modi+n+m

at-trĭbŭo ( adt-, Weissenb., Jan; att-, B. and K., L. Müller), ŭi, ūtum, 3, v. a., to associate, add or join to, to annex, assign, bestow, give (class., but rare in the poets; syn.: tribuo, assigno, do, ascribo, addico).

In gen.

Lit.:

pueros attribue ei, quot et quos videbitur,

Cic. Att. 12, 30:

video, cui Apulia sit attributa,

assigned as a province, id. Cat. 2, 3, 6:

insulae Rhodiis attributae,

annexed, subjected, id. ad Q. Fr. 1, 1, 11:

Camunni finitimis adtributi municipiis,

Plin. 3, 20, 24, § 134:

equos gladiatoribus,

Caes. B. C. 1, 14:

quae (juventus) praesidio ejus loci adtributa erat,

Liv. 24, 21: pontifici sacra omnia. id. 1, 20: possessionem, Vulg. Num. 36, 12:

aliquem,

ib. Deut. 29, 26.—Of the assigning of state domains or other possessions belonging to the public treasures:

bona oppressorum in Vesvio restitutioni afflictarum civitatium attribuit,

Suet. Tit. 8 al. —Hence of appropriations from the exchequer:

pecuniam alicui,

Cic. Phil. 14, 14, 16:

ad aliquam rem pecuniam dare, attribuere, solvere,

id. ib. 14, 14 fin.;

so Liv 40, 51.—Also of private assignments: Faberius si venerit, videbis, ut tantum attribuatur, quantum debetur,

Cic. Att. 13, 2, 1.—Hence also aliquem, to assign, make over to any one:

attributos quod appellas, valde probo,

i. e. my debtors, to whom I have referred you, Cic. Att. 13, 22.—

Trop.:

timor, quem mihi natura pudorque meus attribuit,

Cic. Rosc. Am. 4:

Suus cuique attributus est error,

Cat. 22, 20:

si alicui rei hujus modi, legi, loco, urbi, monumento oratio attribuetur,

i. e. if these are represented as speaking, Cic. Inv 1, 52, 100:

curam alicujus rei adtribuere,

Liv. 26, 49.—

Esp.

To join in addition, to add:

non attribuere ad amissionem amicorum miseriam nostram,

Cic. Tusc. 3, 30, 73.—

Aliquid alicui, to attribute or impute to one, to charge with, ascribe to (cf. ascribo):

si eruditius videbitur disputare, attribuito Graecis litteris,

Cic. Sen. 1, 3:

Hoc tu si cupidius factum existimas, Caesari attribues,

id. de Or. 2, 3, 14:

bonos exitus dis immortalibus,

id. N. D. 3, 37, 89:

aliis causam calamitatis,

id. Verr. 2, 5, 41.—

T. t., to lay as a tax or tribute:

his rebus omnibus terni in milia aeris adtribuerentur,

Liv. 39, 44.—Hence, attrĭbūtus ( adt-), a, um, P. a., lit. that is ascribed or attributed to a thing; hence, subst.: attrĭbūtum, i, n.

(Acc. to I.) Money assigned from the public treasury, Varr. L. L. 5, § 181 Müll.—

In gram. lang., a predicate, attribute:

Omnes res confirmantur aut ex eo, quod personis, aut ex eo, quod negotiis est attributum,

Cic. Inv. 1, 24, 34; 1, 25, 36 sqq.; Gell. 4, 1 fin.

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).

A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:

adsum apud te, genitor,

id. ib. p. 522, 32:

alteram (partem) apud me adponito,

Plaut. Trin. 4, 3, 60:

nunc hic apud te servio,

id. Capt. 2, 2, 62:

scriptorum non magnast copia apud me,

Cat. 68, 33 Mull.:

mane apud me,

Vulg. Gen. 29, 19:

Advocatum habemus apud Patrem,

ib. 1 Joan. 2, 1:

cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,

Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—

Esp.

a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:

Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,

Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:

hic apud me hortum confodere jussi,

id. Aul. 2, 2, 66:

si commodumst, apud me, sis, volo,

Ter. Heaut. 1, 1, 110:

condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?

Plaut. Trin. 1, 2, 159:

Quid sibi volunt homines isti apud te?

Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:

cenabis bene apud me,

Cat. 13, 1:

apud me habitavit,

Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:

apud te cenavit,

id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:

in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,

Vulg. Jud. 19, 9:

tenet intus apud se,

Lucil. 9, 59 Mull.:

Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,

Cic. Att. 5, 6:

apud se fecit manere,

Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:

de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,

Cic. Cat. 3, 10:

Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,

id. Phil. 1, 8:

mansit apud eum quattuor mensibus,

Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:

apud quem deversatus es,

Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):

habitasti apud Heium Messanae,

Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:

Fuisti apud Laecam illa nocte,

id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:

apud Ostorium Scapulam epulatur,

Tac. A. 14, 48:

apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,

id. H. 3, 74; 1, 14:

Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,

Vulg. Act. 9, 43:

invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,

Cic. Dom. 83:

qui apud te esset eductus,

id. Quinct. 69:

apud quem erat educatus,

id. Lael. 20, 75:

cum alter ejus filius apud matrem educaretur,

id. Clu. 27:

disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,

Tac. A. 15, 52:

se apud Q. Mucium jus civile didicisse,

id. Or. 30:

apud eosdem magistratus institutus,

Suet. Calig. 24:

servorum manus tamquam apud senem festinantes,

Tac. H. 1, 7:

in convivio apud regem,

id. A. 2, 57: Bene vale;

apud Orcum te videbo,

in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:

sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,

Tac. A. 11, 27:

frater apud Othonem militans,

in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,

nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),

id. ib. 2, 27:

quorum sint legati apud se,

in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:

Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

id. ib. 1, 47:

dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,

at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:

Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,

at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:

duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,

Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:

a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,

Cic. Sest. 41:

domi esse apud sese archipiratas dixit duos,

id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:

quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,

Cic. Verr. 1, 50:

esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,

id. ib. 4, 16:

nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,

id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,

Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):

Sumne ego apud me?

Plaut. Mil. 4, 8, 36:

Non sum apud me,

Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:

Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,

Ter. Heaut. 5, 1, 48:

Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,

id. And. 5, 4, 34:

Num tibi videtur esse apud sese?

id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):

proin tu fac, apud te ut sies,

id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—

In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.

Of civil or military affairs, before:

cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,

Cic. Arch. 3:

apud eosdem judices reus est factus,

id. Clu. 22, 59:

vis de his judicari apud me?

Vulg. Act. 25, 9:

accusavit fratres suos apud patrem,

ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:

hoc, quod nunc apud pontifices agis,

Cic. Dom. 51; 117:

istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,

id. Lig. 12:

qui hanc causam aliquotiens apud te egit,

id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:

(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,

id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:

tutoresne defendent apud istius modi praetorem?

Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:

omnia apud praetores gererentur,

Tac. Or. 38:

causam nescio quam apud judicem defendebat,

Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:

apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,

Cic. Lig. 6:

apud judicem causam dicere,

id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:

apud aliquem dicere,

id. Lig. 6; id. Deiot. 4:

verba apud senatum fecit,

id. Verr. 2, 2, 20:

habita apud senatum oratione,

Tac. A. 12, 25; 6, 8:

haec apud patres disseruit,

id. ib. 2, 43; 4, 2;

4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,

Cic. Verr. 4, 18:

Quae est ergo apud Caesarem querella?

id. Lig. 25:

isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,

id. Caecin. 38:

petita multa est apud eum praetorem,

id. Verr. 1, 155:

causam contra aliquem apud centumviros dicere,

id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:

numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,

Cic. Verr. 3, 120:

apud eorum quem qui manumitteretur,

Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—

In extra judicial cases, before:

apud hunc confessus es et genus etc.,

Plaut. Capt. 2, 3, 52:

nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,

id. ib. 3, 4, 93:

apud erum qui (servos) vera loquitur,

id. Am. 2, 1, 43:

apud novercam querere,

id. Ps. 1, 3, 80:

ego apud parentem loquor,

Cic. Lig. 30:

plura fateri apud amicos,

Tac. A. 14, 62:

aliquid apud aliquem laudare,

Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:

aliquem apud aliquos vituperare,

Cic. Phil. 2, 11:

apud quem tu etiam nos criminari soles,

id. Vatin. 29.—

Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.

With verbs:

apud Tenedios sanctissimus deus habetur,

Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:

quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,

id. ib. 2, 126;

1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,

id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:

apud judicem grave et sanctum esse ducetur,

id. Q. Rosc. 6:

Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,

Vulg. Gal. 3, 11:

haec apud illos barbatos ridicula videbantur,

Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:

unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,

Vulg. 2 Pet. 3, 8.—

With adjj.:

fuisti apud pontifices superior,

Cic. Dom. 4:

qui honos est apud Syracusanos amplissimus,

id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:

quam clara (expugnatio) apud omnes,

id. Verr. 1, 50; 2, 50:

Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,

Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:

hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,

Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:

quod aeque apud bonos miserum est,

id. ib. 1, 29:

quae justa sunt apud nos,

Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:

tunc eritis inculpabiles apud Dominum,

ib. Num. 32, 22:

si is pretio apud istum idoneus esset,

Cic. Verr. 2, 121.—

With substt.:

est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,

Cic. Verr. 1, 46:

tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,

id. ib. 5, 150:

qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,

id. ib. 2, 111:

Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,

Curt. 6, 72:

abominatio est uterque apud Deum,

Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,

Liv. 6, 39, 11:

Sic apud animum meum statuo,

Sall. de Ord. Rep. 2:

sic statuere apud animum meum possum,

Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—

And simply before, in the presence of:

id apud vos proloquar,

Plaut. Capt. prol. 6:

nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,

Ter. Heaut. 3, 3, 14:

se jactant apud eos, quos inviti vident,

Cic. Fl. 61:

licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,

id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:

plus quam apud vos commemorari velitis,

Cic. Caecin. 77:

non apud indoctos loquor,

id. Pis. 68:

ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,

Caes. B. G. 1, 19:

quid apud magnum loquerentur Achillem,

Ov. M. 12, 163:

neque raro neque apud paucos talia jaciebat,

Tac. A. 4, 7:

loqui de se apud aliquem,

Cic. Att. 1, 3:

mentiri apud aliquem,

Plaut. Poen. 1, 1, 24:

apud aliquem profiteri,

Curt. 7, 7, 24:

Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,

Cic. Mur. 61:

Caesar apud milites contionatur,

Caes. B. C. 1, 7:

gratias agere alicui apud aliquem,

Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:

si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,

Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:

Quae fundebat apud Samson lacrimas,

Vulg. Jud. 14, 16.—

Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:

quom apud te parum stet fides,

Plaut. Ps. 1, 5, 62:

Et bene apud memores veteris stat gratia facti,

Verg. A. 4, 539:

At fides mihi apud hunc est,

Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:

ut apud me praemium esse positum pietati scias,

id. Hec. 4, 2, 8:

alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,

Vulg. Matt. 6, 1:

illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,

Cic. Imp. Pomp. 46:

(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,

Caes. B. G. 2, 14:

si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,

Cic. Sest. 12:

Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,

id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:

ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,

id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:

(servi) apud eum sunt in honore et pretio,

id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:

videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,

id. Verr. 5, 181:

quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,

id. ib. 1, 42:

domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,

id. Clu. 154; id. Mur. 38:

Dumnorigem, magna apud plebem gratia,

Caes. B. G. 1, 18:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,

id. ib. 1, 20:

certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,

Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:

utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

apud quem ut multum gratia valeret,

Nep. Con. 2, 1:

video apud te causas valere plus quam preces,

Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:

quod apud vos plurimum debebit valere,

Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:

qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 113:

speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,

id. Sex. Rosc. 141:

(eum) apud finitimas civitates largiter posse,

Caes. B. G. 1, 18:

quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,

Cic. Verr. 1, 19:

quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,

id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:

qui apud eum plurimum poterat,

id. ib. 3, 130:

qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,

id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:

faciles sunt preces apud eos, qui etc.,

Cic. Har. Resp. 63:

nihil me turpius apud homines fuisset,

id. Att. 2, 19:

apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,

Cels. 3, 23.—

Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:

CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,

Cic. Fl. 52:

Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,

Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:

qui (colonus) perigrinatur apud vos,

Vulg. Exod. 12, 49:

qui regnabat apud vos,

ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:

si iste apud eos quaestor non fuisset,

Cic. Div. in Caecil. 4; 65:

Apud eos fuisse regem Divitiacum,

Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:

qui (praetores) apud illos a populo creantur,

Cic. Fl. 44:

apud quos consul fuerat,

id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:

apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,

id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:

fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,

Verg. A. 6, 568;

Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,

Cic. Font. 42:

qui apud socios nominis Latini censi essent,

Liv. 41, 9:

qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,

Cic. Verr. 4, 109:

id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,

id. ib. 4, 80:

si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,

id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:

ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,

Cic. Verr. 2, 131:

si tu apud Persas deprehensus etc.,

id. ib. 5, 166:

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,

Caes. B. G. 1, 2:

apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:

quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,

Caes. B. G. 1, 50:

aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,

Tac. G. 31:

Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),

Verg. A. 2, 71:

apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,

Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:

qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,

in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:

apud exercitum mihi fueris tot annos,

id. Mur. 45:

quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,

in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:

simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,

Tac. H. 5, 10:

quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,

with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—

In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:

Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,

id. de Or. 1, 7, 28:

quo in libro,

id. ib. 1, 11, 47):

ut scriptum apud eundem Caelium est,

Cic. Div. 1, 26, 55:

apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,

id. Sen. 22, 79:

quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,

id. Off. 1, 9, 28:

apud Agathoclem scriptum in historia est,

id. Div. 1, 24, 50:

ut est apud poetam nescio quem,

id. Phil. 2, 65:

Quod enim est apud Ennium, etc.,

id. Off. 1, 8, 26:

de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,

id. ib. 1, 25, 87:

Apud Varronem ita est, etc.,

Plin. 18, 35, 79, § 348:

ut video scriptum apud Graecos,

Cic. Scaur. 4:

invenio apud quosdam auctores,

Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:

reperio apud scriptores,

id. ib. 2, 88:

apud Solonem,

i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:

cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,

Tac. Or. 9. —Also of speakers:

apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,

Tac. Agr. 22.—

a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:

quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,

Cic. Leg. 2, 13, 33:

juris civilis magnum usum apud multos fuisse,

id. Brut. 41, 152:

cum apud eum summum esset imperium populi,

Nep. Phoc. 2, 4:

omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,

Sall. C. 20, 8:

par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,

Liv. 22, 30, 8:

apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),

Tac. A. 12, 35:

pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),

id. H. 4, 76:

minorem esse apud victos animum,

id. ib. 3, 1;

2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,

Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:

apud te est fons vitae,

Vulg. Psa. 35, 10:

apud Dominum (est) misericordia,

ib. ib. 129, 7.—

Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:

erat ei apud me pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,

Cic. Verr. 4, 29:

multa (signa) deposita apud amicos,

id. ib. 4, 36:

apud quem inventus est scyphus,

Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:

te pix atra agitet apud carnuficem,

in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:

qui (obsides) apud eum sint,

Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—

Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:

remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,

Cic. Verr. 4, 2:

si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,

Tac. H. 1, 13; 1, 20:

qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,

Cic. Div. in Caecil. 8:

neque praemia caedis apud interfectorem mansura,

Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:

fidens apud aliquem obligare,

Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:

Essetne apud te is servos acceptissimus?

Plaut. Capt. 3, 5, 56:

non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,

Cic. Verr. 2, 110:

apud publicanos gratiosus fuisti,

id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;

apud Deum autem omnia possibilia sunt,

Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.

Transf. In designations of place,

At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):

verecundari neminem apud mensam decet,

Plaut. Trin. 2, 4, 77:

Quid apud hasce aedis negotii est tibi?

id. Am. 1, 1, 194:

Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?

id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:

navem is fregit apud Andrum insulam,

Ter. And. 1, 3, 17:

apud Tenedum pugna illa navalis,

Cic. Arch. 21:

ut apud Salamina classem suam constituerent,

Nep. Them. 3, 4:

apud oppidum morati,

Caes. B. G. 2, 7:

agri in Hispania apud Karthaginem Novam,

Cic. Agr. 1, 5:

bellatum apud Actium,

Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:

Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,

Ov. R. Am. 163:

morabatur in castris apud Galgalam,

Vulg. Jos. 10, 6:

quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,

Verg. A. 11, 288:

apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,

Tac. A. 4, 25:

Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. H. 3, 35:

apud vexillum tendentes,

id. A. 1, 17:

trepidatur apud naves,

id. H. 2, 15:

hostis est non apud Anienem, sed in urbe,

Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:

quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,

Verg. A. 5, 261:

apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,

Verg. A. 12, 331:

octo apud Rhenum legiones,

Tac. A. 1, 3:

apud ripam Rheni,

id. ib. 2, 83:

probavi te apud Aquam Contradictionis,

Vulg. Psa. 80, 8:

repertus apud fretum Siciliae,

Tac. A. 6, 14:

propitiata Juno apud proximum mare,

id. ib. 15, 44:

apud promunturium Miseni consedit in villa,

id. ib. 6, 50:

Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,

Cat. 63, 53 Mull.:

apud altaria deum pepigere,

before, Tac. A. 11, 9:

decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,

id. ib. 14, 12 (cf.:

unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,

Liv. 41, 9):

apud Caesaris effigiem procubuit,

Tac. A. 12, 17; 13, 23:

quartum apud lapidem substiterat,

id. ib. 15, 60:

laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),

Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;

on the other hand,

id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:

Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,

Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):

quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,

Tac. A. 2, 49.—

At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,

ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,

Tac. A. 4, 64:

apud villam est,

Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:

Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,

Plaut. Ep. 2, 2, 67:

deponere apud Solos in delubro pecuniam,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ut rationes apud duas civitates possim relinquere,

id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;

13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,

Liv. 28, 29:

donum apud Antium statuitur,

Tac. A. 3, 71:

bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,

id. ib. 6, 11:

Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,

Suet. Tit. 5:

quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,

id. Aug. 93:

apud Mediolanum,

Lact. Mort. Persec. 48:

eum pugionem apud Capitolium consecravit,

Tac. A. 15, 74:

Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,

id. ib. 15, 32:

quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,

id. ib. 3, 72:

qui (rei) apud aerarium pependissent,

Suet. Dom. 9 Roth:

cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,

Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:

ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,

Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:

apud Pharsaliam,

Liv. Epit. 111:

apud Palaestinam,

Eutr. 7, 13:

qui erant apud Helladam,

Vulg. 1 Macc. 8, 9. —

Of time.

With words denoting time or occasion, in, at (rare):

apud saeclum prius,

Ter. Eun. 2, 2, 15:

aliquem apud judicium persequi,

at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—

With words designating persons, with, among, in the time of:

hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,

Cic. Off. 1, 12, 36:

fecerunt hoc multi apud majores nostros,

id. Verr. 2, 118; 5, 148:

Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:

Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),

Tac. A. 2, 33.—

For ad with words implying motion (very rare):

APVT EVM PERVENIRE,

Inscr. Grut. 786, 5:

atque apud hunc eo vicinum,

Plaut. Mil. 2, 5, 70:

Bito apud aurificem,

Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:

(naves) apud insulas longius sitas ejectae,

Tac. A. 2, 24:

qui apud Romanos de societate functus est legatione,

Vulg. 2 Macc. 4, 11.

(cf. ad, I. fin. b.)

It is sometimes placed after its subst.:

quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,

Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:

Is locus est Cumas aput,

Lucr. 6, 747 Lachm.:

montem apud Erycum,

Tac. A. 4, 43:

ripam apud Euphratis,

id. ib. 6, 31:

Misenum apud et Ravennam,

id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—

It is sometimes placed between the subst. and adj.:

barbaras apud gentes,

Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:

non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,

id. ib. 14, 14.—

Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:

apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,

ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

argūmentum, i, n. [arguo].

A.. The means by which an assertion or assumption may be made clear, proved, an argument, evidence, proof (and in particular, that which rests upon facts, while ratio is that which depends upon reasoning):

argumentum est ratio, quae rei dubiae facit fidem,

Cic. Top. 2, 7: quid est argumentum? Probabile inventum ad faciendam fidem, id. Part. Or. 2:

argumentum est ratio probationem praestans, quā colligitur aliquid per aliud, et quae, quod est dubium, per id quod dubium non est, confirmat,

Quint. 5, 10, 11:

de eā re signa atque argumenta paucis verbis eloquar,

Plaut. Am. 5, 1, 35; 1, 1, 267; id. Rud. 4, 3, 84; id. Truc. 2, 6, 26 al.:

commemorando Argumenta fidem dictis conradere,

Lucr. 1, 401; so id. 1, 417:

argumenta multa et firma ad probandum,

Cic. Brut. 78, 272:

aliquid exemplis magis quam argumentis refellere,

id. de Or. 1, 19, 88:

argumento esse,

Liv. 5, 44; 39, 51:

litterae ad senatum missae argumentum fuere, etc.,

id. 8, 30:

In argumentum fidei retentum pallium ostendit marito,

Vulg. Gen. 39, 16; ib. Act. 1, 3:

inopia fecerat eam (rem parvam) argumentum ingens caritatis,

Liv. 5, 47:

libertatis argumentum,

Tac. G. 25:

Est fides argumentum non apparentium,

Vulg. Heb. 11, 22:

addit pro argumento,

Suet. Calig. 8:

velut argumentum rursus conditae urbis,

id. ib. 16:

levibus utrimque argumentis,

id. Galb. 7 et saep.—

A sign by which any thing is known, a mark, token, evidence:

animi laeti Argumenta,

signs, indications, Ov. M. 4, 762:

voti potentis,

id. ib. 8, 745: unguentarii myrrham digerunt haud difficulter odoris atque pinguetudinis argumentis, according to the indications of smell, etc., Plin. 12, 15, 35, § 68:

caelum quidem haud dubie caelati argumenti dicimus,

id. 2, 4, 3, § 8:

amoris hoc est argumentum, non malignitatis,

Petr. 137, 8:

argumenta viri, i. e. indicia,

Juv. 9, 85 al. —

The matter which lies at the basis of any written or artistic representation, contents, subject, theme, argument, hupothesis:

Argumentum plura significat. Nam et fabulae ad actum scaenicarum compositae argumenta dicuntur: et orationum Ciceronis velut thema ipse exponens Pedianus, argumentum, inquit, tale est: quo apparet omnem ad scribendum destinatam materiam ita appellari,

Quint. 5, 10, 9 and 10.

Of every kind of representation in writing.

Lit.:

argumentum est ficta res, quae tamen fieri potuit,

Cic. Inv. 1, 19; id. Att. 15, 4, 3:

tabulae novae, quid habent argumenti, nisi ut, etc.,

what is their drift? what do they mean? id. Off. 2, 23, 84:

epistulae,

id. Att. 10, 13; 9, 10; 1, 19.

But esp. freq., the subject-matter of a poem or fictitious writing, the subject, contents:

post argumentum hujus eloquar tragoediae,

Plaut. Am. prol. 51; cf. id. ib. 96; so id. Trin. 3, 2, 81:

argumentum narrare,

Ter. And. prol. 6:

fabulae,

id. Ad. prol. 22:

Livius Andronicus ab saturis ausus est primus argumento fabulam serere,

i. e. a scenic representation of a subject in its connection, Liv. 7, 2:

spectaculum, quo argumenta inferorum explicarentur,

Suet. Calig. 57.—Hence,

Meton. ( part for the whole), a poem in gen.:

explicare argumenti exitum,

Cic. N. D. 1, 20, 53:

hoc argumento se describi sentiat,

Phaedr. 4, 8; so id. 4, 16; 5, 3; cf. Enn. ap. Gell. 2, 29 fin.:

sumque argumenti conditor ipse mei,

I am myself the subject of my poem, Ov. Tr. 5, 1, 10.—

Trop., intrinsic worth, reality, truth:

haec tota fabella... quam est sine argumento,

without value, reality, Cic. Cael. 27:

non sine argumento maledicere,

not without some reason, id. ib. 3 fin. —

The subject of artistic representations ( sculpture, painting, embroidery. etc.):

ex ebore diligentissime perfecta argumenta erant in valvis,

Cic. Verr. 2, 4, 56:

(cratera) fabricaverat Alcon Hyleus, et longo caelaverat argumento,

Ov. M. 13, 684; cf. id. ib. 2, 5 sq.:

vetus in telā deducitur argumentum,

id. ib. 6, 69; Verg. A. 7, 791:

Parrhasii tabulae,

Suet. Tib. 44.— In philos. lang., a conclusion, a syllogism:

Nam concludi non potest nisi iis, quae ad concludendum sumpta erunt, ita probatis ut falsa ejusdem modi nulla possint esse,

Cic. Ac. 2, 14, 44 al.

as-sūmo ( ads-, Lachm., Halm, B. and K., Weissenb., K. and H.; ass-, Merk.), mpsi, mptum, 3, v. a., to take to or with one's self, to take up, receive, adopt, accept, take.

In gen.

Lit.:

Plura sibi adsumunt quam de se corpora mittunt,

Lucr. 2, 1124:

cibus atque umor membris adsumitur intus,

id. 4, 1091;

so of nourishment,

Cels. 1, 3; 5, 27, n. 17; Scrib. Comp. 200:

numquam committet, ut id, quod alteri detraxerit, sibi adsumat,

Cic. Off. 3, 5, 23:

sacra Cereris adsumpta de Graeciā,

id. Balb. 24, 55:

socius et administer omnium consiliorum adsumitur Scaurus,

Sall. J. 29, 2:

eos in societatem consilii avunculi adsumunt,

Liv. 2, 4, 2:

adulescentes conscii adsumpti,

id. ib.:

in societatem armorum,

id. 2, 22; so,

in consilium,

Plin. Ep. 3, 19; id. Pan. 8:

in consortium,

id. Ep. 7, 3:

nec decet aliter filium adsumi, si adsumatur a principe,

i. e. is adopted, id. ib. 7, 4;

8, 3: uxorem,

id. ib. 83, 4:

si rursum (uxor) adsumeretur,

Tac. A. 12, 2:

adsumptis duobus filiis ire perrexit,

Vulg. Gen. 48, 1; ib. 2 Par. 23, 20:

Tunc adsumpsit eum Diabolus,

ib. Matt. 4, 5:

adsumit Jesus Petrum,

ib. Marc. 9, 1:

quem (arietem) adsumens obtulit holocaustum pro filio,

ib. Gen. 22, 13; ib. Lev. 14, 10 et saep.:

in familiam nomenque,

Tac. A. 1, 8 et saepe: cautum dignos adsumere, to take or choose as friends only those worthy of you, Hor. S. 1, 6, 51:

adsumpsit Jesus duodecim, i. e. as his disciples,

Vulg. Luc. 18, 31. —So of the assumption of our Lord to heaven: Dominus Jesus adsumptus est in caelum, Vulg. Marc. 16, 9; ib. Act. 1, 2.—

Trop.:

libero tempore, omnis voluptas adsumenda est, omnis dolor repellendus,

Cic. Fin. 1, 10, 33:

laudem sibi ex aliquā re,

id. Mur. 14, 31:

ut acer equus pugnae adsumit amorem,

Ov. M. 3, 705:

omne quod sumatur in oratione, aut ex suā sumi vi atque naturā aut adsumi foris,

Cic. de Or. 2, 39, 163:

alii (loci) adsumuntur extrinsecus,

id. Top. 2, 8; id. Planc. 23, 56 Wund.:

orator tractationem orationis sibi adsumet,

id. de Or. 1, 12, 54.—Also, like arrogare, to usurp, to claim, assume, arrogate:

neque mihi quicquam assumpsi neque hodie adsumo,

Cic. Fam. 1, 9, 17; Auct. ad Her. 1, 1:

cogam Assumptumque patrem commentaque sacra fateri,

Ov. M. 3, 558.—Of discourse, to take up, begin (eccl. Lat., after the Hebrew):

At ille adsumptā parabolā suā ait,

Vulg. Num. 23, 18; 23, 7; ib. Job, 27, 1; 29, 1.—

Esp.,

Sometimes, like accipio, without the idea of action, to receive, obtain:

fetus Melliferarum apium sine membris corpora nasci, Et serosque pedes serasque assumere pennas,

Ov. M. 15, 384:

Qui sperant in Domino, adsument pennas sicut aquilae,

Vulg. Isa. 40, 31:

a ventis alimenta adsumere,

Ov. M. 7, 79:

illas assumere robora gentes,

id. ib. 15, 421.—

To take in addition to, to add to:

si quis aliam quoque artem sibi adsumpserit,

Cic. de Or. 1, 50, 217; 1, 37, 170:

aliquantum jam etiam noctis adsumo,

id. Fam. 7, 23 fin.:

ne qui postea adsumerentur,

Liv. 21, 19:

Butram tibi Septiciumque et Sabinum adsumam,

Hor. Ep. 1, 5, 28.—

In logic, t. t., to add or join to a syllogism the minor proposition: Ea (propositio vera ac perspicua) est hujus modi: Si quo die Romae ista caedes facta est, ego Athenis eo die fui, in caede interesse non potui. Hoc quia perspicue verum est, nihil attinet approbari; quā re adsumi statim oportet hoc modo: fui autem Athenis eo die, Cic. Inv. 1, 36, 63; id. Div. 2, 51, 106; 2, 53, 108.—

In gram.: adsumpta verba.

Epithets, epitheta, Cic. Part. Or. 7. —

Figurative expressions, tropes, Quint. 10, 1, 121.

a-stringo ( ads-, Ritschl, Baiter, Halm, Jahn, Keil; as-, Fleck., Merk., Kayser), inxi, ictum, 3, v. a., to draw close, to draw, bind, or tie together, to bind, to tighten, contract (syn.: constringo, stringo, alligo, obligo, vincio).

Lit.:

(hunc) adstringite ad columnam fortiter,

Plaut. Bacch. 4, 7, 25:

ad statuam astrictus est,

Cic. Verr. 2, 4, 42:

manus,

Plaut. Capt. 3, 5, 9:

vinculorum, id est aptissimum... quod ex se atque de iis, quae adstringit quam maxume, unum efficit,

Cic. Tim. 4 fin.:

astringit vincula motu,

Ov. M. 11, 75:

laqueos,

Sen. Ira, 3, 16:

artius atque hederā procera adstringitur ilex,

is twined around with ivy, Hor. Epod. 15, 5:

adstringi funibus,

Vulg. Ezech. 27, 24:

aliquem adstringere loris,

ib. Act. 22, 25:

pavidum in jus Cervice adstrictā dominum trahat,

with a halter round his neck, Juv. 10, 88 (Jahn, obstrictā): aspice... Quam non adstricto percurrat pulpita socco, not drawn close, loose; poet. for a negligent style of writing, Hor. Ep. 2, 1, 174:

Ipse rotam adstringit multo sufflamine consul,

checks, Juv. 8, 148:

balteus haud fluxos gemmis adstrinxit amictus,

Luc. 2, 362:

frontem,

to contract, knit, Mart. 11, 40; Sen. Ep. 106:

labra porriguntur et scinduntur et adstringuntur,

Quint. 11, 3, 81:

frondem ferro,

to cut off, clip, Col. 5, 6, 17 al.; so, alvum, to make costive (opp. solvere, q. v.), Cels. 1, 3; 2, 30.—Of the contraction produced by cold:

nivibus quoque molle rotatis astringi corpus,

Ov. M. 9, 222; so id. Tr. 3, 4, 48; id. P. 3, 3, 26:

ventis glacies astricta pependit,

id. M. 1, 120:

Sic stat iners Scythicas adstringens Bosporus undas,

Luc. 5, 436:

vis frigoris (corpora) ita adstringebat,

Curt. 7, 3, 13; 8, 4, 6.—Hence, also, to make colder, to cool, refresh:

ex quo (puteo) possis rursus adstringere,

Plin. Ep. 5, 6, 25: corpus astringes brevi Salone, Mart. 1, 49, 11 (acc. to Varr. in a pass. sense in the perf., adstrinxi for adstrictus sum, Varr. L. L. Fragm. ap. Gell. 2, 25, 7).—Of colors, to deaden:

ita permixtis viribus alterum altero excitatur aut adstringitur,

Plin. 9, 38, 62, § 134 (diff. from alligare, which precedes;

v. alligo, I. B.).—Also of an astringent, harsh taste: radix gustu adstringit,

Plin. 27, 10, 60, § 85.—

Trop., to draw together, draw closer, circumscribe; to bind, put under obligation, oblige, necessitate:

ubi adfinitatem inter nos nostram adstrinxeris,

Plaut. Trin. 3, 2, 73: vellem, suscepisses juvenem regendum;

pater enim nimis indulgens, quicquid ego adstrinxi, relaxat,

Cic. Att. 10, 6; so,

mores disciplinae severitate,

Quint. 2, 2, 4 Spald.:

ad adstringendam fidem,

Cic. Off. 3, 31, 111:

hac lege tibi meam astringo fidem,

Ter. Eun. 1, 2, 22:

quo (jure jurando) se cuncti astrinxerant,

Suet. Caes. 84:

hujus tanti officii servitutem astringebam testimonio sempiterno,

to confirm, secure, Cic. Planc. 30 fin. Wund.:

religione devinctum astrictumque,

id. Verr. 2, 4, 42:

disciplina astricta legibus,

id. Brut. 10, 40; id. ad Q. Fr. 1, 1, 3:

lege et quaestione,

id. Clu. 155:

suis condicionibus,

id. Quinct. 5:

auditor nullā ejus modi adstrictus necessitate,

id. N. D. 1, 7, 17:

orationem numeris astringere,

id. de Or. 3, 44, 173 et saep.:

adstringi sacris,

to be bound to maintain, id. Leg. 2, 19:

inops regio, quae parsimoniā astringeret milites,

Liv. 39, 1:

ad temperantiam,

Plin. Ep. 7, 1:

ad servitutem juris,

Quint. 2, 16, 9:

illa servitus ad certa se verba adstringendi,

id. 7, 3, 16:

milites ad certam stipendiorum formulam,

Suet. Aug. 49; id. Tib. 18:

me astringam verbis in sacra jura tuis,

Ov. H. 16, 320; 20, 28:

magno scelere se astringeret,

Cic. Phil. 4, 4, 9; id. Sest. 50 fin.; so id. Sull. 29, 82; perh. also id. Pis. 39 fin.; instead of this abl. of class. Latin, we sometimes find in comedy apparently the gen.:

et ipsum sese et illum furti adstringeret,

made guilty of, charged himself with, Plaut. Rud. 4, 7, 34:

Homo furti sese adstringet,

id. Poen. 3, 4, 27 (cf.:

Audin tu? hic furti se adligat,

Ter. Eun. 4, 7, 39; Draeger, Hist. Synt. I. § 209, regards this as a vulgar extension of the use of the gen. with verbs of accusing, convicting, etc., but Klotz, s. v. astringo, regards it as really an old dative, furtoi furti; cf. quoi cui).—Of reasoning or discourse, to compress, abridge, bring into short compass:

Stoici breviter adstringere solent argumenta,

Cic. Tusc. 3, 6, 13 (cf. id. ib. 3, 10, 22: Haec sic dicuntur a Stoicis, concludunturque contortius); id. Fat. 14, 32:

premere tumentia, luxuriantia adstringere,

Quint. 10, 4, 1 Frotsch., Halm.—Hence, astrictus ( ads-), a, um, P. a., drawn together, tight, narrow, close.

Lit.:

limen astrictum,

shut, Ov. Am. 3, 1, 50:

alvus fusior aut astrictior,

Cels. 1, 3:

corpus astrictum, i. e. alvus dura,

id. 3, 6:

genus morbi astrictum,

costiveness, id. 1 praef.:

gustu adstricto,

of a harsh, astringent taste, Plin. 27, 12, 96, § 121.—

Trop.

Sparing, parsimonious, covetous (not before the Aug. per.):

astrictus pater,

Prop. 3, 17, 18:

adstricti moris auctor,

Tac. A. 3, 55:

parsimonia,

Just. 44, 2.—

Of discourse, compact, brief, concise, short (opp. remissus):

dialectica quasi contracta et astricta eloquentia putanda est,

Cic. Brut. 90, 309:

verborum astricta comprehensio,

id. ib. 95, 327:

est enim finitimus oratori poëta, numeris astrictior paulo,

id. de Or. 1, 16, 70; 1, 16, 60.— Sup. not used.— Adv.: astrictē ( ads-), concisely, briefly (only of discourse):

astricte numerosa oratio,

Cic. de Or. 3, 48, 184.— Comp.:

astrictius dicere,

Sen. Ep. 8 fin., and Plin. Ep. 1, 20, 20:

scribere,

id. ib. 3, 18, 10:

ille concludit adstrictius, hic latius,

Quint. 10, 1, 106.— Sup. not used.

at or ast, conj. [Curtius connects the Sanscr. ati, ultra, nimis, the Gr. eti, the Lat. et, and at in atavus; Vanicek connects with these at, atque, and atqui. Thus the original idea of addition is prominent in eti, et, and atque; and the idea of opposition in at and atqui, which agree with at-ar in meaning as well as in form. After the same analogy, the Gr. pleon, more, has become plên, but; and the Lat. magis has passed into the same meaning in the Fr. mais and the Ital. mai. The confusion in MSS. between at, ac, and et, and between atque and atqui, was prob. caused as much by their connection in idea as in form] (it was sometimes, for the sake of euphony, written ad; cf. Quint. 12, 10; 12, 32; 1, 7, 5; Charis. p. 203 P., where, instead of at conjunctionem esse, ad vero praepositionem, the reading should be, ad conjunctionem esse, at vero praepositionem, Fr.; v. the pass. in its connection; cf. also Vel. Long. p. 2230 P.; Cassiod. p. 2287 P.; Mar. Vict. p. 2458 P. The form ast is found in the old laws; it occurs once in Trag. Rel., but never in Com. Rel. nor in Lucil.; at is found in Plautus about 280 times, and ast about 10 times; in Ter. at about 100 times, and ast once; in Hor. at 60 times, ast 3 times; in Verg. at 168 times, ast 16; in Juv. at 17 times, ast 7; Catull., Tibull., and Prop. use only at, and Pers. (Jahn) only ast; in prose, Cic. uses [p. 186] ast in his epistles. It joins to a previous thought a new one, either antithetical or simply different, and especially an objection; while sed denotes a direct opposition; and autem marks a transition, and denotes at once a connection and an opposition).

In adding a diff., but not entirely opp. thought, a qualification, restriction, etc., moreover, but, yet; sometimes an emphasized (but never merely copulative) and.

In gen.: SEI PARENTEM PVER VERBERIT AST OLE PLORASSIT PVER DIVEIS PARENTOM SACER ESTO, if the son strike his father, and the father complain, let the son, etc., Lex Serv. Tullii ap. Fest. s. v. plorare, p. 230 Müll.; Fragm. XII. Tab. ap. Cic. Leg. 2, 24: Philosophari est mihi necesse, at paucis, but only in a few words, Enn., Trag. Rel. p. 65 Rib.:

DIVOS ET EOS QVI CAELESTES, SEMPER HABITI COLVNTO... AST OLLA PROPTER QVAE etc.,

Cic. Leg. 2, 8, 19; 3, 4, 11: hinc Remus auspicio se devovet atque secundam Solus avem servat. At Romulus pulcer in alto Quaerit Aventino, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 83 Vahl.); Plaut. Capt. 5, 4, 22:

si ego hic peribo, ast ille, ut dixit, non redit,

id. ib. 3, 5, 25:

paret Amor dictis carae genetricis. At Venus Ascanio placidam per membra quietem Inrigat,

Verg. A. 1, 691:

(Aeneas) finem dedit ore loquendi. At, Phoebi nondum patiens, immanis in antro Bacchatur vates,

id. ib. 6, 77; 11, 709 sq.: quo (odore) totum nati corpus perduxit;

at illi Dulcis compositis spiravit crinibus aura,

id. G. 4, 416; so id. ib. 4, 460; 4, 513; id. A. 3, 259; 3, 675; 7, 81; 8, 241; 9, 793; Prop. 4, 4, 15; 4, 7, 11; Luc. 3, 664; 4, 36 al.—Also in prose (chiefly post-Aug.):

una (navis) cum Nasidianis profugit: at ex reliquis una praemissa Massiliam, etc.,

Caes. B. C. 2, 7:

ubi facta sunt, in unum omnia miscentur. At pastilli haec ratio est, etc.,

Cels. 5, 17; 6, 18:

quamquam insideret urbem proprius miles, tres urbanae, novem praetoriae cohortes Etruriā ferme Umbriāque delectae aut vetere Latio et coloniis antiquitus Romanis. At apud idonea provinciarum sociae triremes etc.,

Tac. A. 4, 5; 4, 6:

negavit aliā se condicione adlecturum, quam si pateretur ascribi albo, extortum sibi a matre. At illa commota etc.,

Suet. Tib. 51; id. Calig. 15; 44; id. Vesp. 5; id. Dom. 4; id. Galb. 7 al.—In the enumeration of particulars:

Cum alio cantat, at tamen alii suo dat digito litteras, Naev., Com. Rel. p. 20 Rib.: dant alios aliae (silvae) fetus: dant utile lignum Navigiis pinos... At myrtus validis hastilibus et bona bello Cornus,

Verg. G. 2, 447:

Nam neque tum stellis acies obtunsa videtur... At nebulae magis etc.,

id. ib. 1, 401; 3, 87; id. A. 7, 691:

Hic altā Sicyone, ast hic Amydone relictā, Hic Andro, etc.,

Juv. 3, 69.— The Vulg. often uses at as a mere continuative, where even et or atque might stand: sciscitabur ab iis ubi Christus nasceretur. At illi dixerunt ei: In etc., Matt. 2, 5; 4, 20; 8, 32; 14, 29; 15, 34 et persaep.—In transition,

Esp.,

To a new narration, like the Gr. de; so the commencement of the fourth book of the Æneid: At regina gravi jam dudum saucia curā, etc. (the third book closes with the narrative of Æneas); so the beginning of the third book of the Thebaid of Statius: At non Aoniae moderator perfidus aulae, etc.; Verg. A. 4, 504; 5, 35; 5, 545; 5, 700; 5, 779; 6, 679; 7, 5; 8, 370; 8, 608; 9, 503; 10, 689; 11, 597; 12, 134 et saep.—Also in the postAug. histt. and other prose writers; so after speaking of the Ubii etc., Tac. says: At in Chaucis coeptavere seditionem praesidium agitantes etc., A. 1, 38; so ib. 4, 13; 12, 62; 14, 23 et saep.—

To a wonderful, terrible, unexpected, or exciting occurrence or circumstance:

clamores simul horrendos ad sidera tollit, etc.... At gemini lapsu delubra ad summa dracones Effugiunt,

Verg. A. 2, 225; 3, 225:

Lacte madens illic suberat Pan ilicis umbrae, Et facta agresti lignea falce Pales etc. At quā Velabri regio patet etc.,

Tib. 2, 5, 33; Verg. G. 4, 471:

consurgit Turnus in ensem et ferit. Exclamant Troes trepidique Latini, Arrectaeque amborum acies. At perfidus ensis Frangitur in medio,

id. A. 12, 731; 10, 763:

adusque Supremum tempus, ne se penuria victūs Opprimeret metuebat. At hunc liberta securi divisit medium,

Hor. S. 1, 1, 99: Magnus quanto mucrone minatur Noctibus hibernis et sidera terret Orion. At sonipes habitus etc., Stat. S. 1, 1, 46.—

To a passionate appeal, etc., in which case the antecedent clause is not expressed, but must be considered as existing in the mind of the speaker; cf. in Gr. alla su, su de.

In passing to an interrogation, exhortation, request:

At, scelesta, viden ut ne id quidem me dignum esse existumat?

Plaut. As. 1, 2, 23; id. Aul. 1, 1, 8:

At qui nummos tristis inuncat?

Lucil. 15, 21 Müll.: Me. Sauream non novi. Li. At nosce sane, Plaut. As. 2, 4, 58: Ca. Non adest. Ps. At tu cita, id. Ps. 1, 1, 30:

satis habeo, at quaeso hercle etiam vide,

id. Merc. 5, 4, 53 (Ritschl, sat habeo. Sed):

at unum hoc quaeso... Ut, etc.,

id. Capt. 3, 5, 89:

at tu, qui laetus rides mala nostra caveto Mox tibi,

Tib. 1, 2, 87:

Hunc ut Peleus vidit, At inferias, juvenum gratissime Crantor, Accipe, ait,

Ov. M. 12, 367:

at tu, nauta, vagae ne parce malignus arenae Ossibus et capiti inhumato Particulam dare,

Hor. C. 1, 28, 23.—In prose:

at vide quid succenseat,

Cic. Fam. 7, 24, 2:

itaque pulsus ego civitate non sum, quae nulla erat: at vide, quam ista tui latrocinii tela contempserim,

id. Part. Or. 4, 1, 28; id. Dom. 44; App. M. 6, p. 179, 18.—

In expressions of passion, astonishment, indignation, pain, etc.:

At ut scelesta sola secum murmurat,

Plaut. Aul. 1, 1, 13: Sc. Nunc quidem domi certost: certa res est Nunc nostrum opservare ostium, [ubi] ubist. Pa. At, Sceledre, quaeso, Ut etc., id. Mil. 2, 4, 46:

At o deorum quidquid in caelo regit Terras et humanum genus, Quid iste fert tumultus?

Hor. Epod. 5, 1:

At tibi quanta domus rutila testudine fulgens, etc.,

Stat. S. 2, 4, 11.—In prose:

horum omnium studium una mater oppugnat: at quae mater?

Cic. Clu. 70; id. Verr. 2, 2, 45:

at per deos immortales! quid est, quod de hoc dici possit,

id. ib. 2, 1, 46:

institui senatores, qui omnia indicum responsa perscriberent. At quos viros!

id. Sull. 42; id. Deiot. 19, 33:

tangit et ira deos: at non impune feremus,

Ov. M. 8, 279; 10, 724:

at tibi Colchorum, memini, regina vacavi,

id. H. 12, 1.—

In indignant imprecations:

At te di omnes cum consilio, Calve, mactāssint malo! Pomp., Com. Rel. p. 245 Rib.: At te Juppiter diique omnes perdant!

Plaut. Most. 1, 1, 37:

At te di deaeque faxint cum isto odio, Laches,

Ter. Hec. 1, 2, 59:

At te di perdant,

id. Eun. 3, 1, 41:

At tibi di dignum factis exitium duint,

id. And. 4, 1, 42:

At vobis male sit,

Cat. 3, 13:

At tibi, pro scelere, exclamat, pro talibus ausis Di... persolvant grates dignas et praemia reddant Debita!

Verg. A. 2, 535.—In prose:

At vos, ait, devota capita, respiciant di perjuriorum vindices,

Just. 14, 4, 10.—

Rarely of friendly inclination, disposition:

At tibi di bene faciant omnes,

Plaut. Pers. 4, 3, 18:

At tibi di semper, adulescens, quisquis es, faciant bene,

id. Men. 5, 7, 32:

At tu, Catulle, destinatus obdura,

Cat. 8, 19.—

In entreaty:

At vos, o superi, miserescite regis,

Verg. A. 8, 572:

at tu, pater deūm hominumque, hinc saltem arce hostes,

Liv. 1, 12.—

In adding an entirely opposite thought, but, but indeed, but on the other hand, on the contrary, etc. (the strictly class. signif. of the word).

In gen.: at differentiam rerum significat: ut cum dicimus, Scipio est bellator, at M. Cato orator, Paul. ex Fest. p. 11 Müll.: splendet saepe, ast idem nimbis interdum nigret, Att., Trag. Rel. p. 170 Rib.: So. Mentire nunc. Me. At jam faciam, ut verum dicas dicere, Plaut. Am. 1, 1, 189: So. Per Jovem juro med etc. Me. At ego per Mercurium juro, tibi etc., id. ib. 1, 1, 280:

Atque oppido hercle bene velle illud visus sum, Ast non habere quoi commendarem caprum,

id. Merc. 2, 1, 22:

fecit idem Themistocles... at idem Pericles non fecit,

Cic. Att. 7, 11, 3:

non placet M. Antonio consulatus meus, at placuit P. Servilio,

id. Phil. 2, 5, 12:

majores nostri Tusculanos Aequos... in civitatem etiam acceperunt, at Karthaginem et Numantiam funditus sustulerunt,

id. Off. 1, 11, 35: brevis a naturā nobis vita data est;

at memoria bene redditae vitae sempiterna,

id. Phil. 14, 12, 32; id. Cat. 2, 2, 3; id. Leg. 2, 18:

crebras a nobis litteras exspecta, ast plures etiam ipse mittito,

id. Att. 1, 16 fin.: Rejectis pilis comminus gladiis pugnatum est. At Germani phalange factā impetus gladiorum exceperunt, Caes. B. G. 1, 52:

Postquam Caesar dicendi finem fecit, ceteri verbo alius alii varie adsentiebantur. At M. Porcius Cato hujusce modi orationem habuit,

Sall. C. 52, 1:

hac iter Elysium nobis, at laeva... ad impia Tartara mittit,

Verg. A. 6, 542: T. Ante leves ergo pascentur in aethere cervi... M. At nos hinc alii sitientīs ibimus Afros, id. E. 1, 65: Dam. Malo me Galatea petit, lasciva puella... Men. At mihi sese offert ultro meus ignis Amyntas, id. ib. 3, 66; 7, 35; 7, 55; id. G. 1, 219; 1, 242; 1, 370; 2, 151; 2, 184; 3, 331; 4, 18; 4, 180; id. A. 2, 35; 2, 687; 3, 424; 5, 264;

6, 489: Ast ego nutrici non mando vota,

Pers. 2, 39:

ast illi tremat etc.,

id. 6, 74:

Ast vocat officium,

id. 6, 27:

At Jesus audiens ait,

Vulg. Matt. 9, 12; 9, 22; 12, 3; 12, 48 et persaep.—

In order to strengthen a contrast, sometimes (esp. in Plaut. and Ter.) with contra, e contrario, potius, etiam, vero.

With contra:

Summis nitere opibus, at ego contra ut dissimilis siem,

Lucil. 26, 19 Müll.:

Ergo quod magnumst aeque leviusque videtur... At contra gravius etc.,

Lucr. 1, 366; so id. 1, 570; 1, 1087; 2, 235: L. Opimius ejectus est e patriā: At contra bis Catilina absolutus est, Cic. Pis. 95; id. Verr. 5, 66; id. Sex. Rosc. 131; id. Quinct. 75:

At tibi contra Evenit, etc.,

Hor. S. 1, 3, 27:

(Cornutus) taedio curarum mortem in se festinavit: at contra reus nihil infracto animo, etc.,

Tac. A. 4, 28.—

With e contrario: apud nos mercenarii scribae existimantur;

at apud illos e contrario nemo ad id officium admittitur, nisi, etc.,

Nep. Eum. 1, 5:

in locis siccis partibus sulcorum imis disponenda sunt semina, ut tamquam in alveolis maneant. At uliginosis e contrario in summo porcae dorso collocanda, etc.,

Col. 11, 3, 44.—

With potius:

at satius fuerat eam viro dare nuptum potius,

Plaut. Cist. 1, 1, 44:

at potius serves nostram, tua munera, vitam,

Ov. H. 3, 149.—

With etiam: At etiam, furcifer, Male loqui mi audes? but do you even? etc., Plaut. Capt. 3, 4, 31; id. Trin. 4, 2, 151; id. Rud. 3, 4, 6:

At etiam cubat cuculus. Surge, amator, i domum,

but he is yet abed, id. As. 5, 2, 73; so id. Capt. 2, 3, 98; id. Mil. 4, 4, 6:

Exi foras, sceleste. At etiam restitas, Fugitive!

Ter. Eun. 4, 4, 1; 5, 6, 10: Proinde aut exeant, aut quiescant, etc.... at etiam sunt, Quirites, qui dicant, a me in exsilium ejectum esse Catilinam, on the contrary, there are indeed people who say. etc., Cic. Cat. 2, 6, 12; id. Phil. 2, 30, 76; id. Quinct. 56; id. Verr. 5, 77; id. Dom. 70 al.—

With vero, but certainly:

At vero aut honoribus aucti aut etc.,

Cic. N. D. 3, 36, 87; id. Off. 2, 20, 70; 2, 23, 80; id. Fin. 1, 10, 33; id. Verr. 2, 5, 17 al.—

With certe:

Numquam ego te, vitā frater amabilior, Aspiciam posthac. At certe semper amabo,

Cat. 65, 11; 66, 25. —

So, quidem—at (very rare) = quidem —autem, Cic. Off. 1, 22, 75.—

Ironically: Th. Quid valeam? Ly. At tu aegrota, si lubet, per me aetatem quidem, Plaut. Curc. 4, 3, 22:

at, credo, mea numina tandem Fessa jacent,

Verg. A. 7, 297; 7, 363; Ov. H. 1, 44.—

Very freq. in adding an objection, from one's own mind or another's, against an assertion previously made, but, on the contrary, in opposition to this; sometimes, but one may say, it may be objected, and the like:

Piscium magnam atque altilium vim interfecisti. At nego,

Lucil. 28, 43 Müll.:

Quid tandem te impedit? Mosne majorum? At persaepe etiam privati in hac re publicā perniciosos cives morte multārunt. An leges, quae de civium Romanorum supplicio rogatae sunt? At numquam in hac urbe etc.,

Cic. Cat. 1, 11, 28:

Appellandi tempus non erat? At tecum plus annum vixit. In Galliā agi non potuit? At et in provinciā jus dicebatur et etc.,

id. Quinct. 41:

Male judicavit populus. At judicavit. Non debuit. At potuit. Non fero. At multi clarissimi cives tulerunt,

id. Planc. 11:

sunt, quos signa, quos caelatum argentum delectant. At sumus, inquiunt, civitatis principes,

id. Part. Or. 5, 2, 36; id. Fin. 4, 25, 71; id. Verr. 2, 2 fin.:

quid porro quaerendum est? Factumne sit? At constat: A quo? At patet,

id. Mil. 6, 15; id. Phil. 2, 9: convivium vicinorum cotidie compleo, quod ad multam noctem, quam maxime possumus, vario sermone producimus. At non est voluptatum tanta quasi titillatio in senibus. Credo: sed ne desideratio quidem, [p. 187] id. Sen. 14, 47:

multo magnus orator praestat minutis imperatoribus. At prodest plus imperator. Quis negat?

id. Brut. 73, 256; id. Div. 2, 29, 62; 2, 31, 67; 2, 32, 69 al.:

Maxime Juppiter! At in se Pro quaestu sumptum facit hic,

Hor. S. 1, 2, 18 al. — In this case freq. strengthened,

By pol, edepol, hercule: At pol ego neque florem neque flocces volo mihi, Caecil., Com. Rel. p. 67 Rib.: So. Non edepol volo profecto. Me. At pol profecto ingratiis, Plaut. Am. 1, 1, 215; so id. As. 2, 2, 34; 4, 2, 14; id. Capt. 3, 4, 64; id. Cas. 2, 3, 15; id. Cist. 4, 2, 70; id. Trin. 2, 4, 73: Ha. Gaudio ero vobis. Ad. At edepol nos voluptati tibi, id. Poen. 5, 4, 61; 3, 1, 68:

At hercule aliquot annos populus Romanus maximā parte imperii caruit,

Cic. Imp. Pomp. 54; id. Sex. Rosc. 50:

at hercle in eā controversiā, quae de Argis est, superior sum,

Liv. 34, 31:

At, Hercule, reliquis omnibus etc.,

Plin. 7, 50, 51, § 169:

At, hercules, Diodorus et in morbo etc.,

id. 29, 6, 39, § 142:

At hercule Germanicum Druso ortum etc.,

Tac. A. 1, 3; 1, 17; 1, 26;

3, 54: At, hercules, si conscius fuissem etc.,

Curt. 6, 10, 20 al. —

By enim, which introduces a reason for the objection implied in at, but certainly, but surely, but indeed, etc., alla gar: At enim tu nimis spisse incedis, Naev., Com. Rel. p. 16 Rib.; Turp. id. p. 93: at enim nimis hic longo sermone utimur;

Diem conficimus,

Plaut. Trin. 3, 3, 78:

At enim istoc nil est magis etc.,

Ter. Heaut. 4, 3, 21:

At enim vereor, inquit Crassus, ne haec etc.,

Cic. de Or. 3, 49, 188:

cum dixisset Sophocles, O puerum pulchrum, Pericle. At enim praetorem, Sophocle, decet non solum manus, sed etiam oculos abstinentes habere, etc.,

id. Off. 1, 40, 144 Beier; so id. Mur. 35, 74; id. Inv. 2, 17, 52 al.:

at enim inter hos ipsos existunt graves controversiae,

id. Quinct. 1; so id. Imp. Pomp. 17, 51; 20, 60; id. Phil. 2, 2, 3; id. Ac. 2, 17, 52:

At enim cur a me potissimum hoc praesidium petiverunt?

id. Div. in Caecil. 4, 15:

At enim quis reprehendet, quod in parricidas rei publicae decretum erit?

Sall. C. 51, 25 Kritz:

At enim quid ita solus ego circum curam ago?

Liv. 6, 15; 34, 32:

At enim eo foedere, quod etc.,

id. 21, 18; 34, 31; 39, 37: At enim nova nobis in fratrum filias conjugia;

sed etc.,

Tac. A. 12, 6.—

By tamen: Jam id peccatum primum magnum, magnum, at humanum tamen, Ter. Ad. 4, 5, 53: Hi secretis sermonibus... conveniunt;

nam publice civitas talibus inceptis abhorrebat. At tamen interfuere quidam etc.,

Tac. H. 4, 55:

At certe tamen, inquiunt, quod etc.,

Cat. 10, 14.—

With a preced. negative, sometimes no antithesis is appended by at, but it is indicated that if what has been said is not true, yet at least something else is true, but yet; sometimes with tamen, but yet; or certe, but at least, yet at least:

Nolo victumas: at minimis me extis placare volo,

Plaut. Ps. 1, 3, 95:

Si tibi non cordi fuerant conubia nostra,... At tamen in vostras potuisti ducere sedes,

Cat. 64, 158 sq.:

Non cognoscebantur foris, at domi: non ab alienis, at a suis,

Cic. Ac. 2, 11, 56:

Liceat haec nobis, si oblivisci non possumus, at tacere,

id. Fl. 25, 61:

Si genus humanum et mortalia temnitis arma, At sperate deos memores fandi atque nefandi,

Verg. A. 1, 543; so id. ib. 4, 615, and 6, 406. —With certe:

Haec erant... quorum cognitio studiosis juvenibus si non magnam utilitatem adferet, at certe, quod magis petimus, bonam voluntatem,

Quint. 12, 11, 31; Cels. 2, 15; Suet. Calig. 12, al.—

The antithesis is sometimes not so much in the clause appended by at, as in the persons or things introduced in it; so,

Esp. freq. in conditional clauses with si, si non, si minus, etiam si, etc.; cf. Herm. ad Viger. 241: Si ego hic peribo, ast ille, ut dixit, non redit; At erit mi hoc factum mortuo memorabile, if I perish here, but he does not return, yet etc., Plaut. Capt. 3, 5, 26; id. Bacch. 2, 3, 131:

si ego digna hac contumeliā Sum maxime, at tu indignus qui faceres tamen,

Ter. Eun. 5, 2, 25:

Si tu oblitus es, at di meminerunt,

Cat. 30, 11:

si non eo die, at postridie,

Cato, R. R. 2, 1:

si non paulo, at aliquanto (post petīsses),

Cic. Quinct. 40; 97; id. Mil. 93 al.:

quanta tempestas invidiae nobis, si minus in praesens, at in posteritatem impendeat,

id. Cat. 1, 22; id. Verr. 5, 69; id. Clu. 15: qui non possit, etiam si sine ullā suspitione, at non sine argumento male dicere, id. Cael. 3, 8.—

With etsi:

ei, etsi nequāquam parem illius ingenio, at pro nostro tamen studio meritam gratiam referamus,

Cic. de Or. 3, 4, 14; Tac. Or. 19.—

With quod si:

Quod si nihil cum potentiore juris humani relinquitur inopi, at ego ad deos confugiam,

Liv. 9, 1; Tac. A. 1, 67.—

At, like autem and de, sometimes serves simply to introduce an explanation: cum Sic mutilus miniteris. At illi foeda cicatrix etc., now an ugly scar etc., Hor. S. 1, 5, 60. —

And also like de in Hom. and Hdt., it sometimes introduces an apodosis,

With si: Bellona, si hobie nobis victoriam duis, ast ego templum tibi voveo, if to-day thou bestow victory, then I etc., ean—de, Liv. 10, 19.—

With quoniam: Nunc, quoniam tuum insanabile ingenium est, at tu tuo supplicio doce etc., since your disposition is past cure, at least etc., epei—de, Liv. 1, 28.

At is sometimes repeated at the beginning of several clauses,

In opposition each to the preceding clause: Soph. Tu quidem haut etiam octoginta's pondo. Paegn. At confidentiā Militia illa militatur multo magis quam pondere. At ego hanc operam perdo, Plaut. Pers. 2, 2, 47 sq.:

Si ego hic peribo, ast ille, ut dixit, non redit: At erit mi hoc factum mortuo memorabile,

id. Capt. 3, 5, 25 sq.; id. As. 5, 2, 6 sqq. (Cic., in Quir. 7 and 10, opposes at to sed, and Tac., in A. 12, 6, sed to at).—

In opposition to some common clause preceding:

At etiam asto? At etiam cesso foribus facere hisce assulas?

Plaut. Merc. 1, 2, 20: Quid tum esse existimas judicatum? Certe gratīs judicāsse. At condemnārat; at causam totam non audierat;

at in contionibus etc.,

Cic. Caecin. 113:

Sit flagitiorum omnium princeps: at est bonus imperator, at felix,

id. Verr. 5, 4; id. Sest. 47; id. Fragm. B. 16, 5 B. and K.: Nefarius Hippias Pisistrati filius arma contra patriam ferens;

at Sulla, at Marius, at Cinna recte, imo jure fortasse,

id. Att. 9, 10, 3: At non formosa est, at non bene culta puella;

At, puto, non votis saepe petita meis?

Ov. Am. 3, 7, 1 sq. Merk.:

At quam sunt similes, at quam formosus uterque!

id. F. 2, 395: rideri possit eo quod Rusticius tonso toga defluit: at est bonus ut melior vir Non alius quisquam; at tibi amicus;

at ingenium ingens Inculto latet hoc sub corpore,

Hor. S. 1, 3, 30 sqq. (cf. sed—

sed,

Cat. 64, 141; Juv. 5, 61; 8, 149; and a similar use of alla in Hellenistic Greek, as alla—alla, 2 Cor. 2, 17: alla—alla —alla, 1 Cor. 6, 11).—

Though regularly occupying the first place in its clause or sentence, it sometimes stands second (cf. atque fin.):

Saepius at si me, Lycida formose, revisas,

Verg. E. 7, 67; id. G. 3, 331:

Tutior at quanto merx est in classe secundā,

Hor. S. 1, 2, 47:

Mentior at si quid, etc.,

id. ib. 1, 8, 37:

Gramineis ast inde toris discumbitur,

Val. Fl. 8, 255:

Major at inde etc.,

Stat. Th. 4, 116.—See more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 417-451; Wagner, Quaest. XXXVII. ad Verg. IV. pp. 581- 585.

atque or āc (atque is used before vowels and consonants, ac, in class. lang., only before consonants; v. infra, I.), conj. [at has regularly in the compound atque a continuative, as in atqui it has an adversative force; pr. and further, and besides, and also; cf. in Gr. pros de, pros de eti, eti kai, eti de, and te kai; v. at init., and for the change of form atque, ac, cf. neque, nec; in MSS. and inscriptions sometimes written adque, and sometimes by confusion atqui ], a copulative particle, and also, and besides, and even, and (indicating a close internal connection between single words or whole clauses; while et designates an external connection of diff. objects with each other, v. et; syn.: et, -que, autem, praeterea, porro, ad hoc, ad haec).

In joining single words, which is its most common use.

In gen. (The following representation is based on a collection of all the instances of the use of atque and ac in Cic. Imp. Pomp., Phil. 2, Tusc. 1, and Off. 1; in Caes. B. G. 1 and 2; in Sall. C.; and in Liv. 21; and wherever in the account either author or work is not cited, there atque or ac does not occur.)

The form atque.

Before vowels and h. —Before a (very freq.):

sociorum atque amicorum,

Cic. Imp. Pomp. 2, 6; 3, 7; id. Phil. 2, 13, 33; id. Tusc. 1, 34, 122; Caes. B. G. 1, 2; 1, 18; 1, 26; 2, 14; Sall. C. 5, 8; 7, 5; Liv. 21, 3; 21, 12.—Before e (very freq.):

deposci atque expeti,

Cic. Imp. Pomp. 2, 5; 6, 16; 10, 28; id. Phil, 2, 21, 51; 2, 21, 52; id. Tusc. 1, 20, 46; Caes. B. G. 1, 6; 1, 15; 1, 18; 2, 19; Sall. C. 14, 6; 49, 4; Liv. 21, 4; 21, 37.—Before i (very freq.):

excitare atque inflammare,

Cic. Imp. Pomp. 2, 6; 3, 7; 7, 18; id. Phil. 2, 15, 37; 2, 21, 50; id. Tusc. 1, 20, 46; 1, 40, 97; Caes. B. G. 1, 17; 1, 20; 1, 22; 2, 1 bis; Sall. C. 2, 3; 3, 5; 14, 4; Liv. 21, 4; 21, 6; 21, 10.—Before o (freq. in Cic.):

honestissimus atque ornatissimus,

Cic. Imp. Pomp. 7, 17; 8, 21; 11, 31; id. Off. 1, 25, 86; 1, 27, 94; Caes. B. G. 1, 40; 2, 14; Sall. C. 10, 6; Liv. 21, 8.—Before u (very rare), Cic. Imp. Pomp. 3, 7; 5, 11; 6, 15; Caes. B. G. 1, 26; 2, 20; Sall. C. 31, 6; 42, 1.—Before h (not infreq.):

Sertorianae atque Hispaniensis,

Cic. Imp. Pomp. 4, 10; 7, 19; id. Tusc. 1, 28, 69; id. Off. 1, 24, 87; Caes. B. G. 1, 19; 2, 9; 2, 10; Sall. C. 6, 1; 12, 2; Liv. 21, 37.—

Before consonants.—Before b (very rare):

Gallorum atque Belgarum,

Caes. B. G. 1, 6; so,

Cassius atque Brutus,

Tac. A. 3, 76.—Before c (infreq. in Cic., freq. in Sall.):

in portubus atque custodiis,

Cic. Imp. Pomp. 6, 16; 8, 21; id. Phil. 2, 8, 18; id. Tusc. 1, 18, 42; id. Off. 1, 25, 88; Sall. C. 2, 3; 7, 4; 16, 3; 26, 4; 29, 3.—Before d (infreq.):

superatam esse atque depressam,

Cic. Imp. Pomp. 8, 21; id. Phil. 2, 44, 114: id. Off. 1, 6, 19; 1, 25, 85; 1, 33, 119; Sall. C. 4, 1; 20, 7; 20, 10.—Before f (infreq.):

vitiis atque flagitiis,

Cic. Imp. Pomp. 30, 72; id. Off. 1, 28, 98; 1, 28, 100; Caes. B. G. 1, 2; Sall. C. 1, 4; 2, 9; 11, 2.— Before g (very rare):

dignitate atque gloria,

Cic. Imp. Pomp. 4, 11; 5, 12:

virtute atque gloria,

Sall. C. 3, 2; 61, 9.—Before j (very rare):

labore atque justitia,

Sall. C. 10, 1; 29, 3.—Before l (rare):

hilari atque laeto,

Cic. Tusc. 1, 42, 100; id. Off. 1, 19, 64; Sall. C. 14, 3; 21, 2; 28, 4.—Before m (infreq. in Cic., once in Caes.):

multae atque magnae,

Cic. Imp. Pomp. 9, 23; 17, 50; id. Phil. 2, 39, 100; id. Off. 1, 29, 103; 1, 31, 110; Caes. B. G. 1, 34; Sall. C. 18, 4; 31, 7; 34, 1; 51, 1.—Before n (infreq.):

adventu atque nomine,

Cic. Imp. Pomp. 5, 13; 20, 60; id. Off. 1, 28, 101; Sall. C. 2, 2 bis. —Before p (infreq. in Cic.):

magna atque praeclara,

Cic. Imp. Pomp. 4, 10; 11, 31; 16, 48; id. Off. 1, 44, 156; Sall. C. 4, 1; 4, 4; 16, 2; 20, 3.—Before q (does not occur).—Before r (rare):

se conlegit atque recreavit,

Cic. Phil. 2, 24, 58.— Before s (rare in Cic.):

provinciarum atque sociorum,

Cic. Imp. Pomp. 1, 24, 71; id. Off. 1, 9, 30; 1, 21, 72; Sall. C. 2, 5; 2, 7; 6, 1.— Before t (infreq.):

parietum atque tectorum,

Cic. Phil. 2, 28, 69; id. Tusc. 1, 24, 57; id. Off. 1, 35, 126; Sall. C. 42, 2; 50, 3; 51, 38.—Before v (infreq.):

gravis atque vehemens,

Cic. Imp. Pomp. 9, 23; 9, 25; id. Tusc. 1, 23, 54; Sall. C. 1, 1; 12, 3; 45, 4; Liv. 21, 4; 21, 30.—

The form ac before consonants.—Before b (very rare):

sentientes ac bene meritos,

Cic. Off. 1, 41, 149:

feri ac barbari,

Caes. B. G. 1, 31 and 33.—Before c (very rare):

liberis ac conjugibus,

Liv. 21, 30:

Romae ac circa urbem,

id. 21, 62.—Before d (freq. in Cic.):

periculum ac discrimen,

Cic. Imp. Pomp. 5, 12; 9, 23; 12, 33; id. Tusc. 1, 17, 40; 1, 28, 69; id. Off. 1, 14, 42:

usus ac disciplina,

Caes. B. G. 1, 40; 2, 31; Sall. C. 5, 4; 5, 8; 28, 1; Liv. 21, 10; 21, 18; 21, 19.—Before f (infreq.):

opima est ac fertilis,

Cic. Imp. Pomp. 6, 14; 7, 19; id. Tusc. 1, 1, 2; 1, 27, 66; id. Off. 1, 29, 103:

potentissimos ac firmissimos,

Caes. B. G. 1, 3; 1, 48; 2, 12;

2, 13: pessuma ac flagitiosissima,

Sall. C. 5, 9; Liv. 21, 17; 21, 20.—Before g (does not occur).—Before j (very rare):

nobilitatis ac juventutis,

Cic. Phil. 2, 15, 37.—Before l (not infreq. in Liv.), Cic. Imp. Pomp. 4, 9; 23, 66; id. Phil. 2, 22, 54; Caes. B. G. 1, 12; 1, 23; 2, 23; Liv. 21, 13; 21, 14; 21, 35.—Before m (not infreq. in Cic.):

terrore ac metu,

Cic. Imp. Pomp. 9, 23; 18, 54 bis; 20, 59; id. Tusc. 1, 40, 95; id. Off. 1, 30, 106; Caes. B. G. 1, 39; 2, 14; Sall. C. 2, 4; 10, 1; Liv. 21, 8; 21, 60.—Before n (not infreq. in Cic.):

insedit ac nimis inveteravit,

Cic. Imp. Pomp. 3, 7:

gentes ac nationes,

id. ib. 11, 31; 12, 35 bis; id. Phil. 2, 21, 50; id. Tusc. 1, 21, 48; Caes. B. G. 1, 20; 2, 28; Liv. 21, 32.—Before p (not infreq. in Cic., Caes., and Liv.):

celeberrimum ac plenissimum,

Cic. Imp. Pomp. 12, 33; 12, 35; 13, 36; id. Phil. 2, 15, 39; id. Tusc. 1, 17, 41; id. Off. 1, 20, 68; Caes. B. G. 1, 18; 1, 20; 2, 13; 2, 19; Sall. C. 5, 9; Liv. 21, 25; 21, 34; 21, 35.—Before q (does not occur).—Before r (infreq.):

firmamenti ac roboris,

Cic. Imp. Pomp. 4, 10; 8, 21; 15, 45; id. Off. 1, 5, 15; Caes. B. G. 1, 25; Liv. 21, 41; 21, 44.—Before s (freq. in Cic. and Liv., infreq. in Caes.):

vectigalibus ac sociis,

Cic. Imp. Pomp. 2, 4; 4, 10; 11, 30; id. Phil. 2, 27, 66; Caes. B. G. 1, 25; 1, 31; 1, 33; 2, 24; Liv. 21, 4; 21, 33 bis; 21, 36.—Before t (infreq. in Cic., freq. in Liv.):

tantis rebus ac tanto bello,

Cic. Imp. Pomp. 10, 27 bis; 19, 56; 20, 59; Caes. B. G. 1, 26; 1, 39; 2, 6; Liv. 21, 7 ter; 21, 10; 21, 14; 21, 25.—Before v (not in Cic., only once in Caes. and Sall., but freq. in Liv.):

armatos ac victores,

Caes. B. G. 1, 40:

inconsulte ac veluti etc.,

Sall. C. 42, 2:

opera ac vineae,

Liv. 21, 7; 21, 22; 21, 40; 21, 43. —(So in the phrases treated below: atque adeo, atque alter or alius, atque eccum, atque eo, atque etiam, atque illuc, atque is or hic, atque iterum, atque omnia, atque ut, atque late, atque sic, atque velut, but ac ne, ac si, and ac tamen).—With simul:

Britannorum acies in speciem simul ac terrorem editioribus locis constiterat,

Tac. Agr. 35:

in se simul atque in Herculem,

id. G. 34:

suos prosequitur simul ac deponit,

id. ib. 30; so,

sociis pariter atque hostibus,

id. H. 4, 73:

innocentes ac noxios juxta cadere,

id. A. 1, 48.—Hence, sometimes syn. with et—et, ut—ita, aeque ac; both—and, as—so, as well—as, as well as: hodie sero ac nequiquam [p. 190] voles, Ter. Heaut. 2, 3, 103 (cf. Cic. Quinct. 25, 79:

verum et sero et nequidquam pudet): copia sententiarum atque verborum,

Cic. Cael. 19, 45:

omnia honesta atque inhonesta,

Sall. C. 30, 4:

nobiles atque ignobiles,

id. ib. 20, 7:

caloris ac frigoris patientia par,

Liv. 21, 4; 6, 41; Vell. 2, 127:

vir bonus et prudens dici delector ego ac tu,

Hor. Ep. 1, 16, 32.—

Esp.

In a hendiadys:

utinam isto animo atque virtute in summa re publica versari quam in municipali maluisset,

with this virtuous feeling, Cic. Leg. 3, 16, 36:

de conplexu ejus ac sinu,

of his bosom embrace, id. Cat. 2, 10, 22:

me eadem, quae ceteros, fama atque invidia vexabat, i. e. invidiosa fama,

Sall. C. 3 fin.:

clamore atque adsensu,

shout of applause, Liv. 21, 3.—

In joining to the idea of a preceding word one more important, and indeed, and even, and especially (v. Kritz ad Sall. J. 4, 3).

Absol.: Pa. Nempe tu istic ais esse erilem concubinam? Sc. Atque arguo me etc., yea and I maintain that I etc., Plaut. Mil. 2, 3, 66: Ph. Tun vidisti? Sc. Atque his quidem oculis, id. ib. 2, 4, 15: Ps. Ecquid habet is homo aceti in pectore? Ch. Atque acidissimi, id. Ps. 2, 4, 49; so id. Bacch. 3, 6, 9; id. Men. 1, 2, 40: Py. Cognoscitne (ea)? Ch. Ac memoriter, Ter. Eun. 5, 3, 6:

Faciam boni tibi aliquid pro ista re ac lubens,

and with a good will, id. Heaut. 4, 5, 15:

rem difficilem (dii immortales) atque omnium difficillimam,

and indeed, Cic. Or. 16, 52:

magna diis immortalibus habenda est gratia atque huic ipsi Jovi Statori, etc.,

and especially, id. Cat. 1, 5, 11:

hebeti ingenio atque nullo,

and in fact, id. Tusc. 5, 15, 45:

ex plurimis periculis et insidiis atque ex media morte,

and even, id. Cat. 4, 9:

fratre meo atque eodem propinquo suo interfecto,

and at the same time, Sall. J. 14, 11:

intra moenia atque in sinu urbis,

id. C. 52, 35.—

With adeo, and that too, and even:

intra moenia atque adeo in senatu,

Cic. Cat. 1, 2, 5:

qui in urbe remanserunt atque adeo qui contra urbis salutem etc.,

id. ib. 2, 12, 27:

insto atque urgeo, insector, posco atque adeo flagito crimen,

id. Planc. 19 fin.:

non petentem atque adeo etiam absentem,

Liv. 10, 5.—And with autem also added:

atque adeo autem quor etc.,

Ter. Eun. 5, 4, 42.—

With etiam:

id jam populare atque etiam plausibile factum est,

and also, Cic. Div. in Caecil. 3, 8:

ne Verginio commeatum dent atque etiam in custodia habeant,

Liv. 3, 46.—

With the dem. pron. hic, is:

negotium magnum est navigare atque id mense Quintili,

and besides, and that, and that too, Cic. Att. 5, 12; 1, 14:

maximis defixis trabibus atque eis praeacutis,

Caes. B. C. 1, 27:

Asseres pedum XII. cuspidibus praefixis atque hi maximis ballistis missi,

id. ib. 2, 2:

duabus missis subsidio cohortibus a Caesare, atque his primis legionum duarum,

id. B. G. 5, 15; id. B. C. 3, 70:

flumen uno omnino loco pedibus atque hoc aegre transiri potest,

id. B. G. 5, 18:

ad celeritatem onerandi subductionesque paulo facit humiliores... atque id eo magis, quod, etc.,

id. ib. 5, 1; cf. without id (perh. to avoid the repetition of the pron.): qua (sc. virtute) nostri milites facile superabant, atque eo magis, quod, etc., and that the more because etc., id. ib. 3, 8 fin.:

dicendi artem apta trepidatione occultans atque eo validior,

Tac. H. 1, 69; 2, 37; id. A. 4, 22; 4, 46.—

In comparisons.

Of equality (Rudd. II. p. 94; Zumpt, § 340); with par, idem, item, aequus, similis, juxta, talis, totidem, etc., as: et nota, quod ex hujus modi structura Graeca (sc. homoios kai, etc.) frequenter Latini ac et atque in significatione similitudinis accipiunt, Prisc. pp. 1192 and 1193 P.; cf. Gell. 10, 29; Lidd. and Scott, s. v. kai, III.:

si parem sententiam hic habet ac formam,

Plaut. Mil. 4, 6, 36: quom opulenti loquuntur pariter atque ignobiles, Enn. ap. Gell. 11, 4:

Ecastor pariter hoc atque alias res soles,

Plaut. Men. 5, 1, 52:

pariter nunc opera me adjuves ac re dudum opitulata es,

Ter. Phorm. 5, 3, 3:

neque enim mihi par ratio cum Lucilio est ac tecum fuit,

Cic. N. D. 3, 1, 3:

parique eum atque illos imperio esse jussit,

Nep. Dat. 3, 5:

magistrum equitum pari ac dictatorem imperio fugavit,

id. Hann. 5, 3:

pariter patribus ac plebi carus,

Liv. 2, 33: nam et vita est eadem et animus te erga idem ac fuit, Ter. Heaut. 2, 3, 24:

In hanc argumentationes ex eisdem locis sumendae sunt atque in causam negotialem,

Cic. Inv. 2, 23, 70:

equi quod alii sunt ad rem militarem idonei, alii ad vecturam... non item sunt spectandi atque habendi,

Varr. R. R. 2, 7, 15; id. L. L. 10, § 74 Mull.:

cum ex provincia populi Romani aequam partem tu tibi sumpseris atque populo Romano miseris,

Cic. Verr. 2, 3, 19:

Modo ne in aequo (jure) hostes apud vos sint ac nos socii,

Liv. 39, 37 (exs. with aeque; v. aeque, d); Cic. Verr. 2, 3, 83 fin.:

et simili jure tu ulcisceris patrui mortem atque ille persequeretur fratris sui, si, etc.,

id. Rab. Perd. 5; id. Phil. 1, 4; id. Agr. 1, 4 fin.:

similem pavorem inde ac fugam fore, ac bello Gallico fuerit,

Liv. 6, 28; Col. 5, 7, 3:

contendant, se juxta hieme atque aestate bella gerere posse,

Liv. 5, 6; cf. Drak. ad Liv. 1, 54, 9:

faxo eum tali mactatum, atque hic est, infortunio,

Ter. Phorm. 5, 9, 39; Cic. Vatin. 4, 10:

cum totidem navibus atque erat profectus,

Nep. Milt. 7, 4.—

Of difference; with alius and its derivv., with dissimile, contra, contrarius, secus, etc., than:

illi sunt alio ingenio atque tu,

other than, different from, Plaut. Ps. 4, 7, 35 al.; v. the passages under alius, I. B. a:

aliter tuum amorem atque est accipis,

Ter. Heaut. 2, 3, 23 al.; v. the passages under aliter, 1. a.; cf.

also aliorsum, II., and aliusmodi: quod est non dissimile atque ire in Solonium,

Cic. Att. 2, 3:

simulacrum in excelso collocare et, contra atque ante fuerat, ad orientem convertere,

id. Cat. 3, 8, 20:

vides, omnia fere contra ac dicta sint evenisse,

id. Div. 2, 24 fin.; id. Verr. 2, 1, 46:

qui versantur retro, contrario motu atque caelum,

id. Rep. 6, 17, 17:

membra paulo secus a me atque ab illo partita,

id. de Or. 3, 30, 119:

cujus ego salutem non secus ac meam tueri debeo,

id. Planc. 1 fin. al.; v. contra, contrarius, secus, etc.—

Sometimes, in cases of equality or difference, atque with ut or ac with si (with aliter affirm. Cic. appears to connect only atque ut, not ac si;

once, however, non aliter, ac si,

Cic. Att. 13, 51;

v. aliter, 1. b.): pariter hoc fit atque ut alia facta sunt,

Plaut. Am. 4, 1, 11:

nec fallaciam Astutiorem ullus fecit poeta atque Ut haec est fabre facta a nobis,

id. Cas. 5, 1, 6 sqq.:

quod iste aliter atque ut edixerat decrevisset,

Cic. Verr. 2, 1, 46:

et qui suos casus aliter ferunt atque ut auctores aliis ipsi fuerunt, etc.,

id. Tusc. 3, 30, 73:

si mentionem fecerint, quo aliter ager possideretur atque ut ex legibus Juliis,

id. Att. 2, 18, 2; 16, 13, c; cf. Wopk. Lect. Tull. 1, 15, p. 118; Dig. 43, 13, 11:

Egnatii absentis rem ut tueare, aeque a te peto ac si mea negotia essent,

just as if, Cic. Fam. 13, 43:

tu autem similiter facis ac si me roges, etc.,

id. N. D. 3, 3, 8:

reliquis officiis, juxta ac si meus frater esset, sustentavit,

id. Post. Red. in Sen. 8, 20:

quod dandum est amicitiae, large dabitur a me non secus ac si meus esset frater,

id. Mur. 4 fin.:

haec sunt, tribuni, consilia vestra, non, hercule, dissimilia, ac si quis, etc.,

Liv. 5, 5 fin. al. —

More rare with nimis, in partem, pro eo, etc.;

in Plaut. also with mutare or demutare = aliud esse: nimis bellus, atque ut esse maxume optabam, locus,

Plaut. Bacch. 4, 4, 73:

haud centensumam Partem dixi atque, otium rei si sit, possim expromere,

id. Mil. 3, 1, 168: sane quam pro eo ac debui graviter molesteque tuli, just as was my duty, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

debeo sperare, omnes deos, qui huic urbi praesident, pro eo mihi, ac mereor, relaturos gratiam esse,

Cic. Cat. 4, 2:

pro eo, ac si concessum sit, concludere oportebit argumentationem,

id. Inv. 1, 32, 54:

non possum ego non aut proxime atque ille aut etiam aeque laborare,

nearly the same as he, id. Fam. 9, 13, 2:

neque se luna quoquam mutat atque uti exorta est semel,

Plaut. Am. 1, 1, 118:

num quid videtur demutare atque ut quidem Dixi?

id. Mil. 4, 3, 37.—

Sometimes the word indicating comparison (aeque, tantopere, etc.) is to be supplied from the connection (in the class. per. perh. used only once by Cassius in epist. style):

nebula haud est mollis atque hujus est,

Plaut. Cas. 4, 4, 21:

quem esse amicum ratus sum atque ipsus sum mihi,

id. Bacch. 3, 6, 20:

quae suco caret atque putris pumex,

Priap. 32, 7 (Mull., est putusque): digne ac mereor commendatus esse, Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13; Dig. 2, 14, 4; 19, 2, 54.—

Poet. or in post-Aug. prose with comparatives (for quam), than:

amicior mihi nullus vivit atque is est,

Plaut. Merc. 5, 2, 56:

non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,

Ter. And. 4, 2, 15 Ruhnk.:

Illi non minus ac tibi Pectore uritur intimo Flamma,

Cat. 61, 172:

haud minus ac jussi faciunt,

Verg. A. 3, 561:

Non tuus hoc capiet venter plus ac meus,

Hor. S. 1, 1, 46 Bentl. and Heind. (cf. infra:

nihilo plus accipias quam Qui nil portarit): qui peccas minus atque ego,

id. ib. 2, 7, 96:

Artius atque hedera procera adstringitur ilex,

id. Epod. 15, 5; Suet. Caes. 14 Ruhnk. —

In the comparison of two periods of time, most freq. with simul (v. examples under simul); ante- or post-class. with principio, statim:

principio Atque animus ephebis aetate exiit,

as soon as, Plaut. Merc. 1, 1, 40:

judici enim, statim atque factus est, omnium rerum officium incumbit,

Dig. 21, 1, 25:

quamvis, statim atque intercessit, mulier competierat,

ib. 16, 1, 24.—

To connect a negative clause which explains or corrects what precedes; hence sometimes with potius (class.; in Cic. very freq., but rare in the poets), and not, and not rather.

Absol.:

Decipiam ac non veniam,

Ter. Heaut. 4, 4, 6:

si fidem habeat,... ac non id metuat, ne etc.,

id. Eun. 1, 2, 60:

perparvam vero controversiam dicis, ac non eam, quae dirimat omnia,

Cic. Leg. 1, 20, 54:

quasi nunc id agatur, quis ex tanta multitudine occiderit, ac non hoc quaeratur, eum, etc.,

id. Rosc. Am. 33:

si (mundum) tuum ac non deorum immortalium domicilium putes, nonne plane desipere videare?

id. N. D. 2, 6, 17:

nemo erat, qui illum reum ac non miliens condemnatum arbitraretur,

id. Att. 1, 16:

si hoc dissuadere est, ac non disturbare ac pervertere,

id. Agr. 2, 37, 101:

si res verba desideraret ac non pro se ipsa loqueretur,

id. Fam. 3, 2 fin.: hoc te exspectare tempus tibi turpe est ac non ei rei sapientia tua te occurrere, Serv. ap. Cic. Fam. 4, 5, 6:

velut destituti ac non qui ipsi destituissent,

Liv. 8, 27; 7, 3 fin.:

si mihi mea sententia proferenda ac non disertissimorum,

Tac. Or. 1.—

With potius:

Quam ob rem scriba deducet, ac non potius mulio, qui advexit?

Cic. Verr. 2, 3, 79 (B. and K., et):

quis (eum) ita aspexit, ut perditum civem, ac non potius ut importunissimum hostem?

id. Cat. 2, 6, 12.— Pliny the elder commonly employs in this sense atque non, not ac non:

concremasse ea (scrinia) optuma fide atque non legisse,

Plin. 7, 25, 26, § 94; 22, 24, 50, § 108; 29, 2, 9, § 29; 27, 9, 55, § 78; 31, 7, 39, § 73 et saep. —

In connecting clauses and beginning periods.

In gen., and, and so, and even, and too: Pamph. Antiquam adeo tuam venustatem obtines. Bacch. Ac tu ecastor morem antiquom atque ingenium obtines, And you too, Ter. Hec. 5, 4, 20:

atque illi (philosopho) ordiri placet etc.,

Cic. de Or. 3, 47, 183: Africanus indigens mei? Minime hercle. Ac ne ego quidem illius, And I indeed not, etc., id. Lael. 9, 30; id. Fin. 5, 11, 33:

cum versus facias, te ipsum percontor, etc.... Atque ego cum Graecos facerem, natus mare citra, Versiculos, etc.,

Hor. S. 1, 10, 31:

multa quippe et diversa angebant: validior per Germaniam exercitus, etc.... quos igitur anteferret? ac (i. e. similiter angebat), ne postpositi contumelia incenderentur,

Tac. A. 1, 47:

Minime, minime, inquit Secundus, atque adeo vellem maturius intervenisses,

Tac. Or. 14:

ac similiter in translatione, etc.,

Quint. 3, 6, 77.—

In adducing new arguments of similar force in favor of any assertion or making further statements about a subject, etc.; cf. Beier ad Cic. Off. 3, 11, 487.

Absol.:

maxima est enim vis vetustatis et consuetudinis: atque in ipso equo, cujus modo mentionem feci, si, etc.,

and furthermore, and moreover, Cic. Lael. 19, 68: Atque, si natura confirmatura jus non erit, virtutes omnes tollentur, id. Leg. 1, 15, 42 B. and K. —

Often with etiam:

Atque alias etiam dicendi virtutes sequitur,

Cic. Or. 40, 139:

Atque hoc etiam animadvertendum non esse omnia etc.,

id. de Or. 2, 61, 251; so id. Off. 1, 26, 90; id. N. D. 2, 11, 30; Col. 2, 2, 3.—

Sometimes with quoque:

Atque occidi quoque Potius quam cibum praehiberem,

Plaut. Ps. 1, 3, 133; so Cic. N. D. 2, 12, 32; Col. 2, 13, 3, and Cels. 2, 3; 3, 22.—

And even with quoque etiam: Atque ego [p. 191] quoque etiam, qui Jovis sum filius, Contagione etc., Plaut. Am. prol. 30.—

In narration:

aegre submoventes obvios intrare portam, qui adducebant Philopoemenem, potuerunt: atque conferta turba iter reliquum clauserat,

Liv. 39, 49; 5, 21 fin.:

completur caede, quantum inter castra murosque vacui fuit: ac rursus nova laborum facies,

Tac. H. 3, 30; cf. Caes. B. C. 2, 28 fin. and 2, 29 init. —

In introducing comparisons, atque ut, atque velut (mostly poet., esp. in epic poetry):

Atque ut perspicio, profecto etc.,

Plaut. Capt. 3, 4, 53:

ac veluti magno in populo cum saepe coorta est Seditio.... Sic cunctus pelagi cecidit fragor, etc.,

Verg. A. 1, 148; so id. G. 4, 170; id. A. 2, 626; 4, 402; 4, 441; 6, 707; 9, 59; 10, 405; 10, 707; 10, 803; 11, 809; 12, 365; 12, 521; 12, 684; 12, 715;

12, 908: Inclinare meridiem Sentis ac, veluti stet volucris dies, Parcis deripere etc.,

Hor. C. 3, 28, 6; Val. Fl. 6, 664;

and so, Ac velut in nigro jactatis turbine nautis, etc.... Tale fuit nobis Manius auxilium,

Cat. 68, 63 (for which Sillig and Muller read:

Hic velut, etc.): Atque ut magnas utilitates adipiscimur, etc.,

Cic. Off. 2, 5, 16:

Atque ut hujus mores veros amicos parere non potuerunt, sic etc.,

id. Lael. 15, 54.—

In connecting two acts or events.

In the order of time, and then; hence the ancient grammarians assume in it the notion of quick succession, and explain it, though improperly, as syn. with statim, ilico, without any accompanying copulative, v. Gell. 10, 29; Non. p. 530, 1 sq. (only in the poets and histt.): Atque atque accedit muros Romana juventus (the repetition of the atque represents the approach step by step), Enn. ap. Gell. and Non. l. l. (Ann. v. 527 Mull.): Quo imus una;

ad prandium? Atque illi tacent,

And then they are silent, Plaut. Capt. 3, 1, 19:

Ubi cenamus? inquam, atque illi abnuunt,

and upon this they shake their head, id. ib. 3, 1, 21; id. Ep. 2, 2, 33:

dum circumspecto atque ego lembum conspicor,

id. Bacch. 2, 3, 45; so id. Merc. 2, 1, 32; 2, 1, 35; id. Most. 5, 1, 9:

lucernam forte oblitus fueram exstinguere: Atque ille exclamat derepente maximum,

and then he suddenly exclaims, id. ib. 2, 2, 57: cui fidus Achates It comes... atque illi Misenum in litore sicco Ut venere, vident, etc., and as they thus came, etc., Verg. A. 6, 162:

dixerat, atque illi sese deus obtulit ultro,

Stat. Th. 9, 481; 12, 360; Liv. 26, 39, 16; Tac. H. 3, 17:

tum Otho ingredi castra ausus: atque illum tribuni centurionesque circumsistunt,

id. ib. 1, 82. —Sometimes with two imperatives, in order to indicate vividly the necessity of a quicker succession, or the close connection between two actions:

cape hoc argentum atque defer,

Ter. Heaut. 4, 7, 3:

abi domum ac deos comprecare,

id. Ad. 4, 5, 65:

tace modo ac sequere hac,

id. ib. 2, 4, 16:

Accipe carmina atque hanc sine tempora circum hederam tibi serpere,

Verg. E. 8, 12; id. G. 1, 40; 3, 65; 4, 330:

Da auxilium, pater, atque haec omina firma,

id. A. 2, 691; 3, 89; 3, 250; 3, 639; 4, 424; 9, 90; 10, 624; 11, 370.—

In the order of thought, and so, and thus, and therefore.

Absol.:

si nunc de tuo jure concessisses paululum, Atque adulescenti morigerasses,

and so, Ter. Ad. 2, 2, 10.—

With ita or sic:

Ventum deinde ad multo angustiorem rupem, atque ita rectis saxis, etc.,

Liv. 21, 36; Plin. 10, 58, 79, § 158:

ac sic prope innumerabiles species reperiuntur,

Quint. 12, 10, 67.—

Connecting conclusion and condition, so, then (cf. at, II. F.):

non aliter quam qui adverso vix flumine lembum Remigiis subigit, si bracchia forte remisit, Atque illum praeceps prono rapit alveus amni,

Verg. G. 1, 203 (here explained by statim by Gell. 10, 29, and by Servius, but thus its connective force is wholly lost; cf. also Forbig ad h. l. for still another explanation).—

(As supra, I. c.) To annex a thought of more importance:

Satisne videtur declarasse Dionysius nihil esse ei beatum, cui semper aliqui terror impendeat? atque ei ne integrum quidem erat, ut ad justitiam remigraret,

Cic. Tusc. 5, 21, 62; id. Tull. 4:

hoc enim spectant leges, hoc volunt, incolumem esse civium conjunctionem, quam qui dirimunt, eos morte... coercent. Atque hoc multo magis efficit ipsa naturae ratio,

id. Off. 3, 5, 23; id. Fam. 6, 1, 4: hac spe lapsus Induciomarus... exsules damnatosque tota Gallia magnis praemiis ad se allicere coepit;

ac tantam sibi jam iis rebus in Gallia auctoritatem comparaverat, ut, etc.,

Caes. B. G. 5, 55 fin.; Nep. Hann. 13, 2; Quint. 1, 10, 16.—Hence also in answers, in order to confirm a question or assertion:

Sed videone ego Pamphilippum cum fratre Epignomo? Atque is est,

And he it is, Yes, it is he, Plaut. Stich. 4, 2, 4; so id. Truc. 1, 2, 24: Th. Mihin malum minitare? Ca. Atque edepol non minitabor, sed dabo, id. Curc. 4, 4, 15: Ch. Egon formidulosus? nemost hominum, qui vivat, minus. Th. Atque ita opust, Ter. Eun. 4, 6, 20.—

In expressing a wish, atque utinam:

Veritus sum arbitros, atque utinam memet possim obliscier! Att., Trag. Rel. p. 160 Rib.: videmus enim fuisse quosdam, qui idem ornate ac graviter, idem versute et subtiliter dicerent. Atque utinam in Latinis talis oratoris simulacrum reperire possemus!

Cic. Or. 7, 22; so id. Rep. 3, 5, 8:

Atque utinam pro decore etc.,

Liv. 21, 41, 13:

Atque utinam ex vobis unus etc.,

Verg. E. 10, 35; id. A. 1, 575:

Atque utinam... Ille vir in medio fiat amore lapis!

Prop. 2, 9, 47; 3, 6, 15; 3, 7, 25; 3, 8, 19 al.—

To connect an adversative clause, and often fully with tamen, and yet, notwithstanding, nevertheless.

Absol.: Mihi quidem hercle non fit veri simile;

atque ipsis commentum placet,

Ter. And. 1, 3, 20 Ruhnk. (atque pro tamen, Don.):

ego quia non rediit filius, quae cogito!... Atque ex me hic natus non est, sed ex fratre,

id. Ad. 1, 1, 15 (Quasi dicat, ex me non est, et sic afficior: quid paterer si genuissem? Don.; cf. Acron. ap. Charis. p. 204 P.); Cic. Off. 3, 11, 48 Beier; id. Mur. 34, 71 Matth.:

ceterum ex aliis negotiis, quae ingenio exercentur, in primis magno usui est memoria rerum gestarum... Atque ego credo fore qui, etc.,

and yet I believe, Sall. J. 4, 1 and 3 Corte; id. C. 51, 35:

observare principis egressum in publicum, insidere vias examina infantium futurusque populus solebat. Labor parentibus erat ostentare parvulos... Ac plerique insitis precibus surdas principis aures obstrepebant,

Plin. Pan. 26.—

With tamen:

nihil praeterea est magnopere dicendum. Ac tamen, ne cui loco non videatur esse responsum, etc.,

Cic. Fin. 2, 27, 85:

discipulos dissimilis inter se ac tamen laudandos,

id. de Or. 3, 10, 35; id. Rep. 1, 7, 12:

Atque in his tamen tribus generibus etc.,

id. Off. 3, 33, 118; id. Pis. 1, 3; 13, 30; id. Prov. Cons. 7, 16; 7, 15 fin. (cf. in reference to the last four passages Wund. Varr. Lectt. p. lviii. sq.):

ac tamen initia fastigii etc.,

Tac. A. 3, 29; 3, 56; 12, 56;

14, 21: pauciores cum pluribus certasse, ac tamen fusos Germanos,

id. H. 5, 16.—

To connect a minor affirmative proposition (the assumptio or propositio minor of logical lang.) in syllogisms, now, but, but now (while atqui is used to connect either an affirmative or negative minor premiss: v. atqui): Scaptius quaternas postulabat. Metui, si impetrasset, ne tu ipse me amare desineres;

... Atque hoc tempore ipso impingit mihi epistulam etc.,

Cic. Att. 6, 1, 6.—Sometimes the conclusion is to be supplied:

nisi qui naturas hominum, penitus perspexerit, dicendo, quod volet, perficere non poterit. Atque totus hic locus philosophorum putatur proprius (conclusion: ergo oratorem philosophiam cognoscere oportet),

Cic. de Or. 1, 12, 53 and 54.—

In introducing a purpose (freq. in Cic.).

A negative purpose, and esp. in anticipating an objection:

Ac ne sine causa videretur edixisse,

Cic. Phil. 3, 9, 24:

Ac ne forte hoc magnum ac mirabile esse videatur,

id. de Or. 2, 46, 191; so id. Fam. 5, 12, 30:

Ac ne saepius dicendum sit,

Cels. 8, 1:

Ac ne forte roges, quo me duce, quo lare tuter,

Hor. Ep. 1, 1, 13:

Ac ne forte putes,

id. ib. 2, 1, 208:

Ac ne forte putes etc.,

Ov. R. Am. 465 (Merkel, Et).—

A positive purpose:

Atque ut ejus diversa studia in dissimili ratione perspicere possitis, nemo etc.,

Cic. Cat. 2, 5, 9:

Atque ut omnes intellegant me etc.... dico etc.,

id. Imp. Pomp. 8, 20; 2, 4; id. Clu. 14, 43; id. Sull. 2, 5; id. de Or. 3, 11, 40:

Atque ut C. Flaminium relinquam etc.,

id. Leg. 3, 9, 20; id. Fin. 3, 2, 4.—

a.. In continuing a thought in assertions or narration, and, now, and now, Plaut. Aul. prol. 18: audistis, cum pro se diceret, genus orationis, etc.,... perspexistis. Atque in eo non solum ingenium ejus videbatis, etc., Cic. Cael. 19, 45; so id. de Or. 3, 32, 130; 2, 7, 27; 3, 10, 39 al.; Caes. B. G. 2, 29; Nep. Ages. 7, 3; 8, 1, Eum. 10, 3 Bremi; Tac. A. 14, 64; 15, 3; Verg. A. 9, 1; Sil. 4, 1 al.: ac si, sublato illo, depelli a vobis omne periculum judicarem, now if I, etc., Cic. Cat. 2, 2, 3:

atque si etiam hoc natura praescribit, etc.,

id. Off. 3, 6, 27; so Quint. 10, 1, 26; 10, 2, 8.—

In introducing parentheses:

vulgo credere, Penino (atque inde nomen et jugo Alpium inditum) transgressum,

Liv. 21, 38:

omne adfectus genus (atque ea maxime jucundam et ornatam faciunt orationem) de luxuria, etc.,

Quint. 4, 3, 15 MSS., where Halm after Spalding reads et quae. —

At the conclusion of a discourse (not infreq. in Cic.): Atque in primis duabus dicendi partibus qualis esset, summatim breviterque descripsimus, And thus have we, then, briefly described, etc., Cic. Or. 15, 50:

Ac de primo quidem officii fonte diximus,

id. Off. 1, 6, 19:

Ac de inferenda quidem injuria satis dictum est,

id. ib. 1, 8, 27; id. Inv. 2, 39, 115 al.—

In particular connections and phrases.

Unus atque alter, one and the other; alius atque alius, one and another; now this, now that:

unae atque alterae scalae,

Sall. J. 60, 7:

quarum (coclearum) cum unam atque alteram, dein plures peteret,

id. ib. 93, 2:

unum atque alterum lacum integer perfluit,

Tac. H. 5, 6:

dilatisque alia atque alia de causa comitiis,

Liv. 8, 23, 17; Col. 9, 8, 10:

alius atque alius,

Tac. H. 1, 46; 1, 50 (v. alius, II. D.).—Also separated by several words:

aliud ejus subinde atque aliud facientes initium,

Sen. Ep. 32, 2.—

Etiam atque etiam. again and again:

temo Stellas cogens etiam atque etiam Noctis sublime iter, Enn., Trag. Rel. p. 39 Rib.: etiam atque etiam cogita,

Ter. Eun. 1, 1, 11:

etiam atque etiam considera,

Cic. Div. in Caecil. 14, 46:

monitos eos etiam atque etiam volo,

id. Cat. 2, 12, 27.—So, semel atque iterum, Cic. Font. 26; id. Clu. 49; Tac. Or. 17; and:

iterum atque iterum,

Verg. A. 8, 527; Hor. S. 1, 10, 39.—

Huc atque illuc, hither and thither, Cic. Q. Rosc. 37; id. de Or. 1, 40, 184; Verg. A. 9, 57; Ov. M. 2, 357; 10, 376; Tac. Agr. 10; id. H. 1, 85.—

Longe atque late, far and wide, Cic. Marcell. 29:

atque eccum or atque eccum video, in colloquial lang.: Heus vocate huc Davom. Atque eccum,

but here he is, Ter. And. 3, 3, 48:

Audire vocem visa sum modo militis. Atque eccum,

and here he is, id. Eun. 3, 2, 2; so id. Hec. 4, 1, 8.—

Atque omnia, in making an assertion general, and so generally:

Atque in eis omnibus, quae sunt actionis, inest quaedam vis a natura data,

Cic. de Or. 3, 59, 223:

quorum (verborum) descriptus ordo alias alia terminatione concluditur, atque omnia illa et prima et media verba spectare debent ad ultimum,

id. Or. 59, 200; id. de Or. 2, 64, 257: commoda civium non divellere, atque omnes aequitate eadem continere, and so rather, etc., id. Off. 2, 23, 83:

nihil acerbum esse, nihil crudele, atque omnia plena clementiae, humanitatis,

id. ad Q. Fr. 1, 1, 8:

Atque omnis vitae ratio sic constat, ut, quae probamus in aliis, facere ipsi velimus,

Quint. 10, 2, 2.—

With other conjunctions.

After et:

equidem putabam virtutem hominibus instituendo et persuadendo, non minis et vi ac metu tradi,

Cic. de Or. 1, 58, 247:

Magnifica vero vox et magno viro ac sapiente digna,

id. Off. 3, 1, 1; id. Cael. 13:

vanus aspectus et auri fulgor atque argenti,

Tac. Agr. 32.:

denuntiarent, ut ab Saguntinis abstineret et Carthaginem in Africam traicerent ac sociorum querimonias deferrent,

Liv. 21, 6, 4:

ubi et fratrem consilii ac periculi socium haberem,

id. 21, 41, 2:

et uti liter demum ac Latine perspicueque,

Quint. 8, 3, 3:

Nam et subtili plenius aliquid atque subtilius et vehementi remissius atque vehementius invenitur,

id. 12, 10, 67. —

After que, as in Gr. te kai: litterisque ac laudibus aeternare, Varr. ap. Non. p. 75, 20:

submoverique atque in castra redigi,

Liv. 26, 10:

terrorem caedemque ac fugam fecere,

id. 21, 52:

mus Sub terris posuitque domos atque horrea fecit,

Verg. G. 1, 182; 3, 434; id. A. 8, 486.—

Before et:

caelum ipsum ac mare et silvas circum spectantes,

Tac. Agr. 32.—

After neque (only in the poets and post - Aug. prose):

nec clavis nec canis atque calix,

Mart. 1, 32, 4: naturam Oceani atque aestus [p. 192] neque quaerere hujus operis est, ac multi retulere, Tac. Agr. 10:

mediocritatem pristinam neque dissimulavit umquam ac frequenter etiam prae se tulit,

Suet. Vesp. 12.—

Atque repeated, esp. in arch. Lat.: Scio solere plerisque hominibus in rebus secundis atque prolixis atque prosperis animum excellere atque superbiam atque ferociam augescere atque crescere, Cato ap. Gell. 7, 3: Dicere possum quibus villae atque aedes aedificatae atque expolitae maximo opere citro atque ebore atque pavimentis Poenicis stent, Cato ap. Fest. p. 242 Mull.:

atque ut C. Flamininum atque ea, quae jam prisca videntur, propter vetustatem relinquam,

Cic. Leg. 3, 9, 20:

omnem dignitatem tuam in virtute atque in rebus gestis atque in tua gravitate positam existimare,

id. Fam. 1, 5, 8.—Esp. freq. in enumerations in the poets:

Haec atque illa dies atque alia atque alia,

Cat. 68, 152:

Mavortia tellus Atque Getae atque Hebrus,

Verg. G. 4, 463:

Clioque et Beroe atque Ephyre Atque Opis et Asia,

id. ib. 4, 343.—And sometimes forming a double connective, both— and = et—et:

Multus ut in terras deplueretque lapis: Atque tubas atque arma ferunt crepitantia caelo Audita,

Tib. 2, 5, 73:

complexa sui corpus miserabile nati Atque deos atque astra vocat crudelia mater,

Verg. E. 5, 23; Sil. 1, 93; v. Forbig ad Verg. l. l.

► Atque regularly stands at the beginning of its sentence or clause or before the word it connects, but in poetry it sometimes, like et and at, stands:

In the second place:

Jamque novum terrae stupeant lucescere solem, Altius atque cadant imbres,

Verg. E. 6, 38 Rib., ubi v. Forbig.:

Accipite ergo animis atque haec mea figite dicta,

id. A. 3, 250, and 10, 104 (animis may, however, here be taken with Accipite, as in id. ib. 5, 304):

Esto beata, funus atque imagines Ducant triumphales tuum,

Hor. Epod. 8, 11; id. S. 1, 5, 4; 1, 6, 111; 1, 7, 12 (ubi v. Fritzsche).—

In the third place:

quod pubes hedera virente Gaudeant pulla magis atque myrto,

Hor. C. 1, 25, 18; cf. at fin. (Vid. more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 452-513.)

at-trĭbŭo ( adt-, Weissenb., Jan; att-, B. and K., L. Müller), ŭi, ūtum, 3, v. a., to associate, add or join to, to annex, assign, bestow, give (class., but rare in the poets; syn.: tribuo, assigno, do, ascribo, addico).

In gen.

Lit.:

pueros attribue ei, quot et quos videbitur,

Cic. Att. 12, 30:

video, cui Apulia sit attributa,

assigned as a province, id. Cat. 2, 3, 6:

insulae Rhodiis attributae,

annexed, subjected, id. ad Q. Fr. 1, 1, 11:

Camunni finitimis adtributi municipiis,

Plin. 3, 20, 24, § 134:

equos gladiatoribus,

Caes. B. C. 1, 14:

quae (juventus) praesidio ejus loci adtributa erat,

Liv. 24, 21: pontifici sacra omnia. id. 1, 20: possessionem, Vulg. Num. 36, 12:

aliquem,

ib. Deut. 29, 26.—Of the assigning of state domains or other possessions belonging to the public treasures:

bona oppressorum in Vesvio restitutioni afflictarum civitatium attribuit,

Suet. Tit. 8 al. —Hence of appropriations from the exchequer:

pecuniam alicui,

Cic. Phil. 14, 14, 16:

ad aliquam rem pecuniam dare, attribuere, solvere,

id. ib. 14, 14 fin.;

so Liv 40, 51.—Also of private assignments: Faberius si venerit, videbis, ut tantum attribuatur, quantum debetur,

Cic. Att. 13, 2, 1.—Hence also aliquem, to assign, make over to any one:

attributos quod appellas, valde probo,

i. e. my debtors, to whom I have referred you, Cic. Att. 13, 22.—

Trop.:

timor, quem mihi natura pudorque meus attribuit,

Cic. Rosc. Am. 4:

Suus cuique attributus est error,

Cat. 22, 20:

si alicui rei hujus modi, legi, loco, urbi, monumento oratio attribuetur,

i. e. if these are represented as speaking, Cic. Inv 1, 52, 100:

curam alicujus rei adtribuere,

Liv. 26, 49.—

Esp.

To join in addition, to add:

non attribuere ad amissionem amicorum miseriam nostram,

Cic. Tusc. 3, 30, 73.—

Aliquid alicui, to attribute or impute to one, to charge with, ascribe to (cf. ascribo):

si eruditius videbitur disputare, attribuito Graecis litteris,

Cic. Sen. 1, 3:

Hoc tu si cupidius factum existimas, Caesari attribues,

id. de Or. 2, 3, 14:

bonos exitus dis immortalibus,

id. N. D. 3, 37, 89:

aliis causam calamitatis,

id. Verr. 2, 5, 41.—

T. t., to lay as a tax or tribute:

his rebus omnibus terni in milia aeris adtribuerentur,

Liv. 39, 44.—Hence, attrĭbūtus ( adt-), a, um, P. a., lit. that is ascribed or attributed to a thing; hence, subst.: attrĭbūtum, i, n.

(Acc. to I.) Money assigned from the public treasury, Varr. L. L. 5, § 181 Müll.—

In gram. lang., a predicate, attribute:

Omnes res confirmantur aut ex eo, quod personis, aut ex eo, quod negotiis est attributum,

Cic. Inv. 1, 24, 34; 1, 25, 36 sqq.; Gell. 4, 1 fin.

at-trĭbŭo ( adt-, Weissenb., Jan; att-, B. and K., L. Müller), ŭi, ūtum, 3, v. a., to associate, add or join to, to annex, assign, bestow, give (class., but rare in the poets; syn.: tribuo, assigno, do, ascribo, addico).

In gen.

Lit.:

pueros attribue ei, quot et quos videbitur,

Cic. Att. 12, 30:

video, cui Apulia sit attributa,

assigned as a province, id. Cat. 2, 3, 6:

insulae Rhodiis attributae,

annexed, subjected, id. ad Q. Fr. 1, 1, 11:

Camunni finitimis adtributi municipiis,

Plin. 3, 20, 24, § 134:

equos gladiatoribus,

Caes. B. C. 1, 14:

quae (juventus) praesidio ejus loci adtributa erat,

Liv. 24, 21: pontifici sacra omnia. id. 1, 20: possessionem, Vulg. Num. 36, 12:

aliquem,

ib. Deut. 29, 26.—Of the assigning of state domains or other possessions belonging to the public treasures:

bona oppressorum in Vesvio restitutioni afflictarum civitatium attribuit,

Suet. Tit. 8 al. —Hence of appropriations from the exchequer:

pecuniam alicui,

Cic. Phil. 14, 14, 16:

ad aliquam rem pecuniam dare, attribuere, solvere,

id. ib. 14, 14 fin.;

so Liv 40, 51.—Also of private assignments: Faberius si venerit, videbis, ut tantum attribuatur, quantum debetur,

Cic. Att. 13, 2, 1.—Hence also aliquem, to assign, make over to any one:

attributos quod appellas, valde probo,

i. e. my debtors, to whom I have referred you, Cic. Att. 13, 22.—

Trop.:

timor, quem mihi natura pudorque meus attribuit,

Cic. Rosc. Am. 4:

Suus cuique attributus est error,

Cat. 22, 20:

si alicui rei hujus modi, legi, loco, urbi, monumento oratio attribuetur,

i. e. if these are represented as speaking, Cic. Inv 1, 52, 100:

curam alicujus rei adtribuere,

Liv. 26, 49.—

Esp.

To join in addition, to add:

non attribuere ad amissionem amicorum miseriam nostram,

Cic. Tusc. 3, 30, 73.—

Aliquid alicui, to attribute or impute to one, to charge with, ascribe to (cf. ascribo):

si eruditius videbitur disputare, attribuito Graecis litteris,

Cic. Sen. 1, 3:

Hoc tu si cupidius factum existimas, Caesari attribues,

id. de Or. 2, 3, 14:

bonos exitus dis immortalibus,

id. N. D. 3, 37, 89:

aliis causam calamitatis,

id. Verr. 2, 5, 41.—

T. t., to lay as a tax or tribute:

his rebus omnibus terni in milia aeris adtribuerentur,

Liv. 39, 44.—Hence, attrĭbūtus ( adt-), a, um, P. a., lit. that is ascribed or attributed to a thing; hence, subst.: attrĭbūtum, i, n.

(Acc. to I.) Money assigned from the public treasury, Varr. L. L. 5, § 181 Müll.—

In gram. lang., a predicate, attribute:

Omnes res confirmantur aut ex eo, quod personis, aut ex eo, quod negotiis est attributum,

Cic. Inv. 1, 24, 34; 1, 25, 36 sqq.; Gell. 4, 1 fin.

audĕo, ausus, 2, v. a. and n. ( perf. ausi = ausus sum, Cato ap. Prisc. p. 868 P.; hence freq. in the poets, and prose writers modelled after them, subj. sync. ausim, Plaut. Poen. 5, 6, 21; Ter. Eun. 5, 2, 45; 5, 2, 65; Lucr. 2, 178; 5, 196; Verg. E. 3, 32; id. G. 2, 289; Tib. 4, 1, 193; Prop. 2, 5, 24; 3, 12, 21; Ov. Am. 2, 4, 1; Stat. Th. 1, 18; 3, 165; id. Achill. 2, 266; Liv. praef. 1; Plin. Ep. 4, 4 fin.; Tac. Agr. 43: ausis, Att. ap. Non. p. 4, 62; Lucr. 2, 982; 4, 508; 5, 730; 6, 412; cf. Paul. ex Fest. p. 27 Müll.:

ausit,

Cat. 61, 65; 61, 70; 61, 75; 66, 28; Ov. M. 6, 466; Stat. Th. 12, 101; id. Achill. 1, 544; Liv. 5, 3 fin.:

* ausint,

Stat. Th. 11, 126; cf. Prisc l. l.; Struve, p. 175 sq.; Ramsh. Gr. p. 140; Neue, Formenl. II. pp. 333 sq., 542, 547 sq. al.) [acc. to Pott, for avideo from avidus, pr. to be eager about something, to have spirit or courage for it; v. 1. aveo], to venture, to venture to do, to dare; to be bold, courageous (with the idea of courage, boldness; while conari designates a mere attempt, an undertaking; syn.: conor, molior); constr. with acc., inf., quin, in with acc. or abl., and absol.

With acc. (mostly in poets and histt., esp. in Tac.):

Quā audaciā tantum facinus audet?

Ter. Eun. 5, 4, 37; so,

ut pessimum facinus auderent,

Tac. H. 1, 28; 2, 85; Suet. Calig. 49: quid domini faciant, audent cum talia furesl Verg. E. 3, 16:

ausum talia deposcunt,

Ov. M. 1, 199; 13, 244:

capitalem fraudem ausi,

Liv. 23, 14; 3, 2; 26, 40; Vell. 2, 24, 5:

erant qui id flagitium formidine auderent,

Tac. A. 1, 69:

ausuros nocturnam castrorum oppugnationem,

id. ib. 2, 12; 4, 49; 11, 9; 12, 28; 14, 25; id. H. 1, 48; 2, 25; 2, 69;

4, 15 al.: ad audendum aliquid concitāsset, nisi etc.,

Suet. Caes. 8; 19; id. Tib. 37; id. Tit. 8; Just. 5, 9 al.; hence also pass.:

multa dolo, pleraque per vim audebantur,

Liv. 39, 8 fin.:

auderi adversus aliquem dimicare,

Nep. Milt. 4 fin.:

agenda res est audendaque,

Liv. 35, 35, 6; Vell. 2, 56 fin.:

patroni necem,

Suet. Dom. 14.—Also ausus, a, um, pass., Tac. A. 3, 67 fin. —

With inf. (the usual constr.;

freq. both in prose and poetry): etiam audes meā revorti gratiā?

Plaut. Men. 4, 3, 23:

Ecquid audes de tuo istuc addere?

do you undertake, venture upon? id. ib. 1, 2, 40:

commovere me miser non audeo,

I venture not to stir, id. Truc. 4, 3, 44:

Neque tibi quicquam dare ausim,

Ter. Eun. 5, 2, 65:

nil jam muttire audeo,

id. And. 3, 2, 25; 3, 5, 7; id. Heaut. 5, 1, 80; id. Phorm. 5, 1, 31:

hoc ex ipsis caeli rationibus ausim confirmare,

Lucr. 5, 196:

auderent credere gentes,

id. 2, 1036; 1, 68; by poet. license transf. to things: Vitigeni latices in aquaï fontibus audent Misceri, the juice from the vine ventures boldly to intermingle with the water, id. 6, 1072:

Mithridates tantum victus efficere potuit, quantum incolumis numquam est ausus optare,

Cic. Imp. Pomp. 9, 25:

imperatorem deposcere,

id. ib. 5, 12: ut de Ligarii (facto) non audeam confiteril id. Lig. 3, 8: audeo dicere, I dare say, venture to assert, = tolmô legein, Cic. Fin. 5, 28, 84 et saep.:

qui pulsi loco cedere ausi erant,

Sall. C. 9, 4; 20, 3:

quem tu praeponere no bis Audes,

Cat. 81, 6:

refrenare licentiam,

Hor. C. 3, 24, 28:

vana contemnere,

Liv. 9, 17, 9:

mensuram prodere ausos,

Plin. 2, 1, 1, § 3 al.:

non sunt ausi persequi recedentes,

Vulg. Gen. 35, 5; 44, 26; ib. Job, 29, 22; 37, 24; ib. Matt. 22, 46; ib. Act. 5, 13; ib. Rom. 5, 7 et persaepe.—

With quin:

ut non audeam, quin promam omnia,

Plaut. As. 1, 1, 11.—

With in with acc. or abl. (eccl. Lat.): Rogo vos ne praesens audeam in quosdam (Gr. epi tinas), Vulg. 2 Cor. 10, 2: In quo quis audet, audeo et ego (Gr. en ô), ib. 2 Cor. 11, 21.—

Absol.:

(Romani) audendo... magni facti,

Sall. H. Fragm. 4 (n. 12 fin. Gerl.):

Nec nunc illi, quia audent, sed quia necesse est, pugnaturi sunt,

Liv. 21, 40, 7:

in ejus modi consiliis periculosius esse deprehendi quam audere,

Tac. Agr. 15 fin.:

duo itinera audendi (esse), seu mallet statim arma, seu etc.,

id. H. 4, 49:

auctor ego audendi,

Verg. A. 12, 159:

Nam spirat tragicum satis et feliciter audet,

Hor. Ep. 2, 1, 166.—With an object to be supplied from the context:

hos vero novos magistros nihil intellegebam posse docere, nisi ut auderent (sc. dicere, orationes habere, etc.),

Cic. de Or. 3, 24, 94; Quint. 10, 1, 33 Frotsch.; 1, 5, 72: Judaei sub ipsos muros struxere aciem, rebus secundis longius ausuri (sc. progredi, to advance further), Tac. H. 5, 11: 2, 25, cf. Verg. A. 2, 347.— Hence, P. a.,

audens, entis, daring, bold, intrepid, courageous; mostly in a good sense ( poet. or in post-Aug prose):

tu ne cede malis, sed contra audentior ito,

Verg. A. 6, 95:

audentes deus ipse juvat,

Ov. M. 10, 586; so id. A. A. 1, 608; id. F. 2, 782:

spes audentior,

Val. Fl. 4, 284:

nil gravius audenti quam ignavo patiendum esse,

Tac. A. 14, 58; id. H. 2, 2 audentissimi cujusque procursu. id. Agr. 33; id. Or. 14 al.— Adv.: audenter, boldly, fearlessly, rashly: liceat audenter dicere, — Vulg Act. 2, 29; Dig. 28, 2, 29 fin. — Comp.:

audentius jam onerat Sejanum,

Tac. A. 4, 68 progressus, id. ib. 13, 40:

circumsistere,

id. H. 2, 78:

inrupere,

id. ib. 1, 79:

agere fortius et audentius,

id. Or 18.— Sup prob not in use.—

ausus, a, um, ventured, attempted, undertaken, hence subst.: au-sum, i, n., a daring attempt, a venture, an undertaking, enterprise ( poet. or in postAug. prose; acc. to Serv. ad Verg. A. 12, 351, perh. not before Verg.):

At tibi pro scelere, exclamat, pro talibus ausis,

Verg. A. 2, 535; 12, 351:

fortia ausa,

id. ib. 9, 281:

ingentibus annuat ausis,

Ov. M. 7, 178; 2, 328; 11, 12; 9, 621; 10, 460; 11, 242; id. H. 14, 49 al.; Stat. Th. 4, 368:

ausum improbum,

Plin. 2, 108, 112, § 147.

Cămēna (not Cămoena), ae, f. (old form Casmēna, acc. to Varr. L. L. 7, § 27 Müll.; Paul. ex Fest. s. v. dusmoso, p. 67 ib., and pesnis, p. 205 ib.) [root kas-, sing, whence carmen], pure Lat. (perh. Ital.) name of the Gr. Mousa, a Muse (freq. in Hor., not in Lucr.), Liv. And. ap. Gell. 18, 9, 5:

acceptus novem Camenis,

Hor. C. S. 62:

amant alterna Camenae,

Verg. E. 3, 59 (cf. id. ib. 7, 19); Hor. C. 3, 4, 21; id. S. 1, 10, 45, id. Ep. 1, 19, 5, id. A. P 275; Prop. 3 (4), 10, 1; Ov M. 14, 434; 15, 482; Plin. H.N praef. § 1; Pers. 5, 21 al.:

Graiae,

Hor. C. 2, 16, 38; Col. 2, 2, 7.—Numa devoted a grove to the Muses in the vicinity of Rome before the Porta Capena, Liv. 1, 21, 3;

Vitr 8, 3, 1.—They had also, probably in the same place, a temple,

Plin. 34, 5, 10, § 19.—

Meton., poetry, a poem, song:

summā dicende Camenā,

Hor. Ep. 1, 1, 1; id. C. 1, 12, 39; 4, 9, 8; Ov. P 4, 13, 33; Tib. 4, 1, 24; 4, 1, 191; 4, 7, 3.—

Deriv: Cămēnālis, e, adj., of or relating to the Muses (post-class.):

Hippocrene,

Avien. Phaen. Arat. 495. modi, Sid. Ep. 3, 3:

familia,

Symm. Ep. 1, 53.

Cămēna (not Cămoena), ae, f. (old form Casmēna, acc. to Varr. L. L. 7, § 27 Müll.; Paul. ex Fest. s. v. dusmoso, p. 67 ib., and pesnis, p. 205 ib.) [root kas-, sing, whence carmen], pure Lat. (perh. Ital.) name of the Gr. Mousa, a Muse (freq. in Hor., not in Lucr.), Liv. And. ap. Gell. 18, 9, 5:

acceptus novem Camenis,

Hor. C. S. 62:

amant alterna Camenae,

Verg. E. 3, 59 (cf. id. ib. 7, 19); Hor. C. 3, 4, 21; id. S. 1, 10, 45, id. Ep. 1, 19, 5, id. A. P 275; Prop. 3 (4), 10, 1; Ov M. 14, 434; 15, 482; Plin. H.N praef. § 1; Pers. 5, 21 al.:

Graiae,

Hor. C. 2, 16, 38; Col. 2, 2, 7.—Numa devoted a grove to the Muses in the vicinity of Rome before the Porta Capena, Liv. 1, 21, 3;

Vitr 8, 3, 1.—They had also, probably in the same place, a temple,

Plin. 34, 5, 10, § 19.—

Meton., poetry, a poem, song:

summā dicende Camenā,

Hor. Ep. 1, 1, 1; id. C. 1, 12, 39; 4, 9, 8; Ov. P 4, 13, 33; Tib. 4, 1, 24; 4, 1, 191; 4, 7, 3.—

Deriv: Cămēnālis, e, adj., of or relating to the Muses (post-class.):

Hippocrene,

Avien. Phaen. Arat. 495. modi, Sid. Ep. 3, 3:

familia,

Symm. Ep. 1, 53.

carmen, ĭnis, n. (old form cas-men, Varr. L. L. p. 86 Bip.) [Sanscr. çasto [p. 293] declaim, praise; cf.: camilla, censeo], a tune, song; poem, verse; an oracular response, a prophecy; a form of incantation (cf.: cano, cantus, and canto).

In gen., a tune, song, air, lay, strain, note, sound, both vocal and instrumental (mostly poet.; in prose, instead of it, cantus; cf.

also versus, numeri, modi): carmen tuba ista peregit ( = sonus),

Enn. Ann. 508 Vahl.:

carmine vocali clarus citharāque Philammon,

Ov. M. 11, 317; cf.

vocum,

id. ib. 12, 157:

per me (sc. Apollinem) concordant carmina nervis,

id. ib. 1, 518; cf. id. ib. 11, 5;

5, 340: solaque culminibus ferali carmine bubo Saepe queri,

Verg. A. 4, 462; so id. G. 4, 514; Ov. M. 10, 453:

cygnorum,

id. ib. 5, 387; cf. id. ib. 14, 430; Mart. 13, 77:

citharae liquidum carmen,

Lucr. 4, 981; cf. id. 2, 506; Hor. C. 1, 15, 15:

lyrae carmen,

Prop. 2, 1, 9 Hertzb.:

canere miserabile carmen,

Ov. M. 5, 118:

harundineum,

id. Tr. 4, 1, 12:

socialia carmina,

id. H. 12, 139:

barbaricum,

id. M. 11, 163.—With allusion to playing on the cithara:

hoc carmen hic tribunus plebis non vobis sed sibi intus canit,

Cic. Agr. 2, 26, 68; cf. Aspendius.—Also the sound of waves, Claud. Cons. Mall. Th. 319; cf. Auct. Aetn. 295.—

Esp., a composition in verse, a poem; poetry, verse, song, whether in a broader sense, of every kind of poetic production, epic, dramatic, lyric (opp. to prose and to cantus, the melody), or, in a more restricted sense, for lyric poetry.

Cum hanc felicitatem non prosa modo multi sint consecuti sed etiam carmine, Quint. 10, 7, 19; cf. id. 1, 8, 2; 8, 6, 27; 10, 1, 95:

perspicuum est, et cantus (melodies) tum fuisse rescriptos vocum sonis et carmina (words),

Cic. Tusc. 4, 2, 3; id. de Or. 2, 8, 34; 3, 51, 197:

carminibus cum res gestas coepere poetae Tradere,

Lucr. 5, 1444:

Maeonii carminis alite,

Hor. C. 1, 6, 2:

epicum carmen,

Quint. 10, 1, 62:

heroici sublimitas,

id. 1, 8, 5; cf. Prop. 3 (4), 3, 16:

Iliacum,

Hor. A. P. 129:

historia quodammodo carmen solutum,

Quint. 10, 1, 31:

Pierium,

Lucr. 1, 946; 4, 21:

tragicum,

Hor. A. P. 220:

carmina Livi,

id. Ep. 2, 1, 69; cf. Tac. A. 11, 13:

Saliorum carmina,

Varr. L. L. 3, 26; 9, 61; Quint. 1, 6, 40; Hor. Ep. 2, 1, 86 Schmid.; cf. Liv. 1, 20, 4 al.:

lyricorum carmina,

Quint. 9, 4, 53; Prop. 4 (5), 6, 32:

Aeolium,

Hor. C. 3, 30, 13:

Lydis remixto carmine tibiis,

id. ib. 4, 15, 30; cf. id. Epod. 9, 5:

carmen funebre proprie Naenia,

Quint. 8, 2, 8:

carmina quae in Phaeacum epulis canuntur,

Cic. Brut. 18, 71; cf. id. ib. 19, 75:

lascivum,

Quint. 9, 4, 108:

obscena,

satirical, abusive poems, libels, Prop. 1, 16, 10;

the same: famosum,

Hor. Ep. 1, 19, 31 Schmid.:

malum,

id. ib. 2, 1, 153; id. S. 2, 1. 82 Heind.:

obliquum,

Stat. S. 1, 2, 27:

probrosum,

Tac. A. 4, 31; cf.:

si quis carmen condidisset quod infamiam faceret flagitiumve alteri,

Cic. Rep. 4, 10, 12; and Fragm. XII. Tab. 8, 1, ap. Wordsw. Fragm. and Spec. p. 259 sq.; Fischer ad Cic. Tusc. 4, 2, 4.—Phrases:

canere,

Cic. Brut. 18, 71; Liv. 1, 20, 4 al.:

cantare cui,

Hor. C. 3, 1, 4:

cantitare,

Cic. Brut. 19, 75: CONDERE, XII. Tab. ap. Cic. Rep. 4, 10, 12; Lucr. 5, 1; Hor. S. 2, 1, 82; id. A. P. 436:

contexere,

Cic. Cael. 8, 18:

disponere,

Lucr. 3, 420:

pangere,

id. 1, 934; 4, 9:

fingere,

Hor. C. 4, 2, 32; id. Ep. 2, 1, 227; id. A. P. 331:

dicere,

id. C. 4, 12, 10; id. C. S. 8:

dictare,

id. S. 1, 10, 75; id. Ep. 2, 1, 110:

docere,

id. C. 2, 19, 1:

ad umbilicum adducere,

id. Epod. 14, 7:

deducere ad sua tempora,

Ov. M. 1, 4:

fundere,

Cic. Tusc. 1, 26, 64:

componere ad lyram,

Quint. 1, 10, 29; cf. id. 11, 2, 11.—

Esp.

In a restricted sense for lyric or epic poetry:

carmine tu gaudes, hic delectatur iambis,

Hor. Ep. 2, 2, 59 Schmid.; cf.:

carmina compono, hic elegos,

id. ib. 2, 2, 91: amabile carmen, i. e. a love poem or song, id. ib. 1, 3, 24.—And opp. to the drama for an epic or lyric poem:

fabula, quae versatur in tragoediis atque carminibus,

Quint. 2, 4, 2.—

A part of a great epic poem, a book, canto:

in primo carmine,

Lucr. 6, 937. —

A poetic inscription:

et tumulum facite et tumulo superaddite carmen: Daphnis ego, etc.,

Verg. E. 5, 42; id. A. 3, 287; Ov. M. 14, 442; id. F. 3, 547 al.—

A response of an oracle, a prophecy, prediction:

ultima Cumaei venit jam carminis aetas,

Verg. E. 4, 4; so Ov. M. 6, 582; Liv. 1, 45, 5; 23, 11, 4; 25, 12, 4; 29, 10, 6; 38, 45, 3; Tac. A. 3, 63; 4, 43; 6, 12 al.—

A magic formula, an incantation: MALVM, Fragm. XII. Tab. ap. Plin. 28, 2, 4, § 17; cf.

Fragm. XII. Tab. 8, 1, a. ap. Wordsw. Fragm. and Spec. p. 260: polleantne aliquid verba et incantamenta carminum,

Plin. 28, 2, 3, § 10: carmina vel caelo possunt deducere lunam;

Carminibus Circe socios mutavit Ulixi,

Verg. E. 8, 69 sq.; so id. A. 4, 487; Hor. Epod. 5, 72; 17, 4; id. S. 1, 8, 19; Prop. 2 (3), 28, 35; Ov. M. 7, 137; 14, 58; Quint. 7, 3, 7; Tac. A. 2, 69; 4, 22 al.—

On account of the very ancient practice of composing forms of religion and law in Saturnian verse, also a formula in religion or law, a form:

diro quodam carmine jurare,

Liv. 10, 38, 10; 10, 41, 3; 31, 17, 9; 1, 24, 6 and 9; Plin. 28, 2, 3, § 12:

cruciatus carmina,

Cic. Rab. Perd. 4, 13; cf. id. Mur. 12, 26:

lex horrendi carminis erat: duumviri perduellionem judicent, etc.,

of a dreadful form, Liv. 1, 26, 6:

rogationis carmen,

id. 3, 64, 10.—

Moral sentences composed in verses:

Appii Caeci carmen,

Cic. Tusc. 4, 2, 4; cf.:

liber Catonis qui inscriptus est Carmen de moribus,

Gell. 11, 2, 2:

ut totum illud, VTI. LINGVA. NVNCVPASSIT., non in XII. tabulis, sed in magistri carmine scriptum videretur,

Cic. de Or. 1, 57, 245:

necessarium,

id. Leg. 2, 23, 59.

carmen, ĭnis, n. [1. caro], a card, for wool or flax, Venant. Ep. Praem. Carm. 6, 5.

carmen, ĭnis, n. (old form cas-men, Varr. L. L. p. 86 Bip.) [Sanscr. çasto [p. 293] declaim, praise; cf.: camilla, censeo], a tune, song; poem, verse; an oracular response, a prophecy; a form of incantation (cf.: cano, cantus, and canto).

In gen., a tune, song, air, lay, strain, note, sound, both vocal and instrumental (mostly poet.; in prose, instead of it, cantus; cf.

also versus, numeri, modi): carmen tuba ista peregit ( = sonus),

Enn. Ann. 508 Vahl.:

carmine vocali clarus citharāque Philammon,

Ov. M. 11, 317; cf.

vocum,

id. ib. 12, 157:

per me (sc. Apollinem) concordant carmina nervis,

id. ib. 1, 518; cf. id. ib. 11, 5;

5, 340: solaque culminibus ferali carmine bubo Saepe queri,

Verg. A. 4, 462; so id. G. 4, 514; Ov. M. 10, 453:

cygnorum,

id. ib. 5, 387; cf. id. ib. 14, 430; Mart. 13, 77:

citharae liquidum carmen,

Lucr. 4, 981; cf. id. 2, 506; Hor. C. 1, 15, 15:

lyrae carmen,

Prop. 2, 1, 9 Hertzb.:

canere miserabile carmen,

Ov. M. 5, 118:

harundineum,

id. Tr. 4, 1, 12:

socialia carmina,

id. H. 12, 139:

barbaricum,

id. M. 11, 163.—With allusion to playing on the cithara:

hoc carmen hic tribunus plebis non vobis sed sibi intus canit,

Cic. Agr. 2, 26, 68; cf. Aspendius.—Also the sound of waves, Claud. Cons. Mall. Th. 319; cf. Auct. Aetn. 295.—

Esp., a composition in verse, a poem; poetry, verse, song, whether in a broader sense, of every kind of poetic production, epic, dramatic, lyric (opp. to prose and to cantus, the melody), or, in a more restricted sense, for lyric poetry.

Cum hanc felicitatem non prosa modo multi sint consecuti sed etiam carmine, Quint. 10, 7, 19; cf. id. 1, 8, 2; 8, 6, 27; 10, 1, 95:

perspicuum est, et cantus (melodies) tum fuisse rescriptos vocum sonis et carmina (words),

Cic. Tusc. 4, 2, 3; id. de Or. 2, 8, 34; 3, 51, 197:

carminibus cum res gestas coepere poetae Tradere,

Lucr. 5, 1444:

Maeonii carminis alite,

Hor. C. 1, 6, 2:

epicum carmen,

Quint. 10, 1, 62:

heroici sublimitas,

id. 1, 8, 5; cf. Prop. 3 (4), 3, 16:

Iliacum,

Hor. A. P. 129:

historia quodammodo carmen solutum,

Quint. 10, 1, 31:

Pierium,

Lucr. 1, 946; 4, 21:

tragicum,

Hor. A. P. 220:

carmina Livi,

id. Ep. 2, 1, 69; cf. Tac. A. 11, 13:

Saliorum carmina,

Varr. L. L. 3, 26; 9, 61; Quint. 1, 6, 40; Hor. Ep. 2, 1, 86 Schmid.; cf. Liv. 1, 20, 4 al.:

lyricorum carmina,

Quint. 9, 4, 53; Prop. 4 (5), 6, 32:

Aeolium,

Hor. C. 3, 30, 13:

Lydis remixto carmine tibiis,

id. ib. 4, 15, 30; cf. id. Epod. 9, 5:

carmen funebre proprie Naenia,

Quint. 8, 2, 8:

carmina quae in Phaeacum epulis canuntur,

Cic. Brut. 18, 71; cf. id. ib. 19, 75:

lascivum,

Quint. 9, 4, 108:

obscena,

satirical, abusive poems, libels, Prop. 1, 16, 10;

the same: famosum,

Hor. Ep. 1, 19, 31 Schmid.:

malum,

id. ib. 2, 1, 153; id. S. 2, 1. 82 Heind.:

obliquum,

Stat. S. 1, 2, 27:

probrosum,

Tac. A. 4, 31; cf.:

si quis carmen condidisset quod infamiam faceret flagitiumve alteri,

Cic. Rep. 4, 10, 12; and Fragm. XII. Tab. 8, 1, ap. Wordsw. Fragm. and Spec. p. 259 sq.; Fischer ad Cic. Tusc. 4, 2, 4.—Phrases:

canere,

Cic. Brut. 18, 71; Liv. 1, 20, 4 al.:

cantare cui,

Hor. C. 3, 1, 4:

cantitare,

Cic. Brut. 19, 75: CONDERE, XII. Tab. ap. Cic. Rep. 4, 10, 12; Lucr. 5, 1; Hor. S. 2, 1, 82; id. A. P. 436:

contexere,

Cic. Cael. 8, 18:

disponere,

Lucr. 3, 420:

pangere,

id. 1, 934; 4, 9:

fingere,

Hor. C. 4, 2, 32; id. Ep. 2, 1, 227; id. A. P. 331:

dicere,

id. C. 4, 12, 10; id. C. S. 8:

dictare,

id. S. 1, 10, 75; id. Ep. 2, 1, 110:

docere,

id. C. 2, 19, 1:

ad umbilicum adducere,

id. Epod. 14, 7:

deducere ad sua tempora,

Ov. M. 1, 4:

fundere,

Cic. Tusc. 1, 26, 64:

componere ad lyram,

Quint. 1, 10, 29; cf. id. 11, 2, 11.—

Esp.

In a restricted sense for lyric or epic poetry:

carmine tu gaudes, hic delectatur iambis,

Hor. Ep. 2, 2, 59 Schmid.; cf.:

carmina compono, hic elegos,

id. ib. 2, 2, 91: amabile carmen, i. e. a love poem or song, id. ib. 1, 3, 24.—And opp. to the drama for an epic or lyric poem:

fabula, quae versatur in tragoediis atque carminibus,

Quint. 2, 4, 2.—

A part of a great epic poem, a book, canto:

in primo carmine,

Lucr. 6, 937. —

A poetic inscription:

et tumulum facite et tumulo superaddite carmen: Daphnis ego, etc.,

Verg. E. 5, 42; id. A. 3, 287; Ov. M. 14, 442; id. F. 3, 547 al.—

A response of an oracle, a prophecy, prediction:

ultima Cumaei venit jam carminis aetas,

Verg. E. 4, 4; so Ov. M. 6, 582; Liv. 1, 45, 5; 23, 11, 4; 25, 12, 4; 29, 10, 6; 38, 45, 3; Tac. A. 3, 63; 4, 43; 6, 12 al.—

A magic formula, an incantation: MALVM, Fragm. XII. Tab. ap. Plin. 28, 2, 4, § 17; cf.

Fragm. XII. Tab. 8, 1, a. ap. Wordsw. Fragm. and Spec. p. 260: polleantne aliquid verba et incantamenta carminum,

Plin. 28, 2, 3, § 10: carmina vel caelo possunt deducere lunam;

Carminibus Circe socios mutavit Ulixi,

Verg. E. 8, 69 sq.; so id. A. 4, 487; Hor. Epod. 5, 72; 17, 4; id. S. 1, 8, 19; Prop. 2 (3), 28, 35; Ov. M. 7, 137; 14, 58; Quint. 7, 3, 7; Tac. A. 2, 69; 4, 22 al.—

On account of the very ancient practice of composing forms of religion and law in Saturnian verse, also a formula in religion or law, a form:

diro quodam carmine jurare,

Liv. 10, 38, 10; 10, 41, 3; 31, 17, 9; 1, 24, 6 and 9; Plin. 28, 2, 3, § 12:

cruciatus carmina,

Cic. Rab. Perd. 4, 13; cf. id. Mur. 12, 26:

lex horrendi carminis erat: duumviri perduellionem judicent, etc.,

of a dreadful form, Liv. 1, 26, 6:

rogationis carmen,

id. 3, 64, 10.—

Moral sentences composed in verses:

Appii Caeci carmen,

Cic. Tusc. 4, 2, 4; cf.:

liber Catonis qui inscriptus est Carmen de moribus,

Gell. 11, 2, 2:

ut totum illud, VTI. LINGVA. NVNCVPASSIT., non in XII. tabulis, sed in magistri carmine scriptum videretur,

Cic. de Or. 1, 57, 245:

necessarium,

id. Leg. 2, 23, 59.

carmen, ĭnis, n. [1. caro], a card, for wool or flax, Venant. Ep. Praem. Carm. 6, 5.

certāmen, ĭnis, n. [id.], a contest, struggle, strife, whether friendly or hostile, physical or intellectual; most freq. of a pugilistic contest of any kind; but also of contention in war.

A contest, struggle in games or otherwise.

Lit.:

videmusne apud quos eorum ludorum, qui gymnici nominantur, magnus honos sit, nullum ab iis, qui in id certamen descendant, devitari dolorem?

Cic. Tusc. 2, 26, 62; cf. id. de Or. 2, 78, 317:

Hac celebrata tenus sancto certamina patri,

Verg. A. 5, 603; cf. Ov. M. 1, 446:

luctandi,

Quint. 12, 2, 12:

saliendi,

id. 10, 3, 6:

citharoedorum,

id. 4, 1, 2:

sacra,

id. 2, 8, 7 Spald.:

quinquennale triplex, musicum, gymnicum, equestre,

Suet. Ner. 12; cf. id. Vit. 4; id. Dom. 4:

bijugum,

Verg. A. 5, 144:

quadrigarum,

Suet. Claud. 21:

pedum,

Ov. M. 12, 304:

cursus,

id. ib. 7, 792;

10, 560: disci,

id. ib. 10, 177:

Veneris,

id. Am. 2, 10, 29 et saep.—

Meton., poet., the object contended for, the prize, Ov. M. 13, 129:

pecoris magistris Velocis jaculi certamina ponit in ulmo,

Verg. G. 2, 530 Heyne.—

Trop., a rivalry, contest, struggle, emulation, etc.:

certamen honestum (Stoicorum et Peripateticorum),

Cic. Fin. 2, 21, 68:

est mihi tecum pro aris et focis certamen,

id. N. D. 3, 40, 94:

est alicui certamen cum aliquo de principatu,

Nep. Them. 6, 3: certamen honoris et gloriae. Cic. Lael. 10, 34; cf. id. Off. 1, 12, 38; Sall. J. 41, 2; Quint. 10, 5, 5:

bona ratio cum perditā confligit. In ejus modi certamine ac proelio,

Cic. Cat. 2, 11, 25:

pugna forensium certaminum,

id. 5, 12, 22:

eloquentiae inter juvenes,

Quint. 2, 17, 8:

verborum linguaeque,

Liv. 10, 22, 6:

laboris ac periculi,

id. 28, 19, 14:

amicitiae, benevolentiae,

id. 37, 53, 7:

bonae artis ac virtutis,

id. 37, 54, 19:

irarum,

id. 1, 7, 2; cf. id. 3, 39, 3:

conferendi (pecuniam),

id. 4, 60, 8:

patrum animos certamen regni ac cupido versabat,

id. 1, 17, 1; cf. id. 21, 31, 6:

leti (inter mulieres Indas),

Prop. 3 (4), 13, 19:

diu magnum inter mortales certamen fuit, vine corporis an virtute animi, etc.,

Sall. C. 1, 5; cf. Tib. 4, 1, 37.—Rarely with gen. of adversary:

si in virtutis certamen venerint ( = cum virtute),

Cic. Fin. 5, 24, 71 Madv. ad loc.— Poet.:

mite vini,

a drinking bout, Tib. 3, 6, 11.—Also poet.: certamina ponere, syn. with certamina instituere = agôna protithenai, to order, arrange a fight or contest, Verg. A. 5, 66; 8, 639; cf. id. G. 2, 530 Wagn.—Of inanimate things:

Arboribusque datumst variis exinde per auras Crescendi magnum inmissis certamen habenis,

Lucr. 5, 787.—

Esp., a military strife, battle, engagement, contest, fight, combat.

Subject. (diff. from the objective; cf.:

proeliam, pugna, bellum, etc.): horrida Romuleum certamina pango duellum,

Enn. Ann. 1, 1; 1, 476; 2, 6; 5, 1295; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 2; Lucr. 4, 844; Ov. M. 12, 180; Liv. 36, 19, 13:

aeterno certamine proelia pugnasque edere,

Lucr. 2, 117:

fit proelium acri certamine,

Hirt. B. G. 8, 28; cf.:

proelii certamen,

id. B. Alex. 16:

certamine,

with zeal, emulously, earnestly, Verg. A. 5, 197; Curt. [p. 320] 9, 4; Sil. 10, 536; cf.:

nec magni certaminis ea dimicatio fuit,

not severe, Liv. 21, 60, 7. —

Object., = proelium, pugna, etc.:

vario certamine pugnatum est,

Caes. B. C. 1, 46:

erat in celeritate omne positum certamen, utri, etc.,

id. ib. 1, 70:

bella atque certamina,

Sall. C. 33, 5:

ubi res ad certamen venit,

id. J. 13, 4:

in certamine ipso,

Liv. 2, 44, 11:

navalia,

a naval engagement, sea-fight, id. 31, 14, 4:

classicum,

Vell. 2, 85, 2:

saevit medio in certamine Mavors,

Verg. A. 8, 700 et saep.—Hence.

In the postAug. histt. for war in gen., Flor. 1, 20; Eutr. 1, 16; Just. 7, 2, 6; 7, 6, 6.

cētĕrus ( caet-), a, um (the nom. sing. masc. not in use; the sing., in gen., rare; in Cic. perh. only three times), adj. [pronom. stem ki, and compar. ending; cf. heteros], the other, that which exists besides, can be added to what is already named of a like kind with it; the other part (while reliquus is that which yet remains of an object, the rest;

e. g. stipendium pendere et cetera indigna pati,

and endured other indignities of the kind, Liv. 21, 20, 6. On the other hand:

jam vero reliqua—not cetera —quarta pars mundi ea et ipsa totā naturā fervida est, et ceteris naturis omnibus salutarem impertit et vitalem calorem,

Cic. N. D. 2, 10, 27; cf. Hand, Turs. II. p. 33; Doed. Syn. 1, p. 83. Still these ideas, esp. after the Aug. per., are often confounded, and the Engl., the remainder, the rest, and the adverb. phrase for the rest, etc., can be used interchangeably for both words).

Masc.:

si vestem et ceterum ornatum muliebrem pretii majoris habeat,

Cic. Inv. 1, 31, 51 (also in Quint. 5, 11, 28); Nep. Dat. 3, 1:

laeta et imperatori ceteroque exercitui,

Liv. 28, 4, 1:

vestitu calciatuque et cetero habitu,

Suet. Calig. 52: illos milites subduxit, exercitum ceterum servavit, Cato ap. Gell. 3, 7, 19:

cohortes veteranas in fronte, post eas ceterum exercitum in subsidiis locat,

Sall. C. 59, 5:

a cetero exercitu,

Curt. 5, 9, 11; Tac. Agr. 17; Suet. Galb. 20 fin.:

de cetero numero candidatorum,

id. Caes. 41.—

Fem.:

cetera jurisdictio,

Cic. Att. 6, 2, 5:

vita,

Sall. C. 52, 31:

aetas,

Verg. G. 3, 62:

nox,

Ov. M. 12, 579:

silva,

id. ib. 8, 750:

turba,

id. ib. 3, 236; 12, 286; Hor. S. 2, 8, 26:

classis,

Liv. 35, 26, 9:

deprecatio,

id. 42, 48, 3; 21, 7, 7:

inter ceteram planitiem mons,

Sall. J. 92, 5:

Graeciam,

Nep. Paus. 2, 4:

aciem,

Liv. 6, 8, 6:

multitudinem,

id. 35, 30, 8:

(super) turbam,

Suet. Calig. 26:

manum procerum,

Tac. Or. 37:

pro ceterā ejus audaciā atque amentiā,

Cic. Verr. 2, 1, 2, § 6:

pluviā (aquā) utebantur,

Sall. J. 89, 6:

ceterā (ex) copiā militum,

Liv. 35, 30, 9; Plin. Ep. 2, 16, 1:

ceterā (pro) reverentiā,

id. ib. 3, 8, 1:

ceterā (cum) turbā,

Suet. Claud. 12 al. —

Neutr.:

cum a pecu cetero absunt,

Plaut. Bacch. 5, 2, 20:

non abhorret a cetero scelere,

Liv. 1, 48, 5; Suet. Aug. 24:

cetero (e) genere hominum,

id. ib. 57:

quanto violentior cetero mari Oceanus,

Tac. A. 2, 24 al. — Subst.: cētĕ-rum, i, n., the rest:

elocuta sum convivas, ceterum cura tu,

Plaut. Men. 1, 4, 6:

ceterum omne incensum est,

Liv. 22, 20, 6; so,

de cetero,

as for the rest, Cic. Fin. 1, 7, 26; Curt. 4, 1, 14 al.;

and in ceterum,

for the rest, for the future, Sen. Ep. 78, 15.—

Plur., the rest, the others (freq. in all periods and species of composition):

de reliquis nihil melius ipso est: ceteri et cetera ejus modi, ut, etc.,

Cic. Fam. 4, 4, 5:

multae sunt insidiae bonis nosti cetera,

id. Planc. 24, 59; id. Fat. 13, 29:

cetera de genere hoc, adeo sunt multa, etc.,

Hor. S. 1, 1, 13; Lucr. 5, 38:

ut omittam cetera,

Cic. Cat. 3, 8, 18:

ibi Amineum... Lucanum serito, ceterae vites in quemvis agrum conveniunt,

Cato, R. R. 6, 4:

quam fortunatus ceteris sim rebus, absque una hac foret,

Ter. Hec. 4, 2, 25: nam ceteri fere, qui artem orandi litteris tradiderunt, ita sunt exorsi, quasi, etc., Quint. prooem. § 4; id. 10, 1, 80:

ceterae partes loquentem adjuvant, hae ipsae loquuntur,

id. 11, 3, 85:

sane ceterarum rerum pater familias et prudens et attentus, unā in re paulo minus consideratus,

Cic. Quint. 3, 11:

hanc inter ceteras vocem,

Quint. 9, 4, 55: de justitiā, fortitudine, temperantiā ceterisque similibus, id. prooem. § 12; 3, 5, 5;

2, 4, 38: ego ceteris laetus, hoc uno torqueor,

Curt. 6, 5, 3.—

Et cetera ceteraque or cetera, and so forth, kai ta hexês, when one refers to a well-known object with only a few words, or mentions only a few from a great number of objects, Cic. de Or. 2, 32, 141:

ut illud Scipionis, Agas asellum et cetera,

id. ib. 2, 64, 258; id. Top. 6, 30; 11, 48; id. Tusc. 2, 17, 39; id. Att. 2, 19, 3:

et similiter cetera,

Quint. 4, 1, 14:

vina ceteraque,

Cic. Verr. 2, 1, 36, § 91; Curt. 3, 4, 10:

solem, lunam, mare, cetera,

Lucr. 2, 1085:

fundum, aedes, parietem, supellectilem, penus, cetera,

Cic. Top. 5. 27.—

Hence, the advv.,

cē-tĕrum (orig. acc. respectiv.), lit. that which relates to the other, the rest (besides what has been mentioned).

For the rest, in other respects, otherwise (in good prose):

nihil, nisi ut ametis impero: Ceterum quantum lubet me poscitote aurum, ego dabo,

Plaut. Bacch. 4, 4, 52: tu aurum rogato: ceterum ( for the rest, in respect to the rest) verbum sat est, id. ib. 4, 8, 37: precator, qui mihi sic oret: nunc amitte quaeso hunc;

ceterum Posthac si quicquam, nil precor,

Ter. Phorm. 1, 2, 91:

ego me in Cumano et Pompeiano, praeterquam quod sine te, ceterum satis commode oblectabam,

Cic. Q. Fr. 2, 12 (14), 1:

foedera alia aliis legibus, ceterum eodem modo omnia fiunt,

Liv. 1, 24, 3; cf. Sall. J. 2, 4; 75, 3; Nep. Eum. 8, 5; Curt. 4, 1, 18.—Rarely after the verb: argentum accepi;

nil curavi ceterum,

Plaut. Capt. 5, 3, 12: numquid me vis ceterum? id. Ep. 4, 2, 76.—

= alioquin, introducing a conclusion contrary to fact (mostly post-class.), otherwise, else, in the opposite event, = Gr. allôs: non enim cogitaras;

ceterum Idem hoc melius invenisses,

Ter. Eun. 3, 1, 62:

ita et anima... solam vim ejus exprimere non valuit,... ceterum non esset anima, sed spiritus,

Tert. adv. Marc. 2, 9; App. M. 7, p. 200, 33; Dig. 4, 4, 7, § 2 al.—

In passing to another thought, besides, for the rest; very freq. (esp. in the histt.; usu. placed at the beginning of a new clause;

only in the comic poets in the middle): Filium tuom te meliust repetere, Ceterum uxorem abduce ex aedibus,

Plaut. Truc. 4, 3, 73; Ter. Hec. 3, 3, 31; Sall. J. 4, 1; 20, 8; 29, 2; Quint. 6, 1, 8; 8, 6, 51; 9, 2, 14 al.; Suet. Caes. 4; 16; id. Tib. 42; id. Claud. 1; Curt. 3, 1, 4; 3, 3, 7; 3, 6, 13; Col. 8, 8, 5:

dehinc ceterum valete,

Plaut. Poen. prol. 125; cf. id. ib. 91. —

With a restricting force, commonly contrasted with quidem or a neg. phrase; often to be translated by but, yet, notwithstanding, still, on the other hand (esp. freq. since the Aug. per.):

cum haud cuiquam in dubio esset, bellum ab Tarquiniis imminere, id quidem spe omnium serius fuit: ceterum, id quod non timebant, per dolum ac proditionem prope libertas amissa est,

Liv. 2, 3, 1; Plin. Pan. 5, 4; Flor. 3, 1, 11; Suet. Aug. 8; 66; id. Tib. 61 fin.; id. Gram. 4 al.:

eos multum laboris suscipere, ceterum ex omnibus maxume tutos esse,

Sall. J. 14, 12:

avidus potentiae, honoris, divitiarum, ceterum vitia sua callide occultans,

id. ib. 15, 3; 52, 1; 83, 1; id. C. 51, 26:

eo rem se vetustate oblitteratam, ceterum suae memoriae infixam adferre,

Liv. 3, 71, 6:

id quamquam, nihil portendentibus diis, ceterum neglegentia humana acciderat, tamen, etc.,

id. 28, 11, 7; 9, 21, 1; 21, 6, 1 Weissenb. ad loc.:

ut quisquis factus est princeps, extemplo fama ejus, incertum bona an mala, ceterum aeterna est,

Plin. Pan. 55, 9:

pauca repetundarum crimina, ceterum magicas superstitiones objectabat,

Tac. A. 12, 59; cf. Liv. 3, 40, 11.—

cē-tĕra (properly acc. plur.), = talla, ta loipa, as for the rest, otherwise; with adjj., and (in poets) with verbs (not found in Cic. or Quint.).

With adj.:

Bocchus praeter nomen cetera ignarus populi Romani,

Sall. J. 19, 7:

hastile cetera teres praeterquam ad extremum,

Liv. 21, 8, 10:

excepto quod non simul esses, cetera laetus,

Hor. Ep. 1, 10, 50 (cf. the passage cited under ceterum, II. A. 1. fin., Cic. Q. Fr. 2, 12 (14), 1):

cetera Graius,

Verg. A. 3, 594 (so prob. also Hor. Ep. 1, 10, 3, where others read ad cetera):

virum cetera egregium secuta,

Liv. 1, 35, 6:

vir cetera sanctissimus,

Vell. 2, 46, 2 Ruhnk.; Plin. 8, 15, 16, § 40; 12, 6, 13, § 25; 22, 25, 64, § 133; Tac. G. 29.—

With verbs: cetera, quos peperisti, ne cures, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 9, 656:

quiescas cetera,

Plaut. Mil. 3, 3, 53:

cetera parce, puer, bello,

Verg. A. 9, 656; cf. Sil. 17, 286:

cetera non latet hostis,

id. 2, 332; Mart. 13, 84.—

cētĕrō, peculiar to the Nat. Hist. of Pliny, for the rest, in other respects, otherwise:

cetero viri quam feminae majus,

Plin. 11, 37, 49, § 133; so id. 3, 11, 16, § 105; 6, 26, 30, § 122; 8, 3, 4, § 7;

10, 1, 1, § 1 al.: est et alia iritis cetero similis, at praedura,

id. 37, 9, 52, § 138.—

Of time: palumbes incubat femina post meridiana in matutinum, cetero mas,

id. 10, 58, 79, § 159.

com-mŏvĕo ( conm-), mōvi, mōtum, 2 (contr. forms:

commōrunt,

Lucr. 2, 766; commōrat, Turp. ap. Non. p. 278, 2; Ter. Phorm. 1, 2, 51; commōrit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 1; Hor. S. 2, 1, 45;

commossem,

Cic. Planc. 37, 90;

commosset,

id. Verr. 2, 3, 18, § 45;

commosse,

id. ib. 2, 5, 37, § 96; id. Fam. 7, 18, 3), v. a., to put something in violent motion, to move; both of removing from a place and backwards and forwards in a place; to shake, stir (freq. in every period and species of composition).

Lit.

To remove from a place, to carry away, displace, to start, set in motion, move:

neque miser me commovere possum prae formidine,

Plaut. Am. 1, 1, 181; id. Truc. 4, 3, 44:

facilius est currentem incitare quam commovere languentem,

Cic. de Or. 2, 44, 186:

columnas,

id. Verr. 2, 1, 55, § 145:

castra ex eo loco,

to move forward, decamp, id. ib. 2, 5, 37, § 96; cf.

aciem,

to set the line in motion, Liv. 2, 65, 5; 9, 27, 10:

se ex eo loco,

Cic. Fin. 5, 15, 42:

se domo,

id. Fam. 9, 5, 2:

me Thessalonicā,

id. Att. 3, 13, 1:

te istinc,

id. Fam. 6, 20, 3: agmen loco. to force back, cause to retreat, Sisenn. ap. Non. p. 58, 20; so,

hostem,

Liv. 9, 40, 9; 10, 29, 9:

cervum,

Verg. A. 7, 494:

molem,

Val. Fl. 2, 33:

nummum,

i. e. to use in business, Cic. Font. 5, 11 (1, 1); id. Fl. 19, 44:

ais, si una littera commota sit, fore tota ut labet disciplina. Utrum igitur tibi litteram videor an totas paginas commovere?

id. Fin. 4, 19, 53.—Sacra, t. t., to move or carry about the sacred utensils, images, etc., for religious use, Verg. A. 4, 301 Serv.; cf. Cato, R. R. 134, 4:

ancilia,

Serv. ad Verg. A. 8, 3:

tripodes,

Sen. Med. 786.—Hence, humorously: mea si commovi sacra, if I put my instruments (artifices, tricks, etc.) in motion, Plaut. Ps. 1, 1, 107. —Prov.:

glaebam commosset in agro decumano Siciliae nemo,

would have stirred a clod, Cic. Verr. 2, 3, 18, § 45.—

To set in motion in a place, to move hither and thither, to shake, agitate, disturb.

Of things:

magni commorunt aequora venti,

Lucr. 2, 766:

alas,

Verg. A. 5, 217; cf.:

penna commota volucris,

Sil. 6, 59; Sen. Agam. 633. —

Of persons, with se:

quis sese commovere potest, cujus ille (sc. Roscius) vitia non videat?

can stir, Cic. de Or. 2, 57, 233:

num infitiari potes te... meā diligentiā circumclusum commovere te contra rem publicam non potuisse,

id. Cat. 1, 3, 7; Nep. Ages. 6, 3; Liv. 2, 54, 6; cf.:

Lanuvii hastam se commovisse,

id. 21, 62, 4.—

Trop.

(Acc. to I. A.) To move, drive back, distodge, refute, confute:

nunc comminus agamus experiamurque, si possimus cornua commovere disputationis tuae,

Cic. Div. 2, 10, 26:

si convellere adoriamur ea, quae commoveri non possunt,

id. de Or. 2, 51, 205.—

(Acc. to I. B.) To throw into disorder, physical or mental; to unbalance, unsettle, shake, disturb (rare but class.):

adflantur alii sidere, alii commoventur statis temporibus alvo, nervis, capite, mente,

Plin. 2, 41, 41, § 108:

perleviter commotus fuerat... (postea) eum vidi plane integrum,

Cic. Q. Fr. 2, 5, 2: Bacchi sacris commota, Poët. ap. Cic. Div. 1, 36, 80:

commotus habebitur, i. e. mente captus,

frantic, crazed, Hor. S. 2, 3, 209; cf.:

commota mens,

id. ib. 2, 3, 278; Plin. 36, 21, 40, § 152; and:

commotus mente,

id. 23, 1, 16, § 23.—

To move in mind or feeling, to make an impression upon, to excite, rouse, shake, disquiet, disturb, affect, etc.

With abl.: commorat hominem lacrimis, Turp. ap. Non. p. 278, 2:

aliquem nimiā longinquitate locorum ac desiderio suorum,

Cic. Imp. Pomp. 9, 23:

aut libidine aliquā aut metu,

id. Off. 1, 29, 102; id. Font. 16, 36 (12, 26):

ludis,

id. Mur. 19, 40:

quis enim, cum sibi fingit aliquid et cogitatione depingit, non simul ac se ipse commovit atque ad se revocavit, sentit, etc.,

aroused, id. Ac. 2, 16, 51:

et amore fraterno et existimatione vulgi,

Caes. B. G. 1, 20:

adfectibus,

Quint. 9, 4, 4:

doctā voce,

id. 2, 16, 9:

cujus atrocitate,

id. 6, 1, 32:

vix sum apud me, ita animus commotu'st metu, Spe, gaudio,

Ter. And. 5, 4, 34; Quint. 1, 2, 30:

commota vehementi metu mens,

Lucr. 3, 153. —

Absol.:

commorat omnes nos,

Ter. Phorm. 1, 2, 51:

cum aliqua species utilitatis objecta est, commoveri necesse est,

one must be affected by it, it must make an impression on one, Cic. Off. 3, 8, 35:

nihil me clamor iste commovet,

id. Rab. Perd. 6, 18:

si quos adversum proelium et fuga Gallorum commoveret,

Caes. B. G. 1, 40:

in commovendis judiciis,

Cic. de Or. 2, 45, 189; cf.:

commotus ab oratore judex,

Quint. 6, 2, 7:

qui me commorit, flebit,

provoke, rouse, Hor. S. 2, 1, 45:

Neptunus graviter commotus,

Verg. A. 1, 126:

domo ejus omnia abstulit quae paulo magis animum cujuspiam aut oculos possent commovere,

Cic. Verr. 2, 2, 34, § 83; Quint. 12, 10, 50: dormiunt;

pol ego istos commovebo,

awake, arouse, Ter. Heaut. 4, 4, 8:

porticus haec ipsa et palaestra Graecarum disputationum memoriam quodammodo commovent,

stir up, awaken, revive, Cic. de Or. 2, 5, 20.—Of things:

aes alienum,

to demand, Tac. A. 6, 17:

commotā principis domo,

id. ib. 4, 52 init.:

si umquam vitae cupiditas in me fuisset, ego... omnium parricidarum tela commossem?

provoked, Cic. Planc. 37, 90. —

With in and abl.:

qui cum ingeniis conflictatur ejus modi, Neque commovetur animus in eā re tamen,

Ter. And. 1, 1, 67:

vidi enim vos in hoc nomine, cum testis diceret, commoveri,

Cic. Verr. 2, 4, 56, § 125:

in hac virgine commotus sum,

i. e. in love, Ter. Eun. 3, 5, 19.—

With ex and abl.:

nam cum esset ex aere alieno commota civitas,

Cic. Rep. 2, 33, 58; Auct. B. Afr. 57, 72.—

With ad and acc.:

nec sane satis commoveor animo ad ea. quae vis canenda,

Cic. ad Q. Fr. 3, 5, 4:

homines ad turpe compendium,

Auct. Her. 4, 40, 52.—

With ut and subj.:

adeone me ignavom putas, ut neque me consuetudo neque amor Commoveat neque commoneat, ut servem fidem?

Ter. And. 1, 5, 45:

tua nos voluntas commovit, ut conscriberemus, etc.,

Auct. Her. 1, 1, 1.—

Of the passions, etc., to rouse, stir up, excite, produce, generate: belli magnos commovit funditus aestus, moved the waves of strife from their foundations, Lucr. 5, 1434; cf.:

commovere tumultum aut bellum,

Cic. Verr. 2, 5, 8, § 20:

misericordiam, invidiam, iracundiam,

id. de Or. 2, 47, 195; cf.:

commovere miserationem,

Quint. 6, 1, 46; 10, 1, 64:

magnum et acerbum dolorem,

Cic. Verr. 2, 4, 21, § 47:

invidiam aliquam in me,

id. Phil. 3, 7, 18:

summum odium in eum,

id. Inv. 1, 54, 103:

bilem,

id. Att. 2, 7, 2:

multorum scribendi studia,

id. N. D. 1, 4, 8:

adfectus,

Quint. 4, prooem. § 6; 5, 8, 3; cf.:

adfectus vehementer commotos (opp. lenes),

id. 6, 2, 9.—

In discourse:

nova quaedam,

to start new doctrines, adduce novelties, Cic. Ac. 2, 6, 18.— Hence, commōtus, a, um, P. a., moved, excited, aroused:

genus (dicendi) in agendo,

Cic. de Or. 3, 9, 32; cf.:

Fimbria paulo fervidior atque commotior,

id. Brut. 34, 129:

incidere in rem commotam (i. e. amorem),

Sen. Ep. 116, 5:

animus commotior,

Cic. Div. 1, 37, 80:

commotius ad omnia turbanda consilium,

Liv. 6, 14, 9 Weissenb. ad loc.:

Drusus animo commotior,

more violent, passionate, Tac. A. 4, 3; cf.:

commotus ingenio,

id. ib. 6, 45; and:

Agrippina paulo commotior,

id. ib. 1, 33:

commoto similis,

to one provoked, enraged, Suet. Aug. 51; cf. id. Tib. 51.— Sup. and adv. apparently not in use.

compărātĭo ( conp-), ōnis, f. [1. comparo], a comparing, comparison (in good prose).

In gen.: comparationis duo sunt modi;

unus cum idemne sit an aliquid intersit quaeritur: alter, cum quid praestet aliud alii quaeritur,

Cic. de Or. 3, 29, 117; cf. id. ib. §

116: potest incidere saepe contentio et comparatio, de duobus honestis utrum honestius,

id. Off. 1, 43, 152:

majorum, minorum, parium,

id. Top. 18, 71:

orationis suae cum scriptis alienis,

id. de Or. 1, 60, 257:

rerum,

Quint. 2, 4, 24:

argumentorum,

id. 5, 13, 57:

in comparatione alicujus (post-Aug.): strata erant itinera vilioribus sarcinis, quas in conparatione meliorum avaritia contempserat,

Curt. 3, 11, 20 Vogel ad loc.; so,

ex conparatione regis novi, desiderium excitabatur amissi,

id. 10, 8, 9; cf. Lact. 7, 15, 7.—

Esp.

A trial of skill, contention:

in comparationem se demittere,

Suet. Rhet. 6.—

A relation, comparison:

cum solis et lunae et quinque errantium ad eandem inter se comparationem est facta conversio,

Cic. N. D. 2, 20, 51.—

Translation of the Gr. analogia, Cic. Univ. 4 fin.; 5; 7.—

An agreement, contract (v. 1. comparo, II. B.):

provincia sine sorte, sine comparatione, extra ordinem data,

Liv. 6, 30, 3.—

Of animals, a coupling, pairing:

boum,

Col. 6, 2, 13.—

In rhet.:

criminis,

a defensive comparison of a crime with a good deed, on account of which the crime was committed, Cic. Inv. 1, 11, 15; 2, 24, 72; Auct. Her. 1, 14, 24; 1, 15, 25.—

In gram.

A climax, Don. p. 1745 P.—

The comparative degree, Quint. 1, 5, 45.

compărātĭo, ōnis, f. [2. comparo].

A preparing, providing for, preparation, etc. (rare, but in good prose):

novi belli,

Cic. Imp. Pomp. 4, 9; cf.

pugnae, Auct. B. Afr. 35: veneni,

Liv. 42, 17, 6:

comparatio disciplinaque dicendi,

Cic. Brut. 76, 263:

novae amicitiae,

Sen. Ep. 9, 6.—

A procuring, gaining, acquiring:

testium,

Cic. Mur. 21, 44:

voluptatis,

id. Fin. 2, 28, 92:

criminis,

i. e. of all the materials for an accusation, id. Clu. 67, 191:

quibus ego ita credo, ut nihil de meā comparatione deminuam,

id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 16.—Hence,

In late Lat., a purchasing, purchase, Dig. 5, 1, 52; 41, 3, 41.

com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).

In gen., of different objects.

To bring into union, gather, collect, put together.

Of things in gen.:

aridum lignum,

Hor. C. 3, 17, 14:

composita fronde,

Prop. 1, 20, 22:

uvas in tecto in cratibus,

Cato, R. R. 112, 2:

in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,

Cic. Deiot. 6, 17:

(amomum) manipulatim leniter componitur,

Plin. 12, 13, 28, § 48:

amphoras in culleum,

Cato, R. R. 113, 2:

ligna in caminum,

id. ib. 37, 5.—

To bring into contact, fit together, join:

quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?

Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:

tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,

id. ib. p. 260, 30:

conponens manibusque manus atque ori bus ora,

Verg. A. 8, 486:

Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,

Prop. 2, 2, 12; cf.

caput,

Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:

ossa,

Cels. 8, 10, 2:

jugulum,

id. 8, 8, 8 et saep.—

Esp., to pack up for a journey, etc.:

omnia composta sunt quae donavi,

Plaut. Mil. 4, 7, 21:

i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,

Ter. Hec. 4, 3, 5:

dum tota domus raeda componitur una,

Juv. 3, 10.—

Of persons:

is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,

Verg. A. 8, 322:

et tabula una duos poterit componere amantes,

Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—

To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:

Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,

Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:

staturam habere Threcis cum Threce conpositi,

Sen. Q. N. 4, praef. 8;

and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,

Quint. 2, 17, 34:

cuive virum mallem memet componere,

Sil. 10, 70:

componimur Vecordi Decio,

id. 11, 212:

hunc fatis,

id. 1, 39:

cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,

Luc. 3, 196;

and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,

Hor. S. 1, 1, 103:

ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,

Sen. Prov. 1, 2, 9:

non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,

Quint. 2, 17, 33;

and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,

confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—

To oppose by way of comparison, to compare, contrast.

With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):

nec divis homines componier aequom'st,

Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):

si parva licet conponere magnis,

Verg. G. 4, 176:

parvis conponere magna solebam,

id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:

audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?

id. ib. 15, 530:

divinis humana,

Aus. Ecl. 1, 10.—

With acc. and cum:

ubi Metelli dicta cum factis conposuit,

Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.

In partic.

Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.

To bring together, compose, compound, make up, mix, construct.