Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

finish

  • 1 comedo

    I
    comedere, comedi, comessus V TRANS
    eat up/away, chew up; finish eating; fret, chafe; consume/devour; waste/squander
    II
    comedere, comedi, comestus V TRANS
    eat up/away, chew up; finish eating; fret, chafe; consume/devour; waste/squander
    III
    comedere, comedi, comesus V TRANS
    eat up/away, chew up; finish eating; fret, chafe; consume/devour; waste/squander
    IV
    glutton; gourmet; one who spends/squanders his money on feasting/revelling
    V
    comesse, -, - V TRANS
    eat up/away, chew up; finish eating; fret, chafe; consume/devour; waste/squander

    Latin-English dictionary > comedo

  • 2 bellum

    bellum (ante-class. and poet. duel-lum), i, n. [Sanscr. dva, dvi, dus; cf. Germ. zwei; Engl. two, twice; for the change from initial du- to b-, cf. bis for duis, and v. the letter B, and Varr. L. L. 5, § 73 Mull.; 7, § 49 ib.], war.
    I.
    Form duellum: duellum, bellum, videlicet quod duabus partibus de victoria contendentibus dimicatur. Inde est perduellis, qui pertinaciter retinet bellum, Paul. ex Fest. p. 66, 17 Mull.:

    bellum antea duellum vocatum eo quod duae sunt dimicantium partes... Postea mutata littera dictum bellum,

    Isid. Orig. 18, 1, 9: hos pestis necuit, pars occidit illa duellis, Enn. ap. Prisc. p. 9, 861 P. (Ann. v. 549 Vahl.):

    legiones reveniunt domum Exstincto duello maximo atque internecatis hostibus,

    Plaut. Am. 1, 1, 35:

    quae domi duellique male fecisti,

    id. As. 3, 2, 13.—So in archaic style, or in citations from ancient documents:

    quique agent rem duelli,

    Cic. Leg. 2, 8, 21:

    aes atque ferrum, duelli instrumenta,

    id. ib. 2, 18, 45 (translated from the Platonic laws):

    puro pioque duello quaerendas (res) censeo,

    Liv. 1, 32, 12 (quoted from ancient transactions); so,

    quod duellum populo Romano cum Carthaginiensi est,

    id. 22, 10, 2:

    victoriaque duelli populi Romani erit,

    id. 23, 11, 2:

    si duellum quod cum rege Antiocho sumi populus jussit,

    id. 36, 2, 2;

    and from an ancient inscription' duello magno dirimendo, etc.,

    id. 40, 52, 5.— Poet.:

    hic... Pacem duello miscuit,

    Hor. C. 3, 5, 38:

    cadum Marsi memorem duelli,

    id. ib. 3, 14, 18:

    vacuum duellis Janum Quirini clausit,

    id. ib. 4, 15, 8; cf. id. Ep. 1, 2, 7; 2, 1, 254; 2, 2, 98; Ov. F. 6, 201; Juv. 1, 169— [p. 227]
    II.
    Form bellum.
    A.
    War, warfare (abstr.), or a war, the war (concr.), i.e. hostilities between two nations (cf. tumultus).
    1.
    Specifying the enemy.
    a.
    By adjj. denoting the nation:

    omnibus Punicis Siciliensibusque bellis,

    Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:

    aliquot annis ante secundum Punicum bellum,

    id. Ac. 2, 5, 13:

    Britannicum bellum,

    id. Att. 4, 16, 13:

    Gallicum,

    id. Prov. Cons. 14, 35:

    Germanicum,

    Caes. B. G. 3, 28:

    Sabinum,

    Liv. 1, 26, 4:

    Parthicum,

    Vell. 2, 46, 2;

    similarly: bellum piraticum,

    the war against the pirates, Vell. 2, 33, 1.—Sometimes the adj. refers to the leader or king of the enemy:

    Sertorianum bellum,

    Cic. Phil. 11, 8, 18:

    Mithridaticum,

    id. Imp. Pomp. 3, 7:

    Jugurthinum,

    Hor. Epod. 9, 23; Vell. 2, 11, 1;

    similarly: bellum regium,

    the war against kings, Cic. Imp. Pomp. 17, 50. —Or it refers to the theatre of the war:

    bellum Africanum, Transalpinum,

    Cic. Imp. Pomp. 10, 28:

    Asiaticum,

    id. ib. 22, 64:

    Africum,

    Caes. B. C. 2, 32 fin.:

    Actiacum,

    Vell. 2, 86, 3:

    Hispaniense,

    id. 2, 55, 2.—
    b.
    With gen. of the name of the nation or its leader: bellum Latinorum, the Latin war, i. e. against the Latins, Cic. N. D. 2, 2, 6:

    Venetorum,

    Caes. B. G. 3, 16:

    Helvetiorum,

    id. ib. 1, 40 fin.;

    1, 30: Ambiorigis,

    id. ib. 6, 29, 4:

    Pyrrhi, Philippi,

    Cic. Phil. 11, 7, 17:

    Samnitium,

    Liv. 7, 29, 2.—
    c.
    With cum and abl. of the name.
    (α).
    Attributively:

    cum Jugurtha, cum Cimbris, cum Teutonis bellum,

    Cic. Imp. Pomp. 20, 60:

    belli causa cum Samnitibus,

    Liv. 7, 29, 3:

    hunc finem bellum cum Philippo habuit,

    id. 33, 35, 12:

    novum cum Antiocho instabat bellum,

    id. 36, 36, 7; cf. id. 35, 40, 1; 38, 58, 8; 39, 1, 8; 44, 14, 7.—
    (β).
    With cum dependent on the verb:

    quia bellum Aetolis esse dixi cum Aliis,

    Plaut. Capt. prol. 59:

    novi consules... duo bella habuere... alterum cum Tiburtibus,

    Liv. 7, 17, 2; esp. with gero, v. 2. b. a infra.—
    d.
    With adversus and acc. of the name.
    (α).
    Attributively:

    bellum adversus Philippum,

    Liv. 31, 1, 8:

    bellum populus adversus Vestinos jussit,

    id. 8, 29, 6.—
    (β).
    With adversus dependent on the verb: quod homines populi Hermunduli adversus populum Romanum bellum fecere, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1: nos pro vobis bellum suscepimus adversus Philippum. Liv. 31, 31, 18:

    ut multo acrius adversus duos quam adversus unum pararet bellum,

    id. 45, 11, 8:

    bellum quod rex adversus Datamem susceperat,

    Nep. Dat. 8, 5.—
    e.
    With contra and acc.:

    cum bellum nefarium contra aras et focos, contra vitam fortunasque nostras... non comparari, sed geri jam viderem,

    Cic. Phil. 3, 1, 1:

    causam belli contra patriam inferendi,

    id. ib. 2, 22, 53.—
    f.
    With in and acc. (very rare):

    Athenienses in Peloponnesios sexto et vicesimo anno bellum gerentes,

    Nep. Lys. 1, 1.—
    g.
    With inter and acc.:

    hic finis belli inter Romanos ac Persea fuit,

    Liv. 45, 9, 2.—
    h.
    With apud and acc.:

    secutum est bellum gestum apud Mutinam,

    Nep. Att. 9, 1.—
    k.
    With dat. of the enemy after inferre and facere, v. 2. a. k infra.—
    2.
    With verbs.
    a.
    Referring to the beginning of the war.
    (α).
    Bellum movere or commovere, to bring about, stir up a war:

    summa erat observatio in bello movendo,

    Cic. Off. 1, 11, 37:

    bellum commotum a Scapula,

    id. Fam. 9, 13, 1:

    nuntiabant alii... in Apulia servile bellum moveri,

    Sall. C. 30, 2:

    is primum Volscis bellum in ducentos amplius... annos movit,

    Liv. 1, 53, 2:

    insequenti anno Veiens bellum motum,

    id. 4, 58, 6:

    dii pium movere bellum,

    id. 8, 6, 4; cf. Verg. A. 10, 627; id. G. 1, 509; so,

    concitare,

    Liv. 7, 27, 5; and ciere ( poet.), Verg. A. 1, 541; 6, 829; 12, 158.—
    (β).
    Bellum parare, comparare, apparare, or se praeparare bello, to prepare a war, or for a war:

    cum tam pestiferum bellum pararet,

    Cic. Att. 9, 13, 3:

    bellum utrimque summopere parabatur,

    Liv. 1, 23, 1; cf. id. 45, 11, 8 (v. II. A. 1. d. b supra); Nep. Hann. 2, 6; Quint. 12, 3, 5; Ov. M. 7, 456; so,

    parare alicui,

    Nep. Alcib. 9, 5:

    bellum terra et mari comparat,

    Cic. Att. 10, 4, 3:

    tantum bellum... Cn. Pompeius extrema hieme apparavit, ineunte vere suscepit, media aestate confecit,

    id. Imp. Pomp. 12, 3, 5:

    bellum omnium consensu apparari coeptum,

    Liv. 4, 55, 7:

    numquam imperator ita paci credit, ut non se praeparet bello,

    Sen. Vit. Beat. 26, 2.—
    (γ).
    Bellum differre, to postpone a war:

    nec jam poterat bellum differri,

    Liv. 2, 30, 7:

    mors Hamilcaris et pueritia Hannibalis distulerunt bellum,

    id. 21, 2, 3; cf. id. 5, 5, 3.—
    (δ).
    Bellum sumere, to undertake, begin a war (not in Caesar):

    omne bellum sumi facile, ceterum aegerrume desinere,

    Sall. J. 83, 1:

    prius tamen omnia pati decrevit quam bellum sumere,

    id. ib. 20, 5:

    de integro bellum sumit,

    id. ib. 62, 9:

    iis haec maxima ratio belli sumendi fuerat,

    Liv. 38, 19, 3:

    sumi bellum etiam ab ignavis, strenuissimi cujusque periculo geri,

    Tac. H. 4, 69; cf. id. A. 2, 45; 13, 34; 15, 5; 15, 7; id. Agr. 16.—
    (ε).
    Bellum suscipere (rarely inire), to undertake, commence a war, join in a war:

    bellum ita suscipiatur ut nihil nisi pax quaesita videatur,

    Cic. Off. 1, 23, 80:

    suscipienda quidem bella sunt ob eam causam ut, etc.,

    id. ib. 1, 11, 35:

    judicavit a plerisque ignoratione... bellum esse susceptum,

    join, id. Marcell. 5, 13; id. Imp. Pomp. 12, 35 (v. supra):

    cum avertisset plebem a suscipiendo bello,

    undertaking, Liv. 4, 58, 14:

    senatui cum Camillo agi placuit ut bellum Etruscum susciperet,

    id. 6, 9, 5:

    bella non causis inita, sed ut eorum merces fuit,

    Vell. 2, 3, 3.—
    (ζ).
    Bellum consentire = bellum consensu decernere, to decree a war by agreement, to ratify a declaration of war (rare):

    consensit et senatus bellum,

    Liv. 8, 6, 8:

    bellum erat consensum,

    id. 1, 32, 12.—
    (η).
    Bellum alicui mandare, committere, decernere, dare, gerendum dare, ad aliquem deferre, or aliquem bello praeficere, praeponere, to assign a war to one as a commander, to give one the chief command in a war:

    sed ne tum quidem populus Romanus ad privatum detulit bellum,

    Cic. Phil. 11, 8, 18:

    populus Romanus consuli... bellum gerendum dedit,

    id. ib.:

    cur non... eidem... hoc quoque bellum regium committamus?

    id. Imp. Pomp. 17, 50:

    Camillus cui id bellum mandatum erat,

    Liv. 5, 26, 3:

    Volscum bellum M. Furio extra ordinem decretum,

    id. 6, 22, 6:

    Gallicum bellum Popilio extra ordinem datum,

    id. 7, 23, 2:

    quo die a vobis maritimo bello praepositus est imperator,

    Cic. Imp. Pomp. 15, 44:

    cum ei (bello) imperatorem praeficere possitis, in quo sit eximia belli scientia,

    id. ib. 16, 49:

    hunc toti bello praefecerunt,

    Caes. B. G. 5, 11 fin.:

    alicui bellum suscipiendum dare,

    Cic. Imp. Pomp. 19, 58:

    bellum administrandum permittere,

    id. ib. 21, 61.—
    (θ).
    Bellum indicere alicui, to declare war against (the regular expression; coupled with facere in the ancient formula of the pater patratus), also bellum denuntiare: ob eam rem ego... populo Hermundulo... bellum (in)dico facioque, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1:

    ob eam rem ego populusque Romanus populis... Latinis bellum indico facioque,

    Liv. 1, 32, 13:

    Corinthiis bellum indicamus an non?

    Cic. Inv. 1, 12, 17:

    ex quo intellegi potest, nullum bellum esse justum nisi quod aut rebus repetitis geratur, aut denuntiatum ante sit et indictum,

    id. Off. 1, 11, 36; id. Rep. 3, 23, 35:

    bellum indici posse existimabat,

    Liv. 1, 22, 4:

    ni reddantur (res) bellum indicere jussos,

    id. 1, 22, 6:

    ut... nec gererentur solum sed etiam indicerentur bella aliquo ritu, jus... descripsit quo res repetuntur,

    id. 1, 32, 5; cf. id. 1, 32, 9; 2, 18, 11; 2, 38, 5; Verg. A. 7, 616.—
    (κ).
    Bellum inferre alicui (cf. contra aliquem, 1. e. supra; also bellum facere; absol., with dat., or with cum and abl.), to begin a war against ( with), to make war on:

    Denseletis nefarium bellum intulisti,

    Cic. Pis. 34, 84:

    ei civitati bellum indici atque inferri solere,

    id. Verr. 2, 1, 31, § 79:

    qui sibi Galliaeque bellum intulissent,

    Caes. B. G. 4, 16; Nep. Them. 2, 4; Verg. A. 3, 248:

    bellumne populo Romano Lampsacena civitas facere conabatur?

    Cic. Verr. 2, 1, 31, § 79:

    bellum patriae faciet,

    id. Mil. 23, 63; id. Cat. 3, 9, 22:

    civitatem Eburonum populo Romano bellum facere ausam,

    Caes. B. G. 5, 28; cf. id. ib. 7, 2;

    3, 29: constituit bellum facere,

    Sall. C. 26, 5; 24, 2:

    occupant bellum facere,

    they are the first to begin the war, Liv. 1, 14, 4:

    ut bellum cum Priscis Latinis fieret,

    id. 1, 32, 13:

    populus Palaepolitanis bellum fieri jussit,

    id. 8, 22, 8; cf. Nep. Dion, 4, 3; id. Ages. 2, 1.— Coupled with instruere, to sustain a war:

    urbs quae bellum facere atque instruere possit,

    Cic. Agr. 2, 28, 77.—Bellum facere had become obsolete at Seneca's time, Sen. Ep. 114, 17.—
    (λ).
    Bellum oritur or exoritur, a war begins:

    subito bellum in Gallia ex, ortum est,

    Caes. B. G. 3, 7:

    aliud multo propius bellum ortum,

    Liv. 1, 14, 4:

    Veiens bellum exortum,

    id. 2, 53, 1.—

    bellum

    (ante-class. and poet.

    duel-lum

    ), i, n. [Sanscr. dva, dvi, dus; cf. Germ. zwei; Engl. two, twice; for the change from initial du- to b-, cf. bis for duis, and v. the letter B, and Varr. L. L. 5, § 73 Mull.; 7, § 49 ib.], war.
    I.
    Form duellum: duellum, bellum, videlicet quod duabus partibus de victoria contendentibus dimicatur. Inde est perduellis, qui pertinaciter retinet bellum, Paul. ex Fest. p. 66, 17 Mull.:

    bellum antea duellum vocatum eo quod duae sunt dimicantium partes... Postea mutata littera dictum bellum,

    Isid. Orig. 18, 1, 9: hos pestis necuit, pars occidit illa duellis, Enn. ap. Prisc. p. 9, 861 P. (Ann. v. 549 Vahl.):

    legiones reveniunt domum Exstincto duello maximo atque internecatis hostibus,

    Plaut. Am. 1, 1, 35:

    quae domi duellique male fecisti,

    id. As. 3, 2, 13.—So in archaic style, or in citations from ancient documents:

    quique agent rem duelli,

    Cic. Leg. 2, 8, 21:

    aes atque ferrum, duelli instrumenta,

    id. ib. 2, 18, 45 (translated from the Platonic laws):

    puro pioque duello quaerendas (res) censeo,

    Liv. 1, 32, 12 (quoted from ancient transactions); so,

    quod duellum populo Romano cum Carthaginiensi est,

    id. 22, 10, 2:

    victoriaque duelli populi Romani erit,

    id. 23, 11, 2:

    si duellum quod cum rege Antiocho sumi populus jussit,

    id. 36, 2, 2;

    and from an ancient inscription' duello magno dirimendo, etc.,

    id. 40, 52, 5.— Poet.:

    hic... Pacem duello miscuit,

    Hor. C. 3, 5, 38:

    cadum Marsi memorem duelli,

    id. ib. 3, 14, 18:

    vacuum duellis Janum Quirini clausit,

    id. ib. 4, 15, 8; cf. id. Ep. 1, 2, 7; 2, 1, 254; 2, 2, 98; Ov. F. 6, 201; Juv. 1, 169— [p. 227]
    II.
    Form bellum.
    A.
    War, warfare (abstr.), or a war, the war (concr.), i.e. hostilities between two nations (cf. tumultus).
    1.
    Specifying the enemy.
    a.
    By adjj. denoting the nation:

    omnibus Punicis Siciliensibusque bellis,

    Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:

    aliquot annis ante secundum Punicum bellum,

    id. Ac. 2, 5, 13:

    Britannicum bellum,

    id. Att. 4, 16, 13:

    Gallicum,

    id. Prov. Cons. 14, 35:

    Germanicum,

    Caes. B. G. 3, 28:

    Sabinum,

    Liv. 1, 26, 4:

    Parthicum,

    Vell. 2, 46, 2;

    similarly: bellum piraticum,

    the war against the pirates, Vell. 2, 33, 1.—Sometimes the adj. refers to the leader or king of the enemy:

    Sertorianum bellum,

    Cic. Phil. 11, 8, 18:

    Mithridaticum,

    id. Imp. Pomp. 3, 7:

    Jugurthinum,

    Hor. Epod. 9, 23; Vell. 2, 11, 1;

    similarly: bellum regium,

    the war against kings, Cic. Imp. Pomp. 17, 50. —Or it refers to the theatre of the war:

    bellum Africanum, Transalpinum,

    Cic. Imp. Pomp. 10, 28:

    Asiaticum,

    id. ib. 22, 64:

    Africum,

    Caes. B. C. 2, 32 fin.:

    Actiacum,

    Vell. 2, 86, 3:

    Hispaniense,

    id. 2, 55, 2.—
    b.
    With gen. of the name of the nation or its leader: bellum Latinorum, the Latin war, i. e. against the Latins, Cic. N. D. 2, 2, 6:

    Venetorum,

    Caes. B. G. 3, 16:

    Helvetiorum,

    id. ib. 1, 40 fin.;

    1, 30: Ambiorigis,

    id. ib. 6, 29, 4:

    Pyrrhi, Philippi,

    Cic. Phil. 11, 7, 17:

    Samnitium,

    Liv. 7, 29, 2.—
    c.
    With cum and abl. of the name.
    (α).
    Attributively:

    cum Jugurtha, cum Cimbris, cum Teutonis bellum,

    Cic. Imp. Pomp. 20, 60:

    belli causa cum Samnitibus,

    Liv. 7, 29, 3:

    hunc finem bellum cum Philippo habuit,

    id. 33, 35, 12:

    novum cum Antiocho instabat bellum,

    id. 36, 36, 7; cf. id. 35, 40, 1; 38, 58, 8; 39, 1, 8; 44, 14, 7.—
    (β).
    With cum dependent on the verb:

    quia bellum Aetolis esse dixi cum Aliis,

    Plaut. Capt. prol. 59:

    novi consules... duo bella habuere... alterum cum Tiburtibus,

    Liv. 7, 17, 2; esp. with gero, v. 2. b. a infra.—
    d.
    With adversus and acc. of the name.
    (α).
    Attributively:

    bellum adversus Philippum,

    Liv. 31, 1, 8:

    bellum populus adversus Vestinos jussit,

    id. 8, 29, 6.—
    (β).
    With adversus dependent on the verb: quod homines populi Hermunduli adversus populum Romanum bellum fecere, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1: nos pro vobis bellum suscepimus adversus Philippum. Liv. 31, 31, 18:

    ut multo acrius adversus duos quam adversus unum pararet bellum,

    id. 45, 11, 8:

    bellum quod rex adversus Datamem susceperat,

    Nep. Dat. 8, 5.—
    e.
    With contra and acc.:

    cum bellum nefarium contra aras et focos, contra vitam fortunasque nostras... non comparari, sed geri jam viderem,

    Cic. Phil. 3, 1, 1:

    causam belli contra patriam inferendi,

    id. ib. 2, 22, 53.—
    f.
    With in and acc. (very rare):

    Athenienses in Peloponnesios sexto et vicesimo anno bellum gerentes,

    Nep. Lys. 1, 1.—
    g.
    With inter and acc.:

    hic finis belli inter Romanos ac Persea fuit,

    Liv. 45, 9, 2.—
    h.
    With apud and acc.:

    secutum est bellum gestum apud Mutinam,

    Nep. Att. 9, 1.—
    k.
    With dat. of the enemy after inferre and facere, v. 2. a. k infra.—
    2.
    With verbs.
    a.
    Referring to the beginning of the war.
    (α).
    Bellum movere or commovere, to bring about, stir up a war:

    summa erat observatio in bello movendo,

    Cic. Off. 1, 11, 37:

    bellum commotum a Scapula,

    id. Fam. 9, 13, 1:

    nuntiabant alii... in Apulia servile bellum moveri,

    Sall. C. 30, 2:

    is primum Volscis bellum in ducentos amplius... annos movit,

    Liv. 1, 53, 2:

    insequenti anno Veiens bellum motum,

    id. 4, 58, 6:

    dii pium movere bellum,

    id. 8, 6, 4; cf. Verg. A. 10, 627; id. G. 1, 509; so,

    concitare,

    Liv. 7, 27, 5; and ciere ( poet.), Verg. A. 1, 541; 6, 829; 12, 158.—
    (β).
    Bellum parare, comparare, apparare, or se praeparare bello, to prepare a war, or for a war:

    cum tam pestiferum bellum pararet,

    Cic. Att. 9, 13, 3:

    bellum utrimque summopere parabatur,

    Liv. 1, 23, 1; cf. id. 45, 11, 8 (v. II. A. 1. d. b supra); Nep. Hann. 2, 6; Quint. 12, 3, 5; Ov. M. 7, 456; so,

    parare alicui,

    Nep. Alcib. 9, 5:

    bellum terra et mari comparat,

    Cic. Att. 10, 4, 3:

    tantum bellum... Cn. Pompeius extrema hieme apparavit, ineunte vere suscepit, media aestate confecit,

    id. Imp. Pomp. 12, 3, 5:

    bellum omnium consensu apparari coeptum,

    Liv. 4, 55, 7:

    numquam imperator ita paci credit, ut non se praeparet bello,

    Sen. Vit. Beat. 26, 2.—
    (γ).
    Bellum differre, to postpone a war:

    nec jam poterat bellum differri,

    Liv. 2, 30, 7:

    mors Hamilcaris et pueritia Hannibalis distulerunt bellum,

    id. 21, 2, 3; cf. id. 5, 5, 3.—
    (δ).
    Bellum sumere, to undertake, begin a war (not in Caesar):

    omne bellum sumi facile, ceterum aegerrume desinere,

    Sall. J. 83, 1:

    prius tamen omnia pati decrevit quam bellum sumere,

    id. ib. 20, 5:

    de integro bellum sumit,

    id. ib. 62, 9:

    iis haec maxima ratio belli sumendi fuerat,

    Liv. 38, 19, 3:

    sumi bellum etiam ab ignavis, strenuissimi cujusque periculo geri,

    Tac. H. 4, 69; cf. id. A. 2, 45; 13, 34; 15, 5; 15, 7; id. Agr. 16.—
    (ε).
    Bellum suscipere (rarely inire), to undertake, commence a war, join in a war:

    bellum ita suscipiatur ut nihil nisi pax quaesita videatur,

    Cic. Off. 1, 23, 80:

    suscipienda quidem bella sunt ob eam causam ut, etc.,

    id. ib. 1, 11, 35:

    judicavit a plerisque ignoratione... bellum esse susceptum,

    join, id. Marcell. 5, 13; id. Imp. Pomp. 12, 35 (v. supra):

    cum avertisset plebem a suscipiendo bello,

    undertaking, Liv. 4, 58, 14:

    senatui cum Camillo agi placuit ut bellum Etruscum susciperet,

    id. 6, 9, 5:

    bella non causis inita, sed ut eorum merces fuit,

    Vell. 2, 3, 3.—
    (ζ).
    Bellum consentire = bellum consensu decernere, to decree a war by agreement, to ratify a declaration of war (rare):

    consensit et senatus bellum,

    Liv. 8, 6, 8:

    bellum erat consensum,

    id. 1, 32, 12.—
    (η).
    Bellum alicui mandare, committere, decernere, dare, gerendum dare, ad aliquem deferre, or aliquem bello praeficere, praeponere, to assign a war to one as a commander, to give one the chief command in a war:

    sed ne tum quidem populus Romanus ad privatum detulit bellum,

    Cic. Phil. 11, 8, 18:

    populus Romanus consuli... bellum gerendum dedit,

    id. ib.:

    cur non... eidem... hoc quoque bellum regium committamus?

    id. Imp. Pomp. 17, 50:

    Camillus cui id bellum mandatum erat,

    Liv. 5, 26, 3:

    Volscum bellum M. Furio extra ordinem decretum,

    id. 6, 22, 6:

    Gallicum bellum Popilio extra ordinem datum,

    id. 7, 23, 2:

    quo die a vobis maritimo bello praepositus est imperator,

    Cic. Imp. Pomp. 15, 44:

    cum ei (bello) imperatorem praeficere possitis, in quo sit eximia belli scientia,

    id. ib. 16, 49:

    hunc toti bello praefecerunt,

    Caes. B. G. 5, 11 fin.:

    alicui bellum suscipiendum dare,

    Cic. Imp. Pomp. 19, 58:

    bellum administrandum permittere,

    id. ib. 21, 61.—
    (θ).
    Bellum indicere alicui, to declare war against (the regular expression; coupled with facere in the ancient formula of the pater patratus), also bellum denuntiare: ob eam rem ego... populo Hermundulo... bellum (in)dico facioque, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1:

    ob eam rem ego populusque Romanus populis... Latinis bellum indico facioque,

    Liv. 1, 32, 13:

    Corinthiis bellum indicamus an non?

    Cic. Inv. 1, 12, 17:

    ex quo intellegi potest, nullum bellum esse justum nisi quod aut rebus repetitis geratur, aut denuntiatum ante sit et indictum,

    id. Off. 1, 11, 36; id. Rep. 3, 23, 35:

    bellum indici posse existimabat,

    Liv. 1, 22, 4:

    ni reddantur (res) bellum indicere jussos,

    id. 1, 22, 6:

    ut... nec gererentur solum sed etiam indicerentur bella aliquo ritu, jus... descripsit quo res repetuntur,

    id. 1, 32, 5; cf. id. 1, 32, 9; 2, 18, 11; 2, 38, 5; Verg. A. 7, 616.—
    (κ).
    Bellum inferre alicui (cf. contra aliquem, 1. e. supra; also bellum facere; absol., with dat., or with cum and abl.), to begin a war against ( with), to make war on:

    Denseletis nefarium bellum intulisti,

    Cic. Pis. 34, 84:

    ei civitati bellum indici atque inferri solere,

    id. Verr. 2, 1, 31, § 79:

    qui sibi Galliaeque bellum intulissent,

    Caes. B. G. 4, 16; Nep. Them. 2, 4; Verg. A. 3, 248:

    bellumne populo Romano Lampsacena civitas facere conabatur?

    Cic. Verr. 2, 1, 31, § 79:

    bellum patriae faciet,

    id. Mil. 23, 63; id. Cat. 3, 9, 22:

    civitatem Eburonum populo Romano bellum facere ausam,

    Caes. B. G. 5, 28; cf. id. ib. 7, 2;

    3, 29: constituit bellum facere,

    Sall. C. 26, 5; 24, 2:

    occupant bellum facere,

    they are the first to begin the war, Liv. 1, 14, 4:

    ut bellum cum Priscis Latinis fieret,

    id. 1, 32, 13:

    populus Palaepolitanis bellum fieri jussit,

    id. 8, 22, 8; cf. Nep. Dion, 4, 3; id. Ages. 2, 1.— Coupled with instruere, to sustain a war:

    urbs quae bellum facere atque instruere possit,

    Cic. Agr. 2, 28, 77.—Bellum facere had become obsolete at Seneca's time, Sen. Ep. 114, 17.—
    (λ).
    Bellum oritur or exoritur, a war begins:

    subito bellum in Gallia ex, ortum est,

    Caes. B. G. 3, 7:

    aliud multo propius bellum ortum,

    Liv. 1, 14, 4:

    Veiens bellum exortum,

    id. 2, 53, 1.—
    b.
    Referring to the carrying on of the war: bellum gerere, to carry on a war; absol., with cum and abl., per and acc., or in and abl. (cf.:

    bellum gerere in aliquem, 1. a. and f. supra): nisi forte ego vobis... cessare nunc videor cum bella non gero,

    Cic. Sen. 6, 18:

    cum Celtiberis, cum Cimbris bellum ut cum inimicis gerebatur,

    id. Off. 1, 12, 38:

    cum ei bellum ut cum rege Perse gereret obtigisset,

    id. Div. 1, 46, 103:

    erant hae difficultates belli gerendi,

    Caes. B. G. 3, 10:

    bellum cum Germanis gerere constituit,

    id. ib. 4, 6:

    Cn. Pompeius in extremis terris bellum gerebat,

    Sall. C. 16, 5:

    bellum quod Hannibale duce Carthaginienses cum populo Romano gessere,

    Liv. 21, 1, 1:

    alter consul in Sabinis bellum gessit,

    id. 2, 62, 3:

    de exercitibus per quos id bellum gereretur,

    id. 23, 25, 5:

    Chabrias bella in Aegypto sua sponte gessit,

    Nep. Chabr, 2, 1.—Sometimes bellum administrare only of the commander, Cic. Imp. Pomp. 15, 43; Nep. Chabr. 2, 1. —Also (very rare):

    bellum bellare,

    Liv. 8, 40, 1 (but belligerantes is absol., Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38; Ann. v. 201 Vahl.);

    in the same sense: bellum agere,

    Nep. Hann. 8, 3. —As a synonym:

    bello persequi aliquem,

    Nep. Con. 4, 1; cf. Liv. 3, 25, 3.—
    (β).
    Trahere or ducere bellum, to protract a war:

    necesse est enim aut trahi id bellum, aut, etc.,

    Cic. Att. 10, 8, 2:

    bellum trahi non posse,

    Sall. J. 23, 2:

    belli trahendi causa,

    Liv. 5, 11, 8:

    morae qua trahebant bellum paenitebat,

    id. 9, 27, 5:

    suadere institui ut bellum duceret,

    Cic. Fam. 7, 3, 2:

    bellum enim ducetur,

    id. ad Brut. 1, 18, 6; Nep. Alcib. 8, 1; id. Dat. 8, 4;

    similarly: cum his molliter et per dilationes bellum geri oportet?

    Liv. 5, 5, 1.—
    (γ).
    Bellum repellere, defendere, or propulsare, to ward off, defend one ' s self against a war:

    bellum Gallicum C. Caesare imperatore gestum est, antea tantummodo repulsum,

    Cic. Prov. Cons. 13, 32:

    quod bellum non intulerit sed defenderit,

    Caes. B. G. 1, 44:

    Samnitium vix a se ipsis eo tempore propulsantium bellum,

    Liv. 8, 37, 5.—
    c.
    Referring to the end of a war.
    (α).
    Bellum deponere, ponere, or omittere, to give up, discontinue a war:

    in quo (i.e. bello) et gerendo et deponendo jus ut plurimum valeret lege sanximus,

    Cic. Leg. 2, 14, 34:

    (bellum) cum deponi victores velint,

    Sall. J. 83, 1:

    bellum decem ferme annis ante depositum erat,

    Liv. 31, 1, 8:

    nos depositum a vobis bellum et ipsi omisimus,

    id. 31, 31, 19:

    dicit posse condicionibus bellum poni,

    Sall. J. 112, 1:

    bellum grave cum Etruria positum est,

    id. H. Fragm. 1, 9 Dietsch:

    velut posito bello,

    Liv. 1, 53, 5:

    manere bellum quod positum simuletur,

    id. 1, 53, 7:

    posito ubique bello,

    Tac. H. 2, 52; cf. Hor. Ep. 2, 1, 93; Verg. A. 1, 291:

    omisso Romano bello Porsinna filium Arruntem Ariciam... mittit,

    Liv. 2, 14, 5.—
    (β).
    Bellum componere, to end a war by agreement, make peace:

    timerent ne bellum componeretur,

    Cic. Fam. 10, 33, 3:

    si bellum compositum foret,

    Sall. J. 97, 2:

    belli componendi licentiam,

    id. ib. 103, 3; cf. Nep. Ham. 1, 5; id. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Verg. A. 12, 109;

    similarly: bellum sedare,

    Nep. Dat. 8, 5.—
    (γ).
    Bellum conficere, perficere, finire, to finish, end a war; conficere (the most usual term) and perficere, = to finish a war by conquering; finire (rare), without implying success:

    is bellum confecerit qui Antonium oppresserit,

    Cic. Fam. 11, 12, 2:

    bellumque maximum conficies,

    id. Rep. 6, 11, 11:

    confecto Mithridatico bello,

    id. Prov. Cons. 11, 27; cf. id. Fam. 5, 10, 3; id. Imp. Pomp. 14, 42:

    quo proelio... bellum Venetorum confectum est,

    Caes. B. G. 3, 16; cf. id. ib. 1, 30; 1, 44; 1, 54; 3, 28;

    4, 16: bello confecto de Rhodiis consultum est,

    Sall. C. 51, 5; cf. id. J. 36, 1; 114, 3:

    neminem nisi bello confecto pecuniam petiturum esse,

    Liv. 24, 18, 11; cf. id. 21, 40, 11; 23, 6, 2; 31, 47, 4; 32, 32, 6;

    36, 2, 3: bello perfecto,

    Caes. B. C. 3, 18, 5; Liv. 1, 38, 3:

    se quo die hostem vidisset perfecturum (i. e. bellum),

    id. 22, 38, 7; 31, 4, 2; cf. id. 3, 24, 1; 34, 6, 12; Just. 5, 2, 11:

    neque desiturum ante... quam finitum aliqua tolerabili condicione bellum videro,

    Liv. 23, 12, 10: finito ex maxima parte.. [p. 228] italico bello, Vell. 2, 17, 1; Curt. 3, 1, 9; Tac. A. 15, 17; Just. 16, 2, 6; 24, 1, 8; Verg. A. 11, 116.—
    d.
    Less usual connections:

    bellum delere: non modo praesentia sed etiam futura bella delevit,

    Cic. Lael. 3, 11; cf. Nep. Alcib. 8, 4:

    alere ac fovere bellum,

    Liv. 42, 11, 5:

    bellum navare alicui,

    Tac. H. 5, 25:

    spargere,

    id. A. 3, 21; id. Agr. 38; Luc. 2, 682:

    serere,

    Liv. 21, 10, 4:

    circumferre,

    Tac. A. 13, 37:

    exercere,

    id. ib. 6, 31:

    quam celeriter belli impetus navigavit ( = quam celeriter navale bellum gestum est),

    Cic. Imp. Pomp. 12, 34; so Flor. 2, 2, 17:

    bellum ascendit in rupes,

    id. 4, 12, 4:

    bellum serpit in proximos,

    id. 2, 9, 4; cf. id. 2, 2, 15:

    bella narrare,

    Cic. Or. 9, 30:

    canere bella,

    Quint. 10, 1, 91:

    bella legere,

    Cic. Imp. Pomp. 10, 28.—
    3.
    As object denoting place or time.
    a.
    Proficisci ad bellum, to depart for the war.
    (α).
    Of the commander:

    consul sortitu ad bellum profectus,

    Cic. Phil. 14, 2, 4; cf. id. Cat. 1, 13, 33:

    ipse ad bellum Ambiorigis profectus,

    Caes. B. G. 6, 29, 4:

    ut duo ex tribunis ad bellum proficiscerentur,

    Liv. 4, 45, 7; cf. id. 6, 2, 9: Nep. Alcib. 4, 1; Sall. H. 2, 96 Dietsch. —Post-class.:

    in bellum,

    Just. 2, 11, 9; Gell. 17, 9, 8.—
    (β).
    Of persons partaking in a war:

    si proficiscerer ad bellum,

    Cic. Fam. 7, 3, 1. —
    b.
    Ad bellum mittere, of the commander, Cic. Imp. Pomp. 17, 50; 21, 62.—
    c.
    In bella ruere, Verg. A. 7, 782; 9, 182:

    in bella sequi,

    id. ib. 8, 547.—
    d.
    Of time.
    (α).
    In the locative case belli, in war, during war; generally with domi ( = domi militiaeque):

    valete, judices justissimi, domi bellique duellatores,

    Plaut. Capt. prol. 68; so,

    domi duellique,

    id. As. 3, 2, 13 (v. I. supra):

    quibuscunque rebus vel belli vel domi poterunt rem publicam augeant,

    Cic. Off. 2, 24, 85:

    paucorum arbitrio belli domique agitabatur,

    Sall. J. 41, 7:

    animus belli ingens, domi modicus,

    id. ib. 63, 2; Liv. 2, 50, 11; 1, 36, 6; so id. 3, 43, 1; cf.:

    bello domique,

    id. 1, 34, 12:

    domi belloque,

    id. 9, 26, 21; and:

    neque bello, neque domi,

    id. 4, 35, 3.—Without domi:

    simul rem et gloriam armis belli repperi,

    Ter. Heaut. 1, 1, 60 (where belli may be taken with gloriam; cf.

    Wagn. ad loc.): magnae res temporibus illis a fortissimis viris... belli gerebantur,

    Cic. Rep. 2, 32, 86.—
    (β).
    In bello or in bellis, during war or wars, in the war, in the wars; with adj.:

    ad haec quae in civili bello fecerit,

    Cic. Phil. 2, 19, 47; cf. id. ib. 14, 8, 22:

    in ipso bello eadem sensi,

    id. Marcell. 5, 14:

    in Volsco bello virtus enituit,

    Liv. 2, 24, 8:

    in eo bello,

    id. 23, 46, 6:

    in Punicis bellis, Plin.8, 14, 14, § 37: in bello Trojano,

    id. 30, 1, 2, § 5.—Without adj.:

    ut fit in bello, capitur alter filius,

    Plaut. Capt. prol. 25:

    qui in bello occiderunt,

    Cic. Fam. 9, 5, 2:

    quod in bello saepius vindicatum est in eos, etc.,

    Sall. C. 9, 4:

    non in bello solum, sed etiam in pace,

    Liv. 1, 15, 8; 2, 23, 2:

    in bello parta,

    Quint. 5, 10, 42; 12, 1, 28.—
    (γ).
    Abl. bello or bellis = in bello or in bellis (freq.); with adjj.: nos semper omnibus Punicis Siciliensibusque bellis amicitiam fidemque populi Romani secuti sumus. Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:

    bello Italico,

    id. Pis. 36, 87:

    Veienti bello,

    id. Div. 1, 44, 100:

    domestico bello,

    id. Planc. 29, 70:

    qui Volsco, Aurunco Sabinoque militassent bello,

    Liv. 23, 12, 11:

    victor tot intra paucos dies bellis,

    id. 2, 27, 1:

    nullo bello, multis tamen proeliis victus,

    id. 9, 18, 9:

    bello civili,

    Quint. 11, 1, 36.—With gen.:

    praesentiam saepe divi suam declarant, ut et apud Regillum bello Latinorum,

    Cic. N. D. 2, 2, 6:

    suam felicitatem Helvetiorum bello esse perspectam,

    Caes. B. G. 1, 40.—Without attrib.:

    qui etiam bello victis regibus regna reddere consuevit,

    Cic. Sest. 26, 57:

    res pace belloque gestas,

    Liv. 2, 1, 1:

    egregieque rebus bello gestis,

    id. 1, 33, 9; so id. 23, 12, 11:

    ludi bello voti,

    id. 4, 35. 3:

    princeps pace belloque,

    id. 7, 1, 9:

    Cotyn bello juvisse Persea,

    id. 45, 42, 7:

    bello parta,

    Quint. 5, 10, 15; cf. id. 7, 4, 22; Ov. M. 8, 19.—
    (δ).
    Inter bellum (rare):

    cujus originis morem necesse est... inter bellum natum esse,

    Liv. 2, 14, 2:

    inter haec bella consules... facti,

    id. 2, 63, 1.—
    4.
    Bellum in attributive connection.
    a.
    Justum bellum.
    (α).
    A righteous war, Cic. Off. 1, 11, 36 (v. II. A. 2. a. th supra):

    justum piumque bellum,

    Liv. 1, 23, 4:

    non loquor apud recusantem justa bella populum,

    id. 7, 30, 17; so Ov. M. 8, 58; cf.: illa injusta sunt bella quae sine causa suscepta sunt, Cic. Rep. 3, 23, 35.—
    (β).
    A regular war (opp. a raid, etc.):

    in fines Romanos excucurrerunt, populabundi magis quam justi more belli,

    Liv. 1, 15, 1.—
    b.
    For the different kinds of war: domesticum, civile, intestinum, externum, navale, maritimum, terra marique gestum, servile, sociale; v. hh. vv.—
    c.
    Belli eventus or exitus, the result of a war:

    quicunque belli eventus fuisset,

    Cic. Marcell. 8, 24:

    haud sane alio animo belli eventum exspectabant,

    Sall. C. 37, 9:

    eventus tamen belli minus miserabilem dimicationem fecit,

    Liv. 1, 23, 2; cf. id. 7, 11, 1:

    exitus hujus calamitosissimi belli,

    Cic. Fam. 6, 21, 1:

    cum esset incertus exitus et anceps fortuna belli,

    id. Marcell. 5, 15; so id. Off. 2, 8,:

    Britannici belli exitus exspectatur,

    id. Att. 4, 16, 13:

    cetera bella maximeque Veiens incerti exitus erant,

    Liv. 5, 16, 8.—
    d.
    Fortuna belli, the chances of war:

    adeo varia fortuna belli ancepsque Mars fuit ut,

    Liv. 21, 1, 2; cf. Cic. Marcell. 5, 15 (v. c. supra).—
    e.
    Belli artes, military skill:

    cuilibet superiorum regum belli pacisque et artibus et gloria par,

    Liv. 1, 35, 1:

    haud ignotas belli artes,

    id. 21, 1, 2:

    temperata et belli et pacis artibus erat civitas,

    id. 1, 21, 6.—
    f.
    Jus belli, the law of war: jura belli, the rights ( law) of war:

    in re publica maxime servanda sunt jura belli,

    Cic. Off. 1, 11, 34:

    sunt et belli sicut pacis jura,

    Liv. 5, 27, 6:

    jure belli res vindicatur,

    Gai. Inst. 3, 94.—
    g.
    Belli duces praestantissimos, the most excellent captains, generals, Cic. Or. 1, 2, 7:

    trium simul bellorum victor,

    a victor in three wars, Liv. 6, 4, 1 (cf.:

    victor tot bellis,

    id. 2, 27, 1). —
    h.
    Belli vulnera, Cic. Marcell. 8, 24.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of things concr. and abstr.:

    qui parietibus, qui tectis, qui columnis ac postibus meis... bellum intulistis,

    Cic. Dom. 23, 60:

    bellum contra aras et focos,

    id. Phil. 3, 1, 1:

    miror cur philosophiae... bellum indixeris,

    id. Or. 2, 37, 155:

    ventri Indico bellum,

    Hor. S. 1, 5, 8.—
    2.
    Of animals:

    milvo est quoddam bellum quasi naturale cum corvo,

    Cic. N. D. 2, 49, 125:

    hanc Juno Esse jussit gruem, populisque suis indicere bellum,

    Ov. M. 6, 92.—
    3.
    With individuals:

    quid mihi opu'st... cum eis gerere bellum, etc.,

    Plaut. Stich. 1, 2, 14:

    nihil turpius quam cum eo bellum gerere quicum familiariter vixeris,

    Cic. Lael. 21, 77:

    cum mihi uni cum improbis aeternum videam bellum susceptum,

    id. Sull. 9, 28:

    hoc tibi juventus Romana indicimus bellum,

    Liv. 2, 12, 11:

    falsum testem justo ac pio bello persequebatur,

    id. 3, 25, 3:

    tribunicium domi bellum patres territat,

    id. 3, 24, 1; cf. Plin. Ep. 1, 2, 57.—Ironically:

    equus Trojanus qui tot invictos viros muliebre bellum gerentes tulerit ac texerit,

    Cic. Cael. 28, 67.—
    4.
    In mal. part., Hor. C. 3, 26, 3; 4, 1, 2.—
    5.
    Personified as god of war ( = Janus):

    tabulas duas quae Belli faciem pictam habent,

    Plin. 35, 4, 10, § 27:

    sunt geminae Belli portae, etc.,

    Verg. A. 7, 607:

    mortiferumque averso in limine Bellum,

    id. ib. 6, 279.—
    6.
    Plur.: bella, army ( poet.):

    permanet Aonius Nereus violentus in undis, Bellaque non transfert (i.e. Graecorum exercitum),

    Ov. M. 12, 24:

    sed victae fera bella deae vexere per aequora,

    Sil. 7, 472:

    quid faciat bellis obsessus et undis?

    Stat. Th. 9, 490.—
    7.
    Battle, = proelium:

    rorarii dicti a rore: qui bellum committebant ante,

    Varr. L. L. 7, 3, 92:

    quod in bello saepius vindicatum in eos qui... tardius, revocati, bello excesserant,

    Sall. C. 9, 4:

    praecipua laus ejus belli penes consules fuit,

    Liv. 8, 10, 7:

    commisso statim bello,

    Front. Strat. 1, 11, 2:

    Actia bella,

    Verg. A. 8, 675:

    ingentem pugnam, ceu cetera nusquam Bella forent,

    id. ib. 2, 439; cf. Flor. 3, 5, 11; Just. 2, 12; 18, 1 fin.; 24, 8; Hor. Ep. 2, 2, 98 (form duellum); Ov. H. 1, 1, 69; Verg. A. 8, 547; 12, 390; 12, 633; Stat. Th. 3, 666. —
    8.
    Bellum = liber de bello:

    quam gaudebat Bello suo Punico Naevius!

    Cic. Sen. 14, 50.
    b.
    Referring to the carrying on of the war: bellum gerere, to carry on a war; absol., with cum and abl., per and acc., or in and abl. (cf.:

    bellum gerere in aliquem, 1. a. and f. supra): nisi forte ego vobis... cessare nunc videor cum bella non gero,

    Cic. Sen. 6, 18:

    cum Celtiberis, cum Cimbris bellum ut cum inimicis gerebatur,

    id. Off. 1, 12, 38:

    cum ei bellum ut cum rege Perse gereret obtigisset,

    id. Div. 1, 46, 103:

    erant hae difficultates belli gerendi,

    Caes. B. G. 3, 10:

    bellum cum Germanis gerere constituit,

    id. ib. 4, 6:

    Cn. Pompeius in extremis terris bellum gerebat,

    Sall. C. 16, 5:

    bellum quod Hannibale duce Carthaginienses cum populo Romano gessere,

    Liv. 21, 1, 1:

    alter consul in Sabinis bellum gessit,

    id. 2, 62, 3:

    de exercitibus per quos id bellum gereretur,

    id. 23, 25, 5:

    Chabrias bella in Aegypto sua sponte gessit,

    Nep. Chabr, 2, 1.—Sometimes bellum administrare only of the commander, Cic. Imp. Pomp. 15, 43; Nep. Chabr. 2, 1. —Also (very rare):

    bellum bellare,

    Liv. 8, 40, 1 (but belligerantes is absol., Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38; Ann. v. 201 Vahl.);

    in the same sense: bellum agere,

    Nep. Hann. 8, 3. —As a synonym:

    bello persequi aliquem,

    Nep. Con. 4, 1; cf. Liv. 3, 25, 3.—
    (β).
    Trahere or ducere bellum, to protract a war:

    necesse est enim aut trahi id bellum, aut, etc.,

    Cic. Att. 10, 8, 2:

    bellum trahi non posse,

    Sall. J. 23, 2:

    belli trahendi causa,

    Liv. 5, 11, 8:

    morae qua trahebant bellum paenitebat,

    id. 9, 27, 5:

    suadere institui ut bellum duceret,

    Cic. Fam. 7, 3, 2:

    bellum enim ducetur,

    id. ad Brut. 1, 18, 6; Nep. Alcib. 8, 1; id. Dat. 8, 4;

    similarly: cum his molliter et per dilationes bellum geri oportet?

    Liv. 5, 5, 1.—
    (γ).
    Bellum repellere, defendere, or propulsare, to ward off, defend one ' s self against a war:

    bellum Gallicum C. Caesare imperatore gestum est, antea tantummodo repulsum,

    Cic. Prov. Cons. 13, 32:

    quod bellum non intulerit sed defenderit,

    Caes. B. G. 1, 44:

    Samnitium vix a se ipsis eo tempore propulsantium bellum,

    Liv. 8, 37, 5.—
    c.
    Referring to the end of a war.
    (α).
    Bellum deponere, ponere, or omittere, to give up, discontinue a war:

    in quo (i.e. bello) et gerendo et deponendo jus ut plurimum valeret lege sanximus,

    Cic. Leg. 2, 14, 34:

    (bellum) cum deponi victores velint,

    Sall. J. 83, 1:

    bellum decem ferme annis ante depositum erat,

    Liv. 31, 1, 8:

    nos depositum a vobis bellum et ipsi omisimus,

    id. 31, 31, 19:

    dicit posse condicionibus bellum poni,

    Sall. J. 112, 1:

    bellum grave cum Etruria positum est,

    id. H. Fragm. 1, 9 Dietsch:

    velut posito bello,

    Liv. 1, 53, 5:

    manere bellum quod positum simuletur,

    id. 1, 53, 7:

    posito ubique bello,

    Tac. H. 2, 52; cf. Hor. Ep. 2, 1, 93; Verg. A. 1, 291:

    omisso Romano bello Porsinna filium Arruntem Ariciam... mittit,

    Liv. 2, 14, 5.—
    (β).
    Bellum componere, to end a war by agreement, make peace:

    timerent ne bellum componeretur,

    Cic. Fam. 10, 33, 3:

    si bellum compositum foret,

    Sall. J. 97, 2:

    belli componendi licentiam,

    id. ib. 103, 3; cf. Nep. Ham. 1, 5; id. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Verg. A. 12, 109;

    similarly: bellum sedare,

    Nep. Dat. 8, 5.—
    (γ).
    Bellum conficere, perficere, finire, to finish, end a war; conficere (the most usual term) and perficere, = to finish a war by conquering; finire (rare), without implying success:

    is bellum confecerit qui Antonium oppresserit,

    Cic. Fam. 11, 12, 2:

    bellumque maximum conficies,

    id. Rep. 6, 11, 11:

    confecto Mithridatico bello,

    id. Prov. Cons. 11, 27; cf. id. Fam. 5, 10, 3; id. Imp. Pomp. 14, 42:

    quo proelio... bellum Venetorum confectum est,

    Caes. B. G. 3, 16; cf. id. ib. 1, 30; 1, 44; 1, 54; 3, 28;

    4, 16: bello confecto de Rhodiis consultum est,

    Sall. C. 51, 5; cf. id. J. 36, 1; 114, 3:

    neminem nisi bello confecto pecuniam petiturum esse,

    Liv. 24, 18, 11; cf. id. 21, 40, 11; 23, 6, 2; 31, 47, 4; 32, 32, 6;

    36, 2, 3: bello perfecto,

    Caes. B. C. 3, 18, 5; Liv. 1, 38, 3:

    se quo die hostem vidisset perfecturum (i. e. bellum),

    id. 22, 38, 7; 31, 4, 2; cf. id. 3, 24, 1; 34, 6, 12; Just. 5, 2, 11:

    neque desiturum ante... quam finitum aliqua tolerabili condicione bellum videro,

    Liv. 23, 12, 10: finito ex maxima parte.. [p. 228] italico bello, Vell. 2, 17, 1; Curt. 3, 1, 9; Tac. A. 15, 17; Just. 16, 2, 6; 24, 1, 8; Verg. A. 11, 116.—
    d.
    Less usual connections:

    bellum delere: non modo praesentia sed etiam futura bella delevit,

    Cic. Lael. 3, 11; cf. Nep. Alcib. 8, 4:

    alere ac fovere bellum,

    Liv. 42, 11, 5:

    bellum navare alicui,

    Tac. H. 5, 25:

    spargere,

    id. A. 3, 21; id. Agr. 38; Luc. 2, 682:

    serere,

    Liv. 21, 10, 4:

    circumferre,

    Tac. A. 13, 37:

    exercere,

    id. ib. 6, 31:

    quam celeriter belli impetus navigavit ( = quam celeriter navale bellum gestum est),

    Cic. Imp. Pomp. 12, 34; so Flor. 2, 2, 17:

    bellum ascendit in rupes,

    id. 4, 12, 4:

    bellum serpit in proximos,

    id. 2, 9, 4; cf. id. 2, 2, 15:

    bella narrare,

    Cic. Or. 9, 30:

    canere bella,

    Quint. 10, 1, 91:

    bella legere,

    Cic. Imp. Pomp. 10, 28.—
    3.
    As object denoting place or time.
    a.
    Proficisci ad bellum, to depart for the war.
    (α).
    Of the commander:

    consul sortitu ad bellum profectus,

    Cic. Phil. 14, 2, 4; cf. id. Cat. 1, 13, 33:

    ipse ad bellum Ambiorigis profectus,

    Caes. B. G. 6, 29, 4:

    ut duo ex tribunis ad bellum proficiscerentur,

    Liv. 4, 45, 7; cf. id. 6, 2, 9: Nep. Alcib. 4, 1; Sall. H. 2, 96 Dietsch. —Post-class.:

    in bellum,

    Just. 2, 11, 9; Gell. 17, 9, 8.—
    (β).
    Of persons partaking in a war:

    si proficiscerer ad bellum,

    Cic. Fam. 7, 3, 1. —
    b.
    Ad bellum mittere, of the commander, Cic. Imp. Pomp. 17, 50; 21, 62.—
    c.
    In bella ruere, Verg. A. 7, 782; 9, 182:

    in bella sequi,

    id. ib. 8, 547.—
    d.
    Of time.
    (α).
    In the locative case belli, in war, during war; generally with domi ( = domi militiaeque):

    valete, judices justissimi, domi bellique duellatores,

    Plaut. Capt. prol. 68; so,

    domi duellique,

    id. As. 3, 2, 13 (v. I. supra):

    quibuscunque rebus vel belli vel domi poterunt rem publicam augeant,

    Cic. Off. 2, 24, 85:

    paucorum arbitrio belli domique agitabatur,

    Sall. J. 41, 7:

    animus belli ingens, domi modicus,

    id. ib. 63, 2; Liv. 2, 50, 11; 1, 36, 6; so id. 3, 43, 1; cf.:

    bello domique,

    id. 1, 34, 12:

    domi belloque,

    id. 9, 26, 21; and:

    neque bello, neque domi,

    id. 4, 35, 3.—Without domi:

    simul rem et gloriam armis belli repperi,

    Ter. Heaut. 1, 1, 60 (where belli may be taken with gloriam; cf.

    Wagn. ad loc.): magnae res temporibus illis a fortissimis viris... belli gerebantur,

    Cic. Rep. 2, 32, 86.—
    (β).
    In bello or in bellis, during war or wars, in the war, in the wars; with adj.:

    ad haec quae in civili bello fecerit,

    Cic. Phil. 2, 19, 47; cf. id. ib. 14, 8, 22:

    in ipso bello eadem sensi,

    id. Marcell. 5, 14:

    in Volsco bello virtus enituit,

    Liv. 2, 24, 8:

    in eo bello,

    id. 23, 46, 6:

    in Punicis bellis, Plin.8, 14, 14, § 37: in bello Trojano,

    id. 30, 1, 2, § 5.—Without adj.:

    ut fit in bello, capitur alter filius,

    Plaut. Capt. prol. 25:

    qui in bello occiderunt,

    Cic. Fam. 9, 5, 2:

    quod in bello saepius vindicatum est in eos, etc.,

    Sall. C. 9, 4:

    non in bello solum, sed etiam in pace,

    Liv. 1, 15, 8; 2, 23, 2:

    in bello parta,

    Quint. 5, 10, 42; 12, 1, 28.—
    (γ).
    Abl. bello or bellis = in bello or in bellis (freq.); with adjj.: nos semper omnibus Punicis Siciliensibusque bellis amicitiam fidemque populi Romani secuti sumus. Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:

    bello Italico,

    id. Pis. 36, 87:

    Veienti bello,

    id. Div. 1, 44, 100:

    domestico bello,

    id. Planc. 29, 70:

    qui Volsco, Aurunco Sabinoque militassent bello,

    Liv. 23, 12, 11:

    victor tot intra paucos dies bellis,

    id. 2, 27, 1:

    nullo bello, multis tamen proeliis victus,

    id. 9, 18, 9:

    bello civili,

    Quint. 11, 1, 36.—With gen.:

    praesentiam saepe divi suam declarant, ut et apud Regillum bello Latinorum,

    Cic. N. D. 2, 2, 6:

    suam felicitatem Helvetiorum bello esse perspectam,

    Caes. B. G. 1, 40.—Without attrib.:

    qui etiam bello victis regibus regna reddere consuevit,

    Cic. Sest. 26, 57:

    res pace belloque gestas,

    Liv. 2, 1, 1:

    egregieque rebus bello gestis,

    id. 1, 33, 9; so id. 23, 12, 11:

    ludi bello voti,

    id. 4, 35. 3:

    princeps pace belloque,

    id. 7, 1, 9:

    Cotyn bello juvisse Persea,

    id. 45, 42, 7:

    bello parta,

    Quint. 5, 10, 15; cf. id. 7, 4, 22; Ov. M. 8, 19.—
    (δ).
    Inter bellum (rare):

    cujus originis morem necesse est... inter bellum natum esse,

    Liv. 2, 14, 2:

    inter haec bella consules... facti,

    id. 2, 63, 1.—
    4.
    Bellum in attributive connection.
    a.
    Justum bellum.
    (α).
    A righteous war, Cic. Off. 1, 11, 36 (v. II. A. 2. a. th supra):

    justum piumque bellum,

    Liv. 1, 23, 4:

    non loquor apud recusantem justa bella populum,

    id. 7, 30, 17; so Ov. M. 8, 58; cf.: illa injusta sunt bella quae sine causa suscepta sunt, Cic. Rep. 3, 23, 35.—
    (β).
    A regular war (opp. a raid, etc.):

    in fines Romanos excucurrerunt, populabundi magis quam justi more belli,

    Liv. 1, 15, 1.—
    b.
    For the different kinds of war: domesticum, civile, intestinum, externum, navale, maritimum, terra marique gestum, servile, sociale; v. hh. vv.—
    c.
    Belli eventus or exitus, the result of a war:

    quicunque belli eventus fuisset,

    Cic. Marcell. 8, 24:

    haud sane alio animo belli eventum exspectabant,

    Sall. C. 37, 9:

    eventus tamen belli minus miserabilem dimicationem fecit,

    Liv. 1, 23, 2; cf. id. 7, 11, 1:

    exitus hujus calamitosissimi belli,

    Cic. Fam. 6, 21, 1:

    cum esset incertus exitus et anceps fortuna belli,

    id. Marcell. 5, 15; so id. Off. 2, 8,:

    Britannici belli exitus exspectatur,

    id. Att. 4, 16, 13:

    cetera bella maximeque Veiens incerti exitus erant,

    Liv. 5, 16, 8.—
    d.
    Fortuna belli, the chances of war:

    adeo varia fortuna belli ancepsque Mars fuit ut,

    Liv. 21, 1, 2; cf. Cic. Marcell. 5, 15 (v. c. supra).—
    e.
    Belli artes, military skill:

    cuilibet superiorum regum belli pacisque et artibus et gloria par,

    Liv. 1, 35, 1:

    haud ignotas belli artes,

    id. 21, 1, 2:

    temperata et belli et pacis artibus erat civitas,

    id. 1, 21, 6.—
    f.
    Jus belli, the law of war: jura belli, the rights ( law) of war:

    in re publica maxime servanda sunt jura belli,

    Cic. Off. 1, 11, 34:

    sunt et belli sicut pacis jura,

    Liv. 5, 27, 6:

    jure belli res vindicatur,

    Gai. Inst. 3, 94.—
    g.
    Belli duces praestantissimos, the most excellent captains, generals, Cic. Or. 1, 2, 7:

    trium simul bellorum victor,

    a victor in three wars, Liv. 6, 4, 1 (cf.:

    victor tot bellis,

    id. 2, 27, 1). —
    h.
    Belli vulnera, Cic. Marcell. 8, 24.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of things concr. and abstr.:

    qui parietibus, qui tectis, qui columnis ac postibus meis... bellum intulistis,

    Cic. Dom. 23, 60:

    bellum contra aras et focos,

    id. Phil. 3, 1, 1:

    miror cur philosophiae... bellum indixeris,

    id. Or. 2, 37, 155:

    ventri Indico bellum,

    Hor. S. 1, 5, 8.—
    2.
    Of animals:

    milvo est quoddam bellum quasi naturale cum corvo,

    Cic. N. D. 2, 49, 125:

    hanc Juno Esse jussit gruem, populisque suis indicere bellum,

    Ov. M. 6, 92.—
    3.
    With individuals:

    quid mihi opu'st... cum eis gerere bellum, etc.,

    Plaut. Stich. 1, 2, 14:

    nihil turpius quam cum eo bellum gerere quicum familiariter vixeris,

    Cic. Lael. 21, 77:

    cum mihi uni cum improbis aeternum videam bellum susceptum,

    id. Sull. 9, 28:

    hoc tibi juventus Romana indicimus bellum,

    Liv. 2, 12, 11:

    falsum testem justo ac pio bello persequebatur,

    id. 3, 25, 3:

    tribunicium domi bellum patres territat,

    id. 3, 24, 1; cf. Plin. Ep. 1, 2, 57.—Ironically:

    equus Trojanus qui tot invictos viros muliebre bellum gerentes tulerit ac texerit,

    Cic. Cael. 28, 67.—
    4.
    In mal. part., Hor. C. 3, 26, 3; 4, 1, 2.—
    5.
    Personified as god of war ( = Janus):

    tabulas duas quae Belli faciem pictam habent,

    Plin. 35, 4, 10, § 27:

    sunt geminae Belli portae, etc.,

    Verg. A. 7, 607:

    mortiferumque averso in limine Bellum,

    id. ib. 6, 279.—
    6.
    Plur.: bella, army ( poet.):

    permanet Aonius Nereus violentus in undis, Bellaque non transfert (i.e. Graecorum exercitum),

    Ov. M. 12, 24:

    sed victae fera bella deae vexere per aequora,

    Sil. 7, 472:

    quid faciat bellis obsessus et undis?

    Stat. Th. 9, 490.—
    7.
    Battle, = proelium:

    rorarii dicti a rore: qui bellum committebant ante,

    Varr. L. L. 7, 3, 92:

    quod in bello saepius vindicatum in eos qui... tardius, revocati, bello excesserant,

    Sall. C. 9, 4:

    praecipua laus ejus belli penes consules fuit,

    Liv. 8, 10, 7:

    commisso statim bello,

    Front. Strat. 1, 11, 2:

    Actia bella,

    Verg. A. 8, 675:

    ingentem pugnam, ceu cetera nusquam Bella forent,

    id. ib. 2, 439; cf. Flor. 3, 5, 11; Just. 2, 12; 18, 1 fin.; 24, 8; Hor. Ep. 2, 2, 98 (form duellum); Ov. H. 1, 1, 69; Verg. A. 8, 547; 12, 390; 12, 633; Stat. Th. 3, 666. —
    8.
    Bellum = liber de bello:

    quam gaudebat Bello suo Punico Naevius!

    Cic. Sen. 14, 50.

    Lewis & Short latin dictionary > bellum

  • 3 cōnficiō

        cōnficiō fēcī, fectus, ere    [com- + facio], to make ready, make, prepare, bring about, complete, accomplish, execute, consummate, fulfil: soccos suā manu: vestem: tabulae litteris Graecis confectae, written, Cs.: libri Graeco sermone confecti, composed, N.: librum Graece, N.: tabulas, to keep accounts: nuptias, T.: bello confecto, ended, S.: duella, H.: facinus: caedem, N.: mandata brevi, S.: spes conficiendi negotii, Cs.: quibus rebus confectis, S.—To settle, close, finish: cum Apellā de columnis: de negotio.—To pass over, accomplish, traverse, go over, make: magno itinere confecto, Cs.: iter anno, N.: ubi confecti cursūs, V.: inmensum spatiis aequor, V.: tecta facturi, ut mille passuum conficiatur, covered.—To diminish, lessen, weaken, sweep away, destroy, kill, subdue, wear out, consume: Atheniensīs, N.: provincias: exercitūs, L.: me (sica) paene confecit, killed: dentes escas conficiunt, grind: cibum, L.: cibos, to digest: fame confici: patrimonium: suam rem. —P. perf., impaired, weakened, overcome, reduced, exhausted: equus senio, Enn. ap. C.: aetate, S.: aevo, V.: malis res p.: volneribus, Cs.: curā, T.: confectus et saucius: (captivos) ignominiis, worn out, L.—To prepare, provide, procure, bring together: tribum necessariis suis, the votes of: armata milia centum, Cs.: pauxillulum nummorum, T.: pecuniam ex illā re: conficiendae pecuniae rationes.—Fig., to produce, cause, make, bring about, effect: aliquid gnato mali, T.: motūs animorum: animum mitem, render: causae conficiunt, are efficient.—Of time, to complete, finish, end, spend, pass: sexaginta annos: noctis partem ibi: hieme confectā, Cs.: vitae cursum.—To show, deduce: ex alquā re alqd: ex quo conficitur, ut, etc.: id quod conficiatur ex ratiocinatione; see also confio.
    * * *
    conficere, confeci, confectus V TRANS
    make, construct; prepare, complete, accomplish; cause; perform; do thoroughly; compose; amass, collect; raise (troops); traverse; eat up, consume; expend; finish off; kill, dispatch; defeat finally, subdue/reduce/pacify; chop/cut up

    Latin-English dictionary > cōnficiō

  • 4 exigō

        exigō ēgī, āctus, ere    [ex + ago], to drive out, push forth, thrust out, take out, expel: reges ex civitate: hostem e campo, L.: post reges exactos: easdem (uxores), divorce, T.: suam (uxorem), turn out of the house: exigit Hebrus aquas, pours into the sea, O.: exactum ensem Fregit, by the thrust, O.: ensem per medium iuvenem, V.: (hasta) Cervice exacta est, passed through, O.— To drive away, hiss off (the stage): (fabulae) exigendae vobis, T. — To require, enforce, exact, demand, collect: ad pecunias exigendas legatos misimus: acerbissime pecuniae exigebantur: nomina sua: peditum numerum a civitatibus, Cs.: viam, demand the construction of: auspiciorum adhuc fides exigitur, further confirmation, Ta.— To export: agrorum fructūs, L.— To set right: ad perpendiculum columnas, set precisely upright.—Fig., to require, demand, claim, exact, insist: magis quam rogare: a teste veritatem: ius iurandum, L.: Has exegit gloria poenas, has cost, Iu.: de volnere poenas, O.: a violatoribus piacula, L.: ex te ut responderes: id ipsum, ut pereat, O.: a quoquam ne peieret, Iu.: in exigendo non acerbus.—Of time, to lead, spend, pass, complete, finish, close: cum maerore graviorem vitam, S.: exactā aetate mori, after a long life: hanc saepe exactā aetate usurpasse vocem, in old age, L.: per exactos annos, at the end of every year, H.: tribus exactis ubi quarta accesserit aestas, V.: spatiis exegit quattuor annum, O.— To conduct, superintend: aedīs privatas velut publicum opus, L.— To bring to an end, conclude, finish, complete: monumentum, H.: opus, O.: His demum exactis, V.— To determine, ascertain, find out: sociisque exacta referre, discoveries, V.: Non prius exactā ratione saporum, before he has ascertained, H.: non tamen exactum, quid agat, O.— To weigh, try, prove, measure, examine, adjust, estimate, consider: ad vestras leges, quae Lacedaemone fiunt, estimate by the standard of, etc., L.: cultu ad luxuriam exacto, directed, Cu.: ad caelestia ritūs humanos, O.— To consider, deliberate on, take counsel upon: tempus secum, V.: talia secum, O.: non satis exactum, quid agam.
    * * *
    exigere, exegi, exactus V
    drive out, expel; finish; examine, weigh

    Latin-English dictionary > exigō

  • 5 perficiō

        perficiō fēcī, fectus, ere    [per+facio], to achieve, execute, carry out, accomplish, perform, despatch, bring about, bring to an end, finish, complete: comitiis perficiendis undecim dies tribuit, Cs.: iis comitiis perfectis, L.: scelus, perpetrate: nihil est simul et inventum et perfectum: centum annos, live through, H.: munus, execute, V.— To bring to completion, finish, perfect: candelabrum perfectum e gemmis clarissimis: in perficiendo muro adiuvare, L.— To make perfect, perfect: citharā Achillem, O.— To bring about, cause, effect: perfice hoc, ut haeream, etc., T.: perfice ut putem, convince me: eloquentia perfecit, ut, etc., N.: omnia perfecit, quae senatus salvā re p. ne fieri possent perfecerat: illud non perficies, quo minus, etc.
    * * *
    perficere, perfeci, perfectus V
    complete, finish; execute; bring about, accomplish; do thoroughly

    Latin-English dictionary > perficiō

  • 6 caelō

        caelō āvī, ātus    [caelum, a chisel; see 2 SAC-, SEC-], to engrave in relief, make raised work, carve, engrave (usu. in silver or copper): speciem argento: galeas ae<*>e: caelata in auro facta, V.: flumina Argento, O.: scuta auro, L.: calvam auro, emboss, L.: si quicquam caelati aspexerat, engraved work. —Rarely of wood-carving: pocula Fagina, caelatum opus, V. — Fig., to adorn, finish: Caelatum novem musis opus, by the muses, H.: caelatus stellis Delphin, decked, O.
    * * *
    caelare, caelavi, caelatus V TRANS
    carve, make raised work/relief; engrave, emboss; chase, finish; embroider

    Latin-English dictionary > caelō

  • 7 compleō or conpleō

        compleō or conpleō ēvī (complērunt, complēsse), ētus, ēre    [com- + PLE-], to fill up, fill full, fill out, make full, cram, crowd: hostes fossam complent, Cs.: cum sanguis os oculosque complesset: metu, ne compleantur navigia, L.: completis omnibus templis: non bene urnam, O.: sarmentis fossam, Cs.: Italiam coloniis: loca milite, V.: navīs serpentibus, N.: Dianam coronis, to cover the statue: conviviumque vicinorum cottidie conpieo: cum completus iam mercatorum carcer esset. — In milit. lang., to complete (a number or body), make full, fill up: legiones in itinere, Cs.: cohortīs pro numero militum conplet, S.—To man, fill with men: classem sociis, L.: naves colonis, Cs.—To fill, satiate, satisfy: cibo: omnium rerum copiā exercitum, supplied, Cs. — Fig., of light, sound, etc., to fill, make full: mundum luce, flood: lunae cornua lumine, V.: voce nemus, H.: vox agmina complet, resounds through, V.: completi sunt animi (vestri) me obsistere, etc., it has been dinned into your minds that, etc.: clamor omnia vocibus complet, L.: omnia vini odore.—Poet., of fame: totum quae gloria conpleat orbem, O.— Of feeling or passion, to fill: reliquos bonā spe, Cs.: aliquem gaudio: omnia luctu, S.—To complete, accomplish, fulfil, perfect, finish: Annuus exactis conpletur mensibus orbis, V.: ut ante mediam noctem (sacrum) conpleretur, L.: vitam.— Poet.: tempora Parcae Debita, V.—Of time, to finish, complete, live through, pass: centum annos: quinque saecula vitae suae, O.: vix unius horae tempus, L.

    Latin-English dictionary > compleō or conpleō

  • 8 conclūdō

        conclūdō sī, sus, ere    [com- + claudo], to shut up, close, imprison, enclose, confine: bestias: multitudinem: me in cellam cum illā, T.: illum aliquo, T.: locum sulco, V.: Suave locus voci resonat conclusus, H.: conclusum mare, Cs.—Fig., to include, compress, restrain, limit, restrict: tot res in unum diem, T.: omnia fere, quae sunt conclusa nunc artibus, dispersa et dissipata quondam fuerunt: Ut huc concludar, be shut up to this (marriage), T.: me miserum, T.: (orator) concludatur in ea, quae, etc.—Of language, to compress, include, condense, comprise: uno volumine vitam virorum complurium, N.: ea (vis) verbis interdicti non concluditur.—To end, close, conclude: facinus crudelitate perfectum atque conclusum — In discourse, to end, finish, conclude, complete: huius generis orationem: crimen (the discussion of) the charge: sententias, to round off: versum. — In philos., to conclude, infer, make an inference, argue, demonstrate: ex rebus concessis quod velis: argumentum: quo modo concludatur ratio: summum malum esse dolorem, etc.: hoc modo.
    * * *
    concludere, conclusi, conclusus V TRANS
    shut up, confine; contain, limit; close; include (limit); conceal, keep secret; conclude/finish; define; construct/compose (sentence); infer, deduce, imply

    Latin-English dictionary > conclūdō

  • 9 ex-aedificō

        ex-aedificō āvī, ātus, āre,    to finish building, complete, erect, build, construct: oppidum, Cs.: domos, S.: templa deum, L.: mundum. — Fig., to finish, complete: opus.

    Latin-English dictionary > ex-aedificō

  • 10 expleō

        expleō ēvī (explēris, C., V.; explēssent, L.; explēsse, V.), ētus, ēre    [PLE-], to fill up, fill full, fill, stuff: fossam aggere, Cs.: rimas: bovem frondibus, H.: locum (cohortes), Cs.—Of number or quantity, to fill, make up, complete: numerum, Cs.: ut numerus legionum expleretur, L.: centurias, have the full number of votes, L.: iustam muri altitudinem, Cs. — To supply, make good: His rebus id, quod Avarici deperierat, expletur, Cs.: cetera, quae fortuna minuerat, L.: quod utrique defuit.— To traverse, pass over, go through: orbīs cursu, V.: urbīs erroribus, Tb.—Fig., to fill up, complete, finish, perfect, accomplish: vitam beatam: annum: supremum diem, Ta.: sententias mollioribus numeris.— To supply, make good, make up for: partem relictam: damna, L. — To fill, satisfy, sate: me unum, T.: animum gaudio, T.: scribendo te: amicos muneribus, S.: ut expleti decederent: animum Ultricis flammae, V. — To appease, fill, satisfy, glut, sate: sitim: odium factis dictisque, L.: avaritiam pecuniā: expletur lacrimis dolor, O.: patrias sanguine poenas, V.— To fulfil, discharge, execute, perform, accomplish: amicitiae munus: meum opus, O.
    * * *
    explere, explevi, expletus V
    fill out; fill, fill up, complete, finish; satisfy, satiate

    Latin-English dictionary > expleō

  • 11 fīniō

        fīniō īvī, ītus, īre    [finis], to limit, bound, enclose within boundaries: populi R. imperium, Cs.: signum animo, L.: lingua finita dentibus.— To stop, close, shut: cavernas, O.—Fig., to set bounds to, restrain, check: loqui de cupiditatibus finiendis.— To prescribe, determine, fix, set, appoint, assign: sepulcris novis modum: spatia temporis numero noctium, Cs.: mors est omnibus finita: (silva) non aliter finiri potest, i. e. has no definite boundaries, Cs.: finire senatūs consulto, ne, etc., L.: de pecuniā finitur, Ne maior consumeretur, etc., L.— To put an end to, finish, terminate: bellum, Cs.: nigris prandia moris, H.: dolores morte: sitim, H.: ut sententiae verbis finiantur, end with verbs: Sic fuit utilius finiri ipsi, die.—To make an end, come to an end, cease: paeone posteriore: Finierat Paean, ceased speaking, O.: sic finivit, died, Ta.
    * * *
    finire, finivi, finitus V
    limit, end; finish; determine, define; mark out the boundaries

    Latin-English dictionary > fīniō

  • 12 per-agō

        per-agō ēgī, āctus, ere,    to thrust through, pierce through, transfix: latus ense, transpierce, O.—To pass through, traverse: freta, O.: cum sol peregit Signa, O.—To disturb, trouble, agitate: Sempronium usque eo, ut, etc.: humum, till persistently, O.—Fig., to go through with, carry out, execute, finish, accomplish, complete: fabulam: concilium, Cs.: conata, Iu.: cursum, V.: iter, H.: dona, finish distributing, V.: aevum, O.: otia, live at ease, O.: facinus, Iu.—To follow to the end: reum, to prosecute to condemnation, L.: causam nullo labore.— To go through, go over, set forth, relate, describe, detail: postulata, L.: verbis auspicia, mention, L.: res pace belloque gestas, treat, L.: res tenuīs, tenui sermone peractas, delivered, H.: Omnia animo mecum, review, V.

    Latin-English dictionary > per-agō

  • 13 per-ōrō

        per-ōrō āvī, ātus, āre,    to speak from beginning to end, plead throughout, harangue at length: a Quinto causa est Sesti perorata: breviter peroratum esse, L.: In Proculas, Iu.—To end, close, conclude, finish: strepitu senatūs coactus est perorare: dicta est a me causa et perorata: est mihi perorandum: de ceteris, N.—To bring to an end, conclude, finish, have done with: res illo die non peroratur: haec laudemus, cum erunt perorata.

    Latin-English dictionary > per-ōrō

  • 14 trānsigō

        trānsigō ēgī, āctus, ere    [trans+ago], to drive through, stab through, pierce through, transfix, transpierce: gladio pectus, Ph.—Fig., to carry through, bring to an end, finish, settle, complete, conclude, perform, accomplish, despatch, transact: illud factum atque transactum est: rebus transactis: quod plerumque non futura sed transacta perpendimus, Cu.: Intus transigetur quod restet, T.: pleraque per se, L.: reliqua cum Bestiā secreta, S.: rixae caede transiguntur, Ta.: sin transactum est, if all is over.—Of a difference or controversy, to settle, come to a settlement, agree, reach an understanding: inter se ut lubet, T.: cum reo: cum privatis non poterat transigi minore pecuniā: ut secum aliquid quā lubet condicione transigeret. —With cum, to make an end of, put an end to, have done with: cum Publilio certamen, L.: cum expeditionibus, Ta.: cum spe votoque uxoris semel transigitur, Ta.—Of time, to bring to an end, lead, pass, spend: tempus per ostentationem, Ta.
    * * *
    transigere, transegi, transactus V
    stab, pierce; finish, settle, complete, accomplish; perform; bargain, transact

    Latin-English dictionary > trānsigō

  • 15 desino

    I
    desinare, desavi, desatus V
    stop/end/finish, abandon/leave/break off, desist/cease; come to/at end/close
    II
    desinere, desivi, desitus V
    stop/end/finish, abandon/leave/break off, desist/cease; come to/at end/close

    Latin-English dictionary > desino

  • 16 detexo

    detexere, detexui, detextus V TRANS
    weave, finish weaving, weave completely; complete/finish; plait (L+S); explain

    Latin-English dictionary > detexo

  • 17 compleo

    com-plĕo ( conp-), ēvi, ētum, 2 (contr. forms: complerunt, complerint, complerat, complesse, etc., for compleverunt, etc., very often), v. a. [pleo, whence suppleo, plenus], to fill up, fill full, fill out (class. in prose and poetry).
    I.
    Lit., of material objects.
    A.
    In gen., with acc. of place, vessel, etc., filled.
    (α).
    Alone:

    hostes fossam complent,

    Caes. B. G. 5, 40; Auct. B. Hisp. 16; Tac. H. 2, 25:

    tune aut inane quicquam putes esse, cum ita conpleta et conferta sint omnia, ut, etc.,

    Cic. Ac. 2, 40, 125:

    metu, ne compleantur navigia,

    Liv. 41, 3, 2:

    deducunt socii navis et litora conplent,

    Verg. A. 3, 71:

    conplebant Laidos aedes (amatores),

    Prop. 2, 6, 1:

    corpora quae loca complerent,

    occupy space, Lucr. 1, 522:

    legiones cum loca Camporum complent,

    id. 2, 324:

    milites complent murum,

    Caes. B. G. 7, 27:

    vigiles domum Flavii complevere,

    Tac. H. 3, 69; id. A. 15, 33:

    scrobem ad medium,

    Col. Arb. 4, 5:

    non bene urnam,

    Ov. M. 12, 616:

    vascula,

    Quint. 1, 2, 28:

    paginam,

    to fill out, write full, Cic. Att. 13, 34 fin.:

    speluncas, of the winds,

    Lucr. 6, 197.—
    (β).
    With abl. of material, etc.:

    fossas sarmentis et virgultis,

    Caes. B. G. 3, 18:

    totum prope caelum... humano genere conpletum est,

    Cic. Tusc. 1, 12, 28:

    mundum animorum multitudine,

    id. Div. 2, 58, 119:

    bestiis omnium gentium circum conplere,

    Liv. 44, 9, 4:

    naufragorum trepidatione passim natantium flumen conpleverunt,

    id. 42, 62, 6:

    Hispanias Gallias Italiam monumentis ingentium rerum,

    id. 30, 28, 4:

    quos (gradus) ubi accusator concitatis hominibus complerat,

    Cic. Clu. 34, 93:

    munus Apolline dignum libris,

    Hor. Ep. 2, 1, 217:

    late loca milite,

    Verg. A. 2, 495:

    naves serpentibus,

    Nep. Hann. 11, 6:

    amphoras plumbo,

    id. ib. 9, 3:

    statuas aëneas pecuniā,

    id. ib. 9, 3:

    horrea messibus,

    Luc. 3, 66:

    complentur moenia et tecta maerentium turbā,

    Tac. A. 3, 1:

    Palatium multitudine et clamoribus complebant,

    id. ib. 14, 61:

    virgultibus et cratibus et corporibus exanimis complere lossas,

    id. ib. 4, 51; cf.

    also: et terrae... stirpium renovatione complentur,

    Cic. N. D. 2, 51, 128.—
    (γ).
    With gen.:

    conviviumque vicinorum cottidie conpleo,

    Cic. Sen. 14, 46:

    cum completus jam mercatorum carcer esset,

    id. Verr. 2, 5, 57, § 147:

    quae causa... ararum conpleverit urbis,

    Lucr. 5, 1162.—
    B.
    Esp.
    1.
    In milit. lang.
    a.
    To make the army, a legion, etc., of a full number, to complete, fill up:

    legiones in itinere,

    Caes. B. C. 1, 25:

    cohortes pro numero militum complet,

    Sall. C. 56, 1; Nep. Milt. 5, 1:

    legione completā per maniplos,

    Sil. 8, 119.—
    b.
    To man, fill with men:

    classem Romanam sociis navalibus,

    Liv. 24, 11, 9:

    naves colonis pastoribusque,

    Caes. B. C. 1, 56; cf.:

    has (naves) sagittariis tormentisque compleverunt,

    id. ib. 2, 4:

    naves bis denas aut plures,

    Verg. A. 11, 327 Serv.—
    2.
    To fill, impregnate:

    alias (mulieres),

    Lucr. 4, 1249; 4, 1275.—
    3.
    Transf., of light, sound, etc. (freq.).
    a.
    To fill with light, maké full:

    ut cuncta suā luce conpleat (sol),

    Cic. Rep. 6, 17, 17:

    mundum suā luce,

    id. N. D. 2, 46, 119:

    terras largā luce,

    id. ib. 2, 19, 43:

    orbem (luna),

    Tib. 2, 4, 18:

    lunae se cornua lumine complent,

    Verg. A. 3, 645:

    quod maria ac terras omnis caelumque rigando Conpleat (sol),

    Lucr. 5, 595.—
    b.
    To fill with sound, cause to resound, etc., to fill, make full:

    omnia clamoribus,

    Lucr. 4, 1014:

    omnia vocibus,

    id. 5, 1065:

    nemus querellis,

    id. 2, 358; cf.:

    nemus timendā voce,

    Hor. Epod. 6, 9:

    aëra tinnitibus et murmure,

    Ov. M. 14, 537:

    atria ululatu,

    id. ib. 5, 153:

    atria fremitu,

    id. ib. 5, 3 et saep.:

    fremitu aequora,

    Prop. 2, 16 (3, 8), 37:

    aures (sonus),

    Cic. Rep. 6, 18, 18; cf. id. Agr. 3, 1, 3:

    caelum clamore,

    Sen. Herc. Oet. 798: aures sermonibus, Claud. Cons. Prob. et Olyb. 31: clamor omnia variis terrentium ac paventium vocibus complet, Liv. 5, 21, 11.—
    c.
    Of odors, etc.:

    omnia primo motu ac spiritu suo, vini, unguenti, corporis odore complesset,

    Cic. Verr. 2, 3, 12, § 31; cf. Veg. Vet. 1, 17, 3. —
    4.
    Transf., to cover, overwhelm:

    Dianam (i. e. simulacrum) coronis et floribus,

    i. e. to deck, adorn, Cic. Verr. 2, 4, 35, § 77:

    vortentibus Telebois telis conplebantur corpora,

    Plaut. Am. 1, 1, 95.—
    5.
    To fill, sate with food or drink:

    multo cibo et potione,

    Cic. Tusc. 5, 35, 100:

    se flore Liberi,

    Plaut. Cist. 1, 2, 8:

    haec avis scribitur conchis se solere conplere,

    Cic. N. D. 2, 49, 124.—
    II.
    Trop.
    A.
    To supply fully, furnish abundantly:

    exercitum omni copiā,

    Caes. B. C. 2, 25 fin.
    B.
    To fill with any notion, story, desire, humor, passion:

    completi sunt animi auresque vestrae, me... obsistere, etc.,

    Cic. Agr. 3, 1, 3:

    reliquos (milites) bonā spe,

    Caes. B. C. 2, 21:

    aliquem gaudio,

    Cic. Fin. 5, 24, 69:

    taedio,

    Quint. 8, 6, 14:

    animos robore,

    Luc. 5, 412:

    omnia luctu,

    Sall. C. 51, 9:

    omnia terrore,

    Liv. 34, 9, 13:

    cuncta pavore,

    Curt. 3, 13, 10 al. —With gen.:

    aliquem erroris et dementiae,

    Plaut. Am. 1, 2, 9:

    aliquem flagitii et formidinis,

    id. Men. 5, 5, 3.—
    C.
    To make complete or perfect, to finish; of a promise, to fulfil it:

    lustrationem (annuam) menstruo spatio (luna),

    Cic. N. D. 1, 31, 87; cf. Verg. A. 5, 46:

    his rebus completis legiones reduci jussit,

    Caes. B. C. 3, 46 (Dinter, ex conj., comparatis):

    nocturnum erat sacrum, ita ut ante mediam noctem conpleretur,

    Liv. 23, 35, 15:

    studia,

    Gell. 13, 5:

    conplent ea beatissimam vitam,

    Cic. Fin. 5, 24, 71; cf. id. ib. 3, 13, 43; id. Tusc. 5, 16, 47:

    summam promissi,

    id. Verr. 2, 3, 49, § 116:

    rerum humanarum sorte completā,

    Curt. 10, 6, 6 al. —
    2.
    Of time, to finish, complete:

    Gorgias centum et septem conplevit annos,

    Cic. Sen. 5, 13:

    cum VII. et LXX. annos complesset,

    Nep. Att. 21, 1:

    Corvinus centesimum annum complevit,

    Val. Max. 8, 13, 1; Lact. Op. Dei, 4, 3; cf.:

    sua fata,

    Ov. Tr. 4, 10, 77:

    sua tempora,

    id. M. 15, 816:

    quinque saecula vitae suae,

    id. ib. 15, 395:

    materna tempora,

    i. e. the time of pregnancy, id. ib. 3, 312; cf. id. ib. 11, 311:

    semel quadrigis, semel desultore misso, vix unius horae tempus utrumque curriculum conplebat,

    Liv. 44, 9, 4.—Hence, complētus, a, um, P. a.
    * A.
    Prop., filled full, full: alveus Tiberis ruderibus, * Suet. Aug. 30.—
    B.
    Trop., complete, perfect:

    completus et perfectus verborum ambitus,

    Cic. Or. 50, 168.—
    * Comp., Gell. 1, 7, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > compleo

  • 18 conficio

    confĭcĭo, fēci, fectum, 3 ( perf. subj. confexim, Plaut. Truc. 4, 4, 39; in pass., besides the regular form conficior, freq., but not in Cic., in acc. with fīo, fieri:

    confit,

    Plaut. Trin. 2, 4, 7; Lucr. 4, 291; Col. 2, 15, 1; Plin. 6, 23, 26, § 103; 31, 7, 40, § 83; Macr. S. 1, 14, 13; id. Somn. Scip. 2, 3; 1, 2:

    confiunt,

    Lucr. 4, 738; Arn. 7, 219:

    confiat,

    Col. 1, 8, 12; Lucr. 4, 929 Lachm.: confiant, Imp. Leo, Cod. 2, 7, 11: confieret, Balb. ap. Cic. Att. 8, 15, A, 3; 9, 7, A, 1; Liv. 5, 50, 7:

    confierent,

    Suet. Caes. 20; Arn. 2, 73:

    confieri,

    Lucr. 2, 1069; 5, 889; Caes. B. G. 7, 58; Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 1; Verg. A. 4, 116; v. Forbig. ad loc.; Tac. A. 15, 59; cf. Neue, Formenl. II. p. 611), v. a. [facio].
    I.
    To make a thing completely ready, to make, prepare, bring about, complete, accomplish, execute, etc. (except in Quint., freq. in all periods and species of composition).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    nisi cottidiano sesquiopus confeceris,

    Plaut. Capt. 3, 5, 67; cf.

    pensum,

    id. Merc. 2, 3, 81; id. Pers. 2, 4, 1:

    eme lanam, unde pallium conficiatur,

    id. Mil. 3, 1, 93; cf.:

    anulum, pallium, soccos suā manu,

    Cic. de Or. 3, 32, 127:

    vestem,

    id. Verr. 2, 4, 26, § 59; Suet. Aug. 73:

    ligna ad fornacem,

    to make ready, prepare for, Cato, R. R. 16; cf.:

    conficere atque contexere villos ovium,

    Cic. N. D. 2, 63, 158:

    aurum et argentum,

    Plin. 35, 12, 45, § 157:

    frumenta (with molere),

    id. 7, 56, 57, § 191:

    tabulas litteris Graecis,

    to write, draw up, Caes. B. G. 1, 29; [p. 413] cf.:

    libros Graeco sermone,

    to compose, write, Nep. Hann. 13, 2;

    and librum Graece,

    id. Att. 18, 6:

    tabulas,

    Cic. Verr. 2, 1, 23, § 60:

    orationes,

    Nep. Cato, 3, 3:

    illam partem superiorem orationis,

    Cic. de Or. 2, 28, 121:

    nuptias,

    Ter. Heaut. 5, 1, 22; Suet. Claud. 26:

    bellum,

    Caes. B. G. 1, 54; Sall. C. 51, 5; Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 10, 3; Liv. 21, 40, 11; so,

    duella,

    Hor. Ep. 2, 1, 254 al.; cf.

    proelium,

    Sall. C. 61, 1:

    tantum facinus,

    Cic. Rosc. Am. 28, 76; cf.

    caedem,

    Nep. Dion, 10, 1:

    legitima quaedam,

    id. Phoc. 4, 2:

    residua diurni actus,

    Suet. Aug. 78:

    mandata,

    Cic. Planc. 11, 28; id. Phil. 9, 3, 6; id. Q. Fr. 2, 12 (14), 3; Sall. J. 12, 4:

    omnibus rebus magnā curā, multā operā et labore confectis,

    Cic. Att. 16, 16, B, 8:

    ad eas res conficiendas biennium sibi satis esse ducere,

    Caes. B. G. 1, 3:

    negotium,

    id. B. C. 1, 29; Cic. Att. 1, 16, 5:

    quibus rebus confectis,

    Sall. C. 46, 1; Nep. Pelop. 3, 3; Caes. B. G. 1, 13:

    confecto legationis officio,

    id. B. C. 3, 103.—
    2.
    Esp.
    a.
    In the lang. of business, to settle, close a bargain, finish, etc.; absol.:

    tu cum Apellā Chio confice de columnis,

    Cic. Att. 12, 19, 1:

    quod si mihi permisisses, confecissem cum coheredibus,

    id. Fam. 7, 2, 1:

    de Acutiliano negotio quod mihi mandaras... confeceram,

    id. Att. 1, 5, 4.—
    b.
    Of space or distance traversed, to pass over, accomplish, traverse, go over, make, accomplish:

    iter,

    Cic. Att. 4, 14, 2; Caes. B. G. 2, 12; Nep. Ages. 4, 4 al.; cf.:

    tertiam partem itineris,

    id. Eum. 8, 6; and poet.:

    nos immensum spatiis confecimus aequor,

    Verg. G. 2, 541:

    cursum,

    Cic. Att. 5, 12, 1; Verg. A. 5, 362:

    cursum vitae,

    Cic. Tusc. 3, 1, 2:

    cursus annuos conficit sol,

    id. N. D. 1, 31, 87; 2, 20, 52:

    longam viam,

    id. Sen. 2, 6:

    celeritate incredibili longissimas vias,

    Suet. Caes. 57.—Rarely of space occupied:

    tecta facturi, ut mille passuum conficiatur,

    Cic. Att. 4, 16, 8 (14).—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., to produce, cause, make, bring about, effect:

    sollicitudines mihi,

    Ter. And. 4, 1, 26:

    geminas nuptias,

    id. ib. 4, 1, 50; cf.:

    aliquid mali gnato,

    id. Heaut. 5, 3, 1:

    pacem,

    id. ib. 5, 2, 45:

    motus animorum,

    Cic. de Or. 2, 79, 324.—With two accs.:

    animum auditoris mitem et misericordem,

    Cic. Inv. 1, 55, 106:

    reditum alicui,

    to procure, id. Fam. 9, 13, 4.—Also absol., to be efficient, to accomplish a direct result, be an active cause (philos. t. t.):

    aliae causae ipsae conficiunt, aliae vim aliquam ad conficiendum afferunt,

    Cic. Part. Or. 26, 93.—
    2.
    Of time, to complete, finish, end, spend, pass:

    cum sexaginta annos confecerit,

    Cic. Tusc. 1, 38, 92:

    centum annos,

    id. Or. 52, 176:

    diem,

    Plaut. Trin. 3, 3, 78:

    tum denique judicetur beatusne fuerit, cum extremum vitae diem morte confecerit,

    Cic. Fin. 3, 22, 76:

    annuum tempus,

    id. Att. 15, 15, 4:

    omnem vitae suae cursum in labore corporis atque in animi contentione (just before: ut in amore et voluptatibus adulescentiam suam collocaret),

    id. Cael. 17, 39:

    annuum munus,

    id. Fam. 2, 12, 1:

    biennium,

    id. Quint. 12, 40:

    suas horas (somnus),

    Sil. 4, 89:

    aequinoctium,

    Col. 2, 8, 2; cf.

    brumam,

    id. 9, 14, 12; Plin. 18, 26, 63, § 232:

    commissum ac profligatum bellum,

    Liv. 8, 25, 5; Flor. 2, 15, 2.—
    3.
    In philos. lang., to bring forward as proved, to show, deduce:

    conclusio est, quae ex eis quae ante dicta sunt, conficit, quid necessario consequatur,

    Auct. Her. 4, 30, 41 fin.; Cic. Inv. 1, 31, 53; hence, conficior, to follow logically (from something), to be deduced; with ex:

    cum id perspicuum sit, quod conficiatur ex ratiocinatione,

    Cic. Inv. 1, 40, 72; so Quint. 5, 14, 9; 5, 14, 22; 9, 4, 69; and absol., Cic. Inv. 1, 47, 87 al.—
    II.
    Transf., to diminish, lessen, weaken an object; to sweep away, destroy, kill, wear out, consume.
    A.
    Prop.:

    dentes intimi escas conficiunt,

    grind, Cic. N. D. 2, 54, 134; so Liv. 2, 32, 10; Plin. 11, 37, 61, § 160; cf.

    cibos,

    to digest, Cic. N. D. 2, 55, 137; Plin. 11, 37, 68, § 180 al.:

    ignes Conficerent vulgo silvas, arbusta cremarent,

    Lucr. 1, 905; cf.:

    conficere, omnia igni, frigore,

    id. 1, 536:

    patrimonium suum (corresp. with dissipare),

    Cic. Fl. 36, 90:

    sapiens si fame ipse conficiatur... vir bonus, ne ipse frigore conficiatur, etc.,

    id. Off. 3, 6, 29.—With acc. and inf.:

    ipse conficior venisse tempus cum possim, etc.,

    Cic. Att. 10, 18, 3:

    nihil est opere et manu factum, quod non conficiat et consumat vetustas,

    id. Marcell. 4, 11: quae vetustas est, quae vim divinam conficere possit? id. Div. 2, 57, 117.—In part. perf.: sicut fortis equus... senio confectu' quiescit, impaired, weakened, Enn. ap. Cic. Sen. 5, 14;

    and so very freq.: confectus senectute,

    Cic. Rab. Perd. 7, 21:

    aetate,

    Sall. J. 9, 4; Cat. 68, 119:

    aevo,

    Verg. A. 11, 85:

    senectā, Ov M. 6, 37: cum corporis morbo tum animi dolore,

    Cic. Mur. 40, 86; cf. id. Fin. 1, 12, 41; id. Att. 11, 11, 1:

    multis gravibusque vulneribus,

    Caes. B. G. 2, 25; 3, 5; Sall. J. 60, 7:

    curā,

    Ter. And. 2, 1, 4:

    dolore,

    Cat. 65, 1.—Without abl.:

    ut fessos confectosque aggrediantur,

    exhausted, Liv. 1, 23, 9; cf.:

    confectus et saucius,

    Cic. Cat. 2, 11, 24:

    artus,

    Lucr. 3, 947:

    ego te hic hac offatim conficiam,

    to cut in pieces, Plaut. Truc. 2, 7, 52:

    Athenienses,

    to subdue, Nep. Lys. 1, 1; so,

    provinciam,

    Cic. Inv. 2, 37, 111; Liv. 26, 21, 2; 28, 28, 7; 40, 28, 8; 41, 12, 3; cf. Cic. Imp. Pomp. 10, 28; Liv. 27, 5, 3; 40, 35, 4:

    duos hostium exercitus,

    id. 2, 40, 13:

    me (sica illa) paene confecit,

    killed, Cic. Mil. 14, 37:

    alterum Curiatium,

    Liv. 1, 25, 10; cf.

    saucium,

    id. 42, 16, 1:

    Caligulam vulneribus triginta,

    Suet. Calig. 58:

    maximam vim serpentium (ibes),

    Cic. N. D. 1, 36, 101;

    so of the killing of animals,

    Suet. Claud. 21; id. Dom. 19; Lampr. Com. 13 al.; cf. confector, II.;

    and in mal. part.,

    Suet. Ner. 29 (v. the passage in its connection).—
    B.
    Trop.:

    conficere aliquem verbis,

    Plaut. Ps. 1, 5, 49:

    (captivos) omnibus notis ignominiisque,

    Liv. 22, 61, 9:

    lectio non cruda sed multa iteratione mollita et velut confecta,

    Quint. 10, 1, 19:

    sidus confectum,

    its influence has ceased, it has set, Plin. 16, 23, 36, § 87; 18, 25, 57, § 207.—
    III.
    In gen., to prepare, provide, procure, to bring together, = colligo:

    virginem, Quam amabat, eam confeci sine molestiā,

    Ter. Eun. 5, 4, 6 Ruhnk.; so,

    centurias,

    to secure their votes, Q. Cic. Pet. Cons. 5, 18; cf.:

    suam tribum necessariis suis,

    Cic. Planc. 18, 45:

    hortos mihi,

    id. Att. 12, 37, 2:

    bibliothecam,

    id. ib. 1, 7 fin.:

    exercitum difficili rei publicae tempore,

    id. Imp. Pomp. 21, 61:

    exercitus maximos,

    id. Att. 8, 11, 2; cf.:

    armata milia centum,

    Caes. B. G. 2, 4:

    (serpentum) magnam multitudinem (just before, colligere),

    Nep. Hann. 10, 5:

    erat ei de ratiunculā apud me pauxillulum nummorum, id ut conficerem: confeci,

    Ter. Phorm. 1, 1, 4:

    permagnam pecuniam ex illā re,

    Cic. Verr. 2, 1, 52, § 138; cf.:

    conficiendae pecuniae rationes,

    id. Fl. 9, 20.—Hence, confĭcĭ-ens, entis, P. a. (acc. to I.), effecting, causing, producing, efficient (rare, and only in Cic.):

    causae,

    Cic. Part. Or. 26, 93: corporis bonorum conficientia (tha tôn agathôn poiêtika), productive of physical good, id. Fin. 5, 27, 81 Madv.:

    civitas conficientissima litterarum,

    very carefully noting down every thing, id. Fl. 19, 44.

    Lewis & Short latin dictionary > conficio

  • 19 conpleo

    com-plĕo ( conp-), ēvi, ētum, 2 (contr. forms: complerunt, complerint, complerat, complesse, etc., for compleverunt, etc., very often), v. a. [pleo, whence suppleo, plenus], to fill up, fill full, fill out (class. in prose and poetry).
    I.
    Lit., of material objects.
    A.
    In gen., with acc. of place, vessel, etc., filled.
    (α).
    Alone:

    hostes fossam complent,

    Caes. B. G. 5, 40; Auct. B. Hisp. 16; Tac. H. 2, 25:

    tune aut inane quicquam putes esse, cum ita conpleta et conferta sint omnia, ut, etc.,

    Cic. Ac. 2, 40, 125:

    metu, ne compleantur navigia,

    Liv. 41, 3, 2:

    deducunt socii navis et litora conplent,

    Verg. A. 3, 71:

    conplebant Laidos aedes (amatores),

    Prop. 2, 6, 1:

    corpora quae loca complerent,

    occupy space, Lucr. 1, 522:

    legiones cum loca Camporum complent,

    id. 2, 324:

    milites complent murum,

    Caes. B. G. 7, 27:

    vigiles domum Flavii complevere,

    Tac. H. 3, 69; id. A. 15, 33:

    scrobem ad medium,

    Col. Arb. 4, 5:

    non bene urnam,

    Ov. M. 12, 616:

    vascula,

    Quint. 1, 2, 28:

    paginam,

    to fill out, write full, Cic. Att. 13, 34 fin.:

    speluncas, of the winds,

    Lucr. 6, 197.—
    (β).
    With abl. of material, etc.:

    fossas sarmentis et virgultis,

    Caes. B. G. 3, 18:

    totum prope caelum... humano genere conpletum est,

    Cic. Tusc. 1, 12, 28:

    mundum animorum multitudine,

    id. Div. 2, 58, 119:

    bestiis omnium gentium circum conplere,

    Liv. 44, 9, 4:

    naufragorum trepidatione passim natantium flumen conpleverunt,

    id. 42, 62, 6:

    Hispanias Gallias Italiam monumentis ingentium rerum,

    id. 30, 28, 4:

    quos (gradus) ubi accusator concitatis hominibus complerat,

    Cic. Clu. 34, 93:

    munus Apolline dignum libris,

    Hor. Ep. 2, 1, 217:

    late loca milite,

    Verg. A. 2, 495:

    naves serpentibus,

    Nep. Hann. 11, 6:

    amphoras plumbo,

    id. ib. 9, 3:

    statuas aëneas pecuniā,

    id. ib. 9, 3:

    horrea messibus,

    Luc. 3, 66:

    complentur moenia et tecta maerentium turbā,

    Tac. A. 3, 1:

    Palatium multitudine et clamoribus complebant,

    id. ib. 14, 61:

    virgultibus et cratibus et corporibus exanimis complere lossas,

    id. ib. 4, 51; cf.

    also: et terrae... stirpium renovatione complentur,

    Cic. N. D. 2, 51, 128.—
    (γ).
    With gen.:

    conviviumque vicinorum cottidie conpleo,

    Cic. Sen. 14, 46:

    cum completus jam mercatorum carcer esset,

    id. Verr. 2, 5, 57, § 147:

    quae causa... ararum conpleverit urbis,

    Lucr. 5, 1162.—
    B.
    Esp.
    1.
    In milit. lang.
    a.
    To make the army, a legion, etc., of a full number, to complete, fill up:

    legiones in itinere,

    Caes. B. C. 1, 25:

    cohortes pro numero militum complet,

    Sall. C. 56, 1; Nep. Milt. 5, 1:

    legione completā per maniplos,

    Sil. 8, 119.—
    b.
    To man, fill with men:

    classem Romanam sociis navalibus,

    Liv. 24, 11, 9:

    naves colonis pastoribusque,

    Caes. B. C. 1, 56; cf.:

    has (naves) sagittariis tormentisque compleverunt,

    id. ib. 2, 4:

    naves bis denas aut plures,

    Verg. A. 11, 327 Serv.—
    2.
    To fill, impregnate:

    alias (mulieres),

    Lucr. 4, 1249; 4, 1275.—
    3.
    Transf., of light, sound, etc. (freq.).
    a.
    To fill with light, maké full:

    ut cuncta suā luce conpleat (sol),

    Cic. Rep. 6, 17, 17:

    mundum suā luce,

    id. N. D. 2, 46, 119:

    terras largā luce,

    id. ib. 2, 19, 43:

    orbem (luna),

    Tib. 2, 4, 18:

    lunae se cornua lumine complent,

    Verg. A. 3, 645:

    quod maria ac terras omnis caelumque rigando Conpleat (sol),

    Lucr. 5, 595.—
    b.
    To fill with sound, cause to resound, etc., to fill, make full:

    omnia clamoribus,

    Lucr. 4, 1014:

    omnia vocibus,

    id. 5, 1065:

    nemus querellis,

    id. 2, 358; cf.:

    nemus timendā voce,

    Hor. Epod. 6, 9:

    aëra tinnitibus et murmure,

    Ov. M. 14, 537:

    atria ululatu,

    id. ib. 5, 153:

    atria fremitu,

    id. ib. 5, 3 et saep.:

    fremitu aequora,

    Prop. 2, 16 (3, 8), 37:

    aures (sonus),

    Cic. Rep. 6, 18, 18; cf. id. Agr. 3, 1, 3:

    caelum clamore,

    Sen. Herc. Oet. 798: aures sermonibus, Claud. Cons. Prob. et Olyb. 31: clamor omnia variis terrentium ac paventium vocibus complet, Liv. 5, 21, 11.—
    c.
    Of odors, etc.:

    omnia primo motu ac spiritu suo, vini, unguenti, corporis odore complesset,

    Cic. Verr. 2, 3, 12, § 31; cf. Veg. Vet. 1, 17, 3. —
    4.
    Transf., to cover, overwhelm:

    Dianam (i. e. simulacrum) coronis et floribus,

    i. e. to deck, adorn, Cic. Verr. 2, 4, 35, § 77:

    vortentibus Telebois telis conplebantur corpora,

    Plaut. Am. 1, 1, 95.—
    5.
    To fill, sate with food or drink:

    multo cibo et potione,

    Cic. Tusc. 5, 35, 100:

    se flore Liberi,

    Plaut. Cist. 1, 2, 8:

    haec avis scribitur conchis se solere conplere,

    Cic. N. D. 2, 49, 124.—
    II.
    Trop.
    A.
    To supply fully, furnish abundantly:

    exercitum omni copiā,

    Caes. B. C. 2, 25 fin.
    B.
    To fill with any notion, story, desire, humor, passion:

    completi sunt animi auresque vestrae, me... obsistere, etc.,

    Cic. Agr. 3, 1, 3:

    reliquos (milites) bonā spe,

    Caes. B. C. 2, 21:

    aliquem gaudio,

    Cic. Fin. 5, 24, 69:

    taedio,

    Quint. 8, 6, 14:

    animos robore,

    Luc. 5, 412:

    omnia luctu,

    Sall. C. 51, 9:

    omnia terrore,

    Liv. 34, 9, 13:

    cuncta pavore,

    Curt. 3, 13, 10 al. —With gen.:

    aliquem erroris et dementiae,

    Plaut. Am. 1, 2, 9:

    aliquem flagitii et formidinis,

    id. Men. 5, 5, 3.—
    C.
    To make complete or perfect, to finish; of a promise, to fulfil it:

    lustrationem (annuam) menstruo spatio (luna),

    Cic. N. D. 1, 31, 87; cf. Verg. A. 5, 46:

    his rebus completis legiones reduci jussit,

    Caes. B. C. 3, 46 (Dinter, ex conj., comparatis):

    nocturnum erat sacrum, ita ut ante mediam noctem conpleretur,

    Liv. 23, 35, 15:

    studia,

    Gell. 13, 5:

    conplent ea beatissimam vitam,

    Cic. Fin. 5, 24, 71; cf. id. ib. 3, 13, 43; id. Tusc. 5, 16, 47:

    summam promissi,

    id. Verr. 2, 3, 49, § 116:

    rerum humanarum sorte completā,

    Curt. 10, 6, 6 al. —
    2.
    Of time, to finish, complete:

    Gorgias centum et septem conplevit annos,

    Cic. Sen. 5, 13:

    cum VII. et LXX. annos complesset,

    Nep. Att. 21, 1:

    Corvinus centesimum annum complevit,

    Val. Max. 8, 13, 1; Lact. Op. Dei, 4, 3; cf.:

    sua fata,

    Ov. Tr. 4, 10, 77:

    sua tempora,

    id. M. 15, 816:

    quinque saecula vitae suae,

    id. ib. 15, 395:

    materna tempora,

    i. e. the time of pregnancy, id. ib. 3, 312; cf. id. ib. 11, 311:

    semel quadrigis, semel desultore misso, vix unius horae tempus utrumque curriculum conplebat,

    Liv. 44, 9, 4.—Hence, complētus, a, um, P. a.
    * A.
    Prop., filled full, full: alveus Tiberis ruderibus, * Suet. Aug. 30.—
    B.
    Trop., complete, perfect:

    completus et perfectus verborum ambitus,

    Cic. Or. 50, 168.—
    * Comp., Gell. 1, 7, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > conpleo

  • 20 detexo

    dē-texo, xŭi, xtum, 3, v. a., to weave off, to finish or make by weaving, to weave, plait (mostly poet.).
    I.
    Lit.: inter decem [p. 563] annos unam togam, Titin. ap. Non. 406, 19; cf.:

    ad detexundam telam,

    Plaut. Ps. 1, 4, 7:

    vestimentum,

    Dig. 32, 1, 70, § 11.—

    Comic.: pallium (qs. to take it from the loom),

    to steal, Plaut. Am. 1, 1, 138:

    aliquid viminibus mollique junco,

    Verg. E. 2, 72; cf.:

    fiscellam vimine junci,

    Tib. 2, 3, 15.—
    II.
    Trop., to explain, describe, complete, finish:

    (lacteus) non perpetuum detexens conficit orbem,

    Cic. Arat. 250: te ab summo jam detexam exordio, Poët. ap. Auct. Her. 2, 27, 42; cf.:

    ante exorsa et potius detexta prope retexantur,

    Cic. de Or. 2, 38, 158:

    at modo coeptum detexatur opus,

    Aus. Edyll. 10, 411.

    Lewis & Short latin dictionary > detexo

См. также в других словарях:

  • finish — [ finiʃ ] n. m. • 1887; mot angl. « 1. fin » ♦ Anglic. Sport 1 ♦ Fin d un combat de boxe dont la durée n est pas limitée. Des finishs ou des finish. Match au finish, qui doit se terminer par le knock out ou l abandon d un adversaire (recomm.… …   Encyclopédie Universelle

  • finish — [fin′ish] vt. [ME finishen < extended stem of OFr finir < L finire, to end < finis, an end, limit, orig., boundary (post), something fixed in the ground < IE base * dhīgw , to stick in > DIKE1, L figere, FIX] 1. a) to bring to an… …   English World dictionary

  • Finish — Smn per. Wortschatz fremd. Erkennbar fremd (20. Jh.) Entlehnung. Entlehnt aus der englischen Terminologie des Pferderennens: finish Endspurt , Substantivierung des gleichlautenden Verbs, das auf die erweiterten Formen von frz. finir beenden… …   Etymologisches Wörterbuch der deutschen sprache

  • finish — [n1] conclusion; completion accomplishment, achievement, acquirement, acquisition, annihilation, attainment, cease, cessation, close, closing, culmination, curtain*, curtains*, death, defeat, denouement, desistance, end, ending, end of the line* …   New thesaurus

  • finish — ► VERB 1) bring or come to an end. 2) consume or get through the whole or the remainder of (food or drink). 3) (finish with) have nothing more to do with. 4) reach the end of a race or other sporting competition. 5) (finish up) chiefly Brit. end… …   English terms dictionary

  • Finish — Fin ish, n. 1. That which finishes, puts an end to? or perfects. [1913 Webster] 2. (Arch.) The joiner work and other finer work required for the completion of a building, especially of the interior. See {Inside finish}, and {Outside finish}.… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Finish — Fin ish, v. i. 1. To come to an end; to terminate. [1913 Webster] His days may finish ere that hapless time. Shak. [1913 Webster] 2. To end; to die. [R.] Shak. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Finish — Fin ish, v. t. [imp. & p. p. {Finished}; p. pr. & vb. n. {Finishing}.] [F. finir (with a stem finiss in several forms, whence E. ish: see ish.),fr. L. finire to limit, finish, end, fr. finis boundary, limit, end; perh. for fidnis, and akin… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Finish — refer to:* Finishing in the distillation of Scotch * Finished good, a good that is completed as to manufacturing but not yet sold or distributed to the end user. * Wood finishing, the process of embellishing and/or protecting the surface of… …   Wikipedia

  • finish — /ingl. ˈfɪnɪʃ/ [vc. ingl., da to finish «finire»] s. m. inv. (tecnol.) finitura, finissaggio …   Sinonimi e Contrari. Terza edizione

  • finish up … — ˌfinish ˈup… derived (BrE) to be in a particular state or at a particular place after a series of events • + adj. If you re not careful, you could finish up seriously ill. Main entry: ↑finishderived …   Useful english dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»