Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

regulate

  • 1 moderor

        moderor ātus, ārī, dep.    [modus], to set a measure, set bounds, put restraint upon, moderate, mitigate, restrain, allay, temper, qualify: moderari uxoribus: quis illi finem statuet aut quis moderabitur? S.: orationi: irae, H.: fortunae suae, L.: amori, O.: cursui, to sail slowly, Ta.— To manage, regulate, rule, guide, govern, direct: Ex suā libidine, T.: in utroque magis studia partium quam bona aut mala sua moderata (sunt), were controlling, S.: recitat, ita moderans, ne, etc., controlling (his voice), Ta.: corpus: equos, Cs.: habenas, O.: fidem blandius Orpheo, strike more harmoniously, H.: mens quae omnia moderetur: frena theatri, Iu.: funiculo navi, with a rope: gentibus, S.
    * * *
    moderari, moderatus sum V DEP
    guide; control; regulate; govern

    Latin-English dictionary > moderor

  • 2 ōrdinō

        ōrdinō āvī, ātus, āre    [ordo], to order, set in order, arrange, adjust, dispose, regulate: copias, N.: milites, L.: arbusta latius sulcis, H.: partes orationis: gentem, Cu.—To set in order, narrate, compose, record: publicas Res, H.: magistratūs, record chronologically, N.: cum omnia ordinarentur.
    * * *
    ordinare, ordinavi, ordinatus V
    order/arrange, set in order; adjust, regulate; compose; ordain/appoint (Bee)

    Latin-English dictionary > ōrdinō

  • 3 temperō

        temperō āvī, ātus, āre    [tempus], to observe proper measure, be moderate, restrain oneself, forbear, abstain, be temperate, act temperately: in potestatibus, S.: in multā temperarunt tribuni, L.: linguae, L.: oculis, to keep from looking, L.: temperare oculis, refrain from tears, Cu.: risu (dat.), L.: victoriae, S.: nec nos temperamus imperiis, quo minus illi auxili egeant, L.: sibi, quin exirent, Cs.: vix temperavere animis, quin, etc., L.: temperare ab iniuri<*> et maleficio, refrain, Cs.: a lacrimis, V.: tollere puerum: temperatum agere est, quin, etc., they with difficulty refrained, L.: nec temperatum manibus foret, ni, etc., L.— To forbear, abstain, refrain, spare, be indulgent: si cuiquam ullā in re umquam temperaverit: Privignis, H.: templis deum temperatum est, L.: in quo ab sociis temperaverant, L.— To divide duly, mingle in due proportion, combine suitably, compound properly, qualify, temper: ex dissimillimis rebus misceri et temperari: alqd ex igni atque animā temperatum: Pocula, to mix, i. e. fill, H.: Etesiarum flatu nimii temperantur calores: aquam (i. e. balneum) ignibus, i. e. warm, H.: scatebris arva, i. e. water, V.— To rule, regulate, govern, manage, arrange, order: rem p. institutis et legibus: aequor, V.: arces aetherias, O.: ora frenis, H.: testudinis aureae strepitum, H.: citharam nervis, i. e. to string, O.: temperata frumenti subvectio, facilitated, Ta.—Fig., to regulate, rule, control, govern, sway, moderate: cuius acerbitas morum ne vino quidem permixta temperari solet: haec interdum temperanda sunt: amara lento Temperet risu, H.: iras, soothe, V.: sumptūs, O.
    * * *
    temperare, temperavi, temperatus V
    combine, blend, temper; make mild; refrain from; control oneself

    Latin-English dictionary > temperō

  • 4 dispenso

    dis-penso, āvi, ātum, 1, v. freq. a.
    I.
    Orig. of money, to distribute by weight, to [p. 592] disburse, pay out (for syn. cf.:

    partior, impertio, distribuo, divido): ducentos nummos (sc. inter milites),

    Plaut. Bacch. 4, 9, 47.—
    B.
    In gen., to manage, regulate household expenses:

    domesticas res,

    Cic. Att. 11, 1; cf. Juv. 7, 219:

    eligere aliquem ad dispensandam pecuniam,

    to have charge of the military chest, Nep. Con. 4.— Absol.:

    dispensat pueris vilicus,

    distributes rations, Mart. 12, 18, 22.—
    II.
    Transf., of other things, to dispense, distribute, arrange (for syn. cf.: dispono, digero, ordino, compono).
    A.
    Lit.:

    (fons) certis horarum spatiis dispensatur inter incolas,

    Plin. 18, 22, 51, § 188; Front. Aquaed. 9; Plin. 13, 13, 27, § 89:

    vitis aequa portione sucum proli suae dispensat,

    Col. 4, 24, 9:

    oscula suprema natos per omnes,

    Ov. M. 6, 278 (cf.:

    dividit oscula,

    Hor. C. 1, 36, 6):

    filum candelae,

    Juv. 3, 287:

    quem (annum) intercalaribus mensibus interponendis ita dispensavit (Numa), ut, etc.,

    Liv. 1, 19 fin.
    B.
    Trop., to manage, regulate, control, distribute:

    inventa non solum ordine, sed etiam momento quodam atque judicio dispensare atque componere,

    Cic. de Or. 1, 31, 142:

    quasi dispensare rem publicam et in ea quodam modo vilicare,

    id. Rep. 5, 3, 5; Just. 7, 6, 4:

    laetitiam inter impotentes populi animos,

    i. e. to impart to them by degrees, Liv. 27, 50 fin.:

    male dispensata libertas,

    Sen. Ben. 1, 10:

    quae dispensant mortalia fata sorores,

    Ov. H. 12, 3 et saep.: consilium dispensandae cohonestandaeque victoriae imperatoribus majores dederunt nostri (qs. to arrange as the general's manager; the fig. acc. to I. B., v. also dispensator), Liv. 38, 47.— Absol.: si modo recte dispensare velis, to dispense, arrange ( = administrare), Hor. S. 1, 2, 75.

    Lewis & Short latin dictionary > dispenso

  • 5 IIIviri

    triumvĭri (also written tresvĭri, and IIIvĭri), ōrum or ūm, m. [tres-vir], three men holding an office together or associated in public business, a board of three, three joint commissioners appointed for various purposes, a triumvirate. So,
    I.
    Triumviri coloniae deducendae or agro dando, for leading out a colony and distributing the land among its members, Liv. 3, 1, 6; 4, 11, 5; 6, 21, 4; 8, 16, 14 al.—In sing.:

    nobilitas... Gaium Gracchum... triumvirum coloniis deducundis ferro necaverat,

    Sall. J. 42, 1:

    triumvir agrarius,

    Liv. 27, 21, 10; Cic. Brut. 20, 79.—
    II.
    Triumviri capitales, superintendents of public prisons, who performed many of the duties of modern police magistrates, Plaut. Am. 1, 1, 3; Cic. Or. 46, 156:

    carceris lautumiarum,

    Liv. 32, 26, 27; Dig. 1, 2, 2, § 30; Liv. 25, 1, 10; 39, 14, 10.—In sing., Val. Max. 5, 4, 7.—
    III.
    Triumviri Epulones, v. epulo.—
    IV.
    Triumviri monetales, directors of the mint, Dig. 1, 2, 2, § 30.—
    V.
    Triumviri mensarii, three commissioners to regulate money, Liv. 23, 21, 6; 24, 18, 12; 26, 36, 8.—
    VI.
    Triumviri nocturni, fire-wardens, Liv. 9, 46, 3; Val. Max. 8, 1, 6; Dig. 1, 15, 1.—
    VII.
    Triumviri reipublicae constituendae;

    these were Antony, Octavianus, and Lepidus, appointed to regulate public affairs,

    Liv. Epit. 120; Suet. Aug. 96; id. Tib. 4; Flor. 4, 6.— In sing., Vell. 2, 88, 1; Suet. Aug. 9; 54; Gell. 3, 9, 4; Nep. Att. 12, 2.—
    VIII.
    Boards for recruiting troops:

    senatus triumviros binos creari jussit,

    Liv. 25, 5, 6.—
    IX.
    Triumviri sacris conquirendis donisque persignandis, to collect and register votive offerings, etc., Liv. 25, 7, 5.—
    X.
    Triumviri reficiendis aedibus Fortunae et matris Matutae et Spei, for the restoration of temples, Liv. 25, 7, 6.—
    XI.
    The three chief magistrates of a municipality:

    Q. Manlius, qui tum erat IIIvir,

    Cic. Clu. 13, 38.

    Lewis & Short latin dictionary > IIIviri

  • 6 tempero

    tempĕro, āvi, ātum, 1 (old pres. subj. temperint, Plaut. Truc. 1, 1, 41; collat. dep. form tempĕror, Lact. 7, 5, 12), v. a. and n. [tempus].
    I.
    Act., to divide or proportion duly, mingle in due proportion; to combine or compound properly; to qualify, temper, etc. (class.; cf.: modifico, misceo).
    A.
    Lit.:

    nec vero qui simplex esse debet, ex dissimilibus rebus misceri et temperari potest,

    Cic. Off. 3, 33, 119:

    qui (orbium motus) acuta cum gravibus temperans varios aequabiliter concentus efficit,

    id. Rep. 6, 18, 18:

    ea cum tria sumpsisset, unam in speciem temperavit,

    id. Univ. 7:

    tale quiddam esse animum, ut sit ex igni atque animă temperatum,

    id. N. D. 3, 14, 36:

    aes conflare et temperare,

    Plin. 7, 56, 57, § 197:

    ferrum,

    id. 34, 14, 41, § 145:

    herbas,

    Ov. F. 5, 402:

    acetum melle,

    Plin. 14, 17, 21, § 114:

    vinum,

    id. 29, 3, 11, § 50: pocula, to flavor, i. e. to fill, Hor. C. 1, 20, 11; id. Epod. 17, 80; Mart. 9, 12, 7:

    venenum,

    Suet. Ner. 2 fin.:

    unguentum,

    Plin. 13, 2, 2, § 18:

    collyrium,

    id. 27, 10, 59, § 83:

    colores,

    id. 2, 18, 16, § 79 et saep.:

    ejusdem solis tum accessus modici tum recessus et frigoris et caloris modum temperant,

    Cic. N. D. 2, 19, 49:

    Etesiarum flatu nimii temperantur calores,

    id. ib. 2, 53, 131; cf.:

    vitis solem umbra temperans,

    Plin. 17, 12, 18, § 91: quis aquam (i. e. balneum) temperet ignibus, who shall temper, i. e. warm, Hor. C. 3, 19, 6; so, balneum, Mart. 3, 25, 1:

    scatebrisque arentia temperat arva,

    i. e. waters, Verg. G. 1, 110; so,

    arva (Galesus),

    Claud. Cons. Prob. 260.—
    2.
    Transf., to rule, regulate, govern, manage, arrange, order:

    rem publicam institutis et legibus,

    Cic. Tusc. 1, 1, 2; cf.:

    constituere et temperare civitates,

    id. Ac. 2, 1, 3:

    Lycurgus, qui Lacedaemoniorum rem publicam temperavit,

    id. Div. 1, 43, 96; cf.:

    qui (Juppiter) res hominum ac deorum, Qui mare ac terras variisque mundum Temperat horis,

    Hor. C. 1, 12, 16:

    terram, mare, urbes, etc. (corresp. to regere),

    id. ib. 3, 4, 45:

    mare,

    id. ib. 4, 12, 1:

    aequor,

    Verg. A. 1, 146:

    orbem,

    Ov. M. 1, 770; 15, 869:

    arces aetherias,

    id. ib. 15, 859:

    undas,

    id. ib. 12, 580:

    ratem,

    id. ib. 13, 366:

    solus id navigii genus temperans,

    Vell. 2, 107:

    omnia pretio temperata,

    id. 2, 60:

    senem delirum,

    Hor. S. 2, 5, 71:

    ora frenis,

    id. C. 1, 8, 7 et saep.:

    genius qui natale temperat astrum,

    id. Ep. 2, 2, 187:

    annum,

    id. ib. 1, 12, 16; Plin. 2, 6, 4, § 13:

    caeli fulgura,

    Cic. Leg. 8, 21:

    fortunam suo arbitrio,

    Petr. 137.— Poet.:

    carmen impositis articulis,

    i. e. to tune, Prop. 2, 34 (3, 32), 80; cf.:

    testudinis aureae strepitum,

    Hor. C. 4, 3, 18:

    Musam pede Archilochi,

    id. Ep. 1, 19, 28 sq.:

    citharam nervis,

    i. e. to string, Ov. M. 10, 108.—
    B.
    Trop.
    1.
    To regulate, rule, etc.:

    non modice temperatam sed nimis meracam libertatem sitiens haurire,

    Cic. Rep. 1, 43, 96; cf.:

    cujus acerbitas morum immanitasque naturae ne vino quidem permixta temperari solet,

    id. Phil. 12, 11, 26:

    quod (genus) erit aequatum et temperatum ex tribus optimis rerum publicarum modis,

    id. Rep. 1, 45, 69; cf. id. ib. 2, 39, 65:

    ita in variā et perpetuā oratione hi (numeri) sunt inter se miscendi et temperandi,

    id. Or. 58, 197; so,

    joined with miscere,

    id. Off. 3, 33, 119 (on the contrary, opp. miscere, id. Rep. 2, 23, 42); cf.:

    at haec interdum temperanda et varianda sunt,

    id. Or. 29, 103; 18, 60; 52, 176:

    iracundiam cohibere, victoriam temperare,

    id. Marcell. 3, 8:

    amara lento Temperet risu,

    Hor. C. 2, 16, 27: annonam macelli quotannis temperandam censuit, to be regulated, i. e. fixed at moderate prices, Suet. Tib. 34:

    (Aeolus) Sceptra tenens mollitque animos et temperat iras,

    soothes, allays, Verg. A. 1, 57:

    sumptus,

    Ov. Am. 1, 3, 10:

    Mercurius temperat astra,

    Stat. Th. 1, 305.—
    2.
    Se temperare ab aliquā re, to refrain from, abstain from, forbear, etc. (late Lat.): temperare se a rectorum suorum reprehensione, Greg. M. in Job, 25, 38 init.; 18, 3: ab utro se temperat, Aug. c. Faust. 6, 5 fin.; id. Trin. 3 prooem.
    II.
    Neutr., to observe proper measure; to moderate or restrain one ' s self; to forbear, abstain; to be moderate or temperate (class.; cf. moderor).
    A.
    In gen., constr. with in aliquā re, alicui rei, ab aliquā re, a simple abl., an inf., or ne or quin with subj.
    (α).
    With in and abl.:

    jam istoc probior es, cum in amore temperes,

    Plaut. Ep. 1, 2, 8:

    in multa temperarunt tribuni,

    Liv. 2, 52, 5; Sall. J. 85, 9.—
    (β).
    With dat.:

    linguae tempera,

    Plaut. Rud. 4, 7, 28; so,

    linguae,

    Liv. 28, 44, 18:

    linguae,

    Sen. Ira, 3, 6, 2:

    manibus,

    Liv. 2, 23, 9; 4, 3, 6; 32, 20, 3; Curt. 7, 2, 24:

    oculis,

    Liv. 21, 22, 7:

    irae,

    id. 33, 20, 7:

    victoriae,

    Sall. C. 11, 8:

    gulae,

    Plin. Ep. 2, 6, 5:

    lacrimis,

    Curt. 7, 2, 7.—
    (γ).
    With ab and abl.:

    temperare ab injuriā et maleficio,

    Caes. B. G. 1, 7:

    a maleficio,

    Auct. Her. 2, 19, 29:

    a lacrimis,

    Verg. A. 2, 8:

    precibus ducis mitigati ab excidio civitatis temperavere,

    Tac. H. 1, 63.—Rarely with sibi, etc.:

    cum sibi in contionibus credas a mendacio temperaturum?

    Auct. Her. 4, 18, 25:

    ne a necessariis quidem sibi rabies temperat,

    Sen. Clem. 1, 26, 4.—
    (δ).
    With abl. alone:

    lacrimis,

    Liv. 30, 20; Tac. A. 15, 16:

    a venatibus,

    Claud. III. Laud. Stil. 270:

    risu,

    Liv. 32, 34, 3: neque verbis adversus principem neque factis, Suet. Vit. Lucan.—
    (ε).
    With inf.:

    matronae Canorā hic voce suā tinnire temperent,

    Plaut. Poen. prol. 33:

    dormire,

    id. ib. 22:

    maledicere huic,

    id. ib. 5, 2, 76: tollere puerum, Enn. ap. Cic. Div. 1, 21, 42 (Trag. v. 67 Vahl.):

    exordiri rem novam,

    Gell. 4, 9, 5. —
    (ζ).
    With ne and subj.:

    quoi male faciundi est potestas, quom ne id faciat temperat,

    Plaut. Stich. 1, 2, 60:

    quod in pluribus libris ne facerem temperavi,

    Lact. 4, 3, 5.—
    (η).
    With quin (post-Aug.):

    non temperante Tiberio quin premeret,

    Tac. A. 3, 67: ne sedato quidem tumultu temperare potuit, quin, etc., Suet. Claud. 41; id. Calig. 54:

    vix temperabat, quin diceret,

    Sen. Contr. 10, 1 (30), 7:

    Arruntius non temperavit, quin, etc.,

    id. Ep. 114, 19.—
    b.
    With sibi or animis (so not in Cicero):

    neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin, etc.,

    Caes. B. G. 1, 33:

    vix sibi temperant quin, etc.,

    Sen. Ben. 2, 29, 2; Vell. 1, 16, 1: usque mihi temperavi, dum perducerem eo rem, ut, etc., Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2:

    nequeo mihi temperare, quominus, etc.,

    Plin. 18, 6, 8, § 41; 1, praef. §

    30: non quivit temperare sibi in eo (signo), etc.,

    id. 34, 8, 19, § 62; Plin. Ep. 6, 17, 1:

    vix temperavere animis, quin, etc.,

    Liv. 5, 45, 7.—
    c.
    Impers. pass.:

    aegre temperatum est, quin, etc.,

    they with difficulty refrained, Liv. 32, 10, 8:

    nec temperatum manibus foret, ni, etc.,

    id. 2, 23, 10:

    jam superfundenti se laetitiae vix temperatum est,

    id. 5, 7, 8:

    ab oppugnatione urbium temperatum,

    id. 7, 20, 9:

    a caedibus,

    id. 25, 25, 9.—
    B.
    In partic., pregn., to forbear, abstain, or refrain from; to spare, be indulgent to any thing (cf.: parco, abstineo); constr. with dat. or ab:

    ut si cuiquam ullā in re umquam temperaverit, ut vos quoque ei temperetis,

    Cic. Verr. 2, 2, 6, § 17:

    superatis hostibus (shortly after, parcere),

    id. ib. 2, 2, 2, §

    4: sociis,

    id. ib. 2, 1, 59, §

    154: alicui in aliquā re,

    id. ib. 2, 2, 6, §

    17: amicis,

    id. Balb. 27, 60:

    privignis,

    Hor. C. 3, 24, 18:

    ingenio suo,

    Quint. 10, 1, 98 al.:

    in quo ab sociis temperaverant,

    Liv. 6, 17, 8:

    ab his sacris,

    id. 39, 10, 9:

    quamvis a plerisque cibis singuli temperemus,

    Plin. Ep. 2, 5, 8; cf.:

    a mulso sibi temperare,

    Cels. 4, 31.— Impers. pass.:

    templis deum temperatum est,

    Liv. 1, 29, 6 Drak. N. cr.:

    nec ab ullo temperatum foret,

    id. 24, 31, 11.—Hence,
    A.
    tempĕ-rans, antis, P. a., observing moderation, sober, moderate, temperate (syn.:

    modestus, abstinens): aut temperantem (dices), qui se in aliquā libidine continuerit, in aliquā effuderit?

    Cic. Par. 3, 1, 21:

    homo in omnibus vitae partibus moderatus ac temperans, etc.,

    id. Font. 18, 40; so,

    homo,

    id. Att. 15, 1, 1.— Sup.:

    homo sanctissimus et temperantissimus,

    Cic. Font. 17, 38:

    principes graviores temperantioresque a cupidine imperii,

    refraining, abstaining, Liv. 26, 22, 14 Drak. N. cr. —With gen.:

    famae temperans,

    Ter. Phorm. 2, 1, 41:

    temperans gaudii seraeque laetitiae,

    Plin. Pan. 52, 5:

    potestatis temperantior,

    Tac. A. 13, 46.—Hence, adv.: tempĕranter, with moderation, moderately, Tac. A. 4, 33; 15, 29. — Comp., Cic. Att. 9, 2, A, 2.— Sup. seems not to occur.—
    B.
    tempĕrātus, a, um, P. a.
    * 1.
    Duly arranged or prepared:

    prela,

    Cato, R. R. 12.—
    2.
    Limited, moderate, temperate.
    (α).
    Lit.:

    temperatae escae modicaeque potiones,

    Cic. Div. 1, 51, 115:

    regiones caeli neque aestuosae neque frigidae sed temperatae,

    Vitr. 1, 4; cf. Plin. 14, 2, 4, § 26.— Comp.:

    loca temperatiora,

    Caes. B. G. 5, 12:

    o temperatae dulce Formiae litus,

    Mart. 10, 30, 1:

    mitis ac temperatus annus,

    Col. 3, 20, 1; cf. in sup.:

    temperatissimum anni tempus,

    Varr. R. R. 2, 5, 14.—
    (β).
    Trop., of moral character, of speech, etc., moderate, sober, calm, steady, temperate:

    est autem ita temperatis moderatisque moribus, ut summa severitas summā cum humanitate jungatur,

    Cic. Fam. 12, 27:

    justi, temperati, sapientes,

    id. N. D. 3, 36, 87: in victoriā tem, peratior, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 1:

    mens in bonis Ab insolenti temperata Laetitiā,

    Hor. C. 2, 3, 3:

    vim temperatam di provehunt In majus,

    id. ib. 3, 4, 66:

    animum temperatum virtutibus fuisse,

    Liv. 1, 18, 4:

    hoc multo fortius est... illud temperatius,

    Sen. Ep. 18, 3:

    aequabile et temperatum orationis genus,

    Cic. Off. 1, 1, 3:

    oratio modica ac temperata,

    id. Or. 27, 95.— Comp.:

    temperatior oratio,

    Cic. de Or. 2, 53, 212.— Sup.:

    temperatissimi sanctissimique viri monumentum,

    Cic. Verr. 2, 4, 38, § 83. — Adv.: tempĕrātē, in due proportion, with moderation, moderately, temperately.
    a.
    Lit.:

    tepebit,

    Cato, R. R. 69, 2:

    arbores umoris temperate, parum terreni habentes,

    Vitr. 2, 9 med.
    b.
    Trop.:

    agere,

    Cic. Att. 12, 32, 1:

    temperatius scribere,

    id. ib. 13, 1, 1:

    temperatissime et castissime vivere,

    Aug. Mus. 6, 15.

    Lewis & Short latin dictionary > tempero

  • 7 temperor

    tempĕro, āvi, ātum, 1 (old pres. subj. temperint, Plaut. Truc. 1, 1, 41; collat. dep. form tempĕror, Lact. 7, 5, 12), v. a. and n. [tempus].
    I.
    Act., to divide or proportion duly, mingle in due proportion; to combine or compound properly; to qualify, temper, etc. (class.; cf.: modifico, misceo).
    A.
    Lit.:

    nec vero qui simplex esse debet, ex dissimilibus rebus misceri et temperari potest,

    Cic. Off. 3, 33, 119:

    qui (orbium motus) acuta cum gravibus temperans varios aequabiliter concentus efficit,

    id. Rep. 6, 18, 18:

    ea cum tria sumpsisset, unam in speciem temperavit,

    id. Univ. 7:

    tale quiddam esse animum, ut sit ex igni atque animă temperatum,

    id. N. D. 3, 14, 36:

    aes conflare et temperare,

    Plin. 7, 56, 57, § 197:

    ferrum,

    id. 34, 14, 41, § 145:

    herbas,

    Ov. F. 5, 402:

    acetum melle,

    Plin. 14, 17, 21, § 114:

    vinum,

    id. 29, 3, 11, § 50: pocula, to flavor, i. e. to fill, Hor. C. 1, 20, 11; id. Epod. 17, 80; Mart. 9, 12, 7:

    venenum,

    Suet. Ner. 2 fin.:

    unguentum,

    Plin. 13, 2, 2, § 18:

    collyrium,

    id. 27, 10, 59, § 83:

    colores,

    id. 2, 18, 16, § 79 et saep.:

    ejusdem solis tum accessus modici tum recessus et frigoris et caloris modum temperant,

    Cic. N. D. 2, 19, 49:

    Etesiarum flatu nimii temperantur calores,

    id. ib. 2, 53, 131; cf.:

    vitis solem umbra temperans,

    Plin. 17, 12, 18, § 91: quis aquam (i. e. balneum) temperet ignibus, who shall temper, i. e. warm, Hor. C. 3, 19, 6; so, balneum, Mart. 3, 25, 1:

    scatebrisque arentia temperat arva,

    i. e. waters, Verg. G. 1, 110; so,

    arva (Galesus),

    Claud. Cons. Prob. 260.—
    2.
    Transf., to rule, regulate, govern, manage, arrange, order:

    rem publicam institutis et legibus,

    Cic. Tusc. 1, 1, 2; cf.:

    constituere et temperare civitates,

    id. Ac. 2, 1, 3:

    Lycurgus, qui Lacedaemoniorum rem publicam temperavit,

    id. Div. 1, 43, 96; cf.:

    qui (Juppiter) res hominum ac deorum, Qui mare ac terras variisque mundum Temperat horis,

    Hor. C. 1, 12, 16:

    terram, mare, urbes, etc. (corresp. to regere),

    id. ib. 3, 4, 45:

    mare,

    id. ib. 4, 12, 1:

    aequor,

    Verg. A. 1, 146:

    orbem,

    Ov. M. 1, 770; 15, 869:

    arces aetherias,

    id. ib. 15, 859:

    undas,

    id. ib. 12, 580:

    ratem,

    id. ib. 13, 366:

    solus id navigii genus temperans,

    Vell. 2, 107:

    omnia pretio temperata,

    id. 2, 60:

    senem delirum,

    Hor. S. 2, 5, 71:

    ora frenis,

    id. C. 1, 8, 7 et saep.:

    genius qui natale temperat astrum,

    id. Ep. 2, 2, 187:

    annum,

    id. ib. 1, 12, 16; Plin. 2, 6, 4, § 13:

    caeli fulgura,

    Cic. Leg. 8, 21:

    fortunam suo arbitrio,

    Petr. 137.— Poet.:

    carmen impositis articulis,

    i. e. to tune, Prop. 2, 34 (3, 32), 80; cf.:

    testudinis aureae strepitum,

    Hor. C. 4, 3, 18:

    Musam pede Archilochi,

    id. Ep. 1, 19, 28 sq.:

    citharam nervis,

    i. e. to string, Ov. M. 10, 108.—
    B.
    Trop.
    1.
    To regulate, rule, etc.:

    non modice temperatam sed nimis meracam libertatem sitiens haurire,

    Cic. Rep. 1, 43, 96; cf.:

    cujus acerbitas morum immanitasque naturae ne vino quidem permixta temperari solet,

    id. Phil. 12, 11, 26:

    quod (genus) erit aequatum et temperatum ex tribus optimis rerum publicarum modis,

    id. Rep. 1, 45, 69; cf. id. ib. 2, 39, 65:

    ita in variā et perpetuā oratione hi (numeri) sunt inter se miscendi et temperandi,

    id. Or. 58, 197; so,

    joined with miscere,

    id. Off. 3, 33, 119 (on the contrary, opp. miscere, id. Rep. 2, 23, 42); cf.:

    at haec interdum temperanda et varianda sunt,

    id. Or. 29, 103; 18, 60; 52, 176:

    iracundiam cohibere, victoriam temperare,

    id. Marcell. 3, 8:

    amara lento Temperet risu,

    Hor. C. 2, 16, 27: annonam macelli quotannis temperandam censuit, to be regulated, i. e. fixed at moderate prices, Suet. Tib. 34:

    (Aeolus) Sceptra tenens mollitque animos et temperat iras,

    soothes, allays, Verg. A. 1, 57:

    sumptus,

    Ov. Am. 1, 3, 10:

    Mercurius temperat astra,

    Stat. Th. 1, 305.—
    2.
    Se temperare ab aliquā re, to refrain from, abstain from, forbear, etc. (late Lat.): temperare se a rectorum suorum reprehensione, Greg. M. in Job, 25, 38 init.; 18, 3: ab utro se temperat, Aug. c. Faust. 6, 5 fin.; id. Trin. 3 prooem.
    II.
    Neutr., to observe proper measure; to moderate or restrain one ' s self; to forbear, abstain; to be moderate or temperate (class.; cf. moderor).
    A.
    In gen., constr. with in aliquā re, alicui rei, ab aliquā re, a simple abl., an inf., or ne or quin with subj.
    (α).
    With in and abl.:

    jam istoc probior es, cum in amore temperes,

    Plaut. Ep. 1, 2, 8:

    in multa temperarunt tribuni,

    Liv. 2, 52, 5; Sall. J. 85, 9.—
    (β).
    With dat.:

    linguae tempera,

    Plaut. Rud. 4, 7, 28; so,

    linguae,

    Liv. 28, 44, 18:

    linguae,

    Sen. Ira, 3, 6, 2:

    manibus,

    Liv. 2, 23, 9; 4, 3, 6; 32, 20, 3; Curt. 7, 2, 24:

    oculis,

    Liv. 21, 22, 7:

    irae,

    id. 33, 20, 7:

    victoriae,

    Sall. C. 11, 8:

    gulae,

    Plin. Ep. 2, 6, 5:

    lacrimis,

    Curt. 7, 2, 7.—
    (γ).
    With ab and abl.:

    temperare ab injuriā et maleficio,

    Caes. B. G. 1, 7:

    a maleficio,

    Auct. Her. 2, 19, 29:

    a lacrimis,

    Verg. A. 2, 8:

    precibus ducis mitigati ab excidio civitatis temperavere,

    Tac. H. 1, 63.—Rarely with sibi, etc.:

    cum sibi in contionibus credas a mendacio temperaturum?

    Auct. Her. 4, 18, 25:

    ne a necessariis quidem sibi rabies temperat,

    Sen. Clem. 1, 26, 4.—
    (δ).
    With abl. alone:

    lacrimis,

    Liv. 30, 20; Tac. A. 15, 16:

    a venatibus,

    Claud. III. Laud. Stil. 270:

    risu,

    Liv. 32, 34, 3: neque verbis adversus principem neque factis, Suet. Vit. Lucan.—
    (ε).
    With inf.:

    matronae Canorā hic voce suā tinnire temperent,

    Plaut. Poen. prol. 33:

    dormire,

    id. ib. 22:

    maledicere huic,

    id. ib. 5, 2, 76: tollere puerum, Enn. ap. Cic. Div. 1, 21, 42 (Trag. v. 67 Vahl.):

    exordiri rem novam,

    Gell. 4, 9, 5. —
    (ζ).
    With ne and subj.:

    quoi male faciundi est potestas, quom ne id faciat temperat,

    Plaut. Stich. 1, 2, 60:

    quod in pluribus libris ne facerem temperavi,

    Lact. 4, 3, 5.—
    (η).
    With quin (post-Aug.):

    non temperante Tiberio quin premeret,

    Tac. A. 3, 67: ne sedato quidem tumultu temperare potuit, quin, etc., Suet. Claud. 41; id. Calig. 54:

    vix temperabat, quin diceret,

    Sen. Contr. 10, 1 (30), 7:

    Arruntius non temperavit, quin, etc.,

    id. Ep. 114, 19.—
    b.
    With sibi or animis (so not in Cicero):

    neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin, etc.,

    Caes. B. G. 1, 33:

    vix sibi temperant quin, etc.,

    Sen. Ben. 2, 29, 2; Vell. 1, 16, 1: usque mihi temperavi, dum perducerem eo rem, ut, etc., Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2:

    nequeo mihi temperare, quominus, etc.,

    Plin. 18, 6, 8, § 41; 1, praef. §

    30: non quivit temperare sibi in eo (signo), etc.,

    id. 34, 8, 19, § 62; Plin. Ep. 6, 17, 1:

    vix temperavere animis, quin, etc.,

    Liv. 5, 45, 7.—
    c.
    Impers. pass.:

    aegre temperatum est, quin, etc.,

    they with difficulty refrained, Liv. 32, 10, 8:

    nec temperatum manibus foret, ni, etc.,

    id. 2, 23, 10:

    jam superfundenti se laetitiae vix temperatum est,

    id. 5, 7, 8:

    ab oppugnatione urbium temperatum,

    id. 7, 20, 9:

    a caedibus,

    id. 25, 25, 9.—
    B.
    In partic., pregn., to forbear, abstain, or refrain from; to spare, be indulgent to any thing (cf.: parco, abstineo); constr. with dat. or ab:

    ut si cuiquam ullā in re umquam temperaverit, ut vos quoque ei temperetis,

    Cic. Verr. 2, 2, 6, § 17:

    superatis hostibus (shortly after, parcere),

    id. ib. 2, 2, 2, §

    4: sociis,

    id. ib. 2, 1, 59, §

    154: alicui in aliquā re,

    id. ib. 2, 2, 6, §

    17: amicis,

    id. Balb. 27, 60:

    privignis,

    Hor. C. 3, 24, 18:

    ingenio suo,

    Quint. 10, 1, 98 al.:

    in quo ab sociis temperaverant,

    Liv. 6, 17, 8:

    ab his sacris,

    id. 39, 10, 9:

    quamvis a plerisque cibis singuli temperemus,

    Plin. Ep. 2, 5, 8; cf.:

    a mulso sibi temperare,

    Cels. 4, 31.— Impers. pass.:

    templis deum temperatum est,

    Liv. 1, 29, 6 Drak. N. cr.:

    nec ab ullo temperatum foret,

    id. 24, 31, 11.—Hence,
    A.
    tempĕ-rans, antis, P. a., observing moderation, sober, moderate, temperate (syn.:

    modestus, abstinens): aut temperantem (dices), qui se in aliquā libidine continuerit, in aliquā effuderit?

    Cic. Par. 3, 1, 21:

    homo in omnibus vitae partibus moderatus ac temperans, etc.,

    id. Font. 18, 40; so,

    homo,

    id. Att. 15, 1, 1.— Sup.:

    homo sanctissimus et temperantissimus,

    Cic. Font. 17, 38:

    principes graviores temperantioresque a cupidine imperii,

    refraining, abstaining, Liv. 26, 22, 14 Drak. N. cr. —With gen.:

    famae temperans,

    Ter. Phorm. 2, 1, 41:

    temperans gaudii seraeque laetitiae,

    Plin. Pan. 52, 5:

    potestatis temperantior,

    Tac. A. 13, 46.—Hence, adv.: tempĕranter, with moderation, moderately, Tac. A. 4, 33; 15, 29. — Comp., Cic. Att. 9, 2, A, 2.— Sup. seems not to occur.—
    B.
    tempĕrātus, a, um, P. a.
    * 1.
    Duly arranged or prepared:

    prela,

    Cato, R. R. 12.—
    2.
    Limited, moderate, temperate.
    (α).
    Lit.:

    temperatae escae modicaeque potiones,

    Cic. Div. 1, 51, 115:

    regiones caeli neque aestuosae neque frigidae sed temperatae,

    Vitr. 1, 4; cf. Plin. 14, 2, 4, § 26.— Comp.:

    loca temperatiora,

    Caes. B. G. 5, 12:

    o temperatae dulce Formiae litus,

    Mart. 10, 30, 1:

    mitis ac temperatus annus,

    Col. 3, 20, 1; cf. in sup.:

    temperatissimum anni tempus,

    Varr. R. R. 2, 5, 14.—
    (β).
    Trop., of moral character, of speech, etc., moderate, sober, calm, steady, temperate:

    est autem ita temperatis moderatisque moribus, ut summa severitas summā cum humanitate jungatur,

    Cic. Fam. 12, 27:

    justi, temperati, sapientes,

    id. N. D. 3, 36, 87: in victoriā tem, peratior, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 1:

    mens in bonis Ab insolenti temperata Laetitiā,

    Hor. C. 2, 3, 3:

    vim temperatam di provehunt In majus,

    id. ib. 3, 4, 66:

    animum temperatum virtutibus fuisse,

    Liv. 1, 18, 4:

    hoc multo fortius est... illud temperatius,

    Sen. Ep. 18, 3:

    aequabile et temperatum orationis genus,

    Cic. Off. 1, 1, 3:

    oratio modica ac temperata,

    id. Or. 27, 95.— Comp.:

    temperatior oratio,

    Cic. de Or. 2, 53, 212.— Sup.:

    temperatissimi sanctissimique viri monumentum,

    Cic. Verr. 2, 4, 38, § 83. — Adv.: tempĕrātē, in due proportion, with moderation, moderately, temperately.
    a.
    Lit.:

    tepebit,

    Cato, R. R. 69, 2:

    arbores umoris temperate, parum terreni habentes,

    Vitr. 2, 9 med.
    b.
    Trop.:

    agere,

    Cic. Att. 12, 32, 1:

    temperatius scribere,

    id. ib. 13, 1, 1:

    temperatissime et castissime vivere,

    Aug. Mus. 6, 15.

    Lewis & Short latin dictionary > temperor

  • 8 triumviri

    triumvĭri (also written tresvĭri, and IIIvĭri), ōrum or ūm, m. [tres-vir], three men holding an office together or associated in public business, a board of three, three joint commissioners appointed for various purposes, a triumvirate. So,
    I.
    Triumviri coloniae deducendae or agro dando, for leading out a colony and distributing the land among its members, Liv. 3, 1, 6; 4, 11, 5; 6, 21, 4; 8, 16, 14 al.—In sing.:

    nobilitas... Gaium Gracchum... triumvirum coloniis deducundis ferro necaverat,

    Sall. J. 42, 1:

    triumvir agrarius,

    Liv. 27, 21, 10; Cic. Brut. 20, 79.—
    II.
    Triumviri capitales, superintendents of public prisons, who performed many of the duties of modern police magistrates, Plaut. Am. 1, 1, 3; Cic. Or. 46, 156:

    carceris lautumiarum,

    Liv. 32, 26, 27; Dig. 1, 2, 2, § 30; Liv. 25, 1, 10; 39, 14, 10.—In sing., Val. Max. 5, 4, 7.—
    III.
    Triumviri Epulones, v. epulo.—
    IV.
    Triumviri monetales, directors of the mint, Dig. 1, 2, 2, § 30.—
    V.
    Triumviri mensarii, three commissioners to regulate money, Liv. 23, 21, 6; 24, 18, 12; 26, 36, 8.—
    VI.
    Triumviri nocturni, fire-wardens, Liv. 9, 46, 3; Val. Max. 8, 1, 6; Dig. 1, 15, 1.—
    VII.
    Triumviri reipublicae constituendae;

    these were Antony, Octavianus, and Lepidus, appointed to regulate public affairs,

    Liv. Epit. 120; Suet. Aug. 96; id. Tib. 4; Flor. 4, 6.— In sing., Vell. 2, 88, 1; Suet. Aug. 9; 54; Gell. 3, 9, 4; Nep. Att. 12, 2.—
    VIII.
    Boards for recruiting troops:

    senatus triumviros binos creari jussit,

    Liv. 25, 5, 6.—
    IX.
    Triumviri sacris conquirendis donisque persignandis, to collect and register votive offerings, etc., Liv. 25, 7, 5.—
    X.
    Triumviri reficiendis aedibus Fortunae et matris Matutae et Spei, for the restoration of temples, Liv. 25, 7, 6.—
    XI.
    The three chief magistrates of a municipality:

    Q. Manlius, qui tum erat IIIvir,

    Cic. Clu. 13, 38.

    Lewis & Short latin dictionary > triumviri

  • 9 ad-ministrō

        ad-ministrō āvī, ātus, āre,    to manage, control, guide, superintend, execute, regulate, rule, direct: provinciam: rem p., C., L.: bellum, Cs.: per homines honestissimos leges: legationes per Dionem, N.: alqd privato consilio, Cs.: inter vineas sine periculo, pursue their work without peril, S.

    Latin-English dictionary > ad-ministrō

  • 10 cōnstituō

        cōnstituō uī, ūtus, ere    [com-+statuo], to put, place, set, station: eo (Helvetios), fix their abode, Cs.: impedimenta, put away, L.: hominem ante pedes: vobis taurum ante aras, V.—To place, station, post, array, form, draw up: legionem passibus CC ab eo tumulo, Cs.: cohortes in fronte, S.: aperto litore navīs, Cs.: legiones contra hostem, Cs.: exercitum contra vos: exadversum Athenas apud Salamina classem, N.—To halt, cause to halt, stop: agmen paulisper, S.: novitate rei signa, L. —To form, constitute: legiones, Cs.: legio constituta ex veteranis. — To erect, set up, build, construct, fix, found: turrīs duas, Cs.: oppidum, Cs.: vineas ac testudines, N.: locis certis horrea, Cs.: moenia in terrā, O.: domicilium sibi Magnesiae, N.—Fig., to put, set, place: vobis ante oculos senectutem. — To prepare, make, establish, effect, constitute: amicitiam: accusationem: victoriam: ius nobis, civitati legem: iudicium de pecuniis repetundis: iudicium capitis in se.—To designate, select, assign, appoint: accusatorem: testīs: locus ab iudicibus Fausto non est constitutus, i. e. a trial: alqm apud eos regem, Cs.: legibus agrariis curatores: patronum causae: constitutus imperator belli gerundi.—To establish, set in order, organize, manage, administer, regulate, arrange, dispose: legiones, Cs.: civitates: maiestatis constituendae gratiā, S.: mores civitatis. L.: his constitutis rebus, after making these arrangements, Cs.: regnum ei, N. — To fix, appoint, determine, define, decide, decree: ad constitutam non venire diem, L.: tempus constitutumst, T.: finīs imperi singulis, S.: pretium frumento: conloquio diem, Cs.: tempus ei rei, Cs.: in hunc (diem) constitutae nuptiae, T.: tempus in posterum diem, L.: grandiorem aetatem ad consulatum: bona possessa non esse constitui: constituendi sunt qui sint in amicitiā fines.—To appoint, fix by agreement, settle, agree upon, concert: vadimonia constituta: tempore ac loco constituto, S.: die constitutā, on the day appointed, Cs.: venturum ad me domum, T.: (diem) cum legatis, Cs.: pactam et constitutam esse cum Manlio diem: cum quodam hospite Me esse, etc., T.: cum hominibus quo die praesto essent: amicae, make an appointment, Iu.: sic constituunt, such is their custom, Ta.: introire, S.: in diem tertium constituunt, S.: quid agi placeat inter se, Cs.—To determine, take a resolution, resolve: ut ante constituerat, Cs.: his constitutis rebus, having formed this resolution, Cs.: bellum cum Germanis gerere, Cs.: desciscere a rege, N.: Quaerere, V.: constitutum esse Pompeio me mittere: quid vectigalis Britannia penderet, Cs.: ut Aquini manerem: ut arbitri darentur, Cs.: optimum esse reverti, Cs.—To decide, arbitrate, judge, decree: de controversiis, Cs.: de hoc solus, N.: sententiis dictis, constituunt ut, etc., Cs.
    * * *
    constituere, constitui, constitutus V
    set up/in position, erect; place/dispose/locate; (call a) halt; plant (trees); decide/resolve; decree/ordain; appoint, post/station (troops); settle (colony); establish/create/institute; draw up, arrange/set in order; make up, form; fix

    Latin-English dictionary > cōnstituō

  • 11 dērigō or dēregō or dīrigō

        dērigō or dēregō or dīrigō rēxī, rēctus, ere    [de + rego], to lay straight, set straight, arrange, lay out: haec directä materiā iniecta consternebantur, Cs.: cratīs, Cs.: derexerat finem Philippo veterem viam regiam, L.: opera, Cs.: vicos, L.— To draw up, form (a line of battle): aciem, Cs.: Derexere acies, V.— To direct, send, aim, drive, steer: ab iisdem (Etesiis) cursūs (navium) deriguntur: iter navis, O.: quā te ducit via, derige gressum, V.: ex vestigio vela ad castra, Cs.: equum in ipsum consulem, L.: dentīs in inguina, O.: cursum per auras in lucos, V.: alquo cursum: navem eo, N.: huc gressum, V.—Of weapons, to aim, direct, discharge: spicula cornu, V.: tela arcu, H.: tela Corpus in Aeacidae, V.: hastam in te, O.: Ilo hastam, V.—Fig., to direct, guide, define, limit, regulate: meas cogitationes non ad illam Cynosuram: ad quae (exempla) oratio deregatur mea: vitam ad rationis normam: ad illius similitudinem manum: omnia voluptate: utilitatem honestate: (divinatio) ad veritatem saepissime derigit, points the way.

    Latin-English dictionary > dērigō or dēregō or dīrigō

  • 12 dis-sīgnō

        dis-sīgnō āvī, ātus, āre,    to unseal, disclose: Quid non ebrietas dissignat? H. — Fig., to arrange, dispose, regulate, set in order (only v. l. for designo).

    Latin-English dictionary > dis-sīgnō

  • 13 ex-plicō

        ex-plicō āvī and uī, ātus or itus, āre,    to unfold, uncoil, unroll, unfurl, unclose, spread out, loosen, undo: explicatā veste: volumen: frondes, V.: frontem sollicitam, smooth, H.: seria contractae frontis, H. — Reflex., to extricate oneself, get free: te aliquā viā: se angustum, Iu.—To spread out, stretch out, extend, deploy, display: aciem, L.: ordines, L.: cohortīs, V.: se turmatim, Cs.: per obstantīs catervas sua arma, H.: forum ad atrium Libertatis: (in serpente) orbīs, O.—Fig., to unfold, set free, release: intellegentiam tuam: Siciliam cinctam periculis. — To disentangle, set in order, arrange, regulate, settle, adjust, rescue: eius negotia: rationem salutis: de hortis: consilium his rationibus explicabat, his plan was governed by, Cs.: re explicatā: rationes, balance accounts: nomen, satisfy: pecuniam: nihilo plus explicet ac si Insanire paret, make no more out of it, H.—To explain, unfold, set forth, exhibit, treat, convey, express: vitam alterius totam: funera fando, V.: philosophiam: breviter quae mihi sit ratio: de rerum naturā.

    Latin-English dictionary > ex-plicō

  • 14 fōrmō

        fōrmō āvī, ātus, āre    [forma], to shape, fashion, form, build: materiam, signum in muliebrem figuram: in Idā Classem, V.: signum e marmore, O.: formatus cum cornibus, depicted, O.—Fig., to shape, form, regulate, dispose, direct, prepare, compose: verba sicut ceram: ea quae inter se discrepant: consuetudinem: Personam, invent, H.: puerum dictis, H.: poëtam, H.: se in mores alcuius, L.: gaudia tacitā mente, imagine, O.
    * * *
    formare, formavi, formatus V
    form, shape, fashion, model

    Latin-English dictionary > fōrmō

  • 15 gerō

        gerō gessī, gestus, ere    [GES-], to bear about, bear, carry, wear, have, hold, sustain: vestem, N.: ferarum pelles, Ta.: anguīs inmixtos crinibus, O.: in capite galeam, N.: spolia ducis, L.: dextrā sceptrum, V.: Virginis os habitumque, V.: cornua matres Gesserunt, i. e. became cows, O.: tempora tecta pelle, O.: squalentem barbam gerens, with, V.: distentius uber, H.: Seu tu querelas sive geris iocos (of a jar), contain, H.— To bear, carry, bring: saxa in muros, L.: cum pro se quisque (terram) gereret, L.— To bear, bring forth, produce: arbores, O.: mālos, V.: quos gerit India lucos, V.: Terra viros gerit, O.—Fig., to bear, have, keep, entertain, cherish, experience: pro noxiis iras, T.: fortem animum, S.: mixtum gaudio animum, L.: Ante annos animum, V.: personam, support a character: Mores, O.: aliquod nomenque decusque, V.: veteres inimicitias cum Caesare, Cs.: de amicitiā gerendā libri: in Romanos odium, L.: aliter atque animo gerebat, respondit, i. e. with dissimulation, S.— To exhibit, display, assume: in adversis voltum secundae fortunae, L.: prae se quandam utilitatem.— To carry out, administer, manage, regulate, rule, govern, conduct, carry on, wage, transact, accomplish, do, perform: rem p.: res p. egregie gesta est, L.: magistratum: terrā rem, i. e. to be in command, L.: se et exercitum more maiorum, S.: male rem, manage business: dum ea geruntur, meanwhile, Cs.: dum haec Romae geruntur, happen, S.: etsi res bene gesta est, the war, Enn. ap. C.: in conspectu Caesaris res gerebatur, the action, Cs.: occasio rei bene gerendae, for a successful blow, Cs.: gladio comminus rem gerit, fights, Cs.: gestis aequanda pericula rebus, exploits, Iu.: a rebus gerendis senectus abstrahit, public affairs: quid negoti geritur?: bello gesto, L.: auctores in gerendo probabiles: a spe gerendi abesse: intus Digna geri, off the stage, H.: geram tibi morem, gratify: gerere mihi morem, please myself, T.: ut homost, ita morem geras, every man to his humor, T.: ut utrique a me mos gestus esse videatur.—With se, to bear, act, behave, deport oneself: nos summissius: truculentius se quam ceteri: se turpissime: me in hoc magistratu: ita nos, ut, etc.: se medium gerere, remain neutral, L.: pro colonis se gerere, claim to be, L.: se pro cive: Dis te minorem, i. e. revere, H.: meque vosque in omnibus rebus iuxta, treat you as myself, S.: nec tecum talia gessi, treat you thus, V.
    * * *
    gerere, gessi, gestus V
    bear, carry, wear; carry on; manage, govern; (se gerere = to conduct oneself)

    Latin-English dictionary > gerō

  • 16 īnstituō

        īnstituō uī, ūtus, ere    [1 in+statuo], to put in place, plant, fix, set: vestigia nuda sinistri pedis, V.: hominem in animum, i. e. to set one's heart on, T.—Of troops, to draw up, arrange: duplici acie institutā, Cs.: quam (aciem) sex cohortium, Cs.— To set up, erect, plant, found, establish, arrange: ubi institui vineae possunt: officinam Syracusis: Amphora fumum bibere instituta, set, H.—To make, build, fabricate, construct: navīs, Cs.: turrīs, Cs.: amphora coepit Institui, H.: delectum, Cs.—To make ready, prepare, furnish, provide: pilorum numerus instituitur, Cs.: dapes, V.— Fig., to institute, found, establish, organize, set up: alii illis domi honores instituti, S.: instituta sacrificia, Cs.: magistratum: nostro more institutus exercitus, organized: Saturnalia institutus festus dies, L.: sacros ludos, O.—To constitute, appoint, designate, single out: eum testamento heredem, S.: ut ille filius instituatur, be adopted: tutorem liberis.— To ordain: Arcesilas instituit, ut ii, qui, etc.: institutum est, ut fierent (quaestores), L.: antiquitus institutum videtur, ne quis, etc., Cs.— To undertake, begin, commence: ut instituimus, pergamus: pontem instituit, biduo perfecit, Cs.: historia nec institui potest sine, etc.: iter, H.: cum populo R. amicitiam, S.: mutare res inter se instituerant, had opened commerce, S.: institui Topica conscribere: si quae mulier conviviis uti instituerit, made it a practice.—To purpose, determine, resolve upon: decernite, ut instituistis: ut instituerat, according to his custom, Cs.: ab instituto cursu, purposed: quos habere secum instituerat, Cs.—To order, govern, administer, regulate, control, direct: Sapienter vitam, T.: libri de civitatibus instituendis.—To teach, instruct, train up, educate: sic tu instituis adulescentīs?: ita Helvetios a maioribus institutos esse, uti, etc., Cs.: calamos cerā coniungere, V.: artibus hunc, Iu.: de isto genere, to give instruction: eos ad maiorum instituta: alquem sic ut, etc.: nos, ne quem coleremus, S.
    * * *
    instituere, institui, institutus V
    set up, establish, found, make, institute; build; prepare; decide

    Latin-English dictionary > īnstituō

  • 17 struō

        struō strūxī, strūctus, ere    [STRV-], to place together, heap up, pile, arrange: quasi structa et nexa verbis, etc.: lateres, qui super musculo struantur, Cs.: ad sidera montīs, O.: ordine longam penum, V.: altaria donis, to load, V.: acervum, to pile up, H.— To make by joining together, build, erect, fabricate, make, form, construct: per speluncas saxis structas: Templa saxo structa vetusto, V.: domos, H.— To set in order, arrange, draw up: copias ante frontem castrorum, Cs.: omnīs armatos in campo, L.—Fig., to prepare, cause, occasion, devise, contrive, instigate: aliquid calamitatis: insidias: recuperandi regni consilia, L.: Quid struit? V.— To order, arrange, dispose, regulate: verba: bene structa conlocatio.
    * * *
    struere, struxi, structus V
    build, construct

    Latin-English dictionary > struō

  • 18 amando

    amandare, amandavi, amandatus V TRANS
    send away, dismiss, banish; regulate

    Latin-English dictionary > amando

  • 19 dispono

    disponere, disposui, dispositus V TRANS
    dispose, place here and there, distribute; set/lay out; administer/manage/order; appoint, post, station; allot, assign; arrange, ordain, prescribe; regulate

    Latin-English dictionary > dispono

  • 20 rectifico

    rectificare, rectificavi, rectificatus V TRANS
    rectify, regulate, control, govern/direct by rule/regulation

    Latin-English dictionary > rectifico

См. также в других словарях:

  • Regulate — Saltar a navegación, búsqueda «Regulate» Sencillo de Warren G y Nate Dogg del álbum Regulate...G Funk Era y Above the Rim (soundtrack) Publicación 28 de abril, 1994 Formato …   Wikipedia Español

  • Regulate — Reg u*late ( l[=a]t), v. t. [imp. & p. p. {Regulated} ( l[=a] t[e^]d); p. pr. & vb. n. {Regulating}.] [L. regulatus, p. p. of regulare, fr. regula. See {Regular}.] 1. To adjust by rule, method, or established mode; to direct by rule or… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • regulate — reg‧u‧late [ˈregjleɪt] verb [transitive] LAW to check that business activities, financial activities etc are legal and fair: • The Personal Investment Authority regulates the selling of ISAs to the public. • Many futures exchanges are closely… …   Financial and business terms

  • regulate — reg·u·late vt lat·ed, lat·ing 1: to govern or direct according to rule 2 a: to bring under the control of law b: to make regulations for or concerning Merriam Webster’s Dictionary of Law. Merriam Webster. 1996 …   Law dictionary

  • Regulate — may refer to: * Regulation * Regulate (song) * Regulate...G Funk Era (album) …   Wikipedia

  • regulate — [reg′yə lāt΄] vt. regulated, regulating [< LL regulatus, pp. of regulare, to rule, regulate < L regula, a RULE] 1. to control, direct, or govern according to a rule, principle, or system 2. to adjust to a particular standard, rate, degree,… …   English World dictionary

  • regulate — 1630s, from L.L. regulatus, pp. of regulare to control by rule, direct (5c.), from L. regula rule (see REGULAR (Cf. regular)). Related: Regulated; regulating …   Etymology dictionary

  • regulate — *adjust, fix Analogous words: *order, arrange, organize, systematize, methodize: temper, *moderate: *correct, rectify …   New Dictionary of Synonyms

  • regulate — [v] manage, organize adapt, adjust, administer, allocate, arrange, balance, classify, conduct, control, coordinate, correct, determine, direct, dispose, fit, fix, govern, guide, handle, improve, legislate, measure, methodize, moderate, modulate,… …   New thesaurus

  • regulate — ► VERB 1) control or maintain the rate or speed of (a machine or process). 2) control or supervise by means of rules and regulations. DERIVATIVES regulative adjective regulator noun regulatory adjective …   English terms dictionary

  • regulate — verb ADVERB ▪ closely, heavily, strictly, tightly ▪ The use of these chemicals is strictly regulated. ▪ carefully, properly ▪ …   Collocations dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»