Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

rouse

  • 1 cieō

        cieō cīvī, citus, ēre    [1 CI-], to cause to go, move, stir, drive: natura omnia ciens et agitans: animal motu cietur suo: imo aequora fundo, stirs up, V: alquos e municipiis, Ta.: puppes sinistrorsum citae, H.—In law: ciere erctum, to divide the inheritance.—Fig., to put in motion, rouse, disturb: aurae cient (mare), L.: tonitru caelum omne ciebo, V.— To call by name, name, call, invoke. magnā supremum voce ciemus, i. e. utter the last invocation to the Manes, V.: numina, O.: triumphum nomine, i. e. to call Io triumphe! L.: patrem, i. e. show one's free birth, L. — To summon, rouse, stir, call. ad arma, L.: aere viros, V.: ad sese alqm, Ct.: ille cieri Narcissum postulat, Ta.—To call upon for help, invoke, appeal to: nocturnos manes, V.: vipereas sorores, the Furies, O.: foedera et deos, L.— To excite, stimulate, rouse, enliven, produce, cause, occasion, begin: motūs: tinnitūs aere, Ct.: fletūs, V.: murmur, V.: pugnam, L.: pugnam impigre, Ta.: bellum, L.: belli simulacra, V.: tumultum, L.: Martem, V.
    * * *
    ciere, civi, citus V TRANS
    move; shake; rouse, stir/call up; disturb; provoke; invoke; produce; discharge

    Latin-English dictionary > cieō

  • 2 concitō

        concitō āvī, ātus, āre, freq.    [concio], to put in quick motion, rouse, excite, urge, drive, incite, spur, agitate, disturb: equum calcaribus, L.: equum in aliquem, N.: equos adversos, L.: navīs maximā celeritate, L.: telum ex insidiis, brandishes, V.: agmen, O.: eversas Eurus aquas, O.: gravīs pluvias, O.: se in fugam, to flee headlong, L.—Fig., to rouse, urge, impel, move, influence, stir, instigate, goad, stimulate: te ipsum animi quodam impetu concitatum: civīs: alqm iniuriis, S.: irā, L.: aspectu pignorum suorum concitari, Ta.: servitia, S.: multitudinem, N.: suos, Cs.: concitatus ad philosophiam studio: (Galliam) ad nostrum auxilium, Cs.: Ad arma cessantīs, H.: exercitum adversus regem, L.: vos captam dimittere Troiam, O.—To rouse, excite, cause, occasion, produce, stir up: facultas seditionis concitandae: nova concitari mala videbam: odium erga Romanos, N.: bellum pro Veiente, L.: in te invidiam: tumultum, Cs.
    * * *
    I II
    concitare, concitavi, concitatus V TRANS
    stir up, disturb; discharge/hurl (missile); flow rapidly/strong current; rush; rush; urge/rouse/agitate; enrage/inflame; spur/impel; summon/assemble; cause

    Latin-English dictionary > concitō

  • 3 commoveo

    com-mŏvĕo ( conm-), mōvi, mōtum, 2 (contr. forms:

    commōrunt,

    Lucr. 2, 766; commōrat, Turp. ap. Non. p. 278, 2; Ter. Phorm. 1, 2, 51; commōrit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 1; Hor. S. 2, 1, 45;

    commossem,

    Cic. Planc. 37, 90;

    commosset,

    id. Verr. 2, 3, 18, § 45;

    commosse,

    id. ib. 2, 5, 37, § 96; id. Fam. 7, 18, 3), v. a., to put something in violent motion, to move; both of removing from a place and backwards and forwards in a place; to shake, stir (freq. in every period and species of composition).
    I.
    Lit.
    A.
    To remove from a place, to carry away, displace, to start, set in motion, move:

    neque miser me commovere possum prae formidine,

    Plaut. Am. 1, 1, 181; id. Truc. 4, 3, 44:

    facilius est currentem incitare quam commovere languentem,

    Cic. de Or. 2, 44, 186:

    columnas,

    id. Verr. 2, 1, 55, § 145:

    castra ex eo loco,

    to move forward, decamp, id. ib. 2, 5, 37, § 96; cf.

    aciem,

    to set the line in motion, Liv. 2, 65, 5; 9, 27, 10:

    se ex eo loco,

    Cic. Fin. 5, 15, 42:

    se domo,

    id. Fam. 9, 5, 2:

    me Thessalonicā,

    id. Att. 3, 13, 1:

    te istinc,

    id. Fam. 6, 20, 3: agmen loco. to force back, cause to retreat, Sisenn. ap. Non. p. 58, 20; so,

    hostem,

    Liv. 9, 40, 9; 10, 29, 9:

    cervum,

    Verg. A. 7, 494:

    molem,

    Val. Fl. 2, 33:

    nummum,

    i. e. to use in business, Cic. Font. 5, 11 (1, 1); id. Fl. 19, 44:

    ais, si una littera commota sit, fore tota ut labet disciplina. Utrum igitur tibi litteram videor an totas paginas commovere?

    id. Fin. 4, 19, 53.—Sacra, t. t., to move or carry about the sacred utensils, images, etc., for religious use, Verg. A. 4, 301 Serv.; cf. Cato, R. R. 134, 4:

    ancilia,

    Serv. ad Verg. A. 8, 3:

    tripodes,

    Sen. Med. 786.—Hence, humorously: mea si commovi sacra, if I put my instruments (artifices, tricks, etc.) in motion, Plaut. Ps. 1, 1, 107. —Prov.:

    glaebam commosset in agro decumano Siciliae nemo,

    would have stirred a clod, Cic. Verr. 2, 3, 18, § 45.—
    B. 1.
    Of things:

    magni commorunt aequora venti,

    Lucr. 2, 766:

    alas,

    Verg. A. 5, 217; cf.:

    penna commota volucris,

    Sil. 6, 59; Sen. Agam. 633. —
    2.
    Of persons, with se:

    quis sese commovere potest, cujus ille (sc. Roscius) vitia non videat?

    can stir, Cic. de Or. 2, 57, 233:

    num infitiari potes te... meā diligentiā circumclusum commovere te contra rem publicam non potuisse,

    id. Cat. 1, 3, 7; Nep. Ages. 6, 3; Liv. 2, 54, 6; cf.:

    Lanuvii hastam se commovisse,

    id. 21, 62, 4.—
    II.
    Trop.
    A.
    (Acc. to I. A.) To move, drive back, distodge, refute, confute:

    nunc comminus agamus experiamurque, si possimus cornua commovere disputationis tuae,

    Cic. Div. 2, 10, 26:

    si convellere adoriamur ea, quae commoveri non possunt,

    id. de Or. 2, 51, 205.—
    B.
    (Acc. to I. B.) To throw into disorder, physical or mental; to unbalance, unsettle, shake, disturb (rare but class.):

    adflantur alii sidere, alii commoventur statis temporibus alvo, nervis, capite, mente,

    Plin. 2, 41, 41, § 108:

    perleviter commotus fuerat... (postea) eum vidi plane integrum,

    Cic. Q. Fr. 2, 5, 2: Bacchi sacris commota, Poët. ap. Cic. Div. 1, 36, 80:

    commotus habebitur, i. e. mente captus,

    frantic, crazed, Hor. S. 2, 3, 209; cf.:

    commota mens,

    id. ib. 2, 3, 278; Plin. 36, 21, 40, § 152; and:

    commotus mente,

    id. 23, 1, 16, § 23.—
    2. (α).
    With abl.: commorat hominem lacrimis, Turp. ap. Non. p. 278, 2:

    aliquem nimiā longinquitate locorum ac desiderio suorum,

    Cic. Imp. Pomp. 9, 23:

    aut libidine aliquā aut metu,

    id. Off. 1, 29, 102; id. Font. 16, 36 (12, 26):

    ludis,

    id. Mur. 19, 40:

    quis enim, cum sibi fingit aliquid et cogitatione depingit, non simul ac se ipse commovit atque ad se revocavit, sentit, etc.,

    aroused, id. Ac. 2, 16, 51:

    et amore fraterno et existimatione vulgi,

    Caes. B. G. 1, 20:

    adfectibus,

    Quint. 9, 4, 4:

    doctā voce,

    id. 2, 16, 9:

    cujus atrocitate,

    id. 6, 1, 32:

    vix sum apud me, ita animus commotu'st metu, Spe, gaudio,

    Ter. And. 5, 4, 34; Quint. 1, 2, 30:

    commota vehementi metu mens,

    Lucr. 3, 153. —
    (β).
    Absol.:

    commorat omnes nos,

    Ter. Phorm. 1, 2, 51:

    cum aliqua species utilitatis objecta est, commoveri necesse est,

    one must be affected by it, it must make an impression on one, Cic. Off. 3, 8, 35:

    nihil me clamor iste commovet,

    id. Rab. Perd. 6, 18:

    si quos adversum proelium et fuga Gallorum commoveret,

    Caes. B. G. 1, 40:

    in commovendis judiciis,

    Cic. de Or. 2, 45, 189; cf.:

    commotus ab oratore judex,

    Quint. 6, 2, 7:

    qui me commorit, flebit,

    provoke, rouse, Hor. S. 2, 1, 45:

    Neptunus graviter commotus,

    Verg. A. 1, 126:

    domo ejus omnia abstulit quae paulo magis animum cujuspiam aut oculos possent commovere,

    Cic. Verr. 2, 2, 34, § 83; Quint. 12, 10, 50: dormiunt;

    pol ego istos commovebo,

    awake, arouse, Ter. Heaut. 4, 4, 8:

    porticus haec ipsa et palaestra Graecarum disputationum memoriam quodammodo commovent,

    stir up, awaken, revive, Cic. de Or. 2, 5, 20.—Of things:

    aes alienum,

    to demand, Tac. A. 6, 17:

    commotā principis domo,

    id. ib. 4, 52 init.:

    si umquam vitae cupiditas in me fuisset, ego... omnium parricidarum tela commossem?

    provoked, Cic. Planc. 37, 90. —
    (γ).
    With in and abl.:

    qui cum ingeniis conflictatur ejus modi, Neque commovetur animus in eā re tamen,

    Ter. And. 1, 1, 67:

    vidi enim vos in hoc nomine, cum testis diceret, commoveri,

    Cic. Verr. 2, 4, 56, § 125:

    in hac virgine commotus sum,

    i. e. in love, Ter. Eun. 3, 5, 19.—
    (δ).
    With ex and abl.:

    nam cum esset ex aere alieno commota civitas,

    Cic. Rep. 2, 33, 58; Auct. B. Afr. 57, 72.—
    (ε).
    With ad and acc.:

    nec sane satis commoveor animo ad ea. quae vis canenda,

    Cic. ad Q. Fr. 3, 5, 4:

    homines ad turpe compendium,

    Auct. Her. 4, 40, 52.—
    (ζ).
    With ut and subj.:

    adeone me ignavom putas, ut neque me consuetudo neque amor Commoveat neque commoneat, ut servem fidem?

    Ter. And. 1, 5, 45:

    tua nos voluntas commovit, ut conscriberemus, etc.,

    Auct. Her. 1, 1, 1.—
    b.
    Of the passions, etc., to rouse, stir up, excite, produce, generate: belli magnos commovit funditus aestus, moved the waves of strife from their foundations, Lucr. 5, 1434; cf.:

    commovere tumultum aut bellum,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 20:

    misericordiam, invidiam, iracundiam,

    id. de Or. 2, 47, 195; cf.:

    commovere miserationem,

    Quint. 6, 1, 46; 10, 1, 64:

    magnum et acerbum dolorem,

    Cic. Verr. 2, 4, 21, § 47:

    invidiam aliquam in me,

    id. Phil. 3, 7, 18:

    summum odium in eum,

    id. Inv. 1, 54, 103:

    bilem,

    id. Att. 2, 7, 2:

    multorum scribendi studia,

    id. N. D. 1, 4, 8:

    adfectus,

    Quint. 4, prooem. § 6; 5, 8, 3; cf.:

    adfectus vehementer commotos (opp. lenes),

    id. 6, 2, 9.—
    C.
    In discourse:

    nova quaedam,

    to start new doctrines, adduce novelties, Cic. Ac. 2, 6, 18.— Hence, commōtus, a, um, P. a., moved, excited, aroused:

    genus (dicendi) in agendo,

    Cic. de Or. 3, 9, 32; cf.:

    Fimbria paulo fervidior atque commotior,

    id. Brut. 34, 129:

    incidere in rem commotam (i. e. amorem),

    Sen. Ep. 116, 5:

    animus commotior,

    Cic. Div. 1, 37, 80:

    commotius ad omnia turbanda consilium,

    Liv. 6, 14, 9 Weissenb. ad loc.:

    Drusus animo commotior,

    more violent, passionate, Tac. A. 4, 3; cf.:

    commotus ingenio,

    id. ib. 6, 45; and:

    Agrippina paulo commotior,

    id. ib. 1, 33:

    commoto similis,

    to one provoked, enraged, Suet. Aug. 51; cf. id. Tib. 51.— Sup. and adv. apparently not in use.

    Lewis & Short latin dictionary > commoveo

  • 4 concito

    concĭto, āvi, ātum, 1, v. freq. a. [concieo], to move violently, to put in violent or quick motion, to stir up, rouse up, excite, incite, shake.
    I.
    Prop. (thus most freq. in the poets and histt.):

    artus,

    Lucr. 3, 292; 3, 301:

    equum calcaribus,

    Liv. 2, 6, 8; cf.:

    equum in aliquem,

    Nep. Pelop. 5, 4:

    concitant equos permittuntque in hostem,

    Liv. 3, 61, 8:

    equos adversos,

    id. 8, 7, 9; cf. also under P. a.:

    naves quantā maximā celeritate poterat,

    id. 36, 44, 4; cf.:

    classem concitatam remis,

    id. 30, 25, 8; 37, 11, 10:

    navem remis,

    Curt. 4, 3, 2:

    in alteram (navem) quinqueremis eadem concitata,

    id. 4, 4, 7:

    agmen,

    Ov. M. 14, 239:

    omne nemus,

    id. F. 1, 436:

    feras,

    id. ib. 2, 286:

    tela,

    Liv. 34, 39, 3:

    eversas Eurus aquas,

    Ov. H. 7, 42; cf.:

    mare aeriore vento,

    Curt. 4, 3, 17:

    graves pluvias,

    Ov. F. 2, 72:

    se in hostem,

    Liv. 8, 39, 7; cf.:

    se in Teucros alis (Alecto),

    Verg. A. 7, 476:

    se in fugam,

    to take to flight, Liv. 22, 17, 6; cf.:

    se fugā in aliquem locum,

    Val. Fl. 3, 383.—
    II.
    Trop. (class. and very freq. in prose and poetry).
    A.
    Aliquem, to rouse, urge, impel one to any act, feeling, etc., to move strongly, to influence, stir up, instigate, etc.; constr. with acc. pers. and ad, in, adversus, the inf. and absol.
    (α).
    With ad and a subst., gerund, or gerundive:

    concitari ad studium cognoscendae percipiendaeque virtutis,

    Cic. de Or. 1, 47, 204; cf.:

    concitatus ad philosophiam studio,

    id. Brut. 89, 306:

    judicem ad fortiter judicandum,

    Quint. 6, 1, 20:

    victum ad depellendam ignominiam,

    id. 1, 2, 24:

    nos ad quaerendum,

    id. 10, 2, 5:

    omnem Galliam ad nostrum auxilium,

    Caes. B. G. 7, 77:

    multitudinem ad arma,

    id. ib. 7, 42 fin.; cf.: cessantes ad arma, * Hor. C. 1, 35, 16: colonias ad audendum aliquid, Suet. Caes. 8:

    ad convicia,

    id. Tib. 54:

    ad despiciendam vitam,

    id. Oth. 10.—
    (β).
    With in:

    qui in iram concitat se,

    Quint. 6, 2, 27; cf. Cic. Verr. 2, 3, 3, § 6.—
    (γ).
    With adversus:

    Etruriam omnem adversus nos,

    Liv. 5, 4, 14:

    exercitum adversus regem,

    id. 1, 59, 12.—
    * (δ).
    With inf.:

    quae vos dementia concitat captam dimittere Trojam?

    Ov. M. 13, 226.—
    (ε).
    Absol., both with and without abl.:

    te ipsum animi quodam impetu concitatum,

    Cic. Mur. 31, 65; so,

    uxorem dolore,

    id. Scaur. 6, 9 (Fragm. ap. Prisc. p. 689 P.):

    aliquem injuriis,

    Sall. C. 35, 3:

    multitudinem fallaci spe,

    Liv. 6, 15, 6:

    familiam seditionibus,

    Col. 1, 8, 18:

    aliquem aliquo adfectu,

    Quint. 10, 7, 15:

    irā,

    Liv. 23, 7, 7; 42, 59, 2; Quint. 6, 3, 46; Liv. 7, 8, 3:

    aspectu pignorum suorum concitari,

    Tac. Agr. 38; Cic. Verr. 2, 3, 3, § 6:

    quo enim spectat illud... nisi ut opifices concitentur?

    should be excited to sedition, id. Ac. 2, 47, 144; cf. id. Fl. 8, 18 sq.; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 4; cf.

    servitia,

    Sall. C. 46, 3:

    multitudinem,

    Nep. Arist. 1, 3:

    suos,

    Caes. B. G. 5, 26:

    judices (opp. flectere),

    Quint. 6, 1, 9; cf.

    (opp. placare),

    id. 11, 3, 170;

    (opp. mitigare),

    id. 3, 4, 3; 4, 2, 9; 6, 2, 12:

    concitare animos ac remittere,

    id. 9, 4, 11:

    tuas aures de nobis,

    Prop. 3 (4), 15, 45.—
    B.
    Aliquid, to rouse, excite, cause, occasion, produce any action, passion, evil, etc.:

    bellum,

    Cic. Fam. 15, 4, 6; Hirt. B. G. 8, 22; Nep. Ham. 4, 3; Liv. 5, 5, 11; Flor. 4, 5, 1 al.; cf.:

    bellum Romanis,

    Liv. 35, 12, 18:

    quantas turbas mihi,

    Sall. H. 3, 61, 11 Dietsch; cf.:

    quantam pugnam mihi,

    Quint. 10, 1, 105:

    lacrimas totius populi Romani,

    id. 11, 3,:

    misericordiam populi,

    Cic. de Or. 1, 53, 227:

    odium (just before, commovere odium),

    id. Inv. 1, 54, 105; cf. id. ib. 1, 53, 100:

    invidiam in te ex illis rebus,

    id. Verr. 2, 5, 8, § 21:

    invidiam, odium, iram,

    Quint. 6, 1, 14:

    iram (opp. lenire),

    id. 3, 8, 12:

    risum,

    Cic. de Or. 2, 58, 235:

    seditionem ac discordiam,

    id. Mur. 39, 83:

    tumultum,

    Caes. B. C. 3, 18; Liv. 38, 33, 7:

    aspera iambis maxime concitantur,

    Quint. 9, 4, 136:

    error vanis concitatus imaginibus,

    Val. Max. 9, 9 init.:

    morbos,

    Cels. 2, 13:

    pituitam,

    id. 6, 6, 15:

    somnum,

    Plin. 20, 17, 73, § 189.—Hence, concĭtātus, a, um, P. a.
    A.
    (Acc. to I.) Violently moved, i. e. rapid, swift, quick:

    equo concitato ad hostem vehitur,

    at full speed, Nep. Dat. 4 fin. (more freq. citato equo; v. 2. cito, P. a.):

    quam concitatissimos equos immittere jubet,

    Liv. 35, 5, 8:

    conversio caeli concitatior,

    Cic. Rep. 6, 18, 18; so,

    cursu,

    Liv. 35, 29, 6:

    concitatissimus corporis motus,

    Quint. 2, 11, 4.—
    B.
    (Acc. to II.) Roused up, excited, vehement, ardent (freq. in Quint.):

    testimonia non concitatae contionis sed jurati senatūs,

    Cic. Fl. 7, 17:

    (in comoediis pater) interim concitatus, interim lenis est,

    Quint. 11, 3, 74:

    adfectus (opp. mites atque compositi),

    id. 6, 2, 9; cf.

    opp. flebiles,

    id. 11, 3, 162:

    animus an remissus,

    id. 3, 9, 7:

    causae,

    id. 11, 1, 3:

    oratio,

    id. 3, 8, 58 and 60:

    sententiae,

    id. 12, 9, 3; 10, 1, 44:

    erectā et concitatā voce (opp. summissā atque contractā),

    id. 11, 3, 175:

    Lucanus ardens et concitatus,

    id. 10, 1, 91.— Comp.:

    concitatior accidens clamor,

    Liv. 10, 5, 2; Quint. 2, 15, 28; 8, 3, 14.—Hence, concĭtātē, adv. (not in Cic.).
    1.
    (Acc. to 1.) Quickly, rapidly:

    agitur pecus,

    Col. 6, 6, 4.—
    2.
    (Acc. to 2.) Impetuously, ardently (most freq. in Quint.):

    dicere,

    Quint. 8, 3, 40; 10, 2, 23; 11, 3, 23;

    12, 10, 71: itur,

    id. 11, 3, 133.— Comp.:

    dicere,

    Quint. 1, 8, 1; 3, 8, 68; 9, 4, 130:

    movere adfectus,

    id. 12, 10, 26.—
    * Sup.: raperet ventus, Aug. Civ. Dei, 5, 26.

    Lewis & Short latin dictionary > concito

  • 5 conmoveo

    com-mŏvĕo ( conm-), mōvi, mōtum, 2 (contr. forms:

    commōrunt,

    Lucr. 2, 766; commōrat, Turp. ap. Non. p. 278, 2; Ter. Phorm. 1, 2, 51; commōrit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 1; Hor. S. 2, 1, 45;

    commossem,

    Cic. Planc. 37, 90;

    commosset,

    id. Verr. 2, 3, 18, § 45;

    commosse,

    id. ib. 2, 5, 37, § 96; id. Fam. 7, 18, 3), v. a., to put something in violent motion, to move; both of removing from a place and backwards and forwards in a place; to shake, stir (freq. in every period and species of composition).
    I.
    Lit.
    A.
    To remove from a place, to carry away, displace, to start, set in motion, move:

    neque miser me commovere possum prae formidine,

    Plaut. Am. 1, 1, 181; id. Truc. 4, 3, 44:

    facilius est currentem incitare quam commovere languentem,

    Cic. de Or. 2, 44, 186:

    columnas,

    id. Verr. 2, 1, 55, § 145:

    castra ex eo loco,

    to move forward, decamp, id. ib. 2, 5, 37, § 96; cf.

    aciem,

    to set the line in motion, Liv. 2, 65, 5; 9, 27, 10:

    se ex eo loco,

    Cic. Fin. 5, 15, 42:

    se domo,

    id. Fam. 9, 5, 2:

    me Thessalonicā,

    id. Att. 3, 13, 1:

    te istinc,

    id. Fam. 6, 20, 3: agmen loco. to force back, cause to retreat, Sisenn. ap. Non. p. 58, 20; so,

    hostem,

    Liv. 9, 40, 9; 10, 29, 9:

    cervum,

    Verg. A. 7, 494:

    molem,

    Val. Fl. 2, 33:

    nummum,

    i. e. to use in business, Cic. Font. 5, 11 (1, 1); id. Fl. 19, 44:

    ais, si una littera commota sit, fore tota ut labet disciplina. Utrum igitur tibi litteram videor an totas paginas commovere?

    id. Fin. 4, 19, 53.—Sacra, t. t., to move or carry about the sacred utensils, images, etc., for religious use, Verg. A. 4, 301 Serv.; cf. Cato, R. R. 134, 4:

    ancilia,

    Serv. ad Verg. A. 8, 3:

    tripodes,

    Sen. Med. 786.—Hence, humorously: mea si commovi sacra, if I put my instruments (artifices, tricks, etc.) in motion, Plaut. Ps. 1, 1, 107. —Prov.:

    glaebam commosset in agro decumano Siciliae nemo,

    would have stirred a clod, Cic. Verr. 2, 3, 18, § 45.—
    B. 1.
    Of things:

    magni commorunt aequora venti,

    Lucr. 2, 766:

    alas,

    Verg. A. 5, 217; cf.:

    penna commota volucris,

    Sil. 6, 59; Sen. Agam. 633. —
    2.
    Of persons, with se:

    quis sese commovere potest, cujus ille (sc. Roscius) vitia non videat?

    can stir, Cic. de Or. 2, 57, 233:

    num infitiari potes te... meā diligentiā circumclusum commovere te contra rem publicam non potuisse,

    id. Cat. 1, 3, 7; Nep. Ages. 6, 3; Liv. 2, 54, 6; cf.:

    Lanuvii hastam se commovisse,

    id. 21, 62, 4.—
    II.
    Trop.
    A.
    (Acc. to I. A.) To move, drive back, distodge, refute, confute:

    nunc comminus agamus experiamurque, si possimus cornua commovere disputationis tuae,

    Cic. Div. 2, 10, 26:

    si convellere adoriamur ea, quae commoveri non possunt,

    id. de Or. 2, 51, 205.—
    B.
    (Acc. to I. B.) To throw into disorder, physical or mental; to unbalance, unsettle, shake, disturb (rare but class.):

    adflantur alii sidere, alii commoventur statis temporibus alvo, nervis, capite, mente,

    Plin. 2, 41, 41, § 108:

    perleviter commotus fuerat... (postea) eum vidi plane integrum,

    Cic. Q. Fr. 2, 5, 2: Bacchi sacris commota, Poët. ap. Cic. Div. 1, 36, 80:

    commotus habebitur, i. e. mente captus,

    frantic, crazed, Hor. S. 2, 3, 209; cf.:

    commota mens,

    id. ib. 2, 3, 278; Plin. 36, 21, 40, § 152; and:

    commotus mente,

    id. 23, 1, 16, § 23.—
    2. (α).
    With abl.: commorat hominem lacrimis, Turp. ap. Non. p. 278, 2:

    aliquem nimiā longinquitate locorum ac desiderio suorum,

    Cic. Imp. Pomp. 9, 23:

    aut libidine aliquā aut metu,

    id. Off. 1, 29, 102; id. Font. 16, 36 (12, 26):

    ludis,

    id. Mur. 19, 40:

    quis enim, cum sibi fingit aliquid et cogitatione depingit, non simul ac se ipse commovit atque ad se revocavit, sentit, etc.,

    aroused, id. Ac. 2, 16, 51:

    et amore fraterno et existimatione vulgi,

    Caes. B. G. 1, 20:

    adfectibus,

    Quint. 9, 4, 4:

    doctā voce,

    id. 2, 16, 9:

    cujus atrocitate,

    id. 6, 1, 32:

    vix sum apud me, ita animus commotu'st metu, Spe, gaudio,

    Ter. And. 5, 4, 34; Quint. 1, 2, 30:

    commota vehementi metu mens,

    Lucr. 3, 153. —
    (β).
    Absol.:

    commorat omnes nos,

    Ter. Phorm. 1, 2, 51:

    cum aliqua species utilitatis objecta est, commoveri necesse est,

    one must be affected by it, it must make an impression on one, Cic. Off. 3, 8, 35:

    nihil me clamor iste commovet,

    id. Rab. Perd. 6, 18:

    si quos adversum proelium et fuga Gallorum commoveret,

    Caes. B. G. 1, 40:

    in commovendis judiciis,

    Cic. de Or. 2, 45, 189; cf.:

    commotus ab oratore judex,

    Quint. 6, 2, 7:

    qui me commorit, flebit,

    provoke, rouse, Hor. S. 2, 1, 45:

    Neptunus graviter commotus,

    Verg. A. 1, 126:

    domo ejus omnia abstulit quae paulo magis animum cujuspiam aut oculos possent commovere,

    Cic. Verr. 2, 2, 34, § 83; Quint. 12, 10, 50: dormiunt;

    pol ego istos commovebo,

    awake, arouse, Ter. Heaut. 4, 4, 8:

    porticus haec ipsa et palaestra Graecarum disputationum memoriam quodammodo commovent,

    stir up, awaken, revive, Cic. de Or. 2, 5, 20.—Of things:

    aes alienum,

    to demand, Tac. A. 6, 17:

    commotā principis domo,

    id. ib. 4, 52 init.:

    si umquam vitae cupiditas in me fuisset, ego... omnium parricidarum tela commossem?

    provoked, Cic. Planc. 37, 90. —
    (γ).
    With in and abl.:

    qui cum ingeniis conflictatur ejus modi, Neque commovetur animus in eā re tamen,

    Ter. And. 1, 1, 67:

    vidi enim vos in hoc nomine, cum testis diceret, commoveri,

    Cic. Verr. 2, 4, 56, § 125:

    in hac virgine commotus sum,

    i. e. in love, Ter. Eun. 3, 5, 19.—
    (δ).
    With ex and abl.:

    nam cum esset ex aere alieno commota civitas,

    Cic. Rep. 2, 33, 58; Auct. B. Afr. 57, 72.—
    (ε).
    With ad and acc.:

    nec sane satis commoveor animo ad ea. quae vis canenda,

    Cic. ad Q. Fr. 3, 5, 4:

    homines ad turpe compendium,

    Auct. Her. 4, 40, 52.—
    (ζ).
    With ut and subj.:

    adeone me ignavom putas, ut neque me consuetudo neque amor Commoveat neque commoneat, ut servem fidem?

    Ter. And. 1, 5, 45:

    tua nos voluntas commovit, ut conscriberemus, etc.,

    Auct. Her. 1, 1, 1.—
    b.
    Of the passions, etc., to rouse, stir up, excite, produce, generate: belli magnos commovit funditus aestus, moved the waves of strife from their foundations, Lucr. 5, 1434; cf.:

    commovere tumultum aut bellum,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 20:

    misericordiam, invidiam, iracundiam,

    id. de Or. 2, 47, 195; cf.:

    commovere miserationem,

    Quint. 6, 1, 46; 10, 1, 64:

    magnum et acerbum dolorem,

    Cic. Verr. 2, 4, 21, § 47:

    invidiam aliquam in me,

    id. Phil. 3, 7, 18:

    summum odium in eum,

    id. Inv. 1, 54, 103:

    bilem,

    id. Att. 2, 7, 2:

    multorum scribendi studia,

    id. N. D. 1, 4, 8:

    adfectus,

    Quint. 4, prooem. § 6; 5, 8, 3; cf.:

    adfectus vehementer commotos (opp. lenes),

    id. 6, 2, 9.—
    C.
    In discourse:

    nova quaedam,

    to start new doctrines, adduce novelties, Cic. Ac. 2, 6, 18.— Hence, commōtus, a, um, P. a., moved, excited, aroused:

    genus (dicendi) in agendo,

    Cic. de Or. 3, 9, 32; cf.:

    Fimbria paulo fervidior atque commotior,

    id. Brut. 34, 129:

    incidere in rem commotam (i. e. amorem),

    Sen. Ep. 116, 5:

    animus commotior,

    Cic. Div. 1, 37, 80:

    commotius ad omnia turbanda consilium,

    Liv. 6, 14, 9 Weissenb. ad loc.:

    Drusus animo commotior,

    more violent, passionate, Tac. A. 4, 3; cf.:

    commotus ingenio,

    id. ib. 6, 45; and:

    Agrippina paulo commotior,

    id. ib. 1, 33:

    commoto similis,

    to one provoked, enraged, Suet. Aug. 51; cf. id. Tib. 51.— Sup. and adv. apparently not in use.

    Lewis & Short latin dictionary > conmoveo

  • 6 exagito

    ex-ăgĭto, āvi, ātum, 1, v. freq. a., to drive out of its position or place; to stir up, rouse up, disturb.
    I.
    Lit. (very seldom):

    ut quicquid faecis subsederit exagitet, et in summum reducat,

    Col. 12, 19, 4:

    vis (venti) exagitata foras erumpitur,

    Lucr. 6, 583. — Poet.:

    lustra ferarum Venatu,

    to disturb, Sil. 16, 553:

    lepus hic aliis exagitandus erit,

    to rouse, start, Ov. A. A. 3, 662; cf. Petr. 131, 7.—
    II.
    Trop., to rouse up (qs. like a wild beast), to disquiet, harass, persecute, disturb, torment.
    A.
    In gen.:

    insectandis exagitandisque nummariis judicibus,

    Cic. Att. 1, 16, 8; cf. Prop. 2, 8, 19:

    permulti sedes suas patrias, istius injuriis exagitati, reliquerant,

    Cic. Verr. 2, 3, 18:

    ab Suevis complures annos exagitati bello premebantur et agricultura prohibebantur,

    Caes. B. G. 4, 1, 2; cf. id. ib. 2, 29 fin.:

    at omnes di exagitent me, si, etc.,

    Hor. S. 2, 6, 54; cf. Ov. F. 5, 141:

    exagitari verberibus Furiarum,

    Suet. Ner. 34:

    quos flagitium, egestas, conscius animus exagitabat,

    Sall. C. 14, 3:

    senatus vulgi rumoribus exagitatus,

    id. ib. 29, 1:

    rem publicam seditionibus,

    id. ib. 51, 32.—
    B.
    In partic.
    1.
    To scold, rail at, to attack violently, to censure, criticise, satirize, rally (cf.: objurgo, improbo, increpo, vitupero, calumnior, reprehendo;

    peto, incuso, etc.): hi omnes convicio L. Lentuli consulis correpti exagitabantur,

    Caes. B. C. 1, 2, 4:

    cum etiam Demosthenes exagitetur ut putidus,

    Cic. Or. 8 fin.; cf. Suet. Aug. 86:

    inventi sunt, qui hanc dicendi exercitationem exagitarent atque contemnerent,

    Cic. de Or. 3, 16:

    in rebus palam a consularibus exagitatis et in summam invidiam adductis,

    id. Fam. 1, 1 fin.; cf. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 11, 3:

    exagitabantur omnes ejus fraudes atque fallaciae,

    Cic. Clu. 36, 101; cf. id. Sull. 21:

    quod apud Lucilium scite exagitat in Albucio Scaevola, quam lepide lexeis compostae, etc.,

    id. Or. 44, 149.—
    2.
    To stir up, irritate, excite:

    coepere (tribuni) senatum criminando plebem exagitare,

    Sall. C. 38, 1; cf.

    vulgum,

    id. J. 73, 5.—In a good sense:

    hujus disputationibus et exagitatus maxime orator est et adjutus,

    incited, urged onwards, Cic. Or. 3, 12.—Of abstract objects:

    in tali tempore tanta vis hominis leniunda quam exagitanda videbatur,

    Sall. C. 48, 5; Tac. A. 4, 12.—
    b.
    Transf., to stir up, excite the passions themselves: ne et meum maerorem exagitem et te in eundem luctum vocem, Cic. Att. 3, 7, 2;

    tristes curas,

    Luc. 8, 44:

    furores immiti corde,

    Cat. 64, 94.

    Lewis & Short latin dictionary > exagito

  • 7 armō

        armō āvī, ātus, āre    [arma], to furnish with weapons, arm, equip: multitudinem: milites, Cs.: ut quemque casus armaverat, S.: manūs armat sparus, V.: in dominos armari: in proelia fratres, V.: Archilochum rabies armavit iambo, H.: armari, to take arms, Cs. — Esp., to furnish, fit out, equip: navem sumptu suo: ea quae sunt usui ad armandas navīs, Cs.: armata classis, L.—Poet.: calamos veneno, V.: equum bello, for war, V.— Fig., to arm, equip, furnish, strengthen, help: quibus eum (accusatorem) rebus armaret, proofs: se imprudentiā alicuius, N.: irā, O.: nugis, with nonsense, H.—To move to arms, excite, rouse, stir: regem adversus Romanos, N.: dextram patris in filiam, L.: vos in fata parentis, moves you to kill, O.: Arcadas dolor armat in hostes, V.
    * * *
    armare, armavi, armatus V TRANS
    equip, fit with armor; arm; strengthen; rouse, stir; incite war; rig (ship)

    Latin-English dictionary > armō

  • 8 com-moveō (conm-)

        com-moveō (conm-) mōvī    (commōrat, T.; commōrit, H.; commōssem, commōsset, commōsse, C.), mōtus, ēre.    I. To put in violent motion, move, shake, stir: alas, V.: quis sese commovere potest? can stir: commovere se non sunt ausi, N.: si se commoverit, undertook anything, L.: hastam se commovisse, moved spontaneously, L. — Fig., to agitate, disorder, stir, toss, shake, disturb, unsettle, excite, disquiet: omnīs nos, T.: vehementer me: commoveri necesse est, it must make an impression: si quos fuga Gallorum commoveret, Cs.: qui me commorit, flebit, provoke, H.: Neptunus graviter commotus, V.: pol ego istos commovebo, arouse, T.: parricidarum tela, provoke: commotus habebitur (i. e. mente captus), crazed, H.: sed tu ut vitiis tuis commoveare, be affected: aliquem nimiā longinquitate locorum: conmotus irā, S.: admonitu commota ministrae, O.: Neque commovetur animus in eā re tamen, T.: vidi enim vos in hoc nomine, cum testis diceret, commoveri: in hac commotus sum, i. e. in love, T.: ut me neque amor Commoveat neque commoneat, ut servem fidem? T.: commoto omnium aere alieno, i. e. credit being shaken, Ta.—Of abstr. things, to rouse, stir up, excite, produce, generate: tumultum aut bellum: alqd novae dissensionis: invidiam in me: suspicio in servos commovebatur: dolorem: alcui misericordiam. —In discourse: nova quaedam, to start new doctrines, adduce novelties.—    II. To remove, carry away, displace, start, set in motion, move, drive, impel, rouse: languentem: columnas: castra ex eo loco, decamp: aciem, set in motion, L.: hostem, dislodge, L.: hunc (cervum), hunt, V: nummum, i. e. to turn: sacra, take from the shrines (in religious services), V.: commota tremoribus orbis Flumina prosiliunt, started, O.: glaebam in agro, to stir a clod. — Fig., to move, drive back, dislodge, refute, confute: convellere ea, quae commoveri non possunt: cornua disputationis.

    Latin-English dictionary > com-moveō (conm-)

  • 9 ex-agitō

        ex-agitō āvī, ātus, āre,     freq, to rouse, keep in motion, disquiet, harass, persecute, disturb, torment, vex: istius iniuriis exagitati: ab Suevis exagitati, Cs.: rem p. seditionibus, S.: di exagitent me, Si, etc., H.: quos egestas exagitabat, S.—To rail at, censure, criticise, satirize, rally: hi convicio consulis conrepti exagitabantur, Cs.: cum Demosthenes exagitetur ut putidus: exagitabantur omnes eius fraudes.—To stir up, irritate, rouse, excite, stimulate, incite: senatum criminando plebem, S.: disputationibus exagitatus orator: volgum, S.: maerorem: furores corde, Ct.: vis hominis exagitanda, S.: manes, Pr.

    Latin-English dictionary > ex-agitō

  • 10 ex-cieō and ex-ciō

        ex-cieō and ex-ciō īvī, ītus and itus, īre, rarely ēre    (imperf. excībat, L.), to call out, summon forth, rouse: consulem ab urbe, L.: animas sepulcris, V.: artifices e Graeciā, Cu.: Antiochum in Graeciam, L.: Volscos ad expugnandam Ardeam, L.: principibus Romam excitis, L.: molem (i. e. tempestatem) in undis, excite, V.: sonitu exciti (i. e. e somno), S.: excivit ea caedes Bructeros, Ta.—To call forth, excite, produce: molem, i. e. high waves, V.: alcui lacrimas, Ta.—Fig., to rouse, awaken, disturb, excite, frighten, terrify: excita anus, Enn. ap. C.: dictatorem ex somno, L.: horribili sonitu exciti, S.: conscientia mentem excitam vastabat, S.: concursu pastorum excitus, L.: omnium civitatium vires, Ta.: Hinc aper excītus, O.—To stir up, excite: terrorem, L.: tumultum, L.

    Latin-English dictionary > ex-cieō and ex-ciō

  • 11 ex-suscitō (exusc-)

        ex-suscitō (exusc-) āvī, ātus, āre,    to rouse from sleep, awaken: te gallorum cantus exsuscitat.—To kindle: flammas aurā, O.: incendium, L. —Fig., to stir up, rouse up, excite: animos: animum dictis.

    Latin-English dictionary > ex-suscitō (exusc-)

  • 12 incendō

        incendō dī, sus, ere    [CAND-], to set fire to, kindle, burn: cupas taedā ac pice refertas, Cs.: odoribus incensis: lychnos, V.: urbem, S.: aedificia vicosque, Cs.: navīs: aedīs, Iu.: vepres, V.: cum ipse circumsessus paene incenderere, wast consumed.—To light up with fire, kindle: aras votis, i. e. in pursuance of vows, V.—To brighten, illumine: eiusdem (solis) incensa radiis luna: auro Squamam incendebat fulgor, V.—Fig., to kindle, inflame, set on fire, fire, rouse, incite, excite, irritate, incense, enrage: Loquar? incendam; taceam? instigem, T.: hominem gloriā: me, ut cuperem, etc.: me tuis querellis, V.: plebem largiundo, S.: animum cupidum inopiā, T.: odia improborum in nos: pudor incendit virīs, V.: rabie iecur incendente, Iu.: iustum odium: incendor irā, esse ausam facere haec te, T.: amore sum incensus: incendor cottidie magis desiderio virtutum: incendi ad studia gloriā: in spectaculum animo incenduntur, L.
    * * *
    incendere, incendi, incensus V
    set fire to, kindle, burn; rouse, excite, inflame, aggravate, incense

    Latin-English dictionary > incendō

  • 13 in-citō

        in-citō āvī, ātus, āre,    to set in rapid motion, urge on, hurry, hasten, accelerate, quicken: vehementius equos incitare, Cs.: stellarum motūs incitantur: lintres magno sonitu remorum incitatae, Cs.: ex castris sese, sally out, Cs.: cum ex alto se aestus incitavisset, had rushed in, Cs.—Prov.: incitare currentem, spur a willing horse.—To <*>rouse, augment: hibernis (amnis) incitatus plu<*>iis, swollen, L.—Fig., to incite, encourage, stimulate, rouse, excite, spur on: me imitandi cupiditate: ingenium diligentiā ex tarditate: oculos incitat error, O.: suos sensūs voluptuarios: Caesarem ad id bellum, Cs.: ad bellum incitari, L.: cuius libidines ad potiundum incitarentur: incitabant (animum) conrupti civitatis mores, S.—To inspire: nam terrae vis Pythiam incitabat.—To excite, arouse, stir up: Catonem inimicitiae Caesaris incitant, Cs.: istos in me: opifices contra vos incitabuntur: milites nostri pristini diei perfidiā incitati, Cs.—To stimulate, excite, increase, enhance: consuetudo eloquendi celeritatem incitat.

    Latin-English dictionary > in-citō

  • 14 stimulō

        stimulō āvī, ātus, āre    [stimulus], to goad, rouse, set in motion, stir, spur, incite, stimulate: stimulante fame, driven by hunger, O.: stimulante conscientiā, Cu.: avita gloria animum stimulabat, L.: stimulata pellicis irā, O.: Iurgia praecipue vino stimulata, excited, O.: ad huius salutem defendendam stimulari me: ad arma, L.: iniuriae dolor in Tarquinium eos stimulabat, L.: me, ut caverem, etc.: eodem metu stimulante, ne moraretur, Cu.: Festinare fugam... iterum stimulat, V.— To goad, torment, vex, trouble, plague, disquiet, disturb: te conscientiae stimulant maleficiorum tuorum: consulem cura de filio stimulabat, L.
    * * *
    stimulare, stimulavi, stimulatus V
    urge forward with a goad, torment,"sting"; incite, rouse to frenzy

    Latin-English dictionary > stimulō

  • 15 suscitō

        suscitō āvī, ātus, āre    [subs (see sub)+cito], to lift up, raise, elevate: terga (i. e. humum), to cast up. V.: Aura lintea suscitat, swells, O.—Fig., to stir up, rouse up, arouse, awaken, set in motion, encourage, incite: e somno suscitari: in arma viros, V.: te ab tuis subselliis contra te testem: Oscinem corvum prece, invoke, H.: te (aegrotum), revive, H.: cinerem et sopitos ignīs, rekindles, V.: exstinctos ignīs (i. e. amoris), O.: clamores, excite, Ph.: fictas sententias, invent, Enn. ap. C.: vim suscitat ira, V.: bellum, L.: crepitum pede, Pr.
    * * *
    suscitare, suscitavi, suscitatus V
    encourage, stir up; awaken, rouse, kindle

    Latin-English dictionary > suscitō

  • 16 adloquor

    al-lŏquor ( adl-), cūtus, 3, v. dep. a.: aliquem, to speak to, to address, esp. used in greeting, admonishing, consoling. etc.; hence also, to salute; to exhort, rouse; to console (cf. in Gr. paramutheomai; in the ante-class. and class. per. rare; in Cic. only twice; more freq. from the time of the Aug. poets).
    I.
    To speak to, to address: quem ore funesto adloquar? Att. ap. Non. 281, 6:

    admones et adloqueris,

    Vulg. Sap. 12, 2:

    hominem blande adloqui,

    Ter. Phorm. 2, 1, 22; so id. And. 2, 2, 6:

    quem nemo adloqui vellet,

    Cic. Clu. 61; so Auct. ad Her. 4, 15, 22; Ov. M. 15, 22; 8, 728; 11, 283; 13, 739; Verg. A. 6, 466 al.:

    senatum, compositā in magnificentiam oratione, adlocutus,

    Tac. H. 3, 37; so id. A. 16, 91; id. Agr. 35:

    adlocutus est (eis) linguā Hebraeā,

    Vulg. Act. 21, 40; 28, 20.—
    II.
    Esp.
    A.
    To address the gods in thanksgiving and prayer:

    dis gratias agere atque adloqui,

    Plaut. Am. 1, 1, 26; 1, 1, 232; so,

    patriam adlocuta maestast ita voce miseriter,

    Cat. 63, 49.—
    B.
    To address, as a general his troops, to exhort, to rouse:

    quae ubi consul accepit, sibimetipsi circumeundos adloquendosque milites ratus, Liv, 10, 35: (Alexander) variā oratione milites adloquebatur,

    Curt. 3, 10, 4:

    neque milites adlocuturo etc.,

    Suet. Galb. 18; id. Caes. 33. —
    C.
    In consolation, to speak to, to console, to comfort:

    adlocutum mulieres ire aiunt, cum eunt ad aliquam locutum consolandi causā,

    Varr. L. L. 6, 7, 66:

    adloqui in luctu,

    Sen. Troad. 619:

    adflictum adloqui caput,

    id. Oedip. 1029 P. and R.

    Lewis & Short latin dictionary > adloquor

  • 17 adrigo

    ar-rĭgo ( adr-, Dietsch, Halm; arr-, Fleck., Rib., Weissenb.), rexi, rectum, 3, v. a. [rego], to set up, raise, erect (not used by Cic., but for it he employs erigere).
    I.
    Lit.:

    leo comas arrexit,

    Verg. A. 10, 726; so id. ib. 4, 280:

    aurīs,

    Plaut. Rud. 5, 2, 6; so Ter. And. 5, 4, 30; Ov. M. 15, 516; Verg. A. 2, 303 (translatio a pecudibus, Don. ad Ter. l. c.; cf.

    opp. demittere aures,

    Hor. C. 2, 13, 35):

    linguam,

    Mart. 11, 62, 10:

    tollit se arrectum quadrupes,

    Verg. A. 10, 892; so id. ib. 5, 426; 2, 206 et saep.—
    II.
    Trop., to encourage, animate, rouse, excite:

    eos non paulum oratione suā Marius adrexerat,

    Sall. J. 84, 4:

    cum spes arrectae juvenum,

    when hope was aroused, Verg. G. 3, 105:

    arrectae stimulis haud mollibus irae,

    id. A. 11, 452: Etruria atque omnes reliquiae belli adrectae, are in commotion, are roused, Sall. H. 1, 19, p. 220 Gerl.:

    adrectā omni civitate,

    excited with wonder, Tac. A. 3, 11.—Esp. freq. arrigere aliquem or animos, to incite, rouse the mind or courage to something, to direct to something (sometimes with ad aliquam rem):

    vetus certamen animos adrexit,

    Sall. C. 39, 3 Kritz:

    sic animis eorum adrectis,

    id. J. 68, 4; 86, 1 al.; Liv. 45, 30:

    arrexere animos Itali,

    Verg. A. 12, 251:

    his animum arrecti dictis,

    id. ib. 1, 579:

    arrecti ad bellandum animi sunt,

    Liv. 8, 37 (cf. erigo).—Hence, arrectus ( adr-), a, um, P. a., set upright; hence, steep, precipitous (rare):

    pleraque Alpium ab Italiā sicut breviora, ita arrectiora sunt,

    Liv. 21, 35 fin.: saxa arrectiora, Sol. c. 14.

    Lewis & Short latin dictionary > adrigo

  • 18 agito

    ăgĭto, āvi, ātum, 1, v. freq. a. [ago], as if the supine were agitu; cf.: quaero quaerito.
    I.
    Lit., to put a thing in motion, to drive or impel (mostly poet., or in more elevated prose; from poetry it passed, after the Aug. per., into common prose).
    A.
    Of cattle, to drive, conduct (cf. ago):

    calcari quadrupedem agitabo advorsum clivom,

    Plaut. As. 3, 3, 118:

    stimulo boves agitat,

    Vulg. Eccli. 38, 26:

    hanc in curru bijugos agitare leones,

    drives her span of lions, Lucr. 2, 602:

    agitantur quadrigae,

    Varr. L. L. 6, § 41 Müll.:

    ad flumina currus,

    Verg. G. 3, 18:

    jussit agitari currum suum,

    Vulg. 2 Macc. 9, 4: lanigeros greges hirtasque capellas, to drive, poet. for to tend, Verg. G. 3, 287:

    sacros jugales (dracones),

    Ov. M. 5, 661:

    quadrigas bigasque et equos desultorios,

    Suet. Caes. 39.—
    B.
    Of the motion of other things, to move, impel, shake:

    triremem in portu,

    Nep. Dion, 9, 2:

    alas,

    Ov. Tr. 3, 4, 21:

    manibusque leves agitavit habenas,

    id. M. 7, 221:

    hastam,

    id. ib. 3, 667: caput, to move the head ( in token of assent = annuere), id. ib. 1, 567:

    arundinem vento agitatam,

    Vulg. Matt. 11, 7.—Esp., of animals, to hunt, chase, pursue: etiamsi excitaturus [p. 72] non sis nec agitaturus feras, Cic. Off. 3, 17:

    aquila insectans alias aves atque agitans,

    id. Div. 2, 70:

    trepidas columbas,

    Ov. M. 5, 606; 11, 300:

    damas,

    id. ib. 10, 539:

    cursu timidos onagros,

    Verg. G. 3, 409 al. —
    C.
    Of the motion caused by the wind, to drive to and fro, toss about, agitate, disturb:

    ventus enim fit, ubi est agitando percitus aër,

    when the air is violently agitated and driven, Lucr. 6, 686:

    mare ventorum vi agitari atque turbari,

    Cic. Clu. 49 fin.; id. Univ. 3, 7:

    freta ponti Incipiunt agitata tumescere,

    Verg. G. 1, 357:

    aristas,

    Ov. A. A. 1, 553:

    Zephyris agitata Tempe,

    Hor. C. 3, 1, 24:

    ventis agitatur pinus,

    id. ib. 2, 10, 9:

    veteres agitantur orni,

    id. ib. 1, 9, 12:

    agitaret aura capillos,

    id. Epod. 15, 9.—
    D.
    Of the motion caused by the water: agitata numina Trojae, tossed or driven about upon the sea, Verg. A. 6, 68; Prop. 3, 21, 5.—
    E.
    In gen., of the motion caused by other things:

    magnes (lapis) agitat (ferri ramenta) per aes,

    Lucr. 6, 1054:

    agitari inter se concursu,

    Cic. N. D. 1, 39: pulsu externo agitari, Macr Somn. Scip. 9.— Poet. of mist, to produce it by motion or agitation: dejectuque (Peneus) gravi tenues agitantia fumos Nubila conducit, and by its impetuous descent (into the valley) raises clouds producing mist, Ov. M. 1, 571—
    II.
    Trop.
    A.
    To rouse up, excite, move, urge, drive, impel one to something: aliquem, sometimes in aliquid (so in Florus very freq.):

    in furias agitantur equae,

    are excited to fury, Ov. A. A. 2, 487:

    agitare plebem,

    to stir up, rouse, Liv. 3, 11:

    populum,

    Flor. 2, 12, 2; so id. 11, 6, 2 al.:

    agitatus cupiditate regni,

    id. 3, 1:

    gens sacratis legibus agitata in exitium urbis,

    id. 1, 16, 7.—
    B.
    To disquiet, disturb, to drive hither and thither, to vex, trouble, torment (the fig. taken from the sea agitated by storm; cf. Gernh. and Beier upon Cic. Off. 1, 24, 82):

    dii deaeque te agitant irati,

    Plaut. Pers. 4, 4, 115:

    atra bilis agitat hominem,

    id. Capt. 3, 4, 64; so id. Curc. 1, 1, 92; 2, 1, 24:

    ut eos agitent furiae, neque usquam consistere patiantur,

    Cic. Rosc. Am. 24 (cf. Verg. A. 3, 331:

    scelerum furiis agitatus Orestes,

    id. ib. 4, 471):

    suum quemque scelus agitat amentiaque afficit,

    id. ib. 24:

    agitare et insequi poëtas,

    Tac. Or. 4; 25 and 41:

    multis injuriis jactata atque agita ta,

    Cic. Quint. 2:

    est magni viri, rebus agitatis (= perturbatis, Beier) punire sontes,

    id. Off. 1, 24, 82:

    agitabatur animus inopiā rei familiaris et conscientiā scelerum,

    Sall. C. 5, 7:

    quos conscientia defectionis agitabat,

    Tac. Agr. 16:

    commotus metu atque libidine diversus agitabatur,

    was drawn in different directions, Sall. J 25, 6; Liv. 22, 12. ne te semper inops agitet vexetque cupido, Hor. Ep. 1, 18, 98:

    quos agitabat timor,

    Tac. Agr. 16:

    timore et metu agitati,

    Vulg. Judith, 15, 1:

    injuriis agitatus,

    Flor. 1, 8, 7:

    seditionibus,

    Just. 12, 4, 12.—
    C.
    To assail with reproach, derision, insult; to reprove, blame, scoff, deride, insult, mock:

    agitat rem militarem, insectatur totam legationem,

    attacks, ridicules, Cic. Mur. 9, 21; id. Brut. 28, 109: mea saevis agitat fastidia verbis, Hor Epod. 12, 13; without verbis:

    agitant expertia frugis,

    id. A. P. 341:

    vesanum poëtam agitant pueri,

    id. ib. 456.—
    D.
    In gen., to drive or urge on a thing, to accomplish or do, to drive at, to be employed in, be engaged in, to have, hold, keep, to celebrate; v. ago, II. D. (in the historians, esp. Sallust, very freq.):

    Haec ego non agitem?

    should I not drive at? Juv. 1, 52:

    vigilias,

    to keep, Plaut. Trin. 4, 2, 27; so,

    custodiam,

    id. Rud. 3, 6, 20; so Tac. A. 11, 18:

    hoc agitemus convivium vino et sermone suavi,

    let us celebrate, Plaut. As. 5, 1, 7:

    Dionysia,

    Ter. Heaut. 4, 4, 11; so id. Hec. 1, 2, 18:

    convivia,

    Ov. M. 7, 431; Suet. Claud. 32 festa gaudia, Sil. 15, 423:

    meum natalem,

    Plaut. Pers. 5, 1, 16;

    so festos dies,

    Cic. Verr. 2, 2, 63:

    jocos,

    Ov. M. 3, 319:

    agraria lex a Flavio tribuno plebis vehementer agitabatur,

    was powerfully urged, supportcd, Cic. Att. 1, 19:

    quae cum praecepta parentis mei agitarem,

    was striving to comply with, Sall. J. 14, 2 (modestius dictum pro:

    studere, ut agerem, Cort.): laeti pacem agitabamus,

    were at peace, enjoyed the delights of peace, id. ib. 14, 10:

    dicit se missum a consule venisse quaesitum ab eo, pacem an bellum agitaturus foret,

    id. ib. 109, 2:

    quoniam deditionis morā induciae agitabantur,

    there was a truce, id. ib. 29, 4; id. C. 24, 2.— Poet.:

    ceu primas agitant acies, certamina miscent,

    as if they formed the front rank, Sil. 9, 330.—Hence of time, esp. life, to pass, spend (cf. ago, II. D 5.):

    vita hominum sine cupiditate agitabatur,

    Sall. C. 2, 1:

    agitare aevum,

    Verg. G. 4, 154; id. A. 10, 235:

    festos dies,

    Tac. H. 3, 78.—In Sall., Tac., Flor., et al., agitare absol., to live, dwell, abide, sojourn, be:

    hi propius mare Africum agitabant,

    Sall. J 18, 9; cf id. ib. 19, 5; id. Fragm. H. 3, 11; so id. J. 54, 2; 59, 1; 94, 4:

    laeti Germant agitabant,

    Tac. A. 1, 50:

    secretus agitat,

    id. ib. 11, 21:

    montium editis sine cultu atque eo ferocius agitabant,

    id. ib. 4, 46; Flor. 4, 12, 48.—
    E.
    Of the mind: agitare aliquid or de aliquā re (in corde, in mente, animo, cum animo, secum, etc.), to drive at a thing in the mind, i. e. to turn over, revolve, to weigh, consider, meditate upon, and with the idea of action to be performed or a conclusion to be made, to deliberate upon, to devise, contrive, plot, to be occupied with, to design, intend, etc.: id ego semper mecum sic agito et comparo, Att ap. Non. 256, 20:

    quom eam rem in corde agito,

    Plaut. Truc 2, 5, 3:

    id agitans mecum,

    Ter. Phorm. 4, 3, 10; so Sall. J. 113, 3:

    habet nihil aliud quod agitet in mente,

    Cic. N. D. 1, 41:

    est tuum sic agitare animo, ut, etc.,

    id. Fam. 6, 1:

    quae omnes animo agitabant,

    Tac. A. 6, 9:

    provincias secretis imaginationibus agitans,

    id. ib. 15, 36 in animo bellum, Liv 21, 2; Vell. 1, 16; Quint. 12, 2, 28.—With inf., as object:

    ut mente agitaret bellum renovare,

    Nep. Ham. 1, 4.— Poet.:

    aliquid jamdudum invadere magnum Mens agitat mihi,

    Verg. A 9, 187. —Sometimes also without mente, animo, and the like, agitare aliquid, in the same signif:

    quodsi ille hoc unum agitare coeperit, esse, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 96:

    rem a me saepe deliberatam et multum agitatam requiris,

    id. Ac. 1, 2: oratori omnia quaesita, disputata, tractata, agitata ( well considered or weighed) esse debent, id. de Or. 3, 14:

    fugam,

    Verg. A. 2, 640.—So esp. freq. in Tac.:

    Britanni agitare inter se mala servitutis, Agr 15: bellum adversus patrem agitare,

    id. H. 4, 86, id. A. 1, 5; 1, 12.—With de:

    de bello,

    Tac. H. 2, 1:

    agitanti de Claudio,

    id. A. 6, 46:

    de tempore ac loco caedis agitabant,

    id. ib. 15, 50; 1, 12; id. H. 4, 59.—With num:

    agitavere, num Messalinam depellerent amore Silli,

    Tac. A. 11, 29; id. H. 1, 19.— With - ne:

    agitavere placeretne, etc.,

    Tac. H. 3, 1.—With an:

    an Artaxata pergeret, agitavit,

    Tac. A. 13, 41 —With quomodo, Tac. A. 2, 12.—With ut (of purpose):

    ut Neronem pudor caperet, insita spe agitari,

    Tac. A. 16, 26.—
    F.
    To treat or speak of or concerning a thing, to confer about, deliberate upon. Romae per omnīs locos et conventus de facto consulis agitart ( impers., for agitabatur), discussions were had, Sall. J 30, 1;

    cum de foedere victor agitaret,

    Liv. 9, 5; 30, 3.—
    * G.
    Sat agitare, with gen., in Plaut., = sat agere, to have enough to do, to have trouble with: nunc agitas sat tute tuarum rerum, Bacch. 4, 3, 23.

    Lewis & Short latin dictionary > agito

  • 19 alloquor

    al-lŏquor ( adl-), cūtus, 3, v. dep. a.: aliquem, to speak to, to address, esp. used in greeting, admonishing, consoling. etc.; hence also, to salute; to exhort, rouse; to console (cf. in Gr. paramutheomai; in the ante-class. and class. per. rare; in Cic. only twice; more freq. from the time of the Aug. poets).
    I.
    To speak to, to address: quem ore funesto adloquar? Att. ap. Non. 281, 6:

    admones et adloqueris,

    Vulg. Sap. 12, 2:

    hominem blande adloqui,

    Ter. Phorm. 2, 1, 22; so id. And. 2, 2, 6:

    quem nemo adloqui vellet,

    Cic. Clu. 61; so Auct. ad Her. 4, 15, 22; Ov. M. 15, 22; 8, 728; 11, 283; 13, 739; Verg. A. 6, 466 al.:

    senatum, compositā in magnificentiam oratione, adlocutus,

    Tac. H. 3, 37; so id. A. 16, 91; id. Agr. 35:

    adlocutus est (eis) linguā Hebraeā,

    Vulg. Act. 21, 40; 28, 20.—
    II.
    Esp.
    A.
    To address the gods in thanksgiving and prayer:

    dis gratias agere atque adloqui,

    Plaut. Am. 1, 1, 26; 1, 1, 232; so,

    patriam adlocuta maestast ita voce miseriter,

    Cat. 63, 49.—
    B.
    To address, as a general his troops, to exhort, to rouse:

    quae ubi consul accepit, sibimetipsi circumeundos adloquendosque milites ratus, Liv, 10, 35: (Alexander) variā oratione milites adloquebatur,

    Curt. 3, 10, 4:

    neque milites adlocuturo etc.,

    Suet. Galb. 18; id. Caes. 33. —
    C.
    In consolation, to speak to, to console, to comfort:

    adlocutum mulieres ire aiunt, cum eunt ad aliquam locutum consolandi causā,

    Varr. L. L. 6, 7, 66:

    adloqui in luctu,

    Sen. Troad. 619:

    adflictum adloqui caput,

    id. Oedip. 1029 P. and R.

    Lewis & Short latin dictionary > alloquor

  • 20 arrigo

    ar-rĭgo ( adr-, Dietsch, Halm; arr-, Fleck., Rib., Weissenb.), rexi, rectum, 3, v. a. [rego], to set up, raise, erect (not used by Cic., but for it he employs erigere).
    I.
    Lit.:

    leo comas arrexit,

    Verg. A. 10, 726; so id. ib. 4, 280:

    aurīs,

    Plaut. Rud. 5, 2, 6; so Ter. And. 5, 4, 30; Ov. M. 15, 516; Verg. A. 2, 303 (translatio a pecudibus, Don. ad Ter. l. c.; cf.

    opp. demittere aures,

    Hor. C. 2, 13, 35):

    linguam,

    Mart. 11, 62, 10:

    tollit se arrectum quadrupes,

    Verg. A. 10, 892; so id. ib. 5, 426; 2, 206 et saep.—
    II.
    Trop., to encourage, animate, rouse, excite:

    eos non paulum oratione suā Marius adrexerat,

    Sall. J. 84, 4:

    cum spes arrectae juvenum,

    when hope was aroused, Verg. G. 3, 105:

    arrectae stimulis haud mollibus irae,

    id. A. 11, 452: Etruria atque omnes reliquiae belli adrectae, are in commotion, are roused, Sall. H. 1, 19, p. 220 Gerl.:

    adrectā omni civitate,

    excited with wonder, Tac. A. 3, 11.—Esp. freq. arrigere aliquem or animos, to incite, rouse the mind or courage to something, to direct to something (sometimes with ad aliquam rem):

    vetus certamen animos adrexit,

    Sall. C. 39, 3 Kritz:

    sic animis eorum adrectis,

    id. J. 68, 4; 86, 1 al.; Liv. 45, 30:

    arrexere animos Itali,

    Verg. A. 12, 251:

    his animum arrecti dictis,

    id. ib. 1, 579:

    arrecti ad bellandum animi sunt,

    Liv. 8, 37 (cf. erigo).—Hence, arrectus ( adr-), a, um, P. a., set upright; hence, steep, precipitous (rare):

    pleraque Alpium ab Italiā sicut breviora, ita arrectiora sunt,

    Liv. 21, 35 fin.: saxa arrectiora, Sol. c. 14.

    Lewis & Short latin dictionary > arrigo

См. также в других словарях:

  • Rouse — ist der Familienname folgender Personen: Bob Rouse (* 1964), kanadischer Eishockeyspieler Cecilia Rouse (* 1963), US amerikanische Ökonomin, welche derzeit unter Präsident Barack Obama im Council of Economic Advisors arbeitet Charlie Rouse… …   Deutsch Wikipedia

  • Rouse — Rouse, v. t. [imp. & p. p. {Roused} (rouzd); p. pr. & vb. n. {Rousing}.] [Probably of Scan. origin; cf. Sw. rusa to rush, Dan. ruse, AS. hre[ o]san to fall, rush. Cf. {Rush}, v.] 1. To cause to start from a covert or lurking place; as, to rouse a …   The Collaborative International Dictionary of English

  • ROUSE (C.) — Charlie ROUSE 1924 1988 Charlie Rouse fait partie de ces excellents musiciens qui, pour n’avoir pas bouleversé les fondements mêmes du jazz, sombrent trop rapidement dans un injuste oubli. On ne vit pas impunément à l’ombre des géants. Surtout… …   Encyclopédie Universelle

  • rouse — [rauz] v [T] [Date: 1400 1500; Origin: Perhaps from Old French ruser; RUSH1] 1.) formal to wake someone who is sleeping deeply ▪ His banging roused the neighbours. rouse sb from sleep/dreams etc ▪ A persistent ringing roused Christina from a… …   Dictionary of contemporary English

  • Rouse — may refer to:* The Rouse, a military bugle call * Rouse (surname), people with the surname Rouse * Rouse, a card game.See also: * The Rouse Company, a US real estate developer * Rousse, Bulgaria * Rowse …   Wikipedia

  • Rouse — (rouz), n. [Cf. D. roes drunkeness, icel. r[=u]ss, Sw. rus, G. rauchen, and also E. rouse, v.t., rush, v.i. Cf. {Row} a disturbance.] 1. A bumper in honor of a toast or health. [Obs.] Shak. [1913 Webster] 2. A carousal; a festival; a drinking… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Rouse — (rouz or rous), v. i. & t. [Perhaps the same word as rouse to start up, buckle to. ] (Naut.) To pull or haul strongly and all together, as upon a rope, without the assistance of mechanical appliances. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Rouse — Rouse, v. i. 1. To get or start up; to rise. [Obs.] [1913 Webster] Night s black agents to their preys do rouse. Shak. [1913 Webster] 2. To awake from sleep or repose. [1913 Webster] Morpheus rouses from his bed. Pope. [1913 Webster] 3. To be… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • rouse — [ rauz ] verb transitive 1. ) FORMAL to wake someone up: He was fast asleep and could not be roused. 2. ) to make someone become active, especially when they are tired, lazy, or unwilling to do something: He roused the crowd to stand up and fight …   Usage of the words and phrases in modern English

  • rouse — [v1] wake arouse, awake, awaken, call, get up, raise, rise, stir, wake up; concept 250 Ant. nap, sleep rouse [v2] stimulate, excite aggravate, agitate, anger, animate, arouse, ask for it*, awaken, bestir, bug*, challenge, craze, deepen, disturb,… …   New thesaurus

  • rouse — rouse1 [rouz] vt. roused, rousing [LME rowsen: orig. technical term in hawking & hunting, hence prob. < Anglo Fr or OFr] 1. to cause (game) to rise from cover, come out of a lair, etc.; stir up to flight or attack 2. to stir up, as to anger or …   English World dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»