Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

darle+vueltas+a+algo

  • 21 debate

    di'beit
    1. noun
    (a discussion or argument, especially a formal one in front of an audience: a Parliamentary debate.) debate

    2. verb
    1) (to hold a formal discussion (about): Parliament will debate the question tomorrow.) debatir
    2) (to think about or talk about something before coming to a decision: We debated whether to go by bus or train.) considerar, dar vueltas a
    debate1 n debate
    debate2 vb debatir / discutir
    Del verbo debatir: ( conjugate debatir) \ \
    debate es: \ \
    3ª persona singular (él/ella/usted) presente indicativo
    2ª persona singular (tú) imperativo
    Multiple Entries: debate     debatir
    debate sustantivo masculino debate; ( más informal) discussion
    debatir ( conjugate debatir) verbo transitivo to debate; ( más informal) to discuss
    debate sustantivo masculino debate
    debatir verbo transitivo to debate ' debate' also found in these entries: Spanish: coloquio - debatir - discusión - fórum - fructífera - fructífero - intervenir - moderar - abrir - avivar - calentar - cerrar - conducir - dirigir - discutir - extender - moderador - participación - participante - prolongar - protagonizar English: argument - debate - enact - speak - academic - counter - discuss - discussion - dispute - enter - follow - fuel - lively - open - opponent - provoke - widen
    tr[dɪ'beɪt]
    1 (public meeting, in Parliament) debate nombre masculino; (discussion) debate nombre masculino, discusión nombre femenino
    1 (discuss) debatir, discutir
    2 (consider, think over) considerar, dar vueltas a
    1 (discuss) discutir (about/on, sobre)
    debate [di'beɪt] vt, - bated ; - bating : debatir, discutir
    : debate m, discusión f
    n.
    debate s.m.
    discusión s.f.
    disputa s.f.
    v.
    debatir v.
    deliberar v.
    discutir v.
    disputar v.

    I dɪ'beɪt
    a) c (public, parliamentary) debate m
    b) u ( discussion) debate m, discusión f

    II
    a) \<\<question/topic/motion\>\> debatir, discutir
    b) ( weigh up) \<\<idea/possibility\>\> darle* vueltas a, considerar
    [dɪ'beɪt]
    1.
    VT [+ topic, question, idea] debatir, discutir
    2.
    VI discutir, debatir

    to debate with sb (about or on or upon sth) — discutir con algn (sobre algo)

    to debate with o.s. (about or on or upon sth) — vacilar (sobre algo)

    we debated whether to go or notdudamos or nos planteamos si ir o no

    3.
    N debate m, discusión f
    * * *

    I [dɪ'beɪt]
    a) c (public, parliamentary) debate m
    b) u ( discussion) debate m, discusión f

    II
    a) \<\<question/topic/motion\>\> debatir, discutir
    b) ( weigh up) \<\<idea/possibility\>\> darle* vueltas a, considerar

    English-spanish dictionary > debate

  • 22 ring

    I
    1. riŋ noun
    1) (a small circle eg of gold or silver, sometimes having a jewel set in it, worn on the finger: a wedding ring; She wears a diamond ring.) anillo
    2) (a circle of metal, wood etc for any of various purposes: a scarf-ring; a key-ring; The trap-door had a ring attached for lifting it.) aro; argolla
    3) (anything which is like a circle in shape: The children formed a ring round their teacher; The hot teapot left a ring on the polished table.) círculo
    4) (an enclosed space for boxing matches, circus performances etc: the circus-ring; The crowd cheered as the boxer entered the ring.) ring, cuadrilátero
    5) (a small group of people formed for business or criminal purposes: a drugs ring.) red, círculo

    2. verb
    1) (to form a ring round.) rodear
    2) (to put, draw etc a ring round (something): He has ringed all your errors.) rodear
    3) (to put a ring on the leg of (a bird) as a means of identifying it.) anillar
    - ringlet
    - ring finger
    - ringleader
    - ringmaster
    - run rings round

    II
    1. riŋ past tense - rang; verb
    1) (to (cause to) sound: The doorbell rang; He rang the doorbell; The telephone rang.) sonar
    2) ((often with up) to telephone (someone): I'll ring you (up) tonight.) llamar (por teléfono)
    3) ((often with for) to ring a bell (eg in a hotel) to tell someone to come, to bring something etc: She rang for the maid.) tocar
    4) ((of certain objects) to make a high sound like a bell: The glass rang as she hit it with a metal spoon.) tintinear
    5) (to be filled with sound: The hall rang with the sound of laughter.) resonar
    6) ((often with out) to make a loud, clear sound: His voice rang through the house; A shot rang out.) resonar

    2. noun
    1) (the act or sound of ringing: the ring of a telephone.) llamada
    2) (a telephone call: I'll give you a ring.) llamada (de teléfono)
    3) (a suggestion, impression or feeling: His story has a ring of truth about it.) matiz
    - ring back
    - ring off
    - ring true

    ring1 n
    1. anillo
    2. círculo
    ring2 vb
    1. sonar
    2. tocar
    3. llamar

    ring /rrin/ sustantivo masculino (pl
    rings) (Dep) ring
    ' ring' also found in these entries: Spanish: acaso - alianza - anilla - anillo - anular - argolla - campanada - cerco - chapada - chapado - compromiso - corro - cuadrilátera - cuadrilátero - dedo - desarticular - engarzar - flotador - fogón - hornillo - llamar - ojera - pulsar - red - repiquetear - ronda - rosca - rosco - rosquilla - rubí - rueda - servilletero - sonar - sortija - telefonazo - telefonear - timbrazo - timbre - tocar - amarradero - archivador - aro - aureola - brillante - campana - carpeta - carretera - caso - clasificador - diamante English: about - authenticity - bell - better - boxing ring - brass - do - engagement ring - for - hand down - inlaid - pay - rang - ring - ring back - ring binder - ring finger - ring off - ring out - ring up - rung - so - soon - sure - wedding ring - back - boxing - break - bull - crack - ear - engagement - finger - gas - gold - have - key - life - rubber - smash - spy - star - washer - wedding
    tr[rɪŋ]
    1 (for finger) anillo, sortija
    2 (hoop) anilla, aro
    4 (of circus) pista, arena
    5 (for boxing) ring nombre masculino, cuadrilátero; (for bullfighting) ruedo
    1 (put a ring on) anillar
    2 (draw a ring round) marcar con un círculo
    3 (encircle) rodear
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    ring road cinturón nombre masculino de ronda
    ————————
    tr[rɪŋ]
    1 (of bell) tañido, toque nombre masculino; (of doorbell) llamada
    2 (phonecall) llamada
    intransitive verb (pt rang tr[ræŋ], pp rung tr[rʌŋ])
    1 (bell) sonar
    2 (ears) zumbar
    1 (call) llamar
    2 (bell) tocar
    ring ['rɪŋ] v, rang ['ræŋ] ; rung ['rʌŋ] ; ringing vi
    1) : sonar
    the doorbell rang: el timbre sonó
    to ring for: llamar
    2) resound: resonar
    3) seem: parecer
    to ring true: parecer cierto
    ring vt
    1) : tocar, hacer sonar (un timbre, una alarma, etc.)
    2) surround: cercar, rodear
    ring n
    1) : anillo m, sortija f
    wedding ring: anillo de matrimonio
    2) band: aro m, anillo m
    piston ring: aro de émbolo
    3) circle: círculo m
    4) arena: arena f, ruedo m
    a boxing ring: un cuadrilátero, un ring
    5) gang: banda f (de ladrones, etc.)
    6) sound: timbre m, sonido m
    7) call: llamada f (por teléfono)
    n.
    ring (Boxeo) (•Deporte•) s.m.
    n.
    anilla s.f.
    anillo s.m.
    argolla s.f.
    aro s.m.
    campanilleo s.m.
    cerco s.m.
    ceño s.m.
    corro s.m.
    círculo s.m.
    redondo s.m.
    sortija s.f.
    tañido s.m.
    toque s.m.
    v.
    (§ p.,p.p.: ringed) (•§ p.,p.p.: rang, rung•) = ensortijar v.
    llamar (Teléfono) v.
    repicar v.
    retiñir v.
    sonar v.
    telefonear a v.
    tocar v.
    zumbar v.
    rɪŋ
    I
    1) c
    a) ( on finger) anillo m; ( woman's) anillo m, sortija f; (before n)

    ring finger(dedo m) anular m

    curtain ringargolla f, anilla f

    c) ( circular shape) círculo m

    to stand in a ring — hacer* un corro, formar un círculo

    to run rings around something/somebody — darle* mil vueltas a algo/algn

    d) ( burner) (BrE) quemador m, hornilla f (AmL exc CS), hornillo m (Esp), hornalla f (RPl), plato m (Chi)
    2) c
    a) (in boxing, wrestling) cuadrilátero m, ring m
    b) ( in circus) pista f
    c) ( bull ring) ruedo m
    3) c ( of criminals) red f, banda f
    4)
    b) u (sound, resonance)
    c) ( telephone call) (BrE) (no pl)

    to give somebody a ring — llamar (por teléfono) a algn, telefonear a algn, hablarle a algn (Méx)


    II
    1.
    (past rang; past p rung) intransitive verb
    1)
    a) ( make sound) \<\<church bell\>\> sonar*, repicar*, tañer* (liter); \<\<doorbell/telephone/alarm/alarm clock\>\> sonar*
    b) ( operate bell) \<\<person\>\> tocar* el timbre, llamar al timbre

    to ring FOR somebody/something: you have to ring for service tiene que llamar al timbre para que lo atiendan; she rang for the butler — hizo sonar el timbre/la campanilla para llamar al mayordomo

    2) ( telephone) (BrE) llamar (por teléfono), telefonear, hablar (Méx)

    to ring FOR somebody/something: she rang for a cab/doctor — llamó un taxi/al médico

    3)
    a) ( resound) resonar*

    to ring true — ser* or sonar* convincente

    b) \<\<ears\>\> zumbar

    2.
    vt
    1)
    a) \<\<bell\>\> tocar*
    b) ( telephone) \<\<person\>\> (BrE) llamar (por teléfono), telefonear, hablar(le) a (Méx)
    2) (past & past p ringed)
    a) ( surround) cercar*, rodear
    b) (with pen, pencil) marcar* con un círculo, encerrar* en un círculo
    Phrasal Verbs:

    I [rɪŋ]
    1. N
    1) (on finger) (plain) anillo m; (jewelled) anillo m, sortija f; (in nose) arete m, aro m; (on bird's leg, for curtain) anilla f; (for napkin) servilletero m; (on stove) quemador m, hornillo m; (for swimmer) flotador m
    rings (Gymnastics) anillas fpl

    electric ringquemador m eléctrico, hornillo m eléctrico

    gas ringfuego m de gas

    onion ringsaros mpl de cebolla rebozados

    diamond, engagement, key, nose, piston, signet, wedding
    2) (=circle) [of people] círculo m; (in game, dance) corro m; [of objects] anillo m; (in water) onda f; (around planet, on tree, of smoke) anillo m; (around bathtub) cerco m

    to stand/sit in a ring — ponerse/sentarse en círculo

    - run rings round sb
    smoke
    3) (=group) [of criminals, drug dealers] banda f, red f; [of spies] red f; (Comm) cartel m, cártel m; drug, spy, vice I, 1.
    4) (=arena) (Boxing) cuadrilátero m, ring m; (at circus) pista f; (=bullring) ruedo m, plaza f; (at horse race) cercado m, recinto m; (in livestock market) corral m (de exposiciones)

    the ring — (fig) el boxeo

    - throw or toss one's hat or cap into the ring
    show
    2. VT
    1) (=surround) rodear, cercar
    2) [+ bird] anillar
    3) (=mark with ring) poner un círculo a
    3.
    CPD

    ring binder Ncarpeta f de anillas or (LAm) anillos

    ring finger N(dedo m) anular m

    ring main N — (Elec) red f de suministro or abastecimiento

    ring road N(Brit) carretera f de circunvalación, ronda f, periférico m (LAm)

    ring spanner Nllave f dentada


    II [rɪŋ] (vb: pt rang) (pp rung)
    1. N
    1) (=sound) [of bell] toque m de timbre; (louder, of alarm) timbrazo m; [of voice] timbre m; (metallic sound) sonido m metálico

    there was a ring at the door — llamaron al timbre de la puerta, sonó el timbre de la puerta

    2) (Brit)
    (Telec)

    to give sb a ring — llamar a algn (por teléfono), dar un telefonazo or un toque a algn *

    I'll give you a ring — te llamo, te doy un telefonazo or un toque *

    3) (=nuance)

    his laugh had a hollow ring to it — su risa tenía algo de superficial, su risa sonaba (a) superficial

    2. VT
    1) [+ doorbell, buzzer, handbell, church bell] tocar
    - that rings a bell

    to ring the changes —

    he decided to ring the changes after his side's third consecutive defeat — decidió cambiar de táctica tras la tercera derrota consecutiva de su equipo

    alarm
    2) (Brit) (Telec) [+ house, office, number] llamar a; [+ person] llamar (por teléfono) a
    3. VI
    1) (=make sound) [doorbell, alarm, telephone] sonar; [church bell] sonar, repicar, tañer liter
    - ring off the hook
    2) (=use bell) llamar

    you rang, madam? — ¿me llamó usted, señora?

    to ring for sth: we'll ring for some sugar — llamaremos para pedir azúcar

    3) (Brit) (=telephone) llamar (por teléfono)

    could someone ring for a taxi? — ¿podría alguien llamar a un taxi?

    4) (=echo) (gen) resonar; [ears] zumbar
    - ring true/false/hollow
    * * *
    [rɪŋ]
    I
    1) c
    a) ( on finger) anillo m; ( woman's) anillo m, sortija f; (before n)

    ring finger(dedo m) anular m

    curtain ringargolla f, anilla f

    c) ( circular shape) círculo m

    to stand in a ring — hacer* un corro, formar un círculo

    to run rings around something/somebody — darle* mil vueltas a algo/algn

    d) ( burner) (BrE) quemador m, hornilla f (AmL exc CS), hornillo m (Esp), hornalla f (RPl), plato m (Chi)
    2) c
    a) (in boxing, wrestling) cuadrilátero m, ring m
    b) ( in circus) pista f
    c) ( bull ring) ruedo m
    3) c ( of criminals) red f, banda f
    4)
    b) u (sound, resonance)
    c) ( telephone call) (BrE) (no pl)

    to give somebody a ring — llamar (por teléfono) a algn, telefonear a algn, hablarle a algn (Méx)


    II
    1.
    (past rang; past p rung) intransitive verb
    1)
    a) ( make sound) \<\<church bell\>\> sonar*, repicar*, tañer* (liter); \<\<doorbell/telephone/alarm/alarm clock\>\> sonar*
    b) ( operate bell) \<\<person\>\> tocar* el timbre, llamar al timbre

    to ring FOR somebody/something: you have to ring for service tiene que llamar al timbre para que lo atiendan; she rang for the butler — hizo sonar el timbre/la campanilla para llamar al mayordomo

    2) ( telephone) (BrE) llamar (por teléfono), telefonear, hablar (Méx)

    to ring FOR somebody/something: she rang for a cab/doctor — llamó un taxi/al médico

    3)
    a) ( resound) resonar*

    to ring true — ser* or sonar* convincente

    b) \<\<ears\>\> zumbar

    2.
    vt
    1)
    a) \<\<bell\>\> tocar*
    b) ( telephone) \<\<person\>\> (BrE) llamar (por teléfono), telefonear, hablar(le) a (Méx)
    2) (past & past p ringed)
    a) ( surround) cercar*, rodear
    b) (with pen, pencil) marcar* con un círculo, encerrar* en un círculo
    Phrasal Verbs:

    English-spanish dictionary > ring

  • 23 cien

    adj.
    1 one-hundred, hundred, a hundred.
    2 one-hundredth.
    f. & m.
    a or one hundred.
    cien mil a o one hundred thousand
    por cien percent
    cien por cien a hundred percent;
    m.
    hundred, a hundred.
    * * *
    1 one hundred, a hundred
    1 one hundred, a hundred
    \
    cien por cien one hundred per cent
    ponerse a cien familiar to blow one's top, get all worked up Table 1 NOTA see also ciento and seis/Table 1
    * * *
    1. noun m. 2. adj.
    hundred, a hundred
    * * *
    I
    ADJ, PRON [antes de s, apócope de ciento] a hundred, one hundred

    es de lana cien por cien — it's pure wool, it's a hundred per cent wool

    - me pone a cien
    CIEN, CIENTO ► La traducción de cien(to) puede ser a hundred o one hundred: Tengo que escribir cien páginas I've got to write a o one hundred pages Murió a la edad de ciento veinte años He died at the age of a o one hundred and twenty Sin embargo, hay que utilizar siempre one hundred: cuando cien(to) va detrás de otra cifra: El curso cuesta dos mil ciento noventa libras The course costs two thousand one hundred and ninety pounds ► cuando se quiere precisar que se trata de cien(to) y no de doscientos {etc}: I said "one hundred" not "two hundred" Para otros usos y ejemplos ver cien I, ciento II
    ** SM bog **, lavatory, john (EEUU) *
    * * *
    I
    adjetivo invariable/pronombre a/one hundred

    cien mil — a/one hundred thousand

    es cien por cien algodón — (esp Esp) it's a hundred percent cotton

    II
    * * *
    = hundred, hundred, one hundred.
    Ex. There seems little point in hundreds of cataloguers in separate locations wading through cataloguing codes and classification schemes in order to create a variety of catalogue records for the same work.
    Ex. There seems little point in hundreds of cataloguers in separate locations wading through cataloguing codes and classification schemes in order to create a variety of catalogue records for the same work.
    Ex. It features elements of many of the trends in classification theory and practice over the past one hundred years.
    ----
    * cien por cien = one hundred percent.
    * cientos = oodles, scores.
    * cientos de = hundreds of, yards of.
    * cientos de miles = hundreds of thousands, tens of thousands.
    * cientos de millones = hundred million.
    * cien veces = hundred-fold.
    * dar cien mil vueltas = beat + Nombre + hands down, win + hands down.
    * darle cien mil vueltas a Alguien = knock + spots off + Nombre.
    * de menos del 10 por ciento = single digit, single figure.
    * en tanto por ciento = percentage-wise.
    * más del 10 por ciento = double digit, double figure.
    * más vale pájaro en mano que ciento volando = a bird in the hand is worth two in the bush.
    * Número + por ciento = by + factor of + Número, Número + percentage points.
    * por ciento = per cent [percent] (%).
    * por debajo del 10 por ciento = single digit, single figure.
    * por encima del 10 por ciento = double digit.
    * tanto por ciento = percentage.
    * tienda de todo a cien = dollar store.
    * veinte por ciento = two-tenths.
    * * *
    I
    adjetivo invariable/pronombre a/one hundred

    cien mil — a/one hundred thousand

    es cien por cien algodón — (esp Esp) it's a hundred percent cotton

    II
    * * *
    = hundred, hundred, one hundred.

    Ex: There seems little point in hundreds of cataloguers in separate locations wading through cataloguing codes and classification schemes in order to create a variety of catalogue records for the same work.

    Ex: There seems little point in hundreds of cataloguers in separate locations wading through cataloguing codes and classification schemes in order to create a variety of catalogue records for the same work.
    Ex: It features elements of many of the trends in classification theory and practice over the past one hundred years.
    * cien por cien = one hundred percent.
    * cientos = oodles, scores.
    * cientos de = hundreds of, yards of.
    * cientos de miles = hundreds of thousands, tens of thousands.
    * cientos de millones = hundred million.
    * cien veces = hundred-fold.
    * dar cien mil vueltas = beat + Nombre + hands down, win + hands down.
    * darle cien mil vueltas a Alguien = knock + spots off + Nombre.
    * de menos del 10 por ciento = single digit, single figure.
    * en tanto por ciento = percentage-wise.
    * más del 10 por ciento = double digit, double figure.
    * más vale pájaro en mano que ciento volando = a bird in the hand is worth two in the bush.
    * Número + por ciento = by + factor of + Número, Número + percentage points.
    * por ciento = per cent [percent] (%).
    * por debajo del 10 por ciento = single digit, single figure.
    * por encima del 10 por ciento = double digit.
    * tanto por ciento = percentage.
    * tienda de todo a cien = dollar store.
    * veinte por ciento = two-tenths.

    * * *
    adj inv/pron
    a/one hundred
    cien euros a/one hundred euros
    cien mil a/one hundred thousand
    es cien por cien algodón it's pure cotton, it's a hundred percent cotton
    no estoy convencido al cien por cien I'm not totally convinced
    poner a algn a cien ( Esp); to get sb annoyed
    ver tb ciento1 (↑ ciento (1))
    el cien one hundred, number one hundred
    * * *

     

    Del verbo ciar: ( conjugate ciar)

    cíen es:

    3ª persona plural (ellos/ellas/ustedes) presente subjuntivo

    3ª persona plural (ellos/ellas/ustedes) imperativo

    cien adj inv/pron
    a/one hundred;
    cien mil a/one hundred thousand;

    es cien por cien algodón (esp Esp) it's a hundred percent cotton
    ■ sustantivo masculino: el cien (number) one hundred
    cien adjetivo & sustantivo masculino inv hundred
    cien personas, a o one hundred people
    cinco por cien, five per cent
    ♦ Locuciones: familiar poner a alguien a cien, to drive sb mad
    cien por cien, (completamente, de principio a fin) one hundred per cent: una sustancia cien por cien vegetal, a substance made from natural products only
    ir/andar con cien ojos, to keep your eyes peeled
    Recuerda que en inglés no tiene plural ( one/ two/three, etc. hundred) excepto cuando expresa una cantidad indeterminada: Había cientos de personas. There were hundreds of people there.

    ' cien' also found in these entries:
    Spanish:
    A
    - antecesor
    - antecesora
    - baja
    - bajo
    - cabida
    - casi
    - contratación
    - dividendo
    - haber
    - más
    - neta
    - neto
    - pago
    - poner
    - venir
    - ciento
    - pájaro
    English:
    A
    - aboard
    - another
    - around
    - aware
    - bet
    - by
    - deep
    - discount
    - funnel
    - horsepower
    - hundred
    - length
    - live
    - offshore
    - than
    - vicinity
    - watt
    - within
    - worth
    * * *
    cien núm
    a o one hundred;
    cien mil a o one hundred thousand;
    por cien percent;
    cien por cien a hundred percent;
    Fam
    poner a cien alguien: esa musiquilla me está poniendo a cien that tune's getting on my nerves;
    Fam
    dar cien mil vueltas a algo/alguien: mi moto le da cien vueltas a la tuya my motorbike's miles better than yours;
    ver también treinta
    * * *
    adj a o
    one hundred;
    poner a alguien a cien fam irritate s.o., get on s.o.’s nerves;
    cien por cien fig fam a hundred per cent, totally
    * * *
    cien adj
    1) : a hundred, hundred
    las primeras cien páginas: the first hundred pages
    2)
    cien por ciento : a hundred percent, through and through, wholeheartedly
    cien nm
    : one hundred
    * * *
    cien num a hundred / one hundred

    Spanish-English dictionary > cien

  • 24 problema

    m.
    1 problem.
    el problema del terrorismo the terrorist problem, the problem of terrorism
    los niños no causan más que problemas children cause nothing but trouble o problems
    el problema es que no nos queda tiempo the problem o thing is that we don't have any time left
    2 glitch, bug.
    * * *
    1 problem
    \
    dar problemas to cause problems
    tener problemas con to have trouble with
    * * *
    noun m.
    * * *
    1. SM
    1) (=dificultad) problem

    ¿tienes problemas de dinero? — do you have any money worries o financial problems?

    2) (Mat) problem
    3) Méx (=accidente) accident, mishap
    2.
    ADJ INV (=problemático) problem antes de s
    * * *
    masculino problem

    resolver/solucionar un problema — to solve a problem

    si se enteran, vas a tener problemas — if they find out, you'll be in trouble

    no te hagas problema — (AmL) don't worry about it

    * * *
    = dilemma, issue, problem, rough spot, snag, bug, hitch, mischief, trouble spot, tyranny, catch, tribulation, show-stopper [showstopper], hassle, rub, kink, kicker.
    Ex. Unfortunately documents which present dilemmas in the selection of author headings are present in even the smallest library collections.
    Ex. These issues are reviewed more thoroughly in chapter 10.
    Ex. When the cataloguer turns to the description of a piece of music a common problem will be the absence of a title page to be used as the chief source of information.
    Ex. But despite the many catalog worlds, and herein lies the rub -- or at least a rough spot -- we have been proceeding on the assumption that the catalog exists in the form of the data distributed by the Library of Congress.
    Ex. Another snag was the existence of entrenched divergent cataloguing habits among the multinational staff, not to mention their fear of the unknown = Otro problema era la existencia de hábitos de catalogación divergentes y ya arraigados entre el personal multinacional, por no mencionar su miedo hacia lo desconocido.
    Ex. A bug is an error in a program or an equipment malfunction.
    Ex. Keeping pace with these changes may well mean more work than the seven year hitch experienced by DC users.
    Ex. The author discusses the characteristics of programs designed specifically to cause mischief to computer owners who download and run the programs = El autor analiza las características de los programas diseñados específicamente para causar problemas a los propietarios de ordenadores que los descargan y ejecutan.
    Ex. The statistics collected served as an early warning signal for trouble spots.
    Ex. Information access, such as satellites, overcomes the tyranny of distance for students, teachers and researchers in Australasia.
    Ex. Whilst these achievements are commendable, there is a catch in them -- there can be used to 'intensify' the economic exploitation of women.
    Ex. The author discusses the tribulations of equipment selection.
    Ex. In engineering use, a show-stopper is usually some aspect of a project that is so bad that it threatens to cancel the project unless it is corrected.
    Ex. The article is entitled 'How to implement electronic subscriptions replacing the routing list hassle'.
    Ex. But as elegant and efficient as this seems, this strategy has a rub - you've got to have technology to track shipments, since you're ultimately responsible for purchases, warranties and returns.
    Ex. However, like any emerging technology, there are still a few kinks in the system.
    Ex. The kicker is that this type of money transfer service is less convenient and no safer than many online money transfers.
    ----
    * abordar un problema = address + problem.
    * acción de averiguar y resolver problemas = troubleshooting [trouble shooting].
    * aclarar un problema = clear up + problem.
    * acometer un problema = attack + problem.
    * acosado por problemas = beset with + problems.
    * acotar un problema = delineate + problem.
    * acuciado por problemas = embattled.
    * acumular problemas = build up + problems.
    * afrontar los problemas cotidianos = grapple with + life's problems.
    * afrontar un problema = face + issue, confront + problem.
    * agobiado por problemas = beset with + problems.
    * agravar un problema = compound + problem.
    * ahí está el problema = herein lies the rub, there's the rub.
    * anticipar un problema = anticipate + problem.
    * aprendizaje a través de solución de problemas = problem based learning.
    * aquejado de problemas = troubled, ailing.
    * arreglar un problema = fix + problem.
    * asediado por problemas = embattled.
    * atajar un problema = grapple with + problem.
    * ausencia de problemas = smoothness.
    * averiguar un problema = investigate + problem.
    * buscar problemas = ask for + trouble, court + disaster, make + trouble.
    * capacidad de resolver problemas = problem-solving ability.
    * causar problemas = cause + problems, cause + trouble, make + trouble.
    * combatir un problema = combat + problem.
    * complicar un problema = compound + problem.
    * con problemas = in hot water.
    * con problemas de aprendizaje = learning disabled.
    * con problemas de lectura = print disabled.
    * con problemas de vista = vision impaired.
    * con problemas visuales = vision impaired.
    * considerar un problema = consider + problem.
    * convertirse en un gran problema = grow to + a crisis.
    * corregir un problema = correct + problem.
    * crear problemas = make + waves, build up + problems, make + trouble.
    * darle vueltas a un problema = puzzle over + problem.
    * dar lugar a problemas = give + rise to problems.
    * dar problemas = play up.
    * darse cuenta de un problema = alight on + problem.
    * debatir un problema = discuss + problem.
    * decisión precipitada ante un problema = crisis decision.
    * dedicar + Posesivo + atención a un problema = turn + Posesivo + attention to problem.
    * definición del problema = problem statement.
    * definir un problema = delineate + problem.
    * delimitar un problema = isolate + problem.
    * desarrollarse sin problemas = go + smoothly.
    * detectar un problema = spot + problem, spot + trouble.
    * diagnosticar el problema = diagnose + problem.
    * dirigir + Posesivo + atención a un problema = turn + Posesivo + attention to problem.
    * el final de los problemas = the light at the end of the tunnel.
    * eliminar un problema = sweep away + problem, work out + kink.
    * el problema no es el qué, sino el cómo = the devil (is/lives) in the details.
    * el problema obvio = the elephant in the room.
    * el único problema = a fly in the soup, the fly in the ointment.
    * el verdadero problema = the elephant in the room.
    * encontrar el modo de paliar un problema = find + way (a)round + problem.
    * encontrarse con problemas = run into + trouble.
    * encontrarse con un problema = encounter + problem, meet with + problem, run up against + issue, come across + problem.
    * enfrentarse a un problema = challenge + threat, confront + question, cope with + problem, face + issue, face + issue, face + problem, come up against + problem, struggle with + issue, wrestle with + problem, deal with + issue.
    * enfrentarse un problema = confront + problem, experience + problem.
    * enunciado del problema = problem statement.
    * esbozar un problema = outline + problem.
    * ese es el problema = herein lies the rub, there's the rub.
    * esquivar el problema = sidestep + the problem.
    * esquivar un problema = duck + issue.
    * estar lleno de problemas = bristle with + problems.
    * evitar problemas = stay out of + trouble.
    * evitar un problema = avoid + problem.
    * exarcerbar un problema = inflame + problem.
    * exteriorizar un problema = externalise + problem.
    * forma de evitar un problema = way round + problem.
    * franquear un problema = negotiate + problem.
    * hacer frente a un problema = attack + problem, combat + problem, wrestle with + problem.
    * identificar un problema = outline + problem, identify + problem, isolate + problem.
    * ilustrar un problema = illustrate + problem.
    * investigar un problema = investigate + problem.
    * libre de problemas = problem-free, trouble free [trouble-free].
    * lleno de problemas = plagued with problems, problem-ridden.
    * llevarse los problemas a casa = bring + problems home.
    * mencionar un problema = bring + problem up.
    * meterse en problemas = get into + trouble.
    * mitigar un problema = alleviate + problem.
    * no haber problemas = be fine.
    * no tener ningún problema con = be okay with.
    * no terminar nunca de tener problemas con = have + no end of problems with.
    * obtener el enunciado del problema = elicit + problem statement.
    * ocasionar problemas = cause + problems.
    * orientado hacia la resolución de problemas = problem-orientated, problem-oriented.
    * paliar problemas = minimise + problems.
    * paliar un problema = solve + problem.
    * percatarse de un problema = alight on + problem.
    * persona con problemas de aprendizaje = learning disabled person.
    * persona o mecanismo que resuelve problemas = solver.
    * persona que intenta averiguar y resolver problemas = troubleshooter.
    * personas con problemas de lectura = print handicapped people, print handicapped, the.
    * personas con problemas de lectura de la letra impresa = print disabled people.
    * personas con problemas de vista, las = visually impaired, the, visually disabled, the, visually handicapped, the, visually impaired people (VIPs), visually challenged, the.
    * personas con problemas mentales = disturbed people.
    * persona sin problemas de vista = sighted person.
    * plagado de problemas = plagued with problems, problem-wracked [problem-racked].
    * plagar de problemas = bedevil.
    * plantear un problema = pose + dilemma, pose + problem, raise + question, raise + concern, raise + issue, raise + problem, articulate + problem.
    * presentar problemas = present + problems.
    * presentar un problema = pose + problem, air + problem.
    * prestar + Posesivo + atención a un problema = turn + Posesivo + attention to problem.
    * problema + acosar = problem + dog.
    * problema acuciante = pressing problem.
    * problema + acuciar = problem + beset.
    * problema + afectar = problem + afflict, problem + plague.
    * problema + afligir = problem + afflict.
    * problema + agravar = problem + exacerbate.
    * problema alimenticio = eating problem.
    * problema asociado = attending problem.
    * problema auditivo = hearing problem.
    * problema + avecinarse = problem + lie ahead.
    * problema cada vez mayor = growing problem.
    * problema con el alcohol = drinking problem.
    * problema con los niños de la llave = latchkey problem.
    * problema cotidiano = daily problem.
    * problema de comportamiento = behaviour problem, behavioural problem.
    * problema de espacio = space problem.
    * problema de imagen = image problem.
    * problema de peso = weight problem.
    * problema de salud = health problem.
    * problema + desaparecer = problem + go away.
    * problema de seguridad = security problem.
    * problema diario = daily problem.
    * problema difícil = thorny problem, poser.
    * problema difícil de resolver = tough nut to crack, hard nut to crack, brain tickler.
    * problema doméstico = domestic problem.
    * problema económico = economic problem, financial problem.
    * problema + encontrarse = problem + lie.
    * problema en la escuela = school problem.
    * problema escolar = school problem.
    * problema espinoso = knotty problem, thorny problem, thorny issue, thorny question.
    * problema + estar = problem + lie, problem + come with.
    * problema familiar = family problem.
    * problema informático = computing problem.
    * problema inicial = startup problem.
    * problema insoluble = insoluble problem.
    * problema monetario = monetary problem.
    * problema motriz = motor disability.
    * problema peliagudo = thorny problem, thorny issue, thorny question.
    * problema + persistir = problem + persist.
    * problema personal = personal problem.
    * problema + plantearse = problem + come with.
    * problema práctico = practical problem.
    * problema racial = racial conflict, ethnic conflict.
    * problema + radicar = trouble + lie.
    * problema real = real problem.
    * problema + residir = problem + reside, problem + lie, problem + come with.
    * problemas = trouble, crisis [crises, -pl.], problem areas, trials and tribulations, trouble at mill.
    * problemas auditivos = impaired hearing, hearing impairment, hearing disability.
    * problemas cada vez mayores = mounting problems.
    * problemas con el alcohol = problem drinking.
    * problemas con la bebida = problem drinking.
    * problemas con la vista = poor eyesight.
    * problemas de la vida = life problems [life-problems].
    * problemas del crecimiento = growing pains.
    * problemas de lectura = reading difficulties.
    * problemas dentales = dental disease.
    * problemas de oído = poor hearing.
    * problema seguro = accident waiting to happen.
    * problemas familiares = family crisis.
    * problemas + girar en torno a = problems + turn on, problems + revolve around.
    * problemas inherentes al crecimiento = growing pains.
    * problemas iniciales = teething problems, teething troubles, growing pains.
    * problema siquiátrico = psychiatric problem.
    * problema social = societal problem, social problem.
    * problemas sociales = social crisis.
    * problema + surgir = problem + arise, problem + surface, problem + come with.
    * problemas visuales = visual impairment.
    * problema técnico = glitch, technical difficulty, technical problem.
    * problema técnico desconocido = gremlin.
    * quitar importancia a un problema = trivialise + trouble.
    * raíz del problema, la = root of the problem, the.
    * resolución de problemas = problem solving [problem-solving].
    * resolver los problemas = iron out + the bugs.
    * resolver un problema = resolve + issue, resolve + problem, solve + problem, work out + problem, unlock + problem, settle + problem, sort out + problem, clear up + problem, work + problem + through, address + limitation, straighten out + problem, iron out + problem, work out + kink.
    * sacar a colación un problema = bring + problem up.
    * salvar un problema = circumvent + problem, negotiate + problem.
    * ser un problema = be at issue.
    * sin meterse en problemas = keep out of + trouble.
    * sin problemas = smoothly, smooth [smoother -comp., smoothest -sup.], problem-free, trouble free [trouble-free], without a hitch, unproblematically, carefree, without difficulty, in good standing.
    * sin problemas de vista = sighted.
    * solución a problemas = problem solution.
    * solucionar los problemas = put + things right.
    * solucionar problemas = problem solving [problem-solving].
    * solucionar un problema = solve + problem, settle + problem, iron out + problem.
    * subproblema = sub-problem [subproblem].
    * subsanar un problema = remedy + problem.
    * superar el problema de credibilidad = overcome + credibility gap.
    * superar un problema = surmount + problem, conquer + problem, get over + problem.
    * surgir un problema de credibilidad = credibility gap + arise.
    * suscitar un problema = provoke + problem, raise + problem, raise + concern.
    * tener problema con Algo = experience + trouble with.
    * tener problemas = have + problems.
    * tener problemas con = fall + foul of, run + afoul of problems, run + afoul of, fall + afoul of.
    * tener problemas con la ley = fall + foul of the law, go + afoul of the law, fall + afoul of the law.
    * tener un problema = experience + problem.
    * tener un problema medio resuelto = have + problem half licked.
    * tocar un problema = touch on/upon + problem.
    * toparse con un problema = encounter + problem, come across + problem.
    * tratar un problema = address + problem, deal with + problem, handle + problem, tackle + problem, address + limitation, grapple with + problem, treat + problem, address + concern.
    * tratar un problema de pasada = touch on/upon + problem.
    * trivializar un problema = trivialise + trouble.
    * tropezar con problemas = run into + problems.
    * * *
    masculino problem

    resolver/solucionar un problema — to solve a problem

    si se enteran, vas a tener problemas — if they find out, you'll be in trouble

    no te hagas problema — (AmL) don't worry about it

    * * *
    = dilemma, issue, problem, rough spot, snag, bug, hitch, mischief, trouble spot, tyranny, catch, tribulation, show-stopper [showstopper], hassle, rub, kink, kicker.

    Ex: Unfortunately documents which present dilemmas in the selection of author headings are present in even the smallest library collections.

    Ex: These issues are reviewed more thoroughly in chapter 10.
    Ex: When the cataloguer turns to the description of a piece of music a common problem will be the absence of a title page to be used as the chief source of information.
    Ex: But despite the many catalog worlds, and herein lies the rub -- or at least a rough spot -- we have been proceeding on the assumption that the catalog exists in the form of the data distributed by the Library of Congress.
    Ex: Another snag was the existence of entrenched divergent cataloguing habits among the multinational staff, not to mention their fear of the unknown = Otro problema era la existencia de hábitos de catalogación divergentes y ya arraigados entre el personal multinacional, por no mencionar su miedo hacia lo desconocido.
    Ex: A bug is an error in a program or an equipment malfunction.
    Ex: Keeping pace with these changes may well mean more work than the seven year hitch experienced by DC users.
    Ex: The author discusses the characteristics of programs designed specifically to cause mischief to computer owners who download and run the programs = El autor analiza las características de los programas diseñados específicamente para causar problemas a los propietarios de ordenadores que los descargan y ejecutan.
    Ex: The statistics collected served as an early warning signal for trouble spots.
    Ex: Information access, such as satellites, overcomes the tyranny of distance for students, teachers and researchers in Australasia.
    Ex: Whilst these achievements are commendable, there is a catch in them -- there can be used to 'intensify' the economic exploitation of women.
    Ex: The author discusses the tribulations of equipment selection.
    Ex: In engineering use, a show-stopper is usually some aspect of a project that is so bad that it threatens to cancel the project unless it is corrected.
    Ex: The article is entitled 'How to implement electronic subscriptions replacing the routing list hassle'.
    Ex: But as elegant and efficient as this seems, this strategy has a rub - you've got to have technology to track shipments, since you're ultimately responsible for purchases, warranties and returns.
    Ex: However, like any emerging technology, there are still a few kinks in the system.
    Ex: The kicker is that this type of money transfer service is less convenient and no safer than many online money transfers.
    * abordar un problema = address + problem.
    * acción de averiguar y resolver problemas = troubleshooting [trouble shooting].
    * aclarar un problema = clear up + problem.
    * acometer un problema = attack + problem.
    * acosado por problemas = beset with + problems.
    * acotar un problema = delineate + problem.
    * acuciado por problemas = embattled.
    * acumular problemas = build up + problems.
    * afrontar los problemas cotidianos = grapple with + life's problems.
    * afrontar un problema = face + issue, confront + problem.
    * agobiado por problemas = beset with + problems.
    * agravar un problema = compound + problem.
    * ahí está el problema = herein lies the rub, there's the rub.
    * anticipar un problema = anticipate + problem.
    * aprendizaje a través de solución de problemas = problem based learning.
    * aquejado de problemas = troubled, ailing.
    * arreglar un problema = fix + problem.
    * asediado por problemas = embattled.
    * atajar un problema = grapple with + problem.
    * ausencia de problemas = smoothness.
    * averiguar un problema = investigate + problem.
    * buscar problemas = ask for + trouble, court + disaster, make + trouble.
    * capacidad de resolver problemas = problem-solving ability.
    * causar problemas = cause + problems, cause + trouble, make + trouble.
    * combatir un problema = combat + problem.
    * complicar un problema = compound + problem.
    * con problemas = in hot water.
    * con problemas de aprendizaje = learning disabled.
    * con problemas de lectura = print disabled.
    * con problemas de vista = vision impaired.
    * con problemas visuales = vision impaired.
    * considerar un problema = consider + problem.
    * convertirse en un gran problema = grow to + a crisis.
    * corregir un problema = correct + problem.
    * crear problemas = make + waves, build up + problems, make + trouble.
    * darle vueltas a un problema = puzzle over + problem.
    * dar lugar a problemas = give + rise to problems.
    * dar problemas = play up.
    * darse cuenta de un problema = alight on + problem.
    * debatir un problema = discuss + problem.
    * decisión precipitada ante un problema = crisis decision.
    * dedicar + Posesivo + atención a un problema = turn + Posesivo + attention to problem.
    * definición del problema = problem statement.
    * definir un problema = delineate + problem.
    * delimitar un problema = isolate + problem.
    * desarrollarse sin problemas = go + smoothly.
    * detectar un problema = spot + problem, spot + trouble.
    * diagnosticar el problema = diagnose + problem.
    * dirigir + Posesivo + atención a un problema = turn + Posesivo + attention to problem.
    * el final de los problemas = the light at the end of the tunnel.
    * eliminar un problema = sweep away + problem, work out + kink.
    * el problema no es el qué, sino el cómo = the devil (is/lives) in the details.
    * el problema obvio = the elephant in the room.
    * el único problema = a fly in the soup, the fly in the ointment.
    * el verdadero problema = the elephant in the room.
    * encontrar el modo de paliar un problema = find + way (a)round + problem.
    * encontrarse con problemas = run into + trouble.
    * encontrarse con un problema = encounter + problem, meet with + problem, run up against + issue, come across + problem.
    * enfrentarse a un problema = challenge + threat, confront + question, cope with + problem, face + issue, face + issue, face + problem, come up against + problem, struggle with + issue, wrestle with + problem, deal with + issue.
    * enfrentarse un problema = confront + problem, experience + problem.
    * enunciado del problema = problem statement.
    * esbozar un problema = outline + problem.
    * ese es el problema = herein lies the rub, there's the rub.
    * esquivar el problema = sidestep + the problem.
    * esquivar un problema = duck + issue.
    * estar lleno de problemas = bristle with + problems.
    * evitar problemas = stay out of + trouble.
    * evitar un problema = avoid + problem.
    * exarcerbar un problema = inflame + problem.
    * exteriorizar un problema = externalise + problem.
    * forma de evitar un problema = way round + problem.
    * franquear un problema = negotiate + problem.
    * hacer frente a un problema = attack + problem, combat + problem, wrestle with + problem.
    * identificar un problema = outline + problem, identify + problem, isolate + problem.
    * ilustrar un problema = illustrate + problem.
    * investigar un problema = investigate + problem.
    * libre de problemas = problem-free, trouble free [trouble-free].
    * lleno de problemas = plagued with problems, problem-ridden.
    * llevarse los problemas a casa = bring + problems home.
    * mencionar un problema = bring + problem up.
    * meterse en problemas = get into + trouble.
    * mitigar un problema = alleviate + problem.
    * no haber problemas = be fine.
    * no tener ningún problema con = be okay with.
    * no terminar nunca de tener problemas con = have + no end of problems with.
    * obtener el enunciado del problema = elicit + problem statement.
    * ocasionar problemas = cause + problems.
    * orientado hacia la resolución de problemas = problem-orientated, problem-oriented.
    * paliar problemas = minimise + problems.
    * paliar un problema = solve + problem.
    * percatarse de un problema = alight on + problem.
    * persona con problemas de aprendizaje = learning disabled person.
    * persona o mecanismo que resuelve problemas = solver.
    * persona que intenta averiguar y resolver problemas = troubleshooter.
    * personas con problemas de lectura = print handicapped people, print handicapped, the.
    * personas con problemas de lectura de la letra impresa = print disabled people.
    * personas con problemas de vista, las = visually impaired, the, visually disabled, the, visually handicapped, the, visually impaired people (VIPs), visually challenged, the.
    * personas con problemas mentales = disturbed people.
    * persona sin problemas de vista = sighted person.
    * plagado de problemas = plagued with problems, problem-wracked [problem-racked].
    * plagar de problemas = bedevil.
    * plantear un problema = pose + dilemma, pose + problem, raise + question, raise + concern, raise + issue, raise + problem, articulate + problem.
    * presentar problemas = present + problems.
    * presentar un problema = pose + problem, air + problem.
    * prestar + Posesivo + atención a un problema = turn + Posesivo + attention to problem.
    * problema + acosar = problem + dog.
    * problema acuciante = pressing problem.
    * problema + acuciar = problem + beset.
    * problema + afectar = problem + afflict, problem + plague.
    * problema + afligir = problem + afflict.
    * problema + agravar = problem + exacerbate.
    * problema alimenticio = eating problem.
    * problema asociado = attending problem.
    * problema auditivo = hearing problem.
    * problema + avecinarse = problem + lie ahead.
    * problema cada vez mayor = growing problem.
    * problema con el alcohol = drinking problem.
    * problema con los niños de la llave = latchkey problem.
    * problema cotidiano = daily problem.
    * problema de comportamiento = behaviour problem, behavioural problem.
    * problema de espacio = space problem.
    * problema de imagen = image problem.
    * problema de peso = weight problem.
    * problema de salud = health problem.
    * problema + desaparecer = problem + go away.
    * problema de seguridad = security problem.
    * problema diario = daily problem.
    * problema difícil = thorny problem, poser.
    * problema difícil de resolver = tough nut to crack, hard nut to crack, brain tickler.
    * problema doméstico = domestic problem.
    * problema económico = economic problem, financial problem.
    * problema + encontrarse = problem + lie.
    * problema en la escuela = school problem.
    * problema escolar = school problem.
    * problema espinoso = knotty problem, thorny problem, thorny issue, thorny question.
    * problema + estar = problem + lie, problem + come with.
    * problema familiar = family problem.
    * problema informático = computing problem.
    * problema inicial = startup problem.
    * problema insoluble = insoluble problem.
    * problema monetario = monetary problem.
    * problema motriz = motor disability.
    * problema peliagudo = thorny problem, thorny issue, thorny question.
    * problema pequeño = a cloud no bigger than a man's hand.
    * problema + persistir = problem + persist.
    * problema personal = personal problem.
    * problema + plantearse = problem + come with.
    * problema práctico = practical problem.
    * problema racial = racial conflict, ethnic conflict.
    * problema + radicar = trouble + lie.
    * problema real = real problem.
    * problema + residir = problem + reside, problem + lie, problem + come with.
    * problemas = trouble, crisis [crises, -pl.], problem areas, trials and tribulations, trouble at mill.
    * problemas auditivos = impaired hearing, hearing impairment, hearing disability.
    * problemas cada vez mayores = mounting problems.
    * problemas con el alcohol = problem drinking.
    * problemas con la bebida = problem drinking.
    * problemas con la vista = poor eyesight.
    * problemas de la vida = life problems [life-problems].
    * problemas del crecimiento = growing pains.
    * problemas de lectura = reading difficulties.
    * problemas dentales = dental disease.
    * problemas de oído = poor hearing.
    * problema seguro = accident waiting to happen.
    * problemas familiares = family crisis.
    * problemas + girar en torno a = problems + turn on, problems + revolve around.
    * problemas inherentes al crecimiento = growing pains.
    * problemas iniciales = teething problems, teething troubles, growing pains.
    * problema siquiátrico = psychiatric problem.
    * problema social = societal problem, social problem.
    * problemas sociales = social crisis.
    * problema + surgir = problem + arise, problem + surface, problem + come with.
    * problemas visuales = visual impairment.
    * problema técnico = glitch, technical difficulty, technical problem.
    * problema técnico desconocido = gremlin.
    * quitar importancia a un problema = trivialise + trouble.
    * raíz del problema, la = root of the problem, the.
    * resolución de problemas = problem solving [problem-solving].
    * resolver los problemas = iron out + the bugs.
    * resolver un problema = resolve + issue, resolve + problem, solve + problem, work out + problem, unlock + problem, settle + problem, sort out + problem, clear up + problem, work + problem + through, address + limitation, straighten out + problem, iron out + problem, work out + kink.
    * sacar a colación un problema = bring + problem up.
    * salvar un problema = circumvent + problem, negotiate + problem.
    * ser un problema = be at issue.
    * sin meterse en problemas = keep out of + trouble.
    * sin problemas = smoothly, smooth [smoother -comp., smoothest -sup.], problem-free, trouble free [trouble-free], without a hitch, unproblematically, carefree, without difficulty, in good standing.
    * sin problemas de vista = sighted.
    * solución a problemas = problem solution.
    * solucionar los problemas = put + things right.
    * solucionar problemas = problem solving [problem-solving].
    * solucionar un problema = solve + problem, settle + problem, iron out + problem.
    * subproblema = sub-problem [subproblem].
    * subsanar un problema = remedy + problem.
    * superar el problema de credibilidad = overcome + credibility gap.
    * superar un problema = surmount + problem, conquer + problem, get over + problem.
    * surgir un problema de credibilidad = credibility gap + arise.
    * suscitar un problema = provoke + problem, raise + problem, raise + concern.
    * tener problema con Algo = experience + trouble with.
    * tener problemas = have + problems.
    * tener problemas con = fall + foul of, run + afoul of problems, run + afoul of, fall + afoul of.
    * tener problemas con la ley = fall + foul of the law, go + afoul of the law, fall + afoul of the law.
    * tener un problema = experience + problem.
    * tener un problema medio resuelto = have + problem half licked.
    * tocar un problema = touch on/upon + problem.
    * toparse con un problema = encounter + problem, come across + problem.
    * tratar un problema = address + problem, deal with + problem, handle + problem, tackle + problem, address + limitation, grapple with + problem, treat + problem, address + concern.
    * tratar un problema de pasada = touch on/upon + problem.
    * trivializar un problema = trivialise + trouble.
    * tropezar con problemas = run into + problems.

    * * *
    1 ( Mat) problem
    resolver un problema to solve a problem
    2 (dificultad, preocupación) problem
    nos está creando muchos problemas it is causing us a lot of problems o a lot of trouble
    problemas económicos financial difficulties o problems
    me gustaría ir, el problema es que no tengo dinero I'd like to go, the snag o trouble o problem o thing is I don't have any money
    los coches viejos siempre dan muchos problemas old cars always give a lot of trouble, old cars always play up a lot ( colloq)
    si se enteran, vas a tener problemas if they find out, you'll be in trouble
    no te hagas problema ( AmL); don't worry about it
    * * *

     

    problema sustantivo masculino
    problem;
    resolver/solucionar un problema to solve a problem;

    los coches viejos dan muchos problemas old cars give a lot of trouble;
    no te hagas problema (AmL) don't worry about it
    problema sustantivo masculino problem: les está dando muchos problemas, it is giving them a lot of trouble
    problemas económicos, financial difficulties

    ' problema' also found in these entries:
    Spanish:
    abordar
    - acotar
    - circunscribirse
    - comprensión
    - conciencia
    - concienciarse
    - conjuntamente
    - contingente
    - deforestación
    - desarrollo
    - desforestación
    - desmenuzar
    - diferente
    - drogodependencia
    - eficacia
    - encarar
    - endemoniada
    - endemoniado
    - enfocar
    - enfocada
    - enfocado
    - enfoque
    - enrevesada
    - enrevesado
    - enunciado
    - inconveniente
    - intrincada
    - intrincado
    - magnitud
    - mano
    - orden
    - plantear
    - presentarse
    - profundizar
    - profundidad
    - radicar
    - raíz
    - remediar
    - remontar
    - replantear
    - resolución
    - resolver
    - robar
    - rompecabezas
    - salida
    - sencilla
    - sencillez
    - sencillo
    - sensibilizar
    - sinsabor
    English:
    answer
    - appreciate
    - appreciation
    - approach
    - approachable
    - arithmetic
    - attack
    - avenue
    - awkward
    - bit
    - bypass
    - can
    - care
    - central
    - come up
    - compound
    - deal with
    - define
    - devil
    - difficulty
    - emerge
    - emotional
    - form
    - formidable
    - graft
    - grapple
    - growing
    - hard
    - hassle
    - ignore
    - issue
    - knotty
    - knowledge
    - land
    - lie
    - magnitude
    - major
    - matter
    - meditate
    - meet with
    - nut
    - object
    - outstanding
    - overcome
    - pin down
    - pose
    - present
    - problem
    - question
    - relation
    * * *
    1. [dificultad] problem;
    el problema del terrorismo the terrorist problem, the problem of terrorism;
    los niños no causan más que problemas children cause nothing but trouble o problems;
    no quiero más problemas I don't want any more trouble;
    el problema es que no nos queda tiempo the problem o thing is that we don't have any time left;
    Am
    no te hagas problema don't worry about it
    2. [matemático] problem;
    resolver un problema to solve a problem
    * * *
    m problem;
    sin problema without difficulty, without any problems
    * * *
    : problem
    * * *
    problema n problem

    Spanish-English dictionary > problema

  • 25 hash over

    v + o + adv, v + adv + o (AmE colloq)

    to hash over something o hash something over — darle muchas vueltas a algo (fam)

    * * *
    v + o + adv, v + adv + o (AmE colloq)

    to hash over something o hash something over — darle muchas vueltas a algo (fam)

    English-spanish dictionary > hash over

  • 26 судить

    суди́ть
    1. (кого-л.) juĝi;
    2. (о чём-л.) (pri)juĝi ion;
    су́дя по... juĝante laŭ...;
    3. спорт. juĝi;
    \судиться procesi.
    * * *
    несов.
    1) (о + предл. п.) ( составлять мнение) juzgar vt

    суди́ть по вне́шнему ви́ду — juzgar por las apariencias

    суди́ть по дела́м, а не по слова́м — juzgar por los hechos y no por las palabras

    суди́те о мое́й ра́дости — imagínese (Ud.) mi alegría

    2) вин. п. ( осуждать) juzgar vt

    суди́ть за преступле́ние — juzgar por un delito

    3) вин. п., спорт. arbitrar vt

    суди́ть игру́ — arbitrar el partido

    4) (о судьбе, роке и т.п.) predestinar vt, predeterminar vt

    нам не суждено́ бы́ло... — no nos era predestinado...

    ••

    суди́ть да ряди́ть прост. — poner (estar) sobre el tapete, hacer cala y cata, darle vueltas al asunto

    су́дя по чему́-либо — a juzgar por algo

    су́дя по хо́ду дел — al paso que (según) van las cosas

    * * *
    несов.
    1) (о + предл. п.) ( составлять мнение) juzgar vt

    суди́ть по вне́шнему ви́ду — juzgar por las apariencias

    суди́ть по дела́м, а не по слова́м — juzgar por los hechos y no por las palabras

    суди́те о мое́й ра́дости — imagínese (Ud.) mi alegría

    2) вин. п. ( осуждать) juzgar vt

    суди́ть за преступле́ние — juzgar por un delito

    3) вин. п., спорт. arbitrar vt

    суди́ть игру́ — arbitrar el partido

    4) (о судьбе, роке и т.п.) predestinar vt, predeterminar vt

    нам не суждено́ бы́ло... — no nos era predestinado...

    ••

    суди́ть да ряди́ть прост. — poner (estar) sobre el tapete, hacer cala y cata, darle vueltas al asunto

    су́дя по чему́-либо — a juzgar por algo

    су́дя по хо́ду дел — al paso que (según) van las cosas

    * * *
    v
    1) gener. (î ñóäüáå, ðîêå è á. ï.) predestinar, administrar justicia, entender, estimar, formar juicio, predeterminar, razonar, ver, arbitrar, juzgar, reputar, sentir
    2) law. enjuiciar

    Diccionario universal ruso-español > судить

  • 27 revolve

    rə'volv
    (to move, roll or turn (in a complete circle) around a central point, axis etc: A wheel revolves on its axle; This disc can be revolved; The Moon revolves (a)round the Earth; The Earth revolves about the Sun and also revolves on its axis.) (hacer) girar
    - revolving
    revolve vb girar
    tr[rɪ'vɒlv]
    1 girar
    1 hacer girar
    revolve [ri'vɑlv] v, - volved ; - volving vt
    rotate: hacer girar
    1) rotate: girar
    to revolve around: girar alrededor de
    2)
    to revolve in one's mind : darle vueltas en la cabeza a alguien
    v.
    dar vueltas v.
    hacer girar v.
    revolver v.
    revolverse v.
    rotar v.
    voltear v.
    rɪ'vɑːlv, rɪ'vɒlv
    a) ( rotate) girar

    the world doesn't revolve around you, you know — no te creas que eres el centro del mundo

    b) revolving pres p <chair/door> giratorio
    [rɪ'vɒlv]
    1.
    VT girar, hacer girar; (fig) (in the mind) dar vueltas a, meditar
    2.
    VI girar, dar vueltas; (Astron) revolverse

    to revolve around — (lit) girar alrededor de; (fig) girar en torno a

    * * *
    [rɪ'vɑːlv, rɪ'vɒlv]
    a) ( rotate) girar

    the world doesn't revolve around you, you know — no te creas que eres el centro del mundo

    b) revolving pres p <chair/door> giratorio

    English-spanish dictionary > revolve

  • 28 twirl

    twə:l
    1. verb
    (to (cause to) turn round (and round); to spin: She twirled her hair round her finger.) enrollar, retorcer, juguetear con; girar rápidamente

    2. noun
    (an act of twirling.) giro, vuelta; jugueteo (enrollando o haciendo girar algo), acción de enrollar
    twirl vb girar / dar vueltas
    tr[twɜːl]
    1 giro, vuelta
    1 girar rápidamente, dar vueltas a
    2 (twist, fiddle with) retorcer, juguetear con
    1 girar rápidamente, dar vueltas
    twirl ['twərl] vt
    : girar, darle vueltas a
    twirl vi
    : girar, dar vueltas (rápidamente)
    : giro m, vuelta f
    v.
    dar vueltas v.
    girar v.
    hacer girar v.
    n.
    giro s.m.
    rasgo trazado con la pluma s.m.
    retortero s.m.
    vuelta rápida s.f.

    I
    1. twɜːrl, twɜːl
    transitive verb \<\<cane/baton\>\> (hacer*) girar, revolear (CS)

    2.
    vi \<\<baton\>\> girar, revolear (CS)

    II

    with a twirl of his canehaciendo girar or (CS) revolear el bastón por el aire

    [twɜːl]
    1. N
    1) [of body] vuelta f, pirueta f
    2) (in writing) rasgo m
    2.
    VT dar vueltas rápidas a; [+ baton, lasso] dar vueltas a; [+ knob] girar; [+ moustache] atusarse
    3.
    VI dar vueltas, piruetear
    * * *

    I
    1. [twɜːrl, twɜːl]
    transitive verb \<\<cane/baton\>\> (hacer*) girar, revolear (CS)

    2.
    vi \<\<baton\>\> girar, revolear (CS)

    II

    with a twirl of his canehaciendo girar or (CS) revolear el bastón por el aire

    English-spanish dictionary > twirl

  • 29 scratch

    skræ 
    1. verb
    1) (to mark or hurt by drawing a sharp point across: The cat scratched my hand; How did you scratch your leg?; I scratched myself on a rose bush.) arañar
    2) (to rub to relieve itching: You should try not to scratch insect bites.) rascar(se)
    3) (to make by scratching: He scratched his name on the rock with a sharp stone.) rascar, rayar, grabar
    4) (to remove by scratching: She threatened to scratch his eyes out.) arrancar
    5) (to withdraw from a game, race etc: That horse has been scratched.) retirar

    2. noun
    1) (a mark, injury or sound made by scratching: covered in scratches; a scratch at the door.) arañazo, rasguño, raspadura, marca, señal
    2) (a slight wound: I hurt myself, but it's only a scratch.) rasguño
    3) (in certain races or competitions, the starting point for people with no handicap or advantage.) línea de salida
    - scratchiness
    - scratch the surface
    - start from scratch
    - up to scratch

    scratch1 n rasguño / arañazo
    scratch2 vb
    1. rascar
    if it itches, scratch it si te pica, ráscate
    2. arañar
    3. rayar
    tr[skræʧ]
    1 (on skin) arañazo, rasguño; (on paintwork, furniture) arañazo, raspadura, marca, señal nombre masculino; (on record, photo) raya
    2 (noise) chirrido
    3 SMALLSPORT/SMALL (start line) línea de salida
    1 (improvised) improvisado,-a
    2 (without handicap) sin hándicap
    1 (with nail, claw) arañar, rasguñar; (paintwork, furniture, record) rayar; (with initials etc) grabar
    be careful the cat doesn't scratch you! ¡ojo que no te arañe el gato!
    could you scratch my back? ¿me puedes rascar la espalda?
    3 SMALLSPORT/SMALL retirar
    4 (idea) descartar; (plan) abandonar
    1 (animal) arañar, rascar, rasguñar; (pen) raspear; (wool, sweater, towel) raspar, picar
    does your cat scratch? ¿tu gato araña?
    2 (itch) rascarse
    stop scratching! ¡deja de rascarte!
    3 SMALLSPORT/SMALL retirarse
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    to be/come up to scratch dar la talla, ser del nivel requerido
    to scratch one's head (think) calentarse la cabeza, darle vueltas en la cabeza
    to scratch somebody's eyes out sacarle los ojos a alguien
    to scratch the surface of something tratar algo muy por encima
    to start from scratch empezar de cero, partir de cero
    you scratch my back and I'll scratch yours favor con favor se paga, hoy por ti y mañana por mí
    scratch pad SMALLAMERICAN ENGLISH/SMALL bloc nombre masculino de notas
    scratch test SMALLMEDICINE/SMALL cutirreacción nombre femenino
    scratch ['skræʧ] vt
    1) : arañar, rasguñar
    2) mark: rayar, marcar
    3)
    to scratch out : tachar
    1) : rasguño m, arañazo m (en la piel), rayón m (en un mueble, etc.)
    2) : sonido m rasposo
    I heard a scratch at the door: oí como que raspaban a la puerta
    adj.
    improvisado, -a adj.
    rasguño, -a adj.
    n.
    arañazo s.m.
    chiripa s.f.
    desolladura s.f.
    línea de partida s.f.
    rascadura s.f.
    rasguño s.m.
    rayado s.m.
    tachón s.m.
    uñada s.f.
    zaparrazo s.m.
    v.
    arañar v.
    arpar v.
    escarbar v.
    gatear v.
    rascar v.
    rasguñar v.
    raspar v.
    rayar v.

    I skrætʃ
    count noun
    1)
    a) ( injury) rasguño m, arañazo m

    he escaped without a scratch — resultó ileso, salió sin un rasguño

    b) (on paint, record, furniture) rayón m
    c) ( sound) chirrido m
    d) ( act) (no pl)

    can you give my back a scratch? — ¿me rascas la espalda?

    from scratch: he learned German from scratch aprendió alemán empezando desde cero; I had to start from scratch tuvo que empezar desde cero; to be up to scratch — (colloq) dar* la talla


    II
    1.
    a) ( damage) \<\<paint/record/furniture\>\> rayar
    b) (with claws, nails) arañar
    c) \<\<name/initials\>\> marcar*, grabar
    d) ( to relieve itch) \<\<bite/rash\>\> rascarse*

    could you scratch my back for me? — ¿me rascas la espalda?

    you scratch my back and I'll scratch yours — favor con favor se paga, hoy por ti, mañana por mí


    2.
    vi
    1)
    a) (damage, wound) arañar
    b) ( rub) \<\<wool/sweater\>\> raspar, picar*
    c) ( to relieve itching) rascarse*
    d) ( make scratching sound) rascar*
    2) ( withdraw) ( Sport) retirarse
    Phrasal Verbs:

    III
    adjective (before n)
    a) (haphazard, motley) <team/meal> improvisado
    b) ( Sport) <player/runner> de primera
    ['skrætʃ]
    1. N
    1) (=mark) (on skin) arañazo m, rasguño m ; (on surface, record) raya f

    it's just a scratch — es solo un rasguño, nada más

    2) (=noise) chirrido m
    3)

    to start from scratch — (fig) partir de or empezar desde cero

    we shall have to start from scratch again — tendremos que partir nuevamente de cero, tendremos que comenzar desde el principio otra vez

    to be or come up to scratch — cumplir con los requisitos

    to bring/keep sth up to scratch — poner/mantener algo en buenas condiciones

    2. VT
    1) (with claw, nail etc) rasguñar, arañar; (making sound) rascar, raspar; [+ surface, record] rayar; (=scramble, dig) escarbar
    surface 1., 1)
    2) (to relieve itch) rascarse
    3) (=cancel) [+ meeting, game] cancelar; (=cross off list) [+ horse, competitor] tachar, borrar
    4) (Comput) borrar
    3.
    VI [person, dog etc] rascarse; [hens] escarbar; [pen] rascar; [clothing] rascar, picar

    stop scratching! — ¡deja de rascarte!

    4.
    CPD [competitor] sin ventaja

    scratch card Ntarjeta f de "rasque y gane"

    scratch file N — (Comput) fichero m de trabajo

    scratch meal Ncomida f improvisada

    scratch pad N(US) (=notepad) bloc m (para apuntes o para borrador) ; (Comput) bloc m de notas

    scratch pad memory N — (Comput) memoria f del bloc de notas

    scratch paper N(US) papel m de borrador

    scratch score N — (Golf) puntuación f par

    scratch tape Ncinta f reutilizable

    scratch team Nequipo m improvisado

    * * *

    I [skrætʃ]
    count noun
    1)
    a) ( injury) rasguño m, arañazo m

    he escaped without a scratch — resultó ileso, salió sin un rasguño

    b) (on paint, record, furniture) rayón m
    c) ( sound) chirrido m
    d) ( act) (no pl)

    can you give my back a scratch? — ¿me rascas la espalda?

    from scratch: he learned German from scratch aprendió alemán empezando desde cero; I had to start from scratch tuvo que empezar desde cero; to be up to scratch — (colloq) dar* la talla


    II
    1.
    a) ( damage) \<\<paint/record/furniture\>\> rayar
    b) (with claws, nails) arañar
    c) \<\<name/initials\>\> marcar*, grabar
    d) ( to relieve itch) \<\<bite/rash\>\> rascarse*

    could you scratch my back for me? — ¿me rascas la espalda?

    you scratch my back and I'll scratch yours — favor con favor se paga, hoy por ti, mañana por mí


    2.
    vi
    1)
    a) (damage, wound) arañar
    b) ( rub) \<\<wool/sweater\>\> raspar, picar*
    c) ( to relieve itching) rascarse*
    d) ( make scratching sound) rascar*
    2) ( withdraw) ( Sport) retirarse
    Phrasal Verbs:

    III
    adjective (before n)
    a) (haphazard, motley) <team/meal> improvisado
    b) ( Sport) <player/runner> de primera

    English-spanish dictionary > scratch

  • 30 cabeza

    1. f
    1) голова́

    de cabeza — а) голово́й (вперёд, вниз) б) перен не разду́мывая; очертя́ го́лову

    alzar, enderezar, erguir, levantar la cabeza — а) подня́ть го́лову б) перен разогну́ть спи́ну; встать во весь рост в) перен опра́виться от боле́зни г) перен вы́биться из нищеты́; встать на́ ноги

    bajar, doblar la cabeza — а) наклони́ть, опусти́ть го́лову б) опусти́ть го́лову, глаза́ ( от стыда); поту́питься

    bajar, doblar la cabeza, tb abatir la cabeza ante uno; delante de unoперен склони́ть го́лову перед кем; подчини́ться, покори́ться кому

    2) голова́; че́реп

    abrir, romper la cabeza a uno — разби́ть, размозжи́ть го́лову, че́реп кому

    darse con la cabeza, de cabeza contra la pared — би́ться голово́й об сте́ну пр и перен

    quebrarse, romperse la cabeza — покале́читься; слома́ть себе́ ше́ю

    3) перен голова́ (сознание; самочувствие)

    S: cargársele, embotársele, obscurecérsele, ofuscársele, ponérsele pesada a uno — налива́ться тя́жестью, тяжеле́ть у кого

    darle vueltas a uno — кружи́ться у кого

    írsele a uno: se le va la cabeza — его́ мути́т, тошни́т

    4) tb pred ум; голова́; мозги́ разг

    es una gran cabeza; tiene cabeza — он - голова́

    mala cabeza — а) дыря́вая голова́; кури́ная па́мять б) безде́льник, безде́льница; прожига́тель, прожига́тельница жи́зни

    calentar, hinchar la cabeza; llenar la cabeza de aire, de pájaros, de viento, meter cosas en la cabeza a uno — а) донима́ть разгово́рами; ка́пать на мозги́ кому б) кружи́ть го́лову, сули́ть златы́е го́ры кому

    estar mal de la cabeza — быть не в своём уме́

    irse de la cabeza — сойти́ с ума́

    meter algo en la cabeza a unoвбить кому в го́лову что

    meterse, ponerse en la cabeza a uno( о мысли) засе́сть в голове́ у кого; втемя́шиться кому прост

    no caber en la cabeza a uno — не укла́дываться в голове́ у кого

    pasar(se) por la cabeza, venir a la cabeza a uno — прийти́ в го́лову кому

    perder la cabeza (por uno) — потеря́ть го́лову ( от кого)

    quebrarse, romperse la cabeza con algo — лома́ть (себе́) го́лову над чем

    tb calentarse la cabeza — забива́ть себе́ го́лову чем

    sentar la cabeza — взя́ться за ум

    subirse a la cabeza a uno( о вине) уда́рить в го́лову, ( об успехе) вскружи́ть го́лову кому

    5) перен жизнь; голова́; gen

    costar la cabeza a uno — сто́ить жи́зни, головы́ кому

    pedir la cabeza de uno — тре́бовать головы́ кого

    6)

    x cabezas — x голо́в ( скота)

    7)

    por cabeza — на ка́ждого ( при дележе); на бра́та

    8) головна́я, ве́рхняя, пере́дняя, веду́щая часть; голо́вка; верху́шка

    cabeza de ajo(s), de flor — голо́вка чеснока́, цветка́

    cabeza de montaña — верши́на горы́

    cabeza de olla — нава́р

    cabeza de partido( о городе) окружно́й, райо́нный центр

    a la cabeza; en cabeza — во главе́

    9) тех голо́вка; наконе́чник; наса́дка; шля́пка ( гвоздя)

    cabeza magnética — магни́тная голо́вка

    10)

    tb cabeza de combate — воен (бое)голо́вка

    2. com
    1) гла́вный, гла́вная; ста́рший, ста́ршая; глава́

    cabeza de familia — глава́ семьи́

    los cabezas de la nación — отцы́ на́ции

    2) pred

    cabeza cuadrada, dura, redonda — а) тупи́ца, дуби́на м и ж б) твердоло́бый, твердоло́бая

    - hacer ir de cabeza
    - llevar de cabeza

    Diccionario Español-Ruso de Uso Moderno > cabeza

  • 31 tête

       tener la cabeza sobre los hombros / tener la cabeza en su sitio
       estar en sus cabales / estar bien de la cabeza
       no tener más que serrín en la cabeza / tener la cabeza llena de serrín (serrín: " sciure ")
       es un lince / es un cerebro
       en cabeza / a la cabeza
       decir (alguien) lo que se le viene a la boca
       jugarse la cabeza (me juego la cabeza a que¼)
       estar hasta la coronilla, hasta el gorro o hasta el tupé
       de dura cerviz (ser)
      ( un alcool)
       subirse a la cabeza
       hacer (alguien) de su capa un sayo
       estar mal de la cabeza
       pegarse un chapuzón
       levantar cabeza
      (travailler sans interruption) sin levantar cabeza
       calentarse (romperse) los cascos /estrujarse los sesos / darle vueltas al magín / comerse el coco (Plus vulgaire: masturbarse el cerebro)
       darse con la cabeza contra la pared
       andarle (a uno) algo por (en) la cabeza / rondarle algo (a alguien) por la cabeza

    Dictionnaire Français-Espagnol des expressions et locutions > tête

  • 32 судить

    несов.
    1) (о + предл. п.) ( составлять мнение) juzgar vt
    суди́ть по вне́шнему ви́ду — juzgar por las apariencias
    суди́ть по дела́м, а не по слова́м — juzgar por los hechos y no por las palabras
    суди́те о мое́й ра́дости — imagínese (Ud.) mi alegría
    2) вин. п. ( осуждать) juzgar vt
    суди́ть за преступле́ние — juzgar por un delito
    3) вин. п., спорт. arbitrar vt
    суди́ть игру́ — arbitrar el partido
    4) (о судьбе, роке и т.п.) predestinar vt, predeterminar vt
    нам не суждено́ бы́ло... — no nos era predestinado...
    ••
    суди́ть да ряди́ть прост. — poner (estar) sobre el tapete, hacer cala y cata, darle vueltas al asunto
    су́дя по чему́-либо — a juzgar por algo
    су́дя по хо́ду дел — al paso que (según) van las cosas

    БИРС > судить

  • 33 spin

    spin
    1. present participle - spinning; verb
    1) (to (cause to) go round and round rapidly: She spun round in surprise; He spun the revolving door round and round.) hacer girar
    2) (to form threads from (wool, cotton etc) by drawing out and twisting: The old woman was spinning (wool) in the corner of the room.) hilar

    2. noun
    1) (a whirling or turning motion: The patch of mud sent the car into a spin.) vuelta, giro
    2) (a ride, especially on wheels: After lunch we went for a spin in my new car.) vuelta, paseo
    - spin-drier
    - spin out

    spin vb
    1. girar / dar vueltas
    2. hilar
    tr[spɪn]
    1 (turn) vuelta, giro, revolución nombre femenino
    2 (of washing machine) centrifugado
    3 SMALLSPORT/SMALL (of ball) efecto
    4 (of plane) barrena; (of car) patinazo
    5 (ride, trip) vuelta, paseo (en coche o en moto)
    6 familiar (panic) pánico, miedo
    transitive verb (pt spun tr[spʌn] o span tr[spæn], pp spun tr[spʌn], ger spinning)
    1 (make turn) hacer girar, dar vueltas a
    2 (washing) centrifugar
    3 (ball) darle efecto a
    4 (cotton, wool, etc) hilar; (spider's web) tejer
    1 (turn) girar, dar vueltas
    2 (washing machine) centrifugar
    3 (cotton, wool, etc) hilar
    4 (plane) caer en barrena; (car) patinar
    5 (move rapidly) girar(se), darse la vuelta
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    to be in a flat spin estar hecho,-a un lío
    to go into a spin (plane) caer en barrena 2 (car) patinar
    to put spin on a ball darle efecto a una pelota
    to spin somebody a yarn pegarle un rollo a alguien
    to spin a story / spin a tale contar una historia
    spin bowler (in cricket) lanzador,-ra rápido,-a
    spin ['spɪn] v, spun ['spʌn] ; spinning vi
    1) : hilar
    2) turn: girar
    3) reel: dar vueltas
    my head is spinning: la cabeza me está dando vueltas
    spin vt
    1) : hilar (hilo, etc.)
    2) : tejer
    to spin a web: tejer una telaraña
    3) twirl: hacer girar
    spin n
    : vuelta f, giro m
    to go for a spin: dar una vuelta (en coche)
    n.
    barrena s.f.
    giro s.m.
    vuelta s.f.
    v.
    (§ p.,p.p.: spun) = bailar v.
    girar v.
    hacer girar v.
    hilar v.
    spɪn
    I
    1)
    a) ( act)

    to give something a spin — hacer* girar algo

    give the sheets a spin — centrifuga las sábanas; (before n) <speed, program> de centrifugado

    c) u ( on ball) ( Sport) efecto m, chanfle m (AmL)

    to put spin on the ball — lanzar* la pelota con efecto, darle* chanfle a la pelota (AmL)

    2) c
    a) ( of aircraft) barrena f, caída f en espiral

    to be in a (flat) spin — estar* muy confuso or confundido, estar* sin saber qué hacer or qué pensar

    b) ( Auto) trompo m
    3) c ( ride) (colloq)

    to go for a spin — ir* a dar un paseo en coche (or en moto etc), ir* a dar un garbeo (Esp fam)

    4) u ( bias) interpretación f favorable ( no imparcial)

    II
    1.
    1) (pres p spinning; past spun or (arch) span; past p spun) transitive verb
    2)
    a) ( turn) \<\<wheel\>\> hacer* girar; \<\<top\>\> hacer* girar or bailar
    b) \<\<washing\>\> centrifugar*
    c) \<\<ball\>\> darle* efecto a, darle* chanfle a (AmL)
    3)
    a) \<\<wool/cotton\>\> hilar
    b) \<\<web\>\> tejer
    4) ( interpret with bias) <news/event> darle* una sesgo positivo a, sesgar* favorablemente

    2.
    spin vi
    1)
    a) ( rotate) \<\<wheel\>\> girar; \<\<top\>\> girar, bailar
    b) \<\<washing machine\>\> centrifugar*
    c) ( move rapidly) (+ adv compl): dar* vueltas
    d) ( Aviat) caer* en barrena
    2) ( Tex) hilar
    Phrasal Verbs:
    [spɪn] (vb: pt, pp spun)
    1. N
    1) (=rotating motion) vuelta f, revolución f
    - be in a flat spin

    long/short spin — centrifugado m largo/corto

    3) (Sport) (on ball) efecto m
    4) (=loss of control) (Aer) barrena f ; (Aut) trompo m

    to go into a spin — (Aer) entrar en barrena; (Aut) hacer un trompo

    to pull or come out of a spin — (Aer) salir de barrena

    5) (Brit) * (=short ride) vuelta f, paseo m, garbeo m (Sp) *

    to go for a spindar una vuelta or un paseo (en coche/moto etc), darse un garbeo (en coche/moto etc) (Sp) *

    6) * (=interpretation) interpretación f

    to put a positive spin on sth — interpretar positivamente algo, dar un sesgo positivo a algo

    2. VT
    1) (=rotate) (gen) hacer girar; [+ top] hacer bailar

    to spin a coin — hacer girar una moneda; (to decide sth) echar una moneda a cara o cruz

    2) (=spin-dry) [+ clothes] centrifugar
    3) (=turn suddenly) girar

    to spin sth/sb round — dar la vuelta a algo/algn

    4) (Sport) [+ ball] dar efecto a
    5) [+ thread] hilar; [+ web] tejer; [+ cocoon] devanar, hacer
    - spin a web of lies
    - spin a yarn
    3. VI
    1) (=rotate) girar, dar vueltas

    she spun around or round to face him — se dio la vuelta para tenerlo de frente

    2) (=move quickly)

    to send sth/sb spinning: the blow sent him spinning — el golpe le hizo rodar por el suelo

    3) [washing machine] centrifugar
    4.
    CPD

    Spin ® class Nclase f de Spinning ®

    spin doctor * N — (Pol) asesor(a) m / f político(a)

    * * *
    [spɪn]
    I
    1)
    a) ( act)

    to give something a spin — hacer* girar algo

    give the sheets a spin — centrifuga las sábanas; (before n) <speed, program> de centrifugado

    c) u ( on ball) ( Sport) efecto m, chanfle m (AmL)

    to put spin on the ball — lanzar* la pelota con efecto, darle* chanfle a la pelota (AmL)

    2) c
    a) ( of aircraft) barrena f, caída f en espiral

    to be in a (flat) spin — estar* muy confuso or confundido, estar* sin saber qué hacer or qué pensar

    b) ( Auto) trompo m
    3) c ( ride) (colloq)

    to go for a spin — ir* a dar un paseo en coche (or en moto etc), ir* a dar un garbeo (Esp fam)

    4) u ( bias) interpretación f favorable ( no imparcial)

    II
    1.
    1) (pres p spinning; past spun or (arch) span; past p spun) transitive verb
    2)
    a) ( turn) \<\<wheel\>\> hacer* girar; \<\<top\>\> hacer* girar or bailar
    b) \<\<washing\>\> centrifugar*
    c) \<\<ball\>\> darle* efecto a, darle* chanfle a (AmL)
    3)
    a) \<\<wool/cotton\>\> hilar
    b) \<\<web\>\> tejer
    4) ( interpret with bias) <news/event> darle* una sesgo positivo a, sesgar* favorablemente

    2.
    spin vi
    1)
    a) ( rotate) \<\<wheel\>\> girar; \<\<top\>\> girar, bailar
    b) \<\<washing machine\>\> centrifugar*
    c) ( move rapidly) (+ adv compl): dar* vueltas
    d) ( Aviat) caer* en barrena
    2) ( Tex) hilar
    Phrasal Verbs:

    English-spanish dictionary > spin

  • 34 turn

    tə:n
    1. verb
    1) (to (make something) move or go round; to revolve: The wheels turned; He turned the handle.) girar
    2) (to face or go in another direction: He turned and walked away; She turned towards him.) dar media vuelta, girarse
    3) (to change direction: The road turned to the left.) girar
    4) (to direct; to aim or point: He turned his attention to his work.) dirigir; desviar
    5) (to go round: They turned the corner.) doblar
    6) (to (cause something to) become or change to: You can't turn lead into gold; At what temperature does water turn into ice?) volverse, convertirse, transformarse
    7) (to (cause to) change colour to: Her hair turned white; The shock turned his hair white.) volverse

    2. noun
    1) (an act of turning: He gave the handle a turn.) giro
    2) (a winding or coil: There are eighty turns of wire on this aerial.) vuelta
    3) ((also turning) a point where one can change direction, eg where one road joins another: Take the third turn(ing) on/to the left.) curva, recodo
    4) (one's chance or duty (to do, have etc something shared by several people): It's your turn to choose a record; You'll have to wait your turn in the bathroom.) turno
    5) (one of a series of short circus or variety acts, or the person or persons who perform it: The show opened with a comedy turn.) número
    - turnover
    - turnstile
    - turntable
    - turn-up
    - by turns
    - do someone a good turn
    - do a good turn
    - in turn
    - by turns
    - out of turn
    - speak out of turn
    - take a turn for the better
    - worse
    - take turns
    - turn a blind eye
    - turn against
    - turn away
    - turn back
    - turn down
    - turn in
    - turn loose
    - turn off
    - turn on
    - turn out
    - turn over
    - turn up

    turn1 n
    1. turno
    2. calle
    turn2 vb
    1. girar / dar vueltas
    2. girar / torcer
    turn right at the traffic lights en el semáforo, gira a la derecha
    3. dar la vuelta
    4. pasar / volver
    5. volverse / darse la vuelta
    6. volverse / ponerse
    tr[tɜːn]
    2 (change of direction) giro, vuelta; (bend) curva, recodo
    3 (chance, go) turno
    whose turn is it? ¿a quién le toca?
    4 (change) cambio, giro
    5 (short walk) vuelta, paseo
    7 (act of kindness, favour) favor nombre masculino
    8 SMALLTHEATRE/SMALL (act) número
    1 (rotate) girar, hacer girar, dar la vuelta a
    2 (page) pasar, volver; (soil) revolver; (ankle) torcer
    3 (cause to change direction) girar, dar la vuelta a
    about turn! ¡media vuelta!
    4 (invert) darle la vuelta a
    5 (change) convertir, transformar, volver; (milk) agriar; (stomach) revolver
    it turned her into a different person la convirtió en una persona diferente, la convirtió en otra persona
    6 (pass) pasar
    it's turned twelve pasan de las doce, son más de las doce, son las doce pasadas
    7 (fold) doblar
    8 (shape) tornear, labrar en un torno
    1 (revolve) girar, dar vueltas
    2 (change direction - person) girarse, dar la vuelta, volverse; (- car) girar, torcer; (- plane, ship) virar; (- tide) repuntar
    3 (become) hacerse, ponerse, volverse; (milk) agriarse, cortarse
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    at every turn a cada paso, a cada momento
    by turns / in turns por turnos, sucesivamente
    in turn a su vez, por su parte
    on the turn a punto de cambiar
    one good turn deserves another favor con favor se paga
    out of turn fuera de lugar
    to be badly turned out ir mal vestido,-a
    to be done to a turn / be cooked to a turn estar en su punto
    to be well turned out ir bien vestido,-a
    to do somebody a good turn hacerle un favor a alguien
    to do somebody a bad turn hacer un mala pasada a alguien
    to turn free dejar en libertad, soltar
    to turn somebody's head afectar mucho a alguien
    they turned the house inside out, but they couldn't find it revolvieron toda la casa, pero no lo encontraron
    turn of phrase manera de expresarse
    turn of the screw vuelta del tornillo
    turn ['tərn] vt
    1) : girar, voltear, volver
    to turn one's head: voltear la cabeza
    she turned her chair toward the fire: giró su asiento hacia la hoguera
    2) rotate: darle vuelta a, hacer girar
    turn the handle: dale vuelta a la manivela
    3) sprain, wrench: dislocar, torcer
    4) upset: revolver (el estómago)
    5) transform: convertir
    to turn water into wine: convertir el agua en vino
    6) shape: tornear (en carpintería)
    turn vi
    1) rotate: girar, dar vueltas
    2) : girar, doblar, dar una vuelta
    turn left: doble a la izquierda
    to turn around: dar la media vuelta
    3) become: hacerse, volverse, ponerse
    4) sour: agriarse, cortarse (dícese de la leche)
    5)
    to turn to : recurrir a
    they have no one to turn to: no tienen quien les ayude
    turn n
    1) : vuelta f, giro m
    a sudden turn: una vuelta repentina
    2) change: cambio m
    3) curve: curva f (en un camino)
    4) : turno m
    they're awaiting their turn: están esperando su turno
    whose turn is it?: ¿a quién le toca?
    v.
    tornear v. (sth.) up
    expr.
    descubrir (algo) v.
    v.
    cambiar v.
    dar vueltas a v.
    doblar v.
    girar v.
    recurrir v.
    torcer v.
    tornar v.
    virar v.
    volver v.
    n.
    cambio s.m.
    curva s.f.
    giro s.m.
    lance s.m.
    recodo s.m.
    retortero s.m.
    revuelto s.m.
    sesgo s.m.
    torneado s.m.
    torno s.m.
    turno s.m.
    vez s.f.
    viraje s.m.
    vuelta s.f.
    tɜːrn, tɜːn
    I
    1)
    a) ( rotation) vuelta f

    to a turn: the meat was done to a turn — la carne estaba hecha a la perfección, la carne estaba en su punto justo

    b) ( change of direction) vuelta f, giro m

    no left turnprohibido girar or doblar or torcer a la izquierda

    c) ( bend) curva f; ( turning)

    take the next left/right turn — tome or (esp Esp) coja or (esp AmL) agarre la próxima a la izquierda/derecha

    at every turn a cada paso, a cada momento

    d) (change, alteration)

    to take a turn for the better — empezar* a mejorar

    to take a turn for the worse — empeorar, ponerse* peor

    to be on the turn\<\<events/tide\>\> estar* cambiando; \<\<leaves\>\> estar* cambiando de color; \<\<milk/food\>\> (BrE) estar* echándose a perder

    2)

    whose turn is it? — ¿a quién le toca?

    to take turns o to take it in turn(s) — turnarse

    we'll take turns o we'll take it in turn(s) to do the cooking — nos vamos a turnar para cocinar, vamos a cocinar por turnos

    in turn: each in turn was asked the same question a cada uno de ellos se le hizo la misma pregunta; out of turn: she realized she'd spoken out of turn — se dio cuenta de que su comentario (or interrupción etc) había estado fuera de lugar

    3) ( service)

    to do somebody a good turn — hacerle* un favor a alguien

    4) (form, style)

    she has a logical/practical turn of mind — es muy lógica/práctica

    5)
    a) (bout of illness, disability)
    b) ( nervous shock) susto m
    6) ( act) (esp BrE) número m

    II
    1.
    1)
    a) ( rotate) \<\<knob/handle/wheel\>\> (hacer*) girar
    b) (set, regulate)

    to turn something to something: turn the knob to `hot' ponga el indicador en `caliente'; he turned the oven to a lower temperature — bajó la temperatura del horno

    2)
    a) (change position, direction of) \<\<head\>\> volver*, voltear (AmL exc RPl)

    she turned her back on themles volvió or les dio la espalda, les volteó la espalda (AmL exc RPl)

    can you turn the TV this way a bit? — ¿puedes poner el televisor más para este lado?

    b) (direct, apply)

    to turn something to something: I turned my mind to more pleasant thoughts me puse a pensar en cosas más agradables; the administration has turned its efforts to... la administración ha dirigido sus esfuerzos a...; they turned the situation to their own profit — utilizaron la situación para su propio provecho; advantage b)

    3)
    a) ( reverse) \<\<mattress/omelette\>\> darle* la vuelta a, voltear (AmL exc CS), dar* vuelta (CS); \<\<page\>\> pasar, volver*, dar* vuelta (CS); \<\<soil\>\> remover*, voltear (AmL exc CS), dar* vuelta (CS)

    he turned the card face downpuso or volvió la carta boca abajo

    b) ( upset)
    4)
    a) ( go around) \<\<corner\>\> dar* la vuelta a, dar* vuelta (CS)
    b) ( pass)
    5) ( send)

    I couldn't simply turn him from my door — no le podía negar ayuda, no le podía volver la espalda; loose I 2)

    6)
    a) (change, transform) volver*

    to turn something to/into something — transformar or convertir* algo en algo

    they've turned the place into a pigsty!han puesto la casa (or la habitación etc) como una pocilga!

    b) ( make sour) \<\<milk\>\> agriar
    c) ( confuse) \<\<mind\>\> trastornar
    7)
    a) ( shape - on lathe) tornear; (- on potter's wheel) hacer*
    b) ( formulate)
    8) ( make) \<\<profit\>\> sacar*

    2.
    vi
    1) ( rotate) \<\<handle/wheel\>\> girar, dar* vuelta(s)
    2)
    a) ( to face in different direction) \<\<person\>\> volverse*, darse* la vuelta, voltearse (AmL exc CS), darse* vuelta (CS); \<\<car\>\> dar* la vuelta, dar* vuelta (CS)

    she turned to me with a smile — me miró sonriéndome, se volvió hacia mí con una sonrisa

    he turned onto his sidese volvió or se puso de lado

    left/right turn! — (BrE Mil) media vuelta a la izquierda/derecha!

    b) (change course, direction)

    the army then turned north — entonces el ejército cambió de rumbo, dirigiéndose al norte

    to turn left/right — girar or doblar or torcer* a la izquierda/derecha

    c) ( curve) \<\<road/river\>\> torcer*
    3)
    a) ( focus on)

    to turn to another subject — pasar a otro tema, cambiar de tema

    b) (resort, have recourse to)

    to turn to violence/a friend — recurrir a la violencia/un amigo

    to turn to drink — darse* a la bebida

    to turn to somebody/something for something: she turned to her parents for support recurrió or acudió a sus padres en busca de apoyo; he turned to nature for inspiration — buscó inspiración en la naturaleza

    4)
    a) ( become)

    Ed Wright, naturalist turned politician — Ed Wright, naturalista convertido en or vuelto político

    to turn into something — convertirse* en algo

    water turns into steamel agua se convierte or se transforma en vapor

    to turn to something — (liter) convertirse* en algo

    c) ( change) \<\<luck/weather/tide\>\> cambiar
    d) ( change color) \<\<leaves\>\> cambiar de color
    e) ( go sour) \<\<milk\>\> agriarse

    turn to page 19 — abran el libro en la página 19, vayan a la página 19

    6) (AmE Busn) \<\<merchandise\>\> venderse
    Phrasal Verbs:
    [tɜːn]
    1. N
    1) (=rotation) vuelta f, revolución f; [of spiral] espira f

    with a quick turn of the handcon un movimiento rápido de la mano

    he gave the handle a turn — dio vuelta a la palanca

    to give a screw another turn — apretar un tornillo una vuelta más

    2) (Aut) (in road) vuelta f, curva f

    to do a left turn — (Aut) doblar or girar a la izquierda

    3) (Aut) (=turn-off) salida f
    4) (Naut) viraje m
    5) (Swimming) vuelta f
    6) (=change of direction)

    at the turn of the centurya finales del siglo

    at every turn — (fig) a cada paso

    to be on the turn, the tide is on the turn — la marea está cambiando

    turn of the tide — (lit, fig) cambio m or vuelta f de la marea

    things took a new turn — las cosas tomaron otro cariz or aspecto

    at the turn of the yeara fin de año

    7) (in series etc) turno m, vez f

    whose turn is it? — ¿a quién le toca?

    it's her turn next — le toca a ella después, ella es la primera en turno

    turn and turn about — cada uno por turno, ahora esto y luego aquello

    by turns — por turnos, sucesivamente

    to give up one's turn — ceder la vez

    in turn — por turnos, sucesivamente

    and they, in turn, said... — y ellos a su vez dijeron...

    to miss one's turn — perder la vez or el turno

    to go out of turn — (in game) jugar fuera de orden

    to speak out of turn — (fig) hablar fuera de lugar

    to take one's turn — llegarle (a algn) su turno

    to take turns at doing sthalternar or turnarse para hacer algo

    to wait one's turn — esperar (algn) su turno

    8) (=short walk) vuelta f
    9) (Med) (=fainting fit etc) vahído m, desmayo m; (=crisis) crisis f inv, ataque m
    10) * (=fright) susto m
    11) (esp Brit) (Theat) número m, turno m
    12) (=deed)

    to do sb a bad turn — hacer una mala pasada a algn

    to do sb a good turn — hacerle un favor a algn

    13) (Culin)
    14) (=inclination)

    an odd turn of minduna manera retorcida or (LAm) chueca de pensar

    to be of or have a scientific turn of mind — ser más dado a las ciencias

    15) (=expression)

    turn of phraseforma f de hablar, giro m

    2. VT
    1) (=rotate) [+ wheel, handle] girar, dar vueltas a; [+ screw] atornillar, destornillar

    you can turn it through 90° — se puede girarlo hasta 90 grados

    turn it to the left — dale una vuelta hacia la izquierda

    2) (also: turn over) [+ record, mattress, steak] dar la vuelta a, voltear (LAm); [+ page] pasar; [+ soil] revolver; [+ hay] volver al revés

    to turn one's ankletorcerse el tobillo

    to turn a dress inside out — volver un vestido del revés

    it turns my stomachme revuelve el estómago

    - turn the page
    3) (=direct) dirigir, volver

    they turned him against us — le pusieron en contra nuestra

    to turn one's attention to sth — concentrar su atención en algo

    to turn one's back on sb/sth — (also fig) volver or dar la espalda a algn/algo

    to turn one's eyes in sb's direction — volver la mirada hacia donde está algn

    to turn a gun on sb — apuntar una pistola a algn

    to turn one's headvolver la cabeza

    the fireman turned the hose on the building — el bombero dirigió la manguera hacia el edificio

    to turn the lights (down) low — poner la luz más baja

    to turn one's steps homeward — dirigirse a casa, volver los pasos hacia casa

    to turn one's thoughts to sth — concentrarse en algo

    - turn the other cheek

    to turn one's hand to sth —

    - turn sb's head: earning all that money has turned his/her head
    - turn the tables
    4) (=pass) doblar, dar la vuelta a

    it's turned four o'clockson las cuatro y pico or (esp LAm) las cuatro pasadas

    - have turned the corner
    5) (=change)

    the heat turned the walls black — el calor volvió negras las paredes, el calor ennegreció las paredes

    the shock turned her hair white — del susto, el pelo se le puso blanco

    his goal turned the game(Brit) su gol le dio un vuelco al partido

    to turn sth into sth — convertir algo en algo

    she turned her dreams to reality — hizo sus sueños realidad, realizó sus sueños

    6) (=deflect) [+ blow] desviar
    7) (=shape) [+ wood, metal] tornear
    well-turned
    8) (Culin)
    9)

    to turn a profit(esp US) sacar un beneficio, tener ganancias

    3. VI
    1) (=rotate) [wheel etc] girar, dar vueltas

    the object turned on a stand — el objeto giraba en un pedestal

    his stomach turned at the sight — al verlo se le revolvió el estómago, se le revolvieron las tripas al verlo *

    to turn in one's grave —

    toss 3., 1)
    2) (=change direction) [person] dar la vuelta, voltearse (LAm); [tide] repuntar

    to turn and go backvolverse or dar la vuelta y regresar

    right turn! — (Mil) derecha... ¡ar!

    the game turned after half-time(Brit) el partido dio un vuelco tras el descanso

    to turn against sb — volverse contra algn

    to turn for home — volver hacia casa

    farmers are turning from cows to pigs — los granjeros cambian de vacas a cerdos

    then our luck turned — luego mejoramos de suerte

    to turn to sb/sth, he turned to me and smiled — se volvió hacia mí y sonrió

    our thoughts turn to those who... — pensamos ahora en los que...

    he turned to drink — se dio a la bebida, le dio por el alcohol

    I don't know which way to turn — (fig) no sé qué hacer

    I don't know where to turn for money — no sé en qué parte ir a buscar dinero

    the wind has turned — el viento ha cambiado de dirección

    3) (Aut) torcer, girar; (Aer, Naut) virar

    to turn left — (Aut) torcer or girar or doblar a la izquierda

    the car turned into a lane — el coche se metió en una bocacalle

    to turn to port — (Naut) virar a babor

    4) (=change)

    to turn into sth — convertirse or transformarse en algo

    the princess turned into a toad — la princesa se transformó en sapo, la princesa quedó transformada en sapo

    the leaves were turning — se estaban descolorando or dorando las hojas

    the milk has turned — la leche se ha cortado

    it turned to stone — se convirtió en piedra

    his admiration turned to scornsu admiración se tornó or se transformó en desprecio

    to wait for the weather to turn — esperar a que cambie el tiempo

    5) (=become)

    the weather or it has turned cold — el tiempo se ha puesto frío, se ha echado el frío

    to turn nasty[person] ponerse or volverse antipático

    to turn redponerse rojo

    matters are turning seriouslas cosas se ponen graves

    6) (=depend)

    everything turns on his decision — todo depende de su decisión

    everything turns on whether... — todo depende de si...

    4.
    CPD

    turn signal N(US) (Aut) indicador m (de dirección)

    * * *
    [tɜːrn, tɜːn]
    I
    1)
    a) ( rotation) vuelta f

    to a turn: the meat was done to a turn — la carne estaba hecha a la perfección, la carne estaba en su punto justo

    b) ( change of direction) vuelta f, giro m

    no left turnprohibido girar or doblar or torcer a la izquierda

    c) ( bend) curva f; ( turning)

    take the next left/right turn — tome or (esp Esp) coja or (esp AmL) agarre la próxima a la izquierda/derecha

    at every turn a cada paso, a cada momento

    d) (change, alteration)

    to take a turn for the better — empezar* a mejorar

    to take a turn for the worse — empeorar, ponerse* peor

    to be on the turn\<\<events/tide\>\> estar* cambiando; \<\<leaves\>\> estar* cambiando de color; \<\<milk/food\>\> (BrE) estar* echándose a perder

    2)

    whose turn is it? — ¿a quién le toca?

    to take turns o to take it in turn(s) — turnarse

    we'll take turns o we'll take it in turn(s) to do the cooking — nos vamos a turnar para cocinar, vamos a cocinar por turnos

    in turn: each in turn was asked the same question a cada uno de ellos se le hizo la misma pregunta; out of turn: she realized she'd spoken out of turn — se dio cuenta de que su comentario (or interrupción etc) había estado fuera de lugar

    3) ( service)

    to do somebody a good turn — hacerle* un favor a alguien

    4) (form, style)

    she has a logical/practical turn of mind — es muy lógica/práctica

    5)
    a) (bout of illness, disability)
    b) ( nervous shock) susto m
    6) ( act) (esp BrE) número m

    II
    1.
    1)
    a) ( rotate) \<\<knob/handle/wheel\>\> (hacer*) girar
    b) (set, regulate)

    to turn something to something: turn the knob to `hot' ponga el indicador en `caliente'; he turned the oven to a lower temperature — bajó la temperatura del horno

    2)
    a) (change position, direction of) \<\<head\>\> volver*, voltear (AmL exc RPl)

    she turned her back on themles volvió or les dio la espalda, les volteó la espalda (AmL exc RPl)

    can you turn the TV this way a bit? — ¿puedes poner el televisor más para este lado?

    b) (direct, apply)

    to turn something to something: I turned my mind to more pleasant thoughts me puse a pensar en cosas más agradables; the administration has turned its efforts to... la administración ha dirigido sus esfuerzos a...; they turned the situation to their own profit — utilizaron la situación para su propio provecho; advantage b)

    3)
    a) ( reverse) \<\<mattress/omelette\>\> darle* la vuelta a, voltear (AmL exc CS), dar* vuelta (CS); \<\<page\>\> pasar, volver*, dar* vuelta (CS); \<\<soil\>\> remover*, voltear (AmL exc CS), dar* vuelta (CS)

    he turned the card face downpuso or volvió la carta boca abajo

    b) ( upset)
    4)
    a) ( go around) \<\<corner\>\> dar* la vuelta a, dar* vuelta (CS)
    b) ( pass)
    5) ( send)

    I couldn't simply turn him from my door — no le podía negar ayuda, no le podía volver la espalda; loose I 2)

    6)
    a) (change, transform) volver*

    to turn something to/into something — transformar or convertir* algo en algo

    they've turned the place into a pigsty!han puesto la casa (or la habitación etc) como una pocilga!

    b) ( make sour) \<\<milk\>\> agriar
    c) ( confuse) \<\<mind\>\> trastornar
    7)
    a) ( shape - on lathe) tornear; (- on potter's wheel) hacer*
    b) ( formulate)
    8) ( make) \<\<profit\>\> sacar*

    2.
    vi
    1) ( rotate) \<\<handle/wheel\>\> girar, dar* vuelta(s)
    2)
    a) ( to face in different direction) \<\<person\>\> volverse*, darse* la vuelta, voltearse (AmL exc CS), darse* vuelta (CS); \<\<car\>\> dar* la vuelta, dar* vuelta (CS)

    she turned to me with a smile — me miró sonriéndome, se volvió hacia mí con una sonrisa

    he turned onto his sidese volvió or se puso de lado

    left/right turn! — (BrE Mil) media vuelta a la izquierda/derecha!

    b) (change course, direction)

    the army then turned north — entonces el ejército cambió de rumbo, dirigiéndose al norte

    to turn left/right — girar or doblar or torcer* a la izquierda/derecha

    c) ( curve) \<\<road/river\>\> torcer*
    3)
    a) ( focus on)

    to turn to another subject — pasar a otro tema, cambiar de tema

    b) (resort, have recourse to)

    to turn to violence/a friend — recurrir a la violencia/un amigo

    to turn to drink — darse* a la bebida

    to turn to somebody/something for something: she turned to her parents for support recurrió or acudió a sus padres en busca de apoyo; he turned to nature for inspiration — buscó inspiración en la naturaleza

    4)
    a) ( become)

    Ed Wright, naturalist turned politician — Ed Wright, naturalista convertido en or vuelto político

    to turn into something — convertirse* en algo

    water turns into steamel agua se convierte or se transforma en vapor

    to turn to something — (liter) convertirse* en algo

    c) ( change) \<\<luck/weather/tide\>\> cambiar
    d) ( change color) \<\<leaves\>\> cambiar de color
    e) ( go sour) \<\<milk\>\> agriarse

    turn to page 19 — abran el libro en la página 19, vayan a la página 19

    6) (AmE Busn) \<\<merchandise\>\> venderse
    Phrasal Verbs:

    English-spanish dictionary > turn

  • 35 head

    hed
    1. noun
    1) (the top part of the human body, containing the eyes, mouth, brain etc; the same part of an animal's body: The stone hit him on the head; He scratched his head in amazement.) cabeza
    2) (a person's mind: An idea came into my head last night.) cabeza, mente
    3) (the height or length of a head: The horse won by a head.) cabeza
    4) (the chief or most important person (of an organization, country etc): Kings and presidents are heads of state; (also adjective) a head waiter; the head office.) cabeza, jefe
    5) (anything that is like a head in shape or position: the head of a pin; The boy knocked the heads off the flowers.) cabeza
    6) (the place where a river, lake etc begins: the head of the Nile.) fuente, nacimiento
    7) (the top, or the top part, of anything: Write your address at the head of the paper; the head of the table.) cabecera, principio
    8) (the front part: He walked at the head of the procession.) a la cabeza de, al frente de
    9) (a particular ability or tolerance: He has no head for heights; She has a good head for figures.) madera; cabeza
    10) (a headmaster or headmistress: You'd better ask the Head.) director; directora
    11) ((for) one person: This dinner costs $10 a head.) por cabeza
    12) (a headland: Beachy Head.) cabo, punta
    13) (the foam on the top of a glass of beer etc.) espuma

    2. verb
    1) (to go at the front of or at the top of (something): The procession was headed by the band; Whose name headed the list?) encabezar
    2) (to be in charge of; to be the leader of: He heads a team of scientists investigating cancer.) encabezar, estar al frente de, dirigir
    3) ((often with for) to (cause to) move in a certain direction: The explorers headed south; The boys headed for home; You're heading for disaster!) dirigirse a, encaminarse hacia, ir rumbo a
    4) (to put or write something at the beginning of: His report was headed `Ways of Preventing Industrial Accidents'.) titular
    5) ((in football) to hit the ball with the head: He headed the ball into the goal.) cabecear, rematar con la cabeza
    - - headed
    - header
    - heading
    - heads
    - headache
    - headband
    - head-dress
    - headfirst
    - headgear
    - headlamp
    - headland
    - headlight
    - headline
    - headlines
    - headlong
    - head louse
    - headmaster
    - head-on
    - headphones
    - headquarters
    - headrest
    - headscarf
    - headsquare
    - headstone
    - headstrong
    - headwind
    - above someone's head
    - go to someone's head
    - head off
    - head over heels
    - heads or tails?
    - keep one's head
    - lose one's head
    - make head or tail of
    - make headway
    - off one's head

    head1 n
    1. cabeza
    mind your head! ¡cuidado con la cabeza!
    2. cabecera
    3. jefe / director
    head2 vb
    1. encabezar / ir a la cabeza
    2. cabecear / dar de cabeza
    to head for... dirigirse a... / ir camino de...
    I'm heading for home me dirijo a casa / voy camino de casa
    tr[hed]
    1 (gen) cabeza; (mind) mente nombre femenino
    2 (on tape recorder, video) cabezal nombre masculino
    3 (of bed, table) cabecera
    4 (of page) principio
    5 (on beer) espuma
    6 (cape) cabo, punta
    7 (of school, company) director,-ra
    four hundred head of cattle cuatrocientas reses, cuatrocientas cabezas de ganado
    9 (coin) cara
    10 (of cabbage, lettuce) cogollo; (of cauliflower) pella
    1 principal, jefe
    1 (company, list etc) encabezar
    2 (ball) rematar de cabeza, dar un cabezazo a, cabecear
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    from head to toe / from head to foot de pies a cabeza
    heads or tails? ¿cara o cruz?
    off the top of one's head sin pensárselo, así de entrada
    on your own head be it! ¡allá te las compongas!
    per head por barba, por cabeza
    it cost us £12 per head nos costó doce libras por barba
    to be head over heels in love with somebody estar locamente enamorado,-a de alguien
    to be off one's head estar chiflado,-a
    to bite somebody's head off familiar echar una bronca a alguien
    to do something standing on one's head hacer algo con los ojos vendados
    to have a good head for figures tener facilidad para los números
    to have a head for heights no padecer vértigo
    to keep one's head above water mantenerse a flote
    to keep one's head mantener la calma
    to laugh one's head off reírse a carcajadas
    two heads are better than one cuatro ojos ven más que dos
    head teacher director,-ra
    head start ventaja
    head office oficina central
    head ['hɛd] vt
    1) lead: encabezar
    2) direct: dirigir
    head vi
    : dirigirse
    head adj
    main: principal
    the head office: la oficina central, la sede
    head n
    1) : cabeza f
    from head to foot: de pies a cabeza
    2) mind: mente f, cabeza f
    3) tip, top: cabeza f (de un clavo, un martillo, etc.), cabecera f (de una mesa o un río), punta f (de una flecha), flor m (de un repollo, etc.), encabezamiento m (de una carta, etc.), espuma f (de cerveza)
    4) director, leader: director m, -tora f; jefe m, -fa f; cabeza f (de una familia)
    5) : cara f (de una moneda)
    heads or tails: cara o cruz
    6) : cabeza f
    500 head of cattle: 500 cabezas de ganado
    $10 a head: $10 por cabeza
    7)
    to come to a head : llegar a un punto crítico
    adj.
    primero, -a adj.
    principal adj.
    n.
    cabecera s.f.
    cabeza s.f.
    cabezuela s.f.
    director s.m.
    dirigente s.m.
    encabezamiento s.m.
    mayor s.m.
    mollera s.f.
    principal s.m.
    testa s.f.
    head (s.o.) off (On the road, etc.)
    expr.
    atajar v.
    cortarle el paso expr.
    v.
    cabecear v.
    descabezar v.
    dirigir v.
    encabezar v.
    mandar v.
    hed
    I
    1) ( Anat) cabeza f

    to stand on one's headpararse de cabeza (AmL), hacer* el pino (Esp)

    from head to foot o toe — de pies a cabeza, de arriba (a) abajo

    he's a head taller than his brotherle lleva or le saca la cabeza a su hermano

    head over heels: she tripped and went head over heels down the steps tropezó y cayó rodando escaleras abajo; to be head over heels in love estar* locamente or perdidamente enamorado; heads up! (AmE colloq) ojo! (fam), cuidado!; on your/his (own) head be it la responsabilidad es tuya/suya; to bang one's head against a (brick) wall darse* (con) la cabeza contra la pared; to be able to do something standing on one's head poder* hacer algo con los ojos cerrados; to bite o snap somebody's head off echarle una bronca a alguien (fam); to bury one's head in the sand hacer* como el avestruz; to get one's head down (colloq) ( work hard) ponerse* a trabajar en serio; ( settle for sleep) (BrE) irse* a dormir; to go over somebody's head ( bypassing hierarchy) pasar por encima de alguien; ( exceeding comprehension): his lecture went straight over my head no entendí nada de su conferencia; to go to somebody's head subírsele a la cabeza a alguien; to have a big o swelled o (BrE) swollen head ser* un creído; he's getting a swelled o (BrE) swollen head se le están subiendo los humos a la cabeza; to have one's head in the clouds tener* la cabeza llena de pájaros; to hold one's head up o high o up high ir* con la cabeza bien alta; to keep one's head above water mantenerse* a flote; to keep one's head down ( avoid attention) mantenerse* al margen; ( work hard) no levantar la cabeza; (lit: keep head lowered) no levantar la cabeza; to knock something on the head (colloq) dar* al traste con algo; to laugh one's head off reírse* a mandíbula batiente, desternillarse de (la) risa; to scream/shout one's head off gritar a voz en cuello; to make head or tail o (AmE also) heads or tails of something entender* algo; I can't make head or tail of it para mí esto no tiene ni pies ni cabeza; to rear one's ugly head: racism/fascism reared its ugly head again volvió a aparecer el fantasma del racismo/fascismo; to stand/be head and shoulders above somebody ( be superior) darle* cien vueltas a alguien, estar* muy por encima de alguien; to stand o turn something on its head darle* la vuelta a algo, poner* algo patas arriba (fam), dar* vuelta algo (CS); to turn somebody's head: the sort of good looks that turn heads el tipo de belleza que llama la atención or que hace que la gente se vuelva a mirar; (before n) head injury — lesión f en la cabeza

    2) (mind, brain) cabeza f

    he needs his head examinedestá or anda mal de la cabeza

    she has a good head for business/figures — tiene cabeza para los negocios/los números

    use your head! — usa la cabeza!, piensa un poco!

    if we put our heads together, we'll be able to think of something — si lo pensamos juntos, algo se nos ocurrirá

    it never entered my head that... — ni se me pasó por la cabeza or jamás pensé que...

    to get something into somebody's headmeterle* algo en la cabeza a alguien

    to be off one's head — (colloq) estar* chiflado (fam), estar* or andar* mal de la cabeza

    to be out of one's head — (sl) ( on drugs) estar* flipado or volado or (Col) volando or (Méx) hasta atrás (arg); ( drunk) estar* como una cuba (fam)

    to be soft o weak in the head — estar* mal de la cabeza

    to get one's head (a)round something: I can't get my head (a)round this new system no me entra este nuevo sistema; to have one's head screwed on (right o the right way) (colloq) tener* la cabeza bien puesta or sentada; to keep/lose one's head mantener*/perder* la calma; two heads are better than one — cuatro ojos ven más que dos

    3)
    a) ( of celery) cabeza f; (of nail, tack, pin) cabeza f; (of spear, arrow) punta f; ( of hammer) cabeza f, cotillo m; ( of pimple) punta f, cabeza f; ( on beer) espuma f; ( of river) cabecera f
    b) (top end - of bed, table) cabecera f; (- of page, letter) encabezamiento m; (- of procession, line) cabeza f
    4)
    a) ( chief) director, -tora m,f

    head of state/government — jefe, -fa m,f de Estado/de Gobierno

    the head of the household — el/la cabeza de familia; (before n)

    head buyer — jefe, -fa m,f de compras

    head girl/boy — (BrE Educ) alumno elegido para representar al alumnado de un colegio

    head waitermaître m, capitán m de meseros (Méx)

    b) ( head teacher) (esp BrE) director, -tora m,f (de colegio)
    5)
    a) ( person)

    $15 per head — 15 dólares por cabeza or persona

    b) pl head ( Agr)
    6) ( crisis)

    to come to a head — hacer* crisis, llegar* a un punto crítico

    7)
    a) ( magnetic device) (Audio, Comput) cabeza f, cabezal m
    b) ( of drill) cabezal m
    c) ( cylinder head) culata f
    8) ( Geog) cabo m

    II
    1.
    1)
    a) \<\<march/procession\>\> encabezar*, ir* a la cabeza de; \<\<list\>\> encabezar*
    b) \<\<revolt\>\> acaudillar, ser* el cabecilla de; \<\<team\>\> capitanear; \<\<expedition/department\>\> dirigir*, estar* al frente de
    2) ( direct) (+ adv compl) \<\<vehicle/ship\>\> dirigir*

    which way are you headed? — ¿hacia or para dónde vas?

    3) ( in soccer) \<\<ball\>\> cabecear
    4) \<\<page/chapter\>\> encabezar*

    2.
    vi

    where are you heading? — ¿hacia or para dónde vas?

    Phrasal Verbs:
    [hed]
    1. N
    1) (=part of body) cabeza f

    my head achesme duele la cabeza

    the horse won by a (short) head — el caballo ganó por una cabeza (escasa)

    he went head first into the ditch/wall — se cayó de cabeza en la zanja/se dio de cabeza contra la pared

    from head to footde pies a cabeza

    to give a horse its head — soltar las riendas a un caballo

    to give sb his/her head — dar rienda suelta a algn

    wine goes to my head — el vino se me sube a la cabeza

    head of haircabellera f

    to go head over heelscaer de cabeza

    to keep one's head down — (lit) no levantar la cabeza; (=work hard) trabajar de lo lindo; (=avoid being noticed) intentar pasar desapercibido

    to nod one's head — decir que sí or asentir con la cabeza

    to shake one's head — decir que no or negar con la cabeza

    he stands head and shoulders above the rest — (lit) les saca más de una cabeza a los demás; (fig) los demás no le llegan a la suela del zapato

    to stand on one's head — hacer el pino

    she is a head taller than her sister — le saca una cabeza a su hermana

    from head to toede pies a cabeza

    I ought to bang or knock your heads togetheros voy a dar un coscorrón a los dos *

    he turned his head and looked back at her — volvió la cabeza y la miró

    - have one's head up one's arse or ass
    - bite sb's head off
    - put or lay one's head on the block
    - get one's head down

    to go over sb's head —

    - hold one's head up high
    - laugh one's head off
    - stand or turn sth on its head
    - want sb's head on a plate
    - turn one's head the other way
    - bury or hide or stick one's head in the sand
    - scream/shout one's head off

    I can't make head nor or or tail of what he's saying — no entiendo nada de lo que dice

    - turn heads
    - keep one's head above water
    acid 3., cloud 1., hang 1., 1), knock, price 1., 1), rear, swell 3., 1), top I, 1., 11)
    2) (=intellect, mind) cabeza f

    use your head! — ¡usa la cabeza!

    it's gone right out of my head — se me ha ido de la cabeza, se me ha olvidado

    it was above their heads — no lo entendían

    it's better to come to it with a clear head in the morning — es mejor hacerlo por la mañana con la cabeza despejada

    it never entered my head — ni se me pasó por la cabeza siquiera

    you need your head examining or examinedtú estás mal de la cabeza

    to have a head for business/figures — ser bueno para los negocios/con los números

    I have no head for heightstengo vértigo

    to do a sum in one's head — hacer un cálculo mental

    he has got it into his head that... — se le ha metido en la cabeza que...

    I wish he would get it into his thick head that... — ya me gustaría que le entrara en ese cabezón que tiene que...

    who put that (idea) into your head? — ¿quién te ha metido eso en la cabeza?

    I can't get that tune out of my head — no puedo quitarme esa música de la cabeza

    it was over their heads — no lo entendían

    I'm sure if we put our heads together we can work something out — estoy seguro de que si intercambiamos ideas encontraremos una solución

    to take it into one's head to do sth, he took it into his head to go to Australia — se le metió en la cabeza ir a Australia

    don't worry your head about it — no te preocupes, no le des muchas vueltas

    - keep one's head
    - lose one's head
    - be/go off one's head

    you must be off your head! — ¡estás como una cabra!

    - be out of one's head
    - he's got his head screwed on
    - be soft or weak in the head
    - go soft in the head
    3) (=leader) [of firm] director(a) m / f; (esp Brit) [of school] director(a) m / f

    head of department(in school, firm) jefe(-a) m / f de departamento

    head of French — el jefe/la jefa del departamento de francés

    head of (the) householdcabeza mf de familia

    head of state — (Pol) jefe(-a) m / f de Estado

    4) (=top part) [of hammer, pin, spot] cabeza f; [of arrow, spear] punta f; [of stick, cane] puño m; [of bed, page] cabecera f; [of stairs] parte f alta; (on beer) espuma f; [of river] cabecera f, nacimiento m; [of valley] final m; [of mountain pass] cima f

    at the head of[+ organization] a la cabeza de; [+ train] en la parte delantera de

    to sit at the head of the table — sentarse en la cabecera de la mesa, presidir la mesa

    5) (Bot) [of flower] cabeza f, flor f; [of corn] mazorca f

    a head of celery/ garlic — una cabeza de apio/ajo

    a head of lettuceuna lechuga

    6) (Tech) (on tape-recorder) cabezal m, cabeza f magnética; [of cylinder] culata f; (Comput) cabeza f

    reading/writing head — cabeza f de lectura/grabación

    7) (=culmination)

    this will bring matters to a head — esto llevará las cosas a un punto crítico

    to come to a head — [situation] alcanzar un punto crítico

    8) heads (on coin) cara f

    heads or tails? — ¿cara o cruz?, ¿águila o sol? (Mex)

    9) (no pl) (=unit)

    £15 a or per head — 15 libras por cabeza or persona

    10) (Naut) proa f

    head to windcon la proa a barlovento or de cara al viento

    11) (Geog) cabo m
    12) (=pressure)

    head of steampresión f de vapor

    head of waterpresión f de agua

    13) (=height) [of water]
    14) (=title) titular m; (=subject heading) encabezamiento m

    this comes under the head of... — esto viene en el apartado de...

    2. VT
    1) (=be at front of) [+ procession, league, poll] encabezar, ir a la cabeza de; [+ list] encabezar
    2) (=be in charge of) [+ organization] dirigir; (Sport) [+ team] capitanear
    3) (=steer) [+ ship, car, plane] dirigir
    4) (Ftbl) [+ goal] cabecear
    5) [+ chapter] encabezar
    3.
    VI

    where are you heading or headed? — ¿hacia dónde vas?, ¿para dónde vas?

    he hitched a ride on a truck heading or headed west — hizo autostop y lo recogió un camión que iba hacia el oeste

    they were heading home/back to town — volvían a casa/a la ciudad

    4.
    CPD

    head boy N(Brit) (Scol) delegado m de la escuela (alumno)

    head buyer Njefe(-a) m / f de compras

    head case * N(Brit) majara * mf, chiflado(-a) * m / f

    head cheese N(US) queso m de cerdo, cabeza f de jabalí (Sp), carne f en gelatina

    head chef Nchef mf, jefe(-a) m / f de cocina

    head coach N — (Sport) primer(a) entrenador(a) m / f

    head cold Nresfriado m (de cabeza)

    head count Nrecuento m de personas

    head gardener Njefe(-a) m / f de jardineros

    head girl N(Brit) (Scol) delegada f de la escuela (alumna)

    head height Naltura f de la cabeza

    at head height — a la altura de la cabeza

    head injury Nherida f en la cabeza

    head massage Nmasaje m en la cabeza

    to give sb a head massage — masajearle la cabeza a algn, darle un masaje en la cabeza a algn

    head nurse Nenfermero(-a) m / f jefe

    head office Nsede f central

    head prefect N(Brit) (Scol) delegado(-a) m / f de la escuela (alumno/alumna)

    head restraint N — (Aut) apoyacabezas m inv, reposacabezas m inv

    to have a head start (over or on sb) — (Sport, fig) tener ventaja (sobre algn)

    he has a head start over other candidatestiene ventaja sobre or les lleva ventaja a otros candidatos

    head wound Nherida f en la cabeza

    * * *
    [hed]
    I
    1) ( Anat) cabeza f

    to stand on one's headpararse de cabeza (AmL), hacer* el pino (Esp)

    from head to foot o toe — de pies a cabeza, de arriba (a) abajo

    he's a head taller than his brotherle lleva or le saca la cabeza a su hermano

    head over heels: she tripped and went head over heels down the steps tropezó y cayó rodando escaleras abajo; to be head over heels in love estar* locamente or perdidamente enamorado; heads up! (AmE colloq) ojo! (fam), cuidado!; on your/his (own) head be it la responsabilidad es tuya/suya; to bang one's head against a (brick) wall darse* (con) la cabeza contra la pared; to be able to do something standing on one's head poder* hacer algo con los ojos cerrados; to bite o snap somebody's head off echarle una bronca a alguien (fam); to bury one's head in the sand hacer* como el avestruz; to get one's head down (colloq) ( work hard) ponerse* a trabajar en serio; ( settle for sleep) (BrE) irse* a dormir; to go over somebody's head ( bypassing hierarchy) pasar por encima de alguien; ( exceeding comprehension): his lecture went straight over my head no entendí nada de su conferencia; to go to somebody's head subírsele a la cabeza a alguien; to have a big o swelled o (BrE) swollen head ser* un creído; he's getting a swelled o (BrE) swollen head se le están subiendo los humos a la cabeza; to have one's head in the clouds tener* la cabeza llena de pájaros; to hold one's head up o high o up high ir* con la cabeza bien alta; to keep one's head above water mantenerse* a flote; to keep one's head down ( avoid attention) mantenerse* al margen; ( work hard) no levantar la cabeza; (lit: keep head lowered) no levantar la cabeza; to knock something on the head (colloq) dar* al traste con algo; to laugh one's head off reírse* a mandíbula batiente, desternillarse de (la) risa; to scream/shout one's head off gritar a voz en cuello; to make head or tail o (AmE also) heads or tails of something entender* algo; I can't make head or tail of it para mí esto no tiene ni pies ni cabeza; to rear one's ugly head: racism/fascism reared its ugly head again volvió a aparecer el fantasma del racismo/fascismo; to stand/be head and shoulders above somebody ( be superior) darle* cien vueltas a alguien, estar* muy por encima de alguien; to stand o turn something on its head darle* la vuelta a algo, poner* algo patas arriba (fam), dar* vuelta algo (CS); to turn somebody's head: the sort of good looks that turn heads el tipo de belleza que llama la atención or que hace que la gente se vuelva a mirar; (before n) head injury — lesión f en la cabeza

    2) (mind, brain) cabeza f

    he needs his head examinedestá or anda mal de la cabeza

    she has a good head for business/figures — tiene cabeza para los negocios/los números

    use your head! — usa la cabeza!, piensa un poco!

    if we put our heads together, we'll be able to think of something — si lo pensamos juntos, algo se nos ocurrirá

    it never entered my head that... — ni se me pasó por la cabeza or jamás pensé que...

    to get something into somebody's headmeterle* algo en la cabeza a alguien

    to be off one's head — (colloq) estar* chiflado (fam), estar* or andar* mal de la cabeza

    to be out of one's head — (sl) ( on drugs) estar* flipado or volado or (Col) volando or (Méx) hasta atrás (arg); ( drunk) estar* como una cuba (fam)

    to be soft o weak in the head — estar* mal de la cabeza

    to get one's head (a)round something: I can't get my head (a)round this new system no me entra este nuevo sistema; to have one's head screwed on (right o the right way) (colloq) tener* la cabeza bien puesta or sentada; to keep/lose one's head mantener*/perder* la calma; two heads are better than one — cuatro ojos ven más que dos

    3)
    a) ( of celery) cabeza f; (of nail, tack, pin) cabeza f; (of spear, arrow) punta f; ( of hammer) cabeza f, cotillo m; ( of pimple) punta f, cabeza f; ( on beer) espuma f; ( of river) cabecera f
    b) (top end - of bed, table) cabecera f; (- of page, letter) encabezamiento m; (- of procession, line) cabeza f
    4)
    a) ( chief) director, -tora m,f

    head of state/government — jefe, -fa m,f de Estado/de Gobierno

    the head of the household — el/la cabeza de familia; (before n)

    head buyer — jefe, -fa m,f de compras

    head girl/boy — (BrE Educ) alumno elegido para representar al alumnado de un colegio

    head waitermaître m, capitán m de meseros (Méx)

    b) ( head teacher) (esp BrE) director, -tora m,f (de colegio)
    5)
    a) ( person)

    $15 per head — 15 dólares por cabeza or persona

    b) pl head ( Agr)
    6) ( crisis)

    to come to a head — hacer* crisis, llegar* a un punto crítico

    7)
    a) ( magnetic device) (Audio, Comput) cabeza f, cabezal m
    b) ( of drill) cabezal m
    c) ( cylinder head) culata f
    8) ( Geog) cabo m

    II
    1.
    1)
    a) \<\<march/procession\>\> encabezar*, ir* a la cabeza de; \<\<list\>\> encabezar*
    b) \<\<revolt\>\> acaudillar, ser* el cabecilla de; \<\<team\>\> capitanear; \<\<expedition/department\>\> dirigir*, estar* al frente de
    2) ( direct) (+ adv compl) \<\<vehicle/ship\>\> dirigir*

    which way are you headed? — ¿hacia or para dónde vas?

    3) ( in soccer) \<\<ball\>\> cabecear
    4) \<\<page/chapter\>\> encabezar*

    2.
    vi

    where are you heading? — ¿hacia or para dónde vas?

    Phrasal Verbs:

    English-spanish dictionary > head

  • 36 toss

    tos
    1. verb
    1) (to throw into or through the air: She tossed the ball up into the air.) arrojar, tirar, lanzar
    2) ((often with about) to throw oneself restlessly from side to side: She tossed about all night, unable to sleep.) dar vueltas(en la cama), moverse con intranquilidad
    3) ((of a ship) to be thrown about: The boat tossed wildly in the rough sea.) balancearse, ser sacudido
    4) (to throw (a coin) into the air and decide a matter according to (a correct guess about) which side falls uppermost: They tossed a coin to decide which of them should go first.) jugar/echar a cara o cruz

    2. noun
    (an act of tossing.) sacudida; lanzamiento
    - win/lose the toss
    toss vb
    1. tirar
    2. sacudir / agitar / mover
    tr[tɒs]
    1 (shake) sacudida, movimiento
    2 (of coin) sorteo a cara o cruz
    1 (move, shake) mover, agitar, sacudir; (pancake) dar la vuelta a; (salad) mezclar
    2 (throw) arrojar, lanzar, tirar
    1 moverse, agitarse, sacudirse
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    not to give a toss about something no importarle un cojón a alguien
    to toss a coin echarlo a cara o cruz
    to toss and turn (in bed) revolverse (en la cama), dar vueltas (en la cama)
    to toss for something jugar algo a cara o cruz
    toss ['tɔs, 'tɑs] vt
    1) agitate, shake: sacudir, agitar, mezclar (una ensalada)
    2) throw: tirar, echar, lanzar
    toss vi
    : sacudirse, moverse agitadamente
    to toss and turn: dar vueltas
    toss n
    throw: lanzamiento m, tiro m, tirada f, lance m (de dados, etc.)
    v.
    echar v.
    lanzar v.
    lanzar al aire v.
    sacudir v.
    tirar v.
    n.
    cogida s.f.
    echada s.f.
    sacudida s.f.
    tirada s.f.
    tɔːs, tɒs
    I
    a) ( throw) lanzamiento m
    b) ( of coin)

    to win/lose the toss — ganar/perder* jugándoselo a cara o cruz (or sello etc)

    not to give a toss — (BrE sl)

    I don't give a toss what you thinka mí me importa un pito (fam) or (vulg) carajo lo que pienses

    to argue the toss — (BrE) seguir* discutiendo


    II
    1.
    a) ( throw) \<\<ball\>\> tirar, lanzar*, aventar* (Col, Méx, Per); \<\<pancake\>\> darle* la vuelta a, dar* vuelta (CS) ( lanzándolo al aire)

    let's toss a coinechémoslo a cara o cruz or (Andes, Ven) a cara o sello or (Arg) a cara o ceca or (Méx) a águila o sol

    b) ( agitate) \<\<boat/passengers/cargo\>\> sacudir, zarandear

    she tossed her head/hair back — sacudió la cabeza hacia atrás/se echó el pelo para atrás con un movimiento de cabeza

    c) ( Culin) \<\<salad\>\> mezclar
    d) (AmE colloq) \<\<party\>\> dar*

    2.
    vi
    a) ( be flung about) agitarse, sacudirse; \<\<boat\>\> bambolearse, dar* bandazos

    to toss and turn — dar* vueltas ( en la cama)

    b) ( flip coin)

    to toss FOR something: we tossed for the last apple — nos jugamos la última manzana a cara o cruz (or a cara o sello etc)

    Phrasal Verbs:
    [tɒs]
    1. N
    1) (=shake) [of head] sacudida f
    2) (=throw) echada f, tirada f ; (by bull) cogida f

    the ball came to him full toss — la pelota llegó a sus manos sin tocar la tierra

    to take a toss — (from horse) caerse del caballo

    3) [of coin] tirada f, echada f (esp LAm)

    to win/lose the toss — ganar/perder (a cara o cruz)

    - argue the toss
    2. VT
    1) (=shake) sacudir

    the boat was tossed by the waves — las olas sacudían el barco

    the horse tossed its headel caballo sacudió la cabeza

    2) (=throw) tirar, lanzar, echar, aventar (Mex); [bull] coger (y lanzar al aire)

    to toss sth to sbtirar or lanzar algo a algn

    to toss sb in a blanketmantear a algn

    to toss the caber(Scot) lanzar troncos

    to toss a coinechar a cara o cruz

    I'll toss you for it — lo echamos a cara o cruz

    to toss a pancakedar la vuelta a or voltear una tortita

    to toss a saladmezclar una ensalada

    See:
    3. VI
    1) (also: toss about, toss around) sacudirse, agitarse; [boat] (gently) balancearse sobre las ondas; (violently) ser sacudido por las ondas

    to toss (in one's sleep), toss and turn — dar vueltas or revolverse (en la cama)

    2) (also: toss up) echar a cara o cruz; (Sport) sortear ( for sth algo)

    we tossed (up) for the last piece of cakenos jugamos or echamos a cara o cruz el último trozo de pastel

    * * *
    [tɔːs, tɒs]
    I
    a) ( throw) lanzamiento m
    b) ( of coin)

    to win/lose the toss — ganar/perder* jugándoselo a cara o cruz (or sello etc)

    not to give a toss — (BrE sl)

    I don't give a toss what you thinka mí me importa un pito (fam) or (vulg) carajo lo que pienses

    to argue the toss — (BrE) seguir* discutiendo


    II
    1.
    a) ( throw) \<\<ball\>\> tirar, lanzar*, aventar* (Col, Méx, Per); \<\<pancake\>\> darle* la vuelta a, dar* vuelta (CS) ( lanzándolo al aire)

    let's toss a coinechémoslo a cara o cruz or (Andes, Ven) a cara o sello or (Arg) a cara o ceca or (Méx) a águila o sol

    b) ( agitate) \<\<boat/passengers/cargo\>\> sacudir, zarandear

    she tossed her head/hair back — sacudió la cabeza hacia atrás/se echó el pelo para atrás con un movimiento de cabeza

    c) ( Culin) \<\<salad\>\> mezclar
    d) (AmE colloq) \<\<party\>\> dar*

    2.
    vi
    a) ( be flung about) agitarse, sacudirse; \<\<boat\>\> bambolearse, dar* bandazos

    to toss and turn — dar* vueltas ( en la cama)

    b) ( flip coin)

    to toss FOR something: we tossed for the last apple — nos jugamos la última manzana a cara o cruz (or a cara o sello etc)

    Phrasal Verbs:

    English-spanish dictionary > toss

  • 37 carraca

    Carraca, esta palabra significa comida, condimentos, conquivus, (cacharros, etc.). Cuando íbamos a llindiar el ganáu disdi ‘l albiar el díe fasta que tapecíe, (cuidar el ganado desde el amanecer hasta el oscurecer) llevábamos la carraca nun cabaxín, zurronacu ou cestacu cualquier, (cabás, zurrón o cualquier otro cesto). Les muyeres baxaben al merquéu ya traíen la carraca pa toa la xemana. (Las mujeres bajaban al mercado y compraban si tenían dinero lo que se necesitase en la casa para toda la semana). Carraca tamén lu ye lu que lus vaqueirus chebaban disdi la teixá pal sou cabanu ou corte de la braña, dunde a lu mexor taben un fatáu de díes xin baxar a l'aldina, per ístu llebaben un carracáu de couxes que ñecexitaben. (Carraca también es lo que los vaqueros llevaban desde casa para sus cabañas del puerto, las morteras o los prados, donde a lo mejor estaban unos días sin bajar a la aldea, por esto subían muchas cosas que necesitaban y no todas eran para comer sino que algunas eran simples cacharros, o humildes mantas. Y carraca hermanos míos, era la que hacía mi madre y todas las vindas de los rojos, cuando todas las semanas iban a visitar a sus maridos a la Cárcel Modelo de Oviedo, como por las demás no puedo hablar, porque yo no sé cómo se arreglaban las pobrecitas, aunque me supongo que muchas hasta pidiendo limosna, sí que lo puedo hacer de mi madre, que todos los martes era el día que tenía de comunicación, y ella nunca sabía si le iba encontrar vivo, porque por aquellos tiempos fechus de llágrimes ya xufriencies, tous lus díes na carxel d'Uviéu achuquinaben cambrionáus enteirus de xóvenes astures y'anxina d’ista maneira tan achuquina, encalducá per prexones xin concencia, nin dinidá nin «Xusticia Humana», fexérun bon amagüestu de toes les xuventúes roxes d'Asturies, ya les pouques que nun achuquinarun llantárunlas nus batallones de trabayadores, dunde munchus morrierun achindi fartus de fames, de llatigazus ya vexaciones, ya lus oitres que xuerti tubieren de golguer pa la sou teixá, fexérunlu mamplenáus d'amollexíes que per mor d'echus tamén fatáus morrieron. Falaba you que carraca yera lu que miou má le chevaba ‘l miou pá tous lus martes a la carxel, que you nun séi lu que yera, perque na nuexa teixá nun había esconxolancia de nagua, peru lu que fora écha llantábalu tou nuna fardelaca, ya colaba na xuntura d'oitres muyeres de l'allina camín d'Uviéu tres ou catru gores endenantes qu’almaneciera, pos teníen qu'espatuxar alrreór de cuarenta quilómetrus andandu ya oitres tantus pa la regolguía, pos entoncenes nun valía faer el auto-stop que güéi se fae, perque tous lus cambriones ya coches cuaxi yeren millitares, y'angunus oitres yeren de lus drechistes, ya lus roxus nun teníamus namái que goxetáus mexeries, ya manegáus de miéu ‘l nuexu hermenu ‘l venceor, perque lus nuexus homes morrieran lluchandu nel frinti, ya lus oitres taben arretrigáus per les cárxeles dunde poucu a poucu lus achuquinaben ou lus esclavizaben nus batallones de trabayaóres, anxina yera que tou Asturies taba xemada de viudes, de vieyus ya de guaxiquinus güerfaninus, que tous nuexóitres, viétchus, muyeres ya nenus de lus roxus, díbamus ser esclavizáus inhumanamente baxu 'n enfernal xugu que nun nus dexaba más llibertá que la que nel xuenu cheldábamus. —Ya n'agora vou xebrame del trabayu d'enfilerar pallabres p'encalducalus cuamigu dientru d’ista hestoria dou tán lus raigones ya l'escola de nuexes costumes ya llingua. TRADUCCIÓN.—Por aquellos tiempos hechos de lágrimas y de grandes sufrimientos, todos los días que el Hacedor alumbraba, en la cárcel de Oviedo asesinaban camiones enteros de jóvenes astures, y así de esta manera tan despiadada y asesina, llevada a cabo por personas sin conciencia, ni dignidad ni ninguna clase de «Justicia Humana», llevaron a término casi el total exterminio de las juventudes rojas de Asturias, y las pocas que no asesinaron, las esclavizaron en los famosos batallones de trabajadores, donde muchos allí murieron hartos de hambre, de vejaciones y latigazos, y los pocos que tuvieron la suerte de volver a sus hogares, lo hicieron llenos de enfermedades que por mor de ellas también murieron bastantes. —Decía yo que carraca también era lo que mi madre le llevaba todos los martes a mi padre a la cárcel, que yo no sé lo que pudiera ser, porque en nuestra casa no había ninguna cosa de nada, pero lo que fuese ella lo metía dentro de una saca y marchaba en unión de otras mujeres de la aldea camino de Oviedo tres o cuatro horas antes que amaneciese, pues tenían que caminar alrededor de cuarenta quilómetros y otros tantos de retorno y todos los hacían andando, pues no servía hacer el auto-stop que hoy se hace, porque todos los camiones y coches casi eran militares, y algunos otros que había eran de los derechistas, pues los izquierdistas no teníamos nada más que grandes cantidades de miseria, así como de miedo a nuestro hermano el vencedor que jamás se portó nada bien con nosotros, porque nuestros hombres habían muerto en el frente, y los otros estaban presos en las cárceles, donde poco a poco les iban asesinando, o los esclavizaban en los campos de concentración o batallones de trabajadores, así era que toda Asturias estaba sembrada de viudas, de viejos y de niños huérfanos, que todos nosotros, viejos, mujeres y niños de las izquierdas, íbamos a ser esclavizados inhumanamente bajo el infernal yugo que no nos dejaba más libertad que la que en el sueño hacíamos. Y ahora me voy alejar del trabajo de poner en orden las palabras en este diccionario, para llevarles conmigo a los lugares donde yo he aprendido la dulce lengua de Asturias, que no es otro lugar que la escuela donde vivían las raíces y costumbres de Nuestro Pueblo, pues no se pueden buscar nuestras falancias en ningún otro lugar ni parte. Por esto les digo ahora, que si yo no hubiese vivido tan simple, sencilla, pobre, miserable, esclavizadora y dentro de la más natural de la «RAIZ ANCESTRAL DE ASTURIAS», ni yo ni nadie podría legarle a mi «AMADA ASTURIAS» ni a sus «HIDALGAS GENTES», la documentación pura, natural y sencilla que pueda tener este diccionario, porque desde estas mis simples líneas y mirándome muy mucho de lo que digo, les afirmo que hay muy poco fiable por no decir nada, escrito de nuestras costumbres y lengua. «DIES D’ENFERNU» (DÍAS DE INFIERNO) —Yera you 'n zaragoletu, 'n guaxiquín, un nenacu, 'n rapacín (un niño de unos ocho años), cundu la ñecexidá más prieta me fexera depriender lu que yera ‘l dollor, la xufriencia, l’inxusticia, lu pior qu'el Home pudiés encaldar d'enría lus sous xemexantes, you yera ún de lus miles d'anxelinus de miou Tierra que diba faer arroxaúra nel vivir d’ enfernu que m’aguardaba. Xin, fatáus de güérfanus lu mesmu que you, que güéi nel díe xuntu con nuexes familias, ente fius, ñetus, ya tou ‘l andecháu de parantela xomus más de la metá de les xentes d'Asturias, peru naquechus tempus d'achuquinus ya inxusticies nun yéramus namái qu'unus guaxiquinus dexamparáus de la man del Faidor ya del Home, ya tous noxóitres tubiemus que catanus el xustentu de fatáus de maneires diferientes, la miou per exemplu fó'ísta. COLOCOUME MIOU Má de cabrieru na teixá d'un amu baldrayu y atuñáu, llabascu y'achuquín tan solu per que me diera de comer ya me vistiera dalgu, peru ‘l condenáu matábame de fame, ya la vestimenta que punxu d'enría ‘l miou llombu conxistía nun calzáu que la metá ‘l tempu espatuxaba con las patas arregañás, apaxiétchau con unus fatucus tous esgacicáus que per tous lus lláus diben les mious carnis al entestate, acaniláes per el callor ya ‘l fríu en tou ‘l tempu. —Tenía yo aproximadamente ocho años de edad cuando me asesinaron a mi padre, y me recuerdo con toda exactitud cómo la ley de aquel tiempo llevó a cabo tan imperdonable, deshumanizante y vandálica felonía. —Nuna nuétche (una noche) llegaron a la casa de unos tíos míos que en mi aldea vivían y donde mis padres y yo nos refugiamos al término de la guerra en Asturias cuatro desalmados, cuatro bandoleros, cuatro inmundicias humanas, que escudados tras de sus armas empuñadas, representaban l'enñordiada Lley (LA SUCIA LEY) que en aquellos tiempos a la Justicia traicionaba, cuento yo, que aquellos cuatro merucus (gusanos), atemorizando e insultando a toda mi familia, detuvieron a mi padre, le amarraron como a la bestia que se lleva al matadero y se lo intentaron llevar de la casa, sin que mis tíos, (y la cosa no era para menos), intentasen pronunciar asustados como se encontraban ni la más mínima palabra de súplica o protesta. Pero mi madre no les secundó, sino que bravamente intentó defender al sou home (a su marido) no sólo con la palabra, que mi madre la tenía d'aguxa lu mesmu qu’un bon obreiru (de afilada lo mismo que un buen aguijón), sino que temerariamente se abalanzó sobre ellos y fuele preciso a uno de aquellos cobardes y desalmados representantes de la deshumanizada ley que corría en aquellos tiempos, de propinarle varios golpes con la pistola, dejándola mal herida y ensangrentada, tirada en el suelo con el conocimiento perdido. Mientras que aquellos bandidos, se llevaban a mi padre sin permitirle que de mi se despidiera, y tan solamente le he podido ver por última vez, tres les rexes de la cárxel d'Uvieu 'n die 'ndenantes que l'achuquinaren. (Detrás de las rejas de la cárcel de Oviedo, un día antes de que le asesinasen). Pronto mi madre y yo, llenos de la más desolante de las tristezas, y vestidos con el traje de las más indigentes miserias y pobrezas, nos marchamos de la casa de mis tíos y nos asentamos en la abandonada, vieja y destartalada casa de mi abuela. Y sin muebles, ni nada, los dos juntos, como grandes e indomables luchadores que hemos sido siempre, dimos comienzo sin desfallecer ni un momento, a la dura lucha por la vida, sin que nadie jamás nos ayudara. Empecé a ganarme la vida como pastor, a la corta edad de que cualquier niño sólo pensaría en jugar, comer cuando tuviese hambre y recibir de continuo montones de caricias y de amor, yo sin embargo, a pesar de no poseer nada de todas estas maravillosas cosas, era en extremo a mi manera feliz. Marchaba todas las mañanas con mi ganado al monte, donde permanecía todo el día, tan sólo con la compañía que me brindaba mi fiel y siempre por mí con cariño recordado Pelayu, que era un perro, de una inteligencia y sentimientos, que más bien que un chuchu (perro), parecía aquel singular animal un ser humano. Luego por las tardes, cuando el sol se escondía por detrás de las altas cumbres, retornaba feliz a la aldea, siempre lleno de contentura, cantando las más de las veces, amenizado por el potente tañir del zumbiétchu (cencerro) que llevaba colgado al cuello el semental del rebaño. Una mañana como tantas otras me encaminé con mi rebaño al monte y seria como a la media tarde cuando a la entrada de una cueva que se asentaba en un lugar casi inaccesible me encontré medio enterrado con las piedras y la escasa tierra que hacían la reducida plataforma de la portada de la caverna, un pequeño aro de oro, yo he tenido por así decirlo desde mi infancia la inmensa suerte de poseer una imaginación tan inmensamente dislocada, que por tal solían decirme mis vecinos, que era yo el rey de las mentiras, así como el más hábil inventor de endemoniados cuentos. El caso era, que aquel misterioso anillo abandonado a tan larga distancia de mi aldea y en lugar tan argutosu (estrecho, alto, inaccesible), hiciéronme presto pensar, que aquella joya no había llegado a tal escondrijo por sí sola, sino que desde luego alguien la había traído. En el momento mi imaginación desbordante de una alegría que no encontraba un fin para frenarla, comenzó a fomentar sin el menor titubeo la fantástica idea de que en el interior de aquella caverna debía de encontrarse un tesoro de preciosas joyas y valorativas monedas, y quién le había ocultado sabe Dios cuando, seguramente habría perdido aquel anillo que por casualidad yo encontrara. Así pues, ya firmemente convencido, adentreme temerariamente sin el menor temor por la angosta cueva con las miras de apoderarme de aquella inmensa riqueza que según mi soñativa imaginación me había hecho comprender que en su interior me estaba aguardando. Pero aquel día no conseguí mi feliz propósito, porque era la caverna más larga de lo que había pensado y la oscuridad que en ella reinaba me hacía ciego de toda luz. Senteme en su entrada muy desilusionado al no poder lograr lo que había soñado, pero pronto mi mente empezó a dibujarme mil dispares tesoros, pues por el rastro que descubriera seguramente que dentro de la gruta se hallaría escondida alguna chalga (tesoro) guardado con toda seguridad por una Xana, Xumiciu, Trasgu o Culiebru (dioses de la Mitología asturiana), pues al decir de el abuelo Nicomedes cuando en las largas veladas de los inviernos y sin jamás interrumpirle con grande contentura le escuchábamos las leyendas, cuentos e historias que él lúcida y socarronamente nos contaba, afirmándonos siempre que eran tan ciertos sus relatos, como que todos habíamos nacido para morir. Y cuando hablaba de las chalgas aseguraba que tal o cual vecino, morador de esta o aquella aldea, se había hecho de la noche a la mañana rico al haber encontrado una chalga. También afirmaba poniéndose muy serio alegando unos razonamientos que convencían, que las montañas que rodeaban nuestra aldea había muchas chalgas escondidas, que fueron sepultadas hacía muchos siglos por los invasores moros, que al ser vencidos por los astures y al no poder huir con tan pesados tesoros, los ocultaban en las montañas con las miras de poder regresar algún día a desenterrarlos. Como cuento, yo en aquellos momentos vivía alborozado, sumergido en una disloca alegría al saberme ya dueño de aquella incontable riqueza, haciendo que mis inocentes ojos sonriesen felices inmersos en la imaginativa dicha de poder muy pronto liberar a mi madre de la pobreza y quitarla del agobiador trabajo que faenaba trabajando en los eros de los vecinos de estrella a estrella por un miserable sueldo andechandu (en cuadrilla) todos los días. Y así pensando todas las dichas que mi infantil mente podía imaginar, rodeado por el sepulcral silencio que envolvía la grandiosidad de las montañas, rasgado de vez en cuando por el potente y agudo graznido que desde los peñascos más inaccesibles, o desde los infinitos espacios donde con majestuosidad planeaban, lanzaban las útres (águilas), que con ojos inquisitivos oteaban con hambrientas intenciones los escabrosos riscos y las empinadas fistietchas (pequeños valles encajonados entre las peñas), con la esperanza achuquinante (asesina) de poder atrapar con la rapidez del rayo, algún recental que se hubiese xebrau (apartado) de su madre. También aquel silencio que invitaba a la meditación era con más continuidad cortado, por el dinámico tañir del zumbiétchu (pequeño cencerro) que colgaba del brioso cuello del macho cabrio, conductor y semental del rebaño. Como cuento, allí permanecía ensimismada mi mente en el soñar despierto, fabricando sin trabas de la misma nada, las más disparatadas y fabulosas dichas, que harían la felicidad de mi madre junto con la mía. Llegó casi sin enterarme el atapecer del día (al oscurecer) y fue entonces cuando desperté con prisa del maravilloso soñar donde vivía, y raudo, con agilidad y destreza que hoy al recordarla me causa dicha, reuní en pocos minutos mi rebaño, ayudado con eficacia por Pelayu, mi fiel, obediente, valiente y amaestrado perro, que no le tenía miedo a nada ni a nadie si exceptuamos al siempre mal intencionado y vigoroso macho semental de la reciétcha que yo allindiaba (ganado menudo que yo cuidaba). Y cuando ya el día agonizaba entre las negras vestimentas de la noche, entré en mi aldea conduciendo orgullosamente mi rebaño. A la entrada del pueblo sentado plácidamente fumándose un cigarro, estaba esperándome mi amo preocupado por mi tardanza y acercándose a mí, con palabras desaforadas e insultantes, a la par que me reprendía con dureza, me preguntaba el por qué me había demorado tanto. No recuerdo lo que le contesté, ni la historia que le largué, lo que si sé, que no se creyó de ella nada, pues todas las gentes que me conocían bien sabían, que yo confundía la verdad con la mentira haciendo con entrambas las más inverosímiles y dislocadas historias. Sin embargo, lo que yo sabía muy bien, era que aquel miserable labriego de mi aldea, que tenía la desgracia de cuidarle sus ganados, por la triste desgracia de una comida infame y peor vestimenta, no le incomodaba en absoluto que yo llegase tarde o que me despeñara desde un serapu (peña) y me escontonara la motchera (rompiera la cabeza), lo único que le preocupaba al condenado, era que llegasen a su teixada (casa) sanos y fartus (hartos) todos sus ganados. Al siguiente día bien de mañana como de continuo hacía, con un poco de sabadiegu (chorizo malo) un cantezu (pedazo) de pan moreno y cuatro manzanas dentro de mi zurrón, salí de mi aldea afaluchandu (arreando) el rebaño, y con aquellas miserables viandas que llevaba en mi morral, tenía que aguantar todo el día en el monte corriendo sin descanso tras aquella veceira (rebaño) de cabras. Lo que no sabía el condenado de mi amo, era que yo siempre que tenía hambre, le ordeñaba sus cabras dentro de una lata que tenía escondida en la montaña, hartándome tanto yo como mi fiel Pelayu de espumosa y fresca leche hasta el golifar (hastiar). Si el bastruya (zafio) de mi amo tan sólo hubiese sospechado que le mucía (ordeñaba) sus cabras todos los días, me hubiera eszarapau (despedazado) mi frágil cuerpo con un mamplén de cibiétchazus (con muchos palos). Espatuxaba (caminaba) yo muy contento aquella mañana, quizás lo hiciera mucho más feliz que nunca, arreaba mi rebaño con desacostumbrada prisa, porque ansias locas tenía de llegar a la montaña, para entrar de nuevo en la misteriosa cueva, pues ahora ya no tendría problemas con la obscuridad que en ella reinaba, ya que conmigo llevaba una caja de cerillas y un pequeño candil que le había arrapiegáu (hurtado, quitado) de la corte (cuadra, establo) a mi amo, y con aquella luz, sería capaz de bajar hasta las mismas entrañas de la tierra, si a tal lugar la caverna se extendiese. Aquella noche había dormido poco y soñado mucho, tanto despierto como dentro del desvelado sueño, y tanto de una manera como de la otra, siempre llegaba a la conclusión, de que dentro de aquella para mi misteriosa gruta se ocultaba una fabulosa chalga de la que iba ser yo su señor y dueño, y cuando tal me sucediese, ya no sería yo más criado de ningún rapiegu (zorro) amo, ni tampoco a mi querida madre se le encallecerían jamás las manos, efectuando esclavizantes trabajos, nunca para el prójimo bien servidos y siempre por él peor pagados, ni se partiría sus costillas refrescándose el cansancio en su propio sudor por las fincas de nuestros vecinos, por donde se arreventaba todos los días del año, por la mezquina soldada de una fuente no muy grande de harina, un cesto de patatas, o cualquier otra vianda que mitigase el enorme fantasma del hambre, que desde el fin de la guerra se había enseñoreado de nuestro indigente char (lar), que nos obligaba despiadadamente a unos ayunos tan sumamente raquíticos, que el día que comíamos algo en traza (algo mas), tal parecía que habíamos cometido un grave pecado. Cuando yo fuese dueño de aquel tesoro, (abanzaba seguido de Pelayu arreando con prisa los ganados camino de la argutosa «abrupta» montaña, a la par que imaginativamente iba pensando), compraremos una casa decente, buenas fincas y mejores ganados, y entonces nuestros vecinos nos mirarán con respeto, y no nos tratarán con el menosprecio y la esclavitud a que ahora nos someten. Llegué al fin hasta el lugar que por costumbre tenía de enveredar el ganado para que a su aire subiesen guareciendu (pastiando) como siempre hacían hasta llegar al final de la tarde que era cuando el rebaño solía alcanzar lo más alto de la montaña. Pero aquel día no seguí yo al redil como siempre hacía, sino que me adelante a él corriendo sin el menor cansancio laderas arriba, hasta que por fin sudoroso y galopante en la alegría llegué a la vecindad de la caverna. Pude comprobar sonriente a la par que cariñosamente acariciaba a Pelayu, cómo éste me miraba contrariado al ver que yo por primera vez había cambiado todos mis cotidianos hábitos. Ya que siempre nada más llegar al monte y dejar a las cabras a su albedrío pastiando, nos sentábamos en el lugar acostumbrado, y zampábamos sin pérdida de tiempo a partes iguales como buenos compañeros, la miserable comida que nos había servido nuestro amo. Después jugábamos incansablemente en mil dispares entretenimientos hasta quedarnos rendidos, y muchas veces tras de nuestros juegos, los dos juntos abrazados nos quedábamos profundamente dormidos y al despertarnos sino avistábamos el rebaño, corríamos alocados por la preocupación, por entre los abruptos riscos, y las espinosas malezas hasta lograr encontrarlo. Después otra vez gozosos retornábamos a nuestros juegos, o yo me quedaba mirando a las montañas ensimismado pensando, mientras que Pelayu se entretenía cazando grillos, u otros insectos, y otras veces con sus blancos y poderosos colmillos recorría con rabia su pelambrudo cuerpo, diezmando la cabanada (rebaño) de pulgas y otros parásitos que con su sangre se alimentaban. Como cuento, aquella mañana mi fiel Pelayu me miraba preocupado, pudiendo yo observar en sus vivarachos, picarescos e inteligentes ojos, una recriminación que me estaba haciendo, por su forma de ponerme sus fuertes patas en mi pecho, a la vez que me lamía entre pequeños y cariñosos ladridos mi rostro. Si con sus ladridos pudiese hablar mi lenguaje, seguramente que me diría. —No seas un iluso soñador, mi más querido y preciado compañero, no llegues con tu fantástico pensamiento hasta el extremo de acariciar ni tan siquiera cuanto te has imaginado. Comámonos con la alegría de que hacemos gala todos los días, esa mezquina comida que nos da nuestro despreciable amo, y juguemos con la inocente felicidad de siempre, ya que éste será el más grande tesoro que jamás podrás superar en tu vida. ¿Dónde podrás hallar una riqueza que se pueda comparar a la natural y sencilla felicidad que hoy gozas, aunque ésta se haga su camino dentro de la gran pobreza que te acompaña? Pero hoy yo sé fijamente, que aunque mi perro pudiese hablar, haciendo que en tal momento me asustase al presenciar tan grande milagro, y me dijese que no entrase en la cueva, porque lo que dentro de ella iba a encontrar sería mi propia muerte, la verdad es, que ni al mismo Faidor (Dios) en aquellos momentos yo no obedecería, y así de resuelto, encendí el candil, y sin el menor asomo de miedo, ya que la ilusión y la alegría que poblaban mi espíritu en aquel encaldar (hacer) eran tan inmensos, que empequeñecían hasta el ignoro cualquier otro sentimiento. Adentreme en la cueva que era iluminada tenuemente con la pobre luz que el candil despedía, siempre acompañado de Pelayu que tras de mí, el muy tuno de mi aventura se reía, no era larga la caverna, pues a treinta metros no alcanzaría, y cuando llegué al final, no encontré ni las Xanas, ni los Trasgus ni Xumicius, ni la chalga, preciado tesoro que yo perseguía, sólo había muchos cascos de avellanas y de nueces, algunas latas de conservas ya vacías, unos trapos manchados de sangre, unas mantas viejas y apoyadas en la rocosa y húmeda pared de la cueva, había varias armas de fuego que pronto me hicieron olvidar la riqueza que en un principio había imaginado que allí me aguardaría. Por primera vez en mi vida iba a tener juguetes, auténticos juguetes de verdad de los que usaban los hombres para asesinarse vilmente al igual que hacen los lobos cuando por su cuenta cogen un apacible rebano de ovejas. Dejé el candil en el suelo y elegí entre todas aquellas armas una brillante escopeta, lleno de contentura me senté encima de aquellas mantas y empecé a maniobrar con aquel peligroso juguete, yo sabía cómo se manejaba supuesto que mi amo tenía una escopeta muy parecida y le había visto limpiarla y cazar con ella algunas veces, durante algún tiempo estuve jugando con ella, de una canana que allí había saqué dos cartuchos que metía y sacaba dentro de su recámara, yo me creía en aquellos mis felices instantes el más grande cazador del universo. Pelayu que ya se había cansado de husmear por todas las partes y no habiendo encontrado nada donde llancái el diente (hincar) se tumbó en el suelo frente a mi mirándome sonriente y burlonamente, (porque aunque ustedes no lo crean, yo sé que los chuchos saben sonreir). Enojeme de Pelayu al ver como tan descaradamente se mofaba de mí, por eso encañonele con la escopeta con ánimo de amenazarle, pero cambió Pelayu de gesto rápidamente, levantose con rapidez del lugar donde estaba achucáu (costado), enseñome los clientes ladrándome muy enfadado y a la velocidad del rayo salió de la cueva, quizás porque el inteligente animal presentía, de que alguna desgracia iba a lleldar (hacer) yo con aquel mortífero artefacto, y no quería ser él quien primeramente la recibiese en su cuerpo. Aun permanecí algún tiempo en la gruta jugando a mi manera con las armas, y solamente cuando el candil por su guiños me hizo comprender que su luz ya se le estaba escosando (terminando), salí de la caverna con la escopeta en una mano, dos cartuchos en su recámara y el candil en la otra. En el exterior Pelayu correteaba detrás de los grillos y las camporinas (mariposas) al parecer ya libre de todo enfado. Ya cansado de jugar dejé la escopeta en el suelo y senteme tranquilamente al lado del zurrón, y en cuanto mi perro vio que ya había abandonado el arma, vino corriendo hacia mí, moviendo la cola y sonriéndome amigablemente. Allá abajo en la mitad del valle pude ver a mi rebaño cómo subía espenandu (comiendo) los pochitcus (enanas encinas), y yo de nuevo me volví a sentir feliz y contento a pesar de no encontrar la chalga que tanto con su riqueza había soñado e ideado. Comimos a hora desacostumbrada mi perro y yo aquella pobreza de comida, y tras de jugar un rato, él se quedó adormilado y yo comencé a pensar de quién serían aquellas armas. No me cabía la menor duda de que aquel arsenal de armas debía de ser de los fugáus (huidos), seguramente que eran de aquellos cuatro rapazones (mozos) que se entregaran a los soldados que estaban destacados en mi aldea. Yo los había visto en el cuartel que los militares tenían que era en la escuela de mi aldea, un amplio edificio que fuera regalado a la parroquia por unos indianos del chugar (lugar) que retornaran de las américas con la corexa betchá de cuartus (con la cartera llena de dineros). Recuerdo que aquel día que yo los vi, un soldado que de seguro sería el barbero, les estaba cortando el abundante pelo que lucían, y uno de los rapazus le dijo sonrientemente al militar. ¡No hace falta que te molestes mucho camarada, pues cuando un día de estos nos trasladeís a la cárcel de Oviedo, allí lo más seguro es que nos rebanen el pescuezo! EL MACHO CABRÍO Güelgu coyer el filu dóu d'endenantes m'enduébitchaba algamiandu na miou motchera alcuerdancies de cundu you yera guaxe, ya comu tóus non se puén cuntar per filera, per ísu xebreme d'aquín, pa dir p'acuchá, perque toes les couxes tienen la sou xaceda, ya non la quixéramus cataye nuexotrus. (Volviendo coger el hilo de los aconteceres que anteriormente en mi cerebro se barajaban dentro de las añoranzas de mi niñez, y como todos estos acaeceres no se pueden relatar en hilera, por eso me marché de éste, para ir al de más allá, que es de donde vengo ahora, porque todas las cosas tienen su propia postura, y no la que quisiéramos darle nosotros). Y aunque parecía que me había perdido por estar tan llargu lonxe (tan largo lejos) la verdad es que yo no pierdo el tiempo adornando los hechos que no deben de ser adornados, nin fiéndume en xebraures que van esfaese 'n probeces, perque 'l que non ye llicenciáu 'n filloxofía e lletres, non pué faer munches froritures con les pallabres nin les lletres, ya per ístu, tien que encaldase 'n aforrador d'istus dellicáus y'artifixusus monumentus, perque si lus mesmus que güéi día que lus manexan y'atreinan, la metá de les veces non xapien lu que falen, ya llanquen el focicu fasta les urées en telares de Pachu 'l Xabadiegu betcháus de poxa y'escosáus del granu que ye pelu que tóus muramus nista engochá vida, ¿qué fairé you que 'deprendí namái que tres meses nuna escola pública? (Ni me hondeo en deserciones que se deshagan en pobrezas, porque quienes no son licenciados en filosofía y letras, no pueden hacer muchas florituras con las palabras y las letras, y por esta razón, tienen que hacerse ahorrativos de estos delicados y artificiosos monumentos, porque si los mismos que hoy en día los manejan y cuidan, la mitad de las veces no saben muy bien ni la mitad de lo que escriben, ni otra pareja parte de lo que hablan, y meten por estos menesteres el hocico hasta las orejas, en cuestiones que los imposibilitan para después resolverlas, y si se aproximan a este nivelamiento, lo hacen sembrando una hierba productora de mermado grano, que es el punto primordial que todos intentamos recoger en esta cerda vida. Como cuento, si estos señores eruditos en estas materias se equivocan ¿qué puedo hacer yo, ¡pobre de mí!, que tan solamente he tenido la suerte de ir al colegio público tan sólo tres meses?). Cuento yo que me hallaba en aquellos mis infantiles pensares intentando saber a qué huidos pertenecían aquellas armas, y así dejé tal perder el mucho tiempo que me sobraba, cuando mis ojos retrataron el gran combate que a baja altura, muy por debajo de donde yo me encontraba, sostenían tres cuervos, que despiadada y valientemente le atacaban a un águila real, y ésta piando quizás por el dolor que le inferían los efectivos picotazos de los cuervos, o tal vez en su lenguaje maldiciéndoles llena de rabia por el no poder repeler el ataque de que era objeto. No podía defenderse de sus tenaces atacantes, porque todo su cuerpo en gran tensión estaba, ya que al volar tan bajo, todas sus enormes energías las precisaba para mover sin el menor descanso sus grandes alas, con el apremiante fin de salir de aquel espacio que al parecer pertenecía a los belicosos cuervos, que con ardorosa valentía y enquina ofensiva, disputaban tal natural privilegio, a las mismas soberanas de los cielos. Había yo presenciado muchas veces batallas entre las águilas y los cuervos, y siempre éstos las perseguían atacándoles por su parte posterior, hasta la altura donde el águila ya no necesitase mover sus alas para sostenerse, cuando esto sucedía, los cuervos precipitadamente abandonaban el combate, porque ellos sabían, que donde el águila pudiese planear, todo animal viviente que se acercara, encontraría entre sus poderosas garras una rápida muerte. Queriendo yo saber como es natural el por qué los cuervos atacaban a las águilas, un día que cuidando sus cabras junto a mí estaba un paisano llamado Máximo, que por apodo se le llamaba el «Puchegu», porque tenía tantas razones en sus hablares como palabras por su boca se alumbraran, a pesar de que el Puchegu no sabía leer ni escribir, sabía de cuentos más que el mismísimo Quevedo, e igual hacía cuando se le necesitaba de veterinario que de médico, atinaba casi siempre cuando iba a llover o hacer buen tiempo, en fin, que era Máximu el Puchegu en todas aquellas aldeas de mis amores, una Enciclopedia que aventajaría en mucho a todas las que en nuestros días nos sirven las grandes editoriales, industriadas por hombres estudiosos de las ciencias. Empezó mi amigo el Puchegu explicándome, que son los cuervos de las abruptosas montañas más bregáus (valientes) que los que moran en las valladas o pequeñas lomas, y todo porque la escasez de alimentos en las rocosas cumbres, es muy inferior a los que existen en los valles o montículos, y así como a los hombres la abundancia los hace temerosos y a veces hasta pusilánimes, y la necesidad o privaciones los vuelve por ley de vida temerarios y osados, en los animales ocurre en igual medida lo mismo, así pues, el cuervo defiende su pitanza no permitiendo que las águilas cacen a menor altura que la que les pertenece, y si desde tal situación descubren una pieza, y bajan con su endemoniado vuelo de alas plegadas la apresan y luego vuelven a elevarse al lugar que les corresponde, los cuervos no osarán ni tan siquiera molestarlas, pero si por el contrario descienden para dedicarse a cazar desde el lugar que no les pertenece, entonces los cuervos las atacan con verdadera saña y valentía y siempre logran hacerlas ascender hasta la posición que ellos consideran justa. Esto es así, porque desde tal altura las águilas sólo pueden divisar en tierra una pieza que ellos no cazan nunca, como puede ser un conejo, una pequeña res, un zorro, y hasta inclusive el mismo perro que con el pastor cuida el rebano, y también se han dado casos en que las águilas hasta han cazado un lobo, y con él entre sus garras han subido hasta sus utreras (nidos) donde le devoraban con la misma satisfacción que pudieran hacer cuando se afestinaban con las tiernas carnes de un inocente corderillo. Si las águilas pudiesen volar más bajo sin ser por los cuervos molestadas, también podrían cazar con gran facilidad, lagartos, culebras, etc., etc., y es ésta precisamente la comida que el cuervo defiende, por eso ataca al águila cuando ésta intenta apoderarse de la que él cree que es su exclusiva pertenencia. Terminó el águila al fin tras el ardoroso acoso a que la sometieron los cuervos de subir hasta la altura que ellos consideraron lícita, y rápidamente éstos plegando sus alas la abandonaron y en vertiginoso vuelo buscaron el abrigo de los arbustos de sus montañas. Terminó para mí aquel día el maravilloso espectáculo que la soberana del cielo y los bravos cuervos me habían ofrecido, y fue entonces cuando me incorporé del lugar donde me hallaba sentado, para mirar a mis cabras que guarecían (pastiaban) por encima de donde yo estaba a la corta distancia de unos cincuenta metros, lo primero que mis ojos retrataron fue el orgulloso y antipático macho cabrío, que empericotáu (subido) en un cuetaron (peñasco) a la par que espenucaba (arrancaba) las fuéas d'un pótchiscu (hojas de una enana encina), mientras que las enguyía, parecíame a mí que me estaba mirando desafiadora y despreciativamente, con sus grandes y retorcidos cuernos, su larga perilla y enorme cencerro, se me representaba como el diablo que sonriéndose ladinamente se guasaba de mi humilde persona, a la par que de mi buen Pelayu, pues a entrambos y dos el condenado nos había hecho correr infinidad de veces, por eso, tanto Pelayu como yo siempre que teníamos ocasión y traicioneramente, él le mordía sañudamente en sus cadríles (patas) y yo le atizaba barganazus (estacazos) y pedradas donde mejor encaldase (terciase). Ocurriósele a mi mente en aquellos momentos el darle un buen susto a aquel demonio con cuernos y cencerro, por eso así la escopeta con determinación, y cargada como se encontraba con dos cartuchos, apunté por debajo de donde él se hallaba con el firme propósito de tan sólo darle un susto que no olvidase en su vida, y ya sonriéndome adelantadamente por el resultado de la idea que sin más pérdida de tiempo iba llevar a la práctica, apreté los gatillos de la escopeta, y una doble y potente explosión originose que dio conmigo en el suelo por la fuerte sacudida que el arma emburrióu (empujó) con dolor en mi cuerpo. Pero escosóseme d'afechu (marchóseme del todo) tal dolor, cuando entre el repilar (ecos) de la montaña por la explosión, sentí al macho cabrío lanzar al viento grandes berridas, que hiciéronme con preocupada prontitud deducir, que aquel demonio odioso no se quejaba por el susto que pudiera recibir, sino por la perdigonada que sin yo proponérmelo le había albergado en su pelambroso y maloliente cuerpo, levanteme sin demora del pedregoso lecho donde la escopeta con su duro empujón me había acostado, y aún tuve tiempo de ver cómo el semental de mi rebano rodaba por entre los cuetus del xerrapeiru (peñas de la sierra) infiriéndose más heridas en su cuerpo que las que yo por equivocación con los dos disparos le había inferido, siendo quizás su muerte no la perdigonada que le había desequilibrado, sino los argutoxus cuetus (agudos peñascos) que cual cuchillos al rodar su pesado cuerpo por entre ellos le apuñalaban mortíferamente, por eso al detenerse en su poleamientu (rodar) detrás de un pótchiscu (encina) que encontró en su paso, dejó de berrar en el instante, que su vigoroso cuerpo perdiera la vida. Fuime yo corriendo acompañado de Pelayu que me ganó la palma en la carrera, hasta el lugar de aquel desgraciado suceso, y cuando llegué donde el chivo estingarráu (tirado, acostado) ya no contaba como enemigo vivo, vi cómo a torrentes se desangraba, a la par que Pelayu con su nutritiva sangre se fartaba (hartaba). Pensé yo con gran temor cómo decirle a mi amo lo que había pasado, él que sentía por su chivo un orgullo y continuo ponderado casi desmedido, pues siempre que la ocasión se le brindaba cuando con sus vecinos dialogaba, soliales afarrucado (faroleándose, chuleándose) decir, que no había en toda la comarca un macho cabrío que ni con mucho en raza y estatura, se le pudiese parecer al suyo. Era ya casi la hora de afalar (retornar arreando el ganado para casa) cuando se me ocurrió la idea de decirle a mi amo que el chivo por si sólo se había despeñado, así que guardé la escopeta en la cueva y apresuradamente yo temeroso y preocupado y Pelayu contento por hallarse harto, reunimos el rebaño y nos encaminamos hacia la aldea, parecía que hasta las mismas cabras que en otras ocasiones se mostraban rebeldes y saltarinas, aquel desdichado día caminaban cabizbajas y avizorantes, observando en todas las direcciones con pronunciosa alteración, buscando aquel macho cabrío que las dirigía y dominaba con su orgullosa presencia, haciéndose notar en todo momento, por el continuo tañir de su zumbiétchu (cencerro), que por primera vez en el rebaño no se sentía el caidonante ruxíu (dirigente sonido). Pienso yo que solo contento caminaba vigilante mi fiel Pelayu, porque ya nadie en el rebaño se atrevía a discutirle sus ladridos o frágiles mordiscos, cuando por orden mía a las cabras con eficiencia les infería. Más sin embargo yo, al igual que a mis cabras, algo me tenía también apresado, algo extraño para mí, por primera vez a mi espíritu esclavizaba, que ni era tristeza ni pena, pero sí era miedo y grande desesperanza. Siempre que retornaba con mi rebaño a la aldea, cuando en las atardecidas la montaña abandonaba, mi corazón ameruxáu d'allegría (rebosante de alegría) a mi garganta un torrente de cante le rogaba, y ésta inocente y falta de todo perjuicio, sintiéndose tan dichosa como los mismos celestiales ángeles, cantaba recias asturianadas, mientras que todo mi ente, afanosamente afalaba (arreaba) las cabras. Quizás cantara yo aquellas horas con más gracia que en todo el día por alegre que fuera y pudiera tener, porque por así decirlo me acercaba al sencillo y noble vivir de las gentes de mi aldea, pues diez o doce horas en la continua soledad que en las montañas me acompañaba, para un rapacín como yo era, eran muchas horas desamparado de la comunidad humana, y sobre manera yo, que con ser mi cuerpo ágil y fuerte hasta casi rayar en el desuso, empequeñecido se quedaba si le comparaba con mi espíritu tan ensoñador e imaginativo, que todas las cosas al engrandecerlas confundía, menos el miserable pan de la maxera (artesa) que mi amo me entregaba, que a pesar de ser tan escaso, jamás supe imaginar nada para engrandecerle. Estaba mi amo a la entrada de la aldea esperándome como siempre hacía para ayudarme a xebrar el rebaño, ya que como eran tantas cabras, no cogían todas en la misma corte (establo), y había que llevar parte de ellas a otra cortexa (cuadra pequeña) que estaba en la parte opuesta de la aldea. Entretenía siempre su espera el condenado de mi amo, hablando con un artesano del lugar, que se dedicaba a la fabricación de yugos y madreñas, que tenía su taller montado debajo de un hórreo, que estaba asentado a la salida de la aldea, mismamente en la desembocadura del pedregoso y empinado sendero que venía de la montaña. Desde tal lugar él sentía con antelación el potente tañir del zumbiérchu (cencerro) que ximielgaba (movía) con fuerza y hasta con orgullo el estupendo semental de su rebaño, entonces él liquidaba por el momento con el madreñeiru la conversación que estuviesen embargando, y dedicaba toda su atención a su rebano, observando con avarienta atención, en el propiar si sus ganados venían fartus óu famientus (hartos o hambrientos), o si alguna de sus cabras venía coxa (coja) por mor de haberle caído una piedra o cualquier otro accidente que hubiera acaecido, como solía ser normal algunas veces. Pero aquel inolvidable para mi atapecer (atardecer) vio antes sus cabras que escuchara el ya inexistente zumbiétchu, por eso con su vozarrón de trueno, y como una centella por mí temido, me preguntó a la distancia de una piedra lanzada cuesta abajo: —¿Qué fói lu que pasóu Xulín...? —¿El chivu perdiu 'l mayuelu...? —Quería decirme, que si el cencerro que llevaba su chivo, había perdido el majuelo, o pequeño péndulo que lleva dentro el cencerro. —Esto también era frecuente que sucediese. Contestele yo desde aquella altura con mucho menos miedo que si me encontrase ante su presencia, diciéndole que el chivo se había despeñado, y arriba en la montaña se encontraba muerto. Estas mis palabras que en el viento camino de la aldea mi voz empujó con fuerza, fueron escuchadas por mi amo que se encaricotóu (encendió) en una rabiosa tristeza, que si pudiese desahogarla, seguro que en mi persona haría él su complacencia. También la desgracia del chivo, que por mí a voces era anunciada, fue oída por algunos otros vecinos a parte del madreñeiru, y como aquel semental de macho cabrío había sido siempre tan aponderado e idolatrado por el babayu (bocazas, charlatán) de mi amo, que con su dichoso cabrón los vecinos de la aldea ya habían pescado la costumbre de decir siempre que alguien ponderaba una cosa, ¡non si paezme a mín, que moren más castrones que Manín na nuesa aldea! Bueno pues como estoy contando, todo el lugar en pocos minutos se había enterado y en parte congregado a la salida del camino que bajaba de la montaña, ya que la muerte de aquel chivo que había ya dejado entre ellos la ya dicha cantinela, les había algunos los más envidiosos y vengatibles alegrado, y a los otros los más sentimentales y nobles les entristecía la muerte de tan comentado castrón. (También se suele llamar castrones a los chivos muy grandes). Al fin entré yo en la aldea quizás con el mayor recibimiento que jamás a nadie le hicieran, y todos atropelladamente me preguntaban lo que con el dichoso castrón me había sucedido, y yo les repetía a la par que intentaba xebrar las cabras para llevarlas a sus respectivas cuadras, que se había despeñado y que todo descuatramindáu (deshecho, desarmado) se quedara en la montaña. Un ratiquín (un tiempo) más tarde, y ya siendo casi la oscurecida, tres vecinos del lugar haciendo cuadrilla con mi amo, caminaban en pos de Pelayu y mía, otra vez camino de la montaña, para enseñarles donde estaba estrapayáu (aplastado) el chivo, con el propósito de bajarle para casa, con el fin de aprovechar su piel y carnes, que serían curadas bajo las barras del xardu (secadero) una estupendísima cecina. Llegamos a la postre ya con la noche tan negra como la boca de el lobo, al xeitu (sitio) donde el chivo fechu 'n chaceiru (hecho un deshecho) ya en el frío de la muerte sin despertarse dormía, tanto Manín que yera mi amo, como los tres vecinos que le hacían compañía, sudorosos y respirando medio ahogados por el tremendo esfuerzo que suponía subir con tanta rapidez hasta tamaña altura, sin perder un momento amarraron el animal por las cuatro patas juntas haciendo cucara (en montón, juntándolas todas) con una cuerda que para tal menester ya traían, y colgándolas de un fuerte y largo palo del que también venían poseídos, echáronselo al hombro entre dos, y con menor rapidez y mayor precaución, relevándose entre ellos conseguimos llegar sin novedad a la aldea. A pesar de ser casi la media noche, aun había algunos vecinos en reunión dentro de al parecer amena charla que quizás tuviese mucho que ver con el castrón, Manín y con mi desventurada persona, esperándonos en el lugar donde el madreñeiru trabajaba. Entramos todos en procesión rumorosa en la corralada de la casa de Manín, detrás del cabrón que colgado del baral sofitado en los hombros de dos vecinos se xiringaba (balanceaba), vigilado siempre con sonrisa ladina por mi fiel Pelayu, que comprendía que al no tardar, iba a saciarse hasta el no poder manducar más, con los rojos hígados de quien en vida, le hubiera hecho correr con cierto temor con el rabo entre sus piernas. Mientras que mi amo y sus serviciales vecinos se disponían a desfoyar (desollar) colgado de unos garfios que había debajo del hórreo al desgraciado chivo, la muyer (mujer) de Manín sin parar de condolerse, y hasta inclusive queriendo a mi endilgarme parte de la culpa, me dio de cenar una escudilla de farines (harina de maíz cocida) con una taza de leche de cabra, porque la leche de las vacas la tomaban ellos y la que sobraba la hacían en manteca, que tampoco yo nunca la probaba. Por primera vez no se hallaba sentado a mi lado sacando la lengua y relamiéndose, mirándome con sus ojos inteligentes en espera que yo le tirase delante de sus narices una cucharada de mi comida a mi fiel Pelayu, pues él sabía que al lado del castrón, tenía una fiesta grande con sobrada pitanza. Comía yo vorazmente aquellas puliendras (farinas), a tan desusada hora de la noche, sin que mi mente de pensar cesara, y antes de terminar mi miserable cena, una luz que me llenó de cierto temor en mi cerebro escendiose, para decirme con su claridad, que no iba a transcurrir mucho tiempo antes de descubrirse mi mentira, porque al esmianaye 'l pelleyu (quitarle el pellejo) al castrón, le encontrarían incrustadas en su cuerpo las postas que le habían matado, y me interrogarían sobre tal suceso, siendo yo al momento un cómplice y encubridor de la muerte del condenado cabrón, que según parecía me iba a dar guerra hasta después de ser muerto. Seguramente querrían saber el por qué les había mentido, haciéndoles creer que se despeñara, cuando a la prueba estaba que fuera abatido por un tremendo pistoletazo. Bajé después de cenar a la corralada donde los hombres andaban a vueltas en la desfoyadura del castrón, a la luz de un par de candiles de carburo y no llevarían un cuarto de hora reparándoles en su circunstancial oficio de carniceros, cuando Antonón el de la Cuandia dijo sorprendido mirando para mi amo que le alumbraba con el candil en la mano para que los otros vieran mejor en la faena que encalducaban (hacían). ¡Ah Manín, isti castrón non morrióu comu diz el tou criadín despeñáu, pos tién ente 'l coración ya lus polmanes un manegáu de postes llancades, asina que si quiés saber quién l'achuquinóu, pregúntaye 'l tou rapazacu, lu que axucedióu! ¿Qué ye lu que me tas diciendu...? ¿Quién diañus diba pegái 'n tiru 'l miou cabrón ? Antonón arrabucandu d'ente les asaures del chivu cuatru ou cincu postes que yeren de grandies comu arbeyinus rancuayus, díxole 'l miou amu metiénduyes per dellantri 'l focicu: ¡Mira Manín, ístu fói lu qu'achuquinóu 'l tou chivu! (Ah Manín, este cabrón no murió despeñado como dice tu criado, pues tiene entre el corazón y los pulmones un cesto de postas plantadas, así que si quieres saber quién le asesinó, pregúntale a tu muchacho lo que sucedió). (¿Qué es lo que me estás diciendo? ¿Quién demonios le iba a pegar un tiro a mi cabrón?). (Antonón arrancando de entre las asaduras del chivo cuatro o cinco postas que eran de grandes como pequeños guisantes, le dijo al mi amo mostrándoselas por delante de su hocico: ¡Mira Manín, esto ha sido lo que asesinó a tu chivo!). Hallábame yo detrás de ellos a media penumbra, por eso no pudieron ver cómo todo mi cuerpo temblaba, y mis mexiétchas (mejillas) se encendían como las mismas brasas cuando el viento las apuxa (atiza). Quizás si fuese a pleno día, me hubiesen sacado la verdad al descubrir yo mismo por mis síntomas externos la mentira, pero la noche, encubridora de toda claridad que profané sus negras vestiduras, me ayudó a ser firme e inamovible de mi primera mentira. Convencido mi amo de que le había engañado, acercose a mí con el candil en una mano, y llena su despreciable alma de ira, y enloquecida venganza, con la otra su mano, atizome un fatáu de morráes (varias galletas, tortas, guantazos) que dieron con mi cuerpo en el suelo, y antes de que yo pudiese huir del peligro que me rodeaba, levantome del suelo con la misma mano que tan vilmente me castigara, y a la par que alumbraba mi rostro donde la abundante sangre que manaba de mi nariz lo embadurnaba, me dijo mirándome con sus ojillos de bracu (cerdo) donde la maligua ira en un brillo salvaje se enseñoreaba: ¡Ahora mismo me vas a decir hijo de perra y de republicano asesino, que el día que asesinaron a tu padre que era lo mismo que tu un embustero y un bandido, te tenían que haber envenenado a ti, para que no pudieses hacer el mismo mal que hizo tu condenado padre, vamos, dime quién fue el que disparó contra mi chivo, dímelo pronto o terminaré contigo! Y al tenor que esto me estaba diciendo, su dura mano caía una y otra vez sobre mi rostro, y fue entonces cuando aquellos hombres de entre sus manos me arrancaron, pues al no hacerlo, quizás aquella bestia humana, que había luchado en defensa de la (PAZ DE ESPAÑA) fácil me hubiera asesinado, como seguramente acostumbrado debía de estarlo, al haber practicado tal demoníaco proceder, con otros indefensos inocentes, de los miles que asesinados fueron en Nuestra Patria, por cobardes, dañinos y miserables hombres, como lo era mi despreciable amo. Fue curado con agua fresca mi amoratado y sangrante rostro por Antonón de la Cuandia, que me aconsejaba cariñosamente, les dijese lo que con el cabrón me había en la montaña sucedido, y que no tuviera ningún miedo de contar la verdad que se buscaba, pues ella misma me protegería de quien me hubiera amedrantado para que no le delatara. Cuéntanos hijo si fueron los huidos quienes al chivo le dispararon, ya que nadie más que ellos pudo hacer tal cosa, y ten presente que si no nos lo dices ahora, mañana vendrán los guardias y ya verás cómo con ellos no puedes seguir negando. Díjele a Antonón el de la Cuandia, que yo estaba dormido, y que me desperté cuando sentí al cabrón bramar desesperado al tenor que bajaba rodando por entre los peñascos, siendo aquello todo cuanto yo había visto y oído. Volvió otra vez ya más sosegado mi amo a insultarme y amenazarme, y a la postre me ordenó que abandonara su casa, pues él no fartaba bribones que lejos de cuidar su rebaño, permitían que personas tan canallas como yo lo era se lo asesinaran. Marcheme de aquella casa de noche, maltrecho mi cuerpo y deshecha de sufrimientos mi infantil alma, sin más pertrechos que los que llevaba a costillas, que eran los únicos que poseía, y que constaban de un mono de caqui hecho de la guerrera de un soldado, con más remiendinos que de plumas tiene una gallina y de todos los colores que imaginarse puede, calzado con unas alpargatas de esparto donde los calcaños se asentaban en el suelo y los dedos lo mismo hacían por no quedar de las alpargatas nada más que la parte del centro. Por primera vez desde hacía varios meses que Pelayu era o mejor dicho había sido compañero inseparable de hambres y fatigas, de juegos y caricias, de largas soledades entre ambos repartidas, por primera vez digo, mi fiel compañero ya no me seguía, me traicionaba el muy ladino por unas piltrafas que de vez en cuando aquellos hombres que carniceraban en el cabrón, le arrojaban en el empolvado suelo de la corralada, para él valía en aquellos momentos más la asquerosa pitanza, que todo el cariño que yo pudiera brindarle, ya no se recordaba el muy desagradecido de que yo repartía con él a partes iguales la escasa comida que para mi sólo me entregaba el llabascón (cerdo grande) de mi amo, en una palabra, Pelayu era un desagradecido y egoísta, propiedad que en mayor o menor cuantía, va fusionada en el instinto de todo ser mamífero de la Tierra. Llegué aquella primera noche de mi vida, que había sido maltratado, insultado, golpeado, pisoteado, arrastrado y ofendido a tan gran profundidad y altura, que dudo que a mis años en todo el mundo, a nadie le hubiera sucedido tan inhumana atrocidad, cuento yo, que hice mi entrada en la casa de mi madre, que en la sazón se encontraba trabajando en una alejada aldea, en el caserío de otra viuda que su marido había sido asesinado en el cementerio de San Salvador de Oviedo la misma noche y en el mismo paredón que fusilaran a mi padre, así pues, hallábame yo sólo en casa y eso enormemente en aquellos momentos me alegraba, pues si mi madre hubiera estado en la casa, le haría sufrir aviñonándome yo de pena, y quizás ocurriesen peores cosas, ya que mi madre era, y aun sigue siendo, y Dios me la conserve muchos años, pues fue lo mejor y lo único que he tenido en mi existencia, mujer de duro carácter, intrépida y valiente hasta no tener el más pequeño temor, de pelearse ella sólo contra todos los moradores de la aldea. ¡Cómo mi madre, nacen en un siglo pocas mujeres! Al día siguiente que era domingo, y por tener en la parroquia a que pertenecía mi aldea, un cura que para demonio había nacido, ya que el muy condenado había conseguido de las autoridades una ley, que no se quién se la había fabricado, pero el caso es que existía, y condenaba a todos los vecinos a oír la Santa Misa, y a no trabajar ni en las tierras, ni en los prados, ni en nada, bajo pena de una multa que la ley considerara justa por ser injusta. Como yo ya no tenía trabajo, pues cuidar los ganados estaba permitido, y aquel gochu de mi antiguo amo desde aquel día tendría que hacer el trabajo que como un miserable esclavo yo le hacía, me levanté tarde del único xergón de fuéa (jergón de hoja) que en la casa había, que lo había industriado de unos sacos, porque todo cuanto poseíamos que era bien poco, al terminar la guerra el honrado vencedor nos lo había robado, y no contentos con esto, todavía fusilaron a mi padre, acusándole de haber robado grandes cantidades de dinero, de haber hecho esto, lo otro, y lo demás allá, y todo porque se le querían cargar cuatro caciques, como se ha hecho en todos los lugares de mi Patria buena. Noté que me dolía el rostro y que le tenía ensangrentado, no pude mirármelo al espejo. porque éste era un lujo que en mi casa no existía, así pues, me fui hasta el río que por detrás de mi casa pasaba, y me lavé como mejor pude, secándome después a las sucias y ásperas mangas de mi mono, y sin desayunar nada, porque en la casa no habla ni la más mínima consolación de comida, me dirigí a oír la misa, ya que yo de pequeñín era muy creyente y religioso. Estando yo enredando (jugando) con algunos otros guaxinus (niños) de mi aldea, en espera que tocase la última campanada para entrar en la iglesia, vi llegar la pareja de la guardia civil y un vuelco de temor revolvió mi ánimo, que casi consiguió ordenarme que saliese corriendo, huyendo pronto de aquel nuevo peligro que me acechaba. Sin embargo no lo hice, porque o no era lo suficientemente valiente, o lo necesariamente cobarde para hacer tal cosa, lo cierto es que cesé de jugar y me quedé mirando para ellos, lleno de temor, de tristeza, de pena. Preguntaron a alguien quién era yo, uno de mis vecinos me señaló, entonces los guardias me llamaron, y yo hacia ellos avancé, cabizbajo, temeroso y desamparado, igual los niños que los vecinos me miraban sin urniar (decir) palabra, muy posible muchos de ellos, tanto fascistas como rojos, vencedores o vencidos, sintiesen una profunda pena al ver aquel niño, desventurado e inocente ruina que dejó la vil venganza de la posguerra, avanzar sin protección ni cariño de nadie hacia los guardias, al fin llegué junto a ellos y me los quedé mirando, no me gustaron sus rostros, que me parecieron dos demonios, entrambos se quedaron mirando unos momentos en silencio mi rostro, en el que se podía leer la despreciable cobardía y nefastosas intenciones, que se enraizaban en el podrido sentimiento de mi amo, pude comprobar que esbozaban una tenue sonrisa, y no pude descifrar, si era que les alegraba observar el sello del martirio anclado en mi cara, o si por todo lo contrario, me dedicaban un consuelo de lastimosa consideración. Qué enano era yo físicamente en aquella lejana y para mi inolvidable, desgraciada y maestrosa mala época, si desde mi distancia también en el momento mi señora prisionera, proyectó mi mente siempre libre, como el misterioso dios que en cada mente humana vive, cuento yo que si me observé ante toda aquella gente, asustados los unos, hartos de maltratos, satisfechos los otros, por formar parte del mando, e indiferentes los restantes por no contar nada en ningún bando, digo que si me vi tan insignificante en mayor cuantía todos cuantos me rodeaban eran, ya que ninguno de ellos optó, en defender a un niño inocente y lleno de temor, que no había cometido más delito que el matar sin querer a un chivo, que era menos cabrón que todos aquellos papalbus humanos. Uno de los guardias con el mosquetón en la mano, me acarició mi corta y jamás peinada cabellera, pues nada más que tenía dos dedos de larga, mi madre me la rapaba al cero para que los abundantes piojos en ella no sembraran la descendencia de sus miserias, y a la par que esto hacía tan despreciable celador de una ley muy poco justiciera, con palabras que pretendían ser cariñosas y amables me dijo: —Ya veo por las caricias que luces en tu rostro, que con todo merecimiento y sin ninguna duda el señor Manín te ha hecho, que eres un niño rebelde, desobediente y malo, que te niegas a decir la verdad, y por lo tanto por todos estos endemoniados pecados irás al infierno, así es, que si ahora mismo no me dices quién fue el que disparó contra el chivo de tu amo, yo también tendré que castigarte. En esto estábamos el guardia y yo rodeados por los vecinos que no decían ni pío, cuando hizo acto de presencia el señor cura, que relevando a la autoridad de su palabra no así de mi persona, me aconsejó apoyando sus frases en la Divinidad de Señor, para que les contase la verdad que me liberaría de todos mis sufrimientos. Díjele al cura lo mismo que al guardia que yo estaba dormido, y que sólo me había despertado al oír al chivo berrar a la par que bajaba por entre los peñascos rodando. La ruda mano de aquel guardia, que seguramente había sido toda su vida un rústico campesino y que la guerra le había liberado de tan honrado lugar para colocarle en el más delicado de los oficios, como es el de servir con dignidad a la Justicia, cuento yo que aquella pesada mano de aquel hombre que pensaba que las personas había que tratarlas como a las bestias con las que él hubiera vivido siempre, dejó de acariciar mi cabeza y sus dedos se aferraron como si fuesen fuertes murgazas (tenazas) a una de mis uréas (orejas), y sonriéndose como si me estuviese el muy hipócrita acariciándome, a la par que me rogaba que le contase la verdad, me apretujaba con tal fuerza, que el dolor que me inyectaba me hacía ver todas las estrellas. Creo que lo que más le molestaba aquel cobarde representante de la ley, no de la Justicia, era que yo, que la vida ya me había forjado en saber llevar el sufrimiento, ni llorara, ni gritara ni menos me quejara de nada, por eso el infame seguía despiadamente con todas sus fuerzas apretándome, aun es hoy el día, que cada vez que me recuerdo de aquel momento mi oreja se pone tan rápidamente colorada, que hasta me molesta el calor que alumbra. Así en este atroz sufrimiento yo me debatía, sin que nadie de los allí reunidos por mí intercediera, dentro del horripilante dolor que me producía aquel estrapayáu d'uréas (retorcimiento, aplastamiento de orejas), cuando llegó mi madre ante la concurrencia, pues como era domingo, bajaba la pobre de aquella aldea donde toda la semana había estado trabajando, trayendo encima de la cabeza una manieguina (cesta) llena de viandas que en el caserío le habían dado a cuenta de su esfuerzo. Cuando mi madre me vio a mí, en tal escarnecimiento, tiró la manieguca al suelo, y llena de una fuerza airada que la multiplicaba, se acercó tan randa como una centella hasta mi verdugo y arrancándole el mosquetón de un fuerte tirón de entre su mano, le pegó con él tamaño golpe encima de sus costillas, que dio con él como si se tratara de un muñeco de trapo en tierra. Antes de seguir con esta cierta historia, voy hacer un inciso, para describir muy someramente cómo era mi madre en aquella época. Era joven, aun no llegaría a los cuarenta años, y a pesar de su juventud, ya había perdido la pobrecita dentro de los mayores sufrimientos que se puedan imaginar, a dos hijos que luchaban en la guerra, a su marido que fuera fusilado y a todo cuanto poseía. Mi madre como perteneciente a la más ancestral raza astur, era rubia, con el pelo del color de la miel, o de la escanda sazonada, tan abundante lo tenía, que cuando lo llevaba suelto y se acuruxaba (agachaba) le tapaba todo su cuerpo como si lo cubriera con una preciosa manta. Sus ojos eran a veces tan azules como el transparente cielo de una mañana de primavera, y en ocasiones eran tan verdes como los mismos campos de nuestra aldea. Era tan pura y recia como la misma madre naturaleza, inamovible en sus decisiones, honrada y justiciera. Era una auténtica astur procedente de la primera raza que pobló las ubérrimas montañas de mi noble tierra, y no una mistificación como somos hoy en día más del noventa por ciento de las gentes asturianas, enraizados con todos los colonizadores de nuestra tierra. Mi madre enojada era una invencible fiera, y tranquila y serena, era tan hermosa y dulce como incomparablemente lo es mi asturiana tierra. Y ya dicho con suficiente claridad como era esta excepcional mujer, vuelvo a centrarme en el desaguisado que mi madre justicieramente preparara, con una valentía y decisión tal, que dejó a todos perplejos y anonadados, pues el guardia que en posición ridícula espanzarrado moraba en el suelo, desde tal lugar miraba con ojos desorbitados a mi madre que con el mosquetón en la mano y a la par que se lo arrojaba con fuerza y mala sangre contra su pecho le decía: ¡Yes un llimiagu, lu mesmu que toes istes xentes que conxentíen, qu'dellantri de la mesma ilexia del Faedor, y'en prexencia d'isti cura escosáu de coyones ya xusticieres razones, lú mesmu que tous vuexotrus que sois una cabaná de baldreyus, que tu que yes un cachiparru, martirizares a isti nenín pequenu, ya s'ístu faedis con miou fíu qu'entavía 'l probitín non sabe dúnde come, ¿qué faeredis con les prexones mayores? (Eres un rastrero baboso, lo mismo que todas estas gentes que te consienten, que delante de la iglesia de Dios y ante la presencia de este cura que no tiene ni cojones, ni justicieras razones, lo mismo que todos vosotros, que no sois nada más que un rebaño de cobardes, que tú que no eres nada más que un parásito martirizaras a este pequeño niño. Y si esto haceís con mi hijo, que todavía el pobrecito no sabe de dónde come, ¿qué hareis con las personas mayores...?). El otro guardia que sin lugar a dudas parecía un hombre con mejores sentimientos que el gusano que me había martirizado, intentaba sujetar a mi madre propinándole palabras que le aconsejaban que no complicara más las cosas, mientras que su repugnante compañero se levantaba del suelo, y ya con el arma entre sus manos, la enarboló por encima de su cabeza en amago de dejarla caer encima de mi madre a la sazón que con una inquina maligna y cobardosa le decía: ¡Si fuese usted un hombre, ahora mismo le partía la cabeza en dos para que al final de su existencia comprendiera usted, que el deber de todo ciudadano es respetar a la ley! A lo que mi madre le respondió de la siguiente manera: —Si you fora un home, a usté había qu'allevantalu dóu tá, p'ancuandiálu debaxu tierra, que ye 'l llugar quéi cuerresponde a la xentuza baldreyante comu ye usté. Ya tocante a la ley que reprexenta, que ye tan betchá de maldáes comu usté mesmu, pásula you ya toes les prexones decentes pente les piernes ya mexamus per echa. ¡Perque isa lley que tantu cacaréa achuquinóu ya t'achuquinandu a fatáus d'iñocentes, sin respetar nin al vietchu que t'encantu la xepoltura, nin al xoven qu'entavía non golióu 'l tafu de papalbus ya rapiegus que tienen tous los comedores que la endubiechan y'esmarachen! (Si yo fuese un hombre, a usted había que levantarle del lugar donde se encuentra para enterrarle bajo tierra, que es el sitio que le corresponde a la gentuza cobarde como lo es usted. Y tocante a la ley que tanto cacarea, que está tan rica de maldades como usted mismo, la paso yo y todas las personas decentes por entre las piernas y meamos por ella). (¡Porque esa ley que usted representa, ha asesinado y está asesinando a muchos inocentes, sin respetar ni al viejo que ya se encuentra al borde de su sepultura, ni tampoco al joven que todavía no se ha olido, el característico mal hedor que emana de los comedores, indeseables y ladrones que la han hecho, así como ustedes que atropelladamente obligan a punta de pistola y látigo a que se cumpla!). Aun puedo ver en los rostros de todas aquellas gentes que nos rodeaban, desde esta asquerosa celda donde viviendo el presente que me aprisiona en esclavo de unas injustas ordenanzas, mi mente desdoblándose en dimensiones pasadas, añora con tristezas y alegrías, las primeras alumbradoras fuentes de toda mi desgracia. Sí, veo los ojos asustados de algunos de mis convecinos, que al escuchar aquellas graves y acusadoras palabras que mi madre airada, enloquecida y por toparse en su justo desquiciada, le decía a aquel guardia que tan cobardemente la amenazaba. Sí, veo como todos ellos con tristeza pensaban, que mi madre no iba a salir de aquel asunto bien librada. Pues en aquellos tiempos por menor delito, al paredón de fusilamiento llevaban a personas más recomendadas. Vi los ojos de aquel guardia ruin y rastrero, vilos cómo se llenaban de una alegría satánica, quizás en otras ocasiones ya por él vivida, cuando a tantos inocentes martirizaba o asesinaba. Vi cómo dejó de amenazar a mi madre, cómo colgó el mosquetón de su hombro, y metiendo la mano sonriendo canallescamente en su macuto, sacó unas relucientes esposas con las que se disponía a encadenar a mi madre en el lleldar (acaecer) que le decía: —La voy a llevar a usted y a su hijo detenidos hasta el cuartelillo, y allí, le enseñaremos a usted a respetar la ley y el orden, ya verá usted cómo cuando nosotros la dejemos, no se le ocurrirá jamás ofender a la ley y al régimen, ni aun en su propio pensamiento. Y en cuanto a su cachorro, que parece ser tiene su misma casta, también le enseñaremos a decir la verdad aunque tengamos que arrancarle la lengua. Fue entonces cuando uno de los dos principales caciques de la aldea, que también ye menester que cuando encarte les diga cómo eran, le dijo al guardia con palabras amenazadoras: ¡Dexe tranquíl ista muyer ya 'l sou fíu, pos güéi mesmu vou cuntaye you 'l sou xefe la clás de guardia que ta fechu. (Deje tranquila a esta mujer y a su hijo, y hoy mismo le voy a contar a su jefe la clase de guardia que está hecho, que se ha dejado desarmar por una mujer cuando cobardemente usted martirizaba a su hijo, poco puedo poder yo si no le hago catar covixu noitre ufixu (oficio), perque nisti de guardia paeme amindi que nun ten llixa (arte, valer, etc.). La fuerza y poder que tenían aquellos desalmados caciques en aquellos tiempos de desalmados vivires, achindi mesmu xuntu lus mious güétchus (allí mismo frente a mis ojos) quedaba bien claro, porque aquel guardia aviñonáu de miéu (lleno de miedo), se justificaba rastrera y servilmente pidiéndole perdón aquel hombre que no había sido en toda su vida nada más que un verdadero canalla, per ístu miou má noxá fasta cuaxí la llocura dista maneira le falóu (por esto mi madre enojada hasta casi la locura de esta manera le habló). —Lu que me faltaba per uyír, que tena que debéi cumplíus a isti baldrayu d'achuquín, que dexóu la nuexa 'ldina xemá de güerfaninus dexamparáus de la mán del Faidor ya de lus homes. (Lo que me faltaba por escuchar, que tenga yo que deberle favores a este cobarde de asesino que dejó la aldea sembrada de huérfanos desamparados de la mano de Dios y de los hombres). ¿Nun foste tóu sou banduerru de lus enfermus el que denuncióu 'l miou home paque me l'achuquinaren na cárxel d'Uviéu? (¿No has sido tu comedor, canalla de los infiernos el que ha denunciado a mi marido para que me lo asesinasen en la cárcel de Oviedo?). ¿Ya con lus fíus de Manolón el Gocheiru...? ¿Qué foi lu que fixiste conechus baldrayán? Que yeren un par de rapazus más bonus qu'el pan d'escanda qu'enxamás fixerun mal a naide, ya cundu taben per aquíndi de millicianus, ya tóu t'encovaxabes fugáu per les branes, tóus xapiemus na cabana que t'empayaretabes, ya tantu nuexóitres perque yeras veicín comu aquechus ñocentinus rapazus qu’achuquinasti deximiémuste xempre pa que nun te prendieren. Que fatiquinus forun lus probetayus rapazus, y'anxín pagarun con las sous vides les sous fatezas, pos se te viexen deñunciáu, nistes gores tabes fechu 'n meruxéiru de merucus, xustamente lu que yes, y'echus taríen vivus al lláu de lus sous pás. (¿Y qué has hecho con los hijos del Cerdero?, que eran un par de mozos más buenos que el pan de escanda, que no han hecho más mal los pobrecitos, que cuando fueron al servicio militar por la quinta; y estuvieron por estos contornos de milicianos, mientras que tu andabas por la braña huido, y sabiendo nosotros en la cabaña donde te refugiabas, no te hemos denunciado porque eras nuestro vecino, aunque tuvieras la idea política que te diera la gana, que no debe de ser ninguna, porque te parió tu madre canalla desde la entraña, pues como te estoy diciendo, tanto aquellos grandes rapazos como nosotros, te olvidábamos siempre para que nunca te cazaran. ¡Qué tontos fueron aquellos pobres y desgraciadinos muchachos, y así pagaron con sus vidas sus tontezas, pues si te hubiesen denunciado, a estas horas, tu estarías hecho una verbena de gusanos, que ni más ni menos es lo que eres, y ellos estarían vivos al lado de sus desesperantes padres!). Todos escuchaban a mi madre silenciosos y asustados, considerando algunos con tristeza, que mi madre se había vuelto turulata (loca) para atraverse a manifestar acusadoramente ante los guardias, el cura y el pueblo, lo que todas las gentes de la aldea sabían que era cierto, pero no se detuvo mi madre en el acuse que le hacía aquel villano de todas sus bellaquerías, pues al no encontrar nadie que la importunara, siguió con su palabra y con igual fuerza mortificándole de esta manera: —E nus tiempus d'endenantes, cundu lus roxus mandaben lu mesmu que vuexotrus facedis nagora, non trañia l'esquilona de l'ilexa p'axuntanus en conceyu p'uyír la misa tres el cura, perque pieschada taba la casa del Faidor, ya con lus curas lus roxus nagua querían, peru a pesar de tar tan lexus del Faidor, a naide s'achuquinóu n'aldea, ya se morrierun un par de rapazus, fói nel frenti, peru nagora que tenemus l’ilexa 'l entestate, y'un cura que coyius de la man quiér chevanus a tóus pel atayu de non sei que Dios, ya non sei que cielu, pos con tou isti telar, entremedáu de cures, ya caciques comu lu yes tóu, de confexones, mises ya xermones, achuquinasteis n'aldea 'n poucus dies, más xentes que de mala manera, enxamás de lus xamases en Asturies murrierun. Se tóu xupiés so lladrón achuquinante, lu mesmu que toes istes xentes que m'acorrelan, lu que you tenu xufriu nes comunicaciones de la muerte que se encaldaben na cárxel d'Uvieu, dúnde 'l miéu ya 'l espavoríu facien fuercia, únde 'l fríu enxenebráu la entraña te queimaba, únde les chárimes esbocáes en el glayíu xapoixaben, atristeyáus ya dollores qu'eszarapicaben, tous lus xentíus de cuantus escuchaban. Non puéu apoixar de mious videtches, lus güeyus enfervecíus de aquechus homes, qu'agoxáes allumbraben engafuráes chárimes, con les manes tembluqueántes per el miéu, acoyendu con desesperación las rexes de fierru, que non lus dexaben en postreira vez, abrazar a la sou muyer ya lus sous fíus, qu'ameruxáus de cariñu, ya betcháus de dollor, choraben ya glayaben, xiringáus per el amore que profexaben naquel home, que yera 'l pá de lus fíus, el mantín desous quereres, y’l caidonal del sou llare. Naide algamía per mor de aqueches rexes de fierru entemedades, falagar cómu postreira despedida, a la muyer nin al home, nin lus pequeninus fíus, que güerfaninus naquecha nueche diben quedaré, perque banduerrus baldreyus lu mesmu que tóu, lus deñunciaben y'acusaben de faer fatáus de couxes, que ni nel xoñéu lus probetayus dacuandu lleldaren. Tóus nun mirabamus atristeyáus per debaxu la borrina qu'acobertoriaba lus güeyus encarnispáus pe les chárimes, ya lexus de falanus tantes couxes, nel tiempu tan escosu que nus daben, esfaíamonus en playíus choramiqueirus llastimeirus e nes fanes más mortales. Enclicáus tous per un dollor que nes entrañes esquiciáu t'esgarduñaba, tabamus fatáus de xocenes muyeres que güéi toes viudes y'esgraciaínes semos, enlloquecides y'engarrinchades a les rexes que a la llibertá ya la xusticia trincotiaben. Nagua podiamus decinus, perque la pallabra afogábase na conguetcha qu’el alma esfaída pe la tristieza sacupaba, sous penares nel gargüélu, a munchus el dollor añuedábayes el celebru con tal prietura, que esmurgazábanse col xentíu perdíu nel enllabanáu xuelu. Alcuérdume comu s’agora mesmu fora, ya xamás de lus xamases tal desxusticiáu, endiañáu, baldreyóuxu ya chuquinamientu de xentes abondes d'eches tan iñocentes comu isti rapacín, que la mesma lley qu'achuquinóu a suo padre, martirizóulu a él, ante 'l cura, que mangonéa la mitá la aldea, y'isti banduerru de cacique dumeña entrambas partes, ya tous voxoutrus qu'empaparáus per el miéu, olvidósebus defender tou lo güenu per lu que lus vuesus homes llucharun ya morrierun ¡Sin alcuerdume d'aqueches canallesques comunicaciones que se lleldaben na cárxel d'Uvieu, ya non esborraránseme de les mious vidatches metantu que la vida me acompañe! (En los tiempos ya pasados, cuando los rojos mandaban lo mismo que vosotros hacéis ahora, no tañía la campana de la iglesia, para llamarnos y rejuntarnos a todos en fraternal comunidad, para escuchar la misa detrás de un cura, porque cerrada estaba la Casa de Dios, y con los curas los rojos no querían saber nada. Pero a pesar según parecía de que se encontraban muy lejos del Hacedor, a nadie asesinaron en la aldea, y si han muerto un par de jóvenes, ha sido luchando en el frente. Sin embargo ahora, que tenemos la iglesia siempre abierta y un cura que asidos de la mano, quiere llevarnos a todos por el camino más corto para alcanzar, no sé a qué dios, ni tampoco a qué cielo, pues con todos estos sucederes que ahora están pasando, entretejidos por los curas, y por caciques como lo eres tú, de confesiones, misas y sermones, habéis asesinado en la aldea en pocos días, más gentes que de mala manera, jamás de los jamases no contando estos tiempos, en todo Asturias han muerto. Si tu supieras so ladrón y asesino, lo mismo que todas estas gentes que nos rodean, lo que yo he sufrido en las famosas comunicaciones de la muerte que se hacían en la cárcel de Oviedo, donde el miedo y el pavor, hacían fuerza, donde el helado frío que el temor producía, al mismo tiempo las entrañas te quemaba, donde las lágrimas deslocadas en gritos lastimeros se posaban, haciendo tristezas y dolores tan inmensos, que despedazaban todos los sentidos de cuantos escuchaban. No puedo apear de mi cerebro los ojos enardecidos de aquellos hombres, que a cestadas alumbraban envenenadoras lágrimas, y con sus manos temblorosas por el miedo, cogían con desesperación las rejas de hierro, que les prohibían por última vez, abrazar a sus mujeres e hijos, que llenos de cariño y ricos de dolor, lloraban y gritaban desesperadamente, movidos por el amor que profesaban a aquel hombre, que era el padre de los hijos que quedarían ya para siempre desamparados, el amante esposo de sus quereres, y el fuerte guía de sus lares. Nadie alcanzaba por la causa de aquellas rejas de hierro fuertemente entretejidas, halagar como última despedida, a la mujer ni al hombre, ni a los amados y pequeños hijos, que huerfanitos aquella noche si iban a quedar, porque indeseables cobardes lo mismo que tu eres, les habían denunciado y acusado, de haber hecho muchas y malas cosas, que ni en el sueño los pobrecitos, jamás ni habían pensado. Todos nos mirábamos entristecidos, por debajo de la niebla que nublaba los ojos enrojecidos por las lágrimas, y lejos de hablar de tantas cosas en el tiempo tan corto que nos daban, nos deshacíamos en lamentos lastimosos, que nos precipitaban en los abismos más mortales. Agachados todos por un dolor que en nuestras entrañas enloquecido sin piedad las arañaba, estábamos en aquella triste ocasión, muchas jóvenes mujeres que hoy todas viudas y desgraciadas somos, enloquecidas y agarradas con desespero a aquellas rejas, que a la Libertad y a la Justicia pisoteaban. Nada podíamos decirnos, porque las palabras ahogábanse en la garganta, que el alma deshecha por la tristeza, vertía en ella sus penares. A muchos el dolor les aprisionaba el cerebro con tal fuerza, que se desvanecían privados del sentido entre las losas que poblaban el suelo. Recuerdo como si ahora mismo estuviese sucediendo, y nunca jamás, tal injusticia, endiablada cobardía, y canallesco asesinamiento de gentes, muchas de ellas tan inocentes como este pequeño, que la misma ley que asesinó a su padre, le está martirizando ahora, precisamente ante la presencia del cura, que es el dueño de la mitad de la aldea, y de este indeseable de cacique, que domina entrambas partes, y de todos vosotros que llenos y dominados por el miedo, os olvidasteis de defender todo lo bueno y hermoso, por lo que vuestros hombres lucharon y murieron). (¡Sí recuerdo aquellas canallescas comunicaciones que se hacían en la cárcel de Oviedo, y que ya nunca podrán borrarse de mis sienes, mientras que la vida me acompañe!). Recuerdo perfectamente cómo todas aquellas gentes escuchaban a mi madre entre asombrados, y compasivos, entre temerosos avergonzados y ofendidos, y quizás hubiesen escuchado muchas más injusticias que habían hecho no los caballeros y valientes soldados, que denodadamente lucharon hasta conseguir la victoria, ni tampoco las juventudes que militaban en el partido triunfador, sino las gentes maduras, caciques que habían conservado la vida en entrambos bandos, que llenas de un odio vengativo y endiablado, habían hecho ellas más muertes criminales en la paz de la posguerra que todos los leales luchadores de enemigos bandos. Digo yo que mi madre con su cordura de mente les hubiese seguido acusando, si el cura, muy oportuno y diplomático, como son todos los religiosos de carrera larga, no se ausentara sin decir palabra, y ordenara al sacristán que tocase la última campanada, para entrar a la iglesia con el fin de escuchar la misa. Y ahora diré, que mal dicho está que yo diga que el sacristán tocase la campana, porque no había tal campana, ni en la iglesia de mi aldea ni en ninguna otra en todo el valle, ya que los rojos, se las habían llevado todas, no sé con qué fin ni propósito, como tampoco puedo comprender porque quemaban los santos que jamás les harían ningún daño, y dejaban con vida a indeseables como los caciques asesinos de mi aldea. Lo cierto es, que como campana de la vieja iglesia de mi aldea, había un trozo de raíl colgado del pórtico con una alambre, donde aporreaba el sacristán, con un martillo medio deshecho de los de cabruñar la guadaña. Nada más que el toque comenzó hacerse sentir, fueron las gentes desfilando tras la llamada de la postrera campanada, sin que nadie se osara replicarle a mi madre ni tan sola una palabra, bien fuese de desagrado o de conformidad con cuanto había enardecidamente manifestado. Todos se adentraron en la casa del Señor donde yo creo, que si el Nazareno pudiese apoixase (apearse) de la Cruz, no dudo que a todos ellos una tocata de barganazus les esfargayara. (Paliza de palos que en ellos prodigara). Dejó mi madre de reñir a voz en grito, pero siguió haciéndolo muy quedadamente, a la par que con gran remango recogía su cesta, que colocándola esta vez debajo el brazo, nos encaminamos para nuestro lar, mientras que aquellas gentes, culpables unas e inocentes las otras, le rogaban a Dios, los unos por sus pecados monstruosos ya cometidos, que en El no habían pensado cuando los ordenaban, los otros, quizás le pidieran paz y prosperidad para ellos, sus cosechas y ganados, pero Dios no escucharía ni menos ayudaría, ni al pecador tal vez arrepentido, ni al inocente libre de pecado, y lo sé por propia experiencia, porque yo, tantas veces le he llamado, suplicado y rogado, siempre a cuestas con el temor, la miseria y el desprecio que el mundo en mi había sembrado, y jamás El se dignó ni tan siquiera escucharme, porque si me hubiese escuchado, y no remediara con prontitud ni nefastoso sufrimiento, yo diría ya sin el menor equívoco, que el Dios que todos tememos y adoramos, no es nada más que un diablo. Y esto sin lugar a dudas es así, porque Nuestro Señor está harto de nosotros hasta la misma coronilla, y por eso pensó ya en inmemoriales tiempos, que o liquidarnos a todos, y olvidarse sin pena y con prontitud del mal invento que había industriado, o dejarnos vivir a nuestro aire, sin preocuparse ya para nada de nuestros haceres, hasta que la muerte nos lleve a su presencia. Caminaba yo detrás de mi madre, sujetándome con la mano mi dolorosa y sangrante oreja, que más doloroso sufrimiento me había reportado, cuando aquel imbécil y canalla de guardia me la había retorcido, que si me hubiesen molido todo mi cuerpo a palos. Llegamos a la postre a nuestra humilde casa, y siempre sin parar de reñir mi madre, de maldecir y de amenazar, estongóu 'l llar (limpió la cocina) de añejas cenizas, y con la rapidez con que ella solía hacer las cosas, tizóu ‘l fuéu (prendió el fuego) y después, puso un cazo lleno de agua con sal y unas hierbas (que ahora no sé cómo se llaman, pero que son muy buenas para las heridas) a hervir, y mientras que hervía, s'encaldóu nel trabayu de pulgar patacas (se hizo en el trabajo de mondar patatas), de las que había traído de la aldea de donde venía. Cuando el agua estuvo en su punto, que fue en el momento que ella terminara de aliñar las patatas ya listas para ser fritas, se dispuso mi madre a curarme, y al tenor que lo estaba haciendo, y viendo yo en su rostro retratado el cariñoso sufrimiento que por mí sentía, ella como siempre intentando disimular toda emoción, me preguntó dando muestras de un enfado cariñoso, ¿que qué era lo que había sucedido, o en qué líos me había yo alojado, para que los guardias me hubiesen puesto el rostro como un Ecce Homo? —Díjele a mi madre que el guardia no me había hecho nada más que estrapayáu l'uréa (deshecho la oreja), y que las otras heridas me las proporcionara el amo Manín, por las causas del condenado cabrón que ustedes ya saben. —Vi cómo las recias manos de mi madre temblaban al tenor que a mis heridas con aquella agua milagrosa me lavaba, sentí cómo su voz enardecida juraba y perjuraba contra aquel Manín de los infiernos, al cual ella decía, le iba a colgar la foiz (hoz) del pescuezo. Dio por terminada mi cura y en instantes me preparó la comida, que consistía en un buen cazo de patatas fritas con grasa de tocino, un gran cantezu (pedazo) de pan de escanda, y un escudiecháu de lleiche con borona (taza de leche con pan de maíz), y ya fartuquín fasta ‘l rutiar (harto hasta el eructo), preguntele que si podía ir a dar una vuelta por la aldea, a lo que ella me respondió afirmativamente, recordándome con amenazas, el que non m'engarricra con lus oitres rapacinus. (Que no me pelease con los otros niños). Cuando me dirigía al lugar donde todos los chicos por costumbre teníamos de reunirnos para enredar (jugar), en una de las callejas de mi aldea, me topé con Pelayu, que seguramente habría abandonado a su amo en el monte, por el extraño de no verme a mi como sucedía siempre. ¿Porque qué animal o persona con sentimientos nobles y cariñosos, podría vivir en la soledad del monte en la compañía de una repugnante bestia, como lo era Manín nuestro amo...? Viome primero Pelayu que yo a él le avistara, y casi estoy por asegurar, que me había olfateado antes de que yo desembocara en la calleja, donde él buscándose la vida por todos los rincones husmeaba. Porque yo jamás había visto a Manín, darle al pobre de Pelayu de comer nada, ya que Manín solía decir dándoselas siempre de razonero eficiente, que el perro no se le podía dar la esllaba óu llabaza de fregar lus cacíus (las aguas sucias residuos de lavar los cacharros de la cocina) porque estaban los bracus na cobil urniándu per llapalas (cerdos en el cubil gruñendo por tomarlas), que al perro lo único que se le podía dar, era aquello que no tuviese aprovechamiento para nada, como les llixes de les vaques cundu betchaban, de las uvées ya les cabras, óu cuallesquier oitra molicie que paque nún fediera menester yera encuandiála (como las libraduras de las vacas, de las ovejas y las cabras cuando parían, o cualquier otra porquería que para que no oliese mal, fuera necesario enterrarla). Vino Pelayu hacia mí envuelta su alma perruna por una gozasa alegría, pero me di cuenta con pena profunda, que no hacía tal acercamiento dentro del desenfado y gracial camaradería que en todas las ocasiones él conmigo usara, pues por primera vez mi buen Pelayu, para acercarse a mí, rastreramente se arrastraba, no era por el miedo de que yo le apaleara, ya que jamás ni de palabra le había ofendido, era sin duda porque se sentía muy avergonzado de haberme abandonado la pasada noche, cuando tan triste y solo me encontraba, y quizás más le necesitara. ¡Pobre Pelayu! ¡Qué alma más humana tenía, y a cuántos humanos, el alma de los rabiosos perros les dirigía! Me agabuxé (agaché) a su lado, envuelto yo por una sana, jovial, y angelical alegría, le besé su rostro varias veces entusiasmado, y acaricié con gozo su fino y sedoso cuerpo, y olvidándonos entrambos él de su cobardía y yo del rencor que pudiera por su gesto guardarle, nos fusionamos en un abrazo risueño y cariñoso, donde él dando pequeños ladridos por los que manifestaba su alegría y pena, me lamía una y mil veces las heridas que adornaban mis mexietchas (mejillas), y quizás se estuviese jurando, que aunque le costase la vida, nunca de mi lado se alejaría. Toda aquella tarde, estuve jugando al «llanque» y a la «palombietcha» con el único amigo de verdad que en la aldea tenía que se llamaba Muel. Pobre amigo mío, murió cuando apenas tenía veintiocho años, reventado por el más duro y esclavizante trabajo, que desde su niñez y en mi compañía, fustigados por el hambre y la necesidad, entrambos y dos a las severas órdenes de su padre, como serradores en casi todos los montes de mi Asturias, habíamos llevado a cabo, al final, su cuerpo ya deshecho, explotado y gastado, fue consumiéndose en la triste soledad del sanatorio del Naranco, donde murió devorado por una tisis galopante. Tenía Muel dos o tres años más que yo, y sin embargo éramos los dos de la misma estatura, y empezamos a serrar madera manualmente los dos en el mismo día, teniendo yo en la sazón, tan sólo trece años, fue nuestro maestro su propio padre, y nos trataba como nadie se puede imaginar, ya que no había día, que no nos untara ‘l focicu (nos azotaba) por lo menos un par de veces. No es que aquel hombre y excepcional trabajador fuese malo, no nada de eso, es que el pobre precisaba por fuerza mayor, para poder desarrollar el duro trabajo del serrador, que nosotros hiciésemos el trabajo de hombres y no éramos nada más que dos niños. Digo yo que aquella tarde, le conté a mi amigo Muel, como había encontrado en la montaña la cueva de las armas, y así hablando de nuestros proyectos, acordamos que al día siguiente subiríamos hasta ella, para jugar hasta cansarnos con aquellos juguetes de verdad. Así es que a la oscurecida retornamos cada uno para su casa, saboreando por adelantado lo felices que al día siguiente habíamos de ser. Caminaba en pos de mí, tan contento y satisfecho como siempre mi buen Pelayu, sin preocuparse para nada de que él, era un esclavo de Manín, y no un ser libre que pudiese hacer lo que más le conviniese, pero al llegar a la esplanada donde asentada estaba la bolera, lugar clave donde se reunían todos los vecinos de la aldea, después que concluían sus trabajos, bien fuese para charlas y cambiar impresiones, o para jugar unas partidas a los bolos, como cuento, allí estaba Manín, en diálogo con unos vecinos, ya de retirada para su casa después de haber encerrado las cabras, cuando vio a su desleal Pelayu, que muy contento y moviendo con gran felicidad su rabo, me acompañaba a mí, como si yo fuese en vez de él su amo, dejó a su contertulio con la palabra en la boca, y cambiando su pacífica charla por la riña loca, embistiome a mi con ofensiva y pecaminosa palabra, al mismo tiempo que con la vara que portaba en su mano, descargó sobre el confiado Pelayu tal varazo, que a quedarse el pobre tan sólo un segundo condoliéndose del acuciante dolor que en su cuerpo se anidaba, seguramente que hubiese llevado sobrada ración de varazos, que fácil la dejarían sin vida in situ. Pero no hizo tal cosa mi buen Pelayu, sino que salió huyendo como alma que se lleva el diablo, lanzando en el aire ladridos, que yo creo que no eran por el profundo sufrir que le proporcionara el castigo, sino que en su lenguaje, seguramente maldeciría aquella bestia con figura humana, que era capaz de azotar despiadadamente a un inocente niño, o de asesinarle a él mismo, que no se encontraba con más culpa, que de despreciar a su amo, por canalla y miserable. Y lo propio que Pelayu hizo, no lo dejé yo para más pensado, y a la vez que me perdía en la carrera, huyendo de aquel reptil repugnante y asqueroso, recuerdo que con rabia enloquecida yo le dije: ¡Fíu de put, baldreyu, llimiagu! (Hijo de puta, cobarde, rastrero, baboso..., etc., etc.). Pero miren ustedes por donde, estaba mi madre allí cerca en casa de una vecina hablando de sus cosas tranquilamente, cuando al sentir al Manín que me ofendía, al perro ladrar por la caricia que había recibido, y a mi insultándole poniéndole como un pingayu (de lo peor), salió mi madre de casa de su vecina, con todos sus muchos ánimos aviesporáus (envenenados, aguijoniantes), y cogiendo un palo que allí a mano había, bien seco y sudado, porque hiciera su servicio sirviéndole de mango a una fexoria (azada), se dirigió con extrema rapidez y silenciosamente al lugar donde Manín estaba, y sin decirle ni una sola palabra, empezó a darle palos con aquel formidable mango, que la suerte a Manín le cupió de que nuestros vecinos la detuvieran, porque sino, creo que le hubiese matado. «LA MULTA O EL REFORMATORIO» Al día siguiente, mi amigo Muel, yo y Pelayu, subíamos alegremente hacia la montaña, con locas ansias de llegar pronto a la cueva, con el infantil y firme deseo, de jugar hasta saciarnos con aquellas armas, recuerdo a mi querido amigo, futuro candidato al igual que yo, a la penosa esclavitud que como serradores nos aguardaba, la veo con su sana sonrisa, pintada en sus pequeños y vivarachos ojillos azules, acariciar una y otra vez, con una alegría inmensa aquellas armas, no existía para nosotros en el mundo, en aquellos felices momentos, nada que pudiésemos apreciar tanto, como aquellos mortíferos juguetes, de los que en la sazón, éramos los únicos señores y dueños, nos hallábamos fuera de la cueva, enredando cada uno con su escopeta, y una canana repleta de cartuchos colgada del hombro a la bandolera, Pelayu, desentendiéndose de nosotros mitigaba su hambre cazando grillos y mariposas, o cualquier otro insecto que plugiérale y fuérale rentable para entretener su enflaquecido estómago. Después de cansarnos de hacer la instrucción marcando el paso con la escopeta al hombro, emulando a los soldados cuando hacían prácticas en nuestra aldea, yo le dije a mi amigo señalándole el lugar, que desde aquel mismo sitio, yo había tumbado de dos certeros disparos al cabrón de mi amo. Muel, sacando dos cartuchos de la canana y metiéndolos dentro de la recámara de su escopeta, me dijo que él también pudiera haberlo hecho, y para asegurármelo de que no marraría el tiro, me señaló una piedra rojiza que había muy cerca de donde muriera el chivo, y a la par que se ponía la escopeta en el hombro para materializar lo que había asegurado, me decía ilusionado: —¡Fíxate Xulín!, ya veras cómu la desfaigu nun fatáu de cachiquinus—. (—¡Fíjate Julín!, ya verás como la deshago en mil pedazos—). El doble disparo retumbó dentro del natural silencio de la montaña, como si se tratase de un ruidoso trueno de las tormentas de los veranos, las águilas y los cuervos, así como todos los pájaros y animales que moraban por aquellos aledaños, moviéronse de sus lugares, graznando las aves al levantar el vuelo, y quizás las alimañas agudizasen al oído para saber el peligro que pudiese traerles aquel espanto. Hasta Pelayu dejó su caza insectívora para ladrar desaforado, como si presintiera que otro cabrón había sido abatido, que le haría de nuevo volver a hartarse, o tal vez nos estuviese reprimiendo, queriendo con su lenguaje decirnos, que aquella xuxeante folixa (crecido ruido, alegría, juerga, etc., etc.) que tan amanicomiadamente entamábamos (enloquecido ruido que hacíamos) no iba a reportarnos buenos resultados. Lo cierto fue que mi querido amigo Muel, no atinó a deshacer aquella rojiza piedra contra la que había disparado, y yo alegrándome por su fracaso, cargué con rapidez mi escopeta, me la puse en el hombro, y disparé contra aquel blanco otros dos disparos, tampoco pude yo hacer puntería, y él mofándose de mí, cargó de nuevo su escopeta con notoria alegría, a la vez que me aseguraba que de aquella no fallaría, volvía a disparar sin importarle para nada el tremendo culatazo que nos solían dar aquellos guerreros artefactos. Y así, una y otra vez, atenazados por un gozo y felicidad que nunca con tanta fuerza a nuestros juveniles espíritus había con entera libertad creado, disparábamos con alegría ilusionada contra aquel aproxetáu cuctu (enrojecida piedra), creyéndonos guerreros invencibles, o cazadores afamados. Muy posible yo me creyera un jefe poderoso, justiciero y honrado, que cada disparo que hacía, l'eszarapaba les vidatches d'uno de lus baldreyus homes, que habíen achuquináu ‘l miou padre. (Le deshacía las sienes de algunos de los cobardes hombres que habían asesinado a mi padre). Lo cierto fue, que tras de quemar veintitantos cartuchos cada uno, la piedra seguía en su sitio, y nosotros un poco desilusionados, hicimos un pequeño descanso, en el que acordamos cambiar de blanco. Disponíamos de nuevo hacer más atinadas prácticas sobre el rugoso y fuerte tronco de una encina, cuando Pelayu salió de junto nosotros y con apremiante prisa ladrando, contra un intruso que nos visitaba, guiado al parecer por el atronador ruido, que con nuestros alegrativos disparos formábamos. Era nuestro mal recibido visitador un rapazacu (mozalbete) que andaba por aquellos montes a la caza de la perdiz, que había endemasía nutridos bandos, que bajaban a veces hasta los sembrados d'arbeyinus y'oitres semáus (de guisante y otros sembrados) más alejados de la aldea, y ni el gran espantapáxaru tenía llixa de xebrayus (espantapájaros tenía fuerza para espantarlos). Jerónimo se llamaba aquel jovenzuelo indeseable, que había heredado de su padre toda la cobardía y males tales, que muchas gentes de mis lugares, le estarían rabiosa y odiativa, despreciable y asquerosamente maldiciendo, hasta que el Hacedor les llevara de este mundo tan poco lleno de humanidades. Era hijo de este sujeto tan maldecido, cacique de mi aldea con vuelos tales, que no del todo satisfecho con enviar para el otro barrio algunos de sus inocentes convecinos, en el acaecer se dedicaba, a que a sus vecinos la ley, que había, muy moldeable para dar por buenas todas las denuncias avaladas por caciques facciosos como él, se ensañara con crecidas multas, que al no tener dinero la gente aldeana para satisfacerlas, tenían que vender parte de sus ganados, y sabedores los tratantes por ser lobos de la misma camada aunque con diferente collor (color), que los campesinos tenían que vender sus reses con abonda priexa (mucha prisa) para satisfacer aquellas multas antes que se enrodietcharen (enredaran) peores males, pues como cuento, aquellas aves de rapiña de tratantes, se unían todos de tal manera, que lograban desbaratar los mercados hasta tal punto, que más que comprar, lo que hacían, era robar dentro de la ley a los aflijidos y siempre maltratados campesinos. Al quedarse los desdichados aldeanos sin sus ganados, por la causa de aquellas multas, que la verdad era nadie sabía que era lo que castigaban, aquellas asesinantes multas que la ley les inxertaba (injertaba), que les hacía dentro del acuciante temor que en aquel lleldar (ácaecer) era aterrante, deshacerse de sus ganados para pagar tan diabólicas y desnaturalizantes sanciones. Y como los campesinos, por lo menos en todas las embrujadoras aldeas de mi melgueira tierrina (dulce tierra), y me supongo que tal sucederá en todas las aldeyuelas del mundo, sin ganados de tiro no pueden trabajar sus erus (tierras), tenían que por fuerza mayor, agenciárselo aunque fuese dentro de las más viles condiciones, y así, el canalla de cacique de mi aldea, daba vacas, yegüas, cabras, y ovejas a la comuña (condición) que tan sólo el agobio de la desesperante necesidad hacíales aceptar, con lo que se condenaban a ser esclavos de un ganado que no era de ellos, siendo en la mayor parte de las ocasiones las ganancias completamente nulas, pues si una res se moría, se despeñaba, la mataban los lobos o la devoraba el oso, no la perdía el dueño, sino el comuñero, y así, de esta miserable forma, este canalla de cacique, explotaba vilmente a muchos campesinos que por imperativa necesidad, eran comuñeros de este indeseable asesino, que no había hecho la guerra en las trincheras, porque su cobardía era tan grande, que le había obligado a pasar toda la contienda escondido en los montes, y ahora que la guerra ya terminara, era cuando él verdaderamente la hacía, en la entristecida y enlutada paz que poseían las gentes de mis aldeas. ¿Cuántos despreciables seres como este nefasto individuo había en mi Patria... ? ¡¡Yo creo que honradamente debemos todos de reconocer, que había un par de ellos en cada aldea, y en las villas y ciudades me supongo que morarían muchos más!! Cuento que llegó el Jerónimo con su escopeta al hombro acompañado de su perro perdiguero ante la nuestra presencia, y ufanándose altaneramente quizás pensando que nos iba a hacer, lo que le diera la gana, nos dijo con apariencia muy enojada, al mismo tiempo que nos ofendía con sus palabras: ¡Haber decirme pronto, ¿dónde habéis robado estas escopetas?, si no queréis que vos falague ‘l llombu con ista bardiaca! (que nos moliera a palos todo el cuerpo con una vara que portába en sus manos). No despegó sus labios en el momento mi amigo Muel, porque el padre de aquel llabasquín (cerdo pequeño) era el dueño de los ganados de su casa, y por aquello de que el amo siempre, sin la razón con la ganancia anda, no le refutó pequeña palabra. Pero yo que ya me había creído que aquel babayu de guaxón (farolero, fantasma de mozalbete) se iba apoderar de mis armas, las que yo creía que eran de mi entera propiedad, le dije sin miedo y desafiantemente, que aquellas escopetas eran mías, y que ni él ni nadie sería capaz de quitármelas. Entonces Jerónimo mirándome acusadoramente me replicó seguidamente con estas palabras que me condenaban: ¡Entonces... tu fuiste el que mató antes de ayer al chivo de Manín? ¡Si yo fui!, le dije envalentonado y poseído de una airada rabia, a la vez que le encañonaba con la escopeta y amenazándole firmemente le aconsejaba: ¡Fáinus el favore de dexanus nel nuexu antroxu, ya colar pel mesmu xeitu per únde sen chamate 'llegasti, se nun quiés que faiga nel tou ventrón, el mesmu buracu quei fexe nus fégadus del cabrón de Manín! (¡Haznos el favor de dejarnos con nuestra alegría, y márchate por el mismo sitio, por donde sin llamarte has llegado, si no quieres que haga en tu barriga, un orificio parecido, al que le hice en los hígados del cabrón de Manín!). —Y fue entonces cuando Muel valientemente apoyándome con su amenazante escopeta y con sus advertientes palabras le dijo: ¡Mira Jerónimo, no tiene nada que ver que mi padre se arrastre frente a vosotros, por el miedo de que le quitéis el ganado, pero yo ahora no soy mi padre, y si no sales en el momento corriendo como una exhalación (centella, rápido), me parece a mí, que te vamos a coser a perdigonazos! Justificándose Jerónimo con el atropello que en el miedo se cosecha, dio media vuelta y casi a las carreras, tomó las de villadiego, a la par que se alejaba murmurando no se qué amenazas. Su perro, quedose unos instantes olisqueándose con Pelayu, al que yo achuché (azuzé), y Pelayu que para engarradiercharse (pelearse) era una ardorosa fiera, saltó como un león, atacando con un furor endemoniado al fino can perdigonero, y si no es por Muel, me parece que allí en el mismo lugar que había muerto el chivo, Pelayu hubiera despachado, aquel hermoso, cariñoso e inocente perro. Quedámonos muy satisfechos y gozosos, a la par que en nuestros espíritus, navegaba el orgullo perfumándose con la vanidad Humana, y todo, por haber acoyanáu ya féchule moscar ameruxáu de miéu (acojonado y haberle hecho huir, lleno de miedo) al hijo de uno de los amos de la aldea, que en un principio se había creído, que le sería sencillo hacer con nosotros cuanto le viniese en gana. Durante algún tiempo, estuvimos llindiándu (vigilando, cuidando) a Jerónimo por ver el camino que se tomaba, pues teníamos el temor que se ocultara para después sorprendernos, pero no fue así, y al final muy contentos ya le vimos corriendo que se las pelaba en compañía de su perro, desembocando en el pedregoso camino que le conducía a la aldea. Sabiéndonos libres del temor del adefesio de Jerónimo, y olvidándonos en el mismo instante de cuanto con él nos había acontecido, volvimos a nuestro peligroso juego, de disparar las escopetas contra diferentes blancos, y así, hablando de nuestras cosas con satisfacción que nos embargaba dentro de una felicidad pasajera, deslizábase el tiempo sin enterarnos, hasta que a la postre, dimos fin a todos los cartuchos que teníamos, y fue entonces, cuando decidimos esconder las armas en la cueva, y con los hombros doloridos por las sacudidas que nos propinaban las escopetas por los disparos, disponíamosnos muy contentos en el regreso para nuestras casas, y para simular que veníamos de la leña, agenciámosnos unos tochacus de pochiscus (leños de encina) y poniéndonoslos al hombro, bajamos corriendo por entre los vericuetos y las serpenteantes sendas, hasta llegar al camino real que nos conduciría a la aldea. El ubérrimo valle de alegría alborazada, que poblaba por entero nuestros espíritus, viose en unos segundos nublado y con rapidez cubierto, por un zozobrante y temeroso manto, nacido del retrato que nuestros ojos hicieran, cuando a la entrada de la aldea, justamente en el mismo lugar donde por costumbre, mi amo solía esperarme para xebrar (apartar) sus cabras, estaban aguardándonos los guardias, en la alegre compañía de Jerónimo, que poseyendo las mismas indeseables zunas (costumbres) que su padre, no había perdido ningún tiempo en ir hasta el cuartelillo para delatarnos. Yo tentado estuve cuando me percaté que eran los mismos guardias que el día anterior me habían cobardosamente martirizado, de tirar los garbetus (leños) que llevaba en el hombro, y salir corriendo para huir de aquel verdugo que sonriéndose ladinamente, quizás estuviese pensando su enrevesada y nefastosamente, el volver a esforgayame (arrancarme, estriparme, deshacerme) la única oreja que me quedaba sana. Sin embargo, logré dominar el miedo, y dejando a Muel que abriera la marcha, llegamos a la postre ante la presencia de ellos, y aquel canalla de guardia, no se dirigió a Muel a pesar que unos metros delante de mí iba, sino que vino sonriendo malignamente hacia mí, con las mismas asesinas intenciones que el hambriento lobo lleva, cuando para satisfacer sus ansias del espíritu y la carne, sin el menor miedo se lanza, sobre el inocente corderillo que no tiene a nadie que le defienda. Antes de dirigirme la palabra, aquel demonio con tricornio, que a fe mía desprestigiaban, porque hermosa para el pueblo es la esclava de la Justicia, cuando todas sus obligaciones y credos justamente da cumplidas. Digo yo, que lo primero que hizo fue cogerme mi oreja sana, apretarme un poco para ponerme en atención, y luego mirándome altanera y sonrientemente me dijo: ¡Ahora ya no me negarás de que no has sido tu quien disparó sobre el cabrón de tu amo, y me supongo que también me dirás, dónde has conseguido las armas, maldito pilluelo, hijo de una bruja y de un rojo republicano, o comunista sin entrañas! Tiré los tochucus (leños secos) al suelo apremiado por el dolor que de rabia me desencaldaba (deshacía), con tan mala fortuna que por mí no había sido pensada, que diéronle en las piernas de aquella fiera uniformada, y gran dolor en él tuvo que lleldarse (hacerse), porque dejó de esfarugarme (deshacerme la oreja), para acariciar con gestos de dolor la caña de una de sus piernas, al mismo tiempo que yo hacía lo propio con mi oreja, que ya colorada como una guinda, me resquemaba como si estuviese ardiendo. Mirome con ojos extraviados por la rabia que le enloquecía, y siendo mayor la fuerza de su cobardosa entraña ya en poder de las iras que lo movilizaban, que el dolor que su cuerpo sentía, soltome de revés dos guantazos, que dieron conmigo en tierra, con el rostro manando abundante sangre. Fácil siguiese abofeteándome, pues ya estaba enclicándose (agachándose) para hacer conmigo vayan ustedes saber qué, cuando intercedió su compañero que asiéndole por un hombro, con desprecio y enfado le dijo: ¡Lo que terminas de hacer con este pequeño es una canallada, y como otra vez intentes tocarle del pelo la ropa, te las vas a entender conmigo! ¡¡Estoy harto de tus abusos, y de tus odios y desprecios por todas las gentes desgraciadas!! Ayudome aquel buen guardia a levantarme, y después con su propio pañuelo limpiábame el rostro de sangre, y al parojo que esto hacía cariñosamente me decía: ¡Te juro que nadie te volverá a martirizar más pequeño, y ahora si tu quieres, y que conste que ni te ordeno ni te obligo a contarnos nada, dinos de una vez dónde están esas malditas armas que tanto doloroso daño te han originado! Dime cuenta pronto que de seguir negando no sacaría en limpio nada, ya que el baldroyán (cobarde) de Jerónimo había descubierto ya todo, y a poco listos que fuesen, nada más que les conduciese al lugar donde nos había sorprendido, darían pronto con la cueva, donde se ocultaban las armas. Así que acompañado de Muel y de Pelayu, y seguido de cerca por los dos guardias y el delator de Jerónimo, guielos a paso rápido por entre las vegetativas y pedregosas sendas que serpenteaban por casi inaccesibles lugares, pronto me alegré al comprobar cómo aquel despreciable guardia que tan sañudamente me había martirizado, abarquinaba (respiraba) con penoso trabajo, al mismo tiempo que se deshacía en copiosos sudores el condenado, lo mismo que la manteca fresca expuesta al sol en el verano. Al observar el penoso esfuerzo que aquel guardia repugnante y gordo, imbécil y malvado, tenía que realizar para seguirnos, apreté más aun el paso, que casi se convirtió en carrera y que sólo Muel y Pelayu pudieron aguantarme alejándanos en cuestión de segundos un largo trecho de nuestros enemigos, que en el lleldar (acontecer), ya se habían detenido para hacer acopio de energías unos momentos. Aproximadamente aun no habíamos caminado ni una décima parte del trayecto que nos separaba de la cueva, y ya el llimiagu (baboso) de aquel guardia, se encontraba casi d'afechu despaxaretáu (deshecho), seguramente que antes de llegar al final, en la mente de aquel fucheiru (estercolero) humano, se dibujaría el ruin pensamiento, de maldecir a la ley que como enyordiáu pioyu (sucio piojo) servía, al cachiparru (parásito) que me había delatado, y a mí, por no haber seguido negando. Muel y yo con satisfacción nos reíamos de aquellas gentes, que en nuestras infantiles y sin cultivar mentes, habíamos retratado como personas que tenían menos llixa (fuerza, arte, valer, etc.) que un mure entre las zarpas de un gato. Estaríamos como a la mitad de la andadura, cuando la distancia que nos separaba ya era enorme, y a pesar que de continuo nos ordenaban que no corriésemos tanto y que procuráramos ir siempre a su lado, la verdad es, que ya les habíamos perdido todo miedo y que no les hacíamos el menor caso. Fue entonces cuando se me ocurrió la idea de decirle a mi amigo Muel, que cuando llegásemos al potchisquéiru (encinal), yo me adelantaría corriendo con todas mis fuerzas, para volver aquel mismo lugar antes que ellos lo hicieran, pero después de haber ya ido a la cueva, para poder esconder para nosotros, dos pistolinas muy atongadetas (bonitas, curiosas), que era una pena que se llevaran los guardias, y que nosotros podíamos esconder en cualquier lado. Y así lo hice, y logré regresar, mucho antes de que ellos, llegaran escadriláus (derrengados), claro que descontando a Jerónimo, porque éste andaba tanto como con la lengua si quisiera andarlo. El caso fue que los guardias aquel día se llevaron las armas, y a los cinco o seis días, regresaron a la aldea preguntando por mi madre y el padre de Muel, para llevarles hasta el cuartelillo, con el fin de no sé qué preguntarles o darles. Cuando mi madre en compañía del padre de Muel regresaron del cuartel, estábamos nosotros xugaretiándu (jugando) debajo del ñoceón (nogal grande) que había a la entrada de la aldea, que tanto como tenía de frondoso y grande, eran de pequeñas, escasas e insípidas sus nueces. De donde viene un adagio asturiano que dice: ¡Mucher grandie ande óu non ande, peru tantu s'espatuxa, comu senún lu fixera, en dalgún lláu fae bona atongadura! (Mujer grande, ande, o no ande, pero tanto si camina, como si no lo hace, por grande en todos los lugares estorba). «Claro que se me olvidó decir, que menos en el catre, para añuedar el cibietchu cundu nun hay oitra, pequenina, atongaina ya melgucira». (Para hacer el amor, cuando no hay otra, pequeñita, bien hecha, y tan dulce como lo que debe ser vivir en la gloria). Digo yo que al ver nuestros padres corrimos hacia ellos, y cuando ante su presencia nos encontramos, casi sin darme cuenta vi a mi amigo rodar por el suelo, por la fuerza vigorosa del tremendo castañazo que su padre le llantó nuna mexietcha (le plantó en una mejilla), pero antes de que yo me percatara del peligro que sobre mí se cernía, vime acochetáu (cojido, sacudido) por mi madre, que me allumbróu (alumbró) un mamplenáu (muchos) pescozones, tan seguidos y atinados, que me parecía que todos me llegaban en ringlera, no teniendo que esperar uno por el otro, para que no se enfadasen ninguno. Y allí mismo por este procedimiento que nuestros progenitores nos hacían, comprendimos que nada bueno los guardias a nuestros padres les habían hecho. Y claro que no era nada respetable ni justo, sino un atropello despiadado, inhumano, mezquino, repugnante y apartado de la Justicia a tanta distancia, como la que existe desde la Tierra hasta el Infinito Cielo. Resulta que la canallesca ley que en aquella para mí inolvidable época existía, nos había condenado a ir a un reformatorio, o a que pagasen nuestros padres una multa de ciento cincuenta pesetas en papel del Estado, en el término de treinta días. Y fue entonces cuando yo empecé a preguntarme, ¿que qué era lo que tenían que reformar en mi...? ¿Acaso entraba en la reforma que aquella ley que estaba por todos los rincones de la Patria haciendo encima de los vencidos y sus descendientes, asesinar a nuestros padres, hermanos, parientes y hasta madres, privarnos de nuestra libertad, y robarnos cuánto teníamos? —¿Aquella ley digo, todavía tenía que reformar algo más en mí, que en un principio ya no hubiese inhumana y endemoniadamente reformado? Yo que era en aquel lleldar un pobre niño de poco más de ocho años, condenado precisamente por la misma ley, a no tener jamás ya el amoroso cariño de mi padre, yo que había sido condenado como todos los jóvenes hijos de los vencidos y encarcelados y asesinados padres, yo que estaba lleno de hambre, de miseria, de sufrimiento y de una soledad inconsolable, yo que si quería comer un trozo de pan duro, tenía que caminar descalzo y medio desnudo, por entre las zarzas y guijarros de las montañas, esclavizando mi cuerpo y mis sentidos, en el cuidado de unos ganados que no eran míos, a mí, a un ser así de natural, puro, desamparado y desgraciado, ¿aún quería aquella entroyada (sucia) ley reformarme por considerarme malo? —Yo nunca he sido político, pienso ahora, ni tampoco con mis palabras harto vulgares y aldeanescas, pretendo fomentar el odio hacia nadie, soy ante todo un liberal disciplinado, que ama a mi Patria, por la que estoy en cualquier momento dispuesto a morir, pero me creo con el suficiente derecho de contar al mundo de cuanto yo he sufrido, que es el retrato de tantos otros huérfanos de guerra que lo mismo que yo tanto sufrieron, aunque más en duda, pongo que lo hubieran hecho, quiero contar todo lo que considero que siendo verdad, no debe ser olvidado, y desearía con toda mi alma, que mis palabras tuviesen repílos (ecos) más clarividentes, que los que en su origen se formaron, para que llegasen a todos los oídos, y en sus mentes gigantesca Humanidad digna y justa edificasen, que diera paso a una libertad liberal y disciplinada, que atrancase (cerrase, peslase) sus puertas a todo cuanto no fuese digno y honrado, de esta sencilla y natural manera, la fraternidad sería por primera vez, el tesoro más puro, luminoso y deseado, que la Humanidad en toda su existencia hubiese conquistado. En este relato, que para muchos críticos comedores, que sólo saben fartase comu gochus (comer como cerdos) e intentar con sus medios deshacer lo que alguien con más capacidad creativa que ellos, más bien o peor ha edificado, digo yo, que muchos críticos fanáticos defensores de normas idealísticas, que con sus leyes en la ocasión asquerosamente convencionales, que lograron deshacer el destino que a mi vida creo que le pertenecía, al igual que a toda la generación de los hijos de los perdedores, no les agradara en absoluto, que un hombre que fue despojado de cuanto poseía, y empujado vengativa y canallescamente al arroyo, cuando él por ser un niño, no podía defenderse, tenga ahora la osadía, con sus pobres medios culturales, d’abayucar la trelda (revolver la porquería), que nadie hasta el presente, tan ajustada y verídicamente pudiera contar jamás. Digo porquerías, pues es eso precisamente lo que suelen dejar las secuelas de una guerra civil, y pobre de aquellos países que la sufran, porque sus hijos quedarán divididos, y los perdedores, tendrán que soportar un yugo, que más flojo, o menos prieto, esclavizándolos los ha de postergar. En este relato retrato yo, al vencedor y al vencido, menos al perdedor de quien soy hijo, ya que he tenido la desgracia de conocerle cuando el desventurado ya era un vencido, pero con el vencedor he vivido siempre, sirviéndole con decencia y honradez, silenciosamente observándole siempre, y no recibiendo de él, nada más que calamidades y ofensas, y sin embargo, nunca le odié, siempre disciplinadamente le serví, y si en el lleldar se siente ofendido por lo que de verdad digo, espero que se comporte conmigo, de la misma manera que con él siempre yo he hecho. Sé que estas narraciones no se han de publicar en mi Patria, porque la censura no permitirá que el hijo más humilde, cuente una verdad que denigra no a mi querida y noble España, sino algunos de sus inamovibles sistemas, pero tengo la firme certeza, que algún querido hermano país, sin el menor odio ni rencor sí ha de hacerlo, y con esta mi voz del pueblo, sencilla y natural, ubérrima y estéril, millones de seres de la Tierra habrán de saber, que hoy todavía, vive en mi Patria, la mitad de una generación, descendiente de los perdedores de la sanguinaria Guerra Civil que empobreció a la más maravillosa nación del mundo como es mi España, apartados de todo acceso a cualquier puesto de responsabilidad, bien en el gobierno, en los sindicatos, o en cualquier otro lugar, de responsabilidad de la Patria. Y desde aquí, invito a todos los españoles para que investiguen esto que he dicho, y ya verán como es una verdad, que no admite discusión posible. Cuánto placer sentiría yo si me pudiese expresar con ustedes en la maravillosa, ancestral y rica Lengua Asturiana, pues para mí, decir las cosas en Castellano es un verdadero fastidio, con tantos puntos y comas, y demás signos ortográficos, que para un hombre sin estudios de ninguna clase como yo, es una verdadera tortura, pues mi imaginación que idea y piensa con la fuerza de un enorme río enloquecido, a la hora de querer contar estas copiosas cosechas, que hasta en los mismos sueños me alumbra, cuando me pongo a escribir todos estos pensamientos y acaeceres, al expresarlos en español, meto la pata hasta los corbétchones, por esto ruego me perdonen, y háganse a la idea, de quién les está hablando, no es nada más que un humilde aldeano, sin más escuela que la siempre dura universidad de la vida. Y con la fortuna o desgracia de haber nacido con el embrujador duende de ser soñador, no por aparentar, por ocio o por estudio, sino con la intima necesidad que me tortura el alma, al mismo tiempo que me embarga dentro de una felicidad, que me hace en ocasiones ser dichoso, sin jamás haber sido feliz, y en otras dimensiones me llena de tal tristeza, que en apariencia sin sucederme nada, me encuentro tan apenado y deprimido, que todo cuanto me rodea y hasta yo mismo, me parece la pestilente porquería, con que se harta sin jamás hastiarse, el nefasto diablo al que entusiasmados y egoístas servimos. Enteponíu colaba you dellantre de miou madre, espatuxandu caleya adiantre, afalau per las engafuráes pallabres de miou má, camín de la nuesa teixá. (Conducido corría yo delante de mi madre, caminando rápido calleja arriba, arreado por las envenenadoras palabras que mi madre me dirigía, a la vez que hacia nuestro hogar nos acercábamos. Yo miraba arisco para ella, pensando que me iba alcanzar presto, para propinarme ante mis vecinos, otra somanta (paliza) como la que de aun mi cuerpo se condolía. Al fin llegamos a nuestra casa, y ya en ella encoyíu (encogido) por el temor, aguardaba resignado que mi madre calmara su furia dándome una nueva cuera, que mereciéndola, no la merecía. Estaba visto que llevaba unos días, que todos los golpes me habían elegido a mí para sus descansos, primero el cobarde de mi amo, que con sus asquerosas manos, me había puesto el rostro, tan descalabrado que no había en él un lugar sano donde coyera una guya (cupiera una aguja), después el canalla del guardia, que me dejara las orejas tan maltratadas, que me parecía que no eran mías, y para finalizar mi madre con aquella argurtóuxa tocata que m'apurriera (alta paliza que me propinara), que según me parecía, no había sido nada más que la parba (desayuno breve) de la que se esperaba Furibunda y desesperada asiome mi madre por mis maltrechos hombros, y al mirarme yo en sus hermosos y enojudos ojos, pude ver en lo más profundo de ellos, el desmesurado amor que la pobre me tenía, y lejos de azotarme como yo pensaba, sólo me preguntó muy apenada y preocupada: ¿De dónde vamos a sacar esas ciento cincuenta pesetas Xulín? ¡En alguna parte hijo, nos las agenciaremos, porque yo no permitiré que esta canallesca ley, hecha por indeseables sin entrañas, te lleven al reformatorio, donde ellos se tenían primero que reformar, para no seguir sembrando entre los desventurados vencidos, tanta vengativa y nefastosa canallada! Al día siguiente al rayar el alba, después de desayunar el rabón, (leche ácida cocida con harina de maíz) del que yo sí que me harté, pero ella la pobre apenas comió unas cucharadas, armada mi madre de un azáu (hacha) que había pedido prestado a un vecino, y yo de una foiceta (hoz) de podar la leña, fuimos al monte comunal a baltiar (cortar) leña, pues un carro de leña de encina, roble y espinero, que pesaba más de tres mil kilos, pagaba el maestro panadero, de la única panadería que había en el concejo, cincuenta pesetas por él, así que teníamos todo un mes por delante, para preparar los nueve mil kilos de leña, que nos proporcionarían las ciento cincuenta pesetas, con las que calmaríamos las iras de aquella inhumana ley, que tan despiadadamente nos había castigado. Parecía que mi madre poseía la fuerza del más intrépido de los hombres, talmente era un gigante que con una fiereza incomparable, chorreando sudor y espelurciada su rubia cabellera al viento, cortaba sin el menor descanso encinas, robles y espineros, mientras que yo imitándola en cuanto podía, podaba aquellos arbustos con el más grande de todos mis entusiasmos. Serían las tres de la tarde y no habíamos hecho aun el más pequeño descanso, cuando mi madre me dijo que buscase caracoles, que se criaban en abundancia por aquellos lugares, tal cosa hice mientras que ella prendía un buen fuego, y allí asamos los caracoles que al ser atacados por el calor, estiraban su cuerpo asándose perfectamente, y fue aquella asquerosa comida la que mitigó nuestra hambre. Y así un día, y quince, y veinte, hasta que logramos preparar sin desfallecer ni descansar, los tres carros de leña, acarreándolos a las costillas, en otras ocasiones poleándolos (haciéndoles rodar) por entre los zarzales y las peñas, hasta poder llegar con tan copiosa cantidad de leña, al estratégico lugar donde el panadero con su carro, pudiera cargar la leña. Estábamos embalagándola (apilándola) mi madre y yo muy ufanos y satisfechos, de la difícil victoria que habíamos en tan escaso tiempo conseguido, porque en duda pongo, que pocas gentes en todo el Universo en las circunstancias que nosotros nos encontrábamos hubieran podido lograrlo. Digo yo que en tal trabajo nos encontrábamos amontonando aquella leña, que todos los tochos (leños) medio descortezados por la cantidad de veces, que fue menester rodarlos por entre los cuetus (piedras) que poblaban aquel xerrapeíru (sierra) daban señales y no por los cortes de las herramientas, de haber sufrido lo indecible por encontrarse despeyexáus (despellejados) hasta casi el total emporricamiento (desnudez) de las arnas (cortezas) que los cubrían. Nuestras físicas humanidades se encontraban tan maltrechas después de tantos días de sobrehumano trabajo y de raquíticos y deplorables alimentos, que tal parecía que éramos cadabres (cadáveres) vivientes, sino supiesen cuantos nos conocían, que éramos dos invencibles barras del más puro acero. Yo descalzo de afechu (del todo) y mi madre con las alpargatas dándoles vueltas alrededor del tobillo, imposibilitadas del menor encatesu (remiendo) todas nuestras escasas vestiduras lucíanse tan acuchilladas, como si fatáus (muchos) puñales anárquicamente las hubieran rasgado. Y nuestras pieles por todos los lados se encontraban arraguñáes (arañadas), pinchadas, magulladas, en definitiva martirizadas por las piedras, por los espinos, por la infinidad de arbustos que en aquella sierra casi inaccesible para las mismas cabras, yo y mi madre como dos guerreros invencibles, cortamos aquellos tres carros de leña, que al decir de mi madre, servirían estupendísimamente bien para amagostar (asar) a la propia ley, y a los sinvergüenzas y deshumanizadores fascistones que la vieran fechu (hubieran hecho). Y en postura tan deplorable se empobrecían nuestros desventurados cuerpos, por todo lo contrario, nuestros espíritus se lucían sanos y fortalecidos, orgullosos y alegres, por haber conseguido aquel trabajoso y casi imposible triunfo. También solía decir mi madre dentro de una rabia y desilusión enfurecida, que si los «roxus» (rojos) hubiesen batallado con el mismo ardor, e indómito entusiasmo que nosotros habíamos puesto, todos los fascistones de Europa serían nada para vencerlos, ni en lo más mínimo. Vuelvo a repetir, que concluíamos mi madre y yo de empericotar (apilar) los cuatro leños que faltaban para dar por terminada aquella proeza, cuando la diosa fortuna nos vino a visitar en la forma de Falu el maderero, que más o menos, esto fue lo que nos hizo, y nos dijo: ¡Buenas tardes Lluza!, que así era como llamaban en asturiano a mi madre, ya que en castellano su gracia es Luzdivina. ¡Se ‘l tou home allevantara la motchera, ya te viera a tí ya ‘l tuo fiyiquín, nel estáu que vus deixó la llamazoúsa ley del venceor, paime amín, qu'el probetayu espavoríu per tan grandie inxusticia, oitra vez se morrería! (Si tu marido volviera al mundo y te viera a ti y a tu pequeño hijo, en la situación que os ha dejado la fangosa ley del vencedor, me parece a mí, que el pobre lleno de un enloquecedor pavor por tan grande injusticia, otra vez se volvería a morir). —Recuerdo yo muy bien, lo mismo que si en este momento de nuevo lo estuviese viviendo, lo que me ha hecho esta canallesca ley que ahora a ti te martiriza, cuando en los frentes de Teruel me cogieron prisionero. Me internaron en un campo de concentración, y me dieron más palos que días me quedan de vida, aunque muerra tan viétchu (muera tan viejo) como Marcelín el de Fresnedo, que le llevó Dios cuando pasaba de los ciento diez años. Como comida nos daban una lata redonda de sardinas o bonito, que los prisioneros le llamábamos «el reloj», ya que así era de pequeña. Cuando te salía podre, que sucedía la mayor parte de las veces, te pasabas el día haciendo vigilia. ¿Cuánto te va a dar el panadero por esta leña Lluza? ¡Hombre yo creo que son tres carros buenos, y como está pagándose a diez duros el carro, pues me dará treinta! ¿Algamate? (alcánzate para la multa). ¡Sí Falu, ye lu xustu! (Es lo justo). Rafael, que así se llamaba Falu, (uno de los hombres más honrados, trabajadores y enteros que yo he conocido), a la vez que del bolsillo interior de su chaqueta sacaba la cartera dijo: ¡Mera compañera, voy a venir con el camión de la compañía maderera y llevar toda esta montaña de leña a Trubia, yo te voy a entregar ahora por ella trescientas pesetas, si después vale más, ya te daré el resto, y si vale menos, considera ese dinero que te di, como regalo de un roxu decente ya honráu comu tú le yes miou neña! (Rojo decente y honrado como tú lo eres mujer). Al día siguiente que era feria semanal en la capital del concejo, pidiole mi madre prestado a una buena vecina amiga suya un paxiechacu (traje, vestido) y unas zapatillas, y así vestida de prestado la pobre, se trasladó bien de mañana a la Villa, pagó la multa a aquellos canallas que servían a una ley tan ultrajante, que a los vencidos y sus inocentes descendientes peor que a apestosos esclavos nos trataba. Luego, después, compró ella un paxietyín (un vestidito), unas zapatillas y unas madreñas, para mí, un buzo, que era la vestimenta que entre los pobres se estilaba, unas alpargatinas y unas fuertes madreñas, y después de mercar algunas cosas necesarias, vino para casa la mar de contenta y satisfecha. Y ahora yo me pregunto a muchos años de distancia, viviendo aquellos por mí vividos pisoteados y vengativos tiempos, ¿a qué asesinas, sucias y cobardosas manos, irían a parar, aquellos nuestros dineros, ganados con el sobrehumano esfuerzo y la más justa honradez, manchados por la sangre de nuestras heridas producidas en el agotador trabajo, y mojados por tantas gotas de sudor, como de estrellas debe de haber en el infinito cielo? ¿No se dan cuenta amigos lectores, que injusticias como ésta, o de otra índole aun mayores, deben de contarse al Mundo, pese a quien pese, para quienes las escuchan forjen en sus sentimientos, de que en toda guerra, y sobre todo las civiles, dejan tras de sí, primeramente el dolor más deshumanizante, después las venganzas más pervertidas, que darán vida con fuerza ilimitada, a la repugnante, sanguinaria y odiosa fiera, que todo ser humano, desde los primitivos tiempos de su nacencia, lleva celosamente escondida, en el apartamiento más oscuro y más brillante de su espíritu, donde se mueve gozoso el sentimiento humano, tras de saber que a su Prójimo bien le ha hecho, y se revuelve envilecido, encanallado y airado por el odio y las iras endiabladas, cuando también comprende que a sus semejantes, en el dolor y el sufrimiento los ha sumergido. Y fue precisamente a estos desatinados sentimientos, manejantes en aquellos tristes momentos, de las inhumanas leyes que regían los destinos de mi Patria, donde fueron a parar mis dineros, mis primeros dineros, ganados con más santidad y honradez, que pueda llevar dentro la propia Hostia Santa, que es tanto como decir, que sólo los mismos demonios faltos de toda conciencia y sin el más mínimo sentimiento de honestidad, podrían sin sentir asco de sus propias personas, apoderarse de los honrados y muy fatigosos trabajos, de una viuda de los roxus (izquierdistas, rojos, por el mismo estilo), y de un huérfano de los mismos. ¡¡Yo creo, que como aún no habían satisfecho sus ansias asesinas, con la muerte de mi padre y de tantos inocentes, precisaban en el momento que preciso les venía, afestinarse en postres con el esfuerzo y sufrimiento de sus deudos!! Durante algunos días viví yo jugueteando por la aldea, mi vida sin ninguna preocupación, muy contento porque iba vestido con aquel mono nuevo, más delgado que un papel de fumar, ya que se me había esgazáu (roto) por más de media docena de lugares, pero aún así, a mí me parecía que llevaba puesto, mejores galas que el mismo vencedor, que poco lucía sobre sus costillas, que se le pudiera denominar verdaderamente honrado. Mi madre mientras tanto, seguía incansablemente trabajando por las tierras de los vecinos, sin jamás cobrarles ni una peseta de sueldo, pues ella tan sólo quería, que al cambio de sus sudores le dieran una cestina de patatas, una fontadina de farina, ou de fabes lu mesmu foran prietes que blanques, d'arbeyinus ou d'oitra cebeira, dalgún terreñaín de lleiche, mazá, tarabazá, ‘n culiestrus ou cabantes de brañar. (Una fuente de harina, o de alubias de cualquier marca o color que fueran, de guisantes o de cualquier otro cereal que fuera, algún jarro de leche, desnatada, cuajada, o la que alumbran las vacas recién paridas, o de la que terminasen de ordeñar a una vaca de leche). Ella llegaba todos los atardeceres a nuestra casa, sudorosa y cansada, pero resplandeciente de alegría, porque en su mandil traía mi comida. Luego, después de que yo me hartaba, nos acostábamos los dos en aquel jergón de sacos, repleto de hojas de maíz y también de pulgas, y abrazada a mí, se quedaba muy pronto profundamente dormida. Yo que desde niño he dormido poco siempre, quizás para hacer bueno el dicho que de camino me invento, que considera al que poco duerme más infeliz, que quienes tienen la dicha de dormir prácticamente, dentro de estos mis desvelos, en la silenciosa tranquilidad de la noche de aquella amplia sala desmueblada, cuyas paredes y techo estaban del sarro que deja el humo, y plagadas de arroxetáus (enrubiecidos) goterones, que ponían al descubierto las primeras pinturas que habían tenido, fendíu (cortado) de continuo este silencio, por el risueño y sórdido murmullo que alumbraba el pequeño río que vertiginosamente se deslizaba a menos de diez metros de nuestra casa, y otras veces también era enruxeráu (alterado) aquel silencio, por los ladridos de los perros de la aldea, o por el cante siempre misterioso y apabullador que hacen las curuxas (buhos) en la noche, cuento yo en que estos desvelos, observaba el placenteroso dormir de mi madre, con su respirar acompasado, fuerte y sano, con todos sus acerosos músculos, con naturalidad relajados, talmente parecía mi madre del todo inofensiva, mas sin embargo, aquel perfecto y vigoroso cuerpo que acoplaba fuerzas en el descanso, de la misma natural manera que agigantadamente dormido descansaba, cuando despierto se hallaba, se transformaba en un invencible e incansable guerrero, condenada ya a luchar en l'engarradiétcha del trabayu (la pelea del trabajo), todos los momentos de su vida, por los mismos endemoniados vencedores, que primeramente le habían achuquináu ‘l sou home ya lus sous fíus. (Asesinado a su marido y a sus hijos). Y ahora que ya todo ha pasado, y lejos de olvidarlo se agiganta cada día más en mi mente, yo me pregunto, que si mi madre no hubiese sido así de luchadora, de brava, de valiente y honrada, qué seria de mí y de ella misma, acosados en todo momento por la ley insana del vencedor, y xunius (uncidos) también para siempre, en el desventuroso carro de la esclavitud bien vigilada, por el látigo y la pistola del triunfador.

    Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > carraca

  • 38 cabeza

    f.
    1 head.
    me duele la cabeza I've got a headache
    lavarse la cabeza to wash one's hair
    por cabeza per head
    tirarse de cabeza (al agua) to dive (into the water)
    cabeza de ajo head of garlic
    cabeza (lectora) (gen)&(computing) head
    cabeza nuclear nuclear warhead
    2 unit.
    3 lead, leading position.
    * * *
    1 (gen) head
    2 figurado (juicio) good judgement; (talento) talent, intelligence
    3 (de región) main town
    1 (jefe) head, leader
    \
    a la cabeza de at the front of, at the top of
    andar de cabeza / ir de cabeza to be rushed off one's feet
    andar de cabeza por alguien to be crazy about somebody
    cabeza abajo upside down
    cabeza arriba the right way up, upright
    calentarse la cabeza por algo to get worked up about something
    de cabeza (mentalmente) in one's head 2 (de memoria) from memory
    darse de cabeza contra algo to bang one's head against something
    de pies a cabeza from head to toe, from top to toe
    estar mal de la cabeza figurado not to be right in the head
    meterse algo en la cabeza familiar to get something into one's head
    no levantar cabeza familiar (en deporte) not to find form 2 (en negocios) not to get off the ground
    no tener ni pies ni cabeza figurado to be absurd, make no sense
    perder la cabeza figurado to lose one's head
    quitarle a alguien algo de la cabeza figurado to talk somebody out of something
    quitarse algo de la cabeza to get something out of one's head, forget something
    ser un cabeza dura to be stubborn
    subirse algo a la cabeza figurado to go to one's head
    tirarse de cabeza to dive head first (a/en, into)
    traer a alguien de cabeza / llevar a alguien de cabeza to drive somebody crazy, drive somebody mad
    volver la cabeza to look round
    cabeza de ajo bulb of garlic
    cabeza de espárrago asparagus tip
    cabeza de lista main candidate
    cabeza de partido administrative capital
    cabeza de puente bridgehead
    cabeza de turco scapegoat
    cabeza hueca scatterbrain
    cabeza loca familiar scatterbrain
    cabeza rapada skinhead
    * * *
    noun f.
    - cabeza de serie
    - cabeza de turco
    - cabeza dura
    * * *
    1. SF
    1) [de persona] head

    me duele la cabeza — I've got a headache, my head aches

    afirmar con la cabeza — to nod (one's head)

    agarrarse la cabeza — to hold one's head in one's hands

    asentir con la cabeza — to nod (one's head)

    caer de cabeza — to fall headfirst o headlong

    marcar de cabeza — (Dep) to score with a header

    lavarse la cabeza — to wash one's hair

    levantar la cabeza — (=mirar) to look up

    negar con la cabeza — to shake one's head

    por cabeza, cinco dólares por cabeza — five dollars a head, five dollars per person

    se me va la cabeza — I feel giddy

    volver la cabeza — to look round, turn one's head

    me da vueltas la cabeza — my head's spinning

    2)
    - andar o ir de cabeza

    cortar cabezas —

    írsele a algn de la cabeza —

    el Sporting sigue sin levantar cabeza — Sporting still haven't managed to end their poor run of form, Sporting haven't managed to turn the corner

    hay sectores como la construcción que empiezan a levantar cabeza — some sectors, such as construction, are starting to pick up

    estar mal de la cabeza *, no estar bien de la cabeza *

    meter algo en la cabeza a algn —

    por fin le metimos en la cabeza que... — we finally got it into his head that...

    metérsele a algn en la cabeza —

    se le ha metido en la cabeza hacerlo solohe's taken o got it into his head to do it alone

    pasársele a algn por la cabeza —

    subirse a la cabeza —

    3) (=frente)

    a la cabeza de, a la cabeza de la manifestación — at the head o front of the demonstration

    ir en cabeza — to be in the lead

    ir en cabeza de la lista — to be at the top of the list, head the list

    4) (=distancia) head
    5) [de montaña] top, summit
    6) (=objeto)

    cabeza buscadora — homing head, homing device

    cabeza de biela — (Mec) big end

    cabeza de dragón — (Bot) snapdragon

    cabeza de escritura — (Tip) golf ball

    cabeza de impresión — (Inform) head, printhead

    cabeza de plátanos LAm bunch of bananas

    cabeza impresora — (Inform) head, printhead

    2. SMF
    1) (=líder) head, leader

    es cabeza de las fuerzas armadashe's head o the leader of the armed forces

    2)

    cabeza cuadrada* bigot

    cabeza de chorlito* scatterbrain

    cabeza de serie — (Dep) seed

    cabeza de serrín* airhead *

    cabeza pelada — ( Hist) Roundhead

    cabeza visible — head, leader

    * * *
    1)
    a) (Anat) head

    un día vas a perder la cabeza — (fam & hum) you'd lose your head if it wasn't screwed on (colloq & hum)

    pararse en la or de cabeza — (AmL) to do a headstand

    b) ( medida) head

    le lleva or saca una cabeza a su hermana — he's a head taller than his sister

    c) ( pelo) hair

    tiene cabeza — he's bright, he has a good head on his shoulders

    qué poca cabeza! — have you/has he no sense?

    e) ( mente)

    tú estás mal de la cabezayou're out of your mind

    se le ha metido en la cabeza que... — she's got it into her head that...

    andar or ir de cabeza — (fam)

    ando de cabeza con tanto trabajoI'm up to my eyeballs o eyes in work

    anda de cabeza por ellahe's crazy about her

    calentarle a algn la cabeza con algo — (fam) to fill sb's head with sth

    calentarse la cabeza — (fam) to get worked up (colloq)

    cortar cabezas: en cuanto asumió el cargo entró a cortar cabezas as soon as she took up her post, heads started to roll; darse (con) la cabeza contra la pared ver cabezazo; ir con la cabeza ( bien) alta to hold one's head high; írsele a algn la cabeza: se me va la cabeza I feel dizzy; jugarse la cabeza (RPl fam): va a llegar tarde, me juego la cabeza you can bet your bottom dollar she'll be late (colloq); levantar cabeza (fam) ( superar problemas) to get back on one's feet; levantar la cabeza: ha estado estudiando sin levantar la cabeza she's had her head buried in her work; si tu padre levantara la cabeza! if your father was alive today...!; meterse de cabeza en algo (fam) to throw oneself into sth; no caberle a algn en la cabeza (fam): no me cabe en la cabeza que te guste I just can't understand how you can like it; en qué cabeza cabe! how could anyone be so stupid!; perder la cabeza: no perdamos la cabeza let's not panic o lose our heads; perdió la cabeza por esa mujer he lost his head over that woman; quebrarse la cabeza (Andes fam) to rack one's brains; quitarle a algn algo de la cabeza to get sth out of sb's head; quitarse algo de la cabeza < idea> to get sth out of one's head; romperse la cabeza (fam) ( preocuparse) to rack one's brains; ( lastimarse) to break one's neck (colloq); sentar (la) cabeza (fam) to settle down; subírsele a algn a la cabeza vino/éxito to go to one's head; tener la cabeza sobre los hombros (fam) to have one's head screwed on tight (AmE colloq) o (BrE colloq) screwed on; tener la cabeza llena de pájaros (fam) to have one's head in the clouds; tengo/tiene la cabeza como un bombo (fam) (me/le duele) my/his/her head feels ready to burst (colloq); (estoy/está confundido) my/his/her head's spinning; traer or llevar a algn de cabeza (fam) to drive sb crazy (colloq); nadie escarmienta en cabeza ajena — people only learn from their own mistakes

    2)
    a) ( individuo)

    por cabeza — each, a head

    b) ( de ganado) head
    3) (primer lugar, delantera)

    a la or en cabeza: estamos a la cabeza del sector we are the leading company in this sector; se colocaron a la cabeza de los otros partidos they took the lead over the other parties; iban a la cabeza de la manifestación they were at the front o head of the demonstration; el equipo va en cabeza de la clasificación — the team is at the top of the division

    4)
    a) (de alfiler, clavo, fósforo) head
    b) ( de misil) warhead
    5) (Audio, Video) head
    6) ( de plátanos) hand, bunch
    * * *
    = head, knocker.
    Ex. From the way his left shoulder is tipped forward, from the set of his head and the length of his stride, one gets the feeling that he is a fully clothed sprinter just leaving the starting blocks.
    Ex. He got hit with a cricket ball, smack right on top of his knocker.
    ----
    * abrirse la cabeza = smash + Posesivo + head, smash + Posesivo + head open.
    * águila de cabeza blanca = bald eagle.
    * a la cabeza de = in the forefront of/in.
    * apostarse la cabeza = bet + Posesivo + life.
    * asentimiento con la cabeza = head-nod [head nod], nodding assent, nod.
    * asentir con la cabeza = nod, nod + assent, concur with + an assenting nod, agree with + a nod.
    * asomar la cabeza = poke + Posesivo + head, pop + Posesivo + head.
    * caber en la cabeza = get + Posesivo + head around, wrap + Posesivo + head around.
    * cabeza de ajo = head of garlic, bulb of garlic.
    * cabeza de chorlito = scatterbrain, ditzy [ditzier -comp., ditziest -sup.], ditz, dits, ditsy [ditsier -comp., ditsiest -sup.], airhead, airheaded, empty-headed, bonehead, birdbrain, nong, ning-nong.
    * cabeza de familia = head of the household, householder, head of the family.
    * cabeza de impresión = print head.
    * cabeza de la manada = leader of the pack.
    * cabeza de lanza = spearhead.
    * cabeza de lectura = scanning head.
    * cabeza de línea = railhead.
    * cabeza de muñeco que se balancea ligeramente = bobble head.
    * cabeza de playa = beachhead.
    * cabeza de puente = bridgehead.
    * cabeza de puente aéreo = airhead.
    * cabeza de semillas = seed head.
    * cabeza de serrín = ditz, dits, airhead, airheaded.
    * cabeza de turco = patsy, scapegoat, whipping boy.
    * cabeza dura = pigheaded.
    * cabeza fría = cool head.
    * cabeza hueca = empty-headed, ditzy [ditzier -comp., ditziest -sup.], ditz, dits, ditsy [ditsier -comp., ditsiest -sup.], airhead, airheaded, bonehead, nong, ning-nong.
    * cabeza lectora = read head, reading head.
    * cabeza lectora de disco = disc reading head.
    * cabeza llena de pájaros = head in the clouds.
    * cabeza nuclear = warhead.
    * cabeza + rodar = head + roll.
    * caer de cabeza = go over + Posesivo + head.
    * cigüeña de cabeza pelada = wood stork.
    * con la cabeza en las nubes = ditzy [ditzier -comp., ditziest -sup.], ditsy [ditsier -comp., ditsiest -sup.].
    * cortar la cabeza = behead.
    * dar quebraderos de cabeza = give + headaches.
    * declarar la guerra a muerte a = declare + open season on.
    * de la cabeza a los pies = from head to foot, from head to toe.
    * de pies a cabeza = from head to toe, from head to foot.
    * desde la cabeza hasta los pies = from head to toe.
    * desde la cabeza hasta los pies = head to toe, from head to foot.
    * destornillador de cabeza plana = flathead screwdriver.
    * dolor de cabeza = headache.
    * dolor de cabeza espantoso = splitting headache.
    * echar una cana al aire antes de sentar la cabeza = sow + Posesivo + wild oats.
    * en + Posesivo + cabeza = on + Posesivo + mind.
    * entrar en la cabeza = get + Posesivo + head around, wrap + Posesivo + head around, get it into + Posesivo + head.
    * esconder la cabeza como el avestruz = bury + Posesivo + head in the sand (like an ostrich), stick + Posesivo + head in the sand.
    * herida en la cabeza = head injury.
    * irse la cabeza = go + bananas.
    * írsele la cabeza = go off + Posesivo + head.
    * jugarse la cabeza = bet + Posesivo + life.
    * lanzarse de cabeza = jump in with + both feet.
    * lavarse la cabeza = wash + Posesive + hair, shampoo + Posesivo + hair.
    * lesión en la cabeza = head injury.
    * levantar la cabeza = cock + Posesivo + head.
    * liarse la manta a la cabeza = jump in + head first, jump in at + the deep end, throw + caution to the wind.
    * mantener la cabeza = keep + Posesivo + head, keep + Posesivo + head together.
    * mantener la cabeza alta = hold + Posesivo + head high.
    * mantener la cabeza fría = keep + a cool head, remain + cool-headed, play it + cool.
    * mantenerse a la cabeza = stay + ahead of the pack.
    * meter en la cabeza = get it into + Posesivo + head.
    * mover la cabeza = shake + head.
    * mover la cabeza de arriba abajo = bob.
    * mover la cabeza de forma brusca hacia delante y hacia atrás = jerk + head.
    * no dejar títere con cabeza = turn + everything upside down.
    * no encontrar ni el pie ni la cabeza = can't make head(s) or tail(s) of.
    * no perder la cabeza = keep + a cool head, remain + cool-headed, play it + cool.
    * no poder quitarse Algo de la cabeza = can't get it out of my mind.
    * no tener ni pies ni cabeza = can't make head(s) or tail(s) of, be pointless.
    * pasar por encima de la cabeza = go over + Posesivo + head.
    * pedir la cabeza de Alguien = bay for + Posesivo + blood.
    * pensamiento que ronda la cabeza de uno = thought + run through + Posesivo + head.
    * perder la cabeza = lose + Posesivo + mind, lose + Posesivo + head, lose + Posesivo + marbles, go + bonkers, fly off + the handle, go (right) off + Posesivo + rocker, go out of + Posesivo + mind, go + soft in the head.
    * piojo de la cabeza = head louse.
    * poner a + Nombre + a la cabeza de = put + Nombre + ahead in.
    * poner precio a la cabeza de Alguien = put + a price on + Posesivo + head.
    * por cabeza = per person.
    * quebradero de cabeza = headache.
    * rascarse la cabeza = scratch + Posesivo + head.
    * reventarse la cabeza = smash + Posesivo + head.
    * romperse la cabeza = puzzle + Reflexivo, scratch + Posesivo + head, rack + Posesivo + brains.
    * sentar la cabeza = settle down.
    * señal con la cabeza = nod.
    * sin cabeza = headless, decapitated.
    * sin pies ni cabeza = without rhyme or reason.
    * subírsele a la cabeza, creérselo = go to + Posesivo + head.
    * subírsele los humos a la cabeza = get + too big for + Posesivo + boots, get + too big for + Posesivo + breeches.
    * tirarse de cabeza = jump in + head first, dive in, dive + head-first.
    * * *
    1)
    a) (Anat) head

    un día vas a perder la cabeza — (fam & hum) you'd lose your head if it wasn't screwed on (colloq & hum)

    pararse en la or de cabeza — (AmL) to do a headstand

    b) ( medida) head

    le lleva or saca una cabeza a su hermana — he's a head taller than his sister

    c) ( pelo) hair

    tiene cabeza — he's bright, he has a good head on his shoulders

    qué poca cabeza! — have you/has he no sense?

    e) ( mente)

    tú estás mal de la cabezayou're out of your mind

    se le ha metido en la cabeza que... — she's got it into her head that...

    andar or ir de cabeza — (fam)

    ando de cabeza con tanto trabajoI'm up to my eyeballs o eyes in work

    anda de cabeza por ellahe's crazy about her

    calentarle a algn la cabeza con algo — (fam) to fill sb's head with sth

    calentarse la cabeza — (fam) to get worked up (colloq)

    cortar cabezas: en cuanto asumió el cargo entró a cortar cabezas as soon as she took up her post, heads started to roll; darse (con) la cabeza contra la pared ver cabezazo; ir con la cabeza ( bien) alta to hold one's head high; írsele a algn la cabeza: se me va la cabeza I feel dizzy; jugarse la cabeza (RPl fam): va a llegar tarde, me juego la cabeza you can bet your bottom dollar she'll be late (colloq); levantar cabeza (fam) ( superar problemas) to get back on one's feet; levantar la cabeza: ha estado estudiando sin levantar la cabeza she's had her head buried in her work; si tu padre levantara la cabeza! if your father was alive today...!; meterse de cabeza en algo (fam) to throw oneself into sth; no caberle a algn en la cabeza (fam): no me cabe en la cabeza que te guste I just can't understand how you can like it; en qué cabeza cabe! how could anyone be so stupid!; perder la cabeza: no perdamos la cabeza let's not panic o lose our heads; perdió la cabeza por esa mujer he lost his head over that woman; quebrarse la cabeza (Andes fam) to rack one's brains; quitarle a algn algo de la cabeza to get sth out of sb's head; quitarse algo de la cabeza < idea> to get sth out of one's head; romperse la cabeza (fam) ( preocuparse) to rack one's brains; ( lastimarse) to break one's neck (colloq); sentar (la) cabeza (fam) to settle down; subírsele a algn a la cabeza vino/éxito to go to one's head; tener la cabeza sobre los hombros (fam) to have one's head screwed on tight (AmE colloq) o (BrE colloq) screwed on; tener la cabeza llena de pájaros (fam) to have one's head in the clouds; tengo/tiene la cabeza como un bombo (fam) (me/le duele) my/his/her head feels ready to burst (colloq); (estoy/está confundido) my/his/her head's spinning; traer or llevar a algn de cabeza (fam) to drive sb crazy (colloq); nadie escarmienta en cabeza ajena — people only learn from their own mistakes

    2)
    a) ( individuo)

    por cabeza — each, a head

    b) ( de ganado) head
    3) (primer lugar, delantera)

    a la or en cabeza: estamos a la cabeza del sector we are the leading company in this sector; se colocaron a la cabeza de los otros partidos they took the lead over the other parties; iban a la cabeza de la manifestación they were at the front o head of the demonstration; el equipo va en cabeza de la clasificación — the team is at the top of the division

    4)
    a) (de alfiler, clavo, fósforo) head
    b) ( de misil) warhead
    5) (Audio, Video) head
    6) ( de plátanos) hand, bunch
    * * *
    = head, knocker.

    Ex: From the way his left shoulder is tipped forward, from the set of his head and the length of his stride, one gets the feeling that he is a fully clothed sprinter just leaving the starting blocks.

    Ex: He got hit with a cricket ball, smack right on top of his knocker.
    * abrirse la cabeza = smash + Posesivo + head, smash + Posesivo + head open.
    * águila de cabeza blanca = bald eagle.
    * a la cabeza de = in the forefront of/in.
    * apostarse la cabeza = bet + Posesivo + life.
    * asentimiento con la cabeza = head-nod [head nod], nodding assent, nod.
    * asentir con la cabeza = nod, nod + assent, concur with + an assenting nod, agree with + a nod.
    * asomar la cabeza = poke + Posesivo + head, pop + Posesivo + head.
    * caber en la cabeza = get + Posesivo + head around, wrap + Posesivo + head around.
    * cabeza de ajo = head of garlic, bulb of garlic.
    * cabeza de chorlito = scatterbrain, ditzy [ditzier -comp., ditziest -sup.], ditz, dits, ditsy [ditsier -comp., ditsiest -sup.], airhead, airheaded, empty-headed, bonehead, birdbrain, nong, ning-nong.
    * cabeza de familia = head of the household, householder, head of the family.
    * cabeza de impresión = print head.
    * cabeza de la manada = leader of the pack.
    * cabeza de lanza = spearhead.
    * cabeza de lectura = scanning head.
    * cabeza de línea = railhead.
    * cabeza de muñeco que se balancea ligeramente = bobble head.
    * cabeza de playa = beachhead.
    * cabeza de puente = bridgehead.
    * cabeza de puente aéreo = airhead.
    * cabeza de semillas = seed head.
    * cabeza de serrín = ditz, dits, airhead, airheaded.
    * cabeza de turco = patsy, scapegoat, whipping boy.
    * cabeza dura = pigheaded.
    * cabeza fría = cool head.
    * cabeza hueca = empty-headed, ditzy [ditzier -comp., ditziest -sup.], ditz, dits, ditsy [ditsier -comp., ditsiest -sup.], airhead, airheaded, bonehead, nong, ning-nong.
    * cabeza lectora = read head, reading head.
    * cabeza lectora de disco = disc reading head.
    * cabeza llena de pájaros = head in the clouds.
    * cabeza nuclear = warhead.
    * cabeza + rodar = head + roll.
    * caer de cabeza = go over + Posesivo + head.
    * cigüeña de cabeza pelada = wood stork.
    * con la cabeza en las nubes = ditzy [ditzier -comp., ditziest -sup.], ditsy [ditsier -comp., ditsiest -sup.].
    * cortar la cabeza = behead.
    * dar quebraderos de cabeza = give + headaches.
    * declarar la guerra a muerte a = declare + open season on.
    * de la cabeza a los pies = from head to foot, from head to toe.
    * de pies a cabeza = from head to toe, from head to foot.
    * desde la cabeza hasta los pies = from head to toe.
    * desde la cabeza hasta los pies = head to toe, from head to foot.
    * destornillador de cabeza plana = flathead screwdriver.
    * dolor de cabeza = headache.
    * dolor de cabeza espantoso = splitting headache.
    * echar una cana al aire antes de sentar la cabeza = sow + Posesivo + wild oats.
    * en + Posesivo + cabeza = on + Posesivo + mind.
    * entrar en la cabeza = get + Posesivo + head around, wrap + Posesivo + head around, get it into + Posesivo + head.
    * esconder la cabeza como el avestruz = bury + Posesivo + head in the sand (like an ostrich), stick + Posesivo + head in the sand.
    * herida en la cabeza = head injury.
    * irse la cabeza = go + bananas.
    * írsele la cabeza = go off + Posesivo + head.
    * jugarse la cabeza = bet + Posesivo + life.
    * lanzarse de cabeza = jump in with + both feet.
    * lavarse la cabeza = wash + Posesive + hair, shampoo + Posesivo + hair.
    * lesión en la cabeza = head injury.
    * levantar la cabeza = cock + Posesivo + head.
    * liarse la manta a la cabeza = jump in + head first, jump in at + the deep end, throw + caution to the wind.
    * mantener la cabeza = keep + Posesivo + head, keep + Posesivo + head together.
    * mantener la cabeza alta = hold + Posesivo + head high.
    * mantener la cabeza fría = keep + a cool head, remain + cool-headed, play it + cool.
    * mantenerse a la cabeza = stay + ahead of the pack.
    * meter en la cabeza = get it into + Posesivo + head.
    * mover la cabeza = shake + head.
    * mover la cabeza de arriba abajo = bob.
    * mover la cabeza de forma brusca hacia delante y hacia atrás = jerk + head.
    * no dejar títere con cabeza = turn + everything upside down.
    * no encontrar ni el pie ni la cabeza = can't make head(s) or tail(s) of.
    * no perder la cabeza = keep + a cool head, remain + cool-headed, play it + cool.
    * no poder quitarse Algo de la cabeza = can't get it out of my mind.
    * no tener ni pies ni cabeza = can't make head(s) or tail(s) of, be pointless.
    * pasar por encima de la cabeza = go over + Posesivo + head.
    * pedir la cabeza de Alguien = bay for + Posesivo + blood.
    * pensamiento que ronda la cabeza de uno = thought + run through + Posesivo + head.
    * perder la cabeza = lose + Posesivo + mind, lose + Posesivo + head, lose + Posesivo + marbles, go + bonkers, fly off + the handle, go (right) off + Posesivo + rocker, go out of + Posesivo + mind, go + soft in the head.
    * piojo de la cabeza = head louse.
    * poner a + Nombre + a la cabeza de = put + Nombre + ahead in.
    * poner precio a la cabeza de Alguien = put + a price on + Posesivo + head.
    * por cabeza = per person.
    * quebradero de cabeza = headache.
    * rascarse la cabeza = scratch + Posesivo + head.
    * reventarse la cabeza = smash + Posesivo + head.
    * romperse la cabeza = puzzle + Reflexivo, scratch + Posesivo + head, rack + Posesivo + brains.
    * sentar la cabeza = settle down.
    * señal con la cabeza = nod.
    * sin cabeza = headless, decapitated.
    * sin pies ni cabeza = without rhyme or reason.
    * subírsele a la cabeza, creérselo = go to + Posesivo + head.
    * subírsele los humos a la cabeza = get + too big for + Posesivo + boots, get + too big for + Posesivo + breeches.
    * tirarse de cabeza = jump in + head first, dive in, dive + head-first.

    * * *
    A
    negó con la cabeza she shook her head
    asintió con la cabeza he nodded, he nodded his head
    sacó la cabeza por la ventanilla he stuck o put his head out of the window
    volvió la cabeza para ver si lo seguían he looked around o turned his head to see if he was being followed
    bajó la cabeza avergonzado he lowered his head in shame
    me duele la cabeza I've got a headache, my head aches
    es para darse de or la cabeza contra la pared it's enough to make you cry
    se tiró al agua de cabeza she dived into the water (head first)
    marcó de cabeza he scored with a header o with his head, he headed the ball into the net
    un día vas a perder la cabeza ( fam hum); you'd lose your head if it wasn't screwed on ( colloq hum)
    me unté de grasa de la cabeza hasta los pies I got covered in grease from head to toe o foot
    pararse en la or de cabeza ( AmL); to stand on one's head, to do a headstand
    2 (medida) head
    ganó por una cabeza he won by a head
    le lleva una cabeza a su hermana he's a head taller than his sister, his sister only comes up to his shoulder
    3 (pelo) hair
    me tengo que lavar la cabeza I have to wash my hair
    4
    (inteligencia): tiene cabeza, pero es muy vago he's bright o ( AmE) smart o he has a good head on his shoulders, but he's very lazy
    al pobre niño no le da la cabeza the poor kid doesn't have the brains for it
    usa la cabeza use your head
    nunca tuve cabeza para las ciencias I never had a head for science
    no lo copié, salió todo de mi cabeza I didn't copy it, it was all out of my own head
    ¡qué poca cabeza! have you/has he no sense?
    5
    (mente): ¡que cabeza la mía! se me había olvidado completamente su cumpleaños what a memory! I had totally forgotten her birthday
    tenía la cabeza en otra cosa my mind was elsewhere o I was thinking about something else
    tú estás mal or no estás bien de la cabeza you're crazy, you're out of your mind, you're out of ( AmE) o ( BrE) off your head ( colloq)
    con tantos halagos se le llenó la cabeza de humos all that praise went to his head
    se me ha ido de la cabeza it's gone right out of my head
    ¿quién te ha metido esas ideas en la cabeza? who's put those ideas into your head?
    se le ha metido en la cabeza que se quiere casar she's got it into her head that she wants to get married
    le dije lo primero que me vino a la cabeza I said the first thing that came into my head
    jamás se me pasó por la cabeza semejante idea the idea never even crossed my mind
    ya te puedes ir quitando or sacando a esa mujer de la cabeza you'd better start getting that woman out of your head, you'd better start forgetting about that woman
    andar or ir de cabeza ( fam): ando de cabeza con tanto trabajo I'm up to my eyeballs o eyes in work
    anda de cabeza por ella he's crazy about her
    calentarle a algn la cabeza con algo ( fam); to fill sb's head with sth
    calentarse la cabeza ( fam); to get worked up ( colloq)
    como malo de la cabeza ( fam): se puso a comer como malo de la cabeza he stuffed himself silly ( colloq), he ate like there was no tomorrow ( colloq)
    cortar cabezas: en cuanto asumió el cargo entró a cortar cabezas as soon as she took up her post, heads started to roll
    darle por la cabeza a algn ( RPl); to criticize sb, knock sb ( colloq)
    esconder la cabeza ( Chi fam); to make oneself scarce
    ir con la cabeza alta to hold one's head high
    írsele a algn la cabeza: se me va la cabeza I feel dizzy
    jugarse la cabeza ( RPl fam): seguro que llega tarde, me juego la cabeza you can bet your life o your bottom dollar she'll be late ( colloq)
    levantar cabeza ( fam); to get back on one's feet
    aún tienen muchas deudas pero ya levantarán cabeza they've still got a lot of debts but they'll pull through o pick themselves up o get back on their feet
    la selección no levanta cabeza the national team can't get out of its rut
    levantar la cabeza: ha estado estudiando todo el día sin levantar la cabeza she's had her head buried in her work all day
    ¡si tu padre levantara la cabeza! your father would turn in his grave!, if your father was alive today … !
    meterse de cabeza en algo ( fam); to throw oneself into sth
    no caberle a algn en la cabeza ( fam): no me cabe en la cabeza que te guste vivir aquí I just can't understand how you like living here
    ¡en qué cabeza cabe meter un plato de plástico en el horno! who'd be stupid enough to put a plastic plate in the oven?
    perder la cabeza: tranquilidad, no perdamos la cabeza keep calm, let's not panic o lose our heads
    ¿has perdido la cabeza? have you gone crazy?, are you out of your mind?
    perdió la cabeza por esa mujer he lost his head over that woman
    romperse or ( Andes) quebrarse la cabeza ( fam) (preocuparse) to rack one's brains; (lastimarse) to break one's neck ( colloq)
    sentar (la) cabeza ( fam); to settle down
    ser duro de cabeza ( fam); to be stupid
    subírsele a algn a la cabeza: el vino/éxito se le ha subido a la cabeza the wine/her success has gone to her head
    tener la cabeza como un bombo ( fam): tengo la cabeza como un bombo (me duele) I have o I've got a splitting headache! ( colloq), my head feels ready o ( BrE) fit to burst ( colloq) (estoy confundido) my head's spinning, my head feels ready o ( BrE) fit to burst ( colloq)
    tener la cabeza como un colador to have a head like a sieve
    tener la cabeza en su sitio or bien puesta or sobre los hombros ( fam); to have one's head screwed on tight ( AmE colloq), to have one's head screwed on ( BrE colloq)
    tener la cabeza llena de pájaros ( fam); to have one's head in the clouds, be living in a fantasy world, be living in cloud-cuckoo-land
    traer or llevar a algn de cabeza ( fam); to drive sb crazy ( colloq)
    trae a los hombres de cabeza she drives men wild o crazy ( colloq)
    más vale ser cabeza de ratón que cola de león it's better to be a big fish in a small pond than a small fish in a big pond
    nadie escarmienta en cabeza ajena people only learn from their own mistakes, you have to make your own mistakes
    Compuestos:
    masculine and feminine ( fam) scatterbrain ( colloq)
    headcheese ( AmE), brawn ( BrE)
    masculine and feminine ( Ven fam) clumsy idiot ( colloq)
    feminine ( Chi fam): salió con su cabeza de pescado he made a silly remark
    hablaban cabezas de pescado they were talking a load of nonsense ( colloq)
    masculine and feminine ( Chi fam) scatterbrain ( colloq)
    A
    masculine and feminine ( fam): es un cabeza dura he's so stubborn o ( colloq) pigheaded
    B adjective pigheaded ( colloq), stubborn
    masculine and feminine ( fam) scatterbrain ( colloq)
    B
    1
    (individuo): por cabeza each, a head
    pagamos $50 por cabeza we paid $50 a head o each
    tienen más de 600 cabezas (de ganado) they have more than 600 head of cattle
    C
    (primer lugar, delantera): se hizo con la cabeza she got to the front, she went into the lead
    a la or en cabeza: estamos a la cabeza de las empresas del sector we are the leading company in this sector
    se colocaron a la cabeza de los otros partidos en los sondeos they took the lead over the other parties in the opinion polls
    iban a la cabeza de la manifestación they were at the front o head of the demonstration, they were leading o heading the demonstration
    el equipo va en cabeza de la clasificación the team is at the top of o leads the division
    Compuestos:
    masculine and feminine leader, lead climber
    masculine and feminine head of the family
    masculine head of the Church
    feminine beachhead
    feminine bridgehead
    derrotó a Guillén, cabeza de serie número cuatro he beat Guillén, seeded number four o the fourth seed o the number four seed
    D
    1 (de un alfiler, un clavo, una cerilla) head
    2 (de un misil) warhead
    Compuestos:
    atomic warhead
    cabeza de biela or émbolo
    main bearing, big end ( BrE)
    warhead
    nuclear warhead
    E ( Audio, Vídeo) head
    Compuestos:
    write head
    recording head
    playback head
    playback head
    F (de plátanos) hand, bunch
    Compuesto:
    bulb of garlic
    G (de un camión) tractor unit
    * * *

     

    cabeza sustantivo femenino
    1
    a) (Anat) head;

    de la cabeza a los pies from head to toe o foot;

    me duele la cabeza I've got a headache;
    marcó de cabeza he scored with a header;
    pararse en la or de cabeza (AmL) to do a headstand;
    cabeza rapada skinhead
    b) ( medida) head;


    c) ( pelo) hair;




    ¡qué poca cabeza! have you/has he no sense?
    e) ( mente):

    ¡que cabeza la mía! what a memory!;

    tú estás mal de la cabeza you're out of your mind;
    se me ha ido de la cabeza it's gone right out of my head;
    se le ha metido en la cabeza que … she's got it into her head that …;
    no se me pasó por la cabeza it didn't cross my mind;
    cabeza de chorlito sustantivo masculino y femenino (fam) scatterbrain (colloq);
    írsele a algn la cabeza to feel dizzy;
    levantar cabeza (fam) ( superar problemas) to get back on one's feet;
    perder la cabeza: no perdamos la cabeza let's not panic o lose our heads;
    perdió la cabeza por esa mujer he lost his head over that woman;
    quitarle a algn algo de la cabeza to get sth out of sb's head;
    romperse la cabeza (fam) ( preocuparse) to rack one's brains;

    ( lastimarse) to break one's neck (colloq);

    tener la cabeza llena de pájaros (fam) to have one's head in the clouds
    2
    a) ( individuo):




    3 (primer lugar, delantera):

    a la cabeza de la manifestación at the front o head of the demonstration;
    el equipo va en cabeza de la clasificación the team is at the top of the division;
    cabeza de familia head of the family;
    cabeza de serie seed
    4
    a) (de alfiler, clavo, fósforo) head


    5 (Audio, Video) head
    6 ( de plátanos) hand, bunch;

    cabeza sustantivo femenino
    1 head: le dolía la cabeza, she had a headache
    2 (sentido común) sense
    3 (mente) mind, head: no se me pasó por la cabeza it didn't even occur to me
    no puedo quitármelo de la cabeza, I can't get it out of my mind
    me vino a la cabeza la idea, the idea sprang to my mind
    4 (habilidad) no tiene cabeza para los negocios, he hasn't got a good head for business
    5 (cabellera) hair: se lavó la cabeza, he washed his hair
    6 (responsable, líder) es la cabeza pensante de la banda, he's the brains behind the gang
    la cabeza de la Iglesia Anglicana, the head of the Anglican Church
    cabeza de familia, head of the family 7 cabeza de ajo, bulb of garlic
    8 familiar cabeza de chorlito, scatterbrain, featherhead
    cabeza dura, stubborn o obstinate person
    cabeza de turco, scapegoat
    cabeza rapada, skinhead
    Dep cabeza de serie, heat, seed: jugará contra el cabeza de serie número 2, she's going to play against the second seed
    9 cabeza de ganado, head of cattle
    ♦ Locuciones: a la cabeza de, at the front o top of
    con la cabeza alta, with one's head held high: puedes decirlo con la cabeza bien alta, you can say it with your head held high
    de cabeza, (de lleno) completely
    (en natación) se tiró de cabeza a la piscina, he dived headfirst into the pool
    Dep metió un gol de cabeza, he headed a goal
    en cabeza, in the lead
    estar mal/tocado de la cabeza, to be a mental case
    perder la cabeza, to lose one's temper
    rodar cabezas: si baja la cotización, van a rodar cabezas, if the share price goes down heads will roll
    romperse la cabeza, to rack one's brains
    traer a alguien de cabeza, to drive sb mad
    por cabeza, per person: debemos poner cinco mil pesetas por cabeza, we should charge five thousand pesetas per head
    sentar la cabeza: ya tienes edad de sentar la cabeza, it's about time you settled down
    ' cabeza' also found in these entries:
    Spanish:
    acéfala
    - acéfalo
    - ajo
    - asentir
    - bajar
    - brecha
    - cabecear
    - caber
    - cabezazo
    - cabezón
    - cabezona
    - cabezudo
    - calentar
    - calentarse
    - cantidad
    - casco
    - chorlito
    - coco
    - dar
    - descolgarse
    - descontar
    - desgraciada
    - desgraciado
    - entrar
    - escalabrar
    - escarmentar
    - gacha
    - gacho
    - girar
    - hueca
    - hueco
    - inclinar
    - infernal
    - jaqueca
    - ladear
    - matar
    - melón
    - mover
    - negación
    - pájaro
    - pañuelo
    - pie
    - por
    - quebradero
    - reclinar
    - remate
    - reposar
    - romperse
    - rondar
    - sacar
    English:
    above
    - ache
    - aching
    - ahead
    - bad
    - balance
    - bang
    - bare
    - bash
    - bash in
    - bend
    - bonk
    - bow
    - bump
    - catch up
    - clear
    - cock
    - crack
    - crush
    - crushing
    - dive
    - dizzy
    - excruciating
    - giddy
    - grave
    - hair
    - hammer
    - hang
    - head
    - head-first
    - headache
    - headroom
    - hit
    - hold
    - idea
    - incline
    - keep down
    - knock
    - lead
    - lift
    - look round
    - lose
    - mind
    - monstrous
    - nod
    - nut
    - one-track
    - overhead
    - pat
    - per capita
    * * *
    nf
    1. [de persona, animal] head;
    me duele la cabeza I've got a headache;
    bajar o [m5] doblar la cabeza to bow one's head;
    de cabeza [en fútbol] with a header;
    marcó de cabeza he scored with his head o with a header, he headed a goal;
    tirarse de cabeza (al agua) to dive (into the water);
    se tiró de cabeza a la piscina she dived into the pool;
    Am
    en cabeza [sin sombrero] bareheaded;
    le lleva una cabeza a su madre she's a head taller than her mother;
    Fam
    le abrieron la cabeza de un ladrillazo they split his skull with a brick;
    lavarse la cabeza to wash one's hair;
    Fam
    alzar o [m5] levantar cabeza to get back on one's feet, to recover;
    desde que perdieron la final, no han conseguido alzar o [m5] levantar cabeza they still haven't recovered from losing the final, they still haven't managed to pick themselves up after losing the final;
    no hay manera de que alce o [m5] levante cabeza it's hard to see her recovering o getting over it;
    ¡si tu padre levantara la cabeza…! your father would turn in his grave…!;
    Fam
    calentar o [m5] hinchar la cabeza a alguien to drive sb mad;
    no te calientes más la cabeza, no hay nada que hacer stop getting worked up o Br het up about it, there's nothing we can do;
    con la cabeza (bien) alta with one's head held high;
    Fam
    la cabeza me da vueltas my head's spinning;
    darse de cabeza en la pared: se dio de cabeza en la pared por haber actuado tan torpemente she kicked herself for behaving so stupidly;
    Fam
    se me va la cabeza [me mareo] I feel dizzy;
    RP Fam
    jugarse la cabeza to be absolutely sure;
    ¿te parece que al final se van a casar? – ¡me juego la cabeza! do you think that they'll end up getting married? – you can bet on it!;
    me juego la cabeza que hoy gana Nacional I'll give you any odds Nacional wins today;
    meter la cabeza to get one's foot in the door;
    meterse de cabeza en algo to plunge into sth;
    Fam
    tengo la cabeza como un bombo my head is throbbing;
    Fam
    me estás poniendo la cabeza como un bombo con tantas preguntas estúpidas you're making my head spin o hurt with all those stupid questions;
    Fam
    rodar cabezas: si no se producen resultados, rodarán cabezas if things don't get better, heads will roll;
    Fam
    romperse o [m5] quebrarse la cabeza to Br rack o US cudgel one's brains;
    le amenazó con romperle la cabeza he threatened to smash her head in o to bash her brains in;
    sacar la cabeza [aparecer] to show one's face;
    [atreverse] to speak up; Fam
    subirse a la cabeza: se le subió a la cabeza it went to his head;
    el vino se le subió a la cabeza the wine went to her head;
    se le ha subido a la cabeza el ascenso his promotion has gone to his head;
    Fam
    tener la cabeza a pájaros o [m5] llena de pájaros to have one's head in the clouds;
    Fam Fam
    tenía la cabeza en otra parte my mind was wandering, my thoughts were elsewhere;
    Fam
    tener la cabeza en su sitio o [m5] bien puesta to have a sound head on one's shoulders, to have one's head screwed on (properly);
    volver la cabeza [negar el saludo] to turn away;
    más vale ser cabeza de ratón que cola de león it's better to reign in Hell than to serve in Heaven
    Culin cabeza de jabalí Br brawn, US headcheese
    2. [mente]
    tiene buena cabeza para los números she has a (good) head for numbers;
    Fam
    andar o [m5]estar mal de la cabeza, RP [m5] estar de la cabeza to be funny in the head;
    no me cabe en la cabeza I simply can't understand it;
    no me cabe en la cabeza que haya sido él I can't believe it was him;
    írsele a alguien de la cabeza: se me ha ido completamente de la cabeza it's gone clean out of my mind o head;
    no consigo que el accidente se me vaya de la cabeza I can't get the accident out of my mind;
    meter algo en la cabeza a alguien to get sth into sb's head;
    métete en la cabeza que no vas a poder ir get it into your head that you're not going to be able to go;
    se le ha metido en la cabeza que… he has got it into his head that…;
    se me pasó por la cabeza it crossed my mind;
    venir a la cabeza to come to mind;
    ahora no me viene a la cabeza I can't think of it right now;
    me he olvidado, ¡qué mala cabeza tengo! how silly of me to forget!
    tener mucha cabeza to have brains
    3. [juicio] sense;
    tener poca cabeza to have no sense;
    obrar con cabeza to use one's head;
    tener mala cabeza to act foolishly;
    perder la cabeza to lose one's head;
    Pedro ha perdido la cabeza por esa chica Pedro has lost his head over that girl;
    ¿has perdido la cabeza o qué? are you out of your mind?
    4. [posición] front, head;
    cabeza abajo upside down;
    cabeza arriba the right way up;
    a la o [m5] en cabeza [en competición] in front, in the lead;
    [en lista] at the top o head;
    el equipo francés está a la cabeza de la clasificación the French team is top of the league;
    está situado en (la) cabeza del pelotón he's at the front of the pack, he's amongst the leaders of the pack;
    a la cabeza de [delante de] at the head of;
    [al cargo de] in charge of;
    estar a la cabeza de la empresa to run the company;
    Juan está a la cabeza de la expedición Juan is the leader of the expedition;
    la cabeza visible del movimiento the public face of the movement
    cabeza de mina coalface; Mil cabeza de playa beachhead; Mil & Fig cabeza de puente bridgehead;
    5. [de clavo, alfiler, fémur, cometa] head
    cabeza de ajo head of garlic;
    cabeza atómica nuclear warhead;
    Aut cabeza de biela big end; Informát & TV cabeza de borrado erase head;
    cabeza buscadora [en misil] homing device;
    cabeza grabadora [en vídeo, casete] recording head;
    cabeza lectora [en vídeo, casete] (read) head;
    Informát cabeza lectora-grabadora read-write head;
    cabeza magnética magnetic head;
    cabeza nuclear nuclear warhead;
    cabeza reproductora [en vídeo, casete] (playback) head
    6. [animal cuadrúpedo]
    cabeza (de ganado) head (of cattle)
    7.
    por cabeza [persona] per head;
    costará 500 por cabeza it will cost 500 per head;
    pagamos diez euros por cabeza we paid ten euros each
    8. [población] cabeza de partido Br ≈ county town, US ≈ county seat
    9. Comp
    Esp Fam
    andar o [m5] ir de cabeza [muy atareado] to be snowed under;
    esta semana voy de cabeza y no he tenido tiempo de llamar a nadie I'm really snowed under this week and I haven't had time to call anyone;
    Esp
    escarmentar en cabeza ajena to learn from another's mistakes;
    RP
    darle por la cabeza a alguien to really lay o slang into sb;
    Fam
    ir de cabeza a to head straight for;
    Esp Fam
    ir de cabeza con alguien [enamorado] to be head over heels in love with sb;
    Esp Fam
    llevar a alguien de cabeza: los hijos la llevan de cabeza the children drive her up the wall;
    Fam
    sentar la cabeza to settle down;
    Fam
    (estar) tocado de la cabeza (to be) touched;
    Esp Fam
    traer de cabeza a alguien to drive sb mad
    nmf
    Fam cabeza de chorlito [despistado] scatterbrain; [estúpido] airhead; Fam cabeza cuadrada:
    es un cabeza cuadrada he's got his ideas and he won't listen to anyone else;
    Fam cabeza dura:
    es un cabeza dura he's got his ideas and he won't listen to anyone else;
    cabeza de familia head of the family;
    Fam cabeza hueca airhead; Pol cabeza de lista = person who heads a party's list of candidates;
    va como cabeza de lista por Salamanca he's the head of the party list for Salamanca;
    Fam cabeza loca airhead; RP cabeza de novia airhead;
    cabeza pensante: [m5] las cabezas pensantes de la derecha venezolana the policy-makers of the Venezuelan right;
    las cabezas pensantes de la organización the brains behind the organization;
    cabeza rapada skinhead;
    Dep cabeza de serie seed;
    el primer cabeza de serie se enfrenta al segundo the top o number one seed will play the second o number two seed;
    cabeza de turco scapegoat
    * * *
    I f
    1 ANAT head;
    no estar bien de la cabeza fam not be right in the head fam ;
    írsele la cabeza feel giddy o dizzy;
    con la cabeza alta with one’s head held high;
    subírsele a alguien a la cabeza fig go to s.o.’s head;
    llevarse las manos a la cabeza fig throw one’s hands up (in the air);
    ir de cabeza be snowed under;
    sentar la cabeza settle down;
    no levantar cabeza fig be knocked sideways;
    tras la derrota, el equipo no consiguió levantar cabeza the team was knocked sideways by the defeat
    2 ( razón)
    :
    perder la cabeza fig lose one’s head;
    traer a alguien de cabeza drive s.o. crazy;
    3 ( memoria)
    :
    tener mala cabeza have a bad memory
    :
    se me viene a la cabeza … it occurs to me …;
    meterse algo en la cabeza get sth into one’s head;
    quitarse algo de la cabeza get sth out of one’s head;
    calentarle la cabeza a alguien fig fill s.o.’s head with ideas;
    calentarse la cabeza get worked up;
    mantener la cabeza fría keep a cool head;
    romperse la cabeza fig rack one’s brains
    5 ( persona)
    :
    por cabeza per head, per person
    6
    :
    en cabeza the team at the top;
    estar a la cabeza be out in front, be the leader
    II m/f de familia, grupo head
    * * *
    cabeza nf
    1) : head
    2)
    cabeza hueca : scatterbrain
    3)
    de cabeza : head first
    4)
    dolor de cabeza : headache
    * * *
    1. (en general) head
    2. (seso) intelligence
    3. (memoria) memory
    ir a la cabeza / ir en cabeza to be at the top / to lead [pt. & pp. led]
    perder la cabeza to lose your head [pt. & pp. lost]
    de cabeza headlong / headfirst
    por cabeza a head / per head

    Spanish-English dictionary > cabeza

  • 39 twist

    twist
    1. verb
    1) (to turn round (and round): He twisted the knob; The road twisted through the mountains.) torcer; dar vueltas; (carretera, camino) serpentear
    2) (to wind around or together: He twisted the piece of string (together) to make a rope.) trenzar, entrelazar; enrollar
    3) (to force out of the correct shape or position: The heat of the fire twisted the metal; He twisted her arm painfully.) torcer, retorcer

    2. noun
    1) (the act of twisting.) torsión; giro, vuelta
    2) (a twisted piece of something: He added a twist of lemon to her drink.) rodajita
    3) (a turn, coil etc: There's a twist in the rope.) torzal; vuelta
    4) (a change in direction (of a story etc): The story had a strange twist at the end.) giro
    - twister
    twist1 n
    1. vuelta
    2. recodo / curva
    twist2 vb
    1. retorcer
    2. girar
    3. torcer
    4. serpentear

    twist /twis(t)/ sustantivo masculino twist
    twist m Mús (baile) twist ' twist' also found in these entries: Spanish: punta - quebrar - recodo - retorcer - retorcerse - tobillo - torcer - torcerse - torzal - brazo - desfigurar - enchuecar - enredar - serpentear - tergiversar English: finger - knickers - twist - twist off - twist round - curl - strain - wrench
    tr[twɪst]
    1 (in road) recodo, vuelta
    3 SMALLMEDICINE/SMALL torcedura, esguince nombre masculino
    1 (sprain) torcer
    2 (screw, coil) retorcer
    3 (turn, wind) girar, dar vueltas a
    4 (interweave) entrelazar, trenzar
    5 (pervert) tergiversar, torcer
    stop twisting my words! ¡no tergiverses mis palabras!
    1 (turn) girarse
    2 (wind, coil) enroscarse, enrollarse
    3 (road) serpentear
    4 (writhe) retorcerse
    5 (dance) bailar el twist
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    to twist somebody round one's little finger hacer con alguien lo que se quiere, meterse a alguien en el bolsillo
    to twist somebody's arm torcerle el brazo a alguien
    twist ['twɪst] vt
    : torcer, retorcer
    he twisted my arm: me torció el brazo
    twist vi
    : retorcerse, enroscarse, serpentear (dícese de un río, un camino, etc.)
    1) bend: vuelta f, recodo m (en el camino, el río, etc.)
    2) turn: giro m
    give it a twist: hazlo girar
    3) spiral: espiral f
    a twist of lemon: una rodajita de limón
    4) : giro m inesperado (de eventos, etc.)
    v.
    derrengar v.
    doblegar v.
    enroscar v.
    entornillar v.
    entrelazar v.
    retorcer v.
    rodear v.
    tergiversar v.
    torcer v.
    trenzar v.
    n.
    curva s.f.
    enroscadura s.f.
    enroscamiento s.m.
    esguince s.m.
    giro (Deporte) s.m.
    peculiaridad s.f.
    recodo s.m.
    recoveco s.m.
    retortero s.m.
    sesgo s.m.
    torcedura s.f.
    torcido s.m.
    torcimiento s.m.
    torsión s.f.

    I
    1. twɪst
    1)
    a) (screw, coil) retorcer*

    to twist something AROUND somethingenrollar or enroscar* algo alrededor de algo

    b) ( turn) \<\<handle/knob\>\> girar

    to twist the top off a bottle — desenroscar* la tapa de una botella

    to be twisted (up) — estar* enredado; little finger

    2)
    a) ( distort) retorcer*
    b) ( sprain) torcer*
    c) (alter, pervert) \<\<words\>\> tergiversar; \<\<meaning\>\> torcer*

    2.
    vi
    a) (wind, coil) \<\<rope/wire\>\> enrollarse, enroscarse*; \<\<road/river\>\> serpentear
    b) (turn, rotate) girar
    c) ( dance) bailar el twist

    II
    1)
    a) (bend - in wire, rope) vuelta f, onda f; (- in road, river) recodo m, vuelta f

    round the twist — (BrE colloq) loco, chiflado (fam)

    b) ( turning movement) giro m

    to give something a twist — hacer* girar algo

    2) (in story, events) giro m inesperado, vuelta f de tuerca
    3) ( dance) twist m
    [twɪst]
    1. N
    1) (=coil) [of thread, yarn] torzal m ; [of paper] cucurucho m ; [of smoke] voluta f ; [of tobacco] rollo m

    a twist of lemonun pedacito or un rizo de limón

    2) (=loaf of bread) trenza f
    3) (=kink) (in wire, cord, hose) vuelta f
    - get o.s. into a twist
    4) (=bend) (in road) recodo m, curva f ; (in river) recodo m
    - be round the twist
    - go round the twist
    - drive sb round the twist
    5) (=turning action)

    with a quick twist of the wristtorciendo or girando rápidamente la muñeca

    to give sth a twist[+ lid, top] girar algo

    6) (=unexpected turn) (in plot, story) giro m
    7) (=dance) twist m
    2. VT
    1) (=coil) enroscar, enrollar

    she twisted her hair into a bunse enrolló or enroscó el pelo en un moño

    - twist sb round one's little finger
    2) (=turn) [+ knob, handle, top, lid] girar; (=turn round and round) [+ ring] dar vueltas a
    - twist sb's arm
    - twist the knife
    3) (Med) (=injure) torcerse
    4) (=wrench)
    5) (=distort, contort) (lit) [+ girder, metal] retorcer; (fig) [+ sense, words, argument] tergiversar
    3. VI
    1) (=coil) enroscarse
    2) (=bend) [road, river] serpentear
    3) (=turn) [person] (also: twist round) girar
    4) (=contort) retorcerse
    5) (=dance) bailar el twist
    * * *

    I
    1. [twɪst]
    1)
    a) (screw, coil) retorcer*

    to twist something AROUND somethingenrollar or enroscar* algo alrededor de algo

    b) ( turn) \<\<handle/knob\>\> girar

    to twist the top off a bottle — desenroscar* la tapa de una botella

    to be twisted (up) — estar* enredado; little finger

    2)
    a) ( distort) retorcer*
    b) ( sprain) torcer*
    c) (alter, pervert) \<\<words\>\> tergiversar; \<\<meaning\>\> torcer*

    2.
    vi
    a) (wind, coil) \<\<rope/wire\>\> enrollarse, enroscarse*; \<\<road/river\>\> serpentear
    b) (turn, rotate) girar
    c) ( dance) bailar el twist

    II
    1)
    a) (bend - in wire, rope) vuelta f, onda f; (- in road, river) recodo m, vuelta f

    round the twist — (BrE colloq) loco, chiflado (fam)

    b) ( turning movement) giro m

    to give something a twist — hacer* girar algo

    2) (in story, events) giro m inesperado, vuelta f de tuerca
    3) ( dance) twist m

    English-spanish dictionary > twist

  • 40 ir

    v.
    1 to go.
    ir hacia el sur/al cine to go south/to the cinema
    ir en autobús/coche to go by bus/car
    ir andando to go on foot, to walk
    ¡vamos! let's go!
    2 to be gradually.
    ir haciendo algo to be (gradually) doing something
    va anocheciendo it's getting dark
    3 to go.
    le va bien en su nuevo trabajo things are going well for him in his new job
    su negocio va mal his business is going badly
    ¿cómo te va? how are you doing?
    4 to go.
    estas tazas van con estos platos these cups go with these saucers
    5 to go, to belong.
    esto no va ahí that doesn't go o belong there
    6 to go, to leave (marcharse).
    irse a to go to
    ¡vete! go away!
    El bus va por el camino The bus goes down the road.
    7 to go (to search).
    ir (a) por algo/alguien to go and get something/somebody, to go and fetch something/somebody (peninsular Spanish)
    8 to go (to consume, to disappear).
    se ha ido la luz there's been a power cut
    9 to be going (intención).
    ir a hacer algo to be going to do something
    te voy a echar de menos I'm going to miss you
    10 to get (to change).
    ir a mejor/peor to get better/worse
    11 to work.
    la manivela va floja the crank is loose
    la televisión no va the television isn't working
    12 to be meant (comentario, indirecta).
    ir por alguien to be meant for somebody, to be aimed at somebody
    13 to suit (clothes).
    irle (bien) a alguien to suit somebody
    esta camisa no va con esos pantalones this shirt doesn't go with these trousers
    14 to do (tratamiento).
    irle bien a alguien to do somebody good
    15 to like, to care.
    no me va el pop I don't like pop music (peninsular Spanish)
    ni me va ni me viene I don't care one way or the other
    16 to attend.
    Ricardo va en las tardes Richard attends in the afternoons.
    17 to be doing, to make out.
    Me va bien I am doing well.
    18 to keep on, to keep.
    Ir caminando Keep on walking.
    19 to go for.
    Me va bien el negocio The business goes well for me
    20 to match.
    Estas medias van These socks match.
    * * *
    IR
    Present Indicative
    voy, vas, va, vamos, vais, van.
    Imperfect Subjunctive
    Past Indicative
    Present Subjunctive
    Imperfect Subjunctive
    Future Subjunctive
    Imperative
    ve (tú), vaya (él/Vd.), vayamos (nos.), id (vos.), vayan (ellos/Vds.).
    * * *
    verb
    - ir a pie
    - irse
    * * *
    Para las expresiones ir de vacaciones, ir de veras, ir dado, irse de la lengua, ver la otra entrada.
    1. VERBO INTRANSITIVO
    1) (=marchar)
    a) [indicando movimiento, acción] to go

    ¿has ido alguna vez a Quito? — have you ever been to Quito?

    ¿a qué colegio vas? — what school do you go to?

    esta carretera va a Huesca — this road goes to Huesca, this is the road to Huesca

    ir con tiento — to go carefully {o} cautiously

    ¡ya voy!, ¡ahora voy! — coming!, I'll be right there!

    ¿quién va? — (Mil) who goes there?

    b) [indicando la forma de transporte]

    ir [andando] — to walk, go on foot

    tuvimos que ir andando — we had to walk {o} go on foot

    ¿vas a ir andando o en autobús? — are you walking or going by bus?

    ir en [avión] — to fly

    ir en [bicicleta] — to ride

    ir a [caballo] — to ride

    fui en [coche] — I went by car, I drove

    ir a [pie] — to walk, go on foot

    fui en [tren] — I went by train {o} rail

    c) [con complemento]
    d)

    ir (a) [por] — to go and get

    voy por el médico — I'll go and fetch {o} get the doctor

    voy a por él[a buscarle] I'll go and get him; [a atacarle] I'm going to get him

    solo van a por las pelas* they're only in it for the money

    2) [indicando proceso]
    a) [persona]

    ¿cómo va el paciente? — how's the patient doing?

    el enfermo va mejor — the patient is improving {o} doing better

    b) [acción, obra] to go

    ¿cómo va el ensayo? — how's the essay going?, how are you getting on with the essay?

    ¿cómo va el partido? — what's the score?

    ¿cómo va eso? — how are things (going)?

    todo va bien — everything's fine, everything's going well

    los resultados van a mejor — the results are improving {o} getting better

    c)

    ir [por], ¿te has leído ya el libro? ¿por dónde vas? — have you read the book yet? whereabouts are you? {o} how far have you got?

    3) [indicando manera, posición]
    4) (=extenderse) to go, stretch

    la pradera va desde la montaña hasta el mar — the grasslands go {o} stretch from the mountains to the sea

    [en lo que] va de año — so far this year

    5) [indicando distancia, diferencia]

    ¡lo que va del padre al hijo! — what a difference there is between father and son!, father and son are nothing like each other!

    de 7 a 9 van 2 — the difference between 7 and 9 is 2; [en resta] 7 from 9 leaves 2

    6) [indicando acumulación]
    7) [en apuestas]

    ¿cuánto va? — how much do you bet?

    8) (=vestir)

    ¿con qué ropa {o} cómo fuiste a la boda? — what did you wear to the wedding?

    iba de rojo — she was dressed in red, she was wearing red

    etiqueta 2)
    9)

    irle a algn —

    a) [indicando importancia]
    b) [indicando situación]

    ¿cómo te va? — how are things?, how are you doing?

    ¿cómo te va en los estudios? — how are you getting on with your studies?

    ¡que te vaya bien! — take care!

    c) (=sentar) to suit

    ¿me va bien esto? — does this suit me?

    d) * (=gustar)

    le va al Cruz Azul Méx (Dep) he supports Cruz Azul

    10) [seguido de preposición]
    ir con (=acompañar, combinar) to go with ir de

    ¿de qué va la película? — what's the film about?

    no sabe de qué va el rollo* he doesn't know what it's all about

    va de intelectual por la vida* he acts the intellectual all the time

    ¿de qué vas? — * what are you on about? *

    ir para

    va para los 40 — he's getting on for 40, he's knocking on 40

    ir por [indicando intención]

    eso no va por usted — I wasn't referring to you, that wasn't meant for you

    ¡va por los novios! — (here's) to the bride and groom!

    ir tras to go after
    11) [otras locuciones]

    [a lo que] iba — as I was saying

    ir a algn [con] algo, siempre le iba con sus problemas — he always went to her with his problems

    [¿dónde] vas?, -¿le regalamos un equipo de música? -¿dónde vas? con un libro tiene bastante — "shall we give him a stereo?" - "what do you mean? a book is fine"

    -¿le pido disculpas? -¿dónde vas? deja que sea él quien se disculpe — "shall I apologize?" - "what are you talking about? let him be the one to apologize"

    si vamos a [eso] — for that matter

    pues, a eso voy — that's what I mean, that's what I'm getting at

    es el [no] va más — * it's the ultimate

    ir de mal en [peor] — to go from bad to worse

    ir a lo [suyo] — to do one's own thing; pey to look after Number One

    ir y [venir], era un constante ir y venir de ambulancias — ambulances were constantly coming and going

    cuando tú vas, yo ya he venido — I've been there before, I've seen it all before

    ir [y], ahora va y me dice que no viene — now he goes and tells me he's not coming

    fue y se marchó Méx * he just upped and left *

    lejos 1., 1)
    12) [exclamaciones]
    ¡vaya! [indicando sorpresa] well!; [indicando enfado] damn!

    ¡vaya! ¿qué haces tú por aquí? — well, what a surprise! what are you doing here?

    ¡vaya, vaya! — well I'm blowed! *

    ¡vaya coche! — what a car!, that's some car!

    ¡vaya susto que me pegué! — I got such a fright!, what a fright I got!

    ¡vaya con el niño! — that damn kid! *

    ¡vamos! [dando ánimos] come on!; [para ponerse en marcha] let's go!

    ¡vamos! ¡di algo! — come on! say something!

    vamos, no es difícil — come on, it's not difficult

    una chica, vamos, una mujer — a girl, well, a woman

    es molesto, pero ¡vamos! — it's a nuisance, but there it is

    ¡qué va!

    -¿no me vas a echar la bronca? -no, qué va — "you're not going to tell me off, are you?" - "of course I'm not"

    ¿perder la liga? ¡qué va, hombre! — lose the league? you must be joking!

    2.
    VERBO AUXILIAR
    ir a ({+ infin}) to go

    vamos a hacerlo[afirmando] we are going to do it; [exhortando] let's do it

    ¿cómo lo iba a tener? — how could he have had it?

    ¡no lo va a saber! — of course he knows!

    ¿no irás a decirme que no lo sabías? — you're not going to tell me you didn't know?

    ¿no irá a soplar? — ** I hope he's not going to split on us *

    no vaya a [ser] que..., no salgas no vaya a ser que venga — don't go out in case she comes

    ir ({+ gerund})

    ¿quién va ganando? — who's winning?

    ¡voy corriendo! — I'll be right there!

    id pensando en el tema que queréis tratar — be {o} start thinking about the subject you want to deal with

    voy comprendiendo que... — I am beginning to see that...

    ir ({+ participio})
    3.
    See:
    * * *
    1.
    verbo intransitivo
    1)
    a) (trasladarse, desplazarse) to go

    iban a caballo/a pie — they were on horseback/on foot

    Fernando! - voy!Fernando! - (just) coming! o I'll be right there!

    voy al mercado — I'm going to the market, I'm off to the market (colloq)

    ¿adónde va este tren? — where's this train going (to)?

    ¿tú vas a misa? — do you go to church?

    ir de compras/de caza — to go shopping/hunting

    ¿por dónde se va a...? — how do you get to...?

    a eso voyI'm just coming o getting to that

    ¿dónde vas/va/van? — (Esp fam) ( frente a una exageración)

    ¿dónde vas con tanto pan? — what are you doing with all that bread?

    ¿dejamos 500 de propina? - dónde vas! — shall we leave 500 as a tip? - you must be joking o kidding!

    ir a por alguien — (Esp)

    ha ido a por su madre — he's gone to get his mother, he's gone to pick his mother up

    ten cuidado, que va a por ti — watch out, he's out to get you o he's after you

    ir por or (Esp) a por algo: voy (a) por pan I'm going to get some bread; no irla con algo (RPl fam): no la voy con tanta liberalidad I don't go along with all this liberalism; no me/le va ni me/le viene (fam) (no me, le concierne) it's none of my/his/her business; (ne me, le afecta) it doesn't affect me/him/her; allí donde fueres haz lo que vieres — when in Rome, do as the Romans do

    b) ( asistir) to go to

    ya va al colegio/a la universidad — she's already at school/university

    ir a + inf: ¿has ido a verla? have you been to see her?; ve a ayudarla — go and help her; ver tb v aux I

    3)

    irle a alguien con algo: no le vayas con tus problemas don't bother him with your problems; le fue a la maestra con el chisme — she went and told the story to the teacher

    4)
    a) (al arrojar algo, arrojarse)

    tírate del trampolín - allá voy! — jump off the board! - here I go/come!

    b) (Jueg)

    ahí van otros $2.000 — there's another $2,000

    ahí va! — (Esp fam)

    eso va por ti tambiénthat goes for you too o and the same goes for you

    6) ( estar en juego) (+ me/te/le etc)
    7) (fam) (hablando de acciones imprevistas, sorprendentes)

    ¿van cómodos? — are you comfortable?

    ¿irán bien aquí los vasos? — will the glasses be safe here?

    ir de algo: iban de largo they wore long dresses; voy a ir de Drácula I'm going to go as Dracula; iba de verde — she was dressed in green

    ¿de qué vas, tía? ¿te crees que somos tontos o qué? — (Esp arg) hey, what are you playing at? do you think we're stupid or something?

    va de guapo/genio por la vida — (Esp arg) he really thinks he's good-looking/clever

    11) (Esp fam) ( tratar)

    ¿de qué va la novela? — what's the novel about?

    12) camino/sendero ( llevar)

    ir a algo — to lead to something, to go to something

    13) (extenderse, abarcar)
    14) (marchar, desarrollarse)

    ¿cómo va el enfermo/el nuevo trabajo? — how's the patient doing/the new job going?

    va de mal en peor — it's going from bad to worse;; (+ me/te/le etc)

    ¿cómo te va? — how's it going?, how are things? (colloq), what's up? (AmE colloq)

    ¿cómo les fue en Italia? — how was Italy?, how did you get on in Italy?

    me fue mal/bien en el examen/la entrevista — I did badly/well in the exam/the interview

    ¿cómo le va con el novio? — how's she getting on with her boyfriend?

    15) (en juegos, competiciones)

    ¿cómo van? - 3-1 — what's the score? - 3-1

    voy ganando yo — I'm ahead, I'm winning

    ir por algo: ¿por dónde van en historia? where have you got (up) to in history?; ¿todavía vas por la página 20? — are you still on page 20?

    ir para algo: vamos para viejos! we're getting on o old!; va para los cincuenta she's going on fifty; ya va para dos años que... — it's getting on for two years since...

    18) (sumar, hacer)

    con éste van seis — six, counting this one

    en lo que va del or (Esp) de año/mes — so far this year/month

    lo que va de un hermano a otro! — (fam) it's amazing the difference between the two brothers! (colloq)

    21) (CS) (depender, radicar)
    22)
    a) ( deber colocarse) to go

    ¿dónde van las toallas? — where do the towels go?

    qué va! — (fam)

    ¿has terminado? - qué va! — have you finished? - you must be joking!

    ¿se disgustó? - qué va! — did she get upset? - not at all!

    ¿va con mayúscula? — is it written with a capital letter?

    ¿va con acento? — does it have an accent?

    c) (RPl) ( estar incluido)
    23)
    a) ( combinar)
    b) (sentar, convenir) (+ me/te/le etc)
    c)
    24) (Esp arg) ( gustar) (+ me/te/le etc)
    25) (Méx) (tomar partido por, apoyar)

    irle a algo/alguien — to support something/somebody

    26) vamos
    a) (expresando incredulidad, fastidio)

    vamos! ¿eso quién se lo va a creer? — come off it o come on! who do you think's going to believe that?

    b) (intentando tranquilizar, animar, dar prisa)

    vamos, mujer, dile algo — go on, say something to him

    vamos, date prisa! — come on, hurry up!

    dar el vamos a algo — (Chi) to inaugurate something

    desde el vamos — (RPl fam) from the word go

    c) (al aclarar, resumir)

    eso sería un disparate, vamos, digo yo — that would be a stupid thing to do, well, that's what I think anyway

    vamos, que no es una persona de fiar — basically, he's not very trustworthy

    es mejor que el otro, vamos — it's better than the other one, anyway

    27) vaya
    a) (expresando sorpresa, contrariedad)

    vaya! se me ha vuelto a caer!oh no o (colloq) damn! it's fallen over again!

    b) (Esp) ( para enfatizar)
    c) (al aclarar, resumir)

    vaya, que los hay peores — well, I mean there are plenty worse

    2.
    ir v aux
    1)

    ir a + inf —

    2)
    a) (para expresar tiempo futuro, propósito) to be going to + inf

    va a hacer dos años que... — it's getting on for two years since...

    b) (en propuestas, sugerencias)

    vamos a ver ¿cómo dices que te llamas? — now then, what did you say your name was?

    bueno, vamos a trabajar — all right, let's get to work

    3)
    a) (al prevenir, hacer recomendaciones)

    cuidado, no te vayas a caer — mind you don't fall (colloq)

    lleva el paraguas, no vaya a ser que llueva — take the umbrella in case it rains

    ¿qué iba a pensar el pobre? — what was the poor man supposed o meant to think?

    ¿quién iba a ser si no? — who else could it have been?

    ¿no irá a hacer alguna tontería? — you don't think she'll go and do something stupid, do you?

    6)

    ¿te acuerdas? - no me voy a acordar! — do you remember - of course I do o how could I forget?

    ¿dormiste bien? - qué voy a dormir! — did you sleep well?- how could I?

    ¿por qué la voy a ayudar? — why should I help her?

    ir + ger: poco a poco irá aprendiendo she'll learn little by little; a medida que va subiendo as it rises; tú puedes ir comiendo you can start eating; ya puedes ir haciéndote a la idea you'd better get used to the idea; la situación ha ido empeorando — the situation has been getting worse and worse

    3.
    irse v pron
    1) ( marcharse) to leave

    ¿por qué te vas tan temprano? — why are you leaving o going so soon?

    bueno, me voy — right then, I'm taking off (AmE) o (BrE) I'm off

    se han ido de viaje — they're away, they've gone away

    anda, vete por ahí — (fam) get lost! (colloq); (+ me/te/le etc)

    no te me vayas, quiero hablar contigo — (fam) don't run away, I want to talk to you (colloq)

    2) (consumirse, gastarse)

    cómo se va el dinero! — I don't know where the money goes!; (+ me/te/le etc)

    3) ( desaparecer) mancha/dolor to go

    se ha ido la luz — the electricity's gone off; (+ me/te/le etc)

    ¿se te ha ido el dolor de cabeza? — has your headache gone?

    4) (salirse, escaparse) líquido/gas to escape; (+ me/te/le etc)
    5) (euf) ( morirse) to slip away (euph)
    6) (caerse, perder el equilibrio) (+ compl)

    irse de boca/espaldas — to fall flat on one's face/back

    7) (andarse, actuar) (+ compl)

    vete con cuidado/tacto — be careful/tactful

    8)
    a) (CS) ( en naipes) to go out
    b) (RPl) ( en una asignatura) tb
    9) (Andes, Ven) medias to run
    * * *
    = attend, go, run, go over, saunter, come, go forth.
    Ex. He was awarded the bachelor's degree, magna cum laude, from Harvard University, and he attended Rutgers Library School where he graduated first in his class.
    Ex. It was 'exceedingly inconvenient' because the books were entered in it 'where no person who goes to consult the catalogue would expect to find them'.
    Ex. Arabic numerals are used to denote further divisions, in an integral manner, running from 1 to 9999, as necessary.
    Ex. Compassion shadowed the trustee's face -- she could see he was desperate -- and compassion was in her voice as she answered: 'All right, I'll go over this afternoon'.
    Ex. She sauntered back to her desk, intending to work, and was a little perturbed to find that she could not work.
    Ex. This article urges children's librarians to attack 'aliteracy' (lack of a desire to read) as well as illiteracy by taking programmes, e.g. story hours, to children who do not come to libraries.
    Ex. Finally six men agreed to go forth in their underclothes and nooses around their necks in hopeful expectation that their sacrifice would satisfy the king's bloodlust and he would spare the rest of the citizens.
    ----
    * algo va mal = something is amiss.
    * ¡allá voy! = here I come!.
    * a punto de irse a pique = on the rocks.
    * cosas + ir bien = things + go well.
    * descanso para ir al baño = bathroom break.
    * despedirse de Alguien deseándole que todo vaya bien = wish + well.
    * donde fueres haz lo que vieres = when in Rome (do as the Romans do).
    * el no va más = the be all and end all.
    * empezar a ir bien = fall into + place.
    * empezar a irse al garete = be on the skids.
    * empezar a irse al garete, empezar a empeorar = hit + the skids.
    * grupo de usuarios al que va dirigido = target user group.
    * ir a = get to, turn to, refer to, be out to, head for, come to, take + a trip to, go to.
    * ir a casa de = make + house calls.
    * ir acompañado de = come with.
    * ir a continuación de = follow in + the footsteps of.
    * ir a contra reloj = race against + time, race against + the clock.
    * ir a cuestas de = piggyback [piggy-back].
    * ir a dar un paseo = go for + a stroll.
    * ir a + Infinitivo = be to + Infinitivo.
    * ir a jucio = stand + trial, stand for + trial.
    * ir a jucio, ser juzgado, ser procesado = stand for + trial.
    * ir a la baja = be down.
    * ir a la bancarrota = go + belly up.
    * ir a la cárcel = serve + time.
    * ir a la escuela = go to + school.
    * ir a la guerra = go to + war.
    * ir a la par = proceed + in parallel.
    * ir a la par con = go + hand in hand (with), go + hand in glove with.
    * ir a las mil maravillas = go + great guns, go from + strength to strength, grow from + strength to strength, be fine and dandy.
    * ir a la zaga = trail, trail behind, lag + behind.
    * ir al centro = go + downtown.
    * ir al cine = go to + the cinema, movie-going.
    * ir al grano = cut to + the chase.
    * ir a lo seguro = play it + safe.
    * ir al pub = go to + the pub.
    * ir al teatro = go to + the theatre, theatre-going.
    * ir a + Lugar = trot off + Lugar.
    * ir al unísono = be hand in hand.
    * ir al unísono con = go + hand in hand (with), go + hand in glove with.
    * ir a otro sitio = go + elsewhere.
    * ir a pie = leg it.
    * ir a por = go for.
    * ir a por todas = go for + broke, shoot (for) + the moon.
    * ir a tientas y a ciegas = bump around + in the dark, fumble.
    * ir a toda velocidad = hurtle.
    * ir a un Lugar en coche = drive out to.
    * ir aun más lejos = go + a/one step further.
    * ir a un Sitio sin prisa = mosey.
    * ir a ver = drop in on, check out.
    * ir a ver a Alguien = say + hi.
    * ir a ver a Alguien a su casa = home-visiting.
    * ir bien = go + well, do + well, go + strong.
    * ir bien encaminado = be on the right track.
    * ir cada vez mejor = go from + strength to strength, grow from + strength to strength, go + great guns.
    * ir con = go with, come with.
    * ir con la corriente = go with + the flow, go along with + the flow.
    * ir con la nueva ola = ride + wave.
    * ir con mucho ojo = keep + Posesivo + eyes peeled, keep + Posesivo + eyes skinned, keep + Posesivo + eyes (wide) open.
    * ir con retraso con respecto a = lag + behind.
    * ir contracorriente = go against + the flow.
    * ir corriendo = hot-foot it to.
    * ir corriendo a = dash off to, run off to.
    * ir cuesta abajo = go + downhill.
    * ir de... a... = proceed from... to....
    * ir de... a = make + transition from... to..., range from... to..., go from... to..., work from... to, stretch from... to..., ricochet from... to.
    * ir de acampada = camp.
    * ir de aquí a allá = go out and about.
    * ir de aquí para allá = ply, bustle, jump, live out of + a suitcase, run + here and there.
    * ir de aquí para allá sin rumbo fijo = freewheel.
    * ir de compras = go + shopping.
    * ir de copas = go for + a drink.
    * ir de + Dirección = work from + Dirección.
    * ir de excursión = hike.
    * ir de excursión por la montaña = go + tracking.
    * ir de la mano = go + hand in hand (with), be hand in hand.
    * ir delante = lead + the way.
    * ir de mal en peor = go from + bad to worse.
    * ir demasiado lejos = overstate + case, go + too far.
    * ir de paquete = pillion riding, ride + pillion .
    * ir de perlas = come up + a treat, work + a treat, go down + a treat.
    * ir de putas = whoring.
    * ir descaminado = be on the wrong track, be headed down the wrong track.
    * ir de tranqui = play it + cool.
    * ir detrás de = chase after, lag + behind.
    * ir de un sitio a otro = shunt between.
    * ir de un sitio para otro = run around.
    * ir de vacaciones = go on + vacation, go on + holidays.
    * ir de viaje de novios = honeymoon.
    * ir dirigido a = be geared to, target, aim at.
    * ir en = ride.
    * ir en aumento = be on the increase.
    * ir en bici = bike.
    * ir en bicicleta = cycle.
    * ir encaminado hacia = be on + Posesivo + way to.
    * ir en caravana = go in + (a) convoy, drive in + (a) convoy.
    * ir en contra de = contravene, fly in + the face of, go against, militate against, stand in + contrast to, tell against, be at odds with, work at + cross purposes, be at cross purposes, turn against, play against, be contrary to, run up against, work against, set against, run + counter to, run + contrary to, be at loggerheads with, argue against, stand in + sharp contrast to, speak against, run + afoul of, fall + afoul of.
    * ir en contra de la corriente = go against + the flow.
    * ir en contra de la ley = be against the law.
    * ir en contra del reloj = race against + time, race against + the clock.
    * ir en contra del sentido común = violate + common sense.
    * ir en contra del sistema = buck + the system.
    * ir en contra del tiempo = race against + time, race against + the clock.
    * ir en contra de todos + Posesivo + principios = violate + principle.
    * ir en detrimento de los intereses = prejudice + interests.
    * ir en el asiento trasero = pillion riding, ride + pillion .
    * ir en moto = bike.
    * ir en paralelo con = run + parallel to.
    * ir entre = go between.
    * ir hacia = head for.
    * ir hacia atrás = page + backward.
    * ir hacia delante = page + forward.
    * ir hecho un desastre = look like + drag + through a hedge backwards, look like + the wreck of the Hesperus.
    * irle Algo a Alguien = fare.
    * irle a Uno = make out.
    * ir mal = go + wrong.
    * ir mal encaminado = be on the wrong track, be headed down the wrong track.
    * ir marcha atrás = back up.
    * ir más allá = go + one stage further.
    * ir más allá de = go beyond, go + deeper than, transcend, get beyond, go far beyond, move + beyond, take + Nombre + a/one step further/farther, go + past.
    * ir más allá de las posibilidades de Alguien = be beyond + Posesivo + capabilities.
    * ir más despacio = slow down, slow up.
    * ir más lejos = go + one stage further.
    * ir montado en + Vehículo = ride + Vehículo.
    * ir muy atrasado = be way behind schedule.
    * ir muy por detrás de = be far behind.
    * ir pegado a = hug.
    * ir poco más allá de + Infinitivo = go little further than + Gerundio.
    * ir por ahí = go + (a)round, be out and about, get out and about.
    * ir por buen camino = be on the right track.
    * ir por detrás = be behind, trail, trail behind, lag.
    * ir por detrás de = lag + behind.
    * ir por el buen camino = be right on track.
    * ir por mal camino = be on the wrong track, be headed down the wrong track.
    * ir primero = lead + the way.
    * ir rápido = fly.
    * ir retrasado con el trabajo = be behind in + Posesivo + work.
    * ir rumbo a = be on the road to.
    * irse = depart, make + departure, quit + Lugar, take + departure, go off, wend + Posesivo + way, leave, go away, take + Posesivo + leave, be gone, head off, walk out, make + a quick getaway.
    * irse a casa = go + home.
    * irse a freír espárragos = naff off.
    * irse a la cama = retire + at night.
    * irse a la mierda = naff off.
    * irse a la porra = go + pear-shaped, go down + the tube, go down + the drain.
    * irse al carajo = go + pear-shaped, go to + shit.
    * irse al cuerno = naff off.
    * irse al diablo = naff off.
    * irse al garete = go + kaput, be kaput, be up the spout.
    * irse al traste = come + unstuck, go + kaput, be kaput, go down + the tube, go down + the drain, go to + shit, be up the spout.
    * irse al trasto = go + pear-shaped.
    * irse a paseo = naff off.
    * irse a pique = founder, bite + the dust, give up + the ghost, come + unstuck, go + pear-shaped, go + kaput, be kaput, go + haywire, go down + the tube, go down + the drain, be up the spout.
    * irse a tomar por culo = naff off.
    * irse corriendo = dash off, shoot off.
    * irse de casa = leave + home.
    * irse de jarana = paint + the town red, go out on + the town.
    * irse de juerga = paint + the town red, go out on + the town.
    * irse de la lengua = spill + the beans, shoot + Posesivo + mouth off, let + the cat out of the bag, blow + the gaff.
    * irse de marcha = paint + the town red, go out on + the town.
    * irse de parranda = paint + the town red, go out on + the town.
    * irse de picos pardos = paint + the town red, go out on + the town.
    * irse derecho a = make + a beeline for.
    * irse de vacaciones = vacation.
    * irse enojado dando zapatazos = stomp away.
    * irse inadvertidamente = slip away.
    * irse la cabeza = go + bananas.
    * írsele a Uno Algo de las manos = get out of + hand.
    * írsele a Uno el santo al cielo = lose + track of time, it + go + right/straight out of + Posesivo + mind.
    * írsele la cabeza = go off + Posesivo + head.
    * írsele la mano a Uno = overplay + Posesivo + hand.
    * irse para siempre = go + forever.
    * irse por las ramas = go off + the track, get off + the track, go off on + another track, fly off on + a tangent, go off on + a tangent, wander off + track, wander off + topic, go off at + a tangent.
    * irse por la tangente = wander off + track, wander off + topic, go off on + a tangent, go off at + a tangent, go off + the track, get off + the track, fly off on + a tangent.
    * ir sobre ruedas = go off without + a hitch.
    * ir sobre seguro = be on secure ground, play it + safe.
    * ir tirando = get along + in the world, shuffle along, tick over, muddle along, keep + the wolves from the door.
    * ir todavía más lejos = go + a/one step further.
    * ir todo bien = be fine.
    * ir todo de maravilla = come up + roses.
    * ir unido a = go with + the territory (of), come with + the territory (of).
    * ir viento en popa = go from + strength to strength, grow from + strength to strength, go + great guns.
    * ir volando = hurtle, hot-foot it to.
    * ir y venir = come and go.
    * ir zumbando = whiz.
    * no tener que ir muy lejos = not have to look far.
    * no voy a aguantarlo más = not going to take it any more.
    * para que vayamos pensando = food for thought.
    * partido de ida = away game.
    * pendiente de ir a la última moda = fashion-conscious.
    * persona que va al cine = moviegoer [movie-goer].
    * público al que va dirigido = intended audience, subject audience, target audience, targeted audience.
    * que van dirigidos hacia el exterior = outbound.
    * quién iba a decir entonces que... = little did + Verbo + then that....
    * ser hora de irse = be time to go.
    * ser lo que a Uno le va = be (right) up + Posesivo + alley.
    * situación + irse de las manos = things + get out of hand.
    * si vamos a eso = for that matter.
    * todo ir bien = all + be + well with the world.
    * va a = gonna [going to].
    * vete a la mierda = fuck off.
    * véte al carajo = drop dead!.
    * véte al cuerno = drop dead!.
    * vete a tomar por culo = fuck off.
    * ya ir siendo hora de que = be high time (that/to/for), be about time (that).
    * * *
    1.
    verbo intransitivo
    1)
    a) (trasladarse, desplazarse) to go

    iban a caballo/a pie — they were on horseback/on foot

    Fernando! - voy!Fernando! - (just) coming! o I'll be right there!

    voy al mercado — I'm going to the market, I'm off to the market (colloq)

    ¿adónde va este tren? — where's this train going (to)?

    ¿tú vas a misa? — do you go to church?

    ir de compras/de caza — to go shopping/hunting

    ¿por dónde se va a...? — how do you get to...?

    a eso voyI'm just coming o getting to that

    ¿dónde vas/va/van? — (Esp fam) ( frente a una exageración)

    ¿dónde vas con tanto pan? — what are you doing with all that bread?

    ¿dejamos 500 de propina? - dónde vas! — shall we leave 500 as a tip? - you must be joking o kidding!

    ir a por alguien — (Esp)

    ha ido a por su madre — he's gone to get his mother, he's gone to pick his mother up

    ten cuidado, que va a por ti — watch out, he's out to get you o he's after you

    ir por or (Esp) a por algo: voy (a) por pan I'm going to get some bread; no irla con algo (RPl fam): no la voy con tanta liberalidad I don't go along with all this liberalism; no me/le va ni me/le viene (fam) (no me, le concierne) it's none of my/his/her business; (ne me, le afecta) it doesn't affect me/him/her; allí donde fueres haz lo que vieres — when in Rome, do as the Romans do

    b) ( asistir) to go to

    ya va al colegio/a la universidad — she's already at school/university

    ir a + inf: ¿has ido a verla? have you been to see her?; ve a ayudarla — go and help her; ver tb v aux I

    3)

    irle a alguien con algo: no le vayas con tus problemas don't bother him with your problems; le fue a la maestra con el chisme — she went and told the story to the teacher

    4)
    a) (al arrojar algo, arrojarse)

    tírate del trampolín - allá voy! — jump off the board! - here I go/come!

    b) (Jueg)

    ahí van otros $2.000 — there's another $2,000

    ahí va! — (Esp fam)

    eso va por ti tambiénthat goes for you too o and the same goes for you

    6) ( estar en juego) (+ me/te/le etc)
    7) (fam) (hablando de acciones imprevistas, sorprendentes)

    ¿van cómodos? — are you comfortable?

    ¿irán bien aquí los vasos? — will the glasses be safe here?

    ir de algo: iban de largo they wore long dresses; voy a ir de Drácula I'm going to go as Dracula; iba de verde — she was dressed in green

    ¿de qué vas, tía? ¿te crees que somos tontos o qué? — (Esp arg) hey, what are you playing at? do you think we're stupid or something?

    va de guapo/genio por la vida — (Esp arg) he really thinks he's good-looking/clever

    11) (Esp fam) ( tratar)

    ¿de qué va la novela? — what's the novel about?

    12) camino/sendero ( llevar)

    ir a algo — to lead to something, to go to something

    13) (extenderse, abarcar)
    14) (marchar, desarrollarse)

    ¿cómo va el enfermo/el nuevo trabajo? — how's the patient doing/the new job going?

    va de mal en peor — it's going from bad to worse;; (+ me/te/le etc)

    ¿cómo te va? — how's it going?, how are things? (colloq), what's up? (AmE colloq)

    ¿cómo les fue en Italia? — how was Italy?, how did you get on in Italy?

    me fue mal/bien en el examen/la entrevista — I did badly/well in the exam/the interview

    ¿cómo le va con el novio? — how's she getting on with her boyfriend?

    15) (en juegos, competiciones)

    ¿cómo van? - 3-1 — what's the score? - 3-1

    voy ganando yo — I'm ahead, I'm winning

    ir por algo: ¿por dónde van en historia? where have you got (up) to in history?; ¿todavía vas por la página 20? — are you still on page 20?

    ir para algo: vamos para viejos! we're getting on o old!; va para los cincuenta she's going on fifty; ya va para dos años que... — it's getting on for two years since...

    18) (sumar, hacer)

    con éste van seis — six, counting this one

    en lo que va del or (Esp) de año/mes — so far this year/month

    lo que va de un hermano a otro! — (fam) it's amazing the difference between the two brothers! (colloq)

    21) (CS) (depender, radicar)
    22)
    a) ( deber colocarse) to go

    ¿dónde van las toallas? — where do the towels go?

    qué va! — (fam)

    ¿has terminado? - qué va! — have you finished? - you must be joking!

    ¿se disgustó? - qué va! — did she get upset? - not at all!

    ¿va con mayúscula? — is it written with a capital letter?

    ¿va con acento? — does it have an accent?

    c) (RPl) ( estar incluido)
    23)
    a) ( combinar)
    b) (sentar, convenir) (+ me/te/le etc)
    c)
    24) (Esp arg) ( gustar) (+ me/te/le etc)
    25) (Méx) (tomar partido por, apoyar)

    irle a algo/alguien — to support something/somebody

    26) vamos
    a) (expresando incredulidad, fastidio)

    vamos! ¿eso quién se lo va a creer? — come off it o come on! who do you think's going to believe that?

    b) (intentando tranquilizar, animar, dar prisa)

    vamos, mujer, dile algo — go on, say something to him

    vamos, date prisa! — come on, hurry up!

    dar el vamos a algo — (Chi) to inaugurate something

    desde el vamos — (RPl fam) from the word go

    c) (al aclarar, resumir)

    eso sería un disparate, vamos, digo yo — that would be a stupid thing to do, well, that's what I think anyway

    vamos, que no es una persona de fiar — basically, he's not very trustworthy

    es mejor que el otro, vamos — it's better than the other one, anyway

    27) vaya
    a) (expresando sorpresa, contrariedad)

    vaya! se me ha vuelto a caer!oh no o (colloq) damn! it's fallen over again!

    b) (Esp) ( para enfatizar)
    c) (al aclarar, resumir)

    vaya, que los hay peores — well, I mean there are plenty worse

    2.
    ir v aux
    1)

    ir a + inf —

    2)
    a) (para expresar tiempo futuro, propósito) to be going to + inf

    va a hacer dos años que... — it's getting on for two years since...

    b) (en propuestas, sugerencias)

    vamos a ver ¿cómo dices que te llamas? — now then, what did you say your name was?

    bueno, vamos a trabajar — all right, let's get to work

    3)
    a) (al prevenir, hacer recomendaciones)

    cuidado, no te vayas a caer — mind you don't fall (colloq)

    lleva el paraguas, no vaya a ser que llueva — take the umbrella in case it rains

    ¿qué iba a pensar el pobre? — what was the poor man supposed o meant to think?

    ¿quién iba a ser si no? — who else could it have been?

    ¿no irá a hacer alguna tontería? — you don't think she'll go and do something stupid, do you?

    6)

    ¿te acuerdas? - no me voy a acordar! — do you remember - of course I do o how could I forget?

    ¿dormiste bien? - qué voy a dormir! — did you sleep well?- how could I?

    ¿por qué la voy a ayudar? — why should I help her?

    ir + ger: poco a poco irá aprendiendo she'll learn little by little; a medida que va subiendo as it rises; tú puedes ir comiendo you can start eating; ya puedes ir haciéndote a la idea you'd better get used to the idea; la situación ha ido empeorando — the situation has been getting worse and worse

    3.
    irse v pron
    1) ( marcharse) to leave

    ¿por qué te vas tan temprano? — why are you leaving o going so soon?

    bueno, me voy — right then, I'm taking off (AmE) o (BrE) I'm off

    se han ido de viaje — they're away, they've gone away

    anda, vete por ahí — (fam) get lost! (colloq); (+ me/te/le etc)

    no te me vayas, quiero hablar contigo — (fam) don't run away, I want to talk to you (colloq)

    2) (consumirse, gastarse)

    cómo se va el dinero! — I don't know where the money goes!; (+ me/te/le etc)

    3) ( desaparecer) mancha/dolor to go

    se ha ido la luz — the electricity's gone off; (+ me/te/le etc)

    ¿se te ha ido el dolor de cabeza? — has your headache gone?

    4) (salirse, escaparse) líquido/gas to escape; (+ me/te/le etc)
    5) (euf) ( morirse) to slip away (euph)
    6) (caerse, perder el equilibrio) (+ compl)

    irse de boca/espaldas — to fall flat on one's face/back

    7) (andarse, actuar) (+ compl)

    vete con cuidado/tacto — be careful/tactful

    8)
    a) (CS) ( en naipes) to go out
    b) (RPl) ( en una asignatura) tb
    9) (Andes, Ven) medias to run
    * * *
    = attend, go, run, go over, saunter, come, go forth.

    Ex: He was awarded the bachelor's degree, magna cum laude, from Harvard University, and he attended Rutgers Library School where he graduated first in his class.

    Ex: It was 'exceedingly inconvenient' because the books were entered in it 'where no person who goes to consult the catalogue would expect to find them'.
    Ex: Arabic numerals are used to denote further divisions, in an integral manner, running from 1 to 9999, as necessary.
    Ex: Compassion shadowed the trustee's face -- she could see he was desperate -- and compassion was in her voice as she answered: 'All right, I'll go over this afternoon'.
    Ex: She sauntered back to her desk, intending to work, and was a little perturbed to find that she could not work.
    Ex: This article urges children's librarians to attack 'aliteracy' (lack of a desire to read) as well as illiteracy by taking programmes, e.g. story hours, to children who do not come to libraries.
    Ex: Finally six men agreed to go forth in their underclothes and nooses around their necks in hopeful expectation that their sacrifice would satisfy the king's bloodlust and he would spare the rest of the citizens.
    * algo va mal = something is amiss.
    * ¡allá voy! = here I come!.
    * a punto de irse a pique = on the rocks.
    * cosas + ir bien = things + go well.
    * descanso para ir al baño = bathroom break.
    * despedirse de Alguien deseándole que todo vaya bien = wish + well.
    * donde fueres haz lo que vieres = when in Rome (do as the Romans do).
    * el no va más = the be all and end all.
    * empezar a ir bien = fall into + place.
    * empezar a irse al garete = be on the skids.
    * empezar a irse al garete, empezar a empeorar = hit + the skids.
    * grupo de usuarios al que va dirigido = target user group.
    * ir a = get to, turn to, refer to, be out to, head for, come to, take + a trip to, go to.
    * ir a casa de = make + house calls.
    * ir acompañado de = come with.
    * ir a continuación de = follow in + the footsteps of.
    * ir a contra reloj = race against + time, race against + the clock.
    * ir a cuestas de = piggyback [piggy-back].
    * ir a dar un paseo = go for + a stroll.
    * ir a + Infinitivo = be to + Infinitivo.
    * ir a jucio = stand + trial, stand for + trial.
    * ir a jucio, ser juzgado, ser procesado = stand for + trial.
    * ir a la baja = be down.
    * ir a la bancarrota = go + belly up.
    * ir a la cárcel = serve + time.
    * ir a la escuela = go to + school.
    * ir a la guerra = go to + war.
    * ir a la par = proceed + in parallel.
    * ir a la par con = go + hand in hand (with), go + hand in glove with.
    * ir a las mil maravillas = go + great guns, go from + strength to strength, grow from + strength to strength, be fine and dandy.
    * ir a la zaga = trail, trail behind, lag + behind.
    * ir al centro = go + downtown.
    * ir al cine = go to + the cinema, movie-going.
    * ir al grano = cut to + the chase.
    * ir a lo seguro = play it + safe.
    * ir al pub = go to + the pub.
    * ir al teatro = go to + the theatre, theatre-going.
    * ir a + Lugar = trot off + Lugar.
    * ir al unísono = be hand in hand.
    * ir al unísono con = go + hand in hand (with), go + hand in glove with.
    * ir a otro sitio = go + elsewhere.
    * ir a pie = leg it.
    * ir a por = go for.
    * ir a por todas = go for + broke, shoot (for) + the moon.
    * ir a tientas y a ciegas = bump around + in the dark, fumble.
    * ir a toda velocidad = hurtle.
    * ir a un Lugar en coche = drive out to.
    * ir aun más lejos = go + a/one step further.
    * ir a un Sitio sin prisa = mosey.
    * ir a ver = drop in on, check out.
    * ir a ver a Alguien = say + hi.
    * ir a ver a Alguien a su casa = home-visiting.
    * ir bien = go + well, do + well, go + strong.
    * ir bien encaminado = be on the right track.
    * ir cada vez mejor = go from + strength to strength, grow from + strength to strength, go + great guns.
    * ir con = go with, come with.
    * ir con la corriente = go with + the flow, go along with + the flow.
    * ir con la nueva ola = ride + wave.
    * ir con mucho ojo = keep + Posesivo + eyes peeled, keep + Posesivo + eyes skinned, keep + Posesivo + eyes (wide) open.
    * ir con retraso con respecto a = lag + behind.
    * ir contracorriente = go against + the flow.
    * ir corriendo = hot-foot it to.
    * ir corriendo a = dash off to, run off to.
    * ir cuesta abajo = go + downhill.
    * ir de... a... = proceed from... to....
    * ir de... a = make + transition from... to..., range from... to..., go from... to..., work from... to, stretch from... to..., ricochet from... to.
    * ir de acampada = camp.
    * ir de aquí a allá = go out and about.
    * ir de aquí para allá = ply, bustle, jump, live out of + a suitcase, run + here and there.
    * ir de aquí para allá sin rumbo fijo = freewheel.
    * ir de compras = go + shopping.
    * ir de copas = go for + a drink.
    * ir de + Dirección = work from + Dirección.
    * ir de excursión = hike.
    * ir de excursión por la montaña = go + tracking.
    * ir de la mano = go + hand in hand (with), be hand in hand.
    * ir delante = lead + the way.
    * ir de mal en peor = go from + bad to worse.
    * ir demasiado lejos = overstate + case, go + too far.
    * ir de paquete = pillion riding, ride + pillion.
    * ir de perlas = come up + a treat, work + a treat, go down + a treat.
    * ir de putas = whoring.
    * ir descaminado = be on the wrong track, be headed down the wrong track.
    * ir de tranqui = play it + cool.
    * ir detrás de = chase after, lag + behind.
    * ir de un sitio a otro = shunt between.
    * ir de un sitio para otro = run around.
    * ir de vacaciones = go on + vacation, go on + holidays.
    * ir de viaje de novios = honeymoon.
    * ir dirigido a = be geared to, target, aim at.
    * ir en = ride.
    * ir en aumento = be on the increase.
    * ir en bici = bike.
    * ir en bicicleta = cycle.
    * ir encaminado hacia = be on + Posesivo + way to.
    * ir en caravana = go in + (a) convoy, drive in + (a) convoy.
    * ir en contra de = contravene, fly in + the face of, go against, militate against, stand in + contrast to, tell against, be at odds with, work at + cross purposes, be at cross purposes, turn against, play against, be contrary to, run up against, work against, set against, run + counter to, run + contrary to, be at loggerheads with, argue against, stand in + sharp contrast to, speak against, run + afoul of, fall + afoul of.
    * ir en contra de la corriente = go against + the flow.
    * ir en contra de la ley = be against the law.
    * ir en contra del reloj = race against + time, race against + the clock.
    * ir en contra del sentido común = violate + common sense.
    * ir en contra del sistema = buck + the system.
    * ir en contra del tiempo = race against + time, race against + the clock.
    * ir en contra de todos + Posesivo + principios = violate + principle.
    * ir en detrimento de los intereses = prejudice + interests.
    * ir en el asiento trasero = pillion riding, ride + pillion.
    * ir en moto = bike.
    * ir en paralelo con = run + parallel to.
    * ir entre = go between.
    * ir hacia = head for.
    * ir hacia atrás = page + backward.
    * ir hacia delante = page + forward.
    * ir hecho un desastre = look like + drag + through a hedge backwards, look like + the wreck of the Hesperus.
    * irle Algo a Alguien = fare.
    * irle a Uno = make out.
    * ir mal = go + wrong.
    * ir mal encaminado = be on the wrong track, be headed down the wrong track.
    * ir marcha atrás = back up.
    * ir más allá = go + one stage further.
    * ir más allá de = go beyond, go + deeper than, transcend, get beyond, go far beyond, move + beyond, take + Nombre + a/one step further/farther, go + past.
    * ir más allá de las posibilidades de Alguien = be beyond + Posesivo + capabilities.
    * ir más despacio = slow down, slow up.
    * ir más lejos = go + one stage further.
    * ir montado en + Vehículo = ride + Vehículo.
    * ir muy atrasado = be way behind schedule.
    * ir muy por detrás de = be far behind.
    * ir pegado a = hug.
    * ir poco más allá de + Infinitivo = go little further than + Gerundio.
    * ir por ahí = go + (a)round, be out and about, get out and about.
    * ir por buen camino = be on the right track.
    * ir por detrás = be behind, trail, trail behind, lag.
    * ir por detrás de = lag + behind.
    * ir por el buen camino = be right on track.
    * ir por mal camino = be on the wrong track, be headed down the wrong track.
    * ir primero = lead + the way.
    * ir rápido = fly.
    * ir retrasado con el trabajo = be behind in + Posesivo + work.
    * ir rumbo a = be on the road to.
    * irse = depart, make + departure, quit + Lugar, take + departure, go off, wend + Posesivo + way, leave, go away, take + Posesivo + leave, be gone, head off, walk out, make + a quick getaway.
    * irse a casa = go + home.
    * irse a freír espárragos = naff off.
    * irse a la cama = retire + at night.
    * irse a la mierda = naff off.
    * irse a la porra = go + pear-shaped, go down + the tube, go down + the drain.
    * irse al carajo = go + pear-shaped, go to + shit.
    * irse al cuerno = naff off.
    * irse al diablo = naff off.
    * irse al garete = go + kaput, be kaput, be up the spout.
    * irse al traste = come + unstuck, go + kaput, be kaput, go down + the tube, go down + the drain, go to + shit, be up the spout.
    * irse al trasto = go + pear-shaped.
    * irse a paseo = naff off.
    * irse a pique = founder, bite + the dust, give up + the ghost, come + unstuck, go + pear-shaped, go + kaput, be kaput, go + haywire, go down + the tube, go down + the drain, be up the spout.
    * irse a tomar por culo = naff off.
    * irse corriendo = dash off, shoot off.
    * irse de casa = leave + home.
    * irse de jarana = paint + the town red, go out on + the town.
    * irse de juerga = paint + the town red, go out on + the town.
    * irse de la lengua = spill + the beans, shoot + Posesivo + mouth off, let + the cat out of the bag, blow + the gaff.
    * irse de marcha = paint + the town red, go out on + the town.
    * irse de parranda = paint + the town red, go out on + the town.
    * irse de picos pardos = paint + the town red, go out on + the town.
    * irse derecho a = make + a beeline for.
    * irse de vacaciones = vacation.
    * irse enojado dando zapatazos = stomp away.
    * irse inadvertidamente = slip away.
    * irse la cabeza = go + bananas.
    * írsele a Uno Algo de las manos = get out of + hand.
    * írsele a Uno el santo al cielo = lose + track of time, it + go + right/straight out of + Posesivo + mind.
    * írsele la cabeza = go off + Posesivo + head.
    * írsele la mano a Uno = overplay + Posesivo + hand.
    * irse para siempre = go + forever.
    * irse por las ramas = go off + the track, get off + the track, go off on + another track, fly off on + a tangent, go off on + a tangent, wander off + track, wander off + topic, go off at + a tangent.
    * irse por la tangente = wander off + track, wander off + topic, go off on + a tangent, go off at + a tangent, go off + the track, get off + the track, fly off on + a tangent.
    * ir sobre ruedas = go off without + a hitch.
    * ir sobre seguro = be on secure ground, play it + safe.
    * ir tirando = get along + in the world, shuffle along, tick over, muddle along, keep + the wolves from the door.
    * ir todavía más lejos = go + a/one step further.
    * ir todo bien = be fine.
    * ir todo de maravilla = come up + roses.
    * ir unido a = go with + the territory (of), come with + the territory (of).
    * ir viento en popa = go from + strength to strength, grow from + strength to strength, go + great guns.
    * ir volando = hurtle, hot-foot it to.
    * ir y venir = come and go.
    * ir zumbando = whiz.
    * no tener que ir muy lejos = not have to look far.
    * no voy a aguantarlo más = not going to take it any more.
    * para que vayamos pensando = food for thought.
    * partido de ida = away game.
    * pendiente de ir a la última moda = fashion-conscious.
    * persona que va al cine = moviegoer [movie-goer].
    * público al que va dirigido = intended audience, subject audience, target audience, targeted audience.
    * que van dirigidos hacia el exterior = outbound.
    * quién iba a decir entonces que... = little did + Verbo + then that....
    * ser hora de irse = be time to go.
    * ser lo que a Uno le va = be (right) up + Posesivo + alley.
    * situación + irse de las manos = things + get out of hand.
    * si vamos a eso = for that matter.
    * todo ir bien = all + be + well with the world.
    * va a = gonna [going to].
    * vete a la mierda = fuck off.
    * véte al carajo = drop dead!.
    * véte al cuerno = drop dead!.
    * vete a tomar por culo = fuck off.
    * ya ir siendo hora de que = be high time (that/to/for), be about time (that).

    * * *
    ir [ I27 ]
    ■ ir (verbo intransitivo)
    A trasladarse, desplazarse
    B expresando propósito
    C irle a alguien con algo
    D
    1 al arrojar algo, arrojarse
    2 Juegos
    E con comentarios
    F estar en juego
    G hablando de acciones imprevistas
    A ir + complemento
    B refiriéndose al atuendo
    C en calidad de
    D tratar
    A llevar a
    B extenderse, abarcar
    A marchar, desarrollarse
    B en juegos, competiciones
    C en el desarrollo de algo
    D estar en camino
    E sumar, hacer
    F haber transcurrido
    G haber una diferencia
    H depender, radicar
    A
    1 deber colocarse
    2 deber escribirse
    3 estar incluido
    B
    1 combinar
    2 sentar, convenir
    3 ir en contra de algo
    C gustar
    D tomar partido por, apoyar
    A
    1 expresando incredulidad etc
    2 intentando tranquilizar, animar
    3 al aclarar, resumir
    B
    1 expresando sorpresa, contrariedad
    2 para enfatizar
    3 al aclarar, resumir
    ■ ir (verbo auxiliar)
    A
    1 para expresar tiempo futuro
    2 expresando intención, propósito
    3 en propuestas, sugerencias
    B al prevenir, hacer recomendaciones
    C expresando inevitabilidad
    D expresando incredulidad
    E
    1 en afirmaciones enfáticas
    2 al contradecir
    Sentido II expresando un proceso paulatino
    ■ irse (verbo pronominal)
    A marcharse
    B consumirse, gastarse
    C desaparecer: mancha, dolor
    D salirse, escaparse
    E morirse
    F caerse, perder el equilibrio
    G andarse, actuar
    H
    1 en naipes
    2 en una asignatura
    I las medias
    vi
    A (trasladarse, desplazarse) to go
    ¿vamos en taxi? shall we go by taxi?
    iban a caballo/a pie they were on horseback/on foot
    ir por mar to go by sea
    ¡Fernando! — ¡voy! Fernando! — (just) coming! o I'll be right with you! o I'll be with you right away!
    es la tercera vez que te llamo — ¡ya va or voy! this is the third time I've called you — alright, alright, I'm (just) coming!
    ¿quién va? who goes there?
    lo oía ir y venir por la habitación I could hear him pacing up and down the room
    el ir y venir de la gente por la avenida the to-ing and fro-ing of people along the avenue
    el ir y venir de los invitados the coming and going of the guests
    no he hecho más que ir y venir de un lado para otro sin conseguir nada I've done nothing but run around without getting anything done
    voy al mercado I'm going to the market, I'm off to the market ( colloq)
    vamos a casa let's go home
    ¿adónde va este tren? where's this train going (to)?
    ¿tú vas a misa? do you go to church?
    nunca va a clase he never goes to o attends class
    ir de compras/de caza to go shopping/hunting
    ya vamos para allá we're on our way
    ¿para dónde vas? where are you headed (for)?, where are you heading (for)? ( BrE)
    ¿por dónde se va a la estación? how do you get to the station?
    fuimos por el camino de la costa we went along o took the coastal route
    no vayas por ese lado, es más largo don't go that way, it's longer
    a eso voy/vamos I'm/we're just coming o getting to that
    ¿dónde vas/va/van? (frente a una exageración) ( fam): ¿dónde vas con tanto pan? what are you doing with all that bread?
    ¿dejamos 500 de propina? — ¡dónde vas! con 100 hay de sobra shall we leave 500 as a tip? — you must be joking o kidding! 100 will be more than enough
    ¡eh, dónde vas! te dije un poquito steady on o easy! I said I wanted a little bit
    ir a dar a un lugar: ¿quién sabe dónde fue a dar la pelota? who knows where the ball got to o went?
    nos tomamos un tren equivocado y fuimos a dar a Maroñas we took the wrong train and ended up in Maroñas
    ir a por algn ( Esp): ha ido a por su madre he's gone to get o fetch his mother, he's gone to pick his mother up
    ten cuidado, que va a por ti watch out, he's out to get you o he's after you
    el perro fue a por él the dog went for him
    ir por or ( Esp) a por algo: voy (a) por pan I'm going to get some bread, I'm off to get some bread ( colloq)
    no irla con algo ( RPl fam): no la voy con tanta liberalidad I don't hold with o I don't go along with all this liberalism
    no me/le va ni me/le viene ( fam); I'm/he's not in the least bit bothered, I don't/he doesn't mind at all
    allí donde fueres haz lo que vieres when in Rome, do as the Romans do
    ¿has ido a verla? have you been to see her?
    ve a ayudarla go and help her
    fue a ayudarla he went to help her
    ¿me irías a comprar el pan? would you go and buy the bread for me?
    C
    irle a algn con algo: no le vayas con tus problemas don't bother him with your problems
    a la maestra no le gusta que le vayan con chismes the teacher doesn't like people telling on each other o people coming to her with tales
    D
    1
    (al arrojar algo, arrojarse): tírame la llave — ¡allá va! throw me the key — here it comes o there you go!
    tírate del trampolín — bueno ¡allá voy! jump off the board! — here I go/come!
    2 ( Juegos):
    ahí van otros $2.000 there's another $2,000
    ¡no va más! no more bets!
    ver tb no1 (↑ no (1))
    ¡ahí va! ( Esp fam): ¡ahí va! me he olvidado el dinero oh no! I've forgotten the money
    David ganó 20 millones en la lotería — ¡ahí va! David won 20 million in the lottery — wow o ( AmE) gee whiz! ( colloq)
    E
    «comentario»: no iba con mala intención it wasn't meant unkindly, I didn't mean it nastily
    ten cuidado con él, que esta vez va en serio be careful, this time he's serious o he means business
    ir POR algn:
    y eso va por ti también and that goes for you too o and the same goes for you o and I'm referring to you too
    F (estar en juego) (+ me/te/le etc):
    se puso como si le fuera la vida en ello she acted as if her life depended on it o was at stake
    le va el trabajo en esto his job depends on this, his job is on the line
    G ( fam)
    (hablando de acciones imprevistas, sorprendentes): fue y le dio un puñetazo she went and o she upped and punched him
    y la tonta va y se lo cree and like an idiot she believed him, and the idiot went and believed him ( BrE colloq)
    fueron y se sentaron justo donde estaba recién pintado they went and sat down right where it had just been painted
    A (+ complemento)
    (sin énfasis en el movimiento): los caminantes iban cantando por el camino the walkers sang as they went along
    ¿van cómodos allí atrás? are you comfortable back there?
    ¿irán bien aquí los vasos? will the glasses be safe here?
    ella iba dormida en el asiento de atrás she was asleep in the back seat
    por lo menos íbamos sentados at least we were sitting down
    el niño iba sentado en el manillar the child was sitting o riding on the handlebars
    iba por la calle hablando solo he talked to himself as he walked along the street
    vas que pareces un pordiosero you look like some sort of beggar
    se notaba que iba con miedo you could see that she was afraid
    el tren iba llenísimo the train was packed
    déjame que te ayude que vas muy cargada you have a lot to carry, let me help you
    el ciclista colombiano va a la cabeza the Colombian cyclist is in the lead
    no vayas tan rápido, que te vas a equivocar don't do it o go so fast or you'll make a mistake
    hay que ir con los ojos bien abiertos you have to keep your eyes open
    va de chasco en chasco he's had one disappointment after another, he seems to lurch from one disappointment to another
    iban de largo they wore long dresses
    voy a ir de Drácula I'm going to go as Dracula
    iba de verde she was dressed in green, she was wearing green
    C (en calidad de) ir DE algo to go (along) AS sth
    yo fui de intérprete, porque él no habla inglés I went along as an interpreter, because he doesn't speak English
    ¿de qué vas, tía? ¿te crees que somos tontos o qué? ( Esp arg); hey, what are you playing at? do you think we're stupid or something?
    va de guapo por la vida ( Esp arg); he really thinks he's something special, he really fancies himself ( BrE colloq)
    D
    ( Esp fam) (tratar) ir DE algo: no me voy a presentar al examen, no sé ni de qué va I'm not going to sit the exam, I don't even know what it's on
    ¿de qué va la novela? what's the novel about?
    A «camino» (llevar a) ir A algo; to lead TO sth, to go TO sth
    el camino que va a la playa the road that goes down to o leads to the beach
    B
    (extenderse, abarcar): la autopista va desde Madrid hasta Valencia the highway goes o stretches from Madrid to Valencia
    lo que hay que traducir va de la página 82 a la 90 the part to be translated starts on page 82 and ends on page 90, the part to be translated is from page 82 to page 90
    el período que va desde la Edad Media hasta el Renacimiento the period from the Middle Ages to the Renaissance
    estados de ánimo que van de la excitación desmedida a la abulia moods ranging from over-excitement to complete lethargy
    A
    (marchar, desarrollarse): ¿cómo va el nuevo trabajo? how's the new job going?
    el negocio va de mal en peor the business is going from bad to worse
    ¿qué tal va la tesis? how's the thesis coming along o going?
    ¿cómo va el enfermo? how's the patient doing?
    (+ me/te/le etc): ¿cómo te va? how's it going?, how are things? ( colloq), what's up? ( AmE colloq)
    ¿cómo les fue en Italia? how did you get on in Italy?, how was Italy?
    me fue mal en el examen the exam went badly, I did badly in the exam
    ¡adiós! ¡que te vaya bien! bye! all the best! o take care!
    ¡que te vaya bien (en) el examen! good luck in the exam, I hope the exam goes well
    ¿cómo le va con el novio? how's she getting on with her boyfriend?, how are things going between her and her boyfriend?
    B
    (en juegos, competiciones): ¿cómo van? — 3-1 what's the score? — 3-1
    voy ganando yo I'm ahead o I'm winning o I'm in the lead
    ya va perdiendo casi $8.000 he's already lost almost $8,000
    ¿por dónde van en el programa de historia? how far have you got in the history syllabus?, where have you got (up) to in history?
    ¿todavía vas por la página 20? are you still on page 20?
    estoy por terminar, ya voy por las mangas I've nearly finished, I'm just doing the sleeves now
    D (estar en camino) ir PARA algo:
    ¿qué quieres? ¡vamos para viejos! what do you expect? we're getting on! o we're getting old!
    ya va para los cincuenta she's going on fifty, she's not far off fifty
    ya va para dos años que no lo veo it's getting on for two years since I last saw him
    iba para médico he was going to be a doctor
    E
    (sumar, hacer): ya van tres veces que te lo digo this is the third time I've told you
    ¿cuántos has leído? — con éste van seis how many have you read? — six, counting this one o six, including this one o this one makes six o this is the sixth one
    ya van tres pasteles que se come that makes three cakes he's eaten now
    F
    (haber transcurrido): en lo que va del or ( Esp) de año/mes so far this year/month
    G
    (haber una diferencia): de tres a ocho van cinco eight minus three is five
    ¡lo que va de un hermano a otro! ( fam); it's amazing the difference between the two brothers! ( colloq)
    H (CS) (depender, radicar) ir EN algo; to depend ON sth
    no sé en qué irá I don't know what it depends on
    eso va en gustos that's a question of taste
    A
    ¿sabes dónde va esta pieza? do you know where this piece goes?
    ¿dónde van las toallas? where do the towels go?
    ¡qué va! ( fam): ¿has terminado? — ¡qué va! todavía tengo para rato have you finished? — you must be joking! I still have a while to go yet
    ¿se disgustó? — ¡qué va! todo lo contrario did she get upset? — not at all! quite the opposite in fact
    vamos a perder el avión — ¡qué va! ¡si hay tiempo de sobra! we're going to miss the plane — nonsense! we have more than enough time
    2
    (deber escribirse): ¿va con mayúscula? is it written with a capital letter?
    ¿va con acento? does it have an accent?
    3
    ( RPl) (estar incluido): todo esto va para el examen all of this will be included in the exam
    B
    1 (combinar) ir CON algo to go WITH sth
    esos zapatos no van (bien) con esa falda those shoes don't go with that skirt
    2 (sentar, convenir) (+ me/te/le etc):
    el negro no te va bien black doesn't suit you
    te irá bien una semanita de vacaciones a week's vacation will do you good
    3
    ir en contra de algo to go against sth
    esto va en contra de sus principios this goes against her principles
    C
    ( Esp arg) (gustar) (+ me/te/le etc): a mí esa música no me va that music does nothing for me o leaves me cold
    marcha f H. (↑ marcha)
    D ( Méx) (tomar partido por, apoyar) irle A algo/algn; to support sth/sb
    mucha gente le va al equipo peruano a lot of people support o are backing o are rooting for the Peruvian team
    A
    1
    (expresando incredulidad, fastidio): ¡vamos! ¿eso quién se lo va a creer? come off it o come on! who do you think's going to believe that?
    ¿cómo que le vas a ganar? ¡vamos! what do you mean you're going to beat him? come off it!
    2
    (intentando tranquilizar, animar, dar prisa): vamos, mujer, dile algo, no seas vergonzosa go on, say something to him, don't be shy
    ¡vamos! ¡ánimo, que falta poco! come on! keep going! it's not far now!
    ¡vamos, date prisa! come on, hurry up!
    ¡vamos, vamos! ¡circulen! OK o come on, move along now please!
    dar el vamos a algo ( Chi); to inaugurate sth
    desde el vamos ( RPl fam); from the word go
    3
    (al aclarar, resumir): eso sería un disparate, vamos, digo yo that would be a stupid thing to do, well, at least that's what I think anyway
    podrías haberte disculpado, vamos, no habría sido mucho pedir you could have apologized, I mean that's not much to ask
    vamos, que no es una persona de fiar basically, he's not very trustworthy
    es mejor que el otro, vamos it's better than the other one, anyway
    1
    (expresando sorpresa, contrariedad): ¡vaya! ¡tú por aquí! what a surprise! what are you doing here?, well! fancy seeing you here! ( BrE)
    ¡vaya! ¡se ha vuelto a caer! oh no! it's fallen over again!
    ¡vaya! nos quedamos sin saber cómo termina la película damn! now we won't know how the film ends ( colloq)
    2
    (para enfatizar): ¡vaya cochazo se ha comprado! that's some car he's bought himself!
    ¡vaya contigo! ¡no hay manera de hablarte! what on earth's the matter with you? you're so touchy!
    ¿vaya día! what a day!
    ¡vaya película me has traído a ver! ( iró); this is a really great movie you've brought me to see ( iro)
    ¡vaya si le voy a decir lo que pienso! you bet I'm going to tell him what I think!
    ¡vaya (que) si la conozco! you bet I know her!
    3
    (al aclarar, resumir): tampoco es tan torpe, vaya, los hay peores he isn't totally stupid, well, I mean there are plenty worse
    Sentido I ir A + INF
    A
    1
    (para expresar tiempo futuro): ¡te vas a caer! you're going to fall!
    a este paso no van a terminar nunca they'll never finish at this rate
    el barco va a zarpar the boat's about to set sail
    dijo que lo iba a pensar she said she was going to think it over
    ya van a ser las cuatro it's almost o nearly four o'clock
    va a hacer dos años que no nos vemos we haven't seen each other for nearly two years, it's getting on for two years since we saw each other
    esto no te va a gustar you're not going to like this
    no te preocupes, ya se va a solucionar don't worry, it'll sort itself out
    tenía miedo de que se fuera a olvidar I was afraid he'd forget
    2
    (expresando intención, propósito): se lo voy a decir I'm going to tell him
    lo voy a conseguir, sea como sea I'll get it one way or another
    me voy a tomar unos días libres en abril I'm going to take a few days off in April
    vamos a ir a verla esta tarde we're going to go and see her this evening
    3
    (en propuestas, sugerencias): vamos a ver ¿cómo dices que te llamas? now then, what did you say your name was?
    siéntate, vamos a discutir el asunto have a seat and let's discuss the matter
    bueno, vamos a trabajar all right, let's get to work
    B
    (al prevenir, hacer recomendaciones): que no se te vaya a escapar delante de ella make sure you don't blurt it out in front of her
    ten cuidado, no te vayas a caer mind you don't fall ( colloq), be careful or you'll fall
    lleva el paraguas, no vaya a ser que llueva take the umbrella in case it rains
    C
    (expresando inevitabilidad): ¡qué voy a hacer! what else can I do?
    ¡qué le iba a decir! what else could I tell her?
    ¿qué iba a pensar el pobre hombre? what was the poor man supposed o meant to think?
    ¿seguro que fue ella? — ¿quién iba a ser si no? are you sure it was her? — who else could it have been?
    D
    (expresando incredulidad): ¡no irás a darle la razón a él! surely you're not going to say he was right!
    está muy deprimida — ¿no irá a hacer alguna tontería? she's really depressed — you don't think she'll go and do something stupid, do you?
    E
    1
    (en afirmaciones enfáticas): ¿te acuerdas de él? — ¡no me voy a acordar! do you remember him — of course I do o how could I forget?
    2
    (al contradecir): ¿dormiste bien? — ¡qué voy a dormir! did you sleep well?— how could I?
    ¡cómo iba a saberlo, si nadie me dijo nada! how was I supposed to know? no one told me anything
    ¿por qué lo voy a ayudar? ¡si él a mí nunca me ayuda! why should I help him? he never helps me!
    poco a poco va a ir aprendiendo she'll learn little by little
    ha ido cambiando con el tiempo he's changed as time has passed
    tú puedes ir pelando las cebollas you could start peeling the onions
    ahora les toca a ustedes, vayan preparándose it's your turn now, so start getting ready
    como te iba diciendo as I was saying
    ya puedes ir haciéndote a la idea you can start o you'd better start getting used to the idea, you'd better get used to the idea
    la voz parecía irse alejando cada vez más the voice seemed to grow more and more distant
    la situación ha ido empeorando the situation has been getting worse and worse
    irse
    A
    (marcharse): ¿por qué te vas tan temprano? why are you leaving o going so soon?
    vámonos, que se hace tarde let's go, it's getting late
    bueno, me voy right then, I'm taking off ( AmE) o ( BrE) I'm off
    el tren ya se ha ido the train's already gone
    se quiere ir a vivir a Escocia she wants to go (off) and live in Scotland
    se han ido todos a la plaza everybody's gone down to the square
    vete a la cama go to bed
    se fue de casa she left home
    vete de aquí get out of here
    se ha ido de la empresa she's left the company
    se han ido de viaje they're away, they've gone away
    anda, vete por ahí ( fam); get lost! ( colloq)
    (+ me/te/le etc): la mayor se nos ha ido a vivir a Florida our eldest daughter's gone (off) to live in Florida
    no te me vayas, quiero hablar contigo ( fam); don't run away, I want to talk to you ( colloq)
    B
    (consumirse, gastarse): ¡cómo se va el dinero! I don't know where the money goes!, the money just disappears!, we get through money so quickly
    (+ me/te/le etc): se me va medio sueldo en el alquiler half my salary goes on the rent
    se nos ha ido el día en tonterías we've spent o wasted the whole day messing around
    ¿te das cuenta de lo rápido que se nos ha ido la tarde? hasn't the evening gone quickly?
    C (desaparecer) «mancha/dolor» to go
    se ha ido la luz the electricity's gone off
    (+ me/te/le etc): no se me va el mareo I'm still feeling queasy
    ¿se te ha ido el dolor de cabeza? has your headache gone?
    D (salirse, escaparse) «líquido/gas» to escape
    (+ me/te/le etc): se le está yendo el aire al globo the balloon's losing air o going down
    que no se te vaya la leche por el fuego don't let the milk boil over
    tápalo para que no se le vaya la fuerza put the top on so that the fizz doesn't go out of it o so that it doesn't lose its fizz
    cuando empezó la música se me iban los pies once the music began I couldn't stop my feet tapping o I couldn't keep my feet still
    lengua, mano1 (↑ mano (1))
    E ( euf) (morirse) to slip away ( euph)
    creo que se nos va I think he's slipping away, I think we're losing him
    F (caerse, perder el equilibrio) (+ compl):
    irse de boca/espaldas to fall flat on one's face/back
    me daba la impresión de que me iba para atrás I felt as if I was falling backwards
    frenó y nos fuimos todos para adelante he braked and we all went flying forwards
    G (andarse, actuar) (+ compl):
    vete con cuidado/tacto be careful/tactful
    H
    1 (CS) (en naipes) to go out
    2
    ( RPl) (en una asignatura) tb irse a examen to have to take an exam
    I ( Col) «medias» to run
    * * *

     

    ir ( conjugate ir) verbo intransitivo
    1
    a) (trasladarse, desplazarse) to go;


    iban a caballo/a pie they were on horseback/on foot;
    ir por mar to go by sea;
    ¡Fernando! — ¡voy! Fernando! — (just) coming! o I'll be right there!;
    el ir y venir de los invitados the coming and going of the guests;
    vamos a casa let's go home;
    ¿adónde va este tren? where's this train going (to)?;
    ir de compras/de caza to go shopping/hunting;
    ya vamos para allá we're on our way;
    ¿por dónde se va a …? how do you get to …?;
    ir por or (Esp) a por algo/algn to go to get sth/sb;
    voy (a) por pan I'm going to get some bread


    ya va al colegio she's already at school
    2 ( expresando propósito) ir a + inf:
    ¿has ido a verla? have you been to see her?;

    ve a ayudarla go and help her;
    ver tb ir v aux 1
    3 (al arrojar algo, arrojarse):
    tírame la llave — ¡allá va! throw me the key — here you are o there you go!;

    tírate del trampolín — ¡allá voy! jump off the board! — here I go/come!
    4 [ comentario]:

    eso va por ti también that goes for you too, and the same goes for you
    1 (+ compl) ( sin énfasis en el movimiento):

    ¿van cómodos? are you comfortable?;
    íbamos sentados we were sitting down;
    vas muy cargada you have a lot to carry;
    yo iba a la cabeza I was in the lead
    2 ( refiriéndose al atuendo):

    voy a ir de Drácula I'm going to go as Dracula;
    iba de verde she was dressed in green
    3 ( en calidad de) ir de algo to go (along) as sth;

    1 [camino/sendero] ( llevar) ir a algo to lead to sth, to go to sth
    2 (extenderse, abarcar):

    el período que va desde … hasta … the period from … to …
    1 (marchar, desarrollarse):
    ¿cómo va el nuevo trabajo? how's the new job going?;

    va de mal en peor it's going from bad to worse;
    ¿cómo te va? how's it going?, how are things? (colloq), what's up? (AmE colloq);
    ¿cómo les fue en Italia? how was Italy?, how did you get on in Italy?;
    me fue mal/bien en el examen I did badly/well in the exam;
    ¡que te vaya bien! all the best!, take care!;
    ¡que te vaya bien (en) el examen! good luck in the exam
    2 ( en competiciones):
    ¿cómo van? — 3-1 what's the score?3-1;

    voy ganando yo I'm ahead, I'm winning
    3 ( en el desarrollo de algo):
    ¿por dónde van en historia? where have you got (up) to in history?;

    ¿todavía vas por la página 20? are you still on page 20?
    4 ( estar en camino):
    ¡vamos para viejos! we're getting on o old!;

    va para los cincuenta she's going on fifty;
    ya va para dos años que … it's getting on for two years since …
    5 (sumar, hacer):

    con este van seis six, counting this one
    6 ( haber transcurrido): en lo que va del or (Esp) de año/mes so far this year/month
    1 ( deber colocarse) to go;
    ¿dónde van las toallas? where do the towels go?;

    ¡qué va! (fam): ¿has terminado? — ¡qué va! have you finished?you must be joking!;
    ¿se disgustó? — ¡qué va! did she get upset?not at all!;
    vamos a perder el avión — ¡qué va! we're going to miss the planeno way!
    2
    a) ( combinar) ir con algo to go with sth

    b) (sentar bien, convenir) (+ me/te/le etc):


    te irá bien un descanso a rest will do you good
    3 (Méx) (tomar partido por, apoyar) irle a algo/algn to support sth/sb;

    1
    vamos

    a) (expresando incredulidad, fastidio):

    ¡vamos! ¿eso quién se lo va a creer? come off it o come on! who do you think's going to believe that?

    b) (intentando tranquilizar, animar, dar prisa):

    vamos, mujer, dile algo go on, say something to him;

    ¡vamos, date prisa! come on, hurry up!
    c) (al aclarar, resumir):

    eso sería un disparate, vamos, digo yo that would be a stupid thing to do, well, that's what I think anyway;

    vamos, que no es una persona de fiar basically, he's not very trustworthy;
    es mejor que el otro, vamos it's better than the other one, anyway
    2
    vaya

    a) (expresando sorpresa, contrariedad):

    ¡vaya! ¡tú por aquí! what a surprise! what are you doing here?;

    ¡vaya! ¡se ha vuelto a caer! oh no o (colloq) damn! it's fallen over again!
    b) (Esp) ( para enfatizar):

    ¡vaya cochazo! what a car!

    ir v aux ir a + inf:
    1
    a) (para expresar tiempo futuro, propósito) to be going to + inf;


    va a hacer dos años que … it's getting on for two years since …
    b) (en propuestas, sugerencias):

    vamos a ver ¿cómo dices que te llamas? now then, what did you say your name was?;

    bueno, vamos a trabajar all right, let's get to work
    2 (al prevenir, hacer recomendaciones):

    cuidado, no te vayas a caer mind you don't fall (colloq);
    lleva el paraguas, no vaya a ser que llueva take the umbrella, in case it rains
    3 ( expresando un proceso paulatino):

    ya puedes ir haciéndote a la idea you'd better get used to the idea;
    la situación ha ido empeorando the situation has been getting worse and worse
    irse verbo pronominal
    1 ( marcharse) to leave;
    ¿por qué te vas tan temprano? why are you leaving o going so soon?;

    vámonos let's go;
    bueno, me voy right then, I'm taking off (AmE) o (BrE) I'm off;
    no te vayas don't go;
    vete a la cama go to bed;
    se fue de casa/de la empresa she left home/the company;
    vete de aquí get out of here;
    se han ido de viaje they're away, they've gone away
    2 (consumirse, gastarse):
    ¡cómo se va el dinero! I don't know where the money goes!;

    se me va medio sueldo en el alquiler half my salary goes on the rent
    3 ( desaparecer) [mancha/dolor] to go;


    (+ me/te/le etc)
    ¿se te ha ido el dolor de cabeza? has your headache gone?

    4 (salirse, escaparse) [líquido/gas] to escape;
    se le está yendo el aire al globo the balloon's losing air o going down

    5 (caerse, perder el equilibrio) (+ compl):
    irse de boca/espaldas to fall flat on one's face/back;

    me iba para atrás I was falling backwards;
    frenó y nos fuimos todos para adelante he braked and we all went flying forwards
    ir
    I verbo intransitivo
    1 (dirigirse a un lugar) to go: ¡vamos!, let's go!
    voy a París, I'm going to Paris ➣ Ver nota en go
    2 (acudir regularmente) to go: va al colegio, he goes to school
    van a misa, they go to church
    3 (conducir a) to lead, go to: el sendero va a la mina, the path goes to the mine
    esta carretera va a Londres, this road leads to London
    4 (abarcar) to cover: la finca va desde la alambrada al camino, the estate extends from the wire fence to the path
    las lecciones que van desde la página 1 a la 53, the lessons on pages 1 to 53
    5 (guardarse habitualmente) va al lado de éste, it goes beside this one
    6 (mantener una posición) to be: va el primero, he's in first place
    7 (tener un estado de ánimo, una apariencia) to be: iba furioso/radiante, he was furious/radiant
    vas muy guapa, you look very smart o pretty
    8 (desenvolverse) ¿cómo te va?, how are things? o how are you doing?
    ¿cómo te va en el nuevo trabajo?, how are you getting on in your new job?
    9 (funcionar) to work (properly): el reloj no va, the clock doesn't go o work
    10 (sentar bien) to suit: ese corte de pelo no te va nada, that haircut doesn't suit you at all
    11 (combinar) to match, go: el rojo no va con el celeste, red doesn't go with pale blue
    12 (vestir) to wear
    ir con abrigo, to wear a coat
    ir de negro/de uniforme, to be dressed in black/in uniform
    la niña irá de enfermera, the little girl will dress up as a nurse
    13 fam (importar, concernir) to concern: eso va por ti también, and the same goes for you
    ni me va ni me viene, I don't care one way or the other
    14 (apostar) to bet: va un café a que no viene, I bet a coffee that he won't come
    15 (ir + de) fam (comportarse de cierto modo) to act
    ir de listo por la vida, to be a smart ass
    (tratar) to be about: ¿de qué va la película?, what's the film about?
    16 (ir + detrás de) to be looking for: hace tiempo que voy detrás de un facsímil de esa edición, I've been after a facsimile of that edition for a long time
    17 (ir + por) ir por la derecha, to keep (to the) right
    (ir a buscar) ve por agua, go and fetch some water
    (haber llegado) voy por la página noventa, I've got as far as page ninety
    18 (ir + para) (tener casi, estar cercano a) va para los cuarenta, she's getting on for forty
    ya voy para viejo, I'm getting old
    (encaminarse a) iba para ingeniero, she was studying to be an engineer
    este niño va para médico, this boy's going to become a doctor
    II verbo auxiliar
    1 (ir + gerundio) va mejorando, he's improving
    ir caminando, to go on foot
    2 (ir + pp) ya van estrenadas tres películas de Almodóvar, three films by Almodovar have already been released
    3 ( ir a + infinitivo) iba a decir que, I was going to say that
    va a esquiar, she goes skiing
    va a nevar, it's going to snow
    vas a caerte, you'll fall
    ♦ Locuciones: a eso iba, I was coming to that
    ¡ahí va!, catch!
    en lo que va de año, so far this year
    ¡qué va!, of course not! o nothing of the sort!
    ¡vamos a ver!, let's see!
    van a lo suyo, they look after their own interests
    ¡vaya!, fancy that
    ¡vaya cochazo!, what a car!
    ir a parar, to end up
    'ir' also found in these entries:
    Spanish:
    A
    - acudir
    - andurriales
    - ánimo
    - antojarse
    - avión
    - avivar
    - bajar
    - bordear
    - brazo
    - busca
    - caer
    - calcular
    - camino
    - caza
    - cien
    - cine
    - coche
    - compra
    - comprensible
    - convenir
    - correr
    - corriente
    - danzar
    - deformación
    - deriva
    - descaminada
    - descaminado
    - descender
    - desgracia
    - deteriorarse
    - disposición
    - empecinada
    - empecinado
    - encaminada
    - encaminado
    - entrar
    - excursión
    - flojear
    - funesta
    - funesto
    - gaita
    - gatas
    - grano
    - gratis
    - gustar
    - haber
    - huevo
    - idea
    - ilusión
    English:
    afford
    - after
    - ahead
    - appealing
    - back
    - back up
    - be
    - beeline
    - bluster
    - bristle
    - camping
    - canter
    - career
    - catch
    - charge off
    - chase
    - check off
    - clean up after
    - cling
    - coast
    - collapse
    - come
    - come to
    - commute
    - consider
    - court
    - cross
    - cross-country
    - crowd
    - cycle
    - cycling
    - defensive
    - delay
    - dentist
    - deserve
    - detest
    - die off
    - dismiss
    - do
    - down
    - downhill
    - drag
    - drift
    - ease off
    - ease up
    - either
    - even
    - excursion
    - exercise
    - face
    * * *
    ir
    vi
    1. [desplazarse, dirigirse, acudir] to go;
    fuimos a caballo we went on horseback, we rode there;
    iremos andando we'll go on foot, we'll walk there;
    ir en autobús to go by bus, to take the bus;
    ir en automóvil to go by car, to drive;
    ir en taxi to go by taxi, to catch o take a taxi;
    ir en barco to go by boat;
    ir en avión to go by plane, to fly;
    ir por carretera/mar to go by road/sea;
    ir a casa/a la iglesia/al cine to go home/to church/to the cinema;
    ir a la escuela/al trabajo to go to school/work;
    los niños no tienen que ir a clase hoy children don't have to go to school today;
    me voy a clase, nos veremos luego I'm going to my lecture, see you later;
    ir de compras/de pesca to go shopping/fishing;
    ir de vacaciones to go on Br holiday o US vacation;
    ir hacia el sur/norte to go south/north;
    ¿adónde va este autocar? where's this coach going?;
    este tren va a o [m5] para Guadalajara this train is going to Guadalajara, this is the Guadalajara train;
    todas las mañanas voy de la estación a o [m5] hasta la fábrica every morning I go from the station to the factory;
    ¿para dónde vas? where are you heading (for)?;
    ahora mismo voy para allá I'm on my way there right now;
    ¿por dónde o [m5] cómo se va a la playa? how do you get to the beach from here?, could you tell me the way to the beach?;
    no vayas por ahí que hay mucho barro don't go that way, it's muddy;
    ¿eres alumno oficial? – no, sólo voy de oyente are you an official student? – no, I'm just sitting in on classes;
    fue a la zona como emisario de la ONU he travelled to the area on behalf of the UN;
    ¡ahí o [m5] allá va! [al lanzar una cosa] there you go;
    ahí va el informe que me pediste here's the report you asked for;
    ¡allá voy! [al lanzarse uno mismo] here goes!, here we go!;
    Anticuado
    ¿quién va? who goes there?;
    ¡Sergio, te llaman por teléfono! – ¡voy! Sergio, there's a phone call for you! – (I'm) coming!;
    ¡ya voy!, ¡ya va! [cuando llaman a la puerta] (I'm) coming!;
    ir a alguien con algo [contar] to go to sb with sth;
    todos le van con sus problemas everyone goes to her with their problems;
    el autocar se salió de la calzada y fue a dar o [m5] a parar a un lago the coach came off the road and ended up in a lake;
    estuvimos de paseo y fuimos a dar a una bonita plaza we were out walking when we came across a beautiful square;
    Fam Fig
    ¿dónde vas con tantos aperitivos? luego no podremos con la comida steady on with the snacks or we won't be able to manage our dinner!;
    Fam Fig
    les habrá costado unas 100.000 – ¡dónde vas! mucho menos, hombre it must have cost them about 100,000 – what are you talking about, it was much less!;
    (allá) donde fueres haz lo que vieres when in Rome, do as the Romans do
    2. [conducir] [camino, calle, carretera] to lead, to go;
    esta es la calle que va al museo this is the road (that leads o goes) to the museum;
    esta calle va a dar al puerto this road leads to the harbour;
    el camino va desde el pueblo hasta la cima de la montaña the path leads o goes from the village to the top of the mountain
    3. [abarcar]
    la zona de fumadores va del asiento 24 al 28 the smoking area is between seats 24 and 28;
    el examen de arte va desde el Barroco hasta el Romanticismo the art exam will cover the Baroque period to the Romantic period;
    la mancha iba de un lado a otro del techo the stain stretched from one side of the ceiling to the other;
    las películas seleccionadas van desde la comedia urbana hasta el clásico western the films that have been selected range from urban comedies to classic westerns
    4. Esp [buscar]
    ir (a) por algo/alguien to go and get sth/sb, to go and fetch sth/sb;
    fui (a) por él al aeropuerto I went to meet him at the airport, I went to pick him up from the airport;
    ha ido (a) por leche a la tienda she's gone to the shop to get o for some milk;
    el perro fue a por él the dog went for him;
    tendrás que esconderte porque van a por ti you'll have to hide because they're (coming) after you;
    a eso voy/iba [al relatar] I am/was just getting to that
    5. [expresa estado, situación, posición]
    fue muy callada todo el camino she was very quiet throughout the journey;
    con esta bufanda irás calentito this scarf will keep you warm;
    el precio va impreso en la contraportada the price is printed on the back cover;
    la manivela va floja the crank is loose;
    iba tiritando de frío she was shivering with cold;
    ir a lo suyo to look out for oneself, to look after number one;
    iba en el tren pensando en sus cosas she was travelling on the train lost in thought;
    los niños iban armando jaleo en el asiento de atrás the children were kicking up a row in the back seat;
    ve con cuidado, es un barrio peligroso be careful, it's a dangerous area;
    tu caballo va tercero/en cabeza your horse is third/in the lead
    6. [expresa apoyo o rechazo]
    ir con to support;
    voy con el Real Madrid I support Real Madrid;
    ir contra algo, ir en contra de algo to be opposed to sth, to be against sth;
    ir en contra de la violencia to be opposed to violence, to be against violence;
    esta ley va contra la Constitución this act goes against o contravenes the Constitution;
    ir en beneficio de alguien to be to sb's benefit, to be in sb's interest;
    ir en perjuicio de alguien to be detrimental to o against sb's interests
    7. [vestir]
    ir con/en to wear;
    iba en camisa y corbata he was wearing a shirt and tie;
    aquí la gente va con o [m5] en bañador a todas partes people here go around in their swimsuits;
    ir de azul to be dressed in blue;
    ir de uniforme to be in uniform;
    iré (disfrazado) de Superman a la fiesta I'm going to the party (dressed up) as Superman;
    iba hecho un pordiosero he looked like a beggar
    8. [marchar, evolucionar] to go;
    le va bien en su nuevo trabajo things are going well for him in his new job;
    el niño va muy bien en la escuela the child's doing very well at school;
    ¿cómo va el negocio? how's business?;
    su negocio va mal, el negocio le va mal his business is going badly;
    ¿cómo te va? how are you doing?;
    ¿cómo te va en la universidad? how's university?, how are you getting on at university?;
    ¿cómo van? [en partido] what's the score?;
    [en carrera, juego] who's winning?;
    van empate a cero it's Br nil-nil o US zero-zero;
    vamos perdiendo we're losing;
    ¿qué tal te va con tus nuevos alumnos? how are you getting on with your new pupils?;
    ¿qué tal va esa paella? how's that paella coming along?;
    ¡hasta pronto! ¡que te vaya bien! see you later, take care!;
    ¡que te vaya muy bien con el nuevo empleo! I hope things go well for you in your new job!, the best of luck with your new job!
    9. [cambiar, encaminarse]
    ir a mejor/peor to get better/worse;
    el partido fue a más en la segunda parte the game improved o got better in the second half;
    como sigamos así, vamos a la ruina if we carry on like this we'll be heading for disaster;
    voy para viejo I'm getting old;
    esta chica va para cantante this girl has all the makings of a singer;
    va para un mes que no llueve it's getting on for o almost a month now since it last rained
    10. [alcanzar]
    va por el cuarto vaso de vino he's already on his fourth glass of wine;
    vamos por la mitad de la asignatura we've covered about half the subject;
    ¿por qué parte de la novela vas? which bit in the novel are you at?;
    aún voy por el primer capítulo I'm still on the first chapter
    11. [expresa cantidades, diferencias]
    con éste van cinco ministros destituidos por el escándalo that makes five ministers who have now lost their job as a result of the scandal;
    ya van dos veces que me tuerzo el tobillo that's the second time I've twisted my ankle;
    van varios días que no lo veo it's several days since I (last) saw him;
    en lo que va del o Esp [m5] de mes he ido tres veces al médico so far this month I've been to the doctor three times, I've already been to the doctor three times this month;
    de dos a cinco van tres the difference between two and five is three;
    va mucho de un apartamento a una casa there's a big difference between Br a flat o US an apartment and a house
    12. [corresponder] to go;
    estas tazas van con estos platos these cups go with these saucers;
    ¿con qué clase de tornillos va esta tuerca? what sort of screw does this nut take?
    13. [colocarse] to go, to belong;
    esto no va ahí that doesn't go o belong there;
    ¿en qué cajón van los calcetines? which drawer do the socks go in?
    14. [escribirse]
    “Edimburgo” va con “m” “Edimburgo” is written o spelt with an “m”;
    toda la oración va entre paréntesis the whole sentence goes in brackets;
    el “solo” adjetivo no va con acento “solo” doesn't have an accent when used as an adjective
    15. [sentar] [ropa]
    ¡qué bien te van los abrigos largos! long coats really suit you!;
    ir con algo to go with sth;
    esta camisa no va con esa falda this shirt doesn't go with this skirt
    16. [sentar] [vacaciones, tratamiento]
    irle bien a alguien to do sb good;
    esa infusión me ha ido muy bien that herbal tea did me a lot of good
    17. [funcionar] to work;
    la televisión no va the television isn't working;
    una radio que va a o [m5] con pilas a radio that uses batteries, a battery-powered radio;
    estas impresoras antiguas van muy lentas these old printers are very slow
    18. [depender]
    en aquel negocio le iba su futuro como director de la empresa his future as manager of the company depended on that deal;
    todos corrieron como si les fuera la vida en ello everyone ran as if their life depended on it;
    esto de la ropa va en gustos clothes are a matter of taste;
    CSur
    ¿es fácil aprobar? – va en el profesor is it easy to pass? – it depends on the teacher
    19. [comentario, indirecta]
    ir con o [m5] por alguien to be meant for sb, to be aimed at sb;
    y eso va por ti también and that goes for you too;
    hizo como si no fuera con él he acted as if he didn't realize she was referring to him;
    lo que digo va por todos what I'm saying applies to o goes for all of you;
    va o [m5]voy en serio, no me gustan estas bromas I'm serious, I don't like this sort of joke
    20. Esp Fam [gustar]
    no me va el pop I'm not a big fan of pop music;
    a mí lo que me va es la cocina I'm really into cooking;
    ni me va ni me viene I don't care one way or the other
    21. Fam [costar]
    ir a to be, to cost;
    ¿a cómo o [m5] cuánto va el kilo de tomates? how much is a kilo of tomatoes?
    22. Esp Fam [tratar] [conferencia, película, novela]
    ir de to be about;
    ¿de qué va “1984”? what's “1984” about?
    23. Fam Esp
    ir de, RP [m5] irla de [dárselas] [persona] to think oneself;
    Esp
    va de inteligente, RP [m5] la va de inteligente he thinks he's clever;
    Esp
    ¿de qué vas?, RP [m5]¿de qué la vas? just who do you think you are?
    24. Fam [apostarse]
    ¿va una cerveza a que llevo razón? I bet you a beer I'm right
    25. [en frases] Fam
    fue y dijo que… he went and said that…;
    y de repente va y se echa a reír and suddenly she just goes and bursts out laughing;
    Fam
    fue y se marchó sin mediar palabra she upped and went without a word;
    Fam
    ¡ahí va! ¡qué paisaje tan bonito! wow, what beautiful scenery!;
    Fam
    ¡ahí va! me he dejado el paraguas en casa oh no, I've left my umbrella at home!;
    ¡qué va! [por supuesto que no] not in the least!, not at all!;
    [me temo que no] I'm afraid not; [no digas tonterías] don't be ridiculous!;
    ¡no va más! [en el casino] no more bets!;
    Esp
    ser el no va más to be the ultimate;
    este gimnasio es el no va más this gym is the ultimate;
    RP Fam
    desde el vamos [desde el principio] from the word go;
    me cayó mal desde el vamos I didn't like him from the word go;
    Fam
    ¡dónde va a parar! there's no comparison!;
    sin ir más lejos: tu madre, sin ir más lejos we need look no further than your mother;
    sin ir más lejos, nos vimos ayer we saw each other only yesterday
    v aux
    1. [con gerundio] [expresa acción lenta o gradual]
    ir haciendo algo to be (gradually) doing sth;
    va anocheciendo it's getting dark;
    me voy haciendo viejo I'm getting old;
    voy mejorando mi estilo I'm gradually improving my style;
    su cine ha ido mejorando últimamente her movies o Br films have been getting better recently;
    fui metiendo las cajas en el almacén I began putting the crates in the warehouse;
    iremos aprendiendo de nuestros errores we'll learn from our mistakes;
    ve deshaciendo las maletas mientras preparo la cena you can be unpacking the suitcases while I get dinner;
    vete haciéndote a la idea you'd better start getting used to the idea;
    como iba diciendo… as I was saying…
    2. [con a + infinitivo] [expresa acción próxima, intención, situación futura]
    ir a hacer algo to be going to do sth;
    voy a hacerle una visita [ahora mismo] I'm about to go and visit him;
    [en un futuro próximo] I'm going to visit him;
    iré a echarte una mano en cuanto pueda I'll come along and give you a hand as soon as I can;
    ¡vamos a comer, tengo hambre! let's have lunch, I'm hungry!;
    el tren con destino a Buenos Aires va a efectuar su salida en el andén 3 the train for Buenos Aires is about to depart from platform 3;
    van a dar las dos it is nearly two o'clock;
    va a hacer una semana que se fue it's coming up to o nearly a week since she left;
    voy a decírselo a tu padre I'm going to tell your father;
    ¿no irás a salir así a la calle? surely you're not going to go out like that?;
    he ido a comprar pero ya habían cerrado I had intended to go shopping, but they were shut;
    te voy a echar de menos I'm going to miss you;
    vas a hacerte daño como no tengas cuidado you'll hurt yourself if you're not careful;
    todo va a arreglarse, ya verás it'll all sort itself out, you'll see;
    ¿qué van a pensar los vecinos? what will the neighbours think?;
    no le quise decir nada, no fuera a enfadarse conmigo I didn't want to say anything in case she got angry with me
    3. [con a + infinitivo] [en exclamaciones que expresan consecuencia lógica, negación]
    ¿qué voy a pensar si llevas tres días fuera de casa? what do you expect me to think if you don't come home for three days?;
    ¿la del sombrero es tu hermana? – ¿quién va a ser? ¡pues claro! is the woman with the hat your sister? – of course she is, who else could she be?;
    y ¿dónde fuiste? – ¿dónde iba a ir? ¡a la policía! and where did you go? – where do you think? to the police, of course!;
    ¡cómo voy a concentrarme con tanto ruido! how am I supposed to concentrate with all that noise?;
    ¡cómo voy a pagarte si estoy sin dinero! how do you expect me to pay you if I haven't got any money?;
    ¡cómo no me voy a reír con las cosas que dices! how can I fail to laugh o how can you expect me not to laugh when you say things like that!;
    ¿te ha gustado? – ¡qué me va a gustar! did you like it? – like it? you must be joking!
    vt
    Méx
    irle a to support;
    le va al Nexaca he supports Nexaca
    * * *
    ir
    <part ido>
    I v/i
    1 go (a to);
    ir a pie walk, go on foot;
    ir en coche/en tren go by car/train;
    ir a por algo go and fetch sth;
    ¡ya voy! I’m coming!;
    ¿quién va? who goes there?
    2 ( vestir)
    :
    iba de amarillo/de uniforme she was wearing yellow/a uniform
    3
    :
    van dos a dos DEP the score is two all
    4 ( tratar)
    :
    ¿de qué va la película? what’s the movie about?;
    el libro va de vampiros the book’s about vampires
    5 ( agradar)
    :
    el clima no me va the climate doesn’t suit me, I don’t like the climate;
    ella no me va she’s not my kind of person;
    no me va ni me viene I’m not bothered, I don’t care one way or the other
    ir bien/mal go well/badly
    7 ( abarcar)
    :
    va de la página 12 a la 16 it goes from page 12 to page 16
    8
    :
    ¡qué va! you must be joking!;
    ¡vamos! come on!;
    ¡vaya! well!;
    ¿ha dicho eso? – ¡vamos! he said that? – no way!;
    ¡vaya una sorpresa! irón what a surprise!;
    a eso voy I’m just getting to that;
    eso va por ti también that goes for you too
    II v/aux
    :
    va a llover it’s going to rain;
    va para abogado he’s going to be a lawyer
    :
    ya voy comprendiendo I’m beginning to understand;
    ir para viejo be getting old;
    ya va anocheciendo it’s getting dark
    :
    ya va para dos años it’s been almost two years now;
    van tirados 3.000 3,000 have been printed
    * * *
    ir {43} vi
    1) : to go
    ir a pie: to go on foot, to walk
    ir a caballo: to ride horseback
    ir a casa: to go home
    2) : to lead, to extend, to stretch
    el camino va de Cali a Bogotá: the road goes from Cali to Bogotá
    3) funcionar: to work, to function
    esta computadora ya no va: this computer doesn't work anymore
    4) : to get on, to get along
    ¿cómo te va?: how are you?, how's it going?
    el negocio no va bien: the business isn't doing well
    5) : to suit
    ese vestido te va bien: that dress really suits you
    6)
    ir con : to be
    ir con prisa: to be in a hurry
    7)
    ir por : to follow, to go along
    fueron por la costa: they followed the shoreline
    8)
    dejarse ir : to let oneself go
    9)
    ir a parar : to end up
    vamos a ver : let's see
    ir v aux
    ir caminando: to walk
    ¡voy corriendo!: I'll be right there!
    2)
    ir a : to be going to
    voy a hacerlo: I'm going to do it
    el avión va a despegar: the plane is about to take off
    * * *
    ir vb
    1. (en general) to go [pt. went; pp. gone]
    ¿adónde vas? where are you going?
    2. (marchar) to be / to get on / to go
    ¿cómo te va? how are you? / how's it going? / how are things?
    ¿cómo te va en el nuevo trabajo? how are you getting on in your new job?
    ¿cómo te fue en el examen? how did your exam go? / how did you get on in your exam?
    3. (estar) to be
    4. (sentar bien) to suit
    5. (gustar) to like / to be into
    6. (convenir) to do
    7. (funcionar) to work
    ¡vamos caminando! let's walk!
    ir con to go with / to match
    ir de (persona) to wear [pt. wore; pp. worn] (libro, película) to be about
    ¿de qué va la película? what's the film about?
    ir tirando to get by / to manage
    vamos tirando we get by / we're managing
    ¡qué va! no way! / not at all!
    ¡vamos a...! let's...!
    ¡vamos a bailar! let's dance!
    ¡vaya! well!
    ¡ya voy! I'm coming!

    Spanish-English dictionary > ir

См. также в других словарях:

  • darle — 1. continuar; seguir; avanzar; esforzarse; cf. ponerle, echarle, y dale; sigue, dale no más, todavía no está lleno el saco , dale un poco más que casi llegas , disculpe caballero, ¿usted sabe dónde queda El Portal? Déle unas cuatro cuadras más y… …   Diccionario de chileno actual

  • darle demasiadas vueltas a un asunto — pensar demasiado sobre algo; reflexionar demasiado sobre algo que ya tiene solución; cf. enrollarse, tomar caldo de cabeza, quebrarse la cabeza, buscarle la quinta pata al gato, darle vueltas a un asunto; el hombre es meticuloso, pero excesivo;… …   Diccionario de chileno actual

  • vuelta — s f 1 Movimiento de algo o de alguien que gira alrededor de un punto o sobre sí mismo hasta invertir su posición original o regresar a la misma: No le puedo dar una vuelta más al tornillo , Con tres vueltas al circuito se completan cinco… …   Español en México

  • Idioma tahitiano — Tahitiano Reo Tahiti Hablado en Polinesia Francesa, Pascua …   Wikipedia Español

  • coco — {{#}}{{LM C09104}}{{〓}} {{SynC09328}} {{[}}coco{{]}} ‹co·co› {{《}}▍ s.m.{{》}} {{<}}1{{>}} → {{↑}}cocotero{{↓}}. {{<}}2{{>}} Fruto del cocotero, en forma de melón, formado por dos cortezas, la primera fibrosa y la segunda dura, en cuyo interior se …   Diccionario de uso del español actual con sinónimos y antónimos

  • vuelta — ► sustantivo femenino 1 Acción y resultado de regresar o volver al lugar de donde se ha salido: ■ la vuelta a su país natal fue muy emotiva. SINÓNIMO regreso 2 Movimiento de una cosa que gira o a la que se hace girar alrededor de un punto o de sí …   Enciclopedia Universal

  • Anexo:Episodios de Detective Conan — A continuación se presenta un listado de episodios de la serie Detective Conan, con su título original japonés (romanji y kanji), su traducción en español a partir del título original y el título del doblaje en España y en Hispanoamérica. Como… …   Wikipedia Español

  • Episodios de Detective Conan — Anexo:Episodios de Detective Conan Saltar a navegación, búsqueda Lista de episodios de la serie de televisión anime Detective Conan. Página para firmar por nuevos episodios y películas de la serie en España 1 «El caso del asesinato en la montaña… …   Wikipedia Español

  • vuelta — (Del lat. *volŭta, por volūta). 1. f. Movimiento de una cosa alrededor de un punto, o girando sobre sí misma, hasta invertir su posición primera, o hasta recobrarla de nuevo. 2. Curvatura en una línea, o apartamiento del camino recto. 3. Cada una …   Diccionario de la lengua española

  • dar — verbo transitivo,prnl. 1. Hacer (una persona) que [una cosa] pase a poder de [otra persona]: Se dieron los regalos. Mi tío me dio mil pesetas. Dio un caramelo a cada niño. 2. Considerar …   Diccionario Salamanca de la Lengua Española

  • a — 1. por medio de; a través de; con; se usa en general ante un sustantivo sin artículo, regularmente en plural, y que denota una modalidad violenta o descortés de la acción; cf. a lo que es, a puro, a combo limpio, a patada limpia, a grito pelado;… …   Diccionario de chileno actual

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»