persĕqui+aliquem+pt

bellum (ante-class. and poet. duel-lum), i, n. [Sanscr. dva, dvi, dus; cf. Germ. zwei; Engl. two, twice; for the change from initial du- to b-, cf. bis for duis, and v. the letter B, and Varr. L. L. 5, § 73 Mull.; 7, § 49 ib.], war.

Form duellum: duellum, bellum, videlicet quod duabus partibus de victoria contendentibus dimicatur. Inde est perduellis, qui pertinaciter retinet bellum, Paul. ex Fest. p. 66, 17 Mull.:

bellum antea duellum vocatum eo quod duae sunt dimicantium partes... Postea mutata littera dictum bellum,

Isid. Orig. 18, 1, 9: hos pestis necuit, pars occidit illa duellis, Enn. ap. Prisc. p. 9, 861 P. (Ann. v. 549 Vahl.):

legiones reveniunt domum Exstincto duello maximo atque internecatis hostibus,

Plaut. Am. 1, 1, 35:

quae domi duellique male fecisti,

id. As. 3, 2, 13.—So in archaic style, or in citations from ancient documents:

quique agent rem duelli,

Cic. Leg. 2, 8, 21:

aes atque ferrum, duelli instrumenta,

id. ib. 2, 18, 45 (translated from the Platonic laws):

puro pioque duello quaerendas (res) censeo,

Liv. 1, 32, 12 (quoted from ancient transactions); so,

quod duellum populo Romano cum Carthaginiensi est,

id. 22, 10, 2:

victoriaque duelli populi Romani erit,

id. 23, 11, 2:

si duellum quod cum rege Antiocho sumi populus jussit,

id. 36, 2, 2;

and from an ancient inscription' duello magno dirimendo, etc.,

id. 40, 52, 5.— Poet.:

hic... Pacem duello miscuit,

Hor. C. 3, 5, 38:

cadum Marsi memorem duelli,

id. ib. 3, 14, 18:

vacuum duellis Janum Quirini clausit,

id. ib. 4, 15, 8; cf. id. Ep. 1, 2, 7; 2, 1, 254; 2, 2, 98; Ov. F. 6, 201; Juv. 1, 169— [p. 227]

Form bellum.

War, warfare (abstr.), or a war, the war (concr.), i.e. hostilities between two nations (cf. tumultus).

Specifying the enemy.

By adjj. denoting the nation:

omnibus Punicis Siciliensibusque bellis,

Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:

aliquot annis ante secundum Punicum bellum,

id. Ac. 2, 5, 13:

Britannicum bellum,

id. Att. 4, 16, 13:

Gallicum,

id. Prov. Cons. 14, 35:

Germanicum,

Caes. B. G. 3, 28:

Sabinum,

Liv. 1, 26, 4:

Parthicum,

Vell. 2, 46, 2;

similarly: bellum piraticum,

the war against the pirates, Vell. 2, 33, 1.—Sometimes the adj. refers to the leader or king of the enemy:

Sertorianum bellum,

Cic. Phil. 11, 8, 18:

Mithridaticum,

id. Imp. Pomp. 3, 7:

Jugurthinum,

Hor. Epod. 9, 23; Vell. 2, 11, 1;

similarly: bellum regium,

the war against kings, Cic. Imp. Pomp. 17, 50. —Or it refers to the theatre of the war:

bellum Africanum, Transalpinum,

Cic. Imp. Pomp. 10, 28:

Asiaticum,

id. ib. 22, 64:

Africum,

Caes. B. C. 2, 32 fin.:

Actiacum,

Vell. 2, 86, 3:

Hispaniense,

id. 2, 55, 2.—

With gen. of the name of the nation or its leader: bellum Latinorum, the Latin war, i. e. against the Latins, Cic. N. D. 2, 2, 6:

Venetorum,

Caes. B. G. 3, 16:

Helvetiorum,

id. ib. 1, 40 fin.;

1, 30: Ambiorigis,

id. ib. 6, 29, 4:

Pyrrhi, Philippi,

Cic. Phil. 11, 7, 17:

Samnitium,

Liv. 7, 29, 2.—

With cum and abl. of the name.

Attributively:

cum Jugurtha, cum Cimbris, cum Teutonis bellum,

Cic. Imp. Pomp. 20, 60:

belli causa cum Samnitibus,

Liv. 7, 29, 3:

hunc finem bellum cum Philippo habuit,

id. 33, 35, 12:

novum cum Antiocho instabat bellum,

id. 36, 36, 7; cf. id. 35, 40, 1; 38, 58, 8; 39, 1, 8; 44, 14, 7.—

With cum dependent on the verb:

quia bellum Aetolis esse dixi cum Aliis,

Plaut. Capt. prol. 59:

novi consules... duo bella habuere... alterum cum Tiburtibus,

Liv. 7, 17, 2; esp. with gero, v. 2. b. a infra.—

With adversus and acc. of the name.

Attributively:

bellum adversus Philippum,

Liv. 31, 1, 8:

bellum populus adversus Vestinos jussit,

id. 8, 29, 6.—

With adversus dependent on the verb: quod homines populi Hermunduli adversus populum Romanum bellum fecere, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1: nos pro vobis bellum suscepimus adversus Philippum. Liv. 31, 31, 18:

ut multo acrius adversus duos quam adversus unum pararet bellum,

id. 45, 11, 8:

bellum quod rex adversus Datamem susceperat,

Nep. Dat. 8, 5.—

With contra and acc.:

cum bellum nefarium contra aras et focos, contra vitam fortunasque nostras... non comparari, sed geri jam viderem,

Cic. Phil. 3, 1, 1:

causam belli contra patriam inferendi,

id. ib. 2, 22, 53.—

With in and acc. (very rare):

Athenienses in Peloponnesios sexto et vicesimo anno bellum gerentes,

Nep. Lys. 1, 1.—

With inter and acc.:

hic finis belli inter Romanos ac Persea fuit,

Liv. 45, 9, 2.—

With apud and acc.:

secutum est bellum gestum apud Mutinam,

Nep. Att. 9, 1.—

With dat. of the enemy after inferre and facere, v. 2. a. k infra.—

With verbs.

Referring to the beginning of the war.

Bellum movere or commovere, to bring about, stir up a war:

summa erat observatio in bello movendo,

Cic. Off. 1, 11, 37:

bellum commotum a Scapula,

id. Fam. 9, 13, 1:

nuntiabant alii... in Apulia servile bellum moveri,

Sall. C. 30, 2:

is primum Volscis bellum in ducentos amplius... annos movit,

Liv. 1, 53, 2:

insequenti anno Veiens bellum motum,

id. 4, 58, 6:

dii pium movere bellum,

id. 8, 6, 4; cf. Verg. A. 10, 627; id. G. 1, 509; so,

concitare,

Liv. 7, 27, 5; and ciere ( poet.), Verg. A. 1, 541; 6, 829; 12, 158.—

Bellum parare, comparare, apparare, or se praeparare bello, to prepare a war, or for a war:

cum tam pestiferum bellum pararet,

Cic. Att. 9, 13, 3:

bellum utrimque summopere parabatur,

Liv. 1, 23, 1; cf. id. 45, 11, 8 (v. II. A. 1. d. b supra); Nep. Hann. 2, 6; Quint. 12, 3, 5; Ov. M. 7, 456; so,

parare alicui,

Nep. Alcib. 9, 5:

bellum terra et mari comparat,

Cic. Att. 10, 4, 3:

tantum bellum... Cn. Pompeius extrema hieme apparavit, ineunte vere suscepit, media aestate confecit,

id. Imp. Pomp. 12, 3, 5:

bellum omnium consensu apparari coeptum,

Liv. 4, 55, 7:

numquam imperator ita paci credit, ut non se praeparet bello,

Sen. Vit. Beat. 26, 2.—

Bellum differre, to postpone a war:

nec jam poterat bellum differri,

Liv. 2, 30, 7:

mors Hamilcaris et pueritia Hannibalis distulerunt bellum,

id. 21, 2, 3; cf. id. 5, 5, 3.—

Bellum sumere, to undertake, begin a war (not in Caesar):

omne bellum sumi facile, ceterum aegerrume desinere,

Sall. J. 83, 1:

prius tamen omnia pati decrevit quam bellum sumere,

id. ib. 20, 5:

de integro bellum sumit,

id. ib. 62, 9:

iis haec maxima ratio belli sumendi fuerat,

Liv. 38, 19, 3:

sumi bellum etiam ab ignavis, strenuissimi cujusque periculo geri,

Tac. H. 4, 69; cf. id. A. 2, 45; 13, 34; 15, 5; 15, 7; id. Agr. 16.—

Bellum suscipere (rarely inire), to undertake, commence a war, join in a war:

bellum ita suscipiatur ut nihil nisi pax quaesita videatur,

Cic. Off. 1, 23, 80:

suscipienda quidem bella sunt ob eam causam ut, etc.,

id. ib. 1, 11, 35:

judicavit a plerisque ignoratione... bellum esse susceptum,

join, id. Marcell. 5, 13; id. Imp. Pomp. 12, 35 (v. supra):

cum avertisset plebem a suscipiendo bello,

undertaking, Liv. 4, 58, 14:

senatui cum Camillo agi placuit ut bellum Etruscum susciperet,

id. 6, 9, 5:

bella non causis inita, sed ut eorum merces fuit,

Vell. 2, 3, 3.—

Bellum consentire = bellum consensu decernere, to decree a war by agreement, to ratify a declaration of war (rare):

consensit et senatus bellum,

Liv. 8, 6, 8:

bellum erat consensum,

id. 1, 32, 12.—

Bellum alicui mandare, committere, decernere, dare, gerendum dare, ad aliquem deferre, or aliquem bello praeficere, praeponere, to assign a war to one as a commander, to give one the chief command in a war:

sed ne tum quidem populus Romanus ad privatum detulit bellum,

Cic. Phil. 11, 8, 18:

populus Romanus consuli... bellum gerendum dedit,

id. ib.:

cur non... eidem... hoc quoque bellum regium committamus?

id. Imp. Pomp. 17, 50:

Camillus cui id bellum mandatum erat,

Liv. 5, 26, 3:

Volscum bellum M. Furio extra ordinem decretum,

id. 6, 22, 6:

Gallicum bellum Popilio extra ordinem datum,

id. 7, 23, 2:

quo die a vobis maritimo bello praepositus est imperator,

Cic. Imp. Pomp. 15, 44:

cum ei (bello) imperatorem praeficere possitis, in quo sit eximia belli scientia,

id. ib. 16, 49:

hunc toti bello praefecerunt,

Caes. B. G. 5, 11 fin.:

alicui bellum suscipiendum dare,

Cic. Imp. Pomp. 19, 58:

bellum administrandum permittere,

id. ib. 21, 61.—

Bellum indicere alicui, to declare war against (the regular expression; coupled with facere in the ancient formula of the pater patratus), also bellum denuntiare: ob eam rem ego... populo Hermundulo... bellum (in)dico facioque, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1:

ob eam rem ego populusque Romanus populis... Latinis bellum indico facioque,

Liv. 1, 32, 13:

Corinthiis bellum indicamus an non?

Cic. Inv. 1, 12, 17:

ex quo intellegi potest, nullum bellum esse justum nisi quod aut rebus repetitis geratur, aut denuntiatum ante sit et indictum,

id. Off. 1, 11, 36; id. Rep. 3, 23, 35:

bellum indici posse existimabat,

Liv. 1, 22, 4:

ni reddantur (res) bellum indicere jussos,

id. 1, 22, 6:

ut... nec gererentur solum sed etiam indicerentur bella aliquo ritu, jus... descripsit quo res repetuntur,

id. 1, 32, 5; cf. id. 1, 32, 9; 2, 18, 11; 2, 38, 5; Verg. A. 7, 616.—

Bellum inferre alicui (cf. contra aliquem, 1. e. supra; also bellum facere; absol., with dat., or with cum and abl.), to begin a war against ( with), to make war on:

Denseletis nefarium bellum intulisti,

Cic. Pis. 34, 84:

ei civitati bellum indici atque inferri solere,

id. Verr. 2, 1, 31, § 79:

qui sibi Galliaeque bellum intulissent,

Caes. B. G. 4, 16; Nep. Them. 2, 4; Verg. A. 3, 248:

bellumne populo Romano Lampsacena civitas facere conabatur?

Cic. Verr. 2, 1, 31, § 79:

bellum patriae faciet,

id. Mil. 23, 63; id. Cat. 3, 9, 22:

civitatem Eburonum populo Romano bellum facere ausam,

Caes. B. G. 5, 28; cf. id. ib. 7, 2;

3, 29: constituit bellum facere,

Sall. C. 26, 5; 24, 2:

occupant bellum facere,

they are the first to begin the war, Liv. 1, 14, 4:

ut bellum cum Priscis Latinis fieret,

id. 1, 32, 13:

populus Palaepolitanis bellum fieri jussit,

id. 8, 22, 8; cf. Nep. Dion, 4, 3; id. Ages. 2, 1.— Coupled with instruere, to sustain a war:

urbs quae bellum facere atque instruere possit,

Cic. Agr. 2, 28, 77.—Bellum facere had become obsolete at Seneca's time, Sen. Ep. 114, 17.—

Bellum oritur or exoritur, a war begins:

subito bellum in Gallia ex, ortum est,

Caes. B. G. 3, 7:

aliud multo propius bellum ortum,

Liv. 1, 14, 4:

Veiens bellum exortum,

id. 2, 53, 1.—

bellum

(ante-class. and poet.

duel-lum

), i, n. [Sanscr. dva, dvi, dus; cf. Germ. zwei; Engl. two, twice; for the change from initial du- to b-, cf. bis for duis, and v. the letter B, and Varr. L. L. 5, § 73 Mull.; 7, § 49 ib.], war.

Form duellum: duellum, bellum, videlicet quod duabus partibus de victoria contendentibus dimicatur. Inde est perduellis, qui pertinaciter retinet bellum, Paul. ex Fest. p. 66, 17 Mull.:

bellum antea duellum vocatum eo quod duae sunt dimicantium partes... Postea mutata littera dictum bellum,

Isid. Orig. 18, 1, 9: hos pestis necuit, pars occidit illa duellis, Enn. ap. Prisc. p. 9, 861 P. (Ann. v. 549 Vahl.):

legiones reveniunt domum Exstincto duello maximo atque internecatis hostibus,

Plaut. Am. 1, 1, 35:

quae domi duellique male fecisti,

id. As. 3, 2, 13.—So in archaic style, or in citations from ancient documents:

quique agent rem duelli,

Cic. Leg. 2, 8, 21:

aes atque ferrum, duelli instrumenta,

id. ib. 2, 18, 45 (translated from the Platonic laws):

puro pioque duello quaerendas (res) censeo,

Liv. 1, 32, 12 (quoted from ancient transactions); so,

quod duellum populo Romano cum Carthaginiensi est,

id. 22, 10, 2:

victoriaque duelli populi Romani erit,

id. 23, 11, 2:

si duellum quod cum rege Antiocho sumi populus jussit,

id. 36, 2, 2;

and from an ancient inscription' duello magno dirimendo, etc.,

id. 40, 52, 5.— Poet.:

hic... Pacem duello miscuit,

Hor. C. 3, 5, 38:

cadum Marsi memorem duelli,

id. ib. 3, 14, 18:

vacuum duellis Janum Quirini clausit,

id. ib. 4, 15, 8; cf. id. Ep. 1, 2, 7; 2, 1, 254; 2, 2, 98; Ov. F. 6, 201; Juv. 1, 169— [p. 227]

Form bellum.

War, warfare (abstr.), or a war, the war (concr.), i.e. hostilities between two nations (cf. tumultus).

Specifying the enemy.

By adjj. denoting the nation:

omnibus Punicis Siciliensibusque bellis,

Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:

aliquot annis ante secundum Punicum bellum,

id. Ac. 2, 5, 13:

Britannicum bellum,

id. Att. 4, 16, 13:

Gallicum,

id. Prov. Cons. 14, 35:

Germanicum,

Caes. B. G. 3, 28:

Sabinum,

Liv. 1, 26, 4:

Parthicum,

Vell. 2, 46, 2;

similarly: bellum piraticum,

the war against the pirates, Vell. 2, 33, 1.—Sometimes the adj. refers to the leader or king of the enemy:

Sertorianum bellum,

Cic. Phil. 11, 8, 18:

Mithridaticum,

id. Imp. Pomp. 3, 7:

Jugurthinum,

Hor. Epod. 9, 23; Vell. 2, 11, 1;

similarly: bellum regium,

the war against kings, Cic. Imp. Pomp. 17, 50. —Or it refers to the theatre of the war:

bellum Africanum, Transalpinum,

Cic. Imp. Pomp. 10, 28:

Asiaticum,

id. ib. 22, 64:

Africum,

Caes. B. C. 2, 32 fin.:

Actiacum,

Vell. 2, 86, 3:

Hispaniense,

id. 2, 55, 2.—

With gen. of the name of the nation or its leader: bellum Latinorum, the Latin war, i. e. against the Latins, Cic. N. D. 2, 2, 6:

Venetorum,

Caes. B. G. 3, 16:

Helvetiorum,

id. ib. 1, 40 fin.;

1, 30: Ambiorigis,

id. ib. 6, 29, 4:

Pyrrhi, Philippi,

Cic. Phil. 11, 7, 17:

Samnitium,

Liv. 7, 29, 2.—

With cum and abl. of the name.

Attributively:

cum Jugurtha, cum Cimbris, cum Teutonis bellum,

Cic. Imp. Pomp. 20, 60:

belli causa cum Samnitibus,

Liv. 7, 29, 3:

hunc finem bellum cum Philippo habuit,

id. 33, 35, 12:

novum cum Antiocho instabat bellum,

id. 36, 36, 7; cf. id. 35, 40, 1; 38, 58, 8; 39, 1, 8; 44, 14, 7.—

With cum dependent on the verb:

quia bellum Aetolis esse dixi cum Aliis,

Plaut. Capt. prol. 59:

novi consules... duo bella habuere... alterum cum Tiburtibus,

Liv. 7, 17, 2; esp. with gero, v. 2. b. a infra.—

With adversus and acc. of the name.

Attributively:

bellum adversus Philippum,

Liv. 31, 1, 8:

bellum populus adversus Vestinos jussit,

id. 8, 29, 6.—

With adversus dependent on the verb: quod homines populi Hermunduli adversus populum Romanum bellum fecere, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1: nos pro vobis bellum suscepimus adversus Philippum. Liv. 31, 31, 18:

ut multo acrius adversus duos quam adversus unum pararet bellum,

id. 45, 11, 8:

bellum quod rex adversus Datamem susceperat,

Nep. Dat. 8, 5.—

With contra and acc.:

cum bellum nefarium contra aras et focos, contra vitam fortunasque nostras... non comparari, sed geri jam viderem,

Cic. Phil. 3, 1, 1:

causam belli contra patriam inferendi,

id. ib. 2, 22, 53.—

With in and acc. (very rare):

Athenienses in Peloponnesios sexto et vicesimo anno bellum gerentes,

Nep. Lys. 1, 1.—

With inter and acc.:

hic finis belli inter Romanos ac Persea fuit,

Liv. 45, 9, 2.—

With apud and acc.:

secutum est bellum gestum apud Mutinam,

Nep. Att. 9, 1.—

With dat. of the enemy after inferre and facere, v. 2. a. k infra.—

With verbs.

Referring to the beginning of the war.

Bellum movere or commovere, to bring about, stir up a war:

summa erat observatio in bello movendo,

Cic. Off. 1, 11, 37:

bellum commotum a Scapula,

id. Fam. 9, 13, 1:

nuntiabant alii... in Apulia servile bellum moveri,

Sall. C. 30, 2:

is primum Volscis bellum in ducentos amplius... annos movit,

Liv. 1, 53, 2:

insequenti anno Veiens bellum motum,

id. 4, 58, 6:

dii pium movere bellum,

id. 8, 6, 4; cf. Verg. A. 10, 627; id. G. 1, 509; so,

concitare,

Liv. 7, 27, 5; and ciere ( poet.), Verg. A. 1, 541; 6, 829; 12, 158.—

Bellum parare, comparare, apparare, or se praeparare bello, to prepare a war, or for a war:

cum tam pestiferum bellum pararet,

Cic. Att. 9, 13, 3:

bellum utrimque summopere parabatur,

Liv. 1, 23, 1; cf. id. 45, 11, 8 (v. II. A. 1. d. b supra); Nep. Hann. 2, 6; Quint. 12, 3, 5; Ov. M. 7, 456; so,

parare alicui,

Nep. Alcib. 9, 5:

bellum terra et mari comparat,

Cic. Att. 10, 4, 3:

tantum bellum... Cn. Pompeius extrema hieme apparavit, ineunte vere suscepit, media aestate confecit,

id. Imp. Pomp. 12, 3, 5:

bellum omnium consensu apparari coeptum,

Liv. 4, 55, 7:

numquam imperator ita paci credit, ut non se praeparet bello,

Sen. Vit. Beat. 26, 2.—

Bellum differre, to postpone a war:

nec jam poterat bellum differri,

Liv. 2, 30, 7:

mors Hamilcaris et pueritia Hannibalis distulerunt bellum,

id. 21, 2, 3; cf. id. 5, 5, 3.—

Bellum sumere, to undertake, begin a war (not in Caesar):

omne bellum sumi facile, ceterum aegerrume desinere,

Sall. J. 83, 1:

prius tamen omnia pati decrevit quam bellum sumere,

id. ib. 20, 5:

de integro bellum sumit,

id. ib. 62, 9:

iis haec maxima ratio belli sumendi fuerat,

Liv. 38, 19, 3:

sumi bellum etiam ab ignavis, strenuissimi cujusque periculo geri,

Tac. H. 4, 69; cf. id. A. 2, 45; 13, 34; 15, 5; 15, 7; id. Agr. 16.—

Bellum suscipere (rarely inire), to undertake, commence a war, join in a war:

bellum ita suscipiatur ut nihil nisi pax quaesita videatur,

Cic. Off. 1, 23, 80:

suscipienda quidem bella sunt ob eam causam ut, etc.,

id. ib. 1, 11, 35:

judicavit a plerisque ignoratione... bellum esse susceptum,

join, id. Marcell. 5, 13; id. Imp. Pomp. 12, 35 (v. supra):

cum avertisset plebem a suscipiendo bello,

undertaking, Liv. 4, 58, 14:

senatui cum Camillo agi placuit ut bellum Etruscum susciperet,

id. 6, 9, 5:

bella non causis inita, sed ut eorum merces fuit,

Vell. 2, 3, 3.—

Bellum consentire = bellum consensu decernere, to decree a war by agreement, to ratify a declaration of war (rare):

consensit et senatus bellum,

Liv. 8, 6, 8:

bellum erat consensum,

id. 1, 32, 12.—

Bellum alicui mandare, committere, decernere, dare, gerendum dare, ad aliquem deferre, or aliquem bello praeficere, praeponere, to assign a war to one as a commander, to give one the chief command in a war:

sed ne tum quidem populus Romanus ad privatum detulit bellum,

Cic. Phil. 11, 8, 18:

populus Romanus consuli... bellum gerendum dedit,

id. ib.:

cur non... eidem... hoc quoque bellum regium committamus?

id. Imp. Pomp. 17, 50:

Camillus cui id bellum mandatum erat,

Liv. 5, 26, 3:

Volscum bellum M. Furio extra ordinem decretum,

id. 6, 22, 6:

Gallicum bellum Popilio extra ordinem datum,

id. 7, 23, 2:

quo die a vobis maritimo bello praepositus est imperator,

Cic. Imp. Pomp. 15, 44:

cum ei (bello) imperatorem praeficere possitis, in quo sit eximia belli scientia,

id. ib. 16, 49:

hunc toti bello praefecerunt,

Caes. B. G. 5, 11 fin.:

alicui bellum suscipiendum dare,

Cic. Imp. Pomp. 19, 58:

bellum administrandum permittere,

id. ib. 21, 61.—

Bellum indicere alicui, to declare war against (the regular expression; coupled with facere in the ancient formula of the pater patratus), also bellum denuntiare: ob eam rem ego... populo Hermundulo... bellum (in)dico facioque, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1:

ob eam rem ego populusque Romanus populis... Latinis bellum indico facioque,

Liv. 1, 32, 13:

Corinthiis bellum indicamus an non?

Cic. Inv. 1, 12, 17:

ex quo intellegi potest, nullum bellum esse justum nisi quod aut rebus repetitis geratur, aut denuntiatum ante sit et indictum,

id. Off. 1, 11, 36; id. Rep. 3, 23, 35:

bellum indici posse existimabat,

Liv. 1, 22, 4:

ni reddantur (res) bellum indicere jussos,

id. 1, 22, 6:

ut... nec gererentur solum sed etiam indicerentur bella aliquo ritu, jus... descripsit quo res repetuntur,

id. 1, 32, 5; cf. id. 1, 32, 9; 2, 18, 11; 2, 38, 5; Verg. A. 7, 616.—

Bellum inferre alicui (cf. contra aliquem, 1. e. supra; also bellum facere; absol., with dat., or with cum and abl.), to begin a war against ( with), to make war on:

Denseletis nefarium bellum intulisti,

Cic. Pis. 34, 84:

ei civitati bellum indici atque inferri solere,

id. Verr. 2, 1, 31, § 79:

qui sibi Galliaeque bellum intulissent,

Caes. B. G. 4, 16; Nep. Them. 2, 4; Verg. A. 3, 248:

bellumne populo Romano Lampsacena civitas facere conabatur?

Cic. Verr. 2, 1, 31, § 79:

bellum patriae faciet,

id. Mil. 23, 63; id. Cat. 3, 9, 22:

civitatem Eburonum populo Romano bellum facere ausam,

Caes. B. G. 5, 28; cf. id. ib. 7, 2;

3, 29: constituit bellum facere,

Sall. C. 26, 5; 24, 2:

occupant bellum facere,

they are the first to begin the war, Liv. 1, 14, 4:

ut bellum cum Priscis Latinis fieret,

id. 1, 32, 13:

populus Palaepolitanis bellum fieri jussit,

id. 8, 22, 8; cf. Nep. Dion, 4, 3; id. Ages. 2, 1.— Coupled with instruere, to sustain a war:

urbs quae bellum facere atque instruere possit,

Cic. Agr. 2, 28, 77.—Bellum facere had become obsolete at Seneca's time, Sen. Ep. 114, 17.—

Bellum oritur or exoritur, a war begins:

subito bellum in Gallia ex, ortum est,

Caes. B. G. 3, 7:

aliud multo propius bellum ortum,

Liv. 1, 14, 4:

Veiens bellum exortum,

id. 2, 53, 1.—

Referring to the carrying on of the war: bellum gerere, to carry on a war; absol., with cum and abl., per and acc., or in and abl. (cf.:

bellum gerere in aliquem, 1. a. and f. supra): nisi forte ego vobis... cessare nunc videor cum bella non gero,

Cic. Sen. 6, 18:

cum Celtiberis, cum Cimbris bellum ut cum inimicis gerebatur,

id. Off. 1, 12, 38:

cum ei bellum ut cum rege Perse gereret obtigisset,

id. Div. 1, 46, 103:

erant hae difficultates belli gerendi,

Caes. B. G. 3, 10:

bellum cum Germanis gerere constituit,

id. ib. 4, 6:

Cn. Pompeius in extremis terris bellum gerebat,

Sall. C. 16, 5:

bellum quod Hannibale duce Carthaginienses cum populo Romano gessere,

Liv. 21, 1, 1:

alter consul in Sabinis bellum gessit,

id. 2, 62, 3:

de exercitibus per quos id bellum gereretur,

id. 23, 25, 5:

Chabrias bella in Aegypto sua sponte gessit,

Nep. Chabr, 2, 1.—Sometimes bellum administrare only of the commander, Cic. Imp. Pomp. 15, 43; Nep. Chabr. 2, 1. —Also (very rare):

bellum bellare,

Liv. 8, 40, 1 (but belligerantes is absol., Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38; Ann. v. 201 Vahl.);

in the same sense: bellum agere,

Nep. Hann. 8, 3. —As a synonym:

bello persequi aliquem,

Nep. Con. 4, 1; cf. Liv. 3, 25, 3.—

Trahere or ducere bellum, to protract a war:

necesse est enim aut trahi id bellum, aut, etc.,

Cic. Att. 10, 8, 2:

bellum trahi non posse,

Sall. J. 23, 2:

belli trahendi causa,

Liv. 5, 11, 8:

morae qua trahebant bellum paenitebat,

id. 9, 27, 5:

suadere institui ut bellum duceret,

Cic. Fam. 7, 3, 2:

bellum enim ducetur,

id. ad Brut. 1, 18, 6; Nep. Alcib. 8, 1; id. Dat. 8, 4;

similarly: cum his molliter et per dilationes bellum geri oportet?

Liv. 5, 5, 1.—

Bellum repellere, defendere, or propulsare, to ward off, defend one ' s self against a war:

bellum Gallicum C. Caesare imperatore gestum est, antea tantummodo repulsum,

Cic. Prov. Cons. 13, 32:

quod bellum non intulerit sed defenderit,

Caes. B. G. 1, 44:

Samnitium vix a se ipsis eo tempore propulsantium bellum,

Liv. 8, 37, 5.—

Referring to the end of a war.

Bellum deponere, ponere, or omittere, to give up, discontinue a war:

in quo (i.e. bello) et gerendo et deponendo jus ut plurimum valeret lege sanximus,

Cic. Leg. 2, 14, 34:

(bellum) cum deponi victores velint,

Sall. J. 83, 1:

bellum decem ferme annis ante depositum erat,

Liv. 31, 1, 8:

nos depositum a vobis bellum et ipsi omisimus,

id. 31, 31, 19:

dicit posse condicionibus bellum poni,

Sall. J. 112, 1:

bellum grave cum Etruria positum est,

id. H. Fragm. 1, 9 Dietsch:

velut posito bello,

Liv. 1, 53, 5:

manere bellum quod positum simuletur,

id. 1, 53, 7:

posito ubique bello,

Tac. H. 2, 52; cf. Hor. Ep. 2, 1, 93; Verg. A. 1, 291:

omisso Romano bello Porsinna filium Arruntem Ariciam... mittit,

Liv. 2, 14, 5.—

Bellum componere, to end a war by agreement, make peace:

timerent ne bellum componeretur,

Cic. Fam. 10, 33, 3:

si bellum compositum foret,

Sall. J. 97, 2:

belli componendi licentiam,

id. ib. 103, 3; cf. Nep. Ham. 1, 5; id. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Verg. A. 12, 109;

similarly: bellum sedare,

Nep. Dat. 8, 5.—

Bellum conficere, perficere, finire, to finish, end a war; conficere (the most usual term) and perficere, = to finish a war by conquering; finire (rare), without implying success:

is bellum confecerit qui Antonium oppresserit,

Cic. Fam. 11, 12, 2:

bellumque maximum conficies,

id. Rep. 6, 11, 11:

confecto Mithridatico bello,

id. Prov. Cons. 11, 27; cf. id. Fam. 5, 10, 3; id. Imp. Pomp. 14, 42:

quo proelio... bellum Venetorum confectum est,

Caes. B. G. 3, 16; cf. id. ib. 1, 30; 1, 44; 1, 54; 3, 28;

4, 16: bello confecto de Rhodiis consultum est,

Sall. C. 51, 5; cf. id. J. 36, 1; 114, 3:

neminem nisi bello confecto pecuniam petiturum esse,

Liv. 24, 18, 11; cf. id. 21, 40, 11; 23, 6, 2; 31, 47, 4; 32, 32, 6;

36, 2, 3: bello perfecto,

Caes. B. C. 3, 18, 5; Liv. 1, 38, 3:

se quo die hostem vidisset perfecturum (i. e. bellum),

id. 22, 38, 7; 31, 4, 2; cf. id. 3, 24, 1; 34, 6, 12; Just. 5, 2, 11:

neque desiturum ante... quam finitum aliqua tolerabili condicione bellum videro,

Liv. 23, 12, 10: finito ex maxima parte.. [p. 228] italico bello, Vell. 2, 17, 1; Curt. 3, 1, 9; Tac. A. 15, 17; Just. 16, 2, 6; 24, 1, 8; Verg. A. 11, 116.—

Less usual connections:

bellum delere: non modo praesentia sed etiam futura bella delevit,

Cic. Lael. 3, 11; cf. Nep. Alcib. 8, 4:

alere ac fovere bellum,

Liv. 42, 11, 5:

bellum navare alicui,

Tac. H. 5, 25:

spargere,

id. A. 3, 21; id. Agr. 38; Luc. 2, 682:

serere,

Liv. 21, 10, 4:

circumferre,

Tac. A. 13, 37:

exercere,

id. ib. 6, 31:

quam celeriter belli impetus navigavit ( = quam celeriter navale bellum gestum est),

Cic. Imp. Pomp. 12, 34; so Flor. 2, 2, 17:

bellum ascendit in rupes,

id. 4, 12, 4:

bellum serpit in proximos,

id. 2, 9, 4; cf. id. 2, 2, 15:

bella narrare,

Cic. Or. 9, 30:

canere bella,

Quint. 10, 1, 91:

bella legere,

Cic. Imp. Pomp. 10, 28.—

As object denoting place or time.

Proficisci ad bellum, to depart for the war.

Of the commander:

consul sortitu ad bellum profectus,

Cic. Phil. 14, 2, 4; cf. id. Cat. 1, 13, 33:

ipse ad bellum Ambiorigis profectus,

Caes. B. G. 6, 29, 4:

ut duo ex tribunis ad bellum proficiscerentur,

Liv. 4, 45, 7; cf. id. 6, 2, 9: Nep. Alcib. 4, 1; Sall. H. 2, 96 Dietsch. —Post-class.:

in bellum,

Just. 2, 11, 9; Gell. 17, 9, 8.—

Of persons partaking in a war:

si proficiscerer ad bellum,

Cic. Fam. 7, 3, 1. —

Ad bellum mittere, of the commander, Cic. Imp. Pomp. 17, 50; 21, 62.—

In bella ruere, Verg. A. 7, 782; 9, 182:

in bella sequi,

id. ib. 8, 547.—

Of time.

In the locative case belli, in war, during war; generally with domi ( = domi militiaeque):

valete, judices justissimi, domi bellique duellatores,

Plaut. Capt. prol. 68; so,

domi duellique,

id. As. 3, 2, 13 (v. I. supra):

quibuscunque rebus vel belli vel domi poterunt rem publicam augeant,

Cic. Off. 2, 24, 85:

paucorum arbitrio belli domique agitabatur,

Sall. J. 41, 7:

animus belli ingens, domi modicus,

id. ib. 63, 2; Liv. 2, 50, 11; 1, 36, 6; so id. 3, 43, 1; cf.:

bello domique,

id. 1, 34, 12:

domi belloque,

id. 9, 26, 21; and:

neque bello, neque domi,

id. 4, 35, 3.—Without domi:

simul rem et gloriam armis belli repperi,

Ter. Heaut. 1, 1, 60 (where belli may be taken with gloriam; cf.

Wagn. ad loc.): magnae res temporibus illis a fortissimis viris... belli gerebantur,

Cic. Rep. 2, 32, 86.—

In bello or in bellis, during war or wars, in the war, in the wars; with adj.:

ad haec quae in civili bello fecerit,

Cic. Phil. 2, 19, 47; cf. id. ib. 14, 8, 22:

in ipso bello eadem sensi,

id. Marcell. 5, 14:

in Volsco bello virtus enituit,

Liv. 2, 24, 8:

in eo bello,

id. 23, 46, 6:

in Punicis bellis, Plin.8, 14, 14, § 37: in bello Trojano,

id. 30, 1, 2, § 5.—Without adj.:

ut fit in bello, capitur alter filius,

Plaut. Capt. prol. 25:

qui in bello occiderunt,

Cic. Fam. 9, 5, 2:

quod in bello saepius vindicatum est in eos, etc.,

Sall. C. 9, 4:

non in bello solum, sed etiam in pace,

Liv. 1, 15, 8; 2, 23, 2:

in bello parta,

Quint. 5, 10, 42; 12, 1, 28.—

Abl. bello or bellis = in bello or in bellis (freq.); with adjj.: nos semper omnibus Punicis Siciliensibusque bellis amicitiam fidemque populi Romani secuti sumus. Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:

bello Italico,

id. Pis. 36, 87:

Veienti bello,

id. Div. 1, 44, 100:

domestico bello,

id. Planc. 29, 70:

qui Volsco, Aurunco Sabinoque militassent bello,

Liv. 23, 12, 11:

victor tot intra paucos dies bellis,

id. 2, 27, 1:

nullo bello, multis tamen proeliis victus,

id. 9, 18, 9:

bello civili,

Quint. 11, 1, 36.—With gen.:

praesentiam saepe divi suam declarant, ut et apud Regillum bello Latinorum,

Cic. N. D. 2, 2, 6:

suam felicitatem Helvetiorum bello esse perspectam,

Caes. B. G. 1, 40.—Without attrib.:

qui etiam bello victis regibus regna reddere consuevit,

Cic. Sest. 26, 57:

res pace belloque gestas,

Liv. 2, 1, 1:

egregieque rebus bello gestis,

id. 1, 33, 9; so id. 23, 12, 11:

ludi bello voti,

id. 4, 35. 3:

princeps pace belloque,

id. 7, 1, 9:

Cotyn bello juvisse Persea,

id. 45, 42, 7:

bello parta,

Quint. 5, 10, 15; cf. id. 7, 4, 22; Ov. M. 8, 19.—

Inter bellum (rare):

cujus originis morem necesse est... inter bellum natum esse,

Liv. 2, 14, 2:

inter haec bella consules... facti,

id. 2, 63, 1.—

Bellum in attributive connection.

Justum bellum.

A righteous war, Cic. Off. 1, 11, 36 (v. II. A. 2. a. th supra):

justum piumque bellum,

Liv. 1, 23, 4:

non loquor apud recusantem justa bella populum,

id. 7, 30, 17; so Ov. M. 8, 58; cf.: illa injusta sunt bella quae sine causa suscepta sunt, Cic. Rep. 3, 23, 35.—

A regular war (opp. a raid, etc.):

in fines Romanos excucurrerunt, populabundi magis quam justi more belli,

Liv. 1, 15, 1.—

For the different kinds of war: domesticum, civile, intestinum, externum, navale, maritimum, terra marique gestum, servile, sociale; v. hh. vv.—

Belli eventus or exitus, the result of a war:

quicunque belli eventus fuisset,

Cic. Marcell. 8, 24:

haud sane alio animo belli eventum exspectabant,

Sall. C. 37, 9:

eventus tamen belli minus miserabilem dimicationem fecit,

Liv. 1, 23, 2; cf. id. 7, 11, 1:

exitus hujus calamitosissimi belli,

Cic. Fam. 6, 21, 1:

cum esset incertus exitus et anceps fortuna belli,

id. Marcell. 5, 15; so id. Off. 2, 8,:

Britannici belli exitus exspectatur,

id. Att. 4, 16, 13:

cetera bella maximeque Veiens incerti exitus erant,

Liv. 5, 16, 8.—

Fortuna belli, the chances of war:

adeo varia fortuna belli ancepsque Mars fuit ut,

Liv. 21, 1, 2; cf. Cic. Marcell. 5, 15 (v. c. supra).—

Belli artes, military skill:

cuilibet superiorum regum belli pacisque et artibus et gloria par,

Liv. 1, 35, 1:

haud ignotas belli artes,

id. 21, 1, 2:

temperata et belli et pacis artibus erat civitas,

id. 1, 21, 6.—

Jus belli, the law of war: jura belli, the rights ( law) of war:

in re publica maxime servanda sunt jura belli,

Cic. Off. 1, 11, 34:

sunt et belli sicut pacis jura,

Liv. 5, 27, 6:

jure belli res vindicatur,

Gai. Inst. 3, 94.—

Belli duces praestantissimos, the most excellent captains, generals, Cic. Or. 1, 2, 7:

trium simul bellorum victor,

a victor in three wars, Liv. 6, 4, 1 (cf.:

victor tot bellis,

id. 2, 27, 1). —

Belli vulnera, Cic. Marcell. 8, 24.—

Transf.

Of things concr. and abstr.:

qui parietibus, qui tectis, qui columnis ac postibus meis... bellum intulistis,

Cic. Dom. 23, 60:

bellum contra aras et focos,

id. Phil. 3, 1, 1:

miror cur philosophiae... bellum indixeris,

id. Or. 2, 37, 155:

ventri Indico bellum,

Hor. S. 1, 5, 8.—

Of animals:

milvo est quoddam bellum quasi naturale cum corvo,

Cic. N. D. 2, 49, 125:

hanc Juno Esse jussit gruem, populisque suis indicere bellum,

Ov. M. 6, 92.—

With individuals:

quid mihi opu'st... cum eis gerere bellum, etc.,

Plaut. Stich. 1, 2, 14:

nihil turpius quam cum eo bellum gerere quicum familiariter vixeris,

Cic. Lael. 21, 77:

cum mihi uni cum improbis aeternum videam bellum susceptum,

id. Sull. 9, 28:

hoc tibi juventus Romana indicimus bellum,

Liv. 2, 12, 11:

falsum testem justo ac pio bello persequebatur,

id. 3, 25, 3:

tribunicium domi bellum patres territat,

id. 3, 24, 1; cf. Plin. Ep. 1, 2, 57.—Ironically:

equus Trojanus qui tot invictos viros muliebre bellum gerentes tulerit ac texerit,

Cic. Cael. 28, 67.—

In mal. part., Hor. C. 3, 26, 3; 4, 1, 2.—

Personified as god of war ( = Janus):

tabulas duas quae Belli faciem pictam habent,

Plin. 35, 4, 10, § 27:

sunt geminae Belli portae, etc.,

Verg. A. 7, 607:

mortiferumque averso in limine Bellum,

id. ib. 6, 279.—

Plur.: bella, army ( poet.):

permanet Aonius Nereus violentus in undis, Bellaque non transfert (i.e. Graecorum exercitum),

Ov. M. 12, 24:

sed victae fera bella deae vexere per aequora,

Sil. 7, 472:

quid faciat bellis obsessus et undis?

Stat. Th. 9, 490.—

Battle, = proelium:

rorarii dicti a rore: qui bellum committebant ante,

Varr. L. L. 7, 3, 92:

quod in bello saepius vindicatum in eos qui... tardius, revocati, bello excesserant,

Sall. C. 9, 4:

praecipua laus ejus belli penes consules fuit,

Liv. 8, 10, 7:

commisso statim bello,

Front. Strat. 1, 11, 2:

Actia bella,

Verg. A. 8, 675:

ingentem pugnam, ceu cetera nusquam Bella forent,

id. ib. 2, 439; cf. Flor. 3, 5, 11; Just. 2, 12; 18, 1 fin.; 24, 8; Hor. Ep. 2, 2, 98 (form duellum); Ov. H. 1, 1, 69; Verg. A. 8, 547; 12, 390; 12, 633; Stat. Th. 3, 666. —

Bellum = liber de bello:

quam gaudebat Bello suo Punico Naevius!

Cic. Sen. 14, 50.

Referring to the carrying on of the war: bellum gerere, to carry on a war; absol., with cum and abl., per and acc., or in and abl. (cf.:

bellum gerere in aliquem, 1. a. and f. supra): nisi forte ego vobis... cessare nunc videor cum bella non gero,

Cic. Sen. 6, 18:

cum Celtiberis, cum Cimbris bellum ut cum inimicis gerebatur,

id. Off. 1, 12, 38:

cum ei bellum ut cum rege Perse gereret obtigisset,

id. Div. 1, 46, 103:

erant hae difficultates belli gerendi,

Caes. B. G. 3, 10:

bellum cum Germanis gerere constituit,

id. ib. 4, 6:

Cn. Pompeius in extremis terris bellum gerebat,

Sall. C. 16, 5:

bellum quod Hannibale duce Carthaginienses cum populo Romano gessere,

Liv. 21, 1, 1:

alter consul in Sabinis bellum gessit,

id. 2, 62, 3:

de exercitibus per quos id bellum gereretur,

id. 23, 25, 5:

Chabrias bella in Aegypto sua sponte gessit,

Nep. Chabr, 2, 1.—Sometimes bellum administrare only of the commander, Cic. Imp. Pomp. 15, 43; Nep. Chabr. 2, 1. —Also (very rare):

bellum bellare,

Liv. 8, 40, 1 (but belligerantes is absol., Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38; Ann. v. 201 Vahl.);

in the same sense: bellum agere,

Nep. Hann. 8, 3. —As a synonym:

bello persequi aliquem,

Nep. Con. 4, 1; cf. Liv. 3, 25, 3.—

Trahere or ducere bellum, to protract a war:

necesse est enim aut trahi id bellum, aut, etc.,

Cic. Att. 10, 8, 2:

bellum trahi non posse,

Sall. J. 23, 2:

belli trahendi causa,

Liv. 5, 11, 8:

morae qua trahebant bellum paenitebat,

id. 9, 27, 5:

suadere institui ut bellum duceret,

Cic. Fam. 7, 3, 2:

bellum enim ducetur,

id. ad Brut. 1, 18, 6; Nep. Alcib. 8, 1; id. Dat. 8, 4;

similarly: cum his molliter et per dilationes bellum geri oportet?

Liv. 5, 5, 1.—

Bellum repellere, defendere, or propulsare, to ward off, defend one ' s self against a war:

bellum Gallicum C. Caesare imperatore gestum est, antea tantummodo repulsum,

Cic. Prov. Cons. 13, 32:

quod bellum non intulerit sed defenderit,

Caes. B. G. 1, 44:

Samnitium vix a se ipsis eo tempore propulsantium bellum,

Liv. 8, 37, 5.—

Referring to the end of a war.

Bellum deponere, ponere, or omittere, to give up, discontinue a war:

in quo (i.e. bello) et gerendo et deponendo jus ut plurimum valeret lege sanximus,

Cic. Leg. 2, 14, 34:

(bellum) cum deponi victores velint,

Sall. J. 83, 1:

bellum decem ferme annis ante depositum erat,

Liv. 31, 1, 8:

nos depositum a vobis bellum et ipsi omisimus,

id. 31, 31, 19:

dicit posse condicionibus bellum poni,

Sall. J. 112, 1:

bellum grave cum Etruria positum est,

id. H. Fragm. 1, 9 Dietsch:

velut posito bello,

Liv. 1, 53, 5:

manere bellum quod positum simuletur,

id. 1, 53, 7:

posito ubique bello,

Tac. H. 2, 52; cf. Hor. Ep. 2, 1, 93; Verg. A. 1, 291:

omisso Romano bello Porsinna filium Arruntem Ariciam... mittit,

Liv. 2, 14, 5.—

Bellum componere, to end a war by agreement, make peace:

timerent ne bellum componeretur,

Cic. Fam. 10, 33, 3:

si bellum compositum foret,

Sall. J. 97, 2:

belli componendi licentiam,

id. ib. 103, 3; cf. Nep. Ham. 1, 5; id. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Verg. A. 12, 109;

similarly: bellum sedare,

Nep. Dat. 8, 5.—

Bellum conficere, perficere, finire, to finish, end a war; conficere (the most usual term) and perficere, = to finish a war by conquering; finire (rare), without implying success:

is bellum confecerit qui Antonium oppresserit,

Cic. Fam. 11, 12, 2:

bellumque maximum conficies,

id. Rep. 6, 11, 11:

confecto Mithridatico bello,

id. Prov. Cons. 11, 27; cf. id. Fam. 5, 10, 3; id. Imp. Pomp. 14, 42:

quo proelio... bellum Venetorum confectum est,

Caes. B. G. 3, 16; cf. id. ib. 1, 30; 1, 44; 1, 54; 3, 28;

4, 16: bello confecto de Rhodiis consultum est,

Sall. C. 51, 5; cf. id. J. 36, 1; 114, 3:

neminem nisi bello confecto pecuniam petiturum esse,

Liv. 24, 18, 11; cf. id. 21, 40, 11; 23, 6, 2; 31, 47, 4; 32, 32, 6;

36, 2, 3: bello perfecto,

Caes. B. C. 3, 18, 5; Liv. 1, 38, 3:

se quo die hostem vidisset perfecturum (i. e. bellum),

id. 22, 38, 7; 31, 4, 2; cf. id. 3, 24, 1; 34, 6, 12; Just. 5, 2, 11:

neque desiturum ante... quam finitum aliqua tolerabili condicione bellum videro,

Liv. 23, 12, 10: finito ex maxima parte.. [p. 228] italico bello, Vell. 2, 17, 1; Curt. 3, 1, 9; Tac. A. 15, 17; Just. 16, 2, 6; 24, 1, 8; Verg. A. 11, 116.—

Less usual connections:

bellum delere: non modo praesentia sed etiam futura bella delevit,

Cic. Lael. 3, 11; cf. Nep. Alcib. 8, 4:

alere ac fovere bellum,

Liv. 42, 11, 5:

bellum navare alicui,

Tac. H. 5, 25:

spargere,

id. A. 3, 21; id. Agr. 38; Luc. 2, 682:

serere,

Liv. 21, 10, 4:

circumferre,

Tac. A. 13, 37:

exercere,

id. ib. 6, 31:

quam celeriter belli impetus navigavit ( = quam celeriter navale bellum gestum est),

Cic. Imp. Pomp. 12, 34; so Flor. 2, 2, 17:

bellum ascendit in rupes,

id. 4, 12, 4:

bellum serpit in proximos,

id. 2, 9, 4; cf. id. 2, 2, 15:

bella narrare,

Cic. Or. 9, 30:

canere bella,

Quint. 10, 1, 91:

bella legere,

Cic. Imp. Pomp. 10, 28.—

As object denoting place or time.

Proficisci ad bellum, to depart for the war.

Of the commander:

consul sortitu ad bellum profectus,

Cic. Phil. 14, 2, 4; cf. id. Cat. 1, 13, 33:

ipse ad bellum Ambiorigis profectus,

Caes. B. G. 6, 29, 4:

ut duo ex tribunis ad bellum proficiscerentur,

Liv. 4, 45, 7; cf. id. 6, 2, 9: Nep. Alcib. 4, 1; Sall. H. 2, 96 Dietsch. —Post-class.:

in bellum,

Just. 2, 11, 9; Gell. 17, 9, 8.—

Of persons partaking in a war:

si proficiscerer ad bellum,

Cic. Fam. 7, 3, 1. —

Ad bellum mittere, of the commander, Cic. Imp. Pomp. 17, 50; 21, 62.—

In bella ruere, Verg. A. 7, 782; 9, 182:

in bella sequi,

id. ib. 8, 547.—

Of time.

In the locative case belli, in war, during war; generally with domi ( = domi militiaeque):

valete, judices justissimi, domi bellique duellatores,

Plaut. Capt. prol. 68; so,

domi duellique,

id. As. 3, 2, 13 (v. I. supra):

quibuscunque rebus vel belli vel domi poterunt rem publicam augeant,

Cic. Off. 2, 24, 85:

paucorum arbitrio belli domique agitabatur,

Sall. J. 41, 7:

animus belli ingens, domi modicus,

id. ib. 63, 2; Liv. 2, 50, 11; 1, 36, 6; so id. 3, 43, 1; cf.:

bello domique,

id. 1, 34, 12:

domi belloque,

id. 9, 26, 21; and:

neque bello, neque domi,

id. 4, 35, 3.—Without domi:

simul rem et gloriam armis belli repperi,

Ter. Heaut. 1, 1, 60 (where belli may be taken with gloriam; cf.

Wagn. ad loc.): magnae res temporibus illis a fortissimis viris... belli gerebantur,

Cic. Rep. 2, 32, 86.—

In bello or in bellis, during war or wars, in the war, in the wars; with adj.:

ad haec quae in civili bello fecerit,

Cic. Phil. 2, 19, 47; cf. id. ib. 14, 8, 22:

in ipso bello eadem sensi,

id. Marcell. 5, 14:

in Volsco bello virtus enituit,

Liv. 2, 24, 8:

in eo bello,

id. 23, 46, 6:

in Punicis bellis, Plin.8, 14, 14, § 37: in bello Trojano,

id. 30, 1, 2, § 5.—Without adj.:

ut fit in bello, capitur alter filius,

Plaut. Capt. prol. 25:

qui in bello occiderunt,

Cic. Fam. 9, 5, 2:

quod in bello saepius vindicatum est in eos, etc.,

Sall. C. 9, 4:

non in bello solum, sed etiam in pace,

Liv. 1, 15, 8; 2, 23, 2:

in bello parta,

Quint. 5, 10, 42; 12, 1, 28.—

Abl. bello or bellis = in bello or in bellis (freq.); with adjj.: nos semper omnibus Punicis Siciliensibusque bellis amicitiam fidemque populi Romani secuti sumus. Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:

bello Italico,

id. Pis. 36, 87:

Veienti bello,

id. Div. 1, 44, 100:

domestico bello,

id. Planc. 29, 70:

qui Volsco, Aurunco Sabinoque militassent bello,

Liv. 23, 12, 11:

victor tot intra paucos dies bellis,

id. 2, 27, 1:

nullo bello, multis tamen proeliis victus,

id. 9, 18, 9:

bello civili,

Quint. 11, 1, 36.—With gen.:

praesentiam saepe divi suam declarant, ut et apud Regillum bello Latinorum,

Cic. N. D. 2, 2, 6:

suam felicitatem Helvetiorum bello esse perspectam,

Caes. B. G. 1, 40.—Without attrib.:

qui etiam bello victis regibus regna reddere consuevit,

Cic. Sest. 26, 57:

res pace belloque gestas,

Liv. 2, 1, 1:

egregieque rebus bello gestis,

id. 1, 33, 9; so id. 23, 12, 11:

ludi bello voti,

id. 4, 35. 3:

princeps pace belloque,

id. 7, 1, 9:

Cotyn bello juvisse Persea,

id. 45, 42, 7:

bello parta,

Quint. 5, 10, 15; cf. id. 7, 4, 22; Ov. M. 8, 19.—

Inter bellum (rare):

cujus originis morem necesse est... inter bellum natum esse,

Liv. 2, 14, 2:

inter haec bella consules... facti,

id. 2, 63, 1.—

Bellum in attributive connection.

Justum bellum.

A righteous war, Cic. Off. 1, 11, 36 (v. II. A. 2. a. th supra):

justum piumque bellum,

Liv. 1, 23, 4:

non loquor apud recusantem justa bella populum,

id. 7, 30, 17; so Ov. M. 8, 58; cf.: illa injusta sunt bella quae sine causa suscepta sunt, Cic. Rep. 3, 23, 35.—

A regular war (opp. a raid, etc.):

in fines Romanos excucurrerunt, populabundi magis quam justi more belli,

Liv. 1, 15, 1.—

For the different kinds of war: domesticum, civile, intestinum, externum, navale, maritimum, terra marique gestum, servile, sociale; v. hh. vv.—

Belli eventus or exitus, the result of a war:

quicunque belli eventus fuisset,

Cic. Marcell. 8, 24:

haud sane alio animo belli eventum exspectabant,

Sall. C. 37, 9:

eventus tamen belli minus miserabilem dimicationem fecit,

Liv. 1, 23, 2; cf. id. 7, 11, 1:

exitus hujus calamitosissimi belli,

Cic. Fam. 6, 21, 1:

cum esset incertus exitus et anceps fortuna belli,

id. Marcell. 5, 15; so id. Off. 2, 8,:

Britannici belli exitus exspectatur,

id. Att. 4, 16, 13:

cetera bella maximeque Veiens incerti exitus erant,

Liv. 5, 16, 8.—

Fortuna belli, the chances of war:

adeo varia fortuna belli ancepsque Mars fuit ut,

Liv. 21, 1, 2; cf. Cic. Marcell. 5, 15 (v. c. supra).—

Belli artes, military skill:

cuilibet superiorum regum belli pacisque et artibus et gloria par,

Liv. 1, 35, 1:

haud ignotas belli artes,

id. 21, 1, 2:

temperata et belli et pacis artibus erat civitas,

id. 1, 21, 6.—

Jus belli, the law of war: jura belli, the rights ( law) of war:

in re publica maxime servanda sunt jura belli,

Cic. Off. 1, 11, 34:

sunt et belli sicut pacis jura,

Liv. 5, 27, 6:

jure belli res vindicatur,

Gai. Inst. 3, 94.—

Belli duces praestantissimos, the most excellent captains, generals, Cic. Or. 1, 2, 7:

trium simul bellorum victor,

a victor in three wars, Liv. 6, 4, 1 (cf.:

victor tot bellis,

id. 2, 27, 1). —

Belli vulnera, Cic. Marcell. 8, 24.—

Transf.

Of things concr. and abstr.:

qui parietibus, qui tectis, qui columnis ac postibus meis... bellum intulistis,

Cic. Dom. 23, 60:

bellum contra aras et focos,

id. Phil. 3, 1, 1:

miror cur philosophiae... bellum indixeris,

id. Or. 2, 37, 155:

ventri Indico bellum,

Hor. S. 1, 5, 8.—

Of animals:

milvo est quoddam bellum quasi naturale cum corvo,

Cic. N. D. 2, 49, 125:

hanc Juno Esse jussit gruem, populisque suis indicere bellum,

Ov. M. 6, 92.—

With individuals:

quid mihi opu'st... cum eis gerere bellum, etc.,

Plaut. Stich. 1, 2, 14:

nihil turpius quam cum eo bellum gerere quicum familiariter vixeris,

Cic. Lael. 21, 77:

cum mihi uni cum improbis aeternum videam bellum susceptum,

id. Sull. 9, 28:

hoc tibi juventus Romana indicimus bellum,

Liv. 2, 12, 11:

falsum testem justo ac pio bello persequebatur,

id. 3, 25, 3:

tribunicium domi bellum patres territat,

id. 3, 24, 1; cf. Plin. Ep. 1, 2, 57.—Ironically:

equus Trojanus qui tot invictos viros muliebre bellum gerentes tulerit ac texerit,

Cic. Cael. 28, 67.—

In mal. part., Hor. C. 3, 26, 3; 4, 1, 2.—

Personified as god of war ( = Janus):

tabulas duas quae Belli faciem pictam habent,

Plin. 35, 4, 10, § 27:

sunt geminae Belli portae, etc.,

Verg. A. 7, 607:

mortiferumque averso in limine Bellum,

id. ib. 6, 279.—

Plur.: bella, army ( poet.):

permanet Aonius Nereus violentus in undis, Bellaque non transfert (i.e. Graecorum exercitum),

Ov. M. 12, 24:

sed victae fera bella deae vexere per aequora,

Sil. 7, 472:

quid faciat bellis obsessus et undis?

Stat. Th. 9, 490.—

Battle, = proelium:

rorarii dicti a rore: qui bellum committebant ante,

Varr. L. L. 7, 3, 92:

quod in bello saepius vindicatum in eos qui... tardius, revocati, bello excesserant,

Sall. C. 9, 4:

praecipua laus ejus belli penes consules fuit,

Liv. 8, 10, 7:

commisso statim bello,

Front. Strat. 1, 11, 2:

Actia bella,

Verg. A. 8, 675:

ingentem pugnam, ceu cetera nusquam Bella forent,

id. ib. 2, 439; cf. Flor. 3, 5, 11; Just. 2, 12; 18, 1 fin.; 24, 8; Hor. Ep. 2, 2, 98 (form duellum); Ov. H. 1, 1, 69; Verg. A. 8, 547; 12, 390; 12, 633; Stat. Th. 3, 666. —

Bellum = liber de bello:

quam gaudebat Bello suo Punico Naevius!

Cic. Sen. 14, 50.

dē-sisto, stĭti, stĭtum, 3 ( perf. destitĕrunt, Lucr. 4, 975), v. a. and n. (for syn. v. desino init.).

Act., to set down: in scopulo puellam, Ap. M. 4, p. 157 (Anthol. Lat. 3, 174, 1).—

Neutr.

To stand off from a thing, to stand apart:

quid tu tristis es? quid illa autem abs te irata destitit?

Plaut. Men. 5, 2, 59.—

Hence, of an action, to leave off, cease, give over, desist from (freq. and class.).—Constr. with de, ab, or simple abl., the dat., the inf., quin, and absol. (in class. prose most freq. with the simple abl., or with the inf.):

verbo de sententia destitisti,

Cic. Tusc. 2, 12, 28:

de illa mente,

id. Fam. 5, 2, 8:

de petitione,

Liv. 37, 58, 1:

de diutina contentione,

Nep. Timoth. 2:

a defensione,

Caes. B. C. 2, 12, 4; Liv. 38, 28, 9:

ab oppugnatione,

Sall. J. 25 fin.:

ab operibus suis,

Vulg. Sirach, 16, 27:

hoc conatu,

Caes. B. G. 1, 8 fin.:

conatu,

id. B. C. 3, 26, 3:

oppugnatione,

id. B. G. 6, 39, 4; id. B. C. 2, 13:

consilio,

id. B. G. 7, 26 fin.:

negotio,

id. ib. 1, 45:

itinere,

id. ib. 5, 11:

fuga,

id. ib. 4, 12, 2 (with fugere, id. ib. 1, 53, v. the foll.):

sententia,

id. ib. 6, 4, 2; Cic. Off. 3, 3 fin.:

causa,

id. ib. 3, 31, 112:

impio bello,

Liv. 7, 40:

incepto,

id. 7, 5, 6; 25, 2, 7; Verg. A. 1, 37.—With dat., poet.:

pugnae,

id. ib. 10, 441:

labori,

Stat. Th. 5, 273.—With inf.:

regem flagitare,

Cic. Rep. 2, 12:

de isdem scribere,

id. Fin. 1, 2, 6 fin.:

locupletare cives,

id. ib. 2, 9:

causas agere,

id. Brut. 91, 314:

mortem timere,

id. Tusc. 1, 49, 117:

pecuniam polliceri,

Caes. B. G. 6, 2:

Inachia furere,

Hor. Epod. 11, 5:

persequi aliquem,

Vulg. 1 Reg. 23, 28 et saep.—With quin:

neque, eam quin inveniam, desistam,

Plaut. Rud. 1, 4, 9; Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 10.— Absol.: desiste;

recte ego rem meam sapio,

Plaut. Ps. 1, 5, 81; Lucr. 5, 825; Caes. B. G. 2, 11 fin.; Hor. S. 1, 3, 3 et saep.:

ter in primo destitit ore sonus,

stuck in my throat, Ov. H. 4, 8; cf. id. F. 2, 823:

desistente auctumno,

i. e. coming to a close, Varr. R. R. 2, 3, 8.

internĕcĭo ( - nĭcĭo), ōnis, f. [interneco], a massacre, general slaughter, carnage, utter destruction, extermination (class.):

neque resisti sine internecione posse arbitramur,

Cic. Att. 2, 20:

civium,

id. Cat. 3, 10:

bella, quae ad internecionem gesta sunt,

Nep. Eum. 3:

Lucerini ad internecionem caesi,

all put to the sword, Liv. 9, 26:

ad internecionem deleri,

to be utterly destroyed, id. 9, 45:

ad internecionem redigi,

Caes. B. G. 2, 28:

armis inter se ad internecionem concurrerunt,

till they despatched one another, Suet. Oth. 12:

persequi aliquem ad internecionem,

Curt. 4, 11.—

Of inanim. things:

vineta ad internecionem perducere,

Col. 4, 22, 8:

memoriae,

i. e. an utter loss of memory, Plin. 14 prooem. § 3.

internĕcĭo ( - nĭcĭo), ōnis, f. [interneco], a massacre, general slaughter, carnage, utter destruction, extermination (class.):

neque resisti sine internecione posse arbitramur,

Cic. Att. 2, 20:

civium,

id. Cat. 3, 10:

bella, quae ad internecionem gesta sunt,

Nep. Eum. 3:

Lucerini ad internecionem caesi,

all put to the sword, Liv. 9, 26:

ad internecionem deleri,

to be utterly destroyed, id. 9, 45:

ad internecionem redigi,

Caes. B. G. 2, 28:

armis inter se ad internecionem concurrerunt,

till they despatched one another, Suet. Oth. 12:

persequi aliquem ad internecionem,

Curt. 4, 11.—

Of inanim. things:

vineta ad internecionem perducere,

Col. 4, 22, 8:

memoriae,

i. e. an utter loss of memory, Plin. 14 prooem. § 3.

vestīgĭum, ii, n. [id.], a footstep, step; footprint, foot-track, track.

Lit.:

currentium pes vestigium facit,

Quint. 9, 4, 67:

hac socci video vestigium in pulvere,

Plaut. Cist. 4, 2, 29:

hominis,

Plin. 8, 4, 5, § 9:

in foro vestigium facere,

i. e. to set foot in the market, Cic. Rab. Post. 17, 48:

ponere vestigia,

id. Phil. 3, 12, 31:

facere vestigium in possessione,

id. Caecin. 14, 39:

vestigiis persequi aliquem,

id. Brut. 90, 307:

vestigiis sequi hostem,

Liv. 9, 45, 16: eodem remanere vestigio, to stay in the same spot or place, Caes. B. G. 4, 2:

negans e republicā esse, vestigium abscedi ab Hannibale,

the distance of a step, Liv. 27, 4, 1:

deus ille, quem mente noscimus, atque in animi notione tamquam in vestigio volumus reponere,

Cic. N. D. 1, 14, 37.—

Transf.

The part of the foot which makes a print, the sole of the foot: qui adversis vestigiis stent contra nostra vestigia, quos antipodas vocatis, Cic. Ac. 2, 39, 123; Cat. 64, 162; Verg. A. 5, 566.—

A horseshoe:

vestigium equi excussum ungulā,

Plin. 28, 20, 81, § 263.—

In gen., a trace, mark, sign, token, vestige:

praesertim cum in lectulo decumanae mulieris vestigia viderent recentia,

Cic. Verr. 2, 3, 34, § 79; id. de Or. 3, 2, 6; Caes. B. G. 6, 27:

in vestigiis hujus urbis,

ruins, Cic. Cat. 4, 6, 12:

semiruta murorum vestigia,

Amm. 24, 2, 6.—

Trop., of manners, cha racter, etc., a footprint, trace:

a pueritiā vestigiis ingressus patriis et tuis,

Cic. Rep. 6, 24, 26:

amoris vestigia,

Quint. 11, 1, 59:

imprimi quaedam vestigia animo,

id. 11, 2, 4:

patris patruique vestigia premere,

Tac. A. 2, 14 fin.—

Transf., of time, a point, moment, instant:

eodem et loci vestigio et temporis,

Cic. Pis. 9, 21:

in illo vestigio temporis,

Caes. B. G. 7, 25:

vestigio temporis,

at the moment, instantly, forthwith, id. B. C. 2, 26:

ut urbs ab hostibus capta eodem vestigio videretur,

at that very moment, id. ib. 2, 7.—

A dverb.: e (ex) vestigio, instantly, forthwith:

repente e vestigio ex homine tamquam aliquo Circaeo poculo factus est Verres,

Cic. Div. in Caecil. 17, 57; Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 12, 2; Caes. B. C. 2, 25 fin.

per-sĕquor, cūtus and quūtus, 3, v. dep. a. and n. ( act. collat. form of the imperat. persece for perseque, Poët. ap. Cic. Att. 13, 23 fin.).

Act., to follow perseveringly, to follow after, continue to follow, pursue.

Lit.

In gen.:

ille servolum Jubet illum persequi,

Plaut. Cist. 1, 3, 35; 4, 2, 30:

si vis persequi vestigiis,

id. Men. 4, 1, 9:

certum est persequi,

Ter. Phorm. 3, 3, 18:

me in Asiam persequens,

id. And. 5, 4, 32:

(persequens dicit perseverationem sequentis ostendens. Persequitur enim qui non desinit sequi, Don. ad h. l.): aliquem,

Cic. Verr. 2, 5, 35, § 91:

exercitum,

id. Phil. 3, 3, 7:

cursim,

Petr. 6:

Hortensium ipsius vestigiis,

Cic. Brut. 90, 307:

quā, aut terrā aut mari, persequar eum, qui, etc.,

id. Att. 7, 22, 2:

vestigia alicujus,

id. de Or. 1, 23, 105; Verg. A. 9, 218:

hanc persecuta mater orare incipit,

Phaedr. 1, 28, 5.—With inf. ( poet.):

atqui non ego te tigris ut aspera... frangere persequor,

Hor. C. 1, 23, 10.—

In partic.

To follow after, press upon, chase, pursue:

fugientes usque ad flumen persequuntur,

Caes. B. G. 7, 67:

bello,

id. ib. 1, 14:

deterrere hostes a persequendo,

Sall. J. 50, 6:

feras,

Ov. H. 9, 34:

beluas,

Curt. 8, 14, 26.—

To go through a place in pursuit of any thing, to search through:

omnes solitudines,

Cic. Pis. 22, 53. —

Transf., to follow up, come up with, overtake:

quo ego te ne persequi quidem possem triginta diebus,

Cic. Fam. 3, 6, 3; id. Div. 2, 72, 149:

mors et fugacem persequitur virum,

Hor. C. 3, 2, 14.—

Trop.

In gen., to follow perseveringly, to pursue any thing:

omnes vias persequar,

Cic. Fam. 4, 13, 6:

viam,

Ter. Hec. 3, 5, 4:

eas artes,

Cic. Fin. 1, 21, 72.—

In partic.

With the accessory notion of striving after, to pursue, hunt after, seek to obtain, strive after, = appetere, affectare:

quis est, qui utilia non studiosissime persequatur?

Cic. Off. 3, 28, 101:

ego mihi alios deos penates persequar,

Plaut. Merc. 5, 1, 7: Pl. Tene priusquam hinc abeo savium. Ph. Si quidem mi hercle regnum detur, numquam id potius persequar, id. Curc. 1, 3, 55:

hereditates,

Ter. And. 4, 5, 20:

hereditates aut syngraphas,

Cic. Leg. 3, 8, 18:

cujusquemodi voluptates,

id. Fin. 2, 7, 22: ego meum jus persequar, I will pursue or assert my right, Ter. Ad. 2, 1, 9; Cic. Caecin. 3, 8:

persequendi juris sui potestas,

id. Div. in Caecil. 6, 21:

bona tua repetere ac persequi lite atque judicio,

id. Verr. 2, 3, 13, § 32:

possumus rem nostram persequi,

id. Quint. 13, 45 fin.:

cum tribunus plebis poenas a seditioso cive per bonos viros judicio persequi vellet,

sought to obtain, id. Fam. 1, 9, 15.—

With inf., to hasten, be eager (rare):

nec scimus quam in partem ingredi persequamur,

Plaut. Rud. 3, 3, 4.—

To follow, be a follower of; to imitate, copy after a person or thing as a guide or pattern:

si vero Academiam veterem persequamur,

Cic. Ac. 1, 2, 7:

sectam et instituta alicujus,

id. Verr. 2, 5, 71, § 183:

ego neglectā barbarorum inscitiā te persequar,

id. Fam. 9, 3, 2; id. Ac. 2, 23, 74:

ut, quae maxime excellant in eo, quem imitabitur, ea diligentissime persequatur,

id. de Or. 2, 22, 90.—

To pursue, proceed against, prosecute; to revenge, avenge, take vengeance upon a person or thing:

aliquem bello,

Caes. B. G. 5, 1:

aliquem judicio,

Cic. Fl. 20, 47:

alicujus injurias ulcisci ac persequi,

id. Verr. 2, 2, 3, § 9; so,

injuriam,

id. Mur. 21, 44; Sall. J. 14, 23; cf. Kritz ad Sall. C. 9, 5:

mortem alicujus,

Cic. Fam. 9, 3, 2:

de persequendis inimicitiis,

Caes. B. C. 3, 83 fin.:

Trebonii mortem,

Cic. Phil. 13, 18, 39; Caes. B. G. 7, 38; Liv. 40, 11 fin.:

adulterium,

Sen. Contr. 3, 20.—

To persecute for religious belief or practice (eccl. Lat.), Tert. ad Scap. 5; Vulg. Johan. 15, 20; id. Act. 7, 52; id. Rom. 12, 14 et saep.—

To follow in writing, to take down, minute down:

celeritate scribendi, quae dicerentur persequi,

Cic. Sull. 14, 42:

multa diserte dixit, quae notarius persequi non potuit,

Sen. Apoc. 9, 2.—

To follow up with action, to follow out, perform, execute, bring about, do, accomplish, etc.:

hoc, ut dico, factis persequar,

Plaut. Merc. 3, 2, 11:

erus quod imperavit persequi,

id. Am. 2, 1, 40:

imperium patris,

id. Stich. 1, 2, 84 sq.:

ex usu quod est, id persequar,

Ter. Hec. 4, 3, 10:

mandata,

Cic. Q. Fr. 2, 14, 3:

si idem extrema persequitur qui inchoavit,

id. Prov. Cons. 8, 19:

vitam inopem et vagam,

to lead, id. Phil. 12, 7, 15.— Absol.:

sed tamen ibo et persequar,

will go and obey, Plaut. Cist. 2, 1, 64. —

In partic., to follow out in speech or writing, to set forth, treat of, relate, recount, describe, explain, etc.:

aliquid voce,

Cic. Planc. 23, 56:

dum rationes Persequor,

set forth, treat of, discuss the reasons, Lucr. 5, 56:

quae versibus persecutus est Ennius,

Cic. Sen. 6, 16:

philosophiam Latinis litteris,

id. Ac. 1, 3, 12:

aliquid scripturā,

id. Fam. 15, 21, 4:

obscenas voluptates,

id. N. D. 1, 40, 111:

res Hannibalis,

id. Div. 1, 24, 49:

has res in eo libro,

id. Off. 2, 24, 87:

quae persequerer, si commemorare possem sine dolore,

id. Fam. 5, 13, 3: da te in sermonem et persece Et confice, etc., Poët. ap. Cic. Att. 13, 23, 3.—

Neutr., to follow or come after:

exacta vindemia gramine persecuto,

when the grass has grown again, Pall. 3, 26, 5.

signif. (post-class.):

illa se in mare praecipitavit, ne persequeretur,

Hyg. Fab. 198 dub.—Hence, persĕquens, entis, P. a., used as subst. *

A pursuer, practiser:

flagitii,

Plaut. Cas. 2, 1, 13.—

A revenger, avenger:

inimicitiarum persequentissimus,

Auct. Her. 2, 19, 29.

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).

A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:

adsum apud te, genitor,

id. ib. p. 522, 32:

alteram (partem) apud me adponito,

Plaut. Trin. 4, 3, 60:

nunc hic apud te servio,

id. Capt. 2, 2, 62:

scriptorum non magnast copia apud me,

Cat. 68, 33 Mull.:

mane apud me,

Vulg. Gen. 29, 19:

Advocatum habemus apud Patrem,

ib. 1 Joan. 2, 1:

cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,

Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—

Esp.

a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:

Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,

Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:

hic apud me hortum confodere jussi,

id. Aul. 2, 2, 66:

si commodumst, apud me, sis, volo,

Ter. Heaut. 1, 1, 110:

condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?

Plaut. Trin. 1, 2, 159:

Quid sibi volunt homines isti apud te?

Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:

cenabis bene apud me,

Cat. 13, 1:

apud me habitavit,

Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:

apud te cenavit,

id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:

in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,

Vulg. Jud. 19, 9:

tenet intus apud se,

Lucil. 9, 59 Mull.:

Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,

Cic. Att. 5, 6:

apud se fecit manere,

Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:

de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,

Cic. Cat. 3, 10:

Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,

id. Phil. 1, 8:

mansit apud eum quattuor mensibus,

Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:

apud quem deversatus es,

Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):

habitasti apud Heium Messanae,

Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:

Fuisti apud Laecam illa nocte,

id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:

apud Ostorium Scapulam epulatur,

Tac. A. 14, 48:

apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,

id. H. 3, 74; 1, 14:

Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,

Vulg. Act. 9, 43:

invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,

Cic. Dom. 83:

qui apud te esset eductus,

id. Quinct. 69:

apud quem erat educatus,

id. Lael. 20, 75:

cum alter ejus filius apud matrem educaretur,

id. Clu. 27:

disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,

Tac. A. 15, 52:

se apud Q. Mucium jus civile didicisse,

id. Or. 30:

apud eosdem magistratus institutus,

Suet. Calig. 24:

servorum manus tamquam apud senem festinantes,

Tac. H. 1, 7:

in convivio apud regem,

id. A. 2, 57: Bene vale;

apud Orcum te videbo,

in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:

sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,

Tac. A. 11, 27:

frater apud Othonem militans,

in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,

nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),

id. ib. 2, 27:

quorum sint legati apud se,

in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:

Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

id. ib. 1, 47:

dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,

at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:

Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,

at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:

duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,

Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:

a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,

Cic. Sest. 41:

domi esse apud sese archipiratas dixit duos,

id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:

quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,

Cic. Verr. 1, 50:

esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,

id. ib. 4, 16:

nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,

id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,

Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):

Sumne ego apud me?

Plaut. Mil. 4, 8, 36:

Non sum apud me,

Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:

Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,

Ter. Heaut. 5, 1, 48:

Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,

id. And. 5, 4, 34:

Num tibi videtur esse apud sese?

id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):

proin tu fac, apud te ut sies,

id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—

In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.

Of civil or military affairs, before:

cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,

Cic. Arch. 3:

apud eosdem judices reus est factus,

id. Clu. 22, 59:

vis de his judicari apud me?

Vulg. Act. 25, 9:

accusavit fratres suos apud patrem,

ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:

hoc, quod nunc apud pontifices agis,

Cic. Dom. 51; 117:

istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,

id. Lig. 12:

qui hanc causam aliquotiens apud te egit,

id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:

(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,

id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:

tutoresne defendent apud istius modi praetorem?

Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:

omnia apud praetores gererentur,

Tac. Or. 38:

causam nescio quam apud judicem defendebat,

Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:

apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,

Cic. Lig. 6:

apud judicem causam dicere,

id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:

apud aliquem dicere,

id. Lig. 6; id. Deiot. 4:

verba apud senatum fecit,

id. Verr. 2, 2, 20:

habita apud senatum oratione,

Tac. A. 12, 25; 6, 8:

haec apud patres disseruit,

id. ib. 2, 43; 4, 2;

4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,

Cic. Verr. 4, 18:

Quae est ergo apud Caesarem querella?

id. Lig. 25:

isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,

id. Caecin. 38:

petita multa est apud eum praetorem,

id. Verr. 1, 155:

causam contra aliquem apud centumviros dicere,

id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:

numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,

Cic. Verr. 3, 120:

apud eorum quem qui manumitteretur,

Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—

In extra judicial cases, before:

apud hunc confessus es et genus etc.,

Plaut. Capt. 2, 3, 52:

nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,

id. ib. 3, 4, 93:

apud erum qui (servos) vera loquitur,

id. Am. 2, 1, 43:

apud novercam querere,

id. Ps. 1, 3, 80:

ego apud parentem loquor,

Cic. Lig. 30:

plura fateri apud amicos,

Tac. A. 14, 62:

aliquid apud aliquem laudare,

Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:

aliquem apud aliquos vituperare,

Cic. Phil. 2, 11:

apud quem tu etiam nos criminari soles,

id. Vatin. 29.—

Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.

With verbs:

apud Tenedios sanctissimus deus habetur,

Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:

quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,

id. ib. 2, 126;

1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,

id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:

apud judicem grave et sanctum esse ducetur,

id. Q. Rosc. 6:

Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,

Vulg. Gal. 3, 11:

haec apud illos barbatos ridicula videbantur,

Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:

unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,

Vulg. 2 Pet. 3, 8.—

With adjj.:

fuisti apud pontifices superior,

Cic. Dom. 4:

qui honos est apud Syracusanos amplissimus,

id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:

quam clara (expugnatio) apud omnes,

id. Verr. 1, 50; 2, 50:

Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,

Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:

hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,

Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:

quod aeque apud bonos miserum est,

id. ib. 1, 29:

quae justa sunt apud nos,

Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:

tunc eritis inculpabiles apud Dominum,

ib. Num. 32, 22:

si is pretio apud istum idoneus esset,

Cic. Verr. 2, 121.—

With substt.:

est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,

Cic. Verr. 1, 46:

tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,

id. ib. 5, 150:

qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,

id. ib. 2, 111:

Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,

Curt. 6, 72:

abominatio est uterque apud Deum,

Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,

Liv. 6, 39, 11:

Sic apud animum meum statuo,

Sall. de Ord. Rep. 2:

sic statuere apud animum meum possum,

Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—

And simply before, in the presence of:

id apud vos proloquar,

Plaut. Capt. prol. 6:

nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,

Ter. Heaut. 3, 3, 14:

se jactant apud eos, quos inviti vident,

Cic. Fl. 61:

licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,

id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:

plus quam apud vos commemorari velitis,

Cic. Caecin. 77:

non apud indoctos loquor,

id. Pis. 68:

ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,

Caes. B. G. 1, 19:

quid apud magnum loquerentur Achillem,

Ov. M. 12, 163:

neque raro neque apud paucos talia jaciebat,

Tac. A. 4, 7:

loqui de se apud aliquem,

Cic. Att. 1, 3:

mentiri apud aliquem,

Plaut. Poen. 1, 1, 24:

apud aliquem profiteri,

Curt. 7, 7, 24:

Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,

Cic. Mur. 61:

Caesar apud milites contionatur,

Caes. B. C. 1, 7:

gratias agere alicui apud aliquem,

Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:

si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,

Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:

Quae fundebat apud Samson lacrimas,

Vulg. Jud. 14, 16.—

Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:

quom apud te parum stet fides,

Plaut. Ps. 1, 5, 62:

Et bene apud memores veteris stat gratia facti,

Verg. A. 4, 539:

At fides mihi apud hunc est,

Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:

ut apud me praemium esse positum pietati scias,

id. Hec. 4, 2, 8:

alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,

Vulg. Matt. 6, 1:

illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,

Cic. Imp. Pomp. 46:

(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,

Caes. B. G. 2, 14:

si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,

Cic. Sest. 12:

Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,

id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:

ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,

id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:

(servi) apud eum sunt in honore et pretio,

id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:

videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,

id. Verr. 5, 181:

quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,

id. ib. 1, 42:

domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,

id. Clu. 154; id. Mur. 38:

Dumnorigem, magna apud plebem gratia,

Caes. B. G. 1, 18:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,

id. ib. 1, 20:

certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,

Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:

utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

apud quem ut multum gratia valeret,

Nep. Con. 2, 1:

video apud te causas valere plus quam preces,

Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:

quod apud vos plurimum debebit valere,

Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:

qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 113:

speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,

id. Sex. Rosc. 141:

(eum) apud finitimas civitates largiter posse,

Caes. B. G. 1, 18:

quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,

Cic. Verr. 1, 19:

quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,

id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:

qui apud eum plurimum poterat,

id. ib. 3, 130:

qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,

id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:

faciles sunt preces apud eos, qui etc.,

Cic. Har. Resp. 63:

nihil me turpius apud homines fuisset,

id. Att. 2, 19:

apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,

Cels. 3, 23.—

Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:

CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,

Cic. Fl. 52:

Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,

Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:

qui (colonus) perigrinatur apud vos,

Vulg. Exod. 12, 49:

qui regnabat apud vos,

ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:

si iste apud eos quaestor non fuisset,

Cic. Div. in Caecil. 4; 65:

Apud eos fuisse regem Divitiacum,

Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:

qui (praetores) apud illos a populo creantur,

Cic. Fl. 44:

apud quos consul fuerat,

id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:

apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,

id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:

fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,

Verg. A. 6, 568;

Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,

Cic. Font. 42:

qui apud socios nominis Latini censi essent,

Liv. 41, 9:

qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,

Cic. Verr. 4, 109:

id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,

id. ib. 4, 80:

si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,

id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:

ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,

Cic. Verr. 2, 131:

si tu apud Persas deprehensus etc.,

id. ib. 5, 166:

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,

Caes. B. G. 1, 2:

apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:

quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,

Caes. B. G. 1, 50:

aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,

Tac. G. 31:

Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),

Verg. A. 2, 71:

apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,

Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:

qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,

in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:

apud exercitum mihi fueris tot annos,

id. Mur. 45:

quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,

in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:

simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,

Tac. H. 5, 10:

quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,

with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—

In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:

Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,

id. de Or. 1, 7, 28:

quo in libro,

id. ib. 1, 11, 47):

ut scriptum apud eundem Caelium est,

Cic. Div. 1, 26, 55:

apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,

id. Sen. 22, 79:

quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,

id. Off. 1, 9, 28:

apud Agathoclem scriptum in historia est,

id. Div. 1, 24, 50:

ut est apud poetam nescio quem,

id. Phil. 2, 65:

Quod enim est apud Ennium, etc.,

id. Off. 1, 8, 26:

de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,

id. ib. 1, 25, 87:

Apud Varronem ita est, etc.,

Plin. 18, 35, 79, § 348:

ut video scriptum apud Graecos,

Cic. Scaur. 4:

invenio apud quosdam auctores,

Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:

reperio apud scriptores,

id. ib. 2, 88:

apud Solonem,

i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:

cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,

Tac. Or. 9. —Also of speakers:

apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,

Tac. Agr. 22.—

a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:

quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,

Cic. Leg. 2, 13, 33:

juris civilis magnum usum apud multos fuisse,

id. Brut. 41, 152:

cum apud eum summum esset imperium populi,

Nep. Phoc. 2, 4:

omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,

Sall. C. 20, 8:

par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,

Liv. 22, 30, 8:

apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),

Tac. A. 12, 35:

pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),

id. H. 4, 76:

minorem esse apud victos animum,

id. ib. 3, 1;

2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,

Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:

apud te est fons vitae,

Vulg. Psa. 35, 10:

apud Dominum (est) misericordia,

ib. ib. 129, 7.—

Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:

erat ei apud me pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,

Cic. Verr. 4, 29:

multa (signa) deposita apud amicos,

id. ib. 4, 36:

apud quem inventus est scyphus,

Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:

te pix atra agitet apud carnuficem,

in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:

qui (obsides) apud eum sint,

Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—

Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:

remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,

Cic. Verr. 4, 2:

si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,

Tac. H. 1, 13; 1, 20:

qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,

Cic. Div. in Caecil. 8:

neque praemia caedis apud interfectorem mansura,

Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:

fidens apud aliquem obligare,

Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:

Essetne apud te is servos acceptissimus?

Plaut. Capt. 3, 5, 56:

non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,

Cic. Verr. 2, 110:

apud publicanos gratiosus fuisti,

id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;

apud Deum autem omnia possibilia sunt,

Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.

Transf. In designations of place,

At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):

verecundari neminem apud mensam decet,

Plaut. Trin. 2, 4, 77:

Quid apud hasce aedis negotii est tibi?

id. Am. 1, 1, 194:

Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?

id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:

navem is fregit apud Andrum insulam,

Ter. And. 1, 3, 17:

apud Tenedum pugna illa navalis,

Cic. Arch. 21:

ut apud Salamina classem suam constituerent,

Nep. Them. 3, 4:

apud oppidum morati,

Caes. B. G. 2, 7:

agri in Hispania apud Karthaginem Novam,

Cic. Agr. 1, 5:

bellatum apud Actium,

Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:

Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,

Ov. R. Am. 163:

morabatur in castris apud Galgalam,

Vulg. Jos. 10, 6:

quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,

Verg. A. 11, 288:

apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,

Tac. A. 4, 25:

Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. H. 3, 35:

apud vexillum tendentes,

id. A. 1, 17:

trepidatur apud naves,

id. H. 2, 15:

hostis est non apud Anienem, sed in urbe,

Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:

quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,

Verg. A. 5, 261:

apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,

Verg. A. 12, 331:

octo apud Rhenum legiones,

Tac. A. 1, 3:

apud ripam Rheni,

id. ib. 2, 83:

probavi te apud Aquam Contradictionis,

Vulg. Psa. 80, 8:

repertus apud fretum Siciliae,

Tac. A. 6, 14:

propitiata Juno apud proximum mare,

id. ib. 15, 44:

apud promunturium Miseni consedit in villa,

id. ib. 6, 50:

Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,

Cat. 63, 53 Mull.:

apud altaria deum pepigere,

before, Tac. A. 11, 9:

decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,

id. ib. 14, 12 (cf.:

unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,

Liv. 41, 9):

apud Caesaris effigiem procubuit,

Tac. A. 12, 17; 13, 23:

quartum apud lapidem substiterat,

id. ib. 15, 60:

laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),

Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;

on the other hand,

id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:

Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,

Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):

quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,

Tac. A. 2, 49.—

At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,

ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,

Tac. A. 4, 64:

apud villam est,

Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:

Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,

Plaut. Ep. 2, 2, 67:

deponere apud Solos in delubro pecuniam,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ut rationes apud duas civitates possim relinquere,

id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;

13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,

Liv. 28, 29:

donum apud Antium statuitur,

Tac. A. 3, 71:

bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,

id. ib. 6, 11:

Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,

Suet. Tit. 5:

quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,

id. Aug. 93:

apud Mediolanum,

Lact. Mort. Persec. 48:

eum pugionem apud Capitolium consecravit,

Tac. A. 15, 74:

Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,

id. ib. 15, 32:

quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,

id. ib. 3, 72:

qui (rei) apud aerarium pependissent,

Suet. Dom. 9 Roth:

cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,

Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:

ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,

Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:

apud Pharsaliam,

Liv. Epit. 111:

apud Palaestinam,

Eutr. 7, 13:

qui erant apud Helladam,

Vulg. 1 Macc. 8, 9. —

Of time.

With words denoting time or occasion, in, at (rare):

apud saeclum prius,

Ter. Eun. 2, 2, 15:

aliquem apud judicium persequi,

at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—

With words designating persons, with, among, in the time of:

hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,

Cic. Off. 1, 12, 36:

fecerunt hoc multi apud majores nostros,

id. Verr. 2, 118; 5, 148:

Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:

Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),

Tac. A. 2, 33.—

For ad with words implying motion (very rare):

APVT EVM PERVENIRE,

Inscr. Grut. 786, 5:

atque apud hunc eo vicinum,

Plaut. Mil. 2, 5, 70:

Bito apud aurificem,

Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:

(naves) apud insulas longius sitas ejectae,

Tac. A. 2, 24:

qui apud Romanos de societate functus est legatione,

Vulg. 2 Macc. 4, 11.

(cf. ad, I. fin. b.)

It is sometimes placed after its subst.:

quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,

Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:

Is locus est Cumas aput,

Lucr. 6, 747 Lachm.:

montem apud Erycum,

Tac. A. 4, 43:

ripam apud Euphratis,

id. ib. 6, 31:

Misenum apud et Ravennam,

id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—

It is sometimes placed between the subst. and adj.:

barbaras apud gentes,

Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:

non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,

id. ib. 14, 14.—

Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:

apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,

ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

cĭĕo, cīvi, cĭtum, 2 (from the primitive form cĭo, cīre, prevailing in the compounds accio, excio, etc. (cf. Prisc. pp. 865, 905, and 908 P.), are also found: pres. cio, Mart. 4, 90, 4:

cit,

Verg. Cul. 201; Col. 6, 5, 1 Schneid.:

cimus,

Lucr. 1, 213; 5, 211:

ciunt,

Lact. Ep. 4 dub.:

ciant,

App. Flor. 2, n. 17, p. 358; Mart. Cap. 1, § 91: ciuntur, id. de Mundo, 22, p. 67), v. a. [kindr. with kiô, to go; and by the addition of the causative signif. like kineô, causative from kiô; v. 1. ci.].

Lit., to put in motion; hence, to move, stir, shake (syn.: moveo, commoveo, concito, excito al.;

class. in prose and poetry): calcem,

to make a move in the game of chess, Plaut. Poen. 4, 2, 86:

natura omnia ciens et agitans,

Cic. N. D. 3, 11, 27: inanimum est omne, quod pulsu agitatur externo;

quod autem est animal, id motu cietur interiore et suo,

id. Tusc. 1, 23, 54 (for which, in the same chapter, several times movere; cf. also id. N. D. 2, 9, 23):

remos,

Stat. Th. 6, 801:

imo Nereus ciet aequora fundo,

stirs up, Verg. A. 2, 419:

puppes sinistrorsum citae,

Hor. Epod. 9, 20.—

In judic. lang. t. t.:

ciere erctum (lit. to put in motion, i. e.),

to divide the inheritance, Cic. de Or. 1, 56, 237; cf. erctum.—

Trop., to put in motion, to rouse up, disturb: natura maris per se immobilis est, et venti et aurae cient, Liv. 28, 27, 11:

saltum canibus ciere,

Lucr. 5, 1250: fontes et stagna, Cic. poët. ap. Cic. Div. 1, 9, 15:

tonitru caelum omne ciebo,

Verg. A. 4, 122:

loca sonitu cientur,

Lucr. 4, 608; cf.:

reboat raucum regio cita barbara bombum,

id. 4, 544 Lachm. N. cr. —

With reference to the terminus ad quem, to move, excite, or call to ( poet. or in Aug. and post-Aug. prose for the common accire):

ad sese aliquem,

Cat. 68, 88:

ad arma,

Liv. 5, 47, 4; Sil. 7, 43:

in pugnam,

id. 4, 272:

armatos ad pugnam,

Vell. 2, 6, 6:

aere ciere viros,

Verg. A. 6, 165:

quos e proximis coloniis ejus rei fama civerat,

Tac. A. 15, 33:

aliquem in aliquem,

id. H. 1, 84, 5:

ab ultimis subsidiis cietur miles (sc. in primam aciem),

Liv. 9, 39, 8:

ille cieri Narcissum postulat,

Tac. A. 11, 30.—

To call upon for help, to invoke; of invoking superior beings:

nocturnos manes,

Verg. A. 4, 490:

luctificam Alecto dirarum ab sede sororum,

id. ib. 7, 325:

vipereasque ciet Stygiā de valle sorores (i. e. Furias),

Ov. M. 6, 662:

numina nota ciens,

Val. Fl. 4, 549:

foedera et deos,

Liv. 22, 14, 7.—

In gen., to call upon any one by name, to mention by name:

erum,

Plaut. Bacch. 3, 3, 11:

comites magnā voce,

Lucr. 4, 578:

animamque sepulcro Condimus et magnā supremum voce ciemus,

Verg. A. 3, 68:

lamentatione flebili majores suos ciens ipsumque Pompeium,

Tac. A. 3, 23:

singulos nomine,

id. ib. 2, 81; so Suet. Ner. 46: triumphum nomine ciere, i. e. to call Io triumphe! Liv. 45, 38, 12.—Hence,

In a civil sense: patrem, to name one ' s father, i. e. show one ' s free birth, Liv. 10, 8, 10.—

To put any course of action in progress or any passion in motion, i. e. to excite, stimulate, rouse, to produce, effect, cause, occasion, begin (very freq., esp. in poetry):

solis uti varios cursus lunaeque meatus Noscere possemus quae vis et causa cierent,

Lucr. 5, 773:

motus,

id. 3, 379; Cic. Tusc. 1, 10, 20:

varias voces,

Lucr. 5, 1059:

lamenta virum commoliri atque ciere,

id. 6, 242 Lachm. N. cr.:

tinnitus aere,

Cat. 64, 262; Verg. G. 4, 64 (cie tinnitus):

singultus ore,

Cat. 64, 131:

gemitus,

Verg. G. 3, 517:

fletus,

id. A. 3, 344:

lacrimas,

id. ib. 6, 468:

mugitus,

id. ib. 12, 103:

murmur,

id. G. 1, 110; Liv. 9, 7, 3:

bellum,

id. 5, 37, 2; Vell. 2, 54; Tac. H. 3, 41 fin.; Verg. A. 1, 541:

belli simulacra,

id. ib. 5, 674:

seditiones,

Liv. 4, 52, 2:

tumultum,

id. 28, 17, 16; 41, 24, 18:

vires intimas molemque belli,

Tac. A. 15, 2 fin.; cf. id. H. 3, 1:

pugnam,

Liv. 1, 12, 2; 2, 47, 1; 9, 22, 7; Tac. A. 3, 41:

proelium,

Liv. 2, 19, 10; 4, 33, 3; 7, 33, 12;

10, 28, 8: Martem,

Verg. A. 9, 766:

acies, stragem,

id. ib. 6, 829; cf. Liv. 22, 39, 7:

rixam,

Vell. 1, 2 al. —

In medic.:

alvum,

to cause evacuation, Plin. 20, 9, 38, § 96:

urinam,

id. 27, 7, 28, § 48:

menses,

to cause menstruation, id. 26, 15, 90, § 151 sq. al.—Hence, cĭtus, a, um, P. a., lit. put in motion; hence, quick, swift, rapid (opp. tardus, Cic. de Or. 3, 57, 216; Sall. C. 15, 5; class.; esp. freq. in poetry;

rare in Cic.): ad scribendum citus,

Plaut. Bacch. 4, 4, 86:

quod jubeat citis quadrigis citius properet persequi,

id. Aul. 4, 1, 14; Verg. A. 8, 642:

bigae,

Cat. 55, 26:

puppis,

id. 64, 6; Tib. 4, 1, 69:

classis,

Hor. C. 1, 37, 24:

navis,

Ov. M. 15, 732; Tac. A. 2, 6:

axis,

Ov. M. 2, 75:

fugae,

id. ib. 1, 543:

plantae,

id. ib. 10, 591:

incessus,

Sall. C. 15, 5:

via,

Liv. 33, 48, 1:

venator,

Hor. C. 1, 37, 18:

cum militibus,

Tac. A. 11, 1:

legionibus,

id. ib. 14, 26:

agmine,

id. ib. 1, 63;

4, 25: cohortes,

id. ib. 12, 31:

mors,

Hor. C. 2, 16, 29; id. S. 1, 1, 8:

pes, i. e. iambus,

id. A. P. 252.— Comp.: nullam ego rem citiorem apud homines esse quam famam reor, Plaut. Fragm. ap. Fest. p. 61 Müll.; Val. Max. 3, 8, ext. 1.— Sup., Quint. 6, 4, 14 dub.; v. Spald. and Zumpt in h. l.—

In the poets very freq. (also a few times in Tac.) instead of the adv. cito:

citi ad aedis venimus Circae, Liv. And. ap. Fest. s. v. topper, p. 352, 6 Müll.: equites parent citi,

Plaut. Am. 1, 1, 88; id. Stich. 2, 2, 70; Lucr. 1, 386:

somnus fugiens citus abiit,

Cat. 63, 42: solvite vela citi, Verg, A. 4, 574; cf. id. ib. 9, 37; 12, 425; Hor. S. 1, 10, 92; cf. id. C. 3, 7, 27:

ite citi,

Ov. M. 3, 562; Tac. H. 2, 40:

si citi advenissent,

id. A. 12, 12.—Hence,

cĭto, adv.

Quickly, speedily, soon (freq. in prose and poetry of all periods):

quam tarda es! non vis citius progredi?

Phaedr. 3, 6, 2; [p. 331] Plaut. Mil. 2, 6, 44:

eloquere,

id. Cist. 4, 2, 83:

abi cito et suspende te,

Ter. And. 1, 5, 20; 3, 1, 16:

labascit victus uno verbo: quam cito!

id. Eun. 1, 2, 98:

quod eum negasti, qui non cito quid didicisset, umquam omnino posse perdiscere,

Cic. de Or. 3, 36, 146; cf. Hor. A. P. 335; Quint. 12, 8, 3; 11, 2, 2; 10, 6, 2:

non multum praestant sed cito,

id. 1, 3, 4 et saep.: sat cito si sat bene, a moral saying of Cato in Hier. Ep. 66, n. 9:

cito rumpes arcum, semper si tensum habueris,

Phaedr. 3, 14, 10:

ad paenitendum properat cito qui judicat, Publ. Syr. Sent. 6: scribere,

Quint. 10, 3, 10:

nimis cito diligere,

Cic. Lael. 21, 78:

cito absolvere, tarde condemnare,

id. Verr. 2, 1, 9, § 26.— Comp.:

citius,

Plaut. Aul. 4, 1, 14; Pers. 3, 3, 31; Ter. Eun. 3, 5, 23; Lucr. 1, 557; 2, 34; Cic. Sen. 2, 4:

Noto citius, Verg.A.5, 242 et saep.: dicto,

Hor. S. 2, 2, 80; Verg. A. 1, 142:

supremā die, i. e. ante supremam diem,

Hor. C. 1, 13, 20:

serius aut citius sedem properamus ad unam (for which serius ocius,

id. ib. 2, 3, 26), sooner or later, Ov. M. 10, 33.— Sup.:

citissime,

Caes. B. G. 4, 33 fin. al.—

With the negative, sometimes equivalent to non facile, not easily (cf. the Gr. tacha):

haud cito,

Ter. Ad. 3, 3, 89:

neque verbis aptiorem cito alium dixerim, neque sententiis crebriorem,

Cic. Brut. 76, 264: quem tu non tam cito rhetorem dixisses quam politikon, id. ib. § 265.—

Sometimes in comp. without the negative, = potius, sooner, rather:

ut citius diceres, etc.,

Cic. Brut. 67, 238 fin.:

citius dixerim, jactasse se aliquos, etc.,

id. Phil. 2, 11, 25; id. Fam. 5, 2, 10; id. Off. 1, 18, 59; Hor. S. 2, 5, 35.—

cĭtē, quickly, Scrib. Comp. 198.

mando, āvi, ātum, 1, v. a. [manusdo], to commit to one's charge, to enjoin, commission, order, command (syn.: praecipio, edico); constr. alicui aliquid, with ut, ne, the simple subj., or with inf. (class.).

Lit.

Alicui aliquid:

tibi de nostris rebus nihil sum mandaturus per litteras,

Cic. Fam. 3, 5, 1:

praeterea typos tibi mando,

id. Att. 1, 10, 3:

si quid velis, huic mandes,

Ter. Phorm. 4, 4, 7:

L. Clodio mandasse, quae illum mecum loqui velles,

Cic. Fam. 3, 4, 1:

alicui mandare laqueum,

to bid go and be hanged, Juv. 10, 57.—With ellipsis of dat.:

tamquam hoc senatus mandasset,

Cic. Verr. 2, 4, 39, § 84:

excusationem,

Suet. Oth. 6:

haec ego numquam mandavi,

Juv. 14, 225.—

With ut or ne:

Voluseno mandat, ut, etc.,

Caes. B. G. 4, 21:

mandat ut exploratores in Suebos mittant,

id. ib. 6, 10, 3:

Caesar per litteras Trebonio magnopere mandaverat, ne, etc.,

id. B. C. 2, 13.—

With simple subj.:

huic mandat, Remos reliquosque Belgas adeat,

Caes. B. G. 3, 11.—

With object-clause:

mandavit Tigranen Armeniā exturbare,

Tac. A. 15, 2:

non aliter cineres mando jacere meos,

Mart. 1, 88, 10.—

Impers. pass.:

fecerunt ut eis mandatum fuerat,

Vulg. Gen. 45, 21.—

Transf.

In gen., to commit, consign, enjoin, confide, commend, intrust any thing to a person or thing:

ego tibi meas res mando,

Plaut. Cist. 4, 2, 54:

bona nostra haec tibi permitto et tuae mando fidei,

Ter. And. 1, 5, 61:

ludibrio habeor... ab illo, quoi me mandavisti, meo viro,

Plaut. Men. 5, 2, 32:

(adulescens) qui tuae mandatus est fide et fiduciae,

id. Trin. 1, 2, 80; 91; 99:

aliquem alicui alendum,

Verg. A. 3, 49:

alicui magistratum,

Caes. B. C. 3, 59:

honores,

Cic. Verr. 2, 4, 37, § 81:

filiam viro,

to give in marriage, Plaut. Men. 5, 2, 32:

aliquem aeternis tenebris vinculisque,

Cic. Cat. 4, 5, 10:

se fugae,

to betake one's self to flight, Caes. B. G. 2, 24:

fugae et solitudini vitam suam,

Cic. Cat. 1, 8, 20:

semen terrae,

i. e. to sow, Col. 1, 7, 6:

hordea sulcis,

Verg. E. 5, 36:

corpus humo,

to bury, id. A. 9, 214:

aliquid memoriae,

Cic. Quint. 6, 24:

litteris,

to commit to writing, id. de Or. 2, 12, 52:

scriptis actiones nostras,

id. Off. 2, 1, 3:

historiae,

id. Div. 2, 32, 69:

monumentis,

id. Ac. 2, 1, 2:

fruges conditas vetustati,

to keep for a long time, to suffer to grow old, id. N. D. 2, 60, 151:

Alcibiadem interficiendum insidiis mandare,

Just. 5, 2, 5.— Absol.:

Claudio mandante ac volente (opp. invito),

Vop. Aur. 16, 2.—

To charge a person to announce something, to send word to a person or place only poet. and in post-Aug. prose):

mandare ad Pisonem, noli, etc.,

Suet. Calig. 25:

mandabat in urbem, nullum proelio finem exspectarent,

sent word, Tac. A. 14, 38:

ferre ad nuptam quae mittit adulter, quae mandat,

Juv. 3, 46:

senatui mandavit, bellum se ei illaturum,

Eutr. 5, 5:

consulantes, si quid ad uxores suas mandarent,

Flor. 3, 3, 6.—P. a. as subst.: mandā-tum, i, n., a charge, order, commission, injunction, command.

In gen.:

ut mandatum scias me procurasse,

have performed the commission, Cic. Att. 5, 7, 3:

hoc mandatum accepi a Patre,

Vulg. Joh. 10, 18.—More freq. in plur.:

omnibus ei de rebus, quas agi a me voles, mandata des, velim,

Cic. Fam. 3, 1, 2:

dare mandata alicui in aliquem,

id. ib. 3, 11, 5:

dare alicui mandata, ut, etc.,

id. Phil. 6, 3, 6:

accipere ab aliquo,

id. ib. 8, 8, 23:

persequi,

to perform, execute, fulfil, id. Q. Fr. 2, 14, 2:

audire,

id. Phil. 6, 4, 10:

alicujus exhaurire,

id. Att. 5, 1, 5:

exponere in senatu,

id. de Or. 2, 12, 49:

exsequi,

id. Phil. 9, 4, 9; Sall. J. 35, 5:

facere,

Plaut. As. 5, 2, 64; id. Bacch. 3, 3, 72:

perficere,

Liv. 1, 56:

efficere,

Sall. J. 58:

facere,

Curt. 7, 9, 17:

deferre,

to deliver, Cic. Att. 7, 14, 1:

perferre,

id. Q. Fr. 3, 1, 5, § 18:

neglegere,

to neglect, not perform, Ov. H. 16, 303:

fallere,

id. M. 6, 696:

haec mandata,

Liv. 21, 54, 4: legatis occulta mandata data sint, ut, Just. 34, 1, 5.— Poet., with inf.:

producetque virum, dabit et mandata reverti,

and enjoin him to return, Ov. H. 13, 143.—

Esp. as legal term.

A commission constituting a mutual obligation; hence, in gen., a contract:

mandatum constitit, sive nostra gratia mandamus, sive alienā: id est, sive ut mea negotia geras, sive ut alterius mandem tibi, erit mandati obligatio, et invicem alter alteri tenebimur,

Gai. Inst. 3, 155 sqq.:

itaque mandati constitutum est judicium non minus turpe, quam furti,

i. e. for breach of contract, Cic. Rosc. Am. 38, 111:

actio mandati,

an action for the non-performance of a contract, Dig. 17, 1, 8, § 3.—

An imperial command, mandate, Plin. Ep. 10, 110, 1; Traj. ap. Plin. Ep. 10, 111:

principum,

Front. Aquaed. 3.—Esp. of the secret orders of the emperors:

(Galba) mandata Neronis de nece sua deprenderat,

Suet. Galb. 9; id. Tib. 52:

occulta mandata,

Tac. A. 2, 43:

fingere scelesta mandata,

id. ib. 2, 71; 3, 16; id. H. 4, 49.—

In eccl. lang., the law or commandment of God:

mandatum hoc, quod ego praecipio tibi hodie, non supra te est,

Vulg. Deut. 30, 11:

nec custodisti mandata,

id. 1 Reg. 13, 13:

maximum et primum mandatum,

id. Matt. 22, 38.

mando, di, sum (in the dep. form mandor, acc. to Prisc. p. 799 P.), 3, v. a. [akin to madeo, properly to moisten; hence], to chew, masticate (syn. manduco).

Lit. (class.):

animalia alia sugunt, alia carpunt, alia vorant, alia mandunt,

Cic. N. D. 2, 47, 122:

asini lentissime mandunt,

Plin. 17, 9, 6, § 54; Col. 6, 2, 14.— Poet.:

(equi) fulvum mandunt sub dentibus aurum,

i. e. champ, Verg. A. 7, 279:

tristia vulnera saevo dente,

i. e. to eat the flesh of slaughtered animals, Ov. M. 15, 92.—In part. perf.: mansum ex ore daturum, Lucil. ap. Non. 140, 14; Varr. ib. 12:

omnia minima mansa in os inserere,

Cic. de Or. 2, 39, 162:

ut cibos mansos ac prope liquefactos demittimus,

Quint. 10, 1, 19.—

Transf., in gen., to eat, devour (mostly poet. and in postAug. prose): quom socios nostros mandisset impiu' Cyclops, Liv. Andr. ap. Prisc. p. 817 P.; Enn. ap. Prisc. p. 683 P. (Ann. v. 141 Vahl.):

apros,

Plin. 8, 51, 78, § 210:

Diomedes immanibus equis mandendos solitus objectare advenas,

to throw to them for food, Mel. 2, 2.— Poet.: mandere humum (like mordere humum), to bite the ground, said of those who fall in battle, Verg. A. 11, 669; so,

compressa aequora,

Val. Fl. 3, 106: corpora Graiorum maerebat mandier igni, to be consumed, Matius in Varr. L. L. 6, § 95 Müll.

mando, ōnis, m. [2. mando], a glutton, gormandizer: mandonum gulae, Lucil. ap. Non. 17, 16; cf. manduco.

bĕnignus, a, um, adj. [as if benigenus, from bonus genus, anal. with malignus and privignus], of a good kind or nature, beneficent, kind.

Of feeling or deportment towards others, kind, good, friendly, pleasing, favorable, benignant:

nam generi lenonio, Numquam ullus deus tam benignus fuit qui fuerit propitius,

Plaut. Pers. 4, 4, 34:

benignus et lepidus et comis,

Ter. Hec. 5, 3, 39:

boni et benigni,

id. Phorm. 5, 2, 2:

comes, benigni, faciles, suaves homines esse dicuntur,

Cic. Balb. 16, 36:

Apelles in aemulis benignus,

Plin. 35, 10, 36, § 88;

id. praef. § 21: divi,

Hor. C. 4, 2, 52:

numen,

id. ib. 4, 4, 74; cf. Plaut. Pers. 4, 4, 34 al.—

Of things, friendly, favorable, pleasant, mild:

animus,

Ter. Hec. 3, 5, 22:

oratio,

Cic. Off. 2, 14, 48:

sociorum comitas vultusque benigni,

Liv. 9, 6, 8; 30, 14, 3; Hor. Ep. 1, 11, 20:

verba,

Prop. 1, 10, 24:

benigniora verba,

Liv. 21, 19, 11.—In the jurists, interpretatio, a mild, favorable interpretation (opp. dura, which follows the strictness of the letter; cf. Cic. Off. 1, 10, 31 sq.), Dig. 39, 5, 16:

semper in dubiis benigniora praeferenda sunt,

ib. 50, 17, 56:

benignior sententia,

ib. 37, 6, 8.—

Poet., = faustus, lucky, propitious, favorable:

dies,

Stat. S. 5, 1, 108:

nox,

id. Th. 10, 216.—

More freq. of action, beneficent, obliging, that gives or imparts freely, liberal, bounteous, etc.:

erga te benignus fui, atque opera mea Haec tibi sunt servata,

Plaut. Rud. 5, 3, 33; id. Trin. 3, 3, 12; 2, 4, 58:

fortuna... Nunc mihi, nunc alii benigna,

Hor. C. 3, 29, 52:

qui benigniores volunt esse, quam res patitur, peccant,

Cic. Off. 1, 14, 44:

qui liberalis benignusque dicitur,

id. Leg. 1, 18, 48:

facilius in timore benigni quam in victoriā grati reperiuntur,

id. ad Brut. 1, 15, 8.— Poet., with gen.:

vini somnique benignus,

a hard drinker and a lover of sleep, Hor. S. 2, 3, 3.—Opp. to bonae frugi = prodigus, prodigal, lavish:

est benignus potius quam bonae frugi,

Plaut. Truc. 1, 1, 20.—

Of things (mostly poet. or in post-Aug. prose; cf. malignus), yielding liberally, abundant, fruitful, fertile, copious, rich: et magnas messes terra benigna daret, Tib [p. 233] 3, 3, 6:

ager,

Ov. Am. 1, 10, 56:

tellus,

Plin. 18, 1, 1, § 1:

vepres,

Hor. Ep. 1, 16, 8:

cornu,

id. C. 1, 17, 15:

egens benignae Tantalus semper dapis,

id. Epod. 17, 66:

ingenī Benigna vena est,

id. C. 2, 18, 10:

praeda,

Ov. F. 5, 174:

benigna materia gratias agendi Romanis,

Liv. 42, 38, 6: quem (ordinem) persequi longa est magis quam benigna materia, fruitful, or suitable for exhibition, Mel. prooem. § 1;

so Seneca: primus liber.. benigniorem habuit materiem,

Sen. Ira, 2, 1, 1:

ipse materiā risūs benignissima,

id. Const. 18, 1 (cf. also in Gr. aphthonos):

aestivam sermone benigno tendere noctem,

Hor. Ep. 1, 5, 11 (sermone multo et liberali et largo, Lamb.):

benignissimum inventum, i. e. beneficentissimum,

Plin. 35, 2, 2, § 11. —Hence, adv.: bĕnignē (ante-class. collat. form bĕnignĭter).

In a friendly manner, kindly, benevolently, courteously, benignly:

benigne et amice facere,

Plaut. Cist. 1, 1, 109:

me benignius Omnes salutant quam salutabant prius,

id. Aul. 1, 2, 36:

ecquid ego possiem Blande dicere aut benigne facere,

Ter. Ad. 5, 4, 24:

viam monstrare,

courteously, politely, Cic. Balb. 16, 36:

salutare,

id. Phil. 13, 2, 4:

audire,

id. Clu. 3, 8:

polliceri,

id. Fam. 4, 13, 3:

servire alicui,

Cat. 76, 3:

respondere,

Sall. J. 11, 1; Liv. 27, 4, 7:

milites adpellare,

Sall. J. 96, 2:

habere,

id. ib. 113, 2:

alloqui,

Liv. 1, 28, 1:

audire aliquem,

id. 1, 9, 4:

excipere aliquem,

id. 2, 35, 6; 21, 19, 7; Tac. A. 1, 57:

arma capere,

readily, willingly, Liv. 3, 26, 1:

audire,

Suet. Aug. 89.—In the ante-class. form benigniter, Titin. ap. Non. p. 510, 13, and Prisc. p 1010 P.—

Mildly, indulgently (in jurid. Lat.):

in poenalibus causis benignius interpretandum est,

Dig. 50, 17, 155; ib. 44, 7, 1, § 13:

benignissime rescripserunt,

ib. 37, 14, 4.—

Benigne dicis, or absol. benigne, used in colloquial lang. in thanking one for something, both when it is taken and when it is refused (the latter a courtly formula like the Gr. ainô se, zêlô se, kalôs, kallista; cf. recte), you are very kind, I thank you very much, am under great obligation; no, I thank you.

In receiving: As. Peregre cum advenis, cena detur. Di. Benigne dicis, Plaut. Truc. 1, 2, 27; Ter. Phorm. 5, 9, 62.—

In declining:

frumentum, inquit, me abs te emere oportet. Optime. Modium denario. Benigne ac liberaliter: nam ego ternis HS non possum vendere, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 85, § 196:

dic Ad cenam veniat.. Benigne Respondet. Neget ille mihi? etc.,

Hor. Ep. 1, 7, 62; id. ib. 1, 7, 16 Schmid.—

Abundantly, liberally, freely, generously:

pecuniam praebere,

Plaut. Curc. 4, 2, 37; id. Aul. 4, 4, 20; Ter. Hec. 5, 2, 1; Cic. Off. 2, 15, 52 and 53; Sall. J. 68, 3; Liv. 9, 31, 5; 9, 32. 2:

benignius Deprome quadrimum,

Hor. C. 1, 9, 6:

paulo benignius ipsum Te tractare voles,

id. Ep. 1, 17, 11. —

Benigne facere alicui = bene facere, to do a favor, to show favor, Ter. Ad. 5, 4, 24 Ruhnk.; Cat. 73, 3:

qui plurimis in istā provinciā benigne fecisti,

Cic. Fam. 13, 67, 1; id. Off. 1, 14, 42; id. Inv. 1, 55, 109; Liv. 4, 14, 5; 28, 39, 18; Gell. 17, 5, 10 al.; cf. Rutil. Lup. p. 127 Ruhnk. (175 Frotscher).

ef-fundo (or ecf-), fūdi, fūsum, 3, v. a., to pour out, pour forth, shed, spread abroad (class.; esp. freq. in the transf. and trop. signif.).

Lit.:

vinum in barathrum (i. e. ventrem),

Plaut. Curc. 1, 2, 28; cf. Cic. Pis. 10:

aquam oblatam in galea,

Front. Strat. 1, 7, 7:

humorem,

Cels. 7, 15:

lacrimas,

Lucr. 1, 126; Cic. Planc. 42, 101:

imbrem (procella),

Curt. 8, 13:

se in oceanum (Ganges),

Plin. 2, 108, 112, § 243:

Sangarius flumen in Propontidem se effundit,

Liv. 38, 18, 18; cf. pass. in mid. force:

mare neque redundat umquam neque effunditur,

Cic. N. D. 2, 45, 116; v. also under P. a.—

Transf., of non-liquid bodies.

In gen., to pour out, pour forth, drive out, cast out, send out (mostly poet. and in postAug. prose;

a favorite word of Vergil): saccos nummorum,

Hor. S. 2, 3, 149:

frumentum in flumen,

Dig. 9, 2, 27, § 19:

ei oculus effunditur,

is knocked out, put out, ib. 19, 2, 13, § 4:

tela,

i. e. to shoot in great numbers, Verg. A. 9, 509; Liv. 27, 18:

auxilium castris apertis,

to send forth, Verg. A. 7, 522:

equus consulem lapsum super caput effudit,

threw, Liv. 22, 3, 11; so id. 10, 11; 27, 32; Plin. 8, 42, 65, § 160; Curt. 8, 14, 34; Verg. A. 10, 574; 893; cf. Val. Fl. 8, 358:

(quae via) Excutiat Teucros vallo atque effundat in aequum,

Verg. A. 9, 68:

sub altis portis,

id. ib. 11, 485; cf.:

aliquem solo,

id. ib. 12, 532:

caput in gremium,

Cels. 7, 7, 4. — Poet.:

carmina molli numero fluere, ut per leve severos Effundat junctura ungues,

i. e. lets it slip over smoothly, Pers. 1, 65.—

In partic.

With se, or mid. of persons, to pour out in a multitude, to rush out, spread abroad (a favorite expression with the historians):

omnis sese multitudo ad cognoscendum effudit (sc. ex urbe),

Caes. B. C. 2, 7, 3; so,

se,

id. ib. 2, 7, 3; Liv. 26, 19; 34, 8; 33, 12, 10; 35, 39, 5; Val. Max. 7, 6, 6; Vell. 2, 112, 4; Suet. Calig. 4 fin.; id. Caes. 44 et saep. (but not in Caes. B. G. 5, 19, 2, where the better reading is:

se ejecerat, v. Schneider ad h. l.): omnibus portis effunduntur,

Liv. 38, 6;

so mid.,

Tac. A. 1, 23; Liv. 40, 40, 10; and esp. freq. in the part. effusus, Sall. J. 55, 4; 69, 2; Liv. 1, 14; 9, 31; Tac. A. 4, 25 fin.; 12, 31; 15, 23; Verg. A. 6, 305 et saep.— Ellips. of se: ubi se arctat (mare) Hellespontus vocatur; Propontis, ubi expandit; ubi iterum pressit, Thracius Bosporus;

ubi iterum effundit, Pontus Euxinus,

spreads out, widens, Mel. 1, 1, 5.—

With the accessory notion of producing, to bring forth, produce abundantly:

non solum fruges verum herbas etiam effundunt,

Cic. Or. 15, 48; cf.: fruges (auctumnus), Hor. C. 4, 7, 11:

copiam,

Cic. Brut. 9, 36.—

Of property, to pour out, i. e. to lavish, squander, waste, run through:

patrimonium per luxuriam effundere atque consumere,

Cic. Rosc. Am. 2, 6; so,

patrimonium,

id. Phil. 3, 2:

aerarium,

id. Agr. 1, 5, 15; id. Tusc. 3, 20, 48:

sumptus,

id. Rosc. Am. 24, 68:

opes,

Plin. 7, 25, 26, § 94:

omnes fortunas,

Tac. A. 14, 31:

reditus publicos non in classem exercitusque, sed in dies festos,

Just. 6, 9, 3; and absol.:

effundite, emite, etc.,

Ter. Ad. 5, 9, 34.

Trop.

In gen.:

effudi vobis omnia, quae sentiebam,

i. e. have freely imparted, Cic. de Or. 1, 34 fin.; cf. id. Att. 16, 7, 5; id. Fl. 17, 41; Quint. 2, 2, 10; 10, 3, 17; Val. Fl. 7, 434:

procellam eloquentiae,

Quint. 11, 3, 158:

totos affectus,

id. 4, 1, 28:

tales voces,

Verg. A. 5, 723:

questus,

id. ib. 5, 780:

carmina,

Ov. H. 12, 139 al.:

vox in coronam turbamque effunditur,

Cic. Fl. 28 fin.; cf.:

questus in aëra,

Ov. M. 9, 370:

omnem suum vinulentum furorem in me,

Cic. Fam. 12, 25, 4:

iram in aliquem,

Liv. 39, 34:

omne odium in auxilii praesentis spem,

id. 31, 44, 2:

indignationem,

Vulg. Ezech. 20, 8 et saep.—

In partic. (acc. to I. B. 2. a. and c.).

With se, or mid., to give one's self up to, to give loose to, yield to, indulge in:

qui se in aliqua libidine effuderit,

Cic. Par. 3, 1, 21:

se in omnes libidines,

Tac. A. 14, 13:

(Pompeius) in nos suavissime hercule effusus,

has treated me with the most flattering confidence, Cic. Att. 4, 9;

more freq., mid.: in tantam licentiam socordiamque,

Liv. 25, 20, 6:

in venerem,

id. 29, 23, 4:

in amorem,

Tac. A. 1, 54; Curt. 8, 4, 25:

in laetitiam,

Just. 12, 3, 7; Curt. 5, 1, 37:

in jocos,

Suet. Aug. 98:

in cachinnos,

id. Calig. 32:

in questus, lacrimas, vota,

Tac. A. 1, 11:

in lacrimas,

id. ib. 3, 23; 4, 8; id. H. 2, 45;

for which, lacrimis,

Verg. A. 2, 651; cf.:

ad preces lacrimasque,

Liv. 44, 31 fin.:

ad luxuriam,

id. 34, 6:

terra effunditur in herbas,

Plin. 17, 8, 4, § 48; cf.:

quorum stomachus in vomitiones effunditur,

id. 23, 1, 23, § 43.—

To cast away, give up, let go, dismiss, resign:

collectam gratiam florentissimi hominis,

Cic. Fam. 2, 16, 1:

odium,

id. ib. 1, 9, 20:

vires,

Liv. 10, 28; Ov. M. 12, 107:

curam sui,

Sen. Ira, 2, 35:

verecundiam,

id. Ep. 11:

animam,

Verg. A. 1, 98; cf.

vitam,

Ov. H. 7, 181; Macr. Somn. Scip. 1, 1, 9; cf. id. ib. 1, 11, 25:

spiritum,

Tac. A. 2, 70.—

To relax, loosen, slacken, let go:

manibus omnis effundit habenas,

Verg. A. 5, 818:

sive gradum seu frena effunderet,

Stat. Th. 9, 182:

irarum effundit habenas,

Verg. A. 12, 499.—Hence, effūsus, a, um, P. a.

(Effundo, I. B. 1.) Poured out, cast out; hence, plur. as subst.: effusa, ōrum, n., the urine:

reliquias et effusa intueri,

Sen. Const. Sap. 13, 1.—

(Effundo, I. B. 2.) Spread out, extensive, vast, broad, wide (not freq. till after the Aug. per.).— Lit.

In gen.:

effusumque corpus,

Lucr. 3, 113; cf.:

late mare,

Hor. Ep. 1, 11, 26:

loca,

Tac. G. 30:

effusissimus Hadriatici maris sinus,

Vell. 2, 43:

incendium,

Liv. 30, 5; cf.

caedes,

id. 42, 65:

cursus,

id. 2, 50; Plin. 9, 33, 52, § 102:

membra,

i. e. full, plump, Stat. Th. 6, 841.—

Esp., relaxed, slackened, loosened, dishevelled:

habenis,

Front. Strat. 2, 5, 31; cf.:

quam posset effusissimis habenis,

Liv. 37, 20:

comae,

Ov. H. 7, 70; id. Am. 1, 9, 38 et saep.; cf.

also transf.: (nymphae) caesariem effusae nitidam per candida colla,

Verg. G. 4, 337.—

Of soldiers or a throng of people, etc., straggling, disorderly, scattered, dispersed:

effusum agmen ducit,

Liv. 21, 25, 8:

aciem,

Luc. 4, 743:

huc omnis turba effusa ruebat,

Verg. A. 6, 305:

sine armis effusi in armatos incidere hostis,

Liv. 30, 5, 8.—

Trop.

Profuse, prodigal, lavish:

quis in largitione effusior?

Cic. Cael. 6, 13:

munificentiae effusissimus,

Vell. 2, 41.—

Extravagant, immoderate:

licentia,

Liv. 44, 1; cf.

laetitia,

id. 35, 43 fin.:

cursus,

Plin. Ep. 6, 20, 11 et saep.— Comp.:

cultus in verbis,

Quint. 3, 8, 58.— Sup.:

laudationes,

Petr. 48, 7:

studium,

Suet. Ner. 40.— Adv.: effūse.

(Acc. to I.) Far spread, far and wide, widely.

In gen.:

ire,

Sall. J. 105, 3; cf.

fugere,

Liv. 3, 22; 40, 48:

persequi,

id. 43, 23; Curt. 9, 8:

vastare,

Liv. 1, 10; 44, 30; cf.:

effusius praedari,

id. 34, 16 et saep.: spatium annale effuse interpretari. in a wide sense, Cod. Just. 7, 40, 1. —

Esp., profusely, lavishly:

large effuseque donare,

Cic. Rosc. Am. 8 fin.; cf.

vivere,

id. Cael. 16 fin.: liberalem esse, Aug. ap. Suet. Aug. 71:

affluant opes,

Liv. 3, 26. —In the comp., Tac. A. 4, 62.—

(Acc. to II.) Extravagantly, immoderately:

cum inaniter et effuse animus exsultat,

Cic. Tusc. 4, 6, 13:

amare,

Plin. Ep. 6, 26, 2.— Comp.:

dicere,

Plin. Ep. 1, 20, 20:

fovere,

id. ib. 7, 24, 4:

excipere,

Suet. Ner. 22:

favere,

Tac. H. 1, 19.— Sup.:

diligere,

Plin. Ep. 7, 30, 1; id. Pan. 84, 4.

ef-fundo (or ecf-), fūdi, fūsum, 3, v. a., to pour out, pour forth, shed, spread abroad (class.; esp. freq. in the transf. and trop. signif.).

Lit.:

vinum in barathrum (i. e. ventrem),

Plaut. Curc. 1, 2, 28; cf. Cic. Pis. 10:

aquam oblatam in galea,

Front. Strat. 1, 7, 7:

humorem,

Cels. 7, 15:

lacrimas,

Lucr. 1, 126; Cic. Planc. 42, 101:

imbrem (procella),

Curt. 8, 13:

se in oceanum (Ganges),

Plin. 2, 108, 112, § 243:

Sangarius flumen in Propontidem se effundit,

Liv. 38, 18, 18; cf. pass. in mid. force:

mare neque redundat umquam neque effunditur,

Cic. N. D. 2, 45, 116; v. also under P. a.—

Transf., of non-liquid bodies.

In gen., to pour out, pour forth, drive out, cast out, send out (mostly poet. and in postAug. prose;

a favorite word of Vergil): saccos nummorum,

Hor. S. 2, 3, 149:

frumentum in flumen,

Dig. 9, 2, 27, § 19:

ei oculus effunditur,

is knocked out, put out, ib. 19, 2, 13, § 4:

tela,

i. e. to shoot in great numbers, Verg. A. 9, 509; Liv. 27, 18:

auxilium castris apertis,

to send forth, Verg. A. 7, 522:

equus consulem lapsum super caput effudit,

threw, Liv. 22, 3, 11; so id. 10, 11; 27, 32; Plin. 8, 42, 65, § 160; Curt. 8, 14, 34; Verg. A. 10, 574; 893; cf. Val. Fl. 8, 358:

(quae via) Excutiat Teucros vallo atque effundat in aequum,

Verg. A. 9, 68:

sub altis portis,

id. ib. 11, 485; cf.:

aliquem solo,

id. ib. 12, 532:

caput in gremium,

Cels. 7, 7, 4. — Poet.:

carmina molli numero fluere, ut per leve severos Effundat junctura ungues,

i. e. lets it slip over smoothly, Pers. 1, 65.—

In partic.

With se, or mid. of persons, to pour out in a multitude, to rush out, spread abroad (a favorite expression with the historians):

omnis sese multitudo ad cognoscendum effudit (sc. ex urbe),

Caes. B. C. 2, 7, 3; so,

se,

id. ib. 2, 7, 3; Liv. 26, 19; 34, 8; 33, 12, 10; 35, 39, 5; Val. Max. 7, 6, 6; Vell. 2, 112, 4; Suet. Calig. 4 fin.; id. Caes. 44 et saep. (but not in Caes. B. G. 5, 19, 2, where the better reading is:

se ejecerat, v. Schneider ad h. l.): omnibus portis effunduntur,

Liv. 38, 6;

so mid.,

Tac. A. 1, 23; Liv. 40, 40, 10; and esp. freq. in the part. effusus, Sall. J. 55, 4; 69, 2; Liv. 1, 14; 9, 31; Tac. A. 4, 25 fin.; 12, 31; 15, 23; Verg. A. 6, 305 et saep.— Ellips. of se: ubi se arctat (mare) Hellespontus vocatur; Propontis, ubi expandit; ubi iterum pressit, Thracius Bosporus;

ubi iterum effundit, Pontus Euxinus,

spreads out, widens, Mel. 1, 1, 5.—

With the accessory notion of producing, to bring forth, produce abundantly:

non solum fruges verum herbas etiam effundunt,

Cic. Or. 15, 48; cf.: fruges (auctumnus), Hor. C. 4, 7, 11:

copiam,

Cic. Brut. 9, 36.—

Of property, to pour out, i. e. to lavish, squander, waste, run through:

patrimonium per luxuriam effundere atque consumere,

Cic. Rosc. Am. 2, 6; so,

patrimonium,

id. Phil. 3, 2:

aerarium,

id. Agr. 1, 5, 15; id. Tusc. 3, 20, 48:

sumptus,

id. Rosc. Am. 24, 68:

opes,

Plin. 7, 25, 26, § 94:

omnes fortunas,

Tac. A. 14, 31:

reditus publicos non in classem exercitusque, sed in dies festos,

Just. 6, 9, 3; and absol.:

effundite, emite, etc.,

Ter. Ad. 5, 9, 34.

Trop.

In gen.:

effudi vobis omnia, quae sentiebam,

i. e. have freely imparted, Cic. de Or. 1, 34 fin.; cf. id. Att. 16, 7, 5; id. Fl. 17, 41; Quint. 2, 2, 10; 10, 3, 17; Val. Fl. 7, 434:

procellam eloquentiae,

Quint. 11, 3, 158:

totos affectus,

id. 4, 1, 28:

tales voces,

Verg. A. 5, 723:

questus,

id. ib. 5, 780:

carmina,

Ov. H. 12, 139 al.:

vox in coronam turbamque effunditur,

Cic. Fl. 28 fin.; cf.:

questus in aëra,

Ov. M. 9, 370:

omnem suum vinulentum furorem in me,

Cic. Fam. 12, 25, 4:

iram in aliquem,

Liv. 39, 34:

omne odium in auxilii praesentis spem,

id. 31, 44, 2:

indignationem,

Vulg. Ezech. 20, 8 et saep.—

In partic. (acc. to I. B. 2. a. and c.).

With se, or mid., to give one's self up to, to give loose to, yield to, indulge in:

qui se in aliqua libidine effuderit,

Cic. Par. 3, 1, 21:

se in omnes libidines,

Tac. A. 14, 13:

(Pompeius) in nos suavissime hercule effusus,

has treated me with the most flattering confidence, Cic. Att. 4, 9;

more freq., mid.: in tantam licentiam socordiamque,

Liv. 25, 20, 6:

in venerem,

id. 29, 23, 4:

in amorem,

Tac. A. 1, 54; Curt. 8, 4, 25:

in laetitiam,

Just. 12, 3, 7; Curt. 5, 1, 37:

in jocos,

Suet. Aug. 98:

in cachinnos,

id. Calig. 32:

in questus, lacrimas, vota,

Tac. A. 1, 11:

in lacrimas,

id. ib. 3, 23; 4, 8; id. H. 2, 45;

for which, lacrimis,

Verg. A. 2, 651; cf.:

ad preces lacrimasque,

Liv. 44, 31 fin.:

ad luxuriam,

id. 34, 6:

terra effunditur in herbas,

Plin. 17, 8, 4, § 48; cf.:

quorum stomachus in vomitiones effunditur,

id. 23, 1, 23, § 43.—

To cast away, give up, let go, dismiss, resign:

collectam gratiam florentissimi hominis,

Cic. Fam. 2, 16, 1:

odium,

id. ib. 1, 9, 20:

vires,

Liv. 10, 28; Ov. M. 12, 107:

curam sui,

Sen. Ira, 2, 35:

verecundiam,

id. Ep. 11:

animam,

Verg. A. 1, 98; cf.

vitam,

Ov. H. 7, 181; Macr. Somn. Scip. 1, 1, 9; cf. id. ib. 1, 11, 25:

spiritum,

Tac. A. 2, 70.—

To relax, loosen, slacken, let go:

manibus omnis effundit habenas,

Verg. A. 5, 818:

sive gradum seu frena effunderet,

Stat. Th. 9, 182:

irarum effundit habenas,

Verg. A. 12, 499.—Hence, effūsus, a, um, P. a.

(Effundo, I. B. 1.) Poured out, cast out; hence, plur. as subst.: effusa, ōrum, n., the urine:

reliquias et effusa intueri,

Sen. Const. Sap. 13, 1.—

(Effundo, I. B. 2.) Spread out, extensive, vast, broad, wide (not freq. till after the Aug. per.).— Lit.

In gen.:

effusumque corpus,

Lucr. 3, 113; cf.:

late mare,

Hor. Ep. 1, 11, 26:

loca,

Tac. G. 30:

effusissimus Hadriatici maris sinus,

Vell. 2, 43:

incendium,

Liv. 30, 5; cf.

caedes,

id. 42, 65:

cursus,

id. 2, 50; Plin. 9, 33, 52, § 102:

membra,

i. e. full, plump, Stat. Th. 6, 841.—

Esp., relaxed, slackened, loosened, dishevelled:

habenis,

Front. Strat. 2, 5, 31; cf.:

quam posset effusissimis habenis,

Liv. 37, 20:

comae,

Ov. H. 7, 70; id. Am. 1, 9, 38 et saep.; cf.

also transf.: (nymphae) caesariem effusae nitidam per candida colla,

Verg. G. 4, 337.—

Of soldiers or a throng of people, etc., straggling, disorderly, scattered, dispersed:

effusum agmen ducit,

Liv. 21, 25, 8:

aciem,

Luc. 4, 743:

huc omnis turba effusa ruebat,

Verg. A. 6, 305:

sine armis effusi in armatos incidere hostis,

Liv. 30, 5, 8.—

Trop.

Profuse, prodigal, lavish:

quis in largitione effusior?

Cic. Cael. 6, 13:

munificentiae effusissimus,

Vell. 2, 41.—

Extravagant, immoderate:

licentia,

Liv. 44, 1; cf.

laetitia,

id. 35, 43 fin.:

cursus,

Plin. Ep. 6, 20, 11 et saep.— Comp.:

cultus in verbis,

Quint. 3, 8, 58.— Sup.:

laudationes,

Petr. 48, 7:

studium,

Suet. Ner. 40.— Adv.: effūse.

(Acc. to I.) Far spread, far and wide, widely.

In gen.:

ire,

Sall. J. 105, 3; cf.

fugere,

Liv. 3, 22; 40, 48:

persequi,

id. 43, 23; Curt. 9, 8:

vastare,

Liv. 1, 10; 44, 30; cf.:

effusius praedari,

id. 34, 16 et saep.: spatium annale effuse interpretari. in a wide sense, Cod. Just. 7, 40, 1. —

Esp., profusely, lavishly:

large effuseque donare,

Cic. Rosc. Am. 8 fin.; cf.

vivere,

id. Cael. 16 fin.: liberalem esse, Aug. ap. Suet. Aug. 71:

affluant opes,

Liv. 3, 26. —In the comp., Tac. A. 4, 62.—

(Acc. to II.) Extravagantly, immoderately:

cum inaniter et effuse animus exsultat,

Cic. Tusc. 4, 6, 13:

amare,

Plin. Ep. 6, 26, 2.— Comp.:

dicere,

Plin. Ep. 1, 20, 20:

fovere,

id. ib. 7, 24, 4:

excipere,

Suet. Ner. 22:

favere,

Tac. H. 1, 19.— Sup.:

diligere,

Plin. Ep. 7, 30, 1; id. Pan. 84, 4.

ef-fundo (or ecf-), fūdi, fūsum, 3, v. a., to pour out, pour forth, shed, spread abroad (class.; esp. freq. in the transf. and trop. signif.).

Lit.:

vinum in barathrum (i. e. ventrem),

Plaut. Curc. 1, 2, 28; cf. Cic. Pis. 10:

aquam oblatam in galea,

Front. Strat. 1, 7, 7:

humorem,

Cels. 7, 15:

lacrimas,

Lucr. 1, 126; Cic. Planc. 42, 101:

imbrem (procella),

Curt. 8, 13:

se in oceanum (Ganges),

Plin. 2, 108, 112, § 243:

Sangarius flumen in Propontidem se effundit,

Liv. 38, 18, 18; cf. pass. in mid. force:

mare neque redundat umquam neque effunditur,

Cic. N. D. 2, 45, 116; v. also under P. a.—

Transf., of non-liquid bodies.

In gen., to pour out, pour forth, drive out, cast out, send out (mostly poet. and in postAug. prose;

a favorite word of Vergil): saccos nummorum,

Hor. S. 2, 3, 149:

frumentum in flumen,

Dig. 9, 2, 27, § 19:

ei oculus effunditur,

is knocked out, put out, ib. 19, 2, 13, § 4:

tela,

i. e. to shoot in great numbers, Verg. A. 9, 509; Liv. 27, 18:

auxilium castris apertis,

to send forth, Verg. A. 7, 522:

equus consulem lapsum super caput effudit,

threw, Liv. 22, 3, 11; so id. 10, 11; 27, 32; Plin. 8, 42, 65, § 160; Curt. 8, 14, 34; Verg. A. 10, 574; 893; cf. Val. Fl. 8, 358:

(quae via) Excutiat Teucros vallo atque effundat in aequum,

Verg. A. 9, 68:

sub altis portis,

id. ib. 11, 485; cf.:

aliquem solo,

id. ib. 12, 532:

caput in gremium,

Cels. 7, 7, 4. — Poet.:

carmina molli numero fluere, ut per leve severos Effundat junctura ungues,

i. e. lets it slip over smoothly, Pers. 1, 65.—

In partic.

With se, or mid. of persons, to pour out in a multitude, to rush out, spread abroad (a favorite expression with the historians):

omnis sese multitudo ad cognoscendum effudit (sc. ex urbe),

Caes. B. C. 2, 7, 3; so,

se,

id. ib. 2, 7, 3; Liv. 26, 19; 34, 8; 33, 12, 10; 35, 39, 5; Val. Max. 7, 6, 6; Vell. 2, 112, 4; Suet. Calig. 4 fin.; id. Caes. 44 et saep. (but not in Caes. B. G. 5, 19, 2, where the better reading is:

se ejecerat, v. Schneider ad h. l.): omnibus portis effunduntur,

Liv. 38, 6;

so mid.,

Tac. A. 1, 23; Liv. 40, 40, 10; and esp. freq. in the part. effusus, Sall. J. 55, 4; 69, 2; Liv. 1, 14; 9, 31; Tac. A. 4, 25 fin.; 12, 31; 15, 23; Verg. A. 6, 305 et saep.— Ellips. of se: ubi se arctat (mare) Hellespontus vocatur; Propontis, ubi expandit; ubi iterum pressit, Thracius Bosporus;

ubi iterum effundit, Pontus Euxinus,

spreads out, widens, Mel. 1, 1, 5.—

With the accessory notion of producing, to bring forth, produce abundantly:

non solum fruges verum herbas etiam effundunt,

Cic. Or. 15, 48; cf.: fruges (auctumnus), Hor. C. 4, 7, 11:

copiam,

Cic. Brut. 9, 36.—

Of property, to pour out, i. e. to lavish, squander, waste, run through:

patrimonium per luxuriam effundere atque consumere,

Cic. Rosc. Am. 2, 6; so,

patrimonium,

id. Phil. 3, 2:

aerarium,

id. Agr. 1, 5, 15; id. Tusc. 3, 20, 48:

sumptus,

id. Rosc. Am. 24, 68:

opes,

Plin. 7, 25, 26, § 94:

omnes fortunas,

Tac. A. 14, 31:

reditus publicos non in classem exercitusque, sed in dies festos,

Just. 6, 9, 3; and absol.:

effundite, emite, etc.,

Ter. Ad. 5, 9, 34.

Trop.

In gen.:

effudi vobis omnia, quae sentiebam,

i. e. have freely imparted, Cic. de Or. 1, 34 fin.; cf. id. Att. 16, 7, 5; id. Fl. 17, 41; Quint. 2, 2, 10; 10, 3, 17; Val. Fl. 7, 434:

procellam eloquentiae,

Quint. 11, 3, 158:

totos affectus,

id. 4, 1, 28:

tales voces,

Verg. A. 5, 723:

questus,

id. ib. 5, 780:

carmina,

Ov. H. 12, 139 al.:

vox in coronam turbamque effunditur,

Cic. Fl. 28 fin.; cf.:

questus in aëra,

Ov. M. 9, 370:

omnem suum vinulentum furorem in me,

Cic. Fam. 12, 25, 4:

iram in aliquem,

Liv. 39, 34:

omne odium in auxilii praesentis spem,

id. 31, 44, 2:

indignationem,

Vulg. Ezech. 20, 8 et saep.—

In partic. (acc. to I. B. 2. a. and c.).

With se, or mid., to give one's self up to, to give loose to, yield to, indulge in:

qui se in aliqua libidine effuderit,

Cic. Par. 3, 1, 21:

se in omnes libidines,

Tac. A. 14, 13:

(Pompeius) in nos suavissime hercule effusus,

has treated me with the most flattering confidence, Cic. Att. 4, 9;

more freq., mid.: in tantam licentiam socordiamque,

Liv. 25, 20, 6:

in venerem,

id. 29, 23, 4:

in amorem,

Tac. A. 1, 54; Curt. 8, 4, 25:

in laetitiam,

Just. 12, 3, 7; Curt. 5, 1, 37:

in jocos,

Suet. Aug. 98:

in cachinnos,

id. Calig. 32:

in questus, lacrimas, vota,

Tac. A. 1, 11:

in lacrimas,

id. ib. 3, 23; 4, 8; id. H. 2, 45;

for which, lacrimis,

Verg. A. 2, 651; cf.:

ad preces lacrimasque,

Liv. 44, 31 fin.:

ad luxuriam,

id. 34, 6:

terra effunditur in herbas,

Plin. 17, 8, 4, § 48; cf.:

quorum stomachus in vomitiones effunditur,

id. 23, 1, 23, § 43.—

To cast away, give up, let go, dismiss, resign:

collectam gratiam florentissimi hominis,

Cic. Fam. 2, 16, 1:

odium,

id. ib. 1, 9, 20:

vires,

Liv. 10, 28; Ov. M. 12, 107:

curam sui,

Sen. Ira, 2, 35:

verecundiam,

id. Ep. 11:

animam,

Verg. A. 1, 98; cf.

vitam,

Ov. H. 7, 181; Macr. Somn. Scip. 1, 1, 9; cf. id. ib. 1, 11, 25:

spiritum,

Tac. A. 2, 70.—

To relax, loosen, slacken, let go:

manibus omnis effundit habenas,

Verg. A. 5, 818:

sive gradum seu frena effunderet,

Stat. Th. 9, 182:

irarum effundit habenas,

Verg. A. 12, 499.—Hence, effūsus, a, um, P. a.

(Effundo, I. B. 1.) Poured out, cast out; hence, plur. as subst.: effusa, ōrum, n., the urine:

reliquias et effusa intueri,

Sen. Const. Sap. 13, 1.—

(Effundo, I. B. 2.) Spread out, extensive, vast, broad, wide (not freq. till after the Aug. per.).— Lit.

In gen.:

effusumque corpus,

Lucr. 3, 113; cf.:

late mare,

Hor. Ep. 1, 11, 26:

loca,

Tac. G. 30:

effusissimus Hadriatici maris sinus,

Vell. 2, 43:

incendium,

Liv. 30, 5; cf.

caedes,

id. 42, 65:

cursus,

id. 2, 50; Plin. 9, 33, 52, § 102:

membra,

i. e. full, plump, Stat. Th. 6, 841.—

Esp., relaxed, slackened, loosened, dishevelled:

habenis,

Front. Strat. 2, 5, 31; cf.:

quam posset effusissimis habenis,

Liv. 37, 20:

comae,

Ov. H. 7, 70; id. Am. 1, 9, 38 et saep.; cf.

also transf.: (nymphae) caesariem effusae nitidam per candida colla,

Verg. G. 4, 337.—

Of soldiers or a throng of people, etc., straggling, disorderly, scattered, dispersed:

effusum agmen ducit,

Liv. 21, 25, 8:

aciem,

Luc. 4, 743:

huc omnis turba effusa ruebat,

Verg. A. 6, 305:

sine armis effusi in armatos incidere hostis,

Liv. 30, 5, 8.—

Trop.

Profuse, prodigal, lavish:

quis in largitione effusior?

Cic. Cael. 6, 13:

munificentiae effusissimus,

Vell. 2, 41.—

Extravagant, immoderate:

licentia,

Liv. 44, 1; cf.

laetitia,

id. 35, 43 fin.:

cursus,

Plin. Ep. 6, 20, 11 et saep.— Comp.:

cultus in verbis,

Quint. 3, 8, 58.— Sup.:

laudationes,

Petr. 48, 7:

studium,

Suet. Ner. 40.— Adv.: effūse.