-
41 will
will1 n1. voluntad / ganas2. testamentowill2 vb1.when will they arrive? ¿cuándo llegarán?2.will you close that door, please? ¿quieres cerrar esa puerta, por favor?tr[wɪl]1 (future)■ it won't rain, will it? no lloverá, ¿verdad?■ what will you do if she's late? ¿qué harás si llega tarde?2 (be disposed to, be willing to)■ (no), I won't no quiero■ I won't have it! ¡no lo permito!■ will you stay for dinner? ¿quieres quedarte a cenar?■ won't you take a seat? ¿quiere sentarse?, siéntese, por favor3 (requests) querer■ will you do me a favour? ¿quieres hacerme un favor?■ you won't forget to tell him, will you? no se te olvidará de decírselo, ¿verdad?■ make me a cup of tea, will you? hazme una taza de té, ¿quieres?4 (general truths, custom)5 (orders, commands)■ will you be quiet! ¡quieres callarte!, ¡cállate!6 (insistence, persistence) insistir en7 (can, possibility) poder8 (supposition, must, probability) deber de■ that'll be John será John, debe de ser John■ they'll be home by now ya estarán en casa, ya deben de estar en casa\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLif you will si así lo quiereI will (in wedding) sí, quierowill do muy bien, lo haré————————tr[wɪl]2 SMALLLAW/SMALL testamento, últimas nombre femenino plural voluntades■ have you made a will? ¿has hecho (tu) testamento?1 (make or intend to happen by power of mind) desear, querer2 formal use (intend, desire) querer, ordenar, mandar3 SMALLLAW/SMALL legar, dejar en testamento\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLagainst one's will contra su voluntad, a pesar suyoat will a voluntadof one's own free will por voluntad propiawhere there's a will there's a way querer es poderwith a will con ilusión, con entusiasmo, con ganaslast will and testament última voluntad nombre femeninowish: quererdo what you will: haz lo que quieraswill v auxno one would take the job: nadie aceptaría el trabajoI won't do it: no lo haréhe will get angry over nothing: se pone furioso por cualquier cosatomorrow we will go shopping: mañana iremos de comprasthe couch will hold three people: en el sofá cabrán tres personasI will go despite them: iré a pesar de ellosthat will be the mailman: eso ha de ser el carteroaccidents will happen: los accidentes ocurrirányou will do as I say: harás lo que digowill vt1) ordain: disponer, decretarif God wills it: si Dios lo dispone, si Dios quiere2) : lograr a fuerza de voluntadthey were willing him to succeed: estaban deseando que tuviera éxito3) bequeath: legarwill n1) desire: deseo m, voluntad f2) volition: voluntad ffree will: libre albedrío3) willpower: voluntad f, fuerza f de voluntada will of iron: una voluntad férrea4) : testamento mto make a will: hacer testamentov.• legar v.• lograr por fuerza v.• querer v.(§pret: quis-) fut/c: querr-•)aux.n.• gusto s.m.• placer s.m.• testamento s.m.• volición s.f.• voluntad s.f.
I
1. wɪl1)a) ( talking about the future)he'll come on Friday — vendrá el viernes, va a venir el viernes
he said he would come on Friday — dijo que vendría or iba a venir el viernes
he won't ever change his ways — no cambiará nunca, no va a cambiar nunca
will you be staying at Jack's? — ¿te vas a quedar en casa de Jack?
at the end of this month, he'll have been working here for a year — este fin de mes hará or va a hacer un año que trabaja aquí
you won't leave without me, will you? — no te irás sin mí ¿no?
b) ( expressing resolution) (with first person)I won't let you down — no te fallaré, no te voy a fallar
2)a) ( expressing willingness)will o would you do me a favor? — ¿quieres hacerme un favor?, ¿me haces un favor?
b) ( in orders)be quiet, will you! — cállate, ¿quieres?, quieres callarte!
c) ( in invitations)will you have a drink? — ¿quieres tomar algo?
you'll stay for dinner, won't you? — te quedas a cenar ¿no?
3) ( expressing conjecture)won't they be having lunch now? — ¿no estarán comiendo ahora?
you will have gathered that... — te habrás dado cuenta de que...
4)a) (indicating habit, characteristic)he'd get drunk every Saturday — se emborrachaba or solía emborracharse todos los sábados
you won't be told, will you? — qué cosa! ¿por qué no haces caso?
b) ( indicating capability)this door won't shut — esta puerta no cierra or no quiere cerrar
2.
vt (past & past p willed)1)a) (urge, try to cause)I was willing her to get the answer right — estaba deseando con todas mis fuerzas or con toda mi voluntad que diera la respuesta correcta
b) (desire, ordain) (frml) \<\<God\>\> disponer*, querer*2) ( bequeath) legar*, dejar en testamento
II
1) ua) ( faculty) voluntad fb) (determination, willpower) voluntad fto break somebody's will — doblegar* a alguien
to lose the will to live — perder* las ansias or las ganas de vivir
where there's a will, there's a way — querer es poder
c) (desire, intention) voluntad fit was God's will — Dios así lo quiso, fue la voluntad divina
patients may come and go at will — los pacientes pueden entrar y salir a voluntad or cuando quieren or (frml) cuando les place
2) c ( testament) testamento m
I [wɪl] (pt would)1. MODAL VBa)I will or I'll finish it tomorrow — lo terminaré mañana
I will or I'll have finished it by tomorrow — lo habré terminado para mañana
you won't lose it, will you? — no lo perderás ¿verdad?; (stronger) no lo vayas a perder
you will come to see us, won't you? — vendrás a vernos, ¿no?
what will you do? — ¿qué vas a hacer?
I will do it! — ¡sí lo haré!
no he won't! — ¡no lo hará!
he will or he'll be there by now — ya debe de haber llegado or ya habrá llegado
a) (in commands, insistence)will you sit down! — ¡siéntate!
will you be quiet! — ¿te quieres callar?
"I won't go" - "oh yes you will" — -no voy -¿cómo que no?
I will not or I won't put up with it! — ¡no lo voy a consentir!
I will not have it that... — no permito que se diga que... + subjun
I will — (marriage service) sí quiero
b) (in offers, requests, invitations, refusals)come on, I'll help you — venga, te ayudo
will you help me? — ¿me ayudas?
wait a moment, will you? — espera un momento, ¿quieres?
will you have some tea? — ¿quieres tomar un té?
will you sit down? — ¿quiere usted sentarse?, tome usted asiento more frm
won't you come with us? — ¿no quieres venir con nosotros?
a) soler, acostumbrar ashe will read for hours on end — suele leer or acostumbra a leer durante horas y horas
she will smoke, despite what the doctor says — a pesar de lo que dice el médico, se empeña en fumar
if you will eat so much, you can hardly expect to be slim — si insistes en comer tanto, no pensarás adelgazar
2.VI (=wish) querer(just) as you will! — ¡como quieras!
do as you will — haz lo que quieras, haz lo que te parezca bien
look where you will, you won't find one — mires donde mires, no vas a encontrar uno
II [wɪl]1. N1) (=inclination, wish) voluntad f•
against sb's will — contra la voluntad de algn•
at will — a voluntad•
to do sb's will — hacer la voluntad de algn•
to do sth of one's own free will — hacer algo por voluntad propia•
it is my will that you should do it — frm quiero que lo hagas•
the will to win/live — el deseo de ganar/vivirill 1., 2)•
to work with a will — trabajar con ahinco2) (=testament) testamento m•
the last will and testament of... — la última voluntad de...•
to make a will — hacer testamento2. VT1) (=urge on by willpower) lograr a fuerza de voluntad2) (=ordain) ordenar, disponer3) (=leave in one's will)to will sth to sb — legar algo a algn, dejar algo (en herencia) a algn
* * *
I
1. [wɪl]1)a) ( talking about the future)he'll come on Friday — vendrá el viernes, va a venir el viernes
he said he would come on Friday — dijo que vendría or iba a venir el viernes
he won't ever change his ways — no cambiará nunca, no va a cambiar nunca
will you be staying at Jack's? — ¿te vas a quedar en casa de Jack?
at the end of this month, he'll have been working here for a year — este fin de mes hará or va a hacer un año que trabaja aquí
you won't leave without me, will you? — no te irás sin mí ¿no?
b) ( expressing resolution) (with first person)I won't let you down — no te fallaré, no te voy a fallar
2)a) ( expressing willingness)will o would you do me a favor? — ¿quieres hacerme un favor?, ¿me haces un favor?
b) ( in orders)be quiet, will you! — cállate, ¿quieres?, quieres callarte!
c) ( in invitations)will you have a drink? — ¿quieres tomar algo?
you'll stay for dinner, won't you? — te quedas a cenar ¿no?
3) ( expressing conjecture)won't they be having lunch now? — ¿no estarán comiendo ahora?
you will have gathered that... — te habrás dado cuenta de que...
4)a) (indicating habit, characteristic)he'd get drunk every Saturday — se emborrachaba or solía emborracharse todos los sábados
you won't be told, will you? — qué cosa! ¿por qué no haces caso?
b) ( indicating capability)this door won't shut — esta puerta no cierra or no quiere cerrar
2.
vt (past & past p willed)1)a) (urge, try to cause)I was willing her to get the answer right — estaba deseando con todas mis fuerzas or con toda mi voluntad que diera la respuesta correcta
b) (desire, ordain) (frml) \<\<God\>\> disponer*, querer*2) ( bequeath) legar*, dejar en testamento
II
1) ua) ( faculty) voluntad fb) (determination, willpower) voluntad fto break somebody's will — doblegar* a alguien
to lose the will to live — perder* las ansias or las ganas de vivir
where there's a will, there's a way — querer es poder
c) (desire, intention) voluntad fit was God's will — Dios así lo quiso, fue la voluntad divina
patients may come and go at will — los pacientes pueden entrar y salir a voluntad or cuando quieren or (frml) cuando les place
2) c ( testament) testamento m -
42 otro
adj.other, one other, another, every other.pron.another one, other, another, every other.m.other.* * *► adjetivo1 other, another■ el otro día... the other day...1 other, another\otro de tantos nothing exceptionalotro que tal baila he (she) is just as bad¡otra! ¡otra! encore!, more!* * *1. = otra, adj.1) other2) another•- otra vez2. = otra, pron.1) other one2) another one* * *1. ADJ1) (=diferente) [en singular] another; [en plural] other¿tiene algún otro modelo? — do you have any other models?
¿hay alguna otra manera de hacerlo? — is there any other way of doing it?
le pago, de otro modo no lo haría — I'm paying her, otherwise she wouldn't do it
por otra parte, he de admitir que me gusta — on the other hand, I have to admit I like it
•
otro tanto, Juan me insultó y Antonio hizo otro tanto — Juan insulted me and so did Antoniomundo 1)ayer subió tres puntos y hoy aumentará otro tanto — it went up by three points yesterday and will rise by the same amount today
2) (=uno más) [en singular, con cifras] another; [en plural] other¿quieres otra taza de café? — would you like another cup of coffee?
va a ser otro Hitler — he's going to be a second o another Hitler
después volvió con otros ocho libros — then he came back with another eight books o with eight more books
•
otra cosa, me gustaría preguntarle otra cosa — I'd like to ask you something else¿desea alguna otra cosa? — would you like anything else?
3) [en una secuencia temporal]a) [en el futuro] nextse fue y a la otra semana me escribió — * he left and wrote to me the next week
b) [en el pasado] other2. PRON1) (=diferente) [en singular] another, another one; [en plural] others-he perdido mi lápiz -no importa, tengo otro — "I have lost my pencil" - "it doesn't matter, I've got another (one)"
todos los países europeos y alguno que otro de África — all the countries in Europe and some from Africa
•
el otro — the other one•
lo otro no importa — the rest doesn't matter2) (=uno más) [en singular] another, another one; [en plural] others¿quieres otro? — do you want another (one)?
¿me puede enseñar otros? — could you show me some others o more?
se me perdieron y me dieron otros — I lost them, but they gave me some more
¡otra! — [en concierto] encore!; [en bar] (the) same again, please
3) [en una secuencia temporal]el jueves que viene no, el otro — a week on Thursday
4) [referido a personas] [en singular] somebody else; [en plural] otherscomo dijo el otro — as somebody o someone said
unos creen que ganará, otros que perderá — some think he'll win, others that he'll lose
•
uno y otro — both, both of themunos y otros coinciden en que... — both sides o groups agree that..., they all agree that...
* * *Iotra adjetivo1) ( con carácter adicional) (sing) another; (pl) other; ( con numerales) another¿puedo comer otro trozo? — can I have another piece?
una y otra vez — time and time again; ver tanto III 2)
2) ( diferente) (sing) another; (pl) other¿no sabes ninguna otra canción? — don't you know any other songs?
3) ( estableciendo un contraste) other- otro yo4)a) (siguiente, contiguo) nextal otro día me llamó — she phoned me the following o (the) next day
b)IIotra pronombre1) ( con carácter adicional) (sing) another (one)¿quieres otro? — would you like another (one)?
2) ( diferente)los otros no están listos — ( hablando - de personas) the others aren't ready; (- de cosas) the others o the other ones aren't ready
4) (siguiente, contiguo)de un día para (el) otro — overnight, from one day to the next
la semana que viene no, la otra — not next week, the week after
* * *= alternate, another, neighbour [neighbor, -USA], other.Ex. Libraries which are not dependent upon the Library of Congress for cataloging copy are free to use the alternate rule.Ex. Yet another variable factor is the growing presence of full text data bases.Ex. In most search statements or document profiles it is possible to designate certain concepts as being more significant than their neighbours.Ex. Use is still low with c100 requests per year for safety-related information but only c20 other requests.----* a costa de otro = at someone else's expense.* a costa de otros = at other people's expense.* actuar de otro modo = do + otherwise.* a cuenta de otro = at someone else's expense.* a cuenta de otros = at other people's expense.* además otro(s) = still (an)other(s).* a expensas de otro = at someone else's expense.* a expensas de otros = at other people's expense.* alguna que otra vez = from time to time, every once in a while, occasional, every now and then, every now and again.* algunos lo aman, otros lo odian = love it or loathe it.* algunos otros + Nombre = various other + Nombre.* al otro lado del atlántico = across the pond.* al otro lado del charco = across the pond.* al otro lado del océano = across the pond.* alternar de un estado a otro = toggle.* aprender el uno del otro = learn from + one another.* a uno y otro lado de = on either side of.* cambiar de una vez a otra = change from + time to time.* cercano uno del otro = in close proximity.* cerca uno del otro = in close proximity.* continuar la labor de otros = stand on + the shoulders of giants.* con una mano delante y otra detrás = penniless, broke, skint.* cualquier otra cosa = whatever else.* cualquier otro = you name it.* de esto, de lo otro y de lo de más allá = about this and that and everything else.* de esto y de lo otro = about this and that.* de la otra forma = the other way (a)round.* de la otra manera = the other way (a)round.* del otro modo = the other way (a)round.* de otro mundo = unworldly.* de otros tiempos = of yore.* de otro tiempo = of yore.* de parte de otro = on behalf of someone else.* desde un extremo... al otro = from one end... to the other.* desproporcionado uno con otro = ill-balanced.* de una forma u otra = in some form or other, in one form or another.* de una lado para otro = on the move, to and fro.* de una parte a otra = back and forth.* de una punta a otra = end to end.* de un + Expresión Temporal + a otro = from one + Expresión Temporal + to the next.* de un extremo al otro = from the ridiculous to the sublime, from the sublime to the ridiculous.* de un modo u otro = somehow, some way.* de un momento a otro = momentarily, at any moment.* de uno a otro = across.* de un sitio a otro = back and forth.* de un sitio para otro = on the move.* de un tipo u otro = of one kind or another.* dicho de otro modo = said differently.* el consejo de otra person = a second opinion.* el siguiente no, el otro = next but one.* en cualquier otra circunstancia = in the normal run of things, in the normal run of events.* en cualquier otra parte = anywhere else, everywhere else.* en cualquier otra situación = in the normal run of things, in the normal run of events.* en cualquier otro lugar = anywhere else, everywhere else.* en cualquier otro momento = some other time.* en cualquier otro sitio = anywhere else.* en el otro extremo = at the other extreme.* en el otro extremo de la escala = at the other extreme.* en lugar de otro = vicariously.* en otra categoría = on a different plane.* en otra escala = on a different plane.* en otra parte = further afield.* en otras palabras = which is to say.* en otro nivel = on a different plane.* en otro orden de cosas = on another topic, as for, as regards, meanwhile, on another matter, on another note, on other matters.* en otro sitio = down the road.* en otros tiempos = in days of yore, in times of yore.* en otro tiempo = in days of yore, in times of yore.* entre otras cosas = for one thing, inter alia.* entre otros = amongst others, among others.* estar hecho el uno para el otro = be well suited to each other, be two of a kind, be a right pair.* estudiante proveniente de otra universidad = transfer student.* guardar Algo para otra vez = save for + a rainy day.* hecho el uno para el otro = made for each other.* inspirado en otros = copycat.* ir de un sitio a otro = shunt between.* ir de un sitio para otro = run around.* la opinión de otra persona = a second opinion.* lo otro = otherness.* lo que se gana por un lado se pierde por otro = swings and roundabouts.* lo que se pierda en una cosa se gana en la otra = what you lose on the swings you gain on the roundabouts.* los otros con los que aparece(n) = neighbours [neighbors, -USA].* los unos a costa de los otros = at each other's expense.* lo uno es tan malo como lo otro = one is as bad as the other.* mapa que se inserta en otro documento = inclusion map.* mirar al otro lado = look + the other way.* mirar en otra dirección = look + the other way.* ni lo uno ni lo otro = in-between, betwixt and between.* ninguna otra persona = no one else.* ningún otro = no other.* ni una cosa ni la otra = in-between, betwixt and between.* no ser ni una cosa ni otra = fall between + two stools.* no tener otra alternativa = have + no choice.* no tener otra opción = have + no choice.* no tener otro objetivo que el de = have + no other purpose than.* ofrecer la otra mejilla = turn + the other cheek.* organismo que actúa en representación de otros = umbrella.* ¡otra! = encore!.* otra cara de + Nombre, la = flip side of + Nombre, the.* otra cara, la = flip side, the.* otra cosa = something else.* otra cosa que no sea = anything other than.* otra persona = somebody else, someone else, somebody else, not me.* otra posibilidad = as an alternative.* otra posibilidad es = for what it's worth [FWIW].* otra posibilidad es que = alternatively.* otra posibilidad + ser = another possibility + be.* otra taza de té o café = refill [re-fill].* otra vez = again, once again, once more, redux.* otra vida, la = afterlife [after-life].* otro bueno + Nombre = the next best + Nombre.* otro ejemplar = additional copy.* otro + Nombre + más = further + Nombre, yet another + Nombre.* otro paso más hacia + Posesivo + destrucción = another nail in + Posesivo + coffin.* otros cuantos = several other.* otros tantos = as many.* para otra ocasión = for future reference.* pasar de uno a otro = change back and forth.* pasar de un sitio a otro = travel.* pero por otra parte = but then again.* pero por otro lado = but then again.* poner la otra mejilla = turn + the other cheek.* ponerlo de otra manera = put it + in a different way.* por medio de otro(s) = by proxy.* por otra parte = on the flip side.* por otro lado = on the other hand, on the flip side, on another topic, on another matter, on another note, on other matters.* préstamo para otra persona = proxy borrowing.* qué otra cosa = what else.* sacar a relucir los trapos sucios delante de otros = wash + dirty linen in front of others.* sensación de no ser ni una cosa ni la otra = in-betweenness.* ser complementario el uno del otro = be integral one to another.* ser muy superior a los otros = be way above all the others.* ser otro cantar = be a different kettle of fish.* ser tan buen momento como cualquier otro = be as good a time as any.* ser un momento tan bueno como cualqu = be as good a time as any.* sin ningún otro motivo = (just) for the hell of (doing) it.* tan bueno como ningún otro = as good as any.* todos los otros = all of the other.* tomar otra decisión = decision to the contrary.* tropezar los unos con los otros = trip over + each other.* una cosa no + tener + nada que ver con la otra = one thing + have + nothing to do with the other.* una noche tras otra = night after night.* una y otra vez = over and over, repetitively, time after time, time and time again, again and again, over and over again.* un día sí y otro no = every other day.* un día sí y otro también = day in and day out.* un día tras otro = day after day.* unos con otros = one another.* unos de otros = one another.* unos encima de los otros = one on another.* uno tras otro = one after the other, sequentially, one after another.* uno u otro = one or another.* u otros = or what not [whatnot].* vivir en otro mundo = live in + cloud cuckoo land.* y además otro(s) = still (an)other(s).* y otro(s) = et al. (et alii), still (an)other(s).* * *Iotra adjetivo1) ( con carácter adicional) (sing) another; (pl) other; ( con numerales) another¿puedo comer otro trozo? — can I have another piece?
una y otra vez — time and time again; ver tanto III 2)
2) ( diferente) (sing) another; (pl) other¿no sabes ninguna otra canción? — don't you know any other songs?
3) ( estableciendo un contraste) other- otro yo4)a) (siguiente, contiguo) nextal otro día me llamó — she phoned me the following o (the) next day
b)IIotra pronombre1) ( con carácter adicional) (sing) another (one)¿quieres otro? — would you like another (one)?
2) ( diferente)los otros no están listos — ( hablando - de personas) the others aren't ready; (- de cosas) the others o the other ones aren't ready
4) (siguiente, contiguo)de un día para (el) otro — overnight, from one day to the next
la semana que viene no, la otra — not next week, the week after
* * *= alternate, another, neighbour [neighbor, -USA], other.Ex: Libraries which are not dependent upon the Library of Congress for cataloging copy are free to use the alternate rule.
Ex: Yet another variable factor is the growing presence of full text data bases.Ex: In most search statements or document profiles it is possible to designate certain concepts as being more significant than their neighbours.Ex: Use is still low with c100 requests per year for safety-related information but only c20 other requests.* a costa de otro = at someone else's expense.* a costa de otros = at other people's expense.* actuar de otro modo = do + otherwise.* a cuenta de otro = at someone else's expense.* a cuenta de otros = at other people's expense.* además otro(s) = still (an)other(s).* a expensas de otro = at someone else's expense.* a expensas de otros = at other people's expense.* alguna que otra vez = from time to time, every once in a while, occasional, every now and then, every now and again.* algunos lo aman, otros lo odian = love it or loathe it.* algunos otros + Nombre = various other + Nombre.* al otro lado del atlántico = across the pond.* al otro lado del charco = across the pond.* al otro lado del océano = across the pond.* alternar de un estado a otro = toggle.* aprender el uno del otro = learn from + one another.* a uno y otro lado de = on either side of.* cambiar de una vez a otra = change from + time to time.* cercano uno del otro = in close proximity.* cerca uno del otro = in close proximity.* continuar la labor de otros = stand on + the shoulders of giants.* con una mano delante y otra detrás = penniless, broke, skint.* cualquier otra cosa = whatever else.* cualquier otro = you name it.* de esto, de lo otro y de lo de más allá = about this and that and everything else.* de esto y de lo otro = about this and that.* de la otra forma = the other way (a)round.* de la otra manera = the other way (a)round.* del otro modo = the other way (a)round.* de otro mundo = unworldly.* de otros tiempos = of yore.* de otro tiempo = of yore.* de parte de otro = on behalf of someone else.* desde un extremo... al otro = from one end... to the other.* desproporcionado uno con otro = ill-balanced.* de una forma u otra = in some form or other, in one form or another.* de una lado para otro = on the move, to and fro.* de una parte a otra = back and forth.* de una punta a otra = end to end.* de un + Expresión Temporal + a otro = from one + Expresión Temporal + to the next.* de un extremo al otro = from the ridiculous to the sublime, from the sublime to the ridiculous.* de un modo u otro = somehow, some way.* de un momento a otro = momentarily, at any moment.* de uno a otro = across.* de un sitio a otro = back and forth.* de un sitio para otro = on the move.* de un tipo u otro = of one kind or another.* dicho de otro modo = said differently.* el consejo de otra person = a second opinion.* el siguiente no, el otro = next but one.* en cualquier otra circunstancia = in the normal run of things, in the normal run of events.* en cualquier otra parte = anywhere else, everywhere else.* en cualquier otra situación = in the normal run of things, in the normal run of events.* en cualquier otro lugar = anywhere else, everywhere else.* en cualquier otro momento = some other time.* en cualquier otro sitio = anywhere else.* en el otro extremo = at the other extreme.* en el otro extremo de la escala = at the other extreme.* en lugar de otro = vicariously.* en otra categoría = on a different plane.* en otra escala = on a different plane.* en otra parte = further afield.* en otras palabras = which is to say.* en otro nivel = on a different plane.* en otro orden de cosas = on another topic, as for, as regards, meanwhile, on another matter, on another note, on other matters.* en otro sitio = down the road.* en otros tiempos = in days of yore, in times of yore.* en otro tiempo = in days of yore, in times of yore.* entre otras cosas = for one thing, inter alia.* entre otros = amongst others, among others.* estar hecho el uno para el otro = be well suited to each other, be two of a kind, be a right pair.* estudiante proveniente de otra universidad = transfer student.* guardar Algo para otra vez = save for + a rainy day.* hecho el uno para el otro = made for each other.* inspirado en otros = copycat.* ir de un sitio a otro = shunt between.* ir de un sitio para otro = run around.* la opinión de otra persona = a second opinion.* lo otro = otherness.* lo que se gana por un lado se pierde por otro = swings and roundabouts.* lo que se pierda en una cosa se gana en la otra = what you lose on the swings you gain on the roundabouts.* los otros con los que aparece(n) = neighbours [neighbors, -USA].* los unos a costa de los otros = at each other's expense.* lo uno es tan malo como lo otro = one is as bad as the other.* mapa que se inserta en otro documento = inclusion map.* mirar al otro lado = look + the other way.* mirar en otra dirección = look + the other way.* ni lo uno ni lo otro = in-between, betwixt and between.* ninguna otra persona = no one else.* ningún otro = no other.* ni una cosa ni la otra = in-between, betwixt and between.* no ser ni una cosa ni otra = fall between + two stools.* no tener otra alternativa = have + no choice.* no tener otra opción = have + no choice.* no tener otro objetivo que el de = have + no other purpose than.* ofrecer la otra mejilla = turn + the other cheek.* organismo que actúa en representación de otros = umbrella.* ¡otra! = encore!.* otra cara de + Nombre, la = flip side of + Nombre, the.* otra cara, la = flip side, the.* otra cosa = something else.* otra cosa que no sea = anything other than.* otra persona = somebody else, someone else, somebody else, not me.* otra posibilidad = as an alternative.* otra posibilidad es = for what it's worth [FWIW].* otra posibilidad es que = alternatively.* otra posibilidad + ser = another possibility + be.* otra taza de té o café = refill [re-fill].* otra vez = again, once again, once more, redux.* otra vida, la = afterlife [after-life].* otro bueno + Nombre = the next best + Nombre.* otro ejemplar = additional copy.* otro + Nombre + más = further + Nombre, yet another + Nombre.* otro paso más hacia + Posesivo + destrucción = another nail in + Posesivo + coffin.* otros cuantos = several other.* otros tantos = as many.* para otra ocasión = for future reference.* pasar de uno a otro = change back and forth.* pasar de un sitio a otro = travel.* pero por otra parte = but then again.* pero por otro lado = but then again.* poner la otra mejilla = turn + the other cheek.* ponerlo de otra manera = put it + in a different way.* por medio de otro(s) = by proxy.* por otra parte = on the flip side.* por otro lado = on the other hand, on the flip side, on another topic, on another matter, on another note, on other matters.* préstamo para otra persona = proxy borrowing.* qué otra cosa = what else.* sacar a relucir los trapos sucios delante de otros = wash + dirty linen in front of others.* sensación de no ser ni una cosa ni la otra = in-betweenness.* ser complementario el uno del otro = be integral one to another.* ser muy superior a los otros = be way above all the others.* ser otro cantar = be a different kettle of fish.* ser tan buen momento como cualquier otro = be as good a time as any.* ser un momento tan bueno como cualqu = be as good a time as any.* sin ningún otro motivo = (just) for the hell of (doing) it.* tan bueno como ningún otro = as good as any.* todos los otros = all of the other.* tomar otra decisión = decision to the contrary.* tropezar los unos con los otros = trip over + each other.* una cosa no + tener + nada que ver con la otra = one thing + have + nothing to do with the other.* una noche tras otra = night after night.* una y otra vez = over and over, repetitively, time after time, time and time again, again and again, over and over again.* un día sí y otro no = every other day.* un día sí y otro también = day in and day out.* un día tras otro = day after day.* unos con otros = one another.* unos de otros = one another.* unos encima de los otros = one on another.* uno tras otro = one after the other, sequentially, one after another.* uno u otro = one or another.* u otros = or what not [whatnot].* vivir en otro mundo = live in + cloud cuckoo land.* y además otro(s) = still (an)other(s).* y otro(s) = et al. (et alii), still (an)other(s).* * *¿puedo comer otro trozo? can I have another piece?tiene otros tres hijos he has another three children, he has three other childrennecesito otras cinco libras/otros dos kilos I need another five pounds/two kilosdéjame probar otra vez let me try againuna y otra vez time and time againhay otra manera de hacerlo there's another o a different way of doing it¿puedes venir en otro momento? can you come another o some other time?¿no sabes ninguna otra canción? don't you know any other songs?, is that the only song you know?no hay otra forma de aprenderlo there's no other way of learning it o to learn itdecidió probar otros métodos she decided to try other methodsponlo en otro sitio put it somewhere elsela realidad es muy otra the truth of the matter is very differentC (estableciendo un contraste) otherqueda del otro lado de la calle it's on the other side of the streetsus otras compañías his other companies, the rest of his companiesCompuestos:el otro mundo the next world● otro yomasculine alter ego, other selfD1 (siguiente, contiguo) nextal otro día me llamó por teléfono she phoned me the following o (the) next dayse bajó en la otra parada he got off at the next stop2el otro día the other daylo vi el otro día en el club I saw him at the club the other dayA (con carácter adicional) ( sing) another, another one¿quieres otro? would you like another (one)?¡otra! encore!B(diferente): desde que adelgazó parece otra since she lost weight she looks a different personquiero éste y no voy a aceptar ningún otro this is the one I want and I won't accept any otherla dejó por otra he left her for somebody else o for another womanotros piensan que no es así others feel that this is not soC(estableciendo un contraste): la otra es mejor the other one is betterlos otros no están listos (hablando — de personas) the others aren't ready; (— de cosas) the others o the other ones aren't readyde lo otro, te llamaré luego as for the other matter o business, I'll call you latertodo lo otro va en este cajón everything else goes in this drawerD(siguiente, contiguo): un día sí y otro no every other dayde un día para el otro overnight, from one day to the nextla semana que viene no, la otra not next week, the week afterse tomó tres, uno detrás del otro he drank three, one after the otherEotra que … ( RPl fam): otra que un par de días, les llevó dos semanas a couple of days my foot! o what do you mean a couple of days? it took them two weeksno vamos a poder ir de vacaciones, otra que viaje a Europa … we won't be going on vacation, never mind o let alone to Europe!* * *
otro,◊ otra adjetivo
1 ( con carácter adicional) ( sing) another;
(pl) other;
( con numerales) another;◊ ¿puedo comer otro trozo? can I have another piece?;
prueba otra vez try again;
una y otra vez time and time again;
ver tanto 2 pronombre 2
2 ( diferente) ( sing) another;
(pl) other;
¿no sabes ninguna otra canción? don't you know any other songs?;
en otro sitio somewhere else;
en otro momento some other time
3 ( estableciendo un contraste) other;
4 (siguiente, contiguo) next;
ver tb◊ día
■ pronombre
1 ( con carácter adicional) ( sing) another (one);◊ ¿quieres otro? would you like another (one)?
2 ( diferente):
no voy a aceptar ningún otro I won't accept any other;
lo cambié por otro I changed it for another one;
¿no tiene otros? have you any other ones?;
otros piensan que no es así others feel that this is not so
3 ( estableciendo un contraste):
(— de cosas) the others o the other ones aren't ready
4 (siguiente, contiguo):◊ la semana que viene no, la otra not next week, the week after;
uno detrás del otro one after the other
otro,-a
I adj indef
1 (adicional, añadido) another: había otra muñeca, there was another doll
(distinto, diferente) no veo otra solución, I can see no other solution
otras veces es más amable, other times he's nicer
2 (con artículo definido) other: la otra hermana es rubia, the other sister is blonde
el otro día no pude llamarte, I couldn't phone you the other day
II pron indef
1 (adicional, extra) another (one): me tomaría otra, I'll have another one
(distinto, diferente) no quiero otra, I don't want any other one
unos ganan y otros pierden, some win, others lose
lo confundí con otro, I mistook him for somebody else
2 (con artículo definido) (sing) the other (one)
(pl) (personas, cosas) the others, the other ones
Another se emplea con sustantivos en singular y (any) other con sustantivos en plural: No tengo otro. I haven't got another. No tengo otros. I haven't got any others. Si, además, quieres añadir un número, emplearemos another o more: Quiero otros tres pasteles. I want another three cakes o I want three more cakes.
' otro' also found in these entries:
Spanish:
abajo
- alguna
- alguno
- ancha
- ancho
- apestosa
- apestoso
- bailar
- bando
- beneficio
- cambiar
- cantar
- cascar
- collado
- comunicar
- contraria
- contrario
- dejar
- día
- dicha
- dicho
- embestir
- encargo
- enfadarse
- enjabonar
- espíritu
- gallo
- grosor
- hacer
- harina
- jueves
- lado
- llevarse
- lo
- marcar
- más
- mí
- mismamente
- momento
- mundo
- nada
- nadie
- ninguna
- ninguno
- no
- nunca
- oído
- otra
- pasar
- preferir
English:
about
- across
- affair
- after
- alien
- another
- apart
- approach
- astir
- blind
- breadth
- bygone
- chain-smoke
- cloud cuckoo land
- connect
- cop
- copycat
- cross
- dash
- die off
- disturbing
- dribble
- each
- ear
- else
- elsewhere
- escape
- far
- flip side
- foreign
- further
- get on to
- get onto
- hand
- home
- hot
- interfere
- marmalade
- minute
- miss
- mix up
- more
- neither
- new
- nutty
- object
- odd
- one
- other
- otherwise
* * *otro, -a♦ adj1. [distinto] another;otros/otras other;otro chico another boy;el otro chico the other boy;(los) otros chicos (the) other boys;¿conoces otro sitio donde podamos ir? do you know anywhere else we could go?;no hay otra impresora como ésta there's no other printer quite like this one;dame otra cosa, no quiero agua could I have something else? I don't feel like water;no hace otra cosa que llorar she does nothing but cry;el otro día [pasado] the other day;al otro año volvimos a Acapulco [año siguiente] we returned to Acapulco the following year;otros pocos/muchos votaron a favor a few/several of the others voted in favour2. [nuevo] another;estamos ante otro Dalí this is another Dali;otros tres goles another three goals;vendrán otros dos amigos another two friends will come;yo hubiera hecho otro tanto I would have done just the same;otra vez again♦ pronanother (one);el otro the other one;otros/otras others;los otros/las otras the others;¿nos tomamos otra? shall we have another (one)?;dame otro give me another (one);sé que sales con otra I know you're seeing another woman o someone else;¡pareces otro! you look like a completely different person!;mientras uno baila, el otro canta while one of them dances, the other sings;la semana que viene no, la otra the week after next;los perros se mordían el uno al otro the dogs were biting each other;nos ayudamos los unos a los otros we all help each other o one another;algún otro quedará there's bound to be a couple left;ningún otro corre tanto como él no one runs as fast as he does;su calidad de impresión es mejor que ninguna otra it prints better than anything else;yo no lo hice, fue otro it wasn't me, it was somebody else;otro habría abandonado, pero no él anyone else would have given up, but not him;la razón no es otra que la falta de medios the reason is quite simply a lack of resources;pónganos otra de lo mismo (the) same again, please;¡hasta otra! I'll see you when I see you, see you again some time;¡otra! [en conciertos] encore!, more!;otro que tal (baila): el padre era un mujeriego y el hijo es otro que tal (baila) the father was a womanizer and his son's a chip off the old block;¡otro que tal!, ¡es que no paran de preguntar! there goes another one! they never stop asking questions!;Am¡otra que!: ¡otra que 20 años, debe tener como 25! what do you mean, 20? he must be about 25!;Am* * *I adj1 ( diferente) another;otros other;ser muy otro be very different2 ( adicional):otros dos libros another two booksII pron1 ( adicional) another (one)somebody else;fue otro, no fui yo it wasn’t me, it was someone elseotros others;entre otros among others:¡hasta otra! see you soon:amarse el uno al otro love one another, love each other* * *1) : other2) : anotheren otro juego, ellos ganaron: in another game, they won3)otra vez : again4)de otra manera : otherwise5)otra parte : elsewhere6)en otro tiempo : once, formerly1) : another onedame otro: give me another2) : other oneel uno o el otro: one or the other3)los otros, las otras : the others, the restme dio una y se quedó con las otras: he gave me one and kept the rest* * *otro1 adj1. (con sustantivos en plural) other2. (con sustantivos en singular) another¿quieres otra galleta? would you like another biscuit?Cuando otro va precedido de un determinante o adjetivo posesivo o demostrativo, no se usa another sino otherotro2 pron1. (en singular) another / another onetiene un coche para la ciudad y otro para el campo he's got one car for the city and another for the country¿tienes otro? have you got another one?2. (con el artículo definido) other oneeste dibujo no está mal, pero el otro es mucho mejor this drawing isn't bad, but the other one is much better3. (en plural) others -
43 desde
desde preposición 1 ( en el tiempo) since;◊ desde entonces/desde que se casó since then/since he got married;¿desde cuándo trabajas aquí? how long have you been working here?; desde el primer momento right from the start; no los veo desde hace meses I haven't seen them for months; desde el 15 hasta el 30 from the 15th to o until the 30th 2 ( en el espacio) from;◊ desde aquí/allá from here/there;¿desde dónde tengo que leer? where do I have to read from?; desde la página 12 hasta la 20 from page 12 (up) to page 20 3 (en escalas, jerarquías) from;
desde
I preposición
1 (punto en que comienza a contarse el tiempo) since: estuvo allí desde el jueves hasta el lunes, she was there from Thursday until Monday
no he hablado con él desde hace meses, I haven't talked to him for months
¿desde cuándo lo sabes?, how long have you known?
desde que María me lo dijo, ever since Maria told me
desde ayer, since yesterday
desde esta mañana, from this morning on
2 (punto en que comienza a contarse una distancia o se señala una perspectiva) from
desde aquí, from here
desde la ventana, from the window figurado habla desde la ignorancia, he speaks out from ignorance Locuciones: desde luego, of course
desde siempre, always ' desde' also found in these entries: Spanish: abandonarse - arriba - borrasca - caer - cuándo - desarrollar - doblarse - donde - ermitaña - ermitaño - españolizar - ir - gritar - judoka - lloro - llover - lozana - lozano - luego - mendicidad - mustia - mustio - nos - residir - risa - robar - rondar - siempre - tarde - ver - vivir - yudoka - abajo - antiguo - arrastrar - bombardear - bombardeo - descender - descenso - dominar - exterior - mejor - memoria - mirar - pie - razón - retroactivo - saber - ser - simpatizar English: absolutely - all - approach - arouse - back up - beginning - blow - burning - can - carry - certainly - conception - ease off - ease up - educationally - elapse - explode - first - for - from - go - gorgeous - grandstand - hear of - hence - inherent - jump down - kerb-crawl - kerb-crawling - know - listen - look down - lost - mainland - off - ought - outset - outside - pass down - perspective - range - respect - scene - see - since - spectacular - splendid - standing - talk down - then -
44 там
тамtie;\там же samloke, en la sama loko;\там и сям tie kaj ĉie.* * *1) нареч. allá, allí; ahí; por ahí (allá, allí); acullá ( в том направлении)там бы́ло мно́го наро́ду — allí había mucha gente
вы́ход там — por ahí se sale
там вдали́ — allá lejos
там, где... — allí donde...
и там и сям — (por) aquí y (por) allí, por acá y por allá
там же — allí mismo, en el mismo sitio; ibídem ( при ссылках в печати)
2) нареч. разг. (пото́м) después, luegoтам ви́дно бу́дет — allá veremos, ya veremos (más adelante)
3) частица разг. (в сочетании с мест. или нареч. усиливает отрицание, сомнение, пренебрежение)каки́е там дела́! — ¡vaya qué asuntos!
како́е там!, куда́ там! ( ничего подобного) — ¡qué va!, ¡en absoluto!, ¡nada de eso!, ¡ni mucho menos!, ¡ni hablar!
чего́ там! ( не стесняйтесь) — ¡vamos!, ¡ea!
4) частица разг. ( в уступительных оборотах)где бы там ни́ было — dondequiera que fuese
что бы там ни́ было — sea lo que fuere, pase lo que pase
кто бы там ни́ был — sea quien fuere, quien quiera que sea
5) частица разг. ( при разделительном перечислении)чита́ют де́ти или там игра́ют... — leen o juegan los niños...
хо́чет он там или нет... — quiera o no quiera..., quiera que no...
6) частица разг. ( в побудительных предложениях)поскоре́е там! — ¡a prisa!, ¡date prisa!, ¡apresúrate!, ¡aprieta!
* * *1) нареч. allá, allí; ahí; por ahí (allá, allí); acullá ( в том направлении)там бы́ло мно́го наро́ду — allí había mucha gente
вы́ход там — por ahí se sale
там вдали́ — allá lejos
там, где... — allí donde...
и там и сям — (por) aquí y (por) allí, por acá y por allá
там же — allí mismo, en el mismo sitio; ibídem ( при ссылках в печати)
2) нареч. разг. (пото́м) después, luegoтам ви́дно бу́дет — allá veremos, ya veremos (más adelante)
3) частица разг. (в сочетании с мест. или нареч. усиливает отрицание, сомнение, пренебрежение)каки́е там дела́! — ¡vaya qué asuntos!
како́е там!, куда́ там! ( ничего подобного) — ¡qué va!, ¡en absoluto!, ¡nada de eso!, ¡ni mucho menos!, ¡ni hablar!
чего́ там! ( не стесняйтесь) — ¡vamos!, ¡ea!
4) частица разг. ( в уступительных оборотах)где бы там ни́ было — dondequiera que fuese
что бы там ни́ было — sea lo que fuere, pase lo que pase
кто бы там ни́ был — sea quien fuere, quien quiera que sea
5) частица разг. ( при разделительном перечислении)чита́ют де́ти или там игра́ют... — leen o juegan los niños...
хо́чет он там или нет... — quiera o no quiera..., quiera que no...
6) частица разг. ( в побудительных предложениях)поскоре́е там! — ¡a prisa!, ¡date prisa!, ¡apresúrate!, ¡aprieta!
* * *1. part.1) gener. acullà, ahì, alli, allà2) colloq. (ïîáîì) después, luego3) obs. ende2. ngener. acullá (в том направлении), allì, allá, por ahì (allá, allì) -
45 lado
m.1 side (coin).el cine está a este lado de la calle the cinema is on this side of the streetde al lado nextla casa de al lado the house next dooral otro lado de la calle/frontera, across the street/borderen el lado de arriba/abajo on the top/bottoma ambos lados on both sidesmételo de lado put it in sidewaysdormir de lado to sleep on one's sideviento de lado crosswindatravesar algo de lado a lado to cross something from one side to the otherecharse o hacerse a un lado to move asidepor un lado on the one handpor otro lado on the other hand2 place (place).debe de estar en otro lado it must be somewhere elsede un lado para o a otro to and fropor todos lados everywhere, all aroundiremos cada uno por nuestro lado we will go our separate ways3 side (faction).y tú ¿de qué lado estás? whose side are you on?ponerse del lado de alguien to take somebody's side4 latus, flank, regio lateralis.* * *1 (gen) side\al lado de alguien next to somebodyal lado de algo beside somethingdar de lado a alguien to ignore somebodyde medio lado tilted, on the tiltde un lado para otro about, all over the place, to and fro, backwards and forwardsdejar a alguien de lado to leave somebody outdejar algo a un lado to leave something asidedejar algo de lado to leave something asideestar al lado (muy cerca) to be very nearhacerse a un lado to get out of the wayponer a un lado to set asideponer algo de lado to put something sidewayspor un lado... por otro... on the one hand... on the other hand...* * *noun m.- al lado* * *SM1) (=lateral) sidelado derecho — right side, right-hand side
lado izquierdo — left side, left-hand side
al otro lado de la calle — on the other side of the street, across the street
llevar algo al otro lado del río — to take sth across o over the river
a un lado y a otro — on all sides, all around
•
de lado — sideways•
echarse o hacerse a un lado — [persona] to move to one side, step aside; [vehículo] to swerve out of the way•
por su lado, se fue cada uno por su lado — they went their separate ways- mirar a algn de medio lado2) (=aspecto) sidevamos a ver un lado distinto de la cuestión — we're going to look at a different aspect of the issue
•
por un lado..., por otro lado... — on the one hand..., on the other hand...por ese lado, creo que está bien — in that respect, I think it's all right
3) (=lugar)•
ponlo en cualquier lado — put it anywhere•
otro lado, tiene que estar en otro lado — it must be somewhere elseir de un lado a otro — to go to and fro, walk up and down
estuvo de un lado para otro toda la mañana — she was up and down all morning, she was running around all morning
•
por todos lados, me lo encuentro por todos lados — I bump into him everywhere I gorodeado de agua por todos lados — surrounded by water on all sides, completely surrounded by water
4) [indicando proximidad]•
estar al lado — to be nearel cine está aquí al lado — the cinema is just round the corner, the cinema is very near
•
al lado de, la silla que está al lado del armario — the chair beside the wardrobeal lado de aquello, esto no es nada — compared to that, this is nothing
al lado de ella, tú pareces una belleza — compared to her, you seem really beautiful
•
a mi/tu lado, Felipe se sentó a mi lado — Felipe sat beside me5) (=bando) (Mil) flank; (Pol) factionyo estoy de su lado — I'm on his side, I'm with him
6) (Mat) side7) (Dep) end8) † (=favor) favour, protection* * *1)a) ( parte lateral) sidea este/al otro lado del río — on this/on the other side of the river
¿de qué lado de la calle? — which side of the street?
cambiar de lado — (Dep) to change sides (AmE) o (BrE) ends
b) (de papel, moneda, tela) sidec) (Mat) ( de polígono) side2) (aspecto, ángulo) side3)a) ( bando) side¿de qué lado estás? — whose side are you on?
b) ( rama familiar) side4) (sitio, lugar)miré en or por todos lados — I looked everywhere
5) (en locs)al lado: viven en la casa de al lado they live next door; los vecinos de al lado the next-door neighbors; nos queda aquí al lado it's very near here o (colloq) is right on the doorstep; al lado de alguien/algo ( contiguo a) next to somebody/something, beside somebody/something; ( en comparación con) compared to somebody/something; a su lado me siento segura I feel safe when I'm with him; de mi/tu/su lado: no te muevas de mi lado don't leave my side, stay close to me; de lado <meter/colocar> sideways; <tumbarse/dormir> on one's side; ponlo de lado turn it sideways; de medio lado at an angle; por otro lado ( en cambio) on the other hand; ( además) apart from anything else; por un lado..., pero por otro lado... on the one hand..., but on the other hand...; dejar algo de lado or a un lado to leave something aside o to one side; dejar a alguien de lado: me dejan de lado en la oficina they leave me out of things at the office; sus amigos la dejaron a un lado her friends gave her the cold shoulder; estar al or del otro lado (CS, Méx fam) to be over the worst, be laughing (colloq); ir cada uno por su lado: mejor vamos cada uno por nuestro lado y allí nos encontramos it's better if we all make our own way and meet each other there; cada uno se fue por su lado they went their separate ways; por cualquier lado que se mire whichever way o however you look at it; saber de qué lado sopla el viento — to know which way the wind blows, know how the land lies
* * *= part, quarter, side.Ex. Parts of the abstract are written in the informative style, whilst those points which are of less significance are treated indicatively.Ex. A reappraisal is therefore outlined here with the understanding that it is open to rebuttal and challenge from whatever quarter.Ex. The red ON/OFF switch for the terminal is located at the left side of the screen.----* a ambos lados de = on either side of.* a ambos lados del Altántico = on both sides of the ocean, on both sides of the Atlantic.* a ambos lados de + Lugar = on both sides of + Lugar.* adelantar por el lado incorrecto = undertake.* al lado de = beside, at the side of, by the side of.* al otro lado de = across.* al otro lado de la barrera = on the other side of the fence.* al otro lado de la ciudad = cross-town.* al otro lado del atlántico = across the pond.* al otro lado del charco = across the pond.* al otro lado del mundo = half way (a)round the world.* al otro lado del océano = across the pond.* ambos lados del argumento = both sides of the fence.* apartarse a un lado = pull over.* a todos lados = far and wide.* a uno y otro lado de = on either side of.* aunque por otro lado = but otherwise.* continuar al lado de = stand by.* con una pierna a cada lado de = astride.* dar de lado = short-circuit [shortcircuit], give + Nombre + the cold shoulder.* dejando a un lado = apart from.* dejar a una lado = put + Nombre + to one side.* dejar a un lado = put + aside, move + beyond, lay + Nombre + aside, leave by + the wayside.* dejar de lado = leave + aside, forego [forgo].* del otro lado de la ciudad = cross-town.* denerse en el lado del camino = pull over.* de todos lados = from far and wide.* de un lado de la ciudad a otro = cross-town.* de un lado para otro = on the move, to and fro.* echar a un lado = push aside.* el otro lado de la barrera = the other side of the fence.* en el lado negativo = on the negative side, on the downside.* en el lado positivo = on the credit side, on the positive side, on the plus side, on the bright side.* en todos lados = far and wide.* estar al lado de = stand by + Lugar.* extenderse por todos lados = extend + far and wide, reach + far and wide, stretch + far and wide.* hacer a un lado = nudge + Nombre + aside, push aside.* hacerse a un lado = make + room (for), pull over.* juntos por el lado más ancho = side by side.* juntos por el lado más estrecho = end to end.* lado del camino = wayside.* lado derecho = right-hand side.* lado derecho, el = right side, the.* lado exterior, el = far side, the.* lado externo, el = far side, the.* lado izquierdo, el = left side, the.* lado más cercano, el = near side, the, near side, the.* llegar a todos lados = extend + far and wide, reach + far and wide, stretch + far and wide.* lo que se gana por un lado se pierde por otro = swings and roundabouts.* mirar al otro lado = look + the other way.* pararse en el lado del camino = pull over.* pasar por el lado de = make + Posesivo + way past.* pero por otro lado = but then again.* poner a un lado = lay + Nombre + aside, set + aside.* ponerse del lado de = side with.* ponerse del lado de Alguien = side in + Posesivo + favour.* por otro lado = alternatively, however, on the other side, for another thing, on the flip side, on another topic, on another matter, on another note.* por otro lados = on other matters.* por todos lados = left, right and centre, far and wide.* por una lado... por otro = at one end... at the other.* por un lado = on the one hand, on the one side.* por un lado entra + Nombre + y por otro sale + Nombre = in go + Nombre + at one end, and out come + Nombre + at the other.* tiempo estar de lado de Alguien = time + be + on + Posesivo + side.* viento de lado = crosswind.* * *1)a) ( parte lateral) sidea este/al otro lado del río — on this/on the other side of the river
¿de qué lado de la calle? — which side of the street?
cambiar de lado — (Dep) to change sides (AmE) o (BrE) ends
b) (de papel, moneda, tela) sidec) (Mat) ( de polígono) side2) (aspecto, ángulo) side3)a) ( bando) side¿de qué lado estás? — whose side are you on?
b) ( rama familiar) side4) (sitio, lugar)miré en or por todos lados — I looked everywhere
5) (en locs)al lado: viven en la casa de al lado they live next door; los vecinos de al lado the next-door neighbors; nos queda aquí al lado it's very near here o (colloq) is right on the doorstep; al lado de alguien/algo ( contiguo a) next to somebody/something, beside somebody/something; ( en comparación con) compared to somebody/something; a su lado me siento segura I feel safe when I'm with him; de mi/tu/su lado: no te muevas de mi lado don't leave my side, stay close to me; de lado <meter/colocar> sideways; <tumbarse/dormir> on one's side; ponlo de lado turn it sideways; de medio lado at an angle; por otro lado ( en cambio) on the other hand; ( además) apart from anything else; por un lado..., pero por otro lado... on the one hand..., but on the other hand...; dejar algo de lado or a un lado to leave something aside o to one side; dejar a alguien de lado: me dejan de lado en la oficina they leave me out of things at the office; sus amigos la dejaron a un lado her friends gave her the cold shoulder; estar al or del otro lado (CS, Méx fam) to be over the worst, be laughing (colloq); ir cada uno por su lado: mejor vamos cada uno por nuestro lado y allí nos encontramos it's better if we all make our own way and meet each other there; cada uno se fue por su lado they went their separate ways; por cualquier lado que se mire whichever way o however you look at it; saber de qué lado sopla el viento — to know which way the wind blows, know how the land lies
* * *= part, quarter, side.Ex: Parts of the abstract are written in the informative style, whilst those points which are of less significance are treated indicatively.
Ex: A reappraisal is therefore outlined here with the understanding that it is open to rebuttal and challenge from whatever quarter.Ex: The red ON/OFF switch for the terminal is located at the left side of the screen.* a ambos lados de = on either side of.* a ambos lados del Altántico = on both sides of the ocean, on both sides of the Atlantic.* a ambos lados de + Lugar = on both sides of + Lugar.* adelantar por el lado incorrecto = undertake.* al lado de = beside, at the side of, by the side of.* al otro lado de = across.* al otro lado de la barrera = on the other side of the fence.* al otro lado de la ciudad = cross-town.* al otro lado del atlántico = across the pond.* al otro lado del charco = across the pond.* al otro lado del mundo = half way (a)round the world.* al otro lado del océano = across the pond.* ambos lados del argumento = both sides of the fence.* apartarse a un lado = pull over.* a todos lados = far and wide.* a uno y otro lado de = on either side of.* aunque por otro lado = but otherwise.* continuar al lado de = stand by.* con una pierna a cada lado de = astride.* dar de lado = short-circuit [shortcircuit], give + Nombre + the cold shoulder.* dejando a un lado = apart from.* dejar a una lado = put + Nombre + to one side.* dejar a un lado = put + aside, move + beyond, lay + Nombre + aside, leave by + the wayside.* dejar de lado = leave + aside, forego [forgo].* del otro lado de la ciudad = cross-town.* denerse en el lado del camino = pull over.* de todos lados = from far and wide.* de un lado de la ciudad a otro = cross-town.* de un lado para otro = on the move, to and fro.* echar a un lado = push aside.* el otro lado de la barrera = the other side of the fence.* en el lado negativo = on the negative side, on the downside.* en el lado positivo = on the credit side, on the positive side, on the plus side, on the bright side.* en todos lados = far and wide.* estar al lado de = stand by + Lugar.* extenderse por todos lados = extend + far and wide, reach + far and wide, stretch + far and wide.* hacer a un lado = nudge + Nombre + aside, push aside.* hacerse a un lado = make + room (for), pull over.* juntos por el lado más ancho = side by side.* juntos por el lado más estrecho = end to end.* lado del camino = wayside.* lado derecho = right-hand side.* lado derecho, el = right side, the.* lado exterior, el = far side, the.* lado externo, el = far side, the.* lado izquierdo, el = left side, the.* lado más cercano, el = near side, the, near side, the.* llegar a todos lados = extend + far and wide, reach + far and wide, stretch + far and wide.* lo que se gana por un lado se pierde por otro = swings and roundabouts.* mirar al otro lado = look + the other way.* pararse en el lado del camino = pull over.* pasar por el lado de = make + Posesivo + way past.* pero por otro lado = but then again.* poner a un lado = lay + Nombre + aside, set + aside.* ponerse del lado de = side with.* ponerse del lado de Alguien = side in + Posesivo + favour.* por otro lado = alternatively, however, on the other side, for another thing, on the flip side, on another topic, on another matter, on another note.* por otro lados = on other matters.* por todos lados = left, right and centre, far and wide.* por una lado... por otro = at one end... at the other.* por un lado = on the one hand, on the one side.* por un lado entra + Nombre + y por otro sale + Nombre = in go + Nombre + at one end, and out come + Nombre + at the other.* tiempo estar de lado de Alguien = time + be + on + Posesivo + side.* viento de lado = crosswind.* * *A1 (parte lateral) sideestá en el lado derecho it is on the right side o the righthand sidea este/al otro lado del río on this/on the other side of the river¿de qué lado de la calle está su casa? which side of the street is your house on?se hizo a un lado para dejarlo pasar she stood aside o moved to one side to let him passtuvo que echarse a un lado para evitar la colisión he had to swerve to avoid a collisionpon estas fichas a un lado set these pieces aside, put these counters to one side ( BrE)2 (de un papel, una moneda, una tela) sideescribe sólo por un lado del folio write on o use one side of the paper only3 ( Mat) (de un polígono) side4 ( Econ):el lado de la demanda/de la oferta the demand/supply sideCompuesto:blind sideB (aspecto, ángulo) sidehay que ver el lado positivo de las cosas you have to look on the bright side of thingstodas las cosas tienen su lado bueno y su lado malo there's a good side and a bad side to everythingLuisa tiene su lado bueno Luisa has her good pointspor ese lado te conviene aceptar from that point of view it's to your advantage to acceptC1 (bando) side¿tú de qué lado estás, del suyo o del nuestro? whose side are you on? theirs or ours?igualar a dos goles por lado they drew/tied two goals each2 (rama familiar) sidepor el lado materno/paterno on the maternal/paternal sidepor el lado de mi madre/padre on my mother's/father's side (of the family)D(sitio, lugar): he mirado en or por todos lados y no lo encuentro I've looked everywhere and I can't find itponlo por ahí en cualquier lado put it over there somewhere o ( AmE) someplace¿por qué no vamos por otro lado? why don't we go a different way?va a todos lados en taxi she goes everywhere by taxime he pasado toda la mañana de un lado para otro I've been running around all morningvas a tener que intentarlo por otro lado you're going to have to try some other wayE ( en locs):al lado: viven en la casa de al lado they live next doornuestros vecinos de al lado our next-door neighborsel colegio nos queda aquí al lado the school's very near here o ( colloq) is right on the doorstepal lado de algn/algo (contiguo a) next to sb/sth, beside sb/sth; (en comparación con) compared to sb/sthse sentó al lado de su padre she sat down next to o beside her fatherponte aquí a mi lado sit here next to o beside meal lado de él or ( crit) al lado suyo hasta yo parezco inteligente compared to him even I seem intelligenta su lado me siento segura I feel safe when I'm with himtodas las cosas que he aprendido a su lado everything I've learned from (being with) herviven al lado de mi casa they live next door to meme queda al lado del trabajo it's right by o very near where I workeso no es nada al lado de lo que él tiene that's nothing compared to o with what he hasde mi/tu/su lado: no te muevas de mi lado don't leave my side, stay close to mede lado ‹meter/colocar› sideways;‹tumbarse/dormir› on one's sideponlo de lado a ver si cabe turn it sideways, maybe it'll fit that wayde medio lado at an anglellevaba el sombrero de medio lado he wore his hat at an anglepor otro lado, estas cifras tampoco son muy significativas there again o however o on the other hand, these figures are not very significantpor un lado …, pero por otro lado … on the one hand …, but on the other hand …por otro lado yo ni siquiera lo conozco apart from anything else I don't even know himdejar algo de ladoor a un lado to leave sth aside o to one sidedejar or ( Esp) dar a algn de ladoor a un lado: últimamente lo están dejando de lado en la oficina lately they've been leaving him out of things in the officesus amigos la están dejando a un lado her friends have been giving her the cold shoulderir cada uno por su lado: mejor vamos cada uno por nuestro lado y allí nos encontramos it's better if we all make our own way and meet each other therese pelearon y cada uno se fue por su lado they had an argument and went their separate waysaunque viven juntos, luego cada uno va por su lado although they live together, they all lead their own separate lives o ( colloq) they all do their own thingmirarle a algn de lado ( fam); to look down on sbpor cualquier lado que se mire whichever way o however you look at itsaber de qué lado sopla el viento to know which way the wind blows, know how the land lies* * *
lado sustantivo masculino
1
a este/al otro lado del río on this/on the other side of the river;
hacerse a un lado to move to one side;
echarse a un lado [ coche] to swerve;
[ persona] to move over;
¿de qué lado estás? whose side are you on?;
cambiar de lado (Dep) to change sides (AmE) o (BrE) ends;
ver el lado positivo de las cosas to look on the bright side of things;
por el lado de mi padre on my father's side (of the family)
2 (sitio, lugar):◊ a/en/por todos lados everywhere;
en algún lado somewhere;
en cualquier lado anywhere;
ir de un lado para otro to run around
3 ( en locs)◊ al lado: viven en la casa de al lado they live next door;
los vecinos de al lado the next-door neighbors;
al lado de algn/algo ( contiguo a) next to sb/sth, beside sb/sth;
( en comparación con) compared to sb/sth;
‹tumbarse/dormir› on one's side;
por otro lado ( en cambio) on the other hand;
( además) apart from anything else;◊ por un lado …, pero por otro lado … on the one hand …, but on the other hand …;
dejar algo de lado to leave sth aside o to one side;
ir cada uno por su lado: cada uno se fue por su lado they went their separate ways
lado sustantivo masculino
1 side: a este lado del río, on this side of the river
a un lado, aside
2 (lugar) place: idos a otro lado, go somewhere else
3 (camino, dirección) direction, way: nos fuimos por otro lado, we went another way
4 (aspecto) side: tiene un lado salvaje, he has a wild side
por un lado..., por otro lado..., on the one hand..., on the other (hand)...
♦ Locuciones: al lado, close by, nearby: mi casa está ahí al lado, my house is just over there
al lado de, next to, beside: al lado de ella, tú eres un genio, compared with her, you are a genius
dar de lado a alguien, to cold-shoulder sb
de (medio) lado, sideways: saludó friamente y miró de medio lado, he said hello coldly and then looked away
' lado' also found in these entries:
Spanish:
A
- ancha
- ancho
- aparte
- banda
- chalet
- collado
- cuestión
- derecha
- derecho
- emplazar
- estar
- ir
- izquierda
- izquierdo
- justa
- justo
- ladearse
- mano
- moribunda
- moribundo
- parte
- sacudir
- siniestra
- siniestro
- apartar
- colgar
- colocar
- contramano
- contrapeso
- contrario
- cruzar
- cualquiera
- dejar
- dormir
- echar
- enfrente
- explanada
- hacer
- inclinar
- llegar
- ninguno
- ocupar
- opuesto
- orillar
- otro
- paralizar
- pasar
- robar
- través
English:
about
- across
- alongside
- arrogant
- aside
- astir
- beside
- breadth
- bright
- bring out
- brush aside
- bury
- by
- crack
- cross
- dash
- directly
- disturbing
- downside
- dwarf
- either
- embankment
- flank
- flip side
- graph paper
- graze
- hand
- lay aside
- lay down
- move along
- move over
- nearside
- next
- next door
- noplace
- off
- offside
- out
- outside
- over
- pace
- part
- past
- pull over
- push aside
- put aside
- right
- right-hand
- set aside
- side
* * *lado nm1. [costado, cara, parte lateral] side;me duele el lado izquierdo my left side is hurting;el supermercado está a este lado de la calle the supermarket is on this side of the street;el lado más áspero de la tela the rougher side of the cloth;un polígono con cuatro lados a four-sided o quadrilateral polygon;este cuadro se puede colgar en el lado de la chimenea we can hang this painting on the wall behind the fireplace;a ambos lados on both sides;al lado [cerca] nearby;yo vivo aquí al lado I live just round the corner from here;al lado de [junto a] beside, next to;[comparado con] compared to;la zapatería está al lado de la joyería the shoe shop is next to the jeweller's;Juan, al lado de su hermano, es muy alto Juan is very tall compared to his brother;al otro lado de on the other side of;la mesa de al lado the next table;la casa de al lado the house next door;los vecinos de al lado the next-door neighbours;no te vayas de su lado do not leave her side;en el lado de arriba/abajo on the top/bottom;de lado [torcido] at an angle;el cuadro está de lado the painting isn't straight;mételo de lado put it in sideways;dormir de lado to sleep on one's side;el viento sopla de lado there's a crosswind;atravesar algo de lado a lado to cross sth from one side to the other;poner algo a un lado to put sth aside o to one side2. [lugar] place;por este lado no oímos nada we can't hear anything over here;debe de estar en otro lado it must be somewhere else;estuve todo el día corriendo de un lado para otro I've been running around all day;hacerle un lado a alguien to make room for sb;iremos cada uno por nuestro lado y nos reuniremos en el hotel we will go our separate ways and meet up later at the hotel;si cada cual va por su lado, nunca sacaremos este proyecto adelante if everyone does their own thing, we'll never make a success of this project;por todos lados everywhere, all around;por todos lados se ven anuncios de este nuevo refresco there are adverts for this new drink everywhere3. [bando] side;y tú ¿de qué lado estás? whose side are you on?;estoy de su lado I'm on her side;ponerse del lado de alguien to take sb's side4. [línea de parentesco] side;por el lado paterno on my/his/her/ etc father's side5. [aspecto] side;siempre ve el lado negativo de las cosas she always sees the negative side of things;la entrevista se centra en el lado humano del campeón the interview focuses on the human side of the champion;por un lado [en primer lugar] on the one hand;[en cierto modo] in one sense; [además] in any case6. CompMéx, RP Famestar del otro lado to be over the worst;mirar de lado a alguien [despreciar] to look askance at sb;RP, Ven Fampasar al otro lado to kick the bucket, to snuff it;RP, Ven Fampasar a alguien para el otro lado to bump sb off;CSur Fam* * *m side; ( lugar) place;al lado nearby;al lado de beside, next to;al otro lado de on the other side of;de lado sideways;por todos lados everywhere;ir por otro lado go another way;mirar a otro lado look the other way;andar de un lado para otro run around;por un lado … por otro lado on the one hand … on the other hand;dejar a un lado leave aside;hacerse a un lado tb fig stand aside;dar a alguien de lado leave s.o. out;estar del lado de alguien be on s.o.’s side;ponerse del lado de alguien take s.o.’s side;cada uno va por su lado everyone goes their own way;mirar a alguien de (medio) lado look sideways at s.o.;por el lado de mi padre on my father’s side* * *lado nm1) : side2) parte: placemiró por todos lados: he looked everywhere3)al lado de : next to, beside4)de lado : tilted, sidewaysestá de lado: it's lying on its side5)hacerse a un lado : to step aside6)lado a lado : side by side7)por otro lado : on the other hand* * *lado n1. (en general) side2. (lugar) somewhere / nowhere / anywhere / everywherepor un lado... on the one hand...por otro lado... on the other hand... -
46 come
1. past tense - came; verb1) (to move etc towards the person speaking or writing, or towards the place being referred to by him: Come here!; Are you coming to the dance?; John has come to see me; Have any letters come for me?) venir2) (to become near or close to something in time or space: Christmas is coming soon.) llegar3) (to happen or be situated: The letter `d' comes between `c' and è' in the alphabet.) venir4) ((often with to) to happen (by accident): How did you come to break your leg?) suceder5) (to arrive at (a certain state etc): What are things coming to? We have come to an agreement.) llegar a6) ((with to) (of numbers, prices etc) to amount (to): The total comes to 51.) subir a, ser
2. interjection(expressing disapproval, drawing attention etc: Come, come! That was very rude of you!) ¡vamos!- comer- coming
- comeback
- comedown
- come about
- come across
- come along
- come by
- come down
- come into one's own
- come off
- come on
- come out
- come round
- come to
- come to light
- come upon
- come up with
- come what may
- to come
come vb venircome here please ven aquí, por favordo you want to come with me? ¿quieres ir conmigo?tr[kʌm]1 (gen) venir■ you must come and visit us! ¡tienes que venir a visitarnos!■ can you come to dinner on Saturday? ¿puedes venir a cenar el sábado?■ are you coming? ¿(te) vienes?■ can I come with you? ¿puedo ir contigo?■ coming! ¡ya voy!2 (arrive) llegar■ what time does he come home? ¿a qué hora llega a casa?3 (occupy place, position) llegar4 (reach) llegar5 (happen) suceder■ it came to pass that... sucedió que...■ how did you come to live here? ¿cómo es que vives aquí?6 (be available) venir, suministrarse7 (become) hacerse9 slang (have orgasm) correrse1 (behave, play the part) hacerse\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLcome again? ¿cómo?, ¿qué?come off it! ¡venga ya!, ¡anda ya!come what may pase lo que paseto be as... as they come ser lo más... que hayto come (in the future) venidero,-ato come a long way (progress) progresar muchoto come and go ir y venirto come as a shock/surprise to somebody ser un susto/sorpresa para alguiento come clean confesar, cantarto come down in the world venir a menosto come down on somebody's side ponerse de parte de alguiento come easily to somebody resultarle fácil a alguiento come in handy / come in useful ser útil, resultar útil, venir biento come into being nacer, ver la luzto come into fashion ponerse de modato come into force entrar en vigorto come into the world nacer, ver la luzto come of age llegar a la mayoría de edadto come out in favour of something / come out against something declararse a favor de algo / declararse en contra de algoto come to an end acabar, terminar, tocar a su finto come to nothing llegar a nada, quedar en nada, quedar en agua de borrajasto come true hacerse realidadto have it coming (to one) tenérselo merecidoto see something coming ver algo venirto take life as it comes aceptar la vida tal y como se presentawhen it comes to... en cuanto a...1) approach: venir, aproximarsehere they come: acá vienen2) arrive: venir, llegar, alcanzarthey came yesterday: vinieron ayer3) originate: venir, provenirthis wine comes from France: este vino viene de Francia4) amount: llegar, ascenderthe investment came to two million: la inversión llegó a dos millones5)to come clean : confesar, desahogar la conciencia6)to come into acquire: adquirirto come into a fortune: heredar una fortuna7)to come off succeed: tener éxito, ser un éxito8)to come out : salir, aparecer, publicarse9)to come to revive: recobrar el conocimiento, volver en síto come to pass happen: acontecerto come to terms : llegar a un acuerdointerj.• ven interj.• venga interj.p.p.(Participio pasivo de "to come")v.(§ p.,p.p.: came, come) = ir v.(§pres: voy, vas...) subj: vay-, imp: ib-, pret: fu-•)• llegar v.• ocurrir v.• provenir v.(§pres: -vengo, -vienes...-venimos), pret: -vin-, fut: -vendr-•)• venir v.(§pres: vengo, vienes...venimos), pret: vin-, fut: vendr-•)kʌm
1.
1)a) (advance, approach, travel) venir*have you come far? — ¿vienes de lejos?
as I was coming up/down the stairs — cuando subía/bajaba (por) las escaleras
we've come a long way since... — ( made much progress) hemos avanzado mucho desde que...; ( many things have happened) ha llovido mucho desde que...
come and get it! — (colloq) a comer!
b) (be present, visit, accompany) venir*can I come with you? — ¿puedo ir contigo?, ¿te puedo acompañar?
to come as something: Sue's coming as a clown — Sue va a venir (vestida) de payaso
2)a) ( arrive)what time are you coming? — ¿a qué hora vas a venir?
after a while, you'll come to a crossroads — al cabo de un rato, llegarás a un cruce
I'm coming, I won't be a moment — enseguida voy
to come about something — venir* por algo
to come for something/somebody — venir* a buscar algo/a alguien, venir* a por algo/alguien (Esp)
b)to come and go — ir* y venir*
Presidents come and go, the problems remain the same — los presidentes cambian pero los problemas son siempre los mismos
3)a) (occur in time, context)b) (as prep) parac)to come — ( in the future) (as adv)
in years to come — en años venideros, en el futuro
4) (extend, reach) (+ adv compl) llegar*5) ( be gained)it'll come, just keep practicing — ya te va a salir or lo vas a lograr; sigue practicando
driving didn't come easily to me — aprender a manejar or (Esp) conducir no me fue or no me resultó fácil
6) (be available, obtainable) (+ adv compl) venir*to come with something: the car comes with the job el coche te lo dan con el trabajo; it comes with instructions viene con or trae instrucciones; these watches don't come cheap estos relojes no son nada baratos; he's as silly as they come — es de lo más tonto que hay
7) (+ adv compl)a) (in sequence, list, structure)b) (in race, competition) llegar*to come first — ( in a race) llegar* el primero; ( in an exam) quedar or salir* el primero
c) ( be ranked) estar*8)a) ( become) (+ adj compl)b) ( reach certain state)to come to + inf — llegar* a + inf
how do you come to be here? — ¿cómo es que estás aquí?
I could have done it yesterday, come to think of it — lo podría haber hecho ayer, ahora que lo pienso
9) ( have orgasm) (colloq) venirse* or (Esp) correrse or (AmS) acabar (arg)10) (in phrases)come, come! — vamos, vamos!, dale! (CS fam)
come again? — (colloq) ¿qué? or (AmL fam) ¿qué qué?
how come? — (colloq) ¿cómo?
how come you didn't know? — ¿cómo es que no sabías?
2.
vt (BrE)Phrasal Verbs:- come by- come in- come of- come off- come on- come out- come to- come up[kʌm] (pt came) (pp come)1. VI1) (gen) venir; (=arrive) llegarwhen did he come? — ¿cuándo llegó?
(I'm) coming! — ¡voy!, ¡ya voy!
he came running/dashing etc in — entró corriendo/volando etc
the day/time will come when... — ya llegará el día/la hora (en) que...
•
we'll come after you — te seguiremos•
come and see us soon — ven a vernos pronto•
it may come as a surprise to you... — puede que te asombre or (LAm) extrañe...•
to come for sth/sb — venir por or (LAm) pasar por algo/algn•
to come from — (=stem from) [word, custom] venir de, proceder de, provenir de; (=originate from) [person] ser deshe has just come from London — acaba de venir or (LAm) regresar de Londres
where do you come from? — ¿de dónde eres?
I don't know where you're coming from — (US) * no alcanzo a comprender la base de tu argumento
•
to come and go — ir y venirthe picture comes and goes — (TV) un momento tenemos imagen y al siguiente no
•
it never came into my mind — no pasó siquiera por mi mente•
we came to a village — llegamos a un puebloit came to me that there was a better way to do it — se me ocurrió que había otra forma mejor de hacerlo
when it comes to choosing, I prefer wine — si tengo que elegir, prefiero vino
when it comes to mathematics... — en cuanto a or en lo que se refiere a las matemáticas...
•
when your turn comes — cuando llegue tu turno•
they have come a long way — (lit) han venido desde muy lejos; (fig) han llegado muy lejos•
come with me — ven conmigo2) (=have its place) venirwork comes before pleasure — primero el trabajo, luego la diversión
3) (=happen) pasar, ocurrir•
how does this chair come to be broken? — ¿cómo es que esta silla está rota?•
how come? * — ¿cómo es eso?, ¿cómo así?, ¿por qué?how come you don't know? * — ¿cómo es que no lo sabes?
•
no good will come of it — de eso no saldrá nada buenothat's what comes of being careless — eso es lo que pasa or ocurre por la falta de cuidado
•
no harm will come to him — no le pasará nada•
come what may — pase lo que pase4) (=be, become)now I come to think of it — ahora que lo pienso, pensándolo bien
it came to pass that... — liter aconteció que...
•
those shoes come in two colours — esos zapatos vienen en dos colores•
it comes naturally to him — lo hace sin esfuerzo, no le cuesta nada hacerlo•
it'll all come right in the end — al final, todo se arreglará5) ** (=have orgasm) correrse (Sp) ***, acabar (LAm) ***6) (in phrases)•
come again? * — ¿cómo (dice)?•
he's as good as they come — es bueno como él solo•
they don't come any better than that — mejores no los hay•
to come between two people — (=interfere) meterse or entrometerse entre dos personas; (=separate) separar a dos personas•
come, come! — ¡vamos!•
the new ruling comes into force next year — la nueva ley entra en vigor el año que viene•
if it comes to it — llegado el caso•
oh, come now! — ¡vamos!•
I could see it coming — lo veía venir•
come to that... — si vamos a eso...•
in (the) years to come — en los años venideros2.VTdon't come that game with me! * — ¡no me vengas con esos cuentos!
that's coming it a bit strong — eso me parece algo exagerado, no es para tanto
- come at- come by- come in- come of- come off- come on- come out- come to- come upCOME, GO Although c ome and venir usually imply motion towards the speaker while go and ir imply motion away from them, there are some differences between the two languages. In English we sometimes describe movement as if from the other person's perspective. In Spanish, this is not the case. ► For example when someone calls you:
I'm coming Ya voy ► Making arrangements over the phone or in a letter:
I'll come and pick you up at four Iré a recogerte a las cuatro
Can I come too? ¿Puedo ir yo también?
Shall I come with you? ¿Voy contigo? ► So, use ir rather than venir when going towards someone else or when joining them to go on somewhere else. ► Compare:
Are you coming with us? (viewed from the speaker's perspective) ¿(Te) vienes con nosotros? For further uses and examples, see come, go* * *[kʌm]
1.
1)a) (advance, approach, travel) venir*have you come far? — ¿vienes de lejos?
as I was coming up/down the stairs — cuando subía/bajaba (por) las escaleras
we've come a long way since... — ( made much progress) hemos avanzado mucho desde que...; ( many things have happened) ha llovido mucho desde que...
come and get it! — (colloq) a comer!
b) (be present, visit, accompany) venir*can I come with you? — ¿puedo ir contigo?, ¿te puedo acompañar?
to come as something: Sue's coming as a clown — Sue va a venir (vestida) de payaso
2)a) ( arrive)what time are you coming? — ¿a qué hora vas a venir?
after a while, you'll come to a crossroads — al cabo de un rato, llegarás a un cruce
I'm coming, I won't be a moment — enseguida voy
to come about something — venir* por algo
to come for something/somebody — venir* a buscar algo/a alguien, venir* a por algo/alguien (Esp)
b)to come and go — ir* y venir*
Presidents come and go, the problems remain the same — los presidentes cambian pero los problemas son siempre los mismos
3)a) (occur in time, context)b) (as prep) parac)to come — ( in the future) (as adv)
in years to come — en años venideros, en el futuro
4) (extend, reach) (+ adv compl) llegar*5) ( be gained)it'll come, just keep practicing — ya te va a salir or lo vas a lograr; sigue practicando
driving didn't come easily to me — aprender a manejar or (Esp) conducir no me fue or no me resultó fácil
6) (be available, obtainable) (+ adv compl) venir*to come with something: the car comes with the job el coche te lo dan con el trabajo; it comes with instructions viene con or trae instrucciones; these watches don't come cheap estos relojes no son nada baratos; he's as silly as they come — es de lo más tonto que hay
7) (+ adv compl)a) (in sequence, list, structure)b) (in race, competition) llegar*to come first — ( in a race) llegar* el primero; ( in an exam) quedar or salir* el primero
c) ( be ranked) estar*8)a) ( become) (+ adj compl)b) ( reach certain state)to come to + inf — llegar* a + inf
how do you come to be here? — ¿cómo es que estás aquí?
I could have done it yesterday, come to think of it — lo podría haber hecho ayer, ahora que lo pienso
9) ( have orgasm) (colloq) venirse* or (Esp) correrse or (AmS) acabar (arg)10) (in phrases)come, come! — vamos, vamos!, dale! (CS fam)
come again? — (colloq) ¿qué? or (AmL fam) ¿qué qué?
how come? — (colloq) ¿cómo?
how come you didn't know? — ¿cómo es que no sabías?
2.
vt (BrE)Phrasal Verbs:- come by- come in- come of- come off- come on- come out- come to- come up -
47 volver
v.1 to turn round (dar la vuelta a).al volver la esquina when we turned the cornerElla volvió la tortilla She turned the tortilla.Volvió inservible el carro.. It rendered the car useless.2 to turn (cabeza, ojos).3 to go back, to return (ir de vuelta).yo allí no vuelvo I'm not going back therevuelve, no te vayas come back, don't goal volver pasé por el supermercado I stopped off at the supermarket on the o my way backaún no ha vuelto del trabajo she isn't back o hasn't got back from work yetvolver en sí to come to, to regain consciousnessEllos volvieron ayer They returned yesterday.4 to come back to.Me volvieron los recuerdos Memories came back to me.5 to vomit.Ella volvió los tacos She vomited the tacos.* * *1 (dar vuelta a) to turn, turn over; (hacia abajo) to turn upside down; (de dentro afuera) to turn inside out; (lo de atrás hacia delante) to turn back to front2 (convertir) to turn, make, change3 (devolver) to give back; (a su lugar) to put back4 (torcer) to turn2 (a un tema etc) to return, revert3 volver a (hacer otra vez) to do again1 (regresar - ir) to go back; (- venir) to come back2 (darse la vuelta) to turn3 (convertirse) to turn, become\volver a alguien a la vida to revive somebody, bring somebody back to lifevolver a las andadas to fall back into one's old habitsvolver del revés to turn inside outvolver en sí to regain consciousness, come roundvolver los ojos hacia to turn one's eyes towardsvolver sobre sus pasos to retrace one's stepsvolverle la espalda a alguien figurado to turn one's back on somebodyvolverse atrás figurado to go back on one's word, back outvolverse en contra de alguien to turn against somebody* * *verb1) to return2) go back, come back3) revert4) cause, drive, make5) turn over•- volver a- volverse* * *( pp vuelto)1. VT1) (=dar la vuelta a) [+ cabeza] to turn; [+ colchón, tortilla, enfermo] to turn over; [+ jersey, calcetín] to turn inside out; [+ página] to turn, turn over2) (=cambiar la orientación de) to turn•
volver los ojos al pasado — to look backvuelve sus ojos ahora hacia uno de sus grandes compositores — she now turns to one of her favourite composers
•
volver el pensamiento a Dios — to turn one's thoughts to God•
volver la proa al viento — to turn the bow into the wind3) *(=devolver) [+ compra] to return; [+ comida] to bring up; [+ imagen] to reflect; [+ objeto lanzado] to send back, return; [+ visita] to returnvolver algo a su lugar — to return sth to its place, put sth back (in its place)
volver la casa a su estado original — to return o restore the house to its original condition
4) (=enrollar) [+ manga] to roll up5) [+ adj] to makeel ácido lo vuelve azul — the acid turns it blue, the acid makes it go blue
6) (Ling) to translate (a into)2. VI1) (=regresar) (a donde se está) to come back, return; (a donde se estaba) to go back, return (a to) ([de] from)volver victorioso — to come back victorious, return in triumph
volviendo a lo que decía... — going back o returning to what I was saying...
•
volver atrás — to go back, turn back2)• volver a hacer algo — to do sth again
me he vuelto a equivocar — I've made a mistake again, I've made another mistake
volvió a casarse — she remarried, she (got) married again
3)• volver en sí — to come to, come round
4) [camino] to turn (a to)3.See:* * *1.verbo intransitivo1) ( regresar - al lugar donde se está) to come back; (- a otro lugar) to go back¿cómo vas a volver? — how are you getting back?
volvió muy cambiada — she came back o returned a different person
¿cuándo piensas volver por aquí? — when do you think you'll be o come back this way?
volver a algo — < a un lugar> to go back to something; <a una situación/actividad> to return to something
volviendo a lo que decía... — to get o go back to what I was saying...
volver de algo: ¿cuándo volviste de las vacaciones? when did you get back from your vacation?; ha vuelto de Roma she's back from Rome; volvió cansado del trabajo he was tired when he got home from work; volver atrás — ( literal) to go o turn back; ( al pasado) to turn back the clock
2)b) calma/paz to return3)volver en sí — to come to o round
4) ( reconciliarse)2.volver v aux3.volver a + inf: volver a empezar to start again o (AmE) over; no volverá a ocurrir it won't happen again; no lo volví a ver I never saw him again; lo tuve que volver a llevar al taller — I had to take it back to the workshop
volver vt1) ( dar la vuelta)a) <colchón/tortilla> to turn (over); < tierra> to turn o dig over; <calcetín/chaqueta> ( poner del revés) to turn... inside out; ( poner del derecho) to turn... the right way round; < cuello> to turnb) <cabeza/mirada>c) < esquina> to turn2) (convertir en, poner)me está volviendo loca — it's/he's/she's driving me mad
3) (Méx)4.volverse v pron1) ( girar) to turn (around)no te vuelvas, que nos están siguiendo — don't look back, we're being followed
volverse boca arriba/abajo — to turn over onto one's back/stomach
volverse atrás — to back out
2) (convertirse en, ponerse)se vuelve agrio — it turns o goes sour
* * *= come back, render, return, switch back, turn back, turn over + page, turn over, get back, be back.Ex. He wondered whether to chase after Duff and order him to come back or wait and see him later, after she had regained her composure.Ex. So strongly was it felt by proponents of change that just such unconscious biases rendered libraries 'part of the problem, instead of the solution'.Ex. Returning to government agencies, some agencies are treated as subordinate to a government, whilst others are entered independently.Ex. A code at the bottom of the local document summary and full information screens allow switching back to the system catalog.Ex. It might be wise for you to turn back and re-read what was said in section 2.Ex. Turn over the page and you will find suggested analyses against which you can check your solution.Ex. Then he picked up about 2 cm. of type from the right-hand end of the uppermost line (i.e. the last word or two of the last line) with the thumb and forefinger of his right hand, read it, and dropped the pieces of type one by one into their proper boxes, turning over the old house.Ex. I have been off on vacation and just got back.Ex. Which means I'd give the whole shooting match just to be back where I was before I quit sleeping under the stars and come into the hen-coops.----* acción de volver a contar algo = retelling.* aguas + volver a su cauce = dust + settle.* hacer que la gente se vuelva a mirar = make + heads turn.* hora de volver a casa = curfew.* la historia + volverse a repetir = history + come full circle.* las cosas + volver + a su punto de partida = the wheel + turn + full circle.* no volver = go + forever.* no volver hasta + Expresión Temporal = not be back for + Expresión Temporal.* no volver la vista atrás = never + look back.* que puede volver a cerrarse herméticamente = resealable.* volvemos siempre al principio = things swing full circle.* volver a = depart to, get back to, go back to, move back to, revert (to), go + full circle back to, circle back to, backtrack [back-track], recur to, roll back to, revert back to, head back to, slide back to, default to.* volver a abrir = be back in business.* volver a adoptar = resume.* volver a albergar = rehouse [re-house].* volver a alfombrar = recarpet [re-carpet].* volver a Alguien loco = drive + Alguien + up a wall, drive + Alguien + to despair, drive + Alguien + mad, drive + Alguien + insane, drive + Alguien + crazy, drive + Alguien + nuts, drive + Alguien + potty.* volver a almacenar = rehouse [re-house].* volver a alojar = rehouse [re-house].* volver a alquilar = rehire [re-hire].* volver a analizar = reexamine [re-examine], reanalyse [reanalyze, -USA].* volver a aparecer = resurface.* volver a aprender = relearn.* volver a asegurar = reinsure.* volver a asentar = resettle.* volver a atar = re-tie.* volver a bautizar = re-baptise [re-baptize, -USA].* volver a caer (en) = relapse (into).* volver a calcular = recalculation.* volver a cargar = reload.* volver a casa = go + home again.* volver a casarse = remarry.* volver a clasificar = refolder.* volver a combinar = recombine [re-combine].* volver a comprimir = recompress.* volver a comprobar = check back.* volver a conectar = reconnect [re-connect].* volver a congelarse = re-freeze [refreeze].* volver a considerar = reconsider.* volver a consultar = revisit, check back.* volver a contar = recount, retell.* volver a contextualizar = recontextualise [recontextualize, USA].* volver a contratar = rehire [re-hire].* volver a convertir = reconvert.* volver a convocar = reconvene.* volver a copiar = recopy.* volver a crear = recreate [re-create].* volver a dar forma = reshape [re-shape].* volver a descubrir = rediscover.* volver a despertar = reawaken [re-awaken].* volver a determinar = respecify.* volver a diseñar = redesign [re-design], repurpose [re-purpose].* volver a dotar = re-equip [reequip].* volver a ejecutar = rerun [re-run].* volver a empezar = return to + the drawing boards, back to the drawing board, a fresh start, start over, go back to + square one, be back to square one.* volver a empezar de cero = be back to square one, go back to + square one.* volver a encuadernar = rebind [re-bind].* volver a enmoquetar = recarpeting.* volver a enseñar = retrain [re-train].* volver a entrar = come back in.* volver a enviar = resubmit [re-submit], reship, resend [re-send].* volver a equipar = re-equip [reequip].* volver a escribir = retype [re-type], rewrite [re-write].* volver a especificar = respecify.* volver a establecer equivalencias = remap.* volver a evaluar = reassess [re-assess], reevaluate [re-evaluate], reappraise.* volver a financiar = re-fund.* volver a formarse = reform.* volver a formatear = reformat [re-format].* volver a funcionar = be back in business.* volver a guardar = rehouse [re-house].* volver a hablar innecesariamente = belabour [belabor, -USA].* volver a hacer = redo [re-do], remake.* volver a hacer un examen = retake + an exam.* volver a hidratar = rehydrate.* volver a imprimir = reprint.* volver a incluir = reinstate.* volver a indizar = re-index [reindex].* volver a inscribir = reregister.* volver a insertar = reinsert.* volver a insertar en el ordenador = rekey [re-key].* volver a intentar = retry [re-try].* volver a interpretar = reinterpret [re-interpret].* volver a introducir = re-enter [reenter], reintroduce, reinsert.* volver a juzgar = retry [re-try].* volver a la etapa de planificación = return to + the drawing boards, back to the drawing board.* volver a la normalidad = get back to + normal, return to + normalcy, get (back) into + the swings of things.* volver a la popularidad = return to + favour.* volver a la seguridad de = burrow back into.* volver a la vida normal = get (back) into + the swings of things.* volver a leer = reread [re-read].* volver a levantar el sistema = restart.* volver Algo a su estado anterior = put + Nombre + back on track.* volver Algo del revés = turn + Nombre + inside-out.* volver Algo en Otra Cosa = turn + Nombre + into.* volver al pasado = turn + the clock back.* volver al principio = come + full circle, bring + Pronombre + full-circle.* volver al punto de partida = come + full circle, bring + Pronombre + full-circle, go back to + square one, be back to square one.* volver al redil = return to + the fold.* volver a manejar = rehandle.* volver a mezclar = remix.* volver a montar = reassemble [re-assemble].* volver a mostrar = redisplay.* volver a nacer = have + a lucky escape, have + a narrow escape.* volver a nombrar = rename.* volver a ordenar = resort.* volver a oxidar = reoxidise [reoxidize, -USA].* volver a pedir = reorder [re-order].* volver a pintar = repaint [re-paint].* volver a planificar = reschedule.* volver a plantearse = reconceive of.* volver a ponerse al día = be back on track, be on track.* volver a por sus fueros = be back on track, be on track, bite back.* volver a preguntar = check back.* volver a presentar = resubmit [re-submit].* volver a prestar atención = refocus + attention.* volver a procesar = reprocess.* volver a programar = reschedule.* volver a promover un producto = rehyping.* volver a publicar = reissue [re-issue].* volver a recibir financiación = re-fund.* volver a representar = remap.* volver a reunir = reassemble [re-assemble].* volver a salir = come back out.* volver a salir a la superficie = resurface.* volver a ser condenado = reconviction.* volver a ser lo que era = be back on track, be on track.* volver a subvencionar = re-fund.* volver a su camino = get back on + track, get back on + Posesivo + path.* volver a tomar = regain, retake.* volver a traducir = remap.* volver a traer = restore.* volver atrás = turn + the clock back, go + backwards.* volver a tratar = revisit.* volver a unir = reunite [re-unite].* volver a untar grasa al cojinete = repack + bearing.* volver a usar = reuse [re-use].* volver a utilizar = recapture, reutilise [reutilize, -USA].* volver a vivir = relive.* volver corriendo = scurry back.* volver de nuevo = come back out.* volver el reloj atrás = turn + the clock back.* volver en + Expresión Temporal = be back in + Expresión Temporal.* volver en sí = regain + Posesivo + consciousness.* volver hacia atrás = backtrack [back-track].* volver la casa al revés = turn + everything upside down.* volver la espalda = give + Nombre + the cold shoulder, turn + a cold shoulder to, cold-shoulder.* volver la espalda a = turn + Posesivo + back on.* volver la página = turn over + page.* volver las tornas = turn + the tables (on).* volver la vista atrás = look back.* volverlo a hacer = go and do it again.* volver loco = drive + Alguien + (a)round the bend, piss + Nombre + off.* volver loco a Alguien = have + Nombre + jump through the hoops, push + Alguien + over the edge.* volver loco, exasperar, sacar de quicio, cabrear, encabronar, dar por culo, = piss + Nombre + off.* volver pronto = haste back.* volverse = become, turn into, swing around, turn (a)round.* volverse + Adjetivo = grow + Adjetivo.* volverse a reunir = reconvene.* volverse a unir a = rejoin.* volverse chalado = go off + Posesivo + rocker.* volverse chiflado = go + potty, go off + Posesivo + rocker.* volverse ciego = become + blind.* volverse + Color = turn to + Color.* volverse cruel = become + vicious.* volverse en contra de = turn against.* volverse estúpido = go off + Posesivo + rocker.* volverse etéreo = etherealise [etherealize, -USA].* volverse frenético = go + berserk, go + postal, go + crazy, work up + a lather.* volverse ilegible = become + unreadable.* volverse líquido = turn to + liquid.* volverse loco = go + bananas, take + leave of + Posesivo + senses, go + mad, run + amok, lose + Posesivo + marbles, go + bonkers, go + berserk, go + postal, go + wild, go + crazy, go + nuts, go + potty, get + a buzz from, go out of + Posesivo + mind, throw + a wobbly, go off + the rails, throw + a wobbler, go + haywire, go off + Posesivo + rocker.* volverse loco de alegría = thrill + Nombre + to bits, be chuffed to bits, be tickled pink.* volverse loco por = sweep + Nombre + off + Posesivo + feet, go + gaga (over).* volverse majareta = go + potty, go out of + Posesivo + mind, go off + the rails, go off + Posesivo + rocker.* volverse marrón = turn + brown.* volverse obscuro = turn + dark.* volverse obsoleto = go out of + date, become + obsolete, go out of + fashion, obsolesce.* volverse obsoleto, pasar de moda, caducar = become + obsolete.* volverse oscuro = turn + dark.* volverse violento = turn + violent.* volver sobre = retrace.* volver sobre los pasos de Uno = double-back, retrace + Posesivo + steps, retrace + Posesivo + footsteps, go back on + Posesivo + steps.* volver tarde a casa = stay out + late.* * *1.verbo intransitivo1) ( regresar - al lugar donde se está) to come back; (- a otro lugar) to go back¿cómo vas a volver? — how are you getting back?
volvió muy cambiada — she came back o returned a different person
¿cuándo piensas volver por aquí? — when do you think you'll be o come back this way?
volver a algo — < a un lugar> to go back to something; <a una situación/actividad> to return to something
volviendo a lo que decía... — to get o go back to what I was saying...
volver de algo: ¿cuándo volviste de las vacaciones? when did you get back from your vacation?; ha vuelto de Roma she's back from Rome; volvió cansado del trabajo he was tired when he got home from work; volver atrás — ( literal) to go o turn back; ( al pasado) to turn back the clock
2)b) calma/paz to return3)volver en sí — to come to o round
4) ( reconciliarse)2.volver v aux3.volver a + inf: volver a empezar to start again o (AmE) over; no volverá a ocurrir it won't happen again; no lo volví a ver I never saw him again; lo tuve que volver a llevar al taller — I had to take it back to the workshop
volver vt1) ( dar la vuelta)a) <colchón/tortilla> to turn (over); < tierra> to turn o dig over; <calcetín/chaqueta> ( poner del revés) to turn... inside out; ( poner del derecho) to turn... the right way round; < cuello> to turnb) <cabeza/mirada>c) < esquina> to turn2) (convertir en, poner)me está volviendo loca — it's/he's/she's driving me mad
3) (Méx)4.volverse v pron1) ( girar) to turn (around)no te vuelvas, que nos están siguiendo — don't look back, we're being followed
volverse boca arriba/abajo — to turn over onto one's back/stomach
volverse atrás — to back out
2) (convertirse en, ponerse)se vuelve agrio — it turns o goes sour
* * *= come back, render, return, switch back, turn back, turn over + page, turn over, get back, be back.Ex: He wondered whether to chase after Duff and order him to come back or wait and see him later, after she had regained her composure.
Ex: So strongly was it felt by proponents of change that just such unconscious biases rendered libraries 'part of the problem, instead of the solution'.Ex: Returning to government agencies, some agencies are treated as subordinate to a government, whilst others are entered independently.Ex: A code at the bottom of the local document summary and full information screens allow switching back to the system catalog.Ex: It might be wise for you to turn back and re-read what was said in section 2.Ex: Turn over the page and you will find suggested analyses against which you can check your solution.Ex: Then he picked up about 2 cm. of type from the right-hand end of the uppermost line (i.e. the last word or two of the last line) with the thumb and forefinger of his right hand, read it, and dropped the pieces of type one by one into their proper boxes, turning over the old house.Ex: I have been off on vacation and just got back.Ex: Which means I'd give the whole shooting match just to be back where I was before I quit sleeping under the stars and come into the hen-coops.* acción de volver a contar algo = retelling.* aguas + volver a su cauce = dust + settle.* hacer que la gente se vuelva a mirar = make + heads turn.* hora de volver a casa = curfew.* la historia + volverse a repetir = history + come full circle.* las cosas + volver + a su punto de partida = the wheel + turn + full circle.* no volver = go + forever.* no volver hasta + Expresión Temporal = not be back for + Expresión Temporal.* no volver la vista atrás = never + look back.* que puede volver a cerrarse herméticamente = resealable.* volvemos siempre al principio = things swing full circle.* volver a = depart to, get back to, go back to, move back to, revert (to), go + full circle back to, circle back to, backtrack [back-track], recur to, roll back to, revert back to, head back to, slide back to, default to.* volver a abrir = be back in business.* volver a adoptar = resume.* volver a albergar = rehouse [re-house].* volver a alfombrar = recarpet [re-carpet].* volver a Alguien loco = drive + Alguien + up a wall, drive + Alguien + to despair, drive + Alguien + mad, drive + Alguien + insane, drive + Alguien + crazy, drive + Alguien + nuts, drive + Alguien + potty.* volver a almacenar = rehouse [re-house].* volver a alojar = rehouse [re-house].* volver a alquilar = rehire [re-hire].* volver a analizar = reexamine [re-examine], reanalyse [reanalyze, -USA].* volver a aparecer = resurface.* volver a aprender = relearn.* volver a asegurar = reinsure.* volver a asentar = resettle.* volver a atar = re-tie.* volver a bautizar = re-baptise [re-baptize, -USA].* volver a caer (en) = relapse (into).* volver a calcular = recalculation.* volver a cargar = reload.* volver a casa = go + home again.* volver a casarse = remarry.* volver a clasificar = refolder.* volver a combinar = recombine [re-combine].* volver a comprimir = recompress.* volver a comprobar = check back.* volver a conectar = reconnect [re-connect].* volver a congelarse = re-freeze [refreeze].* volver a considerar = reconsider.* volver a consultar = revisit, check back.* volver a contar = recount, retell.* volver a contextualizar = recontextualise [recontextualize, USA].* volver a contratar = rehire [re-hire].* volver a convertir = reconvert.* volver a convocar = reconvene.* volver a copiar = recopy.* volver a crear = recreate [re-create].* volver a dar forma = reshape [re-shape].* volver a descubrir = rediscover.* volver a despertar = reawaken [re-awaken].* volver a determinar = respecify.* volver a diseñar = redesign [re-design], repurpose [re-purpose].* volver a dotar = re-equip [reequip].* volver a ejecutar = rerun [re-run].* volver a empezar = return to + the drawing boards, back to the drawing board, a fresh start, start over, go back to + square one, be back to square one.* volver a empezar de cero = be back to square one, go back to + square one.* volver a encuadernar = rebind [re-bind].* volver a enmoquetar = recarpeting.* volver a enseñar = retrain [re-train].* volver a entrar = come back in.* volver a enviar = resubmit [re-submit], reship, resend [re-send].* volver a equipar = re-equip [reequip].* volver a escribir = retype [re-type], rewrite [re-write].* volver a especificar = respecify.* volver a establecer equivalencias = remap.* volver a evaluar = reassess [re-assess], reevaluate [re-evaluate], reappraise.* volver a financiar = re-fund.* volver a formarse = reform.* volver a formatear = reformat [re-format].* volver a funcionar = be back in business.* volver a guardar = rehouse [re-house].* volver a hablar innecesariamente = belabour [belabor, -USA].* volver a hacer = redo [re-do], remake.* volver a hacer un examen = retake + an exam.* volver a hidratar = rehydrate.* volver a imprimir = reprint.* volver a incluir = reinstate.* volver a indizar = re-index [reindex].* volver a inscribir = reregister.* volver a insertar = reinsert.* volver a insertar en el ordenador = rekey [re-key].* volver a intentar = retry [re-try].* volver a interpretar = reinterpret [re-interpret].* volver a introducir = re-enter [reenter], reintroduce, reinsert.* volver a juzgar = retry [re-try].* volver a la etapa de planificación = return to + the drawing boards, back to the drawing board.* volver a la normalidad = get back to + normal, return to + normalcy, get (back) into + the swings of things.* volver a la popularidad = return to + favour.* volver a la seguridad de = burrow back into.* volver a la vida normal = get (back) into + the swings of things.* volver a leer = reread [re-read].* volver a levantar el sistema = restart.* volver Algo a su estado anterior = put + Nombre + back on track.* volver Algo del revés = turn + Nombre + inside-out.* volver Algo en Otra Cosa = turn + Nombre + into.* volver al pasado = turn + the clock back.* volver al principio = come + full circle, bring + Pronombre + full-circle.* volver al punto de partida = come + full circle, bring + Pronombre + full-circle, go back to + square one, be back to square one.* volver al redil = return to + the fold.* volver a manejar = rehandle.* volver a mezclar = remix.* volver a montar = reassemble [re-assemble].* volver a mostrar = redisplay.* volver a nacer = have + a lucky escape, have + a narrow escape.* volver a nombrar = rename.* volver a ordenar = resort.* volver a oxidar = reoxidise [reoxidize, -USA].* volver a pedir = reorder [re-order].* volver a pintar = repaint [re-paint].* volver a planificar = reschedule.* volver a plantearse = reconceive of.* volver a ponerse al día = be back on track, be on track.* volver a por sus fueros = be back on track, be on track, bite back.* volver a preguntar = check back.* volver a presentar = resubmit [re-submit].* volver a prestar atención = refocus + attention.* volver a procesar = reprocess.* volver a programar = reschedule.* volver a promover un producto = rehyping.* volver a publicar = reissue [re-issue].* volver a recibir financiación = re-fund.* volver a representar = remap.* volver a reunir = reassemble [re-assemble].* volver a salir = come back out.* volver a salir a la superficie = resurface.* volver a ser condenado = reconviction.* volver a ser lo que era = be back on track, be on track.* volver a subvencionar = re-fund.* volver a su camino = get back on + track, get back on + Posesivo + path.* volver a tomar = regain, retake.* volver a traducir = remap.* volver a traer = restore.* volver atrás = turn + the clock back, go + backwards.* volver a tratar = revisit.* volver a unir = reunite [re-unite].* volver a untar grasa al cojinete = repack + bearing.* volver a usar = reuse [re-use].* volver a utilizar = recapture, reutilise [reutilize, -USA].* volver a vivir = relive.* volver corriendo = scurry back.* volver de nuevo = come back out.* volver el reloj atrás = turn + the clock back.* volver en + Expresión Temporal = be back in + Expresión Temporal.* volver en sí = regain + Posesivo + consciousness.* volver hacia atrás = backtrack [back-track].* volver la casa al revés = turn + everything upside down.* volver la espalda = give + Nombre + the cold shoulder, turn + a cold shoulder to, cold-shoulder.* volver la espalda a = turn + Posesivo + back on.* volver la página = turn over + page.* volver las tornas = turn + the tables (on).* volver la vista atrás = look back.* volverlo a hacer = go and do it again.* volver loco = drive + Alguien + (a)round the bend, piss + Nombre + off.* volver loco a Alguien = have + Nombre + jump through the hoops, push + Alguien + over the edge.* volver loco, exasperar, sacar de quicio, cabrear, encabronar, dar por culo, = piss + Nombre + off.* volver pronto = haste back.* volverse = become, turn into, swing around, turn (a)round.* volverse + Adjetivo = grow + Adjetivo.* volverse a reunir = reconvene.* volverse a unir a = rejoin.* volverse chalado = go off + Posesivo + rocker.* volverse chiflado = go + potty, go off + Posesivo + rocker.* volverse ciego = become + blind.* volverse + Color = turn to + Color.* volverse cruel = become + vicious.* volverse en contra de = turn against.* volverse estúpido = go off + Posesivo + rocker.* volverse etéreo = etherealise [etherealize, -USA].* volverse frenético = go + berserk, go + postal, go + crazy, work up + a lather.* volverse ilegible = become + unreadable.* volverse líquido = turn to + liquid.* volverse loco = go + bananas, take + leave of + Posesivo + senses, go + mad, run + amok, lose + Posesivo + marbles, go + bonkers, go + berserk, go + postal, go + wild, go + crazy, go + nuts, go + potty, get + a buzz from, go out of + Posesivo + mind, throw + a wobbly, go off + the rails, throw + a wobbler, go + haywire, go off + Posesivo + rocker.* volverse loco de alegría = thrill + Nombre + to bits, be chuffed to bits, be tickled pink.* volverse loco por = sweep + Nombre + off + Posesivo + feet, go + gaga (over).* volverse majareta = go + potty, go out of + Posesivo + mind, go off + the rails, go off + Posesivo + rocker.* volverse marrón = turn + brown.* volverse obscuro = turn + dark.* volverse obsoleto = go out of + date, become + obsolete, go out of + fashion, obsolesce.* volverse obsoleto, pasar de moda, caducar = become + obsolete.* volverse oscuro = turn + dark.* volverse violento = turn + violent.* volver sobre = retrace.* volver sobre los pasos de Uno = double-back, retrace + Posesivo + steps, retrace + Posesivo + footsteps, go back on + Posesivo + steps.* volver tarde a casa = stay out + late.* * *viA (regresar — al lugar donde se está) to come back; (— a otro lugar) to go backno sé a qué hora volveré I don't know what time I'll be back¿no piensas volver allí algún día? don't you intend going back there some day?dos de los cazas no volvieron two of the fighters failed to returnvete y no vuelvas más get out and don't ever come backvolvió muy cambiada she came back o returned a different person¿cuándo piensas volver por aquí? when do you think you'll be o get o come back this way?ha vuelto con su familia she's gone back to her familyno sé cómo consiguió volver I don't know how he managed to get backvolver A algo:nunca volvió a Alemania she never went back to o returned to Germanyno había vuelto a su pueblo desde que era pequeño he hadn't been back to his home town since he was a childlogró volver al campamento she managed to get back to the camp¿cuándo vuelves al colegio? when do you go back to school?volver DE algo:¿cuándo volviste de las vacaciones? when did you get back from your vacation?¿sabes si ha vuelto de Roma? do you know if she's back from Rome?volvieron del lugar del accidente they returned o came back from the scene of the accidentsiempre vuelve cansado del trabajo he's always tired when he gets o comes home from workveo que no han entendido, volvamos atrás I can see you haven't understood, let's go back over it againB1 (a una situación, una actividad) volver A algo to return TO sthel país ha vuelto a la normalidad the country is back to o has returned to normalestá pensando en volver al mundo del espectáculo she's thinking of returning to o making a comeback in show business2 (a un tema) volver A algo:volviendo a lo que hablábamos… to go back to what we were talking about…ya volvemos a lo de siempre so we're back to the same old problemsiempre vuelve al mismo tema he always comes back to the same subjectC1 (repetirse) «momento» to returnaquellos días felices que no volverán those happy days that will never return2 «calma/paz» to return volver A algo:la paz ha vuelto a la zona peace has returned to the area, the area is peaceful againla normalidad ha vuelto a la fábrica the situation at the factory is back to normalDvolver en sí to come to o roundtrataban de hacerlo volver en sí they were trying to bring him round■volver A + INF:no volverá a ocurrir it won't happen againno hemos vuelto a verlo we haven't seen him sinceno volvió a probar el alcohol she never drank alcohol againme volvió a llenar el vaso she refilled my glasslo tuve que volver a llevar al taller I had to take it back to the workshop■ volvervt1 ‹colchón/tortilla/filete› to turn, turn over; ‹tierra› to turn o dig over2 ‹calcetín/chaqueta› to turn … inside out; ‹cuello› to turnvuelve la manga, que la tienes del revés pull the sleeve out, you've got it inside out3volver la página or hoja to turn the page, turn over4 ‹cabeza/ojos›volvió la cabeza para ver quién la seguía she turned her head o she looked around to see who was following hervolvió los ojos/la mirada hacia mí he turned his eyes/his gaze toward(s) mevolver la mirada hacia el pasado to look back to the past5 ‹esquina› to turnestá ahí, nada más volver la esquina it's up there, just around the cornerB (convertir en, poner) to makela ha vuelto muy egoísta it has made her very selfishla televisión los está volviendo tontos television is turning them into moronslo vuelve de otro color it turns it a different colorC( Méx): volver el estómago to be sick■ volverseA (darse la vuelta, girar) to turn, turn aroundse volvió para ver quién la llamaba she turned (around) to see who was calling herse volvió hacia él she turned to face himno te vuelvas, que nos siguen don't look back, we're being followedse volvió de espaldas he turned his back on me/her/themvolverse boca arriba/abajo to turn over onto one's back/stomachvolverse atrás to back outvolverse contra algn to turn against sbB(convertirse en, ponerse): últimamente se ha vuelto muy antipática she's become very unpleasant recentlyel partido se ha vuelto más radical the party has grown o become more radicalsu mirada se volvió triste his expression saddened o grew sadse está volviendo muy quisquillosa she's getting very fussyse vuelve agrio it turns o goes sourse volvió loca she went mad* * *
volver ( conjugate volver) verbo intransitivo
1 ( regresar — al lugar donde se está) to come back;
(— a otro lugar) to go back;
¿cómo vas a volver? how are you getting back?;
ha vuelto con su familia she's gone back to her family;
volver a algo ‹ a un lugar› to go back to sth;
‹a una situación/actividad› to return to sth;
quiere volver al mundo del espectáculo he wants to return to show business;
volviendo a lo que decía … to get o go back to what I was saying …;
¿cuándo volviste de las vacaciones? when did you get back from your vacation?;
ha vuelto de París she's back from Paris
2 [calma/paz] to return;
volver a algo to return to sth
3◊ volver en sí to come to o round
volver v aux:◊ volver a empezar to start again o (AmE) over;
no volverá a ocurrir it won't happen again;
lo tuve que volver a llevar al taller I had to take it back to the workshop
verbo transitivo
1 ( dar la vuelta)
‹ tierra› to turn o dig over;
‹calcetín/chaqueta› ( poner — del revés) to turn … inside out;
(— del derecho) to turn … the right way round;
‹ cuello› to turn;
2 (convertir en, poner):
me está volviendo loca it's/he's/she's driving me mad
3 (Méx)
volverse verbo pronominal
1 ( girar) to turn (around);
no te vuelvas, que nos están siguiendo don't look back, we're being followed;
se volvió de espaldas he turned his back on me (o her etc);
volverse boca arriba/abajo to turn over onto one's back/stomach
2 (convertirse en, ponerse):
se vuelve agrio it turns o goes sour;
se volvió loca she went mad
volver
I verbo intransitivo
1 (retornar, regresar: hacia el hablante) to return, come back: volveremos mañana, we'll come back tomorrow
(: a otro sitio) to return, go back: volvió a su casa, she went back to her home
2 (: una acción, situación, etc) volveremos sobre ese asunto esta tarde, we'll come back to that subject this afternoon
(expresando repetición) lo volvió a hacer, he did it again
volver a empezar, to start again o US over
II verbo transitivo
1 (dar la vuelta: a una tortilla, etc) to turn over
(a un calcetín, etc) to turn inside out
(a la esquina, la página) to turn
(la mirada, etc) to turn 2 volverle la espalda a alguien, to turn one's back on sb
♦ Locuciones: familiar figurado (superar un gran peligro) volver a nacer: sobrevivió al naufragio, ha vuelto a nacer, he survived the shipwreck miraculously
volver en sí, to come round
volver la vista atrás, (mirar al pasado) to look back
volver a alguien loco: me está volviendo loco, she's driving me mad o crazy
' volver' also found in these entries:
Spanish:
ambages
- andadas
- carga
- clara
- claro
- emocionante
- enajenar
- entenderse
- escopetazo
- espalda
- estragos
- garantizar
- grupa
- hervir
- idea
- imperiosa
- imperioso
- indisponer
- loca
- loco
- mentalizarse
- mico
- normalizar
- placer
- recalentar
- rellenar
- repasar
- repetir
- resentirse
- retroceder
- soler
- soñar
- tornar
- trastornar
- venir
- vista
- arreglar
- cuidar
- empezar
- endurecer
- gana
- hacer
- poder
- rehacer
- tal
- vuelto
- vuelva
English:
again
- ask back
- before
- call back
- circle
- clock
- come back
- come round
- come to
- despair
- double back
- drive
- get back
- go back
- go back to
- insane
- lapse
- live through
- look round
- mad
- make
- mind
- move back
- nuts
- paint over
- put back
- rake up
- re-enter
- re-erect
- reapply
- reappoint
- reassemble
- reassess
- reconvene
- reimpose
- rekindle
- remarry
- render
- reoccupy
- reopen
- repeat
- replace
- replay
- replenish
- reread
- rerun
- reschedule
- resit
- restock
- resume
* * *♦ vt1. [dar la vuelta a] to turn round;[lo de arriba abajo] to turn over; [lo de dentro fuera] to turn inside out;vuelve la tele hacia aquí, que la veamos turn the TV round this way so we can see it;ayúdame a volver el colchón help me turn the mattress over;al volver la esquina when we turned the corner2. [cabeza, ojos, mirada] to turn;vuelve la espalda turn your back to me3. [convertir en]eso lo volvió un delincuente that made him a criminal, that turned him into a criminal;la lejía volvió blanca la camisa the bleach turned the shirt white♦ vi1. [persona] [ir de vuelta] to go back, to return;[venir de vuelta] to come back, to return;yo allí/aquí no vuelvo I'm not going back there/coming back here;vuelve, no te vayas come back, don't go;¿cuándo has vuelto? when did you get back?;al volver pasé por el supermercado I stopped off at the supermarket on the o my way back;no vuelvas tarde don't be late (back);ya he vuelto a casa I'm back home;volver atrás to go back;cuando vuelva del trabajo when I get back from work;aún no ha vuelto del trabajo she isn't back o hasn't got back from work yet;ha vuelto muy morena de la playa she's come back from the seaside with a nice tan2. [mal tiempo, alegría, tranquilidad] to return;cuando vuelva el verano when it's summer again;todo volvió a la normalidad everything went back o returned to normal;vuelve la minifalda miniskirts are backvolver al trabajo/al colegio to go back to work/school;volviendo al tema que nos ocupa… to go back to the matter we are discussing…;vuelve a leerlo read it again;tras el verano volvió a dar clases en la universidad once the summer was over she started teaching at the university again;vuelve a ponerlo en su sitio put it back;vuelve a dormirte go back to sleep;volver con alguien [reanudar relación] to go back to sb;volver a nacer to be reborn4.volver en sí to come to, to regain consciousness* * *<part vuelto>I v/thacia toward); tortilla, filete turn (over); vestido turn inside outXXX; boca abajo turn upside down2:volver loco drive crazy;el humo volvío negra la pared the smoke turned the wall black, the smoke made the wall go blackII v/i1 return, go/come back;volver a casa go/come back home;¿cuándo vuelven? when do they get back?;volver sobre algo return to sth, go back to sth;volver a la normalidad return to normality2:volver en sí come to, come around3:volver a hacer algo do sth again;volver a fumar start smoking again* * *volver {89} vi1) : to return, to come or go backvolver a casa: to return home2) : to revertvolver al tema: to get back to the subject3)volver a : to do againvolvieron a llamar: they called again4)volver en sí : to come to, to regain consciousnessvolver vt1) : to turn, to turn over, to turn inside out2) : to return, to repay, to restore3) : to cause, to makela volvía loca: it was driving her crazy* * *volver vb2. (repetir)... again¿puedes volver a decirlo? can you say that again?3. (dar la vuelta a) to turn over / to turn -
48 carraca
Carraca, esta palabra significa comida, condimentos, conquivus, (cacharros, etc.). Cuando íbamos a llindiar el ganáu disdi ‘l albiar el díe fasta que tapecíe, (cuidar el ganado desde el amanecer hasta el oscurecer) llevábamos la carraca nun cabaxín, zurronacu ou cestacu cualquier, (cabás, zurrón o cualquier otro cesto). Les muyeres baxaben al merquéu ya traíen la carraca pa toa la xemana. (Las mujeres bajaban al mercado y compraban si tenían dinero lo que se necesitase en la casa para toda la semana). Carraca tamén lu ye lu que lus vaqueirus chebaban disdi la teixá pal sou cabanu ou corte de la braña, dunde a lu mexor taben un fatáu de díes xin baxar a l'aldina, per ístu llebaben un carracáu de couxes que ñecexitaben. (Carraca también es lo que los vaqueros llevaban desde casa para sus cabañas del puerto, las morteras o los prados, donde a lo mejor estaban unos días sin bajar a la aldea, por esto subían muchas cosas que necesitaban y no todas eran para comer sino que algunas eran simples cacharros, o humildes mantas. Y carraca hermanos míos, era la que hacía mi madre y todas las vindas de los rojos, cuando todas las semanas iban a visitar a sus maridos a la Cárcel Modelo de Oviedo, como por las demás no puedo hablar, porque yo no sé cómo se arreglaban las pobrecitas, aunque me supongo que muchas hasta pidiendo limosna, sí que lo puedo hacer de mi madre, que todos los martes era el día que tenía de comunicación, y ella nunca sabía si le iba encontrar vivo, porque por aquellos tiempos fechus de llágrimes ya xufriencies, tous lus díes na carxel d'Uviéu achuquinaben cambrionáus enteirus de xóvenes astures y'anxina d’ista maneira tan achuquina, encalducá per prexones xin concencia, nin dinidá nin «Xusticia Humana», fexérun bon amagüestu de toes les xuventúes roxes d'Asturies, ya les pouques que nun achuquinarun llantárunlas nus batallones de trabayadores, dunde munchus morrierun achindi fartus de fames, de llatigazus ya vexaciones, ya lus oitres que xuerti tubieren de golguer pa la sou teixá, fexérunlu mamplenáus d'amollexíes que per mor d'echus tamén fatáus morrieron. Falaba you que carraca yera lu que miou má le chevaba ‘l miou pá tous lus martes a la carxel, que you nun séi lu que yera, perque na nuexa teixá nun había esconxolancia de nagua, peru lu que fora écha llantábalu tou nuna fardelaca, ya colaba na xuntura d'oitres muyeres de l'allina camín d'Uviéu tres ou catru gores endenantes qu’almaneciera, pos teníen qu'espatuxar alrreór de cuarenta quilómetrus andandu ya oitres tantus pa la regolguía, pos entoncenes nun valía faer el auto-stop que güéi se fae, perque tous lus cambriones ya coches cuaxi yeren millitares, y'angunus oitres yeren de lus drechistes, ya lus roxus nun teníamus namái que goxetáus mexeries, ya manegáus de miéu ‘l nuexu hermenu ‘l venceor, perque lus nuexus homes morrieran lluchandu nel frinti, ya lus oitres taben arretrigáus per les cárxeles dunde poucu a poucu lus achuquinaben ou lus esclavizaben nus batallones de trabayaóres, anxina yera que tou Asturies taba xemada de viudes, de vieyus ya de guaxiquinus güerfaninus, que tous nuexóitres, viétchus, muyeres ya nenus de lus roxus, díbamus ser esclavizáus inhumanamente baxu 'n enfernal xugu que nun nus dexaba más llibertá que la que nel xuenu cheldábamus. —Ya n'agora vou xebrame del trabayu d'enfilerar pallabres p'encalducalus cuamigu dientru d’ista hestoria dou tán lus raigones ya l'escola de nuexes costumes ya llingua. TRADUCCIÓN.—Por aquellos tiempos hechos de lágrimas y de grandes sufrimientos, todos los días que el Hacedor alumbraba, en la cárcel de Oviedo asesinaban camiones enteros de jóvenes astures, y así de esta manera tan despiadada y asesina, llevada a cabo por personas sin conciencia, ni dignidad ni ninguna clase de «Justicia Humana», llevaron a término casi el total exterminio de las juventudes rojas de Asturias, y las pocas que no asesinaron, las esclavizaron en los famosos batallones de trabajadores, donde muchos allí murieron hartos de hambre, de vejaciones y latigazos, y los pocos que tuvieron la suerte de volver a sus hogares, lo hicieron llenos de enfermedades que por mor de ellas también murieron bastantes. —Decía yo que carraca también era lo que mi madre le llevaba todos los martes a mi padre a la cárcel, que yo no sé lo que pudiera ser, porque en nuestra casa no había ninguna cosa de nada, pero lo que fuese ella lo metía dentro de una saca y marchaba en unión de otras mujeres de la aldea camino de Oviedo tres o cuatro horas antes que amaneciese, pues tenían que caminar alrededor de cuarenta quilómetros y otros tantos de retorno y todos los hacían andando, pues no servía hacer el auto-stop que hoy se hace, porque todos los camiones y coches casi eran militares, y algunos otros que había eran de los derechistas, pues los izquierdistas no teníamos nada más que grandes cantidades de miseria, así como de miedo a nuestro hermano el vencedor que jamás se portó nada bien con nosotros, porque nuestros hombres habían muerto en el frente, y los otros estaban presos en las cárceles, donde poco a poco les iban asesinando, o los esclavizaban en los campos de concentración o batallones de trabajadores, así era que toda Asturias estaba sembrada de viudas, de viejos y de niños huérfanos, que todos nosotros, viejos, mujeres y niños de las izquierdas, íbamos a ser esclavizados inhumanamente bajo el infernal yugo que no nos dejaba más libertad que la que en el sueño hacíamos. Y ahora me voy alejar del trabajo de poner en orden las palabras en este diccionario, para llevarles conmigo a los lugares donde yo he aprendido la dulce lengua de Asturias, que no es otro lugar que la escuela donde vivían las raíces y costumbres de Nuestro Pueblo, pues no se pueden buscar nuestras falancias en ningún otro lugar ni parte. Por esto les digo ahora, que si yo no hubiese vivido tan simple, sencilla, pobre, miserable, esclavizadora y dentro de la más natural de la «RAIZ ANCESTRAL DE ASTURIAS», ni yo ni nadie podría legarle a mi «AMADA ASTURIAS» ni a sus «HIDALGAS GENTES», la documentación pura, natural y sencilla que pueda tener este diccionario, porque desde estas mis simples líneas y mirándome muy mucho de lo que digo, les afirmo que hay muy poco fiable por no decir nada, escrito de nuestras costumbres y lengua. «DIES D’ENFERNU» (DÍAS DE INFIERNO) —Yera you 'n zaragoletu, 'n guaxiquín, un nenacu, 'n rapacín (un niño de unos ocho años), cundu la ñecexidá más prieta me fexera depriender lu que yera ‘l dollor, la xufriencia, l’inxusticia, lu pior qu'el Home pudiés encaldar d'enría lus sous xemexantes, you yera ún de lus miles d'anxelinus de miou Tierra que diba faer arroxaúra nel vivir d’ enfernu que m’aguardaba. Xin, fatáus de güérfanus lu mesmu que you, que güéi nel díe xuntu con nuexes familias, ente fius, ñetus, ya tou ‘l andecháu de parantela xomus más de la metá de les xentes d'Asturias, peru naquechus tempus d'achuquinus ya inxusticies nun yéramus namái qu'unus guaxiquinus dexamparáus de la man del Faidor ya del Home, ya tous noxóitres tubiemus que catanus el xustentu de fatáus de maneires diferientes, la miou per exemplu fó'ísta. COLOCOUME MIOU Má de cabrieru na teixá d'un amu baldrayu y atuñáu, llabascu y'achuquín tan solu per que me diera de comer ya me vistiera dalgu, peru ‘l condenáu matábame de fame, ya la vestimenta que punxu d'enría ‘l miou llombu conxistía nun calzáu que la metá ‘l tempu espatuxaba con las patas arregañás, apaxiétchau con unus fatucus tous esgacicáus que per tous lus lláus diben les mious carnis al entestate, acaniláes per el callor ya ‘l fríu en tou ‘l tempu. —Tenía yo aproximadamente ocho años de edad cuando me asesinaron a mi padre, y me recuerdo con toda exactitud cómo la ley de aquel tiempo llevó a cabo tan imperdonable, deshumanizante y vandálica felonía. —Nuna nuétche (una noche) llegaron a la casa de unos tíos míos que en mi aldea vivían y donde mis padres y yo nos refugiamos al término de la guerra en Asturias cuatro desalmados, cuatro bandoleros, cuatro inmundicias humanas, que escudados tras de sus armas empuñadas, representaban l'enñordiada Lley (LA SUCIA LEY) que en aquellos tiempos a la Justicia traicionaba, cuento yo, que aquellos cuatro merucus (gusanos), atemorizando e insultando a toda mi familia, detuvieron a mi padre, le amarraron como a la bestia que se lleva al matadero y se lo intentaron llevar de la casa, sin que mis tíos, (y la cosa no era para menos), intentasen pronunciar asustados como se encontraban ni la más mínima palabra de súplica o protesta. Pero mi madre no les secundó, sino que bravamente intentó defender al sou home (a su marido) no sólo con la palabra, que mi madre la tenía d'aguxa lu mesmu qu’un bon obreiru (de afilada lo mismo que un buen aguijón), sino que temerariamente se abalanzó sobre ellos y fuele preciso a uno de aquellos cobardes y desalmados representantes de la deshumanizada ley que corría en aquellos tiempos, de propinarle varios golpes con la pistola, dejándola mal herida y ensangrentada, tirada en el suelo con el conocimiento perdido. Mientras que aquellos bandidos, se llevaban a mi padre sin permitirle que de mi se despidiera, y tan solamente le he podido ver por última vez, tres les rexes de la cárxel d'Uvieu 'n die 'ndenantes que l'achuquinaren. (Detrás de las rejas de la cárcel de Oviedo, un día antes de que le asesinasen). Pronto mi madre y yo, llenos de la más desolante de las tristezas, y vestidos con el traje de las más indigentes miserias y pobrezas, nos marchamos de la casa de mis tíos y nos asentamos en la abandonada, vieja y destartalada casa de mi abuela. Y sin muebles, ni nada, los dos juntos, como grandes e indomables luchadores que hemos sido siempre, dimos comienzo sin desfallecer ni un momento, a la dura lucha por la vida, sin que nadie jamás nos ayudara. Empecé a ganarme la vida como pastor, a la corta edad de que cualquier niño sólo pensaría en jugar, comer cuando tuviese hambre y recibir de continuo montones de caricias y de amor, yo sin embargo, a pesar de no poseer nada de todas estas maravillosas cosas, era en extremo a mi manera feliz. Marchaba todas las mañanas con mi ganado al monte, donde permanecía todo el día, tan sólo con la compañía que me brindaba mi fiel y siempre por mí con cariño recordado Pelayu, que era un perro, de una inteligencia y sentimientos, que más bien que un chuchu (perro), parecía aquel singular animal un ser humano. Luego por las tardes, cuando el sol se escondía por detrás de las altas cumbres, retornaba feliz a la aldea, siempre lleno de contentura, cantando las más de las veces, amenizado por el potente tañir del zumbiétchu (cencerro) que llevaba colgado al cuello el semental del rebaño. Una mañana como tantas otras me encaminé con mi rebaño al monte y seria como a la media tarde cuando a la entrada de una cueva que se asentaba en un lugar casi inaccesible me encontré medio enterrado con las piedras y la escasa tierra que hacían la reducida plataforma de la portada de la caverna, un pequeño aro de oro, yo he tenido por así decirlo desde mi infancia la inmensa suerte de poseer una imaginación tan inmensamente dislocada, que por tal solían decirme mis vecinos, que era yo el rey de las mentiras, así como el más hábil inventor de endemoniados cuentos. El caso era, que aquel misterioso anillo abandonado a tan larga distancia de mi aldea y en lugar tan argutosu (estrecho, alto, inaccesible), hiciéronme presto pensar, que aquella joya no había llegado a tal escondrijo por sí sola, sino que desde luego alguien la había traído. En el momento mi imaginación desbordante de una alegría que no encontraba un fin para frenarla, comenzó a fomentar sin el menor titubeo la fantástica idea de que en el interior de aquella caverna debía de encontrarse un tesoro de preciosas joyas y valorativas monedas, y quién le había ocultado sabe Dios cuando, seguramente habría perdido aquel anillo que por casualidad yo encontrara. Así pues, ya firmemente convencido, adentreme temerariamente sin el menor temor por la angosta cueva con las miras de apoderarme de aquella inmensa riqueza que según mi soñativa imaginación me había hecho comprender que en su interior me estaba aguardando. Pero aquel día no conseguí mi feliz propósito, porque era la caverna más larga de lo que había pensado y la oscuridad que en ella reinaba me hacía ciego de toda luz. Senteme en su entrada muy desilusionado al no poder lograr lo que había soñado, pero pronto mi mente empezó a dibujarme mil dispares tesoros, pues por el rastro que descubriera seguramente que dentro de la gruta se hallaría escondida alguna chalga (tesoro) guardado con toda seguridad por una Xana, Xumiciu, Trasgu o Culiebru (dioses de la Mitología asturiana), pues al decir de el abuelo Nicomedes cuando en las largas veladas de los inviernos y sin jamás interrumpirle con grande contentura le escuchábamos las leyendas, cuentos e historias que él lúcida y socarronamente nos contaba, afirmándonos siempre que eran tan ciertos sus relatos, como que todos habíamos nacido para morir. Y cuando hablaba de las chalgas aseguraba que tal o cual vecino, morador de esta o aquella aldea, se había hecho de la noche a la mañana rico al haber encontrado una chalga. También afirmaba poniéndose muy serio alegando unos razonamientos que convencían, que las montañas que rodeaban nuestra aldea había muchas chalgas escondidas, que fueron sepultadas hacía muchos siglos por los invasores moros, que al ser vencidos por los astures y al no poder huir con tan pesados tesoros, los ocultaban en las montañas con las miras de poder regresar algún día a desenterrarlos. Como cuento, yo en aquellos momentos vivía alborozado, sumergido en una disloca alegría al saberme ya dueño de aquella incontable riqueza, haciendo que mis inocentes ojos sonriesen felices inmersos en la imaginativa dicha de poder muy pronto liberar a mi madre de la pobreza y quitarla del agobiador trabajo que faenaba trabajando en los eros de los vecinos de estrella a estrella por un miserable sueldo andechandu (en cuadrilla) todos los días. Y así pensando todas las dichas que mi infantil mente podía imaginar, rodeado por el sepulcral silencio que envolvía la grandiosidad de las montañas, rasgado de vez en cuando por el potente y agudo graznido que desde los peñascos más inaccesibles, o desde los infinitos espacios donde con majestuosidad planeaban, lanzaban las útres (águilas), que con ojos inquisitivos oteaban con hambrientas intenciones los escabrosos riscos y las empinadas fistietchas (pequeños valles encajonados entre las peñas), con la esperanza achuquinante (asesina) de poder atrapar con la rapidez del rayo, algún recental que se hubiese xebrau (apartado) de su madre. También aquel silencio que invitaba a la meditación era con más continuidad cortado, por el dinámico tañir del zumbiétchu (pequeño cencerro) que colgaba del brioso cuello del macho cabrio, conductor y semental del rebaño. Como cuento, allí permanecía ensimismada mi mente en el soñar despierto, fabricando sin trabas de la misma nada, las más disparatadas y fabulosas dichas, que harían la felicidad de mi madre junto con la mía. Llegó casi sin enterarme el atapecer del día (al oscurecer) y fue entonces cuando desperté con prisa del maravilloso soñar donde vivía, y raudo, con agilidad y destreza que hoy al recordarla me causa dicha, reuní en pocos minutos mi rebaño, ayudado con eficacia por Pelayu, mi fiel, obediente, valiente y amaestrado perro, que no le tenía miedo a nada ni a nadie si exceptuamos al siempre mal intencionado y vigoroso macho semental de la reciétcha que yo allindiaba (ganado menudo que yo cuidaba). Y cuando ya el día agonizaba entre las negras vestimentas de la noche, entré en mi aldea conduciendo orgullosamente mi rebaño. A la entrada del pueblo sentado plácidamente fumándose un cigarro, estaba esperándome mi amo preocupado por mi tardanza y acercándose a mí, con palabras desaforadas e insultantes, a la par que me reprendía con dureza, me preguntaba el por qué me había demorado tanto. No recuerdo lo que le contesté, ni la historia que le largué, lo que si sé, que no se creyó de ella nada, pues todas las gentes que me conocían bien sabían, que yo confundía la verdad con la mentira haciendo con entrambas las más inverosímiles y dislocadas historias. Sin embargo, lo que yo sabía muy bien, era que aquel miserable labriego de mi aldea, que tenía la desgracia de cuidarle sus ganados, por la triste desgracia de una comida infame y peor vestimenta, no le incomodaba en absoluto que yo llegase tarde o que me despeñara desde un serapu (peña) y me escontonara la motchera (rompiera la cabeza), lo único que le preocupaba al condenado, era que llegasen a su teixada (casa) sanos y fartus (hartos) todos sus ganados. Al siguiente día bien de mañana como de continuo hacía, con un poco de sabadiegu (chorizo malo) un cantezu (pedazo) de pan moreno y cuatro manzanas dentro de mi zurrón, salí de mi aldea afaluchandu (arreando) el rebaño, y con aquellas miserables viandas que llevaba en mi morral, tenía que aguantar todo el día en el monte corriendo sin descanso tras aquella veceira (rebaño) de cabras. Lo que no sabía el condenado de mi amo, era que yo siempre que tenía hambre, le ordeñaba sus cabras dentro de una lata que tenía escondida en la montaña, hartándome tanto yo como mi fiel Pelayu de espumosa y fresca leche hasta el golifar (hastiar). Si el bastruya (zafio) de mi amo tan sólo hubiese sospechado que le mucía (ordeñaba) sus cabras todos los días, me hubiera eszarapau (despedazado) mi frágil cuerpo con un mamplén de cibiétchazus (con muchos palos). Espatuxaba (caminaba) yo muy contento aquella mañana, quizás lo hiciera mucho más feliz que nunca, arreaba mi rebaño con desacostumbrada prisa, porque ansias locas tenía de llegar a la montaña, para entrar de nuevo en la misteriosa cueva, pues ahora ya no tendría problemas con la obscuridad que en ella reinaba, ya que conmigo llevaba una caja de cerillas y un pequeño candil que le había arrapiegáu (hurtado, quitado) de la corte (cuadra, establo) a mi amo, y con aquella luz, sería capaz de bajar hasta las mismas entrañas de la tierra, si a tal lugar la caverna se extendiese. Aquella noche había dormido poco y soñado mucho, tanto despierto como dentro del desvelado sueño, y tanto de una manera como de la otra, siempre llegaba a la conclusión, de que dentro de aquella para mi misteriosa gruta se ocultaba una fabulosa chalga de la que iba ser yo su señor y dueño, y cuando tal me sucediese, ya no sería yo más criado de ningún rapiegu (zorro) amo, ni tampoco a mi querida madre se le encallecerían jamás las manos, efectuando esclavizantes trabajos, nunca para el prójimo bien servidos y siempre por él peor pagados, ni se partiría sus costillas refrescándose el cansancio en su propio sudor por las fincas de nuestros vecinos, por donde se arreventaba todos los días del año, por la mezquina soldada de una fuente no muy grande de harina, un cesto de patatas, o cualquier otra vianda que mitigase el enorme fantasma del hambre, que desde el fin de la guerra se había enseñoreado de nuestro indigente char (lar), que nos obligaba despiadadamente a unos ayunos tan sumamente raquíticos, que el día que comíamos algo en traza (algo mas), tal parecía que habíamos cometido un grave pecado. Cuando yo fuese dueño de aquel tesoro, (abanzaba seguido de Pelayu arreando con prisa los ganados camino de la argutosa «abrupta» montaña, a la par que imaginativamente iba pensando), compraremos una casa decente, buenas fincas y mejores ganados, y entonces nuestros vecinos nos mirarán con respeto, y no nos tratarán con el menosprecio y la esclavitud a que ahora nos someten. Llegué al fin hasta el lugar que por costumbre tenía de enveredar el ganado para que a su aire subiesen guareciendu (pastiando) como siempre hacían hasta llegar al final de la tarde que era cuando el rebaño solía alcanzar lo más alto de la montaña. Pero aquel día no seguí yo al redil como siempre hacía, sino que me adelante a él corriendo sin el menor cansancio laderas arriba, hasta que por fin sudoroso y galopante en la alegría llegué a la vecindad de la caverna. Pude comprobar sonriente a la par que cariñosamente acariciaba a Pelayu, cómo éste me miraba contrariado al ver que yo por primera vez había cambiado todos mis cotidianos hábitos. Ya que siempre nada más llegar al monte y dejar a las cabras a su albedrío pastiando, nos sentábamos en el lugar acostumbrado, y zampábamos sin pérdida de tiempo a partes iguales como buenos compañeros, la miserable comida que nos había servido nuestro amo. Después jugábamos incansablemente en mil dispares entretenimientos hasta quedarnos rendidos, y muchas veces tras de nuestros juegos, los dos juntos abrazados nos quedábamos profundamente dormidos y al despertarnos sino avistábamos el rebaño, corríamos alocados por la preocupación, por entre los abruptos riscos, y las espinosas malezas hasta lograr encontrarlo. Después otra vez gozosos retornábamos a nuestros juegos, o yo me quedaba mirando a las montañas ensimismado pensando, mientras que Pelayu se entretenía cazando grillos, u otros insectos, y otras veces con sus blancos y poderosos colmillos recorría con rabia su pelambrudo cuerpo, diezmando la cabanada (rebaño) de pulgas y otros parásitos que con su sangre se alimentaban. Como cuento, aquella mañana mi fiel Pelayu me miraba preocupado, pudiendo yo observar en sus vivarachos, picarescos e inteligentes ojos, una recriminación que me estaba haciendo, por su forma de ponerme sus fuertes patas en mi pecho, a la vez que me lamía entre pequeños y cariñosos ladridos mi rostro. Si con sus ladridos pudiese hablar mi lenguaje, seguramente que me diría. —No seas un iluso soñador, mi más querido y preciado compañero, no llegues con tu fantástico pensamiento hasta el extremo de acariciar ni tan siquiera cuanto te has imaginado. Comámonos con la alegría de que hacemos gala todos los días, esa mezquina comida que nos da nuestro despreciable amo, y juguemos con la inocente felicidad de siempre, ya que éste será el más grande tesoro que jamás podrás superar en tu vida. ¿Dónde podrás hallar una riqueza que se pueda comparar a la natural y sencilla felicidad que hoy gozas, aunque ésta se haga su camino dentro de la gran pobreza que te acompaña? Pero hoy yo sé fijamente, que aunque mi perro pudiese hablar, haciendo que en tal momento me asustase al presenciar tan grande milagro, y me dijese que no entrase en la cueva, porque lo que dentro de ella iba a encontrar sería mi propia muerte, la verdad es, que ni al mismo Faidor (Dios) en aquellos momentos yo no obedecería, y así de resuelto, encendí el candil, y sin el menor asomo de miedo, ya que la ilusión y la alegría que poblaban mi espíritu en aquel encaldar (hacer) eran tan inmensos, que empequeñecían hasta el ignoro cualquier otro sentimiento. Adentreme en la cueva que era iluminada tenuemente con la pobre luz que el candil despedía, siempre acompañado de Pelayu que tras de mí, el muy tuno de mi aventura se reía, no era larga la caverna, pues a treinta metros no alcanzaría, y cuando llegué al final, no encontré ni las Xanas, ni los Trasgus ni Xumicius, ni la chalga, preciado tesoro que yo perseguía, sólo había muchos cascos de avellanas y de nueces, algunas latas de conservas ya vacías, unos trapos manchados de sangre, unas mantas viejas y apoyadas en la rocosa y húmeda pared de la cueva, había varias armas de fuego que pronto me hicieron olvidar la riqueza que en un principio había imaginado que allí me aguardaría. Por primera vez en mi vida iba a tener juguetes, auténticos juguetes de verdad de los que usaban los hombres para asesinarse vilmente al igual que hacen los lobos cuando por su cuenta cogen un apacible rebano de ovejas. Dejé el candil en el suelo y elegí entre todas aquellas armas una brillante escopeta, lleno de contentura me senté encima de aquellas mantas y empecé a maniobrar con aquel peligroso juguete, yo sabía cómo se manejaba supuesto que mi amo tenía una escopeta muy parecida y le había visto limpiarla y cazar con ella algunas veces, durante algún tiempo estuve jugando con ella, de una canana que allí había saqué dos cartuchos que metía y sacaba dentro de su recámara, yo me creía en aquellos mis felices instantes el más grande cazador del universo. Pelayu que ya se había cansado de husmear por todas las partes y no habiendo encontrado nada donde llancái el diente (hincar) se tumbó en el suelo frente a mi mirándome sonriente y burlonamente, (porque aunque ustedes no lo crean, yo sé que los chuchos saben sonreir). Enojeme de Pelayu al ver como tan descaradamente se mofaba de mí, por eso encañonele con la escopeta con ánimo de amenazarle, pero cambió Pelayu de gesto rápidamente, levantose con rapidez del lugar donde estaba achucáu (costado), enseñome los clientes ladrándome muy enfadado y a la velocidad del rayo salió de la cueva, quizás porque el inteligente animal presentía, de que alguna desgracia iba a lleldar (hacer) yo con aquel mortífero artefacto, y no quería ser él quien primeramente la recibiese en su cuerpo. Aun permanecí algún tiempo en la gruta jugando a mi manera con las armas, y solamente cuando el candil por su guiños me hizo comprender que su luz ya se le estaba escosando (terminando), salí de la caverna con la escopeta en una mano, dos cartuchos en su recámara y el candil en la otra. En el exterior Pelayu correteaba detrás de los grillos y las camporinas (mariposas) al parecer ya libre de todo enfado. Ya cansado de jugar dejé la escopeta en el suelo y senteme tranquilamente al lado del zurrón, y en cuanto mi perro vio que ya había abandonado el arma, vino corriendo hacia mí, moviendo la cola y sonriéndome amigablemente. Allá abajo en la mitad del valle pude ver a mi rebaño cómo subía espenandu (comiendo) los pochitcus (enanas encinas), y yo de nuevo me volví a sentir feliz y contento a pesar de no encontrar la chalga que tanto con su riqueza había soñado e ideado. Comimos a hora desacostumbrada mi perro y yo aquella pobreza de comida, y tras de jugar un rato, él se quedó adormilado y yo comencé a pensar de quién serían aquellas armas. No me cabía la menor duda de que aquel arsenal de armas debía de ser de los fugáus (huidos), seguramente que eran de aquellos cuatro rapazones (mozos) que se entregaran a los soldados que estaban destacados en mi aldea. Yo los había visto en el cuartel que los militares tenían que era en la escuela de mi aldea, un amplio edificio que fuera regalado a la parroquia por unos indianos del chugar (lugar) que retornaran de las américas con la corexa betchá de cuartus (con la cartera llena de dineros). Recuerdo que aquel día que yo los vi, un soldado que de seguro sería el barbero, les estaba cortando el abundante pelo que lucían, y uno de los rapazus le dijo sonrientemente al militar. ¡No hace falta que te molestes mucho camarada, pues cuando un día de estos nos trasladeís a la cárcel de Oviedo, allí lo más seguro es que nos rebanen el pescuezo! EL MACHO CABRÍO Güelgu coyer el filu dóu d'endenantes m'enduébitchaba algamiandu na miou motchera alcuerdancies de cundu you yera guaxe, ya comu tóus non se puén cuntar per filera, per ísu xebreme d'aquín, pa dir p'acuchá, perque toes les couxes tienen la sou xaceda, ya non la quixéramus cataye nuexotrus. (Volviendo coger el hilo de los aconteceres que anteriormente en mi cerebro se barajaban dentro de las añoranzas de mi niñez, y como todos estos acaeceres no se pueden relatar en hilera, por eso me marché de éste, para ir al de más allá, que es de donde vengo ahora, porque todas las cosas tienen su propia postura, y no la que quisiéramos darle nosotros). Y aunque parecía que me había perdido por estar tan llargu lonxe (tan largo lejos) la verdad es que yo no pierdo el tiempo adornando los hechos que no deben de ser adornados, nin fiéndume en xebraures que van esfaese 'n probeces, perque 'l que non ye llicenciáu 'n filloxofía e lletres, non pué faer munches froritures con les pallabres nin les lletres, ya per ístu, tien que encaldase 'n aforrador d'istus dellicáus y'artifixusus monumentus, perque si lus mesmus que güéi día que lus manexan y'atreinan, la metá de les veces non xapien lu que falen, ya llanquen el focicu fasta les urées en telares de Pachu 'l Xabadiegu betcháus de poxa y'escosáus del granu que ye pelu que tóus muramus nista engochá vida, ¿qué fairé you que 'deprendí namái que tres meses nuna escola pública? (Ni me hondeo en deserciones que se deshagan en pobrezas, porque quienes no son licenciados en filosofía y letras, no pueden hacer muchas florituras con las palabras y las letras, y por esta razón, tienen que hacerse ahorrativos de estos delicados y artificiosos monumentos, porque si los mismos que hoy en día los manejan y cuidan, la mitad de las veces no saben muy bien ni la mitad de lo que escriben, ni otra pareja parte de lo que hablan, y meten por estos menesteres el hocico hasta las orejas, en cuestiones que los imposibilitan para después resolverlas, y si se aproximan a este nivelamiento, lo hacen sembrando una hierba productora de mermado grano, que es el punto primordial que todos intentamos recoger en esta cerda vida. Como cuento, si estos señores eruditos en estas materias se equivocan ¿qué puedo hacer yo, ¡pobre de mí!, que tan solamente he tenido la suerte de ir al colegio público tan sólo tres meses?). Cuento yo que me hallaba en aquellos mis infantiles pensares intentando saber a qué huidos pertenecían aquellas armas, y así dejé tal perder el mucho tiempo que me sobraba, cuando mis ojos retrataron el gran combate que a baja altura, muy por debajo de donde yo me encontraba, sostenían tres cuervos, que despiadada y valientemente le atacaban a un águila real, y ésta piando quizás por el dolor que le inferían los efectivos picotazos de los cuervos, o tal vez en su lenguaje maldiciéndoles llena de rabia por el no poder repeler el ataque de que era objeto. No podía defenderse de sus tenaces atacantes, porque todo su cuerpo en gran tensión estaba, ya que al volar tan bajo, todas sus enormes energías las precisaba para mover sin el menor descanso sus grandes alas, con el apremiante fin de salir de aquel espacio que al parecer pertenecía a los belicosos cuervos, que con ardorosa valentía y enquina ofensiva, disputaban tal natural privilegio, a las mismas soberanas de los cielos. Había yo presenciado muchas veces batallas entre las águilas y los cuervos, y siempre éstos las perseguían atacándoles por su parte posterior, hasta la altura donde el águila ya no necesitase mover sus alas para sostenerse, cuando esto sucedía, los cuervos precipitadamente abandonaban el combate, porque ellos sabían, que donde el águila pudiese planear, todo animal viviente que se acercara, encontraría entre sus poderosas garras una rápida muerte. Queriendo yo saber como es natural el por qué los cuervos atacaban a las águilas, un día que cuidando sus cabras junto a mí estaba un paisano llamado Máximo, que por apodo se le llamaba el «Puchegu», porque tenía tantas razones en sus hablares como palabras por su boca se alumbraran, a pesar de que el Puchegu no sabía leer ni escribir, sabía de cuentos más que el mismísimo Quevedo, e igual hacía cuando se le necesitaba de veterinario que de médico, atinaba casi siempre cuando iba a llover o hacer buen tiempo, en fin, que era Máximu el Puchegu en todas aquellas aldeas de mis amores, una Enciclopedia que aventajaría en mucho a todas las que en nuestros días nos sirven las grandes editoriales, industriadas por hombres estudiosos de las ciencias. Empezó mi amigo el Puchegu explicándome, que son los cuervos de las abruptosas montañas más bregáus (valientes) que los que moran en las valladas o pequeñas lomas, y todo porque la escasez de alimentos en las rocosas cumbres, es muy inferior a los que existen en los valles o montículos, y así como a los hombres la abundancia los hace temerosos y a veces hasta pusilánimes, y la necesidad o privaciones los vuelve por ley de vida temerarios y osados, en los animales ocurre en igual medida lo mismo, así pues, el cuervo defiende su pitanza no permitiendo que las águilas cacen a menor altura que la que les pertenece, y si desde tal situación descubren una pieza, y bajan con su endemoniado vuelo de alas plegadas la apresan y luego vuelven a elevarse al lugar que les corresponde, los cuervos no osarán ni tan siquiera molestarlas, pero si por el contrario descienden para dedicarse a cazar desde el lugar que no les pertenece, entonces los cuervos las atacan con verdadera saña y valentía y siempre logran hacerlas ascender hasta la posición que ellos consideran justa. Esto es así, porque desde tal altura las águilas sólo pueden divisar en tierra una pieza que ellos no cazan nunca, como puede ser un conejo, una pequeña res, un zorro, y hasta inclusive el mismo perro que con el pastor cuida el rebano, y también se han dado casos en que las águilas hasta han cazado un lobo, y con él entre sus garras han subido hasta sus utreras (nidos) donde le devoraban con la misma satisfacción que pudieran hacer cuando se afestinaban con las tiernas carnes de un inocente corderillo. Si las águilas pudiesen volar más bajo sin ser por los cuervos molestadas, también podrían cazar con gran facilidad, lagartos, culebras, etc., etc., y es ésta precisamente la comida que el cuervo defiende, por eso ataca al águila cuando ésta intenta apoderarse de la que él cree que es su exclusiva pertenencia. Terminó el águila al fin tras el ardoroso acoso a que la sometieron los cuervos de subir hasta la altura que ellos consideraron lícita, y rápidamente éstos plegando sus alas la abandonaron y en vertiginoso vuelo buscaron el abrigo de los arbustos de sus montañas. Terminó para mí aquel día el maravilloso espectáculo que la soberana del cielo y los bravos cuervos me habían ofrecido, y fue entonces cuando me incorporé del lugar donde me hallaba sentado, para mirar a mis cabras que guarecían (pastiaban) por encima de donde yo estaba a la corta distancia de unos cincuenta metros, lo primero que mis ojos retrataron fue el orgulloso y antipático macho cabrío, que empericotáu (subido) en un cuetaron (peñasco) a la par que espenucaba (arrancaba) las fuéas d'un pótchiscu (hojas de una enana encina), mientras que las enguyía, parecíame a mí que me estaba mirando desafiadora y despreciativamente, con sus grandes y retorcidos cuernos, su larga perilla y enorme cencerro, se me representaba como el diablo que sonriéndose ladinamente se guasaba de mi humilde persona, a la par que de mi buen Pelayu, pues a entrambos y dos el condenado nos había hecho correr infinidad de veces, por eso, tanto Pelayu como yo siempre que teníamos ocasión y traicioneramente, él le mordía sañudamente en sus cadríles (patas) y yo le atizaba barganazus (estacazos) y pedradas donde mejor encaldase (terciase). Ocurriósele a mi mente en aquellos momentos el darle un buen susto a aquel demonio con cuernos y cencerro, por eso así la escopeta con determinación, y cargada como se encontraba con dos cartuchos, apunté por debajo de donde él se hallaba con el firme propósito de tan sólo darle un susto que no olvidase en su vida, y ya sonriéndome adelantadamente por el resultado de la idea que sin más pérdida de tiempo iba llevar a la práctica, apreté los gatillos de la escopeta, y una doble y potente explosión originose que dio conmigo en el suelo por la fuerte sacudida que el arma emburrióu (empujó) con dolor en mi cuerpo. Pero escosóseme d'afechu (marchóseme del todo) tal dolor, cuando entre el repilar (ecos) de la montaña por la explosión, sentí al macho cabrío lanzar al viento grandes berridas, que hiciéronme con preocupada prontitud deducir, que aquel demonio odioso no se quejaba por el susto que pudiera recibir, sino por la perdigonada que sin yo proponérmelo le había albergado en su pelambroso y maloliente cuerpo, levanteme sin demora del pedregoso lecho donde la escopeta con su duro empujón me había acostado, y aún tuve tiempo de ver cómo el semental de mi rebano rodaba por entre los cuetus del xerrapeiru (peñas de la sierra) infiriéndose más heridas en su cuerpo que las que yo por equivocación con los dos disparos le había inferido, siendo quizás su muerte no la perdigonada que le había desequilibrado, sino los argutoxus cuetus (agudos peñascos) que cual cuchillos al rodar su pesado cuerpo por entre ellos le apuñalaban mortíferamente, por eso al detenerse en su poleamientu (rodar) detrás de un pótchiscu (encina) que encontró en su paso, dejó de berrar en el instante, que su vigoroso cuerpo perdiera la vida. Fuime yo corriendo acompañado de Pelayu que me ganó la palma en la carrera, hasta el lugar de aquel desgraciado suceso, y cuando llegué donde el chivo estingarráu (tirado, acostado) ya no contaba como enemigo vivo, vi cómo a torrentes se desangraba, a la par que Pelayu con su nutritiva sangre se fartaba (hartaba). Pensé yo con gran temor cómo decirle a mi amo lo que había pasado, él que sentía por su chivo un orgullo y continuo ponderado casi desmedido, pues siempre que la ocasión se le brindaba cuando con sus vecinos dialogaba, soliales afarrucado (faroleándose, chuleándose) decir, que no había en toda la comarca un macho cabrío que ni con mucho en raza y estatura, se le pudiese parecer al suyo. Era ya casi la hora de afalar (retornar arreando el ganado para casa) cuando se me ocurrió la idea de decirle a mi amo que el chivo por si sólo se había despeñado, así que guardé la escopeta en la cueva y apresuradamente yo temeroso y preocupado y Pelayu contento por hallarse harto, reunimos el rebaño y nos encaminamos hacia la aldea, parecía que hasta las mismas cabras que en otras ocasiones se mostraban rebeldes y saltarinas, aquel desdichado día caminaban cabizbajas y avizorantes, observando en todas las direcciones con pronunciosa alteración, buscando aquel macho cabrío que las dirigía y dominaba con su orgullosa presencia, haciéndose notar en todo momento, por el continuo tañir de su zumbiétchu (cencerro), que por primera vez en el rebaño no se sentía el caidonante ruxíu (dirigente sonido). Pienso yo que solo contento caminaba vigilante mi fiel Pelayu, porque ya nadie en el rebaño se atrevía a discutirle sus ladridos o frágiles mordiscos, cuando por orden mía a las cabras con eficiencia les infería. Más sin embargo yo, al igual que a mis cabras, algo me tenía también apresado, algo extraño para mí, por primera vez a mi espíritu esclavizaba, que ni era tristeza ni pena, pero sí era miedo y grande desesperanza. Siempre que retornaba con mi rebaño a la aldea, cuando en las atardecidas la montaña abandonaba, mi corazón ameruxáu d'allegría (rebosante de alegría) a mi garganta un torrente de cante le rogaba, y ésta inocente y falta de todo perjuicio, sintiéndose tan dichosa como los mismos celestiales ángeles, cantaba recias asturianadas, mientras que todo mi ente, afanosamente afalaba (arreaba) las cabras. Quizás cantara yo aquellas horas con más gracia que en todo el día por alegre que fuera y pudiera tener, porque por así decirlo me acercaba al sencillo y noble vivir de las gentes de mi aldea, pues diez o doce horas en la continua soledad que en las montañas me acompañaba, para un rapacín como yo era, eran muchas horas desamparado de la comunidad humana, y sobre manera yo, que con ser mi cuerpo ágil y fuerte hasta casi rayar en el desuso, empequeñecido se quedaba si le comparaba con mi espíritu tan ensoñador e imaginativo, que todas las cosas al engrandecerlas confundía, menos el miserable pan de la maxera (artesa) que mi amo me entregaba, que a pesar de ser tan escaso, jamás supe imaginar nada para engrandecerle. Estaba mi amo a la entrada de la aldea esperándome como siempre hacía para ayudarme a xebrar el rebaño, ya que como eran tantas cabras, no cogían todas en la misma corte (establo), y había que llevar parte de ellas a otra cortexa (cuadra pequeña) que estaba en la parte opuesta de la aldea. Entretenía siempre su espera el condenado de mi amo, hablando con un artesano del lugar, que se dedicaba a la fabricación de yugos y madreñas, que tenía su taller montado debajo de un hórreo, que estaba asentado a la salida de la aldea, mismamente en la desembocadura del pedregoso y empinado sendero que venía de la montaña. Desde tal lugar él sentía con antelación el potente tañir del zumbiérchu (cencerro) que ximielgaba (movía) con fuerza y hasta con orgullo el estupendo semental de su rebaño, entonces él liquidaba por el momento con el madreñeiru la conversación que estuviesen embargando, y dedicaba toda su atención a su rebano, observando con avarienta atención, en el propiar si sus ganados venían fartus óu famientus (hartos o hambrientos), o si alguna de sus cabras venía coxa (coja) por mor de haberle caído una piedra o cualquier otro accidente que hubiera acaecido, como solía ser normal algunas veces. Pero aquel inolvidable para mi atapecer (atardecer) vio antes sus cabras que escuchara el ya inexistente zumbiétchu, por eso con su vozarrón de trueno, y como una centella por mí temido, me preguntó a la distancia de una piedra lanzada cuesta abajo: —¿Qué fói lu que pasóu Xulín...? —¿El chivu perdiu 'l mayuelu...? —Quería decirme, que si el cencerro que llevaba su chivo, había perdido el majuelo, o pequeño péndulo que lleva dentro el cencerro. —Esto también era frecuente que sucediese. Contestele yo desde aquella altura con mucho menos miedo que si me encontrase ante su presencia, diciéndole que el chivo se había despeñado, y arriba en la montaña se encontraba muerto. Estas mis palabras que en el viento camino de la aldea mi voz empujó con fuerza, fueron escuchadas por mi amo que se encaricotóu (encendió) en una rabiosa tristeza, que si pudiese desahogarla, seguro que en mi persona haría él su complacencia. También la desgracia del chivo, que por mí a voces era anunciada, fue oída por algunos otros vecinos a parte del madreñeiru, y como aquel semental de macho cabrío había sido siempre tan aponderado e idolatrado por el babayu (bocazas, charlatán) de mi amo, que con su dichoso cabrón los vecinos de la aldea ya habían pescado la costumbre de decir siempre que alguien ponderaba una cosa, ¡non si paezme a mín, que moren más castrones que Manín na nuesa aldea! Bueno pues como estoy contando, todo el lugar en pocos minutos se había enterado y en parte congregado a la salida del camino que bajaba de la montaña, ya que la muerte de aquel chivo que había ya dejado entre ellos la ya dicha cantinela, les había algunos los más envidiosos y vengatibles alegrado, y a los otros los más sentimentales y nobles les entristecía la muerte de tan comentado castrón. (También se suele llamar castrones a los chivos muy grandes). Al fin entré yo en la aldea quizás con el mayor recibimiento que jamás a nadie le hicieran, y todos atropelladamente me preguntaban lo que con el dichoso castrón me había sucedido, y yo les repetía a la par que intentaba xebrar las cabras para llevarlas a sus respectivas cuadras, que se había despeñado y que todo descuatramindáu (deshecho, desarmado) se quedara en la montaña. Un ratiquín (un tiempo) más tarde, y ya siendo casi la oscurecida, tres vecinos del lugar haciendo cuadrilla con mi amo, caminaban en pos de Pelayu y mía, otra vez camino de la montaña, para enseñarles donde estaba estrapayáu (aplastado) el chivo, con el propósito de bajarle para casa, con el fin de aprovechar su piel y carnes, que serían curadas bajo las barras del xardu (secadero) una estupendísima cecina. Llegamos a la postre ya con la noche tan negra como la boca de el lobo, al xeitu (sitio) donde el chivo fechu 'n chaceiru (hecho un deshecho) ya en el frío de la muerte sin despertarse dormía, tanto Manín que yera mi amo, como los tres vecinos que le hacían compañía, sudorosos y respirando medio ahogados por el tremendo esfuerzo que suponía subir con tanta rapidez hasta tamaña altura, sin perder un momento amarraron el animal por las cuatro patas juntas haciendo cucara (en montón, juntándolas todas) con una cuerda que para tal menester ya traían, y colgándolas de un fuerte y largo palo del que también venían poseídos, echáronselo al hombro entre dos, y con menor rapidez y mayor precaución, relevándose entre ellos conseguimos llegar sin novedad a la aldea. A pesar de ser casi la media noche, aun había algunos vecinos en reunión dentro de al parecer amena charla que quizás tuviese mucho que ver con el castrón, Manín y con mi desventurada persona, esperándonos en el lugar donde el madreñeiru trabajaba. Entramos todos en procesión rumorosa en la corralada de la casa de Manín, detrás del cabrón que colgado del baral sofitado en los hombros de dos vecinos se xiringaba (balanceaba), vigilado siempre con sonrisa ladina por mi fiel Pelayu, que comprendía que al no tardar, iba a saciarse hasta el no poder manducar más, con los rojos hígados de quien en vida, le hubiera hecho correr con cierto temor con el rabo entre sus piernas. Mientras que mi amo y sus serviciales vecinos se disponían a desfoyar (desollar) colgado de unos garfios que había debajo del hórreo al desgraciado chivo, la muyer (mujer) de Manín sin parar de condolerse, y hasta inclusive queriendo a mi endilgarme parte de la culpa, me dio de cenar una escudilla de farines (harina de maíz cocida) con una taza de leche de cabra, porque la leche de las vacas la tomaban ellos y la que sobraba la hacían en manteca, que tampoco yo nunca la probaba. Por primera vez no se hallaba sentado a mi lado sacando la lengua y relamiéndose, mirándome con sus ojos inteligentes en espera que yo le tirase delante de sus narices una cucharada de mi comida a mi fiel Pelayu, pues él sabía que al lado del castrón, tenía una fiesta grande con sobrada pitanza. Comía yo vorazmente aquellas puliendras (farinas), a tan desusada hora de la noche, sin que mi mente de pensar cesara, y antes de terminar mi miserable cena, una luz que me llenó de cierto temor en mi cerebro escendiose, para decirme con su claridad, que no iba a transcurrir mucho tiempo antes de descubrirse mi mentira, porque al esmianaye 'l pelleyu (quitarle el pellejo) al castrón, le encontrarían incrustadas en su cuerpo las postas que le habían matado, y me interrogarían sobre tal suceso, siendo yo al momento un cómplice y encubridor de la muerte del condenado cabrón, que según parecía me iba a dar guerra hasta después de ser muerto. Seguramente querrían saber el por qué les había mentido, haciéndoles creer que se despeñara, cuando a la prueba estaba que fuera abatido por un tremendo pistoletazo. Bajé después de cenar a la corralada donde los hombres andaban a vueltas en la desfoyadura del castrón, a la luz de un par de candiles de carburo y no llevarían un cuarto de hora reparándoles en su circunstancial oficio de carniceros, cuando Antonón el de la Cuandia dijo sorprendido mirando para mi amo que le alumbraba con el candil en la mano para que los otros vieran mejor en la faena que encalducaban (hacían). ¡Ah Manín, isti castrón non morrióu comu diz el tou criadín despeñáu, pos tién ente 'l coración ya lus polmanes un manegáu de postes llancades, asina que si quiés saber quién l'achuquinóu, pregúntaye 'l tou rapazacu, lu que axucedióu! ¿Qué ye lu que me tas diciendu...? ¿Quién diañus diba pegái 'n tiru 'l miou cabrón ? Antonón arrabucandu d'ente les asaures del chivu cuatru ou cincu postes que yeren de grandies comu arbeyinus rancuayus, díxole 'l miou amu metiénduyes per dellantri 'l focicu: ¡Mira Manín, ístu fói lu qu'achuquinóu 'l tou chivu! (Ah Manín, este cabrón no murió despeñado como dice tu criado, pues tiene entre el corazón y los pulmones un cesto de postas plantadas, así que si quieres saber quién le asesinó, pregúntale a tu muchacho lo que sucedió). (¿Qué es lo que me estás diciendo? ¿Quién demonios le iba a pegar un tiro a mi cabrón?). (Antonón arrancando de entre las asaduras del chivo cuatro o cinco postas que eran de grandes como pequeños guisantes, le dijo al mi amo mostrándoselas por delante de su hocico: ¡Mira Manín, esto ha sido lo que asesinó a tu chivo!). Hallábame yo detrás de ellos a media penumbra, por eso no pudieron ver cómo todo mi cuerpo temblaba, y mis mexiétchas (mejillas) se encendían como las mismas brasas cuando el viento las apuxa (atiza). Quizás si fuese a pleno día, me hubiesen sacado la verdad al descubrir yo mismo por mis síntomas externos la mentira, pero la noche, encubridora de toda claridad que profané sus negras vestiduras, me ayudó a ser firme e inamovible de mi primera mentira. Convencido mi amo de que le había engañado, acercose a mí con el candil en una mano, y llena su despreciable alma de ira, y enloquecida venganza, con la otra su mano, atizome un fatáu de morráes (varias galletas, tortas, guantazos) que dieron con mi cuerpo en el suelo, y antes de que yo pudiese huir del peligro que me rodeaba, levantome del suelo con la misma mano que tan vilmente me castigara, y a la par que alumbraba mi rostro donde la abundante sangre que manaba de mi nariz lo embadurnaba, me dijo mirándome con sus ojillos de bracu (cerdo) donde la maligua ira en un brillo salvaje se enseñoreaba: ¡Ahora mismo me vas a decir hijo de perra y de republicano asesino, que el día que asesinaron a tu padre que era lo mismo que tu un embustero y un bandido, te tenían que haber envenenado a ti, para que no pudieses hacer el mismo mal que hizo tu condenado padre, vamos, dime quién fue el que disparó contra mi chivo, dímelo pronto o terminaré contigo! Y al tenor que esto me estaba diciendo, su dura mano caía una y otra vez sobre mi rostro, y fue entonces cuando aquellos hombres de entre sus manos me arrancaron, pues al no hacerlo, quizás aquella bestia humana, que había luchado en defensa de la (PAZ DE ESPAÑA) fácil me hubiera asesinado, como seguramente acostumbrado debía de estarlo, al haber practicado tal demoníaco proceder, con otros indefensos inocentes, de los miles que asesinados fueron en Nuestra Patria, por cobardes, dañinos y miserables hombres, como lo era mi despreciable amo. Fue curado con agua fresca mi amoratado y sangrante rostro por Antonón de la Cuandia, que me aconsejaba cariñosamente, les dijese lo que con el cabrón me había en la montaña sucedido, y que no tuviera ningún miedo de contar la verdad que se buscaba, pues ella misma me protegería de quien me hubiera amedrantado para que no le delatara. Cuéntanos hijo si fueron los huidos quienes al chivo le dispararon, ya que nadie más que ellos pudo hacer tal cosa, y ten presente que si no nos lo dices ahora, mañana vendrán los guardias y ya verás cómo con ellos no puedes seguir negando. Díjele a Antonón el de la Cuandia, que yo estaba dormido, y que me desperté cuando sentí al cabrón bramar desesperado al tenor que bajaba rodando por entre los peñascos, siendo aquello todo cuanto yo había visto y oído. Volvió otra vez ya más sosegado mi amo a insultarme y amenazarme, y a la postre me ordenó que abandonara su casa, pues él no fartaba bribones que lejos de cuidar su rebaño, permitían que personas tan canallas como yo lo era se lo asesinaran. Marcheme de aquella casa de noche, maltrecho mi cuerpo y deshecha de sufrimientos mi infantil alma, sin más pertrechos que los que llevaba a costillas, que eran los únicos que poseía, y que constaban de un mono de caqui hecho de la guerrera de un soldado, con más remiendinos que de plumas tiene una gallina y de todos los colores que imaginarse puede, calzado con unas alpargatas de esparto donde los calcaños se asentaban en el suelo y los dedos lo mismo hacían por no quedar de las alpargatas nada más que la parte del centro. Por primera vez desde hacía varios meses que Pelayu era o mejor dicho había sido compañero inseparable de hambres y fatigas, de juegos y caricias, de largas soledades entre ambos repartidas, por primera vez digo, mi fiel compañero ya no me seguía, me traicionaba el muy ladino por unas piltrafas que de vez en cuando aquellos hombres que carniceraban en el cabrón, le arrojaban en el empolvado suelo de la corralada, para él valía en aquellos momentos más la asquerosa pitanza, que todo el cariño que yo pudiera brindarle, ya no se recordaba el muy desagradecido de que yo repartía con él a partes iguales la escasa comida que para mi sólo me entregaba el llabascón (cerdo grande) de mi amo, en una palabra, Pelayu era un desagradecido y egoísta, propiedad que en mayor o menor cuantía, va fusionada en el instinto de todo ser mamífero de la Tierra. Llegué aquella primera noche de mi vida, que había sido maltratado, insultado, golpeado, pisoteado, arrastrado y ofendido a tan gran profundidad y altura, que dudo que a mis años en todo el mundo, a nadie le hubiera sucedido tan inhumana atrocidad, cuento yo, que hice mi entrada en la casa de mi madre, que en la sazón se encontraba trabajando en una alejada aldea, en el caserío de otra viuda que su marido había sido asesinado en el cementerio de San Salvador de Oviedo la misma noche y en el mismo paredón que fusilaran a mi padre, así pues, hallábame yo sólo en casa y eso enormemente en aquellos momentos me alegraba, pues si mi madre hubiera estado en la casa, le haría sufrir aviñonándome yo de pena, y quizás ocurriesen peores cosas, ya que mi madre era, y aun sigue siendo, y Dios me la conserve muchos años, pues fue lo mejor y lo único que he tenido en mi existencia, mujer de duro carácter, intrépida y valiente hasta no tener el más pequeño temor, de pelearse ella sólo contra todos los moradores de la aldea. ¡Cómo mi madre, nacen en un siglo pocas mujeres! Al día siguiente que era domingo, y por tener en la parroquia a que pertenecía mi aldea, un cura que para demonio había nacido, ya que el muy condenado había conseguido de las autoridades una ley, que no se quién se la había fabricado, pero el caso es que existía, y condenaba a todos los vecinos a oír la Santa Misa, y a no trabajar ni en las tierras, ni en los prados, ni en nada, bajo pena de una multa que la ley considerara justa por ser injusta. Como yo ya no tenía trabajo, pues cuidar los ganados estaba permitido, y aquel gochu de mi antiguo amo desde aquel día tendría que hacer el trabajo que como un miserable esclavo yo le hacía, me levanté tarde del único xergón de fuéa (jergón de hoja) que en la casa había, que lo había industriado de unos sacos, porque todo cuanto poseíamos que era bien poco, al terminar la guerra el honrado vencedor nos lo había robado, y no contentos con esto, todavía fusilaron a mi padre, acusándole de haber robado grandes cantidades de dinero, de haber hecho esto, lo otro, y lo demás allá, y todo porque se le querían cargar cuatro caciques, como se ha hecho en todos los lugares de mi Patria buena. Noté que me dolía el rostro y que le tenía ensangrentado, no pude mirármelo al espejo. porque éste era un lujo que en mi casa no existía, así pues, me fui hasta el río que por detrás de mi casa pasaba, y me lavé como mejor pude, secándome después a las sucias y ásperas mangas de mi mono, y sin desayunar nada, porque en la casa no habla ni la más mínima consolación de comida, me dirigí a oír la misa, ya que yo de pequeñín era muy creyente y religioso. Estando yo enredando (jugando) con algunos otros guaxinus (niños) de mi aldea, en espera que tocase la última campanada para entrar en la iglesia, vi llegar la pareja de la guardia civil y un vuelco de temor revolvió mi ánimo, que casi consiguió ordenarme que saliese corriendo, huyendo pronto de aquel nuevo peligro que me acechaba. Sin embargo no lo hice, porque o no era lo suficientemente valiente, o lo necesariamente cobarde para hacer tal cosa, lo cierto es que cesé de jugar y me quedé mirando para ellos, lleno de temor, de tristeza, de pena. Preguntaron a alguien quién era yo, uno de mis vecinos me señaló, entonces los guardias me llamaron, y yo hacia ellos avancé, cabizbajo, temeroso y desamparado, igual los niños que los vecinos me miraban sin urniar (decir) palabra, muy posible muchos de ellos, tanto fascistas como rojos, vencedores o vencidos, sintiesen una profunda pena al ver aquel niño, desventurado e inocente ruina que dejó la vil venganza de la posguerra, avanzar sin protección ni cariño de nadie hacia los guardias, al fin llegué junto a ellos y me los quedé mirando, no me gustaron sus rostros, que me parecieron dos demonios, entrambos se quedaron mirando unos momentos en silencio mi rostro, en el que se podía leer la despreciable cobardía y nefastosas intenciones, que se enraizaban en el podrido sentimiento de mi amo, pude comprobar que esbozaban una tenue sonrisa, y no pude descifrar, si era que les alegraba observar el sello del martirio anclado en mi cara, o si por todo lo contrario, me dedicaban un consuelo de lastimosa consideración. Qué enano era yo físicamente en aquella lejana y para mi inolvidable, desgraciada y maestrosa mala época, si desde mi distancia también en el momento mi señora prisionera, proyectó mi mente siempre libre, como el misterioso dios que en cada mente humana vive, cuento yo que si me observé ante toda aquella gente, asustados los unos, hartos de maltratos, satisfechos los otros, por formar parte del mando, e indiferentes los restantes por no contar nada en ningún bando, digo que si me vi tan insignificante en mayor cuantía todos cuantos me rodeaban eran, ya que ninguno de ellos optó, en defender a un niño inocente y lleno de temor, que no había cometido más delito que el matar sin querer a un chivo, que era menos cabrón que todos aquellos papalbus humanos. Uno de los guardias con el mosquetón en la mano, me acarició mi corta y jamás peinada cabellera, pues nada más que tenía dos dedos de larga, mi madre me la rapaba al cero para que los abundantes piojos en ella no sembraran la descendencia de sus miserias, y a la par que esto hacía tan despreciable celador de una ley muy poco justiciera, con palabras que pretendían ser cariñosas y amables me dijo: —Ya veo por las caricias que luces en tu rostro, que con todo merecimiento y sin ninguna duda el señor Manín te ha hecho, que eres un niño rebelde, desobediente y malo, que te niegas a decir la verdad, y por lo tanto por todos estos endemoniados pecados irás al infierno, así es, que si ahora mismo no me dices quién fue el que disparó contra el chivo de tu amo, yo también tendré que castigarte. En esto estábamos el guardia y yo rodeados por los vecinos que no decían ni pío, cuando hizo acto de presencia el señor cura, que relevando a la autoridad de su palabra no así de mi persona, me aconsejó apoyando sus frases en la Divinidad de Señor, para que les contase la verdad que me liberaría de todos mis sufrimientos. Díjele al cura lo mismo que al guardia que yo estaba dormido, y que sólo me había despertado al oír al chivo berrar a la par que bajaba por entre los peñascos rodando. La ruda mano de aquel guardia, que seguramente había sido toda su vida un rústico campesino y que la guerra le había liberado de tan honrado lugar para colocarle en el más delicado de los oficios, como es el de servir con dignidad a la Justicia, cuento yo que aquella pesada mano de aquel hombre que pensaba que las personas había que tratarlas como a las bestias con las que él hubiera vivido siempre, dejó de acariciar mi cabeza y sus dedos se aferraron como si fuesen fuertes murgazas (tenazas) a una de mis uréas (orejas), y sonriéndose como si me estuviese el muy hipócrita acariciándome, a la par que me rogaba que le contase la verdad, me apretujaba con tal fuerza, que el dolor que me inyectaba me hacía ver todas las estrellas. Creo que lo que más le molestaba aquel cobarde representante de la ley, no de la Justicia, era que yo, que la vida ya me había forjado en saber llevar el sufrimiento, ni llorara, ni gritara ni menos me quejara de nada, por eso el infame seguía despiadamente con todas sus fuerzas apretándome, aun es hoy el día, que cada vez que me recuerdo de aquel momento mi oreja se pone tan rápidamente colorada, que hasta me molesta el calor que alumbra. Así en este atroz sufrimiento yo me debatía, sin que nadie de los allí reunidos por mí intercediera, dentro del horripilante dolor que me producía aquel estrapayáu d'uréas (retorcimiento, aplastamiento de orejas), cuando llegó mi madre ante la concurrencia, pues como era domingo, bajaba la pobre de aquella aldea donde toda la semana había estado trabajando, trayendo encima de la cabeza una manieguina (cesta) llena de viandas que en el caserío le habían dado a cuenta de su esfuerzo. Cuando mi madre me vio a mí, en tal escarnecimiento, tiró la manieguca al suelo, y llena de una fuerza airada que la multiplicaba, se acercó tan randa como una centella hasta mi verdugo y arrancándole el mosquetón de un fuerte tirón de entre su mano, le pegó con él tamaño golpe encima de sus costillas, que dio con él como si se tratara de un muñeco de trapo en tierra. Antes de seguir con esta cierta historia, voy hacer un inciso, para describir muy someramente cómo era mi madre en aquella época. Era joven, aun no llegaría a los cuarenta años, y a pesar de su juventud, ya había perdido la pobrecita dentro de los mayores sufrimientos que se puedan imaginar, a dos hijos que luchaban en la guerra, a su marido que fuera fusilado y a todo cuanto poseía. Mi madre como perteneciente a la más ancestral raza astur, era rubia, con el pelo del color de la miel, o de la escanda sazonada, tan abundante lo tenía, que cuando lo llevaba suelto y se acuruxaba (agachaba) le tapaba todo su cuerpo como si lo cubriera con una preciosa manta. Sus ojos eran a veces tan azules como el transparente cielo de una mañana de primavera, y en ocasiones eran tan verdes como los mismos campos de nuestra aldea. Era tan pura y recia como la misma madre naturaleza, inamovible en sus decisiones, honrada y justiciera. Era una auténtica astur procedente de la primera raza que pobló las ubérrimas montañas de mi noble tierra, y no una mistificación como somos hoy en día más del noventa por ciento de las gentes asturianas, enraizados con todos los colonizadores de nuestra tierra. Mi madre enojada era una invencible fiera, y tranquila y serena, era tan hermosa y dulce como incomparablemente lo es mi asturiana tierra. Y ya dicho con suficiente claridad como era esta excepcional mujer, vuelvo a centrarme en el desaguisado que mi madre justicieramente preparara, con una valentía y decisión tal, que dejó a todos perplejos y anonadados, pues el guardia que en posición ridícula espanzarrado moraba en el suelo, desde tal lugar miraba con ojos desorbitados a mi madre que con el mosquetón en la mano y a la par que se lo arrojaba con fuerza y mala sangre contra su pecho le decía: ¡Yes un llimiagu, lu mesmu que toes istes xentes que conxentíen, qu'dellantri de la mesma ilexia del Faedor, y'en prexencia d'isti cura escosáu de coyones ya xusticieres razones, lú mesmu que tous vuexotrus que sois una cabaná de baldreyus, que tu que yes un cachiparru, martirizares a isti nenín pequenu, ya s'ístu faedis con miou fíu qu'entavía 'l probitín non sabe dúnde come, ¿qué faeredis con les prexones mayores? (Eres un rastrero baboso, lo mismo que todas estas gentes que te consienten, que delante de la iglesia de Dios y ante la presencia de este cura que no tiene ni cojones, ni justicieras razones, lo mismo que todos vosotros, que no sois nada más que un rebaño de cobardes, que tú que no eres nada más que un parásito martirizaras a este pequeño niño. Y si esto haceís con mi hijo, que todavía el pobrecito no sabe de dónde come, ¿qué hareis con las personas mayores...?). El otro guardia que sin lugar a dudas parecía un hombre con mejores sentimientos que el gusano que me había martirizado, intentaba sujetar a mi madre propinándole palabras que le aconsejaban que no complicara más las cosas, mientras que su repugnante compañero se levantaba del suelo, y ya con el arma entre sus manos, la enarboló por encima de su cabeza en amago de dejarla caer encima de mi madre a la sazón que con una inquina maligna y cobardosa le decía: ¡Si fuese usted un hombre, ahora mismo le partía la cabeza en dos para que al final de su existencia comprendiera usted, que el deber de todo ciudadano es respetar a la ley! A lo que mi madre le respondió de la siguiente manera: —Si you fora un home, a usté había qu'allevantalu dóu tá, p'ancuandiálu debaxu tierra, que ye 'l llugar quéi cuerresponde a la xentuza baldreyante comu ye usté. Ya tocante a la ley que reprexenta, que ye tan betchá de maldáes comu usté mesmu, pásula you ya toes les prexones decentes pente les piernes ya mexamus per echa. ¡Perque isa lley que tantu cacaréa achuquinóu ya t'achuquinandu a fatáus d'iñocentes, sin respetar nin al vietchu que t'encantu la xepoltura, nin al xoven qu'entavía non golióu 'l tafu de papalbus ya rapiegus que tienen tous los comedores que la endubiechan y'esmarachen! (Si yo fuese un hombre, a usted había que levantarle del lugar donde se encuentra para enterrarle bajo tierra, que es el sitio que le corresponde a la gentuza cobarde como lo es usted. Y tocante a la ley que tanto cacarea, que está tan rica de maldades como usted mismo, la paso yo y todas las personas decentes por entre las piernas y meamos por ella). (¡Porque esa ley que usted representa, ha asesinado y está asesinando a muchos inocentes, sin respetar ni al viejo que ya se encuentra al borde de su sepultura, ni tampoco al joven que todavía no se ha olido, el característico mal hedor que emana de los comedores, indeseables y ladrones que la han hecho, así como ustedes que atropelladamente obligan a punta de pistola y látigo a que se cumpla!). Aun puedo ver en los rostros de todas aquellas gentes que nos rodeaban, desde esta asquerosa celda donde viviendo el presente que me aprisiona en esclavo de unas injustas ordenanzas, mi mente desdoblándose en dimensiones pasadas, añora con tristezas y alegrías, las primeras alumbradoras fuentes de toda mi desgracia. Sí, veo los ojos asustados de algunos de mis convecinos, que al escuchar aquellas graves y acusadoras palabras que mi madre airada, enloquecida y por toparse en su justo desquiciada, le decía a aquel guardia que tan cobardemente la amenazaba. Sí, veo como todos ellos con tristeza pensaban, que mi madre no iba a salir de aquel asunto bien librada. Pues en aquellos tiempos por menor delito, al paredón de fusilamiento llevaban a personas más recomendadas. Vi los ojos de aquel guardia ruin y rastrero, vilos cómo se llenaban de una alegría satánica, quizás en otras ocasiones ya por él vivida, cuando a tantos inocentes martirizaba o asesinaba. Vi cómo dejó de amenazar a mi madre, cómo colgó el mosquetón de su hombro, y metiendo la mano sonriendo canallescamente en su macuto, sacó unas relucientes esposas con las que se disponía a encadenar a mi madre en el lleldar (acaecer) que le decía: —La voy a llevar a usted y a su hijo detenidos hasta el cuartelillo, y allí, le enseñaremos a usted a respetar la ley y el orden, ya verá usted cómo cuando nosotros la dejemos, no se le ocurrirá jamás ofender a la ley y al régimen, ni aun en su propio pensamiento. Y en cuanto a su cachorro, que parece ser tiene su misma casta, también le enseñaremos a decir la verdad aunque tengamos que arrancarle la lengua. Fue entonces cuando uno de los dos principales caciques de la aldea, que también ye menester que cuando encarte les diga cómo eran, le dijo al guardia con palabras amenazadoras: ¡Dexe tranquíl ista muyer ya 'l sou fíu, pos güéi mesmu vou cuntaye you 'l sou xefe la clás de guardia que ta fechu. (Deje tranquila a esta mujer y a su hijo, y hoy mismo le voy a contar a su jefe la clase de guardia que está hecho, que se ha dejado desarmar por una mujer cuando cobardemente usted martirizaba a su hijo, poco puedo poder yo si no le hago catar covixu noitre ufixu (oficio), perque nisti de guardia paeme amindi que nun ten llixa (arte, valer, etc.). La fuerza y poder que tenían aquellos desalmados caciques en aquellos tiempos de desalmados vivires, achindi mesmu xuntu lus mious güétchus (allí mismo frente a mis ojos) quedaba bien claro, porque aquel guardia aviñonáu de miéu (lleno de miedo), se justificaba rastrera y servilmente pidiéndole perdón aquel hombre que no había sido en toda su vida nada más que un verdadero canalla, per ístu miou má noxá fasta cuaxí la llocura dista maneira le falóu (por esto mi madre enojada hasta casi la locura de esta manera le habló). —Lu que me faltaba per uyír, que tena que debéi cumplíus a isti baldrayu d'achuquín, que dexóu la nuexa 'ldina xemá de güerfaninus dexamparáus de la mán del Faidor ya de lus homes. (Lo que me faltaba por escuchar, que tenga yo que deberle favores a este cobarde de asesino que dejó la aldea sembrada de huérfanos desamparados de la mano de Dios y de los hombres). ¿Nun foste tóu sou banduerru de lus enfermus el que denuncióu 'l miou home paque me l'achuquinaren na cárxel d'Uviéu? (¿No has sido tu comedor, canalla de los infiernos el que ha denunciado a mi marido para que me lo asesinasen en la cárcel de Oviedo?). ¿Ya con lus fíus de Manolón el Gocheiru...? ¿Qué foi lu que fixiste conechus baldrayán? Que yeren un par de rapazus más bonus qu'el pan d'escanda qu'enxamás fixerun mal a naide, ya cundu taben per aquíndi de millicianus, ya tóu t'encovaxabes fugáu per les branes, tóus xapiemus na cabana que t'empayaretabes, ya tantu nuexóitres perque yeras veicín comu aquechus ñocentinus rapazus qu’achuquinasti deximiémuste xempre pa que nun te prendieren. Que fatiquinus forun lus probetayus rapazus, y'anxín pagarun con las sous vides les sous fatezas, pos se te viexen deñunciáu, nistes gores tabes fechu 'n meruxéiru de merucus, xustamente lu que yes, y'echus taríen vivus al lláu de lus sous pás. (¿Y qué has hecho con los hijos del Cerdero?, que eran un par de mozos más buenos que el pan de escanda, que no han hecho más mal los pobrecitos, que cuando fueron al servicio militar por la quinta; y estuvieron por estos contornos de milicianos, mientras que tu andabas por la braña huido, y sabiendo nosotros en la cabaña donde te refugiabas, no te hemos denunciado porque eras nuestro vecino, aunque tuvieras la idea política que te diera la gana, que no debe de ser ninguna, porque te parió tu madre canalla desde la entraña, pues como te estoy diciendo, tanto aquellos grandes rapazos como nosotros, te olvidábamos siempre para que nunca te cazaran. ¡Qué tontos fueron aquellos pobres y desgraciadinos muchachos, y así pagaron con sus vidas sus tontezas, pues si te hubiesen denunciado, a estas horas, tu estarías hecho una verbena de gusanos, que ni más ni menos es lo que eres, y ellos estarían vivos al lado de sus desesperantes padres!). Todos escuchaban a mi madre silenciosos y asustados, considerando algunos con tristeza, que mi madre se había vuelto turulata (loca) para atraverse a manifestar acusadoramente ante los guardias, el cura y el pueblo, lo que todas las gentes de la aldea sabían que era cierto, pero no se detuvo mi madre en el acuse que le hacía aquel villano de todas sus bellaquerías, pues al no encontrar nadie que la importunara, siguió con su palabra y con igual fuerza mortificándole de esta manera: —E nus tiempus d'endenantes, cundu lus roxus mandaben lu mesmu que vuexotrus facedis nagora, non trañia l'esquilona de l'ilexa p'axuntanus en conceyu p'uyír la misa tres el cura, perque pieschada taba la casa del Faidor, ya con lus curas lus roxus nagua querían, peru a pesar de tar tan lexus del Faidor, a naide s'achuquinóu n'aldea, ya se morrierun un par de rapazus, fói nel frenti, peru nagora que tenemus l’ilexa 'l entestate, y'un cura que coyius de la man quiér chevanus a tóus pel atayu de non sei que Dios, ya non sei que cielu, pos con tou isti telar, entremedáu de cures, ya caciques comu lu yes tóu, de confexones, mises ya xermones, achuquinasteis n'aldea 'n poucus dies, más xentes que de mala manera, enxamás de lus xamases en Asturies murrierun. Se tóu xupiés so lladrón achuquinante, lu mesmu que toes istes xentes que m'acorrelan, lu que you tenu xufriu nes comunicaciones de la muerte que se encaldaben na cárxel d'Uvieu, dúnde 'l miéu ya 'l espavoríu facien fuercia, únde 'l fríu enxenebráu la entraña te queimaba, únde les chárimes esbocáes en el glayíu xapoixaben, atristeyáus ya dollores qu'eszarapicaben, tous lus xentíus de cuantus escuchaban. Non puéu apoixar de mious videtches, lus güeyus enfervecíus de aquechus homes, qu'agoxáes allumbraben engafuráes chárimes, con les manes tembluqueántes per el miéu, acoyendu con desesperación las rexes de fierru, que non lus dexaben en postreira vez, abrazar a la sou muyer ya lus sous fíus, qu'ameruxáus de cariñu, ya betcháus de dollor, choraben ya glayaben, xiringáus per el amore que profexaben naquel home, que yera 'l pá de lus fíus, el mantín desous quereres, y’l caidonal del sou llare. Naide algamía per mor de aqueches rexes de fierru entemedades, falagar cómu postreira despedida, a la muyer nin al home, nin lus pequeninus fíus, que güerfaninus naquecha nueche diben quedaré, perque banduerrus baldreyus lu mesmu que tóu, lus deñunciaben y'acusaben de faer fatáus de couxes, que ni nel xoñéu lus probetayus dacuandu lleldaren. Tóus nun mirabamus atristeyáus per debaxu la borrina qu'acobertoriaba lus güeyus encarnispáus pe les chárimes, ya lexus de falanus tantes couxes, nel tiempu tan escosu que nus daben, esfaíamonus en playíus choramiqueirus llastimeirus e nes fanes más mortales. Enclicáus tous per un dollor que nes entrañes esquiciáu t'esgarduñaba, tabamus fatáus de xocenes muyeres que güéi toes viudes y'esgraciaínes semos, enlloquecides y'engarrinchades a les rexes que a la llibertá ya la xusticia trincotiaben. Nagua podiamus decinus, perque la pallabra afogábase na conguetcha qu’el alma esfaída pe la tristieza sacupaba, sous penares nel gargüélu, a munchus el dollor añuedábayes el celebru con tal prietura, que esmurgazábanse col xentíu perdíu nel enllabanáu xuelu. Alcuérdume comu s’agora mesmu fora, ya xamás de lus xamases tal desxusticiáu, endiañáu, baldreyóuxu ya chuquinamientu de xentes abondes d'eches tan iñocentes comu isti rapacín, que la mesma lley qu'achuquinóu a suo padre, martirizóulu a él, ante 'l cura, que mangonéa la mitá la aldea, y'isti banduerru de cacique dumeña entrambas partes, ya tous voxoutrus qu'empaparáus per el miéu, olvidósebus defender tou lo güenu per lu que lus vuesus homes llucharun ya morrierun ¡Sin alcuerdume d'aqueches canallesques comunicaciones que se lleldaben na cárxel d'Uvieu, ya non esborraránseme de les mious vidatches metantu que la vida me acompañe! (En los tiempos ya pasados, cuando los rojos mandaban lo mismo que vosotros hacéis ahora, no tañía la campana de la iglesia, para llamarnos y rejuntarnos a todos en fraternal comunidad, para escuchar la misa detrás de un cura, porque cerrada estaba la Casa de Dios, y con los curas los rojos no querían saber nada. Pero a pesar según parecía de que se encontraban muy lejos del Hacedor, a nadie asesinaron en la aldea, y si han muerto un par de jóvenes, ha sido luchando en el frente. Sin embargo ahora, que tenemos la iglesia siempre abierta y un cura que asidos de la mano, quiere llevarnos a todos por el camino más corto para alcanzar, no sé a qué dios, ni tampoco a qué cielo, pues con todos estos sucederes que ahora están pasando, entretejidos por los curas, y por caciques como lo eres tú, de confesiones, misas y sermones, habéis asesinado en la aldea en pocos días, más gentes que de mala manera, jamás de los jamases no contando estos tiempos, en todo Asturias han muerto. Si tu supieras so ladrón y asesino, lo mismo que todas estas gentes que nos rodean, lo que yo he sufrido en las famosas comunicaciones de la muerte que se hacían en la cárcel de Oviedo, donde el miedo y el pavor, hacían fuerza, donde el helado frío que el temor producía, al mismo tiempo las entrañas te quemaba, donde las lágrimas deslocadas en gritos lastimeros se posaban, haciendo tristezas y dolores tan inmensos, que despedazaban todos los sentidos de cuantos escuchaban. No puedo apear de mi cerebro los ojos enardecidos de aquellos hombres, que a cestadas alumbraban envenenadoras lágrimas, y con sus manos temblorosas por el miedo, cogían con desesperación las rejas de hierro, que les prohibían por última vez, abrazar a sus mujeres e hijos, que llenos de cariño y ricos de dolor, lloraban y gritaban desesperadamente, movidos por el amor que profesaban a aquel hombre, que era el padre de los hijos que quedarían ya para siempre desamparados, el amante esposo de sus quereres, y el fuerte guía de sus lares. Nadie alcanzaba por la causa de aquellas rejas de hierro fuertemente entretejidas, halagar como última despedida, a la mujer ni al hombre, ni a los amados y pequeños hijos, que huerfanitos aquella noche si iban a quedar, porque indeseables cobardes lo mismo que tu eres, les habían denunciado y acusado, de haber hecho muchas y malas cosas, que ni en el sueño los pobrecitos, jamás ni habían pensado. Todos nos mirábamos entristecidos, por debajo de la niebla que nublaba los ojos enrojecidos por las lágrimas, y lejos de hablar de tantas cosas en el tiempo tan corto que nos daban, nos deshacíamos en lamentos lastimosos, que nos precipitaban en los abismos más mortales. Agachados todos por un dolor que en nuestras entrañas enloquecido sin piedad las arañaba, estábamos en aquella triste ocasión, muchas jóvenes mujeres que hoy todas viudas y desgraciadas somos, enloquecidas y agarradas con desespero a aquellas rejas, que a la Libertad y a la Justicia pisoteaban. Nada podíamos decirnos, porque las palabras ahogábanse en la garganta, que el alma deshecha por la tristeza, vertía en ella sus penares. A muchos el dolor les aprisionaba el cerebro con tal fuerza, que se desvanecían privados del sentido entre las losas que poblaban el suelo. Recuerdo como si ahora mismo estuviese sucediendo, y nunca jamás, tal injusticia, endiablada cobardía, y canallesco asesinamiento de gentes, muchas de ellas tan inocentes como este pequeño, que la misma ley que asesinó a su padre, le está martirizando ahora, precisamente ante la presencia del cura, que es el dueño de la mitad de la aldea, y de este indeseable de cacique, que domina entrambas partes, y de todos vosotros que llenos y dominados por el miedo, os olvidasteis de defender todo lo bueno y hermoso, por lo que vuestros hombres lucharon y murieron). (¡Sí recuerdo aquellas canallescas comunicaciones que se hacían en la cárcel de Oviedo, y que ya nunca podrán borrarse de mis sienes, mientras que la vida me acompañe!). Recuerdo perfectamente cómo todas aquellas gentes escuchaban a mi madre entre asombrados, y compasivos, entre temerosos avergonzados y ofendidos, y quizás hubiesen escuchado muchas más injusticias que habían hecho no los caballeros y valientes soldados, que denodadamente lucharon hasta conseguir la victoria, ni tampoco las juventudes que militaban en el partido triunfador, sino las gentes maduras, caciques que habían conservado la vida en entrambos bandos, que llenas de un odio vengativo y endiablado, habían hecho ellas más muertes criminales en la paz de la posguerra que todos los leales luchadores de enemigos bandos. Digo yo que mi madre con su cordura de mente les hubiese seguido acusando, si el cura, muy oportuno y diplomático, como son todos los religiosos de carrera larga, no se ausentara sin decir palabra, y ordenara al sacristán que tocase la última campanada, para entrar a la iglesia con el fin de escuchar la misa. Y ahora diré, que mal dicho está que yo diga que el sacristán tocase la campana, porque no había tal campana, ni en la iglesia de mi aldea ni en ninguna otra en todo el valle, ya que los rojos, se las habían llevado todas, no sé con qué fin ni propósito, como tampoco puedo comprender porque quemaban los santos que jamás les harían ningún daño, y dejaban con vida a indeseables como los caciques asesinos de mi aldea. Lo cierto es, que como campana de la vieja iglesia de mi aldea, había un trozo de raíl colgado del pórtico con una alambre, donde aporreaba el sacristán, con un martillo medio deshecho de los de cabruñar la guadaña. Nada más que el toque comenzó hacerse sentir, fueron las gentes desfilando tras la llamada de la postrera campanada, sin que nadie se osara replicarle a mi madre ni tan sola una palabra, bien fuese de desagrado o de conformidad con cuanto había enardecidamente manifestado. Todos se adentraron en la casa del Señor donde yo creo, que si el Nazareno pudiese apoixase (apearse) de la Cruz, no dudo que a todos ellos una tocata de barganazus les esfargayara. (Paliza de palos que en ellos prodigara). Dejó mi madre de reñir a voz en grito, pero siguió haciéndolo muy quedadamente, a la par que con gran remango recogía su cesta, que colocándola esta vez debajo el brazo, nos encaminamos para nuestro lar, mientras que aquellas gentes, culpables unas e inocentes las otras, le rogaban a Dios, los unos por sus pecados monstruosos ya cometidos, que en El no habían pensado cuando los ordenaban, los otros, quizás le pidieran paz y prosperidad para ellos, sus cosechas y ganados, pero Dios no escucharía ni menos ayudaría, ni al pecador tal vez arrepentido, ni al inocente libre de pecado, y lo sé por propia experiencia, porque yo, tantas veces le he llamado, suplicado y rogado, siempre a cuestas con el temor, la miseria y el desprecio que el mundo en mi había sembrado, y jamás El se dignó ni tan siquiera escucharme, porque si me hubiese escuchado, y no remediara con prontitud ni nefastoso sufrimiento, yo diría ya sin el menor equívoco, que el Dios que todos tememos y adoramos, no es nada más que un diablo. Y esto sin lugar a dudas es así, porque Nuestro Señor está harto de nosotros hasta la misma coronilla, y por eso pensó ya en inmemoriales tiempos, que o liquidarnos a todos, y olvidarse sin pena y con prontitud del mal invento que había industriado, o dejarnos vivir a nuestro aire, sin preocuparse ya para nada de nuestros haceres, hasta que la muerte nos lleve a su presencia. Caminaba yo detrás de mi madre, sujetándome con la mano mi dolorosa y sangrante oreja, que más doloroso sufrimiento me había reportado, cuando aquel imbécil y canalla de guardia me la había retorcido, que si me hubiesen molido todo mi cuerpo a palos. Llegamos a la postre a nuestra humilde casa, y siempre sin parar de reñir mi madre, de maldecir y de amenazar, estongóu 'l llar (limpió la cocina) de añejas cenizas, y con la rapidez con que ella solía hacer las cosas, tizóu ‘l fuéu (prendió el fuego) y después, puso un cazo lleno de agua con sal y unas hierbas (que ahora no sé cómo se llaman, pero que son muy buenas para las heridas) a hervir, y mientras que hervía, s'encaldóu nel trabayu de pulgar patacas (se hizo en el trabajo de mondar patatas), de las que había traído de la aldea de donde venía. Cuando el agua estuvo en su punto, que fue en el momento que ella terminara de aliñar las patatas ya listas para ser fritas, se dispuso mi madre a curarme, y al tenor que lo estaba haciendo, y viendo yo en su rostro retratado el cariñoso sufrimiento que por mí sentía, ella como siempre intentando disimular toda emoción, me preguntó dando muestras de un enfado cariñoso, ¿que qué era lo que había sucedido, o en qué líos me había yo alojado, para que los guardias me hubiesen puesto el rostro como un Ecce Homo? —Díjele a mi madre que el guardia no me había hecho nada más que estrapayáu l'uréa (deshecho la oreja), y que las otras heridas me las proporcionara el amo Manín, por las causas del condenado cabrón que ustedes ya saben. —Vi cómo las recias manos de mi madre temblaban al tenor que a mis heridas con aquella agua milagrosa me lavaba, sentí cómo su voz enardecida juraba y perjuraba contra aquel Manín de los infiernos, al cual ella decía, le iba a colgar la foiz (hoz) del pescuezo. Dio por terminada mi cura y en instantes me preparó la comida, que consistía en un buen cazo de patatas fritas con grasa de tocino, un gran cantezu (pedazo) de pan de escanda, y un escudiecháu de lleiche con borona (taza de leche con pan de maíz), y ya fartuquín fasta ‘l rutiar (harto hasta el eructo), preguntele que si podía ir a dar una vuelta por la aldea, a lo que ella me respondió afirmativamente, recordándome con amenazas, el que non m'engarricra con lus oitres rapacinus. (Que no me pelease con los otros niños). Cuando me dirigía al lugar donde todos los chicos por costumbre teníamos de reunirnos para enredar (jugar), en una de las callejas de mi aldea, me topé con Pelayu, que seguramente habría abandonado a su amo en el monte, por el extraño de no verme a mi como sucedía siempre. ¿Porque qué animal o persona con sentimientos nobles y cariñosos, podría vivir en la soledad del monte en la compañía de una repugnante bestia, como lo era Manín nuestro amo...? Viome primero Pelayu que yo a él le avistara, y casi estoy por asegurar, que me había olfateado antes de que yo desembocara en la calleja, donde él buscándose la vida por todos los rincones husmeaba. Porque yo jamás había visto a Manín, darle al pobre de Pelayu de comer nada, ya que Manín solía decir dándoselas siempre de razonero eficiente, que el perro no se le podía dar la esllaba óu llabaza de fregar lus cacíus (las aguas sucias residuos de lavar los cacharros de la cocina) porque estaban los bracus na cobil urniándu per llapalas (cerdos en el cubil gruñendo por tomarlas), que al perro lo único que se le podía dar, era aquello que no tuviese aprovechamiento para nada, como les llixes de les vaques cundu betchaban, de las uvées ya les cabras, óu cuallesquier oitra molicie que paque nún fediera menester yera encuandiála (como las libraduras de las vacas, de las ovejas y las cabras cuando parían, o cualquier otra porquería que para que no oliese mal, fuera necesario enterrarla). Vino Pelayu hacia mí envuelta su alma perruna por una gozasa alegría, pero me di cuenta con pena profunda, que no hacía tal acercamiento dentro del desenfado y gracial camaradería que en todas las ocasiones él conmigo usara, pues por primera vez mi buen Pelayu, para acercarse a mí, rastreramente se arrastraba, no era por el miedo de que yo le apaleara, ya que jamás ni de palabra le había ofendido, era sin duda porque se sentía muy avergonzado de haberme abandonado la pasada noche, cuando tan triste y solo me encontraba, y quizás más le necesitara. ¡Pobre Pelayu! ¡Qué alma más humana tenía, y a cuántos humanos, el alma de los rabiosos perros les dirigía! Me agabuxé (agaché) a su lado, envuelto yo por una sana, jovial, y angelical alegría, le besé su rostro varias veces entusiasmado, y acaricié con gozo su fino y sedoso cuerpo, y olvidándonos entrambos él de su cobardía y yo del rencor que pudiera por su gesto guardarle, nos fusionamos en un abrazo risueño y cariñoso, donde él dando pequeños ladridos por los que manifestaba su alegría y pena, me lamía una y mil veces las heridas que adornaban mis mexietchas (mejillas), y quizás se estuviese jurando, que aunque le costase la vida, nunca de mi lado se alejaría. Toda aquella tarde, estuve jugando al «llanque» y a la «palombietcha» con el único amigo de verdad que en la aldea tenía que se llamaba Muel. Pobre amigo mío, murió cuando apenas tenía veintiocho años, reventado por el más duro y esclavizante trabajo, que desde su niñez y en mi compañía, fustigados por el hambre y la necesidad, entrambos y dos a las severas órdenes de su padre, como serradores en casi todos los montes de mi Asturias, habíamos llevado a cabo, al final, su cuerpo ya deshecho, explotado y gastado, fue consumiéndose en la triste soledad del sanatorio del Naranco, donde murió devorado por una tisis galopante. Tenía Muel dos o tres años más que yo, y sin embargo éramos los dos de la misma estatura, y empezamos a serrar madera manualmente los dos en el mismo día, teniendo yo en la sazón, tan sólo trece años, fue nuestro maestro su propio padre, y nos trataba como nadie se puede imaginar, ya que no había día, que no nos untara ‘l focicu (nos azotaba) por lo menos un par de veces. No es que aquel hombre y excepcional trabajador fuese malo, no nada de eso, es que el pobre precisaba por fuerza mayor, para poder desarrollar el duro trabajo del serrador, que nosotros hiciésemos el trabajo de hombres y no éramos nada más que dos niños. Digo yo que aquella tarde, le conté a mi amigo Muel, como había encontrado en la montaña la cueva de las armas, y así hablando de nuestros proyectos, acordamos que al día siguiente subiríamos hasta ella, para jugar hasta cansarnos con aquellos juguetes de verdad. Así es que a la oscurecida retornamos cada uno para su casa, saboreando por adelantado lo felices que al día siguiente habíamos de ser. Caminaba en pos de mí, tan contento y satisfecho como siempre mi buen Pelayu, sin preocuparse para nada de que él, era un esclavo de Manín, y no un ser libre que pudiese hacer lo que más le conviniese, pero al llegar a la esplanada donde asentada estaba la bolera, lugar clave donde se reunían todos los vecinos de la aldea, después que concluían sus trabajos, bien fuese para charlas y cambiar impresiones, o para jugar unas partidas a los bolos, como cuento, allí estaba Manín, en diálogo con unos vecinos, ya de retirada para su casa después de haber encerrado las cabras, cuando vio a su desleal Pelayu, que muy contento y moviendo con gran felicidad su rabo, me acompañaba a mí, como si yo fuese en vez de él su amo, dejó a su contertulio con la palabra en la boca, y cambiando su pacífica charla por la riña loca, embistiome a mi con ofensiva y pecaminosa palabra, al mismo tiempo que con la vara que portaba en su mano, descargó sobre el confiado Pelayu tal varazo, que a quedarse el pobre tan sólo un segundo condoliéndose del acuciante dolor que en su cuerpo se anidaba, seguramente que hubiese llevado sobrada ración de varazos, que fácil la dejarían sin vida in situ. Pero no hizo tal cosa mi buen Pelayu, sino que salió huyendo como alma que se lleva el diablo, lanzando en el aire ladridos, que yo creo que no eran por el profundo sufrir que le proporcionara el castigo, sino que en su lenguaje, seguramente maldeciría aquella bestia con figura humana, que era capaz de azotar despiadadamente a un inocente niño, o de asesinarle a él mismo, que no se encontraba con más culpa, que de despreciar a su amo, por canalla y miserable. Y lo propio que Pelayu hizo, no lo dejé yo para más pensado, y a la vez que me perdía en la carrera, huyendo de aquel reptil repugnante y asqueroso, recuerdo que con rabia enloquecida yo le dije: ¡Fíu de put, baldreyu, llimiagu! (Hijo de puta, cobarde, rastrero, baboso..., etc., etc.). Pero miren ustedes por donde, estaba mi madre allí cerca en casa de una vecina hablando de sus cosas tranquilamente, cuando al sentir al Manín que me ofendía, al perro ladrar por la caricia que había recibido, y a mi insultándole poniéndole como un pingayu (de lo peor), salió mi madre de casa de su vecina, con todos sus muchos ánimos aviesporáus (envenenados, aguijoniantes), y cogiendo un palo que allí a mano había, bien seco y sudado, porque hiciera su servicio sirviéndole de mango a una fexoria (azada), se dirigió con extrema rapidez y silenciosamente al lugar donde Manín estaba, y sin decirle ni una sola palabra, empezó a darle palos con aquel formidable mango, que la suerte a Manín le cupió de que nuestros vecinos la detuvieran, porque sino, creo que le hubiese matado. «LA MULTA O EL REFORMATORIO» Al día siguiente, mi amigo Muel, yo y Pelayu, subíamos alegremente hacia la montaña, con locas ansias de llegar pronto a la cueva, con el infantil y firme deseo, de jugar hasta saciarnos con aquellas armas, recuerdo a mi querido amigo, futuro candidato al igual que yo, a la penosa esclavitud que como serradores nos aguardaba, la veo con su sana sonrisa, pintada en sus pequeños y vivarachos ojillos azules, acariciar una y otra vez, con una alegría inmensa aquellas armas, no existía para nosotros en el mundo, en aquellos felices momentos, nada que pudiésemos apreciar tanto, como aquellos mortíferos juguetes, de los que en la sazón, éramos los únicos señores y dueños, nos hallábamos fuera de la cueva, enredando cada uno con su escopeta, y una canana repleta de cartuchos colgada del hombro a la bandolera, Pelayu, desentendiéndose de nosotros mitigaba su hambre cazando grillos y mariposas, o cualquier otro insecto que plugiérale y fuérale rentable para entretener su enflaquecido estómago. Después de cansarnos de hacer la instrucción marcando el paso con la escopeta al hombro, emulando a los soldados cuando hacían prácticas en nuestra aldea, yo le dije a mi amigo señalándole el lugar, que desde aquel mismo sitio, yo había tumbado de dos certeros disparos al cabrón de mi amo. Muel, sacando dos cartuchos de la canana y metiéndolos dentro de la recámara de su escopeta, me dijo que él también pudiera haberlo hecho, y para asegurármelo de que no marraría el tiro, me señaló una piedra rojiza que había muy cerca de donde muriera el chivo, y a la par que se ponía la escopeta en el hombro para materializar lo que había asegurado, me decía ilusionado: —¡Fíxate Xulín!, ya veras cómu la desfaigu nun fatáu de cachiquinus—. (—¡Fíjate Julín!, ya verás como la deshago en mil pedazos—). El doble disparo retumbó dentro del natural silencio de la montaña, como si se tratase de un ruidoso trueno de las tormentas de los veranos, las águilas y los cuervos, así como todos los pájaros y animales que moraban por aquellos aledaños, moviéronse de sus lugares, graznando las aves al levantar el vuelo, y quizás las alimañas agudizasen al oído para saber el peligro que pudiese traerles aquel espanto. Hasta Pelayu dejó su caza insectívora para ladrar desaforado, como si presintiera que otro cabrón había sido abatido, que le haría de nuevo volver a hartarse, o tal vez nos estuviese reprimiendo, queriendo con su lenguaje decirnos, que aquella xuxeante folixa (crecido ruido, alegría, juerga, etc., etc.) que tan amanicomiadamente entamábamos (enloquecido ruido que hacíamos) no iba a reportarnos buenos resultados. Lo cierto fue que mi querido amigo Muel, no atinó a deshacer aquella rojiza piedra contra la que había disparado, y yo alegrándome por su fracaso, cargué con rapidez mi escopeta, me la puse en el hombro, y disparé contra aquel blanco otros dos disparos, tampoco pude yo hacer puntería, y él mofándose de mí, cargó de nuevo su escopeta con notoria alegría, a la vez que me aseguraba que de aquella no fallaría, volvía a disparar sin importarle para nada el tremendo culatazo que nos solían dar aquellos guerreros artefactos. Y así, una y otra vez, atenazados por un gozo y felicidad que nunca con tanta fuerza a nuestros juveniles espíritus había con entera libertad creado, disparábamos con alegría ilusionada contra aquel aproxetáu cuctu (enrojecida piedra), creyéndonos guerreros invencibles, o cazadores afamados. Muy posible yo me creyera un jefe poderoso, justiciero y honrado, que cada disparo que hacía, l'eszarapaba les vidatches d'uno de lus baldreyus homes, que habíen achuquináu ‘l miou padre. (Le deshacía las sienes de algunos de los cobardes hombres que habían asesinado a mi padre). Lo cierto fue, que tras de quemar veintitantos cartuchos cada uno, la piedra seguía en su sitio, y nosotros un poco desilusionados, hicimos un pequeño descanso, en el que acordamos cambiar de blanco. Disponíamos de nuevo hacer más atinadas prácticas sobre el rugoso y fuerte tronco de una encina, cuando Pelayu salió de junto nosotros y con apremiante prisa ladrando, contra un intruso que nos visitaba, guiado al parecer por el atronador ruido, que con nuestros alegrativos disparos formábamos. Era nuestro mal recibido visitador un rapazacu (mozalbete) que andaba por aquellos montes a la caza de la perdiz, que había endemasía nutridos bandos, que bajaban a veces hasta los sembrados d'arbeyinus y'oitres semáus (de guisante y otros sembrados) más alejados de la aldea, y ni el gran espantapáxaru tenía llixa de xebrayus (espantapájaros tenía fuerza para espantarlos). Jerónimo se llamaba aquel jovenzuelo indeseable, que había heredado de su padre toda la cobardía y males tales, que muchas gentes de mis lugares, le estarían rabiosa y odiativa, despreciable y asquerosamente maldiciendo, hasta que el Hacedor les llevara de este mundo tan poco lleno de humanidades. Era hijo de este sujeto tan maldecido, cacique de mi aldea con vuelos tales, que no del todo satisfecho con enviar para el otro barrio algunos de sus inocentes convecinos, en el acaecer se dedicaba, a que a sus vecinos la ley, que había, muy moldeable para dar por buenas todas las denuncias avaladas por caciques facciosos como él, se ensañara con crecidas multas, que al no tener dinero la gente aldeana para satisfacerlas, tenían que vender parte de sus ganados, y sabedores los tratantes por ser lobos de la misma camada aunque con diferente collor (color), que los campesinos tenían que vender sus reses con abonda priexa (mucha prisa) para satisfacer aquellas multas antes que se enrodietcharen (enredaran) peores males, pues como cuento, aquellas aves de rapiña de tratantes, se unían todos de tal manera, que lograban desbaratar los mercados hasta tal punto, que más que comprar, lo que hacían, era robar dentro de la ley a los aflijidos y siempre maltratados campesinos. Al quedarse los desdichados aldeanos sin sus ganados, por la causa de aquellas multas, que la verdad era nadie sabía que era lo que castigaban, aquellas asesinantes multas que la ley les inxertaba (injertaba), que les hacía dentro del acuciante temor que en aquel lleldar (ácaecer) era aterrante, deshacerse de sus ganados para pagar tan diabólicas y desnaturalizantes sanciones. Y como los campesinos, por lo menos en todas las embrujadoras aldeas de mi melgueira tierrina (dulce tierra), y me supongo que tal sucederá en todas las aldeyuelas del mundo, sin ganados de tiro no pueden trabajar sus erus (tierras), tenían que por fuerza mayor, agenciárselo aunque fuese dentro de las más viles condiciones, y así, el canalla de cacique de mi aldea, daba vacas, yegüas, cabras, y ovejas a la comuña (condición) que tan sólo el agobio de la desesperante necesidad hacíales aceptar, con lo que se condenaban a ser esclavos de un ganado que no era de ellos, siendo en la mayor parte de las ocasiones las ganancias completamente nulas, pues si una res se moría, se despeñaba, la mataban los lobos o la devoraba el oso, no la perdía el dueño, sino el comuñero, y así, de esta miserable forma, este canalla de cacique, explotaba vilmente a muchos campesinos que por imperativa necesidad, eran comuñeros de este indeseable asesino, que no había hecho la guerra en las trincheras, porque su cobardía era tan grande, que le había obligado a pasar toda la contienda escondido en los montes, y ahora que la guerra ya terminara, era cuando él verdaderamente la hacía, en la entristecida y enlutada paz que poseían las gentes de mis aldeas. ¿Cuántos despreciables seres como este nefasto individuo había en mi Patria... ? ¡¡Yo creo que honradamente debemos todos de reconocer, que había un par de ellos en cada aldea, y en las villas y ciudades me supongo que morarían muchos más!! Cuento que llegó el Jerónimo con su escopeta al hombro acompañado de su perro perdiguero ante la nuestra presencia, y ufanándose altaneramente quizás pensando que nos iba a hacer, lo que le diera la gana, nos dijo con apariencia muy enojada, al mismo tiempo que nos ofendía con sus palabras: ¡Haber decirme pronto, ¿dónde habéis robado estas escopetas?, si no queréis que vos falague ‘l llombu con ista bardiaca! (que nos moliera a palos todo el cuerpo con una vara que portába en sus manos). No despegó sus labios en el momento mi amigo Muel, porque el padre de aquel llabasquín (cerdo pequeño) era el dueño de los ganados de su casa, y por aquello de que el amo siempre, sin la razón con la ganancia anda, no le refutó pequeña palabra. Pero yo que ya me había creído que aquel babayu de guaxón (farolero, fantasma de mozalbete) se iba apoderar de mis armas, las que yo creía que eran de mi entera propiedad, le dije sin miedo y desafiantemente, que aquellas escopetas eran mías, y que ni él ni nadie sería capaz de quitármelas. Entonces Jerónimo mirándome acusadoramente me replicó seguidamente con estas palabras que me condenaban: ¡Entonces... tu fuiste el que mató antes de ayer al chivo de Manín? ¡Si yo fui!, le dije envalentonado y poseído de una airada rabia, a la vez que le encañonaba con la escopeta y amenazándole firmemente le aconsejaba: ¡Fáinus el favore de dexanus nel nuexu antroxu, ya colar pel mesmu xeitu per únde sen chamate 'llegasti, se nun quiés que faiga nel tou ventrón, el mesmu buracu quei fexe nus fégadus del cabrón de Manín! (¡Haznos el favor de dejarnos con nuestra alegría, y márchate por el mismo sitio, por donde sin llamarte has llegado, si no quieres que haga en tu barriga, un orificio parecido, al que le hice en los hígados del cabrón de Manín!). —Y fue entonces cuando Muel valientemente apoyándome con su amenazante escopeta y con sus advertientes palabras le dijo: ¡Mira Jerónimo, no tiene nada que ver que mi padre se arrastre frente a vosotros, por el miedo de que le quitéis el ganado, pero yo ahora no soy mi padre, y si no sales en el momento corriendo como una exhalación (centella, rápido), me parece a mí, que te vamos a coser a perdigonazos! Justificándose Jerónimo con el atropello que en el miedo se cosecha, dio media vuelta y casi a las carreras, tomó las de villadiego, a la par que se alejaba murmurando no se qué amenazas. Su perro, quedose unos instantes olisqueándose con Pelayu, al que yo achuché (azuzé), y Pelayu que para engarradiercharse (pelearse) era una ardorosa fiera, saltó como un león, atacando con un furor endemoniado al fino can perdigonero, y si no es por Muel, me parece que allí en el mismo lugar que había muerto el chivo, Pelayu hubiera despachado, aquel hermoso, cariñoso e inocente perro. Quedámonos muy satisfechos y gozosos, a la par que en nuestros espíritus, navegaba el orgullo perfumándose con la vanidad Humana, y todo, por haber acoyanáu ya féchule moscar ameruxáu de miéu (acojonado y haberle hecho huir, lleno de miedo) al hijo de uno de los amos de la aldea, que en un principio se había creído, que le sería sencillo hacer con nosotros cuanto le viniese en gana. Durante algún tiempo, estuvimos llindiándu (vigilando, cuidando) a Jerónimo por ver el camino que se tomaba, pues teníamos el temor que se ocultara para después sorprendernos, pero no fue así, y al final muy contentos ya le vimos corriendo que se las pelaba en compañía de su perro, desembocando en el pedregoso camino que le conducía a la aldea. Sabiéndonos libres del temor del adefesio de Jerónimo, y olvidándonos en el mismo instante de cuanto con él nos había acontecido, volvimos a nuestro peligroso juego, de disparar las escopetas contra diferentes blancos, y así, hablando de nuestras cosas con satisfacción que nos embargaba dentro de una felicidad pasajera, deslizábase el tiempo sin enterarnos, hasta que a la postre, dimos fin a todos los cartuchos que teníamos, y fue entonces, cuando decidimos esconder las armas en la cueva, y con los hombros doloridos por las sacudidas que nos propinaban las escopetas por los disparos, disponíamosnos muy contentos en el regreso para nuestras casas, y para simular que veníamos de la leña, agenciámosnos unos tochacus de pochiscus (leños de encina) y poniéndonoslos al hombro, bajamos corriendo por entre los vericuetos y las serpenteantes sendas, hasta llegar al camino real que nos conduciría a la aldea. El ubérrimo valle de alegría alborazada, que poblaba por entero nuestros espíritus, viose en unos segundos nublado y con rapidez cubierto, por un zozobrante y temeroso manto, nacido del retrato que nuestros ojos hicieran, cuando a la entrada de la aldea, justamente en el mismo lugar donde por costumbre, mi amo solía esperarme para xebrar (apartar) sus cabras, estaban aguardándonos los guardias, en la alegre compañía de Jerónimo, que poseyendo las mismas indeseables zunas (costumbres) que su padre, no había perdido ningún tiempo en ir hasta el cuartelillo para delatarnos. Yo tentado estuve cuando me percaté que eran los mismos guardias que el día anterior me habían cobardosamente martirizado, de tirar los garbetus (leños) que llevaba en el hombro, y salir corriendo para huir de aquel verdugo que sonriéndose ladinamente, quizás estuviese pensando su enrevesada y nefastosamente, el volver a esforgayame (arrancarme, estriparme, deshacerme) la única oreja que me quedaba sana. Sin embargo, logré dominar el miedo, y dejando a Muel que abriera la marcha, llegamos a la postre ante la presencia de ellos, y aquel canalla de guardia, no se dirigió a Muel a pesar que unos metros delante de mí iba, sino que vino sonriendo malignamente hacia mí, con las mismas asesinas intenciones que el hambriento lobo lleva, cuando para satisfacer sus ansias del espíritu y la carne, sin el menor miedo se lanza, sobre el inocente corderillo que no tiene a nadie que le defienda. Antes de dirigirme la palabra, aquel demonio con tricornio, que a fe mía desprestigiaban, porque hermosa para el pueblo es la esclava de la Justicia, cuando todas sus obligaciones y credos justamente da cumplidas. Digo yo, que lo primero que hizo fue cogerme mi oreja sana, apretarme un poco para ponerme en atención, y luego mirándome altanera y sonrientemente me dijo: ¡Ahora ya no me negarás de que no has sido tu quien disparó sobre el cabrón de tu amo, y me supongo que también me dirás, dónde has conseguido las armas, maldito pilluelo, hijo de una bruja y de un rojo republicano, o comunista sin entrañas! Tiré los tochucus (leños secos) al suelo apremiado por el dolor que de rabia me desencaldaba (deshacía), con tan mala fortuna que por mí no había sido pensada, que diéronle en las piernas de aquella fiera uniformada, y gran dolor en él tuvo que lleldarse (hacerse), porque dejó de esfarugarme (deshacerme la oreja), para acariciar con gestos de dolor la caña de una de sus piernas, al mismo tiempo que yo hacía lo propio con mi oreja, que ya colorada como una guinda, me resquemaba como si estuviese ardiendo. Mirome con ojos extraviados por la rabia que le enloquecía, y siendo mayor la fuerza de su cobardosa entraña ya en poder de las iras que lo movilizaban, que el dolor que su cuerpo sentía, soltome de revés dos guantazos, que dieron conmigo en tierra, con el rostro manando abundante sangre. Fácil siguiese abofeteándome, pues ya estaba enclicándose (agachándose) para hacer conmigo vayan ustedes saber qué, cuando intercedió su compañero que asiéndole por un hombro, con desprecio y enfado le dijo: ¡Lo que terminas de hacer con este pequeño es una canallada, y como otra vez intentes tocarle del pelo la ropa, te las vas a entender conmigo! ¡¡Estoy harto de tus abusos, y de tus odios y desprecios por todas las gentes desgraciadas!! Ayudome aquel buen guardia a levantarme, y después con su propio pañuelo limpiábame el rostro de sangre, y al parojo que esto hacía cariñosamente me decía: ¡Te juro que nadie te volverá a martirizar más pequeño, y ahora si tu quieres, y que conste que ni te ordeno ni te obligo a contarnos nada, dinos de una vez dónde están esas malditas armas que tanto doloroso daño te han originado! Dime cuenta pronto que de seguir negando no sacaría en limpio nada, ya que el baldroyán (cobarde) de Jerónimo había descubierto ya todo, y a poco listos que fuesen, nada más que les conduciese al lugar donde nos había sorprendido, darían pronto con la cueva, donde se ocultaban las armas. Así que acompañado de Muel y de Pelayu, y seguido de cerca por los dos guardias y el delator de Jerónimo, guielos a paso rápido por entre las vegetativas y pedregosas sendas que serpenteaban por casi inaccesibles lugares, pronto me alegré al comprobar cómo aquel despreciable guardia que tan sañudamente me había martirizado, abarquinaba (respiraba) con penoso trabajo, al mismo tiempo que se deshacía en copiosos sudores el condenado, lo mismo que la manteca fresca expuesta al sol en el verano. Al observar el penoso esfuerzo que aquel guardia repugnante y gordo, imbécil y malvado, tenía que realizar para seguirnos, apreté más aun el paso, que casi se convirtió en carrera y que sólo Muel y Pelayu pudieron aguantarme alejándanos en cuestión de segundos un largo trecho de nuestros enemigos, que en el lleldar (acontecer), ya se habían detenido para hacer acopio de energías unos momentos. Aproximadamente aun no habíamos caminado ni una décima parte del trayecto que nos separaba de la cueva, y ya el llimiagu (baboso) de aquel guardia, se encontraba casi d'afechu despaxaretáu (deshecho), seguramente que antes de llegar al final, en la mente de aquel fucheiru (estercolero) humano, se dibujaría el ruin pensamiento, de maldecir a la ley que como enyordiáu pioyu (sucio piojo) servía, al cachiparru (parásito) que me había delatado, y a mí, por no haber seguido negando. Muel y yo con satisfacción nos reíamos de aquellas gentes, que en nuestras infantiles y sin cultivar mentes, habíamos retratado como personas que tenían menos llixa (fuerza, arte, valer, etc.) que un mure entre las zarpas de un gato. Estaríamos como a la mitad de la andadura, cuando la distancia que nos separaba ya era enorme, y a pesar que de continuo nos ordenaban que no corriésemos tanto y que procuráramos ir siempre a su lado, la verdad es, que ya les habíamos perdido todo miedo y que no les hacíamos el menor caso. Fue entonces cuando se me ocurrió la idea de decirle a mi amigo Muel, que cuando llegásemos al potchisquéiru (encinal), yo me adelantaría corriendo con todas mis fuerzas, para volver aquel mismo lugar antes que ellos lo hicieran, pero después de haber ya ido a la cueva, para poder esconder para nosotros, dos pistolinas muy atongadetas (bonitas, curiosas), que era una pena que se llevaran los guardias, y que nosotros podíamos esconder en cualquier lado. Y así lo hice, y logré regresar, mucho antes de que ellos, llegaran escadriláus (derrengados), claro que descontando a Jerónimo, porque éste andaba tanto como con la lengua si quisiera andarlo. El caso fue que los guardias aquel día se llevaron las armas, y a los cinco o seis días, regresaron a la aldea preguntando por mi madre y el padre de Muel, para llevarles hasta el cuartelillo, con el fin de no sé qué preguntarles o darles. Cuando mi madre en compañía del padre de Muel regresaron del cuartel, estábamos nosotros xugaretiándu (jugando) debajo del ñoceón (nogal grande) que había a la entrada de la aldea, que tanto como tenía de frondoso y grande, eran de pequeñas, escasas e insípidas sus nueces. De donde viene un adagio asturiano que dice: ¡Mucher grandie ande óu non ande, peru tantu s'espatuxa, comu senún lu fixera, en dalgún lláu fae bona atongadura! (Mujer grande, ande, o no ande, pero tanto si camina, como si no lo hace, por grande en todos los lugares estorba). «Claro que se me olvidó decir, que menos en el catre, para añuedar el cibietchu cundu nun hay oitra, pequenina, atongaina ya melgucira». (Para hacer el amor, cuando no hay otra, pequeñita, bien hecha, y tan dulce como lo que debe ser vivir en la gloria). Digo yo que al ver nuestros padres corrimos hacia ellos, y cuando ante su presencia nos encontramos, casi sin darme cuenta vi a mi amigo rodar por el suelo, por la fuerza vigorosa del tremendo castañazo que su padre le llantó nuna mexietcha (le plantó en una mejilla), pero antes de que yo me percatara del peligro que sobre mí se cernía, vime acochetáu (cojido, sacudido) por mi madre, que me allumbróu (alumbró) un mamplenáu (muchos) pescozones, tan seguidos y atinados, que me parecía que todos me llegaban en ringlera, no teniendo que esperar uno por el otro, para que no se enfadasen ninguno. Y allí mismo por este procedimiento que nuestros progenitores nos hacían, comprendimos que nada bueno los guardias a nuestros padres les habían hecho. Y claro que no era nada respetable ni justo, sino un atropello despiadado, inhumano, mezquino, repugnante y apartado de la Justicia a tanta distancia, como la que existe desde la Tierra hasta el Infinito Cielo. Resulta que la canallesca ley que en aquella para mí inolvidable época existía, nos había condenado a ir a un reformatorio, o a que pagasen nuestros padres una multa de ciento cincuenta pesetas en papel del Estado, en el término de treinta días. Y fue entonces cuando yo empecé a preguntarme, ¿que qué era lo que tenían que reformar en mi...? ¿Acaso entraba en la reforma que aquella ley que estaba por todos los rincones de la Patria haciendo encima de los vencidos y sus descendientes, asesinar a nuestros padres, hermanos, parientes y hasta madres, privarnos de nuestra libertad, y robarnos cuánto teníamos? —¿Aquella ley digo, todavía tenía que reformar algo más en mí, que en un principio ya no hubiese inhumana y endemoniadamente reformado? Yo que era en aquel lleldar un pobre niño de poco más de ocho años, condenado precisamente por la misma ley, a no tener jamás ya el amoroso cariño de mi padre, yo que había sido condenado como todos los jóvenes hijos de los vencidos y encarcelados y asesinados padres, yo que estaba lleno de hambre, de miseria, de sufrimiento y de una soledad inconsolable, yo que si quería comer un trozo de pan duro, tenía que caminar descalzo y medio desnudo, por entre las zarzas y guijarros de las montañas, esclavizando mi cuerpo y mis sentidos, en el cuidado de unos ganados que no eran míos, a mí, a un ser así de natural, puro, desamparado y desgraciado, ¿aún quería aquella entroyada (sucia) ley reformarme por considerarme malo? —Yo nunca he sido político, pienso ahora, ni tampoco con mis palabras harto vulgares y aldeanescas, pretendo fomentar el odio hacia nadie, soy ante todo un liberal disciplinado, que ama a mi Patria, por la que estoy en cualquier momento dispuesto a morir, pero me creo con el suficiente derecho de contar al mundo de cuanto yo he sufrido, que es el retrato de tantos otros huérfanos de guerra que lo mismo que yo tanto sufrieron, aunque más en duda, pongo que lo hubieran hecho, quiero contar todo lo que considero que siendo verdad, no debe ser olvidado, y desearía con toda mi alma, que mis palabras tuviesen repílos (ecos) más clarividentes, que los que en su origen se formaron, para que llegasen a todos los oídos, y en sus mentes gigantesca Humanidad digna y justa edificasen, que diera paso a una libertad liberal y disciplinada, que atrancase (cerrase, peslase) sus puertas a todo cuanto no fuese digno y honrado, de esta sencilla y natural manera, la fraternidad sería por primera vez, el tesoro más puro, luminoso y deseado, que la Humanidad en toda su existencia hubiese conquistado. En este relato, que para muchos críticos comedores, que sólo saben fartase comu gochus (comer como cerdos) e intentar con sus medios deshacer lo que alguien con más capacidad creativa que ellos, más bien o peor ha edificado, digo yo, que muchos críticos fanáticos defensores de normas idealísticas, que con sus leyes en la ocasión asquerosamente convencionales, que lograron deshacer el destino que a mi vida creo que le pertenecía, al igual que a toda la generación de los hijos de los perdedores, no les agradara en absoluto, que un hombre que fue despojado de cuanto poseía, y empujado vengativa y canallescamente al arroyo, cuando él por ser un niño, no podía defenderse, tenga ahora la osadía, con sus pobres medios culturales, d’abayucar la trelda (revolver la porquería), que nadie hasta el presente, tan ajustada y verídicamente pudiera contar jamás. Digo porquerías, pues es eso precisamente lo que suelen dejar las secuelas de una guerra civil, y pobre de aquellos países que la sufran, porque sus hijos quedarán divididos, y los perdedores, tendrán que soportar un yugo, que más flojo, o menos prieto, esclavizándolos los ha de postergar. En este relato retrato yo, al vencedor y al vencido, menos al perdedor de quien soy hijo, ya que he tenido la desgracia de conocerle cuando el desventurado ya era un vencido, pero con el vencedor he vivido siempre, sirviéndole con decencia y honradez, silenciosamente observándole siempre, y no recibiendo de él, nada más que calamidades y ofensas, y sin embargo, nunca le odié, siempre disciplinadamente le serví, y si en el lleldar se siente ofendido por lo que de verdad digo, espero que se comporte conmigo, de la misma manera que con él siempre yo he hecho. Sé que estas narraciones no se han de publicar en mi Patria, porque la censura no permitirá que el hijo más humilde, cuente una verdad que denigra no a mi querida y noble España, sino algunos de sus inamovibles sistemas, pero tengo la firme certeza, que algún querido hermano país, sin el menor odio ni rencor sí ha de hacerlo, y con esta mi voz del pueblo, sencilla y natural, ubérrima y estéril, millones de seres de la Tierra habrán de saber, que hoy todavía, vive en mi Patria, la mitad de una generación, descendiente de los perdedores de la sanguinaria Guerra Civil que empobreció a la más maravillosa nación del mundo como es mi España, apartados de todo acceso a cualquier puesto de responsabilidad, bien en el gobierno, en los sindicatos, o en cualquier otro lugar, de responsabilidad de la Patria. Y desde aquí, invito a todos los españoles para que investiguen esto que he dicho, y ya verán como es una verdad, que no admite discusión posible. Cuánto placer sentiría yo si me pudiese expresar con ustedes en la maravillosa, ancestral y rica Lengua Asturiana, pues para mí, decir las cosas en Castellano es un verdadero fastidio, con tantos puntos y comas, y demás signos ortográficos, que para un hombre sin estudios de ninguna clase como yo, es una verdadera tortura, pues mi imaginación que idea y piensa con la fuerza de un enorme río enloquecido, a la hora de querer contar estas copiosas cosechas, que hasta en los mismos sueños me alumbra, cuando me pongo a escribir todos estos pensamientos y acaeceres, al expresarlos en español, meto la pata hasta los corbétchones, por esto ruego me perdonen, y háganse a la idea, de quién les está hablando, no es nada más que un humilde aldeano, sin más escuela que la siempre dura universidad de la vida. Y con la fortuna o desgracia de haber nacido con el embrujador duende de ser soñador, no por aparentar, por ocio o por estudio, sino con la intima necesidad que me tortura el alma, al mismo tiempo que me embarga dentro de una felicidad, que me hace en ocasiones ser dichoso, sin jamás haber sido feliz, y en otras dimensiones me llena de tal tristeza, que en apariencia sin sucederme nada, me encuentro tan apenado y deprimido, que todo cuanto me rodea y hasta yo mismo, me parece la pestilente porquería, con que se harta sin jamás hastiarse, el nefasto diablo al que entusiasmados y egoístas servimos. Enteponíu colaba you dellantre de miou madre, espatuxandu caleya adiantre, afalau per las engafuráes pallabres de miou má, camín de la nuesa teixá. (Conducido corría yo delante de mi madre, caminando rápido calleja arriba, arreado por las envenenadoras palabras que mi madre me dirigía, a la vez que hacia nuestro hogar nos acercábamos. Yo miraba arisco para ella, pensando que me iba alcanzar presto, para propinarme ante mis vecinos, otra somanta (paliza) como la que de aun mi cuerpo se condolía. Al fin llegamos a nuestra casa, y ya en ella encoyíu (encogido) por el temor, aguardaba resignado que mi madre calmara su furia dándome una nueva cuera, que mereciéndola, no la merecía. Estaba visto que llevaba unos días, que todos los golpes me habían elegido a mí para sus descansos, primero el cobarde de mi amo, que con sus asquerosas manos, me había puesto el rostro, tan descalabrado que no había en él un lugar sano donde coyera una guya (cupiera una aguja), después el canalla del guardia, que me dejara las orejas tan maltratadas, que me parecía que no eran mías, y para finalizar mi madre con aquella argurtóuxa tocata que m'apurriera (alta paliza que me propinara), que según me parecía, no había sido nada más que la parba (desayuno breve) de la que se esperaba Furibunda y desesperada asiome mi madre por mis maltrechos hombros, y al mirarme yo en sus hermosos y enojudos ojos, pude ver en lo más profundo de ellos, el desmesurado amor que la pobre me tenía, y lejos de azotarme como yo pensaba, sólo me preguntó muy apenada y preocupada: ¿De dónde vamos a sacar esas ciento cincuenta pesetas Xulín? ¡En alguna parte hijo, nos las agenciaremos, porque yo no permitiré que esta canallesca ley, hecha por indeseables sin entrañas, te lleven al reformatorio, donde ellos se tenían primero que reformar, para no seguir sembrando entre los desventurados vencidos, tanta vengativa y nefastosa canallada! Al día siguiente al rayar el alba, después de desayunar el rabón, (leche ácida cocida con harina de maíz) del que yo sí que me harté, pero ella la pobre apenas comió unas cucharadas, armada mi madre de un azáu (hacha) que había pedido prestado a un vecino, y yo de una foiceta (hoz) de podar la leña, fuimos al monte comunal a baltiar (cortar) leña, pues un carro de leña de encina, roble y espinero, que pesaba más de tres mil kilos, pagaba el maestro panadero, de la única panadería que había en el concejo, cincuenta pesetas por él, así que teníamos todo un mes por delante, para preparar los nueve mil kilos de leña, que nos proporcionarían las ciento cincuenta pesetas, con las que calmaríamos las iras de aquella inhumana ley, que tan despiadadamente nos había castigado. Parecía que mi madre poseía la fuerza del más intrépido de los hombres, talmente era un gigante que con una fiereza incomparable, chorreando sudor y espelurciada su rubia cabellera al viento, cortaba sin el menor descanso encinas, robles y espineros, mientras que yo imitándola en cuanto podía, podaba aquellos arbustos con el más grande de todos mis entusiasmos. Serían las tres de la tarde y no habíamos hecho aun el más pequeño descanso, cuando mi madre me dijo que buscase caracoles, que se criaban en abundancia por aquellos lugares, tal cosa hice mientras que ella prendía un buen fuego, y allí asamos los caracoles que al ser atacados por el calor, estiraban su cuerpo asándose perfectamente, y fue aquella asquerosa comida la que mitigó nuestra hambre. Y así un día, y quince, y veinte, hasta que logramos preparar sin desfallecer ni descansar, los tres carros de leña, acarreándolos a las costillas, en otras ocasiones poleándolos (haciéndoles rodar) por entre los zarzales y las peñas, hasta poder llegar con tan copiosa cantidad de leña, al estratégico lugar donde el panadero con su carro, pudiera cargar la leña. Estábamos embalagándola (apilándola) mi madre y yo muy ufanos y satisfechos, de la difícil victoria que habíamos en tan escaso tiempo conseguido, porque en duda pongo, que pocas gentes en todo el Universo en las circunstancias que nosotros nos encontrábamos hubieran podido lograrlo. Digo yo que en tal trabajo nos encontrábamos amontonando aquella leña, que todos los tochos (leños) medio descortezados por la cantidad de veces, que fue menester rodarlos por entre los cuetus (piedras) que poblaban aquel xerrapeíru (sierra) daban señales y no por los cortes de las herramientas, de haber sufrido lo indecible por encontrarse despeyexáus (despellejados) hasta casi el total emporricamiento (desnudez) de las arnas (cortezas) que los cubrían. Nuestras físicas humanidades se encontraban tan maltrechas después de tantos días de sobrehumano trabajo y de raquíticos y deplorables alimentos, que tal parecía que éramos cadabres (cadáveres) vivientes, sino supiesen cuantos nos conocían, que éramos dos invencibles barras del más puro acero. Yo descalzo de afechu (del todo) y mi madre con las alpargatas dándoles vueltas alrededor del tobillo, imposibilitadas del menor encatesu (remiendo) todas nuestras escasas vestiduras lucíanse tan acuchilladas, como si fatáus (muchos) puñales anárquicamente las hubieran rasgado. Y nuestras pieles por todos los lados se encontraban arraguñáes (arañadas), pinchadas, magulladas, en definitiva martirizadas por las piedras, por los espinos, por la infinidad de arbustos que en aquella sierra casi inaccesible para las mismas cabras, yo y mi madre como dos guerreros invencibles, cortamos aquellos tres carros de leña, que al decir de mi madre, servirían estupendísimamente bien para amagostar (asar) a la propia ley, y a los sinvergüenzas y deshumanizadores fascistones que la vieran fechu (hubieran hecho). Y en postura tan deplorable se empobrecían nuestros desventurados cuerpos, por todo lo contrario, nuestros espíritus se lucían sanos y fortalecidos, orgullosos y alegres, por haber conseguido aquel trabajoso y casi imposible triunfo. También solía decir mi madre dentro de una rabia y desilusión enfurecida, que si los «roxus» (rojos) hubiesen batallado con el mismo ardor, e indómito entusiasmo que nosotros habíamos puesto, todos los fascistones de Europa serían nada para vencerlos, ni en lo más mínimo. Vuelvo a repetir, que concluíamos mi madre y yo de empericotar (apilar) los cuatro leños que faltaban para dar por terminada aquella proeza, cuando la diosa fortuna nos vino a visitar en la forma de Falu el maderero, que más o menos, esto fue lo que nos hizo, y nos dijo: ¡Buenas tardes Lluza!, que así era como llamaban en asturiano a mi madre, ya que en castellano su gracia es Luzdivina. ¡Se ‘l tou home allevantara la motchera, ya te viera a tí ya ‘l tuo fiyiquín, nel estáu que vus deixó la llamazoúsa ley del venceor, paime amín, qu'el probetayu espavoríu per tan grandie inxusticia, oitra vez se morrería! (Si tu marido volviera al mundo y te viera a ti y a tu pequeño hijo, en la situación que os ha dejado la fangosa ley del vencedor, me parece a mí, que el pobre lleno de un enloquecedor pavor por tan grande injusticia, otra vez se volvería a morir). —Recuerdo yo muy bien, lo mismo que si en este momento de nuevo lo estuviese viviendo, lo que me ha hecho esta canallesca ley que ahora a ti te martiriza, cuando en los frentes de Teruel me cogieron prisionero. Me internaron en un campo de concentración, y me dieron más palos que días me quedan de vida, aunque muerra tan viétchu (muera tan viejo) como Marcelín el de Fresnedo, que le llevó Dios cuando pasaba de los ciento diez años. Como comida nos daban una lata redonda de sardinas o bonito, que los prisioneros le llamábamos «el reloj», ya que así era de pequeña. Cuando te salía podre, que sucedía la mayor parte de las veces, te pasabas el día haciendo vigilia. ¿Cuánto te va a dar el panadero por esta leña Lluza? ¡Hombre yo creo que son tres carros buenos, y como está pagándose a diez duros el carro, pues me dará treinta! ¿Algamate? (alcánzate para la multa). ¡Sí Falu, ye lu xustu! (Es lo justo). Rafael, que así se llamaba Falu, (uno de los hombres más honrados, trabajadores y enteros que yo he conocido), a la vez que del bolsillo interior de su chaqueta sacaba la cartera dijo: ¡Mera compañera, voy a venir con el camión de la compañía maderera y llevar toda esta montaña de leña a Trubia, yo te voy a entregar ahora por ella trescientas pesetas, si después vale más, ya te daré el resto, y si vale menos, considera ese dinero que te di, como regalo de un roxu decente ya honráu comu tú le yes miou neña! (Rojo decente y honrado como tú lo eres mujer). Al día siguiente que era feria semanal en la capital del concejo, pidiole mi madre prestado a una buena vecina amiga suya un paxiechacu (traje, vestido) y unas zapatillas, y así vestida de prestado la pobre, se trasladó bien de mañana a la Villa, pagó la multa a aquellos canallas que servían a una ley tan ultrajante, que a los vencidos y sus inocentes descendientes peor que a apestosos esclavos nos trataba. Luego, después, compró ella un paxietyín (un vestidito), unas zapatillas y unas madreñas, para mí, un buzo, que era la vestimenta que entre los pobres se estilaba, unas alpargatinas y unas fuertes madreñas, y después de mercar algunas cosas necesarias, vino para casa la mar de contenta y satisfecha. Y ahora yo me pregunto a muchos años de distancia, viviendo aquellos por mí vividos pisoteados y vengativos tiempos, ¿a qué asesinas, sucias y cobardosas manos, irían a parar, aquellos nuestros dineros, ganados con el sobrehumano esfuerzo y la más justa honradez, manchados por la sangre de nuestras heridas producidas en el agotador trabajo, y mojados por tantas gotas de sudor, como de estrellas debe de haber en el infinito cielo? ¿No se dan cuenta amigos lectores, que injusticias como ésta, o de otra índole aun mayores, deben de contarse al Mundo, pese a quien pese, para quienes las escuchan forjen en sus sentimientos, de que en toda guerra, y sobre todo las civiles, dejan tras de sí, primeramente el dolor más deshumanizante, después las venganzas más pervertidas, que darán vida con fuerza ilimitada, a la repugnante, sanguinaria y odiosa fiera, que todo ser humano, desde los primitivos tiempos de su nacencia, lleva celosamente escondida, en el apartamiento más oscuro y más brillante de su espíritu, donde se mueve gozoso el sentimiento humano, tras de saber que a su Prójimo bien le ha hecho, y se revuelve envilecido, encanallado y airado por el odio y las iras endiabladas, cuando también comprende que a sus semejantes, en el dolor y el sufrimiento los ha sumergido. Y fue precisamente a estos desatinados sentimientos, manejantes en aquellos tristes momentos, de las inhumanas leyes que regían los destinos de mi Patria, donde fueron a parar mis dineros, mis primeros dineros, ganados con más santidad y honradez, que pueda llevar dentro la propia Hostia Santa, que es tanto como decir, que sólo los mismos demonios faltos de toda conciencia y sin el más mínimo sentimiento de honestidad, podrían sin sentir asco de sus propias personas, apoderarse de los honrados y muy fatigosos trabajos, de una viuda de los roxus (izquierdistas, rojos, por el mismo estilo), y de un huérfano de los mismos. ¡¡Yo creo, que como aún no habían satisfecho sus ansias asesinas, con la muerte de mi padre y de tantos inocentes, precisaban en el momento que preciso les venía, afestinarse en postres con el esfuerzo y sufrimiento de sus deudos!! Durante algunos días viví yo jugueteando por la aldea, mi vida sin ninguna preocupación, muy contento porque iba vestido con aquel mono nuevo, más delgado que un papel de fumar, ya que se me había esgazáu (roto) por más de media docena de lugares, pero aún así, a mí me parecía que llevaba puesto, mejores galas que el mismo vencedor, que poco lucía sobre sus costillas, que se le pudiera denominar verdaderamente honrado. Mi madre mientras tanto, seguía incansablemente trabajando por las tierras de los vecinos, sin jamás cobrarles ni una peseta de sueldo, pues ella tan sólo quería, que al cambio de sus sudores le dieran una cestina de patatas, una fontadina de farina, ou de fabes lu mesmu foran prietes que blanques, d'arbeyinus ou d'oitra cebeira, dalgún terreñaín de lleiche, mazá, tarabazá, ‘n culiestrus ou cabantes de brañar. (Una fuente de harina, o de alubias de cualquier marca o color que fueran, de guisantes o de cualquier otro cereal que fuera, algún jarro de leche, desnatada, cuajada, o la que alumbran las vacas recién paridas, o de la que terminasen de ordeñar a una vaca de leche). Ella llegaba todos los atardeceres a nuestra casa, sudorosa y cansada, pero resplandeciente de alegría, porque en su mandil traía mi comida. Luego, después de que yo me hartaba, nos acostábamos los dos en aquel jergón de sacos, repleto de hojas de maíz y también de pulgas, y abrazada a mí, se quedaba muy pronto profundamente dormida. Yo que desde niño he dormido poco siempre, quizás para hacer bueno el dicho que de camino me invento, que considera al que poco duerme más infeliz, que quienes tienen la dicha de dormir prácticamente, dentro de estos mis desvelos, en la silenciosa tranquilidad de la noche de aquella amplia sala desmueblada, cuyas paredes y techo estaban del sarro que deja el humo, y plagadas de arroxetáus (enrubiecidos) goterones, que ponían al descubierto las primeras pinturas que habían tenido, fendíu (cortado) de continuo este silencio, por el risueño y sórdido murmullo que alumbraba el pequeño río que vertiginosamente se deslizaba a menos de diez metros de nuestra casa, y otras veces también era enruxeráu (alterado) aquel silencio, por los ladridos de los perros de la aldea, o por el cante siempre misterioso y apabullador que hacen las curuxas (buhos) en la noche, cuento yo en que estos desvelos, observaba el placenteroso dormir de mi madre, con su respirar acompasado, fuerte y sano, con todos sus acerosos músculos, con naturalidad relajados, talmente parecía mi madre del todo inofensiva, mas sin embargo, aquel perfecto y vigoroso cuerpo que acoplaba fuerzas en el descanso, de la misma natural manera que agigantadamente dormido descansaba, cuando despierto se hallaba, se transformaba en un invencible e incansable guerrero, condenada ya a luchar en l'engarradiétcha del trabayu (la pelea del trabajo), todos los momentos de su vida, por los mismos endemoniados vencedores, que primeramente le habían achuquináu ‘l sou home ya lus sous fíus. (Asesinado a su marido y a sus hijos). Y ahora que ya todo ha pasado, y lejos de olvidarlo se agiganta cada día más en mi mente, yo me pregunto, que si mi madre no hubiese sido así de luchadora, de brava, de valiente y honrada, qué seria de mí y de ella misma, acosados en todo momento por la ley insana del vencedor, y xunius (uncidos) también para siempre, en el desventuroso carro de la esclavitud bien vigilada, por el látigo y la pistola del triunfador.Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > carraca
-
49 there
there adv allí / allá / ahídon't just stand there, do something no te quedes ahí parado, haz algothere is / there are haytr[ðeəSMALLr/SMALL]1 allí, allá, ahí■ don't just sit there, do something no te quedes ahí sentado, haz algo■ it's over there, on the table está por allí, en la mesa2 (in discussion) acerca de eso\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLnot to be all there faltarle a uno un tornillothere and then en el momentothere is/are, etc→ link=be be{there you are aquí tienethere you go ya estáthere you go again ya empiezas otra vezthere, there vamos, venga, ya estáthere ['ðær] adv1) : ahí, allí, allástand over there: párate ahíover there: por allí, por alláwho's there?: ¿quién es?2) : ahí, en esto, en esothere is where we disagree: en eso es donde no estamos de acuerdothere pronthere comes a time to decide: llega un momento en que tiene uno que decidir2)there is, there are : haythere are many children here: aquí hay muchos niñosthere's a good hotel downtown: hay un buen hotel en el centroadv.• acullá adv.• ahí adv.• allá adv.• allí adv.
I ðer, ðeə(r)1)a) ( close to person being addressed) ahí; ( further away) allí, ahí (esp AmL); (less precise, further) alláwhat have you got there? — ¿qué tienes ahí?
up/down there — ahí arriba/abajo
you there! — (colloq) oye, tú! (fam), che(, vos)! (RPl fam)
to have been there (before) — (colloq)
I know what it's like, I've been there before — ya sé lo que es, a mí también me ha tocado pasar por eso
b) (in phrases)there and then: they solved it for me there and then me lo resolvieron en el acto or en el momento; I made up my mind there and then to ask her en ese mismo momento me decidí a pedírselo; so there! — (colloq) para que sepas! (fam)
2) (calling attention to something, pointing something out etc)there's the bell, it must be her! — el timbre! debe de ser ella
there you are — ( giving something) aquí tiene
there we are: that's that done! — ya está! listo!
it's a pity, but there we o you are — es una lástima pero así son las cosas
there he goes: politics again! — ya está otra vez con la política!
eat it all up, theres a good boy — vamos, comételo todo así me gusta!
3)a) ( present)who's there? — ( at the door) ¿quién es?; ( in the dark) ¿quién anda ahí?
is Tony there? — ¿está Tony?
not to be all there — (colloq)
he's not all there — le falta un tornillo (fam), no está bien de la cabeza (fam)
b) ( at destination)4)a) ( at that point)b) ( at that point)you're right there — ahí or en eso tienes razón
5) (as interj)a) ( when action is complete)b) (coaxing, soothing)there, there, don't cry! — vamos or (Esp tb) venga or (Méx tb) ándale, no llores
there now! see how easy it is? — ahí está ¿ves qué fácil es?
II ðer weak form ðər, ðeə(r) weak form ðə(r)there is/are — hay
there was — había/hubo
there's no sugar left — no queda azúcar, se ha acabado el azúcar
there comes a time when... — llega un momento en el que...
1. [ðɛǝ(r)]ADVput it there, on the table — ponlo ahí, en la mesa
there he is! — ¡allí está!
there's the bus — ahí viene el autobús, ya viene el autobús
there we were, stuck — así que nos encontramos allí sin podernos mover
we left him back there at the crossroads — lo dejamos allí atrás, en el cruce
•
to be there for sb — (=supportive) estar al lado de algn, apoyar a algn•
down there on the floor — ahí en el sueloI'm going to London, my sister's already down there — voy a Londres, mi hermana ya está allí
•
it's in there — está ahí dentro•
it's on there — está ahí encima•
it's over there by the TV — está allí, junto al televisor•
there and then — en el acto, en seguida•
they're through there in the dining room — están por esa puerta or por ahí, en el comedor•
what's the cat doing up there? — ¿qué hace el gato ahí arriba?•
hurry up there! — ¡menearse!•
mind out there! — ¡cuidado ahí!•
move along there! — (on street) ¡retírense!; (in bus, train) ¡muévanse!, ¡no se paren, sigan para atrás!3) (=in existence, available)if the demand is there, the product will appear — si existe la demanda, aparecerá el producto
it's no good asking because the money just isn't there — no sirve de nada pedir dinero, sencillamente porque no hay
is John there, please? — (on phone) ¿está John?
4) (=on that point) en esothere we differ — en eso discrepamos or no estamos de acuerdo
there you are wrong — ahí se equivoca, en eso te equivocas
5) (=at that point)•
we'll leave it there for today — lo dejaremos aquí por hoy•
could I just stop you there and say something? — ¿puedo interrumpirte para decir algo al respecto?6) (emphasizing, pointing out)there, now look what you've done! — desde luego, ¡mira lo que has hecho!
•
there you are, what did I tell you! — ¿ves? es lo que te dije"there you are," - he said, handing the book over — -ahí lo tienes -dijo, entregando el libro
•
there you go again, upsetting the children — ¿vuelta a las andadas, molestando a los niños?, ¿ya estamos otra vez molestando a los niños?it wasn't what I wanted, but there you go * — no era lo que buscaba, pero ¿qué le vamos a hacer?
•
I'm not going, so there! * — pues no voy, y fastídiate *2.PRONthere is, there are — hay
there were ten bottles — había or (esp LAm) habían diez botellas
how many are there? — ¿cuántos hay?
are there any bananas? — ¿hay plátanos?
is there any coffee? — ¿hay café?
•
there might be time/room — puede que haya tiempo/sitio3.[ðɛǝ(r)]EXCLthere, drink this — bebe esto
there, there — (comforting) no te preocupes, no pasa nada
THERE IS, THERE ARE ► Unlike there is/are {etc}, hay, hubo, había, ha habido {etc} do not change to reflect number:but there, what's the use? — pero ¡vamos!, es inútil
There were two kidnappings and a murder Hubo dos secuestros y un asesinato
Will there be many students at the party? ¿Habrá muchos estudiantes en la fiesta? ► To translate there must be, there may be {etc}, you can use tiene que haber, debe (de) haber, puede haber {etc} although other constructions will also be possible:
There may be a strike Puede haber or Puede que haya huelga
There must be all sorts of things we could do Tiene que haber muchas cosas que podamos hacer ► If there is/ there are is followed by the, you should normally not use hay {etc}. Use estar instead:
And then there are the neighbours to consider Están también los vecinos, a los que hay que tener en cuenta
There is also the question of the money transfer Está también la cuestión de la transferencia del dinero ► Hay {etc} should only be used to talk about existence and occurrence. Don't use it to talk about location. Use estar instead to say where things are:
After the shop there's the bus station Después de la tienda está la estación de autobuses ► Don't use hay {etc} to translate phrases like there are four of us, there will be six of them. Instead, use ser in the relevant person:
There are four of us Somos cuatro
There will be six of them Serán seis ► Remember to use que in the construction hay algo que hacer ( there is sth to do):
There is a lot to do Hay mucho que hacer
What is there to do? ¿Qué hay que hacer? For further uses and examples, see there* * *
I [ðer, ðeə(r)]1)a) ( close to person being addressed) ahí; ( further away) allí, ahí (esp AmL); (less precise, further) alláwhat have you got there? — ¿qué tienes ahí?
up/down there — ahí arriba/abajo
you there! — (colloq) oye, tú! (fam), che(, vos)! (RPl fam)
to have been there (before) — (colloq)
I know what it's like, I've been there before — ya sé lo que es, a mí también me ha tocado pasar por eso
b) (in phrases)there and then: they solved it for me there and then me lo resolvieron en el acto or en el momento; I made up my mind there and then to ask her en ese mismo momento me decidí a pedírselo; so there! — (colloq) para que sepas! (fam)
2) (calling attention to something, pointing something out etc)there's the bell, it must be her! — el timbre! debe de ser ella
there you are — ( giving something) aquí tiene
there we are: that's that done! — ya está! listo!
it's a pity, but there we o you are — es una lástima pero así son las cosas
there he goes: politics again! — ya está otra vez con la política!
eat it all up, theres a good boy — vamos, comételo todo así me gusta!
3)a) ( present)who's there? — ( at the door) ¿quién es?; ( in the dark) ¿quién anda ahí?
is Tony there? — ¿está Tony?
not to be all there — (colloq)
he's not all there — le falta un tornillo (fam), no está bien de la cabeza (fam)
b) ( at destination)4)a) ( at that point)b) ( at that point)you're right there — ahí or en eso tienes razón
5) (as interj)a) ( when action is complete)b) (coaxing, soothing)there, there, don't cry! — vamos or (Esp tb) venga or (Méx tb) ándale, no llores
there now! see how easy it is? — ahí está ¿ves qué fácil es?
II [ðer] weak form [ðər, ðeə(r)] weak form [ðə(r)]there is/are — hay
there was — había/hubo
there's no sugar left — no queda azúcar, se ha acabado el azúcar
there comes a time when... — llega un momento en el que...
-
50 tanto
adj.so much, all that much, that much, as much.adv.so much, such a lot, so, so very much.pron.as much, so much, all that much, that much.m.1 portion, certain amount.2 score point, point.* * *► adjetivo1 (incontables) so much; (contables) so many■ ¡tengo tanto calor! I'm so hot!■ ¡ha pasado tanto tiempo! it's been so long!2 (comparación - incontable) as much; (- contables) as many1 (incontable) so much; (contable) so many► adverbio1 (cantidad) so much■ ¡te quiero tanto! I love you so much!2 (tiempo) so long3 (frecuencia) so often2 (cantidad imprecisa) so much, a certain amount3 (poco) bit\a las tantas familiar very late, at an unearthly houra tantos de sometime incon tanto / de tanto with so muchcuanto más... tanto más... the more... the more...en tanto / entre tanto / mientras tanto meanwhileeso es tanto como... that is like...ni tanto ni tan poco / ni tanto ni tan calvo familiar neither one extreme nor the otherno es para tanto / no hay para tanto it's not that badno será tanto it can't be as bad as you make outotro tanto as much again, the same againpor lo tanto thereforeser uno de tantos / ser una de tantos to be nothing specialtanto cuanto as much astanto más / tanto menos all the more / all the lesstanto mejor / tanto peor so much the better / so much the worsetanto si... como si... whether... or...uno de tantos / una de tantas run-of-the-milltanto por ciento percentage————————2 (cantidad imprecisa) so much, a certain amount3 (poco) bit* * *1. noun m.1) point, goal3) rate•2. (f. - tanta)adj.1) so many, so much, such2) as many, as much3. adv.1) so much2) so long•- al tanto- entre tanto
- por lo tanto
- un tanto 4. (f. - tanta)pron.so many, so much* * *1. ADJ1) [indicando gran cantidad] [en singular] so much; [en plural] so manyahora no bebo tanta leche — I don't drink so o as much milk now
tiene tanto dinero que no sabe qué hacer con él — he has so much money he doesn't know what to do with it
¡tuve tanta suerte! — I was so lucky!
¡tengo tantas cosas que hacer hoy! — I have so many things to do today!
había tantos coches que no había donde aparcar — there were so many cars that there was nowhere to park
•
tanto gusto — how do you do?, pleased to meet you2) [indicando cantidad indeterminada]hay otros tantos candidatos — there are as many more candidates, there's the same number of candidates again
2. PRON1) (=gran cantidad) [en singular] so much; [en plural] so manyvinieron tantos que no cabían en la sala — so many people came that they wouldn't all fit into the room
•
es uno de tantos — he's nothing special2) (=cantidad indeterminada)nació en el mil novecientos cuarenta y tantos — she was born in nineteen forty-something o some time in the forties
las tantas (de la madrugada o de la noche) —
el tren llegó a las tantas — the train arrived really late o in the middle of the night
-¿qué hora es? -deben de ser las tantas — "what's the time?" - "it must be pretty late"
3) [otras locuciones]•
entre tanto — meanwhile•
mientras tanto — meanwhile•
no es para tanto — [al quejarse] it's not as bad as all that; [al enfadarse] there's no need to get like that about it•
por lo tanto — so, thereforeni tanto así —
¡y tanto! —
-¿necesitarás unas vacaciones? -¡y tanto! — "do you need a holiday?" - "you bet I do!"
3. ADV1) [con verbos] [indicando duración, cantidad] so much; [indicando frecuencia] so oftense preocupa tanto que no puede dormir — he gets so worried that he can't sleep, he worries so much that he can't sleep
¡cuesta tanto comprar una casa! — buying a house is such hard work!
¡no corras tanto! — don't run so fast!
ya no vamos tanto al cine — we don't go to the cinema so o as much any more
ahora no la veo tanto — I don't see so o as much of her now, I don't see her so often now
•
tanto como, él gasta tanto como yo — he spends as much as I do o as metanto como corre, va a perder la carrera — he may be a fast runner, but he's still going to lose the race
montar 2., 3)•
tanto es así que — so much so that2) [con adjetivos, adverbios]los dos son ya mayores, aunque su mujer no tanto — the two of them are elderly, although his wife less so
•
tanto como, es difícil, pero tanto como eso no creo — it's difficult, but not that difficultes un poco tacaño, pero tanto como estafador, no — he's a bit on the mean side, but I wouldn't go so far as to call him a swindler
•
es tanto más difícil — it is all the more difficultes tanto más loable cuanto que... — it is all the more praiseworthy because...
tanto peor para ti — it's your loss o that's just too bad
3) [en locuciones conjuntivas]•
en tanto — as (being)estoy en contra de la leyes en tanto sistema represivo — I am against laws as (being) a repressive system
no puede haber democracia en tanto que siga habiendo torturas — for as long as there is torture, there can never be democracy, there cannot be democracy while there is torture
4. SM1) (=cantidad)¿qué tanto será? — LAm how much (is it)?
•
otro tanto, las máquinas costaron otro tanto — the machines cost as much again o the same again2) (=punto) (Ftbl, Hockey) goal; (Baloncesto, Tenis) point•
apuntar los tantos — to keep scoretanto a favor — goal for, point for
apuntarse 3)tanto en contra — goal against, point against
3)• estar al tanto — to be up to date
•
mantener a algn al tanto de algo — to keep sb informed about sth•
poner a algn al tanto de algo — to put sb in the picture about sth4)• un tanto — [como adv] rather
* * *I1) [see note under tan] ( aplicado a adjetivo o adverbio) so; ( aplicado a verbo) so muchsi es así, tanto mejor — if that's the case, so much the better
y si no te gusta, tanto peor para ti — and if you don't like it, too bad o (colloq) tough!
no es tan difícil — it's not that difficult
ya no salimos tanto — nowadays we don't go out so often o so much
tan/tanto... que — so... (that)
tan/tanto... como — as... as
sale tanto como tú — he goes out as much o as often as you do
2) (AmL exc RPl)qué tanto/qué tan: ¿qué tan alto es? how tall is he?; ¿qué tanto hay de cierto en eso? — how much of it is true?
3) para locs ver tanto III 2)II- ta adjetivo1)a) (sing) so much; (pl) so manyhabía tanto espacio/tantos niños — there was so much space/there were so many children
tiene tanta fuerza...! — she has such strength...!
tanto/tantos... como as much/as many...as; sufro tanto como ella I suffer as much as she does; no hubo tantos turistas como el año pasado there weren't been as many o so many tourists as last year; tengo tanta suerte como tú — I'm as lucky as you are
b) (fam) ( expresando cantidades indeterminadas)tenía setenta y tantos años — he was seventy something, he was seventy-odd (colloq)
2) (sing) (fam) ( con valor plural) so manyIII- ta pronombre1)a) (sing) so much; (pl) so manyquería azúcar, pero no tanta — I wanted sugar but not that much
¿de verdad gana tanto? — does he really earn that much?
ni tanto ni tan calvo or tan poco — there's no need to go that far
no ser para tanto — (fam)
no te pongas así, no es para tanto — come on, there's no need to get like that about it
duele, pero no es para tanto — it hurts, but it's not that bad
tanto tienes tanto vales — you are what you own
b) (fam) ( expresando cantidades indeterminadas)cincuenta y tantas — fifty-odd, fifty or so
c) tanto ( refiriéndose a tiempo) so longaún faltan dos horas - ¿tanto? — there's still two hours to go - what? that long?
2) (en locs)en tanto + subj — as long as, so long as
entre tanto — meanwhile, in the meantime
hasta tanto + subj — (frml)
cuesta $15 y las pilas, casi otro tanto — it costs $15 and then the batteries cost nearly as much again
otro tanto cabe decir de... — the same can be said of...
IVtan siquiera: no pudo ni tan siquiera gritar he couldn't even shout; cómprale tan siquiera unas flores at least buy her some flowers; si tan siquiera me hubieras prevenido! if only you'd warned me!; tan sólo only; tanto es así que... so much so that...; tanto más cuanto que... — especially since...
1) ( cantidad)2) ( punto - en fútbol) goal; (- en fútbol americano) point; (- en tenis, en juegos) point3) (en locs)al tanto: me puso al tanto she put me in the picture; mantenerse al tanto de to keep up to date with; te mantendré al tanto I'll keep you informed; estar al tanto (pendiente, alerta) to be on the ball (colloq); ya está al tanto de lo ocurrido he already knows what's happened; un tanto triste — somewhat o rather o a little sad
* * *I1) [see note under tan] ( aplicado a adjetivo o adverbio) so; ( aplicado a verbo) so muchsi es así, tanto mejor — if that's the case, so much the better
y si no te gusta, tanto peor para ti — and if you don't like it, too bad o (colloq) tough!
no es tan difícil — it's not that difficult
ya no salimos tanto — nowadays we don't go out so often o so much
tan/tanto... que — so... (that)
tan/tanto... como — as... as
sale tanto como tú — he goes out as much o as often as you do
2) (AmL exc RPl)qué tanto/qué tan: ¿qué tan alto es? how tall is he?; ¿qué tanto hay de cierto en eso? — how much of it is true?
3) para locs ver tanto III 2)II- ta adjetivo1)a) (sing) so much; (pl) so manyhabía tanto espacio/tantos niños — there was so much space/there were so many children
tiene tanta fuerza...! — she has such strength...!
tanto/tantos... como as much/as many...as; sufro tanto como ella I suffer as much as she does; no hubo tantos turistas como el año pasado there weren't been as many o so many tourists as last year; tengo tanta suerte como tú — I'm as lucky as you are
b) (fam) ( expresando cantidades indeterminadas)tenía setenta y tantos años — he was seventy something, he was seventy-odd (colloq)
2) (sing) (fam) ( con valor plural) so manyIII- ta pronombre1)a) (sing) so much; (pl) so manyquería azúcar, pero no tanta — I wanted sugar but not that much
¿de verdad gana tanto? — does he really earn that much?
ni tanto ni tan calvo or tan poco — there's no need to go that far
no ser para tanto — (fam)
no te pongas así, no es para tanto — come on, there's no need to get like that about it
duele, pero no es para tanto — it hurts, but it's not that bad
tanto tienes tanto vales — you are what you own
b) (fam) ( expresando cantidades indeterminadas)cincuenta y tantas — fifty-odd, fifty or so
c) tanto ( refiriéndose a tiempo) so longaún faltan dos horas - ¿tanto? — there's still two hours to go - what? that long?
2) (en locs)en tanto + subj — as long as, so long as
entre tanto — meanwhile, in the meantime
hasta tanto + subj — (frml)
cuesta $15 y las pilas, casi otro tanto — it costs $15 and then the batteries cost nearly as much again
otro tanto cabe decir de... — the same can be said of...
IVtan siquiera: no pudo ni tan siquiera gritar he couldn't even shout; cómprale tan siquiera unas flores at least buy her some flowers; si tan siquiera me hubieras prevenido! if only you'd warned me!; tan sólo only; tanto es así que... so much so that...; tanto más cuanto que... — especially since...
1) ( cantidad)2) ( punto - en fútbol) goal; (- en fútbol americano) point; (- en tenis, en juegos) point3) (en locs)al tanto: me puso al tanto she put me in the picture; mantenerse al tanto de to keep up to date with; te mantendré al tanto I'll keep you informed; estar al tanto (pendiente, alerta) to be on the ball (colloq); ya está al tanto de lo ocurrido he already knows what's happened; un tanto triste — somewhat o rather o a little sad
* * *tanto1* al tanto = in the know, in step.* al tanto de = on the lookout for, on the alert for, in step with.* debe por lo tanto ser una consecuencia lógica que = it must therefore follow that.* en tanto por ciento = percentage-wise.* estar al tanto = monitor + developments.* estar al tanto de = be on the lookout for, keep + track of, keep + Posesivo + eyes peeled, keep + Posesivo + eyes skinned.* estar al tanto de las cosas = stay on + top of things, keep on + top of things, be on top of things.* mantenerse al tanto = stay + tuned.* mantenerse al tanto de = keep in + sync, keep + a finger on the pulse of, keep + track of, stay in + step with, keep in + step with, keep + step with.* mantenerse al tanto de las cosas = stay on + top of things, keep on + top of things, be on top of things.* mantenerse al tanto de las noticias = keep up with + the news.* mantenerse al tanto de los avances = track + developments.* mientras tanto = in (the) meantime, meantime, ad interim.* no estar al tanto de = be out of touch with.* otros tantos = as many.* poner a Alguien al tanto de = fill + Alguien + in on.* poner al tanto (de) = bring into + the swim of, bring + Nombre + up to speed (on), get + Nombre + up to speed on.* poner al tanto sobre = give + Nombre + the lowdown on.* ponerse al tanto = get + up to speed, wise up.* ponerse al tanto de = get up to + speed on.* por lo tanto = consequently, ergo, so, then, thereby, therefore, thus, it follows that.* por tanto = consequently, ergo, so, then, thereby, therefore, thus, it follows that.tanto2= so much, so + Participio, quite so much.Ex: It is rather a pity that book reviewers tend to ignore this very popular genre so much.
Ex: On the other hand, 626 is now unused, for the subject to which it was originally allocated, Canal engineering, has so decreased in importance that it no longer justifies a separate heading.Ex: But we are not then acting quite so much out of blindness or inarticulateness; we are selfishly or fearfully or wilfully trying to short-circuit what we know underneath to be more nearly the true state of things.* cada tanto = every so often, every now and then, every now and again, every once in a while.* cada tantos minutos = every few minutes.* cada tantos + Período de Tiempo = every few + Período de Tiempo.* cada tanto tiempo = every so often, every now and then, every now and again, every once in a while.* cambiar tanto que resulta irreconocible = change + beyond (all) recognition.* con tan buenos resultados = to such good effect.* con tan poca antelación = at such short notice.* con tan poca anticipación = at such short notice.* con tanta frecuencia = so often.* desde hace tanto tiempo = so long.* dinero que tanto ha costado ganar = hard-earned money.* durante tanto tiempo = for so long, so long.* durante tanto tiempo como sea posible = for as long as possible.* en tanto en cuanto = as long as, so long as.* en tanto en cuanto que = inasmuch as, insomuch as.* en tanto en cuanto + Subjuntivo = provided (that).* en tanto que = insofar as [in so far as].* es por lo tanto deducible = it therefore follows that.* es por lo tanto lógico que = it therefore follows that.* estar mareado de tanto trabajo = be reeling.* estar tan bueno que no se puede dejar de comer = moreish, moreish.* nada menos que + Nombre + tan + Adjetivo + como = no less + Adjetivo + Nombre + than.* no ser tan bueno como se dice = not + it's cracked up to be.* no tan bueno = not-so-good.* quedarse tan fresco = not bat an eyelash, not bat an eyelid.* ser tan buen momento como cualquier otro = be as good a time as any.* ser un momento tan bueno como cualquier otro = be as good a time as any.* tan = all too + Adjetivo.* tan + Adjetivo = most + Adjetivo, so + Adjetivo, as + Adjetivo + as that.* tan + Adjetivo/Adverbio = all that + Adjetivo/Adverbio.* tan + Adjetivo + como = as + Adjetivo + as, every bit as + Adjetivo + as.* tan + Adjetivo + como de costumbre = as + Adjetivo + as ever.* tan + Adjetivo + como siempre = as + Adjetivo + as ever.* tan + Adverbio = ever so + Adverbio.* tan amado de todos = so beloved of all.* tan amado por todos = so beloved of all.* tan a menudo = so often.* tan anunciado = much-vaunted, much-touted, long-heralded, much-heralded.* tan astuto como un zorro = as sly as a fox, as wily as a fox.* tan borracho como una cuba = as drunk as a lord, as drunk as a newt, as drunk as a skunk.* tan bueno como ningún otro = as good as any.* tan cacareado = much-vaunted, much-touted, long-heralded, much-heralded, much acclaimed.* tan claro como el agua = as clear as a bell.* tan duro como el pedernal = as hard as nails.* tan duro como la piedra = as hard as nails.* tan duro como la suela de un zapato = as tough as leather, as tough as nails, as tough as nuts, as tough as old boots, as tough as shoe leather.* tan duro como una piedra = as hard as nails, as tough as nuts, as tough as nails, as tough as leather, as tough as old boots, as tough as shoe leather.* tan fácil como coser y cantar = as simple as ABC.* tan famoso = much acclaimed.* tan fresco = as cool as a cucumber.* tan inocente como un bebé = as innocent as a lamb.* tan lejano como = as far afield as.* tan lejos como = as far away as.* tan manso como un cordero = as meek as a lamb.* tan pancho = as cool as a cucumber, unfazed.* tan pregonado = much-vaunted.* tan pronto = quite so soon.* tan pronto como = as soon as, just as soon as, no sooner... than.* tan pronto como + Pronombre + sea posible = at + Posesivo + earliest convenience.* tan pronto como sea posible = as soon as possible (asap), at an early a juncture as possible.* tan querido de todos = so beloved of all.* tan querido por todos = so beloved of all.* tan rápido como una liebre = as quick as a wink.* tan rápido como un rayo = as quick as a wink.* tan rápido como un relámpago = as quick as a wink.* tan renombrado = much acclaimed.* tan simple como = with as little ado as.* tan sordo como una tapia = as deaf as a post.* tan sorprendente como pueda parecer = as amazing as it seems.* tan suave como el terciopelo = as smooth as silk, as soft as velvet.* tan suave como la seda = as soft as silk, as smooth as silk.* tan suave como un guante = as meek as a lamb.* tanto como = as many... as..., as much as + Adjetivo, both... and..., no less than, equally, if not, so much as.* tanto como sea posible = as far as possible.* tanto como siempre = as much as ever.* tanto es así que = so much so that.* tanto mejor = so much the better.* tanto por ciento = percentage.* tanto que = so much so that, insomuch that.* tantos = so many.* tanto tiempo = so much time, this long, such a very long time.* tan tranquilo = unfazed.* tardar tanto tiempo en = take + so long to.* uno más de tantos en la organización = a cog in the machine.* uno más de tantos en la organización = a cog in the wheel.* un tanto + Adjetivo = vaguely + Adjetivo.tanto33 = goal.Ex: Kristen Taylor leads Carolina with three goals and an assist.
* encargado de anotar los tantos = scorer.* marcar un tanto = score, poach + a goal, score + goal.* tanto de la victoria = winning goal.* tanto del empate = equaliser [equalizer, -USA].* * *es tan difícil de describir it's so difficult to describe¡es una chica tan amable! she's such a nice girl!¡te he echado tanto de menos! I've missed you so much!si es así, tanto mejor if that's the case, so much the bettery si no te gusta, tanto peor para ti and if you don't like it, too bad o ( colloq) tough!vamos, no es tan difícil come on, it's not that difficult¡y tanto! and how!el tan esperado acontecimiento the long-awaited eventya no cenamos afuera tanto nowadays we don't eat out so often o so muchde tanto que habla te marea he talks so much he makes your head spines tanto más importante cuanto que es su única fuente de ingresos ( frml); it is all the more important because it is his only source of incomeno deberías trabajar/gastar tanto you shouldn't work so hard/spend so muchtan/tanto … QUE:llegó tan tarde que ya no había nadie he arrived so late (that) everybody had gonetanto insistió que no tuve más remedio que quedarme he was so insistent that I just had to staytan/tanto … COMO:no es tan tímida como parece she's not as shy as she lookssale tanto como tú/como se lo permiten los compromisos he goes out as much o as often as you do/as his commitments allowtan pronto como le sea posible as soon as you can, as soon as possibleno han mejorado tanto como para poder ganar el torneo they haven't improved enough to win the tournamenttanto Suárez como Vargas votaron en contra both Suárez and Vargas voted againstte lo cobran tanto si lo comes como si no lo comes they charge you for it whether you eat it or notB( AmL exc CS): qué tanto/qué tan: ¿qué tan alto es? how tall is he?es difícil decir qué tanto hay de autobiográfico en la novela it is difficult to say how much of the novel is autobiographicalA1 ( sing) so much; (pl) so manyno sabía que había tanto espacio/tantas habitaciones I didn't know there was so much space/there were so many roomshabía tantísima gente ( fam); there were so many o such a lot of people¡tiene tanta fuerza …! she has such strength …!, she is so strong …!¡tanto tiempo sin verte! it's been so long!, it's been such a long time!tanto … QUE:comió tanto chocolate que le hizo mal he ate so much chocolate (that) it made him illtanto … COMO:tengo tanto derecho como el que más I've got as much right as anyone else o as the next manno ha habido tantos turistas como el año pasado there haven't been as many o so many tourists as last year2 ( fam)(expresando cantidades indeterminadas): tenía setenta y tantos años he was seventy something, he was seventy-odd ( colloq)mil quinientos y tantos pesos one thousand five hundred and something pesos, fifteen hundred something pesos ( AmE)había tanto mosquito que no pudimos dormir there were so many mosquitoes we couldn't sleepA1 ( sing) so much; (pl) so many¿no querías azúcar? — sí, pero no tanta didn't you want sugar? — yes, but not that muchvinieron tantos que no alcanzaron los asientos so many people came there weren't enough seatses uno de tantos he's one of many¡tengo tanto que hacer! I've so much to do!¿de verdad gana tanto? does he really earn that much?ni tanto ni tan calvo or tan poco there's no need to go that farno es para tanto ( fam): no te pongas así, hombre; tampoco es para tanto come on, there's no need to get like that about itduele un poco, pero no es para tanto it hurts a bit, but it's not that badno pinta mal pero tampoco es para tanto she's not a bad artist but she's not that goodtanto tienes, tanto vales you are what you own2 ( fam)(expresando cantidades indeterminadas): hasta las tantas de la madrugada until the early hours of the morningte cobran tanto por folio/por minuto they charge you so much a sheet/a minuteen el año mil ochocientos treinta y tantos in eighteen thirty-somethingcincuenta y tantas fifty-odd, fifty or so3tanto (refiriéndose a tiempo) so longhace tanto que no me llama she hasn't called me for such a long time o for so long, it's been so long since she called metodavía faltan dos horas — ¿tanto? there's still two hours to go — what? that long?B ( en locs):en tanto whileen tanto ella atendía a los clientes, él cocinaba while she served the customers, he did the cookingen tanto + SUBJ as long as, so long asen tanto tú estés aquí as long as you're hereentre tanto meanwhile, in the meantimehasta tanto + SUBJ( frml): hasta tanto (no) se solucione este conflicto until this conflict is solvedotro tanto: otro tanto cabe decir de su política exterior the same can be said of their foreign policyme queda otro tanto por hacer I have as many again still to docuesta unos $15 y las pilas, casi otro tanto it costs about $15 and then the batteries cost nearly as much againpor (lo) tanto thereforetan siquiera: ¡si tan siquiera me hubieras prevenido! if only you'd warned me!no le escribió ni tan siquiera una notita he didn't even write her a little notecómprale tan siquiera unas flores at least buy her some flowers o buy her some flowers, at leasttan sólo onlytenía tan sólo cuatro años he was only four years oldpor tan sólo dos mil pesos for only o for as little as two thousand pesostanto es así or tan así es so much sose sentía mal, tanto es así que no quiso comer she felt ill, so much so that she didn't want anything to eattanto más cuanto que specially since, all the more so becausees importante, tanto más cuanto que es su única fuente de ingresos it's important, specially since o all the more so because it's his only source of incomeA(cantidad): recibe un tanto por ciento por cada venta she gets a percentage o a certain percentage on every saletienes que entregar un tanto de depósito you have to put down so much o a certain amount as a depositapuntarse un tanto to score a pointC ( en locs):al tanto: me puso al tanto she put me in the pictureme mantengo al tanto de lo que pasa en el mundo I keep abreast of o I keep up to date with what is going on in the worldte mantendré al tanto I'll keep you informedya está al tanto de lo ocurrido he already knows what's happenedestáte al tanto para cuando venga keep an eye out for him ( colloq)un tanto somewhat, rather, a littleun tanto triste somewhat o rather o a little sad* * *
tanto 1 adverbio
1 [ see note under
( aplicado a verbo) so much;
¡es una chica tan amable! she's such a nice girl!;
tanto mejor so much the better;
tan solo only;
tanto es así que … so much so that …;
ya no salimos tanto we don't go out so often o so much now;
llegó tan tarde que … he arrived so late (that) …;
no es tan tímida como parece she's not as shy as she looks;
sale tanto como tú he goes out as much as you do;
tan pronto como puedas as soon as you can;
tanto Suárez como Vargas votaron en contra both Suárez and Vargas voted against
2 (AmL exc RPl)◊ qué tanto/qué tan: ¿qué tanto te duele? how much does it hurt?;
¿qué tan alto es? how tall is he?
■ sustantivo masculino
1 ( cantidad):
hay que dejar un tanto de depósito you have to put down a certain amount as a deposit
2 ( punto — en fútbol) goal;
(— en fútbol americano, tenis, juegos) point
3 ( en locs)◊ al tanto: me puso al tanto she put me in the picture;
mantenerse al tanto de algo to keep up to date with sth;
estar al tanto (pendiente, alerta) to be on the ball (colloq);
está al tanto de lo ocurrido he knows what's happened;
un tanto somewhat, rather;
un tanto triste somewhat sad
tanto 2◊ -ta adjetivo
(pl) so many;◊ había tanto espacio/tantos niños there was so much space/there were so many children;
¡tanto tiempo sin verte! it's been so long!;
tanto dinero/tantos turistas como … as much money/as many tourists as …b) (fam) ( expresando cantidades indeterminadas):
■ pronombre
1
(pl) so many;◊ ¡tengo tanto que hacer! I've so much to do!;
vinieron tantos que … so many people came (that) …;
¿de verdad gana tanto? does he really earn that much?;
no ser para tanto (fam): duele, pero no es para tanto it hurts, but it's not that badb) (fam) ( expresando cantidades indeterminadas):
treinta y tantas thirty or soc) ( refiriéndose a tiempo):
aún faltan dos horas — ¿tanto? there's still two hours to go — what? that long?
2 ( en locs)
entre tanto meanwhile, in the meantime;
otro tanto as much again;
me queda otro tanto por hacer I have as much again still to do;
por (lo) tanto therefore
tanto,-a
I adjetivo & pron
1 (gran cantidad, mucho) (con singular) so much
(con plural) so many: ¿cómo puedes ahorrar tanto (dinero)?, how are you able to save so much money?
no necesito tantos folios, I don't need so many sheets of paper
¡hace tanto tiempo!, it's been so long!
no es para tanto, it's not that bad
2 (cantidad imprecisa) le costó cuarenta y tantos dólares, it cost her forty-odd dollars
tiene cincuenta y tantos años, he's fifty something o fifty-odd
3 (en comparaciones: con singular) as much
(: en plural) as many: tiene tantos amigos como tú, he has as many friends as you
II adverbio tanto 1 (hasta tal punto) so much: no deberías beber tanto, you shouldn't drink so much
si vienes con nosotros, tanto mejor, if you come with us, so much the better
tanto peor, so much the worse
2 (referido a tiempo) so long: tardé un mes en escribirlo, - ¿tanto?, I spent one month writing it, - so long?
(a menudo) ya no sale tanto, nowadays he doesn't go out so often
III sustantivo masculino tanto 1 Dep point
Ftb goal
2 (una cantidad determinada) a certain amount
♦ Locuciones: figurado apuntarse un tanto, to score a point
estar al tanto, to be up-to-date
poner al tanto, to put sb in the picture
a las tantas: me llamó a las tantas de la madrugada/de la noche, she phoned me in the early hours of the morning/very late at night
entre tanto, meanwhile
otro tanto, as much again
por lo tanto, therefore
tanto (...) como (...), both: tanto Pedro como María, both Pedro and María
tanto por ciento, percentage
un tanto, somewhat, rather, a bit
un tanto cansado, rather tired
¡y tanto!, and how!
' tanto' also found in these entries:
Spanish:
alquilar
- amargada
- amargado
- atonía
- bar
- calva
- calvo
- ciento
- cuñada
- cuñado
- embrutecerse
- empañar
- escarnio
- fastidio
- griterío
- gusto
- hartar
- hermano
- histórica
- histórico
- idiotizar
- licuación
- marcar
- mejor
- mientras
- mucha
- mucho
- normal
- objeto
- padre
- para
- parecerse
- permitirse
- que
- ronca
- ronco
- satisfacción
- sobrino
- tanta
- tela
- toda
- todo
- tutearse
- ver
- vencerse
- anotar
- anular
- apuntar
- arreglar
- así
English:
acquaint
- all
- alone
- as
- awaken
- ball
- better
- bog down
- both
- critical
- delay
- din
- ear
- excitement
- fall apart
- fuss over
- hence
- labour
- lie down
- meantime
- meanwhile
- monopolize
- much
- must
- name
- neither
- packaging
- picture
- point
- privy
- rupture
- score
- scorer
- so
- somewhat
- song
- spin out
- stretch out
- such
- that
- therefore
- this
- whereas
- work
- alike
- begrudge
- cope
- every
- fail
- follow
* * *tanto, -a♦ adj1. [gran cantidad] [singular] so much;[plural] so many;tanto dinero so much money, such a lot of money;tanta gente so many people;tiene tanto entusiasmo/tantos amigos que… she is so enthusiastic/has so many friends that…;Famnunca había visto tanto niño junto en mi vida I'd never seen so many children in one place;de tanto gritar se quedó afónico he lost his voice from all that shouting, he shouted so much that he lost his voice;¡tanto quejarse del tiempo y luego se mudan a Alaska! they never stop complaining about the weather and then they move to Alaska!2. [cantidad indeterminada] [singular] so much;[plural] so many;nos daban tantos pesos al día they used to give us so many pesos per day;hay cuarenta y tantos candidatos there are forty-odd o forty or so candidates;tiene treinta y tantos años she's thirty-something o thirty-odd;nos conocimos en el año sesenta y tantos we met in nineteen sixty-something3. [en comparaciones]tanto… como as much… as;tantos… como as many… as;hoy no hay tanta gente como ayer there aren't as many people today as yesterday♦ pron1. [tan gran cantidad] [singular] so much;[plural] so many;tenemos tanto de qué hablar we have so much o such a lot to talk about;¿cómo puedes tener tantos? how can you have so many?;éramos tantos que faltó comida there were so many of us we ran out of food;ser uno de tantos to be nothing special2. [cantidad indeterminada] [singular] so much;[plural] so many;si el petróleo está a tanto el barril… if oil costs so much a barrel…;a tantos de agosto on such and such a date in August;debe de andar por los cuarenta y tantos he must be forty-odd;ocurrió en el sesenta y tantos it happened in nineteen sixty-something3. [igual cantidad] [singular] as much;[plural] as many;tantos as many;tantos como desees as many as you like;había mucha gente aquí, pero allí no había tanta there were a lot of people here, but there weren't as many there;otro tanto as much again, the same again;otro tanto le ocurrió a los demás the same thing happened to the rest of them;ponme otro tanto same again, please;Famni tanto ni tan calvo there's no need to go to extremes;Esptanto monta, monta tanto it makes no difference, it's all the same to me/him/ etc♦ adv1. [mucho][tiempo] so long (that…);tanto (que…) [cantidad] so much (that…);no bebas tanto don't drink so much;de eso hace tanto que ya no me acordaba it's been so long since that happened that I don't even remember;la aprecia tanto que… he's so fond of her that…;ya no llueve tanto it's not raining as much o so hard now;ya no vienen tanto por aquí they don't come here so often o as much any more;la quiero, pero no tanto I like her, but not that much;quizás tardemos una hora en llegar – ¡no tanto! it may take us an hour to get there – it won't take that long!;¿nos denunciarán? – no creo que la cosa llegue a tanto will they report us? – I don't think it will come to that;no es para tanto [no es tan grave, malo] it's not too serious;[no te enfades] there's no need to get so upset about it, it's not such a big deal;¿el mejor escritor de la historia? yo creo que no es para tanto the best writer ever? I don't see what all the fuss is about myself;faltan cien kilómetros todavía – ¿tanto? there are still a hundred kilometres to go – as much as that?;tanto (es así) que… so much so that…;odia las fiestas, tanto es así que no celebra ni su cumpleaños he hates parties, so much so that he doesn't even celebrate his own birthday;tanto más cuanto que… all the more so because…;tanto mejor/peor so much the better/worse;si no nos quieren invitar, tanto peor para ellos if they don't want to invite us, that's their loss;¡y tanto! absolutely!, you bet!;hay cosas más importantes en la vida – ¡y tanto! there are more important things in life – there certainly are! o that's too true!me gusta tanto como a ti I like it (just) as much as you do;la casa está deteriorada, pero no tanto como para demolerla the house is in a poor state of repair, but not so as you'd want to demolish it;tanto hombres como mujeres both men and women;tanto si estoy en casa como si no whether I'm at home or notno importa qué tanto sepan de tecnología it doesn't matter how much they know about technology♦ nm1. [punto] point;[gol] goal;marcar un tanto to scoretanto directo de saque [en tenis] ace;tanto de saque [en tenis] service point2. [ventaja] point;apuntarse un tanto (a favor) to earn a point in one's favoures un tanto pesada she's a bit of a bore o rather boring;se le ve un tanto triste he seems rather sadte cobran un tanto por la reparación y otro por el desplazamiento they charge you so much o a certain amount for the repair work and on top of that a call-out charge;un tanto así [acompañado de un gesto] this muchtanto por ciento percentage;¿qué tanto por ciento de IVA llevan los libros? what percentage Br VAT o US sales tax do you pay on books?♦ al tanto loc advsiempre está al tanto de todo she always knows everything that's going on;no estoy al tanto de lo que ha pasado I'm not up to date with what happened;te mantendremos al tanto we'll keep you informed;mantenerse al tanto (de algo) to keep up to date (on sth), to keep oneself informed (about sth);poner a alguien al tanto (de algo) to inform sb (about sth)♦ en tanto que loc conj1. [mientras, hasta que] while;espera en tanto que acabamos wait while we finish2. [mientras, pero] while, whereas;él dimitió en tanto que los demás siguieron en el cargo he resigned while o whereas the others remained in their posts♦ en tanto que loc prep[como] as;en tanto que director, me corresponde la decisión as manager, it's for me to decide♦ entre tanto loc adv[mientras] meanwhile;haz las camas y entre tanto, yo lavo los platos you make the beds and, meanwhile, I'll do the dishes♦ hasta tanto loc conj[hasta que] until;hasta tanto no se reúnan until they meet♦ por (lo) tanto loc conjtherefore, so* * *comí tantos pasteles que me puse malo I ate so many candies that I was ill;no vimos tantos pájaros como ayer we didn’t see as many birds as we did yesterdayun tanto a little;uno de tantos one of many;tienes tanto you have so much;no hay tantos como ayer there aren’t as many as yesterday;a las tantas de la noche in the small hourstardó tanto como él she took as long as him;tanto mejor so much the better;no es para tanto it’s not such a big deal;a tanto no llega things aren’t as bad as that;tanto es así que … so much so that…;tanto (me) da I don’t really care;¡y tanto! yeah!, right on!:por lo tanto therefore, so;entre tanto meanwhile;ella trabajaba en tanto que él veía la televisión she was working while he was watching televisionV m1 point;marcar un tanto DEP score a point;tanto por ciento percentage2:estar al tanto be informed (de about)3:él es muy inteligente, y ella otro tanto he is very intelligent and so is she o and she is too* * *tanto adv1) : so muchtanto mejor: so much the better2) : so long¿por qué te tardaste tanto?: why did you take so long?tanto, -ta adj1) : so much, so many, suchno hagas tantas preguntas: don't ask so many questionstiene tanto encanto: he has such charm, he's so charming2) : as much, as manycome tantos dulces como yo: she eats as many sweets as I do3) : odd, however manycuarenta y tantos años: forty-odd yearstanto nm1) : certain amount2) : goal, point (in sports)3)al tanto : abreast, in the picture4)un tanto : somewhat, ratherun tanto cansado: rather tiredtanto, -ta pron1) : so much, so manytiene tanto que hacer: she has so much to do¡no me des tantos!: don't give me so many!2)entre tanto : meanwhile3)por lo tanto : therefore* * *tanto1 adj pron1. (con nombres incontables) so much2. (con nombres contables) so many¡hay tantos mosquitos! there are so many mosquitoes!tanto... como as much... as / as many... as... y tantos... somethingtanto2 adv1. (en general) so much2. (tiempo) so longtardabas tanto, que me fui you took so long, that I wenttanto... como... both... and...tanto3 n point / goal -
51 turn
tə:n
1. verb1) (to (make something) move or go round; to revolve: The wheels turned; He turned the handle.) girar2) (to face or go in another direction: He turned and walked away; She turned towards him.) dar media vuelta, girarse3) (to change direction: The road turned to the left.) girar4) (to direct; to aim or point: He turned his attention to his work.) dirigir; desviar5) (to go round: They turned the corner.) doblar6) (to (cause something to) become or change to: You can't turn lead into gold; At what temperature does water turn into ice?) volverse, convertirse, transformarse7) (to (cause to) change colour to: Her hair turned white; The shock turned his hair white.) volverse
2. noun1) (an act of turning: He gave the handle a turn.) giro2) (a winding or coil: There are eighty turns of wire on this aerial.) vuelta3) ((also turning) a point where one can change direction, eg where one road joins another: Take the third turn(ing) on/to the left.) curva, recodo4) (one's chance or duty (to do, have etc something shared by several people): It's your turn to choose a record; You'll have to wait your turn in the bathroom.) turno5) (one of a series of short circus or variety acts, or the person or persons who perform it: The show opened with a comedy turn.) número•- turnover
- turnstile
- turntable
- turn-up
- by turns
- do someone a good turn
- do a good turn
- in turn
- by turns
- out of turn
- speak out of turn
- take a turn for the better
- worse
- take turns
- turn a blind eye
- turn against
- turn away
- turn back
- turn down
- turn in
- turn loose
- turn off
- turn on
- turn out
- turn over
- turn up
turn1 n1. turno2. calleturn2 vb1. girar / dar vueltas2. girar / torcerturn right at the traffic lights en el semáforo, gira a la derecha3. dar la vuelta4. pasar / volver5. volverse / darse la vuelta6. volverse / ponersetr[tɜːn]1 (act of turning) vuelta2 (change of direction) giro, vuelta; (bend) curva, recodo3 (chance, go) turno■ whose turn is it? ¿a quién le toca?4 (change) cambio, giro5 (short walk) vuelta, paseo7 (act of kindness, favour) favor nombre masculino8 SMALLTHEATRE/SMALL (act) número1 (rotate) girar, hacer girar, dar la vuelta a3 (cause to change direction) girar, dar la vuelta a■ about turn! ¡media vuelta!4 (invert) darle la vuelta a■ it turned her into a different person la convirtió en una persona diferente, la convirtió en otra persona6 (pass) pasar■ it's turned twelve pasan de las doce, son más de las doce, son las doce pasadas7 (fold) doblar8 (shape) tornear, labrar en un torno1 (revolve) girar, dar vueltas2 (change direction - person) girarse, dar la vuelta, volverse; (- car) girar, torcer; (- plane, ship) virar; (- tide) repuntar■ it has turned from a small fishing village into a tourist resort de pueblecito de pescadores se ha convertido en centro turístico\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLat every turn a cada paso, a cada momentoby turns / in turns por turnos, sucesivamentein turn a su vez, por su parteon the turn a punto de cambiarone good turn deserves another favor con favor se pagaout of turn fuera de lugarto be badly turned out ir mal vestido,-ato be done to a turn / be cooked to a turn estar en su puntoto be well turned out ir bien vestido,-ato do somebody a good turn hacerle un favor a alguiento do somebody a bad turn hacer un mala pasada a alguiento take it in turns turnarseto turn free dejar en libertad, soltarto turn one's hand to something dedicarse a algoto turn somebody's head afectar mucho a alguien■ they turned the house inside out, but they couldn't find it revolvieron toda la casa, pero no lo encontraronturn and turn about por turnosturn of phrase manera de expresarseturn of the century finales nombre masculino plural de sigloturn of the screw vuelta del tornilloturn ['tərn] vt1) : girar, voltear, volverto turn one's head: voltear la cabezashe turned her chair toward the fire: giró su asiento hacia la hoguera2) rotate: darle vuelta a, hacer girarturn the handle: dale vuelta a la manivela3) sprain, wrench: dislocar, torcer4) upset: revolver (el estómago)5) transform: convertirto turn water into wine: convertir el agua en vino6) shape: tornear (en carpintería)turn vi1) rotate: girar, dar vueltas2) : girar, doblar, dar una vueltaturn left: doble a la izquierdato turn around: dar la media vuelta3) become: hacerse, volverse, ponerse4) sour: agriarse, cortarse (dícese de la leche)5)to turn to : recurrir athey have no one to turn to: no tienen quien les ayudeturn n1) : vuelta f, giro ma sudden turn: una vuelta repentina2) change: cambio m3) curve: curva f (en un camino)4) : turno mthey're awaiting their turn: están esperando su turnowhose turn is it?: ¿a quién le toca?v.• tornear v. (sth.) upexpr.• descubrir (algo) v.v.• cambiar v.• dar vueltas a v.• doblar v.• girar v.• recurrir v.• torcer v.• tornar v.• virar v.• volver v.n.• cambio s.m.• curva s.f.• giro s.m.• lance s.m.• recodo s.m.• retortero s.m.• revuelto s.m.• sesgo s.m.• torneado s.m.• torno s.m.• turno s.m.• vez s.f.• viraje s.m.• vuelta s.f.tɜːrn, tɜːn
I
1)a) ( rotation) vuelta fto a turn: the meat was done to a turn — la carne estaba hecha a la perfección, la carne estaba en su punto justo
b) ( change of direction) vuelta f, giro mno left turn — prohibido girar or doblar or torcer a la izquierda
take the next left/right turn — tome or (esp Esp) coja or (esp AmL) agarre la próxima a la izquierda/derecha
at every turn — a cada paso, a cada momento
d) (change, alteration)to take a turn for the better — empezar* a mejorar
to take a turn for the worse — empeorar, ponerse* peor
to be on the turn — \<\<events/tide\>\> estar* cambiando; \<\<leaves\>\> estar* cambiando de color; \<\<milk/food\>\> (BrE) estar* echándose a perder
2)a) ( place in sequence)whose turn is it? — ¿a quién le toca?
to take turns o to take it in turn(s) — turnarse
we'll take turns o we'll take it in turn(s) to do the cooking — nos vamos a turnar para cocinar, vamos a cocinar por turnos
b) (in phrases)in turn: each in turn was asked the same question a cada uno de ellos se le hizo la misma pregunta; out of turn: she realized she'd spoken out of turn — se dio cuenta de que su comentario (or interrupción etc) había estado fuera de lugar
3) ( service)to do somebody a good turn — hacerle* un favor a alguien
4) (form, style)she has a logical/practical turn of mind — es muy lógica/práctica
5)a) (bout of illness, disability)he had a funny turn — le dio un ataque (or un mareo etc)
b) ( nervous shock) susto m6) ( act) (esp BrE) número m
II
1.
1)a) ( rotate) \<\<knob/handle/wheel\>\> (hacer*) girarb) (set, regulate)to turn something to something: turn the knob to `hot' ponga el indicador en `caliente'; he turned the oven to a lower temperature — bajó la temperatura del horno
2)a) (change position, direction of) \<\<head\>\> volver*, voltear (AmL exc RPl)she turned her back on them — les volvió or les dio la espalda, les volteó la espalda (AmL exc RPl)
can you turn the TV this way a bit? — ¿puedes poner el televisor más para este lado?
b) (direct, apply)to turn something to something: I turned my mind to more pleasant thoughts me puse a pensar en cosas más agradables; the administration has turned its efforts to... la administración ha dirigido sus esfuerzos a...; they turned the situation to their own profit — utilizaron la situación para su propio provecho; advantage b)
3)a) ( reverse) \<\<mattress/omelette\>\> darle* la vuelta a, voltear (AmL exc CS), dar* vuelta (CS); \<\<page\>\> pasar, volver*, dar* vuelta (CS); \<\<soil\>\> remover*, voltear (AmL exc CS), dar* vuelta (CS)he turned the card face down — puso or volvió la carta boca abajo
b) ( upset)4)a) ( go around) \<\<corner\>\> dar* la vuelta a, dar* vuelta (CS)b) ( pass)5) ( send)I couldn't simply turn him from my door — no le podía negar ayuda, no le podía volver la espalda; loose I 2)
6)a) (change, transform) volver*to turn something to/into something — transformar or convertir* algo en algo
they've turned the place into a pigsty! — han puesto la casa (or la habitación etc) como una pocilga!
b) ( make sour) \<\<milk\>\> agriarc) ( confuse) \<\<mind\>\> trastornar7)a) ( shape - on lathe) tornear; (- on potter's wheel) hacer*b) ( formulate)a well-turned phrase — una frase elegante or pulida
8) ( make) \<\<profit\>\> sacar*
2.
vi1) ( rotate) \<\<handle/wheel\>\> girar, dar* vuelta(s)the outcome of the election turns on one crucial factor — el resultado de las elecciones depende de un factor decisivo
2)a) ( to face in different direction) \<\<person\>\> volverse*, darse* la vuelta, voltearse (AmL exc CS), darse* vuelta (CS); \<\<car\>\> dar* la vuelta, dar* vuelta (CS)she turned to me with a smile — me miró sonriéndome, se volvió hacia mí con una sonrisa
he turned onto his side — se volvió or se puso de lado
left/right turn! — (BrE Mil) media vuelta a la izquierda/derecha!
b) (change course, direction)the army then turned north — entonces el ejército cambió de rumbo, dirigiéndose al norte
to turn left/right — girar or doblar or torcer* a la izquierda/derecha
c) ( curve) \<\<road/river\>\> torcer*3)a) ( focus on)to turn to another subject — pasar a otro tema, cambiar de tema
b) (resort, have recourse to)to turn to violence/a friend — recurrir a la violencia/un amigo
to turn to drink — darse* a la bebida
to turn to somebody/something for something: she turned to her parents for support recurrió or acudió a sus padres en busca de apoyo; he turned to nature for inspiration — buscó inspiración en la naturaleza
4)a) ( become)Ed Wright, naturalist turned politician — Ed Wright, naturalista convertido en or vuelto político
b) ( be transformed)to turn into something — convertirse* en algo
water turns into steam — el agua se convierte or se transforma en vapor
to turn to something — (liter) convertirse* en algo
c) ( change) \<\<luck/weather/tide\>\> cambiard) ( change color) \<\<leaves\>\> cambiar de colore) ( go sour) \<\<milk\>\> agriarse5) ( when reading)turn to page 19 — abran el libro en la página 19, vayan a la página 19
6) (AmE Busn) \<\<merchandise\>\> venderse•Phrasal Verbs:- turn in- turn off- turn on- turn out- turn up[tɜːn]1. N1) (=rotation) vuelta f, revolución f; [of spiral] espira f•
he gave the handle a turn — dio vuelta a la palanca•
to give a screw another turn — apretar un tornillo una vuelta más2) (Aut) (in road) vuelta f, curva fto do a left turn — (Aut) doblar or girar a la izquierda
3) (Aut) (=turn-off) salida f4) (Naut) viraje m5) (Swimming) vuelta f6) (=change of direction)•
at every turn — (fig) a cada paso•
to be on the turn, the tide is on the turn — la marea está cambiandothe economy may at last be on the turn — puede que por fin la economía de un giro importante or cambie de signo
•
things took a new turn — las cosas tomaron otro cariz or aspectowhose turn is it? — ¿a quién le toca?
it's her turn next — le toca a ella después, ella es la primera en turno
•
turn and turn about — cada uno por turno, ahora esto y luego aquello•
by turns — por turnos, sucesivamente•
to give up one's turn — ceder la vez•
in turn — por turnos, sucesivamenteand they, in turn, said... — y ellos a su vez dijeron...
•
to miss one's turn — perder la vez or el turnoto speak out of turn — (fig) hablar fuera de lugar
•
to take one's turn — llegarle (a algn) su turnoto take turns at doing sth — alternar or turnarse para hacer algo
•
to wait one's turn — esperar (algn) su turno8) (=short walk) vuelta f9) (Med) (=fainting fit etc) vahído m, desmayo m; (=crisis) crisis f inv, ataque m10) * (=fright) susto mthe news gave me quite a turn — la noticia me asustó or dejó de piedra
11) (esp Brit) (Theat) número m, turno m12) (=deed)•
to do sb a bad turn — hacer una mala pasada a algn•
to do sb a good turn — hacerle un favor a algn13) (Culin)14) (=inclination)an odd turn of mind — una manera retorcida or (LAm) chueca de pensar
to be of or have a scientific turn of mind — ser más dado a las ciencias
15) (=expression)turn of phrase — forma f de hablar, giro m
2. VT1) (=rotate) [+ wheel, handle] girar, dar vueltas a; [+ screw] atornillar, destornillar•
you can turn it through 90° — se puede girarlo hasta 90 grados•
turn it to the left — dale una vuelta hacia la izquierda2) (also: turn over) [+ record, mattress, steak] dar la vuelta a, voltear (LAm); [+ page] pasar; [+ soil] revolver; [+ hay] volver al revés•
to turn a dress inside out — volver un vestido del revés- turn the page3) (=direct) dirigir, volver•
they turned him against us — le pusieron en contra nuestra•
to turn one's attention to sth — concentrar su atención en algo•
to turn one's eyes in sb's direction — volver la mirada hacia donde está algn•
to turn a gun on sb — apuntar una pistola a algn•
the fireman turned the hose on the building — el bombero dirigió la manguera hacia el edificio•
to turn the lights (down) low — poner la luz más baja•
to turn one's steps homeward — dirigirse a casa, volver los pasos hacia casa•
to turn one's thoughts to sth — concentrarse en algo- turn the other cheekto turn one's hand to sth —
- turn sb's head: earning all that money has turned his/her headalready in her first film she turned a few heads — ya en su primera película la gente se fijó en ella
- turn the tables4) (=pass) doblar, dar la vuelta ait's turned four o'clock — son las cuatro y pico or (esp LAm) las cuatro pasadas
- have turned the corner5) (=change)the heat turned the walls black — el calor volvió negras las paredes, el calor ennegreció las paredes
the shock turned her hair white — del susto, el pelo se le puso blanco
his goal turned the game — (Brit) su gol le dio un vuelco al partido
•
to turn sth into sth — convertir algo en algo•
she turned her dreams to reality — hizo sus sueños realidad, realizó sus sueños6) (=deflect) [+ blow] desviar7) (=shape) [+ wood, metal] tornearwell-turned8) (Culin)9)to turn a profit — (esp US) sacar un beneficio, tener ganancias
3. VI1) (=rotate) [wheel etc] girar, dar vueltas•
the object turned on a stand — el objeto giraba en un pedestal•
his stomach turned at the sight — al verlo se le revolvió el estómago, se le revolvieron las tripas al verlo *toss 3., 1)to turn in one's grave —
2) (=change direction) [person] dar la vuelta, voltearse (LAm); [tide] repuntarto turn and go back — volverse or dar la vuelta y regresar
right turn! — (Mil) derecha... ¡ar!
the game turned after half-time — (Brit) el partido dio un vuelco tras el descanso
•
to turn against sb — volverse contra algn•
to turn for home — volver hacia casa•
farmers are turning from cows to pigs — los granjeros cambian de vacas a cerdos•
then our luck turned — luego mejoramos de suerte•
to turn to sb/sth, he turned to me and smiled — se volvió hacia mí y sonrióour thoughts turn to those who... — pensamos ahora en los que...
he turned to drink — se dio a la bebida, le dio por el alcohol
•
I don't know which way to turn — (fig) no sé qué hacer•
I don't know where to turn for money — no sé en qué parte ir a buscar dinero•
the wind has turned — el viento ha cambiado de dirección3) (Aut) torcer, girar; (Aer, Naut) virarto turn left — (Aut) torcer or girar or doblar a la izquierda
•
the car turned into a lane — el coche se metió en una bocacalle•
to turn to port — (Naut) virar a babor4) (=change)•
to turn into sth — convertirse or transformarse en algothe princess turned into a toad — la princesa se transformó en sapo, la princesa quedó transformada en sapo
•
the leaves were turning — se estaban descolorando or dorando las hojas•
the milk has turned — la leche se ha cortado•
it turned to stone — se convirtió en piedrahis admiration turned to scorn — su admiración se tornó or se transformó en desprecio
•
to wait for the weather to turn — esperar a que cambie el tiempo5) (=become)•
the weather or it has turned cold — el tiempo se ha puesto frío, se ha echado el frío6) (=depend)•
everything turns on his decision — todo depende de su decisióneverything turns on whether... — todo depende de si...
4.CPDturn signal N — (US) (Aut) indicador m (de dirección)
- turn in- turn off- turn on- turn out- turn to- turn up* * *[tɜːrn, tɜːn]
I
1)a) ( rotation) vuelta fto a turn: the meat was done to a turn — la carne estaba hecha a la perfección, la carne estaba en su punto justo
b) ( change of direction) vuelta f, giro mno left turn — prohibido girar or doblar or torcer a la izquierda
take the next left/right turn — tome or (esp Esp) coja or (esp AmL) agarre la próxima a la izquierda/derecha
at every turn — a cada paso, a cada momento
d) (change, alteration)to take a turn for the better — empezar* a mejorar
to take a turn for the worse — empeorar, ponerse* peor
to be on the turn — \<\<events/tide\>\> estar* cambiando; \<\<leaves\>\> estar* cambiando de color; \<\<milk/food\>\> (BrE) estar* echándose a perder
2)a) ( place in sequence)whose turn is it? — ¿a quién le toca?
to take turns o to take it in turn(s) — turnarse
we'll take turns o we'll take it in turn(s) to do the cooking — nos vamos a turnar para cocinar, vamos a cocinar por turnos
b) (in phrases)in turn: each in turn was asked the same question a cada uno de ellos se le hizo la misma pregunta; out of turn: she realized she'd spoken out of turn — se dio cuenta de que su comentario (or interrupción etc) había estado fuera de lugar
3) ( service)to do somebody a good turn — hacerle* un favor a alguien
4) (form, style)she has a logical/practical turn of mind — es muy lógica/práctica
5)a) (bout of illness, disability)he had a funny turn — le dio un ataque (or un mareo etc)
b) ( nervous shock) susto m6) ( act) (esp BrE) número m
II
1.
1)a) ( rotate) \<\<knob/handle/wheel\>\> (hacer*) girarb) (set, regulate)to turn something to something: turn the knob to `hot' ponga el indicador en `caliente'; he turned the oven to a lower temperature — bajó la temperatura del horno
2)a) (change position, direction of) \<\<head\>\> volver*, voltear (AmL exc RPl)she turned her back on them — les volvió or les dio la espalda, les volteó la espalda (AmL exc RPl)
can you turn the TV this way a bit? — ¿puedes poner el televisor más para este lado?
b) (direct, apply)to turn something to something: I turned my mind to more pleasant thoughts me puse a pensar en cosas más agradables; the administration has turned its efforts to... la administración ha dirigido sus esfuerzos a...; they turned the situation to their own profit — utilizaron la situación para su propio provecho; advantage b)
3)a) ( reverse) \<\<mattress/omelette\>\> darle* la vuelta a, voltear (AmL exc CS), dar* vuelta (CS); \<\<page\>\> pasar, volver*, dar* vuelta (CS); \<\<soil\>\> remover*, voltear (AmL exc CS), dar* vuelta (CS)he turned the card face down — puso or volvió la carta boca abajo
b) ( upset)4)a) ( go around) \<\<corner\>\> dar* la vuelta a, dar* vuelta (CS)b) ( pass)5) ( send)I couldn't simply turn him from my door — no le podía negar ayuda, no le podía volver la espalda; loose I 2)
6)a) (change, transform) volver*to turn something to/into something — transformar or convertir* algo en algo
they've turned the place into a pigsty! — han puesto la casa (or la habitación etc) como una pocilga!
b) ( make sour) \<\<milk\>\> agriarc) ( confuse) \<\<mind\>\> trastornar7)a) ( shape - on lathe) tornear; (- on potter's wheel) hacer*b) ( formulate)a well-turned phrase — una frase elegante or pulida
8) ( make) \<\<profit\>\> sacar*
2.
vi1) ( rotate) \<\<handle/wheel\>\> girar, dar* vuelta(s)the outcome of the election turns on one crucial factor — el resultado de las elecciones depende de un factor decisivo
2)a) ( to face in different direction) \<\<person\>\> volverse*, darse* la vuelta, voltearse (AmL exc CS), darse* vuelta (CS); \<\<car\>\> dar* la vuelta, dar* vuelta (CS)she turned to me with a smile — me miró sonriéndome, se volvió hacia mí con una sonrisa
he turned onto his side — se volvió or se puso de lado
left/right turn! — (BrE Mil) media vuelta a la izquierda/derecha!
b) (change course, direction)the army then turned north — entonces el ejército cambió de rumbo, dirigiéndose al norte
to turn left/right — girar or doblar or torcer* a la izquierda/derecha
c) ( curve) \<\<road/river\>\> torcer*3)a) ( focus on)to turn to another subject — pasar a otro tema, cambiar de tema
b) (resort, have recourse to)to turn to violence/a friend — recurrir a la violencia/un amigo
to turn to drink — darse* a la bebida
to turn to somebody/something for something: she turned to her parents for support recurrió or acudió a sus padres en busca de apoyo; he turned to nature for inspiration — buscó inspiración en la naturaleza
4)a) ( become)Ed Wright, naturalist turned politician — Ed Wright, naturalista convertido en or vuelto político
b) ( be transformed)to turn into something — convertirse* en algo
water turns into steam — el agua se convierte or se transforma en vapor
to turn to something — (liter) convertirse* en algo
c) ( change) \<\<luck/weather/tide\>\> cambiard) ( change color) \<\<leaves\>\> cambiar de colore) ( go sour) \<\<milk\>\> agriarse5) ( when reading)turn to page 19 — abran el libro en la página 19, vayan a la página 19
6) (AmE Busn) \<\<merchandise\>\> venderse•Phrasal Verbs:- turn in- turn off- turn on- turn out- turn up -
52 desde
'đezđeprep1) ab, seit, vondesde que — seit, seitdem
2)desde luego — freilich, selbstverständlich
preposición1. [en tiempo] seit2. [en espacio] von (...aus)————————desde luego locución adverbialdesdedesde ['desðe]num1num (temporal: pasado) seit +dativo; (a partir de) ab +dativo; desde... hasta... von... bis...; desde ahora (en adelante) von nun an; ¿desde cuándo? seit wann?; ¿desde cuándo vives aquí? wie lange wohnst du schon hier?; desde entonces seitdem; desde hace un mes seit einem Monat; desde hace poco/mucho seit kurzem/langem; desde hoy/mañana ab heute/morgen; desde el principio von Anfang an; desde ya ab sofortII adverbiodesde luego (por supuesto) selbstverständlich; ¿vienes con nosotros? - ¡desde luego! kommst du mit uns? - aber klar!; hace un tiempo horroroso - ¡desde luego! das ist aber ein Sauwetter - allerdings!desde que seit(dem) -
53 не
неne;скажи́ ему́, что́бы он меня́ не ждал diru al li, ke li ne atendu min;бо́льше не... ne plu...;во́все не... tute ne..;не раз pli ol unufoje;он не мог не сказа́ть li ne povis ne diri;♦ не́ за что! ne dankinde!* * *1) отриц.а) no; ni ( при повторении)он никого́ не признаёт — no reconoce a nadie
никого́ не хочу́ ви́деть — no quiero ver a nadie
я ничего́ не зна́ю — no sé nada
жизнь прожи́ть - не по́ле перейти́ посл. — la vida es un león
не тут, не так, не там! — ¡ni aquí, ni así, ni allí!
ника́к не мо́жем договори́ться с тобо́й — no podemos quedar de acuerdo contigo de ningún modo
и что э́то тако́е - ры́ба не ры́ба, а пла́вает — no sé si será pez o no, lo que sé es que nada
в) (при наречиях "о́чень", "весьма́", "вполне́", "сли́шком") noона́ не сли́шком краси́вая — ella no es muy guapa
кни́га не о́чень но́вая — el libro no es (no está) muy nuevo
2) утверд.а) (нельзя, невозможно) noя не мог не сказа́ть — no pude por menos que decir, tuve que decir
ему́ не уйти́ от э́того — no se salvará de ésto
ему́ не проче́сть э́того те́кста — no podrá leer este texto
нельзя́ не согласи́ться — hay que estar de acuerdo, no se puede por menos que estar de acuerdo
не могу́ не призна́ть — no puedo dejar de reconocer
его́ не узна́ть — está desconocido, no le podrás reconocer
б) (в восклицательных предложениях с местоимениями "кто", "что", наречием "как" и т.п.) noкак не люби́ть дете́й! — ¡cómo no amar a los niños!
в) (в вопросительных предложениях с частицей "ли") noне нужны́ ли де́ньги? — ¿no necesita(s) dinero?
не сон ли э́то? — ¿no es esto un sueño?
г) (перед существительным с предлогом "без" или словом, начинающимся приставкой "не") noне без ро́бости вошёл я в дом — no sin incertidumbre entré en la casa
д) (с частицами "чуть", "едва́" и др. образует сочетания) casi, por pocoя чуть не у́мер от стра́ха — casi me muero de miedo
••тем не ме́нее — sin embargo
не говоря́ ни сло́ва — sin pronunciar una palabra, sin decir oxte ni moxte
не пообе́дав — sin comer
мне не по себе́ — me siento mal; no me encuentro bien
не́ за что! ( в ответ на благодарность) — ¡no hay de qué!
не то́лько — lejos de
не без того́, не без э́того разг. — desde luego, claro que
* * *частица1) отриц.а) no; ni ( при повторении)он никого́ не признаёт — no reconoce a nadie
никого́ не хочу́ ви́деть — no quiero ver a nadie
я ничего́ не зна́ю — no sé nada
жизнь прожи́ть - не по́ле перейти́ посл. — la vida es un león
не тут, не так, не там! — ¡ni aquí, ni así, ni allí!
ника́к не мо́жем договори́ться с тобо́й — no podemos quedar de acuerdo contigo de ningún modo
и что э́то тако́е - ры́ба не ры́ба, а пла́вает — no sé si será pez o no, lo que sé es que nada
в) (при наречиях "о́чень", "весьма́", "вполне́", "сли́шком") noона́ не сли́шком краси́вая — ella no es muy guapa
кни́га не о́чень но́вая — el libro no es (no está) muy nuevo
2) утверд.а) (нельзя, невозможно) noя не мог не сказа́ть — no pude por menos que decir, tuve que decir
ему́ не уйти́ от э́того — no se salvará de ésto
ему́ не проче́сть э́того те́кста — no podrá leer este texto
нельзя́ не согласи́ться — hay que estar de acuerdo, no se puede por menos que estar de acuerdo
не могу́ не призна́ть — no puedo dejar de reconocer
его́ не узна́ть — está desconocido, no le podrás reconocer
б) (в восклицательных предложениях с местоимениями "кто", "что", наречием "как" и т.п.) noкак не люби́ть дете́й! — ¡cómo no amar a los niños!
в) (в вопросительных предложениях с частицей "ли") noне нужны́ ли де́ньги? — ¿no necesita(s) dinero?
не сон ли э́то? — ¿no es esto un sueño?
г) (перед существительным с предлогом "без" или словом, начинающимся приставкой "не") noне без ро́бости вошёл я в дом — no sin incertidumbre entré en la casa
д) (с частицами "чуть", "едва́" и др. образует сочетания) casi, por pocoя чуть не у́мер от стра́ха — casi me muero de miedo
••тем не ме́нее — sin embargo
не говоря́ ни сло́ва — sin pronunciar una palabra, sin decir oxte ni moxte
не пообе́дав — sin comer
мне не по себе́ — me siento mal; no me encuentro bien
не́ за что! ( в ответ на благодарность) — ¡no hay de qué!
не то́лько — lejos de
не без того́, не без э́того разг. — desde luego, claro que
* * *prepos.1) gener. ni (при повторении), no2) amer. non -
54 нечего
не́чего Iмест. (не́чему, не́чем, не́ о чем): \нечего де́лать ne estas io por fari, nenio estas farebla;\нечего сказа́ть! jen, kion mi diru!--------не́чего IIбезл. (незачем) разг. por nenio.* * *I мест. отриц.(не́чему, не́чем, не́ о чем) no hay nadaбо́льше не́чего сказа́ть, доба́вить и т.п. — no hay nada más que decir, que añadir, etc.
тут не́чему удивля́ться — no hay de que asombrarse aquí
мне не́чего де́лать, чита́ть и т.п. — no tengo nada que hacer, que leer, etc.
••не́чего сказа́ть! разг. — ¡quién lo pudiera decir (esperar)!
не́чего (и) говори́ть разг. — desde luego, por supuesto
не́чего де́лать!, де́лать не́чего! разг. — ¡qué hacer!, ¡qué se le va hacer!, ¡no hay más remedio!
от не́чего де́лать разг. — por ocio, para distraerse, por (para) pasar el tiempo
II в знач. сказ. + неопр. разг.не́чего греха́ таи́ть разг. — para qué ocultar, no hay por qué ocultar, hay que reconocerlo
(не следует, незачем) es inútil, no vale (no merece) la pena; no hace falta, no es necesario, es innecesario ( не надо)не́чего об э́том говори́ть — es inútil hablar de esto
не́чего спеши́ть — es inútil darse prisa
не́чего на них наде́яться — no se puede esperar nada de ellos
их не́чего жале́ть — no merecen ser compadecidos
* * *I мест. отриц.(не́чему, не́чем, не́ о чем) no hay nadaбо́льше не́чего сказа́ть, доба́вить и т.п. — no hay nada más que decir, que añadir, etc.
тут не́чему удивля́ться — no hay de que asombrarse aquí
мне не́чего де́лать, чита́ть и т.п. — no tengo nada que hacer, que leer, etc.
••не́чего сказа́ть! разг. — ¡quién lo pudiera decir (esperar)!
не́чего (и) говори́ть разг. — desde luego, por supuesto
не́чего де́лать!, де́лать не́чего! разг. — ¡qué hacer!, ¡qué se le va hacer!, ¡no hay más remedio!
от не́чего де́лать разг. — por ocio, para distraerse, por (para) pasar el tiempo
II в знач. сказ. + неопр. разг.не́чего греха́ таи́ть разг. — para qué ocultar, no hay por qué ocultar, hay que reconocerlo
(не следует, незачем) es inútil, no vale (no merece) la pena; no hace falta, no es necesario, es innecesario ( не надо)не́чего об э́том говори́ть — es inútil hablar de esto
не́чего спеши́ть — es inútil darse prisa
не́чего на них наде́яться — no se puede esperar nada de ellos
их не́чего жале́ть — no merecen ser compadecidos
* * *advgener. (отриц.) no hay nada -
55 pass
1. verb1) (to move towards and then beyond (something, by going past, through, by, over etc): I pass the shops on my way to work; The procession passed along the corridor.) pasar(por), dejar atrás2) (to move, give etc from one person, state etc to another: They passed the photographs around; The tradition is passed (on/down) from father to son.) pasar, transmitir, traspasar, ceder3) (to go or be beyond: This passes my understanding.) superar4) ((of vehicles etc on a road) to overtake: The sports car passed me at a dangerous bend in the road.) adelantar5) (to spend (time): They passed several weeks in the country.) pasar; transcurrir (el tiempo)6) ((of an official group, government etc) to accept or approve: The government has passed a resolution.) aprobar7) (to give or announce (a judgement or sentence): The magistrate passed judgement on the prisoner.) (judgement)juzgar; (sentence)dictar sentencia8) (to end or go away: His sickness soon passed.) pasar, desaparecer, terminar9) (to (judge to) be successful in (an examination etc): I passed my driving test.) aprobar
2. noun1) (a narrow path between mountains: a mountain pass.) desfiladero; paso, puerto2) (a ticket or card allowing a person to do something, eg to travel free or to get in to a building: You must show your pass before entering.) permiso, pase3) (a successful result in an examination, especially when below a distinction, honours etc: There were ten passes and no fails.) aprobado4) ((in ball games) a throw, kick, hit etc of the ball from one player to another: The centre-forward made a pass towards the goal.) pase•- passable- passing
- passer-by
- password
- in passing
- let something pass
- let pass
- pass as/for
- pass away
- pass the buck
- pass by
- pass off
- pass something or someone off as
- pass off as
- pass on
- pass out
- pass over
- pass up
pass1 n1. aprobado2. paso3. pasepass2 vb1. pasarshe passed the door, but she didn't go in pasó por delante de la puerta, pero no entrócould you pass the bread, please? ¿podrías pasarme el pan, por favor?2. aprobardid you pass the exam, or did you fail? ¿aprobaste el examen, o suspendiste?tr[pɑːs]2 (official permit) pase nombre masculino, permiso3 (in exam) aprobado4 SMALLSPORT/SMALL pase nombre masculino1 (go past - gen) pasar; (person) cruzarse con■ do you pass the library on your way to work? ¿pasas por la biblioteca de camino al trabajo?2 (overtake) adelantar3 (cross - border, frontier) pasar, cruzar4 (give, hand) pasar5 (move) pasar6 SMALLSPORT/SMALL (ball) pasar8 (time) pasar9 (say, utter - opinion) expresar, dar; (- remark, comment) hacer2 (overtake) adelantar3 (move, go) pasar4 SMALLSPORT/SMALL pasar la pelota, pasar el balón, hacer un pase5 (be transferred to) pasar (to, a)7 (of time) pasar, transcurrir8 (come to an end - pain, feeling) pasarse; (storm) pasar9 (exam, test) aprobar; (bill, motion) ser aprobado,-a10 (be acceptable) pasar; (be tolerated) consentir11 (happen) ocurrir, acontecer, suceder■ it came to pass that... sucedió que...\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLto make a pass at somebody intentar ligar con alguiento pass judgment on juzgarto pass sentence dictar sentencia, fallarto pass the time of day (with somebody) pasar el rato con alguiento pass water orinarto pass wind expulsar ventosidadespress pass pase nombre masculino de prensabus pass abono de autobúspass ['pæs] vi1) : pasar, cruzarsea car passed by: pasó un cochewe passed in the hallway: nos cruzamos en el pasillo2) cease: pasarsethe pain passed: se pasó el dolor3) elapse: pasar, transcurrir4) proceed: pasarlet me pass: déjame pasar5) happen: pasar, ocurrir6) : pasar, aprobar (en un examen)7) rule: fallarthe jury passed on the case: el jurado falló en el casothe throne passed to his son: el trono pasó a su hijo9)to let pass overlook: pasar por altoto pass as : pasar porpass vt1) : pasar porthey passed the house: pasaron por la casa2) overtake: pasar, adelantar3) spend: pasar (tiempo)4) hand: pasarpass me the salt: pásame la sal5) : aprobar (un examen, una ley)pass n1) crossing, gap: paso m, desfiladero m, puerto mmountain pass: puerto de montaña2) permit: pase m, permiso m3) : pase m (en deportes)4) situation: situación f (díficil)things have come to a pretty pass!: ¡hasta dónde hemos llegado!n.(§ pl.: passes) = billete gratuito s.m.• boleta s.f.• boletín s.m.• collado s.m.• cortadura s.f.• nota de aprobado s.f.• pase s.m.• paso s.m.• puerto s.m.• salvoconducto s.m.v.• andar v.(§pret: anduv-)• aprobar (Examen) v.• entrar v.• pasar v.• transcurrir v.pæs, pɑːs
I
1) (document, permit) pase m; ( ticket) abono mbus/rail pass — abono de autobúsen
3) (in test, examination) (BrE) aprobado m; (before n)4) ( Sport) pase m5) ( sexual advance)6) ( state of affairs) (no pl)
II
1.
2)a) (go by, past) \<\<shop/house\>\> pasar porb) ( overtake) pasar, adelantar, rebasar (Méx)3)a) (cross, go beyond) \<\<limit\>\> pasar; \<\<frontier\>\> pasar, cruzar*b) ( surpass) sobrepasar4) ( spend) \<\<time\>\> pasar5)a) (convey, hand over)to pass somebody something, to pass something TO somebody — pasarle algo a algn
pass (me) the sugar, please — ¿me pasas el azúcar, por favor?
b) ( Sport) \<\<ball\>\> pasar6) ( Med)7) ( utter) \<\<comment/remark\>\> hacer*to pass sentence — dictar sentencia, fallar
8)a) ( succeed in) \<\<exam/test\>\> aprobar*, salvar (Ur)b) ( approve) \<\<candidate/work\>\> aprobar*c) \<\<law/motion\>\> aprobar*
2.
1) pass vi2) (move, travel) pasarpass along the car, please — córranse or pasen adelante, por favor
her name passed into history/oblivion — su nombre pasó a la historia/fue relegado al olvido
3)a) (go, move past) pasarit was a stupid remark, but let it pass — fue un comentario estúpido pero dejémoslo correr or no hagamos caso
b) ( overtake) adelantarse, rebasar (Méx)no passing — (AmE) prohibido adelantar or (Méx) rebasar
4)a) ( elapse) \<\<time\>\> pasar, transcurrir (frml)b) ( disappear) \<\<feeling/pain\>\> pasarse5) ( be transferred) \<\<title/estate/crown\>\> pasar6) ( happen) (arch)to come to pass — acaecer* (liter), acontecer* (liter), suceder
7) ( decline chance to play) pasar; (as interj) paso!I'll pass on the dessert, thanks — no voy a tomar postre or (fam) voy a pasar del postre, gracias
8) ( Sport)to pass (TO somebody) — pasar(le) la pelota (or el balón etc) (a algn)
9) ( rule) (AmE)10)a) ( be acceptable) pasarit's not brilliant, but it'll pass — (colloq) una maravilla no es, pero pasa
b) ( in an exam) aprobar*, pasar•Phrasal Verbs:- pass by- pass for- pass off- pass on- pass out- pass up[pɑːs]1. Nboarding2) (Sport) pase m3) (in exam) aprobado m•
to get a pass (in sth) — aprobar (algo)5) (=situation)•
things have come to a pretty pass — ¡hasta dónde hemos llegado!•
things had reached such a pass that... — las cosas habían llegado a tal extremo que...6) (=sexual approach)7) (Geog) puerto m, paso m ; (small) desfiladero m2. VT1) (=go past) pasar; (=go in front of) pasar por delante de; (=cross paths with) cruzarse con; (Aut) (=overtake) adelantar, pasar, rebasar (Mex)he tried to pass me on the inside — (Aut) intentó adelantarme or pasarme por la derecha; (in UK) intentó adelantarme or pasarme por la izquierda
2) (=surpass) superartotal membership has passed the six million mark — el número total de miembros supera los seis millones
3) (=cross) [+ barrier, frontier, customs] cruzar•
not a word has passed my lips — de mí no ha salido una palabra, no he dicho ni una palabra•
the gas is then passed along a pipe — el gas luego se pasa por una tubería•
to pass sth down the line — pasar algo de mano en mano•
to pass a dish round the table — pasar un plato entre todos los que están a la mesa•
to pass sb sth, pass sth to sb — pasar algo a algnbuck 1., 3), parcel, word 1., 4)pass me the salt, please — ¿me pasas or alcanzas la sal, por favor?
5) (=move in given direction) pasar•
he passed his handkerchief over his face — se pasó el pañuelo por la cara6) (=spend) [+ time] pasar- pass the time of day with sb7) (=not fail) [+ exam, essay, candidate] aprobar; [+ inspection] pasarfit I, muster8) (Cine) [+ film] [censor] aprobarthe censors felt they could not pass the film — los censores sintieron que no podían aprobar la película
9) (=approve) [+ law, bill motion] aprobar10) (=express) [+ remark, comment] hacer•
it would be unfair to pass comment on his private life — no sería justo hacer comentarios sobre su vida privada•
to pass (an) opinion on sth — expresar una opinión acerca de algo•
to pass sentence — (Jur) fallar, dictar sentenciajudgmentto pass sentence on sb — sentenciar or condenar a algn
11) (Med) [+ blood] echarwater 1., 3)•
to pass a stool — realizar una deposición, defecar12) (criminally) [+ counterfeit money, stolen goods] pasar3. VI1) (=go past) pasar; (Aut) (=overtake) pasar, adelantar, rebasar (Mex)ship 1., 1)2) (=move, go) pasar•
to pass behind/ in front of sth/sb — pasar por detrás/por delante de algo/algn•
messages passed back and forth between them — se intercambiaban mensajes entre sí, se mandaban mensajes el uno al otro•
pass down the bus please! — ¡vayan hacia el fondo del autobús, por favor!•
to pass into oblivion — pasar al olvido•
control of the business passed out of my hands — la dirección de la empresa pasó a otras manos•
the bullet passed through her shoulder — la bala le atravesó el hombro•
words passed between them — intercambiaron algunas palabras (fuertes)3) (=be transferred) pasar4) (Sport) hacer un pase5) (=happen)•
all that passed between them — todo lo que hubo entre ellos•
it came to pass that... — liter aconteció que... liter6) (=go by) [time, deadline] pasaras the years passed — a medida que pasaban los años, con el paso de los años
•
how time passes! — ¡como pasa el tiempo!•
the months passed into years — los meses se convirtieron en años7) (=disappear) [storm, pain, danger] pasarit'll pass — eso pasará, eso se olvidará
8) (in exam) aprobar9) (=be approved) [bill, amendment] ser aprobado10) (=be accepted) pasar"will this do?" - "oh, it'll pass" — -¿esto servirá? -bueno, pasará
what passes in New York may not be good enough here — lo que es aceptable en Nueva York puede no serlo aquí
•
to pass for sth — pasar por algoor what passes nowadays for a hat — o lo que pasa por or se llama sombrero hoy día
•
let it pass — no hagas caso, pásalo por altounnoticedwe can't let that pass! — ¡eso no lo podemos consentir or pasar por alto!
11) (at cards, in quiz)(I) pass! — ¡paso!
I'm afraid I don't know, I'll have to pass on that one — me temo que no lo sé, no puedo contestar esa pregunta
4.CPDpass degree N — (Brit) título universitario inferior al "honours degree" (licenciatura)
- pass by- pass off- pass on- pass out- pass up* * *[pæs, pɑːs]
I
1) (document, permit) pase m; ( ticket) abono mbus/rail pass — abono de autobús/tren
3) (in test, examination) (BrE) aprobado m; (before n)4) ( Sport) pase m5) ( sexual advance)6) ( state of affairs) (no pl)
II
1.
2)a) (go by, past) \<\<shop/house\>\> pasar porb) ( overtake) pasar, adelantar, rebasar (Méx)3)a) (cross, go beyond) \<\<limit\>\> pasar; \<\<frontier\>\> pasar, cruzar*b) ( surpass) sobrepasar4) ( spend) \<\<time\>\> pasar5)a) (convey, hand over)to pass somebody something, to pass something TO somebody — pasarle algo a algn
pass (me) the sugar, please — ¿me pasas el azúcar, por favor?
b) ( Sport) \<\<ball\>\> pasar6) ( Med)7) ( utter) \<\<comment/remark\>\> hacer*to pass sentence — dictar sentencia, fallar
8)a) ( succeed in) \<\<exam/test\>\> aprobar*, salvar (Ur)b) ( approve) \<\<candidate/work\>\> aprobar*c) \<\<law/motion\>\> aprobar*
2.
1) pass vi2) (move, travel) pasarpass along the car, please — córranse or pasen adelante, por favor
her name passed into history/oblivion — su nombre pasó a la historia/fue relegado al olvido
3)a) (go, move past) pasarit was a stupid remark, but let it pass — fue un comentario estúpido pero dejémoslo correr or no hagamos caso
b) ( overtake) adelantarse, rebasar (Méx)no passing — (AmE) prohibido adelantar or (Méx) rebasar
4)a) ( elapse) \<\<time\>\> pasar, transcurrir (frml)b) ( disappear) \<\<feeling/pain\>\> pasarse5) ( be transferred) \<\<title/estate/crown\>\> pasar6) ( happen) (arch)to come to pass — acaecer* (liter), acontecer* (liter), suceder
7) ( decline chance to play) pasar; (as interj) paso!I'll pass on the dessert, thanks — no voy a tomar postre or (fam) voy a pasar del postre, gracias
8) ( Sport)to pass (TO somebody) — pasar(le) la pelota (or el balón etc) (a algn)
9) ( rule) (AmE)10)a) ( be acceptable) pasarit's not brilliant, but it'll pass — (colloq) una maravilla no es, pero pasa
b) ( in an exam) aprobar*, pasar•Phrasal Verbs:- pass by- pass for- pass off- pass on- pass out- pass up -
56 to
1. tə,tu preposition1) (towards; in the direction of: I cycled to the station; The book fell to the floor; I went to the concert/lecture/play.) a, hacia2) (as far as: His story is a lie from beginning to end.) a, hasta3) (until: Did you stay to the end of the concert?) hasta4) (sometimes used to introduce the indirect object of a verb: He sent it to us; You're the only person I can talk to.) con, a5) (used in expressing various relations: Listen to me!; Did you reply to his letter?; Where's the key to this door?; He sang to (the accompaniment of) his guitar.) a, para6) (into a particular state or condition: She tore the letter to pieces.) en7) (used in expressing comparison or proportion: He's junior to me; Your skill is superior to mine; We won the match by 5 goals to 2.) a8) (showing the purpose or result of an action etc: He came quickly to my assistance; To my horror, he took a gun out of his pocket.) en; para9) (tə used before an infinitive eg after various verbs and adjectives, or in other constructions: I want to go!; He asked me to come; He worked hard to (= in order to) earn a lot of money; These buildings were designed to (= so as to) resist earthquakes; She opened her eyes to find him standing beside her; I arrived too late to see him.) para10) (used instead of a complete infinitive: He asked her to stay but she didn't want to.) (hacerlo)
2. tu: adverb1) (into a closed or almost closed position: He pulled/pushed the door to.) hasta cerrar2) (used in phrasal verbs and compounds: He came to (= regained consciousness).) a•to prep1. a2. a / hastashe works from nine to five trabaja de nueve a cinco / trabaja desde las nueve hasta las cinco3. menos4. paratotr[tʊ, ʊnstressed tə]1 (with place) a■ did you go to the bank? ¿fuiste al banco?■ A is to the north/south/east/west of B A está al norte/sur/este/oeste de B2 (towards) hacia3 (as far as, until) a, hasta■ I like all music, from Abba to ZZTop me gusta toda la música, desde Abba hasta ZZTop4 (of time) menos6 (for) de■ what's the answer to question 4? ¿cuál es la respuesta a la pregunta número 4?7 (attitude, behaviour) con, para con8 (in honour of) a9 (touching) a, contra10 (accompanied by) acompañado,-a de11 (causing something) para■ to my surprise, it was empty para mi sorpresa, estaba vacío12 (as seen by) por lo que respecta■ to a foreigner, it must seem awful para un extranjero, debe parecer terrible■ to some people he was a hero, to others a traitor para algunos era un héroe, para otros era un traidor14 (ratio) a15 (per, equivalent) a, en■ how much does your car do to the gallon? ≈ ¿cuánto gasta tu coche a los cien kilómetros?16 (according to) según■ is it to your taste? ¿es de su agrado?17 (result) a18 (in order to) para, a fin de■ would you like to dance? --I'd love to ¿te gustaría bailar? --me encantaría■ she didn't want to go, but she had to no quería ir, pero no le quedaba más remedio1 (of door) ajustada\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLto and fro vaivén, ir y venir Table 1SMALLNOTA/SMALL Cuando se usa con la raíz del verbo para formar el infinitivo no se traduce/Table 1 ■ I want to help you quiero ayudarteto ['tu:] adv1) : a un estado conscienteto come to: volver en sí2)to and fro : de aquí para allá, de un lado para otroto prepto go to the doctor: ir al médicoI'm going to John's: voy a la casa de John2) toward: a, haciatwo miles to the south: dos millas hacia el sur3) on: en, sobreapply salve to the wound: póngale ungüento a la herida4) up to: hasta, ato a degree: hasta cierto gradofrom head to toe: de pies a cabezait's quarter to seven: son las siete menos cuarto6) until: a, hastafrom May to December: de mayo a diciembrethe key to the lock: la llave del candadodancing to the rhythm: bailando al compásit's similar to mine: es parecido al míothey won 4 to 2: ganaron 4 a 2made to order: hecho a la ordento my knowledge: a mi sabertwenty to the box: veinte por cajato understand: entenderto go away: irse
I tuː, weak form tə1)a) ( indicating destination) awe went to John's — fuimos a casa de John, fuimos a lo de John (RPl), fuimos donde John (esp AmL)
you can wear it to a party/the wedding — puedes ponértelo para una fiesta/la boda
b) ( indicating direction) haciac) ( indicating position) ato the left/right of something — a la izquierda/derecha de algo
2) (against, onto)3)a) ( as far as) hastab) ( until) hastac) ( indicating range)there will be 30 to 35 guests — habrá entre 30 y 35 invitados; see also from 4)
4)a) ( showing indirect object)who did you send/give it to? — ¿a quién se lo mandaste/diste?
what did you say to him/them? — ¿qué le/les dijiste?
I'll hand you over to Jane — te paso or (Esp tb) te pongo con Jane
I was singing/talking to myself — estaba cantando/hablando solo
to me, he will always be a hero — para mí, siempre será un héroe
he was very kind/rude to me — fue muy amable/grosero conmigo
b) (in toasts, dedications)to Paul with love from Jane — para Paul, con cariño de Jane
5) (indicating proportion, relation)how many ounces are there to the pound? — ¿cuántas onzas hay en una libra?
it does 30 miles to the gallon — da or rinde 30 millas por galón, consume 6.75 litros a los or por cada cien kilómetros
there's a 10 to 1 chance of... — hay una probabilidad de uno en 10 de...
that's nothing to what followed — eso no es nada comparado or en comparación con lo que vino después
6) ( concerning)what do you say to that? — ¿qué dices a eso?, ¿qué te parece (eso)?
there's nothing to it — es muy simple or sencillo
7)a) ( in accordance with)b) ( producing)to my horror/delight... — para mi horror/alegría...
c) ( indicating purpose)8) ( indicating belonging) dethe solution to the problem — la solución al or del problema
it has a nice ring/sound to it — suena bien
9) ( telling time) (BrE)ten to three — las tres menos diez, diez para las tres (AmL exc RPl)
10) ( accompanied by)they sang it to the tune of `Clementine' — lo cantaron con la melodía de `Clementine'
II tə1)a)to sing/fear/leave — cantar/temer/partir
b) ( in order to) parac) ( indicating result)he awoke to find her gone — cuando despertó, ella ya se había ido
I walked 5 miles only to be told they weren't home — caminé 5 millas para que me dijeran que no estaban en casa
d) ( without vb)2) (after adj or n)it's easy/difficult to do — es fácil/difícil de hacer
III tuː [tʊ, tuː, tǝ]1. PREPOSITIONWhen to is the second element in a phrasal verb, eg set to, heave to, look up the phrasal verb. When to is part of a set combination, eg nice to, to my mind, to all appearances, appeal to, look up the other word.1) (destination) aNote: a + el = al
it's 90 kilometres to Lima — de aquí a Lima hay 90 kilómetros, hay 90 kilómetros a Lima
to go to Paris/Spain — ir a París/España
to go to school/university — ir al colegio/a la Universidad
I liked the exhibition, I went to it twice — me gustó la exposición, fui a verla dos veces
we're going to John's/my parents' for Christmas — vamos a casa de John/mis padres por Navidad
•
have you ever been to India? — ¿has estado alguna vez en la India?•
flights to Heathrow — vuelos a or con destino a Heathrowchurch 1., 2)•
the road to Edinburgh — la carretera de Edimburgo2) (=towards) haciamove it to the left/right — muévelo hacia la izquierda/derecha
3) (=as far as) hastafrom here to London — de aquí a or hasta Londres
4) (=up to) hastato some extent — hasta cierto punto, en cierta medida
•
to this day I still don't know what he meant — aún hoy no sé lo que quiso decir•
from Monday to Friday — de lunes a viernesfrom morning to night — de la mañana a la noche, desde la mañana hasta la noche
decimal 1.•
funds to the value of... — fondos por valor de...5) (=located at) a6) (=against) contrait's a quarter to three — son las tres menos cuarto, es or (LAm) falta un cuarto para las tres
the man I sold it to or frm to whom I sold it — el hombre a quien se lo vendí
it belongs to me — me pertenece (a mí), es mío
what is that to me? — ¿y a mí qué me importa eso?
"that's strange," I said to myself — -es raro -me dije para mis adentros
9) (in dedications, greetings)greetings to all our friends! — ¡saludos a todos los amigos!
welcome to you all! — ¡bienvenidos todos!
"to P.R. Lilly" — (in book) "para P.R. Lilly"
here's to you! — ¡va por ti!, ¡por ti!
a monument to the fallen — un monumento a los caídos, un monumento en honor a los caídos
10) (in ratios, proportions) porthe odds against it happening are a million to one — las probabilidades de que eso ocurra son una entre un millón
three to the fourth, three to the power of four — (Math) tres a la cuarta potencia
11) (in comparisons) a12) (=about, concerning)what do you say to that? — ¿qué te parece (eso)?
what would you say to a beer? — ¿te parece que tomemos una cerveza?
"to repairing pipes:..." — (on bill) "reparación de las cañerías:..."
13) (=according to) segúnto my way of thinking — a mi modo de ver, según mi modo de pensar
14) (=to the accompaniment of)it is sung to the tune of "Tipperary" — se canta con la melodía de "Tipperary"
15) (=of, for) de16) (with gerund/noun)•
to look forward to doing sth — tener muchas ganas de hacer algo•
to prefer painting to drawing — preferir pintar a dibujar•
to be used to (doing) sth — estar acostumbrado a (hacer) algo•
to this end — a or con este fin•
to my enormous shame I did nothing — para gran vergüenza mía, no hice nada•
to my great surprise — con gran sorpresa por mi parte, para gran sorpresa mía2. INFINITIVE PARTICLE1) (infinitive)a)A preposition may be required with the Spanish infinitive, depending on what precedes it: look up the verb.•
she refused to listen — se negó a escuchar•
to start to cry — empezar or ponerse a llorar•
to try to do sth — tratar de hacer algo, intentar hacer algo•
to want to do sth — querer hacer algo•
I'd advise you to think this over — te aconsejaría que te pensaras bien esto•
he'd like me to give up work — le gustaría que dejase de trabajar•
we'd prefer him to go to university — preferiríamos que fuese a la universidad•
I want you to do it — quiero que lo hagasc)there was no one for me to ask, there wasn't anyone for me to ask — no había nadie a quien yo pudiese preguntar
he's not the sort or type to do that — no es de los que hacen eso
•
that book is still to be written — ese libro está todavía por escribir•
now is the time to do it — ahora es el momento de hacerlo•
and who is he to criticize? — ¿y quién es él para criticar?3) (purpose, result) paraThe particle to is not translated when it stands for the infinitive:it disappeared, never to be seen again — desapareció para siempre
we didn't want to sell it but we had to — no queríamos venderlo pero tuvimos que hacerlo or no hubo más remedio
"would you like to come to dinner?" - "I'd love to!" — -¿te gustaría venir a cenar? -¡me encantaría!
For combinations like difficult/easy/foolish/ ready/ slow to etc, look up the adjective.you may not want to do it but you ought to for the sake of your education — tal vez no quieres hacerlo pero deberías en aras de tu educación
the first/last to go — el primero/último en irse
See:EASY, DIFFICULT, IMPOSSIBLE in easyand then to be let down like that! — ¡y para que luego te decepcionen así!
and to think he didn't mean a word of it! — ¡y pensar que nada de lo que dijo era de verdad!
7)to see him now one would never think that... — al verlo or viéndolo ahora nadie creería que...
3.ADVERBto pull the door to — tirar de la puerta para cerrarla, cerrar la puerta tirando
to push the door to — empujar la puerta para cerrarla, cerrar la puerta empujando
* * *
I [tuː], weak form [tə]1)a) ( indicating destination) awe went to John's — fuimos a casa de John, fuimos a lo de John (RPl), fuimos donde John (esp AmL)
you can wear it to a party/the wedding — puedes ponértelo para una fiesta/la boda
b) ( indicating direction) haciac) ( indicating position) ato the left/right of something — a la izquierda/derecha de algo
2) (against, onto)3)a) ( as far as) hastab) ( until) hastac) ( indicating range)there will be 30 to 35 guests — habrá entre 30 y 35 invitados; see also from 4)
4)a) ( showing indirect object)who did you send/give it to? — ¿a quién se lo mandaste/diste?
what did you say to him/them? — ¿qué le/les dijiste?
I'll hand you over to Jane — te paso or (Esp tb) te pongo con Jane
I was singing/talking to myself — estaba cantando/hablando solo
to me, he will always be a hero — para mí, siempre será un héroe
he was very kind/rude to me — fue muy amable/grosero conmigo
b) (in toasts, dedications)to Paul with love from Jane — para Paul, con cariño de Jane
5) (indicating proportion, relation)how many ounces are there to the pound? — ¿cuántas onzas hay en una libra?
it does 30 miles to the gallon — da or rinde 30 millas por galón, consume 6.75 litros a los or por cada cien kilómetros
there's a 10 to 1 chance of... — hay una probabilidad de uno en 10 de...
that's nothing to what followed — eso no es nada comparado or en comparación con lo que vino después
6) ( concerning)what do you say to that? — ¿qué dices a eso?, ¿qué te parece (eso)?
there's nothing to it — es muy simple or sencillo
7)a) ( in accordance with)b) ( producing)to my horror/delight... — para mi horror/alegría...
c) ( indicating purpose)8) ( indicating belonging) dethe solution to the problem — la solución al or del problema
it has a nice ring/sound to it — suena bien
9) ( telling time) (BrE)ten to three — las tres menos diez, diez para las tres (AmL exc RPl)
10) ( accompanied by)they sang it to the tune of `Clementine' — lo cantaron con la melodía de `Clementine'
II [tə]1)a)to sing/fear/leave — cantar/temer/partir
b) ( in order to) parac) ( indicating result)he awoke to find her gone — cuando despertó, ella ya se había ido
I walked 5 miles only to be told they weren't home — caminé 5 millas para que me dijeran que no estaban en casa
d) ( without vb)2) (after adj or n)it's easy/difficult to do — es fácil/difícil de hacer
III [tuː] -
57 mucho
adj.a lot of, too much, much, plenty of.adv.1 a lot, much, very much, a great deal.2 very often, too often.m.a great deal, quite much, much, a lot.* * *► adjetivo1 (singular - en afirmativas) a lot of; (- en negativas, interrogativas) a lot of, much■ no tiene mucho dinero he hasn't got a lot of/much money■ ¿nos queda mucha gasolina? have we got a lot of/much petrol left?2 (plural - en afirmativas) a lot of, lots of; (- en negativas, interrogativas) a lot of, many■ no hay muchas copas there aren't a lot of/many glasses■ ¿tienes muchos libros? have you got a lot of/many books?■ hace mucho calor/frío it's very hot/cold■ tengo mucha hambre/sed I'm very hungry/thirsty3 (demasiado - singular) too much; (- plural) too many1 (singular) a lot, much; (plural) a lot, many► adverbio1 (de cantidad) a lot, much■ mucho mejor/peor much better/worse■ ¿te ha gustado la película? --sí, mucho did you like the film? --yes, very much■ ¿estaba buena la comida? --sí, mucho was the food good? --yes, very good■ mucho antes/después much earlier/later3 (de frecuencia) often\como mucho at the mostcon mucho by farni con mucho nowhere near asni mucho menos far frompor mucho que however much* * *1. (f. - mucha)adj.many, much, a lot of, plenty of2. adv.much, a lot- con mucho
- mucho tiempo 3. (f. - mucha)pron.many, much, a lot* * *1. ADJ1) [en singular] [en oraciones afirmativas] a lot of, lots of; [en oraciones interrogativas y negativas] a lot of, muchtengo mucho dinero — I have a lot of o lots of money
había mucha gente — there were a lot of o lots of people there
¿tienes mucho trabajo? — do you have a lot of o much work?
no tengo mucho dinero — I don't have a lot of o much money
2) [en plural] [en oraciones afirmativas] a lot of, lots of; [en oraciones interrogativas y negativas] a lot of, manytiene muchas plantas — he has got a lot of o lots of plants
muchas personas creen que no — a lot of o lots of people don't think so
se lo he dicho muchas veces — I've told him many o lots of times
¿había muchos niños en el parque? — were there a lot of o many children in the park?
no había muchos patos en el lago — there weren't a lot of o many ducks on the lake
3) * [con singular colectivo]había mucho borracho — there were a lot of o lots of drunks there
hay mucho tonto suelto — there are a lot of o lots of idiots around
mucho beso, pero luego me critica por la espalda — she's all kisses, but then she criticizes me behind my back
4) (=demasiado)es mucha mujer para ti — * that woman is too much for you
esta es mucha casa para nosotros — * this house is too big for us
2. PRON1) [en singular]a) [en frases afirmativas] a lot, lots; [en frases interrogativas y negativas] a lot, muchtengo mucho que hacer — I have a lot o lots to do
tiene la culpa de mucho de lo que pasa — he's to blame for a lot of o much of what has happened
¿has aprendido mucho en este trabajo? — have you learnt a lot o much from this job?
no tengo mucho que hacer — I haven't got a lot o much to do
-¿cuánto vino queda? -mucho — "how much wine is left?" - "a lot" o "lots"
b) [referido a tiempo] long¿te vas a quedar mucho? — are you staying long?
¿falta mucho para llegar? — will it be long till we arrive?
-¿cuánto nos queda para acabar? -mucho — "how long till we finish?" - "ages"
hace mucho que no salgo a bailar — it's a long time o ages since I went out dancing
2) [en plural] [en frases afirmativas] a lot, lots; [en frases interrogativas y negativas] a lot, manysomos muchos — there are a lot of o lots of us
son muchos los que no quieren — there are a lot o lots who don't want to
muchos dicen que... — a lot of o lots of o many people say that...
muchos de los ausentes — many of o a lot of those absent
-¿hay manzanas? -sí, pero no muchas — "are there any apples?" - "yes, but not many o not a lot"
¿vinieron muchos? — did many o a lot of people come?
-¿cuántos había? -muchos — "how many were there?" - "a lot" o "lots"
3. ADV1) (=en gran cantidad) a lotte quiero mucho — I love you very much o a lot
viene mucho — he comes often o a lot
me gusta mucho el jazz — I really like jazz, I like jazz a lot
sí señor, me gusta y mucho — I do indeed like it and I like it a lot
- son 75 euros -es mucho — "that will be 75 euros" - "that's a lot"
lo siento mucho — I'm very o really sorry
¡mucho lo sientes tú! — * a fat lot you care! *
•
muy mucho, se guardará muy mucho de hacerlo — * he'll jolly well be careful not to do it *•
pensárselo mucho, se lo pensó mucho antes de contestar — he thought long and hard about it before replying2) [en respuestas]-¿estás cansado? -¡mucho! — "are you tired?" - "I certainly am!"
-¿te gusta? -no mucho — "do you like it?" - "not really"
3) [otras locuciones]•
como mucho — at (the) most•
con mucho — by far, far and awayfue, con mucho, el mejor — he was by far the best, he was far and away the best
no se puede comparar, ni con mucho, a ninguna de nuestras ideas — it bears no comparison at all o you can't begin to compare it with any of our ideas
•
cuando mucho — frm at (the) most•
tener a algn en mucho — to think highly of sb•
ni mucho menos, Juan no es ni mucho menos el que era — Juan is nothing like the man he wasmi intención no era insultarte, ni mucho menos — I in no way intended to insult you, I didn't intend to insult you, far from it
•
por mucho que, por mucho que estudies — however hard you studypor mucho que lo quieras no debes mimarlo — no matter how much you love him, you shouldn't spoil him
* * *Ia) <salir/ayudar> a lotme gusta muchísimo — I like it/her/him very much o a lot
funciona mucho mejor — it works much o a lot better
¿llueve mucho? — is it raining hard?
b) ( en respuestas)¿estás preocupado? - mucho — are you worried? - (yes, I am,) very
II¿te gusta? - sí, mucho — do you like it? - yes, very much; para locs ver mucho III 3)
- cha adjetivo1)a) (sing) a lot of; ( en negativas e interrogativas) much, a lot of¿tienes mucha hambre? — are you very hungry?
b) (pl) a lot of; ( en negativas e interrogativas) many, a lot of¿recibiste muchos regalos? — did you get many o a lot of presents?
2) (sing)a) (fam) ( con valor plural)mucho elogio pero no me lo van a publicar — they're full of praise but they're not going to publish it
b) (fam) ( con valor ponderativo)III- cha pronombre1) (refiriéndose a cantidad, número)mucho de lo que ha dicho — much o a lot of what he has said
muchos creen que... — many (people) believe that...
2) mucho ( refiriéndose a tiempo) a long time¿falta mucho para llegar? — are we nearly there?
¿tuviste que esperar mucho? — did you have to wait long?
3) (en locs)con mucho — by far, easily
no es un buen pianista ni mucho menos — he isn't a good pianist, far from it
* * *= heavily, much, widely, a great deal, eminent + Nombre, utmost, vitally + Verbo, plenty, to any great degree, severely, lots of, rather a lot, numerable, a whole lot (of), a great deal of, a good deal of, greatly, wide [wider -comp., widest -sup.], broad [broader -comp., broadest -sup.], extensively, a barrel/barrow load of monkeys, bags of.Ex. Regular overhaul of guiding is important, especially for the new user who may rely heavily upon it.Ex. Although the 1949 code was much longer than its predecessor, the 1908 code, it only contained rules pertaining to headings.Ex. An aggressive approach is made to publicity, with posters and leaflets distributed widely, visits to local shops, post offices, doctors surgeries etc, to drum up business, and the use of volunteers to hand out leaflets at street corners = Se inicia una campaña de publicidad enérgica, distribuyendo de forma general folletos y pósteres, visitando las tiendas, oficinas de correos y consultorías médicas de la localidad, etc., para promocionar el negocio, además de utilizar voluntarios para distribuir prospectos por las esquinas de las calles.Ex. Thus charwomen and porters in a university work in an institution where books are used a great deal but they themselves are highly unlikely to use them.Ex. 'I think it makes eminent sense, for the reasons I've outlined,' he said and started toward the door.Ex. Indeed, he must take the utmost care never to jump to conclusions.Ex. Though the reference librarian cannot enter the reference process until he receives the question from the enquirer he is vitally concerned about all of its stages.Ex. One of the great glories of books is that there are plenty to suit everybody, no matter what our taste, our mood, our intellectual ability, age or living experience.Ex. Consumer advice centres were not used to any great degree by the working classes or those groups most at risk as consumers -- the elderly, divorced, widowed and separated.Ex. Pressure on space will create the desire on the part of the editor to limit severely the length any paper being published.Ex. Though reference work is the backbone of their task, they do lots of things that are not reference work.Ex. Carlyle has been dead nearly a hundred years, but many an academic would like to agree with Carlyle even if, perhaps, universities have changed rather a lot since his day.Ex. During the past decade both groups have developed numerable measures to assess creative potential.Ex. For the libraries in Belgium CD-ROM offers a new range of possibilities and a whole lot of reference works will be searchable and much more used.Ex. As earlier sections amply demonstrate, there is a great deal of choice with regards to data bases.Ex. There is a good deal of scope for users and novice cataloguers to find difficulty in identifying the appropriate heading for many of the works which are the responsibility of corporate bodies.Ex. The computer can greatly assist in thesaurus compilation and updating.Ex. The method is sufficiently flexible to allow for wide modifications.Ex. In 'upper town' streets are broad, quiet, and tree-shaded; the homes are tall and heavy and look like battleships, each anchored in its private sea of grass.Ex. Fiction classifications are used extensively in public libraries.Ex. The landlord is as mad as a barrel load of monkeys, but a fine man and ex-soldier.Ex. His colleagues would say he's as daft as a brush, has bags of energy and enthusiasm but gets the job done.----* a costa de mucho = at (a) great expense.* afectar mucho = hit + hard.* Algo a lo que hay que dedicar mucho tiempo = time-consuming [time consuming].* Algo que lleva mucho tiempo de hacer = time-consuming [time consuming].* a muchos niveles = many-levelled [many-leveled, -USA].* andarse con mucho cuidado = walk on + eggshells, tread + the thin line between... and.* andarse con mucho ojo = keep + Posesivo + eyes peeled, keep + Posesivo + eyes skinned, keep + Posesivo + eyes (wide) open.* arriesgar mucho = play (for) + high stakes.* avanzar mucho = travel + a long way down the road.* bajar mucho = go + way down.* beber mucho = drink + heavily.* bebida alcohólica con muchos grados = hard drink, hard liquor.* cada vez mucho mayor = fast-increasing, exploding.* causar muchas víctimas = take + a toll on life.* como mucho = at best, at most, if at all, at the most, at the very latest.* conceder mucha importancia a = lay + great store on.* con mucha antelación = far in advance.* con mucha ceremonia = ceremoniously.* con mucha diferencia = by far.* con mucha energía = high energy.* con mucha frecuencia = very often.* con mucha información = populated.* con mucha labia = glibly, smooth-talking.* con mucha palabrería = glibly.* con mucha población = heavily populated.* con mucha pompa = ceremoniously.* con mucha prisa = without a minute to spare.* con muchas actividades = event-filled.* con muchas deudas = heavily indebted.* con muchas ilustraciones = copiously illustrated.* con muchas imágenes = image intensive.* con muchas prestaciones = feature-filled, multifacility.* con mucha vitalidad = lively [livelier -comp., liveliest -sup.].* con mucho = very much, far + Verbo, grossly, by far, by a long shot, by a long way, hands down.* con mucho ánimo = spiritedly.* con mucho bombo = ceremoniously.* con mucho contenido = information packed [information-packed].* con mucho esfuerzo = painfully.* con mucho éxito = with a wide appeal.* con mucho protocolo = ceremoniously.* con mucho público = well attended [well-attended].* con muchos acontecimientos = event-filled.* con muchos detalles = elaborately.* con muchos eventos = event-filled.* con muchos huesos y poca carne = bony [bonier -comp., boniest -sup.].* con muchos lectores = with a wide appeal.* con muchos miramientos = ceremoniously.* con mucho trabajo = painfully.* conseguir mucho = do + much.* contener mucho = be high in.* costar mucho trabajo = have + a tough time, have + a hard time.* dar mucha importancia = put + a premium on.* dar mucho en qué pensar = give + Nombre + much to think about, give + Nombre + a lot to think about.* dar mucho valor a Algo = value + Nombre + highly.* darse (muchos) aires = give + Reflexivo + such airs, aggrandise + Reflexivo.* decir mucho de Algo = speak + volumes.* de hace muchos años = long-standing.* de hace mucho tiempo = age-old, long-term, long-lost.* dejar mucho que desear = fall (far) short of + ideal, leave + a lot to be desired, leave + much to be desired.* demandar mucho esfuerzo por parte de Alguien = tax + Posesivo + imagination.* de muchas formas = in more ways than one.* de muchas maneras = in every way.* de mucho arraigo = long-established.* de mucho beneficio = high-payoff.* de mucho cuidado = badass.* de mucho provecho = high-payoff.* de muchos usos = all-purpose.* desde hace muchos años = for years.* desde hace mucho tiempo = for ages, long-time [longtime], far back in time, for a long time, long since, in ages (and ages and ages).* desear mucha suerte a Alguien = wish + Nombre + the (very) best of luck.* desempeñando muchas funciones = in many capacities.* destacar con mucho sobre = stand out + head and shoulders (above/over), be head and shoulder (above/over).* día de mucho calor = scorcher.* donde cabe mucho también cabe poco = what holds a lot will hold a little.* durante el transcurso de muchos años = over many years.* durante muchas horas = for many long hours.* durante muchos años = for many years, for years to come, for many years to come, over many years, for years and years (and years).* durante mucho tiempo = long [longer -comp., longest -sup.], for generations, long-time [longtime], for a long time to come, for long periods of time, for a long period of time, lastingly, for a very long time, for many long hours, for a long time, in ages (and ages and ages).* durar mucho = last + long.* durar mucho rato = take + a long time.* durar mucho tiempo = last + long.* echar muchas horas al día = work + long hours.* echar mucho de menos = be sorely missed, be sadly missed.* echar mucho en falta = be sorely missed, be sadly missed.* el que mucho abarca poco aprieta = jack of all trades, master of none.* en muchos aspectos = in most respects.* en muchos casos = in many instances.* en muchos grupos = in many quarters.* en muchos grupos de la población = in many quarters.* en muchos sectores = in many quarters.* en muchos sectores de la población = in many quarters.* en muchos sentidos = in many ways, in many respects, in most respects, in more ways than one.* escribir mucho sobre Algo = a lot + be written about, much + be written about.* existen de muchos tipos = come in + many guises.* existir mucha diferencia entre... y... = be a far cry from... to....* faltar mucho = be a long way off.* faltar mucho (para) = there + be + a long way to go (before), have + a long way to go (before).* fue durante mucho tiempo = long remained.* ganar mucho dinero = make + good money, earn + good money.* guardar con mucho cariño = treasure.* guardar muchas esperanzas = get + Posesivo + hopes up.* gustar mucho = come up + a treat, go down + a treat.* gustar mucho las mujeres = womanise [womanize, -USA].* gustar mucho lo dulce = have + a sweet tooth.* haber de muchos tipos = come in + all/many (sorts of) shapes and sizes.* haber recorrido mucho mundo = be well-travelled.* haber viajado mucho = be well-travelled.* hace muchas lunas = all those many moons ago, many moons ago.* hace muchos años = many years ago.* hace mucho tiempo = long since, all those many moons ago, many moons ago.* hacer mucho = do + much.* hacer mucho dinero = make + good money, earn + good money.* hacer mucho por = go + a long way (towards/to/in) + Gerundio.* hacer muchos aspavientos por Algo = make + a song and dance about.* hace ya mucho tiempo que = gone are the days of.* hombre que tiene mucho mundo = a man of the world.* ir con mucho ojo = keep + Posesivo + eyes peeled, keep + Posesivo + eyes skinned, keep + Posesivo + eyes (wide) open.* la mayoría con mucho = the vast majority of.* llenar mucho = be filling.* lo mucho que = how extensively.* mucha gente + esperar que = be widely expected.* muchas ganancias = high return.* Muchas gracias = Thank you very much.* muchas horas = long hours.* muchas otras cosas = much else.* muchas otras cosas más = much else besides.* mucha suerte = best of luck.* muchas veces = multiple times.* mucho + Adjetivo = very much + Adjetivo, significantly + Adjetivo.* mucho antes = early on.* mucho antes de = well before.* mucho + Comparativo = a good deal + Comparativo.* mucho dinero = big bucks.* mucho esfuerzo = hard work.* mucho interés = keen interest.* mucho más = order of magnitude, much more, much more so, a lot more, lots more.* mucho más + Adjetivo = all the more + Adjetivo, far + Adjetivo Comparativo.* mucho más + Adverbio/Adjetivo = far more + Adverbio/Adjetivo, far more + Adverbio/Adjetivo.* mucho más allá de = far beyond.* mucho más cerca = far closer.* mucho más de = well over + Expresión Numérica.* mucho más rápido = far faster.* mucho mayor = far greater, far larger, very much greater.* mucho mejor = far better.* mucho mejor que = far superior to.* mucho menos = a great deal less, let alone, far less.* mucho menos + Adjetivo = far + Adjetivo Comparativo.* mucho + Nombre = a lot of + Nombre, bleeding + Adjetivo/Nombre.* mucho peor = far worse.* mucho que + Infinitivo = a lot + Infinitivo.* mucho ruido y pocas nueces = much ado about nothing, storm in a teacup, Posesivo + bark is worse than + Posesivo + bite.* muchos = many, good many, many a(n).* muchos beneficios = high return.* muchos jefes y pocos trabajadores = too many chiefs and not enough Indians.* muchos más = a great many more.* muchos + Nombre = a lot of + Nombre.* mucho tiempo = long time, long periods of time, a very long time, long hours, ample time, for a long time.* mucho tiempo antes de (que) = long before.* mucho tiempo después = ages and ages hence.* mucho tiempo después (de que) = long after.* mucho trabajo = hard graft.* ni con mucho = not by a long shot.* ni mucho menos = by any stretch (of the imagination), by any means, not by a long shot.* no estar finalizado (con mucho) = fall (far) short of + completeness.* no existir muchos indicios de que = there + be + little sign of.* no haber muchas señales de que = there + be + little sign of.* no hace mucho = in the recent past.* no hace mucho tiempo = not so long ago.* Nombre + no tardará mucho en = it won't be long before + Nombre.* Nombre + no tardó mucho en = it wasn't long before + Nombre.* no mucho después = not long after.* no parar mucho en un sitio = live out of + a suitcase.* no pasar mucho tiempo antes de que + Subjuntivo = be not long before + Indicativo.* no perderse mucho = be no great loss.* pasar mucho tiempo antes de que = be a long time before.* pasar por muchas dificultades = be to hell and back.* persona con mucha ambición = social climber.* persona que ha viajado mucho = seasoned traveller.* poner mucho ahínco = try + Posesivo + heart out.* poner mucho ahínco en = put + Posesivo + heart into.* poner mucho empe = put + Posesivo + heart into.* poner mucho empeño = try + Posesivo + heart out.* poner mucho empeño en + Verbo = be at pains to + Infinitivo.* poner mucho empeño por = take + (great) pains to.* poner mucho esmero por = take + (great) pains to.* por muchas razones = in many ways.* por mucho que lo + intentar = try as + Pronombre + might.* por mucho que lo intento = for the life of me.* por mucho tiempo = for long, for long periods of time.* prometer mucho = promise + great possibilities, bode + well.* que consume mucha CPU = CPU intensive.* que consume mucha energía = energy-intensive.* que contiene muchas imágenes = image intensive.* quedar mucho más por hacer = much more needs to be done.* quedar mucho (para) = have + a long way to go (before), there + be + a long way to go (before).* quedar mucho por conocer = there + be + a great deal yet to be learned, there + be + still a great deal to be learned.* quedar mucho por hacer = more needs to be done, have + a long way to go.* quedar mucho por saber = there + be + a great deal yet to be learned, there + be + still a great deal to be learned.* que deja mucho al azar = hit-or-miss.* que hay que dar muchas vueltas = circuitous.* que hay que dedicarle mucho tiempo = time-intensive.* que ocupa mucho espacio = space-consuming.* que se percibe desde hace mucho tiempo = long-felt.* que utiliza muchos recursos = resource-intensive.* quien mucho abarca poco aprieta = bite off more than + Pronombre + can chew.* resaltar con mucho sobre = stand out + head and shoulders (above/over), be head and shoulder (above/over).* saber un poco de todo y mucho de nada = jack of all trades, master of none.* ser de mucho uso = take + Nombre + a long way.* ser mucho = be a mouthful.* ser mucho más = be all the more.* ser mucho más que = be far more than.* sin mucha antelación = at short notice.* sin mucha anticipación = at short notice.* sin mucha dificultad = painlessly.* sin muchas contemplaciones = unceremoniously.* sin muchos inconvenientes = without much grudging.* sin pensarlo mucho = off the top of + Posesivo + head.* sorprenderse mucho = eyes + pop (out), Posesivo + eyes + pop out of + Posesivo + head, Posesivo + eyes + pop out of + Posesivo + socket.* tener mucha distancia que recorrer = have + a long way to go.* tener mucha personalidad = be full of character.* tener mucho camino que recorrer = have + a long way to go.* tener mucho carácter = be full of character.* tener mucho cuidado = be extra vigilant.* tener mucho éxito = hit + a home run, hit it out of + the park, knock it out of + the park.* tener mucho interés en = have + a high stake in.* tener mucho interés por = be keen to.* tener mucho que ver con = have + a great deal to do with.* tener mucho tiempo libre = have + plenty of time to spare.* trabajando mucho = hard at work.* trabajar muchas horas al día = work + long hours.* trabajar mucho = work + hard.* usuario que hace mucho uso del préstamo = heavy borrower.* venir de mucho tiempo atrás = go back + a long way.* Verbo + mucho = Verbo + hard.* y cuanto mucho menos = much less.* y mucho más = and much more.* y mucho menos = much less, least of all.* y mucho(s) más = and more.* * *Ia) <salir/ayudar> a lotme gusta muchísimo — I like it/her/him very much o a lot
funciona mucho mejor — it works much o a lot better
¿llueve mucho? — is it raining hard?
b) ( en respuestas)¿estás preocupado? - mucho — are you worried? - (yes, I am,) very
II¿te gusta? - sí, mucho — do you like it? - yes, very much; para locs ver mucho III 3)
- cha adjetivo1)a) (sing) a lot of; ( en negativas e interrogativas) much, a lot of¿tienes mucha hambre? — are you very hungry?
b) (pl) a lot of; ( en negativas e interrogativas) many, a lot of¿recibiste muchos regalos? — did you get many o a lot of presents?
2) (sing)a) (fam) ( con valor plural)mucho elogio pero no me lo van a publicar — they're full of praise but they're not going to publish it
b) (fam) ( con valor ponderativo)III- cha pronombre1) (refiriéndose a cantidad, número)mucho de lo que ha dicho — much o a lot of what he has said
muchos creen que... — many (people) believe that...
2) mucho ( refiriéndose a tiempo) a long time¿falta mucho para llegar? — are we nearly there?
¿tuviste que esperar mucho? — did you have to wait long?
3) (en locs)con mucho — by far, easily
no es un buen pianista ni mucho menos — he isn't a good pianist, far from it
* * *= heavily, much, widely, a great deal, eminent + Nombre, utmost, vitally + Verbo, plenty, to any great degree, severely, lots of, rather a lot, numerable, a whole lot (of), a great deal of, a good deal of, greatly, wide [wider -comp., widest -sup.], broad [broader -comp., broadest -sup.], extensively, a barrel/barrow load of monkeys, bags of.Ex: Regular overhaul of guiding is important, especially for the new user who may rely heavily upon it.
Ex: Although the 1949 code was much longer than its predecessor, the 1908 code, it only contained rules pertaining to headings.Ex: An aggressive approach is made to publicity, with posters and leaflets distributed widely, visits to local shops, post offices, doctors surgeries etc, to drum up business, and the use of volunteers to hand out leaflets at street corners = Se inicia una campaña de publicidad enérgica, distribuyendo de forma general folletos y pósteres, visitando las tiendas, oficinas de correos y consultorías médicas de la localidad, etc., para promocionar el negocio, además de utilizar voluntarios para distribuir prospectos por las esquinas de las calles.Ex: Thus charwomen and porters in a university work in an institution where books are used a great deal but they themselves are highly unlikely to use them.Ex: 'I think it makes eminent sense, for the reasons I've outlined,' he said and started toward the door.Ex: Indeed, he must take the utmost care never to jump to conclusions.Ex: Though the reference librarian cannot enter the reference process until he receives the question from the enquirer he is vitally concerned about all of its stages.Ex: One of the great glories of books is that there are plenty to suit everybody, no matter what our taste, our mood, our intellectual ability, age or living experience.Ex: Consumer advice centres were not used to any great degree by the working classes or those groups most at risk as consumers -- the elderly, divorced, widowed and separated.Ex: Pressure on space will create the desire on the part of the editor to limit severely the length any paper being published.Ex: Though reference work is the backbone of their task, they do lots of things that are not reference work.Ex: Carlyle has been dead nearly a hundred years, but many an academic would like to agree with Carlyle even if, perhaps, universities have changed rather a lot since his day.Ex: During the past decade both groups have developed numerable measures to assess creative potential.Ex: For the libraries in Belgium CD-ROM offers a new range of possibilities and a whole lot of reference works will be searchable and much more used.Ex: As earlier sections amply demonstrate, there is a great deal of choice with regards to data bases.Ex: There is a good deal of scope for users and novice cataloguers to find difficulty in identifying the appropriate heading for many of the works which are the responsibility of corporate bodies.Ex: The computer can greatly assist in thesaurus compilation and updating.Ex: The method is sufficiently flexible to allow for wide modifications.Ex: In 'upper town' streets are broad, quiet, and tree-shaded; the homes are tall and heavy and look like battleships, each anchored in its private sea of grass.Ex: Fiction classifications are used extensively in public libraries.Ex: The landlord is as mad as a barrel load of monkeys, but a fine man and ex-soldier.Ex: His colleagues would say he's as daft as a brush, has bags of energy and enthusiasm but gets the job done.* a costa de mucho = at (a) great expense.* afectar mucho = hit + hard.* Algo a lo que hay que dedicar mucho tiempo = time-consuming [time consuming].* Algo que lleva mucho tiempo de hacer = time-consuming [time consuming].* a muchos niveles = many-levelled [many-leveled, -USA].* andarse con mucho cuidado = walk on + eggshells, tread + the thin line between... and.* andarse con mucho ojo = keep + Posesivo + eyes peeled, keep + Posesivo + eyes skinned, keep + Posesivo + eyes (wide) open.* arriesgar mucho = play (for) + high stakes.* avanzar mucho = travel + a long way down the road.* bajar mucho = go + way down.* beber mucho = drink + heavily.* bebida alcohólica con muchos grados = hard drink, hard liquor.* cada vez mucho mayor = fast-increasing, exploding.* causar muchas víctimas = take + a toll on life.* como mucho = at best, at most, if at all, at the most, at the very latest.* conceder mucha importancia a = lay + great store on.* con mucha antelación = far in advance.* con mucha ceremonia = ceremoniously.* con mucha diferencia = by far.* con mucha energía = high energy.* con mucha frecuencia = very often.* con mucha información = populated.* con mucha labia = glibly, smooth-talking.* con mucha palabrería = glibly.* con mucha población = heavily populated.* con mucha pompa = ceremoniously.* con mucha prisa = without a minute to spare.* con muchas actividades = event-filled.* con muchas deudas = heavily indebted.* con muchas ilustraciones = copiously illustrated.* con muchas imágenes = image intensive.* con muchas prestaciones = feature-filled, multifacility.* con mucha vitalidad = lively [livelier -comp., liveliest -sup.].* con mucho = very much, far + Verbo, grossly, by far, by a long shot, by a long way, hands down.* con mucho ánimo = spiritedly.* con mucho bombo = ceremoniously.* con mucho contenido = information packed [information-packed].* con mucho esfuerzo = painfully.* con mucho éxito = with a wide appeal.* con mucho protocolo = ceremoniously.* con mucho público = well attended [well-attended].* con muchos acontecimientos = event-filled.* con muchos detalles = elaborately.* con muchos eventos = event-filled.* con muchos huesos y poca carne = bony [bonier -comp., boniest -sup.].* con muchos lectores = with a wide appeal.* con muchos miramientos = ceremoniously.* con mucho trabajo = painfully.* conseguir mucho = do + much.* contener mucho = be high in.* costar mucho trabajo = have + a tough time, have + a hard time.* dar mucha importancia = put + a premium on.* dar mucho en qué pensar = give + Nombre + much to think about, give + Nombre + a lot to think about.* dar mucho valor a Algo = value + Nombre + highly.* darse (muchos) aires = give + Reflexivo + such airs, aggrandise + Reflexivo.* decir mucho de Algo = speak + volumes.* de hace muchos años = long-standing.* de hace mucho tiempo = age-old, long-term, long-lost.* dejar mucho que desear = fall (far) short of + ideal, leave + a lot to be desired, leave + much to be desired.* demandar mucho esfuerzo por parte de Alguien = tax + Posesivo + imagination.* de muchas formas = in more ways than one.* de muchas maneras = in every way.* de mucho arraigo = long-established.* de mucho beneficio = high-payoff.* de mucho cuidado = badass.* de mucho provecho = high-payoff.* de muchos usos = all-purpose.* desde hace muchos años = for years.* desde hace mucho tiempo = for ages, long-time [longtime], far back in time, for a long time, long since, in ages (and ages and ages).* desear mucha suerte a Alguien = wish + Nombre + the (very) best of luck.* desempeñando muchas funciones = in many capacities.* destacar con mucho sobre = stand out + head and shoulders (above/over), be head and shoulder (above/over).* día de mucho calor = scorcher.* donde cabe mucho también cabe poco = what holds a lot will hold a little.* durante el transcurso de muchos años = over many years.* durante muchas horas = for many long hours.* durante muchos años = for many years, for years to come, for many years to come, over many years, for years and years (and years).* durante mucho tiempo = long [longer -comp., longest -sup.], for generations, long-time [longtime], for a long time to come, for long periods of time, for a long period of time, lastingly, for a very long time, for many long hours, for a long time, in ages (and ages and ages).* durar mucho = last + long.* durar mucho rato = take + a long time.* durar mucho tiempo = last + long.* echar muchas horas al día = work + long hours.* echar mucho de menos = be sorely missed, be sadly missed.* echar mucho en falta = be sorely missed, be sadly missed.* el que mucho abarca poco aprieta = jack of all trades, master of none.* en muchos aspectos = in most respects.* en muchos casos = in many instances.* en muchos grupos = in many quarters.* en muchos grupos de la población = in many quarters.* en muchos sectores = in many quarters.* en muchos sectores de la población = in many quarters.* en muchos sentidos = in many ways, in many respects, in most respects, in more ways than one.* escribir mucho sobre Algo = a lot + be written about, much + be written about.* existen de muchos tipos = come in + many guises.* existir mucha diferencia entre... y... = be a far cry from... to....* faltar mucho = be a long way off.* faltar mucho (para) = there + be + a long way to go (before), have + a long way to go (before).* fue durante mucho tiempo = long remained.* ganar mucho dinero = make + good money, earn + good money.* guardar con mucho cariño = treasure.* guardar muchas esperanzas = get + Posesivo + hopes up.* gustar mucho = come up + a treat, go down + a treat.* gustar mucho las mujeres = womanise [womanize, -USA].* gustar mucho lo dulce = have + a sweet tooth.* haber de muchos tipos = come in + all/many (sorts of) shapes and sizes.* haber recorrido mucho mundo = be well-travelled.* haber viajado mucho = be well-travelled.* hace muchas lunas = all those many moons ago, many moons ago.* hace muchos años = many years ago.* hace mucho tiempo = long since, all those many moons ago, many moons ago.* hacer mucho = do + much.* hacer mucho dinero = make + good money, earn + good money.* hacer mucho por = go + a long way (towards/to/in) + Gerundio.* hacer muchos aspavientos por Algo = make + a song and dance about.* hace ya mucho tiempo que = gone are the days of.* hombre que tiene mucho mundo = a man of the world.* ir con mucho ojo = keep + Posesivo + eyes peeled, keep + Posesivo + eyes skinned, keep + Posesivo + eyes (wide) open.* la mayoría con mucho = the vast majority of.* llenar mucho = be filling.* lo mucho que = how extensively.* mucha gente + esperar que = be widely expected.* muchas ganancias = high return.* Muchas gracias = Thank you very much.* muchas horas = long hours.* muchas otras cosas = much else.* muchas otras cosas más = much else besides.* mucha suerte = best of luck.* muchas veces = multiple times.* mucho + Adjetivo = very much + Adjetivo, significantly + Adjetivo.* mucho antes = early on.* mucho antes de = well before.* mucho + Comparativo = a good deal + Comparativo.* mucho dinero = big bucks.* mucho esfuerzo = hard work.* mucho interés = keen interest.* mucho más = order of magnitude, much more, much more so, a lot more, lots more.* mucho más + Adjetivo = all the more + Adjetivo, far + Adjetivo Comparativo.* mucho más + Adverbio/Adjetivo = far more + Adverbio/Adjetivo, far more + Adverbio/Adjetivo.* mucho más allá de = far beyond.* mucho más cerca = far closer.* mucho más de = well over + Expresión Numérica.* mucho más rápido = far faster.* mucho mayor = far greater, far larger, very much greater.* mucho mejor = far better.* mucho mejor que = far superior to.* mucho menos = a great deal less, let alone, far less.* mucho menos + Adjetivo = far + Adjetivo Comparativo.* mucho + Nombre = a lot of + Nombre, bleeding + Adjetivo/Nombre.* mucho peor = far worse.* mucho que + Infinitivo = a lot + Infinitivo.* mucho ruido y pocas nueces = much ado about nothing, storm in a teacup, Posesivo + bark is worse than + Posesivo + bite.* muchos = many, good many, many a(n).* muchos beneficios = high return.* muchos jefes y pocos trabajadores = too many chiefs and not enough Indians.* muchos más = a great many more.* muchos + Nombre = a lot of + Nombre.* mucho tiempo = long time, long periods of time, a very long time, long hours, ample time, for a long time.* mucho tiempo antes de (que) = long before.* mucho tiempo después = ages and ages hence.* mucho tiempo después (de que) = long after.* mucho trabajo = hard graft.* ni con mucho = not by a long shot.* ni mucho menos = by any stretch (of the imagination), by any means, not by a long shot.* no estar finalizado (con mucho) = fall (far) short of + completeness.* no existir muchos indicios de que = there + be + little sign of.* no haber muchas señales de que = there + be + little sign of.* no hace mucho = in the recent past.* no hace mucho tiempo = not so long ago.* Nombre + no tardará mucho en = it won't be long before + Nombre.* Nombre + no tardó mucho en = it wasn't long before + Nombre.* no mucho después = not long after.* no parar mucho en un sitio = live out of + a suitcase.* no pasar mucho tiempo antes de que + Subjuntivo = be not long before + Indicativo.* no perderse mucho = be no great loss.* pasar mucho tiempo antes de que = be a long time before.* pasar por muchas dificultades = be to hell and back.* persona con mucha ambición = social climber.* persona que ha viajado mucho = seasoned traveller.* poner mucho ahínco = try + Posesivo + heart out.* poner mucho ahínco en = put + Posesivo + heart into.* poner mucho empe = put + Posesivo + heart into.* poner mucho empeño = try + Posesivo + heart out.* poner mucho empeño en + Verbo = be at pains to + Infinitivo.* poner mucho empeño por = take + (great) pains to.* poner mucho esmero por = take + (great) pains to.* por muchas razones = in many ways.* por mucho que lo + intentar = try as + Pronombre + might.* por mucho que lo intento = for the life of me.* por mucho tiempo = for long, for long periods of time.* prometer mucho = promise + great possibilities, bode + well.* que consume mucha CPU = CPU intensive.* que consume mucha energía = energy-intensive.* que contiene muchas imágenes = image intensive.* quedar mucho más por hacer = much more needs to be done.* quedar mucho (para) = have + a long way to go (before), there + be + a long way to go (before).* quedar mucho por conocer = there + be + a great deal yet to be learned, there + be + still a great deal to be learned.* quedar mucho por hacer = more needs to be done, have + a long way to go.* quedar mucho por saber = there + be + a great deal yet to be learned, there + be + still a great deal to be learned.* que deja mucho al azar = hit-or-miss.* que hay que dar muchas vueltas = circuitous.* que hay que dedicarle mucho tiempo = time-intensive.* que ocupa mucho espacio = space-consuming.* que se percibe desde hace mucho tiempo = long-felt.* que utiliza muchos recursos = resource-intensive.* quien mucho abarca poco aprieta = bite off more than + Pronombre + can chew.* resaltar con mucho sobre = stand out + head and shoulders (above/over), be head and shoulder (above/over).* saber un poco de todo y mucho de nada = jack of all trades, master of none.* ser de mucho uso = take + Nombre + a long way.* ser mucho = be a mouthful.* ser mucho más = be all the more.* ser mucho más que = be far more than.* sin mucha antelación = at short notice.* sin mucha anticipación = at short notice.* sin mucha dificultad = painlessly.* sin muchas contemplaciones = unceremoniously.* sin muchos inconvenientes = without much grudging.* sin pensarlo mucho = off the top of + Posesivo + head.* sorprenderse mucho = eyes + pop (out), Posesivo + eyes + pop out of + Posesivo + head, Posesivo + eyes + pop out of + Posesivo + socket.* tener mucha distancia que recorrer = have + a long way to go.* tener mucha personalidad = be full of character.* tener mucho camino que recorrer = have + a long way to go.* tener mucho carácter = be full of character.* tener mucho cuidado = be extra vigilant.* tener mucho éxito = hit + a home run, hit it out of + the park, knock it out of + the park.* tener mucho interés en = have + a high stake in.* tener mucho interés por = be keen to.* tener mucho que ver con = have + a great deal to do with.* tener mucho tiempo libre = have + plenty of time to spare.* trabajando mucho = hard at work.* trabajar muchas horas al día = work + long hours.* trabajar mucho = work + hard.* usuario que hace mucho uso del préstamo = heavy borrower.* venir de mucho tiempo atrás = go back + a long way.* Verbo + mucho = Verbo + hard.* y cuanto mucho menos = much less.* y mucho más = and much more.* y mucho menos = much less, least of all.* y mucho(s) más = and more.* * *1salen mucho they go out a lotno salen mucho they don't go out much o a lot¿salen mucho? do they go out much o a lot?me ayudaron muchísimo they really helped me a lotahora funciona mucho mejor it works much o a lot better nowesto preocupa, y mucho, a los ecologistas this is a matter of great concern to ecologiststrabaja mucho he works very hard¿llueve mucho? is it raining hard?me gusta muchísimo I like it a lot o very muchpor mucho que insistas, no te va a hacer caso no matter how much you insist o however much you insist he won't listen to youpor mucho que le grites no te oye you can shout as much as you like but he won't hear youdespués de mucho discutir llegaron a un acuerdo after long discussions, they reached an agreementmucho criticar a los demás pero ella tampoco hace nada por ayudar she's forever o always criticizing others but she doesn't do anything to help either2(en respuestas): ¿estás preocupado? — mucho are you worried? — (yes, I am,) very¿te gusta? — sí, mucho do you like it? — yes, very muchA1 ( sing) a lot of; (en negativas e interrogativas) much, a lot oftiene mucha vitamina C it contains a lot of vitamin Cno le tienen mucho respeto they don't have much o a lot of respect for himhabía mucha gente there were lots of o a lot of people theresucedió hace mucho tiempo it happened a long time ago¿tienes mucha hambre? are you very hungry?una ciudad con mucha vida nocturna a city with plenty of night life2 (pl) a lot of; (en negativas e interrogativas) many, a lot of¿recibiste muchos regalos? did you get many o a lot of presents?sus muchas obligaciones le impidieron asistir his many commitments prevented him from attendingmuchos niños pasan hambre many children go hungryseis hijos son muchos six children's a lotsomos muchos there are a lot of usB ( sing)1 ( fam)(con valor plural): mucho elogio, mucho cumplido pero no me lo van a publicar they're full of praise and compliments but they're not going to publish ithoy día hay mucho sinvergüenza por ahí these days there are a lot of rogues around2 ( fam)(con valor ponderativo): era mucho jugador para un equipo tan mediocre he was much too good a player for a mediocre team like thatA(refiriéndose a cantidad, número): mucho de lo que ha dicho es falso much o a lot of what he has said is untruetengo mucho que hacer I have a lot to dosi no es mucho pedir if it's not too much to askmuchos creen que … many (people) believe that …muchos son los llamados pero pocos los elegidos ( Bib) many are called but few are chosenBmucho (refiriéndose a tiempo) a long timehace mucho que no vamos al teatro we haven't been to the theater for a long time o for ages¿falta mucho para llegar? are we nearly there?, is it much further?¿tuviste que esperar mucho? did you have to wait long?mucho antes de conocerte long o a long time before I met youC ( en locs):como mucho at (the) mostcostará unos 30 dólares como mucho it probably costs about 30 dollars at (the) mostcon mucho by far, easilyfue, con mucho, la mejor de la clase she was by far o easily the best in the class, she was the best in the class, by farcuando mucho at (the) mostni mucho menos: no pretendo aconsejarte ni mucho menos I'm in no way trying to give you adviceno es un buen pianista ni mucho menos he isn't a good pianist, far from it* * *
mucho 1 adverbio
‹ trabajar› hard;◊ no salen mucho they don't go out much o a lot;
me gusta muchísimo I like it very much o a lot;
mucho mejor a lot better;
por mucho que insistas no matter how much you insist;
después de mucho discutir after much discussionb) ( en respuestas):◊ ¿estás preocupado? — mucho are you worried? — (yes, I am,) very;
¿te gusta? — sí, mucho do you like it? — yes, very much
mucho 2◊ - cha adjetivo
(en oraciones negativas, interrogativas) much, a lot of;
no gano mucho dinero I don't earn much o a lot of money;
¿ves mucha televisión? do you watch much o a lot of television;
tiene mucha hambre he's very hungryb) (pl) many, a lot of;◊ había muchos extranjeros/muchas personas allí there were many o a lot of foreigners/people there;
hace muchos años many years ago
■ pronombre
1 ( referido a cantidad)
( en oraciones negativas) much;
tengo mucho que hacer I have a lot to do;
eso no es mucho that's not much;
no queda mucha there isn't much left
◊ muchos creen que … many (people) believe that …;
muchos de nosotros many of us
2◊ muchoa) ( referido a tiempo):
¿te falta mucho para terminar? will it take you long to finish?;
mucho antes long before;
¿tuviste que esperar mucho? did you have to wait long?b) ( en locs)
con mucho by far, easily;
ni mucho menos far from it;
por mucho que … however much …
mucho,-a
I adj indef
1 (abundante, numeroso) (en frases afirmativas) a lot of, lots of
mucha comida, a lot of food
muchos animales, lots of animals
(en frases negativas) much, many pl: no queda mucho azúcar, there isn't much sugar left
no conozco muchos sitios, I don't know many places
2 (intenso) very: tengo mucho calor/miedo, I'm very hot/scared
hizo mucho esfuerzo, he made a great effort
3 (demasiado) es mucha responsabilidad, it's too much responsibility
II pron
1 a lot, a great deal, many: muchos fuimos al baile, many/lots of us went to the dance
muchos de nosotros/vosotros, many of us/you
de ésos tengo muchos, I've got lots of those
III adverbio
1 (cantidad) a lot, very much: me arrepentí mucho, I was very sorry
2 (tiempo) hace mucho que desapareció, he went missing a long time ago
hace mucho que estamos aquí, we have been here for a long time
(a menudo) often: vamos mucho al cine, we go to the cinema quite often
♦ Locuciones: como mucho, at the most
con mucho, by far
¡ni mucho menos!, no way!
por mucho (que), however much
Recuerda que el singular es much, el plural es many, y que estas dos palabras se suelen usar en frases negativas (no tengo demasiado tiempo, I haven't got much time), mientras que a lot (of) y lots (of) se encuentran en frases afirmativas: Tengo mucho dinero. I've got a lot of/lots of money. En frases interrogativas se usa tanto much y many como a lot o lots of: ¿Tienes mucho dinero?, Have you got much/ a lot of/lots of money? Sin embargo, en preguntas que empiezan por how sólo puedes emplear much o many: ¿Cuánto dinero tienes?, How much money have you got?
' mucho' also found in these entries:
Spanish:
abandonarse
- abrigar
- abultar
- achicharrar
- achicharrarse
- acoger
- adelantar
- adentro
- adorar
- afear
- afecta
- afectar
- afecto
- agradecer
- alejarse
- antes
- aparato
- aprecio
- aprovechar
- ascendiente
- avejentarse
- avenida
- avenido
- bailar
- bastante
- boato
- bombo
- brío
- cacarear
- caché
- cachet
- calor
- carácter
- cariño
- carrete
- cascar
- cervical
- chapar
- chiflar
- cocerse
- coco
- comer
- contraponer
- costar
- cuando
- de
- deber
- decaer
- decir
- defraudar
English:
ability
- ado
- afraid
- age
- ago
- agony
- all-out
- alone
- anywhere
- around
- as
- attract
- attuned to
- backlog
- badly
- bake
- balance
- be
- best
- booze
- bulky
- busywork
- capital
- cautious
- chalk
- challenging
- charisma
- come along
- come into
- commotion
- concern
- deal
- dear
- demand
- devoted
- difficult
- do
- dog days
- doing
- easily
- emotional
- enthusiastic
- esteem
- exhilarate
- experience
- extravagant
- fancy
- far
- fat
- few
* * *mucho, -a♦ adj1. [gran cantidad de] a lot of;comemos mucho pescado/mucha verdura we eat a lot of fish/vegetables;había mucha gente there were a lot of people there;producen muchos residuos they produce a lot of waste;tengo muchos más/menos amigos que tú I've got a lot more/fewer friends than you;no tengo mucho tiempo I haven't got much o a lot of time;no nos quedan muchas entradas we haven't got many o a lot of tickets left;¿hay muchas cosas que hacer? are there a lot of things to do?, is there much to do?;no tengo muchas ganas de ir I don't really o much feel like going;tengo mucho sueño I'm very sleepy;hoy hace mucho calor it's very hot today;hace mucho tiempo a long time ago;¡mucha suerte! the best of luck!;¡muchas gracias! thank you very much!mucha sal me parece que le estás echando I think you're overdoing the salt a bit, I think you're adding a bit too much salt;ésta es mucha casa para mí this house is much too big for me;Fames mucho hombre he's a real man;es mucho coche para un conductor novato it's far too powerful a car for an inexperienced driver;es mucha mujer para ti she's out of your league!;Fammucho lujo y mucho camarero trajeado pero la comida es horrible it's all very luxurious and full of smartly dressed waiters, but the food's terrible♦ pron(singular) a lot;* * *I adjmuch;mucho tiempo a lot of time;no tengo mucho tiempo I don’t have a lot of time o much time;tengo mucho frío I am very cold;es mucho coche para mí this car’s too much for memany;muchos amigos a lot of friends;no tengo muchos amigos I don’t have a lot of friends o many friendsII pronmuch;no tengo mucho I don’t have much o a lotmany;no tengo muchos I don’t have many o a lot;muchos creen que … a lot of people o many people think that …III advmuch;¿cuesta mucho? does it cost a lot o much?;nos vemos mucho we see each other often o a lot;hace mucho que no te veo I haven’t seen you for a long time;¿dura/tarda mucho? does it last/take long?2:como mucho at the most;dan mucho de sí you can do a lot in 10 months;no es ni con mucho he is far from being …;ni mucho menos far from it;por mucho que however much* * *mucho adv1) : much, a lotmucho más: much morele gusta mucho: he likes it a lot2) : long, a long timetardó mucho en venir: he was a long time getting here3)por mucho que : no matter how much1) : a lot of, many, muchmucha gente: a lot of peoplehace mucho tiempo que no lo veo: I haven't seen him in ages2)muchas veces : often1) : a lot, many, muchhay mucho que hacer: there is a lot to domuchas no vinieron: many didn't come2)cuando mucho orcomo mucho : at most3)con mucho : by far4)ni mucho menos : not at all, far from it* * *mucho1 adj1. (en general) a lot of / lots oflee muchos libros he reads a lot of books lots of es lo mismo que a lot of, pero un poco más familiarcomo mucho queso I eat lots of cheese Much es singular y suele sustituir a lot of en frases negativas e interrogativas¿ganas mucho dinero? do you earn much money? many es plural y suele sustituir a lot of en frases negativas e interrogativas¿marcaste muchos goles? did you score many goals?2. (otras expresiones) verymucho2 adv1. (en general) a lotlo siento mucho I'm very sorry / I'm really sorry2. (comparaciones) much3. (mucho tiempo) a long timeno está acabado, ni mucho menos it is far from finishedmucho3 pron1. (en singular frases afirmativas) a lot2. (en singular frases negativas e interrogativas) much / a lot3. (con plurales) many / a lot -
58 habrá
* * *= there'll [there will], there'll [there will].Nota: Contracción de there will.Ex. With a no fine policy there'll no longer be a need for patrons to sneak books back on the shelves after they're due and then pretend they were there all the time = Sin una política de sanciones los usuarios ya no tendrán la necesidad de devolver los libros a los estantes sin ser vistos después de haber vencido su préstamo y luego fingir que estaban allí desde hace tiempo.Ex. With a no fine policy there'll no longer be a need for patrons to sneak books back on the shelves after they're due and then pretend they were there all the time = Sin una política de sanciones los usuarios ya no tendrán la necesidad de devolver los libros a los estantes sin ser vistos después de haber vencido su préstamo y luego fingir que estaban allí desde hace tiempo.* * ** * *= there'll [there will], there'll [there will].Nota: Contracción de there will.Ex: With a no fine policy there'll no longer be a need for patrons to sneak books back on the shelves after they're due and then pretend they were there all the time = Sin una política de sanciones los usuarios ya no tendrán la necesidad de devolver los libros a los estantes sin ser vistos después de haber vencido su préstamo y luego fingir que estaban allí desde hace tiempo.
Ex: With a no fine policy there'll no longer be a need for patrons to sneak books back on the shelves after they're due and then pretend they were there all the time = Sin una política de sanciones los usuarios ya no tendrán la necesidad de devolver los libros a los estantes sin ser vistos después de haber vencido su préstamo y luego fingir que estaban allí desde hace tiempo.* * *habrá, habría, etc* * *
Del verbo haber: ( conjugate haber)
habrá es:
3ª persona singular (él/ella/usted) futuro indicativo
Multiple Entries:
haber
habrá
haber 1 ( conjugate haber) v aux ( en tiempos compuestos) to have;
de habrálo sabido had I known, if I'd known;
¡deberías habrálo dicho! you should have said so!
habrá v impers (existir, estar, darse): hay una carta/varias cartas para ti there's a letter/there are several letters for you;
¿hay un banco por aquí? is there a bank near here?;
hubo dos accidentes there were two accidents;
¿hay helado? do you have any ice cream?;
no hay como un buen descanso there's nothing like a good rest;
hubo varios heridos several people were injured;
las hay rojas y verdes there are red ones and green ones;
gracias — no hay de qué thank you — don't mention it o not at all o you're welcome;
no hay de qué preocuparse there's nothing to worry about;
¿qué hay de nuevo? (fam) what's new?;
hola ¿qué hay? (fam) hello, how are things?;
¿qué hubo? (Andes, Méx, Ven fam) how are things?
( ser necesario) habrá que + inf:◊ hay que estudiar you/we/they must study;
hubo que romperlo we/they had to break it;
no hay que lavarlo ( no es necesario) you don't need o have to wash it;
( no se debe) you mustn't wash it
haber 2 sustantivo masculino
c)
habrá,◊ habría, etc see haber
haber
I verbo auxiliar
1 (en tiempos compuestos) to have: espero que no lo haya hecho, I hope he hasn't done it
lo he comido todo, I've eaten it all
lo hubiera hecho de todos modos, she would have done it anyway
II verbo impersonal
1 (existir, estar, hallarse) hay, there is o are
había, there was o were: hay poco que decir, there is little to be said
había muchísima gente en la estación, there were a lot of people in the station
hay cien metros de mi casa a la estación, it's a hundred metres from my home to the station
2 (ocurrir, suceder) la guerra que hubo en el 36, the war that took place in 36
habrá una reunión, there will be a meeting
hoy hay fiesta en el club náutico, there's a party today in the sailing club
los robos habidos en este barrio, the robberies which have been committed in this neighbourhood
III ( haber de + infinitivo) (obligación) to have to: has de ser más estudioso, you must be more studious
( haber que + infinitivo) (conveniencia, necesidad u obligación) it is necessary to: habrá que ir, we will have to go
habría que pintar el salón, we should paint the living room
hay que hacerlo, you must do it
IV nm
1 Fin credit 2 en su haber, in his possession
figurado in his favour
V mpl haberes, (bienes) assets
(salario) wages
♦ Locuciones: había una vez..., once upon a time...
no hay de qué, you're welcome o don't mention it
Hay que tener mucho cuidado al traducir este verbo, ya que el inglés diferencia entre el singular y el plural: Hay un hombre fuera. There is a man outside. Hay dos hombres fuera. There are two men outside. Había un gato en el tejado. There was a cat on the roof. Había muchos libros. There were a lot of books.
' habrá' also found in these entries:
Spanish:
disuasión
- eurócrata
- haber
- intervalo
- millonada
- tripa
- escarmiento
- hacer
- meter
- parar
- precipitación
- ser
English:
back up
- erroneous
- hell
- humour
- hurdle
- mistaken
- scattered
- security
- there
- will
- possess
- sometime
- wait
* * ** * * -
59 до
I предлог + род. п.1) (употр. при указании предела или границы действия, расстояния, времени) hasta; aдо конца́ — hasta el finдо после́дней ка́пли — hasta la última gotaдо преде́ла — hasta el límiteдо шестна́дцати лет — hasta (los) dieciseis añosот Ура́ла до Дуна́я — desde los Urales hasta el Danubioот трех до пяти́ часо́в — de tres a cinco, desde las tres hasta las cincoдо ле́са три киломе́тра — hasta el bosque hay tres kilómetrosе́хать до Москвы́ — ir (viajar) hasta Moscúдойти́ до реки́ — llegar hasta el ríoотложи́ть до ве́чера — aplazar hasta (para) la tardeвода́ дохо́дит до коле́н — el agua llega hasta las rodillas2) (употр. при указании на предшествование во времени - "ра́ньше") antes deдо войны́ — antes de la guerraдо отъе́зда — antes de partirза полчаса́ до рабо́ты — media hora antes del trabajo3) (употр. при указании на степень, которой достигло действие, состояние) hastaлюби́ть до безу́мия — amar hasta la locuraкрича́ть до хрипоты́ — gritar hasta enronquecerначи́стить до бле́ска — limpiar hasta sacar brilloпромо́кнуть до косте́й — calarse hasta los huesosпромерзнуть до косте́й — helarse hasta la médulaдо чего́ интере́сно! — ¡qué interesante!она́ до того́ рассерди́лась, что не могла́ говори́ть — se enfadó tanto que no podía hablar; se llegó a enfadar tanto que perdió el don de la palabraон вы́учил те́му от и до — estudió el tema del principio al fin4) (употр. при указании приблизительного числа, количества) hastaдо ста книг — cerca de( hasta) cien librosаудито́рия вмеща́ет до 100 студе́нтов — en el aula entran (caben) hasta (cerca de) 100 estudiantes5) (с некоторыми гл. употр. при обозначении предмета, лица, на которые направлено действие) a, hastaдотро́нуться до карти́ны — llegar a tocar el cuadroдотяну́ться до потолка́ — llegar hasta el techo6) прост. (употр. при обозначении лица, предмета, к которым что-либо относится, или предмета, по отношению к которому проявляется какое-либо свойство)у меня́ до тебя́ де́ло — tengo un asunto para tiжа́дный до де́нег — no soltar un céntimo, ser un agarradoохо́тник до прогу́лок — sólo sabe pasearмне нет де́ла до э́того — a mí no me importa que, esto a mí no me toca (afecta)- не до••до свида́ния — hasta la vista, hasta luegoдо за́втра, до ве́чера и т.д. ( при прощании) — hasta mañana, hasta la tarde, etc.II с. нескл. муз. -
60 definitely
adverb (clearly or certainly: She definitely said I wasn't to wait; Her dress is definitely not red.) definitivamentedefinitely adv indudablemente / seguro / sin dudatr['defɪnətlɪ]1 (without doubt) sin duda, indudablemente, seguramente■ she definitely said that she'd be here at 4.00pm seguro que dijo que estaría aquí a las cuatro■ I'm definitely going! ¡yo voy, seguro!2 (definitively) definitivamente1 ¡desde luego!, ¡claro que sí!, ¡por supuesto!■ definitely not! ¡claro que no!, ¡de ninguna manera!definitely ['dɛfənɪtli] adv1) doubtlessly: indudablemente, sin duda2) definitively: definitivamente, seguramenteadv.• definitivamente adv.'defənətli, 'defnətli, 'defɪnɪtlia) ( without doubt)it's definitely true/an improvement — es indudablemente cierto/una mejora
b) ( definitively) <arrange/agree> definitivamente['defɪnɪtlɪ]ADV1) (=definitively) [agree, arrange, decide] definitivamentethey have not said definitely whether they will attend — no han dicho de forma definitiva que vayan a asistir
2) (=certainly)something should definitely be done about that — decididamente, deberían hacer algo al respecto
yes, we definitely do need a car — sí, está clarísimo que necesitamos un coche, sí, decididamente necesitamos un coche
he is definitely leaving — es seguro que se va, definitivamente se va
I will definitely get it finished by tomorrow — definitivamente lo termino para mañana, seguro que lo termino para mañana
"are you going to Greece this summer?" - "yes, definitely" — -¿te vas a Grecia este verano? -sí, seguro
"do you think she'll pass?" - "definitely" — -¿crees que aprobará? -seguro or sin duda
"will you accept his offer?" - "definitely not!" — -¿vas a aceptar su oferta? -¡de ninguna manera!
"can I go on my own?" - "definitely not!" — -¿puedo ir solo? -¡ni hablar!
3) (=emphatically) [say, deny] terminantemente, categóricamente; [state] firmemente* * *['defənətli, 'defnətli, 'defɪnɪtli]a) ( without doubt)it's definitely true/an improvement — es indudablemente cierto/una mejora
b) ( definitively) <arrange/agree> definitivamente
См. также в других словарях:
luego — adv 1 Después, más tarde: Te lo regreso luego , Luego vengo , Luego hablamos 2 Pronto, sin tardanza: Entrégamelo luego porque lo necesito , Acaba luego, te espero en la puerta 3 Luego luego Inmediatamente después: Recogimos el libro y luego luego … Español en México
Aquí no hay quien viva (Argentina) — Saltar a navegación, búsqueda Para otros usos de este término, véase Aquí no hay quien viva. Aquí no hay quien viva Género Comedia[1] Creado por Alberto y Laura Caballero, entre o … Wikipedia Español
Aquí no hay quien viva — Para otras series con el mismo título, véase Aquí no hay quien viva (desambiguación). Aquí no hay quien viva Título Aquí no hay quien viva Género Comedia … Wikipedia Español
Nada por aquí — Saltar a navegación, búsqueda Nada por aquí ( [[Now you see it...]] en Estados Unidos) es una Disney Channel Original Movie y fue la primera del año 2005. Argumento Nada por aquí cuenta la historia de lo que puede pasar cuando un reality show… … Wikipedia Español
Personajes de Aquí no hay quien viva — Anexo:Personajes de Aquí no hay quien viva Saltar a navegación, búsqueda Este anexo muestra los personajes de la serie de televisión española Aquí no hay quien viva ordenados según su lugar en el edificio. Contenido 1 En el videoclub 2 En la… … Wikipedia Español
Episodios de Aquí no hay quien viva — Anexo:Episodios de Aquí no hay quien viva Saltar a navegación, búsqueda Este anexo cita el listado completo de los episodios y sus audiencias respectivas de la serie de televisión española Aquí no hay quien viva, clasificados por temporadas:… … Wikipedia Español
Ni de aquí — Ni de aquí, ni de allá Saltar a navegación, búsqueda Ni de aquí ni de allá es una película mexicana estrenada en 1988, escrita y dirigida por María Elena Velasco nos muestra por medio de ejemplos realistas, la pobreza en el campo mexicano.… … Wikipedia Español
Ni de aquí, ni de allá — Ni de aquí ni de allá es una película mexicana estrenada en 1988, escrita y dirigida por María Elena Velasco nos muestra por medio de ejemplos realistas, la pobreza en el campo mexicano. Argumento María Nicolasa Cruz, su hermano Silverio y su… … Wikipedia Español
Hasta luego (álbum) — Disco recopilatorio de Los Rodríguez que recoge la que sería su última gira, en 1996. El álbum es un recorrido por los temas imprescindibles del grupo, con canciones en directo y algunos inéditos en forma de maqueta. El disco sería editado por… … Wikipedia Español
Castillo de Dunstaffnage — Saltar a navegación, búsqueda Castillo de Dunstaffnage … Wikipedia Español
Altador — Saltar a navegación, búsqueda Altador es una de las tierra perteneciente a neopets y que han despertado después de mil años durmiendo. Mientras la ciudad empieza a florecer como lo hizo hace mucho tiempo, muchos Neopianos se preguntan cómo… … Wikipedia Español