Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

at+the+close

  • 41 manus

    1.
    mănus, ūs (dat. manu for manui:

    alternae manu,

    Prop. 1, 11, 12; 2, 1, 60), f. [root man-, ma-, to measure; Sanscr. ma, measure, moon; cf. Germ. Mond, moon, and O. H. Germ. mund, hand; Angl.-Sax. mund], a hand.
    I.
    Lit.:

    quam vero aptas, quamque multarum artium ministras manus natura homini dedit!

    Cic. N. D. 2, 60, 150:

    vas in manus sumere,

    id. Verr. 2, 4, 27, § 62:

    Epicurum in manus sumere, i. e. scripta Epicuri,

    id. Tusc. 2, 3, 8:

    pyxidem in manu tenere,

    id. Cael. 26, 63:

    manum porrigere ad tradendum aliquid,

    id. ib.:

    de manibus deponere,

    to lay out of one's hands, lay down, id. Ac. 1, 1, 2. ponere, id. Q. Fr. 1, 1, 8:

    extorquere,

    to wrest from one's hands, id. Cat. 1, 6, 13:

    e manibus dimittere,

    to let go out of one's hands, id. Or. 30, 105: manum ad os apponere, i. e. to lay the finger on the lips in token of secrecy, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4: alicui in manu esse, to be obvious, clear:

    neque mihi in manu Jugurtha qualis foret,

    Sall. J. 14, 4:

    (feminas) in manu esse parentium, fratrum, virorum,

    subject to, Liv. 34, 2, 11; cf.:

    minus filiae uxores sorores quibusdam in manu erunt,

    id. 34, 7, 11: in manibus esse, to be in everybody's hands, to be well known:

    est in manibus oratio,

    Cic. Lael. 25, 96:

    est in manibus laudatio,

    id. Sen. 4, 12; id. Brut. 33, 125.—Also, to be near:

    hostes sunt in manibus,

    near to us, close by us, upon us, Caes. B. G. 2, 19, 7; also, to be present: attendere, quae in manibus sunt, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 1; Verg. A. 10, 280: in manibus habere, to have in hand, to be engaged on a thing:

    omnia, quae in manibus habebam, abjeci,

    Cic. Att. 13, 47, 1:

    habeo opus magnum in manibus,

    id. Ac. 1, 1, 2:

    philosophi quamcunque rem habent in manibus, in eam, etc.,

    id. Tusc. 5, 7, 18; id. Sen. 7, 22; id. Cael. 27, 65:

    milites bellum illud, quod erat in manibus, reliquisse,

    id. Rep. 2, 37, 63; cf.:

    dum occasio in manibus esset,

    Liv. 7, 36, 10:

    inimicorum in manibus mortuus est,

    among, Cic. Inv. 1, 55, 108:

    manu tenere,

    to know for certain, id. Brut. 80, 277.— Pass.:

    manibus teneri,

    to be certain, evident, Cic. Sest. 32, 69: habere in manibus, to fondle, caress, make much of:

    sic in manibus (inimicum meum) habebant, sic fovebant, etc.,

    id. Fam. 1, 9, 10:

    in manus venire,

    to come to hand, id. Q. Fr. 2, 15, b, 1:

    proelium in manibus facere,

    to fight at close quarters, Sall. J. 57, 4:

    ad manum habere,

    to have at hand, have in readiness, Quint. 12, 5, 1:

    ad manum esse,

    at hand, in hand, near, Liv. 9, 19: ad manum venire or accedere, to come hand to hand, come to close quarters:

    nonnumquam etiam res ad manus, atque ad pugnam veniebat,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28; Nep. Eum. 5, 2; Liv. 2, 30:

    ut venere in manus,

    Tac. A. 2, 80:

    ut ventum in manus,

    id. H. 4, 71:

    adire manum alicui, v. 1. adeo: ad manum intueri aliquid,

    at hand, close by, hard by, Plin. 35, 10, 36, § 97:

    prae manu or manibus,

    at hand, in readiness, in hand, Plaut. Bacch. 4, 3, 10; App. M. 6, p. 180, 32; Ter. Ad. 5, 9, 23; Gell. 19, 8:

    quem servum ille habuit ad manum,

    Cic. de Or. 3, 60, 225:

    servus a manu,

    i. e. a scribe, secretary, Suet. Caes. 74:

    de manu dare,

    to give with one's own hand, Lampr. Alex. Sev. 37: de manu in manum quippiam tradere, to deliver from hand to hand, i. e. with great care, Cic. Fam. 7, 5, 2: manum ferulae subducere, to take the hand from the rod, i. e. to be too old for the rod, Juv. 1, 15: e manu (for eminus; opp. cominus), from a distance: quae mea cominus machaera atque hasta hostibit e manu, Enn. ap. Fest. s. v. redhostire, p. 270 Müll. (Trag. v. 212 Vahl.): plenā manu, with a full or plentiful hand, bountifully, liberally:

    plenā manu dare,

    abundantly, Sen. Ben. 1, 7, 2; id. Ep. 120, 10; id. ad Polyb. 9, 7;

    so trop.: Hortalus, quam plenā manu nostras laudes in astra sustulit,

    Cic. Att. 2, 25, 1; so,

    plenis manibus pecuniam largiri,

    Lact. 3, 16, 15; cf.:

    quemquam vacuis a se manibus abire pati,

    Sen. Brev. Vit. 14, 5: manibus pedibusque aliquid facere (Greek pux kai lax), with hands and feet, i. e. with all one's power, with might and main, Ter. And. 1, 1, 134:

    per manus,

    with the hands, Caes. B. G. 6, 37:

    per manus servulae,

    by her assistance, Cic. Att. 1, 12, 3: per manus tradere, to deliver from hand to hand, from mouth to mouth, to hand down from father to son:

    traditae per manus religiones,

    Liv. 5, 51: per manus, also, by force, by main force, forcibly:

    per manus libertatem retinere,

    Sall. J. 31, 22: inter manus, in one's hands, under one's hands:

    agger inter manus proferebatur,

    Caes. B. C. 2, 2:

    villa crescit inter manus,

    Sen. Ep. 12, 1:

    nihil adhuc inter manus habui cui majorem sollicitudinem praestare deberem,

    Plin. Ep. 2, 5, 2:

    scripta quae inter manus habes,

    are occupied with, id. ib. 5, 5, 7.— Trop., palpable, evident:

    ante oculos interque manus sunt omnia vestras,

    Verg. A. 11, 311; cf.:

    manus inter parentum,

    id. ib. 2, 681: inter manus, also, in one's hands, in one's arms:

    abripite hunc intro actutum inter manus,

    Plaut. Most. 2, 1, 38:

    e convivio auferri,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28: sub manu and sub manum, at hand, near, readily, immediately, on the instant: Vocontii sub manu ut essent, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 2:

    quo celerius, ac sub manum annuntiari cognoscique posset, quid in provincia quāque gereretur, etc.,

    Suet. Aug. 49; Sen. Ep. 71, 1: sub manus succedere, according to one's wish, [p. 1112] Plaut. Mil. 3, 2, 59: alicujus manu esse, to be from or by one's hand:

    epistulae quae quidem erant tua manu,

    Cic. Att. 7, 2, 3; cf. id. ib. 8, 13, 1 (cf. II. C. infra): manu, with the hand, by hand, i. e. artificially, opp. to naturally, by nature: manu sata, i. e. by the hand of man, opp. to what grows wild. Caes. B. C. 3, 44:

    urbs manu munitissima,

    Cic. Verr. 2, 2, 2, § 4:

    quaedam ingenia manu, quod aiunt, facienda sunt,

    Sen. Ep. 52, 1:

    quidam et liberos ejurent et orbitatem manu faciant,

    id. ad Marc. 19, 2: morbi, quos manu fecimus, i. e. which we produce by our own fault (e. g. by intemperance), Sen. Brev. Vit. 3, 3: oratio manu facta, artificial, elaborate, opp. to natural, simple, id. Ep. 115, 2: manu mederi, to be a surgeon, Cels. praef. 1: manibus aequis or manu aequā, with equal advantage:

    manibus aequis abscessum est,

    Tac. A. 1, 63:

    aequā manu discedere,

    to come off with equal advantage, Sall. C. 39, 4: manus afferre, to lay hands on; trop., to destroy or weaken:

    qui diutius torqueri patitur, quem protinus potest liberare, beneficio suo manus affert,

    Sen. Ben. 2, 5, 3:

    manum inicere alicui,

    to lay the hand on one, to detain, arrest him, Cic. Rosc. Com. 16, 48: manum dare, to give or lend a hand, to help, assist, Quint. 2, 3, 7: manus dare or dedere, to give the hands to be bound; hence, in gen., to give up, yield, surrender:

    perpende, et, si tibi vera videntur, Dede manus, aut, si falsum est, accingere contra,

    Lucr. 2, 1043:

    fateor, manus vobis do,

    Plaut. Pers. 5, 2, 72:

    donicum aut certe vicissent, aut victi manum dedissent,

    Nep. Ham. 1; cf. Caes. B. G. 5, 31; Cic. Att. 2, 22, 2; Ov. H. 4, 14; 17, 260; Verg. A. 11, 568; Lact. 5, 1, 3:

    brevi manu,

    immediately, without delay, Dig. 23, 3, 43, § 1:

    longā manu,

    slowly, tediously, ib. 46, 3, 79: manum tollere, to raise the hand in token of an intention to yield, to yield, submit: cedo et tollo manum, Cic. Fragm. ap. Lact. 3, 28: manus tollere, to raise the hands in token of admiration or astonishment, Cic. Ac. 2, 19, 63: manus tendere ad aliquem, less freq. alicui, to stretch out the hands to one to implore assistance, Caes. B. G. 2, 13; Cic. Font. 17, 38:

    quae Romanis manus tendebant,

    Caes. B. G. 7, 48:

    dextram Italiae,

    Cic. Phil. 10, 4, 9:

    manu sternere aliquem,

    with the sword, Verg. A. 9, 702: utrāque manu, with both hands, i. e. willingly, readily, Mart. 1, 16, 9:

    manus manum lavat,

    one hand washes the other, one helps the other, Sen. Apoc. 9 fin.; Petr. c. 45, 13; Plin. 35, 10, 36, § 80: manum non vertere, not to turn the hand, prov. for to take no pains, make no effort:

    qui se fatentur virtutis causā ne manum quidem versuros fuisse,

    Cic. Fin. 5, 31, 93; cf. App. Mag. p. 311.
    II.
    Transf.
    A.
    The hand as the instrument used in fight; hence, personal valor, bravery:

    ne usu manuque reliquorum opinionem fallent,

    Caes. B. C. 3, 86:

    manu fortissimus,

    Liv. 39, 40:

    manu fortis,

    Nep. Dat. 1, 3:

    manu vincere,

    Ov. M. 1, 448:

    manu capere urbes,

    by force of arms, Sall. J. 5, 5:

    manum committere Teucris,

    to fight, Verg. A. 12, 60; so,

    conserere manum,

    Liv. 21, 39; 25, 11; 27, 33:

    conferre manum,

    Liv. 10, 43; Verg. A. 12, 345:

    in proelia Ferre manum,

    id. ib. 5, 403; cf.:

    et vice teli saevit nuda manus,

    Juv. 15, 54.—
    2.
    Force, violence, fighting, close combat:

    res venit ad manus atque ad pugnam,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28:

    venire ad manum,

    Liv. 2, 30:

    accedere ad manum,

    Nep. Eum. 5:

    in manus venire,

    to come to an engagement, come to close quarters, Sall. J. 89, 2:

    pugna jam ad manus venerat,

    Liv. 2, 46:

    non manu, neque vi,

    force, violence, Sall. J. 31, 18; so Tac. Agr. 9.—
    B.
    Of the hand of an artist:

    manus extrema non accessit ejus operibus,

    the last hand, the finishing touch, Cic. Brut. 33, 126: aptius a summā conspiciare manu, when you have given yourself the finishing touch, i. e. have completed your toilet, Ov. A. A. 3, 225:

    carmen nondum recepit ultimam manum,

    has not yet received the last polish, Petr. 118.—Hence, extremam bello Imponere manum, to put the finishing hand to the war, to bring it to a close, Verg. A. 7, 573.—Prov.: manum de tabula, lit., the hand from the picture, i. e. enough, Cic. Fam. 7, 25, 1.—
    C.
    A hand, handwriting; in gen., work, workmanship:

    librarii manus,

    Cic. Att. 8, 13, 1: Alexidis manum amabam, quod tam prope accedebat ad similitudinem tuae litterae, id. ib. 7, 2, 3:

    manum suam cognovit,

    id. Cat. 3, 5, 12:

    propter emissam ab eis manum,

    Dig. 22, 3, 15:

    Praxitelis manus, Scopaeque,

    Mart. 4, 39, 3:

    artificum,

    Verg. A. 1, 455.—
    D.
    For pars, a side:

    est ad hanc manum sacellum,

    Ter. Ad. 4, 2, 37:

    a laeva conspicienda manu,

    Ov. A. A. 3, 307. —
    E.
    In throwing dice, a stake: quas manus remisi, to throw up the stakes, Aug. ap. Suet. Aug. 71.—
    F.
    In fencing, a thrust, hit, blow:

    rectae, aversae, tectaeque manus,

    Quint. 9, 1, 20:

    prima, secunda, tertia, quarta,

    the prime, second, tierce, quart, id. 5, 13, 54.—
    G.
    The trunk of an elephant:

    manus etiam data elephantis,

    Cic. N. D. 2, 47, 120; Curt. 8, 14, 27; Sil. 9, 628.—
    H.
    The fore-paws of bears, Plin. 8, 36, 54, § 130.—
    K.
    The branches on a tree:

    (platanus) cui lnnumerae manus,

    Stat. S. 2, 3, 39:

    fraxineae,

    Pall. Insit. 60.—
    L.
    In milit. lang.: ferreae manus, iron hooks with which an enemy's ship was grappled, grappling-irons:

    manus ferreas atque harpagones paraverant,

    Caes. B. C. 1, 57:

    in advenientes hostium naves ferreas manus inicere,

    Liv. 36, 44 fin.:

    manus ferreas excogitare,

    Front. Strat. 2, 3, 24; Plin. 7, 56, 57, § 209; Curt. 4, 9, 2; Aur. Vict. Vir. Ill. 38; Luc. 3, 635.—
    M.
    Also milit., an armed force, corps of soldiers:

    si nova manus cum veteribus copiis se conjunxisset,

    Caes. B. G. 1, 37:

    magnam manum conducere,

    id. ib. 5, 27:

    Hasdrubalem propediem affore cum manu haudquaquam contemnenda,

    Liv. 30, 7 fin.; id. 44, 27.—
    2.
    Beyond the milit. sphere, in gen., a body, host, number, company, multitude:

    Romam veniet cum magna manu,

    Cic. Att. 16, 11, 6:

    evocatorum,

    id. Fam. 15, 4, 3:

    manus ad Quirinalia paratur,

    id. Q. Fr. 2, 3, 4; cf.:

    manum facere, copias parare,

    id. Caecin. 12, 33:

    manus bonorum,

    id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 16:

    Judaeorum,

    id. Fl. 28, 66:

    conjuratorum,

    id. Cat. 1, 5, 12:

    bicorpor,

    i. e. the Centaurs, id. Tusc. 2, 9, 22:

    purpuratorum et satellitum,

    Liv. 42, 51:

    magna clientium,

    Suet. Tib. 1:

    comitum,

    Stat. S. 5, 3, 262:

    juvenum,

    Verg. A. 6, 5.—
    N.
    Labor, hands, i. e. workmen:

    nos aera, manus, navalia demus,

    Verg. A. 11, 329:

    quale manus addunt ebori decus,

    id. ib. 1, 592.—
    O.
    Power:

    haec non sunt in nostra manu,

    Cic. Fam. 14, 2, 3; cf.: in tua manu est, it rests with you, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 1:

    juxta deos in tua manu positum est,

    Tac. H. 2, 76:

    victoria in manu nobis est,

    depends on, Sall. C. 20, 10:

    in vostra manu situm,

    id. J. 31; Plaut. Merc. 3, 4, 43:

    in manu esse mihi,

    id. Trin. 1, 2, 67. —
    2.
    In partic., in jurid. lang., the legal power of a husband over his wife, the manus:

    in potestate quidem et masculi et feminae esse solent: in manum autem feminae tantum conveniunt. Olim itaque tribus modis in manum conveniebant: usu, farreo, coëmptione, etc.,

    Gai. Inst. 1, 108 sq.; Cic. Fl. 34, 84 al.—
    P.
    Law t. t., manūs injectio, i. e. an arrest: per manus injectionem agebatur, Gai Inst. 4, 21: ob eam rem ego tibi sestertium X. milium judicati manus inicio, Vet. Form. ap. Gai. ib.
    2.
    mānus, i. q. bonus, Varr. L. L. 6, 2, 4; Macr. S. 1, 3, 13; Isid. 5, 30, 14; Serv. Verg. A. 1, 139; 2, 286; v. ‡ cerus manus.

    Lewis & Short latin dictionary > manus

  • 42 premo

    prĕmo, essi, essum, 3, v. a. [etym. dub.; cf. prelum], to press (class.).
    I.
    Lit.:

    pede pedem alicui premere,

    Plaut. As. 4, 1, 30:

    et trepidae matres pressere ad pectora natos,

    Verg. A. 7, 518:

    veluti qui sentibus anguem Pressit humi nitens,

    id. ib. 2, 379:

    novercae Monstra manu premens,

    id. ib. 8, 288:

    pressit et inductis membra paterna rotis,

    i. e. drove her chariot over her father's body, Ov. Ib. 366:

    trabes Hymettiae Premunt columnas,

    press, rest heavily upon them, Hor. C. 2, 18, 3:

    premere terga genu alicujus,

    Ov. Am. 3, 2, 24:

    ubera plena,

    i. e. to milk, id. F. 4, 769:

    vestigia alicujus,

    to tread in, to follow one's footsteps, Tac. A. 2, 14:

    nudis pressit qui calcibus anguem,

    Juv. 1, 43:

    dente frena,

    to bite, to champ, Ov. M. 10, 704:

    ore aliquid,

    to chew, eat, id. ib. 5, 538; cf.:

    aliquid morsu,

    Lucr. 3, 663:

    presso molari,

    with compressed teeth, Juv. 5, 160:

    pressum lac,

    i. e. cheese, Verg. E. 1, 82.—In mal. part.:

    Hister Peucen premerat Antro,

    forced, Val. Fl. 8, 256:

    uxorem,

    Suet. Calig. 25.—Of animals:

    feminas premunt galli,

    Mart. 3, 57, 17.—
    B.
    Transf.
    1.
    Poet., to bear down upon, to touch:

    premere litora,

    Ov. M. 14, 416:

    litus,

    to keep close to the shore, Hor. C. 2, 10, 3:

    aëra,

    i. e. to fly, Luc. 7, 835.—
    2.
    Poet., to hold fast, hold, firmly grasp:

    premere frena manu,

    Ov. M. 8, 37:

    ferrum,

    to grasp, Sil. 5, 670:

    capulum,

    id. 2, 615.—
    3.
    Poet., to press a place with one's body, i. e. to sit, stand, lie, fall, or seat one's self on any thing:

    toros,

    Ov. H. 12, 30:

    sedilia,

    id. M. 5, 317:

    hoc quod premis habeto,

    id. ib. 5, 135:

    et pictam positā pharetram cervice premebat,

    id. ib. 2, 421:

    humum,

    to lie on the ground, id. Am. 3, 5, 16; cf. id. F. 4, 844:

    frondes tuo premis ore caducas,

    id. M. 9, 650; Sen. Hippol. 510.—
    4.
    To cover, to conceal by covering (mostly poet.):

    aliquid terrā,

    to conceal, bury in the earth, Hor. Epod. 1, 33:

    nonumque prematur in annum,

    kept back, suppressed, id. A. P. 388:

    omne lucrum tenebris alta premebat humus,

    Ov. Am. 3, 8, 36:

    ossa male pressa,

    i. e. buried, id. Tr. 5, 3, 39; Plin. 2, 79, 81, § 191; hence, to crown, to cover or adorn with any thing:

    ut premerer sacrā lauro,

    Hor. C. 3, 4, 18:

    molli Fronde crinem,

    Verg. A. 4, 147:

    canitiem galeā,

    id. ib. 9, 612:

    mitrā capillos,

    Ov. F. 4, 517; cf. Verg. A. 5, 556.—
    5.
    To make, form, or shape any thing by pressing ( poet.):

    quod surgente die mulsere horisque diurnis, Nocte premunt,

    they make into cheese, Verg. G. 3, 400:

    os fingit premendo,

    id. A. 6, 80:

    caseos,

    id. E. 1, 35:

    mollem terram,

    Vulg. Sap. 15, 7; Calp. Ecl. 5, 34.—
    6.
    To press hard upon, bear down upon, to crowd, pursue closely:

    hostes de loco superiore,

    Caes. B. G. 7, 19:

    Pompeiani nostros premere et instare coeperunt,

    id. B. C. 3, 46:

    hac fugerent Graii, premeret Trojana juventus,

    Verg. A. 1, 467:

    Pergamenae naves cum adversarios premerent acrius,

    Nep. Hann. 11, 5:

    hinc Rutulus premit, et murum circumsonat armis,

    Verg. A. 8, 473:

    obsidione urbem,

    Caes. B. G. 7, 32.—Of the pursuit or chase of animals:

    ad retia cervum,

    Verg. G. 3, 413:

    spumantis apri cursum clamore,

    id. A. 1, 324:

    bestias venatione,

    Isid. 10, 282.—
    7.
    To press down, burden, load, freight:

    nescia quem premeret,

    on whose back she sat, Ov. M. 2, 869:

    tergum equi,

    id. ib. 8, 34;

    14, 343: et natat exuviis Graecia pressa suis,

    Prop. 4, 1, 114 (5, 1, 116):

    pressae carinae,

    Verg. G. 1, 303:

    pressus membra mero,

    Prop. 2, 12 (3, 7), 42:

    magno et gravi onere armorum pressi,

    Caes. B. G. 4, 24:

    auro phaleras,

    to adorn, Stat. Th. 8, 567.—
    8.
    To press into, force in, press upon:

    (caprum) dentes in vite prementem,

    Ov. F. 1, 355:

    presso sub vomere,

    Verg. G. 2, 356; cf.:

    presso aratro,

    Tib. 4, 1, 161:

    alte ensem in corpore,

    Stat. Th. 11, 542:

    et nitidas presso pollice finge comas,

    Prop. 3, 8 (4, 9), 14:

    et cubito remanete presso,

    leaning upon, Hor. C. 1, 27, 8. —
    b.
    To make with any thing ( poet.):

    aeternā notā,

    Ov. F. 6, 610:

    littera articulo pressa tremente,

    id. H. 10, 140:

    multā via pressa rotā,

    id. ib. 18, 134.—
    9.
    To press down, let down, cause to sink down, to lower:

    nec preme, nec summum molire per aethera currum,

    Ov. M. 2, 135:

    humanaeque memor sortis, quae tollit eosdem, Et premit,

    id. Tr. 3, 11, 67:

    mundus ut ad Scythiam Rhiphaeasque arduus arces Consurgit, premitur Libyae devexus in Austros,

    sinks down, Verg. G. 1, 240; Sen. Herc. Fur. 155. —
    b.
    In partic.
    (α).
    To set, plant:

    virgulta per agros,

    Verg. G. 2, 346; 26.—
    (β).
    To make or form by pressing down, to make any thing deep, to dig:

    vestigio leviter presso,

    Cic. Verr. 2, 4, 24, § 53; cf.

    (trop.): vestigia non pressa leviter, sed fixa,

    id. Sest. 5, 13:

    sulcum premere,

    to draw a furrow, Verg. A. 10, 296:

    fossam transversam, inter montes pressit (al. percussit),

    Front. Strat. 1, 5:

    fossa pressa,

    Plin. Ep. 10, 69, 4:

    cavernae in altitudinem pressae,

    Curt. 5, 1, 28.—
    (γ).
    To strike to the ground, to strike down:

    tres famulos,

    Verg. A. 9, 329:

    paucos,

    Tac. H. 4, 2.—
    10.
    To press closely, compress, press together, close:

    oculos,

    Verg. A. 9, 487:

    alicui fauces,

    Ov. M. 12, 509:

    laqueo collum,

    to strangle, Hor. Ep. 1, 16, 37:

    angebar ceu guttura forcipe pressus,

    Ov. M. 9, 78:

    presso gutture,

    compressed, Verg. G. 1, 410; cf.:

    siquidem unius praecordia pressit ille (boletus) senis,

    i. e. stopped his breath, Juv. 6, 621:

    quibus illa premetur Per somnum digitis,

    choked, id. 14, 221:

    amplexu presso,

    united, in close embrace, Sen. Oedip. 192:

    oscula jungere pressa,

    to exchange kisses, Ov. H. 2, 94; so,

    pressa basia,

    Mart. 6, 34, 1:

    presso gradu incedere,

    in close ranks, foot to foot, Liv. 28, 14:

    pede presso,

    id. 8, 8.—
    b.
    In partic.
    (α).
    To shorten, tighten, draw in:

    pressis habenis,

    Verg. A. 11, 600 (cf.:

    laxas dure habenas,

    id. ib. 1, 63).—
    (β).
    To keep short, prune:

    Calenā falce vitem,

    Hor. C. 1, 31, 9:

    luxuriem falce,

    Ov. M. 14, 628:

    falce premes umbras (i. e. arbores umbrantes),

    Verg. G. 1, 157; 4, 131:

    molle salictum,

    Calp. Ecl. 5, 110.—
    (γ).
    To check, arrest, stop:

    premere sanguinem,

    Tac. A. 15, 64:

    vestigia pressit,

    Verg. A. 6, 197:

    attoniti pressere gradum,

    Val. Fl. 2, 424 ' dixit, pressoque obmutuit ore, was silent, Verg. A. 6, 155.—
    11.
    To press out, bring out by pressure:

    tenerā sucos pressere medullā,

    Luc. 4, 318; cf.: (equus) collectumque fremens volvit sub naribus ignem, Verg. ap. Sen. Ep. 95, 68, and id. G. 3, 85 Rib.—
    12.
    To frequent: feci ut cotidie praesentem me viderent, habitavi in [p. 1441] oculis, pressi forum, Cic. Planc. 27, 66.—
    II.
    Trop.
    A.
    To press, press upon, oppress, overwhelm, weigh down; to urge, drive, importune, pursue, to press close or hard, etc. (class.):

    ego istum pro suis factis pessumis pessum premam,

    Plaut. Most. 5, 2, 49 Lorenz ad loc.:

    quae necessitas eum tanta premebat, ut, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 34, 97:

    ea, quae premant, et ea, quae impendeant,

    id. Fam. 9, 1, 2:

    aerumnae, quae me premunt,

    Sall. J. 14, 22:

    pressus gravitate soporis,

    bound by heavy, deep sleep, Ov. M. 15, 21:

    cum aut aere alieno, aut magnitudine tributorum, aut injuriā potentium premuntur,

    Caes. B. G. 6, 13:

    invidia et odio populi premi,

    Cic. de Or. 1, 53, 228:

    premi periculis,

    id. Rep. 1, 6, 10:

    cum a me premeretur,

    id. Verr. 2, 1, 53, § 139; cf.:

    aliquem verbo,

    id. Tusc. 1, 7, 13:

    criminibus veris premere aliquem,

    Ov. M. 14, 401:

    cum a plerisque ad exeundum premeretur, exire noluit,

    was pressed, urged, importuned, Nep. Ages. 6, 1:

    a Pompeii procuratoribus sescentis premi coeptus est,

    Cic. Att. 6, 1, 3: numina nulla premunt;

    mortali urgemur ab hoste,

    Verg. A. 10, 375:

    premere reum voce, vultu,

    Tac. A. 3, 67:

    crimen,

    to pursue obstinately, Quint. 7, 2, 12:

    confessionem,

    to force a confession from one, id. 7, 1, 29:

    argumentum etiam atque etiam,

    to pursue steadily, Cic. Tusc. 1, 36, 88:

    ancipiti mentem formidine pressus,

    Verg. A. 3, 47:

    maerore pressa,

    Sen. Oct. 103:

    veritate pressus negare non potuit,

    overcome, overpowered, Lact. 4, 13.—
    B.
    Transf.
    1.
    To repress, hide, conceal (mostly poet.):

    dum nocte premuntur,

    Verg. A. 6, 827:

    curam sub corde,

    id. ib. 4, 332:

    odium,

    Plin. Pan. 62:

    iram,

    Tac. A. 6, 50:

    pavorem et consternationem mentis vultu,

    id. ib. 13, 16:

    interius omne secretum,

    Sen. Ep. 3, 4:

    dolorem silentio,

    Val. Max. 3, 3, 1 ext.; cf. silentia, Sil. 12, 646:

    aliquid ore,

    Verg. A. 7, 103:

    jam te premet nox,

    Hor. C. 1, 4, 16.—
    2.
    To lower, diminish, undervalue, disparage, depreciate:

    premendorum superiorum arte sese extollebat,

    Liv. 22, 12:

    arma Latini,

    Verg. A. 11, 402:

    opuscula ( = deprimere atque elevare),

    Hor. Ep. 1, 19, 36:

    famam alicujus,

    Tac. A. 15, 49:

    premere ac despicere,

    Quint. 11, 1, 16:

    premere tumentia, humilia extollere,

    id. ib. 10, 4, 1.—
    b.
    To surpass, exceed:

    facta premant annos,

    Ov. M. 7, 449:

    ne prisca vetustas Laude pudicitiae saecula nostra premat,

    id. P. 3, 1, 116:

    quantum Latonia Nymphas Virgo premit,

    Stat. S. 1, 2, 115.—
    c.
    To rule ( poet.):

    dicione premere populos,

    Verg. A. 7, 737:

    imperio,

    id. ib. 1, 54:

    Mycenas Servitio premet,

    id. ib. 1, 285.—
    3.
    To suppress, pull down, humble, degrade:

    quae (vocabula) nunc situs premit,

    Hor. Ep. 2, 2, 118:

    nec premendo alium me extulisse velim,

    Liv. 22, 59, 10; cf. id. 39, 41, 1:

    premebat reum crimen,

    id. 3, 13, 1.—
    4.
    To compress, abridge, condense:

    haec enim, quae dilatantur a nobis, Zeno sic premebat,

    Cic. N. D. 2, 7, 20.—
    5.
    To check, arrest, repress, restrain:

    cursum ingenii tui, Brute, premit haec importuna clades civitatis,

    Cic. Brut. 97, 332:

    sub imo Corde gemitum,

    Verg. A. 10, 464:

    vocem,

    to be silent, id. ib. 9, 324:

    sermones vulgi,

    to restrain, Tac. A. 3, 6.—
    6.
    To store up, lay up in the mind, muse upon:

    (vocem) ab ore Eripuit pater ac stupefactus numine pressit,

    Verg. A. 7, 119.—Hence, pressus, a, um, P. a.
    I.
    Moderate, slow, suppressed, kept down.
    A.
    Lit.:

    presso pede eos retro cedentes principes recipiebant,

    Liv. 8, 8, 9:

    presso gradu,

    id. 28, 14, 14; cf.:

    pressoque legit vestigia gressu,

    Ov. M. 3, 17.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of the voice or manner, subdued:

    haec cum pressis et flebilibus modis, qui totis theatris maestitiam inferant,

    Cic. Tusc. 1, 44, 106.—
    2.
    Of color, lowered, depressed; hence, dark, gloomy:

    color pressus,

    Pall. 4, 13, 4:

    color viridi pressior,

    Plin. 35, 6, 13, § 32:

    spadices pressi,

    Serv. Verg. G. 3, 82.—
    II.
    Esp., of an orator or of speech.
    A.
    Compressed, concise, plain, without ornament (class.):

    fiunt pro grandibus tumidi, pressis exiles, fortibus temerarii, etc.,

    Quint. 10, 2, 16:

    cum Attici pressi et integri, contra Asiani inflati et inanes haberentur,

    id. 12, 10, 18.—Of style:

    pressa et tenuia, et quae minimum ab usu cotidiano recedant,

    Quint. 10, 1, 102:

    pressus et demissus stilus,

    Plin. Ep. 1, 8, 5; Quint. 4, 2, 117.— Comp.: in concionibus pressior, et circumscriptior, et adductior, more moderate, keeping more within bounds, Plin. Ep. 1, 16, 4.—
    B.
    Close, exact, accurate:

    Thucydides ita verbis aptus et pressus, ut,

    Cic. de Or. 2, 13, 56: quis te fuit umquam in partiundis rebus pressior? more exact, more accurate, id. Fragm. ap. Non. 364, 24:

    sicuti taxare pressius crebriusque est, quam tangere,

    Gell. 2, 6, 5:

    quod (periculum) observandum pressiore cautelā censeo,

    stricter, greater, App. M. 5, p. 160, 36:

    cogitationes pressiores,

    id. ib. 5, p. 163, 32.—So of sounds, precise, intelligible:

    (lingua) vocem profusam fingit atque sonos vocis distinctos et pressos facit,

    Cic. N. D. 2, 59, 149.—Hence, adv.: pressē, with pressure, violently (class.): artius pressiusque conflictata, Atei. Capito ap. Gell. 10, 6, 2.—
    B.
    Closely, tightly.
    1.
    Lit.:

    vites pressius putare,

    Pall. 12, 9:

    pressius colla radere,

    Veg. Vet. 1, 56.—
    2.
    Trop.
    a.
    Of pronunciation, shortly, neatly, trimly:

    loqui non aspere, non vaste, non rustice, sed presse, et aequabiliter, et leniter,

    Cic. de Or. 3, 12, 45; id. Off. 1, 37, 133.—
    b.
    Of the mode of expression, etc., concisely, not diffusely:

    definire presse et anguste,

    Cic. Or. 33, 117:

    abundanter dicere, an presse,

    Quint. 8, 3, 40:

    pressius et astrictius scripsi,

    Plin. Ep. 3, 18, 10.—
    (β).
    Without ornament, simply:

    unum (genus oratorum) attenuate presseque, alterum sublate ampleque dicentium,

    Cic. Brut. 55, 202:

    aliquid describere modo pressius, modo elatius,

    Plin. Ep. 4, 14, 3.—
    (γ).
    Closely, exactly, correctly, accurately:

    mihi placet agi subtilius, et pressius,

    Cic. Fin. 4, 10, 24:

    definiunt pressius,

    id. Tusc. 4, 7, 14:

    anquisitius, et exactius pressiusque disserere,

    Gell. 1, 3, 21.

    Lewis & Short latin dictionary > premo

  • 43 artum

    1.
    artus (not arctus), a, um, adj. [v. arma], prop. fitted; hence,
    I.
    Lit., close, strait, narrow, confined, short, brief:

    exierunt regionibus artis,

    Lucr. 6, 120:

    claustra,

    id. 1, 70; so id. 3, 808:

    nec tamen haec ita sunt arta et astricta, ut ea laxare nequeamus,

    Cic. Or. 65, 220:

    artioribus apud populum Romanum laqueis tenebitur,

    id. Verr. 2, 1, 5:

    nullum vinculum ad astringendam fidem jure jurando majores artius esse voluerunt,

    id. Off. 3, 31, 111:

    compages,

    Verg. A. 1, 293:

    nexus,

    Ov. M. 6, 242:

    arto stipata theatro,

    pressed together in a contracted theatre, Hor. Ep. 2, 1, 60:

    toga,

    a narrow toga without folds, id. ib. 1, 18, 30 (cf. exigua toga, id. ib. 1, 19, 13):

    nimis arta convivia,

    i. e. with too many guests, who are therefore compelled to sit close together, id. ib. 1, 5, 29 et saep.—Hence, subst.: artum, i, n., a narrow place or passage:

    ventus cum confercit, franguntur in arto montes nimborum,

    Lucr. 6, 158 Lachm.:

    multiplicatis in arto ordinibus,

    Liv. 2, 50; so id. 34, 15:

    nec desilies imitator in artum,

    nor, by imitating, leap into a close place, Hor. A. P. 134.—
    II.
    Trop., strict, severe, scanty, brief, small:

    sponte suā cecidit sub leges artaque jura,

    subjected himself to the severity of the laws, Lucr. 5, 1147:

    Additae leges artae et ideo superbae quasque etc.,

    Plin. 16, 4, 5, § 12:

    vincula amoris artissima,

    Cic. Att. 6, 2: artior somnus, a sounder or deeper sleep, id. Rep. 6, 10:

    arti commeatus,

    Liv. 2, 34; Tac. H. 4, 26; cf.:

    in arto commeatus,

    id. ib. 3, 13:

    artissimae tenebrae,

    very thick darkness, Suet. Ner. 46 (for which, in class. Lat., densus, v. Bremi ad h. l., and cf. densus) al.—So, colligere in artum, to compress, abridge:

    quae (volumina) a me collecta in artum,

    Plin. 8, 16, 17, § 44.—Of hope, small, scanty:

    spes artior aquae manantis,

    Col. 1, 5, 2: ne spem sibi ponat in arto, diminish hope, expectation, [p. 169] Ov. M. 9, 683:

    quia plus quam unum ex patriciis creari non licebat, artior petitio quattuor petentibus erat,

    i. e. was harder, had less ground of hope, Liv. 39, 32; and of circumstances in life, etc., straitened, distressing, wretched, needy, indigent (so in and after the Aug. per. for the class. angustus):

    rebus in artis,

    Ov. P. 3, 2, 25:

    artas res nuntiaret,

    Tac. H. 3, 69:

    tam artis afflictisque rebus,

    Flor. 2, 6, 31; so Sil. 7, 310:

    fortuna artior expensis,

    Stat. S. 5, 3, 117:

    ne in arto res esset,

    Liv. 26, 17.— Adv.: artē (not arcte), closely, close, fast, firmly.
    I.
    Lit.:

    arte (manus) conliga,

    Plaut. Ep. 5, 2, 29:

    boves arte ad stipites religare,

    Col. 6, 2, 5:

    arte continere aliquid,

    Caes. B. G. 7, 23:

    aciem arte statuere,

    Sall. J. 52, 6:

    arte accubare,

    Plaut. Stich. 4, 2, 39.— Comp.:

    calorem artius continere,

    Cic. N. D. 2, 9, 25:

    artius astringi,

    Hor. Epod. 15, 5:

    signa artius conlocare,

    Sall. C. 59, 2:

    artius ire,

    Curt. 4, 13, 34:

    artius pressiusque conflictari,

    Gell. 10, 6.— Sup.:

    milites quam artissime ire jubet,

    Sall. J. 68, 4:

    artissime plantas serere,

    Plin. 12, 3, 7, § 16.—
    II.
    Trop.:

    arte contenteque aliquem habere,

    Plaut. As. 1, 1, 63; id. Merc. prol. 64:

    arte et graviter dormire,

    soundly, Cic. Div. 1, 28, 59:

    arte appellare aliquem,

    briefly, by shortening his name, Ov. P. 4, 12, 10:

    artius adstringere rationem,

    Cic. Fat. 14, 32:

    abstinentiam artissime constringere,

    Val. Max. 2, 2, 8.—
    III.
    Transf.:

    arte diligere aliquem,

    strongly, deeply, Plin. Ep. 6, 8; so also id. ib. 2, 13.
    2.
    artus, ūs, m. [id.], mostly plur. (artua, n., Plaut. Men. 5, 2, 102; quoted in Non. p. 191, 12.—Hence, dat. acc. to Vel. Long. p. 2229 P. and Ter. Scaur. p. 2260 P. artibus; yet the ancient grammarians give their decision in favor of artubus, which form is also supported by the best MSS.; cf. arcus.—The singular is found only in Luc. 6, 754; Val. Fl. 4, 310, and Prisc. p. 1219 P.).
    I.
    A.. Lit., a joint:

    molles commissurae et artus (digitorum),

    Cic. N. D. 2, 60, 150:

    suffraginum artus,

    Plin. 11, 45, 101, § 248:

    elapsi in pravum artus,

    Tac. H. 4, 81:

    dolor artuum,

    gout, Cic. Brut. 60, 217.—Sometimes connected with membra, Plaut. Men. 5, 2, 102:

    copia materiaï Cogitur interdum flecti per membra, per artus,

    in every joint and limb, Lucr. 2, 282; 3, 703 al.; Suet. Calig. 28; cf.

    Baumg.-Crus., Clavis ad Suet.: cernere laceros artus, truncata membra,

    Plin. Pan. 52, 5.—
    B.
    Trop., the muscular strength in the joints; hence, in gen., strength, power: Epicharmeion illud teneto;

    nervos atque artus esse sapientiae, non temere credere,

    Q. Cic. Petit. Cons. 10.—More freq.,
    II.
    The limbs in gen. (very freq., esp. in the poets; in Lucr. about sixty times): cum tremulis anus attulit artubus lumen, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 36 Vahl.); so Lucr. 3, 7; cf. id. 3, 488; 6, 1189:

    artubus omnibus contremiscam,

    Cic. de Or. 1, 26, 121: dum nati (sc. Absyrti) dissupatos artus captaret parens, vet. poet. ap. Cic. N. D. 3, 26, 67:

    copia concita per artus Omnīs,

    Lucr. 2, 267:

    moribundi artus,

    id. 3, 129 al.:

    rogumque parari Vidit et arsuros supremis ignibus artus, etc.,

    Ov. M. 2, 620 al.:

    salsusque per artus Sudor iit,

    Verg. A. 2, 173; 1, 173 al.:

    veste strictā et singulos artus exprimente,

    and showing each limb, Tac. G. 17:

    artus in frusta concident,

    Vulg. Lev. 1, 6; 8, 20;

    ib. Job, 16, 8.—Of plants: stat per se vitis sine ullo pedamento, artus suos in se colligens,

    its tendrils, Plin. 14, 1, 3, § 13, where Jahn reads arcus.

    Lewis & Short latin dictionary > artum

  • 44 artus

    1.
    artus (not arctus), a, um, adj. [v. arma], prop. fitted; hence,
    I.
    Lit., close, strait, narrow, confined, short, brief:

    exierunt regionibus artis,

    Lucr. 6, 120:

    claustra,

    id. 1, 70; so id. 3, 808:

    nec tamen haec ita sunt arta et astricta, ut ea laxare nequeamus,

    Cic. Or. 65, 220:

    artioribus apud populum Romanum laqueis tenebitur,

    id. Verr. 2, 1, 5:

    nullum vinculum ad astringendam fidem jure jurando majores artius esse voluerunt,

    id. Off. 3, 31, 111:

    compages,

    Verg. A. 1, 293:

    nexus,

    Ov. M. 6, 242:

    arto stipata theatro,

    pressed together in a contracted theatre, Hor. Ep. 2, 1, 60:

    toga,

    a narrow toga without folds, id. ib. 1, 18, 30 (cf. exigua toga, id. ib. 1, 19, 13):

    nimis arta convivia,

    i. e. with too many guests, who are therefore compelled to sit close together, id. ib. 1, 5, 29 et saep.—Hence, subst.: artum, i, n., a narrow place or passage:

    ventus cum confercit, franguntur in arto montes nimborum,

    Lucr. 6, 158 Lachm.:

    multiplicatis in arto ordinibus,

    Liv. 2, 50; so id. 34, 15:

    nec desilies imitator in artum,

    nor, by imitating, leap into a close place, Hor. A. P. 134.—
    II.
    Trop., strict, severe, scanty, brief, small:

    sponte suā cecidit sub leges artaque jura,

    subjected himself to the severity of the laws, Lucr. 5, 1147:

    Additae leges artae et ideo superbae quasque etc.,

    Plin. 16, 4, 5, § 12:

    vincula amoris artissima,

    Cic. Att. 6, 2: artior somnus, a sounder or deeper sleep, id. Rep. 6, 10:

    arti commeatus,

    Liv. 2, 34; Tac. H. 4, 26; cf.:

    in arto commeatus,

    id. ib. 3, 13:

    artissimae tenebrae,

    very thick darkness, Suet. Ner. 46 (for which, in class. Lat., densus, v. Bremi ad h. l., and cf. densus) al.—So, colligere in artum, to compress, abridge:

    quae (volumina) a me collecta in artum,

    Plin. 8, 16, 17, § 44.—Of hope, small, scanty:

    spes artior aquae manantis,

    Col. 1, 5, 2: ne spem sibi ponat in arto, diminish hope, expectation, [p. 169] Ov. M. 9, 683:

    quia plus quam unum ex patriciis creari non licebat, artior petitio quattuor petentibus erat,

    i. e. was harder, had less ground of hope, Liv. 39, 32; and of circumstances in life, etc., straitened, distressing, wretched, needy, indigent (so in and after the Aug. per. for the class. angustus):

    rebus in artis,

    Ov. P. 3, 2, 25:

    artas res nuntiaret,

    Tac. H. 3, 69:

    tam artis afflictisque rebus,

    Flor. 2, 6, 31; so Sil. 7, 310:

    fortuna artior expensis,

    Stat. S. 5, 3, 117:

    ne in arto res esset,

    Liv. 26, 17.— Adv.: artē (not arcte), closely, close, fast, firmly.
    I.
    Lit.:

    arte (manus) conliga,

    Plaut. Ep. 5, 2, 29:

    boves arte ad stipites religare,

    Col. 6, 2, 5:

    arte continere aliquid,

    Caes. B. G. 7, 23:

    aciem arte statuere,

    Sall. J. 52, 6:

    arte accubare,

    Plaut. Stich. 4, 2, 39.— Comp.:

    calorem artius continere,

    Cic. N. D. 2, 9, 25:

    artius astringi,

    Hor. Epod. 15, 5:

    signa artius conlocare,

    Sall. C. 59, 2:

    artius ire,

    Curt. 4, 13, 34:

    artius pressiusque conflictari,

    Gell. 10, 6.— Sup.:

    milites quam artissime ire jubet,

    Sall. J. 68, 4:

    artissime plantas serere,

    Plin. 12, 3, 7, § 16.—
    II.
    Trop.:

    arte contenteque aliquem habere,

    Plaut. As. 1, 1, 63; id. Merc. prol. 64:

    arte et graviter dormire,

    soundly, Cic. Div. 1, 28, 59:

    arte appellare aliquem,

    briefly, by shortening his name, Ov. P. 4, 12, 10:

    artius adstringere rationem,

    Cic. Fat. 14, 32:

    abstinentiam artissime constringere,

    Val. Max. 2, 2, 8.—
    III.
    Transf.:

    arte diligere aliquem,

    strongly, deeply, Plin. Ep. 6, 8; so also id. ib. 2, 13.
    2.
    artus, ūs, m. [id.], mostly plur. (artua, n., Plaut. Men. 5, 2, 102; quoted in Non. p. 191, 12.—Hence, dat. acc. to Vel. Long. p. 2229 P. and Ter. Scaur. p. 2260 P. artibus; yet the ancient grammarians give their decision in favor of artubus, which form is also supported by the best MSS.; cf. arcus.—The singular is found only in Luc. 6, 754; Val. Fl. 4, 310, and Prisc. p. 1219 P.).
    I.
    A.. Lit., a joint:

    molles commissurae et artus (digitorum),

    Cic. N. D. 2, 60, 150:

    suffraginum artus,

    Plin. 11, 45, 101, § 248:

    elapsi in pravum artus,

    Tac. H. 4, 81:

    dolor artuum,

    gout, Cic. Brut. 60, 217.—Sometimes connected with membra, Plaut. Men. 5, 2, 102:

    copia materiaï Cogitur interdum flecti per membra, per artus,

    in every joint and limb, Lucr. 2, 282; 3, 703 al.; Suet. Calig. 28; cf.

    Baumg.-Crus., Clavis ad Suet.: cernere laceros artus, truncata membra,

    Plin. Pan. 52, 5.—
    B.
    Trop., the muscular strength in the joints; hence, in gen., strength, power: Epicharmeion illud teneto;

    nervos atque artus esse sapientiae, non temere credere,

    Q. Cic. Petit. Cons. 10.—More freq.,
    II.
    The limbs in gen. (very freq., esp. in the poets; in Lucr. about sixty times): cum tremulis anus attulit artubus lumen, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 36 Vahl.); so Lucr. 3, 7; cf. id. 3, 488; 6, 1189:

    artubus omnibus contremiscam,

    Cic. de Or. 1, 26, 121: dum nati (sc. Absyrti) dissupatos artus captaret parens, vet. poet. ap. Cic. N. D. 3, 26, 67:

    copia concita per artus Omnīs,

    Lucr. 2, 267:

    moribundi artus,

    id. 3, 129 al.:

    rogumque parari Vidit et arsuros supremis ignibus artus, etc.,

    Ov. M. 2, 620 al.:

    salsusque per artus Sudor iit,

    Verg. A. 2, 173; 1, 173 al.:

    veste strictā et singulos artus exprimente,

    and showing each limb, Tac. G. 17:

    artus in frusta concident,

    Vulg. Lev. 1, 6; 8, 20;

    ib. Job, 16, 8.—Of plants: stat per se vitis sine ullo pedamento, artus suos in se colligens,

    its tendrils, Plin. 14, 1, 3, § 13, where Jahn reads arcus.

    Lewis & Short latin dictionary > artus

  • 45 densus

    densus, a, um, adj. [kindred with dasus, daulos (i. e. dasulos); cf. Lat. dumus, old form dusmus, and dumetum], thick, dense, i. e. consisting of parts crowded together. opp. to rarus (on the contrary, crassus, thick, is opp. to thin, fluid; and spissus, close, compact, with the predominant idea of impenetrability; cf. also: angustus, artus, solidus—class. and freq., esp. in poets and historians; in Cic. very rare).
    I.
    Lit.
    1.
    In space:

    ne dum variantia rerum Tanta queat densis rarisque ex ignibus esse,

    Lucr. 1, 654; cf. Verg. G. 1, 419 (for which densatus et laxatus aër, Quint. 5, 9, 16); and:

    (terra) Rara sit an supra morem si densa requiras... Densa magis Cereri, rarissima quaeque Lyaeo,

    Verg. G. 2, 227 sq.: densa et glutinosa terra, Col. praef. § 24: silva, poëta ap. Cic. Att. 12, 15; cf.:

    densiores silvae,

    Caes. B. G. 3, 29, 2:

    densissimae silvae,

    id. ib. 4, 38, 3:

    lucus densissimae opacitatis,

    Front. Strat. 1, 11, 10:

    denso corpore nubes,

    Lucr. 6, 361; cf.:

    denso agmine,

    id. 6, 100; so,

    agmen (sc. navium),

    Verg. A. 5, 834:

    densum umeris vulgus,

    Hor. Od. 2, 13, 32 et saep.:

    tunicae,

    Plin. 11, 23, 27, § 77:

    zmaragdi,

    id. 37, 5, 18, § 68:

    litus,

    sandy, Ov. M. 2, 576; cf. Verg. G. 2, 275:

    aequor,

    i. e. frozen. Luc. 2, 640:

    aër,

    Hor. Od. 2, 7, 14; cf.

    caelum,

    Cels. 1 praef.; 3, 22:

    nimbi,

    Ov. M. 1, 269:

    caligo,

    Verg. A. 12, 466; cf.:

    densissima nox,

    pitch-dark night, Ov. M. 15, 31: umbra, Catull. 65, 13; Hor. Od. 1, 7, 20 et saep.—

    Without distinction, corresp. with crassus,

    Lucr. 6, 246 al. —
    b.
    Poet. with abl., thickly set with, covered with, full of: loca silvestribus sepibus densa, poëta ap. Cic. N. D. 1, 42 fin.; cf.:

    specus virgis ac vimine,

    Ov. M. 3, 29:

    vallis piceis et acuta cupressu,

    id. ib. 3, 155:

    Thybris verticibus,

    id. F. 6, 502:

    ficus pomis,

    id. ib. 2, 253:

    corpora setis,

    id. M. 13, 846; cf. id. Am. 3, 1, 32:

    femina crinibus emptis,

    id. A. A. 3, 165:

    funale lampadibus,

    id. M. 12, 247: trames [p. 547] caligine opaca (coupled with obscurus), id. ib. 10, 54 et saep.—
    B.
    Transf., of the parts themselves which are crowded together, thick, close, set close:

    superiorem partem collis densissimis castris (sc. trinis) compleverant,

    pitched very near together, Caes. B. G. 7, 46, 3:

    sepes,

    id. ib. 2, 22:

    frutices,

    Ov. M. 1, 122:

    ilex,

    id. F. 2, 165 et saep.:

    hostes,

    Verg. A. 2, 511:

    ministri,

    id. M. 2, 717:

    densior suboles,

    Verg. G. 3, 308:

    dens (pectinis),

    Tib. 1, 9, 68:

    comae,

    Ov. Am. 1, 14, 42; cf.

    pilae,

    id. F. 2, 348 et saep.— Poet.:

    densorum turba malorum,

    Ov. Tr. 5, 6, 41.—
    2.
    In time, of things which take place in close succession, thick, frequent, continuous (mostly poet.):

    ictus,

    Verg. A. 5, 459; cf.

    plagae,

    Hor. Od. 3, 5, 31:

    Aquilo,

    strong, powerful, Verg. G. 3, 196:

    silentia,

    deep, profound, Val. Fl. 3, 604:

    amores,

    Verg. G. 4, 347:

    pericula,

    Ov. P. 4, 7, 15:

    usus,

    id. ib. 4, 3, 15:

    ictus,

    Amm. 15, 5, 31. —
    II.
    Trop. of speech, condensed, concise:

    vox atrox in ira, et aspera ac densa,

    coarse, Quint. 11, 3, 63:

    tanta vis in eo (sc. Demosthene) tam densa omnia, etc.,

    id. 10, 1, 76; cf. transf. to the writer himself: densior ille (sc. Demosthenes), hic (sc. Cicero) copiosior, ib. § 106: densus et brevis et semper instans sibi Thucydides, ib. § 73: (Euripides) sententiis densus, ib. § 68.— Adv.: densē (very rare).
    1.
    In space, thickly, closely, close together:

    caesae alni,

    Plin. 16, 37, 67, § 173:

    calcatum quam densissime,

    Vitr. 5, 12 med.:

    milites densius se commovebant,

    Amm. 24, 6, 8.—
    2.
    (Acc. to no. I. B. 2.) In time, frequently, rapidly, one after the other:

    quod in perpetuitate dicendi eluceat aliquando, idem apud alios densius, apud alios fortasse rarius,

    Cic. Or. 2, 7:

    nulla tamen subeunt mihi tempora densius istis,

    Ov. P. 1, 9, 11:

    replicatis quaestionibus dense,

    Amm. 29, 3 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > densus

  • 46 sub

        sub    (in composition sometimes sus- or sū-), praep. with acc. and abl.    I. With abl., of position in space, under, below, beneath, underneath, behind: sub terrā habitare: cultrum sub veste abditum habere, L.: sub pellibus hiemare, Cs.: manet sub Iove frigido Venator, H.: sub hoc iugo dictator Aequos misit, L.: Pone (me) sub curru Solis, H. —Under, below, beneath, at the foot of, at, by, near, before: sub monte considere, Cs.: sub ipsis Numantiae moenibus: sub urbe, T.: Monte sub aërio, at, i. e. high upon, V.: sub ipsā acie, in the midst of the fight, V.: sub ipso Ecce volat Diores, close upon him, V.: sub oculis domini, Cs.—Under, burdened by, hampered by, bearing: sub armis, Cs.: sub onere, Cs.—Of time, in, within, during, at, by, in the time of: ne sub ipsā profectione milites oppidum inrumperent, Cs.: sub luce, at dawn, O.: sub luce videri, by daylight, H.: hoc sub casu, while suffering, V.: sub Domitiano, during the reign of, Ta.—Fig., under, subject to, in the power of, governed by: sub regno esse: quoius sub imperiost, T.: sub illorum dicione esse, Cs.: sub Hannibale, L.: sub iudice lis est, H.: venibit sub praecone Propontis, i. e. at auction.—Under, compelled by (poet.): exhalans sub volnere vitam, O.: quem falsā sub proditione Demisere neci, overwhelmed by, V.: in arma nullo sub indice veni, forced by no betrayer, O.—Under, concealed by, hidden in: sub hoc verbo furtum latet.—Rarely with specie or condicione (for the abl. alone): sub specie infidae pacis quieti, L.: sub tutelae specie, Cu.: sub condicione, L.: sub condicionibus, L.—    II. With acc., of direction of motion, under, below, beneath: cum se luna sub orbem solis subiecisset: exercitum sub iugum mittere, Cs.: Ibis sub furcam, H.—Under, below, beneath, to, near to, close to, up to, towards: sub montem succedere, Cs.: missi sunt sub muros, L.: aedīs suas detulit sub Veliam: (hostem) mediam ferit ense sub alvum, O.—Of time, before, on the approach of, towards, about, just before, up to, until: sub noctem naves solvit, Cs.: sub tempus (comitiorum) pueros ablegavit, L.: sub lumina prima, H.: sub dies festos: Usque sub extremum brumae imbrem, V.: quod (bellum) fuit sub recentem pacem, L.—After, immediately after, following, just after, immediately upon: sub eas (litteras) statim recitatae sunt tuae: sub haec dicta omnes procubuerunt, L.: sub hoc, hereupon, H.—Fig., under, into subjection to, into the power of: sub legum potestatem cadere: matrimonium vos sub legis vincula conicitis, L.: sub unum fortunae ictum totas vires regni cadere pati, Cu.: quae sub sensūs subiecta sunt.—    III. In composition, sub is unchanged before vowels and before b, d, h, i consonant, l, n, s, t, v. The b is often assimilated before m, r, and usu. before c, f, g, p, but the form sus (for * subs, cf. abs) is found in suscenseo, suscipio, suscito, suspendo, sustento, sustineo, sustollo, and sustuli (perf. of tollo); the form su in the words suspicio, suspicor, suspiro. It denotes, in place, under, beneath, as in subdo, subicio.—Fig., in rank or power, under, inferior, as in subigo, subcenturio.—In degree, less, a little, somewhat, as in subabsurdus, subaccuso.—Secretly, underhandedly, as in subripio, suborno.
    * * *
    I
    under, beneath, behind, at the foot of (rest); within; during, about (time)
    II
    under; up to, up under, close to (of motion); until, before, up to, about

    Latin-English dictionary > sub

  • 47 condita

    con-do, dĭdi, dĭtum, 3, v. a. [con- = cum, and 2. do], lit., to bring, lay or put together (very freq. in all periods and species of composition).
    I.
    With the access. idea of uniting, to put or join together into a whole, to form, fashion, produce, make by joining together.
    A.
    Prop., of the founding of towns or states, to found, establish: Romam, Enn. ap. Varr. R. R. 3, 1, 2, and Suet. Aug. 7 fin. (Ann. v. 494 Vahl.):

    oppida,

    Varr. L. L. 5, § 142; Hor. Ep. 2, 1, 8:

    urbem,

    Lucr. 5, 1107; Cic. Cat. 3, 1, 2; Sall. C. 6, 1; Liv. 1, 19, 1; Suet. Aug. 18; 47; Just. 2, 4, 15; 2, 15, 1:

    arces,

    Verg. E. 2, 61:

    locum,

    Hor. S. 1, 5, 92: colonias. Vell. 1, 15; Just. 16, 3, 7:

    civitatem,

    Cic. Rep. 1, 7, 12:

    regna,

    Just. 2, 1 init.:

    imperium Poenorum,

    id. 19, 1, 1.—Hence, often ante and post Romam conditam, before and after the foundation of Rome, Cic. Tusc. 1, 1, 3; cf. Liv. praef. § 6 al.—
    (β).
    Transf. to the inhabitants:

    Romanam gentem,

    Verg. A. 1, 33:

    genus hominum,

    Just. 2, 6, 11.—Hence, mid.:

    optato conduntur Thybridis alveo,

    they settle, Verg. A. 7, 303 (condi proprie dicuntur, qui sibi statuunt civitatem. Conduntur ergo; sedem stabilem locant, Serv.). —
    b.
    Of the erecting, building of other things, to make, construct, build:

    aram,

    Liv. 1, 7, 11; 28, 46, 16:

    sepulcrum,

    Hor. Epod. 9, 26:

    moenia,

    Verg. A. 1, 276; Ov. M. 3, 13; 14, 775; Just. 2, 12, 4.—
    c.
    Of written productions, to compose, write, celebrate, write or treat of, describe: SIVE CARMEN CONDIDISSET, Fragm. XII. Tab. ap. Cic. Rep. 4, 10, 12; so,

    carmen,

    Lucr. 5, 2; Hor. S. 2, 1, 82; id. Ep. 1, 3, 24; id. A. P. 436; Liv. 27, 37, 7; 31, 12, 10; Quint. 10, 1, 56 et saep.:

    poëma,

    Cic. Att. 1, 16, 15:

    longas Iliadas,

    Prop. 2, 1, 14:

    bella,

    Verg. E. 6, 7:

    Caesaris acta,

    Ov. Tr. 2, 336:

    proelia,

    Stat. Th. 1, 8:

    festa numeris,

    Ov. F. 6, 24:

    alterum satirae genus,

    Quint. 10, 1, 95:

    aliqua in hac materiā,

    id. 3, 1, 19:

    prosam orationem,

    Plin. 5, 29, 31, § 112:

    historiam,

    id. 12, 4, 8, § 18; cf.:

    aliquid annalibus,

    id. 2, 9, 6, § 43:

    praecepta medendi,

    id. 26, 2, 6, § 10:

    laudes alicujus,

    id. 22, 13, 15, § 35.— Rarely,
    (β).
    Absol.:

    si etiamnum Homero condente Aegyptus non erat,

    Plin. 13, 13, 27, § 88.—
    B.
    Trop., to establish, found, to be the author of, to produce, make:

    jusjurandum,

    Plaut. Rud. 5, 3, 18:

    aurea saecula,

    Verg. A. 6, 793:

    collegium novum,

    Liv. 5, 52, 11:

    morem,

    Plin. 11, 37, 55, § 150:

    nova fata,

    Verg. A. 10, 35:

    aeternam famam ingenio suo,

    Phaedr. 3, prol. 53; so,

    nomen memorandum,

    Sil. 4, 37:

    militarem disciplinam artemque bellandi,

    Flor. 1, 3, 1:

    somniorum intellegentiam (Joseph),

    Just. 36, 2, 8.—Of the gods:

    portenta sua,

    to fuifil, accomplish, Sil. 16, 126.— Impers.:

    naturā rerum conditum est, ut, etc.,

    Dig. 19, 5, 4.—
    II.
    With the access. idea of carefulness, to put away, to lay, put, or place somewhere for preservation, etc.; to lay up, store or treasure up (opp. promo).
    A.
    In gen.
    1.
    Prop.
    (α).
    Aliquid:

    pecuniam,

    Cic. Clu. 26, 72:

    frumentum,

    id. N. D. 2, 63, 157; Hor. Ep. 2, 1, 140: condere et reponere fructus, [p. 409] Cic. N. D. 2, 62, 156:

    agri multa efferunt, quae... mandentur condita vetustati,

    id. ib. 2, 60, 151; cf. id. Brut. 4, 16; Varr. R. R. 1, 62;

    Auct. B. Afr. 65: vinum,

    Varr. R. R. 1, 13; cf. Mart. 13, 111, 2; Verg. E. 3, 43; Hor. Ep. 1, 1, 12:

    aliquid proprio horreo,

    id. C. 1, 1, 9:

    Sabinum testā levi,

    id. ib. 1, 20, 3:

    pressa mella puris amphoris,

    id. Epod. 2, 15:

    messem,

    Tib. 1, 1, 42:

    fruges,

    Paul. Sent. 2, 8, 2.—
    (β).
    With the designation of the place (most freq. by in and acc.):

    minas viginti in crumenam,

    Plaut. Truc. 3, 1, 9:

    mustum in dolium,

    Varr. R. R. 1, 65, 1:

    cineres in urnas,

    Suet. Calig. 15:

    barbam in auream pyxidem,

    id. Ner. 12; cf. id. ib. 47:

    legem in aerarium,

    id. ib. 28:

    libri in sacrarium conditi,

    Gell. 1, 19, 10; cf.

    the foll.: te in pistrinum,

    Plaut. Ps. 1, 5, 120; cf.:

    aliquem in custodiam,

    Liv. 31, 23, 9; Tac. H. 4, 2:

    aliquem in carcerem,

    to thrust into prison, imprison, Cic. Verr. 2, 5, 29, § 76; Liv. 26, 16, 6; 29, 22, 7; 30, 21, 5;

    45, 42, 5: aliquem in vincula,

    id. 23, 38, 7; 26, 34, 4. —With adv.:

    argentum intro,

    Plaut. Ps. 1, 3, 120; id. Truc. 5, 28:

    sortes eo,

    Cic. Div. 2, 41, 86 Orell. N. cr. —With in and abl.:

    litteras publicas in aerario sanctiore,

    to keep, lay up, Cic. Verr. 2, 4, 63, § 140:

    se (aves) in foliis,

    Verg. G. 4, 473:

    novissimo die dein (argyritin) condunt in plumbeo vase,

    Plin. 33, 6, 35, § 109.—With abl.:

    condidit (libros Sibyllinos) duobus forulis auratis sub Palatini Apollinis basi,

    Suet. Aug. 31; Scrib. Comp. 145.—With locat.:

    id domi nostrae,

    Cic. Verr. 2, 2, 2, § 5; cf.:

    ut ei jam exploratus et domi conditus consulatus videretur,

    i. e. he was sure of it, id. Mur. 24, 49.—
    2.
    Trop.: teneo omnia;

    in pectore condita sunt,

    Plaut. Ps. 4, 1, 31:

    mandata corde memori,

    Cat. 64, 231:

    tu, qui omne bonum in visceribus medullisque condideris,

    Cic. Tusc. 5, 9, 27:

    in causis conditae sunt res futurae,

    lie, are contained, id. Div. 1, 56, 128. —Hence,
    B.
    Esp.,
    1.
    In econom. lang., to preserve, pickle (for which the access. form condio, īre, became prevalent):

    lentiscum in acetum (cf. just before, oleae quomodo condiantur),

    Cato, R. R. 117:

    ficus in orcas,

    Col. 12, 15, 2:

    fructum in cados,

    Plin. 13, 4, 9, § 48:

    corna in liquidā faece,

    Ov. M. 8, 666:

    oleum,

    Suet. Caes. 53.—
    2.
    In medic. lang., to set:

    ossa,

    Cels. 8, 23:

    calcem,

    id. 8, 22:

    articulum,

    id. 8, 24.—
    3.
    To inter, bury (cf. compono, II. B. 1. c.):

    mortuos cerā circumlitos,

    Cic. Tusc. 1, 45, 108:

    aliquem sepulcro,

    id. Leg. 2, 22, 56; Verg. A. 3, 67; Ov. M. 7, 618; 8, 235:

    ossa parentis terrā,

    Verg. A. 5, 48; so,

    aliquem terrā,

    Plin. 7, 54, 55, § 187:

    corpora defunctorum in lapide sarcophago,

    id. 36, 17, 27, § 131:

    fraternas umbras tumulo,

    Ov. F. 5, 451; so id. M. 14, 442; Val. Fl. 5, 198:

    ossa peregrinā ripā,

    Ov. M. 2, 337:

    in Tomitanā condar humo?

    id. P. 3, 1, 6:

    inhumatos Manes,

    Luc. 9, 151:

    Alexandrum intemperantiā bibendi... condidit,

    brought to the grave, Sen. Ep. 83, 23:

    patrem,

    Phaedr. 4, 4, 30:

    fulgura publica condere,

    Juv. 6, 587, v. fulgur; cf.:

    Aruns dispersos fulminis ignes Colligit et terrae maesto cum murmure condit,

    Luc. 1, 606 sq. —
    b.
    Poet., of time, to pass, spend, live through, bring to a close:

    saecla vivendo,

    Lucr. 3, 1090:

    longos soles cantando,

    Verg. E. 9, 52:

    cum referetque diem condetque relatum,

    i. e. morning and evening, id. G. 1, 458:

    diem collibus in suis,

    Hor. C. 4, 5, 29:

    diem,

    Stat. Th. 10, 54; Plin. Ep. 9, 36, 4; id. Pan. 80 fin.; Macr. Somn. Scip. 1, 20 fin.:

    noctem,

    Sil. 4, 482.—In respect to lustrum, v. 2. lustrum, I.—
    4.
    Transf., to conceal, hide, secrete, suppress:

    Sibyllam quidem sepositam et conditam habeamus, ut... injussu senatūs ne legantur quidem libri,

    Cic. Div. 2, 54, 112:

    quicquid sub terrā est in apricum proferet aetas, Defodiet condetque nitentia,

    Hor. Ep. 1, 6, 25:

    lumen,

    Lucr. 4, 434; so,

    lunam (nubes),

    Hor. C. 2, 16, 3:

    aliquid jocoso furto,

    id. ib. 1, 10, 8:

    vultus,

    Ov. M. 2, 330; cf.:

    vultum aequore,

    id. ib. 11, 255:

    enses,

    to sheathe, Hor. Epod. 7, 2:

    ferrum,

    Phaedr. 5, 2, 8:

    gladium,

    Quint. 8, prooem. §

    15: scuta latentia,

    Verg. A. 3, 237:

    oculos,

    to close, shut, Ov. Tr. 3, 3, 44 (but oculi conditi, v. P. a. infra); so,

    lumina,

    Prop. 4 (5), 11, 64:

    se in viscera (terrae),

    Ov. M. 2, 274:

    se sub lectum,

    Suet. Calig. 51.—Mid., Plin. 8, 57, 82, § 223:

    nocte... aliquot Numidarum turmas medio in saltu condiderat,

    i. e. placed in ambush, Liv. 27, 26, 8; so, hostis in silvis armatum militem condidit, Curt. 8, 1, 4; cf.:

    ibi Dahas condidit,

    id. 7, 7, 32:

    (Danai) notā conduntur in alvo,

    concealed themselves, Verg. A. 2, 401:

    fera murmura,

    Prop. 4 (5), 4, 61:

    iram,

    Tac. A. 2, 28.—With abl.:

    his mensibus pisces jacent speluncis conditi,

    Plin. 9, 16, 24, § 56:

    huic sollertiā est inanium ostrearum testis se condere,

    id. 8, 31, 51, § 98:

    luna condita tenebris,

    Tac. A. 1, 28:

    aliquid alvo,

    to swallow, Sil. 6, 199.—
    5.
    Poet.
    a.
    To thrust or strike in deep, to plunge (cf. abscondo):

    ensem in pectus,

    Ov. M. 13, 392:

    digitos in lumina,

    id. ib. 13, 561; 12, 295;

    5, 423: ensem totum alicui in adverso pectore,

    Verg. A. 9, 348:

    telum jugulo,

    Ov. M. 13, 459; Sen. Oedip. 1037; cf. pass.:

    nihil tam facile in corpus quam sagitta conditur,

    Cels. 7, 5, n. 2.—
    (β).
    Trop.:

    stimulos caecos in pectore,

    Ov. M. 1, 727.—
    b.
    To hide by sailing away, to lose sight of:

    navita condit urbes,

    Val. Fl. 2, 443; cf. abscondo.—Hence,
    1.
    condĭtus, a, um, P. a., close, secret, deep (rare):

    praecordia,

    Hor. S. 1, 4, 89:

    oculi,

    deep set, Plin. 11, 37, 53, § 141.—
    2.
    condĭta, ōrum, n., the laid up store (late Lat.), Cod. Th. 7, 4, 3; Dig. 32, 95 al.

    Lewis & Short latin dictionary > condita

  • 48 condo

    con-do, dĭdi, dĭtum, 3, v. a. [con- = cum, and 2. do], lit., to bring, lay or put together (very freq. in all periods and species of composition).
    I.
    With the access. idea of uniting, to put or join together into a whole, to form, fashion, produce, make by joining together.
    A.
    Prop., of the founding of towns or states, to found, establish: Romam, Enn. ap. Varr. R. R. 3, 1, 2, and Suet. Aug. 7 fin. (Ann. v. 494 Vahl.):

    oppida,

    Varr. L. L. 5, § 142; Hor. Ep. 2, 1, 8:

    urbem,

    Lucr. 5, 1107; Cic. Cat. 3, 1, 2; Sall. C. 6, 1; Liv. 1, 19, 1; Suet. Aug. 18; 47; Just. 2, 4, 15; 2, 15, 1:

    arces,

    Verg. E. 2, 61:

    locum,

    Hor. S. 1, 5, 92: colonias. Vell. 1, 15; Just. 16, 3, 7:

    civitatem,

    Cic. Rep. 1, 7, 12:

    regna,

    Just. 2, 1 init.:

    imperium Poenorum,

    id. 19, 1, 1.—Hence, often ante and post Romam conditam, before and after the foundation of Rome, Cic. Tusc. 1, 1, 3; cf. Liv. praef. § 6 al.—
    (β).
    Transf. to the inhabitants:

    Romanam gentem,

    Verg. A. 1, 33:

    genus hominum,

    Just. 2, 6, 11.—Hence, mid.:

    optato conduntur Thybridis alveo,

    they settle, Verg. A. 7, 303 (condi proprie dicuntur, qui sibi statuunt civitatem. Conduntur ergo; sedem stabilem locant, Serv.). —
    b.
    Of the erecting, building of other things, to make, construct, build:

    aram,

    Liv. 1, 7, 11; 28, 46, 16:

    sepulcrum,

    Hor. Epod. 9, 26:

    moenia,

    Verg. A. 1, 276; Ov. M. 3, 13; 14, 775; Just. 2, 12, 4.—
    c.
    Of written productions, to compose, write, celebrate, write or treat of, describe: SIVE CARMEN CONDIDISSET, Fragm. XII. Tab. ap. Cic. Rep. 4, 10, 12; so,

    carmen,

    Lucr. 5, 2; Hor. S. 2, 1, 82; id. Ep. 1, 3, 24; id. A. P. 436; Liv. 27, 37, 7; 31, 12, 10; Quint. 10, 1, 56 et saep.:

    poëma,

    Cic. Att. 1, 16, 15:

    longas Iliadas,

    Prop. 2, 1, 14:

    bella,

    Verg. E. 6, 7:

    Caesaris acta,

    Ov. Tr. 2, 336:

    proelia,

    Stat. Th. 1, 8:

    festa numeris,

    Ov. F. 6, 24:

    alterum satirae genus,

    Quint. 10, 1, 95:

    aliqua in hac materiā,

    id. 3, 1, 19:

    prosam orationem,

    Plin. 5, 29, 31, § 112:

    historiam,

    id. 12, 4, 8, § 18; cf.:

    aliquid annalibus,

    id. 2, 9, 6, § 43:

    praecepta medendi,

    id. 26, 2, 6, § 10:

    laudes alicujus,

    id. 22, 13, 15, § 35.— Rarely,
    (β).
    Absol.:

    si etiamnum Homero condente Aegyptus non erat,

    Plin. 13, 13, 27, § 88.—
    B.
    Trop., to establish, found, to be the author of, to produce, make:

    jusjurandum,

    Plaut. Rud. 5, 3, 18:

    aurea saecula,

    Verg. A. 6, 793:

    collegium novum,

    Liv. 5, 52, 11:

    morem,

    Plin. 11, 37, 55, § 150:

    nova fata,

    Verg. A. 10, 35:

    aeternam famam ingenio suo,

    Phaedr. 3, prol. 53; so,

    nomen memorandum,

    Sil. 4, 37:

    militarem disciplinam artemque bellandi,

    Flor. 1, 3, 1:

    somniorum intellegentiam (Joseph),

    Just. 36, 2, 8.—Of the gods:

    portenta sua,

    to fuifil, accomplish, Sil. 16, 126.— Impers.:

    naturā rerum conditum est, ut, etc.,

    Dig. 19, 5, 4.—
    II.
    With the access. idea of carefulness, to put away, to lay, put, or place somewhere for preservation, etc.; to lay up, store or treasure up (opp. promo).
    A.
    In gen.
    1.
    Prop.
    (α).
    Aliquid:

    pecuniam,

    Cic. Clu. 26, 72:

    frumentum,

    id. N. D. 2, 63, 157; Hor. Ep. 2, 1, 140: condere et reponere fructus, [p. 409] Cic. N. D. 2, 62, 156:

    agri multa efferunt, quae... mandentur condita vetustati,

    id. ib. 2, 60, 151; cf. id. Brut. 4, 16; Varr. R. R. 1, 62;

    Auct. B. Afr. 65: vinum,

    Varr. R. R. 1, 13; cf. Mart. 13, 111, 2; Verg. E. 3, 43; Hor. Ep. 1, 1, 12:

    aliquid proprio horreo,

    id. C. 1, 1, 9:

    Sabinum testā levi,

    id. ib. 1, 20, 3:

    pressa mella puris amphoris,

    id. Epod. 2, 15:

    messem,

    Tib. 1, 1, 42:

    fruges,

    Paul. Sent. 2, 8, 2.—
    (β).
    With the designation of the place (most freq. by in and acc.):

    minas viginti in crumenam,

    Plaut. Truc. 3, 1, 9:

    mustum in dolium,

    Varr. R. R. 1, 65, 1:

    cineres in urnas,

    Suet. Calig. 15:

    barbam in auream pyxidem,

    id. Ner. 12; cf. id. ib. 47:

    legem in aerarium,

    id. ib. 28:

    libri in sacrarium conditi,

    Gell. 1, 19, 10; cf.

    the foll.: te in pistrinum,

    Plaut. Ps. 1, 5, 120; cf.:

    aliquem in custodiam,

    Liv. 31, 23, 9; Tac. H. 4, 2:

    aliquem in carcerem,

    to thrust into prison, imprison, Cic. Verr. 2, 5, 29, § 76; Liv. 26, 16, 6; 29, 22, 7; 30, 21, 5;

    45, 42, 5: aliquem in vincula,

    id. 23, 38, 7; 26, 34, 4. —With adv.:

    argentum intro,

    Plaut. Ps. 1, 3, 120; id. Truc. 5, 28:

    sortes eo,

    Cic. Div. 2, 41, 86 Orell. N. cr. —With in and abl.:

    litteras publicas in aerario sanctiore,

    to keep, lay up, Cic. Verr. 2, 4, 63, § 140:

    se (aves) in foliis,

    Verg. G. 4, 473:

    novissimo die dein (argyritin) condunt in plumbeo vase,

    Plin. 33, 6, 35, § 109.—With abl.:

    condidit (libros Sibyllinos) duobus forulis auratis sub Palatini Apollinis basi,

    Suet. Aug. 31; Scrib. Comp. 145.—With locat.:

    id domi nostrae,

    Cic. Verr. 2, 2, 2, § 5; cf.:

    ut ei jam exploratus et domi conditus consulatus videretur,

    i. e. he was sure of it, id. Mur. 24, 49.—
    2.
    Trop.: teneo omnia;

    in pectore condita sunt,

    Plaut. Ps. 4, 1, 31:

    mandata corde memori,

    Cat. 64, 231:

    tu, qui omne bonum in visceribus medullisque condideris,

    Cic. Tusc. 5, 9, 27:

    in causis conditae sunt res futurae,

    lie, are contained, id. Div. 1, 56, 128. —Hence,
    B.
    Esp.,
    1.
    In econom. lang., to preserve, pickle (for which the access. form condio, īre, became prevalent):

    lentiscum in acetum (cf. just before, oleae quomodo condiantur),

    Cato, R. R. 117:

    ficus in orcas,

    Col. 12, 15, 2:

    fructum in cados,

    Plin. 13, 4, 9, § 48:

    corna in liquidā faece,

    Ov. M. 8, 666:

    oleum,

    Suet. Caes. 53.—
    2.
    In medic. lang., to set:

    ossa,

    Cels. 8, 23:

    calcem,

    id. 8, 22:

    articulum,

    id. 8, 24.—
    3.
    To inter, bury (cf. compono, II. B. 1. c.):

    mortuos cerā circumlitos,

    Cic. Tusc. 1, 45, 108:

    aliquem sepulcro,

    id. Leg. 2, 22, 56; Verg. A. 3, 67; Ov. M. 7, 618; 8, 235:

    ossa parentis terrā,

    Verg. A. 5, 48; so,

    aliquem terrā,

    Plin. 7, 54, 55, § 187:

    corpora defunctorum in lapide sarcophago,

    id. 36, 17, 27, § 131:

    fraternas umbras tumulo,

    Ov. F. 5, 451; so id. M. 14, 442; Val. Fl. 5, 198:

    ossa peregrinā ripā,

    Ov. M. 2, 337:

    in Tomitanā condar humo?

    id. P. 3, 1, 6:

    inhumatos Manes,

    Luc. 9, 151:

    Alexandrum intemperantiā bibendi... condidit,

    brought to the grave, Sen. Ep. 83, 23:

    patrem,

    Phaedr. 4, 4, 30:

    fulgura publica condere,

    Juv. 6, 587, v. fulgur; cf.:

    Aruns dispersos fulminis ignes Colligit et terrae maesto cum murmure condit,

    Luc. 1, 606 sq. —
    b.
    Poet., of time, to pass, spend, live through, bring to a close:

    saecla vivendo,

    Lucr. 3, 1090:

    longos soles cantando,

    Verg. E. 9, 52:

    cum referetque diem condetque relatum,

    i. e. morning and evening, id. G. 1, 458:

    diem collibus in suis,

    Hor. C. 4, 5, 29:

    diem,

    Stat. Th. 10, 54; Plin. Ep. 9, 36, 4; id. Pan. 80 fin.; Macr. Somn. Scip. 1, 20 fin.:

    noctem,

    Sil. 4, 482.—In respect to lustrum, v. 2. lustrum, I.—
    4.
    Transf., to conceal, hide, secrete, suppress:

    Sibyllam quidem sepositam et conditam habeamus, ut... injussu senatūs ne legantur quidem libri,

    Cic. Div. 2, 54, 112:

    quicquid sub terrā est in apricum proferet aetas, Defodiet condetque nitentia,

    Hor. Ep. 1, 6, 25:

    lumen,

    Lucr. 4, 434; so,

    lunam (nubes),

    Hor. C. 2, 16, 3:

    aliquid jocoso furto,

    id. ib. 1, 10, 8:

    vultus,

    Ov. M. 2, 330; cf.:

    vultum aequore,

    id. ib. 11, 255:

    enses,

    to sheathe, Hor. Epod. 7, 2:

    ferrum,

    Phaedr. 5, 2, 8:

    gladium,

    Quint. 8, prooem. §

    15: scuta latentia,

    Verg. A. 3, 237:

    oculos,

    to close, shut, Ov. Tr. 3, 3, 44 (but oculi conditi, v. P. a. infra); so,

    lumina,

    Prop. 4 (5), 11, 64:

    se in viscera (terrae),

    Ov. M. 2, 274:

    se sub lectum,

    Suet. Calig. 51.—Mid., Plin. 8, 57, 82, § 223:

    nocte... aliquot Numidarum turmas medio in saltu condiderat,

    i. e. placed in ambush, Liv. 27, 26, 8; so, hostis in silvis armatum militem condidit, Curt. 8, 1, 4; cf.:

    ibi Dahas condidit,

    id. 7, 7, 32:

    (Danai) notā conduntur in alvo,

    concealed themselves, Verg. A. 2, 401:

    fera murmura,

    Prop. 4 (5), 4, 61:

    iram,

    Tac. A. 2, 28.—With abl.:

    his mensibus pisces jacent speluncis conditi,

    Plin. 9, 16, 24, § 56:

    huic sollertiā est inanium ostrearum testis se condere,

    id. 8, 31, 51, § 98:

    luna condita tenebris,

    Tac. A. 1, 28:

    aliquid alvo,

    to swallow, Sil. 6, 199.—
    5.
    Poet.
    a.
    To thrust or strike in deep, to plunge (cf. abscondo):

    ensem in pectus,

    Ov. M. 13, 392:

    digitos in lumina,

    id. ib. 13, 561; 12, 295;

    5, 423: ensem totum alicui in adverso pectore,

    Verg. A. 9, 348:

    telum jugulo,

    Ov. M. 13, 459; Sen. Oedip. 1037; cf. pass.:

    nihil tam facile in corpus quam sagitta conditur,

    Cels. 7, 5, n. 2.—
    (β).
    Trop.:

    stimulos caecos in pectore,

    Ov. M. 1, 727.—
    b.
    To hide by sailing away, to lose sight of:

    navita condit urbes,

    Val. Fl. 2, 443; cf. abscondo.—Hence,
    1.
    condĭtus, a, um, P. a., close, secret, deep (rare):

    praecordia,

    Hor. S. 1, 4, 89:

    oculi,

    deep set, Plin. 11, 37, 53, § 141.—
    2.
    condĭta, ōrum, n., the laid up store (late Lat.), Cod. Th. 7, 4, 3; Dig. 32, 95 al.

    Lewis & Short latin dictionary > condo

  • 49 coniveo

    cō-nīvĕo (less correctly con-nī-vĕo; cf. Ritschl, Opusc. II. 448 sq.), nīvi (Cassius ap. Prisc. p. 866 P.; cf. Prob. II. p. 1482 ib.) or nixi (Turp. ap. Prisc. p. 866 P.;

    perh. also connipsi, connipseram,

    App. M. 11, p. 146 Hildebr. Min.), 2 (access. form of inf. conivĕre, Calvus ap. Prisc. l. l.), v. n. [niveo, kindr. with nico and nicto], to close or shut. *
    I.
    In gen.:

    cava ventris ac stomachi inanitate diutinā contrahuntur et conivent,

    Gell. 16, 3, 3.—More freq.,
    II.
    Esp., to close or shut the eyes (in sleep, from the light, from fear, etc.), to blink; or of the eyes, to close, shut, to half close when heavy with sleep (class. in prose and poetry).
    A.
    Lit.: dum ego conixi somno, hic sibi prospexit vigilans virginem, Turp. l. l.; so Cic. Tusc. 1, 49, 117; Tac. A. 16, 5:

    coniventes illi oculi abavi tui,

    Cic. Har. Resp. 18, 38:

    conivent solemque pavent agnoscere visu,

    Sil. 7, 729; cf. Plin. 10, 3, 3, § 10:

    ad tonitrua et fulgura,

    Suet. Calig. 51:

    contra conminationem aliquam (gladiatores),

    Plin. 11, 37, 54, § 144.—With acc. Gr.:

    nam non conivi oculos ego deinde sopore, Cassius, l. l.: (oculis) somno coniventibus,

    Cic. N. D. 2, 57, 143; Col. 10, 259.—
    * 2.
    Poet., transf., of the sun and moon, to be darkened, obscured, eclipsed, Lucr. 5, 776.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., to be dull, drowsy, or languid:

    certa sunt enim pleraque et nisi coniveamus, in oculos incurrunt,

    Quint. 10, 3, 16:

    multa nobis blandimenta natura ipsa genuit, quibus sopita virtus coniveret,

    Cic. Cael. 17, 41:

    animus atque mens viri prudentis in sollicitis numquam conivens, nusquam aciem suam flectens, etc.,

    Gell. 13, 27, 4; cf. id. 2, 2, 9.—
    2.
    (Like our phrase to wink at.) To leave an error or crime unnoticed or uncensured, to overlook, connive at, wink at, etc.:

    haec ipsa concedo: quibusdam etiam in rebus coniveo,

    Cic. Phil. 1, 7, 18:

    pro di immortales! cur interdum in hominum sceleribus maxumis aut conivetis aut... poenas in diem reservetis?

    id. Cael. 24, 59:

    qui ob eam causam in tot tantisque sceleribus conivebant,

    id. Har. Resp. 24, 52; id. Agr. 2, 28, 77;

    Fragm. ap. Prob. II. p. 1482 P.: seditiosorum punitor acerrimus, conivebat in ceteris,

    Suet. Caes. 67; Pers. 6, 50.

    Lewis & Short latin dictionary > coniveo

  • 50 conniveo

    cō-nīvĕo (less correctly con-nī-vĕo; cf. Ritschl, Opusc. II. 448 sq.), nīvi (Cassius ap. Prisc. p. 866 P.; cf. Prob. II. p. 1482 ib.) or nixi (Turp. ap. Prisc. p. 866 P.;

    perh. also connipsi, connipseram,

    App. M. 11, p. 146 Hildebr. Min.), 2 (access. form of inf. conivĕre, Calvus ap. Prisc. l. l.), v. n. [niveo, kindr. with nico and nicto], to close or shut. *
    I.
    In gen.:

    cava ventris ac stomachi inanitate diutinā contrahuntur et conivent,

    Gell. 16, 3, 3.—More freq.,
    II.
    Esp., to close or shut the eyes (in sleep, from the light, from fear, etc.), to blink; or of the eyes, to close, shut, to half close when heavy with sleep (class. in prose and poetry).
    A.
    Lit.: dum ego conixi somno, hic sibi prospexit vigilans virginem, Turp. l. l.; so Cic. Tusc. 1, 49, 117; Tac. A. 16, 5:

    coniventes illi oculi abavi tui,

    Cic. Har. Resp. 18, 38:

    conivent solemque pavent agnoscere visu,

    Sil. 7, 729; cf. Plin. 10, 3, 3, § 10:

    ad tonitrua et fulgura,

    Suet. Calig. 51:

    contra conminationem aliquam (gladiatores),

    Plin. 11, 37, 54, § 144.—With acc. Gr.:

    nam non conivi oculos ego deinde sopore, Cassius, l. l.: (oculis) somno coniventibus,

    Cic. N. D. 2, 57, 143; Col. 10, 259.—
    * 2.
    Poet., transf., of the sun and moon, to be darkened, obscured, eclipsed, Lucr. 5, 776.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., to be dull, drowsy, or languid:

    certa sunt enim pleraque et nisi coniveamus, in oculos incurrunt,

    Quint. 10, 3, 16:

    multa nobis blandimenta natura ipsa genuit, quibus sopita virtus coniveret,

    Cic. Cael. 17, 41:

    animus atque mens viri prudentis in sollicitis numquam conivens, nusquam aciem suam flectens, etc.,

    Gell. 13, 27, 4; cf. id. 2, 2, 9.—
    2.
    (Like our phrase to wink at.) To leave an error or crime unnoticed or uncensured, to overlook, connive at, wink at, etc.:

    haec ipsa concedo: quibusdam etiam in rebus coniveo,

    Cic. Phil. 1, 7, 18:

    pro di immortales! cur interdum in hominum sceleribus maxumis aut conivetis aut... poenas in diem reservetis?

    id. Cael. 24, 59:

    qui ob eam causam in tot tantisque sceleribus conivebant,

    id. Har. Resp. 24, 52; id. Agr. 2, 28, 77;

    Fragm. ap. Prob. II. p. 1482 P.: seditiosorum punitor acerrimus, conivebat in ceteris,

    Suet. Caes. 67; Pers. 6, 50.

    Lewis & Short latin dictionary > conniveo

  • 51 manus

        manus ūs (dat. manu, Pr.), f    [2 MA-], a hand: puerum in manibus gestare, T.: Vinxerat post terga manūs, V.: Caelo si tuleris manūs, H.: vas in manūs sumere: de manibus deponere, lay down: unde manum continuit? refrained, H.: hominem tibi trado de manu, ut aiunt, in manum, i. e. with great care: manum ferulae subduximus, i. e. outgrew the rod, Iu.: plenā manu, liberally: (Sextius) per manūs tractus servatur, i. e. by careful nursing, Cs.: per manūs servulae, by the assistance: traditae per manūs religiones, from hand to hand, L.: magna Iovis, might, H.: mihi veritas manum inicit, arrests.—The hand, as a symbol of nearness: ut iam in manibus nostris hostes viderentur, close upon us, Cs.: In manibus Mars ipse, at hand, V.: proelium in manibus facere, at close quarters, S.: res ad manūs vocabatur: quod Romanis ad manum domi supplementum esset, within reach, L.: servum habuit ad manum, as private secretary: aliquid paulum prae manu Dare, ready money, T.: est in manibus oratio, accessible: inter manūs sunt omnia vestras, plain and palpable, V.: iudicia mortis manu tenere, palpable proofs: manūs inter parentem Ecce, etc., close to, V.—As a symbol of occupation: habeo opus magnum in manibus, am engaged on: Naevius in manibus non est, is not read, H.: sic in manibus (inimicum) habebant, paid attentions to: agger inter manūs proferebatur, by manual labor, Cs.: inter manūs e convivio auferri, i. e. bodily: (epistulae) tuā manu, by your hand: manu sata, artificially, Cs.—As a symbol of control: Uxor quid faciat, in manu non est meā, under my control, T.: id frustra an ob rem faciam, in manu vostrā situm est, rests with you, S.: neque mihi in manu fuit, Iugurtha qualis foret, I could not determine, S.: (feminas) in manu esse parentium, virorum, subject, L.: hostem ex manibus dimitti, suffered to escape, Cs.: dum occasio in manibus esset, while they had the opportunity, L.: inimicorum in manibus mortuus est.— As a symbol of force: manibus pedibusque omnia Facturus, with might and main, T.: per manūs libertatem retinere, forcibly, S.: aequā manu discedere, a drawn battle, S.: Erymanta manu sternit, a blow, V.: ne manum quidem versuri, turn a hand: cum hoste manūs conserere, try conclusions, L.: manum committere Teucris, fight, V.: manu fortis, brave in battle, N.: urbīs manu ceperat, by force, S.: oppida capta manu, stormed, V.: Ipse manu mortem inveniam, by suicide, V.: usu manuque opinionem fallere, actual fight, Cs.: plura manu agens, compulsion, Ta.: dare manūs, give himself up, Cs.: manūs dedisse, yielded: neque ipse manūs feritate dedisset, consented, V.: manūs ad Caesarem tendere, i. e. to supplicate, Cs.: tendit ad vos virgo manūs.—As a symbol of skill: manus extrema non accessit operibus eius, finish: manus ultima coeptis Inposita, O.: Quale manūs addunt ebori decus, skilled hands, V.—Prov.: manum de tabulā, i. e. the work is finished.—A hand, handwriting, style, work, workmanship: librarii: manum suam cognovit: Artificum manūs inter se Miratur, the comparative skill, V.— A side (cf. pars): Est ad hanc manum sacellum, T.: a laevā conspicienda manu, O.—Of animals, a hand, trunk, claw: manus etiam data elephanto: uncae manūs, claws (of the Harpies), V.—In the phrase, ferreae manūs, grappling-hooks, grappling-irons: manūs ferreas atque harpagones paraverant, Cs.: in hostium navīs ferreas manūs inicere, L.— A body, band, company, host, collection, troop, corps: nova, Cs.: parva, S.: cum manu haudquaquam contemnendā, force, L.: Dolopum, V.: manum facere, copias parare: coniuratorum: bicorpor, i. e. the Centaurs: servilis, H.— Plur, labor, hands, workmen: nos aera, manūs, navalia demus, V.
    * * *
    hand, fist; team; gang, band of soldiers; handwriting; (elephant's) trunk

    Latin-English dictionary > manus

  • 52 adhaereo

    ăd-haerĕo, haesi, haesum, 2, v. n., to cleave or stick to a thing.
    I.
    Lit., of iron adhering to a magnet:

    unus ubi ex uno dependet, subter adhaerens,

    Lucr. 6, 914; cf. id. 3, 557: tota adhaerens (lingua) crocodilis, cleaving to his palate, Plin. 11, 37, 65, § 171.—With in and abl.:

    tela in tuis visceribus,

    Cic. Vatin. 5, 13; so Ov. M. 4, 693.—With acc.:

    cratera et corvus adhaeret,

    Cic. Arat. 541 (so Tert.: humerum, de Pall. 5).—With abl.:

    fronte cuspis,

    Ov. M. 5, 38.—With dat., poet.:

    tonsis (ovibus) illotus sudor,

    Verg. G. 3, 443:

    veteri craterae limus adhaesit,

    Hor. Sat. 2, 4, 80;

    and in later prose: navis ancoris,

    is fastened to them, Tac. A. 2, 23:

    stativis castris,

    id. ib. 3, 21; and:

    jumento,

    to stick to, Gell. 20, 1.—
    II.
    Fig.
    A.
    In gen., to cling to, adhere to:

    adhaesit homini ad intimum ventrem fames,

    Plaut. Stich. 1, 3, 83;

    and of fawning adherence to one,

    id. As. 1, 3, 59:

    cui canis ex vero dictum cognomen adhaeret,

    adheres, Hor. S. 2, 2, 56:

    nulli fortunae adhaerebat animus, i. e. inconstans fuit,

    Liv. 41, 20:

    obsidioni fortiter adhaerentes,

    Amm. 19, 3.—
    B.
    Adhaerere alicui, to be close to a person or thing, to be near, to hang on, keep close to, etc. (mostly post-Cic., esp. in the histt.):

    vineis modica silva adhaerebat,

    was close to it, adjoined it, Tac. H. 2, 25; so Amm. 18, 2.—Of persons: procul abesse Romanos: lateri adhaerere gravem dominum, i. e. he (the King of Macedon) hangs on them, threatens them by his nearness, Liv. 39, 25:

    nec umquam non adhaerentes,

    and never departing from his side, Suet. Galb. 14:

    comitem perpetuo alicui adhaerere,

    Plin. 10, 22, 26, § 51:

    tempus adhaerens,

    the time in hand, just the present time, Quint. 5, 10, 46:

    obvio quoque adhaerente,

    while each one adhered to him, Suet. Oth. 6;

    and so trop.: adhaeret altissimis invidia,

    Vell. 1, 9.—
    C.
    To hang on a thing, i. e. to trail or drag after, to be the last, sarcastically in Cic.: tenesne memoriā te extremum adhaesisse? hung on the end, i. e. extremo loco quaestorem esse factum, Vat. 5 (cf. haerere, Liv. 5, 2 fin., and Gron. ad h. l.);

    and without sarcasm,

    Curt. 10, 5, 19.

    Lewis & Short latin dictionary > adhaereo

  • 53 adstringo

    a-stringo ( ads-, Ritschl, Baiter, Halm, Jahn, Keil; as-, Fleck., Merk., Kayser), inxi, ictum, 3, v. a., to draw close, to draw, bind, or tie together, to bind, to tighten, contract (syn.: constringo, stringo, alligo, obligo, vincio).
    I.
    Lit.:

    (hunc) adstringite ad columnam fortiter,

    Plaut. Bacch. 4, 7, 25:

    ad statuam astrictus est,

    Cic. Verr. 2, 4, 42:

    manus,

    Plaut. Capt. 3, 5, 9:

    vinculorum, id est aptissimum... quod ex se atque de iis, quae adstringit quam maxume, unum efficit,

    Cic. Tim. 4 fin.:

    astringit vincula motu,

    Ov. M. 11, 75:

    laqueos,

    Sen. Ira, 3, 16:

    artius atque hederā procera adstringitur ilex,

    is twined around with ivy, Hor. Epod. 15, 5:

    adstringi funibus,

    Vulg. Ezech. 27, 24:

    aliquem adstringere loris,

    ib. Act. 22, 25:

    pavidum in jus Cervice adstrictā dominum trahat,

    with a halter round his neck, Juv. 10, 88 (Jahn, obstrictā): aspice... Quam non adstricto percurrat pulpita socco, not drawn close, loose; poet. for a negligent style of writing, Hor. Ep. 2, 1, 174:

    Ipse rotam adstringit multo sufflamine consul,

    checks, Juv. 8, 148:

    balteus haud fluxos gemmis adstrinxit amictus,

    Luc. 2, 362:

    frontem,

    to contract, knit, Mart. 11, 40; Sen. Ep. 106:

    labra porriguntur et scinduntur et adstringuntur,

    Quint. 11, 3, 81:

    frondem ferro,

    to cut off, clip, Col. 5, 6, 17 al.; so, alvum, to make costive (opp. solvere, q. v.), Cels. 1, 3; 2, 30.—Of the contraction produced by cold:

    nivibus quoque molle rotatis astringi corpus,

    Ov. M. 9, 222; so id. Tr. 3, 4, 48; id. P. 3, 3, 26:

    ventis glacies astricta pependit,

    id. M. 1, 120:

    Sic stat iners Scythicas adstringens Bosporus undas,

    Luc. 5, 436:

    vis frigoris (corpora) ita adstringebat,

    Curt. 7, 3, 13; 8, 4, 6.—Hence, also, to make colder, to cool, refresh:

    ex quo (puteo) possis rursus adstringere,

    Plin. Ep. 5, 6, 25: corpus astringes brevi Salone, Mart. 1, 49, 11 (acc. to Varr. in a pass. sense in the perf., adstrinxi for adstrictus sum, Varr. L. L. Fragm. ap. Gell. 2, 25, 7).—Of colors, to deaden:

    ita permixtis viribus alterum altero excitatur aut adstringitur,

    Plin. 9, 38, 62, § 134 (diff. from alligare, which precedes;

    v. alligo, I. B.).—Also of an astringent, harsh taste: radix gustu adstringit,

    Plin. 27, 10, 60, § 85.—
    II.
    Trop., to draw together, draw closer, circumscribe; to bind, put under obligation, oblige, necessitate:

    ubi adfinitatem inter nos nostram adstrinxeris,

    Plaut. Trin. 3, 2, 73: vellem, suscepisses juvenem regendum;

    pater enim nimis indulgens, quicquid ego adstrinxi, relaxat,

    Cic. Att. 10, 6; so,

    mores disciplinae severitate,

    Quint. 2, 2, 4 Spald.:

    ad adstringendam fidem,

    Cic. Off. 3, 31, 111:

    hac lege tibi meam astringo fidem,

    Ter. Eun. 1, 2, 22:

    quo (jure jurando) se cuncti astrinxerant,

    Suet. Caes. 84:

    hujus tanti officii servitutem astringebam testimonio sempiterno,

    to confirm, secure, Cic. Planc. 30 fin. Wund.:

    religione devinctum astrictumque,

    id. Verr. 2, 4, 42:

    disciplina astricta legibus,

    id. Brut. 10, 40; id. ad Q. Fr. 1, 1, 3:

    lege et quaestione,

    id. Clu. 155:

    suis condicionibus,

    id. Quinct. 5:

    auditor nullā ejus modi adstrictus necessitate,

    id. N. D. 1, 7, 17:

    orationem numeris astringere,

    id. de Or. 3, 44, 173 et saep.:

    adstringi sacris,

    to be bound to maintain, id. Leg. 2, 19:

    inops regio, quae parsimoniā astringeret milites,

    Liv. 39, 1:

    ad temperantiam,

    Plin. Ep. 7, 1:

    ad servitutem juris,

    Quint. 2, 16, 9:

    illa servitus ad certa se verba adstringendi,

    id. 7, 3, 16:

    milites ad certam stipendiorum formulam,

    Suet. Aug. 49; id. Tib. 18:

    me astringam verbis in sacra jura tuis,

    Ov. H. 16, 320; 20, 28:

    magno scelere se astringeret,

    Cic. Phil. 4, 4, 9; id. Sest. 50 fin.; so id. Sull. 29, 82; perh. also id. Pis. 39 fin.; instead of this abl. of class. Latin, we sometimes find in comedy apparently the gen.:

    et ipsum sese et illum furti adstringeret,

    made guilty of, charged himself with, Plaut. Rud. 4, 7, 34:

    Homo furti sese adstringet,

    id. Poen. 3, 4, 27 (cf.:

    Audin tu? hic furti se adligat,

    Ter. Eun. 4, 7, 39; Draeger, Hist. Synt. I. § 209, regards this as a vulgar extension of the use of the gen. with verbs of accusing, convicting, etc., but Klotz, s. v. astringo, regards it as really an old dative, furtoi furti; cf. quoi cui).—Of reasoning or discourse, to compress, abridge, bring into short compass:

    Stoici breviter adstringere solent argumenta,

    Cic. Tusc. 3, 6, 13 (cf. id. ib. 3, 10, 22: Haec sic dicuntur a Stoicis, concludunturque contortius); id. Fat. 14, 32:

    premere tumentia, luxuriantia adstringere,

    Quint. 10, 4, 1 Frotsch., Halm.—Hence, astrictus ( ads-), a, um, P. a., drawn together, tight, narrow, close.
    A.
    Lit.:

    limen astrictum,

    shut, Ov. Am. 3, 1, 50:

    alvus fusior aut astrictior,

    Cels. 1, 3:

    corpus astrictum, i. e. alvus dura,

    id. 3, 6:

    genus morbi astrictum,

    costiveness, id. 1 praef.:

    gustu adstricto,

    of a harsh, astringent taste, Plin. 27, 12, 96, § 121.—
    B.
    Trop.
    1.
    Sparing, parsimonious, covetous (not before the Aug. per.):

    astrictus pater,

    Prop. 3, 17, 18:

    adstricti moris auctor,

    Tac. A. 3, 55:

    parsimonia,

    Just. 44, 2.—
    2.
    Of discourse, compact, brief, concise, short (opp. remissus):

    dialectica quasi contracta et astricta eloquentia putanda est,

    Cic. Brut. 90, 309:

    verborum astricta comprehensio,

    id. ib. 95, 327:

    est enim finitimus oratori poëta, numeris astrictior paulo,

    id. de Or. 1, 16, 70; 1, 16, 60.— Sup. not used.— Adv.: astrictē ( ads-), concisely, briefly (only of discourse):

    astricte numerosa oratio,

    Cic. de Or. 3, 48, 184.— Comp.:

    astrictius dicere,

    Sen. Ep. 8 fin., and Plin. Ep. 1, 20, 20:

    scribere,

    id. ib. 3, 18, 10:

    ille concludit adstrictius, hic latius,

    Quint. 10, 1, 106.— Sup. not used.

    Lewis & Short latin dictionary > adstringo

  • 54 angustum

    angustus, a, um. adj. [v. ango], narrow, strait, esp. of local relations, close, contracted, small, not spacious (syn.: artus, brevis, contractus;

    opp. latus,

    Cic. Ac. 2, 29, 92). [p. 120]
    I.
    Lit.:

    fretus,

    Lucr. 1, 720:

    Angustum per iter,

    id. 5, 1132; so Sall. J. 92, 7, and Vulg. Judith, 4, 6; 7, 5:

    pontes angusti,

    Cic. Leg. 3, 17:

    domus,

    id. Fin. 1, 20, 65:

    fauces portūs angustissimae,

    Caes. B. C. 1, 25:

    fines,

    id. B. G. 1, 2 Herz.:

    cellae,

    Hor. S. 1, 8, 8:

    rima,

    id. Ep. 1, 7, 29:

    Principis angustā Caprearum in rupe sedentis,

    on the narrow rock, Juv. 10, 93 Herm., where Jahn reads augusta, both readings yielding an apposite sense:

    porta,

    Vulg. Matt. 7, 13; ib. Luc. 13, 24 al.— Subst.: angustum, i, n., narrowness:

    per angustum,

    Lucr. 4, 530:

    angusta viarum,

    Verg. A. 2, 332:

    pontes et viarum angusta,

    Tac. H. 4, 35.—
    II.
    Trop.
    A.
    In angustum concludere, adducere, deducere, etc., to reduce to a strait, i. e. to restrain, confine, etc.:

    ab illā immensā societate humani generis in exiguum angustumque concluditur,

    Cic. Off. 1, 17:

    amicitia ex infinitā societate generis humani ita contracta est et adducta in angustum, ut, etc.,

    id. Am. 5.—Of the passions, to curb, restrain, moderate:

    perturbationes animi contrahere et in angustum deducere,

    Cic. Ac. 1, 10.—
    B.
    Of other things: clavus angustus, the narrow purple stripe upon the tunic, v. clavus:

    spiritus,

    short, difficult, Cic. de Or. 1, 61:

    odor rosae,

    not diffused far, Plin. 21, 4, 10, § 14.—Once also of the point of an arrow = acutus, Cels. 7, 5, n. 2.—
    C.
    Of time, short, brief:

    angustus dies,

    Ov. Tr. 5, 10, 8; Stat. Th. 1, 442:

    nox,

    Ov. Am. 3, 7, 25:

    tempus,

    Luc. 4, 447.—
    D.
    Of means of living, and the like, pinching, scanty, needy:

    pauperies,

    Hor. C. 3, 2, 1:

    res angusta domi,

    Juv. 3, 164:

    mensa,

    Sen. Thyest. 452: domus, poor, i. e. built without much expense, Tac. A. 2, 33.—
    E.
    Of other external relations of life, difficult, critical, uncertain:

    rebus angustis animosus atque Fortis adpare,

    Hor. C. 2, 10, 21:

    cum fides totā Italiā esset angustior,

    was weakened, Caes. B. C. 3, 1.— Subst.: angustum, i, n., a difficult, critical, condition, danger: in angustum cogi, * Ter. Heaut. 4, 2, 2:

    res est in angusto,

    the condition is perilous, Caes. B. G. 2, 25:

    spes est in angusto,

    hope is feeble, Cels. 8, 4.—
    F.
    Of mind or character, narrow, base, low, mean-spirited:

    nihil est tam angusti animi, tam parvi, quam amare divitias,

    Cic. Off. 1, 20, 68:

    animi angusti et demissi,

    id. Pis. 24, 57:

    ecce autem alii minuti et angusti, aut omnia semper desperantes, aut malevoli, invidi, etc.,

    id. Fin. 1, 18, 61.—
    G.
    Of learned investigations that lay too much stress upon little things, subtle, hair-splitting:

    minutae angustaeque concertationes,

    Cic. de Or. 3, 31:

    pungunt (Stoici) quasi aculeis, interrogatiunculis angustis,

    id. Fin. 4, 3, 7.—
    H.
    Of discourse, brief, simple:

    et angusta quaedam et concisa, et alia est dilatata et fusa oratio,

    Cic. Or. 56, 187:

    Intonet angusto pectore Callimachus,

    i.e. in simple style, Prop. 2, 1, 40.— Adv.: angustē.
    I.
    Lit., of space, quantity, or number, within narrow limits, closely, hardly: recepissem te, nisi anguste sederem, if I were not in close quarters, Cic. ap. Macr. S. 2, 3:

    anguste putare vitem,

    to prune close, Col. 4, 16, 1; so,

    anguste aliquid deputare,

    id. 4, 22, 3:

    quā (re frumentariā) anguste utebatur,

    in small quantity, Caes. B. C. 3, 16:

    tantum navium repperit, ut anguste quindecim milia militum, quingentos equites transportare possent, = vix,

    scarcely fifteen thousand, id. ib. 3, 2.— Comp.:

    angustius pabulabantur,

    within narrower range, Caes. B. C. 1, 59:

    aliae (arbores) radices angustius diffundunt,

    Varr. R. R. 1, 37, 5:

    quanto sit angustius imperitatum,

    Tac. A. 4, 4:

    eo anno frumentum propter siccitates angustius provenerat,

    more scantily, Caes. B. G. 5, 24.— Sup.:

    Caesar (nitebatur) ut quam angustissime Pompeium contineret,

    Caes. B. C. 3, 45:

    furunculus angustissime praecisus,

    Col. 4, 24, 17. —
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., within narrow limits:

    anguste intraque civiles actiones coërcere rhetoricam,

    Quint. 2, 15, 36.— Comp.: haud scio an recte ea virtus frugalitas appellari possit, quod angustius apud Graecos valet, qui frugi homines chrêsimous appellant, id est tantum modo utiles, has a narrower meaning, Cic. Tusc. 3, 8, 16:

    Reliqui habere se videntur angustius, enatant tamen etc.,

    seem to be more hampered, id. ib. 5, 31, 87.—
    B.
    Esp. of speaking or writing, closely, briefly, concisely, without diffuseness: anguste scribere, Cic. Mur. 13, 28:

    anguste et exiliter dicere,

    id. Brut. 84, 289:

    anguste disserere,

    id. Part. Or. 41, 139:

    presse et anguste rem definire,

    id. Or. 33, 117:

    anguste materiem terminare,

    Quint. 7, 4, 40.— Comp.:

    Pergit idem et urget angustius,

    Cic. N. D. 2, 8, 22:

    concludere brevius angustiusque,

    id. ib. 2, 7, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > angustum

  • 55 angustus

    angustus, a, um. adj. [v. ango], narrow, strait, esp. of local relations, close, contracted, small, not spacious (syn.: artus, brevis, contractus;

    opp. latus,

    Cic. Ac. 2, 29, 92). [p. 120]
    I.
    Lit.:

    fretus,

    Lucr. 1, 720:

    Angustum per iter,

    id. 5, 1132; so Sall. J. 92, 7, and Vulg. Judith, 4, 6; 7, 5:

    pontes angusti,

    Cic. Leg. 3, 17:

    domus,

    id. Fin. 1, 20, 65:

    fauces portūs angustissimae,

    Caes. B. C. 1, 25:

    fines,

    id. B. G. 1, 2 Herz.:

    cellae,

    Hor. S. 1, 8, 8:

    rima,

    id. Ep. 1, 7, 29:

    Principis angustā Caprearum in rupe sedentis,

    on the narrow rock, Juv. 10, 93 Herm., where Jahn reads augusta, both readings yielding an apposite sense:

    porta,

    Vulg. Matt. 7, 13; ib. Luc. 13, 24 al.— Subst.: angustum, i, n., narrowness:

    per angustum,

    Lucr. 4, 530:

    angusta viarum,

    Verg. A. 2, 332:

    pontes et viarum angusta,

    Tac. H. 4, 35.—
    II.
    Trop.
    A.
    In angustum concludere, adducere, deducere, etc., to reduce to a strait, i. e. to restrain, confine, etc.:

    ab illā immensā societate humani generis in exiguum angustumque concluditur,

    Cic. Off. 1, 17:

    amicitia ex infinitā societate generis humani ita contracta est et adducta in angustum, ut, etc.,

    id. Am. 5.—Of the passions, to curb, restrain, moderate:

    perturbationes animi contrahere et in angustum deducere,

    Cic. Ac. 1, 10.—
    B.
    Of other things: clavus angustus, the narrow purple stripe upon the tunic, v. clavus:

    spiritus,

    short, difficult, Cic. de Or. 1, 61:

    odor rosae,

    not diffused far, Plin. 21, 4, 10, § 14.—Once also of the point of an arrow = acutus, Cels. 7, 5, n. 2.—
    C.
    Of time, short, brief:

    angustus dies,

    Ov. Tr. 5, 10, 8; Stat. Th. 1, 442:

    nox,

    Ov. Am. 3, 7, 25:

    tempus,

    Luc. 4, 447.—
    D.
    Of means of living, and the like, pinching, scanty, needy:

    pauperies,

    Hor. C. 3, 2, 1:

    res angusta domi,

    Juv. 3, 164:

    mensa,

    Sen. Thyest. 452: domus, poor, i. e. built without much expense, Tac. A. 2, 33.—
    E.
    Of other external relations of life, difficult, critical, uncertain:

    rebus angustis animosus atque Fortis adpare,

    Hor. C. 2, 10, 21:

    cum fides totā Italiā esset angustior,

    was weakened, Caes. B. C. 3, 1.— Subst.: angustum, i, n., a difficult, critical, condition, danger: in angustum cogi, * Ter. Heaut. 4, 2, 2:

    res est in angusto,

    the condition is perilous, Caes. B. G. 2, 25:

    spes est in angusto,

    hope is feeble, Cels. 8, 4.—
    F.
    Of mind or character, narrow, base, low, mean-spirited:

    nihil est tam angusti animi, tam parvi, quam amare divitias,

    Cic. Off. 1, 20, 68:

    animi angusti et demissi,

    id. Pis. 24, 57:

    ecce autem alii minuti et angusti, aut omnia semper desperantes, aut malevoli, invidi, etc.,

    id. Fin. 1, 18, 61.—
    G.
    Of learned investigations that lay too much stress upon little things, subtle, hair-splitting:

    minutae angustaeque concertationes,

    Cic. de Or. 3, 31:

    pungunt (Stoici) quasi aculeis, interrogatiunculis angustis,

    id. Fin. 4, 3, 7.—
    H.
    Of discourse, brief, simple:

    et angusta quaedam et concisa, et alia est dilatata et fusa oratio,

    Cic. Or. 56, 187:

    Intonet angusto pectore Callimachus,

    i.e. in simple style, Prop. 2, 1, 40.— Adv.: angustē.
    I.
    Lit., of space, quantity, or number, within narrow limits, closely, hardly: recepissem te, nisi anguste sederem, if I were not in close quarters, Cic. ap. Macr. S. 2, 3:

    anguste putare vitem,

    to prune close, Col. 4, 16, 1; so,

    anguste aliquid deputare,

    id. 4, 22, 3:

    quā (re frumentariā) anguste utebatur,

    in small quantity, Caes. B. C. 3, 16:

    tantum navium repperit, ut anguste quindecim milia militum, quingentos equites transportare possent, = vix,

    scarcely fifteen thousand, id. ib. 3, 2.— Comp.:

    angustius pabulabantur,

    within narrower range, Caes. B. C. 1, 59:

    aliae (arbores) radices angustius diffundunt,

    Varr. R. R. 1, 37, 5:

    quanto sit angustius imperitatum,

    Tac. A. 4, 4:

    eo anno frumentum propter siccitates angustius provenerat,

    more scantily, Caes. B. G. 5, 24.— Sup.:

    Caesar (nitebatur) ut quam angustissime Pompeium contineret,

    Caes. B. C. 3, 45:

    furunculus angustissime praecisus,

    Col. 4, 24, 17. —
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., within narrow limits:

    anguste intraque civiles actiones coërcere rhetoricam,

    Quint. 2, 15, 36.— Comp.: haud scio an recte ea virtus frugalitas appellari possit, quod angustius apud Graecos valet, qui frugi homines chrêsimous appellant, id est tantum modo utiles, has a narrower meaning, Cic. Tusc. 3, 8, 16:

    Reliqui habere se videntur angustius, enatant tamen etc.,

    seem to be more hampered, id. ib. 5, 31, 87.—
    B.
    Esp. of speaking or writing, closely, briefly, concisely, without diffuseness: anguste scribere, Cic. Mur. 13, 28:

    anguste et exiliter dicere,

    id. Brut. 84, 289:

    anguste disserere,

    id. Part. Or. 41, 139:

    presse et anguste rem definire,

    id. Or. 33, 117:

    anguste materiem terminare,

    Quint. 7, 4, 40.— Comp.:

    Pergit idem et urget angustius,

    Cic. N. D. 2, 8, 22:

    concludere brevius angustiusque,

    id. ib. 2, 7, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > angustus

  • 56 astringo

    a-stringo ( ads-, Ritschl, Baiter, Halm, Jahn, Keil; as-, Fleck., Merk., Kayser), inxi, ictum, 3, v. a., to draw close, to draw, bind, or tie together, to bind, to tighten, contract (syn.: constringo, stringo, alligo, obligo, vincio).
    I.
    Lit.:

    (hunc) adstringite ad columnam fortiter,

    Plaut. Bacch. 4, 7, 25:

    ad statuam astrictus est,

    Cic. Verr. 2, 4, 42:

    manus,

    Plaut. Capt. 3, 5, 9:

    vinculorum, id est aptissimum... quod ex se atque de iis, quae adstringit quam maxume, unum efficit,

    Cic. Tim. 4 fin.:

    astringit vincula motu,

    Ov. M. 11, 75:

    laqueos,

    Sen. Ira, 3, 16:

    artius atque hederā procera adstringitur ilex,

    is twined around with ivy, Hor. Epod. 15, 5:

    adstringi funibus,

    Vulg. Ezech. 27, 24:

    aliquem adstringere loris,

    ib. Act. 22, 25:

    pavidum in jus Cervice adstrictā dominum trahat,

    with a halter round his neck, Juv. 10, 88 (Jahn, obstrictā): aspice... Quam non adstricto percurrat pulpita socco, not drawn close, loose; poet. for a negligent style of writing, Hor. Ep. 2, 1, 174:

    Ipse rotam adstringit multo sufflamine consul,

    checks, Juv. 8, 148:

    balteus haud fluxos gemmis adstrinxit amictus,

    Luc. 2, 362:

    frontem,

    to contract, knit, Mart. 11, 40; Sen. Ep. 106:

    labra porriguntur et scinduntur et adstringuntur,

    Quint. 11, 3, 81:

    frondem ferro,

    to cut off, clip, Col. 5, 6, 17 al.; so, alvum, to make costive (opp. solvere, q. v.), Cels. 1, 3; 2, 30.—Of the contraction produced by cold:

    nivibus quoque molle rotatis astringi corpus,

    Ov. M. 9, 222; so id. Tr. 3, 4, 48; id. P. 3, 3, 26:

    ventis glacies astricta pependit,

    id. M. 1, 120:

    Sic stat iners Scythicas adstringens Bosporus undas,

    Luc. 5, 436:

    vis frigoris (corpora) ita adstringebat,

    Curt. 7, 3, 13; 8, 4, 6.—Hence, also, to make colder, to cool, refresh:

    ex quo (puteo) possis rursus adstringere,

    Plin. Ep. 5, 6, 25: corpus astringes brevi Salone, Mart. 1, 49, 11 (acc. to Varr. in a pass. sense in the perf., adstrinxi for adstrictus sum, Varr. L. L. Fragm. ap. Gell. 2, 25, 7).—Of colors, to deaden:

    ita permixtis viribus alterum altero excitatur aut adstringitur,

    Plin. 9, 38, 62, § 134 (diff. from alligare, which precedes;

    v. alligo, I. B.).—Also of an astringent, harsh taste: radix gustu adstringit,

    Plin. 27, 10, 60, § 85.—
    II.
    Trop., to draw together, draw closer, circumscribe; to bind, put under obligation, oblige, necessitate:

    ubi adfinitatem inter nos nostram adstrinxeris,

    Plaut. Trin. 3, 2, 73: vellem, suscepisses juvenem regendum;

    pater enim nimis indulgens, quicquid ego adstrinxi, relaxat,

    Cic. Att. 10, 6; so,

    mores disciplinae severitate,

    Quint. 2, 2, 4 Spald.:

    ad adstringendam fidem,

    Cic. Off. 3, 31, 111:

    hac lege tibi meam astringo fidem,

    Ter. Eun. 1, 2, 22:

    quo (jure jurando) se cuncti astrinxerant,

    Suet. Caes. 84:

    hujus tanti officii servitutem astringebam testimonio sempiterno,

    to confirm, secure, Cic. Planc. 30 fin. Wund.:

    religione devinctum astrictumque,

    id. Verr. 2, 4, 42:

    disciplina astricta legibus,

    id. Brut. 10, 40; id. ad Q. Fr. 1, 1, 3:

    lege et quaestione,

    id. Clu. 155:

    suis condicionibus,

    id. Quinct. 5:

    auditor nullā ejus modi adstrictus necessitate,

    id. N. D. 1, 7, 17:

    orationem numeris astringere,

    id. de Or. 3, 44, 173 et saep.:

    adstringi sacris,

    to be bound to maintain, id. Leg. 2, 19:

    inops regio, quae parsimoniā astringeret milites,

    Liv. 39, 1:

    ad temperantiam,

    Plin. Ep. 7, 1:

    ad servitutem juris,

    Quint. 2, 16, 9:

    illa servitus ad certa se verba adstringendi,

    id. 7, 3, 16:

    milites ad certam stipendiorum formulam,

    Suet. Aug. 49; id. Tib. 18:

    me astringam verbis in sacra jura tuis,

    Ov. H. 16, 320; 20, 28:

    magno scelere se astringeret,

    Cic. Phil. 4, 4, 9; id. Sest. 50 fin.; so id. Sull. 29, 82; perh. also id. Pis. 39 fin.; instead of this abl. of class. Latin, we sometimes find in comedy apparently the gen.:

    et ipsum sese et illum furti adstringeret,

    made guilty of, charged himself with, Plaut. Rud. 4, 7, 34:

    Homo furti sese adstringet,

    id. Poen. 3, 4, 27 (cf.:

    Audin tu? hic furti se adligat,

    Ter. Eun. 4, 7, 39; Draeger, Hist. Synt. I. § 209, regards this as a vulgar extension of the use of the gen. with verbs of accusing, convicting, etc., but Klotz, s. v. astringo, regards it as really an old dative, furtoi furti; cf. quoi cui).—Of reasoning or discourse, to compress, abridge, bring into short compass:

    Stoici breviter adstringere solent argumenta,

    Cic. Tusc. 3, 6, 13 (cf. id. ib. 3, 10, 22: Haec sic dicuntur a Stoicis, concludunturque contortius); id. Fat. 14, 32:

    premere tumentia, luxuriantia adstringere,

    Quint. 10, 4, 1 Frotsch., Halm.—Hence, astrictus ( ads-), a, um, P. a., drawn together, tight, narrow, close.
    A.
    Lit.:

    limen astrictum,

    shut, Ov. Am. 3, 1, 50:

    alvus fusior aut astrictior,

    Cels. 1, 3:

    corpus astrictum, i. e. alvus dura,

    id. 3, 6:

    genus morbi astrictum,

    costiveness, id. 1 praef.:

    gustu adstricto,

    of a harsh, astringent taste, Plin. 27, 12, 96, § 121.—
    B.
    Trop.
    1.
    Sparing, parsimonious, covetous (not before the Aug. per.):

    astrictus pater,

    Prop. 3, 17, 18:

    adstricti moris auctor,

    Tac. A. 3, 55:

    parsimonia,

    Just. 44, 2.—
    2.
    Of discourse, compact, brief, concise, short (opp. remissus):

    dialectica quasi contracta et astricta eloquentia putanda est,

    Cic. Brut. 90, 309:

    verborum astricta comprehensio,

    id. ib. 95, 327:

    est enim finitimus oratori poëta, numeris astrictior paulo,

    id. de Or. 1, 16, 70; 1, 16, 60.— Sup. not used.— Adv.: astrictē ( ads-), concisely, briefly (only of discourse):

    astricte numerosa oratio,

    Cic. de Or. 3, 48, 184.— Comp.:

    astrictius dicere,

    Sen. Ep. 8 fin., and Plin. Ep. 1, 20, 20:

    scribere,

    id. ib. 3, 18, 10:

    ille concludit adstrictius, hic latius,

    Quint. 10, 1, 106.— Sup. not used.

    Lewis & Short latin dictionary > astringo

  • 57 claudo

    1.
    claudo ( * clōdo:

    clodunt ita (oculos),

    Plin. 18, 33, 76, § 330 fin.; but some refer clodo to claudeo; and more freq., although not in Cic., clūdo, as always in the compounds; v. infra), si, sum, 3, v. a. [root sklu-, klu-, to shut; cf. kleiô, kleis, clavis; O. H. Germ. scliuzu; M. H. Germ. schliessen; also claudus, clavus], to shut.
    I.
    To shut something that is open, to close, shut up (opp. aperire; freq. in prose and poetry).
    (α).
    Claudo:

    forem cubiculi,

    Cic. Tusc. 5, 20, 59; cf. Quint. 10, 3, 25;

    and, clausae fores,

    Tib. 1, 9, 44; Suet. Ner. 47:

    conventus portus Varroni clausit,

    Caes. B. C. 2, 19:

    januam serā,

    Tib. 1, 2, 6:

    domum,

    Ov. P. 1, 7, 36 sq.:

    ostia,

    Cat. 6, 231:

    portas,

    Cic. Fl. 25, 61; Hor. C. 3, 5, 23; cf. Cic. Verr. 2, 5, 27, § 68:

    omnes aditus,

    id. Phil. 1, 10, 25; Tac. A. 12, 68; Stat. Th. 6, 752:

    rivos,

    to dam up, Verg. E. 3, 111:

    ad claudendas pupulas, ne quid incideret, et ad aperiendas, etc.,

    Cic. N. D. 2, 57, 142:

    ocellos (in dying),

    Prop. 2 (3), 13, 17; so,

    oculos,

    Luc. 5, 28:

    lumina,

    Verg. A. 10, 746; Ov. M. 3, 503:

    clausis foribus,

    Lucr. 4, 598.—
    (β).
    Cludo:

    domum,

    Tac. H. 1, 33:

    Janum Quirinum ter clusit,

    Suet. Aug. 22; Flor. 4, 12, 64:

    animam clusit dolor,

    Luc. 8, 59.—
    2.
    Trop.:

    nec ita claudenda est res familiaris, ut eam benignitas aperire non possit,

    Cic. Off. 2, 15, 55:

    domus clausa contra cupiditatem,

    id. Verr. 2, 5, 15, § 39:

    habere domum clausam pudori et sanctimoniae, patentem cupiditati et voluptatibus,

    id. Quint. 30, 93; cf. id. Fam. 4, 13, 6:

    aures ad doctissimas voces,

    id. Tusc. 4, 1, 2; cf. Liv. 40, 8, 20:

    cludendae sunt aures malis vocibus,

    Sen. Ep. 123, 9:

    horum ferocia vocem Euandri clausit,

    Liv. 44, 45, 11: fugam hostibus, q. s. to block up, to cut off, prevent, id. 27, 18, 20; so Ov. M. 6, 572:

    alicui iter,

    id. F. 1, 272; id. M. 8, 548:

    alios incessus,

    Tac. A. 6, 33:

    sideritis sanguinem claudit,

    i. e. stops, stanches, Plin. 26, 13, 83, § 135:

    cluso corpore adversum vim veneni,

    Tac. A. 15, 64:

    clausa consilia habere,

    i. e. to conceal, Cic. Verr. 2, 3, 25, § 63; cf. Sall. C. 10, 5; Ov. M. 2, 641; id. F. 4, 846; Sil. 1, 140.— Poet.: animam laqueo, i. e. to end one ' s life, Ov. M. 7, 604 (cf.:

    vitalesque vias et respiramina clausit,

    id. ib. 2, 828).—
    B.
    To close, end, conclude (so, except the milit. expression, agmen, only poet. or in post-Aug. prose; most freq. in Quint.).
    (α).
    Claudo:

    cujus octavum trepidavit aetas Claudere lustrum,

    Hor. C. 2, 4, 24:

    opus,

    Ov. F. 3, 384:

    jus,

    Luc. 5, 44:

    labores ingentis belli,

    Sil. 15, 655:

    epistulam,

    Ov. H. 13, 165; 20, 242:

    cenas lactucā,

    Mart. 13, 14; Quint. 9, 4, 13:

    cum ventum est ad ipsum illud, quo veteres tragoediae comoediaeque clauduntur, Plaudite,

    id. 6, 1, 52; cf. id. 1, 8, 1; 2, 15, 27.—
    (β).
    Cludo:

    cludere bella,

    Stat. Th. 11, 58:

    cludendi incohandique sententias ratio,

    Quint. 9, 4, 18; cf.

    opp. incipere,

    id. 9, 4, 67 (as claudere, opp. incipere, id. 1, 8, 1):

    cum versus cluditur,

    id. 9, 4, 65; cf. id. 9, 4, 26; 9, 4, 71; 9, 4, 73; 9, 4, 93; 9, 4, 102; 9, 4, 104; 9, 4, 105; 12, 10, 31.—
    2.
    Agmen, in milit. lang., to close the procession or train, to bring up the rear, Caes. B. G. 1, 25; Curt. 3, 3, 21; 4, 12, 4; so,

    aciem,

    Sil. 7, 590; cf. cogo, I. B. 3.—
    II.
    (For the compounds includo, concludo.) Claudere aliquid aliquā re, to shut up or in something by something, to enclose, encompass, surround, imprison, hide, confine (class., esp. freq. in poetry and in the historians).
    (α).
    Claudo, with abl.:

    locum aquā,

    Varr. R. R. 3, 14, 1:

    quae (Syracusarum urbs) loci naturā terrā marique clauderetur,

    Cic. Verr. 2, 2, 2, § 4:

    (animae) clausae tenebris et carcere caeco,

    Verg. A. 6, 734:

    stabulis armenta,

    id. G. 3, 352:

    claudens textis cratibus pecus,

    Hor. Epod. 2, 45; cf. Ov. M. 2, 554; 4, 646:

    ensem vaginā,

    Luc. 5, 245:

    aliquem Gyaro,

    Tac. A. 4, 30; 14, 63:

    clausus domo,

    id. ib. 15, 53; cf.:

    intra domum,

    id. H. 4, 49:

    rivus praealtis utrimque clausus ripis,

    Liv. 21, 54, 1; cf. id. 21, 43, 4; 41, 27, 12; Quint. 1, 10, 45:

    clauditur cubiculo aliquis,

    Tac. A. 15, 69; cf.: in atras et profundas tenebras eum claudebant, Tubero ap. Gell. 7 (6), 4, 3:

    in arcā,

    Hor. S. 2, 7, 59:

    claudam in curiā vos,

    Liv. 23, 2, 9:

    in tectis,

    Ov. M. 3, 697:

    (apes) in arbore inani,

    id. F. 3, 743:

    aquilonem in antris,

    id. M. 1, 262.—Without abl.:

    nihil se tam clausum posse habere, quod non istius cupiditati apertissimum esset,

    Cic. Verr. 2, 4, 20, § 42:

    insula ea sinum ab alto claudit,

    Liv. 30, 24, 9; cf. Tac. G. 34; Quint. 1, 10, 42; Ov. M. 1, 568 al.—In milit. lang., of a hostile encompassing, to encompass, invest, besiege, blockade, etc.:

    praestare arbitrabatur, unum locum... quam omnia litora ac portus custodiā clausos teneri,

    Caes. B. C. 3, 23:

    urbem operibus,

    Nep. Milt. 7, 2; Liv. 25, 22, 12 al.; cf.:

    urbem obsidione,

    Nep. Epam. 8, 5:

    adversarios locorum angustiis,

    id. Dat. 8, 4; cf. id. Epam. 7, 1; id. Ham. 2, 4:

    multitudine,

    id. Milt. 5, 3:

    hinc Tusco claudimur amni,

    are hemmed in, Verg. A. 8, 473.—So of hunting:

    nemorum saltus,

    Verg. E. 6, 56:

    indagine collis,

    Tib. 4, 3, 7:

    silvas vastasque feras indagine,

    Luc. 6, 42; Stat. Th. 2, 553:

    insidiis altas valles,

    Tib. 1, 4, 49:

    cur tibi clauduntur rete Imbelles capr eae,

    Ov. F. 5, 371.—
    (β).
    Cludo, Varr. R. R. 3, 3, 5:

    venti clusi Nubibus,

    Lucr. 6, 197; Flor. 3, 20, 13.—
    B.
    Trop.:

    numcubi meam Benignitatem sensisti in te claudier?

    Ter. Eun. 1, 2, 84:

    nolo tibi ullum commodum in me claudier,

    id. And. 3, 3, 41; cf.

    I. A. 2. supra.—Esp. of speech and rhythm: qui non claudunt numeris sententias,

    Cic. Or. 68, 229; 58, 198:

    pedibus verba,

    i. e. to compose verses, Hor. S. 2, 1, 28; cf. id. ib. 1, 10, 59:

    quod clausae hieme Alpes essent,

    Liv. 27, 36, 4; cf. Verg. G. 2, 317: rura gelu tum claudit hiems (and id. A. 2, 111: illos aspera ponti interclusit hiems).—Hence, P.a. as subst.: clausum ( clūsum), i, n., an enclosed place (for confining or keeping any thing):

    clausa effringere,

    Sall. J. 12, 5:

    in clauso linquere,

    in confinement, Verg. G. 4, 303:

    fructus clauso custodire,

    Col. 12, praef. §

    3: sub uno clauso,

    id. 7, 6, 5:

    clausa domorum,

    Lucr. 1, 354:

    clausa viarum,

    id. 4, 612.
    2.
    claudo, ĕre, v. claudeo.

    Lewis & Short latin dictionary > claudo

  • 58 clusum

    1.
    claudo ( * clōdo:

    clodunt ita (oculos),

    Plin. 18, 33, 76, § 330 fin.; but some refer clodo to claudeo; and more freq., although not in Cic., clūdo, as always in the compounds; v. infra), si, sum, 3, v. a. [root sklu-, klu-, to shut; cf. kleiô, kleis, clavis; O. H. Germ. scliuzu; M. H. Germ. schliessen; also claudus, clavus], to shut.
    I.
    To shut something that is open, to close, shut up (opp. aperire; freq. in prose and poetry).
    (α).
    Claudo:

    forem cubiculi,

    Cic. Tusc. 5, 20, 59; cf. Quint. 10, 3, 25;

    and, clausae fores,

    Tib. 1, 9, 44; Suet. Ner. 47:

    conventus portus Varroni clausit,

    Caes. B. C. 2, 19:

    januam serā,

    Tib. 1, 2, 6:

    domum,

    Ov. P. 1, 7, 36 sq.:

    ostia,

    Cat. 6, 231:

    portas,

    Cic. Fl. 25, 61; Hor. C. 3, 5, 23; cf. Cic. Verr. 2, 5, 27, § 68:

    omnes aditus,

    id. Phil. 1, 10, 25; Tac. A. 12, 68; Stat. Th. 6, 752:

    rivos,

    to dam up, Verg. E. 3, 111:

    ad claudendas pupulas, ne quid incideret, et ad aperiendas, etc.,

    Cic. N. D. 2, 57, 142:

    ocellos (in dying),

    Prop. 2 (3), 13, 17; so,

    oculos,

    Luc. 5, 28:

    lumina,

    Verg. A. 10, 746; Ov. M. 3, 503:

    clausis foribus,

    Lucr. 4, 598.—
    (β).
    Cludo:

    domum,

    Tac. H. 1, 33:

    Janum Quirinum ter clusit,

    Suet. Aug. 22; Flor. 4, 12, 64:

    animam clusit dolor,

    Luc. 8, 59.—
    2.
    Trop.:

    nec ita claudenda est res familiaris, ut eam benignitas aperire non possit,

    Cic. Off. 2, 15, 55:

    domus clausa contra cupiditatem,

    id. Verr. 2, 5, 15, § 39:

    habere domum clausam pudori et sanctimoniae, patentem cupiditati et voluptatibus,

    id. Quint. 30, 93; cf. id. Fam. 4, 13, 6:

    aures ad doctissimas voces,

    id. Tusc. 4, 1, 2; cf. Liv. 40, 8, 20:

    cludendae sunt aures malis vocibus,

    Sen. Ep. 123, 9:

    horum ferocia vocem Euandri clausit,

    Liv. 44, 45, 11: fugam hostibus, q. s. to block up, to cut off, prevent, id. 27, 18, 20; so Ov. M. 6, 572:

    alicui iter,

    id. F. 1, 272; id. M. 8, 548:

    alios incessus,

    Tac. A. 6, 33:

    sideritis sanguinem claudit,

    i. e. stops, stanches, Plin. 26, 13, 83, § 135:

    cluso corpore adversum vim veneni,

    Tac. A. 15, 64:

    clausa consilia habere,

    i. e. to conceal, Cic. Verr. 2, 3, 25, § 63; cf. Sall. C. 10, 5; Ov. M. 2, 641; id. F. 4, 846; Sil. 1, 140.— Poet.: animam laqueo, i. e. to end one ' s life, Ov. M. 7, 604 (cf.:

    vitalesque vias et respiramina clausit,

    id. ib. 2, 828).—
    B.
    To close, end, conclude (so, except the milit. expression, agmen, only poet. or in post-Aug. prose; most freq. in Quint.).
    (α).
    Claudo:

    cujus octavum trepidavit aetas Claudere lustrum,

    Hor. C. 2, 4, 24:

    opus,

    Ov. F. 3, 384:

    jus,

    Luc. 5, 44:

    labores ingentis belli,

    Sil. 15, 655:

    epistulam,

    Ov. H. 13, 165; 20, 242:

    cenas lactucā,

    Mart. 13, 14; Quint. 9, 4, 13:

    cum ventum est ad ipsum illud, quo veteres tragoediae comoediaeque clauduntur, Plaudite,

    id. 6, 1, 52; cf. id. 1, 8, 1; 2, 15, 27.—
    (β).
    Cludo:

    cludere bella,

    Stat. Th. 11, 58:

    cludendi incohandique sententias ratio,

    Quint. 9, 4, 18; cf.

    opp. incipere,

    id. 9, 4, 67 (as claudere, opp. incipere, id. 1, 8, 1):

    cum versus cluditur,

    id. 9, 4, 65; cf. id. 9, 4, 26; 9, 4, 71; 9, 4, 73; 9, 4, 93; 9, 4, 102; 9, 4, 104; 9, 4, 105; 12, 10, 31.—
    2.
    Agmen, in milit. lang., to close the procession or train, to bring up the rear, Caes. B. G. 1, 25; Curt. 3, 3, 21; 4, 12, 4; so,

    aciem,

    Sil. 7, 590; cf. cogo, I. B. 3.—
    II.
    (For the compounds includo, concludo.) Claudere aliquid aliquā re, to shut up or in something by something, to enclose, encompass, surround, imprison, hide, confine (class., esp. freq. in poetry and in the historians).
    (α).
    Claudo, with abl.:

    locum aquā,

    Varr. R. R. 3, 14, 1:

    quae (Syracusarum urbs) loci naturā terrā marique clauderetur,

    Cic. Verr. 2, 2, 2, § 4:

    (animae) clausae tenebris et carcere caeco,

    Verg. A. 6, 734:

    stabulis armenta,

    id. G. 3, 352:

    claudens textis cratibus pecus,

    Hor. Epod. 2, 45; cf. Ov. M. 2, 554; 4, 646:

    ensem vaginā,

    Luc. 5, 245:

    aliquem Gyaro,

    Tac. A. 4, 30; 14, 63:

    clausus domo,

    id. ib. 15, 53; cf.:

    intra domum,

    id. H. 4, 49:

    rivus praealtis utrimque clausus ripis,

    Liv. 21, 54, 1; cf. id. 21, 43, 4; 41, 27, 12; Quint. 1, 10, 45:

    clauditur cubiculo aliquis,

    Tac. A. 15, 69; cf.: in atras et profundas tenebras eum claudebant, Tubero ap. Gell. 7 (6), 4, 3:

    in arcā,

    Hor. S. 2, 7, 59:

    claudam in curiā vos,

    Liv. 23, 2, 9:

    in tectis,

    Ov. M. 3, 697:

    (apes) in arbore inani,

    id. F. 3, 743:

    aquilonem in antris,

    id. M. 1, 262.—Without abl.:

    nihil se tam clausum posse habere, quod non istius cupiditati apertissimum esset,

    Cic. Verr. 2, 4, 20, § 42:

    insula ea sinum ab alto claudit,

    Liv. 30, 24, 9; cf. Tac. G. 34; Quint. 1, 10, 42; Ov. M. 1, 568 al.—In milit. lang., of a hostile encompassing, to encompass, invest, besiege, blockade, etc.:

    praestare arbitrabatur, unum locum... quam omnia litora ac portus custodiā clausos teneri,

    Caes. B. C. 3, 23:

    urbem operibus,

    Nep. Milt. 7, 2; Liv. 25, 22, 12 al.; cf.:

    urbem obsidione,

    Nep. Epam. 8, 5:

    adversarios locorum angustiis,

    id. Dat. 8, 4; cf. id. Epam. 7, 1; id. Ham. 2, 4:

    multitudine,

    id. Milt. 5, 3:

    hinc Tusco claudimur amni,

    are hemmed in, Verg. A. 8, 473.—So of hunting:

    nemorum saltus,

    Verg. E. 6, 56:

    indagine collis,

    Tib. 4, 3, 7:

    silvas vastasque feras indagine,

    Luc. 6, 42; Stat. Th. 2, 553:

    insidiis altas valles,

    Tib. 1, 4, 49:

    cur tibi clauduntur rete Imbelles capr eae,

    Ov. F. 5, 371.—
    (β).
    Cludo, Varr. R. R. 3, 3, 5:

    venti clusi Nubibus,

    Lucr. 6, 197; Flor. 3, 20, 13.—
    B.
    Trop.:

    numcubi meam Benignitatem sensisti in te claudier?

    Ter. Eun. 1, 2, 84:

    nolo tibi ullum commodum in me claudier,

    id. And. 3, 3, 41; cf.

    I. A. 2. supra.—Esp. of speech and rhythm: qui non claudunt numeris sententias,

    Cic. Or. 68, 229; 58, 198:

    pedibus verba,

    i. e. to compose verses, Hor. S. 2, 1, 28; cf. id. ib. 1, 10, 59:

    quod clausae hieme Alpes essent,

    Liv. 27, 36, 4; cf. Verg. G. 2, 317: rura gelu tum claudit hiems (and id. A. 2, 111: illos aspera ponti interclusit hiems).—Hence, P.a. as subst.: clausum ( clūsum), i, n., an enclosed place (for confining or keeping any thing):

    clausa effringere,

    Sall. J. 12, 5:

    in clauso linquere,

    in confinement, Verg. G. 4, 303:

    fructus clauso custodire,

    Col. 12, praef. §

    3: sub uno clauso,

    id. 7, 6, 5:

    clausa domorum,

    Lucr. 1, 354:

    clausa viarum,

    id. 4, 612.
    2.
    claudo, ĕre, v. claudeo.

    Lewis & Short latin dictionary > clusum

  • 59 finio

    fīnĭo, īvi or ĭi, ītum, 4, v. a. [finis], to limit, bound, enclose within boundaries (class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    populi Romani imperium Rhenum finire,

    Caes. B. G. 4, 16, 4:

    quo (jugo) Cappadocia finitur ab Armenia, Auct. B. Alex. 35, 5: Tmolus Sardibus hinc, illinc parvis finitur Hypaepis,

    Ov. M. 11, 152; Vell. 2, 126, 3:

    rem res finire videtur (followed by terminare),

    Lucr. 1, 998:

    riparum clausas margine finit aquas,

    Ov. F. 2, 222:

    signum animo,

    Liv. 1, 18, 8:

    in ore sita lingua est, finita dentibus,

    Cic. N. D. 2, 59, 149.—
    B.
    In partic.: finiens orbis or circulus, the horizon: illi orbes, qui aspectum nostrum definiunt, qui a Graecis horizontes nominantur, a nobis finientes rectissime nominari possunt, Cic. Div. 2, 44, 92:

    circulus,

    Sen. Q. N. 5, 17, 2.
    II.
    Trop.
    A.
    To set bounds to, restrain, check:

    equidem illud ipsum non nimium probo, philosophum loqui de cupiditatibus finiendis: an potest cupiditas finiri?

    Cic. Fin. 2, 9, 27; cf.:

    cupiditates satietate,

    id. ib. 2, 20, 64:

    deliberativas miror a quibusdam sola utilitate finitas,

    Quint. 3, 8, 1.—
    B.
    For definio, to prescribe, determine, fix, appoint, assign:

    sepulcris novis finivit modum,

    Cic. Leg, 2, 26, 66:

    AD EAM REM RATIONE CVRSVS ANNVOS SACERDOTES FINIVNTO,

    id. ib. 2, 8, 20:

    spatia omnis temporis numero noctium,

    Caes. B. G. 6, 18, 2; cf.: Hercyniae silvae latitudo novem dierum iter patet;

    non enim aliter finiri potest,

    i. e. its extent cannot be described more accurately, id. ib. 6, 25, 1; so too is to be explained the disputed passage: hoc autem sphaerae genus, in quo solis et lunae motus inessent... in illa sphaera solida non potuisse finiri, this sort of (movable) celestial globe... could not be defined, marked out, on that solid globe (of Thales), Cic. Rep. 1, 14:

    locum, in quo dimicaturi essent,

    Liv. 42, 47, 5:

    ut si finias equum, genus est animal, species mortale, etc.,

    Quint. 7, 3, 3; cf.:

    rhetorice finitur varie,

    id. 2, 15, 1:

    sit nobis orator is, qui a M. Catone finitur,

    id. 12, 1, 1; 12, 3, 40.— Pass. impers.:

    de pecunia finitur, Ne major causa ludorum consumeretur quam, etc.,

    Liv. 40, 44, 10.—
    C.
    To put an end to, to finish, terminate:

    bellum,

    Caes. B. C. 3, 51, 3; Curt. 3, 1, 9; Tac. A. 15, 17; Just. 16, 2, 8; Vell. 2, 17, 1:

    prandia nigris moris,

    Hor. S. 2, 4, 23: graves labores morte, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115 (transl. from Eurip. ponôn pepaumenon):

    dolores morte,

    id. Fin. 1, 15, 49:

    tristitiam vitaeque labores molli mero,

    Hor. C. 1, 7, 17:

    labores,

    id. ib. 3, 4, 39; id. S. 1, 1, 93:

    dolores,

    id. ib. 2, 3, 263:

    studia,

    id. Ep. 2, 2, 104:

    amores,

    id. C. 1, 19, 4:

    sitim,

    id. Ep. 2, 2, 146:

    honores aequo animo,

    Vell. 2, 33, 3:

    vitam mihi ense,

    Ov. Tr. 3, 7, 49:

    vitam voluntariā morte, inediā, etc.,

    Plin. 6, 19, 22, § 66; 8, 42, 64, § 157;

    so very rarely of a natural death: Valerianus in illo dedecore vitam finivit,

    Lact. Mort. Pers. 5, 6; cf. Tac. A. 1, 9; Sen. Ep. 66, 43:

    praecipitare te et finire,

    Sen. Cons. ad Marc. 3, 3:

    (Burrus) impedito meatu spiritum finiebat,

    Tac. A. 14, 51:

    animam,

    Ov. M. 7, 591:

    (distinctiones) interest sermonem finiant an sensum,

    Quint. 11, 3, 37; cf.:

    ut verbum acuto sono finiant,

    to pronounce with the accent on the last syllable, id. 1, 5, 25.— Pass., to come to an end, close, be ended, terminate:

    ut senten tiae verbis finiantur,

    end, close with verbs, Cic. de Or. 3, 49, 191; cf.:

    nec solum componentur verba ratione, sed etiam finientur,

    id. Or. 49, 164:

    Latinum (verbum), quod o et n litteris finiretur, non reperiebant,

    Quint. 1, 5, 60; cf. id. 1, 6, 14.—
    2.
    In partic. ( poet. and in post-Aug. prose), to come to an end, to cease.
    a.
    To finish speaking, draw to a close, end:

    finierat Paean,

    Ov. M. 1, 566; 13, 123; 14, 441; cf.:

    finiturus eram, sed, etc.,

    id. A. A. 1, 755:

    ut semel finiam,

    Quint. 1, 12, 6; 8, 3, 55; cf.:

    denique, ut semel finiam,

    id. 9, 4, 138: 5, 13, 3; 11, 3, 59.—
    b.
    To come to one's end, to die:

    sic fuit utilius finiri ipsi, Cic. poët. Tusc. 1, 48, 115: sic Tiberius finivit octavo et septuagesimo aetatis anno,

    Tac. A. 6, 50 fin.; for which, in pass.:

    qui morbo finiuntur,

    Plin. Ep. 1, 12, 2:

    Seleucus quoque iisdem ferme diebus finitur,

    Just. 27, 3, 12; cf.:

    finita Juliorum domo,

    become extinct, Tac. H. 1, 16.—Hence, fīnītus, a, um, P. a. In rhetor., of words, that terminate properly, well-rounded, rhythmical:

    et ipsi infracta et amputata loquuntur et eos vituperant, qui apta et finita pronuntiant,

    Cic. Or. 51, 170.— Sup.:

    finitissimus,

    Prisc. 1076 P.— Adv.: fīnītē.
    * 1.
    (Acc. to II. A.) To a certain extent, within limits:

    avarus erit, sed finite,

    Cic. Fin. 2, 9, 27.—
    * 2.
    (Acc. to II. B.) Definitely, specifically:

    referri oportere ad senatum aut infinite de re publica, aut de singulis rebus finite,

    Gell. 14, 7, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > finio

  • 60 finite

    fīnĭo, īvi or ĭi, ītum, 4, v. a. [finis], to limit, bound, enclose within boundaries (class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    populi Romani imperium Rhenum finire,

    Caes. B. G. 4, 16, 4:

    quo (jugo) Cappadocia finitur ab Armenia, Auct. B. Alex. 35, 5: Tmolus Sardibus hinc, illinc parvis finitur Hypaepis,

    Ov. M. 11, 152; Vell. 2, 126, 3:

    rem res finire videtur (followed by terminare),

    Lucr. 1, 998:

    riparum clausas margine finit aquas,

    Ov. F. 2, 222:

    signum animo,

    Liv. 1, 18, 8:

    in ore sita lingua est, finita dentibus,

    Cic. N. D. 2, 59, 149.—
    B.
    In partic.: finiens orbis or circulus, the horizon: illi orbes, qui aspectum nostrum definiunt, qui a Graecis horizontes nominantur, a nobis finientes rectissime nominari possunt, Cic. Div. 2, 44, 92:

    circulus,

    Sen. Q. N. 5, 17, 2.
    II.
    Trop.
    A.
    To set bounds to, restrain, check:

    equidem illud ipsum non nimium probo, philosophum loqui de cupiditatibus finiendis: an potest cupiditas finiri?

    Cic. Fin. 2, 9, 27; cf.:

    cupiditates satietate,

    id. ib. 2, 20, 64:

    deliberativas miror a quibusdam sola utilitate finitas,

    Quint. 3, 8, 1.—
    B.
    For definio, to prescribe, determine, fix, appoint, assign:

    sepulcris novis finivit modum,

    Cic. Leg, 2, 26, 66:

    AD EAM REM RATIONE CVRSVS ANNVOS SACERDOTES FINIVNTO,

    id. ib. 2, 8, 20:

    spatia omnis temporis numero noctium,

    Caes. B. G. 6, 18, 2; cf.: Hercyniae silvae latitudo novem dierum iter patet;

    non enim aliter finiri potest,

    i. e. its extent cannot be described more accurately, id. ib. 6, 25, 1; so too is to be explained the disputed passage: hoc autem sphaerae genus, in quo solis et lunae motus inessent... in illa sphaera solida non potuisse finiri, this sort of (movable) celestial globe... could not be defined, marked out, on that solid globe (of Thales), Cic. Rep. 1, 14:

    locum, in quo dimicaturi essent,

    Liv. 42, 47, 5:

    ut si finias equum, genus est animal, species mortale, etc.,

    Quint. 7, 3, 3; cf.:

    rhetorice finitur varie,

    id. 2, 15, 1:

    sit nobis orator is, qui a M. Catone finitur,

    id. 12, 1, 1; 12, 3, 40.— Pass. impers.:

    de pecunia finitur, Ne major causa ludorum consumeretur quam, etc.,

    Liv. 40, 44, 10.—
    C.
    To put an end to, to finish, terminate:

    bellum,

    Caes. B. C. 3, 51, 3; Curt. 3, 1, 9; Tac. A. 15, 17; Just. 16, 2, 8; Vell. 2, 17, 1:

    prandia nigris moris,

    Hor. S. 2, 4, 23: graves labores morte, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115 (transl. from Eurip. ponôn pepaumenon):

    dolores morte,

    id. Fin. 1, 15, 49:

    tristitiam vitaeque labores molli mero,

    Hor. C. 1, 7, 17:

    labores,

    id. ib. 3, 4, 39; id. S. 1, 1, 93:

    dolores,

    id. ib. 2, 3, 263:

    studia,

    id. Ep. 2, 2, 104:

    amores,

    id. C. 1, 19, 4:

    sitim,

    id. Ep. 2, 2, 146:

    honores aequo animo,

    Vell. 2, 33, 3:

    vitam mihi ense,

    Ov. Tr. 3, 7, 49:

    vitam voluntariā morte, inediā, etc.,

    Plin. 6, 19, 22, § 66; 8, 42, 64, § 157;

    so very rarely of a natural death: Valerianus in illo dedecore vitam finivit,

    Lact. Mort. Pers. 5, 6; cf. Tac. A. 1, 9; Sen. Ep. 66, 43:

    praecipitare te et finire,

    Sen. Cons. ad Marc. 3, 3:

    (Burrus) impedito meatu spiritum finiebat,

    Tac. A. 14, 51:

    animam,

    Ov. M. 7, 591:

    (distinctiones) interest sermonem finiant an sensum,

    Quint. 11, 3, 37; cf.:

    ut verbum acuto sono finiant,

    to pronounce with the accent on the last syllable, id. 1, 5, 25.— Pass., to come to an end, close, be ended, terminate:

    ut senten tiae verbis finiantur,

    end, close with verbs, Cic. de Or. 3, 49, 191; cf.:

    nec solum componentur verba ratione, sed etiam finientur,

    id. Or. 49, 164:

    Latinum (verbum), quod o et n litteris finiretur, non reperiebant,

    Quint. 1, 5, 60; cf. id. 1, 6, 14.—
    2.
    In partic. ( poet. and in post-Aug. prose), to come to an end, to cease.
    a.
    To finish speaking, draw to a close, end:

    finierat Paean,

    Ov. M. 1, 566; 13, 123; 14, 441; cf.:

    finiturus eram, sed, etc.,

    id. A. A. 1, 755:

    ut semel finiam,

    Quint. 1, 12, 6; 8, 3, 55; cf.:

    denique, ut semel finiam,

    id. 9, 4, 138: 5, 13, 3; 11, 3, 59.—
    b.
    To come to one's end, to die:

    sic fuit utilius finiri ipsi, Cic. poët. Tusc. 1, 48, 115: sic Tiberius finivit octavo et septuagesimo aetatis anno,

    Tac. A. 6, 50 fin.; for which, in pass.:

    qui morbo finiuntur,

    Plin. Ep. 1, 12, 2:

    Seleucus quoque iisdem ferme diebus finitur,

    Just. 27, 3, 12; cf.:

    finita Juliorum domo,

    become extinct, Tac. H. 1, 16.—Hence, fīnītus, a, um, P. a. In rhetor., of words, that terminate properly, well-rounded, rhythmical:

    et ipsi infracta et amputata loquuntur et eos vituperant, qui apta et finita pronuntiant,

    Cic. Or. 51, 170.— Sup.:

    finitissimus,

    Prisc. 1076 P.— Adv.: fīnītē.
    * 1.
    (Acc. to II. A.) To a certain extent, within limits:

    avarus erit, sed finite,

    Cic. Fin. 2, 9, 27.—
    * 2.
    (Acc. to II. B.) Definitely, specifically:

    referri oportere ad senatum aut infinite de re publica, aut de singulis rebus finite,

    Gell. 14, 7, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > finite

См. также в других словарях:

  • At the close of every day — (spelled in lowercase) is a Dutch band, consisting of Minco Eggersman and Axel Kabboord. Their music, a mix of slow pop music with symphonic elements, has been described as night music . Most of their songs concern Christian religion, though not… …   Wikipedia

  • Close Combat series — Close Combat The official logo of the franchise as used in the third game of the series Genres Real time Strategy Developers …   Wikipedia

  • Close to Me (The Cure song) — Close to Me Single by The Cure from the album The Head on the Door Released …   Wikipedia

  • Close back rounded vowel — u Image …   Wikipedia

  • Close central rounded vowel — ʉ Image …   Wikipedia

  • Close front rounded vowel — y Image …   Wikipedia

  • Close order formation — Close order formation: The Stele of Vultures represents a Sumerian phalanx of spearmen with large shields. (ca.2450 BC) A close order formation is a military tactical formation wherein soldiers are close together and regularly arranged for the… …   Wikipedia

  • Close Combat Clasp — in Gold Awarded by Nazi Germany Type …   Wikipedia

  • Close central unrounded vowel — ɨ Image …   Wikipedia

  • Close-mid central rounded vowel — ɵ Image …   Wikipedia

  • The Cantos — by Ezra Pound is a long, incomplete poem in 120 sections, each of which is a canto . Most of it was written between 1915 and 1962, although much of the early work was abandoned and the early cantos, as finally published, date from 1922 onwards.… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»