Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

plebem+pt

  • 81 deficio

    dē-fĭcĭo, fēci, fectum, 3 ( perf. subj.: defexit, an old formula in Liv. 1, 24 fin., see below, no. III. fin. In the pass., besides the regular form deficior, ante- and postclass., once in Verg., Propert., and Livy, like fīo, eri: defit, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19; Plaut. Mil. 4, 6, 46; Ter. Eun. 2, 2, 12; Lucr. 2, 1142; Verg. E. 2, 22; Prop. 1, 1, 34:

    deflunt,

    Gell. 20, 8, 5:

    defiat,

    Plaut. Men. 1, 4, 3; id. Rud. 4, 4, 63:

    defiet,

    Liv. 9, 11:

    defieri,

    Ter. Hec. 5, 2, 2; cf. conficio init.), v. a. and n. [facio], orig., to loosen, set free, remove from; but it passed over at a very early period into the middle sense, to loosen from one's self, to remove one's self, to break loose from; and then gradually assumed the character of a new verb. act., with the meaning to leave, desert, [p. 530] depart from something, or absol., to depart, cease, fail. (For syn. cf.: desum, absum, descisco, negligo.)
    I.
    Act. in the middle sense, to remove one's self, separate one's self, to withdraw (cf. the Greek aphistanai).—Hence, to forsake, desert, abandon, revolt.
    A.
    Lit.:

    ab amicitia P. R.,

    Caes. B. G. 5, 3, 3; 7, 39, 3:

    ab Aeduis,

    id. ib. 2, 14, 3:

    ab rege,

    Sall. J. 56, 3; cf. ib. 66:

    (consules) a senatu, a republica, a bonis omnibus defecerant,

    Cic. Planc. 35; cf.:

    a republica,

    id. Cat. 11, 28; id. Fam. 12, 10; id. Sull. 12, 35:

    ab imperio ac nomine nostro,

    id. Verr. 2, 1, 31 et saep.:

    a patribus ad plebem,

    to go over, Liv. 6, 20:

    ad se,

    Sall. J. 61; cf.:

    ad Poenos,

    Liv. 22, 61.— Absol.:

    civitates quae defecerant,

    Caes. B. G. 3, 17, 2; 5, 25, 4; 7, 10 al.—
    B.
    Trop.:

    si a virtute defeceris,

    forsake, Cic. Lael. 11, 37:

    si utilitas ab amicitia defecerit,

    id. Fin. 2, 24, 79:

    ut a me ipse deficerem,

    id. Fam. 2, 16.—Hence,
    II.
    As a verb. act., to leave a person or thing, to desert, to fail, forsake, be wanting to (of things;

    very rarely of personal subjects): quem jam sanguis viresque deficiunt,

    Caes. B. G. 7, 50 fin.; so,

    vires,

    id. B. C. 3, 99 fin.; Cic. de Or. 1, 45, 199:

    me Leontina civitas,

    id. Verr. 2, 3, 46, § 110; id. ib. 2, 5, 28 fin.; Hor. S. 2, 1, 13 et saep.:

    res eos jam pridem, fides deficere nuper coepit,

    Cic. Cat. 2, 5, 10:

    me dies, vox, latera deficiant, si, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 21 (imitated word for word, Plin. Ep. 3, 9, 9); cf.:

    ne te de republica disserentem deficiat oratio,

    Cic. Rep. 1, 23; and:

    tempus te citius quam oratio deficeret,

    id. Rosc. Am. 32:

    animus si te non deficit aequus,

    Hor. Ep. 1, 11, 30:

    somnus sollicitas domus,

    Tib. 3, 4, 20: genitor Phaethontis orbem, i. e. is eclipsed (cf. III. B. infra), Ov. M. 2, 382.— Poet. with a subject-clause: nec me deficiet nautas rogitare citatos, i. e. I will not cease, etc. Prop. 1, 8, 23 Kuin.—
    b.
    Pass.:

    cum aquilifer jam viribus deficeretur,

    Caes. B. C. 3, 64, 3; cf.:

    mulier a menstruis defecta,

    Cels. 2, 8 fin.:

    mulier abundat audacia, consilio et ratione deficitur,

    Cic. Clu. 65, 184:

    aqua ciboque defecti,

    Quint. 3, 8, 23; Plin. Ep. 2, 17, 25:

    sanguine defecti artus,

    Ov. M. 5, 96 et saep.:

    si qui dotem promisit defectus sit facultatibus,

    i. e. unable to pay, Dig. 23, 3, 33; cf.:

    te defecta nomina,

    ib. 22, 1, 11 fin.
    III.
    Middle or neuter, to run out, be wanting, fail, cease, disappear.
    A.
    Middle (mostly ante-class. and poet.).
    (α).
    With dat.: mihi fortuna magis nunc defit, quam genus, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19; Ter. Hec. 5, 2, 2:

    lac mihi non aestate novum, non frigore defit,

    Verg. E. 2, 22.—
    (β).
    Absol.:

    neque opsonium defiat neque supersit,

    Plaut. Men. 1, 4, 3;

    so opp. superesse,

    Ter. Ph. 1, 3, 10:

    ut defiat dies,

    Plaut. Rud. 4, 4, 63: id. Mil. 4, 6, 46:

    numquamne causa defiet, cur? etc.,

    Liv. 9, 11.— Trop.:

    defectis (sc. animo) defensoribus,

    disheartened, Caes. B. C. 3, 40, 3:

    sed non usque eo defectum Germanicum,

    weakened, Tac. A. 2, 70; cf. in the foll. no. B. b.—
    B.
    Neuter.
    (α).
    With dat. (so rarely; mostly poet.):

    cum non solum vires, sed etiam tela nostris deficerent,

    Caes. B. G. 3, 5, 1;

    so perh.: vires nostris,

    id. B. C. 2, 41, 7 (al. nostros); Sil. 8, 661 Oud. N. cr.; cf. id. 10, 10, 193; and Stat. Ach. 1, 445.—
    (β).
    Absol. (freq. in all periods and kinds of composition):

    non frumentum deficere poterat,

    Caes. B. C. 2, 37 fin.; cf.:

    fructus ex arboribus,

    id. ib. 3, 58 fin.:

    ejus generis copia,

    id. B. G. 6, 16 fin.:

    tempus anni ad bellum gerendum,

    id. ib. 4, 20, 2:

    vereor, ne mihi crimina non suppeterent, ne oratio deesset, ne vox viresque deficerent,

    Cic. Verr. 2, 1, 11:

    nisi memoria forte defecerit,

    id. Fin. 2, 14, 44; id. Rep. 1, 3:

    non deficiente crumena,

    Hor. Ep. 1, 4, 11 et saep.; Juv. 11, 38:

    quod plena luna defecisset,

    was eclipsed, Cic. Rep. 1, 15; cf.:

    solem lunae oppositum solere deficere,

    id. ib. 1, 16 al.; also simply to set:

    qua venit exoriens, qua deficit,

    Prop. 4, 4, 27: lunā deficiente, waning (opp. crescente), Gell. 20, 8, 5; of fire and light, to go out, expire, become extinct:

    ignis,

    Verg. G. 352:

    lumen,

    Petr. 111, 4:

    progenies Caesarum in Nerone deficit,

    becomes extinct, dies out, Suet. Galb. 1; cf. Plin. Pan. 39, 6; Just. 7, 2, 4; Sen. Suas. 2, 22;

    but deficit ignis,

    does not extend, Verg. A. 2, 505:

    in hac voce defecit,

    he departed, expired, Suet. Aug. 99; Quint. 6 prooem. § 11: deficit omne quod nascitur, comes to an end, Quint. 5, 10, 79; cf.:

    mundum deficere,

    id. ib.:

    deficit vita,

    Plaut. Asin. 3, 3, 19;

    quod multi Gallicis tot bellis defecerant,

    had been lost, Caes. B. C. 3, 2 fin.:

    ultima jam passi comites bello Deficiunt,

    grow faint, Ov. M. 14, 483:

    deficit Matho,

    fails, becomes bankrupt, Juv. 7, 129:

    debitores,

    Dig. 49, 14, 3, § 8:

    munimenta defecerant,

    yielded, surrendered, Curt. 4, 4, 19.— Trop.:

    ne negotio desisteret neu animo deficeret,

    nor be disheartened, Caes. B. C. 3, 112 fin.; so,

    animo,

    id. B. G. 7, 30; id. B. C. 1, 19; 2, 43; Cic. Rosc. Am. 4, 10;

    for which, ne deficiant (apes) animum,

    Varr. R. R. 3, 16, 34; and in a like sense absol.:

    ne una plaga accepta patres conscripti conciderent, ne deficerent,

    Cic. Att. 1, 16, 9; so Caes. B. C. 2, 31 fin.; Sall. J. 51, 4:

    deficit ars,

    Ov. M. 11, 537: illis legibus populus Romanus prior non deficiet: si prior defexit publico consilio dolo malo, tu illo die, Juppiter, etc., to depart from, violate the conditions of a treaty, an old formula used in taking an oath, Liv. 1, 24 fin.:

    pugnando deficere,

    i. e. to be deficient, wanting, Caes. B. C. 2, 6, 3; cf. poet. with foll. inf.:

    suppeditare Materies,

    Lucr. 1, 1039; Sil. 3, 112; Tib. 4, 1, 191.— Hence, dēfectus, a, um, P. a. (acc. to no. III.), weak, weakened, worn out, enfeebled (not ante-Aug.):

    quod sibi defectis illa tulisset opem,

    Ov. F. 3, 674:

    defectus annis et desertus viribus,

    Phaedr. 1, 21, 3; cf.:

    defectissimus annis et viribus,

    Col. 1 prooem. §

    12: senio (arbor),

    id. 5, 6, 37:

    laboribus,

    Val. Fl. 2, 285:

    vadit incerto pede, jam viribus defecta,

    Sen. Hippol. 374:

    defectae senectutis homine,

    Dig. 7, 1, 12, § 3:

    in tumidis et globosis (speculis) omnia defectiora (corresp. with paria and auctiora),

    smaller, App. Mag. p. 283.— Plur. subst.: dēfecti, ōrum, m.:

    sidera obscura attributa defectis,

    the weak, Plin. 2, 8, 6, § 28.

    Lewis & Short latin dictionary > deficio

  • 82 demergo

    dē-mergo, si, sum, 3, v. a., to sink, submerge, to plunge into, to dip (class.).
    I.
    Lit.:

    candens ferrum in gelidum imbrem,

    Lucr. 6, 149:

    pars remorum demersa liquore,

    id. 4, 441; cf.: cornix demersit caput, Cic. poët. Div. 1, 8 fin.;

    and demersis aequora rostris Ima petunt,

    Verg. A. 9, 119:

    Marium senile corpus paludibus occultasse demersum,

    Cic. Sest. 22, 50; cf. id. Div. 2, 68; id. Fin. 2, 32, 105:

    navem,

    Plin. 32, 2, 6, § 15: triremem hostium perforare et demergere, Auct. B. Alex. 25, 5; 31 fin.:

    pullos mari,

    Suet. Tib 2; and in pass. of a person:

    vehementi circio bis paene demersus est,

    id. Claud. 17:

    plebem in fossas cloacasque exhauriendas,

    i. e. to busy, employ, Liv. 1, 59; cf.:

    vultum in undas,

    Prop. 3, 18, 9 (4, 17, 9 M.):

    metalla,

    Plin. H. N. 33 prooem.: stirpem, to sink or set in, to plant (with deponere), Col. 3, 18, 2 sq.; cf.

    surculos,

    Pall. Febr. 17, 3:

    dapes in alvum,

    Ov. M. 15, 105; cf. id. ib. 6, 664: si quando nos demersimus, ut qui urinantur, Cic. Ac. Fragm. ap. Non. 474, 27.— Poet.:

    colla demersere humeris (i. e. absconderunt),

    Stat. Th. 6, 850.—
    B.
    Esp. of the sun-god, etc., to sink in the sea, cause to set ( poet.):

    sex ubi sustulerit totidem demerserit orbes purpureum rapido qui vehit axe diem,

    Ov. F. 3, 517 sq.:

    Titan igniferi tantum demerserat orbis, quantum, etc.,

    Luc. 3, 41 sq. —
    C.
    Intrans., to set (late Lat.):

    demergit sol et nascitur,

    Min. Fel. 34, 11.—
    II.
    Trop., to sink, depress, overwhelm:

    animus depressus et quasi demersus in terram,

    Cic. de Sen. 21:

    demersae leges alicujus opibus, emergunt aliquando,

    id. Off. 2, 7, 24:

    patriam demersam extuli,

    id. Sull. 31, 87; cf. Nep. Dion, 6;

    and concidit domus, ob lucrum demersa exitio,

    Hor. Od. 3, 16, 13:

    plebs aere alieno demersa,

    Liv. 2, 29, 8; cf. id. 6, 27, 6:

    Rheam in perpetuam virginitatem demersit,

    Just. 43, 2.—P. a., dēmersus, a, um, depressed. —Comp.:

    pulsus, Coel. Am. Acut. 2, 32, 165: qui demersiora scrutantur,

    Rufin. Origen in Cant. 3, p. 10.

    Lewis & Short latin dictionary > demergo

  • 83 depravo

    dē-prāvo, āvi, ātum, 1, v. a. [pravus], to pervert, distort, disfigure (opp. dirigere, corrigere; good prose).
    I.
    Lit.:

    depravata corrigere crura,

    Varr. L. L. 9, § 11 Müll.; cf.

    opp. corrigere,

    Cic. Fin. 1, 6; id. Div. 2, 46:

    (oculi) uni animalium homini depravantur, unde cognomina Strabonum et Paetorum,

    Plin. 11, 37, 55, § 150.—
    II.
    Trop., to pervert, seduce, corrupt, deprave (for syn. cf.:

    corrumpo, vitio, adultero, perdo, pessum do, illicere, pellicere, adducere): nihil est quin male narrando possit depravarier,

    Ter. Ph. 4, 4, 17:

    jureconsultorum ingeniis pleraque corrupta ac depravata,

    Cic. Mur. 12, 27; cf.

    so with corrumpere,

    id. Arch. 4, 8:

    (Campanos) nimiae rerum omnium copiae depravabant,

    id. Agr. 2, 35 fin.:

    puer indulgentia nostra depravatus,

    id. Att. 10, 4, 5:

    ferarum natura malā disciplinā,

    id. Fin. 2, 11; cf.:

    mores hac dulcedine corruptelaque depravati,

    id. Leg. 2, 15, 38; and:

    consuetudo depravata (opp. recta),

    Varr. L. L. 9, § 18 Müll.:

    institutum hominis,

    Amm. Marc. 29, 1, 19:

    inania verba in hos modos,

    Quint. 9, 3, 100; cf. id. 6, 3, 6 et saep.: seductus ac depravatus ab aliquo, *Caes. B. C. 1, 7; cf.: magna pars gratiā depravata, *Sall. J. 15, 2; and:

    plebem consiliis,

    Liv. 45, 23:

    corruptos depravatosque mores parens noster reformet atque corriget,

    Plin. Pan. 53, 1:

    depravatum est cor per mulieres,

    Vulg. 3 Reg. 11, 4.— Absol.:

    solent domestici depravare nonnumquam,

    Cic. Phil. 1, 13 fin. —Hence,
    2.
    dēprāvātē, adv., perversely, wrongly:

    neque depravate judicare neque corrupte,

    Cic. Fin. 1, 21, 71.

    Lewis & Short latin dictionary > depravo

  • 84 emoveo

    ē-mŏvĕo ( exmov-, Plaut. Truc. 1, 1, 59), mōvi, mōtum, 2 ( perf. sync. emostis, Liv. 37, 53 fin.), v. a., to move out, move away, remove (mostly post-Aug.; esp. in Livy; not in Cic. and Caes.).
    I.
    Lit.:

    multitudinem e foro,

    Liv. 25, 1:

    plebem de medio,

    id. 6, 38:

    legatos curiā,

    id. 30, 23; cf.:

    milites aedificiis, 27, 3: aliquos senatu,

    id. 45, 15; and:

    postes cardine,

    Verg. A. 2, 493:

    Antiochum ultra juga Tauri,

    Liv. 37, 53 fin.; 38, 12; 42, 42; 50; cf.:

    aliquos cis Vulturnum,

    id. 26, 34: labias primores sensim, to protrude, Nigid. ap. Gell. 10, 4, 4:

    terram,

    to dig out, Col. 3, 13, 10; cf.

    solum,

    id. 3, 18, 1:

    muros fundamentaque,

    i. e. to shake, Verg. A. 2, 610; cf.

    pontum,

    i. e. to stir up, agitate, Sil. 17, 284.—
    II.
    Trop.: SI MORBUS PESTILENTIAQUE EX AGRO ROMANO EMOTA ESSET, an old formula in Liv. 41, 21; cf.:

    suum nomen omne ex pectore,

    Plaut. Truc. 1, 1, 59: curas dictis, to drive away, expel (with pellere dolorem), Verg. A. 6, 382:

    mens emota,

    disturbed, Sen. ad Polyb. 37, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > emoveo

  • 85 exagito

    ex-ăgĭto, āvi, ātum, 1, v. freq. a., to drive out of its position or place; to stir up, rouse up, disturb.
    I.
    Lit. (very seldom):

    ut quicquid faecis subsederit exagitet, et in summum reducat,

    Col. 12, 19, 4:

    vis (venti) exagitata foras erumpitur,

    Lucr. 6, 583. — Poet.:

    lustra ferarum Venatu,

    to disturb, Sil. 16, 553:

    lepus hic aliis exagitandus erit,

    to rouse, start, Ov. A. A. 3, 662; cf. Petr. 131, 7.—
    II.
    Trop., to rouse up (qs. like a wild beast), to disquiet, harass, persecute, disturb, torment.
    A.
    In gen.:

    insectandis exagitandisque nummariis judicibus,

    Cic. Att. 1, 16, 8; cf. Prop. 2, 8, 19:

    permulti sedes suas patrias, istius injuriis exagitati, reliquerant,

    Cic. Verr. 2, 3, 18:

    ab Suevis complures annos exagitati bello premebantur et agricultura prohibebantur,

    Caes. B. G. 4, 1, 2; cf. id. ib. 2, 29 fin.:

    at omnes di exagitent me, si, etc.,

    Hor. S. 2, 6, 54; cf. Ov. F. 5, 141:

    exagitari verberibus Furiarum,

    Suet. Ner. 34:

    quos flagitium, egestas, conscius animus exagitabat,

    Sall. C. 14, 3:

    senatus vulgi rumoribus exagitatus,

    id. ib. 29, 1:

    rem publicam seditionibus,

    id. ib. 51, 32.—
    B.
    In partic.
    1.
    To scold, rail at, to attack violently, to censure, criticise, satirize, rally (cf.: objurgo, improbo, increpo, vitupero, calumnior, reprehendo;

    peto, incuso, etc.): hi omnes convicio L. Lentuli consulis correpti exagitabantur,

    Caes. B. C. 1, 2, 4:

    cum etiam Demosthenes exagitetur ut putidus,

    Cic. Or. 8 fin.; cf. Suet. Aug. 86:

    inventi sunt, qui hanc dicendi exercitationem exagitarent atque contemnerent,

    Cic. de Or. 3, 16:

    in rebus palam a consularibus exagitatis et in summam invidiam adductis,

    id. Fam. 1, 1 fin.; cf. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 11, 3:

    exagitabantur omnes ejus fraudes atque fallaciae,

    Cic. Clu. 36, 101; cf. id. Sull. 21:

    quod apud Lucilium scite exagitat in Albucio Scaevola, quam lepide lexeis compostae, etc.,

    id. Or. 44, 149.—
    2.
    To stir up, irritate, excite:

    coepere (tribuni) senatum criminando plebem exagitare,

    Sall. C. 38, 1; cf.

    vulgum,

    id. J. 73, 5.—In a good sense:

    hujus disputationibus et exagitatus maxime orator est et adjutus,

    incited, urged onwards, Cic. Or. 3, 12.—Of abstract objects:

    in tali tempore tanta vis hominis leniunda quam exagitanda videbatur,

    Sall. C. 48, 5; Tac. A. 4, 12.—
    b.
    Transf., to stir up, excite the passions themselves: ne et meum maerorem exagitem et te in eundem luctum vocem, Cic. Att. 3, 7, 2;

    tristes curas,

    Luc. 8, 44:

    furores immiti corde,

    Cat. 64, 94.

    Lewis & Short latin dictionary > exagito

  • 86 exerceo

    ex-ercĕo, ŭi, itum, 2, v. a. [arceo], to drive on, keep busy, keep at work; to oversee, superintend; with an inanimate object, to work, work at, employ one's self about a thing.
    I.
    Lit. (mostly poet. and in postAug. prose):

    quod in opere faciundo operae consumis tuae, Si sumas in illis (servis) exercendis, plus agas,

    Ter. Heaut. 1, 1, 22; cf.:

    homines qui agrum colunt, et qui eos exercent praepositive sunt his, quorum in numero sunt vilici et monitores,

    who oversee them, Dig. 33, 7, 8:

    exercete, viri, tauros,

    Verg. G. 1, 210:

    i sane, ego te exercebo hodie, ut dignus es,

    keep agoing, exercise, Ter. Ad. 4, 2, 48:

    corpora assiduo varioque exercita motu, etc.,

    driven, impelled, Lucr. 2, 97; cf. id. 4, 862; 2, 120; and:

    exercita cursu Flumina (with fontes liquidi),

    Verg. G. 3, 529 Wagn.:

    (Maeandros) Incertas exercet aquas,

    Ov. M. 8, 165:

    exercere feras,

    to drive, hunt, Dig. 7, 1, 62: Mi. Gestiunt pugni mihi. So. Si in me exercituru's, quaeso in parietem ut primum domes, to let loose, set them at me, Plaut. Am. 1, 1, 168:

    litus arant Rutulosque exercent vomere colles,

    work, till, Verg. A. 7, 798:

    solum presso sub vomere,

    id. G. 2, 356:

    rura bubus,

    Hor. Epod. 2, 3:

    humum in messem,

    Verg. G. 1, 219:

    vineas, arbusta, campos (with curare),

    Plin. Ep. 1, 20, 16:

    agrum multis arationibus,

    Pall. Jan. 13, 2:

    pinguia culta,

    Verg. A. 10, 142:

    ferrum vasto in antro (Cyclopes),

    id. ib. 8, 424:

    telas (aranea),

    Ov. M. 6, 145 al.; cf.: neque arva nobis aut metalla aut portus sunt, quibus exercendis reservemur, Tac. Agr. 31.— Poet.:

    ut possint (aratores), sole reducto, Exercere diem,

    i. e. employ the day in labor, perform their day's work, Verg. A. 10, 808.
    II.
    Trop. (freq. and class.).
    A.
    To engage busily, to occupy, employ, exercise a person or thing in some action.
    (α).
    Aliquem or aliquid ( in aliqua re, ad aliquid, aliqua re, etc.):

    me adolescentem multos annos in studio ejusdem laudis (Hortensius) exercuit,

    Cic. Brut. 64, 230:

    quod genus belli esse potest, in quo illum non exercuerit fortuna rei publicae,

    id. de Imp. Pomp. 10, 28:

    a Diodoto studiosissime in dialectica exercebar,

    id. Brut. 90, 309; cf. id. de Or. 1, 57, 244:

    hanc (animi vim) tu exerce in optimis rebus,

    id. Rep. 6, 26:

    haec aetas (juvenum) exercenda in labore patientiaque et animi et corporis,

    id. Off. 1, 34, 122:

    animos in armis,

    Ov. Am. 1, 8, 41:

    in gramineis exercent membra palaestris,

    Verg. A. 6, 642:

    vocem et vires in hoc,

    Cic. de Or. 1, 33, 149 et saep.:

    Aristoteles adolescentes... ad copiam rhetorum in utramque partem exercuit,

    id. Or. 14, 46:

    ad hanc te amentiam natura peperit, voluntas exercuit,

    id. Cat. 1, 10, 25:

    facultatem dicendi his exercuerunt,

    Quint. 2, 4, 41:

    ingenium multiplici variaque materia,

    id. 2, 4, 20:

    linguas litibus,

    Ov. M. 6, 375 et saep.—With simple acc.:

    quid te exercuit Pammenes?

    Cic. Brut. 97, 332:

    Induciomarus copias cogere, exercere coepit,

    to exercise, drill, Caes. B. G. 5, 55, 3:

    juventutis exercendae causa,

    id. ib. 6, 23, 6:

    ingenium nostrum,

    Auct. Her. 3, 21, 34:

    corpus,

    Cic. de Off. 1, 23, 79:

    exercendae memoriae gratia,

    id. de Sen. 11, 38:

    exercendi stili,

    Quint. 10, 5, 15:

    exercendus est spiritus,

    id. 11, 3, 54 et saep.—
    (β).
    With se, or pass. in mid. force; and in part. praes. and gerund., to exercise or train one's self, to practise:

    si ad hoc unum est natus aut in hoc solo se exercuit, etc.,

    Cic. Or. 28, 99:

    se vehementissime in his subitis dictionibus,

    id. de Or. 1, 33, 152:

    se in consultationibus,

    id. Att. 9, 4, 3:

    sese ad cursuram,

    Plaut. Most. 4, 1, 5:

    se ad velitationem,

    id. Rud. 2, 6, 41:

    sese quotidianis commentationibus,

    Cic. Brut. 71, 249:

    se genere pugnae,

    Caes. B. G. 1, 48, 4:

    se genere venationis,

    id. ib. 6, 28, 3:

    se saliendo,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 25:

    cur non in utrumque protinus locum se exerceant?

    Quint. 4, 2, 29 Zumpt N. cr.:

    Jovem Olympium, eum ipsum, cui se exercebit, implorabit,

    Cic. Tusc. 2, 17, 40:

    cum athletas se exercentes in curriculo videret,

    id. de Sen. 9, 27; so,

    ad virtutem,

    Vulg. 1 Tim. 4, 7.—

    Mid.: ut exerceamur in venando,

    Cic. N. D. 2, 64, 161:

    ut in utrumque locum simul exerceamur,

    Quint. 5, 13, 50:

    faciunt idem, cum exercentur, athletae,

    Cic. Tusc. 2, 23, 56:

    Ciceronis pueri amant inter se, discunt, exercentur,

    id. Att. 6, 1, 12:

    ne aliter exerceri velint,

    Quint. 3, 8, 70:

    in mandatis tuis exercebor,

    Vulg. Psa. 118, 15.— Act. part. in mid. force:

    cum, ceteris in campo exercentibus, in herba ipse recubuisset,

    Cic. de Or. 2, 71, 287; so,

    ipsique dictata exercentibus darent,

    Suet. Caes. 26:

    spectavit assidue et exercentes ephebos,

    id. Aug. 98; cf.:

    si ludicra exercendi aut venandi consuetudine adamare solemus,

    of exercising ourselves, Cic. Fin. 1, 20, 69, v. Madv. ad h. l.—
    B.
    To practise, follow, exercise any employment; to employ one's self about, to make use of any thing:

    medicinae exercendae causa,

    Cic. Clu. 63, 178:

    hoc civile quod vocant eatenus exercuerunt, quoad populum praestare voluerunt,

    id. Leg. 1, 4, 14:

    rhetoricen,

    Quint. 2, 1, 3; 2, 15, 27:

    eloquentiam,

    id. 1, 4, 6:

    artem,

    id. 3, 6, 18; cf. Hor. Ep. 1, 14, 44:

    exercere atque exigere vectigalia,

    Cic. de Imp. Pomp. 6, 16:

    cauponam vel stabulum,

    Dig. 4, 9, 1, § 5:

    navem,

    ib. 14, 1, 1:

    auri, argenti, sulphuris, etc.... fodinas,

    ib. 7, 1, 13, § 5:

    negotiationem per libertos,

    ib. 26, 7, 58:

    commercium turis,

    Plin. 12, 14, 30, § 54:

    arma,

    Verg. A. 4, 87:

    arma contra patriam,

    Tac. A. 11, 16:

    gymnasia et otia et turpes amores,

    id. ib. 6, 1:

    acies pueriles,

    batiles in sport, Juv. 15, 60:

    pharetram et arcum,

    Val. Fl. 3, 161:

    vocem (with clamare),

    Plaut. Poen. prol. 13.—
    2.
    To follow up, follow out, prosecute, carry into effect, practise, administer:

    judicium,

    Cic. Arch. 12, 32:

    latam legem,

    Liv. 4, 51, 4:

    Tiberius exercendas leges esse respondit,

    Tac. A. 1, 72: [p. 684] legem praecipue sumptuariam, Suet. Caes. 43; id. Tib. 58:

    quaestionem inter sicarios,

    Cic. Fin. 2, 16, 54:

    regnum,

    Plin. 10, 21, 24, § 47; cf.

    imperia,

    Verg. G. 2, 370:

    crudelitatem non solum in vivo sed etiam in mortuo,

    Cic. Phil. 11, 3, 8:

    inimicitias,

    id. Div. in Caecil. 4, 13; cf.:

    graves inimicitias cum aliquo,

    Sall. C. 49, 2:

    gratiam aut inimicitias in tanta re,

    id. ib. 51, 16:

    jurgia, discordia, simultates cum hostibus,

    id. ib. 9, 2:

    cui exercita cum Pisone amicitia,

    Tac. A. 1, 14:

    licentiam,

    id. ib. 13, 47:

    amicitiam,

    id. ib. 15, 60:

    odium,

    id. ib. 13, 37:

    odium in aliquo,

    Ov. M. 9, 275 et saep.:

    facilitatem et lenitudinem animi,

    Cic. Off. 1, 25, 88:

    juris aequabilitatem,

    id. ib.; cf.

    justitiam,

    Plin. Ep. 1, 10, 10:

    scelus, libidinem, avaritiam in socios,

    Liv. 29, 17, 13; cf.:

    avaritiam (juvenes) exercere jubentur,

    Juv. 14, 108:

    foede victoriam in captis,

    Liv. 6, 22, 4:

    acerrume victoriam nobilitatis in plebem,

    Sall. J. 16, 2:

    foede et crudeliter victoriam,

    id. C. 38:

    amores ad aliquem,

    Cat. 68, 69:

    pacem et hymenaeos,

    to celebrate, solemnize, Verg. A. 4, 99:

    nomen patris,

    to bear his name, Plin. Pan. 21, 4 et saep.—
    C.
    Pregn., to disturb, disquiet, vex, plague (the figure being taken from the baiting of wild beasts):

    meos casus, in quibus me fortuna vehementer exercuit,

    Cic. Tusc. 5, 1, 3:

    nunc me reliquiae vestrae exercent,

    id. Fam. 12, 4, 1:

    non te nullius exercent numinis irae,

    Verg. G. 4, 453:

    aliquem odiis,

    id. A. 4, 622 et saep.:

    te de praedio Oviae exerceri, moleste fero,

    Cic. Att. 13, 22, 4:

    ergo exercentur poenis,

    Verg. A, 6, 739:

    hominum vitam curis,

    Lucr. 5, 1424:

    ambitio animos hominum exercet,

    Sall. C. 11, 1:

    simultates nimio plures et exercuerunt eum et ipse exercuit eas,

    Liv. 39, 40, 9.—In the part. perf.:

    nate, Iliacis exercite fatis,

    Verg. A. 3, 182:

    Venus exercita curis,

    id. ib. 5, 779; cf.:

    curis exercita corpora,

    Ov. M. 7, 634:

    adversis probitas exercita rebus,

    id. Tr. 5, 5, 49: habere aliquem exercitum, Plaut. Fragm. ap. Non. 6, 4.—Hence, exercĭ-tus, a, um, P. a. (acc. to II. C.).
    A.
    Vexed, harassed:

    scito nihil tam exercitum esse nunc Romae quam candidatos omnibus iniquitatibus,

    Cic. Att. 1, 11, 2:

    Tiberius tantis rebus,

    Tac. A. 4, 11.— Hence,
    B.
    Vexatious, severe:

    quid magis sollicitum, magis exercitum dici potest?

    Cic. Mil. 2, 5:

    finem tam exercitae militiae orabant,

    Tac. A. 1, 35:

    dura hiems, exercita aestas,

    id. ib. 1, 17:

    aestas (with inquieta),

    Plin. Ep. 7, 2, 2:

    infantiam pueritiamque habuit laboriosam et exercitam,

    Suet. Tib. 6 init.
    C.
    Disciplined:

    (miles) exercitatus et vetus ob eam rem fortior (opp. rudis et inexercitatus),

    Cic. Tusc. 2, 16, 38:

    mirum in modum juventus,

    Flor. 1, 3, 2:

    proprio in metu, qui exercitam quoque eloquentiam debilitat,

    Tac. A. 3, 67:

    militia,

    id. ib. 3, 20:

    ad omne flagitium,

    id. ib. 14, 2:

    ingenium adulatione,

    id. H. 4, 4:

    Graeca doctrina ore tenus,

    id. A. 15, 45.— Comp. and sup.: exercitiorem, exercitissimum (dicebant antiqui), Paul. ex Fest. p. 81, 8 Müll. — Adv.: exercĭtē, in a practised manner; in comp.:

    cogitare,

    App. M. 11, p. 272, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > exerceo

  • 87 exhaurio

    ex-haurĭo, hausi, haustum, 4, v. a. ( fut. part. act. exhausurus, Sen. Ep. 51, 6), to draw out, to empty by drawing, to exhaust (class., esp. in the transf. and trop. senses).
    I.
    Lit., of liquids:

    cum alii malos scandant, alii per foros cursent, alii sentinam exhauriant,

    pump out, Cic. de Sen. 6, 17; cf. id. Cat. 1, 5, 12:

    vinum,

    i. e. to drink up, id. Phil. 2, 25, 63:

    exhausto jam flumine,

    Prop. 4 (5), 9, 63; cf.:

    exhaustum poculum,

    emptied, Cic. Clu. 11, 31:

    exhaustus repente perennis exaruit fons,

    Hirt. B. G. 8, 43, 5; cf.:

    tacent exhausti solibus amnes,

    Stat. Th. 3, 259.—
    B.
    Transf., of things not liquid, to take out, empty out, to make empty, to exhaust:

    terram manibus sagulisque,

    Caes. B. G. 5, 42, 3:

    humum ligonibus,

    Hor. Epod. 5, 31:

    pecuniam ex aerario,

    Cic. Agr. 2, 36, 98; cf.

    aerarium,

    i. e. to empty, exhaust, id. Vat. 2, 5; id. Verr. 2, 3, 70, § 164:

    praedam ex agris urbibusque sociorum,

    id. Pis. 21, 48; cf.:

    oppidum diripiendum militi dedit: exhaustis deinde tectis ignem injecit,

    completely pillaged, Liv. 10, 44, 2 Drak.:

    reliquum spiritum,

    Cic. Sest. 37, 80; cf. id. ib. 21, 48 infra, and Halm ad loc.:

    exhauriri,

    drained of money impoverished, id. Q. Fr. 1, 1, 2 fin.:

    provinciam sumptibus et jacturis,

    id. Att. 6, 1, 2:

    plebem impensis (aedificandi),

    Liv. 6, 5, 5:

    socios commeatibus,

    id. 37, 19, 4:

    heredem legatis,

    Plin. Ep. 5, 1, 9:

    facultates patriae,

    Nep. Hann. 6; cf.

    vires,

    Plin. Ep. 3, 19, 6:

    genas,

    i. e. to make bloodless, pale, Stat. Th. 10, 168:

    velut exhausta pullulet arca nummus,

    Juv. 6, 363.
    II.
    Trop. (according as the notion of taking away or of leaving empty predominates).
    A.
    To take away, remove:

    libentius omnes meas laudes ad te transfuderim, quam aliquam partem exhauserim ex tuis,

    Cic. Fam. 9, 14, 4:

    alicui dolorem,

    id. ib. 5, 16, 4:

    sibi manu vitam,

    id. Sest. 21, 48; cf. id. ib. 37, 80:

    exhausta vis ingens aeris alieni est,

    cleared off, Liv. 7, 21, 8:

    Scurra exhausto rubore (i. e. pudore),

    Auct. Her. 4, 10, 14:

    ad multorum exhaurienda peccata,

    Vulg. Hebr. 9, 28.—
    B.
    To exhaust, bring to an end:

    tantus fuit amor, ut exhauriri nulla posset injuria,

    be exhausted, Cic. Att. 2, 21, 4; cf.:

    amicorum benignitas exhausta est in ea re,

    id. ib. 4, 2, 7: unius ambulationis sermone exhaurire (quae sollicitant anguntque), to exhaust in speaking, i. e. to discuss thoroughly, id. ib. 1, 18, 1; cf. id. de Or. 3, 26, 102:

    exhaustus est sermo hominum,

    id. Q. Fr. 1, 2, 1:

    deinde exhauriri mea mandata,

    to be accomplished, fulfilled, id. Att. 5, 13, 3; cf.:

    mandavi omnia, quae quidem tu, ut polliceris, exhauries,

    id. ib. 5, 6, 2:

    labores,

    to endure, undergo, Liv. 21, 21, 8:

    laborem, periculum,

    id. 21, 30, 9 Drak.; 25, 31, 7; 26, 31, 7; Plin. Ep. 3, 9, 1; Stat. Th. 6. 236 al.:

    bella,

    Verg. A. 4, 14:

    vastae pericula terrae,

    id. ib. 10, 57; cf.:

    dura et aspera belli,

    Liv. 33, 11, 6:

    poenarum exhaustum satis est,

    executed, inflicted, Verg. A. 9, 356:

    exhausta nocte,

    spent, Tac. H. 4, 29:

    exhaustus cliens,

    worn out, Juv. 9, 59.

    Lewis & Short latin dictionary > exhaurio

  • 88 expello

    ex-pello, pŭli, pulsum, 3, v. a., to drive out or away, thrust out or away, to eject, expel (class.).
    I.
    Lit.:

    haec tanta virtus ex hac urbe expelletur, exterminabitur, proicietur?

    Cic. Mil. 37, 101:

    me ex re publica,

    id. Fam. 6, 6, 2:

    expulsus atque ejectus e praedio Quinctius,

    id. Quint. 7, 28; cf.:

    exturbari et expelli plebem ex agris,

    id. Agr. 2, 31, 84: a patria, id. Sest. [p. 693] 13, 30:

    naves ab litore in altum,

    Liv. 41, 3, 2:

    me domo mea expulistis, Pompeium domum suam compulistis,

    Cic. Pis. 7, 16:

    aliquos agris,

    Caes. B. G. 4, 4, 2:

    humiliores possessionibus,

    id. ib. 6, 22, 3:

    hostes finibus,

    id. ib. 4, 3 fin.; cf.:

    finibus expulsus patriis,

    Verg. A. 1, 620:

    me civitate,

    Cic. Att. 10, 4, 1:

    aliquem regno,

    Caes. B. C. 3, 110, 5; cf.:

    potestate expulsi,

    Nep. Milt. 3, 5 et saep.:

    nostri majores et Collatinum expulerunt, et reliquos Tarquinios,

    Cic. Rep. 2, 31; cf.:

    expulso Tarquinio (shortly after, pulso Tarquinio),

    id. ib. 2, 30:

    me in pace patriā meā expulit,

    Liv. 35, 19, 4; so,

    aliquam patriā,

    Nep. Thras. 1, 5; id. Epam. 6, 3; cf.

    also: in exsilium expulsus,

    Cic. Lael. 12, 42:

    Hannibalem in exsilium (Carthago),

    Liv. 38, 50, 7: expulsa atque exturbata filia, rejected, repudiated (as a wife), Cic. Clu. 5, 14; so,

    uxorem,

    Just. 9, 5:

    edicit suis, postero die porta Esquilina expellerent pecus,

    drive out, Liv. 2, 11, 5:

    sagittam arcu,

    to let fly, shoot, Ov. M. 3, 381; cf.:

    expulsuri tela nervos retro tendimus,

    Quint. 10, 3, 6: se in auras (pondus), forced itself out. i. e. came forth, Ov. M. 9, 705:

    ad componendum Orientis statum expulsus,

    forced to hurry away, Suet. Calig. 1:

    naturam expellas furca, tamen usque recurret,

    Hor. Ep. 1, 10, 24.
    II.
    Trop., to force out, drive out or away, expel, remove:

    aliquem vita,

    Cic. Mur. 16, 34; cf.

    aevo,

    Lucr. 3, 358:

    me periculo,

    delivered myself, Plaut. Bacch. 4, 9, 41:

    haec (superbiam, luxum, desidias, etc.) ex animo dictis,

    Lucr. 5, 50:

    laetitias ex omni pectore,

    Cat. 76, 22:

    corde desidiam,

    Plaut. Trin. 3, 2, 24:

    curas pectore,

    Luc. 3, 53:

    per vulnera mille Sontem animam,

    Ov. M. 6, 617:

    vitam,

    Tac. A. 16, 19:

    morbum bilemque helleboro meraco,

    Hor. Ep. 2, 2, 137:

    somnos (haec dicta),

    Ov. H. 14, 72; cf.

    quietem,

    id. M. 8, 830:

    quae res omnem dubitationem adventus legionum expulit,

    removed, Caes. B. G. 5, 48 fin.:

    beneficiorum memoriam,

    id. B. C. 1, 34, 3; Quint. 6, 8, 16:

    spem metus expulerat,

    Ov. F. 6, 245:

    sententia expulsa,

    rejected, Plin. Ep. 8, 14 fin.: dedititios per constitutionem, to abolish as a class, i. e. to remove the legal disabilities of, Just, Inst. 1, 5, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > expello

  • 89 exspectatio

    exspectātĭo ( expect-), ōnis, f. [id.], an awaiting, expecting, expectation (very freq. and class.; in sing. and plur.).
    (α).
    With gen. obj.:

    si spes est exspectatio boni, mali exspectationem esse necesse est metum,

    Cic. Tusc. 4, 37, 80:

    harum rerum,

    id. Rab. Perd. 5, 16:

    acerbior reliquorum,

    id. Brut. 76, 266; cf.

    poenarum,

    Quint. 12, 1, 7:

    tanta vel animi vel ingenii tui, ut, etc.,

    Cic. Fam. 2, 1, 2; cf.:

    sustines non parvam exspectationem imitandae industriae nostrae,

    id. Off. 3, 2, 6:

    majorem exspectationem mei faciam quam, etc.,

    id. Ac. 2, 4, 10; cf.:

    Varronis sermo facit exspectationem Caesaris,

    id. Att. 3, 15, 3:

    quotidiana rerum novarum,

    id. ib. 3, 14, 2:

    maximi belli,

    id. Fam. 15, 4, 5:

    rerum,

    Caes. B. C. 1, 21 fin.:

    ejus rei,

    id. ib. 3, 19, 4:

    desiderii,

    Cic. de Or. 1, 47, 205:

    nostri consilii,

    Hirt. B. G. 8, 9, 1:

    audiendi,

    Cic. de Or. 3, 5, 18 et saep. —In plur.:

    crebras exspectationes nobis tui commoves,

    Cic. Att. 1, 4, 1.—
    (β).
    With de:

    quantam tu mihi moves exspectationem de sermone Bibuli!

    Cic. Att. 2, 14, 1:

    plenus sum exspectatione de Pompeio,

    id. ib. 3, 14, 1.—
    (γ).
    With a rel.-clause:

    eo me major exspectatio tenet, quibusnam rationibus ea tanta vis comparetur,

    Cic. de Or. 2, 18, 74. —In plur.:

    nunc has exspectationes habemus duas: unam, etc., alteram, etc.,

    Cic. Att. 7, 16, 2.—
    (δ).
    Absol.:

    ne sis in exspectatione,

    Plaut. Mil. 4, 6, 64:

    pendeo animi exspectatione Corfiniensi, in qua de salute rei publicae decernitur,

    Cic. Att. 8, 5, 2:

    nolo plebem Romanam obscura spe et caeca exspectatione pendere,

    id. Agr. 2, 25, 66; cf.:

    omnia spe et exspectatione laudata,

    id. Or. 30, 107:

    aliquem in summam exspectationem adducere,

    id. Tusc. 1, 17, 39:

    permagnam exspectationem imponere orationi,

    id. Rep. 1, 23 fin.:

    M'. Curii causa nuper qua exspectatione defensa est?

    id. de Or. 1, 39, 180:

    praeter exspectationem,

    unexpectedly, id. de Or. 2, 70, 284:

    supra exspectationem,

    Quint. 3, 7, 16:

    exspectatione minor,

    id. 4, 1, 39:

    contra exspectationem omnium,

    Hirt. B. G. 8, 40, 1.—In plur.:

    exspectationibus decipiendis,

    Cic. de Or. 2, 71, 289. —
    II.
    The object of expectation or longing:

    gentium,

    Vulg. Gen. 49, 10:

    Israel,

    id. Jer. 17, 13:

    pistorum laetitia,

    id. Prov. 10, 28.

    Lewis & Short latin dictionary > exspectatio

  • 90 exturbo

    ex-turbo, āvi, ātum, 1, v. a., to drive or thrust out, to drive away, thrust away (class.; syn.: expello, eicio, deicio, everto, etc.).
    I.
    Lit.:

    aliquem ex aedibus,

    Plaut. Trin. 1, 2, 100:

    nos ex nostris aedibus,

    id. ib. 2, 4, 200:

    homines e possessionibus,

    Cic. Sull. 25, 71:

    hominem e civitate,

    id. Mur. 22, 45:

    plebem ex agris (with expellere),

    id. Agr. 2, 31, 84; cf. id. Clu. 5, 14: cunctos [p. 711] aedibus, Plaut. Trin. 3, 3, 76:

    aliquem focis patriis disque penatibus praecipitem,

    Cic. Rosc. Am. 8, 23; cf.:

    Antiochus praeceps provincia exturbatus,

    id. Verr. 2, 4, 30, § 67: extorris regno, exturbatus mari, Att. ap. Non. 14, 27:

    fortunis omnibus,

    Cic. Quint. 31, 95:

    aliquem foras,

    Plaut. Trin. 4, 3, 77:

    Marium urbe,

    Vell. 2, 19, 1:

    omnibus mala sterilitatis,

    Plin. Pan. 32.—
    B.
    Transf., of things as objects:

    alicui oculos atque dentes,

    Plaut. Poen. 1, 2, 169:

    pinus radicibus exturbata,

    Cat. 64, 108:

    radix ex vino pota calculos quoque exturbat,

    Plin. 20, 10, 42, § 109:

    nervo exturbante sagittas,

    Sil. 16, 482.—
    C.
    Esp., to put away a wife:

    exturbat Octaviam, sterilem dictitans,

    Tac. A. 14, 60 init.; cf.:

    in Silium ita exarserat, ut Silanam matrimonio ejus exturbaret,

    i. e. compelled him to divorce Silana, id. ib. 11, 12.—
    II.
    Trop.:

    aegritudinem ex animo,

    Plaut. Curc. 2, 1, 9:

    facti memoriam ex animo,

    Just. 15, 3, 11: Si. Numquid Tranio Turbavit? Th. Immo exturbavit omnia, Plaut. Most. 4, 3, 38:

    spem pacis,

    Liv. 6, 21, 8: mentem, to disturb (= vexare), Cic. Q. Fr. 1, 4, 4:

    odiis tranquilla silentia noctis,

    Stat. Th. 1, 441.

    Lewis & Short latin dictionary > exturbo

  • 91 fallo

    fallo, fĕfelli, falsum, 3 (archaic inf. praes. pass. fallier, Pers. 3, 50; perf. pass. fefellitus sum, Petr. Fragm. 61, MSS.), v. a. [Sanscr. sphal, sphul, to waver; Gr. sphallô, a-sphalês], to deceive, trick, dupe, cheat, disappoint (freq. and class.; syn.: decipio, impono, frustror, circumvenio, emungo, fraudo).
    I.
    In gen.
    (α).
    Of living objects:

    T. Roscius non unum rei pecuniariae socium fefellit, verum novem homines honestissimos ejusdem muneris, etc.... induxit, decepit, destituit, omni fraude et perfidia fefellit,

    Cic. Rosc. Am. 40, 116 sq.; so,

    aliquem dolis,

    Ter. And. 3, 2, 13; cf. id. Heaut. 3, 1, 61:

    senem,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 43:

    referam gratiam, atque eas itidem fallam, ut ab illis fallimur,

    Ter. Eun. 2, 3, 93: tu illum fructu fallas, Poët. ap. Cic. N. D. 3, 29, 73:

    id ipsum sui fallendi causa milites ab hostibus factum existimabant,

    Caes. B. G. 7, 50, 2:

    tum laqueis captare feras et fallere visco Inventum,

    Verg. G. 1, 139; cf. Ov. M. 15, 474:

    is enim sum, nisi me forte fallo, qui, etc.,

    Cic. Phil. 12, 8, 21:

    num me fefellit, Catilina, non modo res tanta, verum dies?

    id. Cat. 1, 3, 7:

    nisi me fallit animus,

    id. Rosc. Am. 17, 48; cf.:

    neque eum prima opinio fefellit,

    Caes. B. C. 3, 67, 3:

    ne spes eum fallat,

    Cic. Fam. 1, 3; Caes. B. G. 2, 10, 4:

    si in hominibus eligendis spes amicitiae nos fefellerit,

    Cic. Verr. 2, 2, 11, § 28:

    in quo cum eum opinio fefellisset,

    Nep. Ages. 3, 5:

    nisi forte me animus fallit,

    Sall. C. 20, 17:

    nisi memoria me fallit,

    fails me, Gell. 20, p. 285 Bip.:

    nisi me omnia fallunt,

    Cic. Att. 8, 7, 1; cf.:

    omnia me fallunt, nisi, etc.,

    Sen. Ep. 95 med.:

    nisi quid me fallit,

    Cic. Fam. 5, 20, 6; cf.:

    si quid nunc me fallit in scribendo,

    id. ib. 3, 5, 4:

    dominum sterilis saepe fefellit ager,

    Ov. A. A. 1, 450:

    certe hercle hic se ipsus fallit, non ego,

    Ter. And. 3, 2, 15:

    tam libenter se fallunt, quam si una fata decipiunt,

    Sen. Brev. Vit. 11, 1:

    cum alios falleret, se ipsum tamen non fefellit,

    Lact. 1, 22, 5.— Pass. in mid. force, to deceive one's self, be deceived, to err, be mistaken:

    errore quodam fallimur in disputando,

    Cic. Rep. 3, 35:

    qua (spe) possumus falli: deus falli qui potuit?

    id. N. D. 3, 31, 76:

    memoriā falli,

    Plin. 10, 42, 59, § 118:

    jamque dies, nisi fallor, adest,

    Verg. A. 5, 49; Cic. Att. 4, 17, 1; 16, 6, 2:

    ni fallor,

    Ov. F. 4, 623; Lact. 2, 19, 1; cf.:

    ordinis haec virtus erit et venus, aut ego fallor,

    Hor. A. P. 42.—With object-clause:

    dicere non fallar, quo, etc.,

    Luc. 7, 288:

    quamquam haut falsa sum, nos odiosas haberi,

    Plaut. Aul. 2, 1, 4; cf.:

    id quam facile sit mihi, haud sum falsus,

    id. Men. 5, 2, 3; Ter. And. 4, 1, 23; Sall. J. 85, 20:

    neque ea res falsum me habuit,

    did not deceive me, id. ib. 10, 1:

    ut falsus animi est!

    Ter. Eun. 2, 2, 43.—
    (β).
    Of inanim. or abstr. objects:

    promissum,

    not to fulfil, Curt. 7, 10, 9:

    fidem hosti datam fallere,

    to violate, break, betray, deceive, Cic. Off. 1, 13, 39:

    quodsi meam spem vis improborum fefellerit atque superaverit,

    id. Cat. 4, 11, 23; cf. id. de Or. 1, 1, 2:

    non fallam opinionem tuam,

    id. Fam. 1, 6 fin.; cf. Caes. B. C. 3, 86 fin.:

    imperium,

    to fail to execute, Plin. 7, 37, 38, § 125:

    cum lubrica saxa vestigium fallerent,

    betrayed, Curt. 4, 9.— Poet.:

    tu faciem illius Falle dolo,

    imitate deceptively, assume, Verg. A. 1, 684:

    sua terga nocturno lupo,

    i. e. to hide, conceal, Prop. 4, 5, 14:

    casses, retia,

    to shun, avoid, Ov. H. 20, 45; 190. —
    (γ).
    Absol.: neque quo pacto fallam... Scio quicquam, Caecil. ap. Cic. N. D. 3, 29 fin.:

    cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

    Cic. Off. 1, 13, 41:

    ea (divinatio) fallit fortasse nonnumquam,

    id. Div. 1, 14, 25:

    non in sortitione fallere,

    id. Verr. 2, 2, 53, § 132:

    in ea re,

    Nep. Them. 7, 2; Cels. 7, 26, 2: ne falleret bis relata eadem res, Liv. 29, 35, 2:

    ut, si quid possent, de induciis fallendo impetrarent,

    Caes. B. G. 4, 13, 5:

    germinat et numquam fallentis termes olivae,

    Hor. Epod. 16, 45:

    plerumque sufflati atque tumidi (oratores) fallunt pro uberibus,

    Gell. 7, 14, 5.—
    B.
    Impers.: fallit (me) I deceive myself, I mistake, am mistaken:

    sed nos, nisi me fallit, jacebimus,

    Cic. Att. 14, 12, 2; cf.:

    nisi me propter benevolentiam forte fallebat,

    id. Cael. 19, 45; id. Sest. 50, 106:

    nec eum fefellit,

    id. Off. 2, 7, 25:

    vide, ne te fallat,

    Varr. R. R. 2, 1, 25. And cf. under II. B. 2.
    II.
    In partic.
    A.
    To deceive in swearing, to swear falsely:

    is jurare cum coepisset, vox eum defecit in illo loco: SI SCIENS FALLO,

    Cic. Fam. 7, 1, 2; cf.:

    lapidem silicem tenebant juraturi per Jovem haec verba dicentes: SI SCIENS FALLO, TVM ME DISPITER, etc., Paul. ex Fest. s. v. lapidem, p. 115 Müll.: si sciens fefellisset,

    Plin. Pan. 64, 3; cf. Liv. 21, 45, 8; Prop. 4, 7, 53:

    expedit matris cineres opertos Fallere,

    i. e. to swear falsely by the ashes of your mother, Hor. C. 2, 8, 10.—
    B.
    With respect to one's knowledge or sight, for the more usual latēre: to lie concealed from, to escape the notice, elude the observation of a person (so in Cic., Sall., and Caes. for the most part only impers., v. 2. infra).
    (α).
    With acc.:

    neque enim hoc te, Crasse, fallit, quam multa sint et quam varia genera dicendi,

    Cic. de Or. 1, 60, 255:

    tanto silentio in summum evasere, ut non custodes solum fallerent, sed, etc.,

    Liv. 5, 47, 3:

    nec fefellit veniens ducem,

    id. 2, 19, 7; Curt. 7, 6, 4; cf.:

    quin et Atridas duce te (Mercurio)... Priamus... Thessalosque ignes et iniqua Trojae Castra fefellit,

    Hor. C. 1, 10, 16:

    quos fallere et effugere est triumphus,

    id. ib. 4, 4, 52:

    Spartacum si qua potuit vagantem Fallere testa,

    id. ib. 3, 14, 20; Suet. Caes. 43:

    nec te Pythagorae fallant arcana,

    Hor. Epod. 15, 21; id. Ep. 1, 6, 45:

    nec quicquam eos, quae terra marique agerentur, fallebat,

    Liv. 41, 2, 1 Drak.:

    ut plebem tribunosque falleret judicii rescindendi consilium initum,

    id. 4, 11, 4:

    tanta celeritate, ut visum fallant,

    Plin. 9, 50, 74, § 157:

    oculos littera fallit,

    cannot be distinctly read, Ov. A. A. 3, 627.— With acc. and inf.:

    neutros fefellit hostes appropinquare,

    Liv. 31, 33, 8 Weissenb. ad loc.—Mid. with gen.:

    nec satis exaudiebam, nec sermonis fallebar tamen,

    Plaut. Ep. 2, 2, 55.—
    (β).
    Absol., to escape notice, be unseen, remain undiscovered:

    speculator Carthaginiensium, qui per biennium fefellerat, Romae deprehensus,

    Liv. 22, 33, 1; 25, 9, 2:

    spes fallendi, resistendive, si non falleret,

    of remaining unnoticed, id. 21, 57, 5:

    non fefellere ad Tifernum hostes instructi,

    id. 10, 14, 6.—So with part. perf., Liv. 42, 64, 3; 23, 19, 11.—With part. pres.: ne alio itinere hostis falleret ad urbem incedens, i. e. arrive secretly, lanthanoi prosiôn, Liv. 8, 20, 5; cf. id. 5, 47, 9; Verg. A. 7, 350:

    nec vixit male, qui natus moriensque fefellit,

    i. e. has remained unnoticed, Hor. Ep. 1, 17, 10:

    fallere pro aliquo,

    to pass for, Gell. 7, 14:

    bonus longe fallente sagitta,

    Verg. A. 9, 572.—
    2.
    Impers.: fallit (me), it is concealed from me, unknown to me, I do not know, am ignorant of (for the most part only with negatives or in negative interrogations), constr. with subject-clause:

    non me fefellit: sensi,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 64:

    num me fefellit, hosce id struere?

    Ter. Heaut. 3, 2, 3; cf.:

    in lege nulla esse ejusmodi capita, te non fallit,

    Cic. Att. 3, 23, 4:

    nec me animi fallit, etc.,

    Lucr. 1, 136; 5, 97:

    quem fallit?

    who does not know? Plin. 2, 103, 106, § 233:

    neque vero Caesarem fefellit, quin, etc.,

    Caes. B C. 3, 94, 3.—
    C.
    To cause any thing (space, time, etc.) not to be observed or felt, to lighten any thing difficult, or to appease, silence any thing disagreeable, to beguile ( poet. and in post-Aug. prose):

    medias fallunt sermonibus horas Sentirique moram prohibent,

    Ov. M. 8, 652:

    jam somno fallere curam,

    Hor. S. 2, 7, 114:

    Fallebat curas aegraque corda labor,

    Ov. Tr. 3, 2, 16; cf.

    dolores,

    id. ib. 5, 7, 39:

    luctum,

    Val. Fl. 3, 319:

    molliter austerum studio fallente laborem,

    Hor. S. 2, 2, 12; Ov. M. 6, 60; Plin. 27, 7, 28, § 49.—Prov.:

    fallere credentem non est operosa puellam Gloria,

    Ov. H. 2, 63.—Hence, falsus, a, um, P. a., deceptive, pretended, feigned, deceitful, spurious, false (syn.: adulterinus, subditus, subditicius, spurius).
    A.
    [p. 722] Adj.:

    testes aut casu veri aut malitia falsi fictique esse possunt,

    Cic. Div. 2, 11, 27; cf.:

    falsum est id totum, neque solum fictum, sed etiam imperite absurdeque fictum,

    id. Rep. 2, 15:

    ementita et falsa plenaque erroris,

    id. N. D. 2, 21, 55:

    pro re certa spem falsam domum retulerunt,

    id. Rosc. Am. 38, 110; cf.:

    spe falsa atque fallaci,

    id. Phil. 12, 2, 7; so,

    spes,

    id. Sull. 82, 91:

    falsa et mendacia visa,

    id. Div. 2, 62, 127; cf.:

    falsa et inania visa,

    id. ib.:

    falsum et imitatione simulatum,

    id. de Or. 2, 45, 189; cf. id. Phil. 11, 2, 5:

    argumentum,

    id. Inv. 1, 48, 90:

    qui falsas lites falsis testimoniis Petunt,

    Plaut. Rud. prol. 13:

    reperiuntur falsi falsimoniis,

    id. Bacch. 3, 6, 12:

    ambitio multos mortales falsos fieri subegit,

    Sall. C. 10, 5 Kritz.:

    pater (opp. verus),

    a supposed father, Ov. M. 9, 24; cf. id. ib. 1, 754:

    falsi ac festinantes,

    Tac. A. 1, 7: suspectio, Enn. ap. Non. 511, 5:

    nuntius,

    Cic. de Or. 1, 38, 175:

    rumores,

    Caes. B. G. 6, 20, 2:

    poena falsarum et corruptarum litterarum,

    Cic. Fl. 17, 39; cf.:

    falsas esse litteras et a scriba vitiatas,

    Liv. 40, 55, 1:

    falsarum tabularum rei,

    Suet. Aug. 19:

    fama,

    Cic. Lael. 4, 15:

    appellatio,

    Quint. 7, 3, 5:

    sententiae,

    id. 8, 5, 7:

    crimina,

    Hor. C. 3, 7, 14;

    terrores,

    id. Ep. 2, 1, 212:

    opprobria,

    i. e. undeserved, id. ib. 1, 16, 38; cf.

    honor,

    id. ib. 39: falsi Simoëntis ad undam, i. e. fictitious (simulati), Verg. A. 3, 302; cf.:

    falsi sequimur vestigia tauri (i. e. Jovis),

    Val. Fl. 8, 265:

    vultu simulans Haliagmona,

    Stat. Th. 7, 739:

    ita ceteros terruere, ut adesse omnem exercitum trepidi ac falsi nuntiarent,

    Tac. H. 2, 17:

    ne illi falsi sunt qui divorsissumas res pariter expectant,

    deceived, mistaken, Sall. J. 85, 20; cf.:

    falsus utinam vates sim,

    Liv. 21, 10, 10; so,

    vates,

    id. 4, 46, 5.— Comp. (rare):

    quanto est abjectior et falsior ista (theologia),

    Aug. Civ. D. 7, 5 fin.:

    nihil est hominum inepta persuasione falsius,

    Petr. 132; cf. Paul. ex Fest. p. 92, 11 Müll.— Sup.:

    id autem falsissimum est,

    Col. 1, 6, 17.—
    (β).
    With gen.:

    Felix appellatur Arabia, falsi et ingrati cognominis,

    Plin. 12, 18, 41, § 82.—
    2.
    False, counterfeit, spurious, = adulterinus (late Lat.): moneta, Cod. Th. 9, 21, 9.—
    B.
    As subst.
    1.
    falsus, i, m., a liar, deceiver:

    Spurinnam ut falsum arguens,

    a false prophet, Suet. Caes. 81 fin.; id. Tib. 14.—
    2.
    falsum, i, n., falsehood, fraud:

    ex falsis verum effici non potest,

    Cic. Div. 2, 51, 106; cf.:

    veris falsa remiscet,

    Hor. A. P. 151:

    vero distinguere falsum,

    id. Ep. 1, 10, 29:

    falsum scripseram,

    Cic. Att. 7, 14, 2; Quint. 7, 2, 53:

    ex illa causa falsi,

    i. e. of fraud, Dig. 48, 10 (De lege Cornelia de falsis), 1;

    v. the whole title: acclinis falsis animus,

    Hor. S. 2, 2, 6:

    nec obstitit falsis Tiberius,

    Tac. A. 2, 82:

    simulationum falsa,

    id. ib. 6, 46 et saep.—Adverb.:

    telisque non in falsum jactis,

    i. e. not at random, with effect, Tac. A. 4, 50 fin.:

    jurare falsum,

    Ov. Am. 3, 3, 11.— Adv., untruly, erroneously, unfaithfully, wrongly, falsely; in two forms, falso and false.
    1.
    falso:

    eho mavis vituperari falso, quam vero extolli?

    Plaut. Most. 1, 3, 21 sq.; cf. id. Trin. 1, 2, 173;

    so opp. vero,

    Curt. 5, 2, 2: ei rei dant operam, ut mihi falso maledicatur, Cato ap. Charis. p. 179 P.: falso criminare, Enn. ap. Non. 470, 16:

    neque me perpetiar probri Falso insimulatam,

    id. Am. 3, 2, 7; 21; cf.:

    non possum quemquam insimulare falso,

    Cic. Verr. 2, 5, 41, § 107:

    falso memoriae proditum,

    id. de Imp. Pomp. 14, 41:

    cum Tarquinius... vivere falso diceretur,

    id. Rep. 2, 21; cf.:

    adesse ejus equites falso nuntiabantur,

    Caes. B. C. 1, 14, 1:

    cum utrumque falso fingerent,

    Liv. 42, 2:

    falso in me conferri,

    Cic. Fam. 5, 5, 2: aliquem falso occidere, i. e. by mistake, Naev. ap. Charis. p. 179 P.; cf.:

    ut miseri parentes quos falso lugent, vivere sciant,

    Liv. 34, 32, 13; and:

    falso lamentari eas Darium vivum,

    Curt. 3, 12:

    falso queritur de natura sua genus humanum,

    Sall. J. 1:

    falso plurima volgus amat,

    Tib. 3, 3, 20 (so perh. also in Cic. Ac. 2, 46, 141, non assentiar saepe falso, instead of false).—Ellipt.: Da. Si quid narrare occepi, continuo dari tibi verba censes. Si. Falso, Ter. And. 3, 2, 24; cf.:

    atqui in talibus rebus aliud utile interdum, aliud honestum videri solet. Falso: nam, etc.,

    Cic. Off. 3, 18, 74; so Quint. 2, 17, 12; Nep. Alc. 9:

    quia inter inpotentes et validos falso quiescas, = quia falluntur qui putant quiesci posse,

    Tac. Germ. 36.—
    2.
    false (very rare): judicium false factum, Sisenn. ap. Charis. p. 179; Plaut. Capt. 3, 4, 78 Fleck. (Cic. Ac. 2, 46, 141 dub., B. and K., al. falso).— Sup.:

    quae adversus haec falsissime disputantur,

    Aug. Conf. 10, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > fallo

  • 92 falsum

    fallo, fĕfelli, falsum, 3 (archaic inf. praes. pass. fallier, Pers. 3, 50; perf. pass. fefellitus sum, Petr. Fragm. 61, MSS.), v. a. [Sanscr. sphal, sphul, to waver; Gr. sphallô, a-sphalês], to deceive, trick, dupe, cheat, disappoint (freq. and class.; syn.: decipio, impono, frustror, circumvenio, emungo, fraudo).
    I.
    In gen.
    (α).
    Of living objects:

    T. Roscius non unum rei pecuniariae socium fefellit, verum novem homines honestissimos ejusdem muneris, etc.... induxit, decepit, destituit, omni fraude et perfidia fefellit,

    Cic. Rosc. Am. 40, 116 sq.; so,

    aliquem dolis,

    Ter. And. 3, 2, 13; cf. id. Heaut. 3, 1, 61:

    senem,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 43:

    referam gratiam, atque eas itidem fallam, ut ab illis fallimur,

    Ter. Eun. 2, 3, 93: tu illum fructu fallas, Poët. ap. Cic. N. D. 3, 29, 73:

    id ipsum sui fallendi causa milites ab hostibus factum existimabant,

    Caes. B. G. 7, 50, 2:

    tum laqueis captare feras et fallere visco Inventum,

    Verg. G. 1, 139; cf. Ov. M. 15, 474:

    is enim sum, nisi me forte fallo, qui, etc.,

    Cic. Phil. 12, 8, 21:

    num me fefellit, Catilina, non modo res tanta, verum dies?

    id. Cat. 1, 3, 7:

    nisi me fallit animus,

    id. Rosc. Am. 17, 48; cf.:

    neque eum prima opinio fefellit,

    Caes. B. C. 3, 67, 3:

    ne spes eum fallat,

    Cic. Fam. 1, 3; Caes. B. G. 2, 10, 4:

    si in hominibus eligendis spes amicitiae nos fefellerit,

    Cic. Verr. 2, 2, 11, § 28:

    in quo cum eum opinio fefellisset,

    Nep. Ages. 3, 5:

    nisi forte me animus fallit,

    Sall. C. 20, 17:

    nisi memoria me fallit,

    fails me, Gell. 20, p. 285 Bip.:

    nisi me omnia fallunt,

    Cic. Att. 8, 7, 1; cf.:

    omnia me fallunt, nisi, etc.,

    Sen. Ep. 95 med.:

    nisi quid me fallit,

    Cic. Fam. 5, 20, 6; cf.:

    si quid nunc me fallit in scribendo,

    id. ib. 3, 5, 4:

    dominum sterilis saepe fefellit ager,

    Ov. A. A. 1, 450:

    certe hercle hic se ipsus fallit, non ego,

    Ter. And. 3, 2, 15:

    tam libenter se fallunt, quam si una fata decipiunt,

    Sen. Brev. Vit. 11, 1:

    cum alios falleret, se ipsum tamen non fefellit,

    Lact. 1, 22, 5.— Pass. in mid. force, to deceive one's self, be deceived, to err, be mistaken:

    errore quodam fallimur in disputando,

    Cic. Rep. 3, 35:

    qua (spe) possumus falli: deus falli qui potuit?

    id. N. D. 3, 31, 76:

    memoriā falli,

    Plin. 10, 42, 59, § 118:

    jamque dies, nisi fallor, adest,

    Verg. A. 5, 49; Cic. Att. 4, 17, 1; 16, 6, 2:

    ni fallor,

    Ov. F. 4, 623; Lact. 2, 19, 1; cf.:

    ordinis haec virtus erit et venus, aut ego fallor,

    Hor. A. P. 42.—With object-clause:

    dicere non fallar, quo, etc.,

    Luc. 7, 288:

    quamquam haut falsa sum, nos odiosas haberi,

    Plaut. Aul. 2, 1, 4; cf.:

    id quam facile sit mihi, haud sum falsus,

    id. Men. 5, 2, 3; Ter. And. 4, 1, 23; Sall. J. 85, 20:

    neque ea res falsum me habuit,

    did not deceive me, id. ib. 10, 1:

    ut falsus animi est!

    Ter. Eun. 2, 2, 43.—
    (β).
    Of inanim. or abstr. objects:

    promissum,

    not to fulfil, Curt. 7, 10, 9:

    fidem hosti datam fallere,

    to violate, break, betray, deceive, Cic. Off. 1, 13, 39:

    quodsi meam spem vis improborum fefellerit atque superaverit,

    id. Cat. 4, 11, 23; cf. id. de Or. 1, 1, 2:

    non fallam opinionem tuam,

    id. Fam. 1, 6 fin.; cf. Caes. B. C. 3, 86 fin.:

    imperium,

    to fail to execute, Plin. 7, 37, 38, § 125:

    cum lubrica saxa vestigium fallerent,

    betrayed, Curt. 4, 9.— Poet.:

    tu faciem illius Falle dolo,

    imitate deceptively, assume, Verg. A. 1, 684:

    sua terga nocturno lupo,

    i. e. to hide, conceal, Prop. 4, 5, 14:

    casses, retia,

    to shun, avoid, Ov. H. 20, 45; 190. —
    (γ).
    Absol.: neque quo pacto fallam... Scio quicquam, Caecil. ap. Cic. N. D. 3, 29 fin.:

    cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

    Cic. Off. 1, 13, 41:

    ea (divinatio) fallit fortasse nonnumquam,

    id. Div. 1, 14, 25:

    non in sortitione fallere,

    id. Verr. 2, 2, 53, § 132:

    in ea re,

    Nep. Them. 7, 2; Cels. 7, 26, 2: ne falleret bis relata eadem res, Liv. 29, 35, 2:

    ut, si quid possent, de induciis fallendo impetrarent,

    Caes. B. G. 4, 13, 5:

    germinat et numquam fallentis termes olivae,

    Hor. Epod. 16, 45:

    plerumque sufflati atque tumidi (oratores) fallunt pro uberibus,

    Gell. 7, 14, 5.—
    B.
    Impers.: fallit (me) I deceive myself, I mistake, am mistaken:

    sed nos, nisi me fallit, jacebimus,

    Cic. Att. 14, 12, 2; cf.:

    nisi me propter benevolentiam forte fallebat,

    id. Cael. 19, 45; id. Sest. 50, 106:

    nec eum fefellit,

    id. Off. 2, 7, 25:

    vide, ne te fallat,

    Varr. R. R. 2, 1, 25. And cf. under II. B. 2.
    II.
    In partic.
    A.
    To deceive in swearing, to swear falsely:

    is jurare cum coepisset, vox eum defecit in illo loco: SI SCIENS FALLO,

    Cic. Fam. 7, 1, 2; cf.:

    lapidem silicem tenebant juraturi per Jovem haec verba dicentes: SI SCIENS FALLO, TVM ME DISPITER, etc., Paul. ex Fest. s. v. lapidem, p. 115 Müll.: si sciens fefellisset,

    Plin. Pan. 64, 3; cf. Liv. 21, 45, 8; Prop. 4, 7, 53:

    expedit matris cineres opertos Fallere,

    i. e. to swear falsely by the ashes of your mother, Hor. C. 2, 8, 10.—
    B.
    With respect to one's knowledge or sight, for the more usual latēre: to lie concealed from, to escape the notice, elude the observation of a person (so in Cic., Sall., and Caes. for the most part only impers., v. 2. infra).
    (α).
    With acc.:

    neque enim hoc te, Crasse, fallit, quam multa sint et quam varia genera dicendi,

    Cic. de Or. 1, 60, 255:

    tanto silentio in summum evasere, ut non custodes solum fallerent, sed, etc.,

    Liv. 5, 47, 3:

    nec fefellit veniens ducem,

    id. 2, 19, 7; Curt. 7, 6, 4; cf.:

    quin et Atridas duce te (Mercurio)... Priamus... Thessalosque ignes et iniqua Trojae Castra fefellit,

    Hor. C. 1, 10, 16:

    quos fallere et effugere est triumphus,

    id. ib. 4, 4, 52:

    Spartacum si qua potuit vagantem Fallere testa,

    id. ib. 3, 14, 20; Suet. Caes. 43:

    nec te Pythagorae fallant arcana,

    Hor. Epod. 15, 21; id. Ep. 1, 6, 45:

    nec quicquam eos, quae terra marique agerentur, fallebat,

    Liv. 41, 2, 1 Drak.:

    ut plebem tribunosque falleret judicii rescindendi consilium initum,

    id. 4, 11, 4:

    tanta celeritate, ut visum fallant,

    Plin. 9, 50, 74, § 157:

    oculos littera fallit,

    cannot be distinctly read, Ov. A. A. 3, 627.— With acc. and inf.:

    neutros fefellit hostes appropinquare,

    Liv. 31, 33, 8 Weissenb. ad loc.—Mid. with gen.:

    nec satis exaudiebam, nec sermonis fallebar tamen,

    Plaut. Ep. 2, 2, 55.—
    (β).
    Absol., to escape notice, be unseen, remain undiscovered:

    speculator Carthaginiensium, qui per biennium fefellerat, Romae deprehensus,

    Liv. 22, 33, 1; 25, 9, 2:

    spes fallendi, resistendive, si non falleret,

    of remaining unnoticed, id. 21, 57, 5:

    non fefellere ad Tifernum hostes instructi,

    id. 10, 14, 6.—So with part. perf., Liv. 42, 64, 3; 23, 19, 11.—With part. pres.: ne alio itinere hostis falleret ad urbem incedens, i. e. arrive secretly, lanthanoi prosiôn, Liv. 8, 20, 5; cf. id. 5, 47, 9; Verg. A. 7, 350:

    nec vixit male, qui natus moriensque fefellit,

    i. e. has remained unnoticed, Hor. Ep. 1, 17, 10:

    fallere pro aliquo,

    to pass for, Gell. 7, 14:

    bonus longe fallente sagitta,

    Verg. A. 9, 572.—
    2.
    Impers.: fallit (me), it is concealed from me, unknown to me, I do not know, am ignorant of (for the most part only with negatives or in negative interrogations), constr. with subject-clause:

    non me fefellit: sensi,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 64:

    num me fefellit, hosce id struere?

    Ter. Heaut. 3, 2, 3; cf.:

    in lege nulla esse ejusmodi capita, te non fallit,

    Cic. Att. 3, 23, 4:

    nec me animi fallit, etc.,

    Lucr. 1, 136; 5, 97:

    quem fallit?

    who does not know? Plin. 2, 103, 106, § 233:

    neque vero Caesarem fefellit, quin, etc.,

    Caes. B C. 3, 94, 3.—
    C.
    To cause any thing (space, time, etc.) not to be observed or felt, to lighten any thing difficult, or to appease, silence any thing disagreeable, to beguile ( poet. and in post-Aug. prose):

    medias fallunt sermonibus horas Sentirique moram prohibent,

    Ov. M. 8, 652:

    jam somno fallere curam,

    Hor. S. 2, 7, 114:

    Fallebat curas aegraque corda labor,

    Ov. Tr. 3, 2, 16; cf.

    dolores,

    id. ib. 5, 7, 39:

    luctum,

    Val. Fl. 3, 319:

    molliter austerum studio fallente laborem,

    Hor. S. 2, 2, 12; Ov. M. 6, 60; Plin. 27, 7, 28, § 49.—Prov.:

    fallere credentem non est operosa puellam Gloria,

    Ov. H. 2, 63.—Hence, falsus, a, um, P. a., deceptive, pretended, feigned, deceitful, spurious, false (syn.: adulterinus, subditus, subditicius, spurius).
    A.
    [p. 722] Adj.:

    testes aut casu veri aut malitia falsi fictique esse possunt,

    Cic. Div. 2, 11, 27; cf.:

    falsum est id totum, neque solum fictum, sed etiam imperite absurdeque fictum,

    id. Rep. 2, 15:

    ementita et falsa plenaque erroris,

    id. N. D. 2, 21, 55:

    pro re certa spem falsam domum retulerunt,

    id. Rosc. Am. 38, 110; cf.:

    spe falsa atque fallaci,

    id. Phil. 12, 2, 7; so,

    spes,

    id. Sull. 82, 91:

    falsa et mendacia visa,

    id. Div. 2, 62, 127; cf.:

    falsa et inania visa,

    id. ib.:

    falsum et imitatione simulatum,

    id. de Or. 2, 45, 189; cf. id. Phil. 11, 2, 5:

    argumentum,

    id. Inv. 1, 48, 90:

    qui falsas lites falsis testimoniis Petunt,

    Plaut. Rud. prol. 13:

    reperiuntur falsi falsimoniis,

    id. Bacch. 3, 6, 12:

    ambitio multos mortales falsos fieri subegit,

    Sall. C. 10, 5 Kritz.:

    pater (opp. verus),

    a supposed father, Ov. M. 9, 24; cf. id. ib. 1, 754:

    falsi ac festinantes,

    Tac. A. 1, 7: suspectio, Enn. ap. Non. 511, 5:

    nuntius,

    Cic. de Or. 1, 38, 175:

    rumores,

    Caes. B. G. 6, 20, 2:

    poena falsarum et corruptarum litterarum,

    Cic. Fl. 17, 39; cf.:

    falsas esse litteras et a scriba vitiatas,

    Liv. 40, 55, 1:

    falsarum tabularum rei,

    Suet. Aug. 19:

    fama,

    Cic. Lael. 4, 15:

    appellatio,

    Quint. 7, 3, 5:

    sententiae,

    id. 8, 5, 7:

    crimina,

    Hor. C. 3, 7, 14;

    terrores,

    id. Ep. 2, 1, 212:

    opprobria,

    i. e. undeserved, id. ib. 1, 16, 38; cf.

    honor,

    id. ib. 39: falsi Simoëntis ad undam, i. e. fictitious (simulati), Verg. A. 3, 302; cf.:

    falsi sequimur vestigia tauri (i. e. Jovis),

    Val. Fl. 8, 265:

    vultu simulans Haliagmona,

    Stat. Th. 7, 739:

    ita ceteros terruere, ut adesse omnem exercitum trepidi ac falsi nuntiarent,

    Tac. H. 2, 17:

    ne illi falsi sunt qui divorsissumas res pariter expectant,

    deceived, mistaken, Sall. J. 85, 20; cf.:

    falsus utinam vates sim,

    Liv. 21, 10, 10; so,

    vates,

    id. 4, 46, 5.— Comp. (rare):

    quanto est abjectior et falsior ista (theologia),

    Aug. Civ. D. 7, 5 fin.:

    nihil est hominum inepta persuasione falsius,

    Petr. 132; cf. Paul. ex Fest. p. 92, 11 Müll.— Sup.:

    id autem falsissimum est,

    Col. 1, 6, 17.—
    (β).
    With gen.:

    Felix appellatur Arabia, falsi et ingrati cognominis,

    Plin. 12, 18, 41, § 82.—
    2.
    False, counterfeit, spurious, = adulterinus (late Lat.): moneta, Cod. Th. 9, 21, 9.—
    B.
    As subst.
    1.
    falsus, i, m., a liar, deceiver:

    Spurinnam ut falsum arguens,

    a false prophet, Suet. Caes. 81 fin.; id. Tib. 14.—
    2.
    falsum, i, n., falsehood, fraud:

    ex falsis verum effici non potest,

    Cic. Div. 2, 51, 106; cf.:

    veris falsa remiscet,

    Hor. A. P. 151:

    vero distinguere falsum,

    id. Ep. 1, 10, 29:

    falsum scripseram,

    Cic. Att. 7, 14, 2; Quint. 7, 2, 53:

    ex illa causa falsi,

    i. e. of fraud, Dig. 48, 10 (De lege Cornelia de falsis), 1;

    v. the whole title: acclinis falsis animus,

    Hor. S. 2, 2, 6:

    nec obstitit falsis Tiberius,

    Tac. A. 2, 82:

    simulationum falsa,

    id. ib. 6, 46 et saep.—Adverb.:

    telisque non in falsum jactis,

    i. e. not at random, with effect, Tac. A. 4, 50 fin.:

    jurare falsum,

    Ov. Am. 3, 3, 11.— Adv., untruly, erroneously, unfaithfully, wrongly, falsely; in two forms, falso and false.
    1.
    falso:

    eho mavis vituperari falso, quam vero extolli?

    Plaut. Most. 1, 3, 21 sq.; cf. id. Trin. 1, 2, 173;

    so opp. vero,

    Curt. 5, 2, 2: ei rei dant operam, ut mihi falso maledicatur, Cato ap. Charis. p. 179 P.: falso criminare, Enn. ap. Non. 470, 16:

    neque me perpetiar probri Falso insimulatam,

    id. Am. 3, 2, 7; 21; cf.:

    non possum quemquam insimulare falso,

    Cic. Verr. 2, 5, 41, § 107:

    falso memoriae proditum,

    id. de Imp. Pomp. 14, 41:

    cum Tarquinius... vivere falso diceretur,

    id. Rep. 2, 21; cf.:

    adesse ejus equites falso nuntiabantur,

    Caes. B. C. 1, 14, 1:

    cum utrumque falso fingerent,

    Liv. 42, 2:

    falso in me conferri,

    Cic. Fam. 5, 5, 2: aliquem falso occidere, i. e. by mistake, Naev. ap. Charis. p. 179 P.; cf.:

    ut miseri parentes quos falso lugent, vivere sciant,

    Liv. 34, 32, 13; and:

    falso lamentari eas Darium vivum,

    Curt. 3, 12:

    falso queritur de natura sua genus humanum,

    Sall. J. 1:

    falso plurima volgus amat,

    Tib. 3, 3, 20 (so perh. also in Cic. Ac. 2, 46, 141, non assentiar saepe falso, instead of false).—Ellipt.: Da. Si quid narrare occepi, continuo dari tibi verba censes. Si. Falso, Ter. And. 3, 2, 24; cf.:

    atqui in talibus rebus aliud utile interdum, aliud honestum videri solet. Falso: nam, etc.,

    Cic. Off. 3, 18, 74; so Quint. 2, 17, 12; Nep. Alc. 9:

    quia inter inpotentes et validos falso quiescas, = quia falluntur qui putant quiesci posse,

    Tac. Germ. 36.—
    2.
    false (very rare): judicium false factum, Sisenn. ap. Charis. p. 179; Plaut. Capt. 3, 4, 78 Fleck. (Cic. Ac. 2, 46, 141 dub., B. and K., al. falso).— Sup.:

    quae adversus haec falsissime disputantur,

    Aug. Conf. 10, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > falsum

  • 93 fames

    fămes, is (ante- and post-class. nom. sing.:

    famis,

    Varr. R. R. 2, 5, 15; Prud. Psych. 479; gen.: fami, Cato and Lucil. ap. Gell. 9, 14, 10; abl., scanned fămē, Lucr. 3, 732; Verg. A. 6, 421; Ov. M. 5, 165; 8, 846; 11, 370 al.) f. [root gha-; Sanscr. gahami, to leave, abandon; Gr. chatis, chêtos, want; chêros, deprived of], hunger (syn.: inedia, jejunium, esuries, esuritio).
    I.
    Lit.:

    interficere aliquem siti fameque atque algu,

    Plaut. Most. 1, 3, 36; id. Rud. 2, 2, 7; cf.:

    cum cibo et potione fames sitisque depulsa est,

    Cic. Fin. 1, 11, 37:

    cibi condimentum esse famem, potionis sitim,

    id. ib. 2, 28, 90:

    bestiae fame monitae,

    id. Clu. 25, 67:

    fame atque inopia rerum omnium confecti,

    id. Verr. 2, 5, 51, § 134;

    (avis) fame enecta,

    starved to death, id. Div. 2, 35, 73; cf.:

    plebem fame necare,

    id. Q. Fr. 2, 3, 2:

    patientia famis,

    id. Cat. 1, 10, 26: famem explere, to satiate, id. pro Dom. 23:

    tolerare,

    Caes. B. G. 1, 28, 3:

    extremam famem sustentare,

    id. ib. 7, 17, 3:

    duram propellere,

    Hor. S. 1, 2, 6; cf.:

    pellere querna glande,

    Tib. 2, 1, 38:

    propulsare,

    Col. 2, 10, 1; Tac. A. 14, 24:

    deponere,

    Ov. F. 6, 530:

    levare,

    to assuage, id. H. 14, 96:

    vincere sacris extis,

    Val. Fl. 2, 347 et saep.:

    in principio fame utendum,

    the patient must fast, Cels. 8, 10, 7; cf.:

    primis diebus fames, deinde liberalius alimentum,

    id. ib. —Prov.:

    ambitiosa non est fames,

    is not nice, Sen. Ep. 119, 14:

    malum panem tibi tenerum et siligineum fames reddet,

    id. ib. 123, 2.—
    B.
    Transf.
    1.
    Famine, dearth (rare in class. Lat.):

    fames, quae tum erat in hac mea Asia: messis enim nulla fuerat,

    Cic. Att. 5, 21, 8:

    fames esse coepit,

    Curt. 10, 8:

    in fame frumentum exportare,

    Cic. Fl. 7, 17; Vulg. Ruth, 1, 1; id. Matt. 24, 7 et saep.—
    * 2.
    In gen., poverty, indigence:

    aliquem ad famem reicere,

    Ter. Phorm. prol. 19.
    II.
    Trop.
    A.
    Like sitis, a violent longing for any thing, greediness, greed, avidity ( poet. and in post-Aug. prose):

    quid non mortalia pectora cogis, Auri sacra fames!

    Verg. A. 3, 57; so,

    auri fames,

    Plin. 33, 4, 21, § 72; cf.:

    argenti sitis importuna famesque,

    Hor. Ep. 1, 18, 23; Plin. 33, 1, 3, § 6; cf.:

    auri fames durissima est,

    id. 33, 4, 21, § 72:

    ex longa fame satiaret se auro,

    Curt. 5, 1, 4:

    crescentem sequitur cura pecuniam Majorumque fames,

    Hor. C. 3, 16, 17:

    honorum Marii fames,

    Flor. 3, 21, 6.—
    * B.
    Of speech, poverty of expression:

    jejunitatem et famem malle quam ubertatem et copiam,

    Cic. Tusc. 2, 1, 3.—
    C.
    Personified: Fames, as a goddess, Verg. A. 6, 276; Ov. M. 8, 784; 785 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > fames

  • 94 fax

    fax, făcis (also in the nom. sing. ‡ faces, acc. to Paul. ex Fest. p. 87, 9 Müll.; gen. plur.: facum, acc. to Charis. p. 113 P., but without example), f. [root bhā, to shine; cf. favilla], a torch, firebrand, flambeau, link, orig. of pine or other resinous wood.
    I.
    Lit. (syn.: taeda, funale, cerĕus, candela, lucerna, laterna): alii faces atque aridam materiem de muro in aggerem eminus jaciebant, * Caes. B. G. 7, 24, 4; Liv. 22, 16, 7:

    ambulare cum facibus,

    Hor. S. 1, 4, 52:

    malleolos et faces ad inflammandam urbem comparare,

    Cic. Cat. 1, 13, 32; cf.:

    ego faces jam accensas ad hujus urbis incendium exstinxi,

    id. Pis. 2, 5:

    servi in tecta nostra cum facibus immissi,

    id. Att. 14, 10, 1; cf.:

    faces incendere,

    id. Phil. 2, 36, 91:

    si te in Capitolium faces ferre vellet,

    id. Lael. 11, 37:

    ardentem facem praeferre,

    id. Verr. 2, 4, 34, § 74:

    castris inicere,

    Tac. H. 4, 60;

    subdere urbi,

    Curt. 5, 7, 4:

    faces ferro inspicare,

    Verg. G. 1, 292; cf.:

    facis incidere,

    Plin. 18, 26, 63, § 233:

    dilapsam in cineres facem,

    Hor. C. 4, 13, 28.—At weddings, the torch carried before the bride on the way to her home, usually made of white-thorn (Spina alba) or pine, the nuptial torch: spina, nuptiarum facibus auspicatissima, Masur. ap. Plin. 16, 18, 30, § 75; Fest. s. v. patrimi, p. 245; s. v. rapi, p. 289 Müll.; Varr. ap. Non. 112, 27; id. ap. Serv. Verg. E. 8, 29; Plaut. Cas. 1, 30; Cat. 61, 98 sq.; Verg. E. 8, 29; Ov. M. 10, 6; Stat. Th. 2, 259 al.;

    hence, nuptiales,

    Cic. Clu. 6, 15; Liv. 30, 13, 12:

    maritae,

    Ov. H. 11, 101:

    legitimae,

    Luc. 2, 356.—Cf. Anthon's Dict. of Antiq. p. 434, and v. infra. Torches were also carried in funeral processions, Verg. A. 11, 142; Prop. 3, 13 (4, 12), 17; Ov. F. 2, 561; id. H. 21, 172; Sen. Tranq. 11; id. Vit. Beat. fin.; id. Ep. 222;

    and in the Eleusinian mysteries,

    Juv. 15, 140.—An attribute of Cupid, Tib. 2, 1, 82; Prop. 3, 16 (4, 15), 16; Ov. M. 1, 461; 10, 312 al.;

    of the Furies,

    Verg. A. 7, 337; Ov. M. 4, 482; 508; 6, 430; Quint. 9, 3, 47 al.—
    B.
    Transf.
    1.
    On account of the use of torches at weddings ( poet.), a wedding, marriage:

    face nuptiali digna,

    Hor. C. 3, 11, 33; cf.:

    te face sollemni junget sibi,

    Ov. M. 7, 49.—And referring at the same time to the funeral torch:

    viximus insignes inter utramque facem,

    i. e. between marriage and death, Prop. 4 (5), 11, 46.—
    2.
    The light of the heavenly bodies ( poet.):

    dum roseā face sol inferret lumina caelo,

    Lucr. 5, 976; cf.:

    Phoebi fax, Cic. poët. Div. 1, 11, 18: canentes Rite crescentem face Noctilucam,

    Hor. C. 4, 6, 38:

    aeterna fax,

    i. e. the sun, Sen. Thyest. 835.—
    3.
    A fiery meteor, fire-ball, shooting-star, comet:

    noctivagaeque faces caeli flammaeque volantes,

    Lucr. 5, 1191; cf.:

    nocturnasque faces caeli, sublime volantes,

    id. 2, 206:

    emicant et faces non nisi cum decidunt visae, etc.,

    Plin. 2, 26, 25, § 96:

    tum facibus visis caelestibus, tum stellis iis, quas Graeci cometas, nostri cincinnatas vocant,

    Cic. N. D. 2, 5, 14; id. Cat. 3, 8, 18; Liv. 41, 21, 13; 29, 14, 3; Verg. A. 2, 694; Ov. M. 15, 787; Luc. 1, 528; Petr. 122; Sen. Oet. 232.—
    b.
    Of lightning:

    facem flammantem dirigere,

    Val. Fl. 1, 569; id. 4, 671. —
    4.
    Of the eyes:

    oculi, geminae, sidera nostra, faces,

    Prop. 2, 3, 14:

    has ego credo faces, haec virginis ora Dianae,

    Val. Fl. 5, 380; cf.:

    tranquillaeque faces oculis et plurima vultu materinest,

    Stat. Ach. 1, 164.—
    5.
    Prima fax (noctis), early torchlight, immediately after dark (post-class.); cf.:

    luminibus accensis, Auct. B. Afr. 89: tempus diei occiduum, mox suprema tempestas, hoc est diei novissimum tempus: deinde vespera: ab hoc tempore prima fax dicitur, deinde concubia, etc.,

    Macr. S, 1, 3 fin.; Gell. 3, 2, 11; 18, 1 fin.; App. M. 2, p. 119, 20.
    II.
    Trop.
    A.
    That which illuminates, makes conspicuous ( poet.):

    incipit parentum nobilitas facem praeferre pudendis,

    Juv. 8, 139; cf. Sall. J. 80.—
    B.
    That which inflames or incites, incitement, stimulus, cause of ruin, destruction (freq. and class.):

    cum corporis facibus inflammari soleamus ad omnes fere cupiditates eoque magis incendi, quod, etc.,

    Cic. Tusc. 1, 19, 44:

    me torret face mutua Calais,

    flame of love, Hor. C. 3, 9, 13; cf.:

    iraï fax,

    Lucr. 3, 303:

    dicendi faces,

    flames, fires of eloquence, Cic. de Or. 2, 51, 205; cf.:

    alicui quasi quasdam verborum faces admovere,

    id. ib. 3, 1, 4:

    alicui acriores ad studia dicendi faces subdere,

    Quint. 1, 2, 25 Spald.:

    hortator studii causaque faxque mei,

    guide, leader, Ov. Pont. 1, 7, 28; and: incitator et fax omnium, Prud. steph. 10, 67:

    subicere faces invidiae alicujus,

    Cic. Mil. 35, 98; cf.:

    flagrantibus jam militum animis velut faces addere,

    Tac. H. 1, 24:

    acerrimam bello facem praetulit,

    id. ib. 2, 86:

    (rogationes promulgavit) duas faces novantibus res ad plebem in optimates accendendam,

    Liv. 32, 38, 9:

    inde faces ardent, a dote,

    Juv. 6, 139: adolescentulo ad libidinem facem praeferre, i. e. to be a leader or guide, Cic. Cat. 1, 6, 13:

    Antonius omnium Clodi incendiorum fax,

    instigator, id. Phil. 2, 19, 48; cf.:

    fax accusationis et origo,

    Plin. Ep. 4, 9, 3:

    fax hujus belli (Hannibal),

    Liv. 21, 10, 11; Vell. 2, 25, 3:

    dolorum cum admoventur faces,

    Cic. Off. 2, 10, 37; cf. id. Tusc. 2, 25, 61:

    (dolor) ardentes faces intentat,

    id. ib. 5, 27, 76:

    quae (Agrippinae) Gaium et Domitium Neronem principes genuere totidem facis generis humani,

    destroyers, Plin. 7, 8, 6, § 45.— Absol.:

    cum his furiis et facibus, cum his exitiosis prodigiis (i e. Gabinio et Pisone),

    Cic. Har. Resp. 2, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > fax

  • 95 firmo

    firmo, āvi, ātum, 1, v. a. [firmus], to make firm or fast, to strengthen, fortify, support (freq. and class.).
    I.
    Lit.:

    lacertos,

    Lucr. 6, 397:

    corpora juvenum firmari labore voluerunt,

    Cic. Tusc. 2, 15, 36:

    corpora cibo,

    Liv. 27, 13 fin.:

    vexatos milites quiete,

    Curt. 9, 10:

    praegnantes largo pascuo,

    Col. 6, 27, 10:

    bitumen aeramentis illinitur firmatque ea contra ignes,

    Plin. 35, 15, 51, § 182:

    remedium ad dentium mobilĭs firmandos,

    id. 21, 31, 105, § 180:

    aestuaria aggeribus et pontibus,

    Tac. A. 4, 73:

    vestigia,

    Verg. A. 3, 659:

    gradum,

    Quint. 9, 4, 129:

    alvum solutam,

    to bind, Cels. 1, 3; Plin. 14, 18, 22, § 117.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to fortify, strengthen, secure; to make lasting, durable, permanent:

    (Romulus) urbem auspicato condere, et firmare dicitur primum cogitavisse rem publicam,

    Cic. Rep. 2, 3; cf.:

    urbem colonis firmare,

    id. ib. 2, 18; so,

    novam civitatem,

    id. ib. 2, 7:

    provinciam pace praesidiisque,

    id. Fam. 1, 7, 4:

    locum magnis munitionibus,

    Caes. B. G. 6, 29, 3:

    turres praesidiis,

    Sall. J. 23, 1:

    aditum urbis,

    Verg. A. 11, 466:

    aciem subsidiis,

    Liv. 9, 17, 15:

    latronum opes firmare atque augere,

    Cic. Off. 2, 11, 40;

    in aliquos imperium,

    id. Sull. 11, 32:

    vocem,

    id. de Or. 3, 61, 227:

    firmari consuetudine,

    Quint. 11, 3, 24:

    quorum (hominum) cum adolescentiae cupiditates defervissent, eximiae virtutes firmata jam aetate exstiterunt,

    Cic. Cael. 18, 43; cf.:

    animus adolescentis nondum consilio ac ratione firmatus,

    id. Clu. 6, 13:

    firmata stirpe virtutis,

    id. Cael. 32, 79:

    pacem amicitiamque,

    Liv. 9, 3, 10:

    memoria praecipue firmatur atque alitur exercitatione,

    Quint. 1, 1, 36; so,

    memoriam,

    id. 2, 4, 15:

    opinio omnium gentium firmata consensu,

    Cic. Div. 1, 1, 1:

    non tamen pro firmato stetit magistratus ejus jus,

    Liv. 4, 7, 3.—
    B.
    In partic.
    1.
    To strengthen in resolution, to encourage, animate:

    cujus adventus Pompeianos compressit nostrosque firmavit, ut, etc.,

    Caes. B. C. 3, 65, 2:

    donec firmaret consilio patres auctor,

    Hor. C. 3, 5, 46: suos, Just. 2, 11:

    plebem hinc provocatione, hinc tribunicio auxilio,

    Liv. 3, 55:

    cunctos alloquio et cura sibique et proelio,

    Tac. A. 1, 71:

    animum exemplis,

    id. ib. 16, 35:

    animum praesenti pignore,

    Verg. A. 3, 611:

    firmatus animi,

    Sall. Hist. Fragm. 3, 24, p. 236 ed. Gerl. (ap. Arus. Mess. p. 232 ed. Lindem.).—
    2.
    In fidelity, to make sure of, secure:

    civitates obsidibus,

    Hirt. B. G. 8, 27.—
    3.
    to confirm, show, prove; to affirm, assert, declare, promise the correctness or truth of a circumstance, statement, etc. (less freq. than confirmo, affirmo):

    cum intelligat, quam multa firmentur jure jurando,

    Cic. Leg. 2, 7, 16:

    si vis et natura fati ex divinationis ratione firmabitur,

    id. Fat. 5, 11:

    firmatam dare fidem,

    Plaut. Mil. 2, 5, 45; so,

    fidem,

    Ter. And. 3, 1, 4; id. Hec. 4, 2, 5:

    vix quidquam firmare ausim,

    Tac. A. 1, 81; 6, 6; id. H. 2, 9:

    hoc genus in rebus firmandum est multa prius quam Ipsius rei rationem reddere possis,

    to prove, Lucr. 6, 917:

    da augurium, atque haec omina firma,

    Verg. A. 2, 691; so,

    numina,

    id. ib. 8, 78.—
    (β).
    With object-clauses:

    seque et ibi futurum, ubi praescripserit et ea facturum, quae imperarit obsidibus datis firmat,

    Hirt. B. G. 8, 48, 9; cf.:

    paratis omnium animis reversuros firmaverunt,

    Tac. H. 2, 9:

    firmare necesse est, nil esse in promptu, etc.,

    Lucr. 6, 940.—In pass. with a subject-clause:

    sata bene provenire firmantur,

    Pall. 11, 12.

    Lewis & Short latin dictionary > firmo

  • 96 genus

    1.
    gĕnus, ĕris, n. [= genos, root GEN, gigno, gens], birth, descent, origin; and concr., a race, stock, etc. (cf.: familia, gens, stirps).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.: bono genere gnati, Cato ap. Gell. 10, 3, 17; cf.:

    ii, qui nobili genere nati sunt,

    Cic. Verr. 2, 5, 70, § 180:

    amplissimo genere natus,

    Caes. B. G. 4, 12, 4:

    genere regio natus,

    Cic. Rep. 1, 33:

    C. Laelius, cum ei quidam malo genere natus diceret, indignum esse suis majoribus, at hercule, inquit, tu tuis dignus,

    id. de Or. 2, 71, 286:

    genere et nobilitate et pecunia sui municipii facile primus,

    id. Rosc. Am. 6, 15:

    esse genere divino,

    id. Rep. 2, 2:

    contempsisti L. Murenae genus, extulisti tuum,

    id. Mur. 7, 15:

    hic sacra, hic genus, hic majorum multa vestigia,

    id. Leg. 2, 1, 3; cf. id. Brut. 58, 212; id. Rep. 1, 18:

    adulescens, cujus spei nihil praeter genus patricium deesset,

    Liv. 6, 34, 11:

    in famam generis ac familiae,

    Quint. 3, 11, 12; 5, 10, 24:

    genus Lentulorum,

    id. 6, 3, 67:

    Atys, genus unde Atii duxere Latini,

    Verg. A. 5, 568:

    fortuna non mutat genus,

    Hor. Epod. 4, 6:

    virginem plebei generis petiere juvenes, alter virgini genere par, alter, etc.,

    Liv. 4, 9, 4:

    qui sibi falsum nomen imposuerit, genus parentesve finxerit, etc.,

    Plaut. Sent. 5, 25, 11.— Plur.:

    summis gnati generibus,

    Plaut. Most. 5, 2, 20.—
    B.
    In partic., birth, for high or noble birth (mostly poet.):

    cum certi propter divitias aut genus aut aliquas opes rem publicam tenent, est factio,

    Cic. Rep. 3, 14: pol mihi fortuna magis nunc defit quam genus, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 394 Vahl.):

    et genus et virtus, nisi cum re vilior alga est,

    Hor. S. 2, 5, 8; cf.:

    et genus et formam regina pecunia donat,

    id. Ep. 1, 6, 37:

    non, Torquate, genus, non te facundia, non te Restituet pietas,

    id. C. 4, 7, 23:

    jactes et genus et nomen inutile,

    id. ib. 1, 14, 13; cf.:

    cui genus et quondam nomen natique fuissent,

    Verg. A. 5, 621:

    nunc jam nobis patribus vobisque plebei promiscuus consulatus patet, nec generis, ut ante, sed virtutis est praemium,

    Liv. 7, 32, 14; cf. id. 4, 4, 7.
    II.
    Transf.
    A.
    Like gens and stirps, a descendant, offspring, child; and collect., descendants, posterity, race ( poet.): neve tu umquam in gremium extollas liberorum ex te genus, Enn. ap. Cic. Or. 46, 155 (Trag. v. 347 Vahl.):

    credo equidem, genus esse deorum,

    Verg. A. 4, 12:

    Uraniae genus, Hymen,

    i. e. her son, Cat. 61, 2:

    audax Iapeti,

    i. e. his son Prometheus, Hor. C. 1, 3, 27:

    Jovis,

    i. e. Perseus, Ov. M. 4, 609; cf. also Prop. 2, 2, 9; Hor. C. 2, 14, 18:

    genus Adrasti,

    i. e. Diomede, grandson of Adrastus, Ov. F. 6, 433;

    so of a grandson,

    id. M. 2, 743; cf.

    nepotum,

    Hor. C. 3, 17, 4:

    Tantali genus,

    id. ib. 2, 18, 37:

    Danai,

    id. ib. 2, 14, 18:

    Messi clarum genus Osci,

    id. S. 1, 5, 54:

    ab alto Demissum genus Aenea,

    i. e. Octavianus, as the adopted son of Julius Cœsar, id. ib. 2, 5, 63:

    sive neglectum genus et nepotes Respicis auctor,

    i. e. the Romans, id. C. 1, 2, 35; cf. ib. 3, 6, 18:

    regium genus,

    id. ib. 2, 4, 15. —
    B.
    Of an assemblage of objects (persons, animals, plants, inanimate or abstract things) which are related or belong together in consequence of a resemblance in natural qualities; a race, stock, class, sort, species, kind (in this signif. most freq. in all periods and kinds of writing).
    1.
    In gen.
    a.
    Of living things: ne genus humanum temporis longinquitate occideret, propter hoc marem cum femina esse coniunctum, Cic. ap. Col. 12, 1 (Fragm. Cic. 1, 5 Baiter):

    quod ex infinita societate generis humani ita contracta res est, etc.,

    of the human race, Cic. Lael. 5, 20; cf. id. Rep. 1, 2 fin.:

    o deorum quicquid in caelo regit Terras et humanum genus,

    Hor. Epod. 5, 2;

    for which: consulere generi hominum,

    Cic. Rep. 3, 12; cf.:

    cum omni hominum genere,

    id. ib. 2, 26; Hor. Ep. 2, 1, 7:

    solivagum genus,

    Cic. Rep. 1, 25: potens vir cum inter sui corporis homines tum etiam ad plebem, quod haudquaquam inter id genus contemptor ejus habebatur, i. e. among the Plebeians, Liv. 6, 34, 5: Graium genus, the Grecian race, Enn. ap. Prob. ad Verg. E. 6, 31 (Ann. v. 149 Vahl.):

    virtus est propria Romani generis atque seminis,

    Cic. Phil. 4, 5, 13; cf. id. Ac. 2, 27, 86:

    Ubii, paulo quam sunt ejusdem generis et ceteris humaniores,

    Caes. B. G. 4, 3, 3; cf.

    also: impellit alios (Aeduos) iracundia et temeritas, quae maxime illi hominum generi est innata,

    race of men, id. ib. 7, 42, 2; so, like gens, of nations, peoples, tribes: ferox, Sall. Fragm. ap. Arus. Mess. s. v. insolens, p. 241 Lind. (Hist. 1, 14 Gerl.); Liv. 34, 7, 6:

    implacidum (Genauni),

    Hor. C. 4, 14, 10:

    durum ac velox (Ligures),

    Flor. 2, 3, 4:

    omne in paludes diffugerat,

    id. 3, 10, 14:

    Graecorum,

    Cic. Fl. 4, 9:

    Numidarum,

    Liv. 30, 12, 18:

    genus omne nomenque Macedonum,

    id. 13, 44, 6; Nep. Reg. 2:

    Italici generis multi mortales,

    Sall. J. 47, 1:

    Illyriorum,

    Liv. 27, 32, 4; 27, 48, 10; 42, 47 fin.:

    Scytharum,

    Just. 2, 3, 16; Tac. H. 2, 4; Suet. Ner. 37; Vell. 2, 118, 1.—In plur.:

    conventus is, qui ex variis generibus constaret,

    Caes. B. C. 2, 36, 1:

    olim isti fuit generi quondam quaestus apud saeclum prius... est genus hominum, qui se primos esse omnium rerum volunt,

    class of men, profession, Ter. Eun. 2, 2, 15 and 17:

    firmi et stabiles et constantes (amici), cujus generis est magna penuria,

    Cic. Lael. 17, 62:

    saepius genus ejus hominis (sc. procuratoris rei publicae) erit in reliqua nobis oratione tractandum,

    id. Rep. 2, 29 fin.; cf.:

    genus aliud tyrannorum,

    id. ib. 1, 44:

    judicum genus et forma,

    id. Phil. 5, 5, 13:

    istius generis asoti,

    id. Fin. 2, 8, 23; cf.:

    omnium ejus generis poëtarum haud dubie proximus,

    Quint. 10, 1, 85:

    liberrimum hominum,

    id. 10, 12, 2, § 22:

    irritabile vatum,

    Hor. Ep. 2, 2, 102:

    hoc omne (ambubajarum, etc.),

    id. S. 1, 2, 2:

    hominum virile, muliebre,

    Cic. Inv. 1, 24, 35:

    equidem fabulam et fictam rem ducebam esse, virorum omne genus in aliqua insula conjuratione muliebri ab stirpe sublatum esse,

    Liv. 34, 2, 3:

    cedat consulari generi praetorium,

    Cic. Planc. 6, 15:

    ad militare genus = ad milites,

    Liv. 24, 32, 2:

    alia militaris generis turba,

    id. 44, 45, 13:

    castellani, agreste genus,

    id. 34, 27, 9 Weissenb. ad loc.— Sing. with plur. predicate:

    Ministrantibus sibi omni genere turpium personarum,

    Capitol. Ver. 4.—In plur.:

    eorum hominum... genera sunt duo,

    Caes. B. G. 6, 13, 1:

    tria auditorum,

    Quint. 3, 4, 6.— Repeated in the relative-clause:

    duo genera semper in hac civitate fuerunt... quibus ex generibus,

    Cic. Sest. 45, 96.—In the acc., of description (v. Roby's Gram. 2, p. 42 sq.):

    quot et quod genus pastores habendi,

    of what kind, Varr. R. R. 2, 10, 1:

    quod genus ii sunt, etc.,

    Auct. Her. 2, 30, 48; cf. in the foll.—
    (β).
    Of animals, plants, etc.: genus altivolantum, the race of birds, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 84 Vahl.); cf.: genu' pennis condecoratum, id. Fragm. ap. Varr. L. L. 5, § 59:

    lanigerum, id. Fragm. ap. Paul. ex Fest. s. v. Cyprio, p. 59 Müll.: squamigerum,

    Lucr. 1, 162; cf.

    piscium,

    Hor. C. 1, 2, 9:

    silvestre,

    Lucr. 5, 1411:

    omne ferarum,

    id. 5, 1338:

    acre leonum,

    id. 5, 862:

    malefici generis plurima animalia,

    Sall. J. 17, 6:

    diversum confusa genus panthera camelo,

    Hor. Ep. 2, 1, 195:

    animantūm propagare genus,

    to propagate the race, Lucr. 1, 195:

    ad genus faciendum,

    Just. 2, 9 fin.:

    juxta genus suum,

    Vulg. Gen. 1, 11 saep.— Plur.:

    quae vero et quam varia genera bestiarum vel cicurum vel ferarum!

    Cic. N. D. 2, 39, 99:

    piscium genera,

    Quint. 5, 10, 21.—In the acc., of description:

    porticus avibus omne genus oppletae,

    Varr. R. R. 3, 5, 11:

    pascuntur omne genus objecto frumento,

    id. ib. 3, 6:

    boves et id genus pecua,

    App. M. 2, p. 115, 4; id. Flor. p. 37. —
    b.
    Of inanim. and abstr. things, kind, sort, description, class, order, character:

    genus ullum materiaï,

    Lucr. 2, 304:

    cum is (sol) quoque efficiat, ut omnia floreant et in suo quaeque genere pubescant,

    Cic. N. D. 2, 15, 41:

    naves omni genere armorum ornatissimae,

    Caes. B. G. 3, 14, 2:

    cibi genus,

    id. ib. 4, 1, 9:

    cum omni genere commeatus,

    Liv. 30, 36, 2:

    frugum,

    id. 38, 15, 9:

    hoc sphaerae genus,

    Cic. Rep. 1, 14:

    hoc triplex rerum publicarum genus,

    id. ib. 2, 23:

    regale civitatis,

    id. ib.; cf.:

    totum regiae civitatis,

    id. ib. 2, 29:

    novum imperii,

    id. ib. 2, 32:

    ipsum istud genus orationis exspecto,

    id. ib. 1, 24 fin.; cf.: dulce orationis, id. Or. 13, 42:

    qua re esset hoc bellum genere ipso necessarium,

    id. de Imp. Pomp. 10, 27; cf.:

    genus hoc erat pugnae, quo, etc.,

    Caes. B. G. 1, 48, 4:

    potestas annua (consulum) genere ipso ac jure regia,

    Cic. Rep. 2, 32:

    genus vitae... genus aetatis,

    id. Off. 1, 32, 117:

    optimum emendandi,

    Quint. 10, 4, 2:

    dicendi,

    Cic. Off. 1, 1, 3; Quint. 8, 3, 56; 12, 10, 69:

    simplex rectumque loquendi,

    id. 9, 3, 3:

    omnis generis tormenta,

    Liv. 32, 16, 10:

    praeda ingens omnis generis,

    id. 27, 5, 9; so,

    omnis generis, with tela,

    id. 38, 26, 4;

    with naves,

    id. 34, 8, 5;

    with eloquentia,

    id. 39, 40, 7, etc.—Repeated in the relative-clause:

    erat haec (ratio) ex eodem genere, quod ego maxime genus ex sociorum litteris reperire cupiebam,

    Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183.—In plur.:

    Caesar haec genera munitionis instituit,

    Caes. B. G. 7, 72, 1:

    disserere de generibus et de rationibus civitatum,

    Cic. Rep. 2, 11; cf. id. ib. 1, 26;

    28: genera juris institutorum, morum consuetudinumque describere,

    id. ib. 3, 10:

    genera furandi,

    id. Verr. 2, 2, 7, § 18.—In the acc., of description: omne, hoc, id, quod genus, for omnis, ejus, hujus, cujus generis, of every, of this, of which kind:

    sub urbe hortum omne genus, coronamenta omne genus,

    Cato, R. R. 8, 2; Varr. R. R. 1, 29, 1:

    omne genus simulacra feruntur,

    Lucr. 4, 735:

    si hoc genus rebus non proficitur,

    Varr. R. R. 2, 1, 23; id. L. L. 9, § 110 Müll.; Lucr. 6, 917 and Hor. S. 2, 6, 44:

    in id genus verbis,

    Varr. L. L. 10, § 79; 8, 7, 108, § 17:

    in id genus libris,

    Gell. 3, 8, 1:

    scis me ante orationes aut aliquid id genus solitum scribere,

    Cic. Att. 13, 12, 3:

    vitanda sunt illa, quae propinqua videntur: quod genus, fidentiae contrarium est diffidentia, etc.,

    for example, id. Inv. 2, 54, 165; so ib. 2, 52, 157; 2, 54, 162; 2, 57, 172; Lucr. 4, 271; 6, 1058:

    lege jus est id quod populi jussu sanctum est, quod genus: ut in jus eas cum voceris,

    Auct. Her. 2, 13, 19; cf.

    ib. sqq.— In gen.: i. q. res or aliquid: ut in omni genere hujus populi (Graeci) consuetudinem videretur imitatus,

    in all respects, in everything, Cic. Rep. 2, 20; cf.:

    innumerabiles res sunt, in quibus te quotidie in omni genere desiderem,

    id. Q. Fr. 2, 2 fin.:

    incredibile est, quam me in omni genere delectarit,

    id. Att. 16, 5, 2:

    medici assiduitas et tota domus in omni genere diligens,

    id. ib. 12, 33, 2;

    7, 1, 2: qui in aliquo genere aut inconcinnus aut multus est, is ineptus dicitur,

    in any respect whatever, id. de Or. 2, 4, 17:

    qua de re et de hoc genere toto pauca cognosce,

    id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 4.—Adverb.: in genus, in general, generally:

    sermones in genus communes,

    Gell. 4, 1 fin.
    2.
    In partic.
    a.
    In philos. lang., opp. partes, and comprising them within itself, a general term, logical genus:

    genus est id, quod sui similes communione quadam, specie autem differentes, duas aut plures complectitur partes,

    Cic. de Or. 1, 42, 189; cf.: genus est, quod plures partes amplectitur, ut animal;

    pars est, quae subest generi, ut equus. Sed saepe eadem res alii genus, alii pars est: nam homo animalis pars est, Thebani aut Trojani genus,

    id. de Inv. 1, 22, 32: genus est, quod partes aliquas amplectitur, ut cupiditas;

    pars est, quae subest generi, ut cupiditati amor, avaritia,

    id. ib. 1, 28, 42; cf.

    also: genus est notio ad plures differentias pertinens,

    id. Top. 7, 31:

    nec vero sine philosophorum disciplina genus et speciem cujusque rei cernere neque eam definiendo explicare nec tribuere in partes possumus, etc.,

    id. Or. 4, 16; cf. ib. 33, 117:

    formae dicendi specie dispares, genere laudabiles,

    id. de Or. 3, 9, 34:

    perturbationes sunt genere quatuor, partibus plures,

    id. Tusc. 3, 11, 24; cf. ib. 5, 25, 71:

    et conjuncta quaeremus, et genera et partes generibus subjectas, et similitudines, etc.,

    id. de Or. 2, 39, 166;

    opp. species and pars,

    Varr. R. R. 3, 3, 3.—
    b.
    In gram., gender: transversi sunt (ordines) qui ab recto casu obliqui declinantur, ut albus, albi, albo;

    directi sunt, qui ab recto casu in rectos declinantur, ut albus, alba, album. Transversorum ordinum partes appellantur casus, directorum genera: utrisque inter se implicatis forma,

    Varr. L. L. 10, § 22 Müll.:

    quod ad verborum temporalium rationem attinet, cum partes sint quatuor: temporum, personarum, generum, divisionum, etc.,

    ib. 9, § 95:

    in nominibus tria genera,

    Quint. 1, 4, 23:

    barbarismum fieri per numeros aut genera,

    id. 1, 5, [p. 811] 16;

    9, 3, 6: in verbis quoque quis est adeo imperitus, ut ignoret genera et qualitates, etc.,

    id. 1, 4, 27.
    2.
    gĕnus, ūs, v. genu.

    Lewis & Short latin dictionary > genus

  • 97 Gratia

    grātĭa, ae, f. [gratus; lit., favor, both that in which one stands with others and that which one shows to others].
    I.
    (Acc. to gratus, I.) Favor which one finds with others, esteem, regard, liking, love, friendship (syn. favor):

    pluris pauciorum gratiam faciunt pars hominum quam id quod prosint pluribus,

    Plaut. Trin. 1, 1, 12:

    perspicio nihili meam vos facere gratiam,

    id. Curc. 1, 2, 68:

    ut majores ejus (Plancii) summum in praefectura florentissima gradum tenuerint et dignitatis et gratiae,

    Cic. Planc. 13, 32; cf.:

    Sex. Roscius gratia atque hospitiis florens hominum nobilissimorum,

    id. Rosc. Am. 6, 15:

    deinde si maxime talis est deus, ut nulla gratia, nulla hominum caritate teneatur, etc.,

    id. N. D. 1, 44, 124:

    neque quo Cn. Pompeii gratiam mihi per hanc causam conciliari putem,

    id. de Imp. Pomp. 24, 70; cf.:

    aliquem restituere in gratiam,

    id. Prov. Cons. 9, 23:

    aliquem restituere in ejus veterem gratiam,

    id. Att. 1, 3, 3:

    in gratiam reducere,

    id. Rab. Post. 8, 19; cf.

    also: cum aliquo in gratiam redire,

    to reconcile one's self with one, id. Att. 1, 14, 7; Nep. Alcib. 5, 1; id. Thras. 3 fin.; id. Dat. 8, 5 al.:

    alicujus gratiam sequi,

    Caes. B. C. 1, 1, 3; cf.:

    si suam gratiam Romani velint, posse eis utiles esse amicos,

    id. B. G. 4, 7, 4:

    ab aliquo inire gratiam,

    Cic. Verr. 2, 2, 46, § 113:

    a bonis omnibus summam inire gratiam,

    id. Att. 7, 9, 3:

    magnam inire gratiam,

    id. Fin. 4, 12, 31:

    quantam eo facto ad plebem inierat gratiam,

    Liv. 33, 46, 7:

    apud regem gratiam initam volebant,

    id. 36, 5, 3:

    at te apud eum, dii boni, quanta in gratia posui!

    Cic. Att. 6, 6, 4; cf. id. ib. 5, 11, 6; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6 fin.;

    with a different construction: apud Lentulum ponam te in gratiam (Ern. conj. in gratia),

    Cic. Att. 5, 3, 3:

    cum aliquo in laude et in gratia esse,

    id. Verr. 1, 17, 51; cf. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 2:

    inter vos sic haec potius cum bona Ut componantur gratia quam cum mala,

    Ter. Phorm. 4, 3, 17 Ruhnk.:

    plerique (in divortio) cum bona gratia discedunt,

    Dig. 24, 1, 32, § 10;

    without bona: cum istuc quod postulo impetro cum gratia,

    with a good grace, Ter. And. 2, 5, 11:

    omnia quae potui in hac summa tua gratia ac potentia a te impetrare,

    credit, influence, Cic. Fam. 13, 29, 5; cf.:

    Iccius Remus, summa nobilitate et gratia inter suos,

    Caes. B. G. 2, 6, 4; 1, 43, 8:

    gratiā plurimum posse,

    id. ib. 1, 9, 3; 1, 20, 2; cf.:

    quantum gratia, auctoritate, pecunia valent,

    id. ib. 7, 63, 1:

    gratiā valere,

    id. B. C. 2, 44, 1:

    inproba quamvis Gratia fallaci praetoris vicerit urna,

    Juv. 13, 4:

    quem triumphum magis gratiae quam rerum gestarum magnitudini datum constabat,

    Liv. 40, 59, 1.—In plur.:

    L. Murenae provincia multas bonas gratias cum optima existimatione attulit,

    tokens of favor, Cic. Mur. 20, 42:

    cum haec res plurimas gratias, firmissimas amicitias pariat,

    id. ib. 11, 24:

    non hominum potentium studio, non excellentibus gratiis paucorum, sed universi populi Romani judicio consulem factum,

    id. Agr. 2, 3, 7.—
    B.
    Transf., objectively, like the Gr. charis, agreeableness, pleasantness, charm, beauty, loveliness, grace (only poet. and in post-Aug. prose;

    esp. freq. in Quint.): gratia formae,

    Ov. M. 7, 44; Suet. Tit. 3:

    corporis,

    id. Vit. 3; id. Vit. Ter. 1; Plin. 28, 19, 79, § 260:

    quid ille gratiae in vultu ostenderit,

    Quint. 6 prooem. § 7; cf. id. 6, 3, 26:

    unica nec desit jocundis gratia verbis,

    charm, Prop. 1, 2, 29; cf.: neque abest facundis gratia dictis, Ov. M. 13, 127:

    plenus est jucunditatis et gratiae (Horatius),

    Quint. 10, 1, 96:

    sermonis Attici,

    id. ib. 65;

    12, 10, 35: dicendi,

    id. 9, 3, 74:

    brevitatis novitatisque,

    id. ib. 58:

    omnis bene scriptorum,

    id. 11, 2, 46 et saep.; Cels. 4, 29 med.:

    uvis et vinis gratiam affert fumus fabrilis,

    Plin. 14, 1, 3, § 16; id. 17, 9, 6, § 53. —Hence,
    2.
    As a nom. propr.: Grātiae, ārum, f., a transl. of the Gr. Charites, the goddesses of favor, loveliness, grace, etc., the three Graces, Aglaia, Euphrosyne, and Thalia, daughters of Jupiter and Eurynome, Sen. Ben. 1, 3, 3; Serv. Verg. A. 1, 720; Hor. C. 1, 4, 6; 1, 30, 6; 3, 19, 16; 3, 21, 22; Quint. 10, 1, 82.—In sing.: Grātia, ae, collect., Ov. M. 6, 429.
    II. A.
    In gen. (rare): ita mihi Telamonis patris, avi Aeaci et proavi Jovis grata est gratia, Enn. ap. Non. 85, 23 (Trag. v. 367 Vahl.):

    ergo ab eo petito gratiam istam,

    Plaut. Capt. 3, 5, 63; cf.:

    gratiam a patre si petimus, spero ab eo impetrassere,

    id. Stich. 1, 2, 23:

    petivit in beneficii loco et gratiae, ut, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 82, § 189; cf.:

    quod beneficii gratiaeque causa concessit,

    id. ib. 2, 3, 48 fin.:

    hanc gratiam ut sibi des,

    Ter. Hec. 3, 3, 30:

    juris jurandi volo gratiam facias,

    excuse, release, Plaut. Rud. 5, 3, 59; cf.:

    alicui delicti gratiam facere,

    to grant pardon, forgive, Sall. J. 104 fin. Kritz.:

    qui mihi atque animo meo nullius umquam delicti gratiam fecissem,

    id. Cat. 52, 8; cf.

    also: quibus senatus belli Lepidani gratiam fecerat,

    id. Fragm. 3, 34 Gerl.:

    alii ipsi professi se pugnaturos in gratiam ducis,

    to please, for the sake of, Liv. 28, 21, 4; cf.:

    deletam urbem cernimus eorum, quorum in gratiam Saguntum deleverat Hannibal,

    id. 28, 39, 12 Drak.:

    in gratiam alicujus,

    id. 35, 2, 6; 39, 26, 12; Vell. 2, 41, 2; Suet. Tib. 49 al.; cf.

    also: data visceratio in praeteritam judicii gratiam,

    for the favor shown him on the trial, Liv. 8, 22, 4:

    nil ibi majorum respectus, gratia nulla umbrarum,

    Juv. 8, 64.—
    B.
    In partic., a mark of favor shown for a service rendered, thanks (by word or deed), thankfulness, gratitude; acknowledgment, return, requital (the form with agere of returning thanks is the plur., but with habere, referre, debere, nearly always in sing.; but when thanks are due to or rendered by more than one person, the form gratias referre, etc., may be used; v. infra., and cf. Krebs. Antibarb. p. 505):

    quae (gratia) in memoria et remuneratione officiorum et honoris et amicitiarum observantiam teneat,

    Cic. Inv. 2, 22, 66; cf.:

    gratia est, in qua amicitiarum et officiorum alterius memoria et remunerandi voluntas continetur,

    id. ib. 2, 53, 161:

    immortales ago tibi gratias agamque dum vivam: nam relaturum me affirmare non possum,

    id. Fam. 10, 11, 1; cf.:

    renuntiate, gratias regi me agere: referre gratiam aliam nunc non posse, quam ut suadeam, ne, etc.,

    Liv. 37, 37, 8 (v. ago):

    dīs gratias agere... si referre studeant gratias,

    Plaut. Am. 1, 1, 26 sq.:

    L. Lucceius meus, homo omnium gratissimus, mirificas tibi apud me gratias egit, cum diceret, etc.,

    Cic. Fam. 13, 42, 1:

    eique amplissimis verbis per senatus consultum gratias egimus,

    id. Phil. 1, 1, 3:

    Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter,

    id. Fam. 1, 10:

    justissimas gratias agere,

    id. Leg. 2, 3, 6:

    quamquam gratiarum actionem a te non desiderabam, etc.,

    id. Fam. 10, 19, 1:

    nunc tecum sic agam, tulisse ut potius injuriam, quam retulisse gratiam videar,

    to have made a return, requital, recompense, id. Sull. 16, 47 fin.:

    magno meo beneficio affecti cumulatissime mihi gratiam retulerunt,

    id. Fam. 13, 4, 1:

    praeclaram vero populo Romano refers gratiam,

    id. Cat. 1, 11, 28:

    ut pro tantis eorum in rem publicam meritis honores eis habeantur gratiaeque referantur,

    id. Phil. 3, 15, 39; cf. id. ib. 3, 10, 25:

    me omnibus, si minus referenda gratia satisfacere potuerim, at praedicanda et habenda certe satis esse facturum,

    if I cannot requite... I can extol, id. Balb. 1, 2; cf.: nimirum inops ille, si bonus est vir, etiam si referre gratiam non potest, habere certe potest. Commode autem quicumque dixit, pecuniam qui habeat, non reddidisse; qui reddiderit, non habere: gratiam autem et qui retulerit, habere et qui habeat retulisse, id. Off. 2, 20, 69; id. Planc. 28, 68; cf. id. ib. 42, 101; id. Fam. 5, 11, 1:

    gratias habere,

    Liv. 24, 37, 7:

    alicui summas gratias habere,

    Plaut. Trin. 3, 2, 33:

    alicui maximas infinitasque agere atque habere gratias, quod, etc.,

    Vitr. 6 praef. 4:

    merito vestro maximas vobis gratias omnes et agere et habere debemus,

    Cic. Phil. 3, 10, 25:

    meritam dīs immortalibus gratiam justis honoribus et memori mente persolvere,

    id. Planc. 33, 80:

    pro beneficio gratiam repetere,

    Liv. 1, 47, 7:

    gratias ob hoc agere, quod, etc.,

    Liv. 54, 50, 4; so with ob, Plin. Ep. 9, 31, 21; Treb. Pol. Trig. Tyr. 10, 9:

    pro tuo summo beneficio gratias agere,

    Cic. Att. 16, 16, 16; Liv. 23, 11, 12; Plin, Pan. 25, 1; cf. Gell. 9, 3, 5:

    dum carmine nostro Redditur agricolis gratia caelitibus,

    Tib. 2, 1, 36; cf.:

    hoc certe justitiae convenit suum cuique reddere, beneficio gratiam, injuriae talionem aut certe malam gratiam,

    Sen. Ep. 81 med.;

    rarely: in gratiam habere (=ita accipere, ut ad gratiam comparandam valere putet),

    to accept as thankworthy, Sall. J. 111, 1:

    unum vis curem: curo. Et est dīs gratia, Cum ita, ut volo, est,

    I thank, Ter. Ad. 1, 2, 58; cf.: Er. Eamus intro, ut prandeamus. Me. Bene vocas: tam gratia est, no, I'm much obliged to you (the negative being omitted, as in the Fr. je vous remercie, and the Germ. ich danke sehr), Plaut. Men. 2, 3, 36.—Ellipt.: fores effregit? restituentur;

    discidit Vestem? resarcietur: est, dīs gratia, Et unde haec fiant, et adhuc non molesta sunt,

    thank Heaven, Ter. Ad. 1, 2, 41.—With acc. and inf. (anteclass. and post-Aug.):

    dīs gratias agebat, tempus sibi dari, etc.,

    Ter. Phorm. 4, 2, 6; Tac. H. 4, 64; cf. Ter. Phorm. 1, 2, 4; id. And. 1, 1, 15.—Hence, as adverbs:
    A.
    grātĭā (acc. to II. A.), lit., in favor of, on account of, for the sake of; hence, in gen., on account of (usually placed after the gen., in Quint. a few times before it; cf.: causa, ergo).
    (α).
    With gen.:

    sed neque longioribus quam oportet hyperbatis compositioni serviamus, ne quae ejus gratia fecerimus, propter eam fecisse videamur,

    lest what we have done to embellish the style we should seem to have done merely on account of the construction we had chosen, Quint. 9, 4, 144:

    tantum abest, ut haec bestiarum etiam causa parata sint, ut ipsas bestias hominum gratia generatas esse videamus,

    Cic. N. D. 2, 63, 158: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Enn. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69 (Trag. v. 316 Vahl.); cf.:

    honoris gratia nomino,

    Cic. Quint. 7, 28:

    nuptiarum gratia haec sunt ficta atque incepta omnia,

    Ter. And. 5, 1, 17:

    simulabat sese negotii gratia properare,

    Sall. J. 76, 1: hominem occisum esse constat;

    non praedae gratia: quia inspoliatus est,

    Quint. 7, 1, 33; cf.:

    hereditatis gratia,

    id. 5, 12, 5:

    quem censores senatu probri gratia moverant,

    Sall. C. 23, 1:

    profectus gratia dicere,

    Quint. 2, 10, 9:

    brevitatis gratia,

    id. 4, 2, 43:

    decoris gratia,

    id. 8, 6, 65:

    difficultatis gratia,

    id. 9, 2, 77:

    aut invidiae gratia... aut miserationis,

    id. 9, 2, 8:

    praesentis gratia litis,

    id. 2, 7, 4 al. —With gerund.: duxit me uxorem liberorum sibi quaesendum gratia, Enn. ap. Fest. p. 258 Müll. (Trag. v. 161 Vahl.):

    ut aut voluptates omittantur majorum voluptatum adipiscendarum causa, aut dolores suscipiantur majorum dolorum effugiendorum gratia,

    Cic. Fin. 1, 10, 36; cf. Caes. B. G. 7, 43, 2:

    tentandi gratia,

    Sall. J. 47, 2:

    hiemandi gratia,

    id. ib. 61, 3:

    colloquendi gratia,

    id. ib. 61, 4:

    placandi gratia,

    id. ib. 71, 5:

    simulandi gratia,

    id. ib. 37, 4:

    sui exposcendi gratia,

    Nep. Hann. 7, 6:

    amplificandi gratia... vel miserandi,

    Quint. 9, 3, 28:

    elevandae invidiae gratia,

    id. 5, 13, 40:

    recuperandae dignitatis gratia,

    id. 11, 1, 79:

    vitandae similitudinis gratia,

    id. 9, 1, 11 al. —Ellipt.: ejus generis hae sunt quaestiones. Si, exempli gratia, vir bonus Alexandria Rhodum magnum frumenti numerum advexerit, etc., for example, for instance (for the usual exempli causa; so,

    verbi gratia, for verbi causa, infra),

    Cic. Off. 3, 12, 50; so,

    exempli gratia,

    Plin. 2, 41, 41, § 110;

    for which in full: pauca tamen exempli gratia ponam,

    Quint. 6, 5, 6:

    eorum unam discordiam ponemus exempli gratia,

    Plin. 18, 25, 57, § 213:

    propter aliam quampiam rem, verbi gratia propter voluptatem,

    for instance, Cic. Fin. 5, 11, 30.—Placed before the [p. 826] gen.:

    gratiā decoris,

    Quint. 8 praef. §

    18: compositionis,

    id. 9, 4, 58:

    lenitatis,

    id. 9, 4, 144:

    significationis,

    id. 8, 6, 2.—
    (β).
    With pron. (mostly ante-class.):

    meā gratiā,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 64; id. Ps. 5, 2, 3:

    qui nihil ocius venit tamen hac gratia,

    id. Stich. 5, 1, 5; cf.:

    abire istac gratia,

    id. Ps. 1, 5, 138: (Medea) per agros passim dispergit corpus: id eā gratiā, Ut, etc., Poët. ap. Cic. N. D. 3, 26, 67; so,

    eā gratiā,

    Ter. And. 3, 4, 8; id. Heaut. 4, 5, 20; id. Hec. 4, 3, 11:

    sed huc qua gratia te arcessi jussi, ausculta,

    id. Eun. 1, 2, 19; cf. id. ib. 1, 2, 79:

    id ea gratia eveniebat, quod nemo ex fuga regem sequitur,

    Sall. J. 54, 4:

    id ea gratia facilius fuit, quod, etc.,

    id. ib. 80, 4.—
    B.
    grā-tĭīs (always as a trisyll. in ante-class. poets; Pompon. Com. Fragm. v. 110 Rib.; Plaut. As. prol. 5; id. Ep. 3, 4, 38; Ter. Ad. 4, 7, 26; cf. Charis. p. 1806; so in Cic. Verr. 2, 4 and 5 Halm), and contr., grātīs (since the class. per.; acc. to II. A.), lit., out of favor or kindness; hence, pregn., without recompense or reward, for nothing, gratuitously, gratis, proika (cf.:

    gratuito, nequidquam, frustra): quae (psaltria) quantum potest Aliquo abicienda est, si non pretio, at gratiis,

    Ter. Ad. 4, 7, 26; cf. Plaut. Poen. 4, 2, 46:

    si mihi dantur duo talenta argenti numerata in manum, Hanc tibi noctem honoris causa gratiis dono dabo,

    id. As. 1, 3, 38 sq.:

    quam introduxistis fidicinam, atque etiam fides, Ei quae accessere, tibi addam dono gratiis,

    into the bargain, to boot, id. Ep. 3, 4, 38:

    quae Romae magna cum infamia pretio accepto edixeras, ea sola te, ne gratis in provincia male audires, ex edicto Siciliensi sustulisse video,

    Cic. Verr. 1, 46, 118:

    hic primum questus est non leviter Saturius, communem factum esse gratis cum Roscio, qui pretio proprius fuisset Fanni,

    id. Rosc. Com. 10, 27:

    gratis dare alicui (opp. pretium accipere ab aliquo),

    Mart. 14, 175, 2:

    id me scis antea gratis tibi esse pollicitum. Quid nunc putas, tanta mihi abs te mercede proposita?

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 3, § 7:

    gratis rei publicae servire,

    id. Clu. 26, 71:

    tantum gratis pagina nostra placet,

    Mart. 5, 16, 10:

    virtutes omnes per se ipsas gratis diligere,

    Cic. Fin. 2, 26, 83.—Opp. for payment:

    is repente, ut Romam venit, gratis praetor factus est. Alia porro pecunia ne accusaretur data,

    Cic. Verr. 1, 39, 101; cf. id. ib. 2, 5, 19, §

    48: habitent gratis in alieno?

    id. Off. 2, 23, 83; so,

    habitare in aedibus alienis,

    Dig. 39, 5, 9:

    habitationem cui dare,

    free of cost, ib. 19, 2, 53, § 2; Mart. 10, 3, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > Gratia

  • 98 gratia

    grātĭa, ae, f. [gratus; lit., favor, both that in which one stands with others and that which one shows to others].
    I.
    (Acc. to gratus, I.) Favor which one finds with others, esteem, regard, liking, love, friendship (syn. favor):

    pluris pauciorum gratiam faciunt pars hominum quam id quod prosint pluribus,

    Plaut. Trin. 1, 1, 12:

    perspicio nihili meam vos facere gratiam,

    id. Curc. 1, 2, 68:

    ut majores ejus (Plancii) summum in praefectura florentissima gradum tenuerint et dignitatis et gratiae,

    Cic. Planc. 13, 32; cf.:

    Sex. Roscius gratia atque hospitiis florens hominum nobilissimorum,

    id. Rosc. Am. 6, 15:

    deinde si maxime talis est deus, ut nulla gratia, nulla hominum caritate teneatur, etc.,

    id. N. D. 1, 44, 124:

    neque quo Cn. Pompeii gratiam mihi per hanc causam conciliari putem,

    id. de Imp. Pomp. 24, 70; cf.:

    aliquem restituere in gratiam,

    id. Prov. Cons. 9, 23:

    aliquem restituere in ejus veterem gratiam,

    id. Att. 1, 3, 3:

    in gratiam reducere,

    id. Rab. Post. 8, 19; cf.

    also: cum aliquo in gratiam redire,

    to reconcile one's self with one, id. Att. 1, 14, 7; Nep. Alcib. 5, 1; id. Thras. 3 fin.; id. Dat. 8, 5 al.:

    alicujus gratiam sequi,

    Caes. B. C. 1, 1, 3; cf.:

    si suam gratiam Romani velint, posse eis utiles esse amicos,

    id. B. G. 4, 7, 4:

    ab aliquo inire gratiam,

    Cic. Verr. 2, 2, 46, § 113:

    a bonis omnibus summam inire gratiam,

    id. Att. 7, 9, 3:

    magnam inire gratiam,

    id. Fin. 4, 12, 31:

    quantam eo facto ad plebem inierat gratiam,

    Liv. 33, 46, 7:

    apud regem gratiam initam volebant,

    id. 36, 5, 3:

    at te apud eum, dii boni, quanta in gratia posui!

    Cic. Att. 6, 6, 4; cf. id. ib. 5, 11, 6; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6 fin.;

    with a different construction: apud Lentulum ponam te in gratiam (Ern. conj. in gratia),

    Cic. Att. 5, 3, 3:

    cum aliquo in laude et in gratia esse,

    id. Verr. 1, 17, 51; cf. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 2:

    inter vos sic haec potius cum bona Ut componantur gratia quam cum mala,

    Ter. Phorm. 4, 3, 17 Ruhnk.:

    plerique (in divortio) cum bona gratia discedunt,

    Dig. 24, 1, 32, § 10;

    without bona: cum istuc quod postulo impetro cum gratia,

    with a good grace, Ter. And. 2, 5, 11:

    omnia quae potui in hac summa tua gratia ac potentia a te impetrare,

    credit, influence, Cic. Fam. 13, 29, 5; cf.:

    Iccius Remus, summa nobilitate et gratia inter suos,

    Caes. B. G. 2, 6, 4; 1, 43, 8:

    gratiā plurimum posse,

    id. ib. 1, 9, 3; 1, 20, 2; cf.:

    quantum gratia, auctoritate, pecunia valent,

    id. ib. 7, 63, 1:

    gratiā valere,

    id. B. C. 2, 44, 1:

    inproba quamvis Gratia fallaci praetoris vicerit urna,

    Juv. 13, 4:

    quem triumphum magis gratiae quam rerum gestarum magnitudini datum constabat,

    Liv. 40, 59, 1.—In plur.:

    L. Murenae provincia multas bonas gratias cum optima existimatione attulit,

    tokens of favor, Cic. Mur. 20, 42:

    cum haec res plurimas gratias, firmissimas amicitias pariat,

    id. ib. 11, 24:

    non hominum potentium studio, non excellentibus gratiis paucorum, sed universi populi Romani judicio consulem factum,

    id. Agr. 2, 3, 7.—
    B.
    Transf., objectively, like the Gr. charis, agreeableness, pleasantness, charm, beauty, loveliness, grace (only poet. and in post-Aug. prose;

    esp. freq. in Quint.): gratia formae,

    Ov. M. 7, 44; Suet. Tit. 3:

    corporis,

    id. Vit. 3; id. Vit. Ter. 1; Plin. 28, 19, 79, § 260:

    quid ille gratiae in vultu ostenderit,

    Quint. 6 prooem. § 7; cf. id. 6, 3, 26:

    unica nec desit jocundis gratia verbis,

    charm, Prop. 1, 2, 29; cf.: neque abest facundis gratia dictis, Ov. M. 13, 127:

    plenus est jucunditatis et gratiae (Horatius),

    Quint. 10, 1, 96:

    sermonis Attici,

    id. ib. 65;

    12, 10, 35: dicendi,

    id. 9, 3, 74:

    brevitatis novitatisque,

    id. ib. 58:

    omnis bene scriptorum,

    id. 11, 2, 46 et saep.; Cels. 4, 29 med.:

    uvis et vinis gratiam affert fumus fabrilis,

    Plin. 14, 1, 3, § 16; id. 17, 9, 6, § 53. —Hence,
    2.
    As a nom. propr.: Grātiae, ārum, f., a transl. of the Gr. Charites, the goddesses of favor, loveliness, grace, etc., the three Graces, Aglaia, Euphrosyne, and Thalia, daughters of Jupiter and Eurynome, Sen. Ben. 1, 3, 3; Serv. Verg. A. 1, 720; Hor. C. 1, 4, 6; 1, 30, 6; 3, 19, 16; 3, 21, 22; Quint. 10, 1, 82.—In sing.: Grātia, ae, collect., Ov. M. 6, 429.
    II. A.
    In gen. (rare): ita mihi Telamonis patris, avi Aeaci et proavi Jovis grata est gratia, Enn. ap. Non. 85, 23 (Trag. v. 367 Vahl.):

    ergo ab eo petito gratiam istam,

    Plaut. Capt. 3, 5, 63; cf.:

    gratiam a patre si petimus, spero ab eo impetrassere,

    id. Stich. 1, 2, 23:

    petivit in beneficii loco et gratiae, ut, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 82, § 189; cf.:

    quod beneficii gratiaeque causa concessit,

    id. ib. 2, 3, 48 fin.:

    hanc gratiam ut sibi des,

    Ter. Hec. 3, 3, 30:

    juris jurandi volo gratiam facias,

    excuse, release, Plaut. Rud. 5, 3, 59; cf.:

    alicui delicti gratiam facere,

    to grant pardon, forgive, Sall. J. 104 fin. Kritz.:

    qui mihi atque animo meo nullius umquam delicti gratiam fecissem,

    id. Cat. 52, 8; cf.

    also: quibus senatus belli Lepidani gratiam fecerat,

    id. Fragm. 3, 34 Gerl.:

    alii ipsi professi se pugnaturos in gratiam ducis,

    to please, for the sake of, Liv. 28, 21, 4; cf.:

    deletam urbem cernimus eorum, quorum in gratiam Saguntum deleverat Hannibal,

    id. 28, 39, 12 Drak.:

    in gratiam alicujus,

    id. 35, 2, 6; 39, 26, 12; Vell. 2, 41, 2; Suet. Tib. 49 al.; cf.

    also: data visceratio in praeteritam judicii gratiam,

    for the favor shown him on the trial, Liv. 8, 22, 4:

    nil ibi majorum respectus, gratia nulla umbrarum,

    Juv. 8, 64.—
    B.
    In partic., a mark of favor shown for a service rendered, thanks (by word or deed), thankfulness, gratitude; acknowledgment, return, requital (the form with agere of returning thanks is the plur., but with habere, referre, debere, nearly always in sing.; but when thanks are due to or rendered by more than one person, the form gratias referre, etc., may be used; v. infra., and cf. Krebs. Antibarb. p. 505):

    quae (gratia) in memoria et remuneratione officiorum et honoris et amicitiarum observantiam teneat,

    Cic. Inv. 2, 22, 66; cf.:

    gratia est, in qua amicitiarum et officiorum alterius memoria et remunerandi voluntas continetur,

    id. ib. 2, 53, 161:

    immortales ago tibi gratias agamque dum vivam: nam relaturum me affirmare non possum,

    id. Fam. 10, 11, 1; cf.:

    renuntiate, gratias regi me agere: referre gratiam aliam nunc non posse, quam ut suadeam, ne, etc.,

    Liv. 37, 37, 8 (v. ago):

    dīs gratias agere... si referre studeant gratias,

    Plaut. Am. 1, 1, 26 sq.:

    L. Lucceius meus, homo omnium gratissimus, mirificas tibi apud me gratias egit, cum diceret, etc.,

    Cic. Fam. 13, 42, 1:

    eique amplissimis verbis per senatus consultum gratias egimus,

    id. Phil. 1, 1, 3:

    Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter,

    id. Fam. 1, 10:

    justissimas gratias agere,

    id. Leg. 2, 3, 6:

    quamquam gratiarum actionem a te non desiderabam, etc.,

    id. Fam. 10, 19, 1:

    nunc tecum sic agam, tulisse ut potius injuriam, quam retulisse gratiam videar,

    to have made a return, requital, recompense, id. Sull. 16, 47 fin.:

    magno meo beneficio affecti cumulatissime mihi gratiam retulerunt,

    id. Fam. 13, 4, 1:

    praeclaram vero populo Romano refers gratiam,

    id. Cat. 1, 11, 28:

    ut pro tantis eorum in rem publicam meritis honores eis habeantur gratiaeque referantur,

    id. Phil. 3, 15, 39; cf. id. ib. 3, 10, 25:

    me omnibus, si minus referenda gratia satisfacere potuerim, at praedicanda et habenda certe satis esse facturum,

    if I cannot requite... I can extol, id. Balb. 1, 2; cf.: nimirum inops ille, si bonus est vir, etiam si referre gratiam non potest, habere certe potest. Commode autem quicumque dixit, pecuniam qui habeat, non reddidisse; qui reddiderit, non habere: gratiam autem et qui retulerit, habere et qui habeat retulisse, id. Off. 2, 20, 69; id. Planc. 28, 68; cf. id. ib. 42, 101; id. Fam. 5, 11, 1:

    gratias habere,

    Liv. 24, 37, 7:

    alicui summas gratias habere,

    Plaut. Trin. 3, 2, 33:

    alicui maximas infinitasque agere atque habere gratias, quod, etc.,

    Vitr. 6 praef. 4:

    merito vestro maximas vobis gratias omnes et agere et habere debemus,

    Cic. Phil. 3, 10, 25:

    meritam dīs immortalibus gratiam justis honoribus et memori mente persolvere,

    id. Planc. 33, 80:

    pro beneficio gratiam repetere,

    Liv. 1, 47, 7:

    gratias ob hoc agere, quod, etc.,

    Liv. 54, 50, 4; so with ob, Plin. Ep. 9, 31, 21; Treb. Pol. Trig. Tyr. 10, 9:

    pro tuo summo beneficio gratias agere,

    Cic. Att. 16, 16, 16; Liv. 23, 11, 12; Plin, Pan. 25, 1; cf. Gell. 9, 3, 5:

    dum carmine nostro Redditur agricolis gratia caelitibus,

    Tib. 2, 1, 36; cf.:

    hoc certe justitiae convenit suum cuique reddere, beneficio gratiam, injuriae talionem aut certe malam gratiam,

    Sen. Ep. 81 med.;

    rarely: in gratiam habere (=ita accipere, ut ad gratiam comparandam valere putet),

    to accept as thankworthy, Sall. J. 111, 1:

    unum vis curem: curo. Et est dīs gratia, Cum ita, ut volo, est,

    I thank, Ter. Ad. 1, 2, 58; cf.: Er. Eamus intro, ut prandeamus. Me. Bene vocas: tam gratia est, no, I'm much obliged to you (the negative being omitted, as in the Fr. je vous remercie, and the Germ. ich danke sehr), Plaut. Men. 2, 3, 36.—Ellipt.: fores effregit? restituentur;

    discidit Vestem? resarcietur: est, dīs gratia, Et unde haec fiant, et adhuc non molesta sunt,

    thank Heaven, Ter. Ad. 1, 2, 41.—With acc. and inf. (anteclass. and post-Aug.):

    dīs gratias agebat, tempus sibi dari, etc.,

    Ter. Phorm. 4, 2, 6; Tac. H. 4, 64; cf. Ter. Phorm. 1, 2, 4; id. And. 1, 1, 15.—Hence, as adverbs:
    A.
    grātĭā (acc. to II. A.), lit., in favor of, on account of, for the sake of; hence, in gen., on account of (usually placed after the gen., in Quint. a few times before it; cf.: causa, ergo).
    (α).
    With gen.:

    sed neque longioribus quam oportet hyperbatis compositioni serviamus, ne quae ejus gratia fecerimus, propter eam fecisse videamur,

    lest what we have done to embellish the style we should seem to have done merely on account of the construction we had chosen, Quint. 9, 4, 144:

    tantum abest, ut haec bestiarum etiam causa parata sint, ut ipsas bestias hominum gratia generatas esse videamus,

    Cic. N. D. 2, 63, 158: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Enn. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69 (Trag. v. 316 Vahl.); cf.:

    honoris gratia nomino,

    Cic. Quint. 7, 28:

    nuptiarum gratia haec sunt ficta atque incepta omnia,

    Ter. And. 5, 1, 17:

    simulabat sese negotii gratia properare,

    Sall. J. 76, 1: hominem occisum esse constat;

    non praedae gratia: quia inspoliatus est,

    Quint. 7, 1, 33; cf.:

    hereditatis gratia,

    id. 5, 12, 5:

    quem censores senatu probri gratia moverant,

    Sall. C. 23, 1:

    profectus gratia dicere,

    Quint. 2, 10, 9:

    brevitatis gratia,

    id. 4, 2, 43:

    decoris gratia,

    id. 8, 6, 65:

    difficultatis gratia,

    id. 9, 2, 77:

    aut invidiae gratia... aut miserationis,

    id. 9, 2, 8:

    praesentis gratia litis,

    id. 2, 7, 4 al. —With gerund.: duxit me uxorem liberorum sibi quaesendum gratia, Enn. ap. Fest. p. 258 Müll. (Trag. v. 161 Vahl.):

    ut aut voluptates omittantur majorum voluptatum adipiscendarum causa, aut dolores suscipiantur majorum dolorum effugiendorum gratia,

    Cic. Fin. 1, 10, 36; cf. Caes. B. G. 7, 43, 2:

    tentandi gratia,

    Sall. J. 47, 2:

    hiemandi gratia,

    id. ib. 61, 3:

    colloquendi gratia,

    id. ib. 61, 4:

    placandi gratia,

    id. ib. 71, 5:

    simulandi gratia,

    id. ib. 37, 4:

    sui exposcendi gratia,

    Nep. Hann. 7, 6:

    amplificandi gratia... vel miserandi,

    Quint. 9, 3, 28:

    elevandae invidiae gratia,

    id. 5, 13, 40:

    recuperandae dignitatis gratia,

    id. 11, 1, 79:

    vitandae similitudinis gratia,

    id. 9, 1, 11 al. —Ellipt.: ejus generis hae sunt quaestiones. Si, exempli gratia, vir bonus Alexandria Rhodum magnum frumenti numerum advexerit, etc., for example, for instance (for the usual exempli causa; so,

    verbi gratia, for verbi causa, infra),

    Cic. Off. 3, 12, 50; so,

    exempli gratia,

    Plin. 2, 41, 41, § 110;

    for which in full: pauca tamen exempli gratia ponam,

    Quint. 6, 5, 6:

    eorum unam discordiam ponemus exempli gratia,

    Plin. 18, 25, 57, § 213:

    propter aliam quampiam rem, verbi gratia propter voluptatem,

    for instance, Cic. Fin. 5, 11, 30.—Placed before the [p. 826] gen.:

    gratiā decoris,

    Quint. 8 praef. §

    18: compositionis,

    id. 9, 4, 58:

    lenitatis,

    id. 9, 4, 144:

    significationis,

    id. 8, 6, 2.—
    (β).
    With pron. (mostly ante-class.):

    meā gratiā,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 64; id. Ps. 5, 2, 3:

    qui nihil ocius venit tamen hac gratia,

    id. Stich. 5, 1, 5; cf.:

    abire istac gratia,

    id. Ps. 1, 5, 138: (Medea) per agros passim dispergit corpus: id eā gratiā, Ut, etc., Poët. ap. Cic. N. D. 3, 26, 67; so,

    eā gratiā,

    Ter. And. 3, 4, 8; id. Heaut. 4, 5, 20; id. Hec. 4, 3, 11:

    sed huc qua gratia te arcessi jussi, ausculta,

    id. Eun. 1, 2, 19; cf. id. ib. 1, 2, 79:

    id ea gratia eveniebat, quod nemo ex fuga regem sequitur,

    Sall. J. 54, 4:

    id ea gratia facilius fuit, quod, etc.,

    id. ib. 80, 4.—
    B.
    grā-tĭīs (always as a trisyll. in ante-class. poets; Pompon. Com. Fragm. v. 110 Rib.; Plaut. As. prol. 5; id. Ep. 3, 4, 38; Ter. Ad. 4, 7, 26; cf. Charis. p. 1806; so in Cic. Verr. 2, 4 and 5 Halm), and contr., grātīs (since the class. per.; acc. to II. A.), lit., out of favor or kindness; hence, pregn., without recompense or reward, for nothing, gratuitously, gratis, proika (cf.:

    gratuito, nequidquam, frustra): quae (psaltria) quantum potest Aliquo abicienda est, si non pretio, at gratiis,

    Ter. Ad. 4, 7, 26; cf. Plaut. Poen. 4, 2, 46:

    si mihi dantur duo talenta argenti numerata in manum, Hanc tibi noctem honoris causa gratiis dono dabo,

    id. As. 1, 3, 38 sq.:

    quam introduxistis fidicinam, atque etiam fides, Ei quae accessere, tibi addam dono gratiis,

    into the bargain, to boot, id. Ep. 3, 4, 38:

    quae Romae magna cum infamia pretio accepto edixeras, ea sola te, ne gratis in provincia male audires, ex edicto Siciliensi sustulisse video,

    Cic. Verr. 1, 46, 118:

    hic primum questus est non leviter Saturius, communem factum esse gratis cum Roscio, qui pretio proprius fuisset Fanni,

    id. Rosc. Com. 10, 27:

    gratis dare alicui (opp. pretium accipere ab aliquo),

    Mart. 14, 175, 2:

    id me scis antea gratis tibi esse pollicitum. Quid nunc putas, tanta mihi abs te mercede proposita?

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 3, § 7:

    gratis rei publicae servire,

    id. Clu. 26, 71:

    tantum gratis pagina nostra placet,

    Mart. 5, 16, 10:

    virtutes omnes per se ipsas gratis diligere,

    Cic. Fin. 2, 26, 83.—Opp. for payment:

    is repente, ut Romam venit, gratis praetor factus est. Alia porro pecunia ne accusaretur data,

    Cic. Verr. 1, 39, 101; cf. id. ib. 2, 5, 19, §

    48: habitent gratis in alieno?

    id. Off. 2, 23, 83; so,

    habitare in aedibus alienis,

    Dig. 39, 5, 9:

    habitationem cui dare,

    free of cost, ib. 19, 2, 53, § 2; Mart. 10, 3, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > gratia

  • 99 habeo

    hăbĕo, ui, itum, 2 (archaic perf. subj. habessit, Cic. Leg. 2, 8, 19; inf. haberier, Plaut. Mil. 2, 6, 111), v. a. and n. [etym. dub.; cf. Gr. kôpê, handle; Lat. capio; Germ. haben, Haft; Engl. have], to have, in the widest sense of the word, to hold, keep, possess, cherish, entertain, occupy, enclose, contain (cf.: teneo, possideo, etc.).
    I.
    In gen.
    A.
    Of personal subjects.
    1.
    With persons or things as objects: SI INTESTATO MORITVR, CVI SVVS HERES NEC SIT, AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO, Fragm. XII. Tab. ap. Ulp. Fragm. 26, 1: ex tui animi sententia tu uxorem habes? Cato ap. Cic. de Or. 2, 64, 260; cf.:

    aliquam habere in matrimonio, Cic. Scaur. § 8: ipsum ex Helvetiis uxorem habere,

    Caes. B. G. 1, 18, 6:

    si et prudentes homines et non veteres reges habere voluerunt,

    Cic. Rep. 1, 37 fin.:

    quae cum patrem clarissimum, amplissimos patruos, ornatissimum fratrem haberet,

    id. Rosc. Am. 50, 147:

    cum ille haberet filium delicatiorem,

    id. de Or. 2, 64, 257:

    quod non ingenuous habeat clarosque parentes,

    Hor. S. 1, 6, 91:

    habebat saepe ducentos, saepe decem servos,

    id. ib. 1, 3, 11:

    fundum habere, Cic. Tull. § 14: cur pecuniam non habeat mulier?

    id. Rep. 3, 10:

    tantas divitias habet,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 99; so,

    aurum,

    id. ib. 2, 3, 35; and:

    vectigalia magna Divitiasque,

    Hor. S. 2, 2, 101:

    tantum opum,

    Cic. Rep. 1, 48:

    classes,

    id. Phil. 9, 2, 4:

    naves,

    id. Verr. 2, 5, 40, § 104:

    denique sit finis quaerendi, cumque habeas plus, Pauperiem metuas minus,

    Hor. S. 1, 1, 92:

    tacitus pasci si posset corvus, haberet Plus dapis,

    id. Ep. 1, 17, 50:

    Dionysii equus quid attulit admirationis, quod habuit apes in juba?

    Cic. Div. 2, 31, 67: faenum habet in cornu;

    longe fuge,

    Hor. S. 1, 4, 34:

    leges in monumentis habere,

    Cic. Rep. 2, 14:

    hostis habet muros,

    Verg. A. 2, 290:

    hostis habet portus,

    Val. Fl. 3, 45 al.:

    quam vellem Panaetium nostrum nobiscum haberemus,

    Cic. Rep. 1, 10:

    Ciceronem secum,

    id. Att. 4, 9, 2; cf.:

    ea legione, quam secum habebat,

    Caes. B. G. 1, 8, 1:

    secum senatorem,

    Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77; cf.

    also: magnum numerum equitatus circum se,

    Caes. B. G. 1, 18, 5:

    haec si habeat aurum, quod illi renumeret, faciat lubens,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 12; cf.:

    quid non habuisti quod dares? Habuisse se dicet, Cic. Scaur. § 19: quod non desit, habentem,

    Hor. Ep. 2, 2, 52:

    qui in foro turbaque, quicum colloqui libeat, non habeant,

    Cic. Rep. 1, 17.—
    2.
    With abstr. objects: quid illos, bono genere gnatos, opinanimi animi habuisse atque habituros dum vivent? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

    quod uno et eodem temporis puncto nati dissimiles et naturas et vitas et casus habent,

    Cic. Div. 2, 45, 95:

    febrim,

    id. Fam. 7, 26, 1:

    instrumenta animi,

    id. Rep. 3, 3:

    nec vero habere virtutem satis est, quasi artem aliquam, nisi utare,

    id. ib. 1, 2:

    in populos perpetuam potestatem,

    id. ib. 2, 27; cf.:

    in populum vitae necisque potestatem,

    id. ib. 3, 14; so,

    potestatem,

    id. ib. 2, 29; 32;

    36: eo plus auctoritatis,

    id. ib. 3, 16:

    ornamenta dicendi,

    id. de Or. 2, 28, 122; cf.:

    summam prudentiam summamque vim dicendi,

    id. ib. 1, 20, 89:

    Q. Lucilius Balbus tantos progressus habebat in Stoicis, ut, etc.,

    id. N. D. 1, 6, 15:

    neque quem usum belli haberent aut quibus institutis uterentur, reperiri poterat,

    Caes. B. G. 4, 20 fin.:

    nonnullam invidiam ex eo, quod, etc.,

    Cic. de Or. 2, 70, 283: nimiam spem, Cato ap. Gell. 13, 17, 1:

    spem in fide alicujus,

    Cic. Inv. 1, 39, 71; cf.:

    tantum spei ad vivendum,

    id. Att. 15, 20, 2; id. N. D. 3, 6, 14; cf.

    also: summam spem de aliquo,

    id. Lael. 3, 11:

    odium in equestrem ordinem,

    id. Clu. 55, 151:

    metum,

    Prop. 3, 11 (4, 10), 6: consolationem [p. 834] semper in ore atque in animo, Cic. Fam. 5, 16, 2; cf. Varr. L. L. 6, § 56 Mull.:

    rogavi, ut diceret, quid haberet in animo,

    Cic. Att. 8, 10:

    neque modum neque modestiam victores habere,

    observe no bounds, Sall. C. 11, 4;

    v. modus: haec habebam fere, quae te scire vellem,

    Cic. Att. 1, 6; cf.:

    haec habui de amicitia quae dicerem,

    this is what I had to say, id. Lael. 27 fin.: fidem, gratiam, honorem, rationem; v. these nouns.—In a play on the word lumen: Arge, jaces; quodque in tot lumina lumen habebas Exstinctum est, the light for so many lights ( eyes), Ov. M. 1, 720.—
    (β).
    With inf. (analog. to the Gr. echô), to have something to do, be able to do something:

    habeo etiam dicere quem contra morem majorum dejecerit, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 35, 100:

    de re publica nihil habeo ad te scribere,

    id. Att. 2, 22, 6.—So with inf. or with the part. fut. pass. (ante-class. and post-Aug.), to have or be obliged to do something, I must do something:

    rogas, ut id mihi habeam curare,

    Varr. R. R. 1, 1, 2:

    filius hominis, quod carne indui haberet in terra,

    Lact. 4, 12, 15:

    habemus humiliare eum in signo,

    id. 4, 18, 22:

    quod plurimae haereses haberent existere,

    id. 4, 30, 2:

    etiam Filius Dei mori habuit,

    Tert. Hab. Mul. 1:

    si inimicos jubemur diligere, quem habemus odisse?

    id. Apol. 37:

    de spatiis ordinum eatenus praecipiendum habemus, ut intelligant agricolae, etc.,

    Col. 5, 5, 3:

    praesertim cum enitendum haberemus, ut, etc.,

    Plin. Ep. 1, 8, 12:

    si nunc primum statuendum haberemus,

    Tac. A. 14, 44:

    cum respondendum haberent,

    id. Or. 36.—
    B.
    Of inanim. or abstr. subjects:

    prima classis LXXXVIII. centurias habeat,

    Cic. Rep. 2, 22:

    locus ille nihil habet religionis,

    id. Leg. 2, 22, 57:

    humani animi eam partem, quae sensum habeat,

    id. Div. 1, 32, 70:

    animus incorruptus agit atque habet cuncta, neque ipse habetur,

    Sall. J. 2, 3:

    divinus animus mortale nihil habuit, Cic. Scaur. § 50: habet statum res publica de tribus secundarium,

    id. Rep. 1, 42; cf.:

    nullum est genus illarum rerum publicarum, quod non habeat iter ad finitimum quoddam malum,

    id. ib. 1, 28:

    ipsa aequabilitas est iniqua, cum habeat nullos gradus dignitatis,

    id. ib. 1, 27:

    nulla alia in civitate...ullum domicilium libertas habet,

    id. ib. 1, 31:

    nostri casus plus honoris habuerunt quam laboris,

    id. ib. 1, 4; cf.:

    viri excellentis ancipites variique casus habent admirationem,

    id. Fam. 5, 12, 5:

    habet etiam amoenitas ipsa illecebras multas cupiditatum,

    id. Rep. 2, 4:

    quid habet illius carminis simile haec oratio?

    id. ib. 1, 36:

    magnam habet vim disciplina verecundiae,

    id. ib. 4, 6 et saep.:

    quomodo habere dicimur febrem, cum illa nos habeat,

    Sen. Ep. 119 med.; cf.:

    animalia somnus habebat,

    Verg. A. 3, 147; Ov. M. 7, 329:

    me somno gravatum Infelix habuit thalamus,

    Verg. A. 6, 521; cf.:

    non me impia namque Tartara habent,

    id. ib. 5, 734:

    habentque Tartara Panthoiden,

    Hor. C. 1, 28, 9:

    qui (metus) major absentes habet,

    id. Epod. 1, 18; Sen. Const. Sap. 7:

    et habet mortalia casus,

    Luc. 2, 13:

    terror habet vates,

    Stat. Th. 3, 549.
    II.
    In partic.
    A.
    Pregn., to have or possess property (mostly absol.):

    miserum istuc verbum et pessumum'st, habuisse et nihil habere,

    Plaut. Rud. 5, 2, 34; cf. Ter. Ad. 4, 7, 10: qui habet, ultro appetitur: qui est pauper, aspernatur, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 792 P.:

    habet idem in nummis, habet idem in urbanis praediis,

    Cic. Verr. 2, 3, 86, § 199; so,

    in nummis,

    id. Att. 8, 10:

    in Salentinis aut in Brutiis,

    i. e. to have possessions, id. Rosc. Am. 46, 132; cf. id. Verr. 2, 5, 18, § 45: nos quod simus, quod habeamus, etc., Curius ap. Cic. Fam. 7, 29, 1:

    et belli rabies et amor successit habendi,

    Verg. A. 8, 327; cf.:

    amore senescit habendi,

    Hor. Ep. 1, 7, 85; Phaedr. 3 prol. 21; Juv. 14, 207: quid habentibus auri nunquam exstincta sitis? Sil. 5, 264; so, habentes = hoi echontes, the wealthy, Lact. 5, 8, 7. —
    2. (α).
    With an objectclause:

    de Alexandrina re tantum habeo polliceri, me tibi cumulate satisfacturum,

    Cic. Fam. 1, 5, 3:

    de re publica nihil habeo ad te scribere,

    id. Att. 2, 22, 6:

    haec fere dicere habui de natura deorum,

    this is the substance of what I had to say, id. N. D. 3, 39, 93; cf.:

    quid habes igitur dicere de Gaditano foedere?

    id. Balb. 14, 33:

    habeo etiam dicere, quem de ponte in Tiberim dejecerit,

    id. Rosc. Am. 35, 100:

    illud affirmare pro certo habeo, etc.,

    Liv. 44, 22, 4:

    sic placet, an melius quis habet suadere?

    Hor. Epod. 16, 23.—
    (β).
    With a relat.-clause (usually with a negative: non habeo, quid faciam;

    or: nihil habeo, quod faciam, dicam, etc.): de quibus habeo ipse, quid sentiam: non habeo autem, quid tibi assentiar,

    Cic. N. D. 3, 25, 64:

    de pueris quid agam, non habeo,

    id. Att. 7, 19:

    usque eo quid arguas non habes,

    id. Rosc. Am. 15, 45:

    quid huic responderet, non habebat,

    id. Mur. 12, 26:

    nec quid faceret habebat,

    id. Verr. 2, 4, 23, § 51; id. Off. 2, 2, 7:

    qui, quo se reciperent, non haberent,

    Caes. B. G. 4, 38, 2:

    nihil habeo, quod ad te scribam,

    Cic. Att. 7, 19:

    nil habeo, quod agam,

    Hor. S. 1, 9, 19; and:

    nihil habeo, quod cum amicitia Scipionis possim comparare,

    Cic. Lael. 27, 103.—
    B.
    To have in use, make use of, use (very rare, for the usual uti, opp. abuti):

    anulus in digito subter tenuatur habendo,

    i. e. by use, by wearing, Lucr. 1, 312; cf.:

    aera nitent usu: vestis bona quaerit haberi,

    Ov. Am. 1, 8, 51:

    quippe quas (divitias) honeste habere licebat, abuti per turpitudinem properabant,

    Sall. C. 13, 2 Kritz; cf.:

    magnae opes innocenter paratae et modeste habitae,

    Tac. A. 4, 44.—Hence,
    2.
    To hold, use, wield, handle, manage:

    nec inmensa barbarorum scuta, enormis hastas, inter truncos arborum perinde haberi quam pila,

    Tac. A. 2, 14.— Trop.:

    quo modo rem publicam habuerint (majores), disserere,

    Sall. C. 5, 9; cf.:

    reipublicae partes,

    Tac. A. 4, 6 init.
    C.
    To hold or keep a person or thing in any condition; to have, hold, or regard in any light:

    aliquem in obsidione,

    Caes. B. C. 3, 31, 3:

    aliquem in liberis custodiis,

    Sall. C. 47, 3; so,

    aliquem in custodiis,

    id. ib. 52, 14:

    aliquem in vinculis,

    id. ib. 51 fin.;

    for which also: in custodiam habitus,

    i. e. put into prison and kept there, Liv. 22, 25; Tac. H. 1, 87; cf.:

    quo facilius omne Hadriaticum mare in potestatem haberet,

    Caes. B. C. 1, 25 Oud. N. cr. (al. in potestate):

    cum talem virum in potestatem habuisset,

    Sall. J. 112 fin. Kritz N. cr.:

    quae res eos in magno diuturnoque bello inter se habuit,

    id. ib. 79, 3:

    alios in ea fortuna haberent, ut socii esse quam cives mallent,

    Liv. 26, 24:

    aegros in tenebris,

    Cels. 3, 18:

    aquam caelestem sub dio in sole,

    Col. 12, 12, 1:

    in otio militem,

    Liv. 39, 2, 6; cf.:

    legiones habebantur per otium,

    Tac. H. 1, 31:

    externa sine cura habebantur,

    id. A. 1, 79 init.:

    exercitus sine imperio et modestia habitus,

    Sall. J. 44, 1:

    quos ille postea magno in honore habuit,

    Caes. B. C. 1, 77, 2;

    for which: quos praecipuo semper honore Caesar habuit,

    id. B. G. 5, 54, 4:

    habeo Junium (mensem) et Quintilem in metu,

    i. e. I fear, Cic. Att. 6, 1, 14.— So with an adj. or a perf. part., to denote a lasting condition:

    ita me mea forma habet sollicitum,

    Plaut. Most. 4, 2, 95 Lorenz; id. Men. 4, 2, 12; 21:

    miserrimum ego hunc habebo amasium,

    id. Cas. 3, 3, 27 al.:

    laetum Germanicum,

    Tac. A. 2, 57; 65:

    sollicitum habebat cogitatio,

    Cic. Fam. 7, 3, 1; 2, 16, 2.—Hence,
    2.
    With a double object, esp. freq. with the part. perf. pass., to have, hold, or possess a person or thing in any quality or capacity, as any thing; to have, hold, or possess an action as completed, finished (a pregn. circumlocution for the perf.):

    cum haberet collegam in praetura Sophoclem,

    Cic. Off. 1, 40, 144; cf. Quint. 10, 1, 93:

    an heredem habuerit eum, a quo, etc.,

    id. 7, 2, 37:

    istaec illum perdidit assentatio, nam absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 8:

    cur ergo unus tu Apollonidenses miseriores habes quam pater tuus habuit umquam?

    Cic. Fl. 29, 71:

    obvium habuerunt patrem,

    Quint. 7, 1, 29:

    reliquas civitates stipendiarias,

    Caes. B. G. 1, 30, 3:

    quod (cognomen) habes hereditarium,

    Cic. Rep. 6, 11:

    quae habuit venalia,

    id. Verr. 2, 3, 62, § 144; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11, 1:

    qui auro habeat soccis suppactum solum,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 98:

    me segregatum habuisse, uxorem ut duxit, a me Pamphilum,

    have kept him away, aloof, Ter. Hec. 5, 1, 25; cf.:

    inclusum in curia senatum habuerunt,

    Cic. Att. 6, 2, 8:

    (Romulus) habuit plebem in clientelas principum descriptam,

    id. Rep. 2, 9: satis mihi videbar habere cognitum Scaevolam ex iis rebus, quas, etc., id. Brut. 40, 147; cf.:

    si nondum eum satis habes cognitum,

    id. Fam. 13, 17, 3; ib. 15, 20 fin.: fidem spectatam jam et diu cognitam, id. Div. ap. Caecil. 4, 11:

    decumas ad aquam deportatas,

    id. Verr. 2, 3, 14, § 36:

    domitas habere libidines,

    id. de Or. 1, 43, 194:

    omnes philosophiae notos et tractatos locos,

    id. Or. 33, 118; id. Rep. 2, 6:

    innumerabilia, quae collecta habent Stoici,

    id. Div. 2, 70, 145: quantum in acie tironi sit committendum, nimium saepe expertum habemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3:

    quare velim ita statutum habeas, me, etc.,

    Cic. Fam. 6, 2, 1: habeo absolutum suave epos ad Caesarem, id. Q. Fr. 3, 9, 6:

    in adversariis scriptum habere (nomen),

    id. Rosc. Com. 3, 9:

    de Caesare satis dictum habebo,

    id. Phil. 5, 19, 52:

    bellum habere susceptum,

    id. Agr. 2, 6, 14:

    quam (domum) tu iam dimensam et exaedificatam animo habebas,

    id. Att. 1, 6, 1:

    ut omnes labores, pericula consueta habeam,

    Sall. J. 85, 7:

    compertum ego habeo,

    id. Cat. 58, 1; cf. Nep. Att. 17 fin.; 18, 1: neque ea res falsum ( part. perf. pass.) me habuit, Sall. J. 10, 1 al. From this use is derived the compound perf. of the Romance languages: ho veduto, j'ai vu, qs. habeo visum, I have seen).—
    3.
    Also, with a double object, to make, render:

    praecipit ut dent operam, uti eos quam maxime manifestos habeant,

    Sall. C. 41, 5:

    qui pascua publica infesta habuerant,

    Liv. 39, 29, 9; 34, 36, 3:

    necdum omnia edita facinora habent,

    id. 39, 16, 3; 31, 42, 1:

    anxium me et inquietum habet petitio Sexti,

    Plin. Ep. 2, 9, 1:

    sed Pompeium gratia impunitum habuit,

    kept, Vell. 2, 1, 5.—
    4.
    Hence:

    in aliquo (aliqua re), aliquem (aliquid) habere (rare): ea si fecissem, in vestra amicitia exercitum, divitias, munimenta regni me habiturum,

    Sall. J. 14, 1:

    in vobis liberos, parentes, consanguineos habeo,

    Curt. 6, 9, 12:

    majora in eo obsequia habiturus,

    Just. 8, 6, 6; cf. Cic. Fam. 2, 16, 5.—
    5.
    To have or hold a person in any manner, to treat, use:

    is, uti tu me hic habueris, proinde illum illic curaverit,

    Plaut. Capt. 2, 2, 64:

    equitatu agmen adversariorum male habere et carpere,

    Caes. B. C. 1, 63, 2; cf. Cels. 3, 20; 3, 21:

    exercitum luxuriose nimisque liberaliter habere,

    Sall. C. 11, 5 Kritz; cf.:

    eos ille non pro vanis hostibus, ut meriti erant, sed accurate et liberaliter habuit,

    id. J. 103, 5; 113, 2:

    Fabiis plurimi (saucii) dati, nec alibi majore cura habiti,

    Liv. 2, 47, 12; 29, 8, 6; 37, 34, 5:

    video quam molliter tuos habeas,

    Plin. Ep. 5, 19, 1:

    militant vobiscum, qui superbe habiti rebellassent,

    Curt. 8, 8, 11:

    virgines tam sancte habuit,

    id. 3, 12, 21; 4, 10, 33:

    male habere aliquem,

    Nep. Eum. 12, 1:

    neque conjugem et filium ejus hostiliter haberi,

    Tac. A. 2, 10.—
    6.
    With se, and sometimes mid. or neut., to hold or keep himself or itself in a certain manner, i. e. to be constituted or situated, to find one's self, to be, in any manner.
    (α).
    Habere se:

    Tironem Patris aegrum reliqui...et quamquam videbatur se non graviter habere, tamen sum sollicitus, etc.,

    Cic. Att. 7, 2, 3:

    praeclare te habes, cum, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 61, § 149:

    ipsi se hoc melius habent quam nos, quod, etc.,

    id. Att. 11, 7, 4:

    Bene habemus nos,

    id. ib. 2, 8, 1:

    ego me bene habeo,

    am well, Tac. A. 14, 51: praeclare se res habeat ( is well), si, etc., Cic. de Or. 1, 25, 114:

    male se res habet, cum, quod virtute effici debet, id tentatur pecunia,

    id. Off. 2, 6, 22; cf. id. de Or. 2, 77, 313:

    quae cum ita se res haberet, tamen, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 50, § 124; cf.:

    ita se res habet, ut ego, etc.,

    id. Quint. 1, 2:

    sic profecto res se habet,

    id. de Or. 2, 67, 271:

    scire aveo, quomodo res se habeat,

    id. Att. 13, 35, 2; cf. id. de Or. 2, 32, 140:

    ut se tota res habeat,

    id. Verr. 2, 2, 5, § 15; cf.:

    ut meae res sese habent,

    Ter. Phorm. 5, 4, 1.—
    (β).
    Mid.:

    virtus clara aeternaque habetur,

    exhibits itself, is, continues, Sall. C. 1, 4:

    sicuti pleraque mortalium habentur,

    as for the most part happens in human affairs, id. ib. 6, 3.—
    (γ).
    Neutr. (as also the Gr echô): Tullia nostra recte valet: Terentia minus belle habuit, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1:

    volui animum tandem confirmare hodie meum, Ut bene haberem filiae nuptiis,

    I might enjoy myself, Plaut. Aul. 2, 8, 2: qui bene habet suisque amicis est volup, id. [p. 835] Mil. 3, 1, 130:

    bene habent tibi principia,

    Ter. Phorm. 2, 3, 82:

    bene habet: jacta sunt fundamenta defensionis,

    it is well, Cic. Mur. 6, 14; Liv. 8, 6:

    magnum narras, vix credibile! atqui sic habet,

    so it is, it is even so, Hor. S. 1, 9, 53: illasce sues sanas esse habereque recte licere spondesne? Formula emendi, ap. Varr. R. R. 2, 4, 5; 2, 3, 5.—
    D.
    To hold, account, esteem, consider, regard a person or thing in any manner or as any thing; to think or believe a person or thing to be so or so:

    aliquem fidelem sibi habere,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 87:

    deos aeternos et beatos,

    Cic. N. D. 1, 17, 45:

    id habent hodie vile et semper habuerunt,

    id. Balb. 22, 51:

    maximam illam voluptatem habemus, quae, etc.,

    id. Fin. 1, 11, 37:

    eum nos ut perveterem habemus... nec vero habeo quemquam antiquiorem,

    id. Brut. 15, 61:

    Ut et rex et pater habereter omnium,

    id. Rep. 1, 36; 2, 21:

    parentem Asiae et dici et haberi,

    id. Q. Fr. 1, 1, 10 fin.:

    eos dicit esse habitos deos, a quibus, etc.,

    id. N. D. 1, 15, 38:

    cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset,

    id. Rep. 1, 33; cf. id. ib. 2, 12 fin.: non habeo nauci Marsum augurem, Poet. ap. Cic. Div. 1, 58, 132:

    cujus auctoritas in iis regionibus magni habebatur,

    Caes. B. G. 4, 21, 7:

    nihil pensi habere,

    Quint. 11, 1, 29; cf.

    also: an perinde habenda sit haec atque illa,

    id. 7, 3, 11:

    sese illum non pro amico, sed pro hoste habiturum,

    Caes. B. G. 1, 44, 19; so,

    aliquem pro hoste,

    Liv. 2, 20; Curt. 6, 2 al.:

    nisi in provincia relictas rationes pro relatis haberem,

    Cic. Fam. 5, 20, 2:

    licet omnia Italica pro Romanis habeam,

    Quint. 1, 5, 56; 12, 10, 73:

    istuc jam pro facto habeo,

    Cic. Att. 13, 1, 2:

    Pompeium pro certo habemus per Illyricum proficisci in Galliam,

    to consider as certain, id. ib. 10, 6 fin.:

    id obliviscendum, pro non dicto habendum,

    Liv. 23, 22, 9:

    hoc velim in maximis rebus et maxime necessariis habeas,

    Cic. Att. 5, 5 fin.:

    aliquem in deorum numero,

    id. N. D. 1, 14, 36:

    aliquem in hostium numero,

    Caes. B. G. 1, 28, 1:

    aliquem suorum In numero,

    Hor. S. 2, 6, 41;

    for which also: hostium numero haberi,

    Cic. Att. 11, 6, 6:

    numero impiorum ac sceleratorum haberi,

    Caes. B. G. 6, 13, 7; cf. also Quint. 3, 7, 2:

    quem Aegyptii nefas habent nominare,

    Cic. N. D. 3, 22, 56:

    mutare nefas habent,

    Quint. 12, 8, 6:

    nec tamen est habendum religioni, nocentem aliquando defendere,

    to scruple, make a conscience of, Cic. Off. 2, 14, 51; cf.:

    nec eam rem habuit religioni,

    id. Div. 1, 35, 77:

    quando tu me bene merentem tibi habes despicatui,

    you despise, Plaut. Men. 4, 3, 19:

    non sic ludibrio tuis factis habitus essem,

    Ter. Hec. 4, 1, 11.—Hence: sic habeto, or sic habeas aliquid, or with an object-clause, hold or judge thus, be convinced or persuaded, believe, know:

    sed hoc nihil ad te: illud velim sic habeas, uod intelliges, etc.,

    Cic. Fam. 3, 13, 2:

    unum hoc sic habeto: si, etc.,

    id. ib. 2, 6 fin.:

    sic habeto: omnibus, etc.,

    id. Rep. 6, 13:

    enitere et sic habeto, non esse te mortalem, sed corpus hoc,

    id. ib. 6, 24; so with an object-clause, id. Fam. 2, 10, 1; 16, 4, 4.—Without sic:

    id primum ergo habeto, non sine magna causa, etc.,

    Cic. Fam. 13, 29, 2:

    tantum habeto, civem egregium esse Pompeium, etc.,

    id. ib. 2, 8, 2.—
    2.
    To take, accept, bear, submit to, endure:

    neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur: multi eas gravius aequo habuere,

    Sall. C. 51, 11:

    egestas facile habetur sine damno,

    id. ib. 6, 37:

    quae in praesens Tiberius civiliter habuit, sed, etc.,

    Tac. A. 4, 21:

    neque tantum maleficium impune habendum,

    id. ib. 3, 70;

    12, 48: nec ita aegre habuit filium id pro parente ausum,

    Liv. 7, 5, 7 Weissenb.—
    E.
    To hold, have possession of, occupy, a place:

    urbem Romam condidere atque habuere initio Trojani,

    Sall. C. 6, 1:

    qui mortales initio Africam habuerint,

    id. J. 17, 7; 18, 1; cf.

    Siciliam et Sardiniam per legatos habuit,

    rule, administer, Flor. 4, 2, 22:

    urbem Romanam a principio reges habuere,

    Tac. A. 1, 1:

    Hispaniae tribus legionibus habebantur,

    id. ib. 4, 5; 12, 54.—
    2.
    More freq. neutr., to dwell, live anywhere (perh. only ante-class.; in good prose habito is used instead): quae Corinthum arcem altam habetis, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. v. 294 Vahl.):

    ille geminus qui Syracusis habet,

    Plaut. Men. prol. 69: quis istic habet? id. Bacch. 1, 2, 6:

    ubi nunc adulescens habet?

    id. Trin. 1, 2, 156:

    apud aedem Junonis Lucinae, ubi aeditumus habere solet,

    Varr. L. L. 5, § 50 Mull.; cf.:

    situm formamque et universorum castrorum et partium, qua Poeni, qua Numidae haberent...specularentur,

    Liv. 30, 4, 2 (but v. Weissenb. ad loc.).—
    F.
    To spend, pass (time, etc.):

    aetatem procul a republica,

    Sall. C. 4, 1:

    vitam,

    id. ib. 51, 12 al.—
    G.
    To have in one's mind, to know, be acquainted with:

    siquidem istius regis (Anci) matrem habemus, ignoramus patrem,

    Cic. Rep. 2, 18 fin.: habes consilia nostra;

    nunc cognosce de Bruto,

    there you have, such are, id. Att. 5, 21, 10:

    habetis igitur primum ortum tyranni,

    id. Rep. 2, 27:

    habetis sermonem bene longum hominis,

    id. de Or. 2, 88, 361; cf.

    also: habes nostras sententias,

    Suet. Claud. 4:

    habes, quae fortissime de beata vita dici putem,

    Cic. Tusc. 5, 28 fin.; cf. id. de Or. 2, 71, 291. —
    H.
    To have as a habit, peculiarity, or characteristic:

    habebat hoc omnino Caesar: quem plane perditum aere alieno egentemque cognorat, hunc in familiaritatem libentissime recipiebat,

    Cic. Phil. 2, 32, 78; id. Pis. 32, 81.—
    K.
    To hold, to make, do, perform, prepare, utter, pronounce, produce, cause:

    alium quaerebam, iter hac habui,

    made, directed, Ter. Eun. 5, 9, 35; cf.:

    ex urbe profectus iter ad legiones habebat,

    Caes. B. C. 1, 14, 3; so,

    iter,

    id. ib. 1, 51, 1; 3, 11, 2; 3, 106, 1; Cic. Q. Fr. 2, 6, 2:

    vias,

    Luc. 2, 439:

    C. Cato contionatus est, comitia haberi non siturum, si, etc.,

    to be held, Cic. Q. Fr. 2, 6, 6:

    senatum,

    id. ib. 2, 13, 3; id. Fam. 1, 4, 1; Caes. B. C. 1, 2, 1:

    concilia,

    id. B. G. 5, 53, 4:

    contionem,

    Cic. Att. 4, 1, 6:

    censum,

    id. Verr. 2, 2, 55, § 138:

    delectum (militum),

    id. Phil. 5, 12, 31; id. Fam. 15, 1 fin.; Caes. B. G. 6, 1;

    v. delectus: ludos,

    Suet. Rhet. 1:

    sermonem,

    Cic. Tusc. 1, 24, 57; cf.:

    orationem,

    to deliver, id. Rep. 1, 46:

    multis verbis ultro citroque habitis,

    id. ib. 6, 9 fin.:

    disputationem,

    id. ib. 1, 7; Caes. B. G. 5, 30, 1:

    dialogum,

    Cic. Att. 2, 9, 1:

    verba,

    id. de Or. 2, 47, 190:

    querelam de aliquo apud aliquem,

    id. Q. Fr. 1, 2, 1, § 2:

    controversiam de fundo cum aliquo,

    id. Fam. 13, 69, 2 et saep.:

    deinde adventus in Syriam primus equitatus habuit interitum,

    caused, occasioned, Cic. Prov. Cons. 4, 9; cf. id. Div. 2, 46, 96:

    latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cujusque civitatis fiunt,

    Caes. B. G. 6, 23, 6.—
    L.
    Habere in animo (or simply animo), with an objectclause, to have in mind, to intend, to be disposed, inclined to do any thing (=propositum habere, constituisse, decrevisse):

    istum exheredare in animo habebat,

    Cic. Rosc. Am. 18, 52; id. Att. 1, 17, 11:

    hoc (flumen) neque ipse transire in animo habebat neque hostes transituros existimabat,

    Caes. B. G. 6, 7, 5:

    neque bello eum invadere animo habuit,

    Liv. 44, 25, 1 dub (al. in animo), v. Drak. ad h. l.—
    M.
    Habere sibi or secum aliquid, to keep to one's self (lit. and trop.):

    clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem,

    Cic. Verr. 2, 2, 19, § 47:

    per vindicationem his verbis legamus: DO LEGO, CAPITO, SUMITO, SIBI HABETO,

    Ulp. Fragm. 24, 3; cf. ib. § 5; Gai. Inst. 2, 209.—So the formula used in divorces:

    res tuas tibi habeas or habe,

    Plaut. Am. 3, 2, 47; Sen. Suas. 1, § 7:

    illam suam suas res sibi habere jussit ex duodecim tabulis,

    Cic. Phil. 2, 28, 69. —Comic. transf.:

    apage sis amor: tuas tibi res habeto,

    Plaut. Trin. 2, 1, 32.— Trop.:

    secreto hoc audi, tecum habeto, ne Apellae quidem liberto tuo dixeris,

    Cic. Fam. 7, 25, 2:

    verum haec tu tecum habeto,

    id. Att. 4, 15, 6.—
    N.
    Of a sweetheart, to have, to possess, enjoy:

    postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit,

    Verg. E. 1, 31; Tib. 1, 2, 65; Prop. 3, 8 (4, 7), 22:

    duxi, habui scortum,

    Plaut. Bacch. 4, 10, 6; Ter. And. 1, 1, 58: cum esset objectum, habere eum Laida;

    habeo, inquit, non habeor a Laide,

    Cic. Fam. 9, 26, 2.—
    O.
    Gladiatorial t. t., of a wounded combatant: hoc habet or habet, he has that (i. e. that stroke), he is hit:

    desuper altus equo graviter ferit atque ita fatur: Hoc habet,

    Verg. A. 12, 296; Prud. Psych. 53.—
    2.
    Transf.:

    hoc habet: reperi, qui senem ducerem,

    Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Rud. 4, 4, 99: egomet continuo mecum;

    Certe captus est! Habet!

    Ter. And. 1, 1, 56 (id est vulneratus est. Habet enim qui percussus est: et proprie de gladiatoribus dicitur, Don.).—Hence: hăbĭtus, a, um, P. a., held or kept in a certain condition, state, humor (ante-class.).
    A.
    In gen.
    1.
    Lit.: equus nimis strigosus et male habitus, Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11; v. in the foll.—
    2.
    Trop.:

    ut patrem tuum vidi esse habitum, diu etiam duras (lites) dabit,

    Ter. Heaut. 2, 4, 22.—
    B.
    In partic., physically, well kept, well conditioned, fleshy, corpulent:

    corpulentior videre atque habitior,

    Plaut. Ep. 1, 1, 8:

    si qua (virgo) est habitior paulo, pugilem esse aiunt, deducunt cibum,

    Ter. Eun. 2, 3, 23: (censores) equum nimis strigosum et male habitum, sed equitem ejus uberrimum et habitissimum viderunt, etc., Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > habeo

  • 100 Hierosolyma

    Hĭĕrŏsŏlyma, ōrum, n. (secondary forms; v. infra), = Hierosoluma, the city of Jerusalem, in Palestine, Plin. 5, 14, 15, § 70; Cic. Fl. 28, 67 sq.; Tac. H. 2, 4; 5, 1; 8; 9; Suet. Ner. 40; id. Tit. 5; Flor. 3, 5, 30.— Also, fem. acc.: Hĭĕrŏsŏlymam, Flor. 3, 5, 30; cf. Vulg. Matt. 16, 21; Marc. 10, 32 sq.; Lact. Epit. 46, 7.—In neutr.: Hiĕrū̆sălem, Prud. Psych. 811; Lact. de Pass. Chr. 25; and in many other eccl. fathers. —Also abbrev.: Sŏlyma, ōrum, n., Mart. 11, 65, 5, acc. to Tac.;

    so called from the Solymi, a people of Lycia,

    Tac. H. 5, 2 fin.; cf. Plin. 5, 27, 24, § 94.—
    II.
    Derivv.
    A.
    Hĭĕrŏsŏlymārĭus, a, um, adj., of or belonging to Jerusalem; a surname given to Pompey after taking Jerusalem:

    ut sciat hic noster Hierosolymarius traductor ad plebem,

    Cic. Att. 2, 9, 1.—
    B.
    Hĭĕrŏsŏlymītānus, a, um, adj., of Jerusalem: regnum, Aug. Civ. Dei, 17, 21.— Sŏlymus, a, um, adj., pertaining to Jerusalem:

    leges,

    i. e. of the Jews, Juv. 6, 544.

    Lewis & Short latin dictionary > Hierosolyma

См. также в других словарях:

  • Transitio ad plebem —    • Transitĭo ad plebem,          переход патриция в сословие плебеев (посредством усыновления); это обыкновенно случалось тогда, когда патриций желал получить правоспособность быть выбираемым в народные трибуны …   Реальный словарь классических древностей

  • EQUES — nomen dignitatis, apud Romanos, Exactis enim urbe Regibus, in tres ordines populus Romanus distributus est: Senatorium, Equestrem et Popularem. Liv. l. 26. Consensum Senatus Equester ordo sequutus est, Equestris ordinis plebs. Auson. Edyll. XI.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Kassel conversations — (in German: Kasseler Gespräche ) is the conventional name of an early medieval text preserved in a manuscript from c.810. It is held today in the university library of Kassel, Germany (Ms. 4° theol. 24). It contains several parts, among them an… …   Wikipedia

  • Ecce sacerdos magnus — is an antiphon and a responsory from the common of confessors in the Liturgy of the Hours and in the Graduale Romanum. Its words are, Ecce sacerdos magnus, qui in diebus suis, placuit Deo, which means, behold the great priest, who in his days,… …   Wikipedia

  • Catedral de San Salvador de Oviedo — Santa Iglesia Basílica Catedral de San Salvador Tipo Catedral Advocación San Salvador Ubicación …   Wikipedia Español

  • Епархия Дибругарха — Dioecesis Dibrugarhensis Главный город Дибругарх, Индия Страна …   Википедия

  • CLERICI — proprie qui de clero sunt: Clerus autem Graece κλῆρος, a Perro Apostolo vocantur omnes Christiani, 1. Petri c. 5. v. 3. ubi monet Prelbyteros, μὴ κατακυριεύειν τῶ κλήρων, ne dominentur Cleris; et ne quiscredat, Ministris solum Ecclesiae vocem… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PLEBISCITUM est — quod Plebs plebeiô Magistratu interrogante (veluti Tribunô) constituebat: quod factum Comitiis Tributis. Omnia enim Plebiscita, omnes rogationes, quibus de Pace ad populum ferebatur (bellum enim lege Centuriatâ indici solebat) et quibus… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • POPULARES — urbana multitudo, populus seu plebs, quibus oppon untur militares, inl. 1. D. de Offic. Praef. Urb. in l. 7. Cod. Theodos. de Annonis civ. etc. Hinc Iul. Capitolin. in marco Antonino, c. 17. Et eô quidem tempore, quô pestilentia gravis multa… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • URBANI — Graece ἀςτεῖοι vel ἐυτράπελοι, homines dicebantur Romae elegantis ac faceti ingenii, qui dictis et salibus suis, risum non tam captarent, quam exprimerent, idque cum moderatione quadam; et Habitâ non personarum modo, sed temporis etiam et… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • VERNA — servus dominatus, an a Vere, quod optimum feturae tempus. Fest. Adamanitius Martyrius apud Cassiodorum, Si enim Verna domi genitum significet, id est οἰκογευὴς. A qua voce Vernaculi, quibus infensus fuit Vitellius Imperator apud Sueton. c. 14.… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»