-
1 secure
sēcūrē, adv., v. securus fin. -
2 munio
1.mūnĭo (old form moenio, v. below), īvi or ĭi, ītum, 4 ( fut. munibis for munies, Veg. Vet. 1, 10, 5), v. a. [moenia, lit. to wall; hence], to build a wall around, to defend with a wall, to fortify, defend, protect, secure, put in a state of defence (class.).I.Lit.:B.arcem ad urbem obsidendam,
Nep. Tim. 3, 3:palatium,
Liv. 1, 7:locum,
Caes. B. G. 1, 24, 3.—With abl.:Alpibus Italiam munierat ante natura,
Cic. Prov. Cons. 14, 34:domum praesidiis,
id. Cat. 1, 4, 10:castra vallo fossāque,
with palisades and a trench, Caes. B. G. 2, 5:locum muro,
id. ib. 29.—With a homogeneous object, prov.:magna moenis moenia,
you are undertaking a great thing, Plaut. Mil. 2, 2, 73:duovir urbis moeniendae,
Inscr. Orell. 7142.— Absol.: quod idoneum ad muniendum putarent, for fortifying, i. e. for use in the fortifications, Nep. Them. 6, 21; Hirt. B. G. 8, 31. —Also, to surround, guard, for the protection of other things: ignem ita munire ut non evagaretur, Mos. et Rom. Leg. Coll. 12, 7, 7.—Transf.1.In gen., to defend, guard, secure, protect, shelter:2.Pergamum divinā moenitum manu,
Plaut. Bacch. 4, 9, 2:hortum ab incursu hominum,
Col. 11, 3, 2:spica contra avium morsūs munitur vallo aristarum,
Cic. Sen. 15, 51:hieme quaternis tunicis et tibialibus muniebatur,
he defended, protected, covered himself, Suet. Aug. 82. —To make a road, etc., i. e. to make passable by opening, repairing, or paving it:II.quasi Appius Caecus viam munierit,
Cic. Mil. 7, 17:rupem,
Liv. 21, 37:itinera,
Nep. Hann. 3, 4:TEMPE MVNIVIT,
Inscr. Orell. 587. —Trop.A.To guard, secure, strengthen, support (cf.:B.fulcio, sustineo): meretriculis Muniendis rem cogere,
to maintain, support, Plaut. Truc. 2, 2, 54 (dub.; Speng. moenerandis; v. munero).— Am strengthening myself:munio me ad haec tempora,
Cic. Fam. 9, 18, 2:imperium,
to secure, Nep. Reg. 2, 2:muniri adversus fraudes,
to secure one's self, Plin. 37, 13, 76, § 198 (dub. moneri, Jahn):se contra ruborem,
Tac. Agr. 45:se multorum benevolentiā,
Cic. Fin. 2, 26, 84:se contra perfidiam,
id. Fam. 4, 14, 3:aliquid auctoritate,
Vell. 2, 127, 2:domum terrore,
Plin. Pan. 48, 3.—Munire viam, to make or open a way:2.haec omnia tibi accusandi viam muniebant,
prepared the way for your accusation, Cic. Mur. 23, 48:sibi viam ad stuprum,
id. Verr. 2, 1, 25, § 64.—Hence, mūnītus, a, um, P. a., defended, fortified, protected, secured, safe (class.):nullius pudicitia munita contra tuam cupiditatem et audaciam posset esse,
Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39.— Neutr. plur. munita as subst.: munita viāi, fortification or breastwork of the mouth (cf. Homer. herkos odontôn), the lips, Lucr. 3, 498.— Comp.:se munitiorem ad custodiendam vitam suam fore,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 3.— Sup.:munitissima castra,
Caes. B. G. 4, 55.— Adv.: mūnītē, securely, safely (ante-class.):munitius,
Varr. L. L. 5, § 141. Müll.munĭo, ōnis, a false reading for nomionem, v. Orell. and Klotz, ad h. l.; Cic. de Or. 1, 59, 251. -
3 cauta
căvĕo, cāvi, cautum, (2 d pers. sing. scanned cavĕs, Ter. Ad. 2, 1, 19; imper. cavĕ, Plaut. As. 2, 4, 61; id. Capt. 2, 3, 71; id. Most. 1, 4, 13 et saep.: Cat. 50, 19; Hor. S. 2, 3, 38; Prop. 1, 7, 25; v. Neue, Formenl. 2, p. 435; old sup. CAVĬTVM, C. I. L. 1, 200, 6 sq.), 3, v. n. and a. [root SKOF- or KOF-, to be wary; whence Gr. thuoskoos, akouô, etc.; Lat. causa, cura; cf. also Germ. scheuen; Engl. shy], to be on one ' s guard, either for one's self or (more rarely) for another; hence,I.In gen., with and without sibi, to be on one ' s guard, to take care, take heed, beware, guard against, avoid, = phulassomai, and the Fr. se garder, prendre garde, etc.; constr., absol., with ub, and in a course of action with ne or ut (also ellipt. with the simple subj.); or, as in Greek, with acc. (= phulassomai ti); hence also pass. and with inf., and once with cum.A.Absol.:B.qui consulte, docte, atque astute cavet,
Plaut. Rud. 4, 7, 14:faciet, nisi caveo,
Ter. Heaut. 4, 4, 8:ego cavebo,
id. Ad. 4, 2, 12; 1, 1, 45:erunt (molesti) nisi cavetis. Cautum est, inquit,
Cic. Ac. 2, 29, 93; Quint. 8, 3, 47:cum animum attendisset ad cavendum,
Nep. Alcib. 5, 2; Suet. Claud. 37:metues, doctusque cavebis,
Hor. S. 2, 7, 68.—Esp. freq. in the warning cave, look out! be careful! Ter. And. 1, 2, 34; id. Phorm. 2, 3, 51; Hor. C. 1, 14, 16; Ov. M. 2, 89.—With ab and abl.:2.eo mi abs te caveo cautius,
Plaut. Men. 1, 2, 42; id. Ps. 1, 5, 59; 4, 7, 128:si abs te modo uno caveo,
id. Most. 3, 3, 24; Ter. Eun. 5, 2, 44:sibi ab eo,
Plaut. Bacch. 4, 4, 87:navis Aps quă cavendum nobis sane censeo,
id. Men. 2, 2, 70:pater a me petiit Ut mihi caverem a Pseudolo servo suo,
id. Ps. 3, 2, 108:a crasso infortunio,
id. Rud. 3, 5, 53:ille Pompeium monebat, ut meam domum metueret, atque a me ipso caveret,
Cic. Sest. 64, 133:caveo ab homine impuro,
id. Phil. 12, 10, 25:a Cassio,
Suet. Calig. 57:a veneno,
Cic. Fin. 5, 22, 64:ab insidiis,
Sall. J. 108, 2:monitum ut sibi ab insidiis Rufini caveret,
App. Mag. 87, p. 329, 16; id. M. 2, p. 117, 3.—With the simple abl.:3.caveo malo,
Plaut. Bacch. 1, 2, 39:infortunio,
id. Rud. 3, 5, 48: id. Cas. 2, 6, 59; id. Men. 1, 2, 13; id. Pers. 3, 1, 41:ipsus sibi cavit loco,
i. e. got out of the way, Ter. Eun. 4, 7, 12.—With cum (rare):4.Hercle, mihi tecum cavendum est,
with you, I must look out for myself, Plaut. Most. 5, 2, 21.—With adversus, Quint. 9, 1, 20. —C.Followed by a final clause.1.With ne, to take heed that... not, to be on one ' s guard lest: qui cavet ne decipiatur, vix cavet;2.cum etiam cavet, etiam cum cavisse ratus est, saepe is cautor captus est,
Plaut. Capt. 2, 2, 5 and 6:caves, ne videat, etc.,
Ter. Heaut. 2, 2, 6:ego me scio cavisse, ne ulla merito contumelia Fieri a nobis posset,
id. Hec. 3, 5, 20; Afran. ap. Non. p. 111, 14; Lucr. 4, 1141:cavete, judices, ne nova... proscriptio instaurata esse videatur,
Cic. Rosc. Am. 53, 153; id. Div. 2, 40, 84; id. Fam. 3, 12, 4; 11, 21, 4; Sall. J. 55, 3; Suet. Tib. 37:cave, ne,
Cat. 61, 152; Hor. C. 3, 7, 24; id. S. 2, 3, 177; id. Ep. 1, 6, 32; 1, 13, 19; Ov. M. 2, 89; 10, 685:cave sis, ne,
Plaut. Am. 2, 2, 215:caveto ne,
Cato, R. R. 5, 6:caveas, ne,
Hor. S. 2, 1, 80:caveant, ne,
id. A. P. 244:cavendum est, ne,
Cic. Off. 1, 39, 140; Quint. 4, 3, 8; 12, 11, 2; Suet. Tib. 67; Quint. 9, 4, 23; 5, 11, 27.—With ut ne (rare):3.quod ut ne accidat cavendum est,
Cic. Lael. 26, 99.—With a simple subj.; so only imper.: cave or cavete (cf. age), beware of, take care not, etc.:4.cave geras,
Plaut. Capt. 2, 3, 79:dixeris,
Ter. Ad. 3, 4, 12:faxis cave,
id. And. 4, 4, 14; id. Heaut. 1, 2, 13; Hor. S. 2, 3, 38:sis,
Ter. Eun. 4, 7, 29:contingas,
Lucr. 2, 755:despuas,
Cat. 50, 19:ignoscas,
Cic. Lig. 5, 14:existimes,
id. Fam. 9, 24, 4:putes,
id. ib. 10, 12, 1 al.—Rarely with 1 st pers.:cave posthac, si me amas, umquam istuc verbum ex te audiam,
Ter. Heaut. 5, 4, 8; cf. id. ib. 5, 4, 9.—With 3 d pers.:resciscat quisquam,
Ter. Phorm. 5, 1, 37:te fratrum misereatur,
Cic. Lig. 5, 14:roget te,
Hor. S. 2, 5, 75:cave quisquam flocci fecerit,
Plaut. Men. 5, 7, 5:armis concurrant arma cavete,
Verg. A. 11, 293.—And like age, cave with a verb in plur.:cave dirumpatis,
Plaut. Poen. prol. 117.—With ut, to take care that:D.cauto opu'st, Ut sobrie hoc agatur,
Plaut. Capt. 2, 1, 29; cf.D. 2, infra: tertium est, ut caveamus, ut ea, quae, etc.,
Cic. Off. 1, 39, 141:quaero quid sit, quod... tam accurate caveat et sanciat, ut heredes sui dent, etc.,
id. Fin. 2, 31, 101:caverat sibi ille adulter omnium ut suorum scelerum socium te adjutoremque praebeas,
id. Pis. 12, 28; Liv. 3, 10, 14; Plin. Pan. 39, 1:cavebitur ut, etc.,
Col. 2, 8, 3; cf. under II. A.—Very rarely with ut omitted, take care to, be sure to (late Lat.):sed heus tu... cave regrediare cenā maturius,
App. M. 2, p. 122, 32; 2, p. 124, [p. 306] 35.—As act.1.With acc. of pers. or thing against which warning is given or beed taken, to guard against, to be aware of, to beware of, etc.:2.profecto quid nunc primum caveam, nescio,
Plaut. Ps. 3, 2, 104:tu, quod cavere possis, stultum admittere'st,
Ter. Eun. 4, 6, 23; Lucil. ap. Non. p. 437, 23:caveamus fulminis ictum,
Lucr. 6, 406: cave canem, Varr. ap. Non. p. 153, 1; Inscr. Orell. 4320;v. canis: interventum alicujus,
Cic. Att. 16, 11, 1:omnia,
id. Fam. 11, 21, 4:me,
id. Dom. 11, 28:vallum caecum fossasque,
Caes. B. C. 1, 28:quam sit bellum cavere malum,
Cic. de Or. 1, 58, 247:vim atque opes,
Tac. A. 11, 1; cf. Suet. Tib. 72:male praecinctum puerum,
id. Caes. 456:periculum,
id. ib. 81; id. Galb. 19:insidias,
id. Caes. 86; Tac. A. 13, 13:exitum,
Suet. Tib. 83:annum,
id. Ner. 40:maculas,
Hor. A. P. 353:jurgia,
Ov. A. A. 1, 591:hunc tu caveto,
Hor. S. 1, 4, 85:proditorem,
Quint. 7, 1, 30:hoc caverat mens provida Reguli,
had prevented, Hor. C. 3, 5, 13:cave quicquam,
be a little careful, Plaut. Am. 2, 1, 61.—Pass.: quid cavendum tibi censere, Lucil. ap. Non. p. 437, 22:3.cavenda est etiam gloriae cupiditas,
Cic. Off. 1, 20, 68:cetera, quae quidem consilio provideri poterunt, cavebuntur,
id. Att. 10, 16, 2; Quint. 8, 2, 2; 9, 4, 143; 11, 3, 27 (cf. id. 6, 5, 2):in hoc pestifero bello cavendo,
Cic. Fam. 4, 3, 1:quod multis rationibus caveri potest,
id. Off. 2, 24, 84; Sall. J. 67, 2:prius quod cautum oportuit, Postquam comedit rem, post rationem putat,
Plaut. Trin. 2, 4, 14:ego tibi cautum volo,
id. Pers. 3, 1, 41:satis cautum tibi ad defensionem fore,
Cic. Verr. 2, 1, 35, § 88:quid quisque vitet, nunquam homini satis Cautum est,
Hor. C. 2, 13, 14:id modo simul orant ac monent, ut ipsis ab invidiā caveatur,
Liv. 3, 52, 11; cf.B. 1. supra: cauto opus est,
care must be taken, Plaut. Cist. 2, 1, 64; id. Most. 4, 2, 21; id. Merc. 2, 3, 133.—With inf.:II.in quibus cave vereri ( = noli),
Cic. Att. 3, 17, 3:caveret id petere a populo Romano, quod, etc.,
Sall. J. 64, 2:caveto laedere,
Cat. 50, 21:occursare capro caveto,
Verg. E. 9, 25:commisisse cavet, quod, etc.,
Hor. A. P. 168:cave Spem festinando praecipitare meam,
Ov. P. 3, 1, 139:ut pedes omnino caveant tinguere,
Plin. 8, 42, 68, § 169.Esp.A.Law t. t., to take care for, provide, order something, legally, or (of private relations) to order, decree, dispose of in writing, by will, to stipulate, etc.:B.cum ita caverent, si, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 11, § 31:duae sunt praeterea leges de sepulcris, quarum altera privatorum aedificiis, altera ipsis sepulcris cavet,
id. Leg. 2, 24, 61:cautum est in Scipionis legibus ne plures essent, etc.,
id. Verr. 2, 2, 50, § 123:cautum est lege XII. Tab., ut, etc.,
Plin. 16, 5, 6, § 15:cavebatur ut, etc.,
Suet. Aug. 1;so,
id. ib. 65; id. Tib. 75:quae legibus cauta sunt,
Quint. 5, 10, 13:aliā in lege cautum,
Cic. Inv. 2, 41, 119:cautum est de numero,
Suet. Caes. 10; cf. id. Aug. 40:heredi caveri,
Cic. Inv. 2, 41, 120; cf. id. Fam. 7, 6, 2:si hoc, qui testamentum faciebat, cavere noluisset,
id. Leg. 2, 21, 53:testamento cavere ut dies natalis ageretur,
id. Fin. 2, 31, 103; cf. Suet. Aug. 59; id. Dom. 9; id. Tib. 50:sibi se privatim nihil cavere... militibus cavendum, quod apud patres semel plebi, iterum legionibus cautum sit ne fraudi secessio esset,
to make conditions, stipulate, Liv. 7, 41, 2.—In the lang. of business.1.Cavere ab aliquo, to make one ' s self secure, to procure bail or surety:2.tibi ego, Brute, non solvam, nisi prius a te cavero, amplius, etc.,
Cic. Brut. 5, 18; id. Verr. 2, 2, 23, § 55; cf. infra 2.; and cautio, II.—So absol.:quid ita Flavio sibi cavere non venit in mentem,
to take security, Cic. Rosc. Com. 12, 35.—To make one secure by bail or surety (either written or oral), to give security, to guarantee (cf. supra 1., and cautio;C.syn.: spondeo, cautionem praesto),
Cic. Clu. 59, 162; cf. id. Verr. 2, 1, 54, § 142:pecunia, quam mihi Stichus Titii servus caverat,
Dig. 46, 3, 89:cavere summam,
ib. 29, 2, 97:chirographum,
ib. 46, 3, 89:cautionem,
ib. 46, 8, 6:civitates obsidibus de pecuniā cavent,
Caes. B. G. 6, 2:quoniam de obsidibus inter se cavere non possent,
id. ib. 7, 2; cf. Liv. 9, 42; 24, 2:cavere capite pro re aliquā,
Plin. 34, 7, 17, § 38:jurejurando et chirographo de eā re,
Suet. Calig. 12:cavere in duplum,
id. Aug. 41; Tac. A. 6, 17.—Rarely, cavere personae publicae, to give security before a public authority, Just. Inst. 1, 11, 3.—In boxing, etc., to parry, to ward off a blow:D.adversos ictus cavere ac propulsare,
Quint. 9, 1, 20; 5, 13, 54; cf. id. 9, 4, 8; 4, 2, 26.—Cavere alicui.1.To keep something from one, to protect, have a care for, make safe, take care of (cf.:2.prohibeo, defendo, provideo): scabiem pecori et jumentis caveto,
Cato, R. R. 5, 7:melius ei cavere volo, quam ipse aliis solet,
Cic. Fam. 3, 1, 3:mihi meisque,
id. Top. 1, 4; id. Fam. 7, 6, 2:veterani, quibus hic ordo diligentissime caverat,
id. Phil. 1, 2, 6; cf.: qui in Oratore tuo caves tibi per Brutum, Caes. ap. Cic. Fam. 6, 7, 4:quique aliis cavit, non cavet ipsi sibi,
Ov. A. A. 1, 84:securitati,
Suet. Tit. 6:concordiae publicae,
Vell. 2, 48, 5; Petr. 133; Sil. 8, 493.—Affirmatively, to take care for, attend to a thing for a person, provide: Ba. Haec ita me orat sibi qui caveat aliquem ut hominem reperiam... Id, amabo te, huic caveas. Pi. Quid isti caveam? Plaut. Bacch. 1, 1, 8; 1, 1, 10; cf. I. C. 3. supra.—Hence, cautus, a, um, P. a.A.Neutr., careful, circumspect, wary, cautious, provident (syn.: providus, prudens;b.class. in prose and poetry): ut cautus est, ubi nihil opu'st,
Ter. Phorm. 4, 5, 3:parum cauti providique,
Cic. Rosc. Am. 40, 117:cauti in periculis,
id. Agr. 1, 9, 27:in scribendo,
id. Q. Fr. 3, 9, 3:in credendo,
id. Att. 10, 9, 3:in verbis serendis,
Hor. A. P. 46:mensor,
Ov. M. 1, 136:mariti,
id. ib. 9, 751:lupus,
Hor. Ep. 1, 16, 50:vulpes,
id. ib. 1, 1, 73 et saep.:quem certi homines monuerunt, ut cautior esset,
Cic. Sest. 18, 41:dubium cautior an audentior,
Suet. Caes. 58.—Constr. with ad:ad praesentius malum cautiores,
Liv. 24, 32, 3; Tib. 1, 9, 46; Quint. 6, 1, 20. —With adversus:parum cautus adversus colloquii fraudem,
Liv. 38, 25, 7.—With erga:erga bona sua satis cautus,
Curt. 10, 1, 40.—With contra:contra quam (fortunam) non satis cauta mortalitas est,
Curt. 8, 4, 24.—With inf.:cautum dignos assumere,
Hor. S. 1, 6, 51.—With gen.:rei divinae,
Macr. S. 1, 15.—Transf. to inanimate things:B.consilium,
Cic. Phil. 13, 3, 6; Tac. A. 11, 29:cautissima senectus,
id. H. 2, 76:pectus,
Prop. 3 (4), 5, 8:manus,
Ov. F. 2, 336:terga,
id. Tr. 1, 9, 20:arma,
Sil. 14, 188:timor,
Ov. Tr. 3, 4, 65.— Subst.: cauta, ōrum, n.:legum,
the provisions, Cassiod. Var. 5, 14.—Pass. (acc. to I. B. 1., and II. B.), made safe, secured:2.cautos nominibus rectis expendere nummos,
Hor. Ep. 2, 1, 105:cautus ab incursu belli,
Luc. 4, 409: quo mulieri esset res cautior ( that her property might be made more secure), curavit, ut, etc., Cic. Caecin. 4, 11.—Trop., safe, secure (rare):1.in eam partem peccare, quae est cautior,
Cic. Rosc. Am. 20, 56:(civitates) murorum firmitate cautissimae,
Amm. 14, 8, 13.— Adv.: cau-tē.(Acc. to caveo, I. A.) Cautiously:2.caute et cogitate rem tractare,
Plaut. Trin. 2, 2, 46:pedetentimque dicere,
Cic. Clu. 42, 118:et cum judicio,
Quint. 10, 2, 3 et saep. — Comp., Cic. Deiot. 6, 18; Quint. 2, 15, 21; 9, 2, 76; Hor. C. 1, 8, 10 al.— Sup., Cic. Att. 15, 26, 3.—(Acc. to caveo, I. B. 1.) With security, cautiously, Cic. Leg. 2, 21, 53:aliter nec caute nec jure fieri potest,
id. Att. 15, 17, 1. -
4 caveo
căvĕo, cāvi, cautum, (2 d pers. sing. scanned cavĕs, Ter. Ad. 2, 1, 19; imper. cavĕ, Plaut. As. 2, 4, 61; id. Capt. 2, 3, 71; id. Most. 1, 4, 13 et saep.: Cat. 50, 19; Hor. S. 2, 3, 38; Prop. 1, 7, 25; v. Neue, Formenl. 2, p. 435; old sup. CAVĬTVM, C. I. L. 1, 200, 6 sq.), 3, v. n. and a. [root SKOF- or KOF-, to be wary; whence Gr. thuoskoos, akouô, etc.; Lat. causa, cura; cf. also Germ. scheuen; Engl. shy], to be on one ' s guard, either for one's self or (more rarely) for another; hence,I.In gen., with and without sibi, to be on one ' s guard, to take care, take heed, beware, guard against, avoid, = phulassomai, and the Fr. se garder, prendre garde, etc.; constr., absol., with ub, and in a course of action with ne or ut (also ellipt. with the simple subj.); or, as in Greek, with acc. (= phulassomai ti); hence also pass. and with inf., and once with cum.A.Absol.:B.qui consulte, docte, atque astute cavet,
Plaut. Rud. 4, 7, 14:faciet, nisi caveo,
Ter. Heaut. 4, 4, 8:ego cavebo,
id. Ad. 4, 2, 12; 1, 1, 45:erunt (molesti) nisi cavetis. Cautum est, inquit,
Cic. Ac. 2, 29, 93; Quint. 8, 3, 47:cum animum attendisset ad cavendum,
Nep. Alcib. 5, 2; Suet. Claud. 37:metues, doctusque cavebis,
Hor. S. 2, 7, 68.—Esp. freq. in the warning cave, look out! be careful! Ter. And. 1, 2, 34; id. Phorm. 2, 3, 51; Hor. C. 1, 14, 16; Ov. M. 2, 89.—With ab and abl.:2.eo mi abs te caveo cautius,
Plaut. Men. 1, 2, 42; id. Ps. 1, 5, 59; 4, 7, 128:si abs te modo uno caveo,
id. Most. 3, 3, 24; Ter. Eun. 5, 2, 44:sibi ab eo,
Plaut. Bacch. 4, 4, 87:navis Aps quă cavendum nobis sane censeo,
id. Men. 2, 2, 70:pater a me petiit Ut mihi caverem a Pseudolo servo suo,
id. Ps. 3, 2, 108:a crasso infortunio,
id. Rud. 3, 5, 53:ille Pompeium monebat, ut meam domum metueret, atque a me ipso caveret,
Cic. Sest. 64, 133:caveo ab homine impuro,
id. Phil. 12, 10, 25:a Cassio,
Suet. Calig. 57:a veneno,
Cic. Fin. 5, 22, 64:ab insidiis,
Sall. J. 108, 2:monitum ut sibi ab insidiis Rufini caveret,
App. Mag. 87, p. 329, 16; id. M. 2, p. 117, 3.—With the simple abl.:3.caveo malo,
Plaut. Bacch. 1, 2, 39:infortunio,
id. Rud. 3, 5, 48: id. Cas. 2, 6, 59; id. Men. 1, 2, 13; id. Pers. 3, 1, 41:ipsus sibi cavit loco,
i. e. got out of the way, Ter. Eun. 4, 7, 12.—With cum (rare):4.Hercle, mihi tecum cavendum est,
with you, I must look out for myself, Plaut. Most. 5, 2, 21.—With adversus, Quint. 9, 1, 20. —C.Followed by a final clause.1.With ne, to take heed that... not, to be on one ' s guard lest: qui cavet ne decipiatur, vix cavet;2.cum etiam cavet, etiam cum cavisse ratus est, saepe is cautor captus est,
Plaut. Capt. 2, 2, 5 and 6:caves, ne videat, etc.,
Ter. Heaut. 2, 2, 6:ego me scio cavisse, ne ulla merito contumelia Fieri a nobis posset,
id. Hec. 3, 5, 20; Afran. ap. Non. p. 111, 14; Lucr. 4, 1141:cavete, judices, ne nova... proscriptio instaurata esse videatur,
Cic. Rosc. Am. 53, 153; id. Div. 2, 40, 84; id. Fam. 3, 12, 4; 11, 21, 4; Sall. J. 55, 3; Suet. Tib. 37:cave, ne,
Cat. 61, 152; Hor. C. 3, 7, 24; id. S. 2, 3, 177; id. Ep. 1, 6, 32; 1, 13, 19; Ov. M. 2, 89; 10, 685:cave sis, ne,
Plaut. Am. 2, 2, 215:caveto ne,
Cato, R. R. 5, 6:caveas, ne,
Hor. S. 2, 1, 80:caveant, ne,
id. A. P. 244:cavendum est, ne,
Cic. Off. 1, 39, 140; Quint. 4, 3, 8; 12, 11, 2; Suet. Tib. 67; Quint. 9, 4, 23; 5, 11, 27.—With ut ne (rare):3.quod ut ne accidat cavendum est,
Cic. Lael. 26, 99.—With a simple subj.; so only imper.: cave or cavete (cf. age), beware of, take care not, etc.:4.cave geras,
Plaut. Capt. 2, 3, 79:dixeris,
Ter. Ad. 3, 4, 12:faxis cave,
id. And. 4, 4, 14; id. Heaut. 1, 2, 13; Hor. S. 2, 3, 38:sis,
Ter. Eun. 4, 7, 29:contingas,
Lucr. 2, 755:despuas,
Cat. 50, 19:ignoscas,
Cic. Lig. 5, 14:existimes,
id. Fam. 9, 24, 4:putes,
id. ib. 10, 12, 1 al.—Rarely with 1 st pers.:cave posthac, si me amas, umquam istuc verbum ex te audiam,
Ter. Heaut. 5, 4, 8; cf. id. ib. 5, 4, 9.—With 3 d pers.:resciscat quisquam,
Ter. Phorm. 5, 1, 37:te fratrum misereatur,
Cic. Lig. 5, 14:roget te,
Hor. S. 2, 5, 75:cave quisquam flocci fecerit,
Plaut. Men. 5, 7, 5:armis concurrant arma cavete,
Verg. A. 11, 293.—And like age, cave with a verb in plur.:cave dirumpatis,
Plaut. Poen. prol. 117.—With ut, to take care that:D.cauto opu'st, Ut sobrie hoc agatur,
Plaut. Capt. 2, 1, 29; cf.D. 2, infra: tertium est, ut caveamus, ut ea, quae, etc.,
Cic. Off. 1, 39, 141:quaero quid sit, quod... tam accurate caveat et sanciat, ut heredes sui dent, etc.,
id. Fin. 2, 31, 101:caverat sibi ille adulter omnium ut suorum scelerum socium te adjutoremque praebeas,
id. Pis. 12, 28; Liv. 3, 10, 14; Plin. Pan. 39, 1:cavebitur ut, etc.,
Col. 2, 8, 3; cf. under II. A.—Very rarely with ut omitted, take care to, be sure to (late Lat.):sed heus tu... cave regrediare cenā maturius,
App. M. 2, p. 122, 32; 2, p. 124, [p. 306] 35.—As act.1.With acc. of pers. or thing against which warning is given or beed taken, to guard against, to be aware of, to beware of, etc.:2.profecto quid nunc primum caveam, nescio,
Plaut. Ps. 3, 2, 104:tu, quod cavere possis, stultum admittere'st,
Ter. Eun. 4, 6, 23; Lucil. ap. Non. p. 437, 23:caveamus fulminis ictum,
Lucr. 6, 406: cave canem, Varr. ap. Non. p. 153, 1; Inscr. Orell. 4320;v. canis: interventum alicujus,
Cic. Att. 16, 11, 1:omnia,
id. Fam. 11, 21, 4:me,
id. Dom. 11, 28:vallum caecum fossasque,
Caes. B. C. 1, 28:quam sit bellum cavere malum,
Cic. de Or. 1, 58, 247:vim atque opes,
Tac. A. 11, 1; cf. Suet. Tib. 72:male praecinctum puerum,
id. Caes. 456:periculum,
id. ib. 81; id. Galb. 19:insidias,
id. Caes. 86; Tac. A. 13, 13:exitum,
Suet. Tib. 83:annum,
id. Ner. 40:maculas,
Hor. A. P. 353:jurgia,
Ov. A. A. 1, 591:hunc tu caveto,
Hor. S. 1, 4, 85:proditorem,
Quint. 7, 1, 30:hoc caverat mens provida Reguli,
had prevented, Hor. C. 3, 5, 13:cave quicquam,
be a little careful, Plaut. Am. 2, 1, 61.—Pass.: quid cavendum tibi censere, Lucil. ap. Non. p. 437, 22:3.cavenda est etiam gloriae cupiditas,
Cic. Off. 1, 20, 68:cetera, quae quidem consilio provideri poterunt, cavebuntur,
id. Att. 10, 16, 2; Quint. 8, 2, 2; 9, 4, 143; 11, 3, 27 (cf. id. 6, 5, 2):in hoc pestifero bello cavendo,
Cic. Fam. 4, 3, 1:quod multis rationibus caveri potest,
id. Off. 2, 24, 84; Sall. J. 67, 2:prius quod cautum oportuit, Postquam comedit rem, post rationem putat,
Plaut. Trin. 2, 4, 14:ego tibi cautum volo,
id. Pers. 3, 1, 41:satis cautum tibi ad defensionem fore,
Cic. Verr. 2, 1, 35, § 88:quid quisque vitet, nunquam homini satis Cautum est,
Hor. C. 2, 13, 14:id modo simul orant ac monent, ut ipsis ab invidiā caveatur,
Liv. 3, 52, 11; cf.B. 1. supra: cauto opus est,
care must be taken, Plaut. Cist. 2, 1, 64; id. Most. 4, 2, 21; id. Merc. 2, 3, 133.—With inf.:II.in quibus cave vereri ( = noli),
Cic. Att. 3, 17, 3:caveret id petere a populo Romano, quod, etc.,
Sall. J. 64, 2:caveto laedere,
Cat. 50, 21:occursare capro caveto,
Verg. E. 9, 25:commisisse cavet, quod, etc.,
Hor. A. P. 168:cave Spem festinando praecipitare meam,
Ov. P. 3, 1, 139:ut pedes omnino caveant tinguere,
Plin. 8, 42, 68, § 169.Esp.A.Law t. t., to take care for, provide, order something, legally, or (of private relations) to order, decree, dispose of in writing, by will, to stipulate, etc.:B.cum ita caverent, si, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 11, § 31:duae sunt praeterea leges de sepulcris, quarum altera privatorum aedificiis, altera ipsis sepulcris cavet,
id. Leg. 2, 24, 61:cautum est in Scipionis legibus ne plures essent, etc.,
id. Verr. 2, 2, 50, § 123:cautum est lege XII. Tab., ut, etc.,
Plin. 16, 5, 6, § 15:cavebatur ut, etc.,
Suet. Aug. 1;so,
id. ib. 65; id. Tib. 75:quae legibus cauta sunt,
Quint. 5, 10, 13:aliā in lege cautum,
Cic. Inv. 2, 41, 119:cautum est de numero,
Suet. Caes. 10; cf. id. Aug. 40:heredi caveri,
Cic. Inv. 2, 41, 120; cf. id. Fam. 7, 6, 2:si hoc, qui testamentum faciebat, cavere noluisset,
id. Leg. 2, 21, 53:testamento cavere ut dies natalis ageretur,
id. Fin. 2, 31, 103; cf. Suet. Aug. 59; id. Dom. 9; id. Tib. 50:sibi se privatim nihil cavere... militibus cavendum, quod apud patres semel plebi, iterum legionibus cautum sit ne fraudi secessio esset,
to make conditions, stipulate, Liv. 7, 41, 2.—In the lang. of business.1.Cavere ab aliquo, to make one ' s self secure, to procure bail or surety:2.tibi ego, Brute, non solvam, nisi prius a te cavero, amplius, etc.,
Cic. Brut. 5, 18; id. Verr. 2, 2, 23, § 55; cf. infra 2.; and cautio, II.—So absol.:quid ita Flavio sibi cavere non venit in mentem,
to take security, Cic. Rosc. Com. 12, 35.—To make one secure by bail or surety (either written or oral), to give security, to guarantee (cf. supra 1., and cautio;C.syn.: spondeo, cautionem praesto),
Cic. Clu. 59, 162; cf. id. Verr. 2, 1, 54, § 142:pecunia, quam mihi Stichus Titii servus caverat,
Dig. 46, 3, 89:cavere summam,
ib. 29, 2, 97:chirographum,
ib. 46, 3, 89:cautionem,
ib. 46, 8, 6:civitates obsidibus de pecuniā cavent,
Caes. B. G. 6, 2:quoniam de obsidibus inter se cavere non possent,
id. ib. 7, 2; cf. Liv. 9, 42; 24, 2:cavere capite pro re aliquā,
Plin. 34, 7, 17, § 38:jurejurando et chirographo de eā re,
Suet. Calig. 12:cavere in duplum,
id. Aug. 41; Tac. A. 6, 17.—Rarely, cavere personae publicae, to give security before a public authority, Just. Inst. 1, 11, 3.—In boxing, etc., to parry, to ward off a blow:D.adversos ictus cavere ac propulsare,
Quint. 9, 1, 20; 5, 13, 54; cf. id. 9, 4, 8; 4, 2, 26.—Cavere alicui.1.To keep something from one, to protect, have a care for, make safe, take care of (cf.:2.prohibeo, defendo, provideo): scabiem pecori et jumentis caveto,
Cato, R. R. 5, 7:melius ei cavere volo, quam ipse aliis solet,
Cic. Fam. 3, 1, 3:mihi meisque,
id. Top. 1, 4; id. Fam. 7, 6, 2:veterani, quibus hic ordo diligentissime caverat,
id. Phil. 1, 2, 6; cf.: qui in Oratore tuo caves tibi per Brutum, Caes. ap. Cic. Fam. 6, 7, 4:quique aliis cavit, non cavet ipsi sibi,
Ov. A. A. 1, 84:securitati,
Suet. Tit. 6:concordiae publicae,
Vell. 2, 48, 5; Petr. 133; Sil. 8, 493.—Affirmatively, to take care for, attend to a thing for a person, provide: Ba. Haec ita me orat sibi qui caveat aliquem ut hominem reperiam... Id, amabo te, huic caveas. Pi. Quid isti caveam? Plaut. Bacch. 1, 1, 8; 1, 1, 10; cf. I. C. 3. supra.—Hence, cautus, a, um, P. a.A.Neutr., careful, circumspect, wary, cautious, provident (syn.: providus, prudens;b.class. in prose and poetry): ut cautus est, ubi nihil opu'st,
Ter. Phorm. 4, 5, 3:parum cauti providique,
Cic. Rosc. Am. 40, 117:cauti in periculis,
id. Agr. 1, 9, 27:in scribendo,
id. Q. Fr. 3, 9, 3:in credendo,
id. Att. 10, 9, 3:in verbis serendis,
Hor. A. P. 46:mensor,
Ov. M. 1, 136:mariti,
id. ib. 9, 751:lupus,
Hor. Ep. 1, 16, 50:vulpes,
id. ib. 1, 1, 73 et saep.:quem certi homines monuerunt, ut cautior esset,
Cic. Sest. 18, 41:dubium cautior an audentior,
Suet. Caes. 58.—Constr. with ad:ad praesentius malum cautiores,
Liv. 24, 32, 3; Tib. 1, 9, 46; Quint. 6, 1, 20. —With adversus:parum cautus adversus colloquii fraudem,
Liv. 38, 25, 7.—With erga:erga bona sua satis cautus,
Curt. 10, 1, 40.—With contra:contra quam (fortunam) non satis cauta mortalitas est,
Curt. 8, 4, 24.—With inf.:cautum dignos assumere,
Hor. S. 1, 6, 51.—With gen.:rei divinae,
Macr. S. 1, 15.—Transf. to inanimate things:B.consilium,
Cic. Phil. 13, 3, 6; Tac. A. 11, 29:cautissima senectus,
id. H. 2, 76:pectus,
Prop. 3 (4), 5, 8:manus,
Ov. F. 2, 336:terga,
id. Tr. 1, 9, 20:arma,
Sil. 14, 188:timor,
Ov. Tr. 3, 4, 65.— Subst.: cauta, ōrum, n.:legum,
the provisions, Cassiod. Var. 5, 14.—Pass. (acc. to I. B. 1., and II. B.), made safe, secured:2.cautos nominibus rectis expendere nummos,
Hor. Ep. 2, 1, 105:cautus ab incursu belli,
Luc. 4, 409: quo mulieri esset res cautior ( that her property might be made more secure), curavit, ut, etc., Cic. Caecin. 4, 11.—Trop., safe, secure (rare):1.in eam partem peccare, quae est cautior,
Cic. Rosc. Am. 20, 56:(civitates) murorum firmitate cautissimae,
Amm. 14, 8, 13.— Adv.: cau-tē.(Acc. to caveo, I. A.) Cautiously:2.caute et cogitate rem tractare,
Plaut. Trin. 2, 2, 46:pedetentimque dicere,
Cic. Clu. 42, 118:et cum judicio,
Quint. 10, 2, 3 et saep. — Comp., Cic. Deiot. 6, 18; Quint. 2, 15, 21; 9, 2, 76; Hor. C. 1, 8, 10 al.— Sup., Cic. Att. 15, 26, 3.—(Acc. to caveo, I. B. 1.) With security, cautiously, Cic. Leg. 2, 21, 53:aliter nec caute nec jure fieri potest,
id. Att. 15, 17, 1. -
5 cautus
cautus adj. with comp. and sup. [P. of caveo], careful, circumspect, wary, cautious, provident: cautus est, ubi nihil opust, T.: in periculis: in verbis serendis, H.: lupus, sly, H.: monuerunt, ut cautior esset: ad praesentius malum cautiores, L.: adversus fraudem, L.: erga bona sua, Cu.: cautum dignos adsumere, H.: consilia cautiora: manus, O.: cautissima senectus, Ta.—Safe, secure: nummos, H.: quo mulieri esset res cautior, curavit ut, etc., made more secure.* * *cauta -um, cautior -or -us, cautissimus -a -um ADJcautious/careful; circumspect, prudent; wary, on guard; safe/secure; made safe -
6 mūniō
mūniō īvī, ītum, īre [moenia], to wall, defend with a wall, fortify, defend, protect, secure, strengthen: quod idoneum ad muniendum putarent, i. e. for use in fortifications, N.: palatium, L.: locum, Cs.: Alpibus Italiam munierat antea natura: castra vallo fossāque, with palisades and a trench, Cs.: ab incendio urbs vigiliis munita, S.: multā vi Albam, i. e. build and fortify, V.: locus hibernis munitus, Cs.— To defend, guard, secure, protect, shelter: spica contra avium morsūs munitur vallo aristarum.—Of roads, to make, make passable, open, pave: iter, Cs.: viam: rupem, L.—Fig., to guard, secure, strengthen, support: subsidia rei p. praesidiis: imperium, N.: se contra pudorem, Ta.: se contra perfidiam.—With viam, to make a way: accusandi viam, prepared your way: sibi viam ad stuprum.* * *munire, munivi, munitus Vfortify; strengthen; protect, defend, safeguard; build (road) -
7 securiter
sē-cūrus, a, um, adj. [se = sine and cura], i. q. non or nibil curans, free from care, careless, unconcerned, untroubled, fearless, quiet, easy, composed.I.Lit.A.In a good sense (class.; cf. tutus); constr. absol., with de, ab, gen., or a rel.-clause:b.ut, meis ab tergo tutis, securus bellum Nabidi inferam,
Liv. 31, 25:securus solutusque,
id. 25, 39;(with otiosus),
Quint. 5, 13, 59:securus Hermippus Temnum proficiscitur,
Cic. Fl. 20, 46:sine militis usu Mollia securae peragebant otia gentes,
Ov. M. 1, 100; 11, 423; 12, 129:non secura quidem, fausto tamen omine laeta Mater abit templo,
id. ib. 9, 784; cf.:a non securo Eumene,
Liv. 45, 19:Ceres natā secura receptā,
easy now that she had found, Ov. M. 5, 572; cf. Tib. 1, 1, 77 (v. infra, b.):de linguā Latinā securi es animi,
Cic. Att. 12, 52 fin.:de bello Romano,
Liv. 36, 41:de facilitate credentis,
Tac. A. 16, 2: securos vos ab hac parte reddemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 8; Curt. 9, 6, 24; so,ab hac parte,
Suet. Tib. 11.— Comp.:securior ab Samnitibus,
Liv. 9, 22:Romani securi pro salute de gloriā certabant,
Tac. Agr. 26:aut pro vobis sollicitior, aut pro me securior,
id. H. 4, 58.— With gen. ( poet. and in post-Aug. prose):ne sis secura futuri,
Ov. M. 6, 137; so, suis ( gen. of sus), id. ib. 7, 435:extremi sepulcri,
Stat. Th. 12, 781:pelagi atque mei,
unconcerned about, Verg. A. 7, 304:amorum germanae,
id. ib. 1, 350;10, 326: poenae,
Hor. Ep. 2, 2, 17:tam parvae observationis (Cicero),
Quint. 8, 3, 51:odii,
Tac. Agr. 43:potentiae,
id. A. 3, 28:nec securam incrementi sui patiebatur esse Italiam,
Vell. 2, 109, 4:qui (motus) Campaniam numquam securam hujus mali...vastavit,
Sen. Q. N. 6, 1, 2:quem (rogum) uxoria pietas mortis secura conscendit,
Val. Max. 2, 6, ext. 14:his persuadet, ut securo fugae suae Eumeni superveniant,
Just. 13, 8, 5:periculi,
Curt. 5, 10, 15:discurrunt securi casus ejus, qui supervenit ignaris,
id. 9, 9, 8 (v. infra, b.). —With rel.-clause:gestit nummum in loculos demittere, post hoc Securus, cadat an recto stet fabula talo,
Hor. Ep. 2, 1, 176; id. S. 2, 4, 50 (opp. laboret); id. C. 1, 26, 6.— With ne and subj.:ne quis etiam errore labatur vestrum quoque, non sum securus,
Liv. 39, 16, 6.—Of inanim. things.(α).Free from care, untroubled, tranquil, serene, cheerful, bright ( poet. and in post-Aug. prose):(β).deos securum agere aevum,
Lucr. 5, 82; 6, 58; Hor. S. 1, 5, 101:quies (leti),
Lucr. 3, 211; 3, 939:otia,
Verg. G. 3, 376:dies,
Tib. 3, 4, 54:merum,
id. 2, 1, 46:mensa,
id. 3, 6, 30:convivia,
Sen. Clem. 1, 26:artus (Herculis),
Ov. M. 9, 240:gaudia nato recepto,
id. ib. 7, 455:summa malorum,
careless, id. ib. 14, 490:olus,
i.e. of the careless idler, Hor. S. 2, 7, 30 et saep.; Quint. 10, 5, 8:causae,
id. 11, 3, 151:vox securae claritatis,
id. 11, 3, 64:tempus securius,
more free from care, id. 12, 1, 20; cf.:securior materia,
Tac. H. 1, 1 et saep.:securos ab eo metu somnos,
Plin. 28, 9, 42, § 149. —With gen.:vota secura repulsae,
safe against, Ov. M. 12, 199.—Poet., that frees from care or anxiety:B.latices,
Verg. A. 6, 715 (securos ab effectu, Serv. ad l. l.).—In a bad sense, careless, reckless, heedless, negligent (post-Aug. and very rare):II.reus,
Quint. 6, 1, 14; cf. id. 4, 2, 55; 11, 3, 3.—Of abstract things: castrensis jurisdictio, easy, off-hand (shortly after, opp. gravis, intentus), Tac. Agr. 9:luxus,
id. A. 3, 54.—Transf., object., of a thing or place, free from danger, safe, secure (not till after the Aug. period, and rare for the class. tutus):A. 1.hostis levis et velox et repentinus, qui nullum usquam tempus, nullum locum quietum aut securum esse sineret,
Liv. 39, 1:domus,
Plin. Pan. 62, 7:Tripolim securissimam reddidit,
Spart. Sev. 18:securiorem,
Tac. Or. 3:quorum (hominum) ea natura est, ut secura velint,
safety, security, id. ib. 37 fin. —With gen.:subitā inundatione Tiberis non modo jacentia et plana urbis loca sed secura ejusmodi casuum implevit,
secure from such accidents, Tac. H. 1, 86.— Adv., in two forms,(Acc. to I.) Carelessly, heedlessly, fearlessly, unconcernedly, quietly (not ante-Aug.):2. B.lente ac secure aliquid ferre,
Suet. Ner. 40; Plin. Ep. 1, 4, 3 (with neglegenter); Vell. 2, 129, 3; Val. Max. 4, 7, 1 ext. al.— Comp., Sen. Ep. 18, 8.—sēcūrĭter (late Lat.), Aug. in Joan. Ep. ad Parth. Tr. 10, 8. -
8 securus
sē-cūrus, a, um, adj. [se = sine and cura], i. q. non or nibil curans, free from care, careless, unconcerned, untroubled, fearless, quiet, easy, composed.I.Lit.A.In a good sense (class.; cf. tutus); constr. absol., with de, ab, gen., or a rel.-clause:b.ut, meis ab tergo tutis, securus bellum Nabidi inferam,
Liv. 31, 25:securus solutusque,
id. 25, 39;(with otiosus),
Quint. 5, 13, 59:securus Hermippus Temnum proficiscitur,
Cic. Fl. 20, 46:sine militis usu Mollia securae peragebant otia gentes,
Ov. M. 1, 100; 11, 423; 12, 129:non secura quidem, fausto tamen omine laeta Mater abit templo,
id. ib. 9, 784; cf.:a non securo Eumene,
Liv. 45, 19:Ceres natā secura receptā,
easy now that she had found, Ov. M. 5, 572; cf. Tib. 1, 1, 77 (v. infra, b.):de linguā Latinā securi es animi,
Cic. Att. 12, 52 fin.:de bello Romano,
Liv. 36, 41:de facilitate credentis,
Tac. A. 16, 2: securos vos ab hac parte reddemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 8; Curt. 9, 6, 24; so,ab hac parte,
Suet. Tib. 11.— Comp.:securior ab Samnitibus,
Liv. 9, 22:Romani securi pro salute de gloriā certabant,
Tac. Agr. 26:aut pro vobis sollicitior, aut pro me securior,
id. H. 4, 58.— With gen. ( poet. and in post-Aug. prose):ne sis secura futuri,
Ov. M. 6, 137; so, suis ( gen. of sus), id. ib. 7, 435:extremi sepulcri,
Stat. Th. 12, 781:pelagi atque mei,
unconcerned about, Verg. A. 7, 304:amorum germanae,
id. ib. 1, 350;10, 326: poenae,
Hor. Ep. 2, 2, 17:tam parvae observationis (Cicero),
Quint. 8, 3, 51:odii,
Tac. Agr. 43:potentiae,
id. A. 3, 28:nec securam incrementi sui patiebatur esse Italiam,
Vell. 2, 109, 4:qui (motus) Campaniam numquam securam hujus mali...vastavit,
Sen. Q. N. 6, 1, 2:quem (rogum) uxoria pietas mortis secura conscendit,
Val. Max. 2, 6, ext. 14:his persuadet, ut securo fugae suae Eumeni superveniant,
Just. 13, 8, 5:periculi,
Curt. 5, 10, 15:discurrunt securi casus ejus, qui supervenit ignaris,
id. 9, 9, 8 (v. infra, b.). —With rel.-clause:gestit nummum in loculos demittere, post hoc Securus, cadat an recto stet fabula talo,
Hor. Ep. 2, 1, 176; id. S. 2, 4, 50 (opp. laboret); id. C. 1, 26, 6.— With ne and subj.:ne quis etiam errore labatur vestrum quoque, non sum securus,
Liv. 39, 16, 6.—Of inanim. things.(α).Free from care, untroubled, tranquil, serene, cheerful, bright ( poet. and in post-Aug. prose):(β).deos securum agere aevum,
Lucr. 5, 82; 6, 58; Hor. S. 1, 5, 101:quies (leti),
Lucr. 3, 211; 3, 939:otia,
Verg. G. 3, 376:dies,
Tib. 3, 4, 54:merum,
id. 2, 1, 46:mensa,
id. 3, 6, 30:convivia,
Sen. Clem. 1, 26:artus (Herculis),
Ov. M. 9, 240:gaudia nato recepto,
id. ib. 7, 455:summa malorum,
careless, id. ib. 14, 490:olus,
i.e. of the careless idler, Hor. S. 2, 7, 30 et saep.; Quint. 10, 5, 8:causae,
id. 11, 3, 151:vox securae claritatis,
id. 11, 3, 64:tempus securius,
more free from care, id. 12, 1, 20; cf.:securior materia,
Tac. H. 1, 1 et saep.:securos ab eo metu somnos,
Plin. 28, 9, 42, § 149. —With gen.:vota secura repulsae,
safe against, Ov. M. 12, 199.—Poet., that frees from care or anxiety:B.latices,
Verg. A. 6, 715 (securos ab effectu, Serv. ad l. l.).—In a bad sense, careless, reckless, heedless, negligent (post-Aug. and very rare):II.reus,
Quint. 6, 1, 14; cf. id. 4, 2, 55; 11, 3, 3.—Of abstract things: castrensis jurisdictio, easy, off-hand (shortly after, opp. gravis, intentus), Tac. Agr. 9:luxus,
id. A. 3, 54.—Transf., object., of a thing or place, free from danger, safe, secure (not till after the Aug. period, and rare for the class. tutus):A. 1.hostis levis et velox et repentinus, qui nullum usquam tempus, nullum locum quietum aut securum esse sineret,
Liv. 39, 1:domus,
Plin. Pan. 62, 7:Tripolim securissimam reddidit,
Spart. Sev. 18:securiorem,
Tac. Or. 3:quorum (hominum) ea natura est, ut secura velint,
safety, security, id. ib. 37 fin. —With gen.:subitā inundatione Tiberis non modo jacentia et plana urbis loca sed secura ejusmodi casuum implevit,
secure from such accidents, Tac. H. 1, 86.— Adv., in two forms,(Acc. to I.) Carelessly, heedlessly, fearlessly, unconcernedly, quietly (not ante-Aug.):2. B.lente ac secure aliquid ferre,
Suet. Ner. 40; Plin. Ep. 1, 4, 3 (with neglegenter); Vell. 2, 129, 3; Val. Max. 4, 7, 1 ext. al.— Comp., Sen. Ep. 18, 8.—sēcūrĭter (late Lat.), Aug. in Joan. Ep. ad Parth. Tr. 10, 8. -
9 caveō
caveō (imper. cave for cavē, T., H., O., Pr.), cāvī, cautus, ēre [1 CAV-], to be on one's guard, take care, take heed, beware, guard against, avoid: Faciet, nisi caveo, T.: erunt (molesti) nisi cavetis. Cautum est, inquit: non fuisse difficile cavere, to take precautions, Cs.: cum animum attendisset ad cavendum, N.: metues, doctusque cavebis, H.— Cave, look out! be careful! T., H.: ab istoc cavendum intellego, T.: ab eruptionibus, Cs.: caveo ab homine impuro: monent, ut ipsis ab invidiā caveatur, L.: sibi cavit loco, i. e. got out of the way, T.: caves, ne videat, etc., T.: cavet ne emat ab invito: cavere necubi hosti oportunus fieret, S.: ne sim spernenda, Exemplo caveo, am warned by, O.: cavendum est, ne, etc.: non admissum... venio, sed cautum ne admittant, to prevent, L.: quod ut ne accidat cavendum est. — Beware of, take care not, be sure you do not: cave dixeris, T.: cave faxis Te quicquam indignum, H.: cave sis mentiaris: cave roget te, H.: armis concurrant arma cavete, V.: caveri foedere, ut, etc., that provision should be made: cavisse deos ut libertas defendi posset, L.—With acc, to guard against, be aware of, beware of, provide against, keep clear of: tu, quod cavere possis, stultum admitterest, T.: cur hoc non caves?: cavebat Pompeius omnia, ne, etc.: vallum, Cs.: hunc tu caveto, H.: hoc caverat mens provida, had prevented, H.: Fata cavens, V.: cavenda est etiam gloriae cupiditas: Quid quisque vitet, numquam homini satis Cautum est, H.: in quibus cave vereri (i. e. noli): caveret id petere a populo R., quod, etc., S.: occursare capro caveto, V.: commisisse cavet, quod, etc., H. —In law, to take care for, provide, order, decree, dispose of, stipulate: cum ita caverent, si: altera (lex) ipsis sepulcris cavet: de quibus (agris) foedere cautum est: sibi se privatim nihil cavere, to stipulate, L.: si cautum esset eos testimonium non esse dicturos. — With ab, to make oneself secure, procure bail, take surety: obsidibus inter se, Cs.: nisi prius a te cavero, ne quis amplius, etc.: ab sese caveat neminem esse acturum, etc., take security: quid ita Flavio sibi cavere non venit in mentem.—To make secure, give security, guarantee, C.: (civitates) obsidibus de pecuniā cavent, Cs.: quoniam obsidibus cavere inter se non possint, Cs.—With dat, to keep from, protect, have a care for, make safe, take care of: quod regi amico cavet, non reprehendo: melius ei cavere volo, quam ipse aliis solet: aliis cavit, non cavet ipsi sibi, O.* * *cavere, cavi, cautus Vbeware, avoid, take precautions/defensive action; give/get surety; stipulate -
10 prae-mūniō
prae-mūniō īvī, ītus, īre, to fortify in front: aditūs magnis operibus, Cs.: non praemunito vallo, L.—Fig., to fortify, protect, secure: genus (dicendi) praemunitum: ut ante praemuniat, prepare his defences (of an orator).—To set forth as a defence: quae praemuniuntur reliquo sermoni, are premised to anticipate objections: illud praefulci et praemuni, ut, etc., secure beforehand. -
11 redimō
redimō ēmī, ēmptus, ere [red-+emo], to buy back, repurchase, redeem: (domum) non minoris, quam emit Antonius, redimet: de fundo redimendo.— To ransom, release, redeem: captum quam queas Minumo, T.: cum legati populi R. redempti sint: e servitute: servi in publicum redempti ac manumissi, ransomed at the public cost, L.— To buy off, set free, release, rescue: pecuniā se a iudicibus palam redemerat: eum suo sanguine ab Acheronte, N.: fratrem Pollux alternā morte redemit, V.: corpus (a morbo), O.: armis civitatem, L.— To buy up, obtain by purchase, take by contract, undertake, hire, farm: belli moram, secure by bribery, S.: vectigalia parvo pretio redempta habere, Cs.: picarias de censoribus: litem, undertake.—Fig., to buy, purchase, redeem, secure, gain, acquire, obtain, procure: ut ab eo (praetorc) servorum vita redimeretur: pretio sepeliendi potestatem: ne obsidibus quidem datis, pacem Ariovisti, Cs.: auro ius triste sepulcri, O.: mutuam dissimulationem mali, Ta.: alqd morte, Cu.— To buy off, ward off, obviate, avert: (acerbitatem) a re p. meis incommodis: metum virgarum pretio: Si mea mors redimenda tuā esset, O.— To pay for, make amends for, atone for, compensate for: flagitium aut facinus, S.: sua per nostram periuria poenam, O.* * *Iredimere, redemi, redemptus V TRANSbuy back, recover, replace by purchase; buy up; make good, fulfil (promise); redeem; atone for; ransom; rescue/save; contract for; buy/purchase; buy offIIredimere, redimi, - V TRANSbuy back, recover, replace by purchase; buy up; make good, fulfil (promise); redeem; atone for; ransom; rescue/save; contract for; buy/purchase; buy off -
12 sēcūrus
sēcūrus adj. with comp. [2 se+cura].—Of persons, free from care, careless, unconcerned, untroubled, fearless, quiet, easy, composed: ut securus bellum Nabidi inferam, L.: securus Temnum proficiscitur: securae peragebant otia gentes, O.: Ceres natā receptā, relieved of anxiety, O.: de linguā Latinā securi es animi: securior ab Samnitibus, L.: Romani securi pro salute de gloriā certabant, Ta.: futuri, O.: pelagi atque mei, unconcerned about, V.: poenae, H.: odi, Ta.: periculi, Cu.: cadat an recto stet fabula talo, H.: ne quis errore labatur vestrūm, L.— Free from care, untroubled, tranquil, serene, cheerful, bright: aevom, H.: Otia, V.: summa malorum, careless, O.: holus, i. e. a peaceful meal, H.: latices, driving away care, V.: vota repulsae, safe against, O.— Free from danger, safe, secure: nullum locum securum esse sinere, L.: mare, Ta.: materia, Ta.— Easy, off-hand, summary: castrensis iurisdictio, Ta.* * *secura, securum ADJsecure, safe, untroubled, free from care -
13 tūtus
tūtus adj. with comp. and sup. [P. of tueor], guarded, safe, secure, out of danger: nullius res tuta... contra tuam cupiditatem: cum victis nihil tutum arbitrarentur, Cs.: Tutus bos rura perambulat, H.: quis locus tam firmum habuit praesidium, ut tutus esset?: nemus, H.: receptus, Cs.: iter, H.: tutissima custodia, L.: quod vectigal orbis tutum fuit? assured: Est et fideli tuta silentio Merces, sure, H.: Tutior at quanto merx est in classe secundā! H.: non est tua tuta voluntas, not without danger, O.: diadema tutum Deferens uni, i. e. secured to him, H.: male tutae mentis Orestes, i. e. unsound, H.: alqd. Depone tutis auribus, trustworthy, H.: provinciam a belli periculis tutam esse servatam: ab insidiis, H.: a coniuge, O.: ab omni iniuriā, Ph.: testudin<*>m tutam ad omnes ictūs video esse, L.: quo tutiores essent adversus ictūs sagittarum, Cu.—As subst n., a place of safety, shelter, safety, security: tuta et parvula laudo, H.: tuta petens, O.: ut sitis in tuto: receptus in tutum est, L.— Watchful, careful, cautious, prudent: Serpit humi tutus, H.: Non nisi vicinas tutus ararit aquas, O.: celeriora quam tutiora consilia, L.: animum ad honestiora quam tutiora convertere (sc. consilia), Cu.: tutius esse arbitrabantur, potiri, etc., i. e. the safer course, Cs.* * *tuta -um, tutior -or -us, tutissimus -a -um ADJsafe, prudent; secure; protected -
14 confirmo
confirmare, confirmavi, confirmatus V TRANSstrengthen, develop, build up (w/troops); make secure/firm; reassure; secure; assert positively; declare, prove, confirm, support; sanction; encourage -
15 emunio
I.Lit.:II.locum arcis in modum,
Liv. 24, 21 fin.:non opus est arduos colles emunire,
Sen. Clem. 1, 19, 6.—Transf.(α).To strengthen, make secure:(β). (γ).obice postes,
Verg. A. 8, 227:murum opere,
Liv. 26, 46, 2:caveam retibus,
Col. 8, 8, 4:sola et latera horreorum,
id. 1, 6, 16.—To build up, elevate for defence:(δ). (ε). III.murus, ut in suspecto loco, supra ceterae modum altitudinis, emunitus erat,
Liv. 21. 7, 7:locus in modum arcis emunitus,
id. 24, 21, 12.—Trop.:emunivit animum,
Sen. Contr. 3, 17, 10, p. 226 Bip. -
16 firmo
firmo, āvi, ātum, 1, v. a. [firmus], to make firm or fast, to strengthen, fortify, support (freq. and class.).I.Lit.:II.lacertos,
Lucr. 6, 397:corpora juvenum firmari labore voluerunt,
Cic. Tusc. 2, 15, 36:corpora cibo,
Liv. 27, 13 fin.:vexatos milites quiete,
Curt. 9, 10:praegnantes largo pascuo,
Col. 6, 27, 10:bitumen aeramentis illinitur firmatque ea contra ignes,
Plin. 35, 15, 51, § 182:remedium ad dentium mobilĭs firmandos,
id. 21, 31, 105, § 180:aestuaria aggeribus et pontibus,
Tac. A. 4, 73:vestigia,
Verg. A. 3, 659:gradum,
Quint. 9, 4, 129:alvum solutam,
to bind, Cels. 1, 3; Plin. 14, 18, 22, § 117.—Trop.A.In gen., to fortify, strengthen, secure; to make lasting, durable, permanent:B.(Romulus) urbem auspicato condere, et firmare dicitur primum cogitavisse rem publicam,
Cic. Rep. 2, 3; cf.:urbem colonis firmare,
id. ib. 2, 18; so,novam civitatem,
id. ib. 2, 7:provinciam pace praesidiisque,
id. Fam. 1, 7, 4:locum magnis munitionibus,
Caes. B. G. 6, 29, 3:turres praesidiis,
Sall. J. 23, 1:aditum urbis,
Verg. A. 11, 466:aciem subsidiis,
Liv. 9, 17, 15:latronum opes firmare atque augere,
Cic. Off. 2, 11, 40;in aliquos imperium,
id. Sull. 11, 32:vocem,
id. de Or. 3, 61, 227:firmari consuetudine,
Quint. 11, 3, 24:quorum (hominum) cum adolescentiae cupiditates defervissent, eximiae virtutes firmata jam aetate exstiterunt,
Cic. Cael. 18, 43; cf.:animus adolescentis nondum consilio ac ratione firmatus,
id. Clu. 6, 13:firmata stirpe virtutis,
id. Cael. 32, 79:pacem amicitiamque,
Liv. 9, 3, 10:memoria praecipue firmatur atque alitur exercitatione,
Quint. 1, 1, 36; so,memoriam,
id. 2, 4, 15:opinio omnium gentium firmata consensu,
Cic. Div. 1, 1, 1:non tamen pro firmato stetit magistratus ejus jus,
Liv. 4, 7, 3.—In partic.1.To strengthen in resolution, to encourage, animate:2. 3.cujus adventus Pompeianos compressit nostrosque firmavit, ut, etc.,
Caes. B. C. 3, 65, 2:donec firmaret consilio patres auctor,
Hor. C. 3, 5, 46: suos, Just. 2, 11:plebem hinc provocatione, hinc tribunicio auxilio,
Liv. 3, 55:cunctos alloquio et cura sibique et proelio,
Tac. A. 1, 71:animum exemplis,
id. ib. 16, 35:animum praesenti pignore,
Verg. A. 3, 611:firmatus animi,
Sall. Hist. Fragm. 3, 24, p. 236 ed. Gerl. (ap. Arus. Mess. p. 232 ed. Lindem.).—to confirm, show, prove; to affirm, assert, declare, promise the correctness or truth of a circumstance, statement, etc. (less freq. than confirmo, affirmo):(β).cum intelligat, quam multa firmentur jure jurando,
Cic. Leg. 2, 7, 16:si vis et natura fati ex divinationis ratione firmabitur,
id. Fat. 5, 11:firmatam dare fidem,
Plaut. Mil. 2, 5, 45; so,fidem,
Ter. And. 3, 1, 4; id. Hec. 4, 2, 5:vix quidquam firmare ausim,
Tac. A. 1, 81; 6, 6; id. H. 2, 9:hoc genus in rebus firmandum est multa prius quam Ipsius rei rationem reddere possis,
to prove, Lucr. 6, 917:da augurium, atque haec omina firma,
Verg. A. 2, 691; so,numina,
id. ib. 8, 78.—With object-clauses:seque et ibi futurum, ubi praescripserit et ea facturum, quae imperarit obsidibus datis firmat,
Hirt. B. G. 8, 48, 9; cf.:paratis omnium animis reversuros firmaverunt,
Tac. H. 2, 9:firmare necesse est, nil esse in promptu, etc.,
Lucr. 6, 940.—In pass. with a subject-clause:sata bene provenire firmantur,
Pall. 11, 12. -
17 praemunio
prae-mūnĭo ( praemoenio, Gell. 13, 27; 14, 2), īvi, ītum, 4, v. a., to fortify or defend in front (class.).I.Lit.:II.aditus magnis operibus,
Caes. B. C. 3, 58:loca necessaria,
id. ib. 3, 112:Isthmum,
id. ib. 3, 55:fossa,
Tac. H. 3, 21.—Trop.A.To fortify, protect, secure:B.metu venenorum praemuniri medicamentis,
of securing himself, Suet. Calig. 29:praemuniendae regalis potentiae gratiā,
Vell. 2, 6, 2:genus (dicendi) praemunitum, et ex omni parte causae septum,
Cic. de Or. 3, 9, 32:praemunitus scientiā linguarum,
fortified, Aug. Doct. Chr. 3, 1.— Absol.:ut ante praemuniat, of an orator's art,
Cic. Or. 40, 137.—To place a thing before another for defence or strengthening:quae praemuniuntur omnia reliquo sermoni, quo facilius, etc.,
are premised to obviate objections, said by way of premunition, Cic. Leg. 1, 12, 34: illa, quae ex accusatorum oratione praemuniri intellegebam, brought forward or adduced in defence, id. Cael. 8, 19: primum illud praefulci et praemuni, quaeso, ut simus annui, take care of or secure beforehand, id. Att. 5, 13, 3. -
18 tueor
tŭĕor, tuĭtus, 2 ( perf. only post-Aug., Quint. 5, 13, 35; Plin. Ep. 6, 29, 10; collat. form tūtus, in the part., rare, Sall. J. 74, 3; Front. Strat. 2, 12, 13; but constantly in the P. a.; inf. parag. tuerier, Plaut. Rud. 1, 4, 35; collat. form acc. to the 3d conj. tŭor, Cat. 20, 5; Stat. Th. 3, 151:I.tuĕris,
Plaut. Trin. 3, 2, 82:tuimur,
Lucr. 1, 300; 4, 224; 4, 449;6, 934: tuamur,
id. 4, 361:tuantur,
id. 4, 1004; imper. tuĕre, id. 5, 318), v. dep. a. [etym. dub.], orig., to see, to look or gaze upon, to watch, view; hence, pregn., to see or look to, to defend, protect, etc.: tueri duo significat; unum ab aspectu, unde est Ennii illud: tueor te senex? pro Juppiter! (Trag. v. 225 Vahl.);alterum a curando ac tutela, ut cum dicimus bellum tueor et tueri villam,
Varr. L. L. 7, § 12 Müll. sq.—Accordingly,To look at, gaze at, behold, watch, view, regard, consider, examine, etc. (only poet.; syn.: specto, adspicio, intueor): quam te post multis tueor tempestatibus, Pac. ap. Non. 407, 32; 414, 3:(β).e tenebris, quae sunt in luce, tuemur,
Lucr. 4, 312:ubi nil aliud nisi aquam caelumque tuentur,
id. 4, 434:caeli templa,
id. 6, 1228 al.:tuendo Terribiles oculos, vultum, etc.,
Verg. A. 8, 265; cf. id. ib. 1, 713:talia dicentem jam dudum aversa tuetur,
id. ib. 4, 362:transversa tuentibus hircis,
id. E. 3, 8:acerba tuens,
looking fiercely, Lucr. 5, 33; cf. Verg. A. 9, 794:torva,
id. ib. 6, 467.—With object-clause:II.quod multa in terris fieri caeloque tuentur (homines), etc.,
Lucr. 1, 152; 6, 50; 6, 1163.—Pregn., to look to, care for, keep up, uphold, maintain, support, guard, preserve, defend, protect, etc. (the predom. class. signif. of the word; cf.:► 1.curo, conservo, tutor, protego, defendo): videte, ne... vobis turpissimum sit, id, quod accepistis, tueri et conservare non posse,
Cic. Imp. Pomp. 5, 12:ut quisque eis rebus tuendis conservandisque praefuerat,
id. Verr. 2, 4, 63, 140:omnia,
id. N. D. 2, 23, 60:mores et instituta vitae resque domesticas ac familiares,
id. Tusc. 1, 1, 2:societatem conjunctionis humanae munifice et aeque,
id. Fin. 5, 23, 65:concordiam,
id. Att. 1, 17, 10: rem et gratiam et auctoritatem suam, id. Fam. 13, 49, 1:dignitatem,
id. Tusc. 2, 21, 48:L. Paulus personam principis civis facile dicendo tuebatur,
id. Brut. 20, 80:personam in re publicā,
id. Phil. 8, 10, 29; cf.: tuum munus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 11, 1:tueri et sustinere simulacrum pristinae dignitatis,
Cic. Rab. Post. 15, 41:aedem Castoris P. Junius habuit tuendam,
to keep in good order, id. Verr. 2, 1, 50, § 130; cf. Plin. Pan. 51, 1:Bassum ut incustoditum nimis et incautum,
id. Ep. 6, 29, 10:libertatem,
Tac. A. 3, 27; 14, 60:se, vitam corpusque tueri,
to keep, preserve, Cic. Off. 1, 4, 11:antea majores copias alere poterat, nunc exiguas vix tueri potest,
id. Deiot. 8, 22:se ac suos tueri,
Liv. 5, 4, 5:sex legiones (re suā),
Cic. Par. 6, 1, 45:armentum paleis,
Col. 6, 3, 3:se ceteris armis prudentiae tueri atque defendere,
to guard, protect, Cic. de Or. 1, 38, 172; cf.:tuemini castra et defendite diligenter,
Caes. B. C. 3, 94:suos fines,
id. B. G. 4, 8:portus,
id. ib. 5, 8:oppidum unius legionis praesidio,
id. B. C. 2, 23:oram maritimam,
id. ib. 3, 34:impedimenta,
to cover, protect, Hirt. B. G. 8, 2.—With ab and abl.:fines suos ab excursionibus et latrociniis,
Cic. Deiot. 8, 22:domum a furibus,
Phaedr. 3, 7, 10: mare ab hostibus, Auct. B. Afr. 8, 2.—With contra:quos non parsimoniā tueri potuit contra illius audaciam,
Cic. Prov. Cons. 5, 11:liberūm nostrorum pueritiam contra inprobitatem magistratuum,
id. Verr. 2, 1, 58, § 153; Quint. 5, 13, 35; Plin. 20, 14, 54, § 152; Tac. A. 6, 47 (41).—With adversus:tueri se adversus Romanos,
Liv. 25, 11, 7:nostra adversus vim atque injuriam,
id. 7, 31, 3:adversus Philippum tueri Athenas,
id. 31, 9, 3; 42, 46, 9; 42, 23, 6:arcem adversus tres cohortes tueri,
Tac. H. 3, 78; Just. 17, 3, 22; 43, 3, 4.—In part. perf.:Verres fortiter et industrie tuitus contra piratas Siciliam dicitur,
Quint. 5, 13, 35 (al. tutatus):Numidas in omnibus proeliis magis pedes quam arma tuta sunt,
Sall. J. 74, 3.Act. form tŭĕo, ēre:2.censores vectigalia tuento,
Cic. Leg. 3, 3, 7:ROGO PER SVPEROS, QVI ESTIS, OSSA MEA TVEATIS,
Inscr. Orell. 4788.—tŭĕor, ēri, in pass. signif.:A.majores nostri in pace a rusticis Romanis alebantur et in bello ab his tuebantur,
Varr. R. R. 3, 1, 4; Lucr. 4, 361:consilio et operā curatoris tueri debet non solum patrimonium, sed et corpus et salus furiosi,
Dig. 27, 10, 7:voluntas testatoris ex bono et aequo tuebitur,
ib. 28, 3, 17.—Hence, tūtus, a, um, P. a. (prop. well seen to or guarded; hence), safe, secure, out of danger (cf. securus, free from fear).Lit.(α).Absol.:(β).nullius res tuta, nullius domus clausa, nullius vita saepta... contra tuam cupiditatem,
Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39:cum victis nihil tutum arbitrarentur,
Caes. B. G. 2, 28:nec se satis tutum fore arbitratur,
Hirt. B. G. 8, 27; cf.:me biremis praesidio scaphae Tutum per Aegaeos tumultus Aura feret,
Hor. C. 3, 29, 63; Ov. M. 8, 368:tutus bos rura perambulat,
Hor. C. 4, 5, 17:quis locus tam firmum habuit praesidium, ut tutus esset?
Cic. Imp. Pomp. 11, 31:mare tutum praestare,
id. Fl. 13, 31:sic existimabat tutissimam fore Galliam,
Hirt. B. G. 8, 54:nemus,
Hor. C. 1, 17, 5:via fugae,
Cic. Caecin. 15, 44; cf.:commodior ac tutior receptus,
Caes. B. C. 1, 46:perfugium,
Cic. Rep. 1, 4, 8:tutum iter et patens,
Hor. C. 3, 16, 7:tutissima custodia,
Liv. 31, 23, 9:praesidio nostro pasci genus esseque tutum,
Lucr. 5, 874:vitam consistere tutam,
id. 6, 11:tutiorem et opulentiorem vitam hominum reddere,
Cic. Rep. 1, 2, 3: est et fideli tuta silentio Merces, secure, sure (diff. from certa, definite, certain), Hor. C. 3, 2, 25:tutior at quanto merx est in classe secundā!
id. S. 1, 2, 47:non est tua tuta voluntas,
not without danger, Ov. M. 2, 53:in audaces non est audacia tuta,
id. ib. 10, 544:externā vi non tutus modo rex, sed invictus,
Curt. 6, 7, 1:vel tutioris audentiae est,
Quint. 12, prooem. §4: cogitatio tutior,
id. 10, 7, 19:fuit brevitas illa tutissima,
id. 10, 1, 39:regnum et diadema tutum Deferens uni,
i. e. that cannot be taken away, Hor. C. 2, 2, 21: male tutae mentis Orestes, i. e. unsound, = male sanae, id. S. 2, 3, 137: quicquid habes, age, Depone tutis auribus, qs. carefully guarded, i. e. safe, faithful, id. C. 1, 27, 18 (cf. the opp.: auris rimosa, id. S. 2, 6, 46).— Poet., with gen.:(pars ratium) tuta fugae,
Luc. 9, 346.—With ab and abl.: tutus ab insidiis inimici, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2:(γ).ab insidiis,
Hor. S. 2, 6, 117:a periculo,
Caes. B. G. 7, 14:ab hoste,
Ov. H. 11, 44:ab hospite,
id. M. 1, 144:a conjuge,
id. ib. 8, 316:a ferro,
id. ib. 13, 498:a bello, id. H. (15) 16, 344: ab omni injuriā,
Phaedr. 1, 31, 9.—With ad and acc.:(δ).turrim tuendam ad omnis repentinos casus tradidit,
Caes. B. C. 3, 39:ad id, quod ne timeatur fortuna facit, minime tuti sunt homines,
Liv. 25, 38, 14:testudinem tutam ad omnes ictus video esse,
id. 36, 32, 6.—With adversus:(ε).adversus venenorum pericula tutum corpus suum reddere,
Cels. 5, 23, 3:quo tutiores essent adversus ictus sagittarum,
Curt. 7, 9, 2:loci beneficio adversus intemperiem anni tutus est,
Sen. Ira, 2, 12, 1:per quem tutior adversus casus steti,
Val. Max. 4, 7, ext. 2:quorum praesidio tutus adversus hostes esse debuerat,
Just. 10, 1, 7.—With abl.: incendio fere tuta est Alexandria, Auct. B. Alex. 1, 3.—b.Tutum est, with a subj. -clause, it is prudent or safe, it is the part of a prudent man:2.si dicere palam parum tutum est,
Quint. 9, 2, 66; 8, 3, 47; 10, 3, 33:o nullis tutum credere blanditiis,
Prop. 1, 15, 42:tutius esse arbitrabantur, obsessis viis, commeatu intercluso sine ullo vulnere victoriā potiri,
Caes. B. G. 3, 24; Quint. 7, 1, 36; 11, 2, 48:nobis tutissimum est, auctores plurimos sequi,
id. 3, 4, 11; 3, 6, 63.—As subst.: tūtum, i, n., a place of safety, a shelter, safety, security: Tr. Circumspice dum, numquis est, Sermonem nostrum qui aucupet. Th. Tutum probe est, Plaut. Most. 2, 2, 42:B.tuta et parvula laudo,
Hor. Ep. 1, 15, 42:trepidum et tuta petentem Trux aper insequitur,
Ov. M. 10, 714:in tuto ut collocetur,
Ter. Heaut. 4, 3, 11:esse in tuto,
id. ib. 4, 3, 30:ut sitis in tuto,
Cic. Fam. 12, 2, 3:in tutum eduxi manipulares meos,
Plaut. Most. 5, 1, 7:in tutum receptus est,
Liv. 2, 19, 6.—Transf., watchful, careful, cautious, prudent (rare and not ante-Aug.;a.syn.: cautus, prudens): serpit humi tutus nimium timidusque procellae,
Hor. A. P. 28:tutus et intra Spem veniae cautus,
id. ib. 266:non nisi vicinas tutus ararit aquas,
Ov. Tr. 3, 12, 36:id suā sponte, apparebat, tuta celeribus consiliis praepositurum,
Liv. 22, 38, 13:celeriora quam tutiora consilia magis placuere ducibus,
id. 9, 32, 3.—Hence, adv. in two forms, tūtē and tūtō, safely, securely, in safety, without danger.Posit.(α).Form tute (very rare):(β).crede huic tute,
Plaut. Trin. 1, 2, 102:eum tute vivere, qui honeste vivat,
Auct. Her. 3, 5, 9:tute cauteque agere,
id. ib. 3, 7, 13.—Form tuto (class. in prose and poetry):b.pervenire,
Plaut. Mil. 2, 2, 70; Lucr. 1, 179:dimicare,
Caes. B. G. 3, 24:tuto et libere decernere,
id. B. C. 1, 2:ut tuto sim,
in security, Cic. Fam. 14, 3, 3:ut tuto ab repentino hostium incursu etiam singuli commeare possent,
Caes. B. G. 7, 36. —Comp.:c.ut in vadis consisterent tutius,
Caes. B. G. 3, 13:tutius et facilius receptus daretur,
id. B. C. 2, 30:tutius ac facilius id tractatur,
Quint. 5, 5, 1:usitatis tutius utimur,
id. 1, 5, 71:ut ubivis tutius quam in meo regno essem,
Sall. J. 14, 11.—Sup.(α).Form tutissime: nam te hic tutissime puto fore, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—(β).Form tutissimo:quaerere, ubi tutissimo essem,
Cic. Att. 8, 1, 2; cf. Charis. p. 173 P.:tutissimo infunduntur oboli quattuor,
Plin. 20, 3, 8, § 14. -
19 tutum
tŭĕor, tuĭtus, 2 ( perf. only post-Aug., Quint. 5, 13, 35; Plin. Ep. 6, 29, 10; collat. form tūtus, in the part., rare, Sall. J. 74, 3; Front. Strat. 2, 12, 13; but constantly in the P. a.; inf. parag. tuerier, Plaut. Rud. 1, 4, 35; collat. form acc. to the 3d conj. tŭor, Cat. 20, 5; Stat. Th. 3, 151:I.tuĕris,
Plaut. Trin. 3, 2, 82:tuimur,
Lucr. 1, 300; 4, 224; 4, 449;6, 934: tuamur,
id. 4, 361:tuantur,
id. 4, 1004; imper. tuĕre, id. 5, 318), v. dep. a. [etym. dub.], orig., to see, to look or gaze upon, to watch, view; hence, pregn., to see or look to, to defend, protect, etc.: tueri duo significat; unum ab aspectu, unde est Ennii illud: tueor te senex? pro Juppiter! (Trag. v. 225 Vahl.);alterum a curando ac tutela, ut cum dicimus bellum tueor et tueri villam,
Varr. L. L. 7, § 12 Müll. sq.—Accordingly,To look at, gaze at, behold, watch, view, regard, consider, examine, etc. (only poet.; syn.: specto, adspicio, intueor): quam te post multis tueor tempestatibus, Pac. ap. Non. 407, 32; 414, 3:(β).e tenebris, quae sunt in luce, tuemur,
Lucr. 4, 312:ubi nil aliud nisi aquam caelumque tuentur,
id. 4, 434:caeli templa,
id. 6, 1228 al.:tuendo Terribiles oculos, vultum, etc.,
Verg. A. 8, 265; cf. id. ib. 1, 713:talia dicentem jam dudum aversa tuetur,
id. ib. 4, 362:transversa tuentibus hircis,
id. E. 3, 8:acerba tuens,
looking fiercely, Lucr. 5, 33; cf. Verg. A. 9, 794:torva,
id. ib. 6, 467.—With object-clause:II.quod multa in terris fieri caeloque tuentur (homines), etc.,
Lucr. 1, 152; 6, 50; 6, 1163.—Pregn., to look to, care for, keep up, uphold, maintain, support, guard, preserve, defend, protect, etc. (the predom. class. signif. of the word; cf.:► 1.curo, conservo, tutor, protego, defendo): videte, ne... vobis turpissimum sit, id, quod accepistis, tueri et conservare non posse,
Cic. Imp. Pomp. 5, 12:ut quisque eis rebus tuendis conservandisque praefuerat,
id. Verr. 2, 4, 63, 140:omnia,
id. N. D. 2, 23, 60:mores et instituta vitae resque domesticas ac familiares,
id. Tusc. 1, 1, 2:societatem conjunctionis humanae munifice et aeque,
id. Fin. 5, 23, 65:concordiam,
id. Att. 1, 17, 10: rem et gratiam et auctoritatem suam, id. Fam. 13, 49, 1:dignitatem,
id. Tusc. 2, 21, 48:L. Paulus personam principis civis facile dicendo tuebatur,
id. Brut. 20, 80:personam in re publicā,
id. Phil. 8, 10, 29; cf.: tuum munus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 11, 1:tueri et sustinere simulacrum pristinae dignitatis,
Cic. Rab. Post. 15, 41:aedem Castoris P. Junius habuit tuendam,
to keep in good order, id. Verr. 2, 1, 50, § 130; cf. Plin. Pan. 51, 1:Bassum ut incustoditum nimis et incautum,
id. Ep. 6, 29, 10:libertatem,
Tac. A. 3, 27; 14, 60:se, vitam corpusque tueri,
to keep, preserve, Cic. Off. 1, 4, 11:antea majores copias alere poterat, nunc exiguas vix tueri potest,
id. Deiot. 8, 22:se ac suos tueri,
Liv. 5, 4, 5:sex legiones (re suā),
Cic. Par. 6, 1, 45:armentum paleis,
Col. 6, 3, 3:se ceteris armis prudentiae tueri atque defendere,
to guard, protect, Cic. de Or. 1, 38, 172; cf.:tuemini castra et defendite diligenter,
Caes. B. C. 3, 94:suos fines,
id. B. G. 4, 8:portus,
id. ib. 5, 8:oppidum unius legionis praesidio,
id. B. C. 2, 23:oram maritimam,
id. ib. 3, 34:impedimenta,
to cover, protect, Hirt. B. G. 8, 2.—With ab and abl.:fines suos ab excursionibus et latrociniis,
Cic. Deiot. 8, 22:domum a furibus,
Phaedr. 3, 7, 10: mare ab hostibus, Auct. B. Afr. 8, 2.—With contra:quos non parsimoniā tueri potuit contra illius audaciam,
Cic. Prov. Cons. 5, 11:liberūm nostrorum pueritiam contra inprobitatem magistratuum,
id. Verr. 2, 1, 58, § 153; Quint. 5, 13, 35; Plin. 20, 14, 54, § 152; Tac. A. 6, 47 (41).—With adversus:tueri se adversus Romanos,
Liv. 25, 11, 7:nostra adversus vim atque injuriam,
id. 7, 31, 3:adversus Philippum tueri Athenas,
id. 31, 9, 3; 42, 46, 9; 42, 23, 6:arcem adversus tres cohortes tueri,
Tac. H. 3, 78; Just. 17, 3, 22; 43, 3, 4.—In part. perf.:Verres fortiter et industrie tuitus contra piratas Siciliam dicitur,
Quint. 5, 13, 35 (al. tutatus):Numidas in omnibus proeliis magis pedes quam arma tuta sunt,
Sall. J. 74, 3.Act. form tŭĕo, ēre:2.censores vectigalia tuento,
Cic. Leg. 3, 3, 7:ROGO PER SVPEROS, QVI ESTIS, OSSA MEA TVEATIS,
Inscr. Orell. 4788.—tŭĕor, ēri, in pass. signif.:A.majores nostri in pace a rusticis Romanis alebantur et in bello ab his tuebantur,
Varr. R. R. 3, 1, 4; Lucr. 4, 361:consilio et operā curatoris tueri debet non solum patrimonium, sed et corpus et salus furiosi,
Dig. 27, 10, 7:voluntas testatoris ex bono et aequo tuebitur,
ib. 28, 3, 17.—Hence, tūtus, a, um, P. a. (prop. well seen to or guarded; hence), safe, secure, out of danger (cf. securus, free from fear).Lit.(α).Absol.:(β).nullius res tuta, nullius domus clausa, nullius vita saepta... contra tuam cupiditatem,
Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39:cum victis nihil tutum arbitrarentur,
Caes. B. G. 2, 28:nec se satis tutum fore arbitratur,
Hirt. B. G. 8, 27; cf.:me biremis praesidio scaphae Tutum per Aegaeos tumultus Aura feret,
Hor. C. 3, 29, 63; Ov. M. 8, 368:tutus bos rura perambulat,
Hor. C. 4, 5, 17:quis locus tam firmum habuit praesidium, ut tutus esset?
Cic. Imp. Pomp. 11, 31:mare tutum praestare,
id. Fl. 13, 31:sic existimabat tutissimam fore Galliam,
Hirt. B. G. 8, 54:nemus,
Hor. C. 1, 17, 5:via fugae,
Cic. Caecin. 15, 44; cf.:commodior ac tutior receptus,
Caes. B. C. 1, 46:perfugium,
Cic. Rep. 1, 4, 8:tutum iter et patens,
Hor. C. 3, 16, 7:tutissima custodia,
Liv. 31, 23, 9:praesidio nostro pasci genus esseque tutum,
Lucr. 5, 874:vitam consistere tutam,
id. 6, 11:tutiorem et opulentiorem vitam hominum reddere,
Cic. Rep. 1, 2, 3: est et fideli tuta silentio Merces, secure, sure (diff. from certa, definite, certain), Hor. C. 3, 2, 25:tutior at quanto merx est in classe secundā!
id. S. 1, 2, 47:non est tua tuta voluntas,
not without danger, Ov. M. 2, 53:in audaces non est audacia tuta,
id. ib. 10, 544:externā vi non tutus modo rex, sed invictus,
Curt. 6, 7, 1:vel tutioris audentiae est,
Quint. 12, prooem. §4: cogitatio tutior,
id. 10, 7, 19:fuit brevitas illa tutissima,
id. 10, 1, 39:regnum et diadema tutum Deferens uni,
i. e. that cannot be taken away, Hor. C. 2, 2, 21: male tutae mentis Orestes, i. e. unsound, = male sanae, id. S. 2, 3, 137: quicquid habes, age, Depone tutis auribus, qs. carefully guarded, i. e. safe, faithful, id. C. 1, 27, 18 (cf. the opp.: auris rimosa, id. S. 2, 6, 46).— Poet., with gen.:(pars ratium) tuta fugae,
Luc. 9, 346.—With ab and abl.: tutus ab insidiis inimici, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2:(γ).ab insidiis,
Hor. S. 2, 6, 117:a periculo,
Caes. B. G. 7, 14:ab hoste,
Ov. H. 11, 44:ab hospite,
id. M. 1, 144:a conjuge,
id. ib. 8, 316:a ferro,
id. ib. 13, 498:a bello, id. H. (15) 16, 344: ab omni injuriā,
Phaedr. 1, 31, 9.—With ad and acc.:(δ).turrim tuendam ad omnis repentinos casus tradidit,
Caes. B. C. 3, 39:ad id, quod ne timeatur fortuna facit, minime tuti sunt homines,
Liv. 25, 38, 14:testudinem tutam ad omnes ictus video esse,
id. 36, 32, 6.—With adversus:(ε).adversus venenorum pericula tutum corpus suum reddere,
Cels. 5, 23, 3:quo tutiores essent adversus ictus sagittarum,
Curt. 7, 9, 2:loci beneficio adversus intemperiem anni tutus est,
Sen. Ira, 2, 12, 1:per quem tutior adversus casus steti,
Val. Max. 4, 7, ext. 2:quorum praesidio tutus adversus hostes esse debuerat,
Just. 10, 1, 7.—With abl.: incendio fere tuta est Alexandria, Auct. B. Alex. 1, 3.—b.Tutum est, with a subj. -clause, it is prudent or safe, it is the part of a prudent man:2.si dicere palam parum tutum est,
Quint. 9, 2, 66; 8, 3, 47; 10, 3, 33:o nullis tutum credere blanditiis,
Prop. 1, 15, 42:tutius esse arbitrabantur, obsessis viis, commeatu intercluso sine ullo vulnere victoriā potiri,
Caes. B. G. 3, 24; Quint. 7, 1, 36; 11, 2, 48:nobis tutissimum est, auctores plurimos sequi,
id. 3, 4, 11; 3, 6, 63.—As subst.: tūtum, i, n., a place of safety, a shelter, safety, security: Tr. Circumspice dum, numquis est, Sermonem nostrum qui aucupet. Th. Tutum probe est, Plaut. Most. 2, 2, 42:B.tuta et parvula laudo,
Hor. Ep. 1, 15, 42:trepidum et tuta petentem Trux aper insequitur,
Ov. M. 10, 714:in tuto ut collocetur,
Ter. Heaut. 4, 3, 11:esse in tuto,
id. ib. 4, 3, 30:ut sitis in tuto,
Cic. Fam. 12, 2, 3:in tutum eduxi manipulares meos,
Plaut. Most. 5, 1, 7:in tutum receptus est,
Liv. 2, 19, 6.—Transf., watchful, careful, cautious, prudent (rare and not ante-Aug.;a.syn.: cautus, prudens): serpit humi tutus nimium timidusque procellae,
Hor. A. P. 28:tutus et intra Spem veniae cautus,
id. ib. 266:non nisi vicinas tutus ararit aquas,
Ov. Tr. 3, 12, 36:id suā sponte, apparebat, tuta celeribus consiliis praepositurum,
Liv. 22, 38, 13:celeriora quam tutiora consilia magis placuere ducibus,
id. 9, 32, 3.—Hence, adv. in two forms, tūtē and tūtō, safely, securely, in safety, without danger.Posit.(α).Form tute (very rare):(β).crede huic tute,
Plaut. Trin. 1, 2, 102:eum tute vivere, qui honeste vivat,
Auct. Her. 3, 5, 9:tute cauteque agere,
id. ib. 3, 7, 13.—Form tuto (class. in prose and poetry):b.pervenire,
Plaut. Mil. 2, 2, 70; Lucr. 1, 179:dimicare,
Caes. B. G. 3, 24:tuto et libere decernere,
id. B. C. 1, 2:ut tuto sim,
in security, Cic. Fam. 14, 3, 3:ut tuto ab repentino hostium incursu etiam singuli commeare possent,
Caes. B. G. 7, 36. —Comp.:c.ut in vadis consisterent tutius,
Caes. B. G. 3, 13:tutius et facilius receptus daretur,
id. B. C. 2, 30:tutius ac facilius id tractatur,
Quint. 5, 5, 1:usitatis tutius utimur,
id. 1, 5, 71:ut ubivis tutius quam in meo regno essem,
Sall. J. 14, 11.—Sup.(α).Form tutissime: nam te hic tutissime puto fore, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—(β).Form tutissimo:quaerere, ubi tutissimo essem,
Cic. Att. 8, 1, 2; cf. Charis. p. 173 P.:tutissimo infunduntur oboli quattuor,
Plin. 20, 3, 8, § 14. -
20 adipīscor
adipīscor adeptus, ī, dep. [ad + apiscor], to come up with, arrive at, reach, overtake: Romani adepti fessos, L.—Fig., to attain, get, obtain, acquire, reach: senectutem: hanc victoriam, Cs.: tuam amicitiam, N.: ius nostrum, L.: rerum adeptus est, Ta.: adepti sunt, ut dies festos agitare possent: iis adipiscendi magistratūs, they should take public office: crimen, O.—P. pass.: prope iam adeptam victoriam retinere, S.* * *adipisci, adeptus sum V DEPgain, secure, win, obtain; arrive at, come up to/into; inherit; overtake
См. также в других словарях:
secure — se·cure vt se·cured, se·cur·ing 1: to put beyond hazard of losing or not receiving secure the blessings of liberty U.S. Constitution preamble 2 a: to protect or make certain (as by lien) make a just and equitable partition and secure the parties… … Law dictionary
secure — [si kyoor′] adj. [L securus < se , free from, apart (see SECEDE) + cura, care: see CURE] 1. free from fear, care, doubt, or anxiety; not worried, troubled, or apprehensive 2. free from danger; not exposed to damage, attack, etc.; safe 3. in… … English World dictionary
Secure — Se*cure , v. t. [imp. & p. p. {Secured}; p. pr. & vb. n. {Securing}.] 1. To make safe; to relieve from apprehensions of, or exposure to, danger; to guard; to protect. [1913 Webster] I spread a cloud before the victor s sight, Sustained the… … The Collaborative International Dictionary of English
secure — SECÚRE, securi, s.f. Unealtă formată dintr un corp de oţel cu tăiş şi un ochi în care se fixează o coadă de lemn, folosită pentru doborârea arborilor, la scurtatul sau despicatul lemnelor, la cioplit şi (în trecut) ca armă de luptă. – lat.… … Dicționar Român
secure — adj *safe Analogous words: *firm, solid: protected, shielded, guarded, safeguarded, defended (see DEFEND): certain, *positive, *sure: impregnable, unassailable, invulnerable, *invincible … New Dictionary of Synonyms
secure — [adj1] safe defended, guarded, immune, impregnable, out of harm’s way, protected, riskless, sheltered, shielded, unassailable, undamaged, unharmed; concept 587 Ant. endangered, insecure, unprotected, unsafe secure [adj2] fastened, stable adjusted … New thesaurus
Secure — Se*cure , a. [L. securus; pref. se without + cura care. See {Cure} care, and cf. {Sure}, a.] 1. Free from fear, care, or anxiety; easy in mind; not feeling suspicion or distrust; confident. [1913 Webster] But thou, secure of soul, unbent with… … The Collaborative International Dictionary of English
Secure — may refer to:*Security, being protected against danger or loss *Security (finance), e.g. secured loans * Secure (G5), a NatureServe conservation status, similar to Least Concern, indicating a species is not at risk of extinction *Secure River,… … Wikipedia
secure — s. f. Machadinha … Dicionário da Língua Portuguesa
secure — ► ADJECTIVE 1) certain to remain safe and unthreatened. 2) fixed or fastened so as not to give way, become loose, or be lost. 3) feeling free from fear or anxiety. 4) protected against attack, burglary, etc. 5) (of a place of detention) having… … English terms dictionary
secure — ▪ I. secure se‧cure 1 [sɪˈkjʊə ǁ ˈkjʊr] verb [transitive] 1. to get something you need after a lot of effort: • The airline has secured financing of $150 million from private sponsors. 2. FINANCE to promise a lender that they can take certain… … Financial and business terms