-
101 fumus
fūmus, i, m. [Sanscr. dhū, dhumas, smoke; Zend. dun-man, vapor; Gr. thuô, to rage, sacrifice, thumos, thuma, thuos, etc.; Goth. dauns, odor; Engl. dust; cf.: fūnus, fuligo], smoke, steam, fume:b.in lignis si flamma latet fumusque cinisque,
Lucr. 1, 871; cf. 1, 891;4, 56: ibi hominem ingenuum fumo excruciatum, semivivum reliquit,
Cic. Verr. 2, 1, 17, § 45:castra, ut fumo atque ignibus significabatur, amplius milibus pass. VIII. in latitudinem patebant,
Caes. B. G. 2. 7 fin.:tum fumi incendiorum procul videbantur,
id. ib. 5, 48 fin.:significatione per castella fumo facta,
id. B. C. 3, 65, 3:ater ad sidera fumus erigitur,
Verg. A. 9, 239:pernas in fumo suspendito,
Cato, R. R. 162, 3:fumo inveteratum vinum,
Plin. 23, 1. 22, § 40; cf. Hor. C. 3, 8, 11; Col. 1, 6, 19 sq.; v. fumarium; hence, poet. transf.:fumi Massiliae,
Marseilles wine mellowed in the smoke, Mart. 14, 118: in illo ganearum tuarum [p. 792] nidore atque fumo, Cic. Pis. 6, 13; cf.:intervenerant quidam amici, propter quos major fumus fieret, etc.,
Sen. Ep. 64, and Ter. Ad. 5, 3, 60:non fumum ex fulgore, sed ex fumo dare lucem Cogitat,
Hor. A. P. 143.—In double sense: Ph. Oculi dolent. Ad. Quor? Ph. Quia fumus molestus est, smoke, i. e. foolish talk, Plaut. Most. 4, 2, 10. —Prov.(α).Semper flamma fumo est proxima:(β).Fumo comburi nihil potest, flamma potest,
i. e. the slightest approach to wrong-doing leads to vice, Plaut. Curc. 1, 1, 53.—Tendere de fumo, ut proverbium loquitur vetus, ad flammam, to jump out of the frying-pan into the fire, Amm. 14, 11, 12; cf.:(γ).de fumo, ut aiunt, in flammam,
id. 28, 1, 26.—Fumum or fumos vendere, i. e. to make empty promises, Lampr. Alex. Sev. 36; Mart. 4, 5, 7; App. Mag. p. 313, 31.—For which also:II.per fumum or fumis vendere aliquid,
Capitol. Anton. 11; Lampr. Heliog. 10.—Trop., like our word smoke, as a figure of destruction: ubi omne Verterat in fumum et cinerem, had reduced to smoke and ashes, i. e. had consumed, squandered, Hor. Ep. 1, 15, 39. -
102 injuria
injūrĭa, ae, f. [injurius], any thing that is done contrary to justice and equity, injury, wrong, violence:I.injuria ex eo dicta est, quod non jure fiat! omne enim, quod non jure fit, injuria fieri dicitur: hoc generaliter. Specialiter autem injuria dicitur contumelia. Interdum injuriae appellatione damnum culpa datum significatur: interdum iniquitatem injuriam dicimus, etc.,
Dig. 47, 10, 1:cum autem duobis modis, id est aut vi aut fraude, fiat injuria,
Cic. Off. 1, 13, 41:injuriae sunt, quae aut pulsatione corpus, aut convicio aures, aut aliqua turpitudine vitam cujuspiam violant,
Auct. Her. 4, 25, 35.Lit.:II. A. 1.tibi a me nulla orta est injuria,
Ter. Ad. 2, 1, 35:alienum est a sapiente non modo injuriam cui facere, verum etiam nocere,
Cic. Fin. 3, 21, 71:injuriam inferre,
id. Off. 1, 7, 24:injurias contumeliasque imponere,
id. Verr. 2, 4, 9, § 20:injuriam jacere et immittere in aliquem,
id. Par. 4, § 28:in populum Romanum,
Liv. 44, 1, 10:accipere ab aliquo,
Cic. Div. in Caecil. 18, 60:propulsare,
id. Rosc. Am. 50, 145:defendere,
Caes. B. C. 1, 7:condonare alicui,
id. B. G. 1, 20:persequi,
id. ib. 7, 38:ulcisci,
id. ib. 1, 12:injuriis onerare,
Ter. And. 5, 1, 8:per injuriam,
in an unjust manner, unjustly, Cic. Verr. 2, 3, 97, § 226.—The abl. injuriā is used adverb., unjustly, undeservedly, without cause:ne palma detur cuiquam artifici injuriā,
Plaut. Poen. prol. 37:dispertivisti,
id. Aul. 2, 5, 4:si me meis civibus injuriā suspectum viderem,
Cic. Cat. 1, 7, 17:hoc horret Milo: nec injuriā,
id. Q. Fr. 3, 8, 6.Act., injustice, wrongdoing:2.vostrā hercle factum injuriā,
Plaut. Truc. 1, 2, 66:quocumque aspexisti, ut furiae, sic tuae tibi occurrunt injuriae,
Cic. Par. 2, 18:ut meum jus teneam et injuriam tuam persequar,
id. Caecin. 11, 32. —Pass.:B.pro veteribus Helvetiorum injuriis populi Romani,
Caes. B. G. 1, 30:Sabinae mulieres, quarum ex injuria bellum ortum,
Liv. 1, 13, 1; cf., so of dishonoring, deflowering a virgin, Plaut. Aul. 4, 10, 64; id. Cist. 1, 3, 32.—An injurious act, injury, outrage, insult, affront:C.injuriarum multam dicere,
Plaut. Poen. 5, 5, 57:injuriarum dicam alicui scribere,
Ter. Phorm. 2, 2, 15: actio injuriarum, an action for a personal injury or affront, Cic. Caecin. 12, 35:periculum injuriae muliebris,
Liv. 26, 49, 12:agere injuriarum,
Dig. 47, tit. 10:teneri injuriarum,
ib. 11: injuriarum experiri, ib. fin.:injuriarum judicio convenire quempiam,
ib. 13:tantine injuria cenae?
the insult of a dinner, Juv. 5, 9.—Unjust severity, harshness, rigor:D.(filius) carens patriā ob meas injurias,
Ter. Heaut. 1, 1, 85; cf.paterna,
id. ib. 5, 2, 39.—Revenge or punishment for injury inflicted:E.injuria consulis, etiam si justa, non tamen in magistratu exercenda,
Liv. 42, 1, 12:injuria caedis nostrae,
Verg. A. 3, 256.—An unjust acquisition:F.injuriam obtinere,
Liv. 29, 1, 17.—A damage, harm, injury of any kind, even that which proceeds from inanimate things:ab injuria oblivionis aliquem asserere,
Plin. Ep. 3, 5, 4:pluviarum,
Col. 11, 3, 7:ignis,
id. ib.:frigorum, grandinum aut nivis,
Plin. 13, 24, 47, § 134:puellam vinculis onerat, ex quorum injuria decessit,
Just. 43, 2:comparere incolumem ac sine injuria,
Suet. Aug. 14:haerens injuria lumbis,
pain, disease, Ser. Samm. 38, 452:curandum ne magna injuria fiat fortibus,
Juv. 8, 121. -
103 lanista
lănista, ae, m., a trainer of gladiators, fencing-master (class.; cf.: gladiator, athleta, pugil).I.Lit.:II.num ille lanista omnino jam a gladiatore recessisse videtur,
Cic. Rosc. Am. 40, 118:reus, tamquam clemens lanista,
id. Att. 1, 16, 3:regia verba lanistae,
Juv. 11, 8:circumforaneus,
Suet. Vit. 12:lanistarum familias ex urbe expellere,
id. Aug. 42; Juv. 6, 215.—So of fowls:rixosarum avium,
Col. 8, 2, 5.—Transf., an inciter, instigator, agitator; one who stimulates to wrong or violence:hic se ad eum lanistam contulit,
Cic. Rosc. Am. 6, 17:ne videret unius corporis duas acies, lanista Cicerone, dimicantes. Ego lanista?
Cic. Phil. 13, 19, 40:lanistis Aetolis dimicare,
Liv. 35, 33, 6. -
104 maleficium
mălĕfĭcĭum, ĭi, n. [maleficus], an evil deed, misdeed, wickedness, offence, crime.I.Lit.A.In gen. (class.):B.ne conscii sint ipsi malefici suis,
Plaut. Rud. 4, 7, 21:conscientia maleficiorum,
Cic. Phil. 5, 6, 15:committere, admittere,
to commit, id. Rosc. Am. 22, 62:exsilio multare,
id. Caecin. 34, 100:supplicia pro maleficiis metuere,
id. Rosc. Am. 3, 8.—In partic. (mostly post-Aug.).1.Fraud, deception, adulteration:2.me maleficio vinceres?
Plaut. Truc. 2, 6, 20 Speng.; Quint. 7, 4, 36; Plin. 12, 25, 54, § 120.—Enchantment, sorcery, Tac. A. 2, 69 Orell. N. cr.; App. M. 9, p. 230, 24; 231, 28; cf.II.magica,
id. Mag. p. 278, 21; Schol. Juv. 6, 595.—Transf., mischief, hurt, harm, injury, wrong inflicted (acc. to maleficus, II.):pro maleficio beneficium reddere,
Ter. Phorm. 2, 2, 22:ab injuria et maleficio se prohibere,
Caes. B. G. 2, 28:sine ullo maleficio,
id. ib. 1, 7; id. B. C. 2, 20:novis corrumperent maleficiis,
Liv. 7, 20:maleficii occasione omissa,
id. 9, 12 al. —Hence, transf. (abstr. pro concr.), a noxious insect, vermin:ita non nasci maleficia,
Plin. 18, 30, 73, § 308; 8, 59, 84, § 229; 20, 13, 51, § 133. -
105 malus
1.mălus, a, um, adj. [Sanscr. mala, dirt; Gr. melas, black; cf. macula; Germ. mal in Mutter-mal, etc.].— Comp.: pējor, pejus.— Sup.: pessimus, a, um, bad, in the widest sense of the word (opp. bonus), evil, wicked, injurious, destructive, mischievous, hurtful; of personal appearance, ill-looking, ugly, deformed; of weight, bad, light; of fate, evil, unlucky, etc.:1.malus et nequam homo,
Plaut. Ps. 4, 7, 1:pessima puella,
Cat. 36, 9; 55, 10:delituit mala,
Plaut. Rud. 2, 5, 9:philosophi minime mali illi quidem, sed non satis acuti,
Cic. Off. 3, 9, 23:malam opinionem habere de aliquo,
id. Verr. 2, 3, 24, § 59:consuetudo,
Hor. S. 1, 3, 36:conscientia,
Quint. 12, 1, 3:mens,
id. ib.:mores,
Sall. C. 18:fures,
Hor. S. 1, 1, 77:Furiae,
id. ib. 2, 3, 135:virus,
Verg. G. 1, 129:cicuta,
Hor. S. 2, 1, 56:libido,
Liv. 1, 57:falx,
Verg. E. 3, 11:gramina,
id. A. 2, 471: carmen, i. e. an incantation, Leg. XII. Tab. ap. Plin. 28, 2, 4, § 17:abi in malam rem,
go and be hanged! Ter. And. 2, 1, 17:pugna,
unsuccessful, adverse, Cic. Div. 2, 25, 54; Sall. J. 56:avis,
i. e. ill-boding, Hor. C. 1, 15, 5; cf. id. ib. 3, 6, 46:ales,
id. Epod. 10, 1: aetas, burdensome, i. e. senectus, Plaut. Aul. 1, 1, 4:haud mala est mulier,
not badlooking, id. Bacch. 5, 2, 42:facies,
Quint. 6, 3, 32; Ter. Eun. 2, 2, 43:crus,
i. e. deformed, Hor. S. 1, 2, 102:pondus,
i. e. light, deficient, Plaut. Am. 1, 1, 156.—Of the sick:in malis aeger est,
in great danger, Cels. 3, 15 fin.:tempus a quo omnis aeger pejor fiat,
id. 3, 5 med.:eo tempore fere pessimi sunt qui aegrotant,
id. ib. —In neutr. sing., as adv.:ne gallina malum responset dura palato,
Hor. S. 2, 4, 18.— Comp.: pejor, worse:via,
Hor. S. 1, 5, 96.—Hence,mă-lum, i, n., any thing bad, an evil, mischief, misfortune, calamity, etc.A.In gen.:B.orarem, ut ei, quod posses mali facere, faceres,
Plaut. Bacch. 3, 6, 25:quam sit bellum, cavere malum,
Cic. de Or. 1, 58, 247:nihil enim mali accidisse Scipioni puto,
id. Lael. 3, 10:hostes inopinato malo turbati,
Caes. B. C. 2, 12:externum, i. e. bellum,
Nep. Hamilc. 21:ne in cotidianam id malum vertat, i. e. febris,
Cels. 3, 15:hoc malo domitos potius cultores agrorum fore, quam, etc.,
Liv. 2, 34, 11.—In partic.(α).Punishment; hurt, harm, severity, injury:(β).malo domandam tribuniciam potestatem,
Liv. 2, 54, 10:malo exercitum coërcere,
Sall. J. 100, 5:sine malo,
Plaut. Rud. 4, 4, 81; so Ter. Eun. 4, 4, 45; Liv. 4, 49, 11:vi, malo, plagis adductus est, ut frumenti daret,
ill-usage, Cic. Verr. 2, 3, 23, § 56:amanti amoenitas malo est: nobis lucro est,
is hurtful, injurious, Plaut. Men. 2, 3, 5:clementiam illi malo fuisse,
was injurious, unfortunate, Cic. Att. 14, 22, 1: malo hercle magno suo convivat sine modo, to his own [p. 1105] hurt, Enn. ap. Non. 474, 23 (Sat. v. 1 Vahl.):olet homo quidam malo suo,
Plaut. Am. 1, 1, 165:male merenti bona es: at malo cum tuo,
to your own hurt, id. As. 1, 3, 3.—Wrong-doing:(γ).causae, quae numquam malo defuturae sunt, Sen. de Ira, 1, 16, 3: sperans famam exstingui veterum sic posse malorum,
Verg. A. 6, 527; Anthol. Lat. 1, 178.—As a term of abuse, plague, mischief, torment:(δ).quid tu, malum, me sequere?
Plaut. Cas. 1, 3:qui, malum, alii?
Ter. Eun. 4, 7, 10:quae, malum, est ista tanta audacia?
Cic. Verr. 2, 1, 20, § 54; so id. Off. 2, 15, 53; Curt. 8, 14, 41.—As an exclamation, alas! misery! Plaut. Capt. 3, 3, 16; id. Men. 2, 3, 37 Brix ad loc.—2.măle, adv., badly, ill, wrongly, wickedly, unfortunately, erroneously, improperly, etc.: dubitas, quin lubenter tuo ero meus, quod possiet facere, faciat male? will do all the harm to him, etc., Plaut. Poen. 4, 2, 66: si iste Italiam relinquet, faciet omnino male, et, ut ego existimo, alogistôs, will act altogether unwisely, Attic. ap. Cic. Att. 9, 10:2.di isti Segulio male faciant,
do harm to him, punish him, Cic. Fam. 11, 21, 1:o factum male de Alexione!
id. Att. 15, 1, 1:male velle alicui,
to wish ill, Plaut. As. 5, 1, 13:Karthagini male jamdiu cogitanti bellum multo ante denuntio, cogitare de aliquo,
Cic. Sen. 6, 18:male loqui,
id. Rosc. Am. 48:male loqui alicui, for maledicere,
Ter. Phorm. 2, 3, 25:male accipere verbis aliquem,
Cic. Verr. 2, 1, 54, § 140:equitatu agmen adversariorum, male habere,
to harass, annoy, Caes. B. C. 1, 63:hoc male habet virum,
annoys, vexes him, Ter. And. 2, 6, 5:male se habere,
to feel ill, dejected, low-spirited, id. Eun. 4, 2, 6:male est animo,
it vexes me, id. Ad. 4, 5, 21:male est animo,
I feel unwell, Plaut. Curc. 2, 3, 33:male fit animo,
I am beginning to feel bad, am getting unwell, id. Rud. 2, 6, 26: L. Antonio male sit, si quidem, etc., evil betide him! (a formula of imprecation), Cic. Att. 15, 15, 1:quae res tibi vertat male,
much harm may it do you! Ter. Ad. 2, 1, 37:male tibi esse malo quam molliter,
I would rather you should be unfortunate than effeminate, Sen. Ep. 82, 1:proelium male pugnatum,
unsuccessfully, Sall. J. 54, 7:ea quae male empta sunt,
at a bad bargain, Cic. Att. 2, 4, 1:male vendere,
at a sacrifice, id. Verr. 2, 3, 98, § 227:male reprehendunt praemeditationem rerum futurarum,
id. Tusc. 3, 16, 34:male tegere mutationem fortunae,
Tac. H. 1, 66:male sustinere arma,
unskilfully, Liv. 1, 25, 12: non dubito, quin me male oderit, i. e. very much, intensely, Caes. ap. Cic. Att. 14, 1, 2:male metuo, ne, etc.,
exceedingly, much, Ter. Hec. 3, 2, 2:rauci,
miserably, Hor. S. 1, 4, 66.—When attached to an adjective, it freq. gives it the opposite meaning: male sanus = insanus,
insane, deranged, Cic. Att. 9, 15, 5:male sana,
with mind disturbed, Verg. A. 4, 8:gratus,
i. e. ungrateful, Ov. H. 7, 27:male fidas provincias,
unfaithful, Tac. H. 1, 17:statio male fida carinis,
unsafe, Verg. A. 2, 23.— Comp.:oderam multo pejus hunc quam illum ipsum Clodium,
Cic. Fam. 7, 2, 3; cf.:pejusque leto flagitium timet,
Hor. C. 4, 9, 50; and:cane pejus vitabit chlamydem,
id. Ep. 1, 17, 30.mālus, i, f., Gr. mêlea, an appletree:3.malus bifera,
Varr. R. R. 1, 7:et steriles platani malos gessere valentes,
Verg. G. 2, 70:malus granata,
the pomegranate, Isid. 17, 7, 6:felices arbores putantur esse quercus...malus, etc.,
Macr. S. 3, 20, 2.mālus, i, m. [by some referred to root mac-; Gr. makros; Lat. magnus; but perh. the same word with 2. malus], an upright mast, pole, or beam.I.In gen.:II.malos exaequantes altitudinem jugi surrexit,
Front. Strat. 3, 8, 3.—Esp.A.A mast of a ship:B.ut si qui gubernatorem in navigando agere nihil dicant, cum alii malos scandant, etc.,
Cic. Sen. 6, 17:malum erigi, vela fieri imperavit,
id. Verr. 2, 5, 34, § 88:attolli malos,
Verg. A. 5, 829:malo suspendit ab alto,
id. ib. 5, 489:saucius,
injured, Hor. C. 1, 14, 5.—A standard or pole, to which the awnings spread over the theatre were attached, Lucr. 6, 110; Liv. 39, 7, 8.—C.The beam in the middle of a wine-press, Plin. 18, 31, 74, § 317.—D.The corner beams of a tower:turrium mali,
Caes. B. G. 7, 22, 4. -
106 nefandus
nĕfandus, a, um, adj. [ne-fari, lit. not to be mentioned, unmentionable; hence], impious, heinous, execrable, abominable (mostly post-Aug.;syn. infandus): sperate deos memores fandi atque nefandi,
i. e. wrong, impiety, Verg. A. 1, 543: nefandum adulterium, Cic. Fragm. ap. Quint. 5, 11, 12 (al. nefarium):nefandum vehiculum,
Liv. 1, 59:nefandissima quaeque tyrannicae crudelitatis exercuit,
Just. 16, 4, 11:fraus,
Juv. 13, 174:sacri,
id. 15, 116.—Of persons:homo nefandus,
Plin. 28, 1, 2, § 9:nefandi homines,
Quint. 1, 3, 17.— Sup.:aususne es, nefandissimum caput? etc.,
Just. 18, 7, 10.—Hence, adv.: nĕfandē, impiously: multa nefande ausi, Sall. Fragm. ap. Prisc. p. 993 P. (dub: Dietsch. H. 1, 62, nefanda).— Sup.:nefandissime,
Cassiod. Hist. Eccl. 10, 28. -
107 nefas
nĕ-fas, n. indecl., something contrary to divine law, sinful, unlawful, execrable, abominable, criminal; an impious or wicked deed, a sin, a crime (cf.: scelus, flagitium, peccatum).I.Lit.:II.quicquid non licet, nefas putare debemus,
Cic. Par. 3, 2. 25; cf.:officia tua mihi nefas est oblivisci,
id. Fam. 15, 21, 5:Mercurius, quem Aegyptii nefas habent nominare,
id. N. D. 3, 22, 56: nefas est dictu, miseram fuisse talem senectutem, id. Sen. 5, 13:eum, cui nihil umquam nefas fuit,
id. Mil. 27, 73:quibus nefas est... deserere patronos,
Caes. B. G. 7, 40:corpora viva nefas Stygiā vectare carinā,
Verg. A. 6, 391:fas atque nefas,
right and wrong, id. G. 1, 505; Hor. Epod. 5, 87; cf. id. C. 1, 18, 10; Ov. M. 6, 585:per omne fas ac nefas,
in every way, Liv. 6, 14, 10:nefas triste piare,
Verg. A. 2, 184:illa dolos dirumque nefas in pectore versat, Certa mori,
id. ib. 4, 563:lex maculosum edomuit nefas,
i. e. adultery, Hor. C. 4, 5, 22:in omne nefas se parare,
Ov. M. 6, 613:summum crede nefas animam praeferre pudori,
Juv. 8, 83:belli,
civil war, Luc. 2, 507; cf.:fugiens civile nefas,
id. 7, 432:magnum nefas contrahere,
Just. 24, 3:facere nefas,
Vulg. Deut. 22, 21:operari,
ib. Lev. 20, 13.— Poet., of a wicked person, a wretch, monster:exstinxisse nefas tamen... Laudabor (i. e. Helen, as the destroyer of Troy),
Verg. A. 2, 585.—Also inserted as an interjection, O horrid! shocking! dreadful! quātenus, heu nefas! virtutem incolumem odimus, Hor. C. 3, 24, 30; cf.:heu nefas, heu!
id. ib. 4, 6, 17:quosne, nefas! omnes infandā in morte reliqui?
Verg. A. 10, 673:sequiturque, nefas! Aegyptia conjux,
id. ib. 8, 688:Lavinia virgo Visa, nefas! longis comprendere crinibus ignem,
O horrible! id. ib. 7, 73.—Esp.:est nefas,
it is forbidden, contrary to law, Varr. L. L. 6, 4. —Poet., transf.A.A horrible or monstrous thing:B.Eumenides Stygiumque nefas,
Luc. 6, 695; 1, 626:infernum,
id. 7, 170; Stat. Th. 6, 942.—Impossible: levius fit patientiā Quicquid corrigere est nefas, an impossibility (= athemiton, adunaton), Hor. C. 1, 24, 20. -
108 offensa
I.Lit. (very rare):II.donec cerussae similis fiat, nulla dentium offensa,
and does not grit against the teeth, Plin. 34, 10, 22, § 104:sine offensis fricantium,
id. 35, 15, 52, § 184.—Trop.A.Offence, disfavor, displeasure, hatred; enmity:2.quin magnā in offensā sim apud Pompeium,
Cic. Att. 9, 2, a, 2: quod offensae fuerit in istā cunctatione, te subisse, to incur hatred, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 16, 2:gravissimam contrahere,
to fall into disgrace, Suet. Vesp. 4:offensam meruisse,
Ov. P. 4, 1, 16:habere,
to cause hatred, Quint. 9, 2, 72:ne minus gratiae quam offensae mereamur,
id. 4, 2, 39:sinceri et sine offensā in diem Christi,
Vulg. Phil. 1, 10.—An offending against or violating a law, an offence, crime (mostly in jurid. Lat.):B.offensa edicti,
Dig. 3, 1, 6:levis offensae contrahere culpam, Cod. Th. 4, 11, 1: sub quālibet culpae aut erroris offensā,
ib. 6, 10, 1:offensae veteris reus atque tacendae,
Juv. 4, 105.—An injury received, an offence, affront, wrong (perh. only since the Aug. per.):2.gustus,
Col. 12, 21, 6:offensas vindicet ense suas,
Ov. Tr. 3, 8, 40:in offensis exorabilis,
Vell. 2, 29, 4:per ejusmodi offensas emetiendum est confragosum hoc iter,
Sen. Ep. 18, 4, 2.—Of a state of injury, a complaint, inconvenience, indisposition:sine offensā corporis animique,
Petr. 131:si quid offensae in cenā sensit,
indisposition, Cels. 1, 6; Sen. Ep. 7, 1; cf. in plur., id. Tranq. An. 2, 1. -
109 perinjurius
pĕr-injūrĭus, a, um, adj., very unjust, very wrong (ante-class.), Cato ap. Prisc. p. 694 P.—With subject-clause, Min. Fel. 15, 1. -
110 perperus
perpĕrus, a, um, adj., = perperos (prop. heedless, inconsiderate; hence, in gen.), not properly constituted, faulty, defective, wrong (as adj. only ante- and postclass.): populares, Att. ap. Non. 150, 12:A.nihil perperum,
Vop. Tac. 6 (dub.; al. praeproperum).—Hence, adv.perpĕram ( adv. acc. fem. like clam, coram, palam; and in the plur. alias, alteras), wrongly, incorrectly, untruly, falsely (class.):2.loqui,
Plaut. Am. 1, 1, 92:suadere aliquid,
id. Capt. 2, 2, 78:insanire,
id. Men. 5, 5, 59:dicere aliquid,
Ter. Phorm. 5, 1, 18 (Serv. ad loc.): si aspires perperam, Nigid. ap. Gell. 13, 6, 3:seu recte, seu perperam fecerunt,
Cic. Quint. 8, 31:recte an perperam judicare,
id. Caecin. 24, 69:interpretari,
Liv. 1, 23; Sen. Ep. 9, 13; Suet. Aug. 92:pronunciare,
Plin. Ep. 3, 5, 12.—In a milder signif., erroneously, by mistake:B.ita dico, ne ad alias aedis perperam deveneris,
Plaut. Most. 4, 2, 52; Varr. R. R. 1, 69, 2:perperam praeco non consulem, sed imperatorem pronunciavit,
Suet. Dom. 10; Auct. B. Hisp. 12.— -
111 Postverta
Post-verta or Post-vorta, ae, f. [verto], a goddess presiding over childbirth, who was invoked when the child made a wrong presentation: Carmentes, quarum altera Postverta cognominata'st, Prosa altera, a directi perversique partus et potestate et nomine, Varr. ap. Gell. 16, 16, 4; Ov. F. 1, 633.—Acc. to Macrobius, a goddess presiding over the future (opp. Antevorta), Macr. S. 1, 7. -
112 Postvorta
Post-verta or Post-vorta, ae, f. [verto], a goddess presiding over childbirth, who was invoked when the child made a wrong presentation: Carmentes, quarum altera Postverta cognominata'st, Prosa altera, a directi perversique partus et potestate et nomine, Varr. ap. Gell. 16, 16, 4; Ov. F. 1, 633.—Acc. to Macrobius, a goddess presiding over the future (opp. Antevorta), Macr. S. 1, 7. -
113 pravus
prāvus, a, um, adj. [cf. Sanscr. prahva, crooked], crooked, not straight, distorted, misshapen, deformed (opp. rectus; class.).I.Lit.:II. A.prava, cubantia, prona, supina atque absona tecta,
Lucr. 4, 517:si quae in membris prava, aut debilitata aut imminuta sunt,
Cic. Fin. 5, 17, 46:talus,
Hor. S. 1, 3, 48.— Absol.: in pravum, into crookedness (post-Aug.):elapsi in pravum artus,
Tac. H. 4, 81:quae in pravum induruerunt,
Quint. 1, 3, 12.—Of living beings:(β).pravus factus est,
Plaut. Bacch. 3, 3, 8:impulsores,
Tac. H. 4, 68:pravissimus homo,
Vell. 2, 80, 3:quae belua ruptis, Cum semel effugit, reddit se prava catenis? i. e. stulta, incauta,
Hor. S. 2, 7, 71.—With gen. ( poet.):B.pravus fidei,
faithless, Sil. 3, 253:pravus togae,
id. 8, 260:audendi pravus,
id. 12, 464.—Of things:nihil pravum, perversum,
Cic. Rosc. Com. 10, 30:affectio,
id. Tusc. 4, 13, 29:dociles imitandis Turpibus et pravis omnes sumus,
Juv. 14, 40:a rectis in vitia, a vitiis in prava, a pravis in praecipitia pervenitur,
Vell. 2, 10, 1:ad honesta, seu prava juxta levis,
Tac. A. 11, 33:aemulatio,
id. H. 4, 48:spes,
id. A. 3, 56.— Comp.: quo pravius nihil esse possit, Cic. Tusc. 3, 33, 80.— Sup.:pravissima consuetudinis regula,
Cic. Brut. 74, 258.— Absol.: in pravum, in perversity:frangas citius, quam corrigas, quae in pravum induruerunt,
Quint. 1, 3, 12.—Hence, adv.: prāvē, crookedly; trop., improperly, wrongly, amiss, ill, badly (opp. recte;class.): hoc mihi videtur factum prave,
Ter. Hec. 4, 4, 24:prave (facta), opp. recte facta,
Cic. Ac. 1, 10, 37:ille porro male, prave, nequiter, turpiter cenabat,
id. Fin. 2, 8, 25:prave sectus unguis,
Hor. Ep. 1, 1, 104:sive ego prave, Seu recte hoc volui,
id. S. 2, 3, 87:prave facti versus,
id. Ep. 2, 1, 266:pudens prave,
id. A. P. 88:prave aliquid intellegere,
Plin. 17, 9, 8, § 57:prave detorta verba,
Tac. A. 6, 5:facundus,
id. ib. 1, 53:prave et perperam appellare,
Gell. 4, 9, 4.— Sup.: pravissume, Sall. Or. Lepidi adv. Sull. -
114 rectum
rĕgo, xi, ctum, 3, v. a. [Sanscr. arg-, argami, to obtain; Gr. oregô reach after; cf. [p. 1552] Sanscr. rāgan; Goth. reiks, king; Germ. Reich and Recht], to keep straight or from going wrong, to lead straight; to guide, conduct, direct (freq. and class.; syn.: guberno, moderor).I.Lit.:B.deus est, qui regit et moderatur et movet id corpus, cui praepositus est,
Cic. Rep. 6, 24, 26:manus una (navem) regit,
Lucr. 4, 903:onera navium velis,
Caes. B. G. 3, 13:arte ratem,
Ov. Tr. 1, 4, 12; cf.clavum,
Verg. A. 10, 218:te ventorum regat pater,
Hor. C. 1, 3, 3:vela,
Prop. 2, 28 (3, 24), 24:coërcet et regit beluam,
Cic. Rep. 2, 40, 67:equum,
Liv. 35, 11:equos,
Ov. A. A. 3, 556; id. Ib. 474; cf.quadrupedes,
id. M. 2, 86:spumantia ora (equi),
id. ib. 8, 34:frena,
id. P. 4, 12, 24:equi impotentes regendi,
Liv. 35, 11; Ov. Tr. 1, 3, 28; Curt. 4, 15, 28:currus,
Ov. A. A. 1, 4; Curt. 8, 14, 7: taurus ex grege, quem prope litora regebat, Sall. H. Fragm. ap. Prisc. p. 715 P.; Quint. 1, 1, 27:rege tela per auras,
Verg. A. 9, 409:tela per viscera Caesaris,
Luc. 7, 350; cf.:missum jaculum,
Ov. M. 7, 684:sagittas nusquam,
Luc. 7, 515:regens tenui vestigia filo,
Cat. 64, 113; cf.:Daedalium iter lino duce,
Prop. 2, 14 (3, 6), 8:caeca filo vestigia,
Verg. A. 6, 30:diverso flamina tractu,
Ov. M. 1, 59:gressus,
Vulg. Judic. 16, 26.—In partic., jurid. t. t.:II. A.regere fines,
to draw the boundaries, mark out the limits, Cic. Leg. 1, 21, 55; id. Top. 10, 43; id. Mur. 9, 22; Tib. 1, 3, 44; cf. Dig. 10, 1, and Cod. Just. 3, 39 tit. Finium regundorum.—In gen.:B.Deus qui omnem hunc mundum regit,
Cic. Rep. 6, 13, 13:domum,
id. ib. 1, 39, 61:rem consilio,
Ter. Eun. 1, 1, 13:belli fera munera Mavors regit,
Lucr. 1, 33; cf.bella,
Caes. B. G. 6, 17; Sil. 7, 47:omnia nostra ita gerito, regito, gubernato, ut, etc.,
Cic. Att. 16, 2, 2:alicujus animum atque ingenium,
Plaut. Bacch. 3, 3, 90; cf.:animi motus (with moderari cupiditates),
Cic. Part. Or. 22, 76:mores,
Ov. M. 15, 834:animos dictis,
Verg. A. 1, 153:animum,
Hor. Ep. 1, 2, 62:ut me ipse regam,
id. ib. 1, 1, 27:consilia senatus,
Quint. 12, 1, 26:valetudines principis,
Tac. A. 6, 50; cf.:valetudinem arbitratu suo,
Suet. Tib. 68 al.:neque regerentur magis quam regerent casus,
Sall. J. 1, 5; cf.:jam regi leges, non regere,
Liv. 10, 13:utroque vorsum rectum est ingenium meum,
Plaut. Capt. 2, 3, 6:vellem suscepisses juvenem regendum,
Cic. Att. 10, 6, 2; cf. Suet. Tib. 50; id. Claud. 9:Silvanum specie obsequii regebat,
Tac. H. 3, 50:nemo regere potest, nisi qui et regi,
Sen. Ira, 2, 15 fin.; Quint. 12, 10, 69.—Transf.1.To sway, control, rule, govern, have the supremacy over any thing:2.quare qui convenit polliceri operam suam rei publicae, cum rem publicam regere nesciant?
Cic. Rep. 1, 6, 11; so,rem publicam,
id. ib. 1, 26, 41;1, 27, 43: in iis civitatibus quae ab optimis reguntur,
id. ib. 1, 34 fin.;2, 9, 15: illa civitas optimatium arbitrio regi dicitur,
id. ib. 1, 26, 42; cf.:Massilienses per delectos et principes cives summā justitiā reguntur,
id. ib. 1, 27, 43:Frisios,
Tac. A. 4, 72:populos imperio,
Verg. A. 6, 851:imperiis Italiam,
id. ib. 4, 230:legiones,
Tac. A. 15, 7; cf.cohortes,
id. H. 4, 12:exercitum,
Plin. Ep. 2, 13, 2; id. Pan. 9, 2:domum,
Vulg. 1 Tim. 5, 4:diva, quae regis Antium,
Hor. C. 1, 35, 1:Diana, quae silentium regis,
id. Epod. 5, 51.— Transf., of abstract objects:animi partes consilio,
Cic. Rep. 1, 38, 60:ut unius potestate regatur salus et aequabilitas et otium civium,
id. ib. 2, 23, 43:rex ille (Tarquinius) neque suos mores regere poterat neque suorum libidines,
id. ib. 2, 25, 46.— Absol.:Tiberio regente,
Tac. A. 4, 33; 13, 3:stare rempublicam nisi uno regente non posse,
Quint. 3, 8, 47:quo regente,
Verg. Cul. 333; Just. 1, 9, 23:Clemens ambitioso imperio regebat,
i. e. used his authority to court popular favor, Tac. H. 2, 12.—To guide into the right way one who has erred; to set right, correct: non multa peccas, sed si peccas, te regere possum, old poet ap. Cic. Mur. 29, 60 (with corrigere and inflectere):I.errantem regere,
Caes. B. C. 3, 57:rogo, domine, consilio me regas, etc.,
Plin. Ep. 10, 19 (30), 1; cf.: alicujus dubitationem, id. ib 10, 118 (119), 3.— Hence,P. a. as subst.: rĕgens, entis, m., a governor, prince, ruler, regent:II.contemptus regentium,
Tac. A. 12, 54:in obsequium regentis,
id. Or. 41: clementia regentis, Sen. Clem. 1, 22, 3:vita regentis,
Claud. IV. Cons. Hon. 301:excogitare nemo quicquam poterit, quod magis decorum regenti sit quam clementia,
Sen. Clem. 1, 19, 1; id. Ep. 59, 7:in vulgus manant exempla regentum (= -tium),
Claud. Laud. Stil. 1, 168.—rectus, a, um, P. a., led straight along, drawn in a straight line (horizontal or vertical), straight, upright, orthos.A.Lit., of horizontal direction:B.pars Remorum recta est (opp. refracta),
Lucr. 4, 439:sed nil omnino rectā regione viaï declinare,
id. 2, 249 Munro:rectā regione iter instituere,
Liv. 21, 31:India, rectā regione spatiosa,
Curt. 8, 9, 2; cf. id. 7, 9, 2:ad nostras aedes hic quidem habet rectam viam,
Plaut. Trin. 4, 2, 26:via,
id. Cas. 5, 2, 7; id. Poen. 3, 3, 79; id. Ps. 4, 7, 37; Ter. And. 3, 4, 21; id. Phorm. 2, 1, 80; Mart. 8, 75, 2; cf.platea,
Plaut. Cist. 2, 1, 58; Ter. Ad. 4, 2, 35; 43:porta,
Plaut. Bacch. 4, 4, 60:ostium,
id. Mil. 2, 3, 58:ostia viarum (opp. iter flexum),
Lucr. 4, 93:cursus hinc in Africam,
Liv. 26, 43:saxa quae rectis lineis suos ordines servant,
Caes. B. G. 7, 23 fin.:recto flumine,
Verg. A. 8, 57:recto ad Iberum itinere,
Caes. B. C. 1, 69; Liv. 22, 9:ne qua forent pedibus vestigia rectis,
Verg. A. 8, 209:recto grassetur limite miles,
Ov. Tr. 2, 477:velut rectae acies concurrissent,
in a straight line, line of battle, Liv. 34, 28; so,acies,
id. 35, 28:qui (quincunx), in quamcumque partem spectaveris, rectus est,
Quint. 8, 3, 9:hic vos aliud nihil orat, nisi ut rectis oculis hanc urbem sibi intueri liceat,
Cic. Rab. Post. 17, 48:adversus adparatus terribilium rectos oculos tenet,
Sen. Const. 5, 5:rectis oculis gladios micantes videre,
id. Ep. 76, 33; 104, 24:oculi,
Suet. Aug. 16; cf.acies,
Ov. M. 2, 776:lumen,
Luc. 9, 638:vultus,
Stat. Th. 10, 542.—Of vertical direction:ut hae (partes) rursum rectis lineis in caelestem locum subvolent,
in perpendicular lines, Cic. Tusc. 1, 17, 40:saxa,
perpendicular, steep, Liv. 21, 36 (just before: pleraque Alpium arrectiora sunt); cf.:rectae prope rupes,
id. 38, 20:truncus,
Ov. M. 7, 640:ita jacere talum, ut rectus assistat: qui ita talus erit jactus ut cadet rectus,
Cic. Fin. 3, 16, 53:caput rectum et secundum naturam (opp. dejectum, supinum), in latus inclinatum,
Quint. 11, 3, 69:homines,
straight, erect, Cat. 10, 20; so,Quintia,
id. 86, 1:puella,
Hor. S. 1, 2, 123:senectus,
Juv. 3, 26:iterque Non agit in rectum, sed in orbem curvat eundem,
does not shape his course directly forward, Ov. M. 2, 715:vidit ut hostiles in rectum exire cohortes,
Luc. 7, 327. — Comp.:crus Rectius,
Hor. S. 1, 2, 82:rectior coma,
smoother, straighter, Sen. Ep. 95, 24:longā trabe rectior exstet,
Ov. M. 3, 78:crura,
Pall. 7, 7. — Sup.:rectissima linea,
Quint. 3, 6, 83:via,
id. 12, 2, 27. —Trop.1.In gen., right, correct, proper, appropriate, befitting; opp. to what is false or improper: vobis mentes rectae quae stare solebant, Enn. ap. Cic. Sen. 6, 16 (Ann. v. 208 Vahl.):2.ut rectā viā rem narret ordine omnem,
Ter. Heaut. 4, 3, 28 (just before: aperte, ita ut res sese habet, narrato); cf. id. And. 2, 6, 11: De. Estne hoc, ut dico? Li. Rectam instas viam: Ea res est, you ' re on the right way, Plaut. As. 1, 1, 39: in rectam redire semitam, cf. id. Cas. 2, 3, 33:rectā viā depelli,
Quint. 2, 7, 29; 10, 1, 29; cf. Sen. Ep. 94, 54; Quint. 2, 6, 2;so post-class.: de viā rectā declinare,
Gell. 1, 3, 15: a rectā viā avertere, Aug. Civ Dei, 12, 17, 2: ad rectum iter retrahere, Hier. in Osee, 2, 8 sq.; id. in Mich. 3, 5:recta consilia dare,
Ter. And. 2, 1, 9:quae sint in artibus recta ac prava dijudicare,
Cic. de Or. 3, 50, 195; cf.:quae sunt recta et simplicia laudantur,
id. Off. 1, 36, 130; Quint. 9, 3, 3:sermo rectus et secundum naturam enunciatus,
id. 2, 5, 11; cf.:(oratio) recta an ordine permutato,
id. 1, 13, 5; 9, 4, 27:per Marathonis propugnatores recto sono juravit (opp. flexus vocis),
id. 11, 3, 168 Spald.; cf. id. 11, 3, 64:recto ac justo proelio dimicare,
Liv. 35, 4 fin.:rectarum cenarum consuetudo,
a regular, formal supper, Suet. Dom. 7; so,cena,
Mart. 2, 69, 7; 7, 20, 2; also absol.:recta,
Suet. Aug. 74; Mart. 8, 50, 10:domus recta est (with contenta decore simplici),
Sen. Ep. 100, 6:nominibus rectis expendere nummos,
i. e. on good securities, Hor. Ep. 2, 1, 105: ut natura dedit, sic omnis recta figura, correct, beautiful, Prop. 2, 18, 25 (3, 11, 3):absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum,
suitable, qualified, Plaut. Bacch. 3, 3, 8.— Subst.: rectum, i, n.:rectum est etiam in illis contentionibus gravitatem retinere,
Cic. Off. 1, 38, 137:quid verum, quid falsum, quid rectum in oratione pravumve,
id. Ac. 1, 5, 19:aliter, quam est rectum verumque dicere,
Quint. 6, 3, 89:cum sit rectum, Nocere facile est, etc.,
id. 8, 5, 6;so (opp. durum et incomptum),
id. 8, 6, 65; (opp. vitiosum) id. 1, 5, 29:mutare aliquid a recto,
id. 2, 13, 11:recta et vera loquere,
i. e. sincerely, openly, Plaut. Capt. 5, 2, 7:qui haec recta tantum et in nullos flexus recedentia copiose tractaverit,
Quint. 10, 5, 12:ea plerumque recta sunt,
id. 9, 2, 5; cf. id. 9, 2, 45.— Comp.:rectior divisio,
Quint. 7, 2, 39:si quid novisti rectius istis,
Hor. Ep. 1, 6, 67; Cic. Rep. 1, 40, 62.— Sup.:rectissima ratio,
Quint. 2, 13, 3.—In partic.a.Morally right, correct, lawful, just, virtuous, noble, good (opp. pravus); as subst.: rectum, i, n., that which is right, good, virtuous; uprightness, rectitude, virtue (very freq.):b.honesta res dividitur in rectum et laudabile. Rectum est, quod cum virtute et officio fit,
Auct. Her. 3, 2, 3: illud rectum, quod katorthôma dicebat, Cic. Fin. 4, 6, 15:nec quicquam nisi honestum et rectum ab altero postulare,
id. Lael. 22, 82;so with honestum,
id. ib. 21, 76; id. Fin. 1, 7, 25; id. Off. 1, 24, 82; id. Fam. 5, 19, 1 al.:(opp. pravum) neque id Putabit, pravum an rectum siet, quod petet,
Ter. Heaut. 3, 1, 76; id. Phorm. 5, 2, 6; Cic. Ac. 2, 11, 33; id. Or. 14, 45; id. Lig. 9, 30; Quint. 1, 3, 12; 2, 4, 20 et saep.; cf.:recta consilia (opp. prava),
Liv. 1, 27:in rectis (opp. in pravitatibus),
Cic. Leg. 1, 11, 31:curvo dignoscere rectum,
Hor. Ep. 2, 2, 44:mens sibi conscia recti,
Verg. A. 1, 604:fidem rectumque colebat,
Ov. M. 1, 90:recta ingenia (opp. perversa),
Plin. Ep. 4, 7, 3 et saep.:in omni vitā suā quemque a rectā conscientiā traversum unguem non oportet discedere,
Cic. Att. 13, 20, 4:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:natura,
id. S. 1, 6, 66:ex consularibus, unus L. Caesar firmus est et rectus,
Cic. Fam. 12, 5, 2:judex,
Quint. 4, 1, 13; cf.auditor,
Plin. Ep. 2, 19, 6:vir rectus et sanctus,
id. ib. 2, 11, 5; cf. id. ib. 7, 31, 1:beatus judicii rectus,
Sen. Vit. Beat. 6, 2.— Rectum est, with subjective-clause:rectum est gravitatem retinere,
Cic. Off. 1, 38 fin.; so id. ib. 3, 11, 47; id. Mur. 2, 3; id. Att. 6, 9, 4.—In gram.: rectus casus, the nominative case (because not inflected;A.opp. obliqui casus),
Varr. L. L. 1 sq.; Quint. 1, 4, 13; 1, 5, 61; Gell. 13, 12, 4 et saep.—Hence the adverbs,rectā,B.rectō,C.rectē.A.rectā (sc. viā). straightway, straightforwards, right on, directly (freq. and class.):B.hic ad me rectā habet rectam viam,
Plaut. Mil. 2, 6, 11; id. Ps. 4, 7, 37:jam ad regem rectā me ducam,
id. Am. 4, 3, 8; 5, 1, 63; id. Capt. 3, 5, 93; id. Cas. prol. 43; id. Mil. 2, 5, 50; id. Merc. 5, 2, 92; id. Ps. 4, 2, 11; id. Rud. 3, 6, 13; Ter. Eun. 1, 2, 7:tu rus hinc ibis?... rectā,
id. Ad. 3, 3, 79; id. Hec. 3, 3, 12; id. Phorm. 1, 2, 62; 5, 6, 19:Marius ab subselliis in rostra rectā,
Cic. Off. 3, 20, 80; id. Att. 5, 14, 2; 6, 8, 1; 16, 10, 1; id. Fam. 9, 19, 1; id. Verr. 2, 5, 61, § 160; id. Cat. 1, 9, 23; Auct. Her. 4, 50, 63; Auct. B. Afr. 18; 40; Auct. B. Hisp. 3; Plin. 2, 47, 46, § 121 al.: tendimus hinc rectā Beneventum. Hor. S. 1, 5, 71. —rectō, straightforwards, directly (perh. only in the two foll. passages):C. 1.appellationes, quae recto ad principem factae sunt,
Dig. 49, 1, 21; Inscr. Grut. 611, 13.—Lit., in a straight line (horizontal or perpendicular), straightly, perpendicularly, uprightly, orthôs (very rare):2.vitem bene enodatam deligato recte, flexuosa uti ne siet,
Cato, R. R. 33, 4:sive aliae (atomi) declinabunt, aliae suo nutu recte ferentur... quae (atomi) recte, quae oblique ferantur,
Cic. Fin. 1, 6, 20:satyri, cum quadrupedes, tum recte currentes, humanā effigie,
Plin. 7, 2, 2, § 24.—Trop., rightly, correctly, properly, duly, suitably, well, advantageously, accurately (very freq. in all periods and styles):b.recta et vera loquere, sed neque vere neque recte adhuc Fecisti umquam,
Plaut. Capt. 5, 2, 7; cf. Cic. Lael. 2, 8:fecisti edepol et recte et bene,
Plaut. Capt. 5, 4, 20: si facias recte [p. 1553] aut commode, id. Cas. 2, 3, 42;so with commode,
Ter. Heaut. 1, 1, 100:recte et sapienter facit,
Plaut. Am. 1, 1, 133; cf. id. ib. 3, 4, 12:recte atque ordine factum,
Cic. Quint. 7, 28:recte atque ordine facere,
id. Phil. 3, 15, 38; Sall. C. 51, 4; Liv. 24, 31; 28, 39; 30, 17 et saep.;v. Brisson. Form. II. p. 197: recte ac merito miseriā commoveri,
Cic. Verr. 2, 5, 67, § 172:recte atque in loco constare,
id. Mur. 12, 26:recte factum,
Plaut. Capt. 3, 5, 52:seu recte seu pervorse facta sunt,
id. Trin. 1, 2, 146:seu recte seu perperam facere,
Cic. Quint. 8, 31; so (opp. perperam) Sall. J. 31, 27; Liv. 29, 17:recte dictum (opp. absurde),
Plaut. Capt. 1, 1, 4:recte concludere (opp. vitiose),
Cic. Ac. 2, 30, 98:recte factum (opp. turpiter),
Caes. B. G. 7, 80 et saep.:recte rationem tenes,
Plaut. Mil. 1, 1, 47:hercle quin tu recte dicis,
id. Men. 2, 3, 74; id. Merc. 2, 3, 77; 5, 4, 47: recte auguraris de me, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, 1:non recte judicas de Catone,
Cic. Lael. 2, 9; cf.:rectissime quidem judicas,
id. Rep. 3, 32, 44:tum demum sciam Recta monuisse, si tu recte caveris,
Plaut. Men. 2, 2, 71 sq.:monere,
id. Bacch. 2, 3, 96; id. Ps. 4, 4, 12; id. Pers. 4, 4, 53; id. Rud. 3, 5, 49; cf.:admonere recte,
id. Men. 5, 9, 33:suis amicis recte res suas narrare,
properly, openly, id. Poen. 5, 6, 2:hic (Epicurus) circumitione quādam deos tollens recte non dubitat divinationem tollere,
consistently, logically, Cic. Div. 2, 17, 40:aliquem asservare recte, ne aufugiat,
duly, carefully, Plaut. Men. 1, 1, 11:alicui recte dare epistulam,
correctly, id. Ps. 4, 2, 33:cum fuit cui recte ad te litteras darem,
safely, Cic. Att. 4, 1, 1; id. Fam. 1, 7, 1; so,sed habebat ducem Gabinium, quicum quidvis rectissime facere posset,
id. Phil. 2, 19, 49; cf.:alicui suam salutem recte committere,
Caes. B. G. 7, 6 fin.; id. B. C. 1, 74:si recte ambulaverit is, qui hanc epistulam tulit,
goes as he ought, Cic. Att. 9, 4, 3: tabernaculum recte captum, i. e. in the prescribed manner (opp. vitio captum), id. Div. 2, 35, 75; Liv. 4, 7; cf.:ludi recte facti,
id. 36, 2:ver sacrum non esse recte factum,
id. 34, 44: procedere recte, well, rightly, Enn. ap. Acron. ad Hor. S. 1, 2, 37 (Ann. v. 454 Vahl.): Pi. Recte valet? Ch. Vivit recte et valet, Plaut. Bacch. 2, 2, 11, and 14:valere,
id. Merc. 2, 3, 53:apud matrem recte est,
i. e. she is quite well, Cic. Att. 1, 7 init.; so,recte esse,
id. ib. 14, 16, 4 (with belle); Hor. S. 2, 3, 162 Orell.; cf.: Tullia nostra recte valet... Praeterea rectissime sunt apud te omnia, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1:recte sit oculis tuis,
Gell. 13, 30, 11:olivetum recte putare,
properly, advantageously, Cato, R. R. 44:solet illa recte sub manus succedere,
well, Plaut. Pers. 4, 1, 2:recte cavere,
to look out well, take good care, id. Bacch. 3, 6, 15; id. Ep. 2, 2, 107; id. Most. 3, 3, 23; id. Men. 2, 2, 72; cf.: recte sibi videre, to look out well for one ' s self, Ter. Phorm. 1, 4, 12 Ruhnk.:deos volo consilia vostra recte vortere,
well, happily, Plaut. Trin. 5, 2, 31; so,vortere,
id. Aul. 2, 2, 41: recte vendere, well, i. e. dearly, at a high price (opp. male), Cic. Verr. 2, 3, 98, § 227:alicui nec recte dicere, i. e. male, injuriose,
Plaut. Bacch. 1, 2, 11; id. Most. 1, 3, 83; id. Poen. 3, 1, 13; cf.:nec recte loqui alicui,
id. Bacch. 4, 4, 83:nec recte dicere in aliquem,
id. As. 1, 3, 3;and simply nec recte dicere,
id. Ps. 4, 6, 23.— Comp.:ad omnia alia aetate sapimus rectius,
Ter. Ad. 5, 3, 46:hic tibi erit rectius,
Plaut. Men. 2, 3, 31:rectius bella gerere,
Liv. 3, 2 fin.:non possidentem multa vocaveris Recte beatum, rectius occupet Nomen beati, qui, etc.,
Hor. C. 4, 9, 46.— Sup., Cic. Rep. 3, 32, 44; v. supra. —With adjj., right, well, properly, very, much, to strengthen the idea (ante-class.): illasce oves, quā de re agitur, sanas recte esse, uti pecus ovillum, quod recte sanum est, etc., an ancient formula in Varr. R. R. 2, 2, 6:c.locus recte ferax,
Cato, R. R. 44:salvus sum recte,
Plaut. Am. 2, 1, 34:morata recte,
id. Aul. 2, 2, 62:oneratus recte,
id. Bacch. 2, 3, 115:non recte vinctus est,
Ter. And. 5, 4, 52.—Ellipt., esp. in answers, in colloquial lang., well, quite well, right, excellently: Thr. Primum aedis expugnabo. Gn. Recte. Thr. Virginem eripiam. Gn. Probe. Thr. Male mulcabo ipsam. Gn. Pulchre, Ter. Eun. 4, 7, 3: quid vos? quo pacto hic? satin recte? (sc. est, agitur, valetis, etc.), quite well? id. And. 4, 5, 9; cf.: Le. Satin' salve? dic mihi. Ca. Recte, Plaut. Trin. 5, 2, 54; and: De. Quid fit? quid agitur? Sy. Recte. De. Optime'st, Ter. Ad. 5, 5, 3; Quint. 6, 3, 84.—B.So, in colloquial lang., freq. like benigne and the Gr. kalôs, or kallista echei, as a courteously evasive answer, all ' s well, it ' s all right, there ' s nothing the matter; or, in politely declining an offer, nothing is wanting, no I thank you: De. Unde incedis? quid festinas, gnate mi? Ch. Recte pater, Plaut. Merc. 2, 3, 33; cf.: So. Quid es tam tristis? Pa. Recte mater, Ter. Hec. 3, 2, 20; and: Ch. Quid tu istic? Syr. Recte equidem, id. Heaut. 3, 2, 7: Mi. Quid est? Aes. Nihil, recte, perge, id. Ad. 4, 5, 19:rogo numquid velit? Recte inquit,
i. e. no, nothing, id. Eun. 2, 3, 51; so,in an exclamation: clamabit, pulchre! bene! recte!
Hor. A. P. 4, 28. -
115 redimo
rĕd-ĭmo, ēmi, emptum, 3, v. a. [emo].I.To buy back, repurchase (freq. and class.; syn.: recupero, reparo).A.In gen.:B.eam (domum) non minoris, quam emit Antonius, redimet,
Cic. Phil. 13, 5, 10:neque adeo hasce emi mihi — illi redemi rursum,
Plaut. Trin. 1, 2, 145:aut emendum sibi quod non habebat, aut redimendum quod habebat,
Cic. Sest. 30, 66:de fundo redimendo,
id. Att. 11, 13, 4:orabo, ut mihi pallam reddat, quam dudum dedi, Aliam illi redimam meliorem,
will buy in return, Plaut. Men. 4, 2, 115; 4, 3, 6; cf. Plin. 6, 28, 32, § 162.—In partic., to buy back, ransom, release, redeem a prisoner, slave, etc.: Li. Tu redimes me, si me hostes interceperint? De. Redimam, Plaut. As. 1, 1, 93; Ter. Eun. 1, 1, 29:2.ut is homo redimatur illi,
Plaut. Capt. 2, 2, 91; cf. id. Merc. 3, 1, 31:captos, captivos ab hoste, a praedonibus, etc.,
Cic. Off. 2, 16, 55; id. Verr. 2, 5, 34, § 90; cf.:haec benignitas, redimi e servitute captos,
id. Off. 2, 18, 63; Plaut. Pers. 4, 6, 14:servi in publicum redempti ac manumissi,
ransomed, liberated at public cost, Liv. 26, 27:me raptum pugnā pretiove redemptum Mandere humo,
Verg. A. 9, 213; Ov. H. 3, 39; id. Am. 1, 8, 63. — Hence,In gen., to buy off from any thing; to set free, release, rescue:II.aliquem a piratis publicā civitatium pecuniā,
Vell. 2, 42, 3:pecuniā se a judicibus, palam redemerat,
Cic. Mil. 32, 87; cf.:se ab inquisitoribus pecuniā,
Suet. Caes. 1:se a Gallis auro,
Liv. 22, 59:se a cane,
Petr. 72 fin.:se ab invidiā fortunae,
Plin. 37, 1, 2, § 3:aliquem suo sanguine ab Acheronte,
Nep. Dion, 10, 2; cf.:fratrem Pollux alternā morte redemit,
Verg. A. 6, 121:corpus (sc. a morbo),
Ov. R. Am. 229:redimite armis civitatem, quam auro majores vestri redemerunt,
Liv. 9, 4, 9; 15, 34, 5: so,redemit Dominus Jacob,
Vulg. Jer. 31, 11; id. 1 Pet. 1, 18 et saep. —To buy up.A.Lit.1.In gen. (rare):(β).statim redemi fundos omnes, qui patroni mei fuerant,
Petr. 7:essedum sumptuose fabricatum,
Suet. Claud. 16:libros suppressos,
id. Gram. 8.—Of persons, to hire, bribe:2.auditores conducti et redempti,
Plin. Ep. 2, 14, 4; so,plausor redemptus,
Petr. 5, 8:tutor aut curator redemptus,
Cod. Just. 5, 1, 4:aemuli corrupti ac redempti,
ib. 10, 54.— More freq. and class.,In partic., a mercant. and jurid. t. t., to take or undertake by contract; to hire, farm, etc.:B.Dumnorigem portoria reliquaque omnia Aeduorum vectigalia parvo pretio redempta habere,
Caes. B. G. 1, 18; Varr. L. L. 6, § 92 Müll.; cf.:picarias de censoribus,
Cic. Brut. 22, 85:opus,
id. Verr. 2, 1, 54, § 141:istum eripiendum,
id. ib. 2, 1, 11, §31: vestimenta texenda vel insulam, vel navem fabricandam,
Dig. 7, 8, 12 fin.:litem,
to undertake, Cic. Rosc. Com. 12, 35.— Esp., in law, t. t., to undertake the risk of a suit for a consideration (which was held dishonorable;opp. to the authorized stipulation of a fee): litem te redemisse contra bonos mores,
Cod. Just. 2, 12, 15; cf.also: redimit eventum litium majoris pecuniae praemio contra bonos mores (procurator),
Dig. 17, 1, 7:qui alios actionum suarum redimunt exactores,
i. e. who engage persons to undertake their suits in their own names, Cod. Just. 2, 13, 2; so ib. 2, 13, 1; cf., respecting redimere litem, Mühlenbruch, Die Lehre von der Cession, p. 362 sq.—Trop., to buy, purchase.1.To gain, acquire, obtain, procure any thing desirable:2.ut ab eo (praetore) servorum sceleris conjurationisque damnatorum vita vel ipso carnifice internuncio redimeretur,
Cic. Verr. 2, 5, 6, § 14:ego vitam omnium civium... quinque hominum amentium ac perditorum poenā redemi,
id. Sull. 11, 33: non vitam liberum sed mortis celeritatem pretio, id. Verr. 2, 5, 45, § 119:sepeliendi potestatem pretio,
id. ib.:pacem sibi sempiternam,
id. Q. Fr. 1, 1, 11, § 34:pacem Ariovisti ne obsidibus quidem datis,
Caes. B. G. 1, 37:pacem ab aliquo,
Just. 43, 5, 9:omnium gratiam atque amicitiam ejus morte,
Caes. B. G. 1, 44 fin.:militum voluntates largitione,
id. B. C. 1, 39:primo tantummodo belli moram,
Sall. J. 29, 3:neve auro redimat jus triste sepulcri,
Ov. M. 13, 472:mutuam dissimulationem mali,
Tac. Agr. 6:quidquid homines vel vitā aestimant vel morte redimunt,
Curt. 5, 5, 18; 5, 9, 3.—To buy off, i. e. to ward off, obviate, avert an evil:3.quam (acerbitatem) ego a re publicā meis privatis et domesticis incommodis libentissime redemissem,
Cic. Fam. 2, 16, 4:haec vero, quae vel vitā redimi recte possunt, aestimare pecuniā non queo,
id. Verr. 2, 5, 9, § 23:qui se uno quaestu decumarum omnia sua pericula redempturum esse dicebat,
id. ib. 2, 3, 19, §49: metum virgarum pretio,
id. ib. 2, 5, 44, §117: ignominiam assiduo labore,
Front. Strat. 4, 1, 21:bellum ab Illyriis pactā mercede redimere,
Just. 7, 5, 1; cf.bella,
id. 6, 1, 6; 7, 5, 1; 7, 6, 5:si mea mors redimenda tuā esset,
Ov. P. 3, 1, 105; cf.:nec te pugnantem tua forma redemit,
id. M. 12, 393:qui delatorem redemit,
has bought off, hushed up, Dig. 49, 14, 29.—To pay for; to make amends, atone, compensate for a wrong:4.flagitium aut facinus redimere,
Sall. C. 14, 3:multa desidiae crimina morte,
Vell. 2, 87 Ruhnk.:nullam congiario culpam,
Plin. Pan. 28, 2; cf. simply culpam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 8:vitium auctore (sc. Jove),
Ov. H. 17, 49:sua perjuria per nostram poenam,
id. Am. 3, 3, 21.— -
116 regens
rĕgo, xi, ctum, 3, v. a. [Sanscr. arg-, argami, to obtain; Gr. oregô reach after; cf. [p. 1552] Sanscr. rāgan; Goth. reiks, king; Germ. Reich and Recht], to keep straight or from going wrong, to lead straight; to guide, conduct, direct (freq. and class.; syn.: guberno, moderor).I.Lit.:B.deus est, qui regit et moderatur et movet id corpus, cui praepositus est,
Cic. Rep. 6, 24, 26:manus una (navem) regit,
Lucr. 4, 903:onera navium velis,
Caes. B. G. 3, 13:arte ratem,
Ov. Tr. 1, 4, 12; cf.clavum,
Verg. A. 10, 218:te ventorum regat pater,
Hor. C. 1, 3, 3:vela,
Prop. 2, 28 (3, 24), 24:coërcet et regit beluam,
Cic. Rep. 2, 40, 67:equum,
Liv. 35, 11:equos,
Ov. A. A. 3, 556; id. Ib. 474; cf.quadrupedes,
id. M. 2, 86:spumantia ora (equi),
id. ib. 8, 34:frena,
id. P. 4, 12, 24:equi impotentes regendi,
Liv. 35, 11; Ov. Tr. 1, 3, 28; Curt. 4, 15, 28:currus,
Ov. A. A. 1, 4; Curt. 8, 14, 7: taurus ex grege, quem prope litora regebat, Sall. H. Fragm. ap. Prisc. p. 715 P.; Quint. 1, 1, 27:rege tela per auras,
Verg. A. 9, 409:tela per viscera Caesaris,
Luc. 7, 350; cf.:missum jaculum,
Ov. M. 7, 684:sagittas nusquam,
Luc. 7, 515:regens tenui vestigia filo,
Cat. 64, 113; cf.:Daedalium iter lino duce,
Prop. 2, 14 (3, 6), 8:caeca filo vestigia,
Verg. A. 6, 30:diverso flamina tractu,
Ov. M. 1, 59:gressus,
Vulg. Judic. 16, 26.—In partic., jurid. t. t.:II. A.regere fines,
to draw the boundaries, mark out the limits, Cic. Leg. 1, 21, 55; id. Top. 10, 43; id. Mur. 9, 22; Tib. 1, 3, 44; cf. Dig. 10, 1, and Cod. Just. 3, 39 tit. Finium regundorum.—In gen.:B.Deus qui omnem hunc mundum regit,
Cic. Rep. 6, 13, 13:domum,
id. ib. 1, 39, 61:rem consilio,
Ter. Eun. 1, 1, 13:belli fera munera Mavors regit,
Lucr. 1, 33; cf.bella,
Caes. B. G. 6, 17; Sil. 7, 47:omnia nostra ita gerito, regito, gubernato, ut, etc.,
Cic. Att. 16, 2, 2:alicujus animum atque ingenium,
Plaut. Bacch. 3, 3, 90; cf.:animi motus (with moderari cupiditates),
Cic. Part. Or. 22, 76:mores,
Ov. M. 15, 834:animos dictis,
Verg. A. 1, 153:animum,
Hor. Ep. 1, 2, 62:ut me ipse regam,
id. ib. 1, 1, 27:consilia senatus,
Quint. 12, 1, 26:valetudines principis,
Tac. A. 6, 50; cf.:valetudinem arbitratu suo,
Suet. Tib. 68 al.:neque regerentur magis quam regerent casus,
Sall. J. 1, 5; cf.:jam regi leges, non regere,
Liv. 10, 13:utroque vorsum rectum est ingenium meum,
Plaut. Capt. 2, 3, 6:vellem suscepisses juvenem regendum,
Cic. Att. 10, 6, 2; cf. Suet. Tib. 50; id. Claud. 9:Silvanum specie obsequii regebat,
Tac. H. 3, 50:nemo regere potest, nisi qui et regi,
Sen. Ira, 2, 15 fin.; Quint. 12, 10, 69.—Transf.1.To sway, control, rule, govern, have the supremacy over any thing:2.quare qui convenit polliceri operam suam rei publicae, cum rem publicam regere nesciant?
Cic. Rep. 1, 6, 11; so,rem publicam,
id. ib. 1, 26, 41;1, 27, 43: in iis civitatibus quae ab optimis reguntur,
id. ib. 1, 34 fin.;2, 9, 15: illa civitas optimatium arbitrio regi dicitur,
id. ib. 1, 26, 42; cf.:Massilienses per delectos et principes cives summā justitiā reguntur,
id. ib. 1, 27, 43:Frisios,
Tac. A. 4, 72:populos imperio,
Verg. A. 6, 851:imperiis Italiam,
id. ib. 4, 230:legiones,
Tac. A. 15, 7; cf.cohortes,
id. H. 4, 12:exercitum,
Plin. Ep. 2, 13, 2; id. Pan. 9, 2:domum,
Vulg. 1 Tim. 5, 4:diva, quae regis Antium,
Hor. C. 1, 35, 1:Diana, quae silentium regis,
id. Epod. 5, 51.— Transf., of abstract objects:animi partes consilio,
Cic. Rep. 1, 38, 60:ut unius potestate regatur salus et aequabilitas et otium civium,
id. ib. 2, 23, 43:rex ille (Tarquinius) neque suos mores regere poterat neque suorum libidines,
id. ib. 2, 25, 46.— Absol.:Tiberio regente,
Tac. A. 4, 33; 13, 3:stare rempublicam nisi uno regente non posse,
Quint. 3, 8, 47:quo regente,
Verg. Cul. 333; Just. 1, 9, 23:Clemens ambitioso imperio regebat,
i. e. used his authority to court popular favor, Tac. H. 2, 12.—To guide into the right way one who has erred; to set right, correct: non multa peccas, sed si peccas, te regere possum, old poet ap. Cic. Mur. 29, 60 (with corrigere and inflectere):I.errantem regere,
Caes. B. C. 3, 57:rogo, domine, consilio me regas, etc.,
Plin. Ep. 10, 19 (30), 1; cf.: alicujus dubitationem, id. ib 10, 118 (119), 3.— Hence,P. a. as subst.: rĕgens, entis, m., a governor, prince, ruler, regent:II.contemptus regentium,
Tac. A. 12, 54:in obsequium regentis,
id. Or. 41: clementia regentis, Sen. Clem. 1, 22, 3:vita regentis,
Claud. IV. Cons. Hon. 301:excogitare nemo quicquam poterit, quod magis decorum regenti sit quam clementia,
Sen. Clem. 1, 19, 1; id. Ep. 59, 7:in vulgus manant exempla regentum (= -tium),
Claud. Laud. Stil. 1, 168.—rectus, a, um, P. a., led straight along, drawn in a straight line (horizontal or vertical), straight, upright, orthos.A.Lit., of horizontal direction:B.pars Remorum recta est (opp. refracta),
Lucr. 4, 439:sed nil omnino rectā regione viaï declinare,
id. 2, 249 Munro:rectā regione iter instituere,
Liv. 21, 31:India, rectā regione spatiosa,
Curt. 8, 9, 2; cf. id. 7, 9, 2:ad nostras aedes hic quidem habet rectam viam,
Plaut. Trin. 4, 2, 26:via,
id. Cas. 5, 2, 7; id. Poen. 3, 3, 79; id. Ps. 4, 7, 37; Ter. And. 3, 4, 21; id. Phorm. 2, 1, 80; Mart. 8, 75, 2; cf.platea,
Plaut. Cist. 2, 1, 58; Ter. Ad. 4, 2, 35; 43:porta,
Plaut. Bacch. 4, 4, 60:ostium,
id. Mil. 2, 3, 58:ostia viarum (opp. iter flexum),
Lucr. 4, 93:cursus hinc in Africam,
Liv. 26, 43:saxa quae rectis lineis suos ordines servant,
Caes. B. G. 7, 23 fin.:recto flumine,
Verg. A. 8, 57:recto ad Iberum itinere,
Caes. B. C. 1, 69; Liv. 22, 9:ne qua forent pedibus vestigia rectis,
Verg. A. 8, 209:recto grassetur limite miles,
Ov. Tr. 2, 477:velut rectae acies concurrissent,
in a straight line, line of battle, Liv. 34, 28; so,acies,
id. 35, 28:qui (quincunx), in quamcumque partem spectaveris, rectus est,
Quint. 8, 3, 9:hic vos aliud nihil orat, nisi ut rectis oculis hanc urbem sibi intueri liceat,
Cic. Rab. Post. 17, 48:adversus adparatus terribilium rectos oculos tenet,
Sen. Const. 5, 5:rectis oculis gladios micantes videre,
id. Ep. 76, 33; 104, 24:oculi,
Suet. Aug. 16; cf.acies,
Ov. M. 2, 776:lumen,
Luc. 9, 638:vultus,
Stat. Th. 10, 542.—Of vertical direction:ut hae (partes) rursum rectis lineis in caelestem locum subvolent,
in perpendicular lines, Cic. Tusc. 1, 17, 40:saxa,
perpendicular, steep, Liv. 21, 36 (just before: pleraque Alpium arrectiora sunt); cf.:rectae prope rupes,
id. 38, 20:truncus,
Ov. M. 7, 640:ita jacere talum, ut rectus assistat: qui ita talus erit jactus ut cadet rectus,
Cic. Fin. 3, 16, 53:caput rectum et secundum naturam (opp. dejectum, supinum), in latus inclinatum,
Quint. 11, 3, 69:homines,
straight, erect, Cat. 10, 20; so,Quintia,
id. 86, 1:puella,
Hor. S. 1, 2, 123:senectus,
Juv. 3, 26:iterque Non agit in rectum, sed in orbem curvat eundem,
does not shape his course directly forward, Ov. M. 2, 715:vidit ut hostiles in rectum exire cohortes,
Luc. 7, 327. — Comp.:crus Rectius,
Hor. S. 1, 2, 82:rectior coma,
smoother, straighter, Sen. Ep. 95, 24:longā trabe rectior exstet,
Ov. M. 3, 78:crura,
Pall. 7, 7. — Sup.:rectissima linea,
Quint. 3, 6, 83:via,
id. 12, 2, 27. —Trop.1.In gen., right, correct, proper, appropriate, befitting; opp. to what is false or improper: vobis mentes rectae quae stare solebant, Enn. ap. Cic. Sen. 6, 16 (Ann. v. 208 Vahl.):2.ut rectā viā rem narret ordine omnem,
Ter. Heaut. 4, 3, 28 (just before: aperte, ita ut res sese habet, narrato); cf. id. And. 2, 6, 11: De. Estne hoc, ut dico? Li. Rectam instas viam: Ea res est, you ' re on the right way, Plaut. As. 1, 1, 39: in rectam redire semitam, cf. id. Cas. 2, 3, 33:rectā viā depelli,
Quint. 2, 7, 29; 10, 1, 29; cf. Sen. Ep. 94, 54; Quint. 2, 6, 2;so post-class.: de viā rectā declinare,
Gell. 1, 3, 15: a rectā viā avertere, Aug. Civ Dei, 12, 17, 2: ad rectum iter retrahere, Hier. in Osee, 2, 8 sq.; id. in Mich. 3, 5:recta consilia dare,
Ter. And. 2, 1, 9:quae sint in artibus recta ac prava dijudicare,
Cic. de Or. 3, 50, 195; cf.:quae sunt recta et simplicia laudantur,
id. Off. 1, 36, 130; Quint. 9, 3, 3:sermo rectus et secundum naturam enunciatus,
id. 2, 5, 11; cf.:(oratio) recta an ordine permutato,
id. 1, 13, 5; 9, 4, 27:per Marathonis propugnatores recto sono juravit (opp. flexus vocis),
id. 11, 3, 168 Spald.; cf. id. 11, 3, 64:recto ac justo proelio dimicare,
Liv. 35, 4 fin.:rectarum cenarum consuetudo,
a regular, formal supper, Suet. Dom. 7; so,cena,
Mart. 2, 69, 7; 7, 20, 2; also absol.:recta,
Suet. Aug. 74; Mart. 8, 50, 10:domus recta est (with contenta decore simplici),
Sen. Ep. 100, 6:nominibus rectis expendere nummos,
i. e. on good securities, Hor. Ep. 2, 1, 105: ut natura dedit, sic omnis recta figura, correct, beautiful, Prop. 2, 18, 25 (3, 11, 3):absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum,
suitable, qualified, Plaut. Bacch. 3, 3, 8.— Subst.: rectum, i, n.:rectum est etiam in illis contentionibus gravitatem retinere,
Cic. Off. 1, 38, 137:quid verum, quid falsum, quid rectum in oratione pravumve,
id. Ac. 1, 5, 19:aliter, quam est rectum verumque dicere,
Quint. 6, 3, 89:cum sit rectum, Nocere facile est, etc.,
id. 8, 5, 6;so (opp. durum et incomptum),
id. 8, 6, 65; (opp. vitiosum) id. 1, 5, 29:mutare aliquid a recto,
id. 2, 13, 11:recta et vera loquere,
i. e. sincerely, openly, Plaut. Capt. 5, 2, 7:qui haec recta tantum et in nullos flexus recedentia copiose tractaverit,
Quint. 10, 5, 12:ea plerumque recta sunt,
id. 9, 2, 5; cf. id. 9, 2, 45.— Comp.:rectior divisio,
Quint. 7, 2, 39:si quid novisti rectius istis,
Hor. Ep. 1, 6, 67; Cic. Rep. 1, 40, 62.— Sup.:rectissima ratio,
Quint. 2, 13, 3.—In partic.a.Morally right, correct, lawful, just, virtuous, noble, good (opp. pravus); as subst.: rectum, i, n., that which is right, good, virtuous; uprightness, rectitude, virtue (very freq.):b.honesta res dividitur in rectum et laudabile. Rectum est, quod cum virtute et officio fit,
Auct. Her. 3, 2, 3: illud rectum, quod katorthôma dicebat, Cic. Fin. 4, 6, 15:nec quicquam nisi honestum et rectum ab altero postulare,
id. Lael. 22, 82;so with honestum,
id. ib. 21, 76; id. Fin. 1, 7, 25; id. Off. 1, 24, 82; id. Fam. 5, 19, 1 al.:(opp. pravum) neque id Putabit, pravum an rectum siet, quod petet,
Ter. Heaut. 3, 1, 76; id. Phorm. 5, 2, 6; Cic. Ac. 2, 11, 33; id. Or. 14, 45; id. Lig. 9, 30; Quint. 1, 3, 12; 2, 4, 20 et saep.; cf.:recta consilia (opp. prava),
Liv. 1, 27:in rectis (opp. in pravitatibus),
Cic. Leg. 1, 11, 31:curvo dignoscere rectum,
Hor. Ep. 2, 2, 44:mens sibi conscia recti,
Verg. A. 1, 604:fidem rectumque colebat,
Ov. M. 1, 90:recta ingenia (opp. perversa),
Plin. Ep. 4, 7, 3 et saep.:in omni vitā suā quemque a rectā conscientiā traversum unguem non oportet discedere,
Cic. Att. 13, 20, 4:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:natura,
id. S. 1, 6, 66:ex consularibus, unus L. Caesar firmus est et rectus,
Cic. Fam. 12, 5, 2:judex,
Quint. 4, 1, 13; cf.auditor,
Plin. Ep. 2, 19, 6:vir rectus et sanctus,
id. ib. 2, 11, 5; cf. id. ib. 7, 31, 1:beatus judicii rectus,
Sen. Vit. Beat. 6, 2.— Rectum est, with subjective-clause:rectum est gravitatem retinere,
Cic. Off. 1, 38 fin.; so id. ib. 3, 11, 47; id. Mur. 2, 3; id. Att. 6, 9, 4.—In gram.: rectus casus, the nominative case (because not inflected;A.opp. obliqui casus),
Varr. L. L. 1 sq.; Quint. 1, 4, 13; 1, 5, 61; Gell. 13, 12, 4 et saep.—Hence the adverbs,rectā,B.rectō,C.rectē.A.rectā (sc. viā). straightway, straightforwards, right on, directly (freq. and class.):B.hic ad me rectā habet rectam viam,
Plaut. Mil. 2, 6, 11; id. Ps. 4, 7, 37:jam ad regem rectā me ducam,
id. Am. 4, 3, 8; 5, 1, 63; id. Capt. 3, 5, 93; id. Cas. prol. 43; id. Mil. 2, 5, 50; id. Merc. 5, 2, 92; id. Ps. 4, 2, 11; id. Rud. 3, 6, 13; Ter. Eun. 1, 2, 7:tu rus hinc ibis?... rectā,
id. Ad. 3, 3, 79; id. Hec. 3, 3, 12; id. Phorm. 1, 2, 62; 5, 6, 19:Marius ab subselliis in rostra rectā,
Cic. Off. 3, 20, 80; id. Att. 5, 14, 2; 6, 8, 1; 16, 10, 1; id. Fam. 9, 19, 1; id. Verr. 2, 5, 61, § 160; id. Cat. 1, 9, 23; Auct. Her. 4, 50, 63; Auct. B. Afr. 18; 40; Auct. B. Hisp. 3; Plin. 2, 47, 46, § 121 al.: tendimus hinc rectā Beneventum. Hor. S. 1, 5, 71. —rectō, straightforwards, directly (perh. only in the two foll. passages):C. 1.appellationes, quae recto ad principem factae sunt,
Dig. 49, 1, 21; Inscr. Grut. 611, 13.—Lit., in a straight line (horizontal or perpendicular), straightly, perpendicularly, uprightly, orthôs (very rare):2.vitem bene enodatam deligato recte, flexuosa uti ne siet,
Cato, R. R. 33, 4:sive aliae (atomi) declinabunt, aliae suo nutu recte ferentur... quae (atomi) recte, quae oblique ferantur,
Cic. Fin. 1, 6, 20:satyri, cum quadrupedes, tum recte currentes, humanā effigie,
Plin. 7, 2, 2, § 24.—Trop., rightly, correctly, properly, duly, suitably, well, advantageously, accurately (very freq. in all periods and styles):b.recta et vera loquere, sed neque vere neque recte adhuc Fecisti umquam,
Plaut. Capt. 5, 2, 7; cf. Cic. Lael. 2, 8:fecisti edepol et recte et bene,
Plaut. Capt. 5, 4, 20: si facias recte [p. 1553] aut commode, id. Cas. 2, 3, 42;so with commode,
Ter. Heaut. 1, 1, 100:recte et sapienter facit,
Plaut. Am. 1, 1, 133; cf. id. ib. 3, 4, 12:recte atque ordine factum,
Cic. Quint. 7, 28:recte atque ordine facere,
id. Phil. 3, 15, 38; Sall. C. 51, 4; Liv. 24, 31; 28, 39; 30, 17 et saep.;v. Brisson. Form. II. p. 197: recte ac merito miseriā commoveri,
Cic. Verr. 2, 5, 67, § 172:recte atque in loco constare,
id. Mur. 12, 26:recte factum,
Plaut. Capt. 3, 5, 52:seu recte seu pervorse facta sunt,
id. Trin. 1, 2, 146:seu recte seu perperam facere,
Cic. Quint. 8, 31; so (opp. perperam) Sall. J. 31, 27; Liv. 29, 17:recte dictum (opp. absurde),
Plaut. Capt. 1, 1, 4:recte concludere (opp. vitiose),
Cic. Ac. 2, 30, 98:recte factum (opp. turpiter),
Caes. B. G. 7, 80 et saep.:recte rationem tenes,
Plaut. Mil. 1, 1, 47:hercle quin tu recte dicis,
id. Men. 2, 3, 74; id. Merc. 2, 3, 77; 5, 4, 47: recte auguraris de me, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, 1:non recte judicas de Catone,
Cic. Lael. 2, 9; cf.:rectissime quidem judicas,
id. Rep. 3, 32, 44:tum demum sciam Recta monuisse, si tu recte caveris,
Plaut. Men. 2, 2, 71 sq.:monere,
id. Bacch. 2, 3, 96; id. Ps. 4, 4, 12; id. Pers. 4, 4, 53; id. Rud. 3, 5, 49; cf.:admonere recte,
id. Men. 5, 9, 33:suis amicis recte res suas narrare,
properly, openly, id. Poen. 5, 6, 2:hic (Epicurus) circumitione quādam deos tollens recte non dubitat divinationem tollere,
consistently, logically, Cic. Div. 2, 17, 40:aliquem asservare recte, ne aufugiat,
duly, carefully, Plaut. Men. 1, 1, 11:alicui recte dare epistulam,
correctly, id. Ps. 4, 2, 33:cum fuit cui recte ad te litteras darem,
safely, Cic. Att. 4, 1, 1; id. Fam. 1, 7, 1; so,sed habebat ducem Gabinium, quicum quidvis rectissime facere posset,
id. Phil. 2, 19, 49; cf.:alicui suam salutem recte committere,
Caes. B. G. 7, 6 fin.; id. B. C. 1, 74:si recte ambulaverit is, qui hanc epistulam tulit,
goes as he ought, Cic. Att. 9, 4, 3: tabernaculum recte captum, i. e. in the prescribed manner (opp. vitio captum), id. Div. 2, 35, 75; Liv. 4, 7; cf.:ludi recte facti,
id. 36, 2:ver sacrum non esse recte factum,
id. 34, 44: procedere recte, well, rightly, Enn. ap. Acron. ad Hor. S. 1, 2, 37 (Ann. v. 454 Vahl.): Pi. Recte valet? Ch. Vivit recte et valet, Plaut. Bacch. 2, 2, 11, and 14:valere,
id. Merc. 2, 3, 53:apud matrem recte est,
i. e. she is quite well, Cic. Att. 1, 7 init.; so,recte esse,
id. ib. 14, 16, 4 (with belle); Hor. S. 2, 3, 162 Orell.; cf.: Tullia nostra recte valet... Praeterea rectissime sunt apud te omnia, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1:recte sit oculis tuis,
Gell. 13, 30, 11:olivetum recte putare,
properly, advantageously, Cato, R. R. 44:solet illa recte sub manus succedere,
well, Plaut. Pers. 4, 1, 2:recte cavere,
to look out well, take good care, id. Bacch. 3, 6, 15; id. Ep. 2, 2, 107; id. Most. 3, 3, 23; id. Men. 2, 2, 72; cf.: recte sibi videre, to look out well for one ' s self, Ter. Phorm. 1, 4, 12 Ruhnk.:deos volo consilia vostra recte vortere,
well, happily, Plaut. Trin. 5, 2, 31; so,vortere,
id. Aul. 2, 2, 41: recte vendere, well, i. e. dearly, at a high price (opp. male), Cic. Verr. 2, 3, 98, § 227:alicui nec recte dicere, i. e. male, injuriose,
Plaut. Bacch. 1, 2, 11; id. Most. 1, 3, 83; id. Poen. 3, 1, 13; cf.:nec recte loqui alicui,
id. Bacch. 4, 4, 83:nec recte dicere in aliquem,
id. As. 1, 3, 3;and simply nec recte dicere,
id. Ps. 4, 6, 23.— Comp.:ad omnia alia aetate sapimus rectius,
Ter. Ad. 5, 3, 46:hic tibi erit rectius,
Plaut. Men. 2, 3, 31:rectius bella gerere,
Liv. 3, 2 fin.:non possidentem multa vocaveris Recte beatum, rectius occupet Nomen beati, qui, etc.,
Hor. C. 4, 9, 46.— Sup., Cic. Rep. 3, 32, 44; v. supra. —With adjj., right, well, properly, very, much, to strengthen the idea (ante-class.): illasce oves, quā de re agitur, sanas recte esse, uti pecus ovillum, quod recte sanum est, etc., an ancient formula in Varr. R. R. 2, 2, 6:c.locus recte ferax,
Cato, R. R. 44:salvus sum recte,
Plaut. Am. 2, 1, 34:morata recte,
id. Aul. 2, 2, 62:oneratus recte,
id. Bacch. 2, 3, 115:non recte vinctus est,
Ter. And. 5, 4, 52.—Ellipt., esp. in answers, in colloquial lang., well, quite well, right, excellently: Thr. Primum aedis expugnabo. Gn. Recte. Thr. Virginem eripiam. Gn. Probe. Thr. Male mulcabo ipsam. Gn. Pulchre, Ter. Eun. 4, 7, 3: quid vos? quo pacto hic? satin recte? (sc. est, agitur, valetis, etc.), quite well? id. And. 4, 5, 9; cf.: Le. Satin' salve? dic mihi. Ca. Recte, Plaut. Trin. 5, 2, 54; and: De. Quid fit? quid agitur? Sy. Recte. De. Optime'st, Ter. Ad. 5, 5, 3; Quint. 6, 3, 84.—B.So, in colloquial lang., freq. like benigne and the Gr. kalôs, or kallista echei, as a courteously evasive answer, all ' s well, it ' s all right, there ' s nothing the matter; or, in politely declining an offer, nothing is wanting, no I thank you: De. Unde incedis? quid festinas, gnate mi? Ch. Recte pater, Plaut. Merc. 2, 3, 33; cf.: So. Quid es tam tristis? Pa. Recte mater, Ter. Hec. 3, 2, 20; and: Ch. Quid tu istic? Syr. Recte equidem, id. Heaut. 3, 2, 7: Mi. Quid est? Aes. Nihil, recte, perge, id. Ad. 4, 5, 19:rogo numquid velit? Recte inquit,
i. e. no, nothing, id. Eun. 2, 3, 51; so,in an exclamation: clamabit, pulchre! bene! recte!
Hor. A. P. 4, 28. -
117 rego
rĕgo, xi, ctum, 3, v. a. [Sanscr. arg-, argami, to obtain; Gr. oregô reach after; cf. [p. 1552] Sanscr. rāgan; Goth. reiks, king; Germ. Reich and Recht], to keep straight or from going wrong, to lead straight; to guide, conduct, direct (freq. and class.; syn.: guberno, moderor).I.Lit.:B.deus est, qui regit et moderatur et movet id corpus, cui praepositus est,
Cic. Rep. 6, 24, 26:manus una (navem) regit,
Lucr. 4, 903:onera navium velis,
Caes. B. G. 3, 13:arte ratem,
Ov. Tr. 1, 4, 12; cf.clavum,
Verg. A. 10, 218:te ventorum regat pater,
Hor. C. 1, 3, 3:vela,
Prop. 2, 28 (3, 24), 24:coërcet et regit beluam,
Cic. Rep. 2, 40, 67:equum,
Liv. 35, 11:equos,
Ov. A. A. 3, 556; id. Ib. 474; cf.quadrupedes,
id. M. 2, 86:spumantia ora (equi),
id. ib. 8, 34:frena,
id. P. 4, 12, 24:equi impotentes regendi,
Liv. 35, 11; Ov. Tr. 1, 3, 28; Curt. 4, 15, 28:currus,
Ov. A. A. 1, 4; Curt. 8, 14, 7: taurus ex grege, quem prope litora regebat, Sall. H. Fragm. ap. Prisc. p. 715 P.; Quint. 1, 1, 27:rege tela per auras,
Verg. A. 9, 409:tela per viscera Caesaris,
Luc. 7, 350; cf.:missum jaculum,
Ov. M. 7, 684:sagittas nusquam,
Luc. 7, 515:regens tenui vestigia filo,
Cat. 64, 113; cf.:Daedalium iter lino duce,
Prop. 2, 14 (3, 6), 8:caeca filo vestigia,
Verg. A. 6, 30:diverso flamina tractu,
Ov. M. 1, 59:gressus,
Vulg. Judic. 16, 26.—In partic., jurid. t. t.:II. A.regere fines,
to draw the boundaries, mark out the limits, Cic. Leg. 1, 21, 55; id. Top. 10, 43; id. Mur. 9, 22; Tib. 1, 3, 44; cf. Dig. 10, 1, and Cod. Just. 3, 39 tit. Finium regundorum.—In gen.:B.Deus qui omnem hunc mundum regit,
Cic. Rep. 6, 13, 13:domum,
id. ib. 1, 39, 61:rem consilio,
Ter. Eun. 1, 1, 13:belli fera munera Mavors regit,
Lucr. 1, 33; cf.bella,
Caes. B. G. 6, 17; Sil. 7, 47:omnia nostra ita gerito, regito, gubernato, ut, etc.,
Cic. Att. 16, 2, 2:alicujus animum atque ingenium,
Plaut. Bacch. 3, 3, 90; cf.:animi motus (with moderari cupiditates),
Cic. Part. Or. 22, 76:mores,
Ov. M. 15, 834:animos dictis,
Verg. A. 1, 153:animum,
Hor. Ep. 1, 2, 62:ut me ipse regam,
id. ib. 1, 1, 27:consilia senatus,
Quint. 12, 1, 26:valetudines principis,
Tac. A. 6, 50; cf.:valetudinem arbitratu suo,
Suet. Tib. 68 al.:neque regerentur magis quam regerent casus,
Sall. J. 1, 5; cf.:jam regi leges, non regere,
Liv. 10, 13:utroque vorsum rectum est ingenium meum,
Plaut. Capt. 2, 3, 6:vellem suscepisses juvenem regendum,
Cic. Att. 10, 6, 2; cf. Suet. Tib. 50; id. Claud. 9:Silvanum specie obsequii regebat,
Tac. H. 3, 50:nemo regere potest, nisi qui et regi,
Sen. Ira, 2, 15 fin.; Quint. 12, 10, 69.—Transf.1.To sway, control, rule, govern, have the supremacy over any thing:2.quare qui convenit polliceri operam suam rei publicae, cum rem publicam regere nesciant?
Cic. Rep. 1, 6, 11; so,rem publicam,
id. ib. 1, 26, 41;1, 27, 43: in iis civitatibus quae ab optimis reguntur,
id. ib. 1, 34 fin.;2, 9, 15: illa civitas optimatium arbitrio regi dicitur,
id. ib. 1, 26, 42; cf.:Massilienses per delectos et principes cives summā justitiā reguntur,
id. ib. 1, 27, 43:Frisios,
Tac. A. 4, 72:populos imperio,
Verg. A. 6, 851:imperiis Italiam,
id. ib. 4, 230:legiones,
Tac. A. 15, 7; cf.cohortes,
id. H. 4, 12:exercitum,
Plin. Ep. 2, 13, 2; id. Pan. 9, 2:domum,
Vulg. 1 Tim. 5, 4:diva, quae regis Antium,
Hor. C. 1, 35, 1:Diana, quae silentium regis,
id. Epod. 5, 51.— Transf., of abstract objects:animi partes consilio,
Cic. Rep. 1, 38, 60:ut unius potestate regatur salus et aequabilitas et otium civium,
id. ib. 2, 23, 43:rex ille (Tarquinius) neque suos mores regere poterat neque suorum libidines,
id. ib. 2, 25, 46.— Absol.:Tiberio regente,
Tac. A. 4, 33; 13, 3:stare rempublicam nisi uno regente non posse,
Quint. 3, 8, 47:quo regente,
Verg. Cul. 333; Just. 1, 9, 23:Clemens ambitioso imperio regebat,
i. e. used his authority to court popular favor, Tac. H. 2, 12.—To guide into the right way one who has erred; to set right, correct: non multa peccas, sed si peccas, te regere possum, old poet ap. Cic. Mur. 29, 60 (with corrigere and inflectere):I.errantem regere,
Caes. B. C. 3, 57:rogo, domine, consilio me regas, etc.,
Plin. Ep. 10, 19 (30), 1; cf.: alicujus dubitationem, id. ib 10, 118 (119), 3.— Hence,P. a. as subst.: rĕgens, entis, m., a governor, prince, ruler, regent:II.contemptus regentium,
Tac. A. 12, 54:in obsequium regentis,
id. Or. 41: clementia regentis, Sen. Clem. 1, 22, 3:vita regentis,
Claud. IV. Cons. Hon. 301:excogitare nemo quicquam poterit, quod magis decorum regenti sit quam clementia,
Sen. Clem. 1, 19, 1; id. Ep. 59, 7:in vulgus manant exempla regentum (= -tium),
Claud. Laud. Stil. 1, 168.—rectus, a, um, P. a., led straight along, drawn in a straight line (horizontal or vertical), straight, upright, orthos.A.Lit., of horizontal direction:B.pars Remorum recta est (opp. refracta),
Lucr. 4, 439:sed nil omnino rectā regione viaï declinare,
id. 2, 249 Munro:rectā regione iter instituere,
Liv. 21, 31:India, rectā regione spatiosa,
Curt. 8, 9, 2; cf. id. 7, 9, 2:ad nostras aedes hic quidem habet rectam viam,
Plaut. Trin. 4, 2, 26:via,
id. Cas. 5, 2, 7; id. Poen. 3, 3, 79; id. Ps. 4, 7, 37; Ter. And. 3, 4, 21; id. Phorm. 2, 1, 80; Mart. 8, 75, 2; cf.platea,
Plaut. Cist. 2, 1, 58; Ter. Ad. 4, 2, 35; 43:porta,
Plaut. Bacch. 4, 4, 60:ostium,
id. Mil. 2, 3, 58:ostia viarum (opp. iter flexum),
Lucr. 4, 93:cursus hinc in Africam,
Liv. 26, 43:saxa quae rectis lineis suos ordines servant,
Caes. B. G. 7, 23 fin.:recto flumine,
Verg. A. 8, 57:recto ad Iberum itinere,
Caes. B. C. 1, 69; Liv. 22, 9:ne qua forent pedibus vestigia rectis,
Verg. A. 8, 209:recto grassetur limite miles,
Ov. Tr. 2, 477:velut rectae acies concurrissent,
in a straight line, line of battle, Liv. 34, 28; so,acies,
id. 35, 28:qui (quincunx), in quamcumque partem spectaveris, rectus est,
Quint. 8, 3, 9:hic vos aliud nihil orat, nisi ut rectis oculis hanc urbem sibi intueri liceat,
Cic. Rab. Post. 17, 48:adversus adparatus terribilium rectos oculos tenet,
Sen. Const. 5, 5:rectis oculis gladios micantes videre,
id. Ep. 76, 33; 104, 24:oculi,
Suet. Aug. 16; cf.acies,
Ov. M. 2, 776:lumen,
Luc. 9, 638:vultus,
Stat. Th. 10, 542.—Of vertical direction:ut hae (partes) rursum rectis lineis in caelestem locum subvolent,
in perpendicular lines, Cic. Tusc. 1, 17, 40:saxa,
perpendicular, steep, Liv. 21, 36 (just before: pleraque Alpium arrectiora sunt); cf.:rectae prope rupes,
id. 38, 20:truncus,
Ov. M. 7, 640:ita jacere talum, ut rectus assistat: qui ita talus erit jactus ut cadet rectus,
Cic. Fin. 3, 16, 53:caput rectum et secundum naturam (opp. dejectum, supinum), in latus inclinatum,
Quint. 11, 3, 69:homines,
straight, erect, Cat. 10, 20; so,Quintia,
id. 86, 1:puella,
Hor. S. 1, 2, 123:senectus,
Juv. 3, 26:iterque Non agit in rectum, sed in orbem curvat eundem,
does not shape his course directly forward, Ov. M. 2, 715:vidit ut hostiles in rectum exire cohortes,
Luc. 7, 327. — Comp.:crus Rectius,
Hor. S. 1, 2, 82:rectior coma,
smoother, straighter, Sen. Ep. 95, 24:longā trabe rectior exstet,
Ov. M. 3, 78:crura,
Pall. 7, 7. — Sup.:rectissima linea,
Quint. 3, 6, 83:via,
id. 12, 2, 27. —Trop.1.In gen., right, correct, proper, appropriate, befitting; opp. to what is false or improper: vobis mentes rectae quae stare solebant, Enn. ap. Cic. Sen. 6, 16 (Ann. v. 208 Vahl.):2.ut rectā viā rem narret ordine omnem,
Ter. Heaut. 4, 3, 28 (just before: aperte, ita ut res sese habet, narrato); cf. id. And. 2, 6, 11: De. Estne hoc, ut dico? Li. Rectam instas viam: Ea res est, you ' re on the right way, Plaut. As. 1, 1, 39: in rectam redire semitam, cf. id. Cas. 2, 3, 33:rectā viā depelli,
Quint. 2, 7, 29; 10, 1, 29; cf. Sen. Ep. 94, 54; Quint. 2, 6, 2;so post-class.: de viā rectā declinare,
Gell. 1, 3, 15: a rectā viā avertere, Aug. Civ Dei, 12, 17, 2: ad rectum iter retrahere, Hier. in Osee, 2, 8 sq.; id. in Mich. 3, 5:recta consilia dare,
Ter. And. 2, 1, 9:quae sint in artibus recta ac prava dijudicare,
Cic. de Or. 3, 50, 195; cf.:quae sunt recta et simplicia laudantur,
id. Off. 1, 36, 130; Quint. 9, 3, 3:sermo rectus et secundum naturam enunciatus,
id. 2, 5, 11; cf.:(oratio) recta an ordine permutato,
id. 1, 13, 5; 9, 4, 27:per Marathonis propugnatores recto sono juravit (opp. flexus vocis),
id. 11, 3, 168 Spald.; cf. id. 11, 3, 64:recto ac justo proelio dimicare,
Liv. 35, 4 fin.:rectarum cenarum consuetudo,
a regular, formal supper, Suet. Dom. 7; so,cena,
Mart. 2, 69, 7; 7, 20, 2; also absol.:recta,
Suet. Aug. 74; Mart. 8, 50, 10:domus recta est (with contenta decore simplici),
Sen. Ep. 100, 6:nominibus rectis expendere nummos,
i. e. on good securities, Hor. Ep. 2, 1, 105: ut natura dedit, sic omnis recta figura, correct, beautiful, Prop. 2, 18, 25 (3, 11, 3):absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum,
suitable, qualified, Plaut. Bacch. 3, 3, 8.— Subst.: rectum, i, n.:rectum est etiam in illis contentionibus gravitatem retinere,
Cic. Off. 1, 38, 137:quid verum, quid falsum, quid rectum in oratione pravumve,
id. Ac. 1, 5, 19:aliter, quam est rectum verumque dicere,
Quint. 6, 3, 89:cum sit rectum, Nocere facile est, etc.,
id. 8, 5, 6;so (opp. durum et incomptum),
id. 8, 6, 65; (opp. vitiosum) id. 1, 5, 29:mutare aliquid a recto,
id. 2, 13, 11:recta et vera loquere,
i. e. sincerely, openly, Plaut. Capt. 5, 2, 7:qui haec recta tantum et in nullos flexus recedentia copiose tractaverit,
Quint. 10, 5, 12:ea plerumque recta sunt,
id. 9, 2, 5; cf. id. 9, 2, 45.— Comp.:rectior divisio,
Quint. 7, 2, 39:si quid novisti rectius istis,
Hor. Ep. 1, 6, 67; Cic. Rep. 1, 40, 62.— Sup.:rectissima ratio,
Quint. 2, 13, 3.—In partic.a.Morally right, correct, lawful, just, virtuous, noble, good (opp. pravus); as subst.: rectum, i, n., that which is right, good, virtuous; uprightness, rectitude, virtue (very freq.):b.honesta res dividitur in rectum et laudabile. Rectum est, quod cum virtute et officio fit,
Auct. Her. 3, 2, 3: illud rectum, quod katorthôma dicebat, Cic. Fin. 4, 6, 15:nec quicquam nisi honestum et rectum ab altero postulare,
id. Lael. 22, 82;so with honestum,
id. ib. 21, 76; id. Fin. 1, 7, 25; id. Off. 1, 24, 82; id. Fam. 5, 19, 1 al.:(opp. pravum) neque id Putabit, pravum an rectum siet, quod petet,
Ter. Heaut. 3, 1, 76; id. Phorm. 5, 2, 6; Cic. Ac. 2, 11, 33; id. Or. 14, 45; id. Lig. 9, 30; Quint. 1, 3, 12; 2, 4, 20 et saep.; cf.:recta consilia (opp. prava),
Liv. 1, 27:in rectis (opp. in pravitatibus),
Cic. Leg. 1, 11, 31:curvo dignoscere rectum,
Hor. Ep. 2, 2, 44:mens sibi conscia recti,
Verg. A. 1, 604:fidem rectumque colebat,
Ov. M. 1, 90:recta ingenia (opp. perversa),
Plin. Ep. 4, 7, 3 et saep.:in omni vitā suā quemque a rectā conscientiā traversum unguem non oportet discedere,
Cic. Att. 13, 20, 4:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:natura,
id. S. 1, 6, 66:ex consularibus, unus L. Caesar firmus est et rectus,
Cic. Fam. 12, 5, 2:judex,
Quint. 4, 1, 13; cf.auditor,
Plin. Ep. 2, 19, 6:vir rectus et sanctus,
id. ib. 2, 11, 5; cf. id. ib. 7, 31, 1:beatus judicii rectus,
Sen. Vit. Beat. 6, 2.— Rectum est, with subjective-clause:rectum est gravitatem retinere,
Cic. Off. 1, 38 fin.; so id. ib. 3, 11, 47; id. Mur. 2, 3; id. Att. 6, 9, 4.—In gram.: rectus casus, the nominative case (because not inflected;A.opp. obliqui casus),
Varr. L. L. 1 sq.; Quint. 1, 4, 13; 1, 5, 61; Gell. 13, 12, 4 et saep.—Hence the adverbs,rectā,B.rectō,C.rectē.A.rectā (sc. viā). straightway, straightforwards, right on, directly (freq. and class.):B.hic ad me rectā habet rectam viam,
Plaut. Mil. 2, 6, 11; id. Ps. 4, 7, 37:jam ad regem rectā me ducam,
id. Am. 4, 3, 8; 5, 1, 63; id. Capt. 3, 5, 93; id. Cas. prol. 43; id. Mil. 2, 5, 50; id. Merc. 5, 2, 92; id. Ps. 4, 2, 11; id. Rud. 3, 6, 13; Ter. Eun. 1, 2, 7:tu rus hinc ibis?... rectā,
id. Ad. 3, 3, 79; id. Hec. 3, 3, 12; id. Phorm. 1, 2, 62; 5, 6, 19:Marius ab subselliis in rostra rectā,
Cic. Off. 3, 20, 80; id. Att. 5, 14, 2; 6, 8, 1; 16, 10, 1; id. Fam. 9, 19, 1; id. Verr. 2, 5, 61, § 160; id. Cat. 1, 9, 23; Auct. Her. 4, 50, 63; Auct. B. Afr. 18; 40; Auct. B. Hisp. 3; Plin. 2, 47, 46, § 121 al.: tendimus hinc rectā Beneventum. Hor. S. 1, 5, 71. —rectō, straightforwards, directly (perh. only in the two foll. passages):C. 1.appellationes, quae recto ad principem factae sunt,
Dig. 49, 1, 21; Inscr. Grut. 611, 13.—Lit., in a straight line (horizontal or perpendicular), straightly, perpendicularly, uprightly, orthôs (very rare):2.vitem bene enodatam deligato recte, flexuosa uti ne siet,
Cato, R. R. 33, 4:sive aliae (atomi) declinabunt, aliae suo nutu recte ferentur... quae (atomi) recte, quae oblique ferantur,
Cic. Fin. 1, 6, 20:satyri, cum quadrupedes, tum recte currentes, humanā effigie,
Plin. 7, 2, 2, § 24.—Trop., rightly, correctly, properly, duly, suitably, well, advantageously, accurately (very freq. in all periods and styles):b.recta et vera loquere, sed neque vere neque recte adhuc Fecisti umquam,
Plaut. Capt. 5, 2, 7; cf. Cic. Lael. 2, 8:fecisti edepol et recte et bene,
Plaut. Capt. 5, 4, 20: si facias recte [p. 1553] aut commode, id. Cas. 2, 3, 42;so with commode,
Ter. Heaut. 1, 1, 100:recte et sapienter facit,
Plaut. Am. 1, 1, 133; cf. id. ib. 3, 4, 12:recte atque ordine factum,
Cic. Quint. 7, 28:recte atque ordine facere,
id. Phil. 3, 15, 38; Sall. C. 51, 4; Liv. 24, 31; 28, 39; 30, 17 et saep.;v. Brisson. Form. II. p. 197: recte ac merito miseriā commoveri,
Cic. Verr. 2, 5, 67, § 172:recte atque in loco constare,
id. Mur. 12, 26:recte factum,
Plaut. Capt. 3, 5, 52:seu recte seu pervorse facta sunt,
id. Trin. 1, 2, 146:seu recte seu perperam facere,
Cic. Quint. 8, 31; so (opp. perperam) Sall. J. 31, 27; Liv. 29, 17:recte dictum (opp. absurde),
Plaut. Capt. 1, 1, 4:recte concludere (opp. vitiose),
Cic. Ac. 2, 30, 98:recte factum (opp. turpiter),
Caes. B. G. 7, 80 et saep.:recte rationem tenes,
Plaut. Mil. 1, 1, 47:hercle quin tu recte dicis,
id. Men. 2, 3, 74; id. Merc. 2, 3, 77; 5, 4, 47: recte auguraris de me, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, 1:non recte judicas de Catone,
Cic. Lael. 2, 9; cf.:rectissime quidem judicas,
id. Rep. 3, 32, 44:tum demum sciam Recta monuisse, si tu recte caveris,
Plaut. Men. 2, 2, 71 sq.:monere,
id. Bacch. 2, 3, 96; id. Ps. 4, 4, 12; id. Pers. 4, 4, 53; id. Rud. 3, 5, 49; cf.:admonere recte,
id. Men. 5, 9, 33:suis amicis recte res suas narrare,
properly, openly, id. Poen. 5, 6, 2:hic (Epicurus) circumitione quādam deos tollens recte non dubitat divinationem tollere,
consistently, logically, Cic. Div. 2, 17, 40:aliquem asservare recte, ne aufugiat,
duly, carefully, Plaut. Men. 1, 1, 11:alicui recte dare epistulam,
correctly, id. Ps. 4, 2, 33:cum fuit cui recte ad te litteras darem,
safely, Cic. Att. 4, 1, 1; id. Fam. 1, 7, 1; so,sed habebat ducem Gabinium, quicum quidvis rectissime facere posset,
id. Phil. 2, 19, 49; cf.:alicui suam salutem recte committere,
Caes. B. G. 7, 6 fin.; id. B. C. 1, 74:si recte ambulaverit is, qui hanc epistulam tulit,
goes as he ought, Cic. Att. 9, 4, 3: tabernaculum recte captum, i. e. in the prescribed manner (opp. vitio captum), id. Div. 2, 35, 75; Liv. 4, 7; cf.:ludi recte facti,
id. 36, 2:ver sacrum non esse recte factum,
id. 34, 44: procedere recte, well, rightly, Enn. ap. Acron. ad Hor. S. 1, 2, 37 (Ann. v. 454 Vahl.): Pi. Recte valet? Ch. Vivit recte et valet, Plaut. Bacch. 2, 2, 11, and 14:valere,
id. Merc. 2, 3, 53:apud matrem recte est,
i. e. she is quite well, Cic. Att. 1, 7 init.; so,recte esse,
id. ib. 14, 16, 4 (with belle); Hor. S. 2, 3, 162 Orell.; cf.: Tullia nostra recte valet... Praeterea rectissime sunt apud te omnia, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1:recte sit oculis tuis,
Gell. 13, 30, 11:olivetum recte putare,
properly, advantageously, Cato, R. R. 44:solet illa recte sub manus succedere,
well, Plaut. Pers. 4, 1, 2:recte cavere,
to look out well, take good care, id. Bacch. 3, 6, 15; id. Ep. 2, 2, 107; id. Most. 3, 3, 23; id. Men. 2, 2, 72; cf.: recte sibi videre, to look out well for one ' s self, Ter. Phorm. 1, 4, 12 Ruhnk.:deos volo consilia vostra recte vortere,
well, happily, Plaut. Trin. 5, 2, 31; so,vortere,
id. Aul. 2, 2, 41: recte vendere, well, i. e. dearly, at a high price (opp. male), Cic. Verr. 2, 3, 98, § 227:alicui nec recte dicere, i. e. male, injuriose,
Plaut. Bacch. 1, 2, 11; id. Most. 1, 3, 83; id. Poen. 3, 1, 13; cf.:nec recte loqui alicui,
id. Bacch. 4, 4, 83:nec recte dicere in aliquem,
id. As. 1, 3, 3;and simply nec recte dicere,
id. Ps. 4, 6, 23.— Comp.:ad omnia alia aetate sapimus rectius,
Ter. Ad. 5, 3, 46:hic tibi erit rectius,
Plaut. Men. 2, 3, 31:rectius bella gerere,
Liv. 3, 2 fin.:non possidentem multa vocaveris Recte beatum, rectius occupet Nomen beati, qui, etc.,
Hor. C. 4, 9, 46.— Sup., Cic. Rep. 3, 32, 44; v. supra. —With adjj., right, well, properly, very, much, to strengthen the idea (ante-class.): illasce oves, quā de re agitur, sanas recte esse, uti pecus ovillum, quod recte sanum est, etc., an ancient formula in Varr. R. R. 2, 2, 6:c.locus recte ferax,
Cato, R. R. 44:salvus sum recte,
Plaut. Am. 2, 1, 34:morata recte,
id. Aul. 2, 2, 62:oneratus recte,
id. Bacch. 2, 3, 115:non recte vinctus est,
Ter. And. 5, 4, 52.—Ellipt., esp. in answers, in colloquial lang., well, quite well, right, excellently: Thr. Primum aedis expugnabo. Gn. Recte. Thr. Virginem eripiam. Gn. Probe. Thr. Male mulcabo ipsam. Gn. Pulchre, Ter. Eun. 4, 7, 3: quid vos? quo pacto hic? satin recte? (sc. est, agitur, valetis, etc.), quite well? id. And. 4, 5, 9; cf.: Le. Satin' salve? dic mihi. Ca. Recte, Plaut. Trin. 5, 2, 54; and: De. Quid fit? quid agitur? Sy. Recte. De. Optime'st, Ter. Ad. 5, 5, 3; Quint. 6, 3, 84.—B.So, in colloquial lang., freq. like benigne and the Gr. kalôs, or kallista echei, as a courteously evasive answer, all ' s well, it ' s all right, there ' s nothing the matter; or, in politely declining an offer, nothing is wanting, no I thank you: De. Unde incedis? quid festinas, gnate mi? Ch. Recte pater, Plaut. Merc. 2, 3, 33; cf.: So. Quid es tam tristis? Pa. Recte mater, Ter. Hec. 3, 2, 20; and: Ch. Quid tu istic? Syr. Recte equidem, id. Heaut. 3, 2, 7: Mi. Quid est? Aes. Nihil, recte, perge, id. Ad. 4, 5, 19:rogo numquid velit? Recte inquit,
i. e. no, nothing, id. Eun. 2, 3, 51; so,in an exclamation: clamabit, pulchre! bene! recte!
Hor. A. P. 4, 28. -
118 sinister
sĭnister, tra, trum ( comp. sinisterior; sup. sinistimus, Prisc. pp. 605 and 607 P.; Fest. s. v. dextimum, p. 74; and s. v. sinistrae, p. 339 Müll.), adj. [etym. dub.; perh. from sinus (i. e. togae); cf. Pott, Etym. Forsch. 2, 555; the ending is a double comp. -is and -ter; cf.: magister, minister].I.Left, on the left, on the left hand or side (syn.:1.laevus, scaevus): manus sinistra (opp. dextra),
Quint. 11, 3, 114:manus,
Nep. Dat. 3; Quint. 11, 3, 159:bracchium,
id. 11, 3, 141:latus,
id. 11, 3, 99:numerus,
id. 11, 3, 93; 11, 3, 113; 11, 3, 140:pes,
id. 11, 3, 125; 11, 3, 159:cornu (opp. dextrum),
Ter. Eun. 4, 7, 5; Caes. B. G. 7, 62; id. B. C. 2, 34; 3, 67 al.:pars,
id. B. G. 2, 23; id. B. C. 2, 4 fin.:angulus castrorum,
id. ib. 3, 66:ripa,
Hor. C. 1, 2, 18:calceus,
Suet. Aug. 92:tibia,
Phaedr. 5, 7, 7 et saep.—As substt.sĭnistrum, i, n. (sc. latus), the left side:2.reicere a sinistro togam,
Quint. 11, 3, 144; so,in sinistrum,
id. 11, 3, 109; 11, 3, 113; 11, 3, 114; 11, 3, 135.—sĭnistra, ae, f. (sc. manus), the left hand, the left:B.sinistrā impeditā satis commode pugnare non poterant,
Caes. B. G. 1, 25; id. B. C. 1, 75 fin.; Quint. 11, 3, 131; 11, 3, 160; Suet. Claud. 21; Ov. M. 12, 89 et saep.—Used in stealing:natae ad furta sinistrae,
Ov. M. 13, 111; cf. Cat. 12, 1;hence, of a thief's accomplices: Porci et Socration, duae sinistrae Pisonis,
id. 47, 1.—As bearing the shield and defending:idem (Afer) per allegoriam M. Caelium melius obicientem crimina quam defendentem, Bonam dextram, malam sinistram habere dicebat,
Quint. 6, 3, 69 —Transf., the left side:II.cur a dextrā corvus, a sinistrā cornix faciat ratum?
Cic. Div. 1, 39, 85:aspicite a sinistrā,
id. Phil. 6, 5, 12:aspice nunc ad sinistram,
Plaut. Merc. 5, 2, 38:sub sinistrā Britanniam relictam conspexit,
Caes. B. G. 5, 8:miles dexterā ac sinistrā muro tectus,
id. B. C. 2, 15; cf.:innumerabiles supra infra, dextrā sinistrā, ante post ejusmodi mundos esse,
Cic. Ac. 2, 40, 125.— Rarely in plur.: sinistris repentino consilio Poetelii consulis additae vires (opp. dextra [p. 1708] pars), Liv. 9, 27, 9.— Comp.:in sinisteriore parte (= sinistrā),
Varr. L. L. 9, § 34 Müll.; so, cornu (opp. dexterius), Galb. ap. Cic. Fam. 10, 30, 4:bracchium,
Suet. Dom. 17:mamma,
Cels. 4, 1 med.:equus funalis,
Suet. Tib. 6 fin.:rota,
Ov. M. 2, 139.— Sup., v. supra init. —Trop.A.Awkward, wrong, perverse, improper ( poet. and in post-Aug. prose):B.mores,
Verg. A. 11, 347:liberalitas,
Cat. 29, 16:instituta (Judaeorum),
Tac. H. 5, 5:natura (with prava),
Curt. 7, 4, 10.—Unlucky, injurious, adverse, unfavorable, ill, bad, etc. ( poet. and in post-Aug. prose):C.arboribus satisque Notus pecorique sinister,
Verg. G. 1, 444:interpretatio,
Tac. Agr. 5 fin.; cf.:sermones de Tiberio,
id. A. 1, 74; so,sermones,
Plin. Ep. 1, 9, 5:fama eo de homine,
Tac. A. 6, 32; 11, 19; id. H. 1, 51 fin.:rumor lenti itineris,
id. ib. 2, 93 fin.:diligentia,
Plin. Ep. 7, 28, 3 et saep.:pugna Cannensis,
Prop. 3, 3 (4, 2), 9:studii signa sinistra mei,
Ov. Tr. 5, 7, 64; v. also infra, C. fin. —With gen.:(Hannibal) fidei sinister,
faithless, Sil. 1, 56 (cf.:pravos fidei,
id. 3, 253).— Subst.: sĭnistrum, i, n., evil:(matrona) studiosa sinistri,
Ov. Tr. 2, 257.—With respect to auspices and divination, acc. to the Roman notions, lucky, favorable, auspicious (because the Romans on these occasions turned the face towards the south, and so had the eastern or fortunate side on the left; while the Greeks, turning to the north, had it on their right; cf.dexter, II. 2.): ita nobis sinistra videntur, Graiis et barbaris dextra, meliora. Quamquam haud ignoro, quae bona sint, sinistra nos dicere, etiam si dextra sint, etc.,
Cic. Div. 2, 39, 82; cf.:fulmen sinistrum auspicium optimum habemus ad omnes res praeterquam ad comitia,
id. ib. 2, 35, 74 (with this cf. id. Phil. 2, 38, 99):liquido exeo foras Auspicio, avi sinistra,
Plaut. Ep. 2, 2, 2; so,avi sinistra,
id. Ps. 2, 4, 72; cf.cornix,
Verg. E. 9, 15:volatus avium,
Plin. Pan. 5, 3:tonitrus,
Ov. Tr. 1, 9, 49.—Sometimes in the Greek sense (or in direct reference to the signif. B.), unlucky, unfavorable, inauspicious:di, precor, a nobis omen removete sinistrum,
Ov. H. 13, 49:avibus sinistris,
id. ib. 2, 115:sinistris auspiciis,
Val. Max. 4, 7, 2 fin.:fulmen,
Cic. Phil. 2, 38, 99:sinistram approbationem (opp. dextram),
Cat. 45, 8 and 17;cf: sinistro pede proficisci,
App. M. 1, p. 104, 23.—Hence, adv.: sĭnistrē, badly, wrongly, perversely:derisum semel exceptumque sinistre,
Hor. A. P. 452:accipere,
Tac. H. 1, 7; 3, 52 fin.:non tam sinistre constitutum est,
Plin. Pan. 45, 5. -
119 sinistrum
sĭnister, tra, trum ( comp. sinisterior; sup. sinistimus, Prisc. pp. 605 and 607 P.; Fest. s. v. dextimum, p. 74; and s. v. sinistrae, p. 339 Müll.), adj. [etym. dub.; perh. from sinus (i. e. togae); cf. Pott, Etym. Forsch. 2, 555; the ending is a double comp. -is and -ter; cf.: magister, minister].I.Left, on the left, on the left hand or side (syn.:1.laevus, scaevus): manus sinistra (opp. dextra),
Quint. 11, 3, 114:manus,
Nep. Dat. 3; Quint. 11, 3, 159:bracchium,
id. 11, 3, 141:latus,
id. 11, 3, 99:numerus,
id. 11, 3, 93; 11, 3, 113; 11, 3, 140:pes,
id. 11, 3, 125; 11, 3, 159:cornu (opp. dextrum),
Ter. Eun. 4, 7, 5; Caes. B. G. 7, 62; id. B. C. 2, 34; 3, 67 al.:pars,
id. B. G. 2, 23; id. B. C. 2, 4 fin.:angulus castrorum,
id. ib. 3, 66:ripa,
Hor. C. 1, 2, 18:calceus,
Suet. Aug. 92:tibia,
Phaedr. 5, 7, 7 et saep.—As substt.sĭnistrum, i, n. (sc. latus), the left side:2.reicere a sinistro togam,
Quint. 11, 3, 144; so,in sinistrum,
id. 11, 3, 109; 11, 3, 113; 11, 3, 114; 11, 3, 135.—sĭnistra, ae, f. (sc. manus), the left hand, the left:B.sinistrā impeditā satis commode pugnare non poterant,
Caes. B. G. 1, 25; id. B. C. 1, 75 fin.; Quint. 11, 3, 131; 11, 3, 160; Suet. Claud. 21; Ov. M. 12, 89 et saep.—Used in stealing:natae ad furta sinistrae,
Ov. M. 13, 111; cf. Cat. 12, 1;hence, of a thief's accomplices: Porci et Socration, duae sinistrae Pisonis,
id. 47, 1.—As bearing the shield and defending:idem (Afer) per allegoriam M. Caelium melius obicientem crimina quam defendentem, Bonam dextram, malam sinistram habere dicebat,
Quint. 6, 3, 69 —Transf., the left side:II.cur a dextrā corvus, a sinistrā cornix faciat ratum?
Cic. Div. 1, 39, 85:aspicite a sinistrā,
id. Phil. 6, 5, 12:aspice nunc ad sinistram,
Plaut. Merc. 5, 2, 38:sub sinistrā Britanniam relictam conspexit,
Caes. B. G. 5, 8:miles dexterā ac sinistrā muro tectus,
id. B. C. 2, 15; cf.:innumerabiles supra infra, dextrā sinistrā, ante post ejusmodi mundos esse,
Cic. Ac. 2, 40, 125.— Rarely in plur.: sinistris repentino consilio Poetelii consulis additae vires (opp. dextra [p. 1708] pars), Liv. 9, 27, 9.— Comp.:in sinisteriore parte (= sinistrā),
Varr. L. L. 9, § 34 Müll.; so, cornu (opp. dexterius), Galb. ap. Cic. Fam. 10, 30, 4:bracchium,
Suet. Dom. 17:mamma,
Cels. 4, 1 med.:equus funalis,
Suet. Tib. 6 fin.:rota,
Ov. M. 2, 139.— Sup., v. supra init. —Trop.A.Awkward, wrong, perverse, improper ( poet. and in post-Aug. prose):B.mores,
Verg. A. 11, 347:liberalitas,
Cat. 29, 16:instituta (Judaeorum),
Tac. H. 5, 5:natura (with prava),
Curt. 7, 4, 10.—Unlucky, injurious, adverse, unfavorable, ill, bad, etc. ( poet. and in post-Aug. prose):C.arboribus satisque Notus pecorique sinister,
Verg. G. 1, 444:interpretatio,
Tac. Agr. 5 fin.; cf.:sermones de Tiberio,
id. A. 1, 74; so,sermones,
Plin. Ep. 1, 9, 5:fama eo de homine,
Tac. A. 6, 32; 11, 19; id. H. 1, 51 fin.:rumor lenti itineris,
id. ib. 2, 93 fin.:diligentia,
Plin. Ep. 7, 28, 3 et saep.:pugna Cannensis,
Prop. 3, 3 (4, 2), 9:studii signa sinistra mei,
Ov. Tr. 5, 7, 64; v. also infra, C. fin. —With gen.:(Hannibal) fidei sinister,
faithless, Sil. 1, 56 (cf.:pravos fidei,
id. 3, 253).— Subst.: sĭnistrum, i, n., evil:(matrona) studiosa sinistri,
Ov. Tr. 2, 257.—With respect to auspices and divination, acc. to the Roman notions, lucky, favorable, auspicious (because the Romans on these occasions turned the face towards the south, and so had the eastern or fortunate side on the left; while the Greeks, turning to the north, had it on their right; cf.dexter, II. 2.): ita nobis sinistra videntur, Graiis et barbaris dextra, meliora. Quamquam haud ignoro, quae bona sint, sinistra nos dicere, etiam si dextra sint, etc.,
Cic. Div. 2, 39, 82; cf.:fulmen sinistrum auspicium optimum habemus ad omnes res praeterquam ad comitia,
id. ib. 2, 35, 74 (with this cf. id. Phil. 2, 38, 99):liquido exeo foras Auspicio, avi sinistra,
Plaut. Ep. 2, 2, 2; so,avi sinistra,
id. Ps. 2, 4, 72; cf.cornix,
Verg. E. 9, 15:volatus avium,
Plin. Pan. 5, 3:tonitrus,
Ov. Tr. 1, 9, 49.—Sometimes in the Greek sense (or in direct reference to the signif. B.), unlucky, unfavorable, inauspicious:di, precor, a nobis omen removete sinistrum,
Ov. H. 13, 49:avibus sinistris,
id. ib. 2, 115:sinistris auspiciis,
Val. Max. 4, 7, 2 fin.:fulmen,
Cic. Phil. 2, 38, 99:sinistram approbationem (opp. dextram),
Cat. 45, 8 and 17;cf: sinistro pede proficisci,
App. M. 1, p. 104, 23.—Hence, adv.: sĭnistrē, badly, wrongly, perversely:derisum semel exceptumque sinistre,
Hor. A. P. 452:accipere,
Tac. H. 1, 7; 3, 52 fin.:non tam sinistre constitutum est,
Plin. Pan. 45, 5. -
120 sollicito
sollĭcĭto ( sōlĭ-), āvi, ātum, 1, v. a. [sollicitus], to disturb, stir, agitate, move; to distress, harass, make uneasy, vex, solicit, tempt, seduce, attract, induce.I.Lit., to stir, put in lively motion, move violently, disturb, shake, exercise ( poet. and in post-Aug. prose).A.Histri tela manu jacientes sollicitabant, Enn. ap. Macr. S. 6, 3 (Ann. v. 438 Vahl.): myropolas omnes sollicito;B.ubicumque unguentum est, ungor,
keep them busy, Plaut. Cas. 2, 3, 10:nec fas esse, quod sit fundatum perpetuo aevo, sollicitare suis.. ex sedibus,
Lucr. 5, 162:pinnisque repente sollicitant divum nocturno tempore lucos,
id. 4, 1008; 2, 965: teneram ferro sollicitavit humum, stirred, i. e. by the plough, Tib. 1, 7, 30; so,tellurem,
Verg. G. 2, 418:herbae, Quas tellus, nullo sollicitante (i. e. eam) dabat,
Ov. F. 4, 396:remis freta,
Verg. G. 2, 503:spicula dextrā,
id. A. 12, 404:totum tremoribus orbem,
Ov. M. 6, 699:stamina docto Pollice, pregn.,
excite by handling, id. ib. 11, 169 (v. II. B. 1. infra):stomachum vomitu, alvum purgatione,
to move, Cels. 1 praef. fin.: mox, velut aurā sollicitante, provecti longius, as if a breeze were moving us on, Quint. 12, prooem. 2:hic (spiritus naturae), quamdiu non... pellitur, jacet innoxius... ubi illum extrinsecus superveniens causa sollicitat, compellitque et in artum agit, etc.,
stirs up, Sen. Q. N. 6, 18, 2:sollicitavit aquas remis,
Claud. Rapt. Pros. 1, 2:lucus, qui primus anhelis sollicitatur equis,
id. Idyll. 1, 3:seu remige Medo sollicitatur Athos,
id. Ruf. 1, 336:Maenalias feras,
to hunt, Ov. Am. 1, 7, 14:ne salebris sollicitentur apes,
Col. 9, 8, 3.—Of a river:cum Danubius non jam radices nec media montium stringit, sed juga ipsa sollicitat,
Sen. Q. N. 3, 27, 9.—In mal. part., Ov. Am. 3, 7, 74; Mart. 11, 22, 4; 11, 46, 4; Petr. 20, 2.—To produce by stirring, excite, cause to come forth, to arouse, draw out (rare): radices in ipsā arbore sollicitando, by starting roots from the tree (cf. the context), Plin. 17, 13, 21, § 98; cf.:II.sollicitatur id in nobis quod diximus ante semen,
Lucr. 4, 1037.—Trop., = sollicitum facere.A. 1.Of the body (very rare and poet.):2.mala copia Aegrum sollicitat stomachum,
distresses, Hor. S. 2, 2, 43. —Of the mind; constr. with acc. of person, with animum, etc.(α).To fill with apprehension, cause fear, suspense of the mind, and anxiety for the future; and pass., = sollicitum esse, to be distressed, to torment one's self:(β).nunc ibo ut visam, estne id aurum ut condidi, quod me sollicitat miserum plurimis modis,
Plaut. Aul. 1, 1, 26: certo scio, non ut Flamininum sollicitari te, Tite, sic noctesque diesque, Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1:jamdudum equidem sentio, suspicio quae te sollicitet,
Plaut. Bacch. 4, 7, 50:sicine me atque illam operā tuā nunc miseros sollicitarier?
Ter. And. 4, 2, 6: egon' id timeo? Ph. Quid te ergo aliud sollicitat? id. Eun. 1, 2, 82; so id. Heaut. 2, 3, 10:aut quid sit id quod sollicitere ad hunc modum?
id. Hec. 4, 4, 54:me autem jam et mare istuc et terra sollicitat,
Cic. Q. Fr. 3, 3, 1:an dubitas quin ea me cura (pro genero et filio) vehementissime sollicitet?
id. Fam. 2, 16, 5:multa sunt quae me sollicitant anguntque,
id. Att. 1, 18, 1:ne cujus metu sollicitaret animos sociorum,
Liv. 45, 28 med.:cum Scipionem exspectatio successoris sollicitaret,
id. 30, 36 fin.:desiderantem quod satis est neque Tumultuosum sollicitat mare, Nec, etc.,
Hor. C. 3, 1, 26; cf. Mart. 7, 54, 2.—With de:de posteris nostris et de illā immortalitate rei publicae sollicitor, quae, etc.,
Cic. Rep. 3, 29, 41.— Hence, like verbs of fearing, with ne, that ( lest):et Quibus nunc sollicitor rebus! ne aut ille alserit, Aut uspiam ceciderit, etc.,
Ter. Ad. 1, 1, 11:sollicitari se simulans, ne in ejus perniciem conspirarent,
Amm. 14, 7, 9.—Also with quod, like verbs of emotion:me illa cura sollicitat angitque vehementer, quod... nihil a te, nihil ex istis locis... affluxit,
Cic. Q. Fr. 3, 3, 1.—More rarely, to grieve, afflict, make wretched:(γ).istuc facinus quod tuom sollicitat animum, id ego feci,
Plaut. Aul. 4, 10, 8:sed erile scelus me sollicitat,
id. Rud. 1, 3, 19: cur meam senectutem hujus sollicito amentiā? why do I make my old age miserable by, etc., Ter. And. 5, 3, 16:haec cura (ob miserum statum rei publicae) sollicitat et hunc meum socium,
Cic. Brut. 97, 331.—With subject-clause:nihil me magis sollicitat quam... non me ridere tecum,
Cic. Fam. 2, 12, 1.—To disturb the rest or repose of a person or community, to trouble, harass, = perturbare:B.quid me quaeris? quid laboras? quid hunc sollicitas?
Plaut. Ep. 5, 2, 15; so,quae roget, ne se sollicitare velis,
Ov. A. A. 1, 484:temeritas et libido et ignavia semper animum excruciant, et semper sollicitant,
Cic. Fin. 1, 16, 50:anxitudo, prona ad luctum et maerens, semperque ipsa se sollicitans,
id. Rep. Fragm. 2, 41, 68:quoniam rebellando saepius nos sollicitant,
Liv. 8, 13, 13:finitimi populi, qui castra, non urbem positam in medio ad sollicitandam omnium pacem crediderant,
to disturb the peace, id. 1, 21, 2:unde neque ille sollicitare quietae civitatis statum possit,
id. 21, 10, 12; so,pacem,
id. 34, 16 fin.:ira Jovis sollicitati prava religione,
id. 1, 31, 8:ea cura quietos (deos) sollicitat,
Verg. A. 4, 380:alium ambitio numquam quieta sollicitat,
Sen. Cons. Polyb. 4 (23), 2:eum non metus sollicitabit,
id. ib. 9 (28), 4: (voluptas) licet alia ex aliis admoveat, quibus totos partesque nostri sollicitet, id. Vit. Beat. 5, 4:et magnum bello sollicitare Jovem,
Ov. F. 5, 40:sollicitatque feros non aequis viribus hostes,
Luc. 4, 665:ut me nutricibus, me aviae educanti, me omnibus qui sollicitare illas aetates solent, praeferret,
Quint. 6, prooem. § 8: sollicitare manes, to disturb the dead by mentioning their names:parce, precor, manes sollicitare meos,
Ov. Tr. 3, 11, 32; cf.:cur ad mentionem defunctorum testamur, memoriam eorum a nobis non sollicitari?
Plin. 28, 2, 5, § 23.—Hence, pregn.:sollicito manes,
I disturb the dead, Ov. M. 6, 699:sollicitare umbras = ciere, citare, in necromancy,
Manil. 1, 93.—Without the idea of distress or uneasiness.1.To stir, rouse, excite, incite ( poet. and in post-Aug. prose):2.unicus est de quo sollicitamur honor,
Ov. F. 6, 10, 76:sollicitatque deas,
id. M. 4, 473:vanis maritum sollicitat precibus,
id. ib. 9, 683:quoque Musarum studium a nocte silenti Sollicitare solet, Claud. VI. Cons. Hon. praef. 12: cupidinem lentum sollicitas,
Hor. C. 4, 13, 6:labris quae poterant ipsum sollicitare Jovem,
Mart. 66, 16:me nova sollicitat, me tangit serior aetas,
Ov. Am. 2, 4, 45:deinde (luxuria) frugalitatem professos sollicitat,
Sen. Ep. 56, 10.—Hence,To attract, to tempt, to invite ( poet. and in post-Aug. prose):III.si quis dotatam uxorem habet, eum hominem sollicitat sopor,
Plaut. Most. 3, 2, 15 Lorenz:nullum sollicitant haec, Flacce, toreumata canem,
Mart. 12, 74, 5:cum, mira specie, feminarum sollicitaret oculos,
Val. Max. 4, 5, 1 ext.:non deest forma quae sollicitet oculos,
Sen. Ep. 88, 7:in his (praediis venalibus) me multa sollicitant,
Plin. Ep. 3, 19, 1:quibuscum delinimentis potest animos omnium sollicitat,
Just. 21, 1, 5:omni studio sollicitatum spe regni,
id. 8, 3, 8:in Graeciam Philippus cum venisset, sollicitatus paucarum civitatum direptione (i. e. spe diripiendi),
id. 9, 1:sollicitati praeda,
id. 23, 1, 10; 2, 13 fin.:te plaga lucida caeli... sollicitet,
Stat. Th. 1, 27:magno praemio sollicitatus,
bribed, Front. Strat. 3, 6, 4.—So, to attract the attention, occupy the mind:ut vix umquam ita sollicitari partibus earum debeamus ut non et summae meminerimus,
Quint. 11, 3, 151.—Transf., to incite one to do something.A. 1.Absol.:2.servum sollicitare verbis, spe promissisque corrumpere, contra dominum armare,
Cic. Deiot. 11, 30:non sollicitabit rursus agrarios?
id. Phil. 7, 6, 18:sollicitant homines imperitos Saxo et Cafo,
id. ib. 10, 10, 22: necare eandem voluit: quaesivit venenum;sollicitavit quos potuit,
id. Cael. 13, 31:Milo... quos ex aere alieno laborare arbitrabatur, sollicitabat,
Caes. B. C. 3, 22: quos ingenti pecuniae spe sollicitaverant vestri (sc. to murder Philip), Curt. 4, 1, 12:ipsam ingentibus sollicitare datis,
Ov. M. 6, 463:pretio sperare sollicitari animos egentium,
Cic. Cat. 4, 8, 17; Liv. 2, 42, 6; Nep. Paus. 3, 6.—So esp. milit. t. t.,= temptare (freq. in the historians), to strive to win over, tempt, instigate, incite to defection, attack, etc.:ad sollicitandas civitates,
Caes. B. G. 7, 63:Germanos Transrhenanos sollicitare dicebantur,
id. ib. 5, 2; so id. B. C. 3, 21; id. B. G. 5, 55; 6, 2; 7, 53;7, 54: servitia urbana sollicitare,
Sall. C. 24 fin.:nobilissimos Hispanos in Italiam ad sollicitandos populares... miserunt,
Liv. 24, 49, 8:vicinos populos haud ambigue sollicitari,
id. 8, 23, 2:ad continendas urbes, quas illinc Eumenes, hinc Romani sollicitabant,
id. 37, 8, 5:num sollicitati animi sociorum ab rege Perseo essent,
id. 42, 19 fin.:omnes sollicitatos legationibus Persei, sed egregie in fide permanere,
id. 42, 26 fin.; so,diu,
id. 31, 5, 8; 40, 57, 2; 41, 23, 7;45, 35, 8: interim qui Persas sollicitarent mittuntur,
Curt. 5, 10, 9; Suet. Oth. 5; id. Ner. 13; id. Tit. 9; Nep. Paus. 3, 6.—With ad and acc.:3.in servis ad hospitem necandum sollicitatis,
Cic. Cael. 21, 51:servum ad venenum dandum,
id. Clu. 16, 47:opifices et servitia ad Lentulum eripiendum,
Sall. C. 50, 1:qui ultro ad transeundum hostes vocabant sollicitabantque,
Liv. 25, 15, 5.—After in:cum milites ad proditionem, amicos ad perniciem meam pecunia sollicitet,
Curt. 4, 11, 1.—With ut: civitates sollicitant [p. 1722] ut in libertate permanere vellent, Caes. B. G. 3, 8:4.se sollicitatum esse ut regnare vellet,
Cic. Fam. 15, 2, 6:missis ad accolas Histri, ut in Italiam irrumperent sollicitandos, Liv 39, 35: Darei litterae quibus Graeci milites sollicitabantur ut regem interficerent,
Curt. 4, 10, 16.—With gen., gerund., and causa:5.comperi legatos Allobrogum tumultus Gallici excitandi causa a P. Lentulo esse sollicitatos,
Cic. Cat. 3, 2, 4.—With in and acc. (post-class.;6.the prevailing constr. in Just.): amicum in adulterium uxoris sollicitatum,
Just. 1, 7, 18:Alexander in Italiam sollicitatus,
urgently invited, id. 12, 2, 1:Iones sollicitare in partes suas statuit,
id. 2, 12, 1:qui Peloponnenses in societatem armorum sollicitaret,
id. 13, 5; so id. 13, 5, 10; 32, 4, 1; 29, 4, 5. —With acc. of abstract objects ( poet.):B.nuptae sollicitare fidem (= nuptam sollicitare ad fidem violandam),
to make attempts against, Ov. H. 16 (17), 4; cf. id. Am. 3, 1, 50; id. M. 6, 463; 7, 721; id. P. 3, 3, 50.—In gen., without implying an evil purpose, to induce, incite, stimulate, solicit, urge, invite, exhort, move ( poet. and in postAug. prose):antequam est ad hoc opus (historiam scribendi) sollicitatus,
induced to undertake this work, Quint. 10, 1, 74:quae Hecubae maritum posset ad Hectoreos sollicitare rogos,
Mart. 6, 7, 4:cum, sollicitatus ex urbe Roma (a Mithridate), praecepta pro se mitteret,
Plin. 25, 2, 3, § 6:sollicitandi (parentes) ad hunc laborem erant,
it was necessary to give inducements to the parents to undertake this labor, Sen. Ben. 3, 11, 1:cum juventutem ad imitationem sui sollicitaret,
id. Cons. Helv. 10, 10:alios Orientis regis ut idem postularent sollicitare temptavit,
Suet. Dom. 2:juvenum... corpora nunc pretio, nunc ille hortantibus ardens sollicitat dictis,
Stat. Th. 2, 485:sollicitat tunc ampla viros ad praemia cursu celeres,
id. ib. 6, 550:ut per praecones susceptores sollicitarent,
Just. 8, 3, 8:Alexander in Italiam a Tarentinis sollicitatus,
id. 12, 2, 1:avaritia sollicitatus (= permotus),
id. 32, 2, 1:sollicitatoque juvene ad colloquium,
allured him to the conference, id. 38, 1, 9:hoc maxime sollicitatus ad amicitiam,
Plin. 6, 22, 24, § 85:serpentes sollicitant ad se avis,
id. 8, 23, 35, § 85:hyaena ad sollicitandos canes,
id. 8, 30, 44, § 106:velut vacua possessione sollicitatus,
Just. 31, 3, 2:remansit in caelibatu, neque sollicitari ulla condicione amplius potuit (i. e. ad uxorem ducendam),
Suet. Galb. 5:quod me, tamquam tirunculum, sollicitavit ad emendum (signum),
Plin. Ep. 3, 6, 4:ut ex copia studiosorum circumspicias praeceptores quos sollicitare possimus (sc. ut huc veniant),
id. 4, 13, 11.—With inf. ( poet.):finemque expromere rerum sollicitat superos,
urgently implores to disclose the issue, Luc. 5, 69:cum rapiant mala facta bonos... sollicitor nullos esse putare deos,
Ov. Am. 3, 8, 36; cf.:sollicitat spatium decurrere amoris,
Lucr. 4, 1196.—With ne:maritum sollicitat precibus, ne spem sibi ponat in arte,
Ov. M. 9, 683.
См. также в других словарях:
Wrong — Single par Depeche Mode extrait de l’album Sounds of the Universe Face A Wrong Face B Oh Well Sortie 24 février 2009 Enregistrement … Wikipédia en Français
Wrong — «Wrong» Sencillo de Depeche Mode del álbum Sounds of the Universe Lado B Oh Well Formato Disco de vinilo de 7 y 12 , CD y Descarga digital Grabación 2008 … Wikipedia Español
Wrong — «Wrong» Сингл Depeche Mode … Википедия
wrong — 1 n 1: a violation of the rights of another; esp: tort 2: something (as conduct, practices, or qualities) contrary to justice, goodness, equity, or law the difference between right and wrong wrong 2 vt: to do a wrong to … Law dictionary
wrong — [rôŋ] adj. [ME, crooked, twisted, wrong < OE wrang < ON rangr, wrangr, wrong, twisted: for IE base see WRING] 1. not in accordance with justice, law, morality, etc.; unlawful, immoral, or improper 2. not in accordance with an established… … English World dictionary
Wrong — (?; 115), a. [OE. wrong, wrang, a. & n., AS. wrang, n.; originally, awry, wrung, fr. wringan to wring; akin to D. wrang bitter, Dan. vrang wrong, Sw. vr[*a]ng, Icel. rangr awry, wrong. See {Wring}.] [1913 Webster] 1. Twisted; wry; as, a wrong… … The Collaborative International Dictionary of English
wrong — wrong; wrong·er; wrong·ful; wrong·ly; wrong·ness; wrong·ous; wrong·ful·ly; wrong·ful·ness; wrong·head·ed·ly; wrong·head·ed·ness; wrong·heart·ed·ness; wrong·ous·ly; … English syllables
Wrong — Wrong, n. [AS. wrang. See {Wrong}, a.] That which is not right. Specifically: (a) Nonconformity or disobedience to lawful authority, divine or human; deviation from duty; the opposite of moral {right}. [1913 Webster] When I had wrong and she the… … The Collaborative International Dictionary of English
wrong — ► ADJECTIVE 1) not correct or true; mistaken or in error. 2) unjust, dishonest, or immoral. 3) in a bad or abnormal condition; amiss. ► ADVERB 1) in a mistaken or undesirable manner or direction. 2) with an incorrect result. ► … English terms dictionary
wrong — [adj1] incorrect amiss, askew, astray, at fault, awry, bad, counterfactual, defective, erratic, erring, erroneous, fallacious, false, faulty, fluffed, goofed*, inaccurate, in error, inexact, miscalculated, misconstrued, misfigured, misguided,… … New thesaurus
wrong — like right, exists as an adverb alongside the regularly formed word wrongly. It is mostly used with a limited number of words and means roughly ‘incorrectly’, or ‘astray’, as in We guessed wrong and I said it wrong. In these cases wrongly can… … Modern English usage