Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

durable

  • 1 dūrus

        dūrus adj.    with comp. and sup, hard (to the touch): silex, V.: ferrum, H.: bipennes, H.: cutis, O.: corpus, impenetrable, O.: dumeta, i. e. rough, O.: gallina, tough, H.—As subst n.: nil extra est in nuce duri, no shell, H.—Hard, harsh, of a taste: sapor Bacchi, V. — Of a sound, C. — Fig., rough, rude, uncultivated: oratione et moribus: poëta durissimus: durior ad haec studia: virtus, Ta.: gens duro robore nata, V.: componere versūs, H. — Hardy, vigorous, rough: Spartiatae: in armis genus, L.: vindemiator, H.: ilia messorum, H.: iuvenci, O. — Harsh, rough, stern, unyielding, unfeeling, pitiless, insensible, obstinate: pater, T.: se durum agrestemque praebere: durior Diogenes: iudex durior: duri hominis vel potius vix hominis videtur: nos dura aetas, H.: ōs, shameless, impudent, T.: ore durissimo esse: ferrum, cruel, V.: aures, V.: flectere (me) Mollibus Iam durum imperiis, H.—Of things, hard, severe, toilsome, oppressive, distressing, burdensome, adverse: provincia, T.: fortuna: hiemps: venatus, O.: durissimo tempore anni, inclement, Cs.: valetudo, H.: dolores, V.: iter, V.: proelia, V.: Durum: sed levius fit patientiā, etc., H.: hi, si quid erat durius, concurrebant, a difficulty, Cs.: si nihil esset durius, Cs.— Plur n. as subst, hardships, difficulties: Siccis omnia dura deus proposuit, H.: multa, V.: ego dura tuli, O.
    * * *
    dura -um, durior -or -us, durissimus -a -um ADJ
    hard, stern; harsh, rough, vigorous; cruel, unfeeling, inflexible; durable

    Latin-English dictionary > dūrus

  • 2 fidēlis

        fidēlis e, adj. with comp. and sup.    [1 fides], trusty, trustworthy, faithful, sincere, true: medicus, H.: catulis cerva fidelibus, H.: sociis multo fidelioribus utimur: fidelissima coniunx: mulieri vir, T.: quem sibi fidelem arbitrabatur, Cs.: animus in dominum: in amicos, S.—As subst m., a trusty person, confidant: si quem tuorum fidelium voles.— Trustworthy, sure, safe, true, strong, firm, durable: ager: navis: lorica, V.: consilium: operā Commi fideli, Cs.: silentium, H.
    * * *
    fidele, fidelior -or -us, fidelissimus -a -um ADJ
    faithful/loyal/devoted; true/trustworthy/dependable/reliable; constant/lasting

    Latin-English dictionary > fidēlis

  • 3 fīrmus

        fīrmus adj. with comp. and sup.    [3 FER-], strong, steadfast, stable, enduring, powerful: rami, Cs.: robora, V.: firmissimi populi, Cs.: firmissima vina, V.: mihi placebat, si firmior esses, etc.: parum, H.: area firma templis sustinendis, L.: adversis, Ta.—Fig., firm, fast, constant, steadfast, immovable, trusty, lasting, strong, true, faithful: nuptiae, T.: gener, T.: copiae: concordi populo nihil esse firmius: fundamenta defensionis firmissima: spes: firmior candidatus, with better prospects: litterae, trustworthy: vir in susceptā causā tirmissimus: firmissimus irā, O.: pectus, V.: (consolatio) ad veritatem firmissima, most effectual: exercitus ad bellum, L.: contra Metellum, S.: fundus nec pascere firmus, fit, H.
    * * *
    firma -um, firmior -or -us, firmissimus -a -um ADJ
    firm/steady; substantial/solid/secure/safe; strong/robust/sturdy/stout/durable; loyal/staunch/true/constant; stable/mature; valid/convincing/well founded

    Latin-English dictionary > fīrmus

  • 4 rōbustus

        rōbustus adj. with comp.    [robur], of oak-wood, oaken, oak-: stipites, L.: fores, H.—Fig., of the body, hard, firm, solid, strong, hardy, lusty, robust: satellites: usu atque aetate robustior: acri militiā puer, H.: Transit in aestatem post ver robustior annus, Fitque valens iuvenis, O.—Of nature or character, firm, solid, strong, vigorous: rem p. vobis robustam ostendere: res vetustate robustas calumniando pervertere: inveteratum (malum) fit plerumque robustius.
    * * *
    robusta -um, robustior -or -us, robustissimus -a -um ADJ
    of oak; hard/firm/solid; hardy/robust/durable, able to resist change; valiant; physically mature/grown up; mature in taste/judgement; strong/powerful in arms

    Latin-English dictionary > rōbustus

  • 5 stabilis

        stabilis e, adj. with comp.    [STA-], firm, steadfast, steady, stable, fixed: via: ad insistendum locus, L.: medio sedet insula ponto, O.: (elephanti) pondere ipso, L.: stabilior Romanus erat, stood his ground better, L.: stabili pugnae adsueti, i. e. the hand-to-hand fighting of infantry, L.: acies, L.: domus.—Fig., firm, enduring, durable, stable, lasting, immutable, unwavering, steadfast: amici: decretum: urbs sedem stabilem non habebit: possessio: praecepta: animus amicis: virtus, Quae maneat stabili pede, O.: Spondei, steady in movement, H.: imperium stabilius, T.— Plur n. as subst, the permanent: stabilia (meliora) incertis.
    * * *
    stabilis, stabile ADJ
    stable; steadfast

    Latin-English dictionary > stabilis

  • 6 vīvāx

        vīvāx ācis, adj. with comp.    [VIV-], tenacious of life, long-lived: phoenix, O.: mater, H.: cervus, V.: Sibylla, venerable, O.: vivacior heres, H. —Lasting, enduring, durable: apium (opp. breve lilium), H.: oliva, V.: vivaci caespite, O.— Lively, vigorous, vivacious: sulfura, burning briskly, O.: solum, O.
    * * *
    vivacis (gen.), vivacior -or -us, vivacissimus -a -um ADJ
    long-lived, tenacious of life; lively, vigorous, energetic; high-spirited

    Latin-English dictionary > vīvāx

  • 7 durabilis

    dūrābĭlis, e, adj. [duro], lasting, durable (rare;

    not ante-Aug.): quod caret alterna requie durabile non est,

    Ov. H. 4, 89; Col. 12, 38, 7; 12, 55, 1:

    vox,

    Quint. 11, 3, 23 al. — Comp.:

    durabilior materies,

    App. Mag. p. 314, 13.— Sup. does not occur.— Adv.: dūrābĭlĭter, in a lasting manner, Cassiod. Hist. Eccl. 1, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > durabilis

  • 8 durabiliter

    dūrābĭlis, e, adj. [duro], lasting, durable (rare;

    not ante-Aug.): quod caret alterna requie durabile non est,

    Ov. H. 4, 89; Col. 12, 38, 7; 12, 55, 1:

    vox,

    Quint. 11, 3, 23 al. — Comp.:

    durabilior materies,

    App. Mag. p. 314, 13.— Sup. does not occur.— Adv.: dūrābĭlĭter, in a lasting manner, Cassiod. Hist. Eccl. 1, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > durabiliter

  • 9 duratrix

    dūrātrix, īcis, adj. f. [durator], that renders durable, Plin. 14, 1, 3, § 17.

    Lewis & Short latin dictionary > duratrix

  • 10 fidelis

    fĭdēlis, e, adj. [1. fides], that may be trusted or relied upon, trusty, faithful, sincere, true (class.; syn. fidus).
    I.
    Prop.
    A.
    Adj., constr. absol., with dat., or with in and acc.
    (α).
    Absol.:

    cum et civis mihi bonus et firmus amicus ac fidelis videretur,

    Cic. Cael. 6, 14: doctus, fidelis, Suavis homo, etc., Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 249 ed. Vahl.):

    boni fidelesque socii,

    Liv. 22, 37, 4; 9, 2, 5; 29, 7, 2; 22, 37, 4 Drak. N. cr.; cf.:

    sociis multo fidelioribus utimur,

    Cic. Att. 5, 18, 2:

    est urbs Massilia fortissimorum fidelissimorumque sociorum,

    id. Font. 1, 3:

    fidelissima conjux,

    id. Q. Fr. 1, 3, 3:

    medicus multum celer atque fidelis,

    Hor. S. 2, 3, 147:

    minister,

    id. C. 4, 4, 3:

    seu visa est catulis cerva fidelibus,

    id. ib. 1, 1, 27:

    multorum opes praepotentium excludunt amicitias fideles,

    Cic. Lael. 15, 54:

    consilium,

    id. Agr. 2, 2 fin.; cf. id. Clu. 31, 85:

    opera,

    id. Caecin. 5, 14; cf.:

    operā Commii fideli atque utili,

    Caes. B. G. 7, 76, 1:

    cura,

    Ov. H. 1, 104:

    silentium,

    Hor. C. 3, 2, 25:

    desideria (patriae),

    id. ib. 4, 5, 15:

    lacrimae,

    i. e. true, genuine, Ov. H. 14, 127.—
    (β).
    With dat.:

    qui (Cn. Pompeius) unum Deiotarum fidelem populo Romano judicavit,

    Cic. Phil. 11, 13, 34:

    cave tu illi fidelis potius fueris quam mihi,

    Plaut. Aul. 4, 2, 11:

    illi fuisti quam mihi fidelior,

    id. Capt. 3, 5, 58:

    habere aliquem fidelem sibi,

    id. Bacch. 3, 3, 87:

    quem sibi fidelem arbitrabatur,

    Caes. B. G. 4, 21, 7; Hor. Ep. 2, 2, 1; Quint. 11, 2, 42.—
    (γ).
    With in and acc.:

    quam fideli animo et benigno in illam fui,

    Ter. Hec. 3, 5, 22; cf. Cic. Mil. 10, 29:

    in amicos,

    Sall. C. 9, 2 (others read: in amicis, v. Kritz. ad h. 1.).—
    b.
    Subst.: fĭdēlis, is, m., a trusty person, a confidant:

    si quem tuorum fidelium voles, ad me mittas,

    Cic. Fam. 4, 1, 2.
    II.
    Transf., in gen., of things, to be depended upon, sure, safe, strong, firm, durable (rare but class.):

    nam et doctrina et domus, et ars et ager etiam fidelis dici potest: ut sit, quomodo Theophrasto placet, verecunda tralatio,

    Cic. Fam. 16, 17, 1:

    in nave tuta ac fideli,

    id. Planc. 41, 97:

    lorica,

    Verg. A. 9, 707:

    portus,

    Ov. Tr. 4, 5, 5:

    materies terebinthi ad vetustatem,

    Plin. 13, 6, 12, § 54;

    structura,

    Front. Aquaed. 123:

    rimis explendis fidelior pice,

    Plin. 16, 36, 64, § 158:

    fidelissimum glutinum,

    id. 28, 17, 71, § 236.—Hence, adv., in two forms: fĭdē-lĭter (class.) and fĭdēle (ante- and postclass.).
    I. (α).
    Form fideliter:

    constanter et fideliter in amicitia alicujus permanere,

    Liv. 33, 35, 9:

    vivere simpliciter, fideliter vitaeque hominum amice,

    Cic. Off. 1, 26, 92:

    obtestatur per sua antea fideliter acta, etc.,

    Sall. J. 71 fin.:

    aliquid fideliter curare,

    Cic. Att. 15, 20, 4: valetudini inservire, Tiro ap. Cic. Fam. 16, 17, 1:

    colere amicos,

    Plin. Ep. 7, 31, 5:

    discere artes ingenuas,

    Ov. P. 2, 9, 47:

    retinent commissa (aures),

    Hor. Ep. 1, 18, 70; cf.:

    ejus (memoriae) duplex virtus, facile percipere et fideliter continere,

    Quint. 1, 3, 1:

    exstincta parum fideliter incendia,

    Flor. 3, 5 med.
    (β).
    Form fidele:

    fac fidele sis fidelis,

    Plaut. Capt. 2, 3, 79: militare, Prud. steg. 10, 428. —
    b.
    Comp.:

    quo propior quisque est servitque fidelius aegro,

    Ov. M. 7, 563; Plin. Ep. 6, 24, 3.—
    c.
    Sup.: ut is optime te laudasse [p. 746] videatur, qui narraverit fidelissime, Plin. Pan. 56, 2.—
    2.
    (Acc. to II.) Surely, strongly, firmly: per quorum loca fideliter mihi pateret iter, Planc. in Cic. Fam. 10, 23, 2:

    oratoris futuri fundamenta fideliter jacere,

    Quint. 1, 4, 5:

    quod fideliter firmum est, a primis statim actionibus arripere optimum est,

    firmly grounded, id. 6, 4, 14; cf. Gell. 15, 2, 6.— Comp.:

    qui quartanum passus convaluerit, fidelius constantiusque postea valiturum,

    Gell. 17, 12, 3:

    memoriae inhaerere fidelius,

    Quint. 10, 6, 2; cf. id. 10, 3, 2.— Sup.:

    fortunae inaurato fidelissime simulacro,

    very solidly, durably, Plin. 33, 3, 19, § 61.

    Lewis & Short latin dictionary > fidelis

  • 11 firmo

    firmo, āvi, ātum, 1, v. a. [firmus], to make firm or fast, to strengthen, fortify, support (freq. and class.).
    I.
    Lit.:

    lacertos,

    Lucr. 6, 397:

    corpora juvenum firmari labore voluerunt,

    Cic. Tusc. 2, 15, 36:

    corpora cibo,

    Liv. 27, 13 fin.:

    vexatos milites quiete,

    Curt. 9, 10:

    praegnantes largo pascuo,

    Col. 6, 27, 10:

    bitumen aeramentis illinitur firmatque ea contra ignes,

    Plin. 35, 15, 51, § 182:

    remedium ad dentium mobilĭs firmandos,

    id. 21, 31, 105, § 180:

    aestuaria aggeribus et pontibus,

    Tac. A. 4, 73:

    vestigia,

    Verg. A. 3, 659:

    gradum,

    Quint. 9, 4, 129:

    alvum solutam,

    to bind, Cels. 1, 3; Plin. 14, 18, 22, § 117.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to fortify, strengthen, secure; to make lasting, durable, permanent:

    (Romulus) urbem auspicato condere, et firmare dicitur primum cogitavisse rem publicam,

    Cic. Rep. 2, 3; cf.:

    urbem colonis firmare,

    id. ib. 2, 18; so,

    novam civitatem,

    id. ib. 2, 7:

    provinciam pace praesidiisque,

    id. Fam. 1, 7, 4:

    locum magnis munitionibus,

    Caes. B. G. 6, 29, 3:

    turres praesidiis,

    Sall. J. 23, 1:

    aditum urbis,

    Verg. A. 11, 466:

    aciem subsidiis,

    Liv. 9, 17, 15:

    latronum opes firmare atque augere,

    Cic. Off. 2, 11, 40;

    in aliquos imperium,

    id. Sull. 11, 32:

    vocem,

    id. de Or. 3, 61, 227:

    firmari consuetudine,

    Quint. 11, 3, 24:

    quorum (hominum) cum adolescentiae cupiditates defervissent, eximiae virtutes firmata jam aetate exstiterunt,

    Cic. Cael. 18, 43; cf.:

    animus adolescentis nondum consilio ac ratione firmatus,

    id. Clu. 6, 13:

    firmata stirpe virtutis,

    id. Cael. 32, 79:

    pacem amicitiamque,

    Liv. 9, 3, 10:

    memoria praecipue firmatur atque alitur exercitatione,

    Quint. 1, 1, 36; so,

    memoriam,

    id. 2, 4, 15:

    opinio omnium gentium firmata consensu,

    Cic. Div. 1, 1, 1:

    non tamen pro firmato stetit magistratus ejus jus,

    Liv. 4, 7, 3.—
    B.
    In partic.
    1.
    To strengthen in resolution, to encourage, animate:

    cujus adventus Pompeianos compressit nostrosque firmavit, ut, etc.,

    Caes. B. C. 3, 65, 2:

    donec firmaret consilio patres auctor,

    Hor. C. 3, 5, 46: suos, Just. 2, 11:

    plebem hinc provocatione, hinc tribunicio auxilio,

    Liv. 3, 55:

    cunctos alloquio et cura sibique et proelio,

    Tac. A. 1, 71:

    animum exemplis,

    id. ib. 16, 35:

    animum praesenti pignore,

    Verg. A. 3, 611:

    firmatus animi,

    Sall. Hist. Fragm. 3, 24, p. 236 ed. Gerl. (ap. Arus. Mess. p. 232 ed. Lindem.).—
    2.
    In fidelity, to make sure of, secure:

    civitates obsidibus,

    Hirt. B. G. 8, 27.—
    3.
    to confirm, show, prove; to affirm, assert, declare, promise the correctness or truth of a circumstance, statement, etc. (less freq. than confirmo, affirmo):

    cum intelligat, quam multa firmentur jure jurando,

    Cic. Leg. 2, 7, 16:

    si vis et natura fati ex divinationis ratione firmabitur,

    id. Fat. 5, 11:

    firmatam dare fidem,

    Plaut. Mil. 2, 5, 45; so,

    fidem,

    Ter. And. 3, 1, 4; id. Hec. 4, 2, 5:

    vix quidquam firmare ausim,

    Tac. A. 1, 81; 6, 6; id. H. 2, 9:

    hoc genus in rebus firmandum est multa prius quam Ipsius rei rationem reddere possis,

    to prove, Lucr. 6, 917:

    da augurium, atque haec omina firma,

    Verg. A. 2, 691; so,

    numina,

    id. ib. 8, 78.—
    (β).
    With object-clauses:

    seque et ibi futurum, ubi praescripserit et ea facturum, quae imperarit obsidibus datis firmat,

    Hirt. B. G. 8, 48, 9; cf.:

    paratis omnium animis reversuros firmaverunt,

    Tac. H. 2, 9:

    firmare necesse est, nil esse in promptu, etc.,

    Lucr. 6, 940.—In pass. with a subject-clause:

    sata bene provenire firmantur,

    Pall. 11, 12.

    Lewis & Short latin dictionary > firmo

  • 12 fundo

    1.
    fundo, fūdi, fūsum, 3, v. a. [root FUD; Gr. CHU, cheW-, in cheô, cheusô;

    Lat. futis, futtilis, ec-futio, re-futo, etc.,

    Curt. Gr. Etym. p. 204 sq. ], to pour, pour out, shed.
    I.
    Lit., of fluids.
    1.
    In gen.:

    (natura terram) sucum venis cogebat fundere apertis Consimilem lactis, etc.,

    Lucr. 5, 812:

    sanguinem e patera,

    Cic. Div. 1, 23, 46:

    novum liquorem (i. e. vinum) de patera,

    Hor. C. 1, 31, 3:

    vina paterā in aras,

    Ov. M. 9, 160; cf.:

    vinum inter cornua,

    id. ib. 7, 594:

    vinum super aequora,

    id. ib. 11, 247:

    duo rite mero libans carchesia Baccho Fundit humi,

    Verg. A. 5, 78:

    laticem urnis,

    Ov. M. 3, 172:

    lacrimas,

    Verg. A. 3, 348: cf. Ov. M. [p. 793] 5, 540:

    fundit Anigros aquas,

    pours out, id. ib. 15, 282:

    parumne fusum est Latini sanguinis?

    shed, spilt, Hor. Epod. 7, 4:

    sanguine ob rem publicam fuso,

    Sall. H. Fr. 2, 96, 2 Dietsch:

    sanguinem de regno (i. e. propter regnum),

    Curt. 10, 5.—Mid.:

    memorandum, in septem lacus eum (Strymonem) fundi,

    discharges itself, Plin. 4, 10, 17, § 38:

    ingentibus procellis fusus imber,

    pouring, Liv. 6, 8, 7; 6, 32, 6; cf.:

    sanguis in corporibus fusus,

    Cic. de Or. 2, 77, 310.—
    2.
    In partic.
    a.
    Of metals, to make by melting, to melt, cast, found:

    exolevit fundendi aeris pretiosi ratio,

    Plin. 34, 2, 3, § 5; cf. id. 34, 7, 18, § 46:

    caldarium (aes) funditur tantum, malleis fragile,

    id. 34, 8, 20, § 94:

    aere fuso,

    id. 34, 11, 24, § 107:

    vitrum,

    id. 34, 14, 42, § 148:

    glandes, Auct. B. Afr. 20, 3: Theodorus ipse se ex aere fudit,

    Plin. 34, 8, 19, § 83:

    ne statuam quidem inchoari, cum ejus membra fundentur,

    Quint. 2, 1, 12:

    fusis omnibus membris (statuae),

    id. 7 praef. §

    2: olim quaerere amabam, Quid sculptum infabre, quid fusum durius esset,

    Hor. S. 2, 3, 22.—
    * b.
    In medic. lang.: aliquem, to cause one to have fluid stools, to relax the bowels (opp. comprimere): si compresserit aliquem morbus aut fuderit, Cels. praef. med.; cf. under P. a.—
    B.
    Transf.
    1.
    To wet, moisten, bathe with a liquid ( poet. and very rare):

    (ossa) niveo fundere lacte,

    Tib. 3, 2, 20:

    multo tempora funde mero,

    id. 1, 7, 50.—
    2.
    Of things non-fluid.
    a.
    In gen., to pour forth in abundance, to scatter, cast, hurl; to spread, extend, diffuse:

    desectam cum stramento segetem corbibus fudere in Tiberim,

    Liv. 2, 5, 3:

    picem reliquasque res, quibus ignis excitari potest, fundebant,

    Caes. B. G. 7, 24, 4:

    tela,

    Val. Fl. 3, 243:

    sagittam,

    Sil. 7, 647:

    (solis) radios per opaca domorum,

    Lucr. 2, 115:

    quas (maculas) incuria fudit,

    has scattered, Hor. A. P. 352:

    fundunt se carcere laeti Thraces equi,

    pour themselves forth, rush out, Val. Fl. 1, 611:

    se cuncta manus ratibus,

    id. 2, 662:

    littera fundens se in charta,

    Plin. 13, 12, 25, § 81:

    luna se fundebat per fenestras,

    Verg. A. 3, 152.—Mid.:

    ne (vitis) in omnes partes nimia fundatur,

    spread out, Cic. de Sen. 15, 52:

    homines fusi per agros ac dispersi,

    Cic. Sest. 42, 91.—
    b.
    In partic.
    (α).
    With the accessory notion of production, to bring forth, bear or produce (in abundance):

    crescunt arbusta et fetus in tempore fundunt,

    Lucr. 1, 351; cf.:

    terra feta frugibus et vario leguminum genere, quae cum maxima largitate fundit,

    Cic. N. D. 2, 62, 156:

    flores aut fruges aut bacas,

    id. Tusc. 5, 13, 37:

    frugem,

    id. de Sen. 15, 51:

    plus materiae (vites),

    Plin. 17, 22, 35, § 192:

    cum centesimo Leontini campi fundunt,

    id. 18, 10, 21, § 95:

    facile illa (piscium ova) aqua et sustinentur et fetum fundunt,

    Cic. N. D. 2, 51, 129:

    (terra) animal prope certo tempore fudit Omne,

    Lucr. 5, 823; cf. ib. 917:

    fudit equum magno tellus percussa tridenti,

    Verg. G. 1, 13:

    Africa asinorum silvestrium multitudinem fundit,

    Plin. 8, 30, 46, § 108: quae te beluam ex utero, non hominem fudit, Cic. Pis. init.; Verg. A. 8, 139, v. Forbig. ad h. l.—
    (β).
    With the secondary notion of depth or downward direction, to throw or cast to the ground, to prostrate:

    (victi hostes) et de jugis, quae ceperant, funduntur,

    Liv. 9, 43, 20:

    nec prius absistit, quam septem ingentia victor Corpora (cervorum) fundat humi,

    Verg. A. 1, 193; cf. Ov. M. 13, 85; Sil. 4, 533:

    aliquem arcu,

    Val. Fl. 1, 446.—In middle force:

    fundi in alga,

    to lie down, Val. Fl. 1, 252.—Esp. freq. milit. t. t., overthrow, overcome, rout, vanquish an enemy:

    hostes nefarios prostravit, fudit, occidit,

    Cic. Phil. 14, 10, 27; cf.:

    exercitus caesus fususque,

    id. ib. 14, 1, 1:

    aliquos caedere, fundere atque fugare,

    Sall. J. 58, 3:

    Gaetulos,

    id. ib. 88, 3:

    classes fusae fugataeque,

    id. ib. 79, 4; cf.:

    si vi fudisset cecidissetque hostes,

    Liv. 35, 1, 8:

    hostes de jugis,

    id. 9, 43, 20:

    Gallos de delubris vestris,

    id. 6, 16, 2:

    eas omnes copias a se uno proelio fusas ac superatas esse,

    Caes. B. G. 1, 44, 8; cf.:

    Massilienses crebris eruptionibus fusi,

    id. B. C. 2, 22, 1:

    Latini ad Veserim fusi et fugati,

    Cic. Off. 3, 31, 112; Liv. 2, 6 fin.:

    quatuor exercitus Carthaginiensium fudi, fugavi, Hispania expuli,

    id. 28, 28, 9; cf. Drak. on 38, 53, 2;

    less freq. in a reversed order: alios arma sumentes fugant funduntque,

    Sall. J. 21, 2; Vell. 2, 46 fin.: omnibus hostium copiis fusis armisque exutis, Caes. B. G. 3, 6, 3:

    magnas copias hostium fudit,

    Cic. Mur. 9, 20:

    Sabinos equitatu fudit,

    id. Rep. 2, 20:

    Armeniorum copias,

    id. Arch. 9, 21:

    maximas copias parva manu,

    Sall. C. 7, 7.
    II.
    Trop.
    A.
    Ingen., to pour out or forth, to spread out, extend, display:

    imago de corpore fusa,

    Lucr. 4, 53:

    animam moribundo corpore fudit,

    id. 3, 1033; cf. id. 3, 700:

    concidit ac multo vitam cum sanguine fudit,

    Verg. A. 2, 532:

    circuli (appellantur), quod mixta farina et caseo et aqua circuitum aequabiliter fundebant,

    poured out, spread out, Varr. L. L. 5, § 106:

    quem secutus Cicero hanc famam latius fudit,

    Quint. 11, 2, 14; cf. id. 10, 5, 11:

    cum vero causa ea inciderit, in qua vis eloquentiae possit expromi: tum se latius fundet orator,

    will display himself, Cic. Or. 36, 125:

    superstitio, fusa per gentes,

    id. Div. 2, 72 init.; cf. Quint. 11, 3, 84:

    neque se tanta in eo (Cicerone) fudisset ubertas,

    id. 12, 2, 23:

    fundet opes, Latiumque beabit divite lingua,

    riches of expression, Hor. Ep. 2, 2, 121. —Mid.:

    quamquam negant, nec virtutes nec vitia crescere: tamen utrumque eorum fundi quodammodo et quasi dilatari putant,

    to be diffused, Cic. Fin. 3, 15, 48; cf.:

    modo virtus latius funditur,

    Sen. Ep. 74, 27; and:

    semper ex eo, quod maximas partes continet latissimeque funditur, tota res appellatur,

    id. 5, 30, 92:

    saepe in amplificanda re funditur numerose et volubiliter oratio,

    id. Or. 62, 210.—
    B.
    In partic., of speech, to pour forth, utter:

    per quam (arteriam) vox principium a mente ducens percipitur et funditur,

    Cic. N. D. 2, 59, 149; cf.:

    e quibus elici vocem et fundi videmus,

    id. Tusc. 2, 24, 56:

    inanes sonos,

    id. ib. 5, 26, 73 (for which:

    inani voce sonare,

    id. Fin. 2, 15, 48):

    sonum,

    id. Ac. 2, 23, 74:

    verba poëtarum more (opp. ratione et arte distinguere),

    id. Fin. 4, 4, 10:

    versus hexametros aliosque variis modis atque numeris ex tempore,

    id. de Or. 3, 50, 194; cf.:

    grave plenumque carmen,

    id. Tusc. 1, 26, 64:

    tam bonos septenarios ad tibiam,

    id. ib. 1, 44, 107:

    physicorum oracula,

    id. N. D. 1, 26, 66:

    has ore loquelas,

    Verg. A. 5, 842:

    preces pectore ab imo,

    id. ib. 6, 55; so,

    preces,

    id. ib. 5, 234; Hor. Epod. 17, 53:

    mera mendacia,

    Plaut. Ps. 4, 1, 33:

    jam tu verba fundis hic, sapientia?

    you waste, Ter. Ad. 5, 2, 7:

    opprobria rustica,

    Hor. Ep. 2, 1, 146:

    iras inanes,

    Val. Fl. 3, 697:

    vehemens et liquidus puroque simillimus amni Fundet opes,

    Hor. Ep. 2, 2, 121:

    preces,

    App. M. 11, p. 258, 4; Tac. A. 14, 30; Aug. in Psa. 25, 10 al.—Hence, fūsus, a, um, P. a., spread out, extended, broad, large, copious, diffuse.
    A.
    Lit.:

    (aër) tum fusus et extenuatus sublime fertur, tum autem concretus in nubes cogitur,

    Cic. N. D. 2, 39, 101: fusior alvus, i. e. more relaxed (opp. astrictior), Cels. 1, 3 med.:

    toga (opp. restricta),

    wide, full, Suet. Aug. 73:

    Gallorum fusa et candida corpora,

    full, plump, Liv. 38, 21, 9:

    campi in omnem partem,

    extended, Verg. A. 6, 440; cf.:

    non fusior ulli Terra fuit domino,

    a broader, larger kingdom, Luc. 4, 670.—
    B.
    Trop., copious, diffuse; flowing, free:

    genus sermonis non liquidum, non fusum ac profluens,

    Cic. de Or. 2, 38, 159; cf.:

    constricta an latius fusa narratio,

    Quint. 2, 13, 5:

    materia abundantior atque ultra quam oporteat fusa,

    id. 2, 4, 7:

    ut illud, quod ad omnem honestatem pertinet, decorum, quam late fusum sit, appareat,

    Cic. Off. 1, 28, 98; cf. Quint. 11, 1, 5:

    (vox) in egressionibus fusa et securae claritatis (opp. contracta),

    unrestrained, free, id. 11, 3, 64:

    periodus,

    id. 9, 4, 128:

    fusiores liberioresque numeri,

    id. 130:

    lingua Graeca prolixior fusiorque quam nostra,

    Gell. 2, 26, 7:

    in locis ac descriptionibus fusi ac fluentes,

    Quint. 9, 4, 138:

    plenior Aeschines et magis fusus,

    id. 10, 1, 77:

    dulcis et candidus et fusus Herodotus (opp. densus et brevis et semper instans sibi Thucydides),

    id. 10, 1, 73.— Sup. seems not to occur.— Adv.: fūse.
    * 1.
    (Acc. to A.) Spread out, extended:

    (manus) fusius paulo in diversum resolvitur,

    Quint. 11, 3, 97.—
    2.
    (Acc. to B.) Copiously, at length, diffusely:

    quae fuse olim disputabantur ac libere, ea nunc articulatim distincteque dicuntur,

    Cic. Leg. 1, 13, 36:

    multa dicere fuse lateque,

    id. Tusc. 4, 26, 57:

    fuse lateque dicendi facultas,

    id. Or. 32, 113:

    fuse et copiose augere et ornate aliquid (opp. brevia et acuta),

    id. Fin. 3, 7, 26.— Comp.:

    haec cum uberius disputantur et fusius (opp. brevius angustiusque concluduntur),

    Cic. N. D. 2, 7, 20:

    fusius et ornatius rem exponere,

    Quint. 4, 2, 128.— Sup. seems not to occur.
    2.
    fundo, āvi, ātum, 1, v. a. [fundus], to lay the bottom, keel, foundation of a thing, to found (syn.: condo, exstruo, etc.).
    I.
    Lit. (perh. only poet.):

    haec carina satis probe fundata et bene statuta est,

    i. e. is laid, Plaut. Mil. 3, 3, 44 (v. Ritschl ad h. l.);

    dum mea puppis erat validā fundata carinā,

    Ov. P. 4, 3, 5; id. H. 16, 111:

    Erycino in vertice sedes fundatur Veneri Idaliae,

    is founded, Verg. A. 5, 759: sedes saxo vetusto. id. ib. 8, 478:

    arces,

    id. ib. 4, 260.—
    B.
    Transf., in gen., to fasten, secure, make firm:

    dente tenaci Ancora fundabat naves,

    Verg. A. 6, 4:

    (genus humanum) Et majoribus et solidis magis ossibus intus Fundatum,

    Lucr. 5, 928; 4, 828.—
    II.
    Trop., to found, establish, fix, confirm (class., esp. in part. perf.; cf.:

    firmo, stabilio): illud vero maxime nostrum fundavit imperium et populi Romani nomen auxit, quod, etc.,

    Cic. Balb. 13, 31; cf.:

    quantis laboribus fundatum imperium,

    id. Cat. 4, 9, 19:

    qui (rei publicae status) bonorum omnium conjunctione et auctoritate consulatus mei fixus et fundatus videbatur,

    id. Att. 1, 16, 6:

    accurate non modo fundata verum etiam exstructa disciplina,

    id. Fin. 4, 1, 1; cf.:

    fundati a doctore,

    thoroughly instructed, Lact. 6, 21, 4:

    res publica praeclare fundata,

    Cic. Par. 1, 2, 10; cf.:

    qui legibus urbem Fundavit,

    Verg. A. 6, 810:

    in eorum agro sedes fundare Bastarnis,

    Liv. 40, 57, 5:

    libertatem, salutem, securitatem,

    Plin. Pan. 8, 1:

    jus civile,

    Dig. 1, 2, 2, § 39:

    vacuos Penates prole,

    Stat. S. 4, 7, 30; cf.:

    thalamos Tritonide nympha,

    i. e. to marry, Sil. 2, 65:

    partis et fundatis amicitiis,

    Q. Cic. Petit. Cons. 7, 25:

    fundatae atque optime constitutae opes,

    Cic. Rab. Post. 1, 1; cf.:

    nitidis fundata pecunia villis,

    well laid out, Hor. Ep. 1, 15, 46:

    nihil veritate fundatum,

    Cic. Fl. 11, 26; cf. Lucr. 5, 161.— Hence, fundātus, a, um, P. a., firm, fixed, grounded, durable (very rare).
    A.
    Lit.:

    quo fundatior erit ex arenato directura, etc.,

    Vitr. 7, 3 med.:

    si permanetis in fide fundati,

    Vulg. Col. 1, 23.—
    B.
    Trop.: deflevi subitas fundatissimae familiae ruinas, Auct. Or. pro Domo, 36, 96.

    Lewis & Short latin dictionary > fundo

  • 13 haereo

    haerĕo, haesi, haesum, 2, v. n. [etym. dub.], to hang or hold fast, to hang, stick, cleave, cling, adhere, be fixed, sit fast, remain close to any thing or in any manner (class. and very freq., esp. in the trop. sense; cf. pendeo); usually constr. with in, the simple abl. or absol., less freq. with dat., with ad, sub, ex, etc.
    I.
    Lit.:

    ut videamus, terra penitusne defixa sit, et quasi radicibus suis haereat, an media pendeat?

    Cic. Ac. 2, 39, 122; so,

    terra ima sede semper haeret,

    id. Rep. 6, 18:

    linguam ad radices ejus haerens excipit stomachus,

    id. N. D. 2, 54, 135:

    scalarum gradus male haerentes,

    holding, adhering, id. Fam. 6, 7, 3; cf.:

    haerent parietibus scalae,

    Verg. A. 2, 442:

    haerere in equo,

    sit fast, keep his seat, Cic. Deiot. 10, 28;

    for which: nescit equo rudis Haerere ingenuus puer,

    Hor. C. 3, 24, 55:

    male laxus In pede calceus haeret,

    id. S. 1, 3, 32; cf. Quint. 11, 3, 144:

    haeret nonnumquam telum illud occultum,

    id. 9, 2, 75:

    pugnus in mala haeret,

    Ter. Ad. 2, 1, 17:

    haesitque in corpore ferrum,

    Verg. A. 11, 864;

    for which: tergo volucres haesere sagittae,

    id. ib. 12, 415; cf.:

    scindat haerentem coronam crinibus,

    Hor. C. 1, 17, 27; and:

    haerentem capiti cum multa laude coronam,

    id. S. 1, 10, 49:

    carinae,

    Ov. M. 8, 144:

    alae,

    id. ib. 12, 570:

    (fames) utero haeret meo,

    Plaut. Stich. 1, 3, 16:

    haeret pede pes,

    Verg. A. 10, 361:

    ubi demisi retem atque hamum, quicquid haesit, extraho,

    Plaut. Rud. 4, 3, 45; cf.:

    os devoratum fauce cum haereret lupi,

    Phaedr. 1, 8, 4; and:

    graves currus illuvie et voraginibus haerebant,

    Curt. 8, 4:

    classis in vado haerebat,

    id. 9, 19:

    haerentes adverso litore naves,

    Hor. S. 2, 3, 205:

    gremioque in Jasonis haerens,

    Ov. M. 7, 66; cf.:

    haeret in complexu liberorum,

    Quint. 6, 1, 42;

    for which: Avidisque amplexibus haerent,

    Ov. M. 7, 143;

    cupide in Veneris compagibus haerent,

    Lucr. 4, 1113;

    for which: validis Veneris compagibus haerent,

    id. 4, 1204; and:

    (anulus) caecis in eo (lapide) compagibus haesit,

    id. 6, 1016:

    communibus inter se radicibus haerent,

    id. 3, 325; 5, 554:

    foliis sub omnibus haerent (Somnia),

    Verg. A. 6, 284:

    gladius intra vaginam suam haerens,

    Quint. 8 praef. §

    15: ipse inter media tela hostium evasit. Duo turmae haesere,

    i. e. failed to break through, Liv. 29, 33, 7:

    alii globo illati haerebant,

    id. 22, 5, 5.—
    b.
    Prov.
    (α).
    Haerere in luto, i. e. to be in trouble, difficulty:

    tali in luto haerere,

    Plaut. Pers. 4, 3, 66 (for [p. 838] which:

    nunc homo in medio luto est,

    id. Ps. 4, 2, 28); cf. haesito, I.—In salebra: proclivi currit oratio: venit ad extremum: haeret in salebra, runs aground, i. e. is at a loss, Cic. Fin. 5, 28, 84.—In a like sense,
    (β).
    Aqua haeret, the water (in the waterclock) stops; v. aqua.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to hold fast, remain attached or fixed, to keep firm, adhere:

    improbis semper aliqui scrupus in animis haereat,

    Cic. Rep. 3, 16; cf.:

    infixus animo haeret dolor,

    id. Phil. 2, 26, 64:

    haerent infixi pectore vultus,

    Verg. A. 4, 4:

    haerere in memoria,

    Cic. Ac. 2, 1, 2; cf.:

    quae mihi in visceribus haerent,

    i. e. firmly impressed upon my heart, memory, id. Att. 6, 1, 8; and:

    in medullis populi Romani ac visceribus haerere,

    id. Phil. 1, 15, 36:

    mihi haeres in medullis,

    id. Fam. 15, 16, 2:

    in omnium gentium sermonibus ac mentibus semper haerere,

    id. Cat. 4, 10, 22:

    hi in oculis haerebunt,

    i. e. will be always present, id. Phil. 13, 3, 5:

    in te omnis haeret culpa,

    adheres, cleaves, Ter. Hec. 2, 1, 32:

    ut peccatum haereat, non in eo, qui monuerit, sed in eo, qui non obtemperarit,

    Cic. Div. 1, 16, 30.—With dat.:

    potest hoc homini huic haerere peccatum?

    Cic. Rosc. Com. 6, 17:

    quod privatarum rerum dedecus non haeret infamiae (tuae)?

    id. Cat. 1, 6, 13:

    in quo (Caelio) crimen non haerebat,

    id. Cael. 7, 15:

    neque (possit) haerere in tam bona causa tam acerba injuria,

    id. Fam. 6, 5, 2: cum ante illud facetum dictum emissum haerere debeat, quam cogitari potuisse videatur, must have hit (the figure being that of an arrow shot from the bow), id. de Or. 2, 54, 219: in quos incensos ira vitamque domini desperantes cum incidisset, haesit in iis poenis, quas, etc., fell into, incurred those penalties (the figure is that of a bird which is limed, caught), id. Mil. 21, 56:

    nec dubie repetundarum criminibus haerebant,

    Tac. A. 4, 19: in hoc flexu quasi aetatis fama adolescentis paulum haesit ad metas, hung back, was caught (the figure being taken from the race-course), Cic. Cael. 31, 75;

    v. meta: neu quid medios intercinat actus, Quod non proposito conducat et haereat apte,

    i. e. fits, suits, Hor. A. P. 195.—
    B.
    In partic.
    1.
    With the idea of nearness predominating, to keep near or close to a person, to join or attach one's self to, to follow (mostly poet. and in post-Aug. prose):

    perfice hoc Precibus, pretio, ut haeream in parte aliqua tandem apud Thaidem,

    may keep about her, Ter. Eun. 5, 9, 25; cf.:

    ego illum audivi in amorem haerere apud nescio quam fidicinam,

    Plaut. Ep. 2, 2, 7:

    haeres ad latus, omnia experiris,

    Cat. 21, 6:

    Antorem comitem, qui missus ab Argis, Haeserat Evandro,

    Verg. A. 10, 780:

    obtinenti Africam comes haeserat,

    Plin. Ep. 7, 27, 2; Quint. 1, 2, 10:

    Curtius Nicia (grammaticus) haesit Cn. Pompeio et C. Memmio,

    Suet. Gramm. 14.— Poet.:

    haeremus cuncti superis, temploque tacente Nil facimus non sponte deo,

    cling to, depend on, Luc. 9, 573.—Hence,
    b.
    In a bad sense: in tergis, tergis, in tergo, to hang upon one's rear, i. e. to pursue closely:

    haerebit in tergis fugientium victor,

    Curt. 4, 15 fin.:

    se cum exercitu tergis eorum haesurum,

    Tac. H. 4, 19:

    Haerens in tergo Romanus,

    Liv. 1, 14 11 Weissenb. (better than terga, the lect. vulg.).—
    2.
    With the idea of duration in time predominating, to remain fixed, to abide or continue anywhere, to keep at, stick to any thing (class.):

    metui, ne haereret hic (Athenis),

    Ter. Ad. 3, 3, 49:

    in obsidione castelli exigui,

    Curt. 5, 3, 4:

    circa muros unius urbis,

    id. 4, 4; cf.:

    circa libidines,

    Suet. Aug. 71: volitare in foro, haerere in jure ac praetorum tribulibus, to go loitering or dangling about, Cic. de Or. 1, 38, 173: et siccis vultus in nubibus haerent, hang upon, i. e. remain long looking at, Luc. 4, 331; cf.:

    vultus, dum crederet, haesit,

    id. 9, 1036:

    haerere in eadem commorarique sententia,

    Cic. Or. 40, 137; cf.:

    mea ratio in dicendo haec esse solet, ut boni quod habeat, id amplectar, ibi habitem, ibi haeream,

    id. de Or. 2, 72, 292:

    quonam modo ille in bonis haerebit et habitabit suis?

    id. Or. 15, 49:

    equidem in libris haereo,

    id. Att. 13, 40, 2; cf.:

    valde in scribendo haereo,

    id. ib. 13, 39, 2:

    plurima sunt, nitidis maculam haesuram figentia rebus,

    lasting, durable, Juv. 14, 2.—
    3.
    With the idea of hindrance to free motion predominating, to stick fast, be brought to a stand-still, to be embarrassed, perplexed, at a loss, to hesitate, to be suspended or retarded (class.).
    (α).
    Of persons:

    haerebat nebulo: quo se verteret, non habebat,

    Cic. Phil. 2, 29, 74; cf.:

    haerebat in tabulis publicis reus et accusator,

    id. Clu. 31, 86:

    cogitate in his iniquitatibus unum haesisse Apollonium: ceteros profecto multos ex his incommodis pecunia se liberasse,

    id. Verr. 2, 5, 9, § 23:

    in multis nominibus,

    id. N. D. 3, 24, 62:

    in media stultitia,

    id. Tusc. 3, 28, 70; cf.:

    isti physici raro admodum, cum haerent aliquo loco, exclamant, abstrusa esse omnia, etc.,

    id. Ac. 2, 5, 14:

    in quo etiam Democritus haeret,

    id. Fin. 1, 6, 20:

    at in altero illo, inquit, haeres. Immo habeo tibi gratiam. Haererem enim, nisi tu me expedisses,

    id. Pis. 30, 74:

    in ceteris subvenies, si me haerentem videbis,

    id. Fin. 3, 4, 16:

    quid machiner? quid comminiscar? haereo,

    Plaut. Capt. 3, 3, 17; id. Merc. 3, 4, 15; 4, 3, 38; 24; cf.:

    aut quia non firmus rectum defendis et haeres,

    Hor. S. 2, 7, 26:

    haesit circa formas litterarum (puer),

    Quint. 1, 1, 21; cf. id. 1, 7, 35:

    haeres et dubitas,

    Juv. 3, 135; 6, 281.—
    (β).
    Of things:

    nunc homo in lutost. Nomen nescit: haeret haec res,

    i. e. is perplexing, cannot be explained, Plaut. Ps. 4, 2, 28; id. Amph. 2, 2, 182; id. Trin. 4, 2, 59; cf.: occisa est haec res;

    haeret hoc negotium,

    id. Ps. 1, 5, 8:

    nec umquam tanta fuerit loquendi facultas, ut non titubet atque haereat, quotiens ab animo verba dissentiunt,

    Quint. 12, 1, 29:

    Hectoris Aeneaeque manu victoria Graiūm Haesit,

    i. e. was retarded, Verg. A. 11, 290; cf.:

    constitit hic bellum fortunaque Caesaris haesit,

    Luc. 7, 547:

    cum in hac difficultate rerum consilium haereret,

    Liv. 26, 36, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > haereo

  • 14 obfirmo

    offirmo ( obf-), āvi, ātum, 1, v. a. and n. [ob-firmo], to render firm, durable, or steadfast (class. only in the P. a.).
    I.
    Lit.:

    pertica, quā stabuli fores offirmari solebant, arrepta,

    to fasten, bolt, App. M. 7, p. 200:

    corium,

    id. ib. —
    II.
    Trop., to hold fast to, persevere in:

    certum offirmare est viam me, quam decrevi persequi,

    Ter. Hec. 3, 5, 4:

    se,

    to persist, be obstinate, id. Heaut. 5, 5, 8:

    vir impius procaciter obfirmat vultum suum,

    Vulg. Prov. 21, 29:

    faciem,

    id. Ezek. 4, 3:

    spiritus,

    id. Dan. 5, 20.—So without se, neutr.: censen' posse me offirmare? Ter Eun. 2, 1, 11.—With inf.:

    offirmastin' oc cultare, quo te immittas, pessume?

    Plaut. Pers. 2, 2, 40.—Hence, offirmātus ( obf-), a, um, P. a., firm, resolute, obstinate:

    animus fortis atque offirmatus,

    Plaut. Am. 2, 2, 15:

    satin offirmatum quod mihi erat, id me exorat,

    settled, resolved on, id. Bacch. 5, 2, 83.— Comp.:

    mihi videtur illius voluntas obstinatior et in hāc iracundiā offirmatior,

    Cic. Att. 1, 11, 1.— Adv.: offirmātē ( obf-), firmly, stubbornly (post-Aug.):

    offirmate resistere,

    Suet. Tib. 25.

    Lewis & Short latin dictionary > obfirmo

  • 15 offirmo

    offirmo ( obf-), āvi, ātum, 1, v. a. and n. [ob-firmo], to render firm, durable, or steadfast (class. only in the P. a.).
    I.
    Lit.:

    pertica, quā stabuli fores offirmari solebant, arrepta,

    to fasten, bolt, App. M. 7, p. 200:

    corium,

    id. ib. —
    II.
    Trop., to hold fast to, persevere in:

    certum offirmare est viam me, quam decrevi persequi,

    Ter. Hec. 3, 5, 4:

    se,

    to persist, be obstinate, id. Heaut. 5, 5, 8:

    vir impius procaciter obfirmat vultum suum,

    Vulg. Prov. 21, 29:

    faciem,

    id. Ezek. 4, 3:

    spiritus,

    id. Dan. 5, 20.—So without se, neutr.: censen' posse me offirmare? Ter Eun. 2, 1, 11.—With inf.:

    offirmastin' oc cultare, quo te immittas, pessume?

    Plaut. Pers. 2, 2, 40.—Hence, offirmātus ( obf-), a, um, P. a., firm, resolute, obstinate:

    animus fortis atque offirmatus,

    Plaut. Am. 2, 2, 15:

    satin offirmatum quod mihi erat, id me exorat,

    settled, resolved on, id. Bacch. 5, 2, 83.— Comp.:

    mihi videtur illius voluntas obstinatior et in hāc iracundiā offirmatior,

    Cic. Att. 1, 11, 1.— Adv.: offirmātē ( obf-), firmly, stubbornly (post-Aug.):

    offirmate resistere,

    Suet. Tib. 25.

    Lewis & Short latin dictionary > offirmo

  • 16 Pertinax

    per-tĭnax, ācis, adj. [tenax], that holds fast, that clings firmly, very tenacious.
    I.
    Lit. (only poet. and in post-Aug. prose):

    digitus male pertinax,

    Hor. C. 1, 9, 24:

    ales unguibus pertinax,

    App. Flor. p. 366: tenaxne pater ejus est? Ph. Pater immo edepol pertinax, exceedingly avaricious, Plaut. Capt. 2, 2, 39.—
    B.
    Transf., that lasts long, very durable:

    spiritus,

    Plin. 10, 29, 43, § 81:

    siligo in Allobrogum agro pertinax,

    id. 18, 8, 20, § 85.—
    II.
    Trop., firm, constant, steadfast, persevering, unyielding; in a bad sense, obstinate, pertinacious, stubborn (cf. pervicax); constr. absol., with in and abl.; also (rare and not ante-Aug.) with in and acc., adversus and acc., ad and acc.; also (post-Aug.) with gen., Att. ap. Non. 433, 6 sq.:

    concertationes in disputando pertinaces,

    Cic. Fin. 1, 8, 27 sq.:

    pertinacissimus fueris, si, etc.,

    id. ib. 2, 33, 107:

    valde pertinax,

    id. ib. 2, 3, 9:

    pertinax fama,

    Plin. 24, 17, 101, § 159:

    studium, Quint. Inst. prooem.: certamen,

    Liv. 2, 40:

    stare pertinaci statu,

    Gell. 2, 1, 2:

    octoginta milia fortissimae pertinacissimaeque in retinendis armis juventutis,

    Vell. 2, 27, 1:

    pertinax virtus,

    Liv. 25, 14:

    pertinax adversus temerarios impetus,

    id. 28, 22, 14:

    pertinacior in repugnando,

    id. 29, 33:

    pertinax ad obtinendam injuriam,

    id. 29, 1, 17:

    in quod coepit pertinax et intenta,

    Sen. Ira, 1, 1, 2.—
    (β).
    Poet., with inf.:

    fortuna... Ludum insolentem ludere pertinax,

    Hor. C. 3, 29, 51.—
    (γ).
    With gen.:

    justitiae,

    App. Mag. p. 338, 34:

    irae,

    Val. Max. 6, 3, 3.—Hence, adv.: pertĭnācĭter.
    A.
    Very fast or firmly, very tenaciously, persistently:

    haec ipsa magis pertinaciter haerent, quo deteriora sunt,

    Quint. 1, 1, 5; Suet. Tib. 74:

    pertinacius resistere,

    Plin. 16, 43, 83, § 227:

    pertinacissime retinere,

    id. 33, 6, 32, § 100. —
    B.
    Constantly, firmly, steadily, perseveringly; obstinately, stubbornly, pertinaciously:

    pertinaciter liberalibus studiis deditus,

    Suet. Claud. 40 fin.:

    pertinaciter in aliquā re manere,

    Varr. R. R. 1, 20: pertinaciter offensus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 1:

    contendere,

    Suet. Caes. 1:

    studere,

    Sen. Ep. 5, 1.— Comp.:

    pertinacius insequi,

    Hirt. B. G. 8, 13.— Sup.:

    pertinacissime pabulo abstinere,

    Suet. Caes. 81 med.; id. Ner. 56.—
    III.
    Pertĭnax, ācis, m., surname of the emperor P. Helvius, who succeeded Commodus on the throne, Capitol. Pert. 1; Aur. Vict. Epit. 18.

    Lewis & Short latin dictionary > Pertinax

  • 17 pertinax

    per-tĭnax, ācis, adj. [tenax], that holds fast, that clings firmly, very tenacious.
    I.
    Lit. (only poet. and in post-Aug. prose):

    digitus male pertinax,

    Hor. C. 1, 9, 24:

    ales unguibus pertinax,

    App. Flor. p. 366: tenaxne pater ejus est? Ph. Pater immo edepol pertinax, exceedingly avaricious, Plaut. Capt. 2, 2, 39.—
    B.
    Transf., that lasts long, very durable:

    spiritus,

    Plin. 10, 29, 43, § 81:

    siligo in Allobrogum agro pertinax,

    id. 18, 8, 20, § 85.—
    II.
    Trop., firm, constant, steadfast, persevering, unyielding; in a bad sense, obstinate, pertinacious, stubborn (cf. pervicax); constr. absol., with in and abl.; also (rare and not ante-Aug.) with in and acc., adversus and acc., ad and acc.; also (post-Aug.) with gen., Att. ap. Non. 433, 6 sq.:

    concertationes in disputando pertinaces,

    Cic. Fin. 1, 8, 27 sq.:

    pertinacissimus fueris, si, etc.,

    id. ib. 2, 33, 107:

    valde pertinax,

    id. ib. 2, 3, 9:

    pertinax fama,

    Plin. 24, 17, 101, § 159:

    studium, Quint. Inst. prooem.: certamen,

    Liv. 2, 40:

    stare pertinaci statu,

    Gell. 2, 1, 2:

    octoginta milia fortissimae pertinacissimaeque in retinendis armis juventutis,

    Vell. 2, 27, 1:

    pertinax virtus,

    Liv. 25, 14:

    pertinax adversus temerarios impetus,

    id. 28, 22, 14:

    pertinacior in repugnando,

    id. 29, 33:

    pertinax ad obtinendam injuriam,

    id. 29, 1, 17:

    in quod coepit pertinax et intenta,

    Sen. Ira, 1, 1, 2.—
    (β).
    Poet., with inf.:

    fortuna... Ludum insolentem ludere pertinax,

    Hor. C. 3, 29, 51.—
    (γ).
    With gen.:

    justitiae,

    App. Mag. p. 338, 34:

    irae,

    Val. Max. 6, 3, 3.—Hence, adv.: pertĭnācĭter.
    A.
    Very fast or firmly, very tenaciously, persistently:

    haec ipsa magis pertinaciter haerent, quo deteriora sunt,

    Quint. 1, 1, 5; Suet. Tib. 74:

    pertinacius resistere,

    Plin. 16, 43, 83, § 227:

    pertinacissime retinere,

    id. 33, 6, 32, § 100. —
    B.
    Constantly, firmly, steadily, perseveringly; obstinately, stubbornly, pertinaciously:

    pertinaciter liberalibus studiis deditus,

    Suet. Claud. 40 fin.:

    pertinaciter in aliquā re manere,

    Varr. R. R. 1, 20: pertinaciter offensus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 1:

    contendere,

    Suet. Caes. 1:

    studere,

    Sen. Ep. 5, 1.— Comp.:

    pertinacius insequi,

    Hirt. B. G. 8, 13.— Sup.:

    pertinacissime pabulo abstinere,

    Suet. Caes. 81 med.; id. Ner. 56.—
    III.
    Pertĭnax, ācis, m., surname of the emperor P. Helvius, who succeeded Commodus on the throne, Capitol. Pert. 1; Aur. Vict. Epit. 18.

    Lewis & Short latin dictionary > pertinax

  • 18 stabilis

    stăbĭlis, e, adj. [sto, prop. where one can stand; hence, pregn.], that stands firm; firm, steadfast, steady, stable (class.; esp. in the trop. sense; syn.: firmus, constans).
    I.
    Lit.:

    via plana et stabilis (opp. praeceps et lubrica),

    Cic. Fl. 42, 105:

    locus ad insistendum,

    Liv. 44, 5, 10:

    solum,

    id. 44, 9, 7:

    stabulum,

    Plaut. Aul. 2, 2, 56:

    domus,

    id. Merc. 3, 4, 68:

    medio sedet insula ponto,

    Ov. F. 4, 303:

    per stabilem ratem tamquam viam,

    Liv. 21, 28, 8:

    elephanti pondere ipso stabiles,

    id. 21, 28, 12:

    stabilior Romanus erat,

    was more firm, stood his ground better, id. 44, 35, 19; cf.:

    stabili gradu impetum hostium excipere,

    id. 6, 12, 8; Tac. H. 2, 35; cf.:

    Romani stabili pugnae assueti,

    Liv. 28, 2, 7:

    pugna,

    id. 31, 35, 6:

    acies,

    id. 30, 11, 9:

    proelium,

    Tac. A. 2, 21:

    quae domus tam stabilis, quae tam firma civitas est, quae? etc.,

    Cic. Lael. 7, 23:

    stabilis pulsus,

    a steady pulse, Plin. 11, 37, 89, § 219:

    venae aquarum,

    steadily flowing, id. 30, 3, 28, § 48.—
    II.
    Trop., firm, enduring, durable, stable; immutable, unwavering; steadfast, intrepid (syn.:

    firmus, constans, certus): fundamentum,

    Lucr. 5, 1121:

    amici firmi et stabiles et constantes,

    Cic. Lael. 17, 62:

    stabilem se in amicitiā praestare,

    id. ib. 17, 64:

    stabile et fixum et permanens bonum,

    id. Tusc. 5, 14, 40:

    decretum stabile, fixum, ratum,

    id. Ac. 2, 9, 27:

    stabilis certaque sententia (opp. errans et vaga),

    id. N. D. 2, 1, 2: urbs sedem stabilem non habebit, id. Marcell. 9, 29:

    matrimonium stabile et certum,

    id. Phil. 2, 18, 44:

    stabilis et certa possessio,

    id. Lael. 15, 55:

    praecepta firma, stabilia,

    id. Off. 1, 2, 6:

    opinio,

    id. N. D. 2, 2, 5:

    oratio stabilis ac non mutata,

    id. Mil. 34, 92:

    nihil est tam ad diuturnitatem memoriae stabile quam, etc.,

    id. de Or. 1, 28, 129:

    animus stabilis amicis,

    id. Inv. 1, 30, 47:

    virtus, Quae maneat stabili cum fugit illa (Fortuna) pede,

    Ov. Tr. 5, 14, 30.—Of springs:

    aquae certae, stabilesque et salubres,

    unfailing, perennial, Plin. 31, 3, 28, § 48: eam (summam voluptatem) tum adesse, cum dolor omnis absit: eam stabilem appellas (opp. in motu), i. e. a fixed state or condition, Cic. Fin. 2, 23, 75.—Of feet, syllables, etc., in verse:

    spondei,

    Hor. A. P. 256; so,

    pedes, dochmius, syllabae, etc.,

    Quint. 9, 4, 97 sq.: stabilia probant, i. e. consisting of such feet, etc., id. 9, 4, 116.— Comp.:

    imperium stabilius,

    Ter. Ad. 1, 1, 41.— Sup.: quaestus stabilissimus, Cato, R. R. praef. fin.
    * b.
    Stabile est, with subject - clause, like certum est, it is settled, it is decided:

    profecto stabile'st, me patri aurum reddere,

    Plaut. Bacch. 3, 4, 25.—Hence, adv.: stăbĭlĭter (acc. to I.), firmly, durably, permanently (very rare):

    includatur tympanum,

    Vitr. 10, 14.— Comp.:

    fundare molem,

    Suet. Claud. 20.

    Lewis & Short latin dictionary > stabilis

  • 19 vivax

    vīvax, ācis, adj. [vivo].
    I. A.
    Lit.:

    phoenix,

    Ov. Am. 2, 6, 54:

    anus,

    id. M. 13, 519:

    patrem,

    id. F. 2, 625:

    mater,

    Hor. S. 2, 1, 53:

    cervus,

    Verg. E. 7, 30 Forbig. ad loc.; Ov. M. 3, 194; 7, 273:

    Sibylla,

    ancient, venerable, id. ib. 14, 104 (cf.:

    lux aeterna,

    id. ib. 14, 132).— Comp.:

    heres,

    Hor. S. 2, 2, 132.—
    B.
    Transf., of things, concr. and abstr., lasting long, enduring, durable:

    apium (opp. breve lilium),

    Hor. C. 1, 36, 16:

    oliva,

    Verg. G. 2, 181:

    vivaci cespite,

    Ov. F. 4, 397:

    gratia,

    Hor. A. P. 69:

    virtus expersque sepulcri,

    Ov. P. 4, 8, 47.—
    II.
    Lively, vigorous, vivacious:

    sulfura,

    burning briskly, inflammable, Ov. M. 3, 374:

    solum,

    id. ib. 1, 420:

    vivacissimus cursus,

    Gell. 5, 2, 4: discipuli paulo vivaciores, more lively, brisker, quick, eager, = alacriores, Quint. 2, 6, 3 Spald.— Adv.: vīvācĭter, with liveliness or spirit, vigorously:

    pertractare res mysticas,

    Fulg. Myth. 1 praef. med.; comp.:

    vivacius quaerere abdita,

    Prud. adv. Symm. 2, 332.

    Lewis & Short latin dictionary > vivax

См. также в других словарях:

  • durable — [ dyrabl ] adj. • v. 1050; de durer ♦ De nature à durer longtemps. Une construction, un monument durable. État, situation durable. ⇒ constant, permanent, stable. « il n y a que la vérité qui soit durable et même éternelle » (Buffon). Sentiment,… …   Encyclopédie Universelle

  • Durable — Hunke Jochheim Rechtsform Kommanditgesellschaft (GmbH Co.) Gründung 1920 Sitz …   Deutsch Wikipedia

  • durable — dur‧a‧ble [ˈdjʊərəbl ǁ ˈdʊr ] adjective 1. if something is durable, it lasts a long time, even if it is used a lot: • These materials are used in televisions to make them more durable and more fire resistant. 2. continuing, or continuing to be… …   Financial and business terms

  • Durable — Du ra*ble, a. [L. durabilis, fr. durare to last: cf. F. durable. See {Dure}.] Able to endure or continue in a particular condition; lasting; not perishable or changeable; not wearing out or decaying soon; enduring; as, durable cloth; durable… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • durable — DURABLE. adj. des 2 g. Qui doit durer long temps. Ouvrage durable. Paix durable. Ce n est pas la une chose durable. Bonheur, félicité durable …   Dictionnaire de l'Académie Française 1798

  • durable — Durable. adj. v. de tout genre. Qui doit durer long temps. Ouvrage durable. paix durable. ce n est pas là une chose durable …   Dictionnaire de l'Académie française

  • durable — late 14c., from O.Fr. durable (11c.), from L. durabilis lasting, permanent, from durare to last, harden (see ENDURE (Cf. endure)). Durable goods attested from 1930 …   Etymology dictionary

  • durable — adj. Susceptible de durar. * * * durable. (Del lat. durabĭlis). adj. duradero …   Enciclopedia Universal

  • durable — [door′ə bəl, dyoor′ə bəl] adj. [ME & OFr < L durabilis < durare, to last, harden < IE * duros, long < base * deu , to move forward (> TIRE1): meaning infl. in L by durus, hard: see DURESS] 1. lasting in spite of hard wear or… …   English World dictionary

  • durable — I adjective abiding, aeonian, ageless, amaranthine, ceaseless, changeless, chronic, constant, continual, continuing, endless, enduring, established, eternal, everlasting, firm, firmus, fixed, hard, hardy, holding up well, immortal, immovable,… …   Law dictionary

  • durable — *lasting, perdurable, permanent, stable, perpetual Analogous words: enduring, abiding, persisting (see CONTINUE): *strong, stout, tenacious Contrasted words: fragile, frail, feeble, *weak: transient, transitory, fleeting, ephemeral, fugitive …   New Dictionary of Synonyms

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»