, margen m ( край)
    4) разг. ( кончина) fin m; muerte f

    тут ему́ и коне́ц (пришёл) — aquí llegó su fin

    5) разг. (путь, расстояние) distancia f, recorrido m, trecho m

    в о́ба конца́ — de ida y vuelta

    в оди́н коне́ц — en una dirección

    сде́лать большо́й коне́ц — cubrir una gran distancia

    6) мор. ( канат) amarra f, cabo m

    отда́ть концы́! — ¡largar amarras!

    7) мн. концы́ спец. ( обрезки) borra de algodón, estopa f
    ••

    в конце́ концо́в — al fin y al cabo, al fin y a la postre, por último

    без конца́ — continuamente, ininterrumpidamente, sin fin

    оди́н коне́ц — un solo destino, un solo fin

    на худо́й коне́ц — en el peor de los casos, por mal que vaya

    в коне́ц — por completo

    оди́н коне́ц — es inevitable

    во все концы́ — por doquier, en todas partes

    со всех концо́в — de todos los lados, de todas las partes

    де́лать, начина́ть не с того́ конца́ — hacer, empezar al revés

    конца́ нет (не ви́дно) — no tiene fin (término), no se ve el fin (el término)

    конца́-кра́ю (кра́я) э́тому нет, ни конца́, ни кра́ю (кра́я) нет — no tiene límite; es más largo que un día sin pan

    концо́в не найти́ — no saber (no encontrar) por donde empezar; no atar cabos

    (и) де́ло с концо́м!, (и) де́лу коне́ц! — ¡todo está hecho!, ¡sanseacabó!

    пря́тать (хорони́ть) концы́ в во́ду — borrar las huellas (hasta la sombra), tirar la piedra y esconder la mano

    положи́ть (класть) коне́ц ( чему-либо) — poner fin (coto) (a)

    своди́ть концы́ с конца́ми — arreglárselas; darse trazas

    па́лка о двух конца́х — arma de dos filos

    коне́ц - де́лу вене́ц погов.el fin corona la obra

    коне́ц! ( при радиопереговорах) — ¡corto!

    * * *
    n
    1) gener. borde, cola, cuerno, extremidad, fondo, margen (êðàì), orilla, cabo, chicote (верёвки, троса), dejo, extremo, fin, final, paradero, pie (страницы, реплики и т.п.), remate, suelo, tope, término, regatón
    2) navy. (êàñàá) amarra, virador (верёвки)
    3) colloq. (êîñ÷èñà) fin, (ïóáü, ðàññáîàñèå) distancia, muerte, rabo, recorrido, trecho
    4) amer. concho
    5) liter. coronación, coronamento, coronamiento
    6) eng. (свободный) chicote (троса), cuento, culata, lado vivo (провода, кабеля), terminal (провода), punta, termino, virador (снасть)
    7) econ. conclusión

    Diccionario universal ruso-español > конец

  • 5 xabarciar

    Xabarciar, tratar, vender, cosas de poco valor, tratantes de escasa monta. —Cundu you yera un guaxín prexenciéi 'l tibeiru que cheldarun les Xabarceires de la miou aldina con la sou pótchina Facunda ya 'l Pascualón el Xitanu, lu que non cuntaba you yera qu'al currer el tempu tamén me diba ver encibiétchau per mor de la ñecexidá en tener que faer de xabarceiru, ya nagora mesmu comu tóu nisti dicionariu xirbe d’escola, nagua mexor qu’istes estories pa comprendier con mexor vidayu les ñaturales ya ximples costumes de la Nuexa Xantiquina Tierrina, que güéi nel díe tan sous ancestrus nes manes fedientes ya utreresques de prexones tan rapiegues ya llimiagues, que l'únicu que fan ye mistificar les nuexes costumes ya Chingua, menus mal que col tempu les xeneraciones d'astures venideiras xabran poñer les couxes nel sou xeitu, pos conista esperancia trabayu you xin escanxu ya m'allegre ya enxemáu de gociu, perque you séi, ya xuru per toes mious ceyencias con tou la fuercia del miou alma, qu'angún díe non mu xeru, tous lus entroyáus trabayus fechus per lus Amigus del Bable ya de lus del Conceyu Bable, que güéi amindi me pieschen toes les portes, per el baldrayante miéu que xin me dexen xueltu, dalgún d'echus nun me valdríe amindi nin p'arrátchar el cuchu de lus bracus. Axín que ya ta tóu faláu, ya tous lus que nun s'atopen nes arrañáes pradeires del enxútchu vidayu, comprendieran, que toes istes xentaques per minde nomáes nun son namái que pioyones ou paráxitus. TRADUCCIÓN.—Cuando yo era pequeño presencié el sonado escándalo que prepararon las tratantas de mi aldea, por la causa de la su pollina Facunda y de Pascualón el Gitano, lo que no pensaba yo por aquel entonces, era que al transcurrir los años, me iba a ver envuelto por causa de la necesidad o cualquier otra razón parecida, en trabajar como tratante verdulero, frutero, xabarceiru, pero ahora mismo, y como según mi parecer todo en este diccionario ha de servir de escuela, pues nada mejor que estas historias verdaderas, para comprender con mejor entendimiento y sencillez, las naturales y simples maneras, costumbres y diversas cosas de Nuestra Santina Tierrina, pues con grande pena hoy yo estoy viendo, como sus más respetables y queridos ancestros, son manejados ultrajantemente, por personas que faltas de dignidad, amor a la Tierrina y respeto hacia sus sagrados ancestros, están dándoselas de entendidos mistificando toda la "Cultura de Asturias”, pero yo se muy bien, que con el tiempo las generaciones de astures venideras sabrán poner todas las cosas en el lugar que sabiamente les corresponde, con esta hermosa esperanza trabajo yo hoy en día con alegría y cubierto de entusiasmado gozo, porque yo sé, y juro por todas mis creencias con toda la fuerza de mi alma, que algún día y no muy lejano, todos los estercolosos trabajos sobre la materia de la LLingua D'Asturies y sus Ancestros, que fueron basurescamente hechos por los Amigos del Bable y los del Conceyu Bable, que desde siempre, pretendo decir, que desde que nacieron porque mis humildes trabajos les hicieron con afán insano intentar crecer sin tener raíces para sostener su rancuaya creencia, no hicieron otra cosa que ponerme torgas en todas las puertas, por el cobardoso miedo que tenían, pues al dejarme suelto a mí, ninguno de ellos hoy existiría, y menos me serviría ni para limpiar la cubil de los cerdos. Así que ya está dicho todo sobre este asunto de estas asociaciones de la "Trelda", y yo creo que todas las gentes que no tengan las praderas del entendimiento secas y limpias de saberes, comprenderán perfectamente, que todas estas gentes por mi nombradas nada más que son parásitos. —Esta historia que ya de seguido les voy a relatar, terminó con mis huesos en la cárcel, por haberla yo contado en un pequeño libro tal como había sucedido. La verdad que you espatuxé ya galamiéi per tous lus llugares de la miou Tierrina con mu pouca xuerti, quiciavis fora que ñaciera pa ser un esgraciaín ou que les couxes teñíen que cheldaxe axindi, güéi nel díe que ya vou pa viétchu tou contentu de ver vivíu miou vida de la maneira que lu fexe, perque xin axindi nun fora, poucu ou nagua podría cuntar de les costumes ya llingua de miou mantina Tierrina. Xin lus Roxus viexon ganáu l'engarradiétcha, que tal couxa viexen fechu senún se xebraren en tantus partíus pollíticus que nun dexaben llugar pa l'esciplina, pos tóus queríen mangoniar, escutír, ya tou 'l mamplenáu de tibeirus xabarceirus que manexaben, metantu que lus fascioxus afilaben les nabayes p'achuquinar piscuezus, falules you, que xin lus Roxus viexen ganáu, xeguramente que you nun taríe nagora fayénduyes isti dicionariu, perque xeguramente miou pá me viexe adeprendíu dalguna carreira d'inxinieru, maestru, aboguéu, etc., etc., ya me xebrarie del ñatural vivir ganándume 'l pan nes mesmes fontes ancestrales de les nuexes costumes ya llingua, que ye dou s'abaya tou 'l ancestru ximple, ñatural ya fidalgu d'Asturies, Trubiétchu de la Patria España. —Toes les prexones xebráes d'istus ñaturales y xantiquinus llugares de la miou embruxadóura ya melgueira Tierrina, nun poden querecha na fondeirá de sous raigones, nin tampoucu puén faer el munchu trabayu qu'entavía se ñecexita pa poder cheldar en bom xeitu la Nuexa Palancia, ya toa l'ancestral cultura de la Tierrina. —Existi un reflán astur que díz, que lus nenus pa que queran ben a la sou má tenen que mamar nel sou entamu fasta qu’isti d’afechu s’escose. “TERESA, LA JUSTICIA Y LOS ELEGANTES TIMADORES DE NUESTRO TIEMPO" —No son los timadores de mi tiempo, tan desgraciados y tan cándidos como lo era Pascualón el gitano, pues estos indecentes y asquerosos gitanos de hoy día, no son de la raza “calé” (pobrecitas estas humildes y desventuradas gentes, cuanto desde niño las he querido admirado, y cuantos compañeros en la vida he tenido que eran gitanos, siendo todos ellos estupendos camaradas y soberbios muchachos). —Digo que los gitanos de hoy día, son la escoria que dejo la guerra entre la raza despreciable de algunos “payos”, y a uno de ellos, le voy a retratar en estas páginas lo mejor que pueda, sin quitar, ni poner nada, simplemente voy a contar cuanto ha sucedido. —Habíame yo caído trabajando como calderero en el montaje, y rótome el cumal (la columna), quedando de resultas de este llumbazu (caída) inútil para el trabajo que profesaba, y en una situación bastante desesperada, porque las pensiones que asignan a los mutilados trabajadores españoles, son las mayores canalladas y porquerías, que no le alcanzan al desventurado lisiado, ni para comer un plato de sopas cada día. Así pues, había rótome las costillas toda mi vida trabajando para aquella miseria que me condenaba, a vivir el resto de mi existencia falto de todo, todavía para más fastidiarla, escuchando todos los días a los dirigentes de trabajo, bien con sus comedidas y estudiadas frases, que díganlas ellos y entiéndalas María Santísima, dirigiéndose al país, por el medio de la televisión, radio y prensa, que nos iban a dar tanto y cuanto. En resumen, que lo único que nos dan es una caca, tan grande tan asquerosa como ellos son. —Estaba yo de pensión por aquel entonces en casa de la señora Teresa, que era viuda de un desgraciado minero, que el pobre tuvo la triste desgracia para su esposa e hijos, de morirse en la cama abrazado por una enfermedad, y no haberlo hecho en la mina aplastado en una oscura y tenebrosa rampla por un costero, ya que si así hubiera sucedido, le quedaría a su viuda una pensión que aunque también fuese en demasía miserable, no sería tanto como la que le daban por el seguro de enfermedad, que ésta sí que no les algamía (alcanzaba) ni a ella ni a sus tres pequeños hijos, que el mayor aun no llegaba a los nueve años, ni para comer sin fartucase (hartarse), ni una vez a la semana. —Dentro de privaciones y de miserias endiabladas vivía Teresa, estirando la moleculosa pensión que no se espurría (alargaba), por ser en demasía encoyía (encogida) ya de crianza, y pensando yo que a esta triste situación que a ella acompañaba, sin galga (freno) que me detuviese en desfrenada carrera me acercaba, decidimos dedicarnos al trato, para ver si de esta forma lográbamos despegarnos de las miserias que nos rodeaban. —Creo que no hace falta decir, que la Ciencia le hizo correr al progreso con tanta prisa, que desde aquella inolvidable y lejana época de las Xabarceiras, que recorrían las aldeas, romerías y mercados, vendiendo las frutas y demás productos, que transportaban a lomos de los humildes burros, hasta nuestro tiempo, el progreso con sus ingenios modernos, mitad emparentados en el agrado del Hacedor, y la otra parte con los mismos imaginares del propio demonio, hizo a las gentes moverse con apurante desatino, y por tal suceder hoy día, las personas que pretendan dedicarse a la industria de comerciar con las frutas u otras mercancías por las ferias y mercados, no pueden hacerlo sirviéndose de un jumento como medio de transporte, ya que si tal locura hicieran, no ganarían ni para darle un mal pienso a su pollino. —Por tal lleldar (acontecer) Teresa y yo, nos decidimos hacer camino en el oficio de Zabarceirus (tratantes), por eso nos centramos en el menester de comprar una pequeña furgoneta, de ésas que suelen ser a medio uso, y que nos la dieran a plazos, ya que yo no tenía una perrina (cinco céntimos), y ella tenía que pedir prestado el dinero de la entrada que había que pagar por el vehículo, a una conocida suya que sabedora de nuestras pretensiones, habíase decidido a prestárselo. —Así pues ya con esta determinación tomada, y ya completamente decididos a ganarnos la vida en este oficio, que la verdad era el único que me quedaba a mí, ya que a pesar de aún valer para un sinfín de profesiones livianas, no podía aspirar a ellas, porque para tal menester, se necesitaba una recomendación, o ser por lo contrario hijo o pariente de algún facistón de buena marca, faceta única y sin igual, que impera desde la guerra Civil para todos los efectos en mi Patria. Por esto, a poca curiosidad que cualquiera tenga para investigar en este denigrante panorama, se darán cuenta que en todos los ministerios de la nación, desde el que más manda, hasta el conserje que le franquea la puerta, son todos fascistas, divididos en falangistas, que hermoso y Humanitario partido es éste, si sus afiliados cumplieran los Credos que tan maravillosamente creo su Fundador, y la otra parte, está compuesta por exdivisionarios, exlegionarios, excombatientes, exlicenciados de las fuerzas armadas, etc. Y si quieren ustedes encontrar algún Rojo, búsquenlo en las profesiones más bajas y avasalladas del país. Esto que les cuento señores es la pura verdad, así que consideren la libertad que tendremos, cuando detrás de cada obrero, existe un patrón que le roba, y si el trabajador protesta, entonces aparece un látigo y una pistola que le hace por la vía de la fuerza, entrar en la senda de la esclavitud. —Digo yo, que para encontrar esa furgoneta que determinado teníamos de comprar, investigamos en las páginas de anuncios de los periódicos de provincia, por si alguna venía anunciada del tamaño y condiciones que nosotros necesitábamos. Y nuestra alegría fue grande cuando observamos en uno de los diarios que la Casa de Vulcano tenía una en venta, que la vendía dando como señal una pequeña entrada, y después el resto, que se podía pagar en cómodos plazos, también estaba revisada con esmero y garantía, según las manifestaciones hechas por el propio dueño, en la propaganda que de la furgoneta había anunciado, que aseguraba que el tal vehículo, se encontraba lo mismo que si fuese nuevo. —Así pues, en los últimos días del mes de Enero, del siguiente año del primer baile que los Humanos hicieran alrededor de la Luna, ensenderámonos la Teresa y yo camino de Oviedo, ilusionados y muy gozosos dentro del ánimo que nos movía, de comprar aquel vehículo, con el que pensábamos mejorar a fuerza de trabajar arduamente nuestra situación harto deficiente. Llegamos al fin en alegrosa compañía a la Casa de Vulcano, pudimos comprobar como en el amplio escaparate de su bien saneado negocio, estaba expuesta la furgoneta limpia y reluciente, con todas las apariencias a primera vista de ser una prenda de primera mano. Sin embargo, si fuésemos capaces de leer el destino, hubiésemos observado como los faros de la hermosa furgoneta, nos parecerían ojos vivos, que nos miraban guasonamente, como si de ante mano, ya se estuvieran mofando de nuestras nobles pero ilusas pretensiones, y a fe mía que nos consideraban una xunta (yunta) de fatones (bobos) que muy pronto iban a caer en las sutiles redes de el gitano de su dueño, que era el timador más despiadado, hábil y deshumanizado, de los muchos que protegidos por la ley, comían el escaso pan del pobre en la ciudad de Oviedo. —Tras mirar un buen rato nuestro xumentu de fierru (burro de hierro) pareciéndonos cuanto más lo reparábamos más hermoso y deseable, decidimos hacer entrada al establecimiento, ya con el firme propósito de hacer nuestra aquella furgoneta, que con la necesidad que nos embargaba nos había por completo sorbido el seso. —Nada más que pusimos los pies dentro de aquella industria del timo y el atropello, presentose ante nosotros sin mediar tiempo, igual que si esperándonos estuviera, un hombre de aspecto muy agradable, que llevaba plasmado en su rostro el maravilloso don de no saber hacerle mal a nadie, por lo que a mi primera impresión yo pude apreciarle, y mirándonos con sus ojillos vivarachos, que al mismo tiempo parecían del todo inocentes, brindándonos una amplia sonrisa, que se extendía de oreja a oreja, y estaba amurallada de una dentadura tan perfecta y amarfilada, que me hizo asegurar que aquel sujeto, no tenía suyo ni un sólo diente. Digo yo que a la par que así nos saludaba, se frotaba sus finas y blancas manos con verdadera insistencia, y así con esta presentación tan capitalista, tan engañadora y confianzuda, nos preguntó con su voz exquisita y halagadora, que en nada desmerecía a sus modales: —¿En qué puedo servir a tan distinguidos señores? —Teresa que era la que llevaba la voz cantante porque era la que tenía el paperío (el dinero), ahpoyándose en el vehículo que le interesaba, díjole sonriéndose dentro de una gozosa alegría que no pasó desapercibida ante la escrutante mirada de aquel granuja de timador de los tiempos modernos: —¡Verá usted, queríamos comprar esta furgonetina, si es verdad todo lo que de ella cuenta usted en el periódico! —¡Sí, verdad es todo cuanto he dicho en el anuncio, no tengan ustedes miedo ni temor alguno al engaño, porque esta mi casa se especializa en haber sido siempre muy formal y seria! —Yo que para nada me entrometí mientras que ellos hablaban, por no cortar a la Teresa que es mujer de larga parpayuéla (muy habladora), a la par que muy enfadadiza y voluble si se le corta la palabra, y como ella era la que relativamente iba a satisfacer la entrada y hacerse responsable de la compra, pues tan sólo me limité a observarles mientras que ellos hacían el trato, y después que terminaron de ponerse de acuerdo en todo, no haciéndome ningún aprecio a mí el vendedor, y creo que hasta me había considerado según mis propias apreciaciones, hombre tranquilo y de mermados arreos, pues como cuento, después de haber cerrado el trato, el Vulcano otra vez envuelto por aquella facilona sonrisa, que en él debía de ser una de sus armas más eficientes, preguntó a la par que se frotaba sus manos lleno de un dichoso contentamiento, que le llenaba de gozo, y no tanto por el dinero que en su trato había ganado, sino por la satisfacción que deduzco sentía, cuando timaba a las gentes con su hábil y exquisita maestría: —¿Bueno... y ahora... quién es el que va a revisar esta maravilla? —¡Quiero decir...! ¿quién va a conducirla? —Yo l’acaidonaréi (conduciré), le contesté a aquel individuo del que ya no me gustaba tanto ni su presencia ni nada que de él emanase, y seguido le pregunté ya siempre dentro de la desconfianza: —¡Y ahora dígame usted! ¿Es verdad que este vehículo se encuentra en buenas condiciones? —Tenga presente y compréndame usted, que esta señora lo precisa para tratar en frutas, y no le vaya a suceder, que si desea llegar con ella dónde se propone, tenga que comprar un burro para que remolque a los dos caballos de hierro, que hacen xuntura (yunta) en la furgoneta, y que por encontrarse quemados de tanto trotar, no les quede fuerza nada más que para hacer la carrera de prueba. —Pierda usted todo cuidado, y no haga con sus ingeniosas bromas menosprecio de mis honrados intereses, que no vivo yo a cuenta de engañar a mis queridos y siempre respetados clientes. Manifestó Vulcano poniéndose muy serio, pero sin apearse en ningún momento de su sonrisa, que por ser tan permanente se hondeaba en la sospecha de ser equivocadora y seguido apuntalóse en hacer su propia propaganda de la siguiente manera: —Mire, no olvide nunca, me dijo Vulcano poniéndome cariñosamente una mano encima de mi hombro, que la Casa de Vulcano, es tan honrada como la misma Audiencia, dónde se reparte la ley castigando y persiguiendo toda trampa e injusticia, por eso yo efectúo mi trabajo, bajo la respetuosa sombra de la justicia. —¿Acaso ha pensado usted que yo soy un gitano? —¡No querido amigo, si en esa desconfianza su imaginación trabaja, siento asegurarle que se encuentra usted muy equivocado, pues todos en esta ciudad me conocen, y saben que soy un honrado industrial respetado y querido, tanto por los rectos servidores de la ley, como por todos los demás que estamos obligados a no burlarnos del eficiente sistema de la justicia, que hace que todo ciudadano se sienta protegido, tanto su integridad física, como los intereses que honradamente le pertenezcan! —Y ya por última vez les aseguro que este vehículo se encuentra en perfecto funcionamiento, y hasta puedo permitirme el lujo de decirles, que pueden viajar con esta estupenda furgoneta, sin la más mínima preocupación, y sin el menor problema posible, no sólo al más apartado rincón de Asturıas, sino hasta la alejada Barcelona, sin que este motorín, deje de funcionar ni un momento, ni se empapice (ahogue) ni una sola vez. Aseguraba Vulcano, centrándose en una encendida adulación hacía su “jumento de hierro", que tal parecía que le estuviese jurando al General Franco, que era él, el más horado y disciplinado comerciante, de toda la nación española. —Yo que ya había comprendido que aquel tipejo era una asquerosa rata que no había veneno que la matase, le dije que estaba muy bien todo cuanto había dicho, y después le pregunté, que si podíamos ir a dar una vuelta con la furgoneta, para asegurarnos, que efectivamente era el vehículo la maravilla que con tanto ardor y fuerza él nos había pintado. —¡No, hoy no puede ser! Aseguró Vulcano, y seguidamente dijo, que antes era menester de asegurarla, y abonar la entrada en el Seguro de la Patria Hispana, entidad que con buen acierto, según él, pastoreaba su negocio. —¡Así qué ahora mismo, vamos a ir la señora y yo hasta dicha agencia, para poner en orden dicho asunto, y pasado mañana ya pueden ustedes circular con el vehículo por dónde les venga en gana! “CUNDU LA TAREXA SE MEXOU DE MIEU” “CUANDO LA TERESA SE MEÓ DE MIEDO” —El sábado por la mañana que era el día señalado para recoger nuestra furgoneta, llegamos la Teresa y yo hasta los reinos de Vulcano con el ánimo plagado de alegría y embargados por una ilusión gozosa, pues íbamos a ser dueños de un vehículo, que nos permitiría sin ningún genero de dudas, llegar hasta los mercados más apartados de la Tierrina, y mejorar en el oficio de xabarceirus nuestra situación harto oprimida, tantas cuentas habíamos ya barajado y todas ellas navegantes en alegrosas ganancias, que creído nos teníamos que íbamos a ganar el oro y el moro, que incautos éramos que no nos detuvimos ni por un sólo momento en el pensar, que el que hace las cuentas adelantadas sin tener dineros para cubrirlas, por fuerza que tiene que hacerlas un par de veces, siendo la última la más válida. —Digo yo que cuando llegamos al escaparate dónde se lucía nuestra furgoneta, ya estaba al lado de ella el Vulcano, y tal a mí me pareció, que cuidaba a ésta con tanto mimo, como si fuese industriada en la herrería del mitológico dios que lleva su nombre. —Y a la par que nos saludaba con la misma sonrisa y frotamiento de manos que en anterior ocasión nos había dedicado, con su bien timbrada voz nos dijo, ocultando una guasa que no se me paso desapercibida: —¡Ya les estaba esperando señores, pues yo se muy bien por la larga experiencia que poseo en estos menesteres, que iban a ser ustedes muy puntuales, como corresponde a todas las gentes que arden dentro de los agradables deseos de hincarle el diente, a lo que de antemano han saboreado como manjar sabroso! —¡Así que aquí tienen ustedes la documentación y todos los requisitos necesarios para poder circular con la furgoneta sin que nadie les moleste. Y ahora sólo me queda desearles buena suerte, tanto en los viajes que emprendan, como en los negocios que puedan hacer, que en estos está precisamente el valer de las gentes! —Hicimos muy satisfechos y animados acomodo la Teresa y yo dentro de los dos caballos de hierro, dejando al que resultaría ser un astuto gitano, frotándose sus manos, y sonriéndose tanto para afuera como para sus podridos y asquerosos adentros, festejándose dentro del timo que terminara de hacernos. —Empezó la furgoneta a rodar dirigida por mí que no cabía en mi gozo de contento, por las calles de Oviedo abajo, con ánimo de alcanzar la carretera general y ensenderarme en la ruta de Gijón o Avilés, dónde pensado tenía probar aquella máquina, vendida por el que resultaría se el mas fino gitano, que timaba sin conciencia a las pobres gentes, sin encontrar jamás a un juez, que hiciera con él el escarmiento que años atrás había hecho Juan Antonio el falangista con Pascualín el de los enredos. —Teresa que iba sentada a mi lado, recostada cómodamente en aquel asiento, que tenía más pringue que la solapa de un mendigo a la salida de un frío invierno, me dijo endiosada de alegría por sentirse dueña de aquel maravilloso ingenio: —¡Este Vulcano tiene cara y presencia de ser una buena persona, de ser un hombre bondadoso y bueno, a par que sabe lucirse con su cautivadora sonrisa, en el agradable lugar de la educosa simpatía, la verdad que a una le presta en grande tratar con señores tan serviciales y educados. Hay que ver la finura y delicadeza que este buen señor conmigo se gastó, me trato lo mismo que si fuese una gran señora, no me cave duda que todo en él se dibuja como un caballero respetable y encantador, tan bien parecido, tan elegante, tan guapo, tan... En aquellos momentos unos empapizamientos harto sospechosos en el motor de nuestros dos caballos hízole a la Teresa hacer un descanso en el continuar ensalzando los engañosos enseñares de su hábil timador, y en la sazón que su alborozada alegría íbasele marchitando por el ya continuo pedorreo que alumbraba sin interrupción el motor, preguntóme muy apuradamente, haciendo aposiento en el lar de la nerviosa y asustadiza preocupación: —¿Per quéi demontres s’afuega la miou forgonetina que tantu se queixa Xuliu? —(¿Porqué demonios se ahoga mi furgoneta que tanto ruge Julio?). —Yo que ya sin ninguna duda empezaba a olerme el fino timo, que el cobarde y sucio Vulcano hubiera ordeñado en nuestro enflaquecido bolsillo, contestele arrugando el ceño, poniendo un gesto rabioso y despreciativo, buscando en mi imaginación con prisa, la forma de centrar en ley, aquel moderno y educado gitano de los jumentos de hierro de nuestro tiempo: —Me parece Teresa, que dentro de breves momentos, vas a ver dentro de tu cerebro, a ese encantador, respetable y guapo Vulcano, que no hace ni un minuto no tenías tu boca para aponderarle, te aseguro que le vas a ver del mismo despreciable color del diablo, y esto es así, porque esta furgoneta comienza a quejarse de una de sus muchas mortales heridas, que será con seguridad la más pronunciada de cuantas tiene. —¿Qué es lo que pretendes decirme Xuliu? Preguntó de nuevo Teresa ya ausente de toda alegría, empezando a subir la primera escalera del miedo del desespero. —La verdad Teresa, es que viajamos ajinetados encima de un montón de chatarra, por esta razón he de ir con buena cuenta hasta que de hecho me dé por sabido, qu’acaidono (que dirijo) una maquina, que ha puesto en mis manos ese desalmado de timador de Vulcano, que está predestinada sin ningún género de dudas, hacer en cualquier momento descalabros con las vidas de la inocente gente, que a cada paso cruzamos. —Ya nos hallábamos en las afueras de Oviedo, y comenzábamos a bajar una pequeña cuesta que existe a la entrada de la Corredoria, cuando un bache de los muchos que alumbrábanse por aquel entonces en la carretera, hizo que la dolorida furgoneta se bandaleara ostensiblemente, y en tal baile, abriéronse con verdadero estruendo ambas puertas, despedazándose los cristales y estropeándose en mala manera parejas portezuelas, con tal atronador ruido, que la buena Teresa encogiéndose en el asqueroso asiento, cosida por un miedo que le hizo mearse, dijo temblándole su voz que era dominada por su espantoso miedo: —¡Frena, frena en el instante Xuliu, por todos los demonios del infierno xuntus (juntos), consigue de una vez que se detenga esta asesinadora chocolatera, que bien me parece que intenciones le sobran de hacer mudanza con nuestras vidas, fayéndunus esfuechiquéus na peyeya! (haciéndonos desolladuras en el pellejo). —Hice con toda la rapidez que pude, que se detuviera aquella furgoneta tan destartalada, y al pretender asegurarla mejor con las miras de apearnos para presenciar los primeros destrozos que se rellumbraben (relucían) en aquella infernal máquina, así el freno de mano y tiré de él para colocarle en su lugar de frenada, pero no respondió a su obligación, pues rompiéndose, quedeme con la manilla entre las manos, pensando ya con toda la razón del mundo, que aquella máquina era la causante de un timo que no tenía perdón, y también poseía hechura de ser un perfecto sabotaje. —Teresa que ya se había apeado de la furgoneta movida por la rapidez que injerta el miedo, hallábase en la cuneta de la carretera hilvanada por un ataque de nervios, con sus manos puestas encima de la cabeza, centrada en el más airado desespero, envuelta en un mar de lágrimas miraba para su vehículo desilusionada y atormentada, no dando crédito a lo que presenciaba, que era a todas luces la ruina más grande que en toda su existencia le había caído encima, pero cuando me vio con aquel fino hierro en forma de manilla en mi mano, me preguntó al tenor que buscaba en su boleo un pañuelo para enxugarse (enjuagarse) las lágrimas: —¿Qué diantres de fierru ye ísi Xuliu? —(¿Qué demonios de hierro es ése Julio?). —Yo que reparaba con verdadera lástima a la Teresa, al mismo tiempo que se me escapaba la risa, y el caso no era para menos, le respondí mirando para la manilla a la par que movía la cabeza para los lados con síntomas de verdadero desprecio y asco, hacia aquel gitano timador de Vulcano: —¡Poca cosa Teresa, sólo un defecto más de los muchos que tiene este jumento de hierro que te vendió tu encantador Vulcano! ¡Vaya una rata de cábila que está hecho tu simpático timador! ¡Y ahora deja ya de chorar (llorar), y no le reclames al Cielo un favor que no ha de enviarte, y búscame con rapidez un par de cuetus (piedras), para forrar las ruedas de esta endemoniada chocolatera, con la que el tú fino señor Vulcano, por mediación de mis inocentes manos, pretendía industriar un achuquinamientu (asesinato) entre las tranquilas gentes de la ciudad de Oviedo! —Teresa atenazada por una incontrolable rabia que le raguñaba (arañaba) sus doloridas entrañas, dijo a modo de juramento clavando sus brazos palabras en el firmamento: ¡No me nomes más isi rapiegu con focicu de llabascu, non me lu nomes más, si ye que apreciesme dalgu, ya permita el Faedor que tou lu puéi y'escosá couxa fae, que lu fienda una centecha pente les pates en dos Vulcanus! —(¡No me nombres más a ese zorro con hocico de marrano, no me lo nombres más, si es que me aprecias algo, y permita el Hacedor, que todo lo puede y muy poca cosa hace, que lo parta una centella por entre sus piernas en dos Vulcanos!). —¡Nunca pensé yo que pudiese vivir en este mundo un ladrón tan desalmado y tan grande, que hace su riqueza y bienestar engañando a pobres viudas tan desventuradas como yo, que no tengo más riqueza que el Cielo sobre la cabeza y la insegura tierra bajo mis pies, y para encima de no tener nada, todavía me acompaña la triste desgracia de tener que pagar a Pilar la del Comercio las quince mil pesetas que me prestó para dar la entrada de esta endiablada furgoneta. Poco he de pedir y menos Justicia ha de haber, si a este zorrastrón, si no me devuelve los mis cuartos, no le busco una buena corripa (celda) en la cárcel. Y no sólo por el cobarde ladronizo que me hizo, sino por el pretender arrancarme la vida, y dejar a los mious protetayus fiyinus (mis pobrecitos hijos), sin el menguado pan que puedo proporcionarles y el grande cariño que por ellos siento! —No te alumbres por más tiempo en el lar del sufrimiento Teresa, pues más bien debías de ofrecerle gracias al cielo, porque permitió que nadie saliese con heridas de este descalabro. Y ahora si haces caso de lo que yo te aconseje, va tener que abonarte este despreciable de timador gitano, el dinero que le has entregado, y que se haga cargo de la furgoneta, y sino que la arregle con la decencia que encierra el caso. —Esto le decía yo a la Teresa, a la vez que valiéndome del cinto que sostenía mis pantalones, y de un precioso lazo de terciopelo que la Teresa llevaba anudado a su largo cabello, ataba entrambas portezuelas para poder salir del paso, y cuando mañosamente lo logré, díjele a la Teresa que aún seguía tan desconsolada, y lucíase aún más rabiosa que cuando nos sobrevino el accidente: —¡Güenu Teresa, deixa ya de mexaretar tal corrompináu de chárimes que v’escosásete la fuercia pel furacu lus güeyus (bueno Teresa, déjate ya de mear tantas lágrimas, que se te va a escapar la fuerza por el agujero de tus ojos), y súbete a la furgoneta que nos vamos a ir hasta Noreña a visitar el garaje de un conocido mío, para que revise a conciencia este endemoniado ingenio, y nos diga de una vez, las hendiduras que tiene ocultas esta chocolatera que nos ha vendido el timador de Vulcano. —Teresa que en esto ya se había serenado un poco, aunque todavía alumbrara algunas rebeldes lágrimas, dijo dentro de su maurera de miéu (madurera de miedo): —¡No me ofendas, no lo hagas por el amor que le tengo a la santina de Covadonga, no me tientes por el mismo hacedor que debe de estar riéndose de mi allá en su Cielo, no me empujes para que haga lo que no deseo Xuliu. Pues no me sentare dentro de esa infernal máquina de asesinar gente, ni por todo el oro que tiene el Banco de España almacenado en forma de relucientes y apetitosas barras, y mira que es abundante lo que el otro día nos enseñaron por la Televisión sus manejadores. Vete tu sólo si deseas morir donde te plazca, ya que nada más que tu pobre vida tienes que perder, pero yo tengo tres hijos inocentes y pequeninus, que cuélgame con grande fuerza de las entretelas de mis sentidos, no quiero morirme y dejarlos desamparadinos, a merced de este endemoniado mundo, que cada día me parece que tiene menos verdad y menos justicia, que cada día me parece que el pobre dentro de él, si suprimimos las calamidades y las sufriencias, tiene muy poco que hacer. ¿Qué sería de los tres pedacinos de mi corazón, si se quedaran si su madre, en la triste edad que los probitinus aun no saben de dónde comen? (EL GARAXISTA) "EL GARAJISTA" —Por muchos razonamientos que sostuve con Teresa para convencerla con el fin de que me acompañase, no llegué a persuadirla ni en lo más mínimo, pues todas mis razones nada valían, para vencer el miedo que en aquellos desventurados momentos la dominaba, y no consiguiendo ni de una forma ni otra que subiese a la furgoneta, encaminome yo sólo hacía Noreña, al cansino paso de los viejos jumentos de los antiguos gitanos, conduciendo aquel destartalado ingenio, que era en verdad un innegable peligro público. —Llegué a la postre a mi destino, y contéle sin demora cuanto me había sucedido al garajista por mí conocido. Este esperó unos momentos para que se desfatigase el cansado ahogado motor, después volviéndole a poner en marcha, escuchole atentamente el trote quejumbroso que alumbraba, y seguido dio comienzo con seguro tiento a desmontarle algunas de sus piezas, y cuando le encontró las variadas enfermedades que tenía, dijo envuelto su rostro en una sonrisa que podía tener todos los significados: —Desde luego amigo mío, no sé como has sido capaz de llegar desde Oviedo hasta aquí con esta chocolatera, suerte has tenido de no partirte la sesera por el camino. ¡Tuvo que quedarle la conciencia “si es que la tiene” a ese gitano de Vulcano harto desajustada, porque hay que tener muy poco amor hacía el prójimo, y ser un timador sin la menor entraña, para vender un coche en las condiciones que se encuentra éste. Ahora que tratándose de Vulcano no me extraña en absoluto, ya que todo el mundo sabe en Oviedo la clase de elemento que está hecho! —Ten presente, y esto que te voy a contar ya lo he discutido muchas veces con otras personas, que algunas de las desgracias que suceden en las carreteras es por culpa de estos timadores gitanos de los jumentos de hierro, que venden coches usados, que son verdaderos cacharros que ni para el desguace sirven, y lo peor de todo, es que saben hacer de la ley un pandero, y enriquecerse a cuenta de las inocentes gentes, que no comprenden en el peligro que se divierten cuando compran un vehículo usado, pero todo esto ten por seguro que algún día ha de terminarse, cuando algún juez con buen ingenio, colóqueles un anillo que encarcele ya para siempre sus astutos timos, con una nueva ley para tal menester, que todavía nadie ha creado. —Bien dices amigo mío, pues todo este ladronizo y peligro público que tenemos todos de perder en cualquier momento la pelleja en la carretera, por la causa de estos desalmados gitanos de los jumentos de hierro, silenciárase d’afechu si la ley les castigara y persiguiera con más entusiasmo. —Recuerdo que cuando yo era pequeño la ley perseguía y castigaba a los gitanos que en aquella difícil época había sin tener la más mínima consideración con ellos. Y todo era, porque aquellos gitanucos de los tiempos d’endenantes (de antes), eran pobres de toda riqueza y ciegos de toda cultura, pues aquellos desarropadinos y desventurados gitanos, por muy listos que se alumbrasen, no podían hacer grandes cosas, y por eso vivían tirados por los caminos, despreciados por las gentes y perseguidos en todo instante por una ley que no les dejaba de su mano ni a sol ni a sombra, arrastrando cansina y resignadamente sus estómagos cosidos por el hambre, enseñando un color cadavérico en sus huesudos rostros, por el que uno imaginaba a la negra hambre a la que estaban condenados siempre, luciendo sus vestiduras con tantos y dispares remiendos, que uno no lograba adivinar, cual de ellos pertenecía a la prenda original. —No podían crecer aquellos auténticos gitanos que yo he conocido nada más que en asustadizas carreras y crecidas barrigadas de frío y hambre, y algunas veces solían entrar en calor, cuando les aplicaban una supliciada albarda de vergajazos, que las autoridades les regalaban encima de sus enflaquecidos cuerpos, todo porque a lo mejor un aldeano que muy fácil fuese el mismo ladrón, daba cuenta de ellos, a las autoridades al notar que les faltaba alguna gallina, que muy fácil pudiera habérsela merendado el raposo, o ser equivocados en el trato de un jumento de los naturales, no como estos endemoniados ingenios de fierru (hierro), siendo tan entendido en estas bestias el aldeano como el gitano, y aquí si que no valía engaño, porque cada cual iba a su propia conveniencia, porque cuando un aldeano le cambiaba un burro a un gitano, es que su pollino alguna tara tenía, por esto, no he conocido nunca a un gitano que cambiase su burro con el aldeano pelo a pelo, sino que siempre le pedía encima algo, ya que estas gentes agudas y listas sabían, que la única ganancia que conseguían por lo regular en sus tratos, eran los pocos o muchos dineros que pudieran arrancarle al aldeano encima del cambio. —Poco mal podían hacer aquellas pobres y desgraciadas gentes dignas de toda compasión y lástima, y mermado mal sembraban entre las comunidades que visitaban, porque en todo tiempo vivían cultivando la más denigrante de las miserias, que por ellas se deducía el escaso timo que industriaban, pero a pesar de todo, nadie los dejaba nunca fuera de una celosa vigilancia, de lo que se saca en consecuencia que la ley en aquella difícil época estaba mucho más adelantada que hoy en día, por donde uno comprende que en nuestro país, todo ha progresado grandemente menos la asiste de la Soberana Justicia, que para castigar al pobre siempre sí está en vanguardia, pero para favorecerle siempre se encuentra de veraneo en la retaguardia del capitalista. —Y sino la prueba está bien a la vista, ya que los temidos gitanos de nuestro tiempo, no son otra cosa nada más que astutos y deshumanizados payos, que ya no llevan marcado en su rostro el ceniciento color del que navega con el hambre, sino que se pasean bien hartos y cuidados, envanecidos por su boyante posición, tanto en lo social como en lo económico, ya que gran parte de ellos, precisamente los más principales, son poseedores de una buena carrera que al final les otorgó el título con el cual se avalan en el asqueroso oficio de la explotación y el timo, que faenan a diario entre las humildes y trabajadoras gentes, bien como dirigentes de empresa, engañosos servidores de la Justicia, etc., y también estos timadores gitanos de última categoría, cuyo único representante por mí conocido es el guripa de Vulcano que ya empieza a traerme de cabeza. Pero yo te aseguro Marcelino, que si la Teresa me hace caso de lo que yo tengo barajado en mi mente, no se ha de escapar este raposo de Vulcano haciendo risa y guasa despreciativa de los honrados intereses que les roba a las personas decentes, pues en este presente acaecer se topó con un cliente, que le va hacer coscas (cosquillas) en el lugar donde no ha de nacerle la risa. —Y ahora... dime Marcelino, tu que eres un hábil veterinario en la cura y compostura de estas caballerías de hierro. ¿Cuánto puede costar arreglar esta furgoneta para que quede decentemente? —Quedose el bueno del garajista mirando unos instantes en el más completo silencio hacía el cielo, haciendo con aproximación las cuentas en su cerebro, y después dijo muy serio clavando sus inteligentes ojos encima del jumento de hierro: —Te ha de costar alrededor de unas ocho mil pesetas, tal vez sea algo más, eso depende si al desmontarla aparecen otras averías que ahora no agüeyu (no veo). Pero no pienses ni en broma que el Vulcano va hacerse cargo de esta arregladura, pues yo se que él, sabrá lavarse sus manos no queriendo pagar ni un céntimo, y es inútil que le lleves a los tribunales, ya que él es un gitano listo, que tiene buenos abogados y harán de la ley su propio juego, y estoy por apostarte que es muy capaz de timar al mismo juez en la sesión del juicio, si tiene modo de venderle uno de sus endemoniados ingenios. —Por lo que observo Marcelino, tanto tú como yo mismo coincidimos en, que la ley en nuestra Patria está al servicio del dinero, que es tanto como decir, que el que no tiene un cuarto no debe de meterse en líos por muy honrados que le parezcan, porque no ha de sacar de ellos nada más que disgustos por bien parado que salga, en fin, ya veremos haber lo que resulta de todo esto, yo ahora me voy para Oviedo, y tu no arregles este cacharro hasta que la Teresa no sostenga una conversación con el raposo del Vulcano, pues a lo mejor, este habilidoso gitano no es tan mentecato como lo hemos pintado, y puede que se compongan las cosas sin necesidad de ningún otro teatro. El garajista sonriéndose ladinamente a la vez que de mí se despedía me dijo: —¡Si tales esperanzas hacen aposento en tu imaginación, no sé lo que en verdad has aprendido tú en el mundo, tanto como por él zapatillaste, pero bueno es que sigas creyendo en la bondad de las gentes aunque tan sólo sea por breves instantes! —¡No creo yo en nada ni en nadie Marcelino, a no ser en el plato de cocido cuando tengo hambre, pero hácete buena falta a ti saber, que existe un sistema que todo el mundo receta cuando le conviene. Así por ejemplo, sabemos que Vulcano es un timador inteligente y práctico en el asunto de saber defender sus enredos e intereses, por esto se dará cuenta en el instante, de la peligrosa timadura que industrió, por tal razón procurará que no se airee su sucio negocio, para que las futuras víctimas no huyan a causa del mal olor que emana de la ladroniza industria que maneja. Por esto, muy fácil creo yo que se avenga a razones! —¡Puede que tengas razón, amigo Julio, pero yo no entraré a creer tal cosa, hasta que no lo vea con mis propios ojos! “TERESA Y VULCANO” —El lunes bien de mañana se hizo en el camino de Oviedo la envilecida Teresa, portando en su cerebro los asesoramientos que yo le había prodigado, mucho me hubiese gustado a mí entendérmelas con aquel desalmado granuja, pero como yo no había tenido tratos con él, sólo podía hacer aconsejar a la Teresa en lo que mejor pudiese. Digo que iba ésta alumbrando en sus sentidos rabiosa inquina hacía el Vulcano, pero no era la Teresa tan aunque valiente y decidida engarradietchóusa como la Manola de mi aldea, pues si así fuese, hubiese logrado más provecho que usando la política, que al fin de cuentas ésta de poco sirve cuando con ella menester es por entrambas partes defender los intereses. Llegó al fin la Teresa a la casa del Vulcano, tan dolida y gafa en su desgracia que debatíase con apremiante desatino en el atajo de prepararle un sonado escándalo, si no conseguía lo que ella consideraba justo y honrado. El caso fue que nada más que sus enrojecidos ojos encarnispados por la ira que la desacompasaba retrataron al causante de su desgracia, díjole encasquillándosele la lengua por la rabia que la dominaba: —¡Vengo a darle las gracias estafador de los infiernos por la furgoneta que me ha vendido, que tal de endemoniada se encontraba, que por eso me brindó la mayor cosecha de miedo que he tenido en toda mi existencia. Porque me he visto por unos instantes ajinetada encima de una satánica máquina, que parecíame había sido fabricada por todos los diablos del infierno juntos con el firme propósito de servirle a usted, para que por su mediación me robase mis dineros y me quitase la vida. Hay que ver la poca vergüenza que usted tiene, y la nada consideración que siente hacía las personas, para venderme un vehículo portador de la muerte, y quedarse usted tan tranquilo, como si de malo no hubiera hecho nada. —Vulcano, sin deshacer de sus labios la hipócrita sonrisa que le caracterizaba, díjole tranquilizadora y prometedoramente a la Teresa: —¡Bueno señora, no se me enfade, y céntreseme en el respeto, ya que en este civilizado lugar se consigue conmigo la razón que según me parece es lo que usted anda buscando. Y ahora cuénteme con entera tranquilidad todo cuanto le ha sucedido, que yo por adelantado le prometo arreglarle su vehículo sin cobrarle ningún dinero! —Estas palabras bien dichas y a tiempo por el ingenioso Vulcano, entrelazadas con teatrales gestos de compasión y condolencia, que con postura de consumado actor plasmaba en su rostro y movimientos aquel timador de gitano, pues como cuento, con todo este ratonil teatro logró que los encendidos ánimos de Teresa, abandonaran el envilecido aposento dónde moraban, e hicieran andadura más alegrados por el camino de la contentura, que no era otro que el haber conseguido lo que en justicia le pertenecía. Así pues ya más aplacada la encendida voz de Teresa, en el lleldar que hacía asomo en su boca una alentadora sonrisa, le dijo en el comienzo de estar de nuevo tranquila: —Tiene que perdonarme por haberle ofendido con mis insultante palabras señor Vulcano, pues yo quiero que comprenda que si usted se hallara en mi lugar, muy fácil se desarrendara como yo en tamaño desatino. Y seguidamente le explicó al Vulcano que no podía remediar que la risa aflorara con verdadera alegría, el corto y accidentado viaje que habían hecho con la furgoneta. Y al concluir la Teresa de relatarle su odisea, respondiole el Vulcano con una amabilidad,que tal parecía que alumbrábase en ser cierta: —Créame señora si le digo, que no hay sitio en mi conciencia para poder hacerle el más pequeño daño a nadie, y con toda sinceridad le prometo, que este doloroso descalabro que quizás por un error mío usted ha sufrido, yo haré que con prontitud se mude al sitio que para ambos mejor convenga. Y ahora mismo ordenaré a mis mecánicos, que sin ninguna demora vayan a recoger su vehículo a Noreña, para que le revisen y arreglen en mi garaje, que sin lugar a dudas ha de quedar mejor compuesto, y acomodárseme en un precio más justo, que si lo arreglasen en otro lugar, ya que yo no me fiaría de ningún otro garajista, supuesto que son todos tan careros como chapuceros. —Y ya no más tristezas ni penas señora, pues ninguno de estos dos sentimientos nace feliz al entendimiento, así que destierre sin demora el mal que en su espíritu se enreda, ya que muy pronto será atajado para convertirle en beneficio de su propio remedio. Y sitúese ya desde este preciso momento dentro de la placida pradera de la tranquilidad, considerando ya por adelantado solucionado a su agrado y conformidad este asunto que la atañe, y dentro de tres días puede venir a recoger su furgoneta, en la inteligencia de hallarla como si otra vez fuese hecha de nuevo. —En el día señalado por Vulcano, volví yo acompañando a Teresa a recoger su vehículo, y al lado de él como en anteriores ocasiones se encontraba Vulcano con la misma sonrisa de siempre pintada en su hocico, y frotándose sus manos como al parecer era su costumbre, dijo amablemente: —Ya tiene su vehículo compuesto señora, y muy bien ajustado que por cierto se encuentra ahora, ya que le canta su motorín, con parecido sonar al que tuvo cuando era nuevo. —Muchas gracias señor Vulcano, contestole con rapidez y alegría Teresa, lleldándose en satisfactoria dicha que retornaría a la rabia a los breves momentos. —¡No señora, no me dé usted las gracias pues para esto estamos, que no es otro menester que servir al cliente y dejarle satisfecho! —Pero ahora... y créame que lo siento con toda mi alma, tengo que comunicarle una noticia que no ha de serle en nada agradable, pero comprenda usted que por encima de todo los negocios son los negocios, y si yo no los cuido, aunque eso sí con toda honradez, creo que algún día terminaría pidiendo. —¡Dígame señor Vulcano! ¿Qué clase de contrariedad es la que me tiene que comunicar ahora? —Pregontó Teresa ya en las empinadas vías de perder de nuevo su alegría y tranquilidad, y floreciéndole en el mismo lleldar una apesadumbrada tristeza que le decía, que todo su gozo iba a ser de afechu desfechu (del todo deshecho). —Pues... verá usted señora, los mecánicos me han dicho (dio comienzo Vulcano a su charla pretendiendo muciye "ordeñarle" importancia a la cuestión), que toda la culpa de haberse estropeado la furgoneta, sólo la tiene el chofer que la conducía, que según ellos está muy deficiente en el oficio de conducir estos vehículos. Así que dentro de toda la pena que a mí me acompaña, y no crea usted que es pequeña, tengo que comunicarle que si desea llevar su vehículo, tiene que abonarme la mitad de su compostura, y si no le retira en toda esta semana del garaje, me veré obligado a cobrarle como demasía, el espacio que ocupa la furgoneta en el taller, ya que están los aparcamientos hoy día al precio que uno quiera cobrar por ellos. —Teresa tras escuchar las asquerosas e hipócritas palabras que le había sonrientemente dirigido Vulcano, comenzóle a crecer en sus entrañas la cosecha de la gafez, a parejándose en fuerza y desespero a la que ya padeciera el día que había viajado por primera vez en aquella furgoneta de todos los diablos, y conducida por este envenenador desatino, no me dejó a mí contradecirle al Vulcano la acusación que me había hecho, ya que cogiendo ella la palabra airada y medio enloquecida, hablole de la siguiente manera: —Me parece a mí condenado timador gitano de todos los infiernos, que no tiene usted de hombre, ni palabra, ni presencia, ni tampoco nada. Todo en su persona esta asquerosamente podrido, y en conjunto toda su valía como hombre, tiene menos valor para la decente Humanidad, que un repugnante pioyu (piojo), entre las uñas de una eficiente despioyadora (despiojadora). —¿Sabe usted acaso condenado ladrón y despreciable llimiagu (baboso), que destreza tiene mi chofer en este oficio para tratarle con tanto menosprecio? —¡Síii... por lo que me han dicho los mecánicos, no tiene ni idea, de lo que es manejar un vehículo! —¡Pues sepa usted asqueroso madrazas, y apestoso gusano de timador, que mi chofer, que es este muchacho que usted ve aquí, que no quiere dirigirle la palabra por no ensuciar su lengua al contacto con su mierdosa presencia, aparte de ser un conductor que en nada puede envidiar al mimísimo Fangio, es también un excelente mecánico, con ingenio suficiente de hacer que ruede un coche si preciso fuere tan sólo con la invisible fuerza que tiene el aire, y si le apuran un poco, hasta que vuele como los aviones! —¡Bueno señora, haga el favor de no ofenderme, sino quiere que llame a la autoridad para que le enseñen los modales necesarios que se necesitan para tratar con la gente. Y tenga también bien presente que yo no he ofendido a este muchacho en nada, lo que yo he dicho es que no sabe conducir como es debido un vehículo. Y no crea que me extraña, porque hoy en día, le dan el permiso de conducir a cualquiera que tenga la agudeza de entregarle solapadamente dos o tres mil pesetas al jefe de tráfico! —Y ahora ya para terminar, si no quiere pagar la compostura que se le hizo a su furgoneta, no la lleva usted de aquí bajo ningún concepto, y si cree que tiene algún derecho para formular alguna reclamación, encamínese al Seguro de la Patria Hispana, y entiéndase con ellos de la manera que mejor le cuadre, ya que esa aseguradora a mí ya me ha abonado todo el valor de la furgoneta, y a usted por si se le ha olvidado le digo, que tiene que abonar las letras de banco que ha firmado en blanco a ellos no a mí, así es que yo me lavo las manos en este asunto lo mismo que hizo el romano Pilatos en el Juicio que condenó a Cristo. —Teresa acunada por una enloquecedora rabia que la hacía temblar sacudida por los nervios emanantes de la ira, la rabia, el desprecio y el odio que sentía hacía aquel miserable, le decía mientras que yo procuraba de aquel lugar alejarla sabiendo que nada lograría resolverse: —¡Lo que tiene que lavar usted sin hacer demora es su conciencia que la tiene más negra que la boca de un sanguinario lobo, y tiene un olor más repugnante y asqueroso, que el que producen las podridas inmundicias de un apestoso estercolero. No sé como tiene valor para lucirse entre las gentes, siendo portador de ese nefastoso olor que en todo momento de usted se desprende, por el que todo el mundo puede comprender, la clase de cobardoso timador que se esconde en su enclenque cuerpo! "TERESA Y LA ASEGURADORA" —Es para mí un triste desconsuelo decir, que todo o casi todo en mi Patria lo relacionado con el comercio y otras industrias similares, es una grotesca trampa mal urdida, pero muy bien protegida por las leyes del país, que ya desde antiguo saben que todo se mueve por la fuerza de la riqueza y el poder, y entrambas cosas no están en el poder del pobre, por lo tanto este desventurado ser, por mucha razón que le acompañe siempre llevara las de perder, ¡ y sino que me lo pregunten a mí! —Así pues, que dejando la Teresa al timador de Vulcano haciendo risas y guasas de su desgracia, se dirigió con la prisa del alma que lleva caminaba el diablo, y en aquellos sus momentos tan endemoniada caminaba como el mismo satán, por mor de la condoliente desgracia que le acompañaba, al lugar donde tiene aposentadas las oficinas la Patria Hispana, y subió las escaleras de dos y sin dar ni tan siquiera cuenta, se encontró ante la presencia del señor notario, al que le explico muy desconsoladoramente el timo que en ella había realizado Vulcano, al venderle aquella furgoneta, que tenía más heridas por todas sus piezas, que el heroico Millan Astray, que fue el Fundador de la Legión Española, dónde si el Vulcano tuviese la valentía y el coraje, que por ser un despreciable cobarde le faltaba, digo que si este despreciable timador como legionario ingresase en ella, no viviría allí mucho tiempo, pues entre el “saco terrero”, y los vergajazos que los vigilantes del Pelotón de Castigo, le brindan a las gentes de su condición y calaña, terminarían con tal carroña humana en poco tiempo. —¡Hay de él si lo cogiese por su cuenta y riesgo el famoso sargento Molina, que en cierta ocasión a un legionario, por tan sólo robarle una camisa a un compañero, diole palos encima de sus costillas hasta que se le hundieron sus pecadores huesos, y después que sanó de tal descomunal paliza, colocóle encima de sus aún doloridas espaldas un saco terrero de cincuenta quilos amarrado con recias correas!, con un letrero que más o menos así decía: —¡Yo soy un ladrón, despreciadme todos por tener el oficio más asqueroso de toda la Humanidad! —Y con dos letrerinos como éste, uno en la espalda y otro en el pecho, tenía que caminar Vulcano por todas las calles de Oviedo, para que supieran toda la cuadrilla de compañeros de su calaña, que hay a fatáus (muchos) que vivían como marqueses y se las dan de personas decentes, el vergonzoso fin que tendrían si no dejaban de robar. —El tal notario que como se verá tenía las mismas nefastosas zunas de engañar a las gentes que su consorte de oficio el timador Vulcano, sonriéndose de las graciosas y muy atinadas ocurrencias de Teresa le dijo: —Tenga bien presente señora que nosotros nada tenemos que ver en este asunto, pues toda la culpa de cuanto le ha acontecido, sólo la tiene el señor Vulcano, así que si usted considera que efectivamente fue engañada como manifiesta, reclámele o denúnciele a él, y deje de molestarnos a nosotros, ya que en vez de importunarnos con esta historia sin ninguna importancia para esta sería aseguradora, mejor sintiera usted hacia nosotros un sincero y respetuoso agradecimiento que sin conocerla de nada, le hemos prestado a usted los dineros para que comprase a Vulcano ese vehículo que usted comenta, que a no ser por nuestra desinteresada y magnánima colaboración, no hubiese podido hacerlo, a no ser que se la pagase con dinero en mano. —Cuando Teresa sintió de labios del notario estas palabras le miró entre temerosa y asombrada y preguntole pensando que o había entendido mal, o desde luego se estaba volviendo loca y ya no razonaba: —¡Oígame señor! —¿Me ha dicho usted acaso que me han prestado ustedes a mí dineros sin yo saberlo? —¡Sí señora, eso mismo le he dicho, y no tiene usted de que asombrarse, ya que es una cosa común y muy corriente, nosotros simplemente le hemos abonado al señor Vulcano el valor de su furgoneta, haciendo uso de unas prestaciones modernas que dan a todo negocio un buen resultado! —Diose cuenta la Teresa por primera vez, del teje maneje nada claro que entre manos se traían el hábil timador Vulcano y la no menos honrada Aseguradora, por esto, haciendo un gran esfuerzo para remansar su alterado espíritu, le dijo al notario viviendo el mayor asombro que en toda su existencia conociera: —La verdad quisiera decir pero no sé como explicarla, porque no puedo precisar, dónde termina la mentira y comienza la verdad, porque si ésta existe, la pobre anda bien desgraciada, ya que esto que me está sucediendo a mí, que es verdad siendo mentira, paréceme a mí, que está muy fuera de toda Justicia, pero dentro de la ley que ustedes bien estudian, para robar sin el menor temor a todo pobre desgraciado. —¿Qué pretende decirme usted señora? —Preguntó el notario empezando hacer acopios de enfado. —Que si no me sucediera a mí misma, lo que con ustedes me está pasando, no creería que a nadie pudiérale acaecer tan endemoniado enredo aunque el mismo Padre Santo me jurase con la mano puesta encima de la Biblia que todo este desalmado engaño, era tan cierto como la propia Pasión del Nazareno, que el Pobre murió, para que otros listos como ustedes, hiciesen de su muerte un buen saneado negocio. —Porque tanto ustedes como éstos, tienen una forma de prestar tanto el dinero como la gloria del Cielo, que uno no se entera que la ha recibido, hasta que no le roban lo mucho o poco que posea el crédulo. —Bien comprendo ahora que hállome ahogada dentro del teatro de la discordia, y estoy enflaquecida de riquezas y seca de poderes, que el primer tejedor de la ley, fue en el mismo instante encaldador de la trampa, y en esta despreciable xaceda (cama), barajan ustedes como consumados timadores el mal que trenzada me ata. Por esto desde ahora mismo, jamás se me borrará de mi imaginación, que tanto ustedes como el zorramplón de Vulcano, son lobos de la misma camada, con diferente color, dibujadores de bien parecidos santos, pero con la misma conciencia del despreciable diablo. —Pero señora, de nuevo le vuelvo a repetir, que nada tenemos nosotros de ganancias en los tejes manejes que industria el señor Vulcano, y ahora si me quiere escuchar unos momentos, yo le explicaré con toda la claridad como funciona el honrado negocio de la Patria Hispana, para que ya de una vez y por todas, se quede convencida, y no perjudique a esta Aseguradora con su pregonar que somos tan estafadores como el señor Vulcano. Dijo el notario con seriedad y conciliadoramente. —No hace falta que desgañite su lengua en más araneras explicaciones, ya que los enredos que entrambos y dos se traen, el más fatón (tontón) de mi aldea los vería tan claros como yo los veo, si tuviese la desgracia de pasar por ellos lo mismo que yo los estoy viviendo. —Por lo que se ve, ustedes prestan dineros a quienes no saben que los han recibido, para que los timadores como el asqueroso raposo de Vulcano, hagan sus desalmados negocios y en sus ganancias tienen ustedes como compensación un rentable provecho. —Para mí el caso está tan claro, como que existe Dios y una Justicia que ninguna ley sirve con decencia, y que ustedes no respetan y tratan a la baqueta, porque no son otra cosa nada más que timadores gitanos de los tiempos modernos, que han aprendido muy bien en la universidad las leyes para después sin ninguna traba poder con satisfacción gananciosa burlarlas, aprovechándose de las enormes lagunas que en todas las leyes adolecen, dónde ustedes se refugian para efectuar los atropellos que a todas luces articuladas por la ley son legales. —El asunto es, de que Vulcano me aseguró que toda la culpa la tenían ustedes, y ustedes lavan sus sucias manos con el hipócrita de Vulcano, afirmándome que él es el único culpable, y entre dimes y diretes entrambos y dos me quieren cobrar la peseta a siete reales. Pero yo no estoy dispuesta a dejarme robar de mano de entre juntos estafadores, y por esta razón ahora mismo los voy a denunciar, haber si la ley es capaz de desenredar tanta trapecería y engaño como barajan ustedes encima de esta pobre trabajadora, que poco puede medrar si tiene que abrirse camino entre una bien organizada banda de inteligentes timadores, que ni temen a Dios ni a la ley, ni menos respetan los intereses ajenos. “TERESA Y LA POLICÍA" —Dejó Teresa al notario con su palabra bailándole en los labios y abandonó la oficina de la Patria Hispaña con tanto desprecio hacía sus representantes, como el que sentía hacía el timador Vulcano, y con este profundo y airado malestar que la embargaba, privándola de su sosiego que ya del todo nada de él quedaba, y animada siempre por su espíritu combativo, hizo su entrada en el aposento de la Policía, creyendo firmemente la pobre, que los guardias podían arreglarle en el momento aquel desaguisado que enloquecida la traía. —Dos agentes de la ley enfrascados se hallaban en la comisaría faenando por sus deberes cuando la Teresa hizo aparición ante ellos, con su rostro por completo desarmado en el descosido sufrimiento que la debatía, uno de los policías que se percató en el instante del apurante desespero que a la desventurada Teresa consumía, le dijo a la vez que se levantaba de su asiento, para rogarle gentilmente que ella se sentara, menester que no quiso hacer la Teresa porque manifestole al amable policía, que los nervios no la dejaban estarse queda, ya que entrelazábanse con tal fuerza enfurecida y desatinada en su sentimiento, que la ensenderaban en la enloquecedora postura que a todas luces enseñaba. —¡Está bien señora! Le dijo sonriéndola tranquilizadoramente el policía a la par que le rogaba, que se calmara, que se serenara, y que les contase lo que le sucedía, afirmándole que si en sus manos se encontraba el remedio, podía de antemano considerarlo satisfactoriamente resuelto. —Relató la Teresa por segunda vez en aquella trágica mañana el nefastoso timo que entre el Vulcano y la Aseguradora le habían hecho, que tal ladronizo la traían centrada, en el espineroso sufrir y parejo desarreglo. —El agente que habíala escuchado sin hacerle la más leve interrupción a su diálogo, y ayudándola con sus gestos de protección y confianza para que mejor se despachase en sus acusadores decires, cuando la Teresa terminó de contarles su desgracia, y ya teniendo creído que la policía iba a componerles las torcidas cuentas que industriaran encima de su humilde persona aquellos desalmados timadores modernos, desmoronósele en sentida desilusión tan cándida aspiración, cuando le dijo el agente compadeciéndola: —Siento mucho señora el no poder ayudarla en esta clara injusticia que estos señores le han hecho, y yo creo que de todo este sucio negocio que le han hecho, no ha de sacar usted en su provecho nada. Mi consejo es, que debe de abonarle al señor Vulcano la mitad de la arregladura del vehículo que le reclama, y no olvide nunca, y esto se lo digo yo por la mucha experiencia que en tales asuntos tengo, que todos los ricos se dan la mano, al igual que hacen todos los ladrones, ya que ellos no ignoran, que si uno de ellos se hunde, corren el peligro de ahogarse los demás por eso se protegen mutuamente, y como ellos son los que pagan y los que mandan, pues al pobre no le queda más recurso, que cerrar el pico y aguantar sin la menor protesta todo cuanto le echen. —Ahora bien, si usted no está conforme con hacer esto que le he aconsejado, entonces vaya usted a visitar a un abogado para que formule la consiguiente denuncia al juzgado, pero tenga presente, que si el juez estima que no existe tal timo, entre el juzgado y su abogado le han de cobrar más de lo que vale el vehículo, y hasta inclusive la pueden encarcelar por levantar un falso testimonio a tan respetables señores. —Teresa al escuchar estas palabras no podía a ciencia cierta pensar, que si todo aquello que le estaba sucediendo no era nada más que una endemoniada pesadilla de la cual en cualquier momento iba a despertar pudiendo recuperar en el instante su sosiego y tranquilidad, pero no, era bien cierto que estaba despierta, y que todo cuanto le estaba sucediendo era la triste, canallesca y sucia verdad que al pobre le brinda la vida, ahora se daba cuenta de que todo el entramado de la ley, no más era una vergonzosa y engañativa mentira, por esto, airada, descompuesta, envilecida y rabiosamente desatinada les dijo a los policias: —¡Díganme ustedes señores policías que misión es la que tienen que cumplir en esta mi Patria tan falta de Justicia! —¿Acaso están ustedes nada más que para perseguir y encarcelar a los pobres y desgraciadinos mineros cuando se ponen en huelga, por reclamar lo que Humanamente y en Justicia les pertenece, que no es otra cosa nada más que el fruto de su peligroso trabajo y harto enfermo, y que por hacer tal cosa ustedes les detienen, los encarcelan y les mayan (majan) a vergajazos sus cuerpos hasta arrancarles dentro de atroces sufrimientos, como hicieron una vez con mi difunto marido que a fuerza de llevar centenares de latigazos le sacaban el pellejo a tiras. Para también encarcelar a sus mujeres y cortarles el pelo al cero, como también hicieron con una vecina mía, que su pobre marido que era un santo del cielo, de resultas de una soberana paliza que le propinó la policía, dejó para siempre este podrido mundo al mismo tiempo que a su mujer cargadina de hijos la dejaba también viuda. No siendo su delito otro que haber trabajado desde su niñez en la mina, el haber querido reclamar el sudor que el patrono le robaba. ¿Ustedes que misión es la que tienen? ¡Acaso detener a los borrachos que se entarrascan (embriagan), y no porque sean beodos de profesión, sino que siendo obreros cobrando un miserable sueldo, se ven aburridos porque en sus hogares falta de todo, y entonces buscan en la bebida el olvido, porque saben que no pueden luchar contra un régimen que los oprime, con la poderosa fuerza que detrás de cada trabajador hay un policía! —Quizás hubiese seguido la enloquecida Teresa hablando largo tiempo por este camino, si uno de los policías enérgicamente no se le impusiera a la vez que amenazadoramente le decía: —¡Haga el favor señora de no dar a luz tantas insultantes tonterías, porque me parece a mi, que usted va a terminar muy mal, y tengo la impresión de que se va a quedar aquí, para ser encarcelada juzgada por ofender a la autoridad. Así que no despegue más su boca lárguese pronto antes de que me arrepienta! —No siguió hablando Teresa, no pudo seguir diciéndoles tantas cosas como ella sabía, tantas nefastosas cosas que en las cuencas mineras asturianas la policía había hecho, pero ahora lo que verdaderamente a ciencia cierta ya sabía, era que si el honrado y desventurado trabajador quería vivir con tranquilidad, debía de hacerlo siempre de rodillas. "LA TERESA Y LOS ABOGADOS" —Xebrose (marchose) la Teresa de la comisaría, y corriendo como una desesperada por las calles de Oviedo llegó hasta el Sindicato con intenciones de consultar su caso con un abogado que conocía que tenía ganada fama de ser un buen defensor del trabajador, y no un “tragón" como existen muchos en estas instituciones en otras muchas, ya que este letrado es un hombre recto (y también falangista), tan agudo e inteligente como lo fuera el propio Muñón de Diego, y por tercera vez, y comenzándole ya a enronquecérsele la voz, le relató el escabroso asunto que la traía desatinada. —El ilustre abogado del Sindicado escuchola sopesando todas sus palabras, y antes de responderle a la conclusión que había de aquel teatro sacado, le arrancó con profundidad un par de fumadas a su cigarro, y a la vez que lo estrujaba con rabia en el cenicero, dijo haciendo un marcado gesto de desprecio hacía los promotores de aquel despreciable y cobardoso timo: —¡Esto que le han hecho a usted es un timo asqueroso y despreciable, pero no se preocupe usted más, y deje ya de desesperarse, ya que toda la razón está de su parte, y a esos miserables no ha de quedarles más remedio, que componerle en condiciones las averías que tiene su furgoneta, o por lo contrario, deshacer la venta y entregarle el dinero que usted le dio como entrada! —No se puede imaginar don Pedro el bien que me hacen sus consolativas palabras, ya que he sufrido toda la mañana lo indecible en mi caminar de Herodes para Pilatos, y mis sentidos ya se me estaban avecinando con la pérdida de la razón. Y ahora pagándole lo que fuera menester, yo le ruego por la santina de Covadonga, que me ataña este asunto en el juzgado, para poder meter en el honrado riego a estos endiablados timadores. —Bien quisiera yo hacer lo que me está pidiendo, pero yo sólo puedo actuar en los menesteres que sean de tipo laboral, pero no se apene usted, porque la voy a enviar a un colega amigo mío, que sabe hilar muy derecho en estos asuntos, ya verá como le arregla esta cuestión con prontitud y a su agrado. —Más esperanzada por el motivo de las alentadoras palabras que le había dicho el abogado del Sindicato, hizo Teresa entrada en aquella su aciaga mañana en la casa del letrado a donde iba dirigida, y parecíale que su emprendedor valiente ánimo se encontraba en derechura de sosegarse, y su apagada alegría en hechura de florecer de nuevo, pues ya pensaba que su avisperoso negocio navegaba en las tranquilas aguas que le conducirían a ser resuelto en su favor. —Por esto, tras las consiguientes palabras de presentación que sostuvo con aquel nuevo abogado que visitaba, éste le mandó que se sentase, por primera vez en aquella su ajetreada mañana, acomodose en el mullido sillón la Teresa, medio rendida sofocada por la continua tensión en que había estado sometida, y el grande cansancio que sentía por tantas vueltas como había dado. Así pues empezó Teresa por cuarta vez en tan corto espacio, a poner en el oído del letrado, todo cuanto le aconteciera con el rapiegu de Vulcano, los foínus (garduños) de la Aseguradora, los llimiagus (babosos) de los policías, así como lo que hablara con el estupendo abogado del Sindicato. —No despegó su lengua aquel letrado en todo el tiempo que la Teresa invirtió en narrarle su caso, pero se observaba que hacía trabajar a su imaginación en el silencio, con las miras de encontrar en aquel entuerto el nudo dónde se encontraba atado el delito, y de cuando en cuando sacudía su cabeza y se sonreía, lo mismo que si le hiciera cierta gracia aquel descantoyamientu (descalabro), y cuando a la postre la Teresa terminó su historia, él hablando con seguridad dijo: —Está visto señora que todo este endiablado teatro que le han preparado, tiene el indecente hocico de ser un canallesco y cobardoso timo, pero no se preocupe usted ya que lleva la entera razón, y aunque la ley tiene unas lagunas abismales, no considero yo de que le puedan robar lo que es únicamente suyo. —Mire... voy ha procurar arreglarle este caso sin que usted tenga necesidad de gastar dinero, ya que por lo que observo, usted es una pobre trabajadora, y en los bolsillos de los necesitados no suelo hacer yo cobranzas de mis salarios. Verá, ahora mismo le voy a telefonear al jefe de la policía que es conocido mío, para preguntarle si este asunto se puede enjuiciar por lo criminal y elevarlo directamente ante el señor juez. —Después de conferenciar unos instantes el desinteresado abogado con el jefe de la policía, dijo con marcada satisfacción por haber hallado la solución que buscaba: —¡Bueno señora hemos tenido suerte, ya que se puede hacer lo que yo había pensado, así que vaya ahora mismo al juzgado de lo Criminal, y explíquele al señor juez todo cuanto le ha sucedido, y ya verá usted como le arregla este asunto rápidamente! “TERESA ANTE EL SEÑOR JUEZ” —En pocos minutos ganó corriendo la plaza del Ayuntamiento la esperanzada Teresa, y ágil, decidida y entusiasmada, subió con rapidez las escaleras del juzgado de primera instancia, y allí dijo que venía a visitar al señor juez, y que precisaba hacerlo sin demora, porque ya era demasiado tarde y tenía temor de no poder resolver su cuestión aquella mañana. —Uno de los chupatintas que en aquel despacho aparentemente trabajaba, si es que en verdad sabía hacer algo de provecho, dijo dirigiéndose a un compañero con marcado aire de altanería a la par que miraba a la Teresa de soslayo, como si le tomara la medida a su valía social, y de hecho ya supiera que no tenía facha ni de posición adinerada, ni de poder de ninguna clase: —¡Algunas personas cuentan que hablar con el señor juez es lo mismo que dirigirse a un verdulero, que poca preparación y cuanta ignorancia tenemos en España que hasta los mismos aldeanos que están como el mismo ganado piensan, que todos somos iguales y que un magistrado es parecido al vecino de la puerta de casa! —Pero no todos en aquella dependencia pensaban como este payaso, y como tantas y tantos payasos que pueblan arrastrándose como asquerosos reptiles, la mayor parte de las oficinas de nuestra Patria, pues una joven secretaria que allí también trabajaba, preguntole a Teresa con natural educación y pareja simpatía, el por qué precisaba ver al señor juez con tanto apremio como el que tenía, para ella comunicárselo y señalarle la visita. Y de nuevo la pobre Teresa por quinta vez tuvo necesidad de contar cuanto le había acontecido, condoliendo con su historia el ánimo de la muchacha, la cual le dijo: —¡Yo no sé señora si este caso que usted me explicó pertenece a este juzgado, bueno no obstante espere aquí un poco, que se lo voy a comunicar al señor juez haber si la puede recibir! —No debía de tener mucho trabajo en aquel tiempo de la casi finalizada mañana el señor juez, porque al corto instante sonriéndose satisfecha la buena secretaria con haber conseguido la entrevista, regresando a lado de Teresa le dijo: —Ya puede pasar usted señora, pues el señor juez la espera, hizo acto de presencia en la sala donde el repartidor de ley aguardándola estaba, y nada más que el juez la vio ante su presencia, preguntó con seriedad ajusticiadora: —¡Dígame señora! —¿Qué clase de gravedad la ha guiado ante mi presencia? —Teresa ya casi afónica del todo, y sofocada hasta lindar en el mismo ahogo, le contestó con todo el respeto y educación que poseía: —¡Perdóneme señor juez por molestarle, pero el caso es que mi abogado, me aconsejó que viniese ante su justa presencia para hacerle sabedor de la desgracia que me acompaña, que barrunto por anticipado, que ha de borrarla Su Señoría de mi triste sentimiento de un sólo plumazo! —Y seguidamente le explicó por sexta vez aquella mañana el mal que la desarrendaba, que en tan corto tiempo le había producida más sufrimiento, que los dolores que la embargaran en el haber traído al mundo tres futuros soldados para el Ejército de la Patria. —El señor juez que al parejo que la escuchaba estaba en animada conversación con unos despreciables sujetos que le acompañaban, que tuvieron la poca vergüenza de dialogar con el juez cuando la Teresa a éste hablaba, como si fuese más importante lo que trataban, que la simpleza de la pobre Teresa, que hasta aquellos momentos todavía creía en la eficiencia de la ley, cosa que a los pocos minutos despreciaría con toda su alma. Así que Teresa concluyó su narrativa sin haber sido interrumpida como al parecer tampoco escuchada, el señor juez quitándose sus lentes dijo con marcados síntomas de enojo: —¡Bueno…! ¿A mí que me cuenta usted señora? —¿Qué es lo que pretende usted...? —¿Acaso que yo ordene que le devuelvan con rapidez sus intereses que cualquiera sabe si son razonados, y que su abogado le lleve los cuartos? —Si usted en verdad quiere resolver este su asunto, haga el favor de hacer con la denuncia el debido camino, y no ensenderarse en el del atajo, y cuando el pleito llegue a mis manos, yo lo juzgare ateniéndome a las leyes, y entonces se sabrá quién es el culpable, si el denunciado ó el denunciante! —Salió Teresa del aposento del juez perdiendo ya para siempre toda creencia el la ley, que si en verdad en España algo de ella existe, cuando uno termina de dar las vueltas y revueltas que para todo proceso se necesitan, el más joven se torna viejo, y éste pasa a mejor vida. Y lo que no sabe la ley española con tanto cuento barato como se traen sus compositores que el pobre necesita presto su justicia, de lo que se saca en consecuencia que la ley, es patrimonio eminentemente propio de las clases poderosas. —Pobre Teresa, que no había tenido la suerte de toparse con un juez como el Juan Antonio de mi aldea que supo repartir la justicia entre Pascualín el de los enredos y las gafuros xabarceiras, con un juez que por experiencia sabia lo que era el trabajo, la necesidad, la justicia y la injusticia, por eso ahora Teresa caminaba con paso cansino, ya sin ninguna prisa, iba desilusionada, afligida, herida en lo más profundo de su alma, entristecida y empobrecida, observando por vez primera a un mundo que ella jamás había pensado que existía. Y así con tanta desesperación desventurada dirigíase a la casa de su abogado para contarle las enflaquecidas ganancias que sacara del repartidor de la justicia. —Y su abogado no supo decirle nada más que esto: —¡Creame señora, pues le juro que yo hice todo cuanto estaba a mi alcance por ayudarla, pero ya veo por lo que usted me cuenta que no fuimos capaces de conseguir nada, ahora no le queda más recurso que hacer esto que le digo! —¡Vaya a la casa de ese despreciable timador de Vulcano, páguele la mitad de la compostura que él le reclama por arreglarle el vehículo, de esta manera se encontrará pronto con la tranquilidad que le está haciendo falta, por otra parte ahorrará usted dinero, pues si este asunto lo llevamos hasta el final, se va a gastar usted mucho más de lo que vale el xumentu de fierru, sin tener la garantía de ganar el xuiciu, a pesar de ser usted dueña y señora de toda la verdad! —Llegó tras mucho bregar en busca de la Justicia y la razón que en aquellos tiempos no habla para los menesterosos, cuento que llegó la desdichada Teresa ante la presencia del rapiegu de Vulcanu, y cuando le empezó a hablar, lo hacía la pobre con tan afónica ronquera, que por esto el fuín de su timador sonriéndose muy satisfecho, le pregunto con marcada y despreciativa guasa. —¿Qué ye lu que l'axucéi nagora xiñora, que trái tan afogáu 'l glachu gafu ya endiañáu que nun principiu tal paicióme que querie achuquiname? —Pues me parece que viene muy mermada de voz y enflaquecida de genio. Mucho ha tenido usted que tejer y destejer, hablar, gritar, y desesperarse, para que se le hallan secado entrambas fuentes de mala leche, ya que cuando salió de aquí esta mañana después de ponerme a mi como un verdadero pingayu, todavía se le apreciaba la suficiente fuerza para poner en verdadera revolución a todas las autoridades de Oviedo, que como es muy natural la han escuchado a usted por cuento. —Pero tenga paciencia señora, que en las derrotas que hoy coseche, si sabe aprender de ellas como hicimos los demás, sacará usted las victorias de mañana, y puede que desde ahora ya jamás ponga en duda, que quienes tienen el dinero son los que mandan, y aquellos que luchan con la fuerza de la dialéctica contra el dinero, no son en verdad locos sino simplemente tontos. —Nada le contestó Teresa a los razonamientos atinados de ‘l Rapiegón del Vulcanu, sino que mirándole con endemoniado desprecio, señalada rabia y marcado odio, sacó de su bolso los dineros y al cuidado que se los ponía entre sus fuinesques manes le dijo: —Aquí tiene el importe del arreglo de mi furgonetina, y quiera el Xantiquín del Faidor que le sirva para melecinas. —Con aquella furgoneta anduvimos xabarciandu por todos los mercados de Asturias, y al final tuvimos que dejar tal oficio porque casi no ganábamos para encantexus de la dichosa furgonetina.

    Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > xabarciar

  • 6 finish

    'finiʃ
    1. verb
    1) (to bring or come to an end: She's finished her work; The music finished.) acabar, terminar
    2) (to use, eat, drink etc the last of: Have you finished your tea?) acabar

    2. noun
    1) (the last touch (of paint, polish etc) that makes the work perfect: The wood has a beautiful finish.) acabado
    2) (the last part (of a race etc): It was a close finish.) llegada
    - finish off
    - finish up

    finish1 n final
    finish2 vb acabar / terminar
    have you finished painting the bedroom? ¿has acabado de pintar el dormitorio?
    tr['fɪnɪʃ]
    2 SMALLSPORT/SMALL llegada
    3 (for surface) acabado
    matt/gloss finish acabado mate/brillo
    1 (end) acabar, terminar
    what time do you finish work? ¿a qué hora sales del trabajo?
    2 (consume the remainder of) acabar (off/up, -), terminar (off/up, -)
    finish (up) your potatoes cómete todas las patatas, termínate las patatas
    who finished (off) the wine? ¿quién ha acabado el vino?
    3 (complete) acabar ( off, -), terminar ( off, -)
    when will this building be finished? ¿cuándo acabarán este edificio?
    4 familiar (exhaust) agotar ( off, -), acabar con
    1 (end) acabar, terminar
    when does term finish? ¿cuándo acaba el trimestre?
    the film finishes at 10.00pm la película termina a las 10.00
    I haven't finished reading that yet! ¡aún no he terminado de leerlo!
    she finished by saying that... terminó diciendo...
    2 SMALLSPORT/SMALL llegar
    he finished second llegó en segundo lugar, llegó el segundo
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    to the finish hasta el final
    close finish SMALLSPORT/SMALL final nombre masculino muy reñido
    finish ['fɪnɪʃ] vt
    1) complete: acabar, terminar
    2) : aplicar un acabado a (muebles, etc.)
    1) end: fin m, final m
    2) refinement: refinamiento m
    3) : acabado m
    a glossy finish: un acabado brillante
    n.
    acabado s.m.
    acabamiento s.m.
    cabo s.m.
    conclusión s.f.
    fenecimiento s.m.
    fin s.m.
    final s.m.
    remate s.m.
    revestimiento s.m.
    término s.m.
    v.
    acabalar v.
    acabar v.
    concluir v.
    consumar v.
    coronar v.
    finalizar v.
    finiquitar v.
    terminar v.
    ultimar v.

    I
    1. 'fɪnɪʃ
    1)
    a) ( complete) terminar, acabar

    we finish school/work at four o'clock today — hoy salimos a las cuatro

    to finish -INGterminar or acabar de + inf

    b) ( consume) \<\<drink/rations\>\> terminar, acabar
    2) ( create surface texture on) \<\<cloth/porcelain\>\> terminar; \<\<wood\>\> pulir
    3) ( destroy) (colloq) acabar con

    2.
    vi terminar, acabar

    if you've quite finished, may I get a word in? — (iro) si has acabado ya ¿me dejas meter baza? (iró)

    to finish first/last — terminar en primer/último lugar

    Phrasal Verbs:

    II
    1) (no pl)
    a) ( end) fin m, final m
    b) ( of race) llegada f
    2) ( surface texture) acabado m
    ['fɪnɪʃ]
    1. N
    1) (=end) final m
    2) (Sport) [of race] final m
    3) (=appearance) acabado m

    gloss(y) finishacabado m brillo

    matt finishacabado m mate

    a surface with a rough/smooth finish — una superficie sin pulir/pulida

    4) (=refinement) refinamiento m

    she's a beautiful model, but she lacks finish — es una modelo bella, pero le falta refinamiento

    2. VT
    1) (=complete) terminar, acabar

    what time do you finish work? — ¿a qué hora terminas el trabajo?

    I'll be finishing my course next yeartermino or acabo el curso el año que viene

    to finish doing sthterminar or acabar de hacer algo

    as soon as he finished eating, he excused himself — en cuanto terminó or acabó de comer, se excusó

    2) (=use up, consume) [+ food, resources] terminar, acabar

    finish your soup — termínate la sopa, acábate la sopa

    if you finish the milk, let me know — si terminas (toda) la leche, dímelo

    3) (=round off) rematar
    4) * (=defeat, destroy) acabar con
    5) (=apply surface to)
    3. VI
    1) (=come to an end) terminar, acabar

    have you quite finished? — ¿has acabado ya?; (=can I speak now?) ¿puedo hablar ya?

    she finished by saying that... — terminó or acabó diciendo que...

    I've finished with the paper — he acabado el periódico, he terminado con el periódico

    come back, I haven't finished with you yet! — ¡vuelve, que todavía no he terminado or acabado contigo!

    2) (Sport) (=end race) terminar, acabar

    she finished first/last — terminó or acabó en primer lugar/en último lugar

    3) (=end association) romper, terminar ( with con)

    she's finished with himha roto or terminado con él

    4) (Econ)

    our shares finished at $70 — al cierre de la Bolsa, nuestras acciones se cotizaban a 70 dólares

    4.
    CPD

    finish line N (US)= finishing line

    * * *

    I
    1. ['fɪnɪʃ]
    1)
    a) ( complete) terminar, acabar

    we finish school/work at four o'clock today — hoy salimos a las cuatro

    to finish -INGterminar or acabar de + inf

    b) ( consume) \<\<drink/rations\>\> terminar, acabar
    2) ( create surface texture on) \<\<cloth/porcelain\>\> terminar; \<\<wood\>\> pulir
    3) ( destroy) (colloq) acabar con

    2.
    vi terminar, acabar

    if you've quite finished, may I get a word in? — (iro) si has acabado ya ¿me dejas meter baza? (iró)

    to finish first/last — terminar en primer/último lugar

    Phrasal Verbs:

    II
    1) (no pl)
    a) ( end) fin m, final m
    b) ( of race) llegada f
    2) ( surface texture) acabado m

    English-spanish dictionary > finish

  • 7 por

    prep.
    1 because of (causa).
    por mí no te preocupes don't worry about me
    ¿por qué? why?
    ¿por qué lo dijo? why did she say it?
    ¿por qué no vienes? why don't you come?
    ¿por? (informal) why?
    se enfadó por tu comportamiento she got angry because of your behavior
    lo hizo por amor he did it out of o for love
    2 (in order) to.
    lo hizo por complacerte he did it to please you
    lo hice por ella I did it for her
    3 by (medio, modo, agente).
    por mensajero/fax/teléfono by courier/fax/telephone
    estuvimos hablando por teléfono we were talking on the phone
    por escrito in writing
    lo cogieron por el brazo they took him by the arm
    el récord fue batido por el atleta the record was broken by the athlete
    4 through.
    vamos por aquí/allí let's go this/that way
    iba paseando por el bosque/la calle she was walking through the forest/along the street
    pasar por la aduana to go through customs
    5 for (a cambio de, en lugar de).
    lo ha comprado por poco dinero she bought it for very little
    cambió el coche por la moto he exchanged his car for a motorbike
    él lo hará por mí he'll do it for me
    6 per.
    mil unidades por semana a thousand units a o per week
    uno por uno one by one
    20 kms por hora 20 km an o per hour
    7 for.
    baja por tabaco go down to the shops for some cigarettes, go down to get some cigarettes
    a por for
    vino a por las entradas she came for the tickets
    8 times, multiplied by.
    * * *
    1 (gen) for
    2 (a través de) through, by
    3 (calle, carretera) along, down, up
    íbamos por la calle cuando... we were walking along the street when...
    4 (lugar aproximado) in, near, round
    5 (causa) because of
    6 (tiempo) at, for
    7 (medio) by
    10 (tras) by
    12 (a favor de) for, in favour of, US in favor of
    14 (en lugar de) instead of, in the place of
    15 (multiplicado por) times, multiplied by
    tres por cuatro, doce three fours are twelve, three times four is twelve
    16 por adjective que no matter how adjective
    por caro que sea, lo voy a comprar no matter how expensive it is I'm going to buy it
    por viejo que parezca funciona even though it looks old, it still works
    \
    estar por + inf (a punto de) to be on the point of + - ing
    estar por hacer to remain to be done, not to have been done yet
    por aquí around here
    por lo tanto therefore
    por lo visto apparently
    por más que + subjuntivo however much, no matter how much
    por mucho que + subjuntivo however much, no matter how much
    por mí as far as I am concerned
    ¿por qué? why?
    por supuesto of course
    por tanto therefore, so
    * * *
    prep.
    1) for
    3) by
    7) per
    8) from
    * * *
    PREPOSICIÓN
    1) [causa]
    a) + sustantivo because of

    nos encontramos por casualidadwe met by chance

    lo hago por gustoI do it because I like to

    por temor a — for fear of

    b) + infin
    c) + adj
    2) [objetivo]
    a) + sustantivo for
    b) + infin

    por no llegar tarde — so as not to arrive late, in order not to be late

    3) (=en favor, defensa de) for

    hazlo por mí — do it for me, do it for my sake

    4) [elección]
    5) [evidencia] judging by, judging from

    por lo que dicenjudging by o from what they say

    por la cara que pone no debe de gustarlejudging by o from his face I don't think he likes it

    por las señas no piensa hacerlo — apparently he's not intending to do it, it doesn't seem like he's intending to do it

    6) [medio]

    por correoby post

    por marby sea

    hablar por señasto use sign language

    7) [agente] by

    "dirigido por" — "directed by"

    8) [modo] by

    por orden alfabético — in alphabetical order

    9) [lugar]

    ¿por dónde? — which way?

    10) [aproximación]

    por aquí cercanear o around here

    por la feriaround about o around carnival time

    11) [tiempo]
    12) [duración] for
    13) [sustitución, intercambio] (=a cambio de) for; (=en lugar de) instead of
    14) [representación]

    interceder por algn — to intercede on sb's behalf, intercede for sb

    vino por su jefehe came instead of o in place of his boss

    15) [distribución]

    80km por hora80km per o an hour

    tres dólares por persona — three dollars each, three dollars per person

    16) [en multiplicaciones]

    cinco por tres, quince — five times three is fifteen, five threes are fifteen

    17) (=en cuanto a)

    por mí no hay inconvenientethat's fine as o so far as I'm concerned

    por mí, que se vaya — as o so far as I'm concerned he can go, for all I care he can go

    por mí, como si quieres pasar una semana sin comer — I don't care if you want to go for a week without eating

    si por mi fuera, tú estarías trabajando — if it were o was down to me, you'd be working

    18) (=como)

    tomar a algn por esposo/esposa — to take sb to be one's husband/wife

    le tienen por tontothey think he's stupid

    19) [concesión]
    + subjun

    por mucho que lo quisieran — however much they would like to, much as they would like to

    por más que lo intenteno matter how o however hard I try, try as I might

    20) [acción inacabada]
    + infin
    21) ir (a) por algo/algn (=en busca de) to go and get sth/sb

    voy a por él[a buscarle] I'll go and get him; [a atacarle] I'm going to get him

    solo van a por las pelas* they're only in it for the money

    ¡a por ellos! — get them!

    22) [en preguntas]
    por qué why

    ¿por qué no vienes conmigo? — why don't you come with me?

    ¿por? * why (do you ask)?
    * * *
    1) ( en relaciones causales) because of

    por falta de dinerobecause of o owing to lack of money

    si no fuera por mi hijo... — if it wasn't for my son...

    por + inf — for -ing

    2) ( según)

    por lo que parece... — it seems o it would seem...

    ¿por qué no vienes conmigo? — why don't you come with me?

    por si — in case; acaso, mosca II

    por más que me esfuerzohowever hard o no matter how hard I try

    por (muy) fácil que seahowever easy o no matter how easy it is

    5)

    colócalos por orden de tamaño/altura — put them in order of size/height

    por avión/barco/carretera — by air/sea/road

    me enteré por un amigoI heard from o through a friend

    c) (Educ) from
    6)

    cobra $30 por clase — he charges $30 a o per class

    uno por uno — one by one; ciento II

    tres por cuatro (son) doce — three times four is twelve, three fours are twelve

    7)
    a) (en relaciones de sustitución, intercambio, representación) for
    b) ( como)

    ¿acepta usted por esposa a Carmen? — do you take Carmen to be your (lawful wedded) wife?

    9) (expresando finalidad, objetivo)

    por + inf: daría cualquier cosa por verla — I'd give anything to see her

    por que + subj ( here por que can also be written porque): estaba ansioso por que lo escucharan — he was eager for them to listen to him

    10) (indicando consideración, favor) for
    11) (indicando inclinación, elección)

    salió/fue por or (Esp) a por pan — he went (out) for some bread, he went (out) to get some bread

    por mí que haga lo que quiera — as far as I'm concerned, he can do what he likes

    por + inf: tengo la casa por limpiar — I've got the house to clean

    15) (esp AmL)

    estar por + inf — ( estar a punto de)

    16) (indicando lugar de acceso, salida, trayectoria)

    ¿el 121 va por (la) Avenida Rosas? — does the 121 go along Rosas Avenue?

    ¿por dónde has venido? — which way did you come?

    ¿puedes pasar por la tintorería? — could you call in at o drop by the drycleaner's?

    17)

    ¿por dónde está or queda el hotel? — whereabouts is the hotel?

    ¿qué tal te fue por Londres? — how did you get on in London?

    por todos lados or por todas partes — everywhere

    voy por la página 15I'm up to o I'm on page 15

    pasa un trapo por el piso — give the floor a quick wipe; ver tb afuera, adentro, dentro, fuera, encima, etc

    por aquella época or por aquel entonces — at that time

    19) (Esp) ( indicando una ocasión) for
    20) ( durante) for

    por el momento or por ahora — for the time being o for now; ver tb mañana III, tarde II, noche

    * * *
    = across, along, around, because of, by, by, down, for the sake of, in connection with, in the gift of, on account of, on the grounds that/of, per, through, times, under, x, as a matter of, out of, through the agency of.
    Ex. This arrangement may facilitate browsing across different kinds of materials.
    Ex. This means that a large number of messages can be combined together along the same line, giving economies of scales.
    Ex. I wouldn't expect you to be detailed in your report in terms of where the bookmible would stop around town and where you'd park it.
    Ex. This makes him feel somehow defficient and all because of his difficulty in making sense out of words in print with which his troubles began.
    Ex. A set of government publications could be filed alphabetically by the issuing bureau, and then by title of the particular series in numerical order.
    Ex. Micrographic and computer technologies and their integration will become increasingly efficacious as agents for change with respect to the continued existence of the traditional 75 by 125 millimeter card.
    Ex. Some users find the format of KWIC indexes unacceptable, they find alphabetical arrangement by keywords down the centre of a page, and wrapped-round titles awkward.
    Ex. The advocates of ISBD originally argued that it was for the sake of the computer.
    Ex. There is an index to the schedules, but this has been criticised in connection with the size of the entry vocabulary.
    Ex. Its notability is seen to lie in the fact that it has significantly broken the stranglehold upon postgraduate studentships in the gift of the Science and Engineering Research Council.
    Ex. Partly on account of the variety of bases for coverage there is significant overlap between the assortment of abstracting and indexing services.
    Ex. AACR2 has been criticised on the grounds that it does not identify the cataloguing unit to which the rules refer.
    Ex. Indexing can thus be achieved at a detailed level, with often many terms per document, with almost no indexing effort.
    Ex. The contributions are input to the data base, then referred and any suggestion made by the referee are communicated through the data base to the editor.
    Ex. 4 days times 30 cents per day = 120 cents.
    Ex. One of the outcomes of entry under title has been the proliferation of serials titles.
    Ex. Card catalogues or indexes comprise a set of cards often 5x3 inches (122x72 mm), with each entry on a separate card.
    Ex. Most drivers stop at stop signs: Some do under duress -- there may be a policeman concealed in nearby bushes, others as a matter of prudence -- a fast car with the right of way can be injurious.
    Ex. But these and other interested people collected this type of books out of a mixture of curiosity and sentiment.
    Ex. This article argues that critical thinking, a long sought after goal in the US educational system, may be taught efficiently through the agency of library use instructions within the college environment.
    ----
    * actuar por impulso = act on + impulse.
    * aprendizaje por medio del ordenador = computer-based learning (CBL).
    * aunque por otro lado = but otherwise.
    * búsqueda por medio de menús = menu-assisted searching.
    * coger por sorpresa = catch out.
    * Día + por la tarde = late + Día.
    * digamos por ejemplo = let us say.
    * dominar por completo = sweep + the board.
    * encontrar por casualidad = come across.
    * encuadernación por encargo = bespoke binding.
    * error por omisión = omission failure.
    * estar por delante de = be ahead of.
    * hecho por encargo = bespoke.
    * introducir por primera vez = pioneer.
    * leer por encima = browse.
    * llamar por teléfono = call up.
    * muy por encima de todo = over and above all.
    * Nombre + por primera vez = Nombre + ever.
    * ordenado por fecha = in date order.
    * pasar por alto = bypass [by-pass], skip over, pass + Nombre/Pronombre + by.
    * pongamos por ejemplo = let us say.
    * por accidente = accidentally.
    * por adelantado = advance, in advance (of), up-front [up front].
    * por ahí = out there.
    * por ahora = as of right now, as yet, at present, at the moment, at this point, for the present, for the time being, just yet, for now, at this time, as of now, at the present, by now, for the nonce.
    * por ahora todo va bien = so far, so good.
    * por alguna razón = for some reason, for whatever reason.
    * por algún motivo = for whatever reason.
    * por algún tiempo = for sometime.
    * por allí = nearby [near-by].
    * por amor al arte = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por analogía = by analogy.
    * por anticipado = in advance (of).
    * por antonomasia = quintessential, unique.
    * por añadidura = in addition (to), on top of everything else.
    * por aquel entonces = at the time, about that time, by this time.
    * por aquí = around here, nearby [near-by], round here.
    * por aquí y por allí = hanging about.
    * por así decir = as it were.
    * por boca de = by word of mouth.
    * por bondad = out of the goodness of + Posesivo + heart.
    * por buena dirección = a step in the right direction.
    * por buen camino = a step in the right direction.
    * por cabeza = per person.
    * por cable = wireline, corded.
    * por caminos apartados = off-road.
    * por capas = multilayered [multi-layered/multi layered], layered, tiered.
    * por casualidad = by chance, coincidentally, fortuitously, by accident, by happenstance, happen to + Infinitivo, chance to + Infinitivo, accidentally, by a fluke, by luck, by a stroke of (good) luck.
    * por chiripa = by chance, by a fluke, by luck, by a stroke of (good) luck.
    * por ciento = per cent [percent] (%).
    * por cierto = coincidentally, incidentally, by the way, anecdotally, by the by(e), speaking of which.
    * por coincidencia = by coincidence.
    * por comodidad = for convenience, for the sake of + convenience.
    * por completo = fully.
    * por confirmar = to be announced, to be confirmed.
    * por consideración a = out of respect for.
    * por consideración a = out of consideration for.
    * por consiguiente = consequently, then, thence, by implication, therefore.
    * por contra = in contrast.
    * por conveniencia = for convenience, for the sake of + convenience.
    * por correo = by post, mailed.
    * por cortesía de = courtesy of.
    * por cualquier motivo = for whatever reason.
    * por cualquier razón = for whatever reason.
    * por cuanto que = because.
    * por cuenta ajena = vicariously.
    * por cuenta de uno = privately.
    * por cuenta propia = freelance, self-employed, at + Posesivo + own expense.
    * por cuenta y riesgo de Uno = at + Posesivo + peril.
    * por curiosidad = out of curiosity.
    * por debajo de = below, beneath, underneath.
    * por debajo de + Cantidad = under + Cantidad.
    * por debajo de cero = sub-zero, below-freezing.
    * por debajo del 10 por ciento = single digit, single figure.
    * por debajo de la media = sub-par, below-average.
    * por debajo de las posibilidades = below + Posesivo + capabilities.
    * por debajo de lo normal = below-normal.
    * por debajo de lo óptimo = sub-optimal [suboptimal].
    * por debajo del peso nomral = underweight.
    * por décadas = ten-yearly.
    * por decidir = to be decided.
    * por decirlo así = so to speak, in a manner of speaking.
    * por decirlo de alguna manera = so to speak.
    * por decirlo de algún modo = in a manner of speaking, so to speak.
    * por decisión propia = by choice.
    * por defecto = by default, default.
    * por deferencia a = in deference to.
    * por definición = by definition.
    * por delante = ahead.
    * por delante de = ahead of.
    * por delante de la competencia = ahead of the game.
    * por delante y por detrás = front and back.
    * por dentro = inwardly.
    * por desgracia = unfortunately, sadly, unhappily, disappointingly.
    * por despecho = spitefully, out of spite.
    * ¡por dios! = in heaven's name, for God's sake, gosh.
    * ¡por Dios! = for crying out loud!.
    * por diversión = for sport, for fun, (just) for the hell of (doing) it, for kicks, (just) for the fun of (doing) it.
    * por divertirse = for kicks.
    * por doquier = all around.
    * por dos años = two-year.
    * por ejemplo = e.g. (latín - exempli gratia), for example, for instance, say, to illustrate, for the sake of + argument.
    * por (el) amor a = for the love of.
    * ¡por el amor de Dios! = for crying out loud!.
    * por el bien del saber = for knowledge's sake.
    * por el contrario = by contrast, conversely, however, in contrast, instead, on the contrary, by way of contrast, to the contrary, quite the opposite, by comparison, contrariwise, quite the contrary, quite the reverse.
    * por el cual = whereby, whereupon.
    * por el detalle = for detail.
    * por el día = by day, daytime [day-time], during the daytime, in the daytime, during daytime.
    * por el día o por la noche = day or night.
    * por el día y por la noche = day and night, night and day.
    * por elección propia = by choice.
    * por el gobierno = governmentally + Adjetivo.
    * por el gobierno federal = federally.
    * por el hecho de que = because of the fact that.
    * por el hombre = humanly.
    * por ello = on this basis, on that basis, accordingly.
    * por el mero hecho de saber = for knowledge's sake.
    * por el método de ensayo y error = by trial and error, trial and error.
    * por el modo = by the way.
    * por el momento = for the time being, momentarily, at the moment, for the nonce, for the present.
    * por el placer de hacerlo = (just) for the fun of (doing) it.
    * por el que se puede cobrar = chargeable.
    * por el receptor = at the receiving end.
    * por el sexo = gendered.
    * por encargo = custom, bespoke.
    * por encima = overhead, cursorily.
    * por encima de = across, beyond, beyond all, over, over and above, beyond the range of, well over + Expresión Numérica, overarching, above.
    * por encima de + Cantidad = in excess of + Cantidad.
    * por encima de eso = beyond that.
    * por encima del 10 por ciento = double digit, double figure.
    * por encima de la media = above average.
    * por encima de la tierra = aboveground.
    * por encima de toda crítica = beyond reproach, above reproach.
    * por encima de toda duda = beyond reproach, above reproach.
    * por encima de toda razón = beyond reason.
    * por encima de toda sospecha = above suspicion.
    * por encima de todo = at all costs, at any cost, at any price.
    * por ende = thereby, accordingly, therefore.
    * por enfado = out of anger.
    * por enojo = out of anger.
    * por error = by mistake.
    * por esa razón = thereby, for that reason.
    * por escrito = in writing, in print, written.
    * por eso = on that score, therefore.
    * por eso que = hence.
    * por esta razón = for this reason.
    * por esta única razón = for this reason alone.
    * por este motivo = for this reason.
    * por esto = thus, accordingly, therefore.
    * por etapas = staged.
    * por excelencia = par excellence, quintessential, unique.
    * por exceso = excessively, to excess.
    * por explotar = untapped.
    * por + Expresión Temporal = by the + Expresión Temporal.
    * por extensión = by extension.
    * por extenso = in full, at length.
    * por falta de = for want of, for lack of.
    * por fases = staged.
    * por favor = please.
    * por favor, responda = RSVP [R.S.V.P.].
    * por fin = at length, at last, finally, at long last.
    * por fin llegó la hora (de) = it's about time (that).
    * por frustración = out of frustration.
    * por fuera = outwardly, outwardly.
    * por grupos = in batches.
    * por gusto = for kicks, (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por hora = hourly.
    * por horas = on an hourly basis.
    * por igual = alike, on an equitable basis, equally, in equal measure(s).
    * por imitación = copycat.
    * por incremento gradual = incremental.
    * por incrementos graduales = incrementally.
    * por individuo = per capita, per person.
    * por iniciativa de = at the instigation of, under the auspices of.
    * por instinto = instinctively.
    * por interés = out of interest.
    * por interés personal = self-interested.
    * por investigar = unresearched.
    * por invitación = invitational.
    * por invitación de = at the invitation of.
    * por la borda = overboard.
    * por la cantidad de + Número = amounting to + Cantidad.
    * por la forma = by the way.
    * por la friolera de + Cantidad = to the tune of + Cantidad.
    * por la fuerza = forcibly.
    * por la mala fortuna = by ill fate.
    * por la mala suerte = by ill luck, by bad luck, by ill fate.
    * por la manera = by the way.
    * por la mañana = in the morning.
    * por la mañana y por la noche = morning and night.
    * por la noche = overnight, at night, night-time, after dark, by night.
    * por la posibilidad de = at the prospect of.
    * por la presente = hereby.
    * por las buenas o por las malas = by hook or by crook.
    * por la sencilla razón = for no other reason.
    * por las nubes = soaring.
    * por la tarde = in the evening.
    * por ley = mandated.
    * por libre = freelance.
    * por línea telefónica = over the telephone line.
    * por lo general = on the whole, all in all, in general, generally, generally speaking, in the normal run of events, in the normal run of things.
    * por lo pronto = for the time being.
    * por lo que = so.
    * por lo que concierne a = as far as + Nombre + be + concerned, so far as + Nombre + be concerned.
    * por lo que concierne a Uno = on + Posesivo + side.
    * por lo que dicen todos = by all accounts.
    * por lo que es = in + Posesivo + own right.
    * por lo que incumbe a Uno = on + Posesivo + side.
    * ¡Por lo que más quieras! = for God's sake.
    * por lo que se refiere a = moving on to.
    * por lo que son = in + Posesivo + own right.
    * por lo que yo sé = to the best of my knowledge.
    * por los pelos = by the skin of + Posesivo + teeth, close call, close shave.
    * por los siguientes motivos = on the following counts.
    * por los suelos = in tatters.
    * por lo tanto = consequently, ergo, so, then, thereby, therefore, thus, it follows that.
    * por lo visto = apparently, apparently.
    * por mala fortuna = unfortunately, unhappily, sadly.
    * por mala suerte = by ill luck, by bad luck, by a stroke of bad luck, by ill fate.
    * por mal camino = astray.
    * por más que lo intento = for the life of me.
    * por materias = subject-based, topically.
    * por mecionar sólo unos cuantos = to mention only a few.
    * por medio = out of.
    * por medio de = by means of, by way of, in the form of, through, via, via the medium of, by dint of, through the agency of.
    * por medio de isótopos = isotopically.
    * por medio de otro(s) = by proxy.
    * por medio de una agencia = on a bureau basis.
    * por mencionar sólo algunos = to mention but a few of, to mention only a few.
    * por mencionar sólo unos cuantos = to mention but a few of, to name only some.
    * por mencionar sólo unos pocos = to name but a few.
    * por mencionar unos pocos = just to name a few.
    * por menús = menu-driven.
    * por méritos = meritorious.
    * por mes = per month.
    * por miedo de = for fear of/that.
    * por millones = in the millions, by the millions.
    * por mor de = because of, out of consideration for, out of respect for.
    * por motivo de = in the interest(s) of.
    * por motivos de = for the sake of, on grounds.
    * por motivos de + Nombre = for + Nombre's sake.
    * por muchas razones = in many ways.
    * por mucho que lo intento = for the life of me.
    * por mucho tiempo = for long, for long periods of time.
    * por muy + Adjetivo/Adverbio + Nombre + que + Subjuntivo = however + Adjetivo/Adverbio + Nombre + Verbo.
    * por muy + Adjetivo/Adverbio + que sea = however + Adjetivo/Adverbio.
    * por muy + Adjetivo + be = Adjetivo + though + Nombre + be.
    * por muy difícil que parezca = difficult though it may seem, difficult as it may seem.
    * por muy extraño que parezca = oddly enough, strangely enough, strange though it may seem, strange as it may seem, although it may seem strange, funnily enough, funnily.
    * por muy increíble que parezca = incredible though it may seem, incredibly, incredibly enough, incredible as it may seem, although it may seem incredible.
    * por muy mentira que parezca = incredibly, incredible though it may seem, strangely enough, incredibly enough, incredible as it may seem, strange though it may seem, strange as it may seem, although it may seem strange, although it may seem incredible.
    * por muy raro que parezca = strangely enough, oddly enough, strange though it may seem, strange as it may seem, although it may seem strange.
    * por nada = for nothing.
    * por nada del mundo = for the life of me.
    * por nada or casi nada = at little or no extra cost.
    * por naturaleza = by nature, by definition, characteristically, natural-born, naturally, inherently.
    * por necesidad = of necessity, out of necessity.
    * por niveles = multilayered [multi-layered/multi layered], multilayer, layered, tiered.
    * por no decir algo peor = to put it mildly.
    * por no decir nada de = to say nothing of.
    * por no decir nunca = if ever.
    * por no decir otra cosa peor = to say the least.
    * por nombrar (sólo) + Número = to name (only) + Número.
    * por nombrar sólo unos cuantos = to name only some.
    * por nombrar sólo unos pocos = to name but a few.
    * por + Nombre = on a + Adjetivo + basis.
    * por no mencionar = not to mention.
    * por norma = as a rule.
    * por + Número + cosas = on + Número + counts.
    * por orden de = mandated.
    * por orden del congreso = congressionally mandated.
    * por orden de llegada = on a first come first served basis.
    * por orden numérico = in numerical order.
    * por otra parte = on the other hand, on the other side, on the flip side.
    * por otro lado = alternatively, however, on the other hand, on the other side, for another thing, on the flip side, on another topic, on another matter, on another note, on other matters.
    * por parejas = in pairs.
    * por parte de = on the part of.
    * por parte de uno = on + Posesivo + part.
    * por pasar el rato = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por pereza = lazily.
    * por + Período de Tiempo = for + Expresión Temporal.
    * por persona = per person.
    * por placer = for kicks, (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por poco dinero = cheaply.
    * por poco o nada = at little or no extra cost.
    * por poderes = by proxy.
    * por poner un ejemplo + Adjetivo = to take a + Adjetivo + example.
    * por poner un ejemplo sobre + Nombre = to take + Nombre.
    * por + Posesivo + cuenta = at + Posesivo + own expense.
    * por + Posesivo + parte = for + Posesivo + part.
    * por + Posesivo + propia cuenta = at + Posesivo + own expense.
    * por + Posesivo + (propia) naturaleza = in + Posesivo + nature.
    * por primera vez = first + Verbo, for the first time, for once.
    * por principio = on principle.
    * por principios = as a matter of principle.
    * por probar nada se pierde = nothing ventured, nothing gained.
    * por + Pronombre + mismo = all by + Reflexivo, by + Reflexivo.
    * por propia iniciativa = self-directed.
    * por pura curiosidad = just out of interest, (just) as a mater of interest.
    * por pura diversión = for kicks.
    * por puro entretenimiento = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por puro placer = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por qué = why.
    * por razones + Adjetivo = for + Nombre + purposes.
    * por razones de = for the sake of.
    * por razones de seguridad = for security reasons, for safety reasons.
    * por razones éticas = on moral grounds.
    * por razones morales = on moral grounds.
    * por razones personales = for personal reasons.
    * por + Reflexivo + cuenta = for + Reflexivo.
    * por rencor = out of spite.
    * por respeto a = out of respect for, out of consideration for.
    * por rumores = grapevine.
    * por rutina = routinely.
    * por sacos = by the sackful.
    * por satélite = satellite-based.
    * por segunda vez = a second time, the second time around, a second time around.
    * por seguridad = for safety reasons.
    * por semana = per week.
    * por separado = at different times, in isolation, separately, singly.
    * por ser + Adjetivo = as being + Adjetivo.
    * por sexo = along gender lines.
    * por si = in the chance that.
    * por si acaso = in case of, on the off chance, just in case, on spec, for good measure.
    * por si casualidad = in the chance that.
    * por si era poco = for good measure.
    * por si fuera poco = to boot, for good measure, to add insult to injury, to add salt to injury, to rub salt in the wound.
    * por si hace falta consultarlo en el futuro = for future reference.
    * por si las moscas = just in case, on spec.
    * por sí mismo = for its/their own sake, in itself, in + Posesivo + own right, itself, unto + Reflexivo, in and of + Reflexivo.
    * por sí mismos = in themselves.
    * por simple curiosidad = (just) as a mater of interest, just out of interest.
    * por si sirve de algo = for what it's worth [FWIW].
    * por sí solo = by itself, for its/their own sake, on its own, in and of + Reflexivo, in itself.
    * por sí solos = by themselves, in themselves.
    * por si + tener + suerte = on spec.
    * por sorpresa = unawares.
    * por su cuenta y riesgo = at + Posesivo + own risk.
    * por suerte = luckily, fortunately, happily.
    * por suerte o por desgracia = for better or (for) worse, by luck or misfortune.
    * por su naturaleza = by + Posesivo + nature.
    * por su papel = in its role.
    * por su parte = in + Posesivo + own right.
    * por su propia voluntad = of its own accord.
    * por su propio derecho = in + Posesivo + own right.
    * por supuesto = of course, surely, to be sure, certainly.
    * ¡por supuesto que no! = heaven forbid, heaven forbid.
    * por suscripción = subscriber + Nombre.
    * por su volatilidad = mercurially.
    * por su volubilidad = mercurially.
    * por tanto = consequently, ergo, so, then, thereby, therefore, thus, it follows that.
    * por teléfono = on the telephone, by tele(phone), over the phone, over the telephone.
    * por temas = topically.
    * por temor a = for fear of/that.
    * por temor a represalias = under duress.
    * por término medio = on average.
    * por toda la ciudad = citywide [city-wide].
    * por toda la Internet = Internet-wide.
    * por toda la nación = nationwide [nation-wide].
    * por toda la provincia = province-wide.
    * por toda la vida = lifetime [life-time].
    * por todas las instituciones oficiales = government-wide.
    * por todas partes = all over the place, everywhere, widely, all around, far and wide.
    * por toda una vida = lifetime [life-time].
    * por todo = all over, throughout, all the way through.
    * por todo el campus universitario = campus-wide [campuswide].
    * por todo el continente = continent-wide.
    * por todo el distrito = district-wide [districtwide].
    * por todo el gobierno = government-wide.
    * por todo el mundo = worldwide [world-wide], around the world, across the globe, around the globe, across the world, around the planet, the world over.
    * por todo el planeta = across the planet, planet-wide.
    * por todo el servicio = service-wide.
    * por todo lo alto = grandly, on a grand scale.
    * por todo + Lugar = up and down + Lugar.
    * por todo + Nombre de Lugar = across + Nombre de Lugar.
    * por todos conocido = well-known.
    * por todos lados = left, right and centre, far and wide.
    * por todos los medios = by all means.
    * por todos sitios = everywhere.
    * por triplicado = in triplicate.
    * por trueque = in kind.
    * por turnos = on a rotating basis, on a rota basis, on a rota system, on a rota.
    * por última vez = for the last time, one last time.
    * por último = finally, last, lastly, ultimately.
    * por último pero no menos importante = last but not least.
    * por una lado... por otro = at one end... at the other.
    * por unanimidad = unanimously.
    * por una parte = on the one hand, on the one side.
    * por un gran margen = by a huge margin.
    * por un gustazo, un trancazo = a kingdom for a kiss.
    * por unidad = per unit.
    * por un lado = for one, on the one hand, on the one side.
    * por un lado entra + Nombre + y por otro sale + Nombre = in go + Nombre + at one end, and out come + Nombre + at the other.
    * por un momento = for a moment.
    * por uno mismo = on + Posesivo + own, for + Reflexivo.
    * por unos momentos = for a few moments, for a short time.
    * por uno solo = solo.
    * por un período de tiempo limitado = on a short-term basis.
    * por un tiempo = for a time.
    * por un tiempo indefinido = for an indefinite time to come, for indefinite time.
    * por valor de + Cantidad = amounting to + Cantidad.
    * por varias razones = for a variety of reasons, for a number of reasons.
    * por varios motivos = for a number of reasons.
    * por venganza = out of spite.
    * por voluntad propia = voluntarily.
    * quedar por ver = remain + to be seen.
    * tirar dinero y esfuerzo por la borda = be money and effort down the drain.
    * transporte por tierra = land transport.
    * utilizar por primera vez = pioneer.
    * venta al por mayor = wholesaling.
    * * *
    1) ( en relaciones causales) because of

    por falta de dinerobecause of o owing to lack of money

    si no fuera por mi hijo... — if it wasn't for my son...

    por + inf — for -ing

    2) ( según)

    por lo que parece... — it seems o it would seem...

    ¿por qué no vienes conmigo? — why don't you come with me?

    por si — in case; acaso, mosca II

    por más que me esfuerzohowever hard o no matter how hard I try

    por (muy) fácil que seahowever easy o no matter how easy it is

    5)

    colócalos por orden de tamaño/altura — put them in order of size/height

    por avión/barco/carretera — by air/sea/road

    me enteré por un amigoI heard from o through a friend

    c) (Educ) from
    6)

    cobra $30 por clase — he charges $30 a o per class

    uno por uno — one by one; ciento II

    tres por cuatro (son) doce — three times four is twelve, three fours are twelve

    7)
    a) (en relaciones de sustitución, intercambio, representación) for
    b) ( como)

    ¿acepta usted por esposa a Carmen? — do you take Carmen to be your (lawful wedded) wife?

    9) (expresando finalidad, objetivo)

    por + inf: daría cualquier cosa por verla — I'd give anything to see her

    por que + subj ( here por que can also be written porque): estaba ansioso por que lo escucharan — he was eager for them to listen to him

    10) (indicando consideración, favor) for
    11) (indicando inclinación, elección)

    salió/fue por or (Esp) a por pan — he went (out) for some bread, he went (out) to get some bread

    por mí que haga lo que quiera — as far as I'm concerned, he can do what he likes

    por + inf: tengo la casa por limpiar — I've got the house to clean

    15) (esp AmL)

    estar por + inf — ( estar a punto de)

    16) (indicando lugar de acceso, salida, trayectoria)

    ¿el 121 va por (la) Avenida Rosas? — does the 121 go along Rosas Avenue?

    ¿por dónde has venido? — which way did you come?

    ¿puedes pasar por la tintorería? — could you call in at o drop by the drycleaner's?

    17)

    ¿por dónde está or queda el hotel? — whereabouts is the hotel?

    ¿qué tal te fue por Londres? — how did you get on in London?

    por todos lados or por todas partes — everywhere

    voy por la página 15I'm up to o I'm on page 15

    pasa un trapo por el piso — give the floor a quick wipe; ver tb afuera, adentro, dentro, fuera, encima, etc

    por aquella época or por aquel entonces — at that time

    19) (Esp) ( indicando una ocasión) for
    20) ( durante) for

    por el momento or por ahora — for the time being o for now; ver tb mañana III, tarde II, noche

    * * *
    = across, along, around, because of, by, by, down, for the sake of, in connection with, in the gift of, on account of, on the grounds that/of, per, through, times, under, x, as a matter of, out of, through the agency of.

    Ex: This arrangement may facilitate browsing across different kinds of materials.

    Ex: This means that a large number of messages can be combined together along the same line, giving economies of scales.
    Ex: I wouldn't expect you to be detailed in your report in terms of where the bookmible would stop around town and where you'd park it.
    Ex: This makes him feel somehow defficient and all because of his difficulty in making sense out of words in print with which his troubles began.
    Ex: A set of government publications could be filed alphabetically by the issuing bureau, and then by title of the particular series in numerical order.
    Ex: Micrographic and computer technologies and their integration will become increasingly efficacious as agents for change with respect to the continued existence of the traditional 75 by 125 millimeter card.
    Ex: Some users find the format of KWIC indexes unacceptable, they find alphabetical arrangement by keywords down the centre of a page, and wrapped-round titles awkward.
    Ex: The advocates of ISBD originally argued that it was for the sake of the computer.
    Ex: There is an index to the schedules, but this has been criticised in connection with the size of the entry vocabulary.
    Ex: Its notability is seen to lie in the fact that it has significantly broken the stranglehold upon postgraduate studentships in the gift of the Science and Engineering Research Council.
    Ex: Partly on account of the variety of bases for coverage there is significant overlap between the assortment of abstracting and indexing services.
    Ex: AACR2 has been criticised on the grounds that it does not identify the cataloguing unit to which the rules refer.
    Ex: Indexing can thus be achieved at a detailed level, with often many terms per document, with almost no indexing effort.
    Ex: The contributions are input to the data base, then referred and any suggestion made by the referee are communicated through the data base to the editor.
    Ex: 4 days times 30 cents per day = 120 cents.
    Ex: One of the outcomes of entry under title has been the proliferation of serials titles.
    Ex: Card catalogues or indexes comprise a set of cards often 5x3 inches (122x72 mm), with each entry on a separate card.
    Ex: Most drivers stop at stop signs: Some do under duress -- there may be a policeman concealed in nearby bushes, others as a matter of prudence -- a fast car with the right of way can be injurious.
    Ex: But these and other interested people collected this type of books out of a mixture of curiosity and sentiment.
    Ex: This article argues that critical thinking, a long sought after goal in the US educational system, may be taught efficiently through the agency of library use instructions within the college environment.
    * actuar por impulso = act on + impulse.
    * aprendizaje por medio del ordenador = computer-based learning (CBL).
    * aunque por otro lado = but otherwise.
    * búsqueda por medio de menús = menu-assisted searching.
    * coger por sorpresa = catch out.
    * Día + por la tarde = late + Día.
    * digamos por ejemplo = let us say.
    * dominar por completo = sweep + the board.
    * encontrar por casualidad = come across.
    * encuadernación por encargo = bespoke binding.
    * error por omisión = omission failure.
    * estar por delante de = be ahead of.
    * hecho por encargo = bespoke.
    * introducir por primera vez = pioneer.
    * leer por encima = browse.
    * llamar por teléfono = call up.
    * muy por encima de todo = over and above all.
    * Nombre + por primera vez = Nombre + ever.
    * ordenado por fecha = in date order.
    * pasar por alto = bypass [by-pass], skip over, pass + Nombre/Pronombre + by.
    * pongamos por ejemplo = let us say.
    * por accidente = accidentally.
    * por adelantado = advance, in advance (of), up-front [up front].
    * por ahí = out there.
    * por ahora = as of right now, as yet, at present, at the moment, at this point, for the present, for the time being, just yet, for now, at this time, as of now, at the present, by now, for the nonce.
    * por ahora todo va bien = so far, so good.
    * por alguna razón = for some reason, for whatever reason.
    * por algún motivo = for whatever reason.
    * por algún tiempo = for sometime.
    * por allí = nearby [near-by].
    * por amor al arte = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por analogía = by analogy.
    * por anticipado = in advance (of).
    * por antonomasia = quintessential, unique.
    * por añadidura = in addition (to), on top of everything else.
    * por aquel entonces = at the time, about that time, by this time.
    * por aquí = around here, nearby [near-by], round here.
    * por aquí y por allí = hanging about.
    * por así decir = as it were.
    * por boca de = by word of mouth.
    * por bondad = out of the goodness of + Posesivo + heart.
    * por buena dirección = a step in the right direction.
    * por buen camino = a step in the right direction.
    * por cabeza = per person.
    * por cable = wireline, corded.
    * por caminos apartados = off-road.
    * por capas = multilayered [multi-layered/multi layered], layered, tiered.
    * por casualidad = by chance, coincidentally, fortuitously, by accident, by happenstance, happen to + Infinitivo, chance to + Infinitivo, accidentally, by a fluke, by luck, by a stroke of (good) luck.
    * por chiripa = by chance, by a fluke, by luck, by a stroke of (good) luck.
    * por ciento = per cent [percent] (%).
    * por cierto = coincidentally, incidentally, by the way, anecdotally, by the by(e), speaking of which.
    * por coincidencia = by coincidence.
    * por comodidad = for convenience, for the sake of + convenience.
    * por completo = fully.
    * por confirmar = to be announced, to be confirmed.
    * por consideración a = out of respect for.
    * por consideración a = out of consideration for.
    * por consiguiente = consequently, then, thence, by implication, therefore.
    * por contra = in contrast.
    * por conveniencia = for convenience, for the sake of + convenience.
    * por correo = by post, mailed.
    * por cortesía de = courtesy of.
    * por cualquier motivo = for whatever reason.
    * por cualquier razón = for whatever reason.
    * por cuanto que = because.
    * por cuenta ajena = vicariously.
    * por cuenta de uno = privately.
    * por cuenta propia = freelance, self-employed, at + Posesivo + own expense.
    * por cuenta y riesgo de Uno = at + Posesivo + peril.
    * por curiosidad = out of curiosity.
    * por debajo de = below, beneath, underneath.
    * por debajo de + Cantidad = under + Cantidad.
    * por debajo de cero = sub-zero, below-freezing.
    * por debajo del 10 por ciento = single digit, single figure.
    * por debajo de la media = sub-par, below-average.
    * por debajo de las posibilidades = below + Posesivo + capabilities.
    * por debajo de lo normal = below-normal.
    * por debajo de lo óptimo = sub-optimal [suboptimal].
    * por debajo del peso nomral = underweight.
    * por décadas = ten-yearly.
    * por decidir = to be decided.
    * por decirlo así = so to speak, in a manner of speaking.
    * por decirlo de alguna manera = so to speak.
    * por decirlo de algún modo = in a manner of speaking, so to speak.
    * por decisión propia = by choice.
    * por defecto = by default, default.
    * por deferencia a = in deference to.
    * por definición = by definition.
    * por delante = ahead.
    * por delante de = ahead of.
    * por delante de la competencia = ahead of the game.
    * por delante y por detrás = front and back.
    * por dentro = inwardly.
    * por desgracia = unfortunately, sadly, unhappily, disappointingly.
    * por despecho = spitefully, out of spite.
    * ¡por dios! = in heaven's name, for God's sake, gosh.
    * ¡por Dios! = for crying out loud!.
    * por diversión = for sport, for fun, (just) for the hell of (doing) it, for kicks, (just) for the fun of (doing) it.
    * por divertirse = for kicks.
    * por doquier = all around.
    * por dos años = two-year.
    * por ejemplo = e.g. (latín - exempli gratia), for example, for instance, say, to illustrate, for the sake of + argument.
    * por (el) amor a = for the love of.
    * ¡por el amor de Dios! = for crying out loud!.
    * por el bien del saber = for knowledge's sake.
    * por el contrario = by contrast, conversely, however, in contrast, instead, on the contrary, by way of contrast, to the contrary, quite the opposite, by comparison, contrariwise, quite the contrary, quite the reverse.
    * por el cual = whereby, whereupon.
    * por el detalle = for detail.
    * por el día = by day, daytime [day-time], during the daytime, in the daytime, during daytime.
    * por el día o por la noche = day or night.
    * por el día y por la noche = day and night, night and day.
    * por elección propia = by choice.
    * por el gobierno = governmentally + Adjetivo.
    * por el gobierno federal = federally.
    * por el hecho de que = because of the fact that.
    * por el hombre = humanly.
    * por ello = on this basis, on that basis, accordingly.
    * por el mero hecho de saber = for knowledge's sake.
    * por el método de ensayo y error = by trial and error, trial and error.
    * por el modo = by the way.
    * por el momento = for the time being, momentarily, at the moment, for the nonce, for the present.
    * por el placer de hacerlo = (just) for the fun of (doing) it.
    * por el que se puede cobrar = chargeable.
    * por el receptor = at the receiving end.
    * por el sexo = gendered.
    * por encargo = custom, bespoke.
    * por encima = overhead, cursorily.
    * por encima de = across, beyond, beyond all, over, over and above, beyond the range of, well over + Expresión Numérica, overarching, above.
    * por encima de + Cantidad = in excess of + Cantidad.
    * por encima de eso = beyond that.
    * por encima del 10 por ciento = double digit, double figure.
    * por encima de la media = above average.
    * por encima de la tierra = aboveground.
    * por encima de toda crítica = beyond reproach, above reproach.
    * por encima de toda duda = beyond reproach, above reproach.
    * por encima de toda razón = beyond reason.
    * por encima de toda sospecha = above suspicion.
    * por encima de todo = at all costs, at any cost, at any price.
    * por ende = thereby, accordingly, therefore.
    * por enfado = out of anger.
    * por enojo = out of anger.
    * por error = by mistake.
    * por esa razón = thereby, for that reason.
    * por escrito = in writing, in print, written.
    * por eso = on that score, therefore.
    * por eso que = hence.
    * por esta razón = for this reason.
    * por esta única razón = for this reason alone.
    * por este motivo = for this reason.
    * por esto = thus, accordingly, therefore.
    * por etapas = staged.
    * por excelencia = par excellence, quintessential, unique.
    * por exceso = excessively, to excess.
    * por explotar = untapped.
    * por + Expresión Temporal = by the + Expresión Temporal.
    * por extensión = by extension.
    * por extenso = in full, at length.
    * por falta de = for want of, for lack of.
    * por fases = staged.
    * por favor = please.
    * por favor, responda = RSVP [R.S.V.P.].
    * por fin = at length, at last, finally, at long last.
    * por fin llegó la hora (de) = it's about time (that).
    * por frustración = out of frustration.
    * por fuera = outwardly, outwardly.
    * por grupos = in batches.
    * por gusto = for kicks, (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por hora = hourly.
    * por horas = on an hourly basis.
    * por igual = alike, on an equitable basis, equally, in equal measure(s).
    * por imitación = copycat.
    * por incremento gradual = incremental.
    * por incrementos graduales = incrementally.
    * por individuo = per capita, per person.
    * por iniciativa de = at the instigation of, under the auspices of.
    * por instinto = instinctively.
    * por interés = out of interest.
    * por interés personal = self-interested.
    * por investigar = unresearched.
    * por invitación = invitational.
    * por invitación de = at the invitation of.
    * por la borda = overboard.
    * por la cantidad de + Número = amounting to + Cantidad.
    * por la forma = by the way.
    * por la friolera de + Cantidad = to the tune of + Cantidad.
    * por la fuerza = forcibly.
    * por la mala fortuna = by ill fate.
    * por la mala suerte = by ill luck, by bad luck, by ill fate.
    * por la manera = by the way.
    * por la mañana = in the morning.
    * por la mañana y por la noche = morning and night.
    * por la noche = overnight, at night, night-time, after dark, by night.
    * por la posibilidad de = at the prospect of.
    * por la presente = hereby.
    * por las buenas o por las malas = by hook or by crook.
    * por la sencilla razón = for no other reason.
    * por las nubes = soaring.
    * por la tarde = in the evening.
    * por ley = mandated.
    * por libre = freelance.
    * por línea telefónica = over the telephone line.
    * por lo general = on the whole, all in all, in general, generally, generally speaking, in the normal run of events, in the normal run of things.
    * por lo pronto = for the time being.
    * por lo que = so.
    * por lo que concierne a = as far as + Nombre + be + concerned, so far as + Nombre + be concerned.
    * por lo que concierne a Uno = on + Posesivo + side.
    * por lo que dicen todos = by all accounts.
    * por lo que es = in + Posesivo + own right.
    * por lo que incumbe a Uno = on + Posesivo + side.
    * ¡Por lo que más quieras! = for God's sake.
    * por lo que se refiere a = moving on to.
    * por lo que son = in + Posesivo + own right.
    * por lo que yo sé = to the best of my knowledge.
    * por los pelos = by the skin of + Posesivo + teeth, close call, close shave.
    * por los siguientes motivos = on the following counts.
    * por los suelos = in tatters.
    * por lo tanto = consequently, ergo, so, then, thereby, therefore, thus, it follows that.
    * por lo visto = apparently, apparently.
    * por mala fortuna = unfortunately, unhappily, sadly.
    * por mala suerte = by ill luck, by bad luck, by a stroke of bad luck, by ill fate.
    * por mal camino = astray.
    * por más que lo intento = for the life of me.
    * por materias = subject-based, topically.
    * por mecionar sólo unos cuantos = to mention only a few.
    * por medio = out of.
    * por medio de = by means of, by way of, in the form of, through, via, via the medium of, by dint of, through the agency of.
    * por medio de isótopos = isotopically.
    * por medio de otro(s) = by proxy.
    * por medio de una agencia = on a bureau basis.
    * por mencionar sólo algunos = to mention but a few of, to mention only a few.
    * por mencionar sólo unos cuantos = to mention but a few of, to name only some.
    * por mencionar sólo unos pocos = to name but a few.
    * por mencionar unos pocos = just to name a few.
    * por menús = menu-driven.
    * por méritos = meritorious.
    * por mes = per month.
    * por miedo de = for fear of/that.
    * por millones = in the millions, by the millions.
    * por mor de = because of, out of consideration for, out of respect for.
    * por motivo de = in the interest(s) of.
    * por motivos de = for the sake of, on grounds.
    * por motivos de + Nombre = for + Nombre's sake.
    * por muchas razones = in many ways.
    * por mucho que lo intento = for the life of me.
    * por mucho tiempo = for long, for long periods of time.
    * por muy + Adjetivo/Adverbio + Nombre + que + Subjuntivo = however + Adjetivo/Adverbio + Nombre + Verbo.
    * por muy + Adjetivo/Adverbio + que sea = however + Adjetivo/Adverbio.
    * por muy + Adjetivo + be = Adjetivo + though + Nombre + be.
    * por muy difícil que parezca = difficult though it may seem, difficult as it may seem.
    * por muy extraño que parezca = oddly enough, strangely enough, strange though it may seem, strange as it may seem, although it may seem strange, funnily enough, funnily.
    * por muy increíble que parezca = incredible though it may seem, incredibly, incredibly enough, incredible as it may seem, although it may seem incredible.
    * por muy mentira que parezca = incredibly, incredible though it may seem, strangely enough, incredibly enough, incredible as it may seem, strange though it may seem, strange as it may seem, although it may seem strange, although it may seem incredible.
    * por muy raro que parezca = strangely enough, oddly enough, strange though it may seem, strange as it may seem, although it may seem strange.
    * por nada = for nothing.
    * por nada del mundo = for the life of me.
    * por nada or casi nada = at little or no extra cost.
    * por naturaleza = by nature, by definition, characteristically, natural-born, naturally, inherently.
    * por necesidad = of necessity, out of necessity.
    * por niveles = multilayered [multi-layered/multi layered], multilayer, layered, tiered.
    * por no decir algo peor = to put it mildly.
    * por no decir nada de = to say nothing of.
    * por no decir nunca = if ever.
    * por no decir otra cosa peor = to say the least.
    * por nombrar (sólo) + Número = to name (only) + Número.
    * por nombrar sólo unos cuantos = to name only some.
    * por nombrar sólo unos pocos = to name but a few.
    * por + Nombre = on a + Adjetivo + basis.
    * por no mencionar = not to mention.
    * por norma = as a rule.
    * por + Número + cosas = on + Número + counts.
    * por orden de = mandated.
    * por orden del congreso = congressionally mandated.
    * por orden de llegada = on a first come first served basis.
    * por orden numérico = in numerical order.
    * por otra parte = on the other hand, on the other side, on the flip side.
    * por otro lado = alternatively, however, on the other hand, on the other side, for another thing, on the flip side, on another topic, on another matter, on another note, on other matters.
    * por parejas = in pairs.
    * por parte de = on the part of.
    * por parte de uno = on + Posesivo + part.
    * por pasar el rato = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por pereza = lazily.
    * por + Período de Tiempo = for + Expresión Temporal.
    * por persona = per person.
    * por placer = for kicks, (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por poco dinero = cheaply.
    * por poco o nada = at little or no extra cost.
    * por poderes = by proxy.
    * por poner un ejemplo + Adjetivo = to take a + Adjetivo + example.
    * por poner un ejemplo sobre + Nombre = to take + Nombre.
    * por + Posesivo + cuenta = at + Posesivo + own expense.
    * por + Posesivo + parte = for + Posesivo + part.
    * por + Posesivo + propia cuenta = at + Posesivo + own expense.
    * por + Posesivo + (propia) naturaleza = in + Posesivo + nature.
    * por primera vez = first + Verbo, for the first time, for once.
    * por principio = on principle.
    * por principios = as a matter of principle.
    * por probar nada se pierde = nothing ventured, nothing gained.
    * por + Pronombre + mismo = all by + Reflexivo, by + Reflexivo.
    * por propia iniciativa = self-directed.
    * por pura curiosidad = just out of interest, (just) as a mater of interest.
    * por pura diversión = for kicks.
    * por puro entretenimiento = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por puro placer = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por qué = why.
    * por razones + Adjetivo = for + Nombre + purposes.
    * por razones de = for the sake of.
    * por razones de seguridad = for security reasons, for safety reasons.
    * por razones éticas = on moral grounds.
    * por razones morales = on moral grounds.
    * por razones personales = for personal reasons.
    * por + Reflexivo + cuenta = for + Reflexivo.
    * por rencor = out of spite.
    * por respeto a = out of respect for, out of consideration for.
    * por rumores = grapevine.
    * por rutina = routinely.
    * por sacos = by the sackful.
    * por satélite = satellite-based.
    * por segunda vez = a second time, the second time around, a second time around.
    * por seguridad = for safety reasons.
    * por semana = per week.
    * por separado = at different times, in isolation, separately, singly.
    * por ser + Adjetivo = as being + Adjetivo.
    * por sexo = along gender lines.
    * por si = in the chance that.
    * por si acaso = in case of, on the off chance, just in case, on spec, for good measure.
    * por si casualidad = in the chance that.
    * por si era poco = for good measure.
    * por si fuera poco = to boot, for good measure, to add insult to injury, to add salt to injury, to rub salt in the wound.
    * por si hace falta consultarlo en el futuro = for future reference.
    * por si las moscas = just in case, on spec.
    * por sí mismo = for its/their own sake, in itself, in + Posesivo + own right, itself, unto + Reflexivo, in and of + Reflexivo.
    * por sí mismos = in themselves.
    * por simple curiosidad = (just) as a mater of interest, just out of interest.
    * por si sirve de algo = for what it's worth [FWIW].
    * por sí solo = by itself, for its/their own sake, on its own, in and of + Reflexivo, in itself.
    * por sí solos = by themselves, in themselves.
    * por si + tener + suerte = on spec.
    * por sorpresa = unawares.
    * por su cuenta y riesgo = at + Posesivo + own risk.
    * por suerte = luckily, fortunately, happily.
    * por suerte o por desgracia = for better or (for) worse, by luck or misfortune.
    * por su naturaleza = by + Posesivo + nature.
    * por su papel = in its role.
    * por su parte = in + Posesivo + own right.
    * por su propia voluntad = of its own accord.
    * por su propio derecho = in + Posesivo + own right.
    * por supuesto = of course, surely, to be sure, certainly.
    * ¡por supuesto que no! = heaven forbid, heaven forbid.
    * por suscripción = subscriber + Nombre.
    * por su volatilidad = mercurially.
    * por su volubilidad = mercurially.
    * por tanto = consequently, ergo, so, then, thereby, therefore, thus, it follows that.
    * por teléfono = on the telephone, by tele(phone), over the phone, over the telephone.
    * por temas = topically.
    * por temor a = for fear of/that.
    * por temor a represalias = under duress.
    * por término medio = on average.
    * por toda la ciudad = citywide [city-wide].
    * por toda la Internet = Internet-wide.
    * por toda la nación = nationwide [nation-wide].
    * por toda la provincia = province-wide.
    * por toda la vida = lifetime [life-time].
    * por todas las instituciones oficiales = government-wide.
    * por todas partes = all over the place, everywhere, widely, all around, far and wide.
    * por toda una vida = lifetime [life-time].
    * por todo = all over, throughout, all the way through.
    * por todo el campus universitario = campus-wide [campuswide].
    * por todo el continente = continent-wide.
    * por todo el distrito = district-wide [districtwide].
    * por todo el gobierno = government-wide.
    * por todo el mundo = worldwide [world-wide], around the world, across the globe, around the globe, across the world, around the planet, the world over.
    * por todo el planeta = across the planet, planet-wide.
    * por todo el servicio = service-wide.
    * por todo lo alto = grandly, on a grand scale.
    * por todo + Lugar = up and down + Lugar.
    * por todo + Nombre de Lugar = across + Nombre de Lugar.
    * por todos conocido = well-known.
    * por todos lados = left, right and centre, far and wide.
    * por todos los medios = by all means.
    * por todos sitios = everywhere.
    * por triplicado = in triplicate.
    * por trueque = in kind.
    * por turnos = on a rotating basis, on a rota basis, on a rota system, on a rota.
    * por última vez = for the last time, one last time.
    * por último = finally, last, lastly, ultimately.
    * por último pero no menos importante = last but not least.
    * por una lado... por otro = at one end... at the other.
    * por unanimidad = unanimously.
    * por una parte = on the one hand, on the one side.
    * por un gran margen = by a huge margin.
    * por un gustazo, un trancazo = a kingdom for a kiss.
    * por unidad = per unit.
    * por un lado = for one, on the one hand, on the one side.
    * por un lado entra + Nombre + y por otro sale + Nombre = in go + Nombre + at one end, and out come + Nombre + at the other.
    * por un momento = for a moment.
    * por uno mismo = on + Posesivo + own, for + Reflexivo.
    * por unos momentos = for a few moments, for a short time.
    * por uno solo = solo.
    * por un período de tiempo limitado = on a short-term basis.
    * por un tiempo = for a time.
    * por un tiempo indefinido = for an indefinite time to come, for indefinite time.
    * por valor de + Cantidad = amounting to + Cantidad.
    * por varias razones = for a variety of reasons, for a number of reasons.
    * por varios motivos = for a number of reasons.
    * por venganza = out of spite.
    * por voluntad propia = voluntarily.
    * quedar por ver = remain + to be seen.
    * tirar dinero y esfuerzo por la borda = be money and effort down the drain.
    * transporte por tierra = land transport.
    * utilizar por primera vez = pioneer.
    * venta al por mayor = wholesaling.

    * * *
    A en relaciones causales
    B según
    C ¿por qué?
    D en locuciones
    E en expresiones concesivas
    F
    1 en expresiones de modo
    2 indicando el medio
    3 Educación
    G
    1 en relaciones de proporción
    2 en multiplicaciones
    H
    1 en relaciones de sustitución etc
    2 por ejemplo
    I como
    A al expresar finalidad, objetivo
    B indicando consideración, favor
    C indicando inclinación, elección
    D en busca de
    E en lo que respecta a
    F indicando una situación pendiente
    G estar por
    A indicando lugar de acceso, salida
    B
    C expresando lugar determinado
    D indicando extensión
    A expresando tiempo aproximado
    B indicando una ocasión
    C durante
    he puesto esto aquí por el gato I've put this here because of the cat
    nunca se lo dijo por miedo a perderla he never told her out of fear of losing her o because he was afraid of losing her
    eso te pasa por crédulo that's what you get for being (so) gullible
    lo conseguimos por él we got it thanks to him
    ella es así por naturaleza she's like that by nature
    lo hace por necesidad he does it out of necessity
    no se acabó por falta de dinero it wasn't finished for o because of o owing to lack of money
    el final no por conocido me resulta menos triste knowing how it ends doesn't make it any less sad
    por su alto contenido en proteínas because of o owing to its high protein content
    tanto por su precio como por su practicidad both for its price and its practical design
    fue por eso por lo que no te llamé or fue por eso que no te llamé that was the reason o that was why I didn't call you
    precisamente por eso no dije nada that's precisely why I didn't say anything
    la muerte se produjo por asfixia he suffocated, death was caused by suffocation ( frml)
    éste serviría si no fuera por el color this one would do if it weren't for the color
    fue elogiado por su excelente actuación he was praised for his excellent performance
    por + INF for -ING
    me pidió perdón por haberme mentido he apologized for lying o for having lied to me
    B (según) from
    por lo que he oído from what I've heard
    por lo que parece no va a volver it seems o it would seem he's not coming back
    por mi experiencia diría que … from my experience, I would say that …
    C ( fam):
    ¿por? why?
    ¿con quién vas? — con Daniel ¿por? who are you going with? — with Daniel, why? o why do you want to know?
    ¿por qué lloras? why are you crying?
    ¿por qué no vienes a almorzar a casa? why don't you come to my house for lunch?
    por si in case
    llévate una muda, por si tuvieras que quedarte take a change of clothes (just) in case you have to stay
    acaso, mosca2 (↑ mosca (2))
    por más que me esfuerzo me sigue saliendo mal no matter how hard I try o however hard I try, I still can't get it right
    (+ subj): por (muy) fácil que se lo pongan, no creo que lo sepa hacer however easy o no matter how easy they make it for him I don't think he'll be able to do it
    F
    1
    (en expresiones de modo): clasifícalos por tamaño classify them according to size o by size
    colóquense por orden de altura line up in order of height
    por adelantado in advance
    por escrito in writing
    2
    (indicando el medio): se lo comunicaron por teléfono they told him over the phone
    lo dijeron por la radio they said it on the radio
    lo mandaron por avión/barco they sent it by air/sea
    por carretera by road
    la conocí por la voz I recognized the o her voice, I recognized her by her voice
    me enteré por un amigo I heard from o through a friend
    lo intenté por todos los medios I tried everything possible o every possible way
    es doctor honoris causa por Oxford he has an honorary doctorate from Oxford
    un graduado en ciencias políticas por la universidad de Granada a graduate in political science from the university of Granada
    G
    1
    (en relaciones de proporción): cobra $30 por clase he charges $30 a o per class
    120 kilómetros por hora 120 kilometers an o per hour
    lo venden por metro they sell it by the meter
    tú comes por tres you eat enough for three people
    había un hombre por cada dos mujeres there was one man to every two women
    tiene tres metros de largo por uno de ancho it's three meters long by one meter wide
    ya hemos hecho bastante por hoy we've done enough for today
    los hizo entrar uno por uno she made them come in one by one o one at a time
    examinar un escrito punto por punto to go through a document point by point
    ciento2 (↑ ciento (2))
    (en multiplicaciones): tres por cuatro (son) doce three times four is twelve, three fours are twelve
    H
    1
    (en relaciones de sustitución, intercambio, representación): su secretaria firmó por él his secretary signed for him o on his behalf
    yo puedo ir por ti I can go for you o in your place
    por toda respuesta se encogió de hombros all he did was shrug his shoulders
    tú podrías pasar por inglesa you could pass as English o for an Englishwoman
    te dan uno nuevo por dos viejos they give you one new one in exchange for two old ones
    es senador por Canarias he's a senator for the Canary Islands
    2
    (como): por ejemplo for example
    ¿acepta usted por esposa a Carmen? do you take Carmen to be your (lawful wedded) wife?
    un lugar frecuentado por muchos famosos a place frequented by many famous people
    se vieron sorprendidos por una tormenta they were caught in a sudden storm
    la ocupación de la fábrica por (parte de) los obreros the occupation of the factory by the workers
    ver tb parte2 f B. (↑ parte (2))
    A
    (al expresar finalidad, objetivo): se estaban peleando por la pelota they were fighting over the ball
    lo hace por el dinero he does it for the money
    te lo digo por tu bien I'm telling you for your own good
    por + INF:
    daría cualquier cosa por verte contento I'd give anything to see you happy
    no entré por no molestar I didn't go in so as not to disturb him o because I didn't want to disturb him
    eso es hablar por hablar that's talking for the sake of talking o for the sake of it
    estaba ansioso por que lo escucharan he was eager for them to listen to him
    recemos por que lleguen a un acuerdo let's pray that they'll come to an agreement
    siguieron luchando por que se hiciera justicia they continued fighting for justice to be done
    B
    (indicando consideración, favor): haría cualquier cosa por ti I'd do anything for you
    intercede por nosotros intercede for us
    por mí no lo hagas don't do it just for me o for my sake
    C
    (indicando inclinación, elección): su amor por la música her love of music
    demostró gran interés por el cuadro he showed great interest in the painting
    no siento nada por él I don't feel anything for him
    opté por no ir I chose not to go
    votó por ella he voted for her
    ¿por la afirmativa? all those in favor?
    se manifestaron por el derecho al aborto they demonstrated for the right to abortion
    estar por algn ( fam); to be crazy about sb
    D
    (en busca de): salió/fue poror ( Esp) a por pan he went (out) for some bread, he went (out) to get some bread
    E
    (en lo que respecta a): por mí no hay inconveniente I don't mind
    que haga lo que le dé la gana, por mí … let him do what he likes, as far as I'm concerned …
    tengo toda la casa por limpiar I've got the whole house to clean
    estos cambios aún están por hacer these changes have still not been made o are yet to be made
    ver2 vt C 1. (↑ ver (2))
    G
    ( AmL) estar por + INF (estar a punto de): deben de estar por llegar they should be arriving any minute
    la leche está por hervir the milk's about to boil
    A
    (indicando lugar de acceso, salida, trayectoria): entró por la ventana he came in through the window
    sal por aquí go out this way
    el acceso al edificio es por la calle Lamas you enter the building from Lamas Street
    el piano no va a pasar por la puerta the piano won't go through the door
    se cayó por la escalera he fell down the stairs
    subieron por la ladera este they went up by the east face
    ¿el 121 va por (la) Avenida Rosas? does the 121 go along Rosas Avenue?
    fuimos por el camino más largo we took the longer route
    no vayas por ahí que te vas a perder don't go that way, you'll get lost
    ¿por dónde has venido? which way did you come?
    ¿puedes pasar por la tintorería? could you call in at o drop by the drycleaner's?
    B
    (expresando lugar indeterminado): está por ahí he's over there somewhere
    ¿por dónde está or queda el restaurante? whereabouts is the restaurant?
    viven por el sur/por mi barrio they live in the south somewhere/around my area
    hace mucho que no lo vemos por aquí we haven't seen him around here for ages
    ¿qué tal te fue por Londres? how did you get on in London?
    C
    (expresando lugar determinado): corta por aquí cut here
    voy por la página 15 I'm up to o I'm on page 15
    empieza por el principio start at the beginning
    agárralo por el mango hold it by the handle
    D
    (indicando extensión): lo he buscado por todos lados or por todas partes I've looked everywhere for it
    la epidemia se extendió por todo el país the epidemic spread throughout the (whole) country
    estuvimos viajando por el norte de Francia we were traveling around o in the North of France
    fuimos a caminar por la playa we went for a walk along the beach
    pasa un trapo por el piso give the floor a quick wipe
    A
    (expresando tiempo aproximado): por aquella época at that time
    por aquel entonces vivían en Pozuelo at that time they were living in Pozuelo
    sucedió por allá por 1960 it happened some time back around 1960
    me lo regalaron por mi cumpleaños they gave it to me for my birthday
    por Semana Santa pensamos ir a Londres we're thinking of going to London for Easter
    C (durante) for
    por los siglos de los siglos for ever and ever
    no se lo confío ni por un minuto I wouldn't trust him with it for a minute
    puede quedar así por el momento or por ahora it can stay like that for the time being o for now
    ver tb mañana3 (↑ mañana (3)), tarde2 (↑ tarde (2)), noche
    * * *

     

    por preposición
    1 ( causa) because of;
    por falta de dinero because of o owing to lack of money;

    por naturaleza by nature;
    por necesidad out of necessity;
    por eso no dije nada that's why I didn't say anything;
    fue por eso que no te llamé that was why I didn't call you;
    si no fuera por mi hijo … if it wasn't for my son …;
    me pidió perdón por haberme mentido he apologized for lying o for having lied to me
    2 ( en locs)

    no dijo por qué he didn't say why;
    ¿por qué no vienes conmigo? why don't you come with me?;
    por si in case;
    por si no entiende in case he doesn't understand;
    See Also→ acaso 2, mosca
    3 ( en expresiones concesivas):
    por más que me esfuerzo however hard o no matter how hard I try;

    por (muy) fácil que sea however easy o no matter how easy it is
    4
    a) ( modo):


    por adelantado in advance;
    por escrito in writing
    b) ( medio):


    lo dijeron por la radio they said it on the radio;
    por avión by air;
    la conocí por la voz I recognized her by her voice;
    me enteré por un amigo I heard from o through a friend
    5

    cobra $30 por clase he charges $30 a o per class;

    120 kilómetros por hora 120 kilometers an o per hour;
    por metro/docena by the meter/dozen;
    tú comes por tres you eat enough for three people;
    tiene tres metros de largo por uno de ancho it's three meters long by one meter wide;
    uno por uno one by one;
    See Also→ ciento sustantivo masculino b


    6

    su secretaria firmó por él his secretary signed for him o on his behalf;

    pasa por inglesa she passes for an Englishwoman
    b) ( como):


    7 ( introduciendo el agente) by;

    1 (finalidad, objetivo):

    lo hace por el dinero he does it for the money;
    no entré por no molestarlo I didn't go in because I didn't want to disturb him;
    por que + subj (here por que can also be written porque): estaba ansioso por que lo escucharan he was eager for them to listen to him
    2 (indicando inclinación, elección):

    no siento nada por él I don't feel anything for him;
    votó por ella he voted for her
    3 ( en busca de): salió/fue por or (Esp) a por pan he went (out) for some bread, he went (out) to get some bread
    4 ( en lo que respecta a):
    por mí que haga lo que quiera as far as I'm concerned, he can do what he likes

    5 (esp AmL) estar por + inf ( estar a punto de) to be about to + inf;

    deben (de) estar por llegar they should be arriving any minute
    1
    a) ( lugar):


    sal por aquí go out this way;
    se cayó por la escalera he fell down the stairs;
    ¿el 121 va por (la) Avenida Rosas? does the 121 go along Rosas Avenue?;
    ¿por dónde has venido? which way did you come?;
    está por ahí he's over there somewhere;
    ¿por dónde está el hotel? whereabouts is the hotel?;
    viven por mi barrio they live around my area;
    voy por la página 15 I'm up to o I'm on page 15;
    empieza por el principio start at the beginning;
    agárralo por el mango hold it by the handle
    b) ( indicando extensión): por todos lados or por todas partes everywhere;

    viajamos por el norte de Francia we traveled around o in the North of France;

    ver tb dentro, fuera, encima, etc
    2 ( tiempo) for;

    por el momento or por ahora for the time being, for now;
    ver tb mañana, tarde, noche
    3 (Esp) ( ocasión) for;

    por preposición
    1 (autoría) by: está escrito por mí, it was written by me
    2 (camino, lugar) through: viajamos por Castilla, we travelled round Castilla
    3 (medio) lo enviaron por avión, they sent it by plane
    me enteré por el periódico, I read about it in the newspaper
    4 (motivo, causa) because of
    por tu culpa, because of you
    (en favor de) for: hazlo por ellos, do it for their sake
    por la libertad, for freedom
    5 (en torno a) por San Juan, near Saint John's Day
    6 (durante) por la mañana/noche, in the morning/at night
    por el momento, for the time being
    7 (a través) entramos por la puerta, we got in through the door
    miramos por la ventana, we looked out (of) the window
    pasamos por la ciudad, we went through the town
    8 (sobre, por encima de) cruzaremos por el puente, we'll cross the bridge
    9 (delante de) paso todos los días por tu casa, I go by your house every day
    10 (a cambio de) for: te doy mi helado por tu yogur, I'll swap you my ice-cream for your yoghurt
    11 (en una distribución, cálculo) por cabeza, a head, per person
    mil pesetas por hora, a thousand pesetas per hour
    dos mil revoluciones por minuto, two thousand revolutions per minute
    12 (en una multiplicación) dos por dos, cuatro, two times two is four
    un diez por ciento, ten per cent
    13 (con infinitivo) in order to, so as to
    trabajar por trabajar, to work for the sake of it
    ♦ Locuciones: por así decirlo, so to speak
    por más/mucho que..., no matter how...
    por qué, why
    ' por' also found in these entries:
    Spanish:
    A
    - abogar
    - abonar
    - abonarse
    - abotargada
    - abotargado
    - abuelo
    - acabar
    - acaso
    - accidente
    - acercarse
    - acertar
    - aclamación
    - acomplejada
    - acomplejado
    - acomplejarse
    - acoquinar
    - acostumbrar
    - actual
    - adelantada
    - adelantado
    - adivinar
    - admitir
    - adoración
    - aérea
    - aéreo
    - afanarse
    - afectada I
    - afectado
    - afición
    - agradecer
    - aguantar
    - ahí
    - ahogada
    - ahogado
    - ahora
    - ahorcarse
    - ahorrar
    - aire
    - alegrarse
    - algo
    - allá
    - allí
    - almacén
    - alquiler
    - alta
    - alto
    - aludida
    - aludido
    - amarga
    English:
    A
    - aback
    - ablaze
    - about
    - above
    - absence
    - absorb
    - accident
    - accidentally
    - acclaim
    - accompany
    - accord
    - accordingly
    - account
    - accustom
    - actual
    - actually
    - add to
    - advocate
    - after
    - afternoon
    - again
    - against
    - air
    - airmail
    - alert
    - allowance
    - alone
    - alphabetically
    - alternately
    - amble
    - amends
    - amok
    - angry
    - annihilate
    - annoy
    - answer for
    - answering service
    - antipathy
    - anxious
    - anywhere
    - apologetic
    - apologize
    - appal
    - appall
    - apparently
    - appearance
    - appease
    - appointment
    - appreciate
    * * *
    por prep
    1. [indica causa] because of;
    llegó tarde por el tráfico she was late because of the traffic;
    lo hizo por amor he did it out of o for love;
    me disculpé por llegar tarde I apologized for arriving late;
    miré dentro por simple curiosidad I looked inside out of pure curiosity;
    accidentes por conducción temeraria accidents caused by reckless driving;
    muertes por enfermedades cardiovasculares deaths from cardiovascular disease;
    no quise llamar por la hora (que era) I didn't want to call because of the time;
    cerrado por vacaciones/reformas [en letrero] closed for holidays/alterations;
    por mí no te preocupes don't worry about me;
    Esp
    fue por eso por lo que tuvimos tantos problemas, Am [m5] fue por eso que tuvimos tantos problemas that's why we had so many problems;
    eso te pasa por (ser tan) generoso that's what you get for being so generous;
    la razón por (la) que dimite the reason (why) she is resigning;
    ¿por qué? why?;
    ¿por qué no vienes? why don't you come?;
    ¿por qué lo preguntas? – por nada why do you ask? – no reason;
    Fam
    ¿por? why?;
    por si in case;
    por si se te olvida in case you forget
    2. [indica indicio]
    por lo que me dices/lo que he oído no debe de ser tan difícil from what you say/what I've heard, it can't be that difficult;
    por lo que tengo entendido, viven juntos as I understand it, they live together, my understanding is that they live together;
    por lo visto, por lo que se ve apparently
    3. [indica finalidad] (antes de infinitivo) (in order) to;
    * * *
    prp
    1 motivo for, because of;
    lo hace por mí he does it for me;
    lo hizo por amor she did it out of o for love;
    luchó por sus ideales he fought for his ideals;
    por miedo a ofenderle for fear of upsetting her;
    vino por verme he came to see me
    2 medio by;
    por avión by air;
    por correo by mail, Br
    tb by post
    :
    por un año/un segundo for a year/a second;
    por la mañana in the morning;
    por Navidad around Christmas
    :
    por la calle down the street;
    por un tunel through a tunnel;
    por aquí this way
    5 posición aproximada around, about;
    está por aquí it’s around here (somewhere);
    vive por el centro de la ciudad she lives somewhere around the center of town
    :
    por cincuenta pesos for fifty pesos;
    por cabeza each, a head
    :
    por hora an o per hour;
    dos por dos two times two;
    ¿por qué? why?;
    por el que … the reason why …;
    esa factura aún está por pagar that invoice still has to be paid;
    por difícil que sea however difficult it might be
    * * *
    por prep
    1) : for, during
    se quedaron allí por la semana: they stayed there during the week
    por el momento: for now, at the moment
    2) : around, during
    por noviembre empieza a nevar: around November it starts to snow
    por la mañana: in the morning
    3) : around (a place)
    debe estar por allí: it must be over there
    por todas partes: everywhere
    4) : by, through, along
    por la puerta: through the door
    pasé por tu casa: I stopped by your house
    por la costa: along the coast
    5) : for, for the sake of
    lo hizo por su madre: he did it for his mother
    ¡por Dios!: for heaven's sake!
    6) : because of, on account of
    llegué tarde por el tráfico: I arrived late because of the traffic
    dejar por imposible: to give up as impossible
    7) : per
    60 millas por hora: 60 miles per hour
    por docena: by the dozen
    8) : for, in exchange for, instead of
    su hermana habló por él: his sister spoke on his behalf
    9) : by means of
    hablar por teléfono: to talk on the phone
    por escrito: in writing
    10) : as for
    por mí: as far as I'm concerned
    11) : times
    tres por dos son seis: three times two is six
    12) según: from, according to
    por lo que dices: judging from what you're telling me
    13) : as, for
    por ejemplo: for example
    14) : by
    hecho por mi abuela: made by my grandmother
    por correo: by mail
    15) : for, in order to
    lucha por ganar su respeto: he struggles to win her respect
    estar por : to be about to
    por ciento : percent
    por favor : please
    por lo tanto : therefore, consequently
    ¿por qué? : why?
    por... que : no matter how
    por mucho que intente: no matter how hard I try
    por si or
    por si acaso : just in case
    * * *
    por prep
    1. (a través de) through
    2. (la calle) along / down
    3. (indica camino) via / by
    6. (a causa de) because of
    7. (a fin de) to / in order to
    10. (multiplicado) times
    12. (en vez de) instead of
    ir por / ir a por to fetch
    ¡ve a por mis zapatillas, por favor! fetch my slippers, please!
    por + adjetivo however + adjective
    por lo general generally / usually
    por si... in case...
    ¿por qué? why?

    Spanish-English dictionary > por

  • 8 late

    leit
    1. adjective
    1) (coming etc after the expected or usual time: The train is late tonight; I try to be punctual but I am always late.) tarde, atrasado
    2) (far on in the day or night: late in the day; late at night; It was very late when I got to bed.) tarde
    3) (dead, especially recently: the late king.) difunto, fallecido
    4) (recently, but no longer, holding an office or position: Mr Allan, the late chairman, made a speech.) anterior

    2. adverb
    1) (after the expected or usual time: He arrived late for his interview.) tarde
    2) (far on in the day or night: They always go to bed late.) tarde
    - lately
    - later on
    - of late

    late1 adj
    1. tarde
    you're late, we've missed the plane llegas tarde, hemos perdido el avión
    2. a finales de
    late2 adv
    1. tarde
    2. con retraso
    tr[leɪt]
    1 (not on time) tardío,-a
    3 euphemistic use (dead) difunto,-a, fallecido,-a
    4 (former) anterior
    5 (last-minute) de última hora
    1 tarde
    2 (recently) recientemente
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    of late últimamente
    to be late in doing something tardar en hacer algo
    to keep late hours acostarse tarde
    late ['leɪt] adv, later ; latest
    1) : tarde
    to arrive late: llegar tarde
    to sleep late: dormir hasta tarde
    2) : a última hora, a finales
    late in the month: a finales del mes
    3) recently: recién, últimamente
    as late as last year: todavía en el año pasado
    late adj, later ; latest
    1) tardy: tardío, de retraso
    to be late: llegar tarde
    2) : avanzado
    because of the late hour: a causa de la hora avanzada
    3) deceased: difunto, fallecido
    4) recent: reciente, último
    our late quarrel: nuestra última pelea
    adj.
    antiguo, -a adj.
    atrasado, -a adj.
    avanzado, -a adj.
    de fines de adj.
    difunto, -a adj.
    fallecido, -a adj.
    finado, -a adj.
    malogrado, -a adj.
    moderno, -a adj.
    reciente adj.
    tarde adj.
    tardío, -a adj.
    adv.
    tarde adv.

    I leɪt
    adjective later, latest
    1) (after correct, scheduled time)

    the late arrival/departure of the train — el retraso en la llegada/salida del tren

    to be late\<\<person\>\> llegar* tarde

    to make something/somebody late: she made me late for my class me hizo llegar tarde a clase; the accident made the train late el accidente hizo que el tren se retrasara; to be late FOR/WITH something: you'll be late for work/the train vas a llegar tarde al trabajo/perder el tren; I'm late with the rent — estoy atrasado con el alquiler

    2)

    to have a late night/breakfast — acostarse*/desayunar tarde

    b) <chrysanthemum/potatoes> tardío

    he was a late developer — ( physically) se desarrolló tarde; ( intellectually) maduró tarde

    3)
    b) (before n) <shift/bus> último

    the late filmla película de la noche or (CS) de trasnoche

    in late April/summer — a finales or fines de abril/del verano

    4) (before n)
    a) ( deceased) difunto (frml)
    b) ( former) antiguo

    II
    adverb later, latest
    1) (after correct, scheduled time) <arrive/leave> tarde
    2) ( after usual time) <work/sleep> hasta tarde; <mature/bloom> tarde, más tarde de lo normal
    3)
    a) ( recently)
    b)

    of late — últimamente, en los últimos tiempos

    late in the morning/afternoon — a última hora de la mañana/tarde

    late in the week/year — a finales de la semana/del año

    5) ( far on in time) tarde

    late at night — tarde por la noche, bien entrada la noche

    [leɪt] (compar later) (superl latest)
    1. ADV
    1) (=towards end of period, day, month etc)

    late at night — muy de noche, ya entrada la noche

    late in the morning — a última hora de la mañana

    late in 1992/May — a finales del año 1992/de mayo

    it wasn't until late in his career that he became famous — solo al final de su carrera se hizo famoso, solo en los últimos años de su carrera se hizo famoso

    late into the night — hasta bien entrada la noche

    late that night I got a phone call — ya entrada la noche recibí una llamada de teléfono

    too late — demasiado tarde

    (=too late)
    2) (=after the usual time) [get up, go to bed] tarde

    she came late to acting — empezó a actuar ya mayor

    Liz had started learning German quite late in life — Liz había empezado a aprender alemán ya mayor

    to sleep late — levantarse tarde

    to stay up late — irse a la cama tarde, trasnochar

    to work late — trabajar hasta tarde

    3) (=after arranged/scheduled time) [arrive] tarde, con retraso

    he arrived ten minutes late — llegó con diez minutos de retraso, llegó diez minutos tarde

    they arrived late for dinner — llegaron tarde or con retraso a la cena

    we're running late this morning — llevamos retraso esta mañana

    we're running about 40 minutes late — llevamos unos 40 minutos de retraso, llevamos un retraso de unos 40 minutos

    4) (=recently)

    as late as — aún en

    of late — frm últimamente, recientemente

    Jane Smith, late of Bristol — frm Jane Smith, domiciliada hasta hace poco en Bristol

    2. ADJ
    1) (=towards end of period, day, month etc)

    late morningúltima hora f de la mañana

    late eveningúltima hora f de la tarde

    in late September/spring — a finales de septiembre/de la primavera

    to be in one's late thirties/forties — rondar los cuarenta/cincuenta, tener cerca de cuarenta/cincuenta años

    it's getting late — se está haciendo tarde

    late goalgol m de última hora

    I apologize for arriving at this late hoursiento llegar a estas horas

    even at this late stageincluso a estas alturas

    2) (=after arranged or scheduled time)

    I apologize for my late arrival — perdone/perdonen mi retraso

    we apologize for the late arrival/departure of this train — les rogamos disculpen el retraso en la llegada/salida de este tren

    our train was late again — nuestro tren se retrasó otra vez, nuestro tren llegó con retraso otra vez

    as usual, Jim was late — como siempre, Jim llegó tarde or con retraso, como siempre, Jim se retrasó

    sorry I'm late! — ¡siento llegar tarde or con retraso!

    you're late! — ¡llegas tarde!

    the train is 20 minutes late — el tren llega con 20 minutos de retraso, el tren lleva un retraso de 20 minutos

    I was already ten minutes late — ya llegaba diez minutos tarde, ya llevaba diez minutos de retraso

    I'm late for my train — voy a perder el tren

    a fault on the plane made us two hours late — una avería en el avión nos retrasó dos horas

    we got off to a late startempezamos tarde or con retraso

    I was late with the payments — me había retrasado en los pagos

    3) (=after usual or normal time) [reservation, booking] de última hora; [crop, flowers] tardío

    we had a late breakfast/ lunch — desayunamos/comimos tarde

    Easter is late this year — la Semana Santa cae tarde este año

    "late opening till ten pm on Fridays" — "los viernes cerramos a las diez"

    my period is late — se me está retrasando la regla

    spring is late this year — la primavera llega tarde este año

    night 1., 1)
    4)

    too late — demasiado tarde

    they tried to operate, but it was too late — intentaron operar, pero era demasiado tarde

    it's never too late to... — nunca es demasiado tarde para...

    little
    5) (Hist, Art)

    late Baroquebarroco m tardío

    6) (=dead) difunto
    7) frm (=former) antiguo
    3.
    CPD

    late edition Nedición f de última hora

    developer

    late trading N — (St Ex) operaciones fpl tras el cierre

    * * *

    I [leɪt]
    adjective later, latest
    1) (after correct, scheduled time)

    the late arrival/departure of the train — el retraso en la llegada/salida del tren

    to be late\<\<person\>\> llegar* tarde

    to make something/somebody late: she made me late for my class me hizo llegar tarde a clase; the accident made the train late el accidente hizo que el tren se retrasara; to be late FOR/WITH something: you'll be late for work/the train vas a llegar tarde al trabajo/perder el tren; I'm late with the rent — estoy atrasado con el alquiler

    2)

    to have a late night/breakfast — acostarse*/desayunar tarde

    b) <chrysanthemum/potatoes> tardío

    he was a late developer — ( physically) se desarrolló tarde; ( intellectually) maduró tarde

    3)
    b) (before n) <shift/bus> último

    the late filmla película de la noche or (CS) de trasnoche

    in late April/summer — a finales or fines de abril/del verano

    4) (before n)
    a) ( deceased) difunto (frml)
    b) ( former) antiguo

    II
    adverb later, latest
    1) (after correct, scheduled time) <arrive/leave> tarde
    2) ( after usual time) <work/sleep> hasta tarde; <mature/bloom> tarde, más tarde de lo normal
    3)
    a) ( recently)
    b)

    of late — últimamente, en los últimos tiempos

    late in the morning/afternoon — a última hora de la mañana/tarde

    late in the week/year — a finales de la semana/del año

    5) ( far on in time) tarde

    late at night — tarde por la noche, bien entrada la noche

    English-spanish dictionary > late

  • 9 bueno

    adj.
    1 good, fine, okay.
    2 good-hearted, decent, kind, good.
    3 good, suitable, wholesome.
    4 favorable, good.
    intj.
    1 okay.
    2 now then.
    3 hello.
    * * *
    1 (gen) good
    2 (persona - amable) kind; (- agradable) nice, polite
    3 (tiempo) good, nice
    4 (apropiado) right, suitable; (correcto) right
    5 (de salud) well
    ¿ya estás buena? are you better now?
    6 (grande) big; (considerable) considerable
    interjección ¡bueno!
    1 (sorpresa) well, very well; (de acuerdo) all right!
    \
    de buenas a primeras familiar all of a sudden, just like that
    estar bueno,-a to be in good health 2 familiar to be good-looking
    estar de buen ver to be good-looking
    por la buenas willingly
    ¡ésta sí que es buena! familiar that's a good one!
    buen humor good humour (US humor)
    buenas noches good evening
    buenas tardes good afternoon
    buenos días good morning
    la buena mesa good food
    la buena vida the good life Table 1 NOTA See also buen/Table 1
    * * *
    (f. - buena)
    adj.
    1) good
    2) kind, nice
    3) large, considerable
    4) healthy, well
    * * *
    bueno, -a
    1. ADJ
    ( antes de sm sing buen)
    1) [gen] good; [tiempo] fine, good, fair

    la mano buenahum the right hand

    ¡bueno está! — LAm that's enough!

    ¡qué bueno! — esp LAm excellent!, great!

    lo bueno es que... — the best thing is that..., the best part is that...

    lo bueno fue que ni siquiera quiso venirthe best thing o part was that he didn't even want to come

    2) (=bondadoso) [persona] kind, good

    es buena persona — he's a nice person, he's a good sort

    3) (=apropiado) good
    4) [de salud]
    5) * (=atractivo)
    6) (=considerable) good, large

    un buen número de... — a good o large number of...

    un buen trozo de... — a nice big piece of...

    7) iró

    ¡buen conductor! — a fine driver you are!, some driver you are!

    ¡esa sí que es buena! — that's a good one!

    ¡buena la has liado o hecho! — you've really gone and done it now!

    ¡en buen lío me he metido! — I've got myself into a fine mess!

    ¡estaría bueno! — * I should hope not!

    estaría bueno que... — it would be just great if...

    luego verás lo que es bueno* then you'll see

    le pusieron bueno* (=lo pegaron) they beat the living daylights out of him *; (=lo criticaron) they slagged him off *

    8) [en saludos]

    ¡buenas! — hello!

    buenas tardes[a primera hora] good afternoon; [más tarde] good evening

    ¿qué hay de bueno? — what's new?

    9)

    por las buenas —

    si no me obedeces por las buenas, tendrás que hacerlo por las malas — you can either do as I say willingly, or I'll have to force you to do it

    2.
    ADV

    ¡bueno! — all right!, O.K.!; Méx (Telec) hello!

    bueno, pues... — well...

    bueno, resulta que... — well, it so happens that...

    bueno, ¿y qué? — well, so what?, well?

    ¡pero bueno, cómo puedes ser tan bruto! — honestly, how can you be so stupid!

    pero bueno, no nos vamos a meter en historias — but anyway, let's not go into this

    3. SM / F
    1)

    el bueno[de la película] the goody *, the good guy *

    2)
    * * *
    I
    - na adjetivo
    [ buen is used before masculine singular nouns]
    1)
    a) [ser] ( de calidad) <hotel/producto> good
    b) ( valioso) good

    buenos consejosgood o useful advice

    c) (válido, correcto) <razón/excusa> good

    bueno está lo bueno (pero no lo demasiado) — (fam) you can have too much of a good thing

    2)
    a) [ser] ( competente) <médico/alumno> good

    ser bueno para algo: es muy buena para los negocios — she's got a very good head for business

    b) <padre/marido/amigo> good
    c) (eficaz, efectivo) <remedio/método> good

    es bueno para la gripe/los dolores de cabeza — it's good for the flu/headaches

    3) ( favorable) <oferta/suerte> good

    en las buenas — (CS) in the good times

    estar de buenas — ( de buen humor) (fam) to be in a good mood; ( afortunado) (Col fam) to be lucky

    4) [ser] ( conveniente) good
    5) (ingenioso, divertido) <chiste/idea> good, great (colloq)

    lo bueno fue que... — the funny thing was...

    6)
    a) ( agradable) nice

    ser bueno — to be good, be nice; (- de algo en particular)

    estar bueno — to be good, be nice

    c)

    qué bueno! — (AmL) great!

    7) [estar] ( en buen estado)

    ¿este pescado estará bueno? — do you think this fish is all right?

    8) [estar] (fam) ( sexualmente atractivo)
    9) (saludable, sano) <costumbre/alimentación> good

    bueno y sano — (Chi) ( sin novedad) safe and sound; ( sobrio) sober

    10) (en fórmulas, saludos) good

    buenos días! or (RPl) buen día! — good morning

    buenas tardes! — ( temprano) good afternoon; ( más tarde) good evening

    buenas noches! — ( al llegar) good evening; ( al despedirse) good night

    buen provecho! — enjoy your meal, bon appetit

    11)
    a) [ser] ( en sentido ético) good
    b) [ser] < niño> good
    12) (iró & fam)

    estaría bueno que ahora dijera que no! — it'd be just great if he said no now! (iro & colloq)

    de los buenos/de las buenas — (fam)

    14)

    un buen día se va a cansar y... — one day o one of these days she's going to get fed up and...

    un buen día llegó y dijo... — one (fine) day she came home and said...

    II
    - na masculino, femenino
    a) (hum o leng infantil) (en películas, cuentos) goody (colloq)
    b) (bonachón, buenazo)

    el bueno de Juan/la buena de Pilar — good old Juan/Pilar

    III
    1)
    a) (expresando conformidad, asentimiento) OK (colloq), all right

    ¿un café? - bueno — coffee? - OK o all right

    b) (expresando duda, indecisión, escepticismo) well

    bueno... ¿qué quieres que te diga? — well... what can I say?

    bueno, otra vez será — never mind, maybe next time

    2)

    bueno, se acabó a la cama! — right, that's it, bed!

    pero, bueno ¿lo quiere o no? — well, do you want it or not?

    y bueno! ¿qué querías que hiciera? — (RPl) well, what did you expect me to do?

    b) (expresando sorpresa, desagrado) (well) really!

    bueno! esto era lo único que faltaba — (iró) oh, great! that's all we needed (iro)

    3)
    a) ( introduciendo o reanudando un tema) now then, right then

    bueno, ¿dónde estábamos? — now (then) o right (then), where were we?

    no es un lugar turístico, bueno, no lo era — it isn't a tourist resort, well o at least, it didn't use to be

    * * *
    = fantastic, good [better -comp., best -sup.], neat [neater -comp., neatest -sup.], nice, sound [sounder -comp., soundest -sup.], seemly, decent, creditable, fantastical, good-natured, good-hearted, kind [kinder -comp., kindest -sup.].
    Ex. GODORT has done a fantastic job of dealing with and solving documents problems.
    Ex. A good thesaurus is a list that has been compiled to serve in the retrieval environment in which it is called upon to operate.
    Ex. What is possibly less easy is to making sure that the guiding stays clean, neat and accurate.
    Ex. One time he showed me a photograph in an art book of a woman's bare breasts and said ' Nice tits, uh?'.
    Ex. Thus the scheme has a sound organisational backing.
    Ex. They were the first cloth bindings that were intended to compete with paper boards as seemly but inexpensive covers for ordinary books.
    Ex. At present, the Internet's international expansion is hampered by the lack of a good supporting infrastructure, namely a decent telephone system.
    Ex. Maybe there is not creditable model, but a lot of publishers are trying to be the onw who discovers the best approach.
    Ex. Adorno's distinction between fantastical thought & the commodification of fantasy in the form of literature is addressed.
    Ex. The illustrations were projected on a large screen and the children were able to see that it was a locus amoenus and a reflection of the character of the good-natured host.
    Ex. Relaxing, joking and just being around guys and gals who are good-hearted people was just the ticket we needed.
    Ex. I would like to extend my thanks to our host who was kind enough to invite me.
    ----
    * a buen recaudo = in a safe place, in safekeeping.
    * acabarse la buena racha = the good times + run out.
    * acabarse la (buena) suerte = run out of + luck, luck + run out.
    * actuar de buena fe = act in + good faith.
    * a la buena de Dios = out in the cold.
    * algo bueno = a good thing.
    * amante de la buena bebida = drink enthusiast.
    * amante de la buena mesa = food enthusiast.
    * apartarse del buen camino = go off + the rails, stray from + the straight and narrow.
    * buen = good [better -comp., best -sup.].
    * buena calidad = goodness.
    * buena causa = good cause.
    * buena comida, la = good food.
    * buena compañía = good company.
    * buena compra = good buy.
    * buena condición física = physical fitness.
    * buena decisión = good judgement.
    * buena disposición = good nature, goodwill [good will], readiness.
    * Posesivo + buena estrella = Posesivo + lucky star.
    * buena fama = well respected, good repute, good reputation.
    * buena fe = goodwill [good will].
    * buena forma física = fitness, physical fitness.
    * buena fortuna = good fortune.
    * buena idea = cool idea.
    * buena influencia = good influence.
    * buen ajuste = good fit.
    * buen amigo = good friend.
    * buena oferta = good deal.
    * buena racha = winning streak.
    * buena relación = rapport.
    * buena relación calidad-precio = value for money.
    * buena reputación = well respected, good repute, good reputation.
    * buena salud = good health.
    * buenas costumbres = propriety, mores, decorum.
    * buenas noticas, las = good word, the.
    * buenas noticias = glad tidings.
    * buenas prácticas = best practices.
    * buena suerte = good luck!, good fortune, good luck.
    * ¡buena suerte! = break a leg!.
    * buena suma de dinero = hefty sum of money.
    * buenas vibraciones = vibrations, good vibes.
    * buena tierra = good soil.
    * buena vecindad = neighbourliness [neighborliness, -USA].
    * buena vida = good life.
    * buena voluntad = goodwill [good will].
    * buen camino, el = straight and narrow (path), the.
    * buen carácter = good humour.
    * buen comedor = hearty eater.
    * buen estado físico = fitness, physical fitness.
    * buen funcionamiento = smooth-running.
    * buen gusto, el = good taste.
    * buen humor = cheerfulness, good humour.
    * buen juicio = good judgement.
    * bueno de la película, el = good guy, the.
    * bueno, el = good guy, the.
    * Buenos Aires = Buenos Aires.
    * buenos días = good morning.
    * buenos, los = goodies, the.
    * buenos propósitos de Año Nuevo = New Year's resolution.
    * buenos tiempos = good times.
    * buen partido = eligible party, eligible bachelor.
    * buen ritmo de aprendizaje = learning curve.
    * buen rollo = good vibes.
    * buen samaritano = good samaritan.
    * buen sitio para pescar = fishing spot.
    * buen tiempo = fair weather.
    * buen tirador = good shot.
    * buen tocho de dinero = hefty sum of money.
    * buen trabajador = hard worker.
    * causar buena impresión = impress, come across.
    * causar una buena primera impresión = make + a good first impression.
    * código de buenas prácticas = code of practice, code of good practice.
    * comenzar Algo con buen pie = start + Nombre + off on the right foot.
    * comenzar con buen pie = start + Nombre + on the right footing.
    * con buena fama = respected.
    * con buena reputación = respected, reputable.
    * con buenas conexiones = well-connected.
    * con buenas intenciones = in good faith, well-intentioned, well-intended, well-meaning.
    * con buen gusto = tastefully.
    * con buen humor = good-humouredly.
    * con buenos contactos = well-connected.
    * con buenos modales = politely.
    * conseguir una buena formación en = get + a good grounding on.
    * con tan buenos resultados = to such good effect.
    * contar con el visto bueno = meet with + approval.
    * contar con + Posesivo + visto bueno = meet + Posesivo + approval.
    * continuar con el buen hacer = keep up + the good work, keep up + the great work.
    * con una buena financiación = well-funded.
    * con una buena plantilla = well-staffed.
    * con un buen nivel = fluent.
    * cosecha extraordinariamente buena = bumper crop.
    * crear una buena impresión en = make + a good impression on.
    * dar buen uso a Algo = put to + good use.
    * dar el visto bueno = approve.
    * dar el visto bueno a una factura = clear + invoice.
    * darle un buen repaso a Alguien = take + Nombre + to the cleaners.
    * dar una buena paliza = whitewash, thrash.
    * de buena calidad = good-quality.
    * de buena disposición = good-natured.
    * de buena fama = of good repute.
    * de buena fe = bona fide, in good faith.
    * de buena manera = good-humouredly, good-humoured.
    * de buena reputación = of good repute.
    * de buenas = on good terms.
    * de buenas a primeras = right off the bat, suddenly, without warning, all of a sudden, just like that.
    * de buena vecindad = neighbourly [neighborly, -USA].
    * de buena voluntad = in good faith.
    * de buen corazón = kind-hearted, good-hearted, big-hearted.
    * de buen grado = willing, good-humouredly, good-humoured, good-naturedly.
    * de buen gusto = tasteful.
    * de buen humor = good-humouredly, good-humoured, in good humour.
    * de buenos modales = well-mannered.
    * de buen vecino = neighbourly [neighborly, -USA].
    * de buen ver = good looking.
    * dejar a la buena de Dios = leave + Nombre + out in the cold.
    * dejar (un) buen sabor de boca = leave + a good taste in + Posesivo + mouth.
    * desempeñar una buena función = produce + the goods.
    * desviarse del buen camino = go off + the rails.
    * difundir buena imagen de = earn + credit for.
    * disfrutar de buena salud = be in good health.
    * echar una buena bronca = give + Nombre + a good roasting.
    * el bueno de + Nombre = good old + Nombre.
    * el cielo rojo al atardecer augura buen tiempo, el cielo rojo al amanecer aug = red sky at night, (shepherd/sailor)'s delight, red sky in the morning, (shepherd/sailor)'s warning.
    * empezar Algo con buen pie = start + Nombre + off on the right foot.
    * empezar con buen pie = start + Nombre + on the right footing, hit + the ground running.
    * en buena condición = in good condition, in good shape, in good nick.
    * en buena forma = in good nick.
    * en buena parte = for the most part.
    * en buenas condiciones para navegar = seaworthy.
    * en buenas manos = in a safe place, in safekeeping.
    * en buen estado = in good condition, in good working condition, in good shape, in good nick.
    * en buen estado de funcionamiento = in good working condition.
    * en estado de buena esperanza = pregnant, in the family way.
    * en sus buenos tiempos = in + Posesivo + heyday.
    * entrar con buen pie = start + Nombre + off on the right foot.
    * estar de buen humor = be high.
    * estar en buenas manos = be in safe hands.
    * estar en estado de buena esperanza = have + a bun in the oven, be up the spout.
    * estar tan bueno que no se puede dejar de comer = moreish.
    * estudiante con buenas notas = high achiever.
    * ganar un buen sueldo = make + good money, earn + good money.
    * hacer buenas migas = hit it off.
    * hacer buen uso de Algo = put to + good use.
    * hacer un buen trabajo = do + a good job.
    * ir por buen camino = be on the right track.
    * ir por el buen camino = be right on track.
    * la buena noticia = the good news.
    * llever a buen término = bring to + a close.
    * lo bueno de = the beauty of.
    * lo bueno es que = the good news is (that)..., on the positive side, on the bright side.
    * lo bueno viene en frascos pequeños = small is beautiful.
    * lo bueno y lo malo = the rights and wrongs.
    * lo que es bueno para uno es bueno para otro = what's good for the goose is good for the gander, what's sauce for the goose is sauce for the gander.
    * los buenos tiempos = the good old days.
    * luchar por una buena causa = fight + the good fight.
    * mamá pija y tía buena = yummy mummy.
    * mantener Algo en el buen camino = keep + Nombre + on track.
    * mantenerse en buen estado físico = keep + fit.
    * más bueno que un pan = as good as gold.
    * más vale malo conocido que bueno por conocer = better the devil you know (than the devil you don't).
    * no andar en nada bueno = be up to no good, get up to + no good.
    * no apartarse del buen camino = keep on + the right track.
    * no caer en buenas manos = fall into + the wrong hands.
    * no ser lo suficientemente bueno = not be good enough.
    * no ser tan bueno como se dice = not + it's cracked up to be.
    * no tan bueno = not-so-good.
    * no tener noticias es buena señal = no news is good news.
    * no ver buenos ojos = not take + kindly to.
    * obrar de buena fe = act in + good faith.
    * obras son amores y no buenas razones = actions speak louder than words.
    * otro bueno + Nombre = the next best + Nombre.
    * parecer bueno = look + good.
    * Participio Pasado + bastante bueno = decently + Participio Pasado.
    * pasar un buen rato = disport + Reflexivo.
    * poner a mal tiempo buena cara = keep + Posesivo + chin up.
    * por buena dirección = a step in the right direction.
    * por buen camino = a step in the right direction.
    * por las buenas o por las malas = by hook or by crook.
    * presentar un buen aspecto = look + good.
    * provisto de buenos fondos = stockholding.
    * que no haya noticias es buena señal = no news is good news.
    * quitarse un (buen) peso de encima = get + a (real) weight off + Posesivo + chest.
    * racha de buena suerte = winning streak.
    * realizar una buena labor = produce + the goods.
    * recibir + Posesivo + visto bueno = meet + Posesivo + approval.
    * saber de buena boca = have + it on good word.
    * saber de buena tinta = have + it on good word.
    * seguir con el buen hacer = keep up + the good work, keep up + the great work.
    * seguir el buen camino = keep on + the right track, keep on + the straight and narrow.
    * seguir por el buen camino = keep out of + trouble, keep on + the right track.
    * ser algo bueno = be a good thing.
    * ser buenísimo + Gerundio = be terrific at + Gerundio.
    * ser bueno = make + good + Nombre.
    * ser bueno en = be good at.
    * ser bueno para Alguien = be to + Posesivo + advantage.
    * ser muy buena señal = bode + well.
    * ser tan buen momento como cualquier otro = be as good a time as any.
    * ser una buena época = be a good time.
    * ser una buena ocasión para + Infinitivo = be a good time to + Infinitivo.
    * ser un buen chico = be a sport.
    * ser un buen comedor = be a hearty eater.
    * ser un momento tan bueno como cualqu = be as good a time as any.
    * si hace buen tiempo = weather permitting.
    * tan bueno como ningún otro = as good as any.
    * tener buena mano con las plantas = have + a green thumb, have + green fingers.
    * tener buen apetito = have + a good appetite.
    * tener buenas intenciones = be well-intentioned, mean + well.
    * tener buenas perspectivas para = be well-placed to.
    * tener buen ojo para juzgar a la gente = be a good judge of character.
    * tener una buena disposición = be well disposed.
    * tener un buen aspecto = look + good.
    * tener un buen concepto de Alguien = hold in + high regard.
    * tener un buen día = have + a good day.
    * tener un buen saque = be a hearty eater.
    * terminarse la (buena) suerte = run out of + luck, luck + run out.
    * tía buena = hottie [hotty], crumpet.
    * tierra buena = good soil.
    * tío bueno = stud, hunk, hunk of a man, hottie [hotty].
    * tomarse Algo de buen grado = take + Nombre + in good humour.
    * una buena alternativa a = the next best thing to.
    * una buena cantidad de = a fair amount of.
    * una buena cosa = a good thing.
    * una buena forma de empezar = a good way to start.
    * una buena parte de = a large measure of, a good deal of, a great deal of.
    * una buena pesca = a good catch.
    * un buen lugar de partida = a good place to start.
    * un buen número de = a good number of.
    * un buen partido = a good catch.
    * usar Algo con buen provecho = use + Nombre + to good advantage.
    * venir con buenas intenciones = come in + peace.
    * visto bueno = approval, endorsement, seal of approval.
    * * *
    I
    - na adjetivo
    [ buen is used before masculine singular nouns]
    1)
    a) [ser] ( de calidad) <hotel/producto> good
    b) ( valioso) good

    buenos consejosgood o useful advice

    c) (válido, correcto) <razón/excusa> good

    bueno está lo bueno (pero no lo demasiado) — (fam) you can have too much of a good thing

    2)
    a) [ser] ( competente) <médico/alumno> good

    ser bueno para algo: es muy buena para los negocios — she's got a very good head for business

    b) <padre/marido/amigo> good
    c) (eficaz, efectivo) <remedio/método> good

    es bueno para la gripe/los dolores de cabeza — it's good for the flu/headaches

    3) ( favorable) <oferta/suerte> good

    en las buenas — (CS) in the good times

    estar de buenas — ( de buen humor) (fam) to be in a good mood; ( afortunado) (Col fam) to be lucky

    4) [ser] ( conveniente) good
    5) (ingenioso, divertido) <chiste/idea> good, great (colloq)

    lo bueno fue que... — the funny thing was...

    6)
    a) ( agradable) nice

    ser bueno — to be good, be nice; (- de algo en particular)

    estar bueno — to be good, be nice

    c)

    qué bueno! — (AmL) great!

    7) [estar] ( en buen estado)

    ¿este pescado estará bueno? — do you think this fish is all right?

    8) [estar] (fam) ( sexualmente atractivo)
    9) (saludable, sano) <costumbre/alimentación> good

    bueno y sano — (Chi) ( sin novedad) safe and sound; ( sobrio) sober

    10) (en fórmulas, saludos) good

    buenos días! or (RPl) buen día! — good morning

    buenas tardes! — ( temprano) good afternoon; ( más tarde) good evening

    buenas noches! — ( al llegar) good evening; ( al despedirse) good night

    buen provecho! — enjoy your meal, bon appetit

    11)
    a) [ser] ( en sentido ético) good
    b) [ser] < niño> good
    12) (iró & fam)

    estaría bueno que ahora dijera que no! — it'd be just great if he said no now! (iro & colloq)

    de los buenos/de las buenas — (fam)

    14)

    un buen día se va a cansar y... — one day o one of these days she's going to get fed up and...

    un buen día llegó y dijo... — one (fine) day she came home and said...

    II
    - na masculino, femenino
    a) (hum o leng infantil) (en películas, cuentos) goody (colloq)
    b) (bonachón, buenazo)

    el bueno de Juan/la buena de Pilar — good old Juan/Pilar

    III
    1)
    a) (expresando conformidad, asentimiento) OK (colloq), all right

    ¿un café? - bueno — coffee? - OK o all right

    b) (expresando duda, indecisión, escepticismo) well

    bueno... ¿qué quieres que te diga? — well... what can I say?

    bueno, otra vez será — never mind, maybe next time

    2)

    bueno, se acabó a la cama! — right, that's it, bed!

    pero, bueno ¿lo quiere o no? — well, do you want it or not?

    y bueno! ¿qué querías que hiciera? — (RPl) well, what did you expect me to do?

    b) (expresando sorpresa, desagrado) (well) really!

    bueno! esto era lo único que faltaba — (iró) oh, great! that's all we needed (iro)

    3)
    a) ( introduciendo o reanudando un tema) now then, right then

    bueno, ¿dónde estábamos? — now (then) o right (then), where were we?

    no es un lugar turístico, bueno, no lo era — it isn't a tourist resort, well o at least, it didn't use to be

    * * *
    el bueno
    (n.) = good guy, the

    Ex: From the viewpoint of periodical prices, learned society publishers are the ' good guys' and libraries should switch from commercial publishers to learned society publishers in order to reduce costs.

    = fantastic, good [better -comp., best -sup.], neat [neater -comp., neatest -sup.], nice, sound [sounder -comp., soundest -sup.], seemly, decent, creditable, fantastical, good-natured, good-hearted, kind [kinder -comp., kindest -sup.].

    Ex: GODORT has done a fantastic job of dealing with and solving documents problems.

    Ex: A good thesaurus is a list that has been compiled to serve in the retrieval environment in which it is called upon to operate.
    Ex: What is possibly less easy is to making sure that the guiding stays clean, neat and accurate.
    Ex: One time he showed me a photograph in an art book of a woman's bare breasts and said ' Nice tits, uh?'.
    Ex: Thus the scheme has a sound organisational backing.
    Ex: They were the first cloth bindings that were intended to compete with paper boards as seemly but inexpensive covers for ordinary books.
    Ex: At present, the Internet's international expansion is hampered by the lack of a good supporting infrastructure, namely a decent telephone system.
    Ex: Maybe there is not creditable model, but a lot of publishers are trying to be the onw who discovers the best approach.
    Ex: Adorno's distinction between fantastical thought & the commodification of fantasy in the form of literature is addressed.
    Ex: The illustrations were projected on a large screen and the children were able to see that it was a locus amoenus and a reflection of the character of the good-natured host.
    Ex: Relaxing, joking and just being around guys and gals who are good-hearted people was just the ticket we needed.
    Ex: I would like to extend my thanks to our host who was kind enough to invite me.
    * a buen recaudo = in a safe place, in safekeeping.
    * acabarse la buena racha = the good times + run out.
    * acabarse la (buena) suerte = run out of + luck, luck + run out.
    * actuar de buena fe = act in + good faith.
    * a la buena de Dios = out in the cold.
    * algo bueno = a good thing.
    * amante de la buena bebida = drink enthusiast.
    * amante de la buena mesa = food enthusiast.
    * apartarse del buen camino = go off + the rails, stray from + the straight and narrow.
    * buen = good [better -comp., best -sup.].
    * buena calidad = goodness.
    * buena causa = good cause.
    * buena comida, la = good food.
    * buena compañía = good company.
    * buena compra = good buy.
    * buena condición física = physical fitness.
    * buena decisión = good judgement.
    * buena disposición = good nature, goodwill [good will], readiness.
    * Posesivo + buena estrella = Posesivo + lucky star.
    * buena fama = well respected, good repute, good reputation.
    * buena fe = goodwill [good will].
    * buena forma física = fitness, physical fitness.
    * buena fortuna = good fortune.
    * buena idea = cool idea.
    * buena influencia = good influence.
    * buen ajuste = good fit.
    * buen amigo = good friend.
    * buena oferta = good deal.
    * buena racha = winning streak.
    * buena relación = rapport.
    * buena relación calidad-precio = value for money.
    * buena reputación = well respected, good repute, good reputation.
    * buena salud = good health.
    * buenas costumbres = propriety, mores, decorum.
    * buenas noticas, las = good word, the.
    * buenas noticias = glad tidings.
    * buenas prácticas = best practices.
    * buena suerte = good luck!, good fortune, good luck.
    * ¡buena suerte! = break a leg!.
    * buena suma de dinero = hefty sum of money.
    * buenas vibraciones = vibrations, good vibes.
    * buena tierra = good soil.
    * buena vecindad = neighbourliness [neighborliness, -USA].
    * buena vida = good life.
    * buena voluntad = goodwill [good will].
    * buen camino, el = straight and narrow (path), the.
    * buen carácter = good humour.
    * buen comedor = hearty eater.
    * buen estado físico = fitness, physical fitness.
    * buen funcionamiento = smooth-running.
    * buen gusto, el = good taste.
    * buen humor = cheerfulness, good humour.
    * buen juicio = good judgement.
    * bueno de la película, el = good guy, the.
    * bueno, el = good guy, the.
    * Buenos Aires = Buenos Aires.
    * buenos días = good morning.
    * buenos, los = goodies, the.
    * buenos propósitos de Año Nuevo = New Year's resolution.
    * buenos tiempos = good times.
    * buen partido = eligible party, eligible bachelor.
    * buen ritmo de aprendizaje = learning curve.
    * buen rollo = good vibes.
    * buen samaritano = good samaritan.
    * buen sitio para pescar = fishing spot.
    * buen tiempo = fair weather.
    * buen tirador = good shot.
    * buen tocho de dinero = hefty sum of money.
    * buen trabajador = hard worker.
    * causar buena impresión = impress, come across.
    * causar una buena primera impresión = make + a good first impression.
    * código de buenas prácticas = code of practice, code of good practice.
    * comenzar Algo con buen pie = start + Nombre + off on the right foot.
    * comenzar con buen pie = start + Nombre + on the right footing.
    * con buena fama = respected.
    * con buena reputación = respected, reputable.
    * con buenas conexiones = well-connected.
    * con buenas intenciones = in good faith, well-intentioned, well-intended, well-meaning.
    * con buen gusto = tastefully.
    * con buen humor = good-humouredly.
    * con buenos contactos = well-connected.
    * con buenos modales = politely.
    * conseguir una buena formación en = get + a good grounding on.
    * con tan buenos resultados = to such good effect.
    * contar con el visto bueno = meet with + approval.
    * contar con + Posesivo + visto bueno = meet + Posesivo + approval.
    * continuar con el buen hacer = keep up + the good work, keep up + the great work.
    * con una buena financiación = well-funded.
    * con una buena plantilla = well-staffed.
    * con un buen nivel = fluent.
    * cosecha extraordinariamente buena = bumper crop.
    * crear una buena impresión en = make + a good impression on.
    * dar buen uso a Algo = put to + good use.
    * dar el visto bueno = approve.
    * dar el visto bueno a una factura = clear + invoice.
    * darle un buen repaso a Alguien = take + Nombre + to the cleaners.
    * dar una buena paliza = whitewash, thrash.
    * de buena calidad = good-quality.
    * de buena disposición = good-natured.
    * de buena fama = of good repute.
    * de buena fe = bona fide, in good faith.
    * de buena manera = good-humouredly, good-humoured.
    * de buena reputación = of good repute.
    * de buenas = on good terms.
    * de buenas a primeras = right off the bat, suddenly, without warning, all of a sudden, just like that.
    * de buena vecindad = neighbourly [neighborly, -USA].
    * de buena voluntad = in good faith.
    * de buen corazón = kind-hearted, good-hearted, big-hearted.
    * de buen grado = willing, good-humouredly, good-humoured, good-naturedly.
    * de buen gusto = tasteful.
    * de buen humor = good-humouredly, good-humoured, in good humour.
    * de buenos modales = well-mannered.
    * de buen vecino = neighbourly [neighborly, -USA].
    * de buen ver = good looking.
    * dejar a la buena de Dios = leave + Nombre + out in the cold.
    * dejar (un) buen sabor de boca = leave + a good taste in + Posesivo + mouth.
    * desempeñar una buena función = produce + the goods.
    * desviarse del buen camino = go off + the rails.
    * difundir buena imagen de = earn + credit for.
    * disfrutar de buena salud = be in good health.
    * echar una buena bronca = give + Nombre + a good roasting.
    * el bueno de + Nombre = good old + Nombre.
    * el cielo rojo al atardecer augura buen tiempo, el cielo rojo al amanecer aug = red sky at night, (shepherd/sailor)'s delight, red sky in the morning, (shepherd/sailor)'s warning.
    * empezar Algo con buen pie = start + Nombre + off on the right foot.
    * empezar con buen pie = start + Nombre + on the right footing, hit + the ground running.
    * en buena condición = in good condition, in good shape, in good nick.
    * en buena forma = in good nick.
    * en buena parte = for the most part.
    * en buenas condiciones para navegar = seaworthy.
    * en buenas manos = in a safe place, in safekeeping.
    * en buen estado = in good condition, in good working condition, in good shape, in good nick.
    * en buen estado de funcionamiento = in good working condition.
    * en estado de buena esperanza = pregnant, in the family way.
    * en sus buenos tiempos = in + Posesivo + heyday.
    * entrar con buen pie = start + Nombre + off on the right foot.
    * estar de buen humor = be high.
    * estar en buenas manos = be in safe hands.
    * estar en estado de buena esperanza = have + a bun in the oven, be up the spout.
    * estar tan bueno que no se puede dejar de comer = moreish.
    * estudiante con buenas notas = high achiever.
    * ganar un buen sueldo = make + good money, earn + good money.
    * hacer buenas migas = hit it off.
    * hacer buen uso de Algo = put to + good use.
    * hacer un buen trabajo = do + a good job.
    * ir por buen camino = be on the right track.
    * ir por el buen camino = be right on track.
    * la buena noticia = the good news.
    * llever a buen término = bring to + a close.
    * lo bueno de = the beauty of.
    * lo bueno es que = the good news is (that)..., on the positive side, on the bright side.
    * lo bueno viene en frascos pequeños = small is beautiful.
    * lo bueno y lo malo = the rights and wrongs.
    * lo que es bueno para uno es bueno para otro = what's good for the goose is good for the gander, what's sauce for the goose is sauce for the gander.
    * los buenos tiempos = the good old days.
    * luchar por una buena causa = fight + the good fight.
    * mamá pija y tía buena = yummy mummy.
    * mantener Algo en el buen camino = keep + Nombre + on track.
    * mantenerse en buen estado físico = keep + fit.
    * más bueno que un pan = as good as gold.
    * más vale malo conocido que bueno por conocer = better the devil you know (than the devil you don't).
    * no andar en nada bueno = be up to no good, get up to + no good.
    * no apartarse del buen camino = keep on + the right track.
    * no caer en buenas manos = fall into + the wrong hands.
    * no ser lo suficientemente bueno = not be good enough.
    * no ser tan bueno como se dice = not + it's cracked up to be.
    * no tan bueno = not-so-good.
    * no tener noticias es buena señal = no news is good news.
    * no ver buenos ojos = not take + kindly to.
    * obrar de buena fe = act in + good faith.
    * obras son amores y no buenas razones = actions speak louder than words.
    * otro bueno + Nombre = the next best + Nombre.
    * parecer bueno = look + good.
    * Participio Pasado + bastante bueno = decently + Participio Pasado.
    * pasar un buen rato = disport + Reflexivo.
    * poner a mal tiempo buena cara = keep + Posesivo + chin up.
    * por buena dirección = a step in the right direction.
    * por buen camino = a step in the right direction.
    * por las buenas o por las malas = by hook or by crook.
    * presentar un buen aspecto = look + good.
    * provisto de buenos fondos = stockholding.
    * que no haya noticias es buena señal = no news is good news.
    * quitarse un (buen) peso de encima = get + a (real) weight off + Posesivo + chest.
    * racha de buena suerte = winning streak.
    * realizar una buena labor = produce + the goods.
    * recibir + Posesivo + visto bueno = meet + Posesivo + approval.
    * saber de buena boca = have + it on good word.
    * saber de buena tinta = have + it on good word.
    * seguir con el buen hacer = keep up + the good work, keep up + the great work.
    * seguir el buen camino = keep on + the right track, keep on + the straight and narrow.
    * seguir por el buen camino = keep out of + trouble, keep on + the right track.
    * ser algo bueno = be a good thing.
    * ser buenísimo + Gerundio = be terrific at + Gerundio.
    * ser bueno = make + good + Nombre.
    * ser bueno en = be good at.
    * ser bueno para Alguien = be to + Posesivo + advantage.
    * ser muy buena señal = bode + well.
    * ser tan buen momento como cualquier otro = be as good a time as any.
    * ser una buena época = be a good time.
    * ser una buena ocasión para + Infinitivo = be a good time to + Infinitivo.
    * ser un buen chico = be a sport.
    * ser un buen comedor = be a hearty eater.
    * ser un momento tan bueno como cualqu = be as good a time as any.
    * si hace buen tiempo = weather permitting.
    * tan bueno como ningún otro = as good as any.
    * tener buena mano con las plantas = have + a green thumb, have + green fingers.
    * tener buen apetito = have + a good appetite.
    * tener buenas intenciones = be well-intentioned, mean + well.
    * tener buenas perspectivas para = be well-placed to.
    * tener buen ojo para juzgar a la gente = be a good judge of character.
    * tener una buena disposición = be well disposed.
    * tener un buen aspecto = look + good.
    * tener un buen concepto de Alguien = hold in + high regard.
    * tener un buen día = have + a good day.
    * tener un buen saque = be a hearty eater.
    * terminarse la (buena) suerte = run out of + luck, luck + run out.
    * tía buena = hottie [hotty], crumpet.
    * tierra buena = good soil.
    * tío bueno = stud, hunk, hunk of a man, hottie [hotty].
    * tomarse Algo de buen grado = take + Nombre + in good humour.
    * una buena alternativa a = the next best thing to.
    * una buena cantidad de = a fair amount of.
    * una buena cosa = a good thing.
    * una buena forma de empezar = a good way to start.
    * una buena parte de = a large measure of, a good deal of, a great deal of.
    * una buena pesca = a good catch.
    * un buen lugar de partida = a good place to start.
    * un buen número de = a good number of.
    * un buen partido = a good catch.
    * usar Algo con buen provecho = use + Nombre + to good advantage.
    * venir con buenas intenciones = come in + peace.
    * visto bueno = approval, endorsement, seal of approval.

    * * *
    bueno1 -na
    [ The form buen is used before masculine singular nouns. buen]
    A
    1 [ SER] (de calidad) ‹hotel/producto› good
    tiene buena memoria she has a good memory
    siempre lleva ropa buena he always wears good-quality clothes
    hizo un buen trabajo she did a good job
    ¿es bueno o de bisutería? is it real or imitation?
    lo bueno si breve dos veces bueno brevity is the soul of wit
    2 (valioso) good
    ¡qué buena idea! what a good idea!
    me dio muy buenos consejos she gave me (some) very good o useful advice
    3 (válido, correcto) ‹razón/excusa› good
    ¿tienes buena hora or hora buena? do you have the right o correct time?
    la bola fue buena the ball was in
    bueno está lo bueno (pero no lo demasiado) ( fam); you can have too much of a good thing
    B
    1 [ SER] (competente) ‹médico/alumno› good
    como secretaria es muy buena she's a very good secretary
    es muy buena en francés she's very good at French
    2 ‹padre/marido/amigo› good
    3 (eficaz, efectivo) ‹remedio/método› good ser bueno PARA algo to be good for sth
    es bueno para el hígado it's good for the liver
    C (favorable) ‹oferta/suerte› good
    traigo buenas noticias I have good news (for you)
    la novela tuvo muy buena crítica the novel got very good reviews o was very well reviewed
    están en buena posición económica they're comfortably off
    en las buenas (CS); in the good times
    estar de buenas (de buen humor) ( fam) to be in a good mood; (afortunado) ( Col fam) to be lucky
    estar en la buena (CS); to be having a lucky streak, be on a run of good luck
    hoy no estoy en la buena it's not my lucky day
    por las buenas: si no lo hace por las buenas … if he won't do it willingly …
    intenta convencerlo por las buenas try persuading him nicely
    D [ SER] (conveniente) good
    no es buena hora para llamar it's not a good time to phone
    sería bueno que hablaras con él it would be a good idea o thing if you spoke to him
    no es bueno comer tanto it isn't good for you to eat so much
    E (ingenioso, divertido) ‹chiste/idea› good, great ( colloq)
    lo bueno fue que ella tampoco tenía ni idea the funny thing was she didn't have a clue either
    F
    ¡qué buena pinta tiene esa ensalada! that salad looks delicious o really good
    hace muy buen tiempo the weather's lovely o very nice
    hace bueno ( Esp); it's a nice day
    2 (agradable al paladaren general) ser bueno; to be delicious, be nice (— de algo en particular) estar bueno; to be good, be delicious, be nice
    el guacamole es buenísimo guacamole is delicious o really nice
    ¡qué buena está la carne/esta pera! the meat/this pear is delicious
    la paella no te quedó or salió tan buena como la última vez the paella didn't turn out as well as last time
    3
    ¡qué bueno! ( AmL); great!
    ¡qué bueno que se te ocurrió traerlo! it's a good thing you thought of bringing it
    G [ ESTAR]
    (en buen estado): esta leche no está buena this milk is off o has gone off
    estos zapatos todavía están buenos these shoes are still OK o still have some wear in them
    ¿este pescado estará bueno? do you think this fish is all right?
    H [ ESTAR] ( fam)
    (sexualmente atractivo): está muy buena she's quite a looker (sl), she's gorgeous ( colloq), she's a bit of all right ( BrE sl)
    está buenísimo he's really gorgeous o dishy o hunky ( colloq), he's a real looker (sl), he's a bit of all right ( BrE sl)
    I
    (saludable, sano): tiene muy buen semblante she looks very well
    háblale por el oído bueno speak to him in his good ear
    aún no está bueno del todo ( Esp); he still hasn't recovered completely o isn't completely better
    bueno y sano ( Chi) (sin novedad) safe and sound; (sobrio) sober
    J (en fórmulas, saludos) good
    ¡buenos días! or ( RPl) ¡buen día! good morning
    ¡buenas tardes! (temprano) good afternoon; (más tarde) good evening
    ¡buenas noches! (al llegar) good evening; (al despedirse) good night
    dale las buenas noches a la abuela say good night to Grandma
    ¡buenas! ¿qué tal? ( fam); hi! o hullo! how are things? ( colloq)
    ¡buen viaje! have a good journey!
    ¡buen provecho! enjoy your meal, bon appetit
    de buenas a primeras (de repente) suddenly, all of a sudden, without warning
    no lo puedo decidir así, de buenas a primeras I can't make up my mind just like that
    A [ SER] (en sentido ético) ‹persona› good; ‹conducta/obra/acción› good
    fueron muy buenos conmigo they were very good to me
    un buen hombre a good man
    dígame, buen hombre … tell me, my good man …
    B [ SER] ‹niño› good
    sé buenito y no hagas ruido be a good little boy and don't make any noise
    A ( iró fam):
    ¡estás tú buena si crees que te va a ayudar! you must be crazy if you think he's going to help you
    ¡estaría bueno que ahora dijera que no! it'd be just great if he said no now! ( iro colloq)
    ¡en buena nos hemos metido! this is a fine mess we've got(ten) ourselves into
    darle una buena a algn ( fam); to give sb a good hiding ( colloq)
    de los buenos/de las buenas ( fam): nos echó un sermón de los buenos she gave us a real dressing-down ( colloq)
    (uso enfático): se llevó un buen susto she got a terrible fright
    lo que necesita es una buena paliza what he needs is a good thrashing
    se metió en un buen lío he got himself into a fine mess
    todavía nos falta un buen trecho we still have a fair way to go
    una buena cantidad a lot, a fair amount
    C
    un buen día one day
    un buen día se va a cansar y … one day o one of these days she's going to get fed up and …
    un buen día llegó y dijo … one (fine) day she came home and said …
    Compuestos:
    feminine physical fitness
    está en muy buenoa forma she's very fit, she's in very good shape
    la buenoa mesa good cooking
    es un amante de la buenoa mesa he's a lover of good food o cooking
    la Buenoa Nueva the Good News
    ¡buenoa pieza resultó ser Ernesto! a fine one o a right one Ernesto turned out to be! ( colloq)
    la buenoa vida the good life
    masculine good name
    el Buen Pastor the good Shepherd
    bueno2 -na
    masculine, feminine
    1 ( hum o leng infantil) (en películas, cuentos) goody ( colloq)
    los buenos y los malos the goodies and the baddies ( colloq hum), the good guys and the bad guys ( colloq)
    2
    (bonachón, buenazo): el bueno de Juan/la buena de Pilar good old Juan/Pilar
    A
    1 (expresando conformidad, asentimiento) OK ( colloq), all right
    ¿un café? — bueno coffee? — OK o all right
    2 (expresando duda, indecisión) well
    3
    (expresando resignación): bueno, otra vez será never mind, maybe next time
    5 (intentando calmar a algn) okay, all right
    bueno, bueno, tranquilízate okay, okay, calm down o all right, calm down
    B
    1
    (expresando irritación): bueno, se acabó, ¡a la cama! right, that's it, bed!
    ¡bueno, ya está bien! ¡os calláis los dos! right, that's enough, be quiet the pair of you!
    pero, bueno, ¿lo quiere o no lo quiere? well, do you want it or not?
    ¡y bueno! ¿qué querías que hiciera? ( RPl); well, what did you expect me to do?
    2 (expresando sorpresa, desagrado) (well) really!
    ¡bueno!, ¿qué manera de hablar es ésa? really! that's no way to talk!
    ¡bueno! esto era lo único que faltaba ( iró); oh, great! that's all we needed ( iro)
    C
    bueno, ¿dónde estábamos? now (then) o right (then), where were we?
    2
    (calificando lo expresado): no es un lugar turístico, bueno, no lo era it isn't a tourist resort, well o at least o at any rate, it didn't use to be
    era amarillo, bueno, más bien naranja it was yellow; well, actually it was more like orange
    D
    * * *

     

    bueno 1
    ◊ -na adjetivo buen is used before masculine singular nouns

    1 [ser]
    a)hotel/producto/trabajo good;


    la buena mesa good cooking
    b)remedio/método good;

    es bueno para la gripe/los dolores de cabeza it's good for the flu/headaches

    c)médico/alumno good;

    un buen padre/amigo he's a good father/friend;

    es muy buena en francés she's very good at French;
    es buena para los negocios she's got a good head for business
    d) (amable, bondadoso) good, kind;

    fueron muy buenos conmigo they were very good o kind to me

    e) (conveniente, correcto) good;


    no es bueno comer tanto it isn't good to eat so much;
    es bueno para la salud it's good for your health;
    su inglés es bueno her English is good
    2


    b) comida› ( en general)



    ( en particular)

    el guacamole es buenísimo guacamole is really good;
    esta sopa está muy buena this soup is very good
    c) ( favorable) ‹oferta/crítica good;


    3 [estar]
    a) ( en buen estado) ‹leche/pescado fresh;

    esta leche no está buena this milk is off o sour



    4 (saludable, sano) ‹costumbre/alimentación good;

    5
    a) (en fórmulas, saludos) good;

    ¡buenos días! good morning;

    ¡buenas tardes! ( temprano) good afternoon;

    ( más tarde) good evening;
    ¡buenas noches! ( al llegar) good evening;


    ( al despedirse) good night;
    ¡buen viaje! have a good trip!;

    ¡buen provecho! enjoy your meal


    un buen día one day
    c)

    ¡qué bueno! (AmL) great

    d)


    por las buenas willingly
    ■ sustantivo masculino, femenino
    a) (hum o leng infantil) (en películas, cuentos) goody (colloq);


    b) (bonachón, buenazo):

    el bueno de Juan/la buena de Pilar good old Juan/Pilar

    bueno 2 interjección
    1
    a) ( expresandoduda) well;

    (— conformidad) OK (colloq), all right;
    ¿un café? — bueno coffee? — OK o all right


    bueno, otra vez será never mind, maybe next time


    bueno, se acabó ¡a la cama! right, that's it, bed!;

    ¡y bueno! ¿qué querías que hiciera? (RPl) well, what did you expect me to do?
    2 (Méx) ( al contestar el teléfono)
    ¡bueno! hello

    bueno,-a
    I adjetivo
    1 good
    un café muy bueno, a very good coffee
    2 (bondadoso, bonachón) good, kind: es muy buena persona, she's a very kind soul
    3 (saludable) well, in good health: el niño se pondrá bueno en unos días, the child will be well again in a few days
    4 Meteor (apacible) good
    hoy hace muy buena noche, it's a lovely night tonight
    5 (rico, sabroso) good, nice: la cena estaba muy buena, the dinner was delicious
    6 (conveniente, provechoso) good: no es bueno que leas con esa luz, it's not good for you to read in this light
    sería bueno que nos reuniéramos los lunes, it would be a good idea if we met on Mondays
    7 (grande) considerable: un buen montón de dinero, a considerable amount of money
    8 fam (macizo) gorgeous, sexy: Javier está muy bueno, Javier's gorgeous
    9 irón fine, real: armó un buen jaleo, he kicked up quite a fuss
    ¡en buen lío nos hemos metido!, that's a fine mess we've got ourselves into!
    II sustantivo masculino y femenino (cándido, buenazo) el bueno de Pedro, good old Pedro
    III exclamación ¡bueno!, (vale) all right, OK
    (sorpresa) ¡bueno!, no me digas que te vas a casar, well!, don't tell me you're getting married!
    ♦ Locuciones: ¡buena la hemos hecho!, that's done it!
    ¡buenas!, hello!
    dar algo por bueno, to approve sthg
    estar de buenas, to be in a good mood
    ¡estaría bueno!, I should jolly well hope not!
    librarse de una buena, to get off scot free
    de buenas a primeras, suddenly, all at once
    por las buenas, willingly
    ' bueno' also found in these entries:
    Spanish:
    admitir
    - buen
    - buena
    - campeonato
    - canela
    - en
    - enrollada
    - enrollado
    - estar
    - estival
    - excedente
    - fantástica
    - fantástico
    - formidable
    - infravalorar
    - infravalorarse
    - inmejorable
    - magistral
    - más
    - mejor
    - pan
    - redundar
    - saber
    - saludable
    - vista
    - visto
    - antología
    - cara
    - conmigo
    - decir
    - igualmente
    - ir
    - malo
    - rollo
    - ser
    - súper
    - y
    English:
    anyhow
    - approval
    - as
    - assent
    - beauty
    - bright
    - brilliant
    - censor
    - clear
    - conducive
    - connotation
    - crush
    - decent
    - devil
    - endorse
    - endorsement
    - fair
    - fine
    - good
    - hot
    - hunk
    - indifferent
    - nearly
    - nice
    - OK
    - okay
    - quite
    - reasonable
    - right
    - satisfying
    - seal
    - short
    - so
    - something
    - such
    - sweet
    - thick
    - tick
    - to
    - upside
    - well
    - wind
    - worthy
    - allow
    - all right
    - anyway
    - be
    - better
    - bill
    - charitable
    * * *
    bueno, -a buen is used instead of bueno before masculine singular nouns (e.g. buen hombre good man). The comparative form of bueno is mejor (better), and the superlative form is el mejor (masculine) or la mejor (feminine) (the best).
    adj
    1. [en general] good;
    tu hijo es muy buen estudiante your son's a very good student;
    hacer ejercicio es bueno para la salud exercise is good for your health;
    la cena estaba muy buena the meal was very good;
    una buena oportunidad a good opportunity;
    los buenos tiempos the good times;
    ¿tienes hora buena? do you have the right time?;
    el juez de silla señaló que la bola fue/no fue buena the umpire said the ball was good/called the ball out;
    golpeó la pelota con la pierna buena he struck the ball with his stronger foot;
    tener buena acogida to be well received;
    tener buen aspecto [persona] to look well;
    [cosa] to look good;
    ir por buen camino to be on the right track;
    tener buen concepto de to think highly of;
    creo que éste no es un buen momento para decírselo I don't think this is a good time to tell her;
    lo bueno si breve dos veces bueno you can have too much of a good thing
    el buen salvaje the noble savage;
    el buen samaritano the Good Samaritan
    2. [bondadoso, amable] kind, good;
    ser bueno con alguien to be good to sb;
    ¡sé bueno! be good!
    3. [curado, sano] well, all right;
    ya estoy bueno I'm all right now;
    todavía no estoy bueno del todo I'm not completely better o recovered yet;
    ponerse bueno to get well
    4. [apacible] nice, fine;
    buen tiempo good o fine weather;
    hizo buen tiempo the weather was good;
    Esp
    ¿hace bueno ahí fuera? is it nice out?
    5. [aprovechable] all right;
    [comida] fresh;
    esta lecha no está buena this milk is bad o off
    6. [uso enfático]
    ese buen hombre that good man;
    una buena cantidad de comida a good o considerable amount of food;
    tiene una buena cantidad de libros she has a large amount of books, she has quite a few books;
    un buen susto a real fright;
    un buen lío a real o fine mess;
    un buen día se va a llevar un disgusto one of these days she's going to get a nasty shock;
    le cayó una buena reprimenda he got a stern ticking-off;
    le pegó un puñetazo de los buenos he punched her really hard, he gave her an almighty punch
    7. Fam [atractivo]
    estar bueno to be gorgeous o Br a bit of all right o Br tasty;
    ¡qué bueno está tu vecino! your neighbour's gorgeous o a real hunk!
    8. Irónico [muy malo] fine;
    ¡bueno es lo bueno! enough's enough!;
    ¡bueno está! that's enough!;
    ¡buen amigo te has echado! some friend he is!;
    ¡buen granuja estás hecho! you rascal!, you're a real rascal!;
    ¡buena la has armado o [m5] hecho! you've really gone and done it now!;
    librarse de una buena to have a lucky o narrow escape;
    de buena te libraste you had a lucky o narrow escape;
    ¡si te pillo no te librarás de una buena! if I catch you, you'll be in for it!;
    estaría bueno that would really cap it all;
    si te crees que va a aceptar, estás bueno you're kidding yourself if you think she's going to accept;
    estamos buenos como tengamos que esperarle if we have to wait for him we've had it;
    te has metido en una buena this is a fine mess you've got o US gotten yourself into!;
    poner bueno a alguien to criticize sb harshly
    9. [en saludos]
    ¡buenas! hello!;
    ¡buenas!, ¿qué tal? hi o hello, how are you?;
    ¡buenos días!, RP [m5]¡buen día! good morning!;
    ¡buenas tardes! [hasta las cinco] good afternoon!;
    [después de las cinco] good evening!;
    ¡buenas noches! good night!;
    no me dio ni los buenos días she didn't even say good morning to me
    10. [en frases]
    ¡buen provecho! enjoy your meal!;
    ¡buen viaje! have a good trip!;
    de buen ver good-looking, attractive;
    de buena gana willingly;
    ¡me comería un bocadillo de buena gana! I'd really like o Br I really fancy a sandwich!;
    lo hizo, y de buena gana he did it willingly;
    lo haría de buena gana, pero estoy ocupado I'd be pleased o more than happy to do it, but I'm busy;
    dar algo por bueno to approve sth;
    Am Fam
    estar en la buena to be on a roll;
    lo bueno es que… the best thing about it is that…;
    prueba este pastel y verás lo que es bueno try this cake, it's excellent;
    Irónico
    como no me lo des, verás lo que es bueno if you don't give it to me, you'll be in for it
    nm,f
    1. Cine
    el bueno the goody;
    los buenos siempre ganan the good guys always win
    2. [bonachón]
    el bueno de tu hermano your good old brother
    adv
    1. [vale, de acuerdo] all right, O.K.;
    ¿te acompaño hasta la esquina? – bueno would you like me to walk up to the corner with you? – O.K.;
    le pregunté si quería ayuda y me dijo que bueno I asked her if she needed any help and she said all right;
    ¿quieres venir con nosotros? – bueno do you want to come with us? – if you like o sure;
    bueno, yo ya me voy right, I'm off now;
    ¡te has equivocado! – bueno ¿y qué? you were wrong – yeah, so what?
    2. [pues] well;
    bueno, el caso es que… well, the thing is…
    3. Am [bien]
    ¡qué bueno! (that's) great!;
    ¡qué bueno que vinieron! I'm so glad that you could come!
    interj
    1. [expresa sorpresa]
    ¡bueno!, ¡qué alegría verte por aquí! hey, how nice to see you!;
    ¡bueno, mira quien está aquí! well, look who's here!
    2. [expresa irritación]
    ¡bueno!, ¡lo que faltaba! great, that's just what we needed!
    3. Col, Méx [al teléfono] hello
    buenas nfpl
    estar de buenas [bien dispuesto] to be in a good mood;
    de buenas a primeras [de repente] all of a sudden;
    [a simple vista] at first sight, on the face of it;
    así, de buenas a primeras, no sé qué decir I'm not sure I know what to say without thinking about it first;
    por las buenas willingly;
    intentamos persuadirlo por las buenas we tried to convince him the nice way;
    lo hará por las buenas o por las malas she'll do it whether she likes it or not;
    ¿quieres hacerlo por las buenas o por las malas? do you want to do it the easy or the hard way?
    * * *
    I adj
    1 good;
    buena voluntad goodwill;
    lo bueno es que … the best thing about it is that …;
    estar de buenas be in a good mood;
    ponerse bueno get well;
    dar algo por bueno approve sth;
    ahora viene lo bueno irón here comes the good bit;
    ¡ésta sí que es buena! irón fam that’s a good one!;
    ¡estaría bueno! irón fam oh, terrific!;
    lo bueno, si breve, dos veces bueno brevity is the soul of wit
    2 ( bondadoso) kind;
    3 ( sabroso) nice
    4
    :
    por las buenas willingly;
    por las buenas o por las malas whether we/they/etc like it or not;
    de buenas a primeras without warning;
    a la buena de Dios any which way, Br any old how
    II int
    :
    ¡bueno! well!;
    ¿bueno? Méx hello;
    ¡buenas! hello!;
    bueno día good morning;
    buenas noches good evening;
    buenas tardes good evening
    * * *
    1) : good
    una buena idea: a good idea
    2) bondadoso: nice, kind
    3) apropiado: proper, appropriate
    4) sano: well, healthy
    5) : considerable, goodly
    una buena cantidad: a lot
    6)
    buenos días : hello, good day
    7)
    buenas tardes : good afternoon
    8)
    buenas noches : good evening, good night
    bueno interj
    1) : OK!, all right!
    2) Mex : hello! (on the telephone)
    * * *
    bueno1 adj
    1. (en general) good [comp. better; superl. best]
    2. (agradable) nice
    ¡estas fresas están buenas! these strawberries are nice!
    3. (atractivo) gorgeous / good looking
    4. (sano) better
    cuando te pongas bueno, podrás salir a la calle you'll be able to go out when you get better
    5. (uso intensivo) big [comp. bigger; superl. biggest] / huge
    bueno2 adv (de acuerdo) OK / all right

    Spanish-English dictionary > bueno

  • 10 axabarciar

    Axabarciar, es tratar, vender, comprar, cambiar, etc. Cuntu you aquindi nisti primeiru llibru qu'un astur fae con ñaturallidá, con honradé, con amore grandie ya ñoble que disdi guaxetín na miou xenciétcha ya ñatural alma se fexu hacia tous lus melgueirus y'embruxantes chugares de la miou mantina tierra d'Asturies, ya de toes les Fidalgues xentes que la poblen, falu you que nagora mesmu tenu ñecexidá de cuntayes un cuintu que nun ye tal couxa, perque cuaxi tóu lu que falu aquindi fóu verdá. Ya cumu encalda mu ben nista pallabra, pos nagua mexor que como exemplu qu'isti casu que per oitre lláu pué xervir tamén d'escola. (Cuento yo aquí en este diccionario primero que hace un astur con documentación, naturalidad y suprema honradez, lleno de un amor grande y noble que desde niño en mi sencilla y natural alma se hizo, hacia todos los dulces y embrujantes lugares de mi amada Tierrina Asturiana, y hacia todas las Hidalgas gentes que la pueblan. Digo que ahora mismo tengo necesidad de contarles un cuento, que no es tal cosa, porque casi todo lo que les voy a contar ha sido una auténtica verdad, y como tal alumbramiento tiene el origen en esta palabra, pues nada mejor que este ejemplo, que por otro lado puede servir también de escuela). (LES XABARCEIRES) L'Aldexuxán (aldea de Susana) yera la miou aldina, fae ya un faticáu d'anus cundu you yera un guaxín, despós de l’achuquinante 'ngarradiétcha, que xemóu de cadarmus toes les teixáes de la miou embruxante Asturies, apaxiétchandu de llutus, mexeries, fames, atristeyáus ya enfernales dollores a toes les xentes, lu mesmu las prietes que yeren las drechistes, que lus roxus que yeren de las esquerdas. (La aldea de Susana era mi aldea, hace ya muchos años cuando yo era un niño después de la asesinante guerra que sembró de cadáveres todas las casas de mi embrujante Asturias, vistiendo de lutos, miserias, hambre e infernales dolores a todas sus nobles gentes, lo mismo a los negros que eran los derechistas, que a los rojos que eran los de las izquierdas). —Por aquel entonces, cuando el hambre, la necesidad y la miseria se enseñoreaban de les teixáes (lares) mejor dicho de los hijos y de las viudas de los perdedores, ya que los pobres, los que no estaban encuandicáus (sepultados) s'atopaben arretrigáus nes cárxeles, (encadenados en las cárceles) ya oitres con más xuerte, xebráranse per miéu 'l hermenu venceor pal extranxeiru. (Y otros con más suerte, se marcharan por miedo al hermano vencedor para el extranjero). —Cuento yo, que por aquellos tristes aconteceres sucedió en mi aldea esta historia que ahora al recordarla tras más de cuarenta años de haber sucedido, trae a mi pensamiento una añoranza triste, nel mesmu lleldar que me fae xonreyire. En el mismo suceder que me hace sonreir, ya que el caso según mi humilde parecer se las trae, porque todos los personajes qu'encaldan (hacen) esta cierta, historia, eran seres que para poder vivir tenían que luchar bravamente todos los amanecidos días, no importa cómo lo hicieran; pero por aquellos tristes tiempos el que no luchaba no comía, no es como hoy, que se tira más comida en un día a la basura, que en los tiempos de esta historia comía toda Asturias en una semana. —Yera mi aldina tan bétcha en allumbrar frutos, que desde los principios del branu (verano), fasta lu fondeiru de la xeronda (hasta lo último del otoño), talmente parecía mi melgueiru chugar (dulce pueblo), el mismo jardín que el Creador debe de tener reservada para las sencillas y buenas gentes que tras la muerte sean huéspedes de su Santificante Reino. Tal exquisita riqueza natural daba lugar, a que casi todos los vecinos tuviesen un pollino que espatuxara llixeiru (andase rápido), y fuese resistente para que no se esmurgazara esventronáu (cayera reventado) en los difíciles y abruptos caminos, con las maniegas (cestas) encima de su albarda amamplenáes (llenas) de sabrosos frutos, antes de llegar a la romería o fiesta donde iba destinado tal manjar, así fueran higos, cerezas, ciruelas, peras, etc., etc., etc. Algunas veces también solían llevar manzanines arroxáes nel fornu (manzanas asadas en el horno) y ablanines turráes nel mesmu cheldar (y avellanas asadas en el mismo lugar), y estas frutas así tratadas, tenían un gusto tan exquisito que uno no se hartaba nunca de comer por ellas. Por estos quehaceres y otros múltiples necesarios en sus caseríos, cada vecino cuidaba a su pollino todo el año, como la mejor de sus prendas, porque era el humilde pollino el único medio de locomoción que tenían para efectuar infinidad de trabajos y muy necesarios traslados. Decía el pedáneo de mi aldea, donde sucedió esta historia que estoy empezando a relatarles, que un pollinín d'arremangu (de valía), le proporcionaba más ganancias al aldeano que una xuntura de les mexores vaques (pareja de sus mejores vacas). Pero endenantes d'afondigoname nel contare lus fechus que fixerun les xabarceires del miou chugar (antes de ahondar en los hechos que dieron lugar las tratantas de mi pueblo), voy a contar así d'esboriaúra (de resbalón), lo que le ha sucedido al razonero alcalde de mi aldeina: Hubiérase casado Graciano cuando era muy joven aun, con Ramona la de Juan de Pacha, que era una mozacona (mozona) de ñidies (finas) mexierches (mejillas), arregañaónes ñalgues (apetecibles nalgas) y un entamu (senos) también empericotáu (prominente, estupendo), que hacían de Ramona una muchacha también formada y deseable, que ni el más exigente sería capaz de deximiya per mu fartu qu'andubiés de clica (nadie la despreciaría por muy harto que estuviese de mujeres). Pero Graciano que por aquel entonces era pobre, aunque dueño de un ameruxamientu d'arganáes, que lu ateixaben nel xeitu del querer escombútchire, (unas crecidas ansias que le resguardaba en el lugar de querer, medrar, enriquecerse, etc.). Mas él pensaba y con buen tino, que jamás sus aspiraciones podría alcanzarlas en la aldea, por tal razón decidió emigrar, y como le acompañaba la suerte de tener un hermano en las Américas, pues un día endubitchóu lus sous fatinus (lió sus ropas), despidióse con lágrimas en sus ojos de su mujer e hijo que por entonces aun no había cumplido un año, y colóu (marchó) para La Habana, donde trabajó como un esclavo durante diez años, sin desperdiciar ni menos gastar ni una perrina (cinco céntimos). Con una buena cuarexá de cuartus (cartera de dinero). Ilegó pasado este tiempo a su aldea, cargado como un abetchún (abejón), de paxiétchus, llásticus, xoyiquines, ya fatáus d'oitres couxiquines, (de trajes, ropas, joyas, y muchas otras preciadas cosas. Hizo su entrada en la aldea en los postreirus (últimos días del mes de Xeneiru), precisamente cuando el día atapecía (oscurecía), por eso, como su teixá (casa) era la primera de la aldea, y hacía un frío y una ventisca que a todo el mundo refugiaba tras de sus lares, con ningún vecino se encontró, que le dijese o le pusiese de aviso contra alguna cosa. Salió su mujer a recibirle a la correlada llena de gozo y de contentura, engavitóuse (enganchose) la Ramona a su cuello loca de alegría, bexucóuyu per tous lus lláus esgalazá (besole por todos los lados con ansias), en el lleldar (hacer) que desfayénduse (deshaciéndose) en chárimes (lágrimas) y xoponcius (mareos, sustos, etc), que le hacían temblar como una vara verde, y después d’allancar (plantar) las rodiétches (rodillas) encima de las llábanas (losas), dijo bajando la cabeza y xofitándula (apoyándola) entre los atavarius (bragueta), de su hombre, en el encaldar (hacer) que s’arretrigaba a sous cadriles (se abrazaba a sus piernas). ¡Achuquíname, achuquíname miou Gracianu, endenantes de que te cunte, lu paraximesquéiramente que me portéi, metantu que tou faíes la Bana nel extranxeiru! (Asesíname, asesíname mi Graciano, antes de que te cuente, que te he hecho de menos con otros hombres, mientras que tu, te hacías rico en el extranjero). ¡Bueno Ramona..., ya tendrás tiempo de decirme todo cuanto de bueno o malo hayas hecho... pero ahora dime ¿dónde está el pequeño? ¡Apuesto a que ya está hecho un mozaquín (adolescente), listo y trabajador como lo que es su padre, que fexu más pesos na Bana (que hizo más duros en La Habana), que de pelos tenedis entrambus ya dos en vuexes motcheres! ¡Bueno los niños, quiero decir Tanín, güéi dexelu nel teixu miou má, pos comu tenu fatáus de couxes qu'escutire coutigu, ya non sei per la primeira que comencipiare, pos ista nuétchi quixe quedáme sola pa faluchar al nuexu encaldare! (Hoy le he dejado en la casa de mi madre, pues como tengo muchas cosas que discutir contigo, y no se por cuál he de comenzar, por éso esta noche he querido quedarme sola para hablar sin que nadie nos enrede). Lo primero que hizo la Ramona fue prepararle la cena a su marido, y al parejo que en esta faena se entretenía, iba preguntándole sucesos que a él le habían acontecido, quedándose siempre muy admirada de cuanto le decía su esposo. Pero después que el Graciano se fartucóu dé xamón, ya güevus con choricinus, arrutióu encomoláu perque l'entelaura inflabai 'l banduyu, plantói fuéu a un pitu, llancói 'n fondigoná 'n par de fumáes, ya sonriyénduse mu felliz dixói a la sou mutcher: (Se hartó de jamón, huevos y chorizos, eructó incomodado por haber abusado de tanta comida que con pesadez le hinchaba la barriga, le pegó fuego a un buen cigarro, le sacudió un par de fumadas, y después sonriéndose muy feliz le dijo a su mujer): ¡Desde que me he marchado a las Américas hasta ahora, no he comido una comida que mejor me supiera que ésta que me has preparado en tan poco tiempo y con tanta arte. Por el mundo adelante mi querida Ramona, no se harta uno nada más que de mollicies (cosas malas). Mucho cacíu pintureiru (cacharros lujosos), mucha cuchara limpia y resplandeciente, mucho sirviente que te trata con tanto mimo como si fueses un banquero, pero los platos son pequeños, y la comida que en ellos vacian (echan), tiene escosáu güétchus de rustíu (que no tiene grasa, que no está sazonada). Más sustancia tiene aquí un potaráu de llabaza de la que chamus a lus bracus (una pota de fregaduras de la que servimos a los cerdos), que todo lo que come en el día un trabajador en las Américas, y si uno trae dineros de aquellas lejanas tierras, es a cuenta de la mucha hambre, calamidades y sufrimientos que uno tiene que aguantar allí. Aquí en las aldeas pensamos cuantos nos vamos para allá, que en cuanto lleguemos, atopamus lus cuartus tremáus pe les caleyes! (encontramos los dineros tirados por las calles). ¡Bueno Ramonina, ahora ya me puedes contar lo que has hecho por aquí, que me parece que abundu enfucheráu (muy sucio) y grave debe de ser, cuando endenantes de entrare na miou teixá, de rodiétches me suplicabes que t'achuquinara! (antes de entrar en mi casa, de rodillas me suplicabas, que te asesinara). ¡Non sei Gracianín perquéi llugar comencipiar, pos tou enllordióxe d’enria mín, comu se ‘l mesmu diañu me l'encalducar! (No sé Gracianín por qué lugar voy a dar comienzo, pues todo se enlodó encima de mí, como si el mismo demonio me lo preparara). Deciale Ramona sentada en el escaño, detrás del aburióxu (ardiente) lar, mirando de frente para su marido y alumbrando a la par un torrente de lágrimas, que resbalaban por sus hermosas y coloreantes mejillas, que resplandecían a la luz del fuego, lo mismo que si estuviesen entafarnáes (untadas) con manteiga (untadas con manteca). Graciano que la propiaba con el mismo arrobo de enamoramiento que por ella siempre había tenido. Le dijo con voz halagosa que ya consigo llevaba el perdón que con tanta argucia su esposa buscaba: ¡Anda Ramonina, déjate de choramicar (llorar), pues con tanta mexareta (meadura) de lágrimas, no vas a encantexar l'esgazaura que fixiste! (arreglar la rotura que has hecho). —Y ahora cuéntame de una vez cuál fue el mal que me has hecho, pues por lo que barrunto, me has hecho castrón fatáus (muchas) veces. ¡No Gracianín, no te he hecho de menos nada más que un par de veces, y te voy a contar sin deximite (ocultarte) nada, el por qué hice de paraxa (puta), pues no me he puesto patas arriba en la añuedaura del cibietchu (haciendo el amor) con nadie, porque mi cuerpo me lo pidiese, sino que ha sido la necesidad la que me ha obligado, pues bien sabes, que cuando tu te has marchado para La Habana, yo me quedé muy sola, con un niño entre mis brazos que nin falaba nin espatuxaba (que ni hablaba, ni andaba) !Ay! Gracianín de mis entretelas, del mi corazón y de los mis sentidos, puedo decirte ahora llena de alegría que te estoy viendo al lado mío, que con las lágrimas que alumbraron mis ojos en todos estos años de soledad que he vivido, navegaría sin hundirse el barco que te trajo de La Habana. ¿Y quién fue el culpable de mi desesperante llanto, de mi inconsolable sufriencia? ¡Sólo tu Gracianín, sólo tu eres el culpable, que me has dejado muy sola, y te marchaste para las Américas hace diez años, siendo yo en aquel tiempo una desventurada criatura que aun no tenía veinte años dígote yo que me has dejado encuandiada (empozada) dentro de la soledad y la pobreza, y en todo este largo tiempo, no me has mandado ni tan sólo una perrona (diez céntimos) con la que comprarle un llastiquín (una camisa, un jersey, etc., etc.) a nuestro hijo, y ahora me vienes tu diciendo que quieres al niño tanto y cuánto! ¡Bueno Ramonina, lo que yo hice o dejé de hacer, abundu bien fechu tá (muy bien hecho está). Hoy ya me encuentro en mi casa dueño de una betchá cuarexa (bien repleta, rica cartera) de dineros, y no quiero perder el tiempo explicándote lo que yo he sufrido y el trabajo que me ha costado atróupar (rejuntar) este capital, pero tu ahora sí que me vas a decir con quién o con quiénes me has traicionado durante el tiempo que he estado fuera de mi casa. Así pues, empieza luego y no pierdas el tiempo barajando pormenores noitres (en otros) caldaretus (ubres) que no sean los que estrincaste (ordeñaste) entre los atavarius (braguetas) de los hombres con los que has hecho el amor, mientras que yo en las Américas fechu 'n castrón, apelucaba cuartus pá betchar la cuarexa que traigu, (hecho un cabrón, recogía dineros para llenar la cartera que traigo). Ramona se levantó del escaño, echó al fuego cuatro astillas porque ya se estaba amorrentandu (apagándose) y después, arremetchandu lus güeyus, miróu 'l Gracianu con mala lleiche, ya díxole sen catar más atayus (abriendo desmesuradamente sus ojos, miró a Graciano y le dijo con enfado sin buscar más atajos). ¡A los dos años de colar (marcharte) tu por el mundo allantri, (adelante) se me puso el niño muy amolaín (enfermo), y no tuve más remedio que llevarle al mélicu (médico), y éste con palabras finas y muy melgueróuxas (dulces) me dijo que yo era una buena moza, que estaba muy guapa y que era muy hermosa, y muchas otras cosas mas que entre todas ellas me hicieron perder la cabeza, el caso fue que el médico me aseguró que el niño estaba realmente muy enfermo, y que sólo se comprometía a sanarle si yo... bueno... el caso fue que yo por curar al mióu fiyín (mi hijo) espurrime y encoyime baxu lus atavarius del mélicu y'añuédei 'l cibietchu cuá 'l un par de veices, (me estiré y me encogí debajo de la bragueta del médico e hice el amor con él un par de veces). Y de resultas de los dos achucáus (acostados) que fexe debaxu 'l allegre mélicu (que hice debajo del alegre médico), me quedé empanzorraona (preñada) y parí otro rapacín (niño) que ahora ya tiene siete años. Así que yo considero que si tú estuvieses en mi lugar, harías lo mismo que yo he hecho, pues por un hijo una madre da todo cuanto tenga y más para con ello! Graciano que era de naturaleza muy tranquilo y a pesar de ser un cornudo era listo y razonero, le dijo sin enfadarse ni levantar más una palabra que otra: ¡Por un hijo una mujer casada debe de entregarlo todo verdad es, todo menos su honra, porque la honra en la mujer casada tiene más valor, que todos los hijos que pueda tener y hasta inclusive más que su propia vida. Porque de ahora en adelante, lus tous nenus namái que serán pá les xentes que fius de paraxona. (Los tus niños nada más que serán para las gentes que hijos de puta). Y tu... una paraxete (putina) mirada en todo momento por los hombres, como pan caliente fácil d'allancái 'l denti (hincarle el diente). Y yo... un cabrón consentido, que ha de ser la guasa y la murga de todos mis vecinos y de cualquier gente que sepa de mi vergüenza! En buena razón acaidonaban (dirigíanse) las palabras del Graciano, pues pronto sus vecinos armados con la socarronera malicia de las gentes de la aldea, empezaron a torearlo, diciéndole entre amistosas risas y halagüeñas palabras, ofensivos insultos, que ponían al pobre Graciano lo mismo que un pingayu (trapo viejo), y como Graciano era simpático y buena persona, aun les daba lugar más xeitu (sitio), para que se apropiaran de mayores confianzas, y ya no sólo eran sus vecinos los que de continuo le provocaban, sino todas las gentes que le conocían, pues un día que estaba segando hierba en un prado que tenía al lado de la carretera, pasó por allí una pareja de los guardias civiles de servicio que eran amigos suyos, y después de torearle un tiempo como todo el mundo hacía, uno de los guardias le preguntó: ¿Qué carrera les vas a dar a tus hijos Graciano? ¡Pues como tienes dineros amamplén (muchos), no estaría mal que los estudiases para xebralus (apartarlos) de estar mayucandu (majando) terrones toda la vida lo mismo que tu haces! Graciano quedose mirando para el guardia sonriéndose como si nada ofensivo le hubiera dicho, y después apurriénduyes (dándoles) la petaca para que enrrodietcharan (liaran) un cigarrillo, cuando los tres estaban aborronandu (fumando) muy tranquilos les dijo: ¡Mucha razón tienes Juaquín, ya que majar terrones no es un oficio descansado ni productivo para nadie, por eso, a mi primer hijo, que es el mío verdadero, le voy a estudiar hasta que se convierta en un buen ingeniero, aunque tenga que vender sino me alcanza cuanto tengo, hasta mi honrado apellido, que por ser tal cosa, en todo el mundo ha tenido siempre buen crédito, y al otro por ser hijo de mi mujer que xebrose (se fue) de la honradez, y se situó entre la hedionda troya (suciedad) donde se enchamuergan (ensucian) las paraxas (putas). En pocas palabras, por ser hijo de puta, le voy a enchufar en el xuzgáu (juzgado), y si no sirve para este menester, entonces le afilio a la guardia civil! Al guardia Juaquín, xelósele (,helósele) d'afechu (del todo) la maliciosa sonrisa que mostraba entre sus labios, y poniéndose muy serio le dijo: ¡Ten cuidado con lo que dices Graciano, porque me parece a mí que no das puntada sin hilo, así que se acabaron las bromas, y de ahora en adelante con nosotros ándate derecho, sino quieres que te enchufemos en la cárcel por tener la lengua demasiado larga y ser tus palabras mal intencionadas! Descubrió Graciano aquel día, que el don de la palabra era un arma muy poderosa, con la que conseguiría manejándola con astucia y solapadamente insultativa, lograr que sus agudosos vecinos se mirasen muy bien antes de lanzarles puchas (sátiras), haciendo de su persona el hazmerreir de todo el concejo. El habíale dicho al guardia Joaquín sin la menor intención de ofensa hacia su persona ni a nadie, que el hijo de su mujer por ser nacido de mala madre, le colocaría en la Guardia Civil, cosa que incomodó grandemente a Joaquín, demostrando con sus inocentes palabras que no es oro todo cuanto reluce, y que todo el mundo tiene algo de suciedad escondida o a la vista, de la que suele avergonzarse. Desde ahora en adelante, escrutaría en la vida y pasado de sus vecinos, y cuando de él se mofasen, les taparía la boca lanzándoles al rostro como arma de defensa y ataque todo cuanto de despreciable y asqueroso, en sus vidas o familias hubiere; y de esta forma, ya se mirarían ellos de volver con sus ya cansadas e insultantes sátiras a molestarle. Y ahora, tras el xemeyu (retrato) que hice del alcalde de mi aldea, escantoyándulu namái que per un cornetchal (rompiéndole nada más que por una esquina) de las muchas que el condenado tenía, voy a hondear ya sin hacer pouxa (parada) ni xebraura (apartamiento) en la historia de las Xabarceiras (tratantas), que entrambas y dos eran de gafas (venenosas) como un perro con la boca negra. «MANOLA Y VENANCIA» Moraban en mi aldeina dos mucherucas (mujerucas), que eran hermanas en apariencia y al decir de ellas también de familia, ya que habían nacido por el mismo furacu (agujero), no eran ya jóvenes cuando yo las conocí, pues paseábanse por la vida con la edad de comenzar a maurecer (madurar), eran las más pobres del lugar (descontándome a mí por supuesto), ya que no les acompañaba más riqueza que una vieja pochina (burra), y por esta pobreza que las acompañaba, allindiaben (cuidaban) a su borrica Facunda, con tanto cariño y esmero, como si en verdad fuese hija de entrambas. Estas mujeres no eran nacidas en mi aldea, y verdaderamente tampoco a ciencia cierta nadie sabía el lugar de su nacencia, lo cierto es que habíanse asentado en mi aldea cuando se terminó la guerra, y vivían en una muy humilde casuca que compraran con algunos dineros que traían, vivían en mi lugar desde aquella época, ganándose su vida con libertad e inteligencia, si se puede denominar así, al apoderarse de lo que muchas veces no les pertenecía. Decian algunos vecinos, y yo no sé si era cierto, que durante toda la guerra habían estado de paraxas (putas) por el frente, haciendo felices a los milicianos primero y después a los vencedores, más sin embargo yo creo que esto no era verdad, porque entrambas y dos físicamente no valían ni para un tiro de escopeta. Nosotros las conocíamos por el apodo de las Xabarceiras, y eran bajas de talla, secas de carne, con rostro de brujas feas y lagañosas, dueñas de un mal genio y peores intenciones que el mismo demonio, y garruxantes nas engarradiétchas (valientes, decididas en las peleas). La de más edad se llamaba Manola, y tal parecía que sus padres la habían fabricado con el puro veneno, y aparte tenía una lengua tan ofensiva y desarrendada, que dejaba en porriques (desnudo) al más pecaminoso de los arrieros. Venancia que era la otra, no algamia (alcanzaba) a su hermana en el ser tan garruxante, pero se aparejaba al lado de ella, en tener los dedos largos y las uñas raguñonas (arañosas) para mal de las tranquilas gentes, donde se engarrapelaban (enredaban) muchas veces los intereses de los vecinos. Las rapiegas Xabarceiras, cuando los campos se cubrían de frutos y los árboles se enseñoreaban con el manto lujoso y natural de los saludables y exquisitos frutos, ellas solían comprar en caña (en el árbol) o escandanaban (recogían) sin ningún permiso, las mejores frutas, y prestas corrían a venderlas por todas las aldeas y mercados de los tres concejos vecinos, y con estas ganancias, ellas prohibían al fantasma del hambre, que no espurriera (estirase) el hocico, agolifandu (oliendo) en su lar, en ningún día del año, por prietu (negro) que éste escombuyere (viniese, naciese). En la casa de las Xabarceiras, a pesar que por aquel entonces los tiempos eran muy difíciles y el hambre se recostaba en todas las esquinas, entre otras cosas en su lar jamás faltaba el cafetacu, y el frasco de marrasquinu (anís, caña, etc.), al que las dos hermanas le hacían halagos con parejo tino, pues érales el café ey el aguardiente tan llambión (goloso), como el tabaco de cuarterón, ya que sonrientes, gozosas y felices, apuxaben (tiraban) por él, con el mismo placer que escosaban (secaban) el pintureru frasco del aguardiente. Muchas veces cuando estaban sentadas con tranquilidad en su casa antroxánduse (festejándose) con las copaxas (copas) y el cigarrillo, decíale la Manola a su hermana entre xorbu ya xorbu (trago y trago) y cigarrillo prendido con la colilla del otro, esta sentencia muy verdadera: ¡Es mucho más fructuoso unos minutos de trato si están bien hechos, que cien horas de trabajo agabuxá (agachada) en las estayas (tajos), haciendo labores para los vecinos, que son más olvidadizos después de hacerles el trabajo, que agradecidos para pagarte en justicia el sudor que en sus tierras has derramado! Pero aquel año las Xabarceiras estaban encuandiadas (empozadas) dentro de un mal estar que mazábayes enoxáes fasta el mesmu fégadu (sacudíales enojadas hasta los mismos hígados), y todo había sido por la causa de no haber sido eficaces en el llindiáu (cuidado) de su pollina Facunda, pues un día que la habían dejado sin vigilancia guareciendu (pastiando) en el pasto comunal, piescóula (cogióla) por su cuenta y riesgo el alegre pollino de Rosendo el goxeiru (cestero), que el condenado tenía unos coyonzones (testículos) que le pingaben (colgaban) hasta el suelo, y se daba muy buena maña en no dejar una pollina manía (sin preñar), por vieja que fuera, y aunque no tuviese gana de que l’añuedaren el cibietchu (que le hicieren el amor). Por esto la Manola que era la que acaidonaba (dirigía) las riendas de su teixu (casa), se abayucaba (se movía) aquel año que corría por los primeros días del mes de Junio, con todos los demonios del infierno haciéndole mil travesuras en su cerebro, y todo era por la causa de la paraxona de sou potchina (de la putona de su pollina), que de resultas del esfoitu (confío) que con ella habían tenido, que fuera bien aprovechado por el alegre pollino del goxeiru (cestero), espatuxaba (andaba) la pobre con una ventroná (barrigada), que trabajo le costaba revolverse. ¡Diañu de bruxa (demonio de bruja), con lo vietcha (vieja) que es, y todavía tuvo la puñetera calentura para que en un momento que la dejamos de la mano, de ir hacer xaceda (camera, sitio) debajo de las patas del condenado burro del maldito goxeiru (cestero). ¡Pues en algo tenemos qu’estenciar (inventar, hacer), para poder llevar la fruta este año, a los mercados y a las aldeas, ya que si no ganamos por el verano los dineros que necesitamos, cuando llegue el invierno, entrará en nuestro hogar de la mano del frío también el hambre. —Está visto que con la Facunda no podemos llegar a ninguna parte pues está la condenada con un baduyáu (barrigada) que apenas puede tartirse (moverse). En buen compromiso nos ha colocado el zaramachón del maldito pollino del goxeiru, que quiera Dios que el demonio le asesine y al amo con él, pues cada vez que veo alguno de entrambos, se me sube la sangre a la cabeza y me pongo en tal trance, que tengo miedo de que un día no pueda contenerme y les parta el alma a entrambos. Todo esto y algunas cosas más, se lo estaba diciendo la Manola que en el lleldar (hacer) ya se encontraba medio tarrasca (borracha), a su hermana Venancia, que intentó consolarla aconsejándole, que lo mejor que hacían, era bajarla el lunes al mercado de la Villa, y con lo que le dieran por ella, y un poco más que pusieran encima, mercarían un burro de arte, que las libraría del complicado problema que las atañía (conducía). En esta conversación se encontraban las afligidas Xabarceiras aquella tarde buscándole encantexu (remedio, remiendo) para su desgracia, cuando hicieron entrada en la aldea una caterva de gitanos, llegaban todos dentro de una alegrosa folixa (juerga, algarabía), que tal parecía que todos eran tan felices como los mismos ángeles moradores del Cielo. Y sin pedirle permiso a nadie, dispusiéronse a pasar la noche debajo de los hórreos que se asentaban en el centro de la aldea, lugar que desde inmemoriales tiempos, siempre solían hacer acomodo sin que ningún vecino los molestara, todos los titiriteros, hojalateros, gitanos y demás transitantes que llegaban con alguna de sus embajadas a la aldea. «PASCUALÓN EL GITANO» Mientras que sus hombres desaparejaban los burros y disponían su ajuar las hábiles y astutas gitanas con el cabás colgado del brazo, y un montón de artesanas cestas encima de la cabeza, se internaban por todas les caleyes (callejas) de la aldea, en el trabajo de equivocar al primer aldeano que se las diera de listo, y de casa en casa, intentando vender su arte, o pedigüeñando cualquier cosa, ya que todo les venía bien, llegaron a la postre a la morada de Manola, que ya tenía ésta pensado desde el momento que endilgóu (que avistó) a los gitanos, el efectuar un saneado trato con ellos a cuenta de la su pollina Facunda. Las gitanas nada más llegar ante su presencia, la saludaron siempre con la sonrisa en los labios y la humildad con ella, cualidades indispensables que el timador maneja, como si propias suyas fueren, y de esta guisa, le dieron las buenas tardes en el momento que una de ellas le preguntó sin perder más tiempo: ¿Oigame señora, no tendrá alguna cosa de comedera por el desván a cambio de una de estas cestinas tan serviciosas? Así le habló una de las dos gitanas que en pareja venían haciéndose la desvalida y la inocente, mientras que su compañera sonriéndose por lo bajo, y sin urniar (hablar palabra), aprestábase en el sacar de su faltriquera un fatu de baraxeta (un trapo de baraja), y nada más que su socia fexu pouxa nel falare (hizo un descanso en su charla) con la Manola, cogió la palabra la gitana de la baraja, y se hondeó en el registro de querer echarles las cartas, decirles la buenaventura, o leerles la suerte, pues asegurábales la sagaz gitana, que ella había nacido con el sobrenatural don, de poder leer en la palma de la mano el destino de las personas, que se halla escrito desde su nacencia en un lenguaje misterioso, que sólo los elegidos pueden leer sin la menor equivocación. La Manola, que yo puedo asegurar que la más espabilada gitana podía ser nada más que su discípula, apropiaba y miraba de soslayo a las gitanas haciéndose la fatona (tonta), mientras que sus vidayas (sienes) moldeaban el negocio que con su Facunda iba hacer encima de los rapiegus xitanus (zorros gitanos), pues ella para sus adentros se decía, que quien equivoca a un manexador (manejador) de enredos, hasta los mismos jueces le ayudarían a xebrase (marcharse) del refregado aunque éste se hendiera, en algo que bien no olíese y sonado fuera. Así pues, que cuando la gitana ya se había creído que la Manola iba a ser un tonto cliente que le pagase sus enredos, en el magín de la Xabarceira ya estaba encaldáu (hecho), el cambiar a su Facunda, por un pollino que ellos trajeran, que no cojeara de ningún lado, y que no fuese muy cargado de años. El caso fue, que cuando la gitana ya le iba a coger su mano para leerle su buena suerte, quedose sorprendida cuando la Manola le dijo: ¡Déjese de pamplinas que conmigo no tiene cabida, yo lo que quiero es cambiar una buena pollina que tengo, que a no tardar mucho se va a convertir en dos porque está preñada, por un burro que ustedes traigan, que tenga llixia (alma, fuerza), y que no tenga amolaúres (males) por ningún lado! La gitanaca dibujó una amplia sonrisa de alegría en la bufarda (ventana) de su boca escosada (falta) de la mitad de sus dientes, y después le dijo a la par que guardaba la baraja en su faltriquera: ¡Eso que usted desea ya lo puede dar por hecho buena mujer, pues mi marido tiene un soberano pollino, que es lo justo a lo que usted me parece anda buscando, así que espere unos momentos, que voy con rapidez a buscarle, para que hagan el trato que me parece a entrambos ha de agradarle! Vino al cachiquín (al rato) en un grande burro escarranquetáu (montado) de alegre presencia, que en el parecer abayucábase (movíase) como el mismo rayo. Llegó el gitano a la casa de la Manola, muy xaraneiru ya xibloutandu (jaranero y silbando), lo mismo que si ya agolifara (oliese) el negocio antes de comenzarlo. Apeose de un áxil blincu (ágil salto) el gitano Pascualón de su xumentu (jumento), y saludó con marcado respeto a la Manola, que ni tan siquiera le contestó, ya que sólo tenía ojos para apropiar al burro, que le pareció muy atongaín (bueno) en sus primeras güeyáes (ojeadas). Empezó el gitano sin demora a tejer en el hacer del trato, con la que él pensaba, que iba a ser una victima sencilla para hacerle un lucrativo timo, ya que entamangaba (hacía) la Manola tal focicu de fatona (hocico de boba), que no era menos de pensar, que aquella mujer tenía los sentidos escosáus (secos) de toda listeza. El gitano que era un útre (águila) en el asunto de hacer de un jumento que sólo valía para ser achuguináu (sacrificado) y convertirlo en chorizos perreros (malos), digo, que él podía hacer de un burro moribundo, un pollino de ojos vivarachos, espurrías uréas (estiradas orejas) y espatuxares de rellámpagu (caminares de relámpago). Así pues con esta maestría que le caracterizaba, comenzó a rexistrar (mirar) a la Facunda desde el principio de su hocico hasta el término de su cola, sin olvidarse de sus molares y patas, y mientras que él hacía tal cosa, Ias Xabarceiras no perdían su tiempo, pues también manxuñaban (tocaban, palpaban) el jumento del gitano por todo el peyeyu (pellejo), con las miras de encontrarle algo que le faltase, o de descubrirle un postizo que le tapase un defecto. Pascualón como que no quería la cosa las propiaba por el rabillo del ojo, y así, allindiaba (cuidaba) a las Xabarceiras que no tenían sentidos nada más que para rexistrar (mirar) el burro del gitano, que no hacía nada más que tascase (moverse) y no estarse ni un instante quieto, demostrándoles con tal nervioso bailar, que era un pollino de arreos, con fuerza según ellas, de llevar un par de manegáus (cestos) encima de su lomo, sin ni siquiera hacer ni un senaldo, hasta el mismo Ricabu, o al lugar de Torrestíu, que son las aldeas más cimeiras de los concejos vecinos. Se veía a las claras, que a entrambas Xabarceiras les encantaba el jumento, por tal razón Pascualón, en el lleldar (hacer) que sacaba una colilla del bolso de su llásticu (chaleco) y le plantaba fuego sin soltar el cayao de su mano, les dijo sonrientemente: ¡No desperdicien el tiempo en buscarle defectos a mi buche, pues no le falta ninguna cosa, ya que tiene hasta los dos coyones (cojones) y está tan entero como yo mismo, que soy padre de una docena de hijos! ¡Pero es igual mujerinas, pues aunque algún defecto tuviese mi jumento, me parece a mí, que no voy a poder hacer trato con ustedes, porque esta pollina que me quieren espetar, está más para ser achorizada en Noreña, que es para lo único que vale, que para hacer galopadas por los caminos! ¡Ahora que si me dan encima de ella ochenta reales, el trato está hecho, y sino, cada cual allindie (cuide) lo que es suyo! Después de mucho tejer y destejer, porfiar, y alegar mil razonamientos de toda índole, la Manola le dijo que sólo le daría sesenta reales, y Pascualón cogiéndole por su palabra, enfardóu (guardó) los dineros en el bolso, y sin demostrar la contentura que le embargaba, dio el trato por hecho. A la mañana siguiente cuando el malvís silbotiaba anunciando el nuevo día, se levantó de su cama la Manola a la misma hora que siempre solía, y antes de hacer ninguna otra labor, fue muy ilusionada y contenta a la cortexaca (cuadra pequeña) donde tenía guardado el pollino, y cuando le puso sus inquisitivos ojos encima, su alegre ilusión fue devorada por una triste sorpresa que le produjo la visión de ver a su pollino achucáu (acostado) en una postura engalbaná (sin fuerza, sin gracia, sospechosa), acercose a él ya buyéndole en sus temperamentales y endemoniados sentidos la apenada sospecha de haber sido engañada por el gitano, y sin el menor miramiento le atizó unos punterazos con las madreñas encima de los cadriles (patas) para que se incorporara y poder mejor repararlo, y fue entonces cuando se le enxenebróu (helósele) la sangre en sus venas, ameruxánduse sous fégadus (llenándose sus hígados) en el atayu (atajo) de un envenenador desespero, al reparar con cuidado a su pollino, por eso sus ojos se le llenaron de lágrimas que alumbraban la rabia y la mala leche que l'esmolecía, (deshacía), cuando ya sin ninguna duda comprobó, que el genio y bizarría que el burro tenía en la hora del trato, no era el mismo que en aquel encaldar (hacer), sino que se había tornado en volverse en estar amurrentáu (enfermizo, moribundo), lo mismo que si del mundo de los vivos se estuviera despidiendo. A fuerza de bardiascazus (palos) y de xurarnentus (juramentos) que sin miatcha (migaja) de compasión la Manola le propinaba, dentro de una amanicomiaura (locura) que le desencaldaba (deshacía) el alma, logró el pobre animal incorporarse, y cuando estuvo en pie el descuaxaringuetáu (deshecho) jumento, con sus urées pingones (orejas lacias, bajas) y los güetchus choramicándoye (los ojos llorándole), como si hubiera despertado de una penosa pesadilla, y por si fuese poco todo esto que la Manola propiaba, todavía la pobre bestia comenzó a temblar con tanta intensidad por todo su cuerpo, que le daba lugar para pensar a la airada y endiablada Xabarceira, que aquel cadabre (cadáver) de burro, estaba viviendo sus postreros momentos. Cuando la Manola percatose ya sin ninguna duda de lo cadarmeru y'esmoleciu (de lo cadavérico y desvanecido), que se encontraba el condenado burro que la había espetado el diablo de Pascualón el gitano, comenzó a alumbrar por su pecaminosa boca, dirigida por su envenenadora lengua, un rosario de juramentos todos en contra de los santos seres del cielo, también maldijo con igual arte a todos los demonios de los infiernos, y no se dejó atrás y ya en este lleldar (suceder) colgándole de las comisuras de su boca unas flemas azuladas cargadas de rabia y de veneno, a todos los gitanos de la tierra, y hasta se recordó ya completamente desarrendada por la amanicomiaura (locura) que la encibiétchaba (retorcía), de manera más denigrante hasta de la propia madre que la había parido. Ante tal escándalo de palabras endemoniantes, saltó de su cama haciendo fuego su hermana Venancia y entre las dos juntas terminaron de hacer la desarrendada y pecaminosa fiesta. «EL PEDÁNEO DE LA ALDEA» Cogió la Manola una foicetuca (hoz) que tenía mangada en un recio y fino palo de ablanu (avellano), y la su hermana una pala de dientes que estaba mocha (falta) de un par de pinchos, y así armadas como si fuesen a la guerra, conducidas por el rey de los demonios que moraba dentro de sus espíritus, preparando un alboroto tan sonado y enloquecido que dudo que nada en la vida otro mayor hiciera, con una prisa que por ser ardiente les amagostada (quemaba) la entraña, fuéronse en busca de los gitanos con el invariable propósito, de deshacer el mal trato que con ellas hicieron, y por las buenas o por las malas, recuperar sus dineros y a su pollina Facunda. Cuando llegaron debajo de los hórreos lugar donde ellas sabían que estaban los gitanos y comprobaron que ya de la aldea a tan tempranera hora los foinus (ladrones) ya se habían xebráu (marchado), entonces la pecaminosa folixa (bronca) qu' enguedétcharun (que enredaron) fue tan escandalosa que pusieron en pie de alarma a toda la aldea, y hasta los perros del lugar, ladraban enfurecidos, sin agolifar (oler) por dónde escarrapietchábase (deshacíase) el peligro, pero presintiendo que se encovarachaba (encuevaba) dentro de los falaxes (hablajes) enfogaratáus (fogosos) que alumbraban las gafuróuxas (venenosas) lenguas de las garruxantes Xabarceiras. Las gentes de mi aldea, al escuchar aquel enxame (emjambre) de airadas voces, que todas ellas endubichaban (envolvían) un rosario de fataus (muchas) maldiciones pecaminosas, a tan hora tan ceda (temprana) de la albiada (de la mañana), descumbutcherun (despertaron, levantáronse) del catre donde aun felices algunos descansaban, y comenzaron a asomarse a las puertas y ventanas, y cuando comprobaron de qué se trataba, dieron rienda suelta a sus risas y gozos que les producía la desgracia que consumía a las ramplonzuelas (ladronas) Xábarceiras, que desde el primer día que habían sentado sus vivencias en la aldea, vivían a cuenta de lo que arrapiegaban (robaban) a los vecinos, sin que jamás s’andecharan (hicieran cuadrilla) en una gavita (ayuda) hacia sus vecinos, aunque éstos se reventasen atosigados por el excesivo trabajo. Por eso, cuando aquel amanecer conoció la aldea el timo que los avispados gitanos hicieran en los pequeños intereses de las atuñáes (avaras) Xabarceiras, al espetarles aquel jumento al cambio de la Facunda, que según las manifestaciones juramentadas que públicamente pregonaba con grandes gritos la Manola, estaba murriéndose estingarraón na cortexa (muriéndose acostado en la cuadra), al xebrársele (marchársele) la alegría y el bizarro genio que le había inyectado la tarrasca (borrachera) de marrasquino que le hicieran coger los gitanos, con el fin de que el alcohol le diera por unos momentos las briosas fuerzas de su juventud que la naturaleza por viejo y deshecho ya le había quitado. Pero no conforme Pascualón con este ardid, también le había introducido para que mejor se dibujase en el lugar de su conveniencia, una fogosa guindilla en el furacu (agujero) por donde alumbraba el federosu cuchu (hediondo estiércol), y por estas razones el pobre animal que en el momento del trato obreiráu (aguijonado) por estos reactivos respondió a las aspiraciones de Pascualón para equivocar a las Xabarceiras, ahora ya aquel pollino falto de tales estímulos, no respondía a las gozosas ilusiones de la Manola v su hermana, por eso entrambas y dos estaban llevadas y traídas por el mismo demonio, y en peor genio se ponían, cuando presenciaban a las gentes de mi aldea todas ellas de buen suceso, entamangándu festa ya murga (haciendo fiesta y güasa) de las hasta entonces avispadas Xabarceiras. Así por ejemplo, la muyer del Goxeiru (mujer del Cestero) que por la causa de que la Facunda apartando el rabo p'un lláu (para un lado) y dejando la clica 'l entestate (la matriz al aire libre) permitiera que su alegre burro le anuedara 'l cibietchu (le hiciera el amor) dejándola preñada, pues por esta causa, engarrapoláronse (peleáronse) con ella las Xabarceiras, en una engarradiétcha (lucha) de campeonato, que si no es porque unos hombres de la aldea las separan, la hubiesen esmueliu a tochazus (muerto a palos), pues esta mujer esfargayánduse (deshaciéndose) de risa díjoles: ¿Qué pensabas Manola, que podías equivocar a los gitanos lo mismo que haces con todos nosotros desde que el demonio te trajo sabe Dios de dónde a vivir a esta aldea? ¡Esos filan (hilan) más fino que nosotros mióu nena, por eso no has sido capaz de detener el truñazu (testerazo) que te atizaron cuando pretendías hacer negocio con ellos, que son los mismos hijos de tu padre el diablo! ¡Me parece a mí que este año, si quieres ir a vender por las romerías la fruta qu’escarpenas (que arrancas) de nuestros árboles, vas a tener que llevar las maniegas (cestas) encima de tu mollera! Xofitóu (apoyó) Manuela de Juan de Pacha, que era muy aguda lanzando putchas (sátiras). ¡Qué quieres hacer Manola, hay que armarse de paciencia mióu nena y nunca olvides que el demonio tiene focicu de gochu (hocico de cerdo), aunque en este lleldar (suceder) a tí se te presentara en la fechura (hechura) de Pascualón el gitano, que mucióte (ordeñote) la cuarexa (cartera) y llancote (te plantó) un pollín, que según el tu falar (hablar) regalado es caro. Díjole Filomena la mujer de Julián el Pertegueiru, que tenía una lengua p’aximielgar (mover) con molestosas intenciones a las gentes. Con más arte, que su marido que era áxil (ágil) como un esquil (ardilla) tenía de coraxe (coraje) para sacudir los arizos de los castañales. Estas y otras parecidas sátiras adornadas con risas y juergas de diferente índole, les decían las gentes de mi aldea aquella mañana a las xabarceiras, con intenciones de zaherirlas, porque ni eran sociables. ni menos tenían nada de buenas personas, sino todo lo contrario, aunque si digo la verdad en aquella época, había en mi pueblo peores personas que las Xabarceiras, ya que moraban un piño de fascistones asesinos, que ellos solos se bastaban para tirar tal partido por tierra. Tanto la Manola como su hermana, esnalaban (volaban) hasta los mismos teyáus (tejados) del aburrióxu (ardiente) infierno, dentro de un envenenamiento que hacía xuenzura con la manicomiaura (yunta con la locura), y con sus lenguas harto desatinadas escarnecían todo cuanto existe del cielo abajo y del infierno arriba, y en todo momento eran acosadas por los perros de la aldea, que les buscaban descuido para hincarles los dientes en cualquier lugar de sus escalixerus cuerpos, y al tenor que con rapidez espatuxaben (corrían) iban poniendo al Hacedor y su Creación como un fedoroxu fatu (hediendo trapo), con sus maldiciones y romances pecaminosos, que muchos de ellos nadie en el lugar jamás había escuchado, y dudo que pocas personas podrían endubitchar (enredar) un rosario de ofensas como el que la Manola preparaba. Pero a pesar de ya ser mucho todo esto que enseñaban, dentro de sus mal intencionadas entrañas, muchas más nefastosas intenciones aun se albergaban, y obreiradas (aguijonadas) por ellas, encamináronse afalucháes (arreadas) por el diablo, hasta la casa del pedáneo, que moraba en la fondeirá (en lo hondo) de la aldeina, y cuando ilegaron a las canciétchas (cancelas) y vieron que estaban piescháes (cerradas), aferronáronse (cogiéronse) a ellas con tal arte, y sacudiéronlas con tal fuerza, que al no llegar el perro a ponerles freno, de seguro que dieran en tierra con ellas. Pero la Manola que era en aquellos momentos conducida por todos los demonios nacidos y por nacer, que la habían corrompináu (llenado) con una airada rabia desgalgada (desmandada), no le puso ningún respeto ni menos miedo aquel perro grande armado de carlangas que hasta los mismos lobos les imponía recelo, sino que le hizo frente con su foiceta (hoz) llantándoye (plantándole) un focetazu (golpe con la hoz) en medio de su enorme cabeza, que le hizo al gafu (fiero) perro atropar (guardar) el rabo entre sus piernas, y marcharse glayucandu (aullando) de dolores del lado de aquella mujer que era peor que la más bravía de las fieras. No hicieron caso las Xabarceiras del matauriáu (descalabrado) can qu'ameruxáu de miéu (que plagado de miedo) se marchara del lado de ellas, sino que entrambas en el mismo lleldar (hacer) ximielgaben (sacudían) las cancelas en el parejo encaldar que llamaban al pedáneo de la siguiente manera: ¡Gracianu, Gracianu...! ¿Dóu tás aponiu faldetacu alcaldi de piteru? (¿Dónde estás ruin alcalde de gallinero?). El bueno de Graciano que se encontraba en la corte (cuadra) muciendu (ordeñando) las vacas, al sentir a su perro glayucar endolloriu (ladrar dolorido) y escuchar aquellas voces preñadas de prisa y betchás (ricas) de ofensivas palabras hacia su persona, salió sin pérdida de tiempo del establo con la caramañola (lechera) en la mano, y cuando comprobó quién le reclamaba, díjoles medio enojado, porque enfadado del todo nunca Graciano lo estaba: ¿Qué es lo que queréis condenadas del infierno, donde sin ninguna duda algún día iréis amagostabus (quemaros) esas asquerosas lenguas que tenéis? ¿qué es lo que queréis que tan cedu (temprano) llegáis a la mi puerta, y no en son de paz como es la debida forma, ya que lo primero que habéis hecho, fue partirle la cabeza al perro que intentó poneros el freno que estáis necesitando desde el mismo día que pusisteis los pies en esta aldea, y no contentas con ésto, aun estáis molestando al amo, enloquecidas por el demonio que lleváis dentro de vuestros cuerpos, que sólo vosotras sabéis dónde le encontrasteis, pero que os hace rellumbrare (relucir) como el mismo rellámpagu? (relámpago) ¡Vengo a ordenarte, —dijo la Manola, saliéndole espumarayus (espumarajos) de rabia por su boca—, vengo a mandarte, que te hagas en el momento en perseguidor de los asquerosos y ladrones gitanos, que me engañaron con un burraco que cambié por la mi Facunda, que ahora está estingarraón (tirado, acostado) en la cuadra, sin llixa (fuerza) de sostenerse encima de su cadriles (patas). Graciano que era como ya sabemos, muy agudo y socarrón, comenzó a reírse por lo bajo, porque abiertamente no se decidía ante el temor de no terminar de alterar aquel par de humanas fieras, que muy capaces las creía de pagar en su persona sus cacíus estrapayáus (sus platos rotos), luego poniendo la cantimpla (lechera) entre las manos de su mujer, que había bajado a la corraleda al escuchar tan grande alboroto, y seguidamente, rascándose su cabeza por debajo de su gorra, les dijo a las Xabarceiras con una socarronería que le alegraba satisfactoriamente: —Podéis ir vosotras mismas a buscarlos, ya que tanto os interesa en encontrarlos, porque yo fuera de la aldea y aun dentro de ella, ninguna autoridad tengo, que me obligue a perseguir a nadie, y creo que para hacia la Villa deben de encontrarse, porque poco antes del amanecer les he oído yo pasar por delante de mi casa, y por cierto que llevaban entemangada una allegroúxa folixa (iban formando una alegre juerga), y ahora escurro (discurro) de dónde procedía tan grande gozo que les acompañaba, que ni más ni menos era, del betcháu (rico) trato que al parecer hicieron con la tu Facunda, por la causa de querer ser tu, todavía más gitana que ellos. ¿Qué es lo que me estás diciendo so castrón (cornudo) de los infiernos? ¡Qué no tienes de hombre nada más que el paxierchu qu’enllastica lus tous enxenebráus güesus, (traje que cubre tus fríos huesos), si en todos los lugares de Asturias tienen como autoridades a ejemplares con el mismo esprapayu (disposición, ánimo), que te tiene encibietcháu a ti, más les valdría a las gentes hacer con ellos, lo mismo que yo debía de hacerte a ti! ¡Vaya un alcalde de cuatcháus (cuajados) que en el lugar tenemos, yo no sé lo que estarían pensando los vecinos el día que te han dado la güichá (vara) de mando, porque la verdad es que no sirves ni para tornar (parar) el agua en un banzaucu (remanso) de poca llixa (fuerza)! Le dijo la Manola lanzándole unas envenenadoras y asesinantes miradas, que intencionaban la firme idea de entamangar (hacer) un engarapoláu con él. Graciano, sin hacer mucho aprecio de lo que le estaba diciendo la bruxa xabarceira, sonrientemente le preguntó: ¿Y qué es lo que te gustaría hacerme a mi Manola? ¡Lo primero que te haría so castrón de los infiernos, sería... llantate la foceta (plantarte la hoz) en medio de tu cabeza, fendiéndotela hasta las mismas caxietches del xixu (partiéndotela hasta las mismas células de los sesos), y después te haría el juicio de por qué fuiste condenado a morrer (morir), que sería por el cobardoso delito, de no saber defender los intereses de la aldea, como es tu obligación de alcalde, y también por consentir, que xentes arrobonas (gentes ladronas), colen del chugar (marchen de la aldea), haciendo festa ya murga (fiesta y güasa), ximielgánduse lus cuartus na cuarexa quei arraguñarun a lus tous vecinus (moviendo los dineros en su cartera, que fueron fruto del robo que hicieron a tus vecinos), por la causa de tener un pedáneo, escasáu de coyones, ya betcháu de plumes de pituca llueza! (seco de cojones, y rico de plumas de gallina clueca). Estas palabras tan poco delicadas y tan grandemente ofensivas, no le sentaron nada bien a Graciano, a pesar de ser él, hombre tranquilo y transigente en gran medida, quizás las hubiese deximíu (olvidado) si su mujer no estaviese presente, pero al no ser así, a Graciano no le cupo otra alternativa, que intentar castigar a aquella desvergonzada que le estaba tratando lo mismo que si él fuese en vez de un hombre y por más primera autoridad de la aldea, no fuese nada más que un enyordiáu pingayu (un sucio pingajo), por esto, destinado Graciano en hondura donde jamás se había presenciado, se arrimó a la Manola con miras d'acoyela (de cogerla), y propinarle un par de ximielgones (sacudidas) y meterle el miedo y la vergüenza en el cuerpo a aquella deslenguada, aunque no fuese nada más, que para demostrarle a su mujer, que un hombre siempre es un hombre, aunque su mujer le pegue, le engañe y le convierta en cabrón por considerarle baldrayu (cobarde). Pero lo que no pudo imaginar Graciano, era que la Manola no se amilanaba ante nada ni nadie, y para demostrárselo, dio un paso hacia atrás para dejar trecho de combate, y enarbolando su focetina (hoz) en el aire, apurrióye (diole) con ella un fuerte y certero golpe en su cabeza, que hizo que el pobre pedáneo se esmurgazara (se cayera) en el santo suelo privado del conocimiento, manando un remexu (un chorro) de sangre, por una mancaúra (herida) que le había nacido repentinamente en el canto una vidatcha (sién). Y así en esta ridícula y dolorosa postura, atendido por su mujer ante la cual el Graciano pretendía convertirse en un héroe, le dejaron las Xabarceiras, que colaron (marcharon) de su casa, perseguidas de cerca por el rencoroso perro de Graciano, que les ladraba enfadado, más por el golpetazo que a él le habían apurriu (dado), que por el que le allantaron (dicran) en el pericote (alto) de la mollera de su amo. Amanicomionáes fasta ‘l más espurrir y'encoyer (enloquecidas hasta el más estirarse y encogerse), Ilegaron las Xabarceiras a su casa guiadas por el mismo espíritu de lucha que en ellas no cejaría hasta que no pudiesen dar con los gitanos, aunque menester fuérales perseguirlos hasta los quintos infiernos, y para sacarlos de este antro, con el fin de conseguir lo que les pertenecía, estaban decididamente dispuestas a partirle los cuernos al propio diablo lo mismo que terminaban de hacer con el pedáneo Graciano. Así pues, sin perder ni tan sólo un minuto de tiempo, sacaron de la cuadra el cadarmoúxu (cadavérico) burro de Pascualón el gitano, y la Venancia tirando del ronzal, con tal xuxeante llixa (crecida fuerza) que si pudiese le llevaría arrastrando, y su hermana Manola apuxada (soplada) por un demonio con peor genio aun, iba detrás del desventurado pollino apurriénduye (atizándole) sin descanso barganazu tras barganazu (palo tras de palo), encima del llombu (lomo) del pobre y descuaxaringuetáu (deshecho) pollino, para que caminase con prisa, y tal hacía la desdichada bestia, y no tanto por huir de los palos a los cuales ya debía de estar bien acostumbrado, sino por intentar aflojar el dogal del que tiraba Venancia, y así de esta forma y siempre en pos de los gitanos, se dirigían a la Villa donde aquel día había mercado. Hicieron entrada en el mercado las Xabarceiras arremexandu (remojadas) en sudor, producido por el cansancio de la larga caminata, y por la desmesurada rabia que a entrambas y dos las atenazaba. Y mismamente al lado de la fragua del ferreiru (herrero) que aquel día tenía endemasía trabajo, agüeyarun (avistaron) a la Facunda, y al lado de ella muy sonriente y gozoso se encontraba el gitano, que tampoco perdía su tiempo, pues ya estaba tratando de venderla o de cambiarla a un paisano que en la sazón la estaba registrando, pero plantándose la Manola delante de Pascualón, le dijo con el hambre retratada en sus ojos de atizarle un par de focetazus: ¿Qué barro me has espetado en el trato so ladrón? ¡Haz el favor de devolverme ahora mismo mi pollina, así como los dineros que me arraguñaste (arañaste), si quieres que este espineroso y mentecato trato que conmigo has hecho, tan sólo se quede en un inolvidable enfado! Pascualón no le hizo mucho caso a las palabras rogativas de la Manola, y así empujándola para un lado con cierto desprecio, a la par que la miraba amenazadoramente le dijo: ¡Quítese delante de mi vista mujeraca de los infiernos, y deje ya de molestarme en mi trabajo, y no olvide nunca, que el que hace un trato con Pascualón, lo tiene hecho para ciento y un años, y ahora lárguese y déjeme tranquilo, que estoy en buenos tratos con este paisano! Nunca peor hiciera el gitano en toda su existencia, pues antes de que se percatase del peligro que le rondaba, la foicina (hoz) de la Manola caía sobre su cabeza con la fuerza de un rayo, escantoyándoila (hiriéndosela) por un par de xeitus (sitios), que hicieron que Pascualón sin gurniar (decir) palabra, se enclicara (se cayera) en el enllordiáu (sucio) suelo, falto de sus sentidos, y alumbrando tanta sangre por sus heridas como un gochu (cerdo) cuando lo están achuquinandu (matando). Nisti telar atopábase (de esta forma se encontraba) Pascualón, con el cerebro escosáu (seco) d'afechu (del todo), por mor de aquel inesperado golpetazo, que le había llegado de manos de quien él menos esperaba, cuando Antonio, un guardia civil del cuartelillo de la Villa, que había presenciado todo el achuquinante xocesu (sangriento suceso), por encontrarse este guardia al lado de la ferrería, enzolánduse fatáus de culetinus de xidre, (bebiendo copiosos vasos de sidra), en amigable compañía con unos paisanos, en el chigrín (bar) de la Faba Prieta (la Haba Negra). Por eso, cuando vio esmurgazarse (caerse) en el suelo por mor del focetazu que le allumara (alumbrara) la Manola al foin del gitano, fue el guardia acochetráu (acelerado, rápido) al lugar del amagüestu (la quema), con el buen fin de encaxinar (encajar) el orden en aquel descalabramiento, nada más que el guardia llegó, afogárunse lus aburióxus (se ahogaron los ardientes) ánimos de otros gitanos, que lleldáus (hechos) dentro de una folixa (bronca) engafuróuxa (envenenada), intentaban acorralar a las dos Xabarceiras, que ya en la sazón se habían aferronáu (cojido) a la Facunda, y dejado libre al jumento del gitano. Mientras tanto, el herido de Pascualón ayudado por el guardia y por otros gitanos, que aun seguían con voces enardecidas maldiciendo y amenazando a las Xabarceiras, como cuento, se puso Pascualón en pie aun medio temblando al volver del desmayo, y con todo su rostro plagado de escandalosa sangre, demostrando que fuera del dolor que pudiera sufrir, el condenado no estaba en trance de mayores males en su cuerpo, no así en sus intereses como veremos seguidamente. «UN XUEZ D’ESQUILONA» (UN JUEZ DE CAMPANILLAS) Era el señor Juan Antonio un falangista digno de ser emulado por el más honrado servidor bien fuese Roxu (Rojo) Prietu (Negro) o Amarietchu (amarillo), era en verdad un hombre Joseantoniano que sin llevar camisa azul con el yugo y las flechas bordados en la pechera, como muchos otros pingayus (pingajos) que yo he conocido, que siempre iban uniformados con su camisa azul y corbata negra, dándoselas en todo momento de buenos falangistas, y no siendo nada más que unos verdaderos mierdas. El señor Juan Antonio era un hombre que llevaba siempre prendido en su espíritu los Nobles y Hermosos Credos de la Falange, con sus Humanidades y Libertades manifiestas, y los sabía cumplir porque los había aprendido en derechura, tal como el Mártir de su Fundador los había creado, para el bien de la Patria y de todos sus hijos. ¡Qué poco sabía José Antonio, que su Maravillosa Doctrina iba a ser manejada por algunos hombres, que cometerían con Ella verdaderos asesinatos y atropellos de toda índole. Pero dejando esto de lo que trataré algún día con mejor cuidado, y acogiéndome al hilo de la historia de la que estoy tratando, diré, que el juez de la Villa era este Caballero, que vivía al lado del mercado, y que era un hombre muy justo, amigo de los razonamientos, inteligente y también un campesino que amorosamente trabajaba sus campos. Cuanto yo, que cuando aquella gresca estaba con su apogeo, salió el juez de su casa para percatarse de aquel ardoroso tiberio (lío que se amagostaba (quemaba) frente a la puerta de su morada, y cuando vio que era un gitano el causante del sangriento escándalo que se enseñaba, díjole al guardia con ardientes deseos de hacer la Justicia en aquel endubiérchu (enredo). ¡Antonio, hágame usted el favor de llevar ahora mismo hasta el Juzgado, a todas las gentes que dieron vida a esa sangrienta engarradiétcha (pelea), para encalducar la xusticia que anda escosá 'n dalgún d'echu (hacer la Justicia que anda seca en alguno de ellos). Así que las Xabarceiras y el escantoyáu (herido) Pascualón hiciéronse presentes en el Juzgado, ante los escrutadores ojos del señor juez, pusiéronse los tres al mismo tiempo a hablar en su defensa, acusándose los unos a los otros dentro de un rosario de palabras injuriosas y amenazantes, que de nuevo los ponía en el atajo de volver a engarrapolarse (pelearse). Pero el señor Juan Antonio fiel repartidor de la Justicia, aporreó con sus nervudas y fuertes manos un mazazo encima de la mesa, que por muy poco la desarma en un montón de astillas, ya que era el juez un bigardón (mozarro) de más de dos metros de estatura, tan fuerte y resistente como una montaña. Y al parejo que tal golpe sacudía, dijo engrifandu (arrugando) su hocico al lar del enfado: ¡Hágamne el favor, y procuren que no tenga que llamarles de nuevo la atención, de hablar tan sólo el que yo le pregunte! Y al decir esto, miró tan condenadoramente al gitano, que éste, que se sabía culpable de muchos engañosos tratos que había efectuado en todo aquel concejo, no pudo menos que ya considerarse culpable, antes de que el juicio comenzara. ¡Vamos a ver Manola, hoy como no tengo mucha prisa ya que el llabor (labor) no me apremia, cuéntame tú la primera con toda clase de pelos y señales, lo que te ha sucedido, para que le escantoyaras (deshicieras) la mollera a este paisano, del que ya tengo oídas que no es la primera rapiega qu'esfuecha (zorra que despelleja) ni tampoco será la última, porque el que fai 'n maniegu fai 'n cientu, dandoi banietches ya tiempu! (el que hace un cesto hace un ciento, si se le da, varas y tiempo). ¡No fue solamente este condenado y útre de xitanu (buitre de gitano) el que salió amatauriáu (con heridas) de este asunto escontramundiáu enrevesado), que prestase usted con tan buen tino a escantexayu (arreglarlo) señor xuez (juez). Pues también al pedáneo de la mi aldeina me vi en la apremiante necesidad d'apurriye (de darle) un par de galgazus (estacazos) en mitad de la cabeza de magüetu (bestia) que tiene, por el no querer acaidonar (dirigir) la justicia en el camino de la razón, como corresponde a su condición y obligación de alcalde del chugar! (lugar). ¡Por la Virxen (Virgen) de los Remedios Manola, no vaigues (vayas) a decirme que por mor de este foín (ladrón) de gitano, tuviste que fendeye (partirle) la cabeza al pobre Graciano!, dijo el juez alegrando su rostro dentro de una llixerina (ligera) risa. ¡Sí señor juez, así ha sucedido! Afirmó la Manola, y seguido le contó todo el suceso desfigurándole y haciéndole más rentable a su favor. El juez casi sin poder detener la risa que le regocijaba su espíritu natural y noble, dijo intentando enmarcar en su rostro la seriedad que no era capaz de hacer: ¡Has hecho muy bien Manola, pues yo entiendo, que el que tiene el delicado oficio d'encaidonar (de dirigir) la justicia, y traiciona tan derecho menester, debe de ser castigado con más entaine (fuerza), que aquellas otras personas, que tienen la obligación de la ley obedecer. Así pues, si en mis manos estuviera te premiaría, por la valentía que has usado al defender la justicia y la libertad de tus intereses! ¡Y ahora... sigue, sigue Manola, y cuéntame todo el suceso en sin mucitche (ordeñarle) ni una migátchina (migaja), que me presta mucho mióu nena (que me agrada mucho mujer). ¡Escúcheme bien señor juez, y júrole por adelantado que cuanto le voy a decir, no se xebra (marcha) de la verdad en nada, y todo ello no es nada bueno ni para mis intereses que han quedado esgazáus d'afechu (rotos del todo), ni tampoco para este gitanu que vé usted aquí tan humildemente con la cabeza gacha, queriendo dar a entender que no ha roto en toda su vida un mal plato, y lleva desde que ha nacido viviendo a cuenta de sus bien urdidos tratos, que tal parece que para industriarlos le ayuda en todo momento la brujería o el mismo diablo! ¡Verá usted señor juez! —Ayer cuando el sol se esfumía (marchaba) por detrás del penón (peña) picutrera (sierra de las águilas), que es la hora d’atapecer (oscurecer) la tarde, llegó este llimiagu (baboso) de gitano a caballo de su adefexu de pollín hasta la misma puerta de mi casa con mires de tentarme la necesidad que me arretrigaba, porque usted bien sabe que nosotras nos dedicamos a correr (vender) la fruta, por todas las romerías y lugares de los tres conceyus y de esta manera nos ganamos nuestra vida muy decente y honradamente, pues como le estoy diciendo, no sé cómo este condenado se enteró que la nuestra pollina estaba próxima a parir, y claro, al encontrarse la probitina en tal estado, no nos podía servir para nuestro trabajo, por eso, tentadas por el embrujo, la engañadora palabra y la buena presencia que en aquel momento se ensenoraba en el pollín de este fartonzón (comedor), enguedeyóume (me enredó) este bruxu (brujo) de gitano, con el endemoniado trato que conmigo hizo, que si tarda mucho tiempo en deshacerse de nuevo, se me va escosar el xuiciu (secar el juicio), y va a dexame Ies caxierches del celebru tan enxenebráes d'entendedeiras, que vóu bazcuchame abondu más cedu de lu qu'usté cunta na mesma amanicomiaúra (dejarme los sesos del cerebro tan fríos de entendimientos, que se me van a vertir mucho más temprano de lo que usted piensa en el mismo manicomio). —El caso fue señor juez, que el burro que traía este foinacu (ladronzuelo) de gitano, estaba en conciencia de él bien preparado, para dejarme a mi despreparada de intereses, pues el pollicaco con un fatáu de caxilonainus (montón de cajilones) de marrasquino que le daban calor y fuerza a su banduévu (panza), hacían de él por el motivo de la alegre tarrasca que lu encibiechaba (borrachera que lo trenzaba), un burrón con buena llixa ya xuxeáu xeniu (fuerza y crecido genio). Y por si fuese poco esto que le cuento, todavía para que el pollino mejor se dibujase, llantárale este achuquinador de gitano, una rabiosa guindilla por debajo de la cola, mismamente dentro del oscuro agujero que alumbra el recimo de los hediondos cagayones, según descubrí yo misma hoy por la mañana justamente cuando ya era demasiado tarde. Y todavía por si estas dos demoníacas trampas no fuesen suficiente este banduerru (indeseable) de gitano, de tal manera me dibujó su jumento que desatinada me trae en este juicio, que me hizo de él un semeyu (retrato) que yo papéilu (creílo) entero, y consideré al pollín como el mejor burro de toda la burrería de gitanacus y aldeanos. Por esto señor juez, le di al cambio de tan falsa y ençañadora presea, la mi pollina Facunda y sesenta pesetas encima, y con estas prendas en nada faisas, xebróuxe (marchose) de mi vera este maldito gitano, tirando del ramal de la mi Facunda, que no quería la probitina del mi lado marcharse, quizás porque presintiera al ser más lista que yo, en la triste desgracia que me dejaba este baldrayu (cobarde) de gitano, que se alejaba de mi casa haciendo que ruxeran (sonaran) los mis dineros en su bolsillo, a la par que se iba riendo de gozo y alegría por la causa del betcháu (rico) negocio que encima de mi pobreza hiciera este desalmado de gitano. Pascualón que ya tenía lleldáu (hecho) en su pensamiento axuquerándose (apoyándose) en las anabayáes güeyáes (acuchillantes miradas) que le dirigía insistentemente el juez que aquel juicio lo tenía bien perdido, cuando escuchó a la Manola decir que le había entregado sesenta pesetas, puso el glayíu (grito) en el cielo jurándole al juez por el Cristo de los gitanos y la Virgen de los cristianos, que la Manola estaba mintiendo, pues tan sólo le había dado sesenta reales. El juez, escuchó por breves momentos a Pascualón en su defensa, y después poniéndose en pie y mirándole acusadoramente desde su montañosa humanidad, a la par que señalándole con su dedo índice que era más grueso que la muñeca del gitano, le dijo con palabras que marcaban el denodado desprecio que sentía hacia estas pobres y desdichadas gentes: ¡Sesenta reales por cuatro lados, que hacen justamente lo que le arraguñaste (arañaste, robaste) a esta desventurada muyerina. No me cave la menor duda que yo os conozco muy bien, ya que siendo yo niño otros gitanos como tu también engañaron a mi padre, por eso puedo juzgarte con propiedad y conocimiento de causa, porque sé que no vivís nada más que de el timo y del engaño y de vuestras cestas, que mientras las tejéis pensáis en la forma de hacer vuestras trapisondas cada día con mejor cuidado! Díjole el juez encabronáu (enfadado) en tal postura que sus mejillas se le pusieron del mismo color de las brasas, en el lleldar que no le quitaba los ojos de encima, mirando tan condenadoramente al esquelético rostro del gitano, que iba ser en parte engañado lo mismo que el señor juez, por la paraximesqueira de la Manola. ¡Pero señor juez, habló enloquecido en su defensa el pobre Pascualón, a la par que a sus ojos vivarachos afloraban unas rebeldes lágrimas que tal vez fuesen fruto de la rabia que le producía el ser tan miserablemente robado por aquella aldeana de los infiernos que él en un principio pensaba que era la mujer más tarangona (tonta, imbécil) que había conocido en su vida de bien urdidos timos y enredosos tratos. ¡Pero señor juez! ¡Sesenta pesetas no las he tenido yo juntas desde que baltiarun (tiraron) la República, donde el pobre podía vivir con más libertad, y con más justicia que usted a mi me está haciendo! ¿No comprende usted señor juez, que con sesenta pesetas hoy día se compra un buen burro y aun sobra dinero? ¡Lo que yo comprendo muy bien es que eres un redomado timador y un despreciable ladrón de cuerpo entero, y como no me puedes demostrar con personas de orden y honradez lo contrario, le has de pagar en media hora los dineros que le has timado a esta pobre mujer, y le devuelves su pollina, que ella con buen contento te hará entrega de tu jumento, y tu harás con esté difunto viviente, lo que ahora como final de sentencia yo te dictaré! ¡Cómo este pollín que nos trae en discordia ya no está para hacer ninguna clase de trabajo, y sabiendo todos los que por ser gentes del campo entendemos de animales, que a un burro; es la leche que se le puede ordeñar, que no es otra que su trabajo, yo como juez de este Juzgado, de la muy noble y astur Villa, te condeno a ti, que te llaman todos Pascualón el gitano, y yo te llamaría Pascualín el de los sucios enredos, a que me traigas ante mi presencia, el pellejo de este jumento, y de esta forma sencilla y eficiente, se atajará de una vez por todas el mal por su comienzo, y no ha de ser jamás este pollino equivocador de nadie más! ¡Y que quede bien entendido, que si te xebras de este concejo, sin traerme antes el pellejo del tu jumento, mandaré a los civiles que te persigan hasta que den contigo, y les ordenaré que bien atado te conduzcan ante mi presencia, y aquí, con estas mis manos que no fueron hechas para manejar una pluma, ni menos para detenerse en ningún papeleo, a los cuales yo considero innecesarios cuando la justicia está tan clara como la luz de este hermoso día, como te digo Pascualín de los enredos, con estas mis manos, que saben muy bien manejar el arado, el guarabeñu (guadaña) y la fexoria (azada), para trabajar dentro de la honradez con muchos sudores y esfuerzos la tierra, con estas mis manos que fueron capaces de empuñar un fusil, y luchar sin rencor ni miedo en defensa de unos derechos humanos a los cuales yo considero justos, dentro de la mermada justicia que los hombres sabemos hacernos, con estas mis manos yo te digo Pascualín de los enredos, que l'arrabucaré (le quitaré) el peyeyu (pellejo) al tu jumento, en el preciso momento que haré lo mismo con el tuyo propio, y de esta sencilla manera, libraré a la sociedad de un pioyón (piojo), que al igual que hay muchos que con libertad campean y viven sin doblar el renaz (espinazo) a cuenta del sudor ajeno! Ante la firme sentencia de aquel juez, que maneja las leyes con la misma fuerza y natural justicia con que empuñabá el llabiegu (arado) para arrancarle a la tierra el justo 'precio de su trabajo quedó Pascualón en lo más bajo de sus sufrimientos y las Xabarceiras en lo más alto de sus alegrías, porque habían conseguido con su lucha desesperante y fiera, una victoria que a fuer de verdad, en una parte no era justicia. Sin embargo Pascualón, tras quedarse unos momentos silencioso y meditabundo, díjole a la postre al juez sin ápice de miedo y con la valentía que le azuzaba, al sentirse timado por aquellas mentecatas dentro de la ley y en el mismo limo que él había pensado que les había hecho: ¡Bien está señor juez, que le devuelva a estas paisanacas su pollina Facunda, también entro en sacrificar a mi burro y traerle su pellejo, no me opongo a pagarles los sesenta reales que en el desastroso trato que con estas hijas de satanás hice, que a cambio de mi jumento ellas me han entregado, pero por lo que sí protesto, es por las cuarenta y cinco pesetas de más que tengo que pagarles, y considero que esto es el timo más vergonzoso que jamás le han dado a ninguno de mi clase. Así que… señor juez supuesto que es usted hombre justicioso, le pido que atienda mis honrosas razones, y haga la Justicia sin que ninguno de ella tengamos que avergonzarnos! ¡Yo no sé Pascualín de los enredos, timador de poca monta y menos clase lo que Dios debe saber en las verdades, yo no sé si tu has cobrado lo que dices, o si ellas han pagado lo que afirman, yo soy hombre y como tal no he de avalarme en errores que se xebran de mi alcance, sólo sé que yo he dictado justicia ateniéndome a los hechos que se nombran, y hecho está que tu eres el culpable, y suerte tienes que estas buenas paisaninas, no te hubieran reclamado ciento veinte veces más crecidos, esos dichosos sesenta reales porque si así fuese, no tendrías más remedio, que sin más protestas abonarles! Todos en mi aldea aquella tarde, esperábamos con marcado disimulo, y satisfactoria alegría, que retornaran de la Villa las despreciables Xabarceiras, por el Humano hecho de reírnos y mofarnos de su desgracia, y creo que todos teníamos creído, que iban a retornar otra vez con aquel moribundo pollino, a no ser, que a fuerza de barganazus (estacazos) le hubiesen achuquináu (asesinado) en el camino. Así pues, los vecinos se repartían haciéndose que trabajaban, por las diferentes huertas colindantes con el camino por donde ellas tendrían que regresar, y algunos chiquillos dentro de las malsanas intenciones de guasearnos de ellas por adelantado, fuimos a su encuentro en un trayecto de más de tres kilómetros, para entrar escoltándolas en la aldea, haciendo verbena a la fiesta que teníamos acordado prepararles. Al fin las vimos retornar, y cuánto desprecio, ansias de sátira y risa sentíamos por ellas, tornose de pronto en respetuosa admiración, pues atónitos pudimos comprobar, que no sólo traían con ellas a su burra Facunda, sino que al lado de ésta traían un estupendo pollino que habían mercado con los dineros que supieron sacarle al avispado gitano, demostrándonos a todos, que el vencedor aunque odiado y despreciado por ser en demasía nefastoso, siempre es admirado y temido, ante el temor de por él, ser humillado y avasallado. Esta es una condición de la cobarde masa Humana, que al vencido aunque éste sea caballeroso y honrado, le solemos despreciar terminando de aniquilarlo, mientras que al vencedor, aunque sea lo más despreciable que imaginarse puede, le cubrimos su camino de rosas y de regalos.
    ————————
    Axabarciar, entiéndese por vender, tratar, comerciar a pequeña escala, con frutas, huevos, gallinas, etc., etc., etc.

    Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > axabarciar

  • 11 have

    (to have or keep (something) in case or until it is needed: If you go to America please keep some money in reserve for your fare home.) tener algo de reserva, guardar algo
    have vb
    1. tener
    do you have a video? ¿tienes vídeo?
    2. tomar
    3. haber
    have you read Don Quixote? ¿has leído Don Quijote?
    have you had your hair cut? ¿te has cortado el pelo?
    Esta construcción se emplea cuando no eres tú quien hace algo, sino que pagas a alguien para que te lo haga
    to have lunch almorzar / comer
    to have a swim bañarse / nadar
    tr[hæv]
    transitive verb (3rd pers pres sing has tr[hæz], pt & pp had tr[hæd], ger having)
    1 (posess) tener, poseer
    2 (food) comer, tomar; (drink) beber, tomar
    will you have a brandy? ¿quieres tomar un coñac?
    to have breakfast/lunch/tea/dinner desayunar/comer/merendar/cenar
    3 (cigarette) fumar
    how many cigarettes have you had today? ¿cuántos cigarros has fumado hoy?
    4 (shower, bath, etc) tomar
    when she got home she had a shower cuando llegó a casa se dio una ducha, cuando llegó a casa se duchó
    have you had a wash and a shave? ¿te has lavado y afeitado?
    5 (treatment) recibir
    6 (illness) tener
    7 (experience) tener
    I had a scare tuve un susto, me asusté
    have a good time! ¡divertíos!, ¡pasadlo bien!
    8 (receive, invite) recibir, invitar
    9 (borrow) pedir prestado, dejar
    can I have your book for a second, please? ¿me dejas tu libro un segundo, por favor?
    10 (party) celebrar, tener, dar; (meeting) celebrar, tener
    are you going to have a party for your birthday? ¿vas a hacer una fiesta para tu cumpleaños?
    11 (according to) según
    rumour has it that... corre el rumor de que...
    12 (baby) tener, dar a luz
    13 (cause to happen) hacer, mandar
    14 (allow) permitir, consentir
    15 familiar (cheat) timar
    if you paid £200 pounds for that you were had si has pagado doscientas libras por eso te han timado
    1 haber
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    had better más vale que
    have got SMALLBRITISH ENGLISH/SMALL tener
    to have done with acabar con
    to have had it (broken) estar hecho,-a polvo, estar fastidiado,-a 2 (in trouble) haberlo,-a cagado,-a 3 (finished) estar acabado,-a
    this radio's had it, I'll have to get a new one esta radio está en las últimas, tendré que comprar una nueva
    your dad's seen you, you've had it now! te ha visto tu padre, ¡la has cagado!
    if this scandal gets out he's had it as an MP si la gente se entera de este escándalo, se han acabado sus días de diputado
    to have it away / have it off taboo echar un polvo
    to have it in for somebody tenerla tomada con alguien
    to have it out with somebody ajustar las cuentas con alguien
    to have it over and done with acabar algo de una vez y para siempre
    to have just acabar de
    to have somebody over to one's house / have somebody round to one's house invitar a alguien a casa
    to have somebody up for something SMALLLAW/SMALL llevar a alguien ante los tribunales por algo, procesar a alguien por algo
    to have something on tener algo planeado, tener algo que hacer
    to have something on somebody tener información comprometedora sobre alguien, saber algo comprometedor acerca de alguien
    to have to tener que, haber de
    to have to do with tener que ver con
    have ['hæv,] in sense 3 as an auxiliary verb usu ['hæf] v, had ['hæd] ; having ; has ['hæz,] in sense 3 as an auxiliary verb usu ['hæs] vt
    1) possess: tener
    do you have change?: ¿tienes cambio?
    2) experience, undergo: tener, experimentar, sufrir
    I have a toothache: tengo un dolor de muelas
    3) include: tener, incluir
    April has 30 days: abril tiene 30 días
    4) consume: comer, tomar
    5) receive: tener, recibir
    he had my permission: tenía mi permiso
    6) allow: permitir, dejar
    I won't have it!: ¡no lo permitiré!
    7) hold: hacer
    to have a party: dar una fiesta
    to have a meeting: convocar una reunión
    8) hold: tener
    he had me in his power: me tenía en su poder
    9) bear: tener (niños)
    she had a dress made: mandó hacer un vestido
    to have one's hair cut: cortarse el pelo
    have v aux
    1) : haber
    she has been very busy: ha estado muy ocupada
    I've lived here three years: hace tres años que vivo aquí
    you've finished, haven't you?: ha terminado, ¿no?
    3)
    to have to : deber, tener que
    we have to leave: tenemos que salir
    have (sth.) coming
    expr.
    merecer v.
    have (sth.) in mind
    expr.
    tener algo en mente expr.
    v.
    (§ p.,p.p.: had) = contener v.
    (§pres: -tengo, -tienes...-tenemos) pret: -tuv-
    fut/c: -tendr-•)
    poseer v.
    tener v.
    (§pres: tengo, tienes...tenemos) pret: tuv-
    fut/c: tendr-•)
    v.
    haber v.
    (§pres: he, has...) subj: hay-
    pret: hub-
    fut/c: habr-•)
    hæv, weak forms həv, əv
    1.
    1) (3rd pers sing pres has; past & past p had) transitive verb
    2) ( possess) tener*

    I have o (esp BrE) I've got two cats — tengo dos gatos

    I don't have o (esp BrE) haven't got any money — no tengo dinero

    do you have a car? - no, I don't o (esp BrE) have you got a car? - no, I haven't — ¿tienes coche? - no (, no tengo)

    3) (hold, have at one's disposal) tener*

    look out, he's got a gun! — cuidado! tiene una pistola or está armado!

    how much money do you have o (esp BrE) have you got on you? — ¿cuánto dinero tienes or llevas encima?

    can I have a sheet of paper? — ¿me das una hoja de papel?

    may I have your name? — ¿me dice su nombre?

    could I have your Sales Department, please? — ( on phone) ¿me comunica or (Esp tb) me pone or (CS tb) me da con el departamento de ventas, por favor?

    I have it!, I've got it! — ya lo tengo!, ya está, ya está!

    all right: have it your own way! — está bien! haz lo que quieras!

    what have we here? — ¿y esto?

    to have something to + inf — tener* algo que + inf

    4)
    a) ( receive) \<\<letter/news\>\> tener*, recibir

    could we have some silence, please? — (hagan) silencio, por favor

    we have it on the best authority that... — sabemos de buena fuente que...

    rumoradition has it that... — corre el rumor de que.../según la tradición...

    to have had it — (colloq)

    to have it in for somebody — (colloq) tenerle* manía or tirria a alguien (fam)

    to let somebody have it — (sl) ( attack - physically) darle* su merecido a alguien; (- verbally) cantarle las cuarenta a alguien (fam), poner* a alguien verde (Esp fam)

    b) ( obtain) conseguir*

    they were the best/only seats to be had — eran los mejores/únicos asientos que había

    I'll have a kilo of tomatoes, please — ¿me da or (Esp) me pone un kilo de tomates, por favor?

    5) ( consume) \<\<steak/spaghetti\>\> comer, tomar (Esp); \<\<champagne/beer\>\> tomar

    to have something to eat/drink — comer/beber algo

    to have breakfast/dinner — desayunar/cenar, comer (AmL)

    to have lunch — almorzar* or (esp Esp, Méx) comer

    what are we having for dinner? — ¿qué hay de cena?

    we had too much to drinkbebimos or (AmL tb) tomamos demasiado

    6)
    a) (experience, undergo) \<\<accident\>\> tener*

    did you have good weather? — ¿te (or les etc) hizo buen tiempo?

    have a nice day!adiós! que le (or te etc) vaya bien!

    I had an injectionme pusieron or me dieron una inyección

    he had a heart transplant/an X ray — le hicieron un trasplante de corazón/una radiografía

    b) ( organize) \<\<party\>\> hacer*, dar*
    c) ( suffer from) \<\<cancer/diabetes/flu\>\> tener*

    to have a cold — estar* resfriado

    he's got a headache/sore throat — le duele la cabeza/la garganta, tiene dolor de cabeza/garganta

    7) ( look after) tener*
    8) ( give birth to) \<\<baby\>\> tener*
    9) (colloq)
    a) (catch, get the better of)

    they almost had him, but he managed to escape — casi lo agarran or atrapan, pero logró escaparse

    b) ( swindle) timar; ( dupe) engañar

    you've been had!te han timado or engañado!

    10) (causative use)

    he had them all laughing/in tears — los hizo reír/llorar a todos

    to have somebody + INF: I'll have her call you back as soon as she arrives le diré or pediré que lo llame en cuanto llegue; I'll have you know, young man, that I... para que sepa, jovencito, yo...; to have something + PAST P: we had it repaired lo hicimos arreglar, lo mandamos (a) arreglar (AmL); to have one's hair cut — cortarse el pelo

    to have something + INF/+ PAST P: I've had three lambs die this week se me han muerto tres corderos esta semana; he had his bicycle stolen — le robaron la bicicleta

    12)
    a) ( allow) (with neg) tolerar, consentir*
    b) (accept, believe) aceptar, creer*
    13) (indicating state, position) tener*

    you have o (BrE) you've got your belt twisted — tienes el cinturón torcido


    2.
    1) v aux
    2) (used to form perfect tenses) haber*

    I have/had seen her — la he/había visto

    I have/had just seen her — la acabo/acababa de ver, recién la vi/la había visto (AmL)

    have you been waiting long? — ¿hace mucho que esperas?, ¿llevas mucho rato esperando?

    you have been busy — cómo has trabajado!

    had I known that o if I'd known that... — si hubiera sabido que..., de haber sabido que...

    when he had finished, she... — cuando terminó or (liter) cuando hubo terminado, ella...

    3)
    a) ( in tags)

    you've been told, haven't you? — te lo han dicho ¿no? or ¿no es cierto? or ¿no es verdad?

    you haven't lost the key, have you? — no habrás perdido la llave...!

    you may have forgiven him, but I haven't — puede que tú lo hayas perdonado, pero yo no

    you've forgotten something - have I? — te has olvidado de algo - ¿sí?

    I've told her - you haven't! — se lo he dicho - no! ¿en serio?

    to have to + inf — tener* que + inf

    I have o I've got to admit that... — tengo que reconocer que...

    you don't have to be an expert to realize thatno hay que or no se necesita ser un experto para darse cuenta de eso

    to have to + inf — tener* que + inf

    you have to o you've got to be kidding! — lo dices en broma or en chiste!

    Phrasal Verbs:
    [hæv] ( 3rd pers sing present has) (pt, pp had) When have is part of a set combination, eg have a look, have a good time, have breakfast, had better, look up the other word. For have + adverb/preposition combinations, see also the phrasal verb section of this entry.
    1. TRANSITIVE VERB
    1) (=possess) tener

    he's got or he has blue eyes — tiene los ojos azules

    have you got or do you have 10p? — ¿tienes diez peniques?

    have you got or do you have any brothers or sisters? — ¿tienes hermanos?

    he hasn't got or he doesn't have any friends — no tiene amigos

    I've got or I have a friend staying next week — tengo a un amigo en casa la semana que viene

    I've got or I have an idea — tengo una idea

    Don't translate the [a] in sentences like [has he got a girlfriend?], [I haven't got a washing-machine] if the number of such items is not significant since people normally only have one at a time:

    has he got a girlfriend? — ¿tiene novia?

    Do translate the [a] if the person or thing is qualified:

    all or everything I have is yours — todo lo que tengo es tuyo

    you must give it all or everything you have — tienes que emplearte a fondo

    you must put all or everything you have into it — tienes que emplearte a fondo

    can I have a pencil please? — ¿me puedes dar un lápiz, por favor?

    the book has no name on it — el libro no lleva or tiene el nombre del dueño

    I've got or I have no Spanish — no sé español

    to have something to do — tener algo que hacer

    I've got or I have nothing to do — no tengo nada que hacer

    haven't you got anything to do? — ¿no tienes nada que hacer?

    hello, what have we here? — vaya, vaya, ¿qué tenemos aquí?

    handy, ready 1., 1), a)
    2) (=eat, drink) tomar

    what are we having for lunch? — ¿que vamos a comer?

    to have something to eat/drink — comer/beber algo, tomar algo

    what will you have? — ¿qué quieres tomar?, ¿qué vas a tomar?

    will you have some more? — ¿te sirvo más?

    3) (=receive) recibir

    you can have my ticket — puedes quedarte con mi billete

    we had some help from the government — recibimos ayuda del gobierno

    I had a letter from John — tuve carta de Juan, recibí una carta de Juan

    I must have them by this afternoon — necesito tenerlos para esta tarde

    to have no newsno tener noticias

    they had a lot of wedding presentsrecibieron or les hicieron muchos regalos de boda

    we had a lot of visitors (at home) tuvimos muchas visitas; (at exhibition etc) tuvimos muchos visitantes

    4) (=obtain)

    they can be had for as little as £10 each — pueden conseguirse por tan solo 10 libras

    there was no bread to be had — no quedaba pan en ningún sitio, no podía conseguirse pan en ningún sitio

    5) (=take)

    I'll have a dozen eggs, please — ¿me pones una docena de huevos, por favor?

    which one will you have? — ¿cuál quiere?

    can I have your name please? — ¿me da su nombre, por favor?

    you can have it or I'll let you have it for £10 — te lo dejo en 10 libras, te lo puedes llevar por 10 libras, te lo vendo por 10 libras

    6) (=give birth to) [+ baby, kittens] tener

    what did she have? — ¿qué ha tenido?

    7) (=hold, catch) tener

    he had him by the throat — lo tenía agarrado por la garganta

    I have it on good authority that... — me consta que..., sé a ciencia cierta que..., sé de buena tinta que... *

    I've got it! — ¡ya!

    you have me there, there you have me — ahí sí que me has pillado *

    8) (=allow) consentir, tolerar

    we can't have that — eso no se puede consentir

    I won't have this nonsense — no voy a consentir or tolerar estas tonterías

    she won't have it said that... — no consiente or tolera que digan que...

    9) (=spend) pasar

    to have a pleasant afternoon/evening — pasar una tarde agradable

    have a nice day! — ¡que pases un buen día!

    what sort of day have you had? — ¿qué tal día has tenido?

    can I have Personnel please? — ¿me puede poner con Personal, por favor?

    11) * (=have sex with) acostarse con
    12) (=make)
    to have sth done hacer que se haga algo, mandar hacer algo to have sb do sth mandar a algn hacer algo

    he had me do it again — me hizo hacerlo otra vez, me hizo que lo hiciese otra vez

    what would you have me do? ¿qué quiere que haga?

    I'll have you know that... — quiero que sepas que...

    to have sth happen to have sb doing sth

    she soon had them all reading and writing(=organized them) enseguida los puso a leer y a escribir; (=taught them) enseguida les habían enseñado a leer y a escribir

    to have sth against sb/sth tener algo en contra de algn/algo to have had it

    you've had it now! he knows all about it * — ¡ahora sí que te la has cargado! se ha enterado de todo

    I've had it up to here with his nonsense *estoy hasta la coronilla or hasta el moño de sus tonterías *

    to have it that

    rumour has it that... — corre la voz de que...

    to be had

    you've been had! * — ¡te han engañado!

    to have to do with tener que ver con

    that's got or that has nothing to do with it! — ¡eso no tiene nada que ver!

    to let sb have sth (=give) dar algo a algn; (=lend) dejar algo a algn, prestar algo a algn

    let him have it! * — ¡dale!

    what have you

    ... and what have you —... y qué sé yo qué más

    would have it

    as ill-luck or fate would have it — desgraciadamente

    luck
    2. AUXILIARY VERB

    has he gone? — ¿se ha ido?

    hasn't he told you? — ¿no te lo ha dicho?

    had you phoned me frm or if you had phoned me I would have come round — si me hubieras llamado habría venido

    never having seen it before, I... — como no lo había visto antes,...

    having finished or when he had finished, he left — cuando terminó or cuando hubo terminado, se fue

    just I, 1., 3)
    See:
    SINCE in since
    a)

    "he's already eaten" - "so have I" — -él ya ha comido -yo también

    "we haven't had any news yet" - "neither have we" — -no hemos tenido noticias todavía -nosotros tampoco

    "you've made a mistake" - "no I haven't!" — -has cometido un error -no es verdad or cierto

    "we haven't paid" - "yes we have!" — -no hemos pagado -¡qué sí!

    "he's got a new job" - "oh has he?" — -tiene un trabajo nuevo -¿ah, sí?

    "you've written it twice" - "so I have!" — -lo has escrito dos veces -es verdad or cierto

    "have you read the book?" - "yes, I have" — -¿has leído el libro? -sí

    "has he told you?" - "no, he hasn't" — -¿te lo ha dicho? -no

    he hasn't done it, has he? — no lo ha hecho, ¿verdad?

    you've done it, haven't you? — lo has hecho, ¿verdad? or ¿no?

    you've all been there before, but I haven't — vosotros habéis estado allí antes, pero yo no

    he has never met her, but I have — él no la ha llegado a conocer, pero yo sí

    have you ever been there? if you have... — ¿has estado alguna vez allí? si es así...

    have you tried it? if you haven't... — ¿lo has probado? (porque) si no...

    so I, 1., nor
    3.
    MODAL VERB (=be obliged)

    I've got to or I have to finish this work — tengo que terminar este trabajo

    have we got to or do we have to leave early? — ¿tenemos que salir temprano?

    I haven't got to or I don't have to wear glasses — no necesito (usar) gafas

    do you have to make such a noise? — ¿tienes que hacer tanto ruido?

    you didn't have to tell her! — ¡no tenías por qué decírselo!

    does it have to be ironed? — ¿hay que plancharlo?

    * * *
    [hæv], weak forms [həv, əv]
    1.
    1) (3rd pers sing pres has; past & past p had) transitive verb
    2) ( possess) tener*

    I have o (esp BrE) I've got two cats — tengo dos gatos

    I don't have o (esp BrE) haven't got any money — no tengo dinero

    do you have a car? - no, I don't o (esp BrE) have you got a car? - no, I haven't — ¿tienes coche? - no (, no tengo)

    3) (hold, have at one's disposal) tener*

    look out, he's got a gun! — cuidado! tiene una pistola or está armado!

    how much money do you have o (esp BrE) have you got on you? — ¿cuánto dinero tienes or llevas encima?

    can I have a sheet of paper? — ¿me das una hoja de papel?

    may I have your name? — ¿me dice su nombre?

    could I have your Sales Department, please? — ( on phone) ¿me comunica or (Esp tb) me pone or (CS tb) me da con el departamento de ventas, por favor?

    I have it!, I've got it! — ya lo tengo!, ya está, ya está!

    all right: have it your own way! — está bien! haz lo que quieras!

    what have we here? — ¿y esto?

    to have something to + inf — tener* algo que + inf

    4)
    a) ( receive) \<\<letter/news\>\> tener*, recibir

    could we have some silence, please? — (hagan) silencio, por favor

    we have it on the best authority that... — sabemos de buena fuente que...

    rumor/tradition has it that... — corre el rumor de que.../según la tradición...

    to have had it — (colloq)

    to have it in for somebody — (colloq) tenerle* manía or tirria a alguien (fam)

    to let somebody have it — (sl) ( attack - physically) darle* su merecido a alguien; (- verbally) cantarle las cuarenta a alguien (fam), poner* a alguien verde (Esp fam)

    b) ( obtain) conseguir*

    they were the best/only seats to be had — eran los mejores/únicos asientos que había

    I'll have a kilo of tomatoes, please — ¿me da or (Esp) me pone un kilo de tomates, por favor?

    5) ( consume) \<\<steak/spaghetti\>\> comer, tomar (Esp); \<\<champagne/beer\>\> tomar

    to have something to eat/drink — comer/beber algo

    to have breakfast/dinner — desayunar/cenar, comer (AmL)

    to have lunch — almorzar* or (esp Esp, Méx) comer

    what are we having for dinner? — ¿qué hay de cena?

    we had too much to drinkbebimos or (AmL tb) tomamos demasiado

    6)
    a) (experience, undergo) \<\<accident\>\> tener*

    did you have good weather? — ¿te (or les etc) hizo buen tiempo?

    have a nice day!adiós! que le (or te etc) vaya bien!

    I had an injectionme pusieron or me dieron una inyección

    he had a heart transplant/an X ray — le hicieron un trasplante de corazón/una radiografía

    b) ( organize) \<\<party\>\> hacer*, dar*
    c) ( suffer from) \<\<cancer/diabetes/flu\>\> tener*

    to have a cold — estar* resfriado

    he's got a headache/sore throat — le duele la cabeza/la garganta, tiene dolor de cabeza/garganta

    7) ( look after) tener*
    8) ( give birth to) \<\<baby\>\> tener*
    9) (colloq)
    a) (catch, get the better of)

    they almost had him, but he managed to escape — casi lo agarran or atrapan, pero logró escaparse

    b) ( swindle) timar; ( dupe) engañar

    you've been had!te han timado or engañado!

    10) (causative use)

    he had them all laughing/in tears — los hizo reír/llorar a todos

    to have somebody + INF: I'll have her call you back as soon as she arrives le diré or pediré que lo llame en cuanto llegue; I'll have you know, young man, that I... para que sepa, jovencito, yo...; to have something + PAST P: we had it repaired lo hicimos arreglar, lo mandamos (a) arreglar (AmL); to have one's hair cut — cortarse el pelo

    to have something + INF/+ PAST P: I've had three lambs die this week se me han muerto tres corderos esta semana; he had his bicycle stolen — le robaron la bicicleta

    12)
    a) ( allow) (with neg) tolerar, consentir*
    b) (accept, believe) aceptar, creer*
    13) (indicating state, position) tener*

    you have o (BrE) you've got your belt twisted — tienes el cinturón torcido


    2.
    1) v aux
    2) (used to form perfect tenses) haber*

    I have/had seen her — la he/había visto

    I have/had just seen her — la acabo/acababa de ver, recién la vi/la había visto (AmL)

    have you been waiting long? — ¿hace mucho que esperas?, ¿llevas mucho rato esperando?

    you have been busy — cómo has trabajado!

    had I known that o if I'd known that... — si hubiera sabido que..., de haber sabido que...

    when he had finished, she... — cuando terminó or (liter) cuando hubo terminado, ella...

    3)
    a) ( in tags)

    you've been told, haven't you? — te lo han dicho ¿no? or ¿no es cierto? or ¿no es verdad?

    you haven't lost the key, have you? — no habrás perdido la llave...!

    you may have forgiven him, but I haven't — puede que tú lo hayas perdonado, pero yo no

    you've forgotten something - have I? — te has olvidado de algo - ¿sí?

    I've told her - you haven't! — se lo he dicho - no! ¿en serio?

    to have to + inf — tener* que + inf

    I have o I've got to admit that... — tengo que reconocer que...

    you don't have to be an expert to realize thatno hay que or no se necesita ser un experto para darse cuenta de eso

    to have to + inf — tener* que + inf

    you have to o you've got to be kidding! — lo dices en broma or en chiste!

    Phrasal Verbs:

    English-spanish dictionary > have

  • 12 como

    adv.
    1 as.
    lo he hecho como es debido I did it as o the way it should be done
    me encanta como bailas I love the way you dance
    lo hagamos como lo hagamos habrá problemas whichever way we do it there'll be problems
    2 as.
    como te decía ayer… as I was telling you yesterday…
    3 as.
    trabaja como bombero he works as a fireman
    dieron el dinero como anticipo they gave the money as an advance
    me quedan como mil pesos I've got about a thousand pesos left
    estamos como a mitad de camino we're about half-way there
    tiene un sabor como a naranja it tastes a bit like an orange
    5 like, as, such as, qua.
    6 how, in which way.
    7 some.
    Pesa como cien libras It weighs some hundred pounds.
    conj.
    1 as, since (ya que).
    como no llegabas, nos fuimos as o since you didn't arrive, we left
    2 if (si). (peninsular Spanish)
    como no me hagas caso, lo pasarás mal if you don't listen to me, there will be trouble
    3 that (que).
    después de tantas veces como te lo he explicado after all the times (that) I've explained it to you
    prep.
    1 like, as, just like, such as.
    Te di esto en condición de préstamo I gave this to you as a loan.
    2 as to.
    3 how to.
    pres.indicat.
    1st person singular (yo) present indicative of spanish verb: comer.
    * * *
    1 (modo) how
    2 (comparación) as, like
    2 (si) if
    como lo vuelvas a hacer... if you do it again...
    3 (porque) as, since
    \
    como quiera que (no importa cómo) however 2 (ya que) since, as, inasmuch as
    como sea whatever happens, no matter what
    como si lo viera familiar I can imagine perfectly well
    como si nada / como si tal cosa as if nothing had happened
    hacer como quien to pretend to +inf
    hacer como si to pretend to +inf
    tanto como eso no familiar not as much as that
    * * *
    1. conj.
    1) as
    2) like
    3) if
    4) since, given that
    2. prep.
    as, like
    * * *
    1. ADV
    1) [indicando semejanza] like
    2) [introduciendo ejemplo] such as

    hay peces, como truchas y salmones — there are fish, such as trout and salmon

    tiene ventajas, como son la resistencia y durabilidad — it has advantages, such as o like strength and durability

    3) [indicando modo]
    a) + indic

    hazlo como te dijo ellado it like * o the way she told you

    toca como cantashe plays like * o the same way as she sings

    no es como me lo imaginabait isn't as o like * I imagined it

    tal como, tal como lo había planeado — just as o the way I had planned it

    b) + subjun

    hazlo como puedas — do your best, do the best you can

    como seaat all costs

    4) (=en calidad de) as
    5) (=más o menos) about, around

    sentía como tristezashe felt a sort o kind of sadness

    6) [con valor causal]
    2. CONJ
    1) + indic (=ya que) as, since

    como no tenía dineroas o since I had no money

    2) + indic (=según) as

    tal (y) como están las cosas — the way things are, as things stand

    tal como están los precios de las motos... — with motorbike prices as they are at the moment...

    3) + indic (=cuando) as soon as
    4) + indic
    (=que)

    verás como les ganamos — we'll beat them, you'll see

    de tanto como, tienen las manos doloridas de tanto como aplaudieron — they clapped so much their hands hurt

    de tanto como odio a los dos, no sé a quien odio más — I hate them both so much, I don't know which I hate the most

    5) + subjun (=si) if

    como vengas tarde, no comes — if you're late you'll get nothing to eat

    como sea cierto, ¡estamos perdidos! — if it's true, we're done for!

    ¡como lo pierdas! — you'd better not lose it!, don't you lose it!

    como no, como no lo haga en seguida... — if he doesn't do it at once..., unless he does it at once...

    no salimos, como no sea para ir al cine — we only go out if it's to go to the cinema, we don't go out unless it's to go to the cinema

    6)

    como queas if

    ¡como que yo soy tonto y me creo esas mentiras! — as if I was stupid enough to believe lies like that!

    ¡como que te van a pagar! — don't tell me they're going to pay you!

    7)

    como si — as if, as though

    siguió leyendo, como si no hubiera oído nada — he kept on reading, as if o as though he hadn't heard

    sentí como si fuera a caermeI felt as if o as though I was about to fall

    como si no hubiera pasado nadaas if o as though nothing had happened

    se comporta como si me odiarahe behaves as if o as though he hated me

    como si fuera a lloveras if o as though it was going to rain

    8)

    como para, ¡es como para denunciarlos! — it's enough to make you want to report them to the police!

    9) CAm, Méx

    a como dé o diera lugar — at any cost

    así 1., 5), pronto 1., 4), querer 2., 1)
    * * *
    I
    1)
    a) ( en calidad de) as

    el director tendrá como funciones... — the director's duties will be...

    se la conoce como `flor de luz' — it's known as `flor de luz'

    c) ( por ejemplo) like
    2) (en comparaciones, contrastes) like

    fue ella, como que me llamo Beatriz — it was her, as sure as my name's Beatriz

    bailó como nuncashe danced as o like she'd never danced before

    como para + inf: es como para echarse a llorar it's enough to make you want to cry; fue como para pegarle — I could have hit him

    así como — (frml) as well as

    como él solo/ella sola: es egoísta como él solo he's so o he's incredibly selfish!; como mucho/poco at (the) most/at least; como nadie: cocina como nadie nobody cooks like her; como que...: conduce muy bien - como que es piloto de carreras he drives very well - well, he is a racing driver, after all; y no me lo dijiste - como que no lo sabía! and you didn't tell me about it - that's because I didn't know about it!; como ser (CS) such as, for example; como si (+ subj) as if, as though; ella está grave y él como si nada or como si tal cosa — she's seriously ill and he doesn't seem at all o in the least worried

    II

    (tal y) como están las cosas — as things stand; (+ subj)

    hazlo como quieras/como puedas — do it any way you like/as best as you can

    la buganvilla, o como quiera que se llame — bougainvillea or whatever it's called

    2) ( puesto que) as, since

    como era temprano, nos fuimos a dar una vuelta — since o as it was early, we went for a walk

    3) (si) (+ subj) if

    como te pille... — if I catch you...

    cansado como estaba, me ayudó — tired though o tired as he was, he helped me

    5) ( que)

    vas a ver como llega tarde — he'll be late, you'll see

    III
    2) ( uso expletivo) kind of (colloq)

    me da como vergüenza... — I find it kind of embarrassing...

    * * *
    = as, by way of, for the purpose of + Nombre, how, in the guise of, just as, like, qua, much as, as a kind of, as serving as, along the lines of, in + Posesivo + capacity as, such as, kind of like.
    Ex. This scheme aims for a more helpful order than the major schemes, by following the groupings of subjects as they are taught in schools.
    Ex. An annotation is a note added to the title and/or other bibliographic information concerning a document, by way of comment or explanation.
    Ex. Taking the second situation for the purpose of illustration, there are four options for choice of title.
    Ex. Inevitably any abridgement poses the dilemma how to abridge, that is, what to leave out and what to include.
    Ex. Further, these indexers are probably so familiar with their subject area that, they whether in the guise of indexer or searcher, will profit little from any additional guides to relationships.
    Ex. Just as Ivan finds that by taking pleasure in an extra piece of food he makes survival possible and beats Stalin and his jailors at heir own game.
    Ex. Thus, the computer-held term record files are most suitable for applications like Selective Dissemination of Information (SDI) systems.
    Ex. Such a concept came as a great surprise to many information educators who rather dismissively regarded the information qua information field of activity as being too limited.
    Ex. More studies are needed to identify the full temporal effects of the personal computer, much as they did for television.
    Ex. In a way, it is acting as a kind of bridge between the two, permitting traffic both ways where once there was a divide.
    Ex. 45 libraries have been unofficially recognised by librarians as serving as model children's libraries.
    Ex. The author considers the possibility of a shift from libraries to personal information service along the lines of the shift that has occured from public to private transport.
    Ex. Strange that so helpful and charming a person in his capacity as a librarian could behave so monstrously; but behave thus he did.
    Ex. Indicative abstracts abound in phrases such as 'is discussed' or 'has been surveyed', but do not record the outcome of the discussion or survey.
    Ex. It's kind of like trumping in public -- You simply do not do it!.
    ----
    * ¡cómo se nota que no está el jefe! = while the cat's away, the mice will play.
    * aducir como evidencia = adduce as + evidence.
    * algo así como = something like.
    * añádase cómo = expand like.
    * así como = as, as well as.
    * así como así = just like that.
    * así como... de igual modo... = just as... so....
    * así es como = this is how.
    * así es como es = that's how it is.
    * caer como moscas = drop like + flies.
    * como aclaración = in parenthesis.
    * como algo natural = as a matter of course.
    * como algo normal = as a matter of course.
    * como algo opuesto a = as against.
    * como algo residual = residually.
    * como alternativa = as an alternative.
    * como anillo al dedo = just the ticket, the right twigs for an eagle's nest, perfect fit, perfect match, that's the ticket!.
    * como antes = as before.
    * como apoyo a = in support of.
    * como barcos que se cruzan (en la noche) = like passing ships (in the night).
    * como barcos que se cruzan (en la oscuridad) = like passing ships (in the night).
    * como base para = as a basis for.
    * como cabe esperar = unsurprisingly, as one might expect, as expected.
    * como cabía esperar = as expected.
    * como cabría esperar = as might be expected, as one might expect.
    * como cabría suponer = as might be expected.
    * como consecuencia = on this basis, on that basis, in doing so, in consequence, in accordance.
    * como consecuencia (de) = as a result (of), in the wake of, as a consequence (of).
    * cómo conseguir = obtainability.
    * como con todo en la vida = as with everything in life.
    * como contrapartida = in return.
    * como cooperativa = collegially.
    * como corresponde = fittingly.
    * como corresponde a = as befits.
    * como cuando + Indicativo = as in + Gerundio.
    * como de costumbre = as usual, as always, according to normal practice.
    * cómo demonios = how on earth.
    * como dice el dicho = as the saying goes, so the saying goes.
    * como dice el refrán = as the saying goes, so the saying goes.
    * como diferente a = as distinct from.
    * cómo disponer de (algo) = disposition.
    * como dos gotas de agua = as alike as two peas in a pod, like two peas in a pod.
    * como ejemplo = as an example, by way of illustration.
    * como el cuero = leathery.
    * como el desierto = desert-like.
    * como el día y la noche = worlds apart, like oil and water, like chalk and cheese, like apples and oranges.
    * como el fuego = like wildfire.
    * como el perro del hortelano que ni come ni deja comer = a dog in the manger.
    * como en casa = like home (away) from home.
    * como en casa no se está en ningún sitio = there's no place like home.
    * como en el caso de = as with, just as for, as in the case of.
    * como era de esperar = as expected.
    * como es debido = fittingly.
    * como es de esperar = predictably, not surprisingly, as expected.
    * como es el caso de = as it is with, as with.
    * como es habitual = as always.
    * como es natural = not unnaturally.
    * como es normal = as always.
    * como esto = like this.
    * como fecha final = at the very latest.
    * como forma de vida = as a way of life.
    * como grogui = drowsily, groggily.
    * como grupo = collectively.
    * como guía = for guidance.
    * como la noche y el día = like oil and water, worlds apart, like chalk and cheese, like apples and oranges.
    * como la pólvora = like wildfire.
    * como las ardillas = squirrel-like.
    * como las empresas = business-like.
    * como loca = like a madwoman.
    * como loco = like hell, like crazy, like mad, like a lunatic, like a madman.
    * como medida de seguridad = as a backup.
    * como medida provisional = as an interim measure.
    * como medida temporal = as an interim measure.
    * como medida transitoria = as an interim measure.
    * como mejor + poder = as best + Pronombre + can.
    * como mínimo = at least, conservatively, at a minimum.
    * como mínimo hasta que = minimally until.
    * como mucho = at best, at most, if at all, at the most, at the very latest.
    * como muestra de agradecimiento = as a token of thanks.
    * como muestra de + Posesivo + agradecimiento = as a token of + Posesivo + appreciation.
    * como muestra de + Posesivo + gratitud = as a token of + Posesivo + gratitude.
    * como muy tarde = at the latest.
    * como norma = as a rule, as a matter of policy.
    * como norma general = as a rule of thumb, as a general rule, as a general rule of thumb, as a rough guide.
    * cómo nos las ingeniamos para... = how in the world....
    * como nota al margen = on a sidenote.
    * como nuevo = in mint condition, in tip-top condition, in tip-top form.
    * como ocurre en estos casos = as is the way with these things.
    * como + ocurrir + en el caso de = as + be + the case for.
    * como opuesto a = as distinct from, as opposed to.
    * como otra posibilidad = as an alternative.
    * ¡como para creérselo! = Posesivo + famous last words.
    * como parásito = parasitically.
    * como persona que = as one who.
    * como pez fuera del agua = like a fish out of water.
    * como polo opuesto = by polar contrast.
    * como por arte de magia = magically, into thin air.
    * como por ejemplo = such as, to the effect of.
    * como por encanto = magically.
    * como poseído = as one possessed.
    * como preámbulo de = as a preamble to.
    * como primera elección = as a first preference.
    * como prueba de = as a token of, as a sign of.
    * como prueba de agradecimiento = as a token of thanks.
    * como prueba de + Posesivo + agradecimiento = as a token of + Posesivo + appreciation.
    * como prueba de + Posesivo + gratitud = as a token of + Posesivo + gratitude.
    * como pruebas = in evidence, in evidence.
    * como quiera que + Verbo = however + Verbo.
    * como quieras llamarlo = whatever you call it.
    * como reconocimiento a = in recognition of.
    * como respuesta a = in reply to, in response to.
    * como resultado = in consequence, on this basis, on that basis, in doing so.
    * como resultado (de) = as a consequence (of).
    * como salido de fábrica = in mint condition.
    * como segunda alternativa = as a backup.
    * como se indicó en = as was pointed out in.
    * como señal de agradecimiento = as a token of thanks.
    * como señal de + Posesivo + agradecimiento = as a token of + Posesivo + appreciation.
    * como señal de + Posesivo + gratitud = as a token of + Posesivo + gratitude.
    * cómo + ser = what + be like.
    * como si = as though.
    * como si dijéramos = as it were.
    * como siempre = as always.
    * como si fuese = as it were.
    * como siga así = at this rate.
    * como sigue = as follows.
    * como símbolo de = as a token of, as a sign of.
    * como si nada = be right as rain, unfazed.
    * como si no hubiera mañana = like there's no tomorrow.
    * como si + Pronombre + fuese la vida en ello = like there's no tomorrow.
    * como si se acabara el mundo = like there's no tomorrow.
    * como si se fuese a acabar el mundo = like there's no tomorrow.
    * como si se + Pronombre + hubiera tragado la tierra = into thin air.
    * como si (se tratase de) = as if.
    * como si tal cosa = be right as rain, unfazed, just like that.
    * como sustituto de = in place of.
    * como tal = as such, in this capacity, qua.
    * como término medio = on average.
    * como todo un caballero = sportingly.
    * como último recurso = as a last resort, in the last resort.
    * como una aguja en un pajar = like a needle in a haystack.
    * como una balsa de aceite = like a millpond, calm like a millpond.
    * como una cabra = stark raving mad, raving mad.
    * como una cebolla = onion-like.
    * como una condenada = like a madwoman.
    * como una descosida = like a madwoman.
    * como una forma de = as a means of.
    * como una metralladora = quick-fire.
    * como un basilisco = like a bear with a sore head.
    * como un bobo = stupidly.
    * como un bólido = like the clappers.
    * como un campo de batalla = like a war zone.
    * como un cencerro = barking mad, raving mad, stark raving mad.
    * como un condenado = like the clappers, like crazy, like mad, like a lunatic, like a madman, as one possessed.
    * como un descosido = like a lunatic, like a madman, as one possessed.
    * como un detective = detectivelike, sleuthlike.
    * como un elefante en una cacharrería = like an elephant in a china shop.
    * como un energúmeno = like a bear with a sore head.
    * como un estúpido = stupidly.
    * como un experto = expertly.
    * como un glaciar = glacially.
    * como unidad global = as a whole.
    * como un idiota = stupidly.
    * como un loca = like a madwoman.
    * como un loco = like crazy, like mad, like a lunatic, madly, like a madman.
    * como un método para = as a means of.
    * como un modo de = as a way of.
    * como un necio = stupidly.
    * como un observador que pasa desapercibido = fly-on-the-wall, fly-on-the-wall.
    * cómo uno se identifica a sí mismo = self-identification.
    * como un platillo = saucer-like.
    * como un poseído = as one possessed.
    * como un rayo = in a flash.
    * como un reguero de pólvora = like wildfire.
    * como un relámpago = like greased lightning, like the clappers.
    * como un reloj = as regular as clockwork, like clockwork.
    * como un televisor = television-type.
    * como un todo = as a whole.
    * como un tonto = stupidly, foolishly.
    * como un torpe = foolishly.
    * como un zombi = zombielike.
    * como vivir en un escaparate = like being in a (gold)fish bowl.
    * como + Voz Pasiva = as + Participio Pasado.
    * como y cuando = as and when.
    * como y cuando sea + Adjetivo = as + Adjetivo.
    * comportarse como se espera = be a sport.
    * con el mismo + Nombre + como el que... = as + Adverbio + as....
    * conocerse como = be known as.
    * dar como resultado = result (in).
    * de cómo = as to how.
    * durante tanto tiempo como sea posible = for as long as possible.
    * el modo como = the way in which.
    * el problema no es el qué, sino el cómo = the devil (is/lives) in the details.
    * frase como encabezamiento = phrase heading.
    * llegar a ser conocido como = become + known as.
    * mantenerse como válido = hold up.
    * nada menos que + Nombre + tan + Adjetivo + como = no less + Adjetivo + Nombre + than.
    * no + haber + nada como = there + be + nothing like.
    * ofrecerse como voluntario = volunteer.
    * plan de cómo disponer de Algo = disposition instruction.
    * proponer como principio = posit.
    * sea como sea = be that as it may, at all costs, at any cost.
    * seleccionar como relevante = hit.
    * ser como hablar con la pared = be like talking to a brick wall.
    * ser tan buen momento como cualquier otro = be as good a time as any.
    * ser un momento tan bueno como cualquier otro = be as good a time as any.
    * tal como = such as, such + Nombre + as, just as.
    * tal y como aparece = as it/they stand(s).
    * tal y como es/son = as it/they stand(s).
    * tal y como + ser = in + Posesivo + true colours.
    * tan + Adjetivo + como = as + Adjetivo + as, every bit as + Adjetivo + as.
    * tan + Adjetivo + como de costumbre = as + Adjetivo + as ever.
    * tan + Adjetivo + como siempre = as + Adjetivo + as ever.
    * tan pronto como = as soon as, just as soon as, no sooner... than.
    * tan pronto como sea posible = as soon as possible (asap).
    * tanto como = as many... as..., as much as + Adjetivo, both... and..., no less than, equally, if not, so much as.
    * tanto como siempre = as much as ever.
    * tener como equivalente = have + counterpart.
    * tener como motivo central = plan around + Nombre.
    * tener como objetivo = have + as + Posesivo + objective.
    * tomar como ejemplo = take.
    * un poco como = kind of like.
    * * *
    I
    1)
    a) ( en calidad de) as

    el director tendrá como funciones... — the director's duties will be...

    se la conoce como `flor de luz' — it's known as `flor de luz'

    c) ( por ejemplo) like
    2) (en comparaciones, contrastes) like

    fue ella, como que me llamo Beatriz — it was her, as sure as my name's Beatriz

    bailó como nuncashe danced as o like she'd never danced before

    como para + inf: es como para echarse a llorar it's enough to make you want to cry; fue como para pegarle — I could have hit him

    así como — (frml) as well as

    como él solo/ella sola: es egoísta como él solo he's so o he's incredibly selfish!; como mucho/poco at (the) most/at least; como nadie: cocina como nadie nobody cooks like her; como que...: conduce muy bien - como que es piloto de carreras he drives very well - well, he is a racing driver, after all; y no me lo dijiste - como que no lo sabía! and you didn't tell me about it - that's because I didn't know about it!; como ser (CS) such as, for example; como si (+ subj) as if, as though; ella está grave y él como si nada or como si tal cosa — she's seriously ill and he doesn't seem at all o in the least worried

    II

    (tal y) como están las cosas — as things stand; (+ subj)

    hazlo como quieras/como puedas — do it any way you like/as best as you can

    la buganvilla, o como quiera que se llame — bougainvillea or whatever it's called

    2) ( puesto que) as, since

    como era temprano, nos fuimos a dar una vuelta — since o as it was early, we went for a walk

    3) (si) (+ subj) if

    como te pille... — if I catch you...

    cansado como estaba, me ayudó — tired though o tired as he was, he helped me

    5) ( que)

    vas a ver como llega tarde — he'll be late, you'll see

    III
    2) ( uso expletivo) kind of (colloq)

    me da como vergüenza... — I find it kind of embarrassing...

    * * *
    = as, by way of, for the purpose of + Nombre, how, in the guise of, just as, like, qua, much as, as a kind of, as serving as, along the lines of, in + Posesivo + capacity as, such as, kind of like.

    Ex: This scheme aims for a more helpful order than the major schemes, by following the groupings of subjects as they are taught in schools.

    Ex: An annotation is a note added to the title and/or other bibliographic information concerning a document, by way of comment or explanation.
    Ex: Taking the second situation for the purpose of illustration, there are four options for choice of title.
    Ex: Inevitably any abridgement poses the dilemma how to abridge, that is, what to leave out and what to include.
    Ex: Further, these indexers are probably so familiar with their subject area that, they whether in the guise of indexer or searcher, will profit little from any additional guides to relationships.
    Ex: Just as Ivan finds that by taking pleasure in an extra piece of food he makes survival possible and beats Stalin and his jailors at heir own game.
    Ex: Thus, the computer-held term record files are most suitable for applications like Selective Dissemination of Information (SDI) systems.
    Ex: Such a concept came as a great surprise to many information educators who rather dismissively regarded the information qua information field of activity as being too limited.
    Ex: More studies are needed to identify the full temporal effects of the personal computer, much as they did for television.
    Ex: In a way, it is acting as a kind of bridge between the two, permitting traffic both ways where once there was a divide.
    Ex: 45 libraries have been unofficially recognised by librarians as serving as model children's libraries.
    Ex: The author considers the possibility of a shift from libraries to personal information service along the lines of the shift that has occured from public to private transport.
    Ex: Strange that so helpful and charming a person in his capacity as a librarian could behave so monstrously; but behave thus he did.
    Ex: Indicative abstracts abound in phrases such as 'is discussed' or 'has been surveyed', but do not record the outcome of the discussion or survey.
    Ex: It's kind of like trumping in public -- You simply do not do it!.
    * ¡cómo se nota que no está el jefe! = while the cat's away, the mice will play.
    * aducir como evidencia = adduce as + evidence.
    * algo así como = something like.
    * añádase cómo = expand like.
    * así como = as, as well as.
    * así como así = just like that.
    * así como... de igual modo... = just as... so....
    * así es como = this is how.
    * así es como es = that's how it is.
    * caer como moscas = drop like + flies.
    * como aclaración = in parenthesis.
    * como algo natural = as a matter of course.
    * como algo normal = as a matter of course.
    * como algo opuesto a = as against.
    * como algo residual = residually.
    * como alternativa = as an alternative.
    * como anillo al dedo = just the ticket, the right twigs for an eagle's nest, perfect fit, perfect match, that's the ticket!.
    * como antes = as before.
    * como apoyo a = in support of.
    * como barcos que se cruzan (en la noche) = like passing ships (in the night).
    * como barcos que se cruzan (en la oscuridad) = like passing ships (in the night).
    * como base para = as a basis for.
    * como cabe esperar = unsurprisingly, as one might expect, as expected.
    * como cabía esperar = as expected.
    * como cabría esperar = as might be expected, as one might expect.
    * como cabría suponer = as might be expected.
    * como consecuencia = on this basis, on that basis, in doing so, in consequence, in accordance.
    * como consecuencia (de) = as a result (of), in the wake of, as a consequence (of).
    * cómo conseguir = obtainability.
    * como con todo en la vida = as with everything in life.
    * como contrapartida = in return.
    * como cooperativa = collegially.
    * como corresponde = fittingly.
    * como corresponde a = as befits.
    * como cuando + Indicativo = as in + Gerundio.
    * como de costumbre = as usual, as always, according to normal practice.
    * cómo demonios = how on earth.
    * como dice el dicho = as the saying goes, so the saying goes.
    * como dice el refrán = as the saying goes, so the saying goes.
    * como diferente a = as distinct from.
    * cómo disponer de (algo) = disposition.
    * como dos gotas de agua = as alike as two peas in a pod, like two peas in a pod.
    * como ejemplo = as an example, by way of illustration.
    * como el cuero = leathery.
    * como el desierto = desert-like.
    * como el día y la noche = worlds apart, like oil and water, like chalk and cheese, like apples and oranges.
    * como el fuego = like wildfire.
    * como el perro del hortelano que ni come ni deja comer = a dog in the manger.
    * como en casa = like home (away) from home.
    * como en casa no se está en ningún sitio = there's no place like home.
    * como en el caso de = as with, just as for, as in the case of.
    * como era de esperar = as expected.
    * como es debido = fittingly.
    * como es de esperar = predictably, not surprisingly, as expected.
    * como es el caso de = as it is with, as with.
    * como es habitual = as always.
    * como es natural = not unnaturally.
    * como es normal = as always.
    * como esto = like this.
    * como fecha final = at the very latest.
    * como forma de vida = as a way of life.
    * como grogui = drowsily, groggily.
    * como grupo = collectively.
    * como guía = for guidance.
    * como la noche y el día = like oil and water, worlds apart, like chalk and cheese, like apples and oranges.
    * como la pólvora = like wildfire.
    * como las ardillas = squirrel-like.
    * como las empresas = business-like.
    * como loca = like a madwoman.
    * como loco = like hell, like crazy, like mad, like a lunatic, like a madman.
    * como medida de seguridad = as a backup.
    * como medida provisional = as an interim measure.
    * como medida temporal = as an interim measure.
    * como medida transitoria = as an interim measure.
    * como mejor + poder = as best + Pronombre + can.
    * como mínimo = at least, conservatively, at a minimum.
    * como mínimo hasta que = minimally until.
    * como mucho = at best, at most, if at all, at the most, at the very latest.
    * como muestra de agradecimiento = as a token of thanks.
    * como muestra de + Posesivo + agradecimiento = as a token of + Posesivo + appreciation.
    * como muestra de + Posesivo + gratitud = as a token of + Posesivo + gratitude.
    * como muy tarde = at the latest.
    * como norma = as a rule, as a matter of policy.
    * como norma general = as a rule of thumb, as a general rule, as a general rule of thumb, as a rough guide.
    * cómo nos las ingeniamos para... = how in the world....
    * como nota al margen = on a sidenote.
    * como nuevo = in mint condition, in tip-top condition, in tip-top form.
    * como ocurre en estos casos = as is the way with these things.
    * como + ocurrir + en el caso de = as + be + the case for.
    * como opuesto a = as distinct from, as opposed to.
    * como otra posibilidad = as an alternative.
    * ¡como para creérselo! = Posesivo + famous last words.
    * como parásito = parasitically.
    * como persona que = as one who.
    * como pez fuera del agua = like a fish out of water.
    * como polo opuesto = by polar contrast.
    * como por arte de magia = magically, into thin air.
    * como por ejemplo = such as, to the effect of.
    * como por encanto = magically.
    * como poseído = as one possessed.
    * como preámbulo de = as a preamble to.
    * como primera elección = as a first preference.
    * como prueba de = as a token of, as a sign of.
    * como prueba de agradecimiento = as a token of thanks.
    * como prueba de + Posesivo + agradecimiento = as a token of + Posesivo + appreciation.
    * como prueba de + Posesivo + gratitud = as a token of + Posesivo + gratitude.
    * como pruebas = in evidence, in evidence.
    * como quiera que + Verbo = however + Verbo.
    * como quieras llamarlo = whatever you call it.
    * como reconocimiento a = in recognition of.
    * como respuesta a = in reply to, in response to.
    * como resultado = in consequence, on this basis, on that basis, in doing so.
    * como resultado (de) = as a consequence (of).
    * como salido de fábrica = in mint condition.
    * como segunda alternativa = as a backup.
    * como se indicó en = as was pointed out in.
    * como señal de agradecimiento = as a token of thanks.
    * como señal de + Posesivo + agradecimiento = as a token of + Posesivo + appreciation.
    * como señal de + Posesivo + gratitud = as a token of + Posesivo + gratitude.
    * cómo + ser = what + be like.
    * como si = as though.
    * como si dijéramos = as it were.
    * como siempre = as always.
    * como si fuese = as it were.
    * como siga así = at this rate.
    * como sigue = as follows.
    * como símbolo de = as a token of, as a sign of.
    * como si nada = be right as rain, unfazed.
    * como si no hubiera mañana = like there's no tomorrow.
    * como si + Pronombre + fuese la vida en ello = like there's no tomorrow.
    * como si se acabara el mundo = like there's no tomorrow.
    * como si se fuese a acabar el mundo = like there's no tomorrow.
    * como si se + Pronombre + hubiera tragado la tierra = into thin air.
    * como si (se tratase de) = as if.
    * como si tal cosa = be right as rain, unfazed, just like that.
    * como sustituto de = in place of.
    * como tal = as such, in this capacity, qua.
    * como término medio = on average.
    * como todo un caballero = sportingly.
    * como último recurso = as a last resort, in the last resort.
    * como una aguja en un pajar = like a needle in a haystack.
    * como una balsa de aceite = like a millpond, calm like a millpond.
    * como una cabra = stark raving mad, raving mad.
    * como una cebolla = onion-like.
    * como una condenada = like a madwoman.
    * como una descosida = like a madwoman.
    * como una forma de = as a means of.
    * como una metralladora = quick-fire.
    * como un basilisco = like a bear with a sore head.
    * como un bobo = stupidly.
    * como un bólido = like the clappers.
    * como un campo de batalla = like a war zone.
    * como un cencerro = barking mad, raving mad, stark raving mad.
    * como un condenado = like the clappers, like crazy, like mad, like a lunatic, like a madman, as one possessed.
    * como un descosido = like a lunatic, like a madman, as one possessed.
    * como un detective = detectivelike, sleuthlike.
    * como un elefante en una cacharrería = like an elephant in a china shop.
    * como un energúmeno = like a bear with a sore head.
    * como un estúpido = stupidly.
    * como un experto = expertly.
    * como un glaciar = glacially.
    * como unidad global = as a whole.
    * como un idiota = stupidly.
    * como un loca = like a madwoman.
    * como un loco = like crazy, like mad, like a lunatic, madly, like a madman.
    * como un método para = as a means of.
    * como un modo de = as a way of.
    * como un necio = stupidly.
    * como un observador que pasa desapercibido = fly-on-the-wall, fly-on-the-wall.
    * cómo uno se identifica a sí mismo = self-identification.
    * como un platillo = saucer-like.
    * como un poseído = as one possessed.
    * como un rayo = in a flash.
    * como un reguero de pólvora = like wildfire.
    * como un relámpago = like greased lightning, like the clappers.
    * como un reloj = as regular as clockwork, like clockwork.
    * como un televisor = television-type.
    * como un todo = as a whole.
    * como un tonto = stupidly, foolishly.
    * como un torpe = foolishly.
    * como un zombi = zombielike.
    * como vivir en un escaparate = like being in a (gold)fish bowl.
    * como + Voz Pasiva = as + Participio Pasado.
    * como y cuando = as and when.
    * como y cuando sea + Adjetivo = as + Adjetivo.
    * comportarse como se espera = be a sport.
    * con el mismo + Nombre + como el que... = as + Adverbio + as....
    * conocerse como = be known as.
    * dar como resultado = result (in).
    * de cómo = as to how.
    * durante tanto tiempo como sea posible = for as long as possible.
    * el modo como = the way in which.
    * el problema no es el qué, sino el cómo = the devil (is/lives) in the details.
    * frase como encabezamiento = phrase heading.
    * llegar a ser conocido como = become + known as.
    * mantenerse como válido = hold up.
    * nada menos que + Nombre + tan + Adjetivo + como = no less + Adjetivo + Nombre + than.
    * no + haber + nada como = there + be + nothing like.
    * ofrecerse como voluntario = volunteer.
    * para colmo = on top of everything else.
    * plan de cómo disponer de Algo = disposition instruction.
    * proponer como principio = posit.
    * sea como sea = be that as it may, at all costs, at any cost.
    * seleccionar como relevante = hit.
    * ser como hablar con la pared = be like talking to a brick wall.
    * ser tan buen momento como cualquier otro = be as good a time as any.
    * ser un momento tan bueno como cualquier otro = be as good a time as any.
    * tal como = such as, such + Nombre + as, just as.
    * tal y como aparece = as it/they stand(s).
    * tal y como es/son = as it/they stand(s).
    * tal y como + ser = in + Posesivo + true colours.
    * tan + Adjetivo + como = as + Adjetivo + as, every bit as + Adjetivo + as.
    * tan + Adjetivo + como de costumbre = as + Adjetivo + as ever.
    * tan + Adjetivo + como siempre = as + Adjetivo + as ever.
    * tan pronto como = as soon as, just as soon as, no sooner... than.
    * tan pronto como sea posible = as soon as possible (asap).
    * tanto como = as many... as..., as much as + Adjetivo, both... and..., no less than, equally, if not, so much as.
    * tanto como siempre = as much as ever.
    * tener como equivalente = have + counterpart.
    * tener como motivo central = plan around + Nombre.
    * tener como objetivo = have + as + Posesivo + objective.
    * tomar como ejemplo = take.
    * un poco como = kind of like.

    * * *
    A
    usando el paraguas como bastón using his umbrella as a walking stick
    quiero hablarte como amigo y no como abogado I want to speak to you as a friend and not as a lawyer
    el director tendrá como funciones … the director's duties will be …
    está considerado como lo mejor he's considered (to be) the best
    lo presentó como su ex-marido she introduced him as her ex-husband
    la flor conocida allí como `Santa Rita' the flower known there as `Santa Rita'
    en algunas capitales como Londres in some capital cities such as London o like London
    necesitamos a alguien como tú we need someone like you
    tengo ganas de comer algo dulce — ¿como qué? I fancy something sweet — like what?
    B (en comparaciones, contrastes) like
    quiero un vestido como el tuyo I want a dress like yours
    pienso como tú I agree with you
    fue ella, como que me llamo Beatriz it was her, as sure as my name's Beatriz
    se portó como un caballero he behaved like a gentleman
    la quiero como a una hija I love her like a daughter o as if she were my own daughter
    bailó como nunca she danced as o like she'd never danced before
    me trata como a un imbécil he treats me like an idiot o as if I were an idiot
    se llama algo así como Genaro o Gerardo he's called something like Genaro or Gerardo
    ¡no hay nada como un buen coñac! there's nothing like a good brandy!
    era verde, un verde como el de la alfombra de la oficina it was green, the color of the office carpet
    como PARA + INF:
    es como para echarse a llorar it's enough to make you want to cry, it makes you want to cry
    C ( en locs):
    así como ( frml); as well as
    por esto, así como por muchas otras razones because of this, and for many other reasons as well o as well as for many other reasons
    sus abundantes recursos naturales, así como su importancia estratégica its abundant natural resources, together with o as well as its strategic importance
    como él solo/ella sola: es egoísta como él solo he's so o he's incredibly selfish!
    como mucho at (the) most, at the outside
    como poco at least
    como nadie: hace la paella como nadie she makes wonderful paella, nobody makes paella like her
    como que …: conduce muy biencomo que es piloto de carreras he drives very well — well, he is a racing driver, after all
    le voy a decir cuatro cosas — sí, sí, como que te vas a atrever … I'm going to give him a piece of my mind — oh, yes? I'll believe that when I see it
    y no me lo dijiste — ¡como que no sabía nada! and you didn't tell me about it — that's because I didn't know anything about it myself!
    como ser (CS); such as, for example, like
    como si (+ subj) as if, as though
    actuó como si no le importara she acted as if o as though she didn't care
    ella está grave y él como si nada or como si tal cosa she's seriously ill and he doesn't seem at all worried o he behaves as if it's nothing (to worry about)
    él como si nada or como si tal cosa, ni se inmutó he just stood there without batting an eyelid
    no me gustó el modo or la manera como lo dijo I didn't like the way she said it
    llegó temprano, tal como había prometido he arrived early, just as he had promised
    ganó Raúl, como era de esperar Raúl won, as was to be expected
    así en la tierra como en el cielo on Earth as it is in Heaven
    como dice el refrán as the saying goes
    (tal y) como están las cosas as things stand, the way things are
    (+ subj): hazlo como quieras do it any way you like o how you like
    no voycomo quieras I'm not going — please yourself o as you like
    me dijo que me las arreglara como pudiera he told me to sort things as best I could
    la buganvilla, o como quiera que se llame bougainvillea or whatever it's called
    como quiera que sea, ellos se llevaron la copa anyway, the point is they won the cup
    B (puesto que) as, since
    como todavía era temprano, nos fuimos a dar una vuelta since o as it was still early, we went for a walk, it was still early so we went for a walk
    C (+ subj) (si) if
    como te vuelva a encontrar por aquí if I catch you around here again
    D
    (en oraciones concesivas): cansado como estaba, se ofreció a ayudarme tired though o tired as he was, he offered to help me
    joven como es, tiene más sentido común que tú he may be young but he has more common sense than you
    E
    (que): vimos como se los llevaban en una furgoneta we saw them being taken away in a van, we saw how they were taken away in a van
    vas a ver como llega tarde he'll be late, you'll see
    como a la mitad del camino about half way there
    está como a cincuenta kilómetros it's about fifty kilometers away
    vino como a las seis she came at around o about six
    tiene un sabor como a almendras it has a kind of almondy taste, it tastes something like o a bit like almonds
    un ruido como de un motor a noise like that of an engine
    B (uso expletivo) kind of ( colloq)
    es que me da como vergüenza … I find it kind of embarrassing …
    * * *

     

    Del verbo comer: ( conjugate comer)

    como es:

    1ª persona singular (yo) presente indicativo

    Multiple Entries:
    algo como    
    comer    
    como    
    cómo
    comer ( conjugate comer) verbo intransitivo


    este niño no me come nada (fam) this child won't eat anything (colloq);
    dar(le) de cómo a algn (en la boca) to spoonfeed sb;
    darle de cómo al gato/al niño to feed the cat/the kid;
    salir a cómo (fuera) to go out for a meal, to eat out;
    ¿qué hay de cómo? ( a mediodía) what's for lunch?;

    ( por la noche) what's for dinner o supper?
    b) (esp Esp, Méx) ( almorzar) to have lunch;


    c) (esp AmL) ( cenar) to have dinner

    verbo transitivo
    a)fruta/verdura/carne to eat;

    ¿puedo cómo otro? can I have another one?;

    no tienen qué cómo they don't have anything to eat
    b) (fam) ( hacer desaparecer) See Also→ comerse 3

    c) (en ajedrez, damas) to take

    comerse verbo pronominal
    1
    a) ( al escribir) ‹acento/palabra to leave off;

    línea/párrafo to miss out

    palabra to swallow
    2 ( enf) ‹ comida to eat;

    cómose las uñas to bite one's nails
    3 (fam) ( hacer desaparecer)
    a) [acido/óxido] to eat away (at);

    [polilla/ratón] to eat away (at)
    b) [inflación/alquiler] ‹sueldo/ahorros to eat away at

    como preposición
    a) ( en calidad de) as;



    se la conoce cómo `flor de luz' it's known as `flor de luz'

    c) (en comparaciones, contrastes) like;


    ¡no hay nada cómo un buen coñac! there's nothing like a good brandy!;
    es cómo para echarse a llorar it's enough to make you want to cry
    d) ( en locs)

    así como (frml) as well as;

    como mucho/poco at (the) most/at least;
    como ser (CS) such as, for example;
    como si (+ subj) as if, as though
    ■ conjunción


    cómo era de esperar as was to be expected;
    no me gustó cómo lo dijo I didn't like the way she said it;
    (tal y) cómo están las cosas as things stand;
    hazlo cómo quieras/cómo mejor puedas do it any way you like/as best as you can;
    no voycómo quieras I'm not goingplease yourself
    b) ( puesto que) as, since;

    cómo era temprano, fui a dar una vuelta as it was early, I went for a walk

    c) (si) (+ subj) if;

    cómo te pille … if I catch you …

    ■ adverbio ( expresando aproximación) about;

    un sabor cómo a almendras a kind of almondy taste
    cómo adverbio

    ¿cómo estás? how are you?;

    ¿cómo es tu novia? what's your girlfriend like?;
    ¿cómo es de grande? how big is it?;
    ¿cómo te llamas? what's your name?
    b) ( por qué) why, how come (colloq);

    ¿cómo no me lo dijiste antes? why didn't you tell me before?

    c) ( al solicitar que se repita algo) sorry?, pardon?;

    ¿cómo dijo? sorry, what did you say?


    ¡cómo llueve! it's really raining!;

    ¡cómo comes! the amount you eat!;
    ¡cómo! ¿no te lo han dicho? what! haven't they told you?
    e) ( en locs)

    ¿a cómo …?: ¿a cómo están los tomates? (fam) how much are the tomatoes?;

    ¿a cómo estamos hoy? (AmL) what's the date today?;
    ¡cómo no! of course!;
    ¿cómo que …?: ¿cómo que no fuiste tú? what do you mean it wasn't you?;
    aquí no está — ¿cómo que no? it isn't herewhat do you mean it isn't there?
    comer
    I verbo transitivo
    1 to eat
    2 (en el parchís, etc) to take
    3 (estrechar) ese corte de pelo te come la cara, that haircut makes your face look thinner
    ese mueble te come mucho salón, that piece of furniture makes your living room look smaller
    II verbo intransitivo to eat: hay que darle de comer al perro, we have to feed the dog
    ♦ Locuciones: familiar comer como una lima, to eat like a horse
    familiar comer el coco/tarro a alguien, to brainwash somebody
    sin comerlo ni beberlo, le pusieron una sanción, although he has nothing to do with it, he was disciplined
    como
    I adverbio
    1 (manera) how: hazlo como quieras, do it however you like
    me gusta como habla, I like the way he speaks
    2 (semejanza, equivalencia) as: es como tú, he's just like you
    terco como una mula, as stubborn as a mule
    3 (conformidad) as: como estaba diciendo..., as I was saying...
    como indica el prospecto, as the instructions say
    4 (aproximadamente) about
    como a la mitad de camino, more or less halfway
    como unos treinta, about thirty
    II conj
    1 como [+ subj], (si) if: como no comas, no vas al cine, if you don't eat, you won't go to the cinema
    2 (porque) as, since
    como llamó tan tarde, ya no me encontró, as he phoned so late, he didn't find me in
    3 como si, as if
    como si nada o tal cosa, as if nothing had happened
    familiar como si lo viera, I can just imagine it
    III prep (en calidad de) as: lo aconsejé como amigo, I advised him as a friend
    visitó el museo como experto, she visited the museum as an expert
    ¿As, like o how?
    As
    se usa para hablar de la función, uso, papel o trabajo de una persona o cosa (trabajó como camarera durante las vacaciones, she worked as a waitress during the holidays) o para comparar dos acciones o situaciones y expresar su similitud. En este caso es necesario disponer de un verbo: Entró de botones, como lo había hecho su padre veinte años antes. He entered as an office-boy, as his father had twenty years before.
    Cuando como va seguido de un sustantivo o pronombre también puedes usar like para comparar dos acciones o situaciones: Es como su padre. He's just like his father. Sin embargo, si va seguido de una preposición, hay que usar as: En marzo, como en abril, llovió. In March, as in April, it rained.
    Nunca debes usar how en comparaciones, porque sólo expresa la manera de hacer las cosas: ¿Cómo lo hiciste?, How did you do it?
    cómo adverbio
    1 (interrogativo) how: ¿cómo es de alto?, how high is it?
    ¿cómo estás?, how are you?
    ¿cómo se hace?, how is it made?
    2 (cuánto) ¿a cómo están los plátanos?, how much are the bananas?
    3 (por qué) ¿cómo es que no nos avisaste?, why didn't you warn us?
    familiar ¿cómo es eso?, how come?
    4 (cuando no se ha oído bien) ¿cómo?, what?
    5 (exclamativo) how
    ¡cómo ha cambiado!, how she's changed!
    ♦ Locuciones: cómo no, of course
    ' cómo' also found in these entries:
    Spanish:
    aburrirse
    - acabada
    - acabado
    - acondicionar
    - acreditar
    - actuar
    - adiós
    - alma
    - alquilar
    - alta
    - alto
    - amable
    - andar
    - apear
    - apenas
    - aprendizaje
    - arreglarse
    - arte
    - así
    - atizar
    - atonía
    - baja
    - bajo
    - bala
    - balsa
    - bañera
    - bastante
    - beber
    - bestia
    - borrega
    - borrego
    - botija
    - buenamente
    - cabra
    - cada
    - caracterización
    - casa
    - cencerro
    - cerrarse
    - cesar
    - chinche
    - cielo
    - coco
    - coletilla
    - colorada
    - colorado
    - comer
    - como
    - como quiera
    - comoquiera
    English:
    ablaze
    - above
    - abroad
    - acclaim
    - accordingly
    - act
    - address
    - alternatively
    - always
    - arouse
    - as
    - ashen
    - attractive
    - awaken
    - away
    - back
    - barrage
    - bash out
    - be
    - beaver away
    - best
    - bicker
    - big
    - black
    - blind
    - bolt
    - bombshell
    - bone
    - border
    - bored
    - both
    - break
    - breed
    - brownout
    - by-product
    - cake
    - calculate
    - care
    - chalk
    - champagne
    - change
    - charm
    - cheer
    - churn out
    - class
    - climax
    - clown around
    - coin
    - colour
    - come about
    * * *
    Como nm
    el lago Como Lake Como
    * * *
    I adv
    1 as;
    como amigo as a friend
    :
    había como cincuenta there were about fifty;
    hace como una hora about an hour ago
    3
    :
    así como as well as
    II conj
    1 if;
    como si as if;
    como si fuera tonto as if he were o was an idiot;
    como no bebas vas a enfermar if you don’t drink you’ll get sick
    2 expresando causa as, since;
    como no llegó, me fui solo as o since she didn’t arrive, I went by myself
    3
    :
    me gusta como habla I like the way he talks;
    como quiera any way you want
    * * *
    cómo adv
    : how
    ¿cómo estás?: how are you?
    ¿a cómo están las manzanas?: how much are the apples?
    ¿cómo?: excuse me?, what was that?
    ¿se puede? ¡cómo no!: may I? please do!
    como adv
    1) : around, about
    cuesta como 500 pesos: it costs around 500 pesos
    2) : kind of, like
    tengo como mareos: I'm kind of dizzy
    como conj
    1) : how, as
    hazlo como dijiste que lo harías: do it the way you said you would
    2) : since, given that
    como estaba lloviendo, no salí: since it was raining, I didn't go out
    3) : if
    como lo vuelva a hacer lo arrestarán: if he does that again he'll be arrested
    4)
    como quiera : in any way
    como prep
    1) : like, as
    ligero como una pluma: light as a feather
    2)
    así como : as well as
    * * *
    como1 adv
    1. (manera) how
    2. (comparaciones) as / like
    3. (según) as
    4. (ejemplo) like
    algunas aves, como el pingüino, no vuelan some birds, like penguins, can't fly
    como sea at all costs / no matter what
    como si as if / as though
    como2 conj
    1. (causa) as
    como hacía sol, nos fuimos a la playa as it was sunny, we went to the beach
    como llegues tarde, te quedarás sin pastel if you're late, you won't get any cake

    Spanish-English dictionary > como

  • 13 первый

    пе́рв||ый
    unua;
    Пе́рвое ма́я Unua de Majo;
    ♦ \первыйым де́лом antaŭ ĉio.
    * * *
    1) числ. порядк. primero; primer (перед сущ. м. р.); uno (дата, номер, страница)

    пе́рвое число́, пе́рвого числа́ — (el) primero ( de mes)

    в пе́рвых чи́слах ме́сяца — a primeros de mes

    пе́рвый год (пе́рвые го́ды) жи́зни — primer año (primeros años) de vida

    пе́рвый час дня, но́чи — después del mediodía, de la medianoche

    в пе́рвом часу́ — después de las doce

    пе́рвый... после́дний — el primero... el último

    он пе́рвый э́то уви́дел, узна́л — lo vio, supo primero

    он был здесь пе́рвым — llegó aquí primero

    2) прил. ( первоначальный) primero, inicial, primario

    пе́рвое впечатле́ние — primera impresión

    пе́рвые плоды́ — primeros frutos, primicias f pl

    пе́рвая по́мощь — primeros auxilios

    пе́рвые шаги́ — primeros pasos, pinitos m pl

    3) прил. ( ближайший) primero

    при пе́рвом слу́чае — en la primera ocasión

    при пе́рвой возмо́жности — en la primera posibilidad

    4) прил. (впервые появившийся; не существовавший, не известный раньше) primero, precursor

    пе́рвый снег — primeras nieves

    пе́рвые цветы́ — flores tempranas

    пе́рвая зе́лень — primeras verduras

    пе́рвое изда́ние — edición principal

    пе́рвый автомоби́ль, самолёт — primer automóvil, avión

    пе́рвая любо́вь — primer amor

    5) прил. ( превосходный) primero, mejor; primo, primoroso

    пе́рвый сорт — primera calidad

    пе́рвая катего́рия — primera categoría

    пе́рвая пре́мия — primer premio

    пе́рвый учени́к — el primer (mejor) alumno

    пе́рвая краса́вица — la más hermosa

    6) прил. ( главный) primero, principal

    игра́ть пе́рвую роль — desempeñar el papel principal

    предме́ты пе́рвой необходи́мости — artículos de primera necesidad

    7) прил. ( любой) primero, cualquiera

    пе́рвый попа́вшийся, встре́чный — el primero que venga, cualquiera

    ссо́риться из-за пе́рвого пустяка́ — reñir por una futesa

    ••

    пе́рвым де́лом, пе́рвым до́лгом — en primer lugar (término), ante todo

    в пе́рвую го́лову — en primer lugar (orden)

    на пе́рвый взгляд — a primera vista

    получи́ть из пе́рвых рук — recibir de primera mano

    не пе́рвой мо́лодости — tocado, pasado

    игра́ть пе́рвую скри́пку — ser el primer violín

    пе́рвый блин ко́мом погов. — al primer tapón, zurrapa(s)

    * * *
    1) числ. порядк. primero; primer (перед сущ. м.); uno (дата, номер, страница)

    пе́рвое число́, пе́рвого числа́ — (el) primero ( de mes)

    в пе́рвых чи́слах ме́сяца — a primeros de mes

    пе́рвый год (пе́рвые го́ды) жи́зни — primer año (primeros años) de vida

    пе́рвый час дня, но́чи — después del mediodía, de la medianoche

    в пе́рвом часу́ — después de las doce

    пе́рвый... после́дний — el primero... el último

    он пе́рвый э́то уви́дел, узна́л — lo vio, supo primero

    он был здесь пе́рвым — llegó aquí primero

    2) прил. ( первоначальный) primero, inicial, primario

    пе́рвое впечатле́ние — primera impresión

    пе́рвые плоды́ — primeros frutos, primicias f pl

    пе́рвая по́мощь — primeros auxilios

    пе́рвые шаги́ — primeros pasos, pinitos m pl

    3) прил. ( ближайший) primero

    при пе́рвом слу́чае — en la primera ocasión

    при пе́рвой возмо́жности — en la primera posibilidad

    4) прил. (впервые появившийся; не существовавший, не известный раньше) primero, precursor

    пе́рвый снег — primeras nieves

    пе́рвые цветы́ — flores tempranas

    пе́рвая зе́лень — primeras verduras

    пе́рвое изда́ние — edición principal

    пе́рвый автомоби́ль, самолёт — primer automóvil, avión

    пе́рвая любо́вь — primer amor

    5) прил. ( превосходный) primero, mejor; primo, primoroso

    пе́рвый сорт — primera calidad

    пе́рвая катего́рия — primera categoría

    пе́рвая пре́мия — primer premio

    пе́рвый учени́к — el primer (mejor) alumno

    пе́рвая краса́вица — la más hermosa

    6) прил. ( главный) primero, principal

    игра́ть пе́рвую роль — desempeñar el papel principal

    предме́ты пе́рвой необходи́мости — artículos de primera necesidad

    7) прил. ( любой) primero, cualquiera

    пе́рвый попа́вшийся, встре́чный — el primero que venga, cualquiera

    ссо́риться из-за пе́рвого пустяка́ — reñir por una futesa

    ••

    пе́рвым де́лом, пе́рвым до́лгом — en primer lugar (término), ante todo

    в пе́рвую го́лову — en primer lugar (orden)

    на пе́рвый взгляд — a primera vista

    получи́ть из пе́рвых рук — recibir de primera mano

    не пе́рвой мо́лодости — tocado, pasado

    игра́ть пе́рвую скри́пку — ser el primer violín

    пе́рвый блин ко́мом погов. — al primer tapón, zurrapa(s)

    * * *
    adj
    gener. cualquiera, inicial, mejor, precursor, primer (перед сущ. р.), primicial, primoroso, primógeno, principal, (по очерёдности) prioritario, puntero, uno (дата, номер, страница), pionero, primario, primero, primo, prìncipe

    Diccionario universal ruso-español > первый

  • 14 fifth

    fifƟ
    1) (one of five equal parts.) quinto
    2) ((also adjective) the last of five (people etc); the next after the fourth.) quinto
    fifth num quinto
    tr[fɪfɵ]
    1 quinto,-a
    1 quinto, en quinto lugar
    1 (in series) quinto,-a
    2 (fraction) quinto; (one part) quinta parte nombre femenino Table 1SMALLNOTA/SMALL See also sixth/Table 1
    fifth ['fɪfɵ] adj
    : quinto
    1) : quinto m, -ta f (en una serie)
    2) : quinto m, quinta parte f
    3) : quinta f (en la música)
    adj.
    quinta parte adj.
    quinto, -a adj.
    n.
    cinco s.m.
    quinta s.f.
    quinta parte s.f.
    quinto s.m.

    I fɪfθ
    1)

    Henry V(léase: Henry the Fifth) Enrique V (read as: Enrique quinto)

    it's their fifth wedding anniversary — cumplen cinco años de casados, es su quinto aniversario de boda

    I was fifth on the list — yo era el quinto/la quinta de la lista

    fifth part/share — quinta parte f, quinto m

    b) (in seniority, standing) quinto

    we'll arrive (on) the fifth of May o May fifth o (BrE) May the fifth — llegaremos el cinco de mayo


    II
    a) (in position, time, order) en quinto lugar

    III
    1)
    a) ( Math) quinto m

    one fifth of ten is twoun quinto or la quinta parte de diez es dos

    b) ( part) quinta parte f, quinto m
    c) ( Mus) quinta f
    d) ( measure) (AmE) medida equivalente a 0,757 litros
    2) fifth (gear) (no art) quinta f
    [fɪfθ]
    1.
    ADJ quinto

    he came fifth in the competitionocupó el quinto lugar or terminó quinto en la competición

    in the fifth century (in writing) en el siglo V; (speaking) en el siglo quinto or cinco

    Henry the Fifth (in writing) Enrique V; (speaking) Enrique Quinto

    the fifth of July, July the fifth — el cinco de julio

    fifth form(Brit) (Scol) quinto m, quinto curso

    2. N
    1) (in series) quinto(-a) m / f
    amendment
    2) (=fraction) quinto m, quinta parte f
    3) (Mus) quinta f
    3.
    CPD

    fifth column N — (Pol) quinta columna f

    fifth columnist N — (Pol) quintacolumnista mf

    * * *

    I [fɪfθ]
    1)

    Henry V(léase: Henry the Fifth) Enrique V (read as: Enrique quinto)

    it's their fifth wedding anniversary — cumplen cinco años de casados, es su quinto aniversario de boda

    I was fifth on the list — yo era el quinto/la quinta de la lista

    fifth part/share — quinta parte f, quinto m

    b) (in seniority, standing) quinto

    we'll arrive (on) the fifth of May o May fifth o (BrE) May the fifth — llegaremos el cinco de mayo


    II
    a) (in position, time, order) en quinto lugar

    III
    1)
    a) ( Math) quinto m

    one fifth of ten is twoun quinto or la quinta parte de diez es dos

    b) ( part) quinta parte f, quinto m
    c) ( Mus) quinta f
    d) ( measure) (AmE) medida equivalente a 0,757 litros
    2) fifth (gear) (no art) quinta f

    English-spanish dictionary > fifth

  • 15 concretar

    v.
    1 to specify, to state exactly.
    María concretó sus planes ante ellos Mary specified her plans before them.
    2 to summarize (reducir a lo esencial).
    3 to concretize, to concrete, to make concrete, to summarize.
    Ella concretó medidas de seguridad She concretized security measures.
    4 to get to the point, to come to point, to come to the point.
    María concretó y terminó la junta Mary came to the point and finished the...
    * * *
    1 (precisar) to specify, state explicitly
    2 (hora, precio) to fix, set
    3 (resumir) to sum up
    4 (limitar) to limit, confine
    1 (limitarse) to limit oneself (a, to), confine oneself (a, to), keep (a, to)
    2 (materializarse) to materialize; (tomar forma) to take shape; (realizarse) to become realized, come true
    * * *
    1. VT
    1) (=precisar) to specify; (=concertar) to settle

    los expertos prepararán un documento que concretará los términos del acuerdo — experts are to draw up a document which will specify the terms of the agreement

    en la reunión no concretamos nada — we didn't settle (on) anything specific at the meeting, nothing specific came out of the meeting

    2) (=resumir) to sum up
    3) (=materializar)
    a) LAm [+ sueños, esperanzas]

    la publicación de sus poemas vino a concretar uno de sus grandes deseos — the publication of his poems was the realization of one of his dearest wishes

    b) Chile [+ oferta, donación] to materialize
    4) Chile (Constr) to concrete
    2. VI
    1) (=puntualizar)
    2) (Ftbl) (=marcar)
    3.
    See:
    * * *
    1.
    verbo transitivo
    1)
    a) ( concertar) <fecha/precio> to fix, set
    b) (precisar, definir) to be specific about
    c) ( materializar) <oferta/esperanzas> to realize, fulfill*; < sueños> to realize, make... come true
    2) (Chi) (Const) to concrete
    2.

    bueno, concretemos — right, let's get things clear

    3.
    concretarse v pron cambios/amenazas to become a reality; sueños to be realized, come true
    * * *
    = pin down, firm up, nail down.
    Ex. I think Ms Marshall has pinned it down.
    Ex. 'Come back after lunch and we'll firm it up' His quick sentences had the tone of entreaty = "Vuelve después del almuerzo y lo concretaremos" Sus rápidas frases tenían tono de súplica.
    Ex. The six essential planning guidelines are: identify the project, nail down the details, determine conversion methodology, develop a realistic conversion schedule, determine who is going to do your conversion, and tie the pieces together.
    ----
    * concretarse = materialise [materialize, -USA].
    * sin concretar = to be decided.
    * * *
    1.
    verbo transitivo
    1)
    a) ( concertar) <fecha/precio> to fix, set
    b) (precisar, definir) to be specific about
    c) ( materializar) <oferta/esperanzas> to realize, fulfill*; < sueños> to realize, make... come true
    2) (Chi) (Const) to concrete
    2.

    bueno, concretemos — right, let's get things clear

    3.
    concretarse v pron cambios/amenazas to become a reality; sueños to be realized, come true
    * * *
    = pin down, firm up, nail down.

    Ex: I think Ms Marshall has pinned it down.

    Ex: 'Come back after lunch and we'll firm it up' His quick sentences had the tone of entreaty = "Vuelve después del almuerzo y lo concretaremos" Sus rápidas frases tenían tono de súplica.
    Ex: The six essential planning guidelines are: identify the project, nail down the details, determine conversion methodology, develop a realistic conversion schedule, determine who is going to do your conversion, and tie the pieces together.
    * concretarse = materialise [materialize, -USA].
    * sin concretar = to be decided.

    * * *
    concretar [A1 ]
    vt
    A
    1 (concertar) ‹fecha/precio› to fix, set
    concretar los términos del contrato to agree on the terms of the contract
    2
    (precisar, definir): no fue capaz de concretar lo que quiere hacer he was unable to be specific about o define exactly what he wants to do
    hablamos mucho y largo, pero no concretamos nada we talked a great deal, but we didn't settle on anything definite o decide anything concrete o specific
    3 (materializar) ‹esperanzas› to realize, fulfill*; ‹sueños› to realize, make … come true
    nunca concretó su donación ( Chi); his donation never materialized
    B ( Chi) ( Const) to concrete
    ■ concretar
    vi
    a ver si concretas get to the point
    bueno, concretemos, ¿quién se lo va a decir? right, let's get things clear, who's going to tell him?
    está bien, pero llámame para concretar that's fine, but give me a call to arrange the details
    «cambios/hechos/amenazas» to become a reality; «sueños» to be realized, come true; «esperanzas» to be realized o fulfilled*
    sus ideas se concretan plásticamente en los bronces expuestos her ideas are given concrete representation in the bronzes on show
    la reunión con ella nunca llegó a concretarse the meeting with her never took place o happened
    la ayuda que nos habían prometido nunca llegó a concretarse the help they had promised us never materialized o was never forthcoming
    * * *

     

    concretar ( conjugate concretar) verbo transitivo
    a) ( concertar) ‹fecha/precio to fix, set

    b) (precisar, definir) to be specific about;


    verbo intransitivo:

    llámame para concretar give me a call to arrange the details
    concretarse verbo pronominal
    to become a reality
    concretar verbo transitivo
    1 (precisar un tema, un punto) to specify
    2 (concertar una fecha, hora) to fix

    ' concretar' also found in these entries:
    Spanish:
    determinar
    - matizar
    English:
    fix up
    * * *
    vt
    1. [precisar] to specify, to state exactly;
    todavía no han concretado su oferta they haven't made a firm offer yet;
    ¿podrías concretar a qué te refieres? could you be more specific about what you're referring to?, could you explain exactly what you're referring to?;
    sin concretar las cifras, prometió ayudas a la región he promised aid for the region, although without mentioning specific figures
    2. [concertar] to settle on;
    finalmente concretaron una fecha para el inicio de las negociaciones they finally fixed o agreed on a starting date for the negotiations
    3. [reducir a lo esencial] to summarize
    * * *
    v/t
    1 specify
    2 ( hacer concreto) realize
    * * *
    1) : to pinpoint, to specify
    2) : to fulfill, to realize

    Spanish-English dictionary > concretar

  • 16 extremo

    adj.
    1 extreme, outermost, exaggerated, excessive.
    2 extreme, ultimate.
    m.
    1 extreme, farthest end, end, terminal.
    2 extent, degree.
    3 extremitas.
    pres.indicat.
    1st person singular (yo) present indicative of spanish verb: extremar.
    * * *
    1 (exagerado) extreme
    2 (distante) further
    1 (punta) extreme, end
    2 (punto último) point, extreme
    3 (asunto, materia) matter, question
    4 DEPORTE wing
    \
    en caso extremo as a last resort
    en extremo extremely, very much
    en último extremo as a last resort
    hasta tal extremo to such a point
    pasar de un extremo a otro to go from one extreme to another
    Extremo Oriente Far East
    ————————
    1 (punta) extreme, end
    2 (punto último) point, extreme
    3 (asunto, materia) matter, question
    4 DEPORTE wing
    * * *
    1. (f. - extrema)
    adj.
    extreme, utmost
    2. noun m.
    end, extreme
    * * *
    I
    ADJ
    1) (=máximo) extreme

    en caso extremo — as a last resort, if all else fails

    2) (=alejado) furthest
    oriente
    3) (Pol) (=radical) extreme

    extrema derecha — extreme right, far right

    extrema izquierda — extreme left, far left

    II
    1. SM
    1) (=punta) end

    agarra la cuerda por este extremo — take this end of the rope, take hold of the rope by o at this end

    de extremo a extremo — from one end o side to the other

    de un extremo a otro — (lit) from one end o side to the other; (fig) from one extreme to another

    2) (=límite) extreme

    si la situación se deteriora hasta ese extremo... — if the situation deteriorates to that extent...

    en extremo — extremely

    hasta el extremo — to the full

    llegar a o hasta el extremo de, hemos llegado al extremo de no decirnos ni hola — it's got to the point now that we don't even say hello to each other

    en último extremo — as a last resort, if all else fails

    3) (=asunto) point

    pidieron una rebaja en el rescate, extremo que fue rechazado — they asked for the ransom to be reduced, a condition which was refused

    4) (=cuidado) great care
    2.
    SMF
    (Dep)

    jugaba de extremo derecho — he played (on the) right wing, he played as a right winger

    * * *
    I
    - ma adjetivo
    a) (gen delante del n) <pobreza/cuidado> extreme
    b) <caso/medida> extreme
    II
    1)
    a) (de palo, cable) end
    b) ( postura extrema) extreme

    los extremos se tocan — (fr hecha) extremes meet

    c) ( límite)

    si se llega a ese extremo... — if it gets that bad o to that point...

    en último extremoas a last resort

    d)
    2) (period) (punto, cuestión)
    III
    - ma masculino, femenino (en fútbol, rugby) winger
    * * *
    I
    - ma adjetivo
    a) (gen delante del n) <pobreza/cuidado> extreme
    b) <caso/medida> extreme
    II
    1)
    a) (de palo, cable) end
    b) ( postura extrema) extreme

    los extremos se tocan — (fr hecha) extremes meet

    c) ( límite)

    si se llega a ese extremo... — if it gets that bad o to that point...

    en último extremoas a last resort

    d)
    2) (period) (punto, cuestión)
    III
    - ma masculino, femenino (en fútbol, rugby) winger
    * * *
    extremo1
    1 = end, extreme, far + Localización, reaches, extreme end, end point [endpoint], tip.

    Ex: Scanning must start to the left of the bar codes and must continue past the right end.

    Ex: At the two extremes, the order may simply be decided for each topic as and when it arises, and followed thereafter.
    Ex: We'll select record '75' which is located on CD-ROM disc \#4 (shown by the number on the far right side of the screen).
    Ex: He went on to explain that while there were no unsightly slums, there was a fairly large district of rather nondescript homes intermingled with plain two- and three-family brick and frame dwellings, principally in the eastern reaches of the city.
    Ex: However, it was possible to identify queries from the extreme ends of the specificity continuum.
    Ex: The process reaches its end point when information is gathered, indexed and compiled into a useful format for public and library staff use.
    Ex: Reportedly the tip of his nose is so damaged from the operations that the tissue has died.
    * al extremo = to the extreme.
    * al extremo norte = northernmost.
    * al extremo oeste = westernmost.
    * a lo extremo = to the extreme.
    * al otro extremo = at the receiving end.
    * a un extremo de la escala = at one end of the scale.
    * del Extremo Oriente = Far Eastern.
    * desde un extremo... al otro = from one end... to the other.
    * de un extremo al otro = from the ridiculous to the sublime, from the sublime to the ridiculous.
    * de un extremo a otro del país = cross-country.
    * de un extremo de la ciudad a otro = cross-town.
    * en el extremo opuesto = at the far end.
    * en el otro extremo = at the other extreme.
    * en el otro extremo de la escala = at the other extreme.
    * en el otro extremo de la escala = at the other end of the scale, at the other end of the spectrum.
    * en este extremo = to this extent.
    * en un extremo de la escala = at one extreme.
    * en un extremo... en el otro = at one end... at the other.
    * extremo delantero = fore-end.
    * extremo inferior izquierdo = lower left.
    * Extremo Oriente, el = Far East, the.
    * extremo + Punto Cardinal = furthest + Punto Cardinal.
    * extremo superior = high end.
    * hasta el extremo de = to the point of, up to the point of.
    * hasta el extremo que = up to the point where, to the point where.
    * jugar de extremo derecho = play + the left wing.
    * llegar al extremo de = get to + the point of, go to + the extreme of.
    * llegar al extremo de + Infinitivo = go + (as/so) far as + Infinitivo.
    * llegar a un extremo = reach + epic proportions.

    extremo2
    2 = extreme.
    Nota: Adjetivo.

    Ex: You can very frequently go into a large library and have extreme difficulty finding somebody to help you because there are 40 people sitting out in back doing something which somebody else is doing down the road.

    * calor extremo = extreme heat.
    * condiciones metereológicas extremas = severe weather, severe weather conditions.
    * deporte extremo = extreme sport.
    * en extremo = no end, to no end.
    * extrema derecha = far right.
    * extrema precaución = extreme caution.
    * extrema prudencia = extreme caution.
    * frío extremo = extreme cold.
    * necesidad extrema = dire need.
    * temperaturas extremas = extreme temperatures.

    * * *
    extremo1 -ma
    1 ( gen delante del n) ‹pobreza/gravedad› extreme
    viven en una situación de extrema necesidad they live in extreme poverty
    un caso de extrema gravedad an extremely serious case
    2 ‹caso/postura/medida› extreme
    casos extremos, que no suceden todos los días extreme cases which don't happen every day
    en caso extremo as a last resort
    Compuestos:
    extrema derecha/izquierda
    feminine ( Pol) extreme right/left
    extremo derecho/izquierdo
    masculine and feminine ( Dep) right/left wing
    masculine Far East
    A
    1 (de un palo, cable) end
    al otro extremo del pasillo at the other end of the corridor
    viven al otro extremo de la ciudad they live right on the other side of the city
    va de un extremo a otro she goes from one extreme to the other o to another
    son extremos opuestos, no se parecen en nada they are complete opposites, different in every way
    no soy una persona de extremos I'm not given to extremes
    los extremos se tocan ( fr hecha); extremes meet
    3
    (límite, punto): han llegado al extremo de no saludarse they've reached the point where they don't even say hello to each other
    si se llega a ese extremo tendremos que operar if it gets that bad o to that point we'll have to operate
    su descaro alcanzó extremos insospechados her effrontery reached unimagined extremes o limits
    es cuidadoso al extremo he is extremely careful, he is careful to a fault
    en último extremo as a last resort, if all else fails
    4
    en extremo in the extreme
    fue una situación en extremo peligrosa it was a situation which was dangerous in the extreme, it was an extremely dangerous situation
    B ( period)
    (punto, cuestión): en ese extremo no estoy de acuerdo I do not agree on that point
    tenían esperanzas de que volviera, extremo que no se confirmó they hoped that she would return but, in the event, this did not happen
    para establecer los extremos de la denuncia to establish the main points of the accusation
    extremo3 -ma
    masculine, feminine
    (en fútbol, rugby) winger
    Compuestos:
    tight end
    defensive end
    * * *

     

    Del verbo extremar: ( conjugate extremar)

    extremo es:

    1ª persona singular (yo) presente indicativo

    extremó es:

    3ª persona singular (él/ella/usted) pretérito indicativo

    Multiple Entries:
    extremar    
    extremo
    extremar ( conjugate extremar) verbo transitivo (frml) to maximize (frml)
    extremarse verbo pronominal

    extremo 1 -ma adjetivo
    extreme;
    un caso de extrema gravedad an extremely serious case;
    en caso extremo as a last resort;
    extremo derecha/izquierda (Pol) extreme right/left;
    extremo derecho/izquierdo (Dep) right/left wing;
    Eextremo Oriente Far East
    extremo 2 sustantivo masculino
    a) (de palo, cable) end



    son extremos opuestos they are complete opposites
    c) ( límite):

    si se llega a ese extremo … if it gets that bad o to that point …;

    en último extremo as a last resort
    extremar verbo transitivo to maximize: extremó los cuidados con el niño, she looked after the boy with special care
    extremo,-a
    I adjetivo extreme
    (lejano) Extremo Oriente, Far East
    II sustantivo masculino
    1 (fin o principio) end
    2 (punto o situación límite) extreme
    (asunto, punto de que se trata) point: en este extremo soy inflexible, I won't move on that point
    ' extremo' also found in these entries:
    Spanish:
    cabo
    - extrema
    - extremar
    - extremidad
    - fondo
    - media
    - medio
    - oriente
    - punta
    - rematar
    - término
    - tope
    - extremista
    - lagrimal
    - llegar
    - opuesto
    English:
    abysmal
    - abyss
    - across
    - butt
    - dire
    - end
    - extreme
    - far
    - Far East
    - outermost
    - push
    - sublime
    - winger
    - extremity
    - fault
    - pitch
    * * *
    extremo, -a
    adj
    1. [sumo] extreme;
    con extremo cuidado with extreme care
    2. [al límite] extreme;
    una situación de pobreza extrema a situation of extreme poverty;
    la extrema izquierda/derecha the far left/right
    3. [lejano] far, furthest
    nm
    1. [punta] end;
    agárralo por este extremo hold it by this end;
    al otro extremo de la calle at the other end of the street;
    mientras, en el otro extremo del país,… meanwhile, at the other end of the country,…;
    los extremos se tocan extremes meet
    2. [límite] extreme;
    llegar a extremos ridículos/peligrosos to reach ridiculous/dangerous extremes;
    no desearía llegar a ese extremo I wouldn't want to go to those lengths;
    llegamos al extremo de pegarnos we actually ended up coming to blows;
    en extremo: le mimas en extremo you spoil him far too much;
    es meticuloso en extremo he is extremely meticulous o meticulous to a fault;
    una decisión en extremo sorprendente an extremely surprising decision;
    en último extremo as a last resort;
    ir o [m5] pasar de un extremo al otro to go from one extreme to the other
    3. [en fútbol] winger
    extremo derecho [en fútbol] outside right; [en rugby] right wing;
    extremo izquierdo [en fútbol] outside left;
    [en rugby] left wing
    4. [punto, asunto] issue, question;
    …extremo que ha sido rechazado por… …a claim which has been denied by…;
    este extremo está aún por confirmar that remains to be confirmed
    * * *
    I adj
    1 extreme
    2 POL
    :
    la extrema derecha/izquierda the far right/left
    II m
    1 extreme;
    ir o
    pasar de un extremo a otro go from one extreme to another;
    los extremos se tocan opposites attract;
    en extremo in the extreme
    última end
    3 ( punto) point;
    llegar al extremo de reach the point of
    III m/f
    :
    extremo derecho/izquierdo DEP right/left wing
    * * *
    extremo, -ma adj
    1) : extreme, utmost
    2) excesivo: excessive
    3)
    en caso extremo : as a last resort
    1) : extreme, end
    2)
    al extremo de : to the point of
    3)
    en extremo : in the extreme
    * * *
    extremo1 adj extreme
    2. (punto último) extreme / point

    Spanish-English dictionary > extremo

  • 17 конец

    м.
    1) (предел, граница) fin m, término m; extremo m
    коне́ц пути́ (доро́ги) — fin del camino
    из конца́ в коне́ц — de un extremo a otro
    2) ( последний момент) final m, fin m
    под коне́ц — al fin, al final
    коне́ц го́да — final del año
    коне́ц неде́ли — fin de semana, week end
    в конце́ дня — al final del día, al declinar( al terminar) el día
    к концу́ ме́сяца — al final del mes, al finalizar( al terminar) el mes
    бли́зиться к концу́ — tocar a su fin
    3) ( какого-либо предмета) cabo m, punta f; extremo m, extremidad f; borde m, margen m ( край)
    4) разг. ( кончина) fin m; muerte f
    тут ему́ и коне́ц (пришел) — aquí llegó su fin
    5) разг. (путь, расстояние) distancia f, recorrido m, trecho m
    в о́ба конца́ — de ida y vuelta
    в оди́н коне́ц — en una dirección
    сде́лать большо́й коне́ц — cubrir una gran distancia
    6) мор. ( канат) amarra f, cabo m
    отда́ть концы́! — ¡largar amarras!
    7) мн. концы́ спец. ( обрезки) borra de algodón, estopa f
    ••
    в конце́ концо́в — al fin y al cabo, al fin y a la postre, por último
    без конца́ — continuamente, ininterrumpidamente, sin fin
    оди́н коне́ц — un solo destino, un solo fin
    на худо́й коне́ц — en el peor de los casos, por mal que vaya
    в коне́ц — por completo
    оди́н коне́ц — es inevitable
    во все концы́ — por doquier, en todas partes
    со всех концо́в — de todos los lados, de todas las partes
    де́лать, начина́ть не с того́ конца́ — hacer, empezar al revés
    конца́ нет (не ви́дно) — no tiene fin (término), no se ve el fin (el término)
    конца́-кра́ю (кра́я) э́тому нет, ни конца́, ни кра́ю (кра́я) нет — no tiene límite; es más largo que un día sin pan
    концо́в не найти́ — no saber (no encontrar) por donde empezar; no atar cabos
    (и) де́ло с концо́м!, (и) де́лу коне́ц! — ¡todo está hecho!, ¡sanseacabó!
    пря́тать (хорони́ть) концы́ в во́ду — borrar las huellas (hasta la sombra), tirar la piedra y esconder la mano
    положи́ть (класть) коне́ц ( чему-либо) — poner fin (coto) (a)
    своди́ть концы́ с конца́ми — arreglárselas; darse trazas
    па́лка о двух конца́х — arma de dos filos
    коне́ц - де́лу вене́ц погов.el fin corona la obra
    коне́ц! ( при радиопереговорах) — ¡corto!

    БИРС > конец

  • 18 general

    '‹enərəl
    1. adjective
    1) (of, involving etc all, most or very many people, things etc: The general feeling is that he is stupid; His general knowledge is good although he is not good at mathematics.) general
    2) (covering a large number of cases: a general rule.) general
    3) (without details: I'll just give you a general idea of the plan.) general
    4) ((as part of an official title) chief: the Postmaster General.) jefe, general

    2. noun
    (in the British army, (a person of) the rank next below field marshal: General Smith.) general
    - generalise
    - generalization
    - generalisation
    - generally
    - General Certificate of Education
    - general election
    - general practitioner
    - general store
    - as a general rule
    - in general
    - the general public

    general1 adj general
    in general en general / por lo general
    general2 n general

    Multiple Entries: Gral.     general
    Gral. sustantivo masculino (
    General) Gen.

    general adjetivo
    a) (no específico, global) general;
    hablando en líneas generales broadly speaking; un panorama general de la situación an overall view of the situation
    b) ( en locs)
    el público en general the general public; por lo general as a (general) rule ■ sustantivo masculino y femenino (Mil) general
    general
    I adjetivo general
    director general, general manager, director-general
    huelga general, general strike
    secretario general, Secretary-General
    II m Mil Rel general Locuciones: por lo o en general, in general, generally ' general' also found in these entries: Spanish: abogada - abogado - anestesia - asesinar - bachillerato - bien - camino - capitán - capitana - cerrarse - CGPJ - ciudad - comida - cuartel - decretar - desbandada - DGT - economía - EGB - el - elección - enferma - enfermo - ensayo - entre - error - esperar - fiscal - golpista - gral. - huelga - ladrón - ladrona - lata - lista - LOGSE - mayoría - nombrar - panorama - parecerse - piso - policlínica - política - protesta - pública - público - regalar - regla - sazón - secretaría English: AGM - all-out - as - Attorney General - backdrop - blanket - booze - bosom - breast - buck - crime - current - disheveled - dishevelled - dress - dress rehearsal - dry run - education - election - GATT - GCE - GCSE - general - general anaesthetic - general assembly - general election - general knowledge - general practice - general practitioner - general public - generally - GP - GPO - headquarters - HQ - large - main - managing - master - mobilize - most - opposite - outline - overall - overview - Postmaster General - practitioner - prevailing - public - quash
    tr['ʤenərəl]
    1 general
    could you give me a general idea? ¿me podrías dar una idea general?
    1 SMALLMILITARY/SMALL general nombre masculino
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    as a general rule por regla general, como norma
    in general por lo general
    general practice medicina general
    general practitioner médico,-a de cabecera
    general ['ʤɛnrəl, 'ʤnə-] adj
    : general
    in general: en general, por lo general
    : general mf
    adj.
    extendido, -a adj.
    general adj.
    n.
    general s.m.

    I 'dʒenrəl
    1)

    speaking in general terms, you are right — hablando en general or en líneas generales, tienes razón

    b) ( not specialized) < information> general; < laborer> no especializado
    2)
    a) ( applicable to all) general
    b) ( widespread) < tendency> generalizado
    3) ( usual) general

    as a general rule we don't allow itpor lo general or por regla general no lo permitimos

    4) ( chief) < manager> general

    General AssemblyAsamblea f General

    5) ( Med) < anesthetic> general

    II
    noun ( Mil) general mf
    ['dʒenǝrǝl]
    1. ADJ
    1) (=overall) [appearance, decline, attitude] general

    the general standard of education is very high — el nivel general de educación es muy alto

    2) (=widespread) [view, interest] general

    there was general agreement on this question — hubo un consenso general con respecto a esta cuestión

    contrary to general beliefcontrariamente a or en contra de lo que comúnmente se cree

    there was general opposition to the proposal — la oposición a la propuesta fue general or generalizada

    for general usepara el uso general

    3) (=vague, non-specific) general

    we drove in the general direction of Aberdeen — fuimos conduciendo en dirección aproximada a Aberdeen

    please direct any general enquiries you may have to my secretary — le ruego solicite a mi secretaria cualquier información de carácter general

    I've got the general ideatengo más o menos una idea

    I'm beginning to get the general pictureestoy empezando a hacerme una idea

    a general termun término genérico

    in general termsen líneas or términos generales

    4) (=usual)

    as a general rulepor regla general

    5) (=not specialized) [reader, public] no especializado

    an introduction to psychology for the general readeruna introducción a la psicología para el lector no especializado

    2. N
    1)

    in general — en general

    in general this kind of situation can be controlled(=normally) en general or por lo general este tipo de situaciones pueden controlarse

    2)
    3) (Mil) (=officer) general mf

    good morning, General Croft — buenos días, General Croft

    3.
    CPD

    general anaesthetic, general anesthetic (US) Nanestesia f general

    general assembly Nasamblea f general

    general audit Nauditoría f general

    general cargo Ncargamento m mixto

    the General Confession N — (Church of England) la oración de confesión colectiva

    general costs NPLgastos mpl generales

    general dealer N(US) tienda f, almacén m (S. Cone)

    general delivery N(US, Canada) lista f de correos

    general election Nelecciones fpl or comicios mpl generales

    general expenses NPLgastos mpl generales

    general headquarters N — (Mil) cuartel msing general

    general holiday Ndía m festivo

    general knowledge Ncultura f general

    general manager Ndirector(a) m / f general

    general medicine Nmedicina f general

    general meeting Nasamblea f general

    General Officer Commanding N — (Mil) Comandante mf en Jefe

    general partnership N — (Jur) sociedad f regular colectiva

    General Post Office N(Brit) (Govt) (formerly) Correos m ; (=main post office) oficina f de correos

    general practice N(Brit) (Med) (=work) medicina f general; (=group) consultorio m médico

    general practitioner Nmédico(-a) m / f de medicina general frm, médico(-a) m / f de cabecera

    the general public N — el público en general, el gran público

    general science N — (Scol) Ciencias fpl

    general science teacher Nprofesor(a) m / f de Ciencias

    General Secretary NSecretario(a) m / f General

    general staff Nestado m mayor (general)

    general store N(US) tienda f, almacén m (S. Cone)

    general strike Nhuelga f general

    General Studies NPL(Brit) estudios m generales

    * * *

    I ['dʒenrəl]
    1)

    speaking in general terms, you are right — hablando en general or en líneas generales, tienes razón

    b) ( not specialized) < information> general; < laborer> no especializado
    2)
    a) ( applicable to all) general
    b) ( widespread) < tendency> generalizado
    3) ( usual) general

    as a general rule we don't allow itpor lo general or por regla general no lo permitimos

    4) ( chief) < manager> general

    General AssemblyAsamblea f General

    5) ( Med) < anesthetic> general

    II
    noun ( Mil) general mf

    English-spanish dictionary > general

  • 19 last

    I
    1.
    adjective
    1) (coming at the end: We set out on the last day of November; He was last in the race; He caught the last bus home.) último
    2) (most recent; next before the present: Our last house was much smaller than this; last year/month/week.) último
    3) (coming or remaining after all the others: He was the last guest to leave.) último

    2. adverb
    (at the end of or after all the others: He took his turn last.) en último lugar
    - at long last
    - at last
    - hear
    - see the last of
    - the last person
    - the last straw
    - the last thing
    - the last word
    - on one's last legs
    - to the last

    II
    verb
    1) (to continue to exist: This situation lasted until she got married; I hope this fine weather lasts.) durar
    2) (to remain in good condition or supply: This carpet has lasted well; The bread won't last another two days - we'll need more; This coat will last me until I die.) durar
    - last out
    last1 adj
    1. pasado
    2. último
    what time is the last train? ¿a qué hora sale el último tren?
    at last!, where have you been? ¡por fin!, ¿dónde has estado?
    last2 adv
    1. último
    who arrived last? ¿quién llegó el último? / ¿quién fue el último en llegar?
    2. por última vez
    when did you last see your father? ¿cuándo fue la última vez que viste a tu padre?
    last3 vb durar
    the class lasts one hour la clase dura una hora / la clase es de una hora
    tr[lɑːst]
    1 (final) último,-a
    2 (most recent) último,-a
    3 (past) pasado,-a; (previous) anterior
    the month/year before last hace dos meses/años
    1 por última vez
    2 (at the end) en último lugar; (in race) en última posición
    who came last in the 1000 metres? ¿quién acabó último en la carrera de los 1000 metros?
    1 (person) el/la último,-a; (thing) lo último
    are you the last? ¿eres tú el último?
    1 (continue) durar; (hold out) aguantar, resistir
    1 durar
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    at last al fin, por fin
    at long last por fin
    if it's the last thing I do cueste lo que cueste, aunque sea lo último que haga
    last but not least por último lugar, pero no por eso menos importante
    last but one penúltimo,-a
    to be the last word familiar ser el último grito
    to breathe one's last dar el último suspiro
    to have seen the last of somebody haber visto a alguien por última vez
    to have the last word decir la última palabra
    to the last hasta el final
    the Last Judgment el Juicio Final
    the last rites la extremaunción nombre femenino
    ————————
    tr[lɑːst]
    1 (shoemaker's) horma
    last ['læst] vi
    1) continue: durar
    how long will it last?: ¿cuánto durará?
    2) endure: aguantar, durar
    3) survive: durar, sobrevivir
    4) suffice: durar, bastar
    last vt
    1) : durar
    it will last a lifetime: durará toda la vida
    2)
    to last out : aguantar
    last adv
    1) : en último lugar, al último
    we came in last: llegamos en último lugar
    2) : por última vez, la última vez
    I saw him last in Bogota: lo vi por última vez en Bogotá
    3) finally: por último, en conclusión
    last adj
    1) final: último, final
    2) previous: pasado
    last year: el año pasado
    last n
    1) : el último, la última, lo último
    at last: por fin, al fin, finalmente
    2) : horma f (de zapatero)
    adj.
    extremo, -a adj.
    pasado, -a adj.
    por último adj.
    postrero, -a adj.
    postrimero, -a adj.
    supremo, -a adj.
    último, -a adj.
    n.
    fin s.m.
    v.
    aguantar v.
    continuar v.
    durar v.
    humear v.
    resistir v.
    subsistir v.
    læst, lɑːst
    I
    1)
    a) ( in series) <chapter/lap> último

    the second to last door, the last door but one — la penúltima puerta

    to be last — (in race, on arrival) ser* el último (en llegar), llegar* el último or (CS) llegar* último

    to be last to + INF — ser* el último en + inf

    b) (final, ultimate) <chance/day> último

    at the very last minute o moment — en el último momento, a última hora

    the last rites o sacraments — la extremaunción

    c) ( only remaining) último
    2) (previous, most recent) (before n)

    that's the last thing I'd do! — no se me ocurriría hacer eso!; laugh II, leg I 1), straw a)


    II
    1)
    a) (in series, sequence) último, -ma m,f

    the last to + INF — el último/la última/los últimos/las últimas en + inf

    we haven't heard the last of him/it — nos va a seguir dando guerra, ya verás

    to breathe one's last — (liter) exhalar el último suspiro

    the last OF something: the last of its kind el último de su clase; that's the last of the jam — esa es toda la mermelada que queda

    to o until the last — hasta el último momento, hasta el final

    the night before last — anteanoche, antenoche (AmL)


    III
    1)

    I went in last — fui el último en entrar, entré el último, entré último (CS)

    our team came o finished last — nuestro equipo quedó en último lugar or (CS tb) terminó último

    b) (finally, in conclusion)

    last of all — por último, lo último (de todo)

    and last but not least — y por último, pero no por eso menos importante

    at last — por fin, al fin

    at long last — por fin, finalmente

    when did you last see him o see him last? — ¿cuándo fue la última vez que lo viste?


    IV
    noun ( for shoemaking) horma f

    V
    1.
    1)
    a) ( continue) durar
    b) (endure, survive) durar

    he wouldn't last five minutes in the armyno aguantaría or no duraría ni cinco minutos en el ejército

    2) ( be sufficient) durar

    to make something last — hacer* durar algo

    3) ( remain usable) durar

    2.
    vt durar
    Phrasal Verbs:

    I [lɑːst]
    1. ADJ
    1) (=most recent) último
    2) (=previous) (referring to specific occasion) [Christmas, Easter] pasado; [time, meeting, birthday] último

    the last time we went, it rained — la última vez que fuimos, llovió

    on Monday lastfrm el pasado lunes

    last Friday/month/year — el viernes/el mes/el año pasado

    night 1., 1)
    3) (=final) último

    last but one — penúltimo

    down to the last detail — hasta el más mínimo detalle, hasta el último detalle

    the Last Judg(e)mentel Juicio Final

    to fight to the last man — (lit, fig) luchar hasta el último aliento

    I was the last person to arrive/to see him alive — fui la última en llegar/la última persona que lo vió vivo

    I'm down to my last poundsolo me queda una libra

    the last rites — (Rel) la extremaunción

    second to last — antepenúltimo

    last thing at night — antes de acostarse

    I'll finish it if it's the last thing I do — ¡lo terminaré aunque sea la última cosa que haga en esta vida!

    that was the last time I saw him — esa fue la última vez que lo vi

    for the last time, shut up! — ¡cállate, y que sea la última vez que te lo digo!

    - be on it's/one's last legs
    4) (=least likely)

    you're the last person I'd trust with it — lo confiaría a cualquiera menos a ti, eres la última persona a la que se lo confiaría

    I would be the last person to stand in your way — yo soy la que menos me interprondía en tu camino, yo soy la última persona que se interpondría en tu camino

    that was the last thing I expected — eso era lo que menos me esperaba

    at 32, retirement is the last thing on his mind — con 32 años, jubilarse es lo último en que piensa

    2. PRON
    1) (of series) último

    you haven't heard the last of this! — ¡esto no se acaba aquí!, ¡esto no se va a quedar así!

    the last but one — el/la penúltimo(-a)

    to leave sth till last — dejar algo para lo último or el final

    to look one's last on sth — liter ver algo por última vez

    to the last — hasta el final

    breathe 1., 1)
    2) (=previous one)

    the night before last — anteanoche

    the week before last — la semana anterior a la pasada, la semana pasada no, la anterior

    the Saturday before last — el sábado anterior al pasado, el sábado pasado no, el anterior

    3) (=all that remains)

    this is the last of the bread/wine — esto es lo que queda de pan/vino

    he was the last of his kind, a true professional — fue el último de los de su clase, un verdadero profesional

    4)

    at last — por fin

    at long last the search was over — por fin la búsqueda había concluido

    3. ADV
    1) (=finally)

    last of all, take out the screws — por último, saca los tornillos

    last but not least — por último, pero no por ello menos importante

    2) (=in last place, at the end)

    he was or came last in the 100 metres — terminó en último lugar or en última posición en los 100 metros

    to arrive lastllegar el or (LAm) al último

    last in, first out — los últimos en llegar son a los que despiden los primeros

    3) (=most recently)

    when I last saw them — la última vez que las vi


    II [lɑːst]
    1. VI
    1) (=continue) durar

    nothing lasts forevernada dura para siempre

    it's too good to last, it can't last — esto no puede durar

    2) (=survive) durar

    he wouldn't have lasted ten minutes in those conditionsno hubiera durado or aguantado ni diez minutos en esas condiciones

    3) (=be enough) durar

    how long will the gas last? — ¿hasta cuándo durará or alcanzará el gas?

    "only available while stocks last" — (Comm) "solo hasta que se agoten las existencias"

    4) (=remain usable) durar

    more expensive batteries last longerlas pilas más caras duran más

    made to last — hecho para que dure

    2.

    it will last you a lifetimete durará toda la vida

    I've had enough publicity to last me a lifetime! — ¡me han dado publicidad suficiente para toda una vida!


    III
    [lɑːst]
    N (in shoemaking) horma f
    - stick to your last!
    * * *
    [læst, lɑːst]
    I
    1)
    a) ( in series) <chapter/lap> último

    the second to last door, the last door but one — la penúltima puerta

    to be last — (in race, on arrival) ser* el último (en llegar), llegar* el último or (CS) llegar* último

    to be last to + INF — ser* el último en + inf

    b) (final, ultimate) <chance/day> último

    at the very last minute o moment — en el último momento, a última hora

    the last rites o sacraments — la extremaunción

    c) ( only remaining) último
    2) (previous, most recent) (before n)

    that's the last thing I'd do! — no se me ocurriría hacer eso!; laugh II, leg I 1), straw a)


    II
    1)
    a) (in series, sequence) último, -ma m,f

    the last to + INF — el último/la última/los últimos/las últimas en + inf

    we haven't heard the last of him/it — nos va a seguir dando guerra, ya verás

    to breathe one's last — (liter) exhalar el último suspiro

    the last OF something: the last of its kind el último de su clase; that's the last of the jam — esa es toda la mermelada que queda

    to o until the last — hasta el último momento, hasta el final

    the night before last — anteanoche, antenoche (AmL)


    III
    1)

    I went in last — fui el último en entrar, entré el último, entré último (CS)

    our team came o finished last — nuestro equipo quedó en último lugar or (CS tb) terminó último

    b) (finally, in conclusion)

    last of all — por último, lo último (de todo)

    and last but not least — y por último, pero no por eso menos importante

    at last — por fin, al fin

    at long last — por fin, finalmente

    when did you last see him o see him last? — ¿cuándo fue la última vez que lo viste?


    IV
    noun ( for shoemaking) horma f

    V
    1.
    1)
    a) ( continue) durar
    b) (endure, survive) durar

    he wouldn't last five minutes in the armyno aguantaría or no duraría ni cinco minutos en el ejército

    2) ( be sufficient) durar

    to make something last — hacer* durar algo

    3) ( remain usable) durar

    2.
    vt durar
    Phrasal Verbs:

    English-spanish dictionary > last

  • 20 stop

    stop
    1. past tense, past participle - stopped; verb
    1) (to (make something) cease moving, or come to rest, a halt etc: He stopped the car and got out; This train does not stop at Birmingham; He stopped to look at the map; He signalled with his hand to stop the bus.) impedir, evitar, detener
    2) (to prevent from doing something: We must stop him (from) going; I was going to say something rude but stopped myself just in time.)
    3) (to discontinue or cease eg doing something: That woman just can't stop talking; The rain has stopped; It has stopped raining.) parar
    4) (to block or close: He stopped his ears with his hands when she started to shout at him.) tapar(se)
    5) (to close (a hole, eg on a flute) or press down (a string on a violin etc) in order to play a particular note.) apretar, cubrir
    6) (to stay: Will you be stopping long at the hotel?) quedarse, permanecer

    2. noun
    1) (an act of stopping or state of being stopped: We made only two stops on our journey; Work came to a stop for the day.) parada, alto, interrupción
    2) (a place for eg a bus to stop: a bus stop.) parada
    3) (in punctuation, a full stop: Put a stop at the end of the sentence.) punto
    4) (a device on a flute etc for covering the holes in order to vary the pitch, or knobs for bringing certain pipes into use on an organ.) registro, llave
    5) (a device, eg a wedge etc, for stopping the movement of something, or for keeping it in a fixed position: a door-stop.) tope
    - stopper
    - stopping
    - stopcock
    - stopgap
    - stopwatch
    - put a stop to
    - stop at nothing
    - stop dead
    - stop off
    - stop over
    - stop up

    stop1 n parada
    stop2 vb
    1. parar / detener
    does the number 35 bus stop here? ¿para aquí el autobús número 35?
    2. dejar / parar
    3. interrumpir
    4. impedir
    stop it! ¡basta ya!

    stop /(e)s'top/ sustantivo masculino ( disco) stop sign
    stop m Auto stop sign ' stop' also found in these entries: Spanish: alto - aparte - atajar - bajar - calentarse - callar - callarse - calzo - cascar - cesar - chorrada - consistir - coto - cuestión - dejar - dejarse - despreocuparse - detener - detenerse - discrecional - encontrarse - enrollarse - erradicación - escala - escampar - extemporánea - extemporáneo - gallina - garantizar - hoy - impedir - instar - ladrón - ladrona - lamentarse - lengua - macarra - mamarrachada - mariposear - ombligo - paliza - pamplina - parar - parada - paralizar - pararse - pedigüeña - pedigüeño - próxima - próximo English: be - blurt out - bus stop - by - daydream - dead - do - door stop - door stopper - draw - earth - fast - fiddle about with - full stop - get at - gloat - halt - harp on - jerk - mooch - must - nervous - next - now - pick on - pit stop - play around - request stop - rot - short - stand about - stand around - stop - stop by - stop off - stop out - stop over - stop sign - stop up - stop-off - stop-press - take out - tamper - threaten - time-wasting - urge - waste - way - whine - abruptly
    tr[stɒp]
    1 (halt) parada, alto
    which stop do you want to get off at? ¿dónde quieres bajar?
    3 (on journey) parada; (break, rest) descanso, pausa
    5 SMALLMUSIC/SMALL (on organ) registro; (knob) botón nombre masculino de registro; (on wind instrument) llave nombre femenino
    1 (halt - vehicle, person) parar, detener; (- machine, ball) parar
    stop that man! he's taken my bag! ¡detened a ese hombre! ¡me ha robado el bolso!
    2 (end, interrupt - production) parar, paralizar; (- inflation, advance) parar, contener; (- conversation, play) interrumpir; (- pain etc) poner fin a, poner término a, acabar con
    3 (pay, match, holidays) suspender; (cheque) cancelar; (money from wages) retener
    they stopped £10 from my wages me retuvieron £10 del sueldo
    4 (cease) dejar de, parar de
    has it stopped raining? ¿ha dejado de llover?
    stop crying! ¡para de llorar!
    do you ever stop talking? ¿no paras de hablar jamás?
    stop it! ¡basta ya!
    5 (prevent) impedir, evitar
    what's stopping you? ¿por qué no lo haces?, ¿qué te lo impide?
    6 (block - hole) tapar, taponar (up, -); (- gap) rellenar (up, -); (- tooth) empastar (up, -)
    7 SMALLMUSIC/SMALL (string, key) apretar; (hole) cubrir
    1 (halt) parar, pararse, detener, detenerse
    does this bus stop at the station? ¿este autobús para en la estación?
    2 (cease) acabarse, terminar, cesar
    the rain has stopped ha dejado de llover, ya no llueve
    3 SMALLBRITISH ENGLISH/SMALL familiar (stay) quedarse
    no, I'm not stopping long no, no me quedo mucho rato
    are you stopping for lunch? ¿te quedas a comer?
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    stop thief! ¡al ladrón!
    to come to a stop pararse, hacer un alto
    to pull out all the stops tocar todos los registros
    to put a stop to something poner fin a algo
    to stop a bullet recibir un balazo
    to stop at nothing (to do something) no pararse en barras (para hacer algo), no tener miramientos (para hacer algo)
    to stop oneself contenerse
    to stop short pararse en seco
    he insulted him, but he stopped short of hitting him lo insultó, pero no llegó a pegarle
    to stop the rot cortar por lo sano
    to stop the show causar sensación
    to stop to think detenerse a pensar
    without stopping sin parar, sin cesar
    stop press noticias nombre femenino plural de última hora
    stop ['stɑp] v, stopped ; stopping vt
    1) plug: tapar
    2) prevent: impedir, evitar
    she stopped me from leaving: me impidió que saliera
    3) halt: parar, detener
    4) cease: dejar de
    he stopped talking: dejó de hablar
    stop vi
    1) halt: detenerse, parar
    2) cease: cesar, terminar
    the rain won't stop: no deja de llover
    3) stay: quedarse
    she stopped with friends: se quedó en casa de unos amigos
    4)
    to stop by : visitar
    stop n
    1) stopper: tapón m
    2) halt: parada f, alto m
    to come to a stop: pararse, detenerse
    to put a stop to: poner fin a
    3) : parada f
    bus stop: parada de autobús
    expr.
    alto expr.
    n.
    cesación s.f.
    chazador s.m.
    estación s.f.
    estada s.f.
    fiador s.m.
    fin s.m.
    parada s.f.
    retén s.m.
    tope s.m.
    v.
    acabar v.
    cesar v.
    detener v.
    (§pres: -tengo, -tienes...-tenemos) pret: -tuv-
    fut/c: -tendr-•)
    escampar v.
    hospedar v.
    impedir v.
    parar v.
    pararse v.
    poner fin a v.
    represar v.
    suspender v.
    terminar v.
    stɑːp, stɒp
    I
    1) ( halt)

    to bring something to a stop\<\<train/car\>\> detener* or parar algo; \<\<conversation/proceedings\>\> poner* fin a or interrumpir algo

    to come to a stop\<\<vehicle/aircraft\>\> detenerse*; \<\<production/conversation\>\> interrumpirse

    to put a stop to something\<\<to mischief/malpractice\>\> poner* fin a algo

    2)
    a) ( break on journey) parada f
    b) ( stopping place) parada f, paradero m (AmL exc RPl)
    3) ( punctuation mark) (esp BrE) punto m; ( in telegrams) stop m; see also full stop
    4) ( Mus) ( on organ) registro m

    to pull out all the stopstocar* todos los registros


    II
    1.
    - pp- transitive verb
    1)
    a) ( halt) \<\<taxi/bus\>\> parar; \<\<person\>\> parar, detener*

    I stopped the car and got outparé or detuve el coche y me bajé

    b) ( switch off) \<\<machine/engine\>\> parar
    2)
    a) (bring to an end, interrupt) \<\<decline/inflation\>\> detener*, parar; \<\<discussion/abuse\>\> poner* fin a, acabar con
    b) ( cease)

    to stop -ING — dejar de + inf

    3) ( prevent)

    what's stopping you? — ¿qué te lo impide?

    I had to tell him, I couldn't stop myself — tuve que decírselo, no pude contenerme

    to stop somebody (FROM) -ING — (esp BrE) impedirle* a alguien + inf, impedir* que alguien (+ subj)

    to stop something -ING — impedir* que algo (+ subj)

    to stop something happening — impedir* que ocurra algo

    4)
    a) (cancel, withhold) \<\<subscription\>\> cancelar; \<\<payment\>\> suspender

    to stop (payment of) a check — dar* orden de no pagar un cheque

    b) ( deduct) (BrE) descontar*, retener*

    the boss stopped £30 out of my wages — el jefe me descontó or me retuvo 30 libras del sueldo

    5) ( block) \<\<hole\>\> tapar; \<\<gap\>\> rellenar; \<\<tooth\>\> empastar
    6) ( parry) \<\<blow/punch\>\> parar, detener*

    2.
    vi
    1)
    a) ( halt) \<\<vehicle/driver\>\> parar, detenerse*

    stop, thief! — al ladrón!

    to stop at nothing — estar* dispuesto a hacer cualquier cosa, no pararse en barras

    b) ( interrupt journey) \<\<train/bus\>\> parar

    let's stop here and have a resthagamos un alto or paremos aquí para descansar

    c) ( cease operating) \<\<watch/clock/machine\>\> pararse
    2)
    a) ( cease)

    the rain has stoppedha dejado or parado de llover, ya no llueve

    the pain/bleeding has stopped — ya no le (or me etc) duele/sale sangre

    b) ( interrupt activity) parar
    3) (colloq) ( stay) quedarse
    Phrasal Verbs:
    [stɒp]
    1. N
    1) (=halt) parada f, alto m

    to be at a stop — [+ vehicle] estar parado; [+ production, process] quedar paralizado

    to bring to a stop — [+ vehicle] parar, detener; [+ production, process] paralizar, interrumpir

    to come to a stop — [vehicle] parar(se), detenerse; [production, progress] interrumpirse

    to come to a dead or sudden stop — pararse en seco, detenerse repentinamente

    to come to a full stop[negotiations, discussions] paralizarse, quedar detenido en un punto muerto

    to put a stop to sth — poner fin or término a algo, acabar con algo

    2) (=break, pause) descanso m, pausa f; (overnight) estancia f, estadía f (LAm), estada f (LAm); (for refuelling) escala f

    a stop for coffee — un descanso para tomar café

    to make a stop at Bordeaux — hacer escala en Burdeos

    a stop of a few days — una estancia de unos días

    without a stop — sin parar

    3) (=stopping place) (for bus etc) parada f; (Aer, Naut) escala f
    4) (Typ) (also: full stop) punto m
    5) (Mus) (on organ) registro m; [of guitar] traste m; [of other instrument] llave f
    - pull out all the stops
    6) (Mech) tope m, retén m
    7) (Phon) (also: stop consonant) (consonante f) oclusiva f
    2. VT
    1) (=block) [+ hole] tapar; [+ leak, flow of blood] restañar; [+ tooth] empastar

    to stop one's earstaparse los oídos

    to stop a gap — tapar un agujero; (fig) llenar un vacío

    the curtains stop the lightlas cortinas impiden la entrada de la luz

    the walls stop some of the noiselas paredes absorben parte del ruido

    2) (=arrest movement of) [+ runaway engine, car] detener, parar; [+ blow, punch] parar
    - stop a bullet
    3) (=put an end to) [+ rumour, abuse, activity, injustice] poner fin a, poner término a, acabar con; [+ conversation] interrumpir, suspender; [+ aggression] rechazar, contener; [+ production] (permanently) terminar; (temporarily) interrumpir
    4) (=prevent) evitar; (=forbid) prohibir, poner fin a

    to stop sb (from) doing sth(=prevent) impedir a algn hacer algo, impedir que algn haga algo; (=forbid) prohibir a algn hacer algo, prohibir a algn que haga algo

    can't you stop him? — ¿no le puedes impedir que lo haga?

    to stop o.s. (from doing sth) — abstenerse (de hacer algo)

    5) (=cease)

    stop it! — ¡basta ya!

    I just can't stop it(=help it) ¡qué remedio!, ¡qué le vamos a hacer!

    stop that noise! — ¡basta ya de ruido!

    stop that nonsense! — ¡déjate de tonterías!

    it has stopped raining — ha dejado de llover, ya no llueve

    I'm trying to stop smokingestoy intentando dejar de fumar

    she never stops talkinghabla sin parar

    to stop workdejar de trabajar

    6) (=suspend) [+ payments, wages, subscription] suspender; [+ cheque] invalidar; [+ supply] cortar, interrumpir

    all leave is stopped — han sido cancelados todos los permisos

    to stop the milk for a fortnight — (Brit) pedir al lechero que no traiga leche durante quince días

    3. VI
    1) (=stop moving) [person, vehicle] pararse, detenerse; [clock, watch] pararse

    where does the bus stop? — ¿dónde para el autobús?

    stop! — ¡pare!

    stop, thief! — ¡al ladrón!

    2) (=pause, take a break) parar, hacer alto

    without stopping — sin parar

    3) (=cease, come to an end) terminar, acabar(se); [supply etc] cortarse, interrumpirse; [process, rain etc] terminar, cesar

    payments have stopped — (temporarily) se han suspendido los pagos; (permanently) han terminado los pagos

    when the programme stops — cuando termine el programa

    the rain has stopped — ha dejado de llover

    he seems not to know when to stop — parece no saber cuándo conviene hacer alto

    - stop at nothing
    4) * (=stay)

    to stop (at/with) — hospedarse or alojarse (con)

    did you stop till the end? — ¿te quedaste hasta el final?

    4.
    CPD

    stop button Nbotón m de parada

    stop press Nnoticias fpl de última hora

    stop press (as heading) al cierre de la edición

    stop sign N — (Aut) stop m, señal f de stop

    * * *
    [stɑːp, stɒp]
    I
    1) ( halt)

    to bring something to a stop\<\<train/car\>\> detener* or parar algo; \<\<conversation/proceedings\>\> poner* fin a or interrumpir algo

    to come to a stop\<\<vehicle/aircraft\>\> detenerse*; \<\<production/conversation\>\> interrumpirse

    to put a stop to something\<\<to mischief/malpractice\>\> poner* fin a algo

    2)
    a) ( break on journey) parada f
    b) ( stopping place) parada f, paradero m (AmL exc RPl)
    3) ( punctuation mark) (esp BrE) punto m; ( in telegrams) stop m; see also full stop
    4) ( Mus) ( on organ) registro m

    to pull out all the stopstocar* todos los registros


    II
    1.
    - pp- transitive verb
    1)
    a) ( halt) \<\<taxi/bus\>\> parar; \<\<person\>\> parar, detener*

    I stopped the car and got outparé or detuve el coche y me bajé

    b) ( switch off) \<\<machine/engine\>\> parar
    2)
    a) (bring to an end, interrupt) \<\<decline/inflation\>\> detener*, parar; \<\<discussion/abuse\>\> poner* fin a, acabar con
    b) ( cease)

    to stop -ING — dejar de + inf

    3) ( prevent)

    what's stopping you? — ¿qué te lo impide?

    I had to tell him, I couldn't stop myself — tuve que decírselo, no pude contenerme

    to stop somebody (FROM) -ING — (esp BrE) impedirle* a alguien + inf, impedir* que alguien (+ subj)

    to stop something -ING — impedir* que algo (+ subj)

    to stop something happening — impedir* que ocurra algo

    4)
    a) (cancel, withhold) \<\<subscription\>\> cancelar; \<\<payment\>\> suspender

    to stop (payment of) a check — dar* orden de no pagar un cheque

    b) ( deduct) (BrE) descontar*, retener*

    the boss stopped £30 out of my wages — el jefe me descontó or me retuvo 30 libras del sueldo

    5) ( block) \<\<hole\>\> tapar; \<\<gap\>\> rellenar; \<\<tooth\>\> empastar
    6) ( parry) \<\<blow/punch\>\> parar, detener*

    2.
    vi
    1)
    a) ( halt) \<\<vehicle/driver\>\> parar, detenerse*

    stop, thief! — al ladrón!

    to stop at nothing — estar* dispuesto a hacer cualquier cosa, no pararse en barras

    b) ( interrupt journey) \<\<train/bus\>\> parar

    let's stop here and have a resthagamos un alto or paremos aquí para descansar

    c) ( cease operating) \<\<watch/clock/machine\>\> pararse
    2)
    a) ( cease)

    the rain has stoppedha dejado or parado de llover, ya no llueve

    the pain/bleeding has stopped — ya no le (or me etc) duele/sale sangre

    b) ( interrupt activity) parar
    3) (colloq) ( stay) quedarse
    Phrasal Verbs:

    English-spanish dictionary > stop

См. также в других словарях:

  • Llegó el Recreo — Saltar a navegación, búsqueda Para otros usos de este término, véase Llegó el Recreo (desambiguación). Recess School s Out Título Banda del Patio Se Acabo la Escuela (España) Llego el Recreo (Hispanoamérica) Ficha técnica Dire …   Wikipedia Español

  • Llegó el recreo — Para otros usos de este término, véase Llegó el recreo (desambiguación). Este artículo o sección sobre películas necesita ser wikificado con un formato acorde a las convenciones de estilo. Por favor, edítalo para que las cumpla. Mie …   Wikipedia Español

  • ¡A ver si llego! — Género Sitcom Creado por José Luis Moreno Reparto Miriam Díaz Aroca Tina Sainz Antonio Velázquez Juanma Lara Neus Asensi Agustín Jiménez Inma Ochoa Fermí Herrero Manuel Manquiña Pa …   Wikipedia Español

  • Vintage (término) — Vintage es el término empleado para referirse a objetos o accesorios de calidad que presentan cierta edad, los cuales sin embargo no pueden aun catalogarse como antigüedades. En la actualidad, el término se ha generalizado y se utiliza para… …   Wikipedia Español

  • Provincia de Huelva — Este artículo o sección puede ser demasiado extenso(a). Algunos navegadores pueden tener dificultades al mostrar este artículo. Por favor, considera separar cada sección por a …   Wikipedia Español

  • Historia de la provincia de Huelva — Véase también: Anexo:Efemérides de la provincia de Huelva La provincia de Huelva (Andalucía, España) se encuentra en la zona suroccidental del país, limitando con las provincias de Sevilla, Cádiz y Badajoz y formando frontera con Portugal.… …   Wikipedia Español

  • Gran Guerra del Norte — La batalla de Poltava, por Denis Martens el Joven (1726). Fecha 1700 1721 …   Wikipedia Español

  • Historia de la observación lunar — El estudio de la Luna se remonta a los primeros tiempos de la historia humana, al ser el cuerpo celeste del Sistema Solar más cercano a la Tierra. Contenido 1 Antigüedad 2 Edad Media y Renacimiento 3 Siglos XVII y XVIII …   Wikipedia Español

  • Indias Occidentales Danesas — Dansk Vestindien Indias Occidentales Danesas Colonia danesa …   Wikipedia Español

  • Ciudad del Carmen — Para otros usos de este término, véase Carmen. Ciudad del Carmen Escudo …   Wikipedia Español

  • Luis Buñuel — Nombre real Luis Buñuel Portolés Nacimiento 22 de febrero de 1900 Calanda, Teruel, Aragón …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»