-
1 gerō
gerō gessī, gestus, ere [GES-], to bear about, bear, carry, wear, have, hold, sustain: vestem, N.: ferarum pelles, Ta.: anguīs inmixtos crinibus, O.: in capite galeam, N.: spolia ducis, L.: dextrā sceptrum, V.: Virginis os habitumque, V.: cornua matres Gesserunt, i. e. became cows, O.: tempora tecta pelle, O.: squalentem barbam gerens, with, V.: distentius uber, H.: Seu tu querelas sive geris iocos (of a jar), contain, H.— To bear, carry, bring: saxa in muros, L.: cum pro se quisque (terram) gereret, L.— To bear, bring forth, produce: arbores, O.: mālos, V.: quos gerit India lucos, V.: Terra viros gerit, O.—Fig., to bear, have, keep, entertain, cherish, experience: pro noxiis iras, T.: fortem animum, S.: mixtum gaudio animum, L.: Ante annos animum, V.: personam, support a character: Mores, O.: aliquod nomenque decusque, V.: veteres inimicitias cum Caesare, Cs.: de amicitiā gerendā libri: in Romanos odium, L.: aliter atque animo gerebat, respondit, i. e. with dissimulation, S.— To exhibit, display, assume: in adversis voltum secundae fortunae, L.: prae se quandam utilitatem.— To carry out, administer, manage, regulate, rule, govern, conduct, carry on, wage, transact, accomplish, do, perform: rem p.: res p. egregie gesta est, L.: magistratum: terrā rem, i. e. to be in command, L.: se et exercitum more maiorum, S.: male rem, manage business: dum ea geruntur, meanwhile, Cs.: dum haec Romae geruntur, happen, S.: etsi res bene gesta est, the war, Enn. ap. C.: in conspectu Caesaris res gerebatur, the action, Cs.: occasio rei bene gerendae, for a successful blow, Cs.: gladio comminus rem gerit, fights, Cs.: gestis aequanda pericula rebus, exploits, Iu.: a rebus gerendis senectus abstrahit, public affairs: quid negoti geritur?: bello gesto, L.: auctores in gerendo probabiles: a spe gerendi abesse: intus Digna geri, off the stage, H.: geram tibi morem, gratify: gerere mihi morem, please myself, T.: ut homost, ita morem geras, every man to his humor, T.: ut utrique a me mos gestus esse videatur.—With se, to bear, act, behave, deport oneself: nos summissius: truculentius se quam ceteri: se turpissime: me in hoc magistratu: ita nos, ut, etc.: se medium gerere, remain neutral, L.: pro colonis se gerere, claim to be, L.: se pro cive: Dis te minorem, i. e. revere, H.: meque vosque in omnibus rebus iuxta, treat you as myself, S.: nec tecum talia gessi, treat you thus, V.* * *gerere, gessi, gestus Vbear, carry, wear; carry on; manage, govern; (se gerere = to conduct oneself) -
2 gubernō
gubernō āvī, ātus, āre, κυβερνάω, to steer, pilot: si nautae certarent, quis eorum gubernaret. —Prov.: e terrā, i. e. without sharing the danger, L.: quilibet nautarum tranquillo mari gubernare potest, L.—To direct, manage, conduct, govern, guide, control: qui eos gubernat animus, T.: orbem terrarum: navem rei p.: omnia prudentiā: tormenta gubernat dolor: quoniam ratio non gubernat.* * *gubernare, gubernavi, gubernatus Vsteer, drive, pilot, direct, manage, conduct, guide, control, govern -
3 imperō (inp-)
imperō (inp-) āvī, ātus, āre [1 in+paro], to command, order, enjoin, bid, give an order: Pa. Iubesne? Ch. Iubeam? cogo atque impero, T.: sicuti inperabatur, consistunt, S.: velut deo imperante, Ta.: adeo ad imperandum, for orders (i. e. to receive orders): alqd mihi, T.: te cogam Quae ego inperem facere, T.: utque Imperet hoc natura potens, H.: arma imperata a populo R., L.: Animo otioso esse impero, T.: iungere equos imperat Horis, O.: has omnīs actuarias imperat fieri, Cs.: Flectere iter sociis Imperat, V.: ex oppidis deduci imperantur: Haec ego procurare imperor, H.: imperabat, quid facto esset, T.: his, uti conquirerent, Cs.: consulibus designatis imperavit senatus, ut, etc., L.: mihi, ne abscedam, T.: suis, ne, etc., Cs.: huic imperat, quas possit, adeat civitates, Cs.—To exercise authority, command, rule, control, govern: conturbatis omnibus, S.: imperandi modus: omnibus gentibus: iis, quos vicissent, Cs.: omni Numidiae, S.—To be master, rule, control, govern: animus, qui nisi paret, Imperat, H.: Dis te minorem quod geris, imperas, you are sovereign, H.: liberis, T.: cupiditatibus: animo, quin, etc., L.: arvis, make productive, V.: Imperat aut servit pecunia cuique, is master or man, H.—To give orders for, make requisition for, levy, require, impose, demand: obsides: arma, Cs.: quantum imperavi, Date (bibere), prescribed, T.: ex praediis tributum: cui (puero) cenam: omnibus imperatae pecuniae, Cs.: obsides reliquis civitatibus, Cs. -
4 moderor
moderor ātus, ārī, dep. [modus], to set a measure, set bounds, put restraint upon, moderate, mitigate, restrain, allay, temper, qualify: moderari uxoribus: quis illi finem statuet aut quis moderabitur? S.: orationi: irae, H.: fortunae suae, L.: amori, O.: cursui, to sail slowly, Ta.— To manage, regulate, rule, guide, govern, direct: Ex suā libidine, T.: in utroque magis studia partium quam bona aut mala sua moderata (sunt), were controlling, S.: recitat, ita moderans, ne, etc., controlling (his voice), Ta.: corpus: equos, Cs.: habenas, O.: fidem blandius Orpheo, strike more harmoniously, H.: mens quae omnia moderetur: frena theatri, Iu.: funiculo navi, with a rope: gentibus, S.* * *moderari, moderatus sum V DEPguide; control; regulate; govern -
5 regō
regō rēxī, rēctus, ere [REG-], to keep straight, lead aright, guide, conduct, direct, control: mundum: onera navium velis, Cs.: arte ratem, O.: clavum, V.: te Ventorum regat pater, H.: quadrupedes, O.: frena, O.: impotentes regendi (equos), L.: currūs, O.: tela per auras, V.: exercitatus finibus in regendis, i. e. in determining boundarylines (of estates).—Fig., to guide, lead, conduct, manage, direct, govern, control: domum: rem consilio, T.: bella, Cs.: animi motūs: mores, O.: dictis animos, V.: ut me ipse regam, H.: neque regerentur magis quam regerent casūs, S.: iam regi leges, non regere, L.— To sway, control, rule, govern, be master of: rem p.: civitates quae ab optimis reguntur: imperio populos, V.: Diana, quae silentium regis, H.: ut unius potestate regatur salus civium: neque suos mores neque suorum libidines: ambitioso imperio regebat, used his authority to court popular favor, Ta.— To restore, set right, correct: peccas, ‘te regere possum’: errantem, Cs.* * *regere, rexi, rectus Vrule, guide; manage, direct -
6 temperō
temperō āvī, ātus, āre [tempus], to observe proper measure, be moderate, restrain oneself, forbear, abstain, be temperate, act temperately: in potestatibus, S.: in multā temperarunt tribuni, L.: linguae, L.: oculis, to keep from looking, L.: temperare oculis, refrain from tears, Cu.: risu (dat.), L.: victoriae, S.: nec nos temperamus imperiis, quo minus illi auxili egeant, L.: sibi, quin exirent, Cs.: vix temperavere animis, quin, etc., L.: temperare ab iniuri<*> et maleficio, refrain, Cs.: a lacrimis, V.: tollere puerum: temperatum agere est, quin, etc., they with difficulty refrained, L.: nec temperatum manibus foret, ni, etc., L.— To forbear, abstain, refrain, spare, be indulgent: si cuiquam ullā in re umquam temperaverit: Privignis, H.: templis deum temperatum est, L.: in quo ab sociis temperaverant, L.— To divide duly, mingle in due proportion, combine suitably, compound properly, qualify, temper: ex dissimillimis rebus misceri et temperari: alqd ex igni atque animā temperatum: Pocula, to mix, i. e. fill, H.: Etesiarum flatu nimii temperantur calores: aquam (i. e. balneum) ignibus, i. e. warm, H.: scatebris arva, i. e. water, V.— To rule, regulate, govern, manage, arrange, order: rem p. institutis et legibus: aequor, V.: arces aetherias, O.: ora frenis, H.: testudinis aureae strepitum, H.: citharam nervis, i. e. to string, O.: temperata frumenti subvectio, facilitated, Ta.—Fig., to regulate, rule, control, govern, sway, moderate: cuius acerbitas morum ne vino quidem permixta temperari solet: haec interdum temperanda sunt: amara lento Temperet risu, H.: iras, soothe, V.: sumptūs, O.* * *temperare, temperavi, temperatus Vcombine, blend, temper; make mild; refrain from; control oneself -
7 impero
impĕro ( inp-), āvi, ātum, 1 (archaic form, imperassit, Cic. Leg. 3, 3, 6, and induperantum = imperantium, Enn. Ann. v. 413 Vahl.), v. a. and n. [in-paro], to command, order, enjoin (cf.: jubeo, praecipio, mando).I.In gen., constr. with acc., an inf. or an object-clause, a relative-clause, with ut, ne, or the simple subj., with the simple dat. or absol.(α).With acc. (and dat. personæ):(β).faciendum id nobis quod parentes imperant,
Plaut. Stich. 1, 1, 53:fac quod imperat,
id. Poen. 5, 3, 29; Ter. Hec. 2, 2, 2:quae imperarentur, facere dixerunt,
Caes. B. G. 2, 32, 3:numquid aliud imperas?
Ter. Eun. 2, 1, 7; id. Heaut. 4, 3, 26:sto exspectans, si quid mihi imperent,
id. Eun. 3, 5, 46:nonnumquam etiam puerum vocaret: credo, cui cenam imperaret,
i. e. ordered to get him his supper, Cic. Rosc. Am. 21, 59:imperat ei nuptias,
Quint. 7, 1, 14:vigilias,
id. 11, 3, 26:certum modum,
id. 11, 2, 27:moram et sollicitudinem initiis impero,
id. 10, 3, 9: graves dominae cogitationum libidines infinita quaedam cogunt atque imperant, Cic. Fragm. ap. Non. 424, 30 (Rep. 6, 1 Mos.):utque Imperet hoc natura potens,
Hor. S. 2, 1, 51.—In pass.:arma imperata a populo Romano,
Liv. 40, 34, 9:quod ipsum imperari optimum est,
Quint. 2, 5, 6:imperata pensa,
id. 3, 7, 6:exemplar imperatae schemae,
Suet. Tib. 43.—With inf. or an object-clause (esp. freq. in the post-Aug. per.; in Cic. and Cæs. only with inf. pass. or dep.):* With inf.animo nunc jam otioso esse impero,
Ter. And. 5, 2, 1:imperavi egomet mihi omnia assentari,
id. Eun. 2, 2, 21:jungere equos Titan velocibus imperat Horis,
Ov. M. 2, 118; 3, 4:nec minus in certo dentes cadere imperat aetas Tempore,
Lucr. 5, 672:has omnes actuarias imperat fieri,
Caes. B. G. 5, 1, 3:pericula vilia habere,
Sall. C. 16, 2:frumentum conportare,
id. J. 48, 2; Hirt. B. G. 8, 27; Curt. 10, 1, 19; Tac. A. 2, 25:Liviam ad se deduci imperavit,
Suet. Calig. 25; id. Aug. 27; id. Tib. 60.—In pass.: in has lautumias, si qui publice custodiendi sunt, ex ceteris oppidis deduci imperantur, Cic. Verr. 2, 5, 27, § 69.—act.:(γ).haec ego procurare et idoneus imperor,
Hor. Ep. 1, 5, 21. —With a rel.-clause (very rare):(δ).imperabat coram, quid opus facto esset puerperae,
Ter. And. 3, 2, 10:quin tu, quod faciam, impera,
id. Phorm. 1, 4, 46; Plaut. Curc. 1, 1, 3 and 6; id. Capt. 2, 3, 10.—With ut, ne, or the simple subj.:(ε).ecce Apollo mihi ex oraculo imperat, Ut, etc.,
Plaut. Men. 5, 2, 87:his, uti conquirerent et reducerent, imperavit,
Caes. B. G. 1, 28, 1:consulibus designatis imperavit senatus, ut, etc.,
Liv. 42, 28, 7: quibus negotium a senatu est imperatum, ut, etc., S. C. ap. Front. Aquaed. 104; Petr. 1:mihi, ne abscedam, imperat,
Ter. Eun. 3, 5, 30:Caesar suis imperavit, ne, etc.,
Caes. B. G. 1, 46, 2; 2, 32, 2; 3, 89, 4:letoque det imperat Argum,
Ov. M. 1, 670; 13, 659. —With simple dat.:(ζ).si huic imperabo, probe tectum habebo,
Plaut. Most. 4, 1, 14 (cf. above a):aliquid alicui,
Ter. Eun. 3, 5, 46; Cic. Rosc. Am. 21, 59. —Absol.: Pa. Jubesne? Ch. Jubeo, cogo atque impero, Ter. Eun. 2, 3, 97:II.si quid opus est, impera,
Plaut. Am. 3, 3, 1:impera, si quid vis,
id. Aul. 2, 1, 23:omnia faciam: impera,
Ter. Heaut. 5, 5, 11:quidvis oneris impone, impera,
id. And. 5, 3, 26.In partic.A.In publicists' lang., to order to be furnished or supplied, to give orders for, make a requisition for:B.cum frumentum sibi in cellam imperavisset (Verrem),
Cic. Div. in Caecil. 10, 30:quem (numerum frumenti) ei civitati imperas emendum,
id. Verr. 2, 3, 74, § 173:negas fratrem meum pecuniam ullam in remiges imperasse,
id. Fl. 14, 33:pecuniam,
id. ib. § 32; cf.:argenti pondo ducenta milia Jugurthae,
Sall. J. 62, 5:arma,
Caes. B. C. 1, 6 fin.:equites civitatibus,
id. B. G. 6, 4 fin.; cf.:quam maximum militum numerum provinciae toti,
id. ib. 1, 7, 2:obsides reliquis civitatibus,
id. ib. 7, 64, 1; so, obsides Cic. de Imp. Pomp. 12, 35; Suet. Caes. 25. —In publicists' and milit. lang., alicui or absol., to command, govern, rule over:b.his (magistratibus) praescribendus est imperandi modus... qui modeste paret, videtur, qui aliquando imperet, dignus esse,
Cic. Leg. 3, 2, 5; cf.:sic noster populus in pace et domi imperat,
id. Rep. 1, 40:nulla est tam stulta civitas, quae non injuste imperare malit, quam servire juste,
id. ib. 3, 18; cf.also: cum is, qui imperat aliis, servit ipse nulli cupiditati,
id. ib. 1, 34:omnibus gentibus ac nationibus terra marique imperare,
id. de Imp. Pomp. 19, 56; cf.:jus esse belli, ut, qui vicissent, iis, quos vicissent, quemadmodum vellent imperarent,
Caes. B. G. 1, 36, 1:Jugurtha omni Numidiae imperare parat,
Sall. J. 13, 2:quot nationibus imperabat,
Quint. 11, 2, 50:clarus Anchisae Venerisque sanguis Imperet,
Hor. Carm. Sec. 51; cf. id. C. 3, 6, 5:recusabat imperare,
i. e. to be emperor, Plin. Pan. 5, 5; cf.:ipsum quandoque imperaturum,
Suet. Claud. 3; id. Galb. 4; id. Oth. 4; id. Vit. 14; id. Tit. 2 et saep.— Hence,Ad imperandum, to receive orders or instructions:2.nunc ades ad imperandum, vel ad parendum potius: sic enim antiqui loquebantur,
Cic. Fam. 9, 25, 2; cf.:cum ipse ad imperandum Tisidium vocaretur,
Sall. J. 62, 8 Kritz.—Transf., beyond the publicist's sphere, to command, master, govern, rule, control:C.liberis,
Ter. Ad. 1, 1, 51:imperare sibi, maximum imperium est,
Sen. Ep. 113 fin.:ut nobismet ipsis imperemus,
Cic. Tusc. 2, 21, 47:cum homines cupiditatibus iis, quibus ceteri serviunt, imperabunt,
id. Lael. 22, 82:accensae irae,
Ov. M. 9, 28:dolori,
Plin. Ep. 8, 19, 2:lacrimis,
Sil. 2, 652:amori suo,
Petr. 83:ingenio suo,
Sen. Contr. 1 praef. med.; cf.:imperare animo nequivi, quin, priusquam perirem, cur periturus essem, scirem,
Liv. 34, 31, 2: quibus egestas imperat, rules, governs, Enn. ap. Cic. Div. 1, 58, 132 (Trag. v. 357 Vahl.): imperat arvis, holds control over, i. e. forces to be productive, Verg. G. 1, 99; cf.:sola terrae seges imperatur,
Tac. G. 26:fertilibus agris non est imperandum,
Sen. Tranq. 15:sic imperant vitibus et eas multis palmitibus onerant,
Col. 3, 3, 6:alius patrimonio suo plus imperavit quam ferre possit,
Sen. Tranq. 4; cf.also trop.: tamquam nescias, cui imperem: Epicurum,
id. Ep. 29 fin.:dum per continuos dies nimis imperat voci, rursus sanguinem reddidit,
Plin. Ep. 5, 19, 6: imperat ergo viro [p. 902] (mulier), Juv. 6, 224.— Absol.:animum rege, qui, nisi paret, Imperat,
Hor. Ep. 1, 2, 63:permittat, an vetet an imperet (lex),
Quint. 7, 7, 7:(eloquentia) hic regnat, hic imperat, hic sola vincit,
id. 7, 4, 24.—In publicists' lang., to order the citizens to assemble, to summon:D.dein consul eloquitur ad exercitum: Impero qua convenit ad comitia centuriata,
Varr. L. L. 6, § 88 Müll.; Gell. 15, 27, 4;so comically,
Plaut. Capt. 1, 2, 52; cf. id. Cist. 1, 1, 60.—In medic. lang., to order, prescribe: non idem imperassem omnibus per diversa aegrotantibus, Sen. de Ira, 1, 16; Plin. 24, 1, 1, § 5:E.si vires patiuntur, imperanda tridui abstinentia est,
Cels. 7, 20.—In gram.:imperandi declinatus,
i. e. inflections of the imperative, Varr. L. L. 10, § 32 Müll.— Hence, impĕ-rātum, i, n., that which is commanded, a command, order:jussus arma abicere, imperatum facit,
executes the order, obeys, Caes. B. G. 5, 37, 1; freq. in plur.:imperata facere,
id. ib. 2, 3, 3; 5, 20 fin.; 6, 10, 3; id. B. C. 1, 60, 1; 2, 12, 4; 3, 34, 2 al.; cf.:imperata detrectare,
Suet. Caes. 54:Senones ad imperatum non venire,
according to orders, as ordered, Caes. B. G. 6, 2, 3. -
8 inpero
impĕro ( inp-), āvi, ātum, 1 (archaic form, imperassit, Cic. Leg. 3, 3, 6, and induperantum = imperantium, Enn. Ann. v. 413 Vahl.), v. a. and n. [in-paro], to command, order, enjoin (cf.: jubeo, praecipio, mando).I.In gen., constr. with acc., an inf. or an object-clause, a relative-clause, with ut, ne, or the simple subj., with the simple dat. or absol.(α).With acc. (and dat. personæ):(β).faciendum id nobis quod parentes imperant,
Plaut. Stich. 1, 1, 53:fac quod imperat,
id. Poen. 5, 3, 29; Ter. Hec. 2, 2, 2:quae imperarentur, facere dixerunt,
Caes. B. G. 2, 32, 3:numquid aliud imperas?
Ter. Eun. 2, 1, 7; id. Heaut. 4, 3, 26:sto exspectans, si quid mihi imperent,
id. Eun. 3, 5, 46:nonnumquam etiam puerum vocaret: credo, cui cenam imperaret,
i. e. ordered to get him his supper, Cic. Rosc. Am. 21, 59:imperat ei nuptias,
Quint. 7, 1, 14:vigilias,
id. 11, 3, 26:certum modum,
id. 11, 2, 27:moram et sollicitudinem initiis impero,
id. 10, 3, 9: graves dominae cogitationum libidines infinita quaedam cogunt atque imperant, Cic. Fragm. ap. Non. 424, 30 (Rep. 6, 1 Mos.):utque Imperet hoc natura potens,
Hor. S. 2, 1, 51.—In pass.:arma imperata a populo Romano,
Liv. 40, 34, 9:quod ipsum imperari optimum est,
Quint. 2, 5, 6:imperata pensa,
id. 3, 7, 6:exemplar imperatae schemae,
Suet. Tib. 43.—With inf. or an object-clause (esp. freq. in the post-Aug. per.; in Cic. and Cæs. only with inf. pass. or dep.):* With inf.animo nunc jam otioso esse impero,
Ter. And. 5, 2, 1:imperavi egomet mihi omnia assentari,
id. Eun. 2, 2, 21:jungere equos Titan velocibus imperat Horis,
Ov. M. 2, 118; 3, 4:nec minus in certo dentes cadere imperat aetas Tempore,
Lucr. 5, 672:has omnes actuarias imperat fieri,
Caes. B. G. 5, 1, 3:pericula vilia habere,
Sall. C. 16, 2:frumentum conportare,
id. J. 48, 2; Hirt. B. G. 8, 27; Curt. 10, 1, 19; Tac. A. 2, 25:Liviam ad se deduci imperavit,
Suet. Calig. 25; id. Aug. 27; id. Tib. 60.—In pass.: in has lautumias, si qui publice custodiendi sunt, ex ceteris oppidis deduci imperantur, Cic. Verr. 2, 5, 27, § 69.—act.:(γ).haec ego procurare et idoneus imperor,
Hor. Ep. 1, 5, 21. —With a rel.-clause (very rare):(δ).imperabat coram, quid opus facto esset puerperae,
Ter. And. 3, 2, 10:quin tu, quod faciam, impera,
id. Phorm. 1, 4, 46; Plaut. Curc. 1, 1, 3 and 6; id. Capt. 2, 3, 10.—With ut, ne, or the simple subj.:(ε).ecce Apollo mihi ex oraculo imperat, Ut, etc.,
Plaut. Men. 5, 2, 87:his, uti conquirerent et reducerent, imperavit,
Caes. B. G. 1, 28, 1:consulibus designatis imperavit senatus, ut, etc.,
Liv. 42, 28, 7: quibus negotium a senatu est imperatum, ut, etc., S. C. ap. Front. Aquaed. 104; Petr. 1:mihi, ne abscedam, imperat,
Ter. Eun. 3, 5, 30:Caesar suis imperavit, ne, etc.,
Caes. B. G. 1, 46, 2; 2, 32, 2; 3, 89, 4:letoque det imperat Argum,
Ov. M. 1, 670; 13, 659. —With simple dat.:(ζ).si huic imperabo, probe tectum habebo,
Plaut. Most. 4, 1, 14 (cf. above a):aliquid alicui,
Ter. Eun. 3, 5, 46; Cic. Rosc. Am. 21, 59. —Absol.: Pa. Jubesne? Ch. Jubeo, cogo atque impero, Ter. Eun. 2, 3, 97:II.si quid opus est, impera,
Plaut. Am. 3, 3, 1:impera, si quid vis,
id. Aul. 2, 1, 23:omnia faciam: impera,
Ter. Heaut. 5, 5, 11:quidvis oneris impone, impera,
id. And. 5, 3, 26.In partic.A.In publicists' lang., to order to be furnished or supplied, to give orders for, make a requisition for:B.cum frumentum sibi in cellam imperavisset (Verrem),
Cic. Div. in Caecil. 10, 30:quem (numerum frumenti) ei civitati imperas emendum,
id. Verr. 2, 3, 74, § 173:negas fratrem meum pecuniam ullam in remiges imperasse,
id. Fl. 14, 33:pecuniam,
id. ib. § 32; cf.:argenti pondo ducenta milia Jugurthae,
Sall. J. 62, 5:arma,
Caes. B. C. 1, 6 fin.:equites civitatibus,
id. B. G. 6, 4 fin.; cf.:quam maximum militum numerum provinciae toti,
id. ib. 1, 7, 2:obsides reliquis civitatibus,
id. ib. 7, 64, 1; so, obsides Cic. de Imp. Pomp. 12, 35; Suet. Caes. 25. —In publicists' and milit. lang., alicui or absol., to command, govern, rule over:b.his (magistratibus) praescribendus est imperandi modus... qui modeste paret, videtur, qui aliquando imperet, dignus esse,
Cic. Leg. 3, 2, 5; cf.:sic noster populus in pace et domi imperat,
id. Rep. 1, 40:nulla est tam stulta civitas, quae non injuste imperare malit, quam servire juste,
id. ib. 3, 18; cf.also: cum is, qui imperat aliis, servit ipse nulli cupiditati,
id. ib. 1, 34:omnibus gentibus ac nationibus terra marique imperare,
id. de Imp. Pomp. 19, 56; cf.:jus esse belli, ut, qui vicissent, iis, quos vicissent, quemadmodum vellent imperarent,
Caes. B. G. 1, 36, 1:Jugurtha omni Numidiae imperare parat,
Sall. J. 13, 2:quot nationibus imperabat,
Quint. 11, 2, 50:clarus Anchisae Venerisque sanguis Imperet,
Hor. Carm. Sec. 51; cf. id. C. 3, 6, 5:recusabat imperare,
i. e. to be emperor, Plin. Pan. 5, 5; cf.:ipsum quandoque imperaturum,
Suet. Claud. 3; id. Galb. 4; id. Oth. 4; id. Vit. 14; id. Tit. 2 et saep.— Hence,Ad imperandum, to receive orders or instructions:2.nunc ades ad imperandum, vel ad parendum potius: sic enim antiqui loquebantur,
Cic. Fam. 9, 25, 2; cf.:cum ipse ad imperandum Tisidium vocaretur,
Sall. J. 62, 8 Kritz.—Transf., beyond the publicist's sphere, to command, master, govern, rule, control:C.liberis,
Ter. Ad. 1, 1, 51:imperare sibi, maximum imperium est,
Sen. Ep. 113 fin.:ut nobismet ipsis imperemus,
Cic. Tusc. 2, 21, 47:cum homines cupiditatibus iis, quibus ceteri serviunt, imperabunt,
id. Lael. 22, 82:accensae irae,
Ov. M. 9, 28:dolori,
Plin. Ep. 8, 19, 2:lacrimis,
Sil. 2, 652:amori suo,
Petr. 83:ingenio suo,
Sen. Contr. 1 praef. med.; cf.:imperare animo nequivi, quin, priusquam perirem, cur periturus essem, scirem,
Liv. 34, 31, 2: quibus egestas imperat, rules, governs, Enn. ap. Cic. Div. 1, 58, 132 (Trag. v. 357 Vahl.): imperat arvis, holds control over, i. e. forces to be productive, Verg. G. 1, 99; cf.:sola terrae seges imperatur,
Tac. G. 26:fertilibus agris non est imperandum,
Sen. Tranq. 15:sic imperant vitibus et eas multis palmitibus onerant,
Col. 3, 3, 6:alius patrimonio suo plus imperavit quam ferre possit,
Sen. Tranq. 4; cf.also trop.: tamquam nescias, cui imperem: Epicurum,
id. Ep. 29 fin.:dum per continuos dies nimis imperat voci, rursus sanguinem reddidit,
Plin. Ep. 5, 19, 6: imperat ergo viro [p. 902] (mulier), Juv. 6, 224.— Absol.:animum rege, qui, nisi paret, Imperat,
Hor. Ep. 1, 2, 63:permittat, an vetet an imperet (lex),
Quint. 7, 7, 7:(eloquentia) hic regnat, hic imperat, hic sola vincit,
id. 7, 4, 24.—In publicists' lang., to order the citizens to assemble, to summon:D.dein consul eloquitur ad exercitum: Impero qua convenit ad comitia centuriata,
Varr. L. L. 6, § 88 Müll.; Gell. 15, 27, 4;so comically,
Plaut. Capt. 1, 2, 52; cf. id. Cist. 1, 1, 60.—In medic. lang., to order, prescribe: non idem imperassem omnibus per diversa aegrotantibus, Sen. de Ira, 1, 16; Plin. 24, 1, 1, § 5:E.si vires patiuntur, imperanda tridui abstinentia est,
Cels. 7, 20.—In gram.:imperandi declinatus,
i. e. inflections of the imperative, Varr. L. L. 10, § 32 Müll.— Hence, impĕ-rātum, i, n., that which is commanded, a command, order:jussus arma abicere, imperatum facit,
executes the order, obeys, Caes. B. G. 5, 37, 1; freq. in plur.:imperata facere,
id. ib. 2, 3, 3; 5, 20 fin.; 6, 10, 3; id. B. C. 1, 60, 1; 2, 12, 4; 3, 34, 2 al.; cf.:imperata detrectare,
Suet. Caes. 54:Senones ad imperatum non venire,
according to orders, as ordered, Caes. B. G. 6, 2, 3. -
9 regno
regno, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [regnum].I.Neutr., to have royal power, to be king, to rule, reign:B.ubi Pterela rex regnavit,
Plaut. Am. 1, 1, 257:Romulus cum septem et triginta regnavisset annos,
Cic. Rep. 2, 10, 17; cf. id. ib. 2, 14, 27; 2, 18, 33;2, 20, 36: Servius injussu populi regnavisse traditur,
id. ib. 2, 21, 37:(Mithridates) annum jam tertium et vicesimum regnat, et ita regnat, ut, etc.,
id. Imp. Pomp. 3, 7:tertium jam nunc annum regnans,
Caes. B. G. 5, 25:regnante Romulo,
Cic. Rep. 1, 16, 25:(Camers) tacitis regnavit Amyclis,
Verg. A. 10, 564:quālibet exules In parte regnanto beati,
Hor. C. 3, 3, 39:Latio regnans,
Verg. A. 1, 265:regnandi dira cupido,
id. G. 1, 37:Albae regnare,
Liv. 1, 3:Romae,
id. 1, 17 fin.; 1, 40:Tusco profundo,
Ov. M. 14, 223:Graias per urbes,
Verg. A. 3, 295:in Colchis,
Plin. 33, 3, 15, § 52:advenae in nos regnaverunt,
Tac. A. 11, 24.—Once poet., like basileuô, with gen.:quā Daunus agrestium Regnavit populorum,
Hor. C. 3, 30, 12.— Impers. pass.:hic jam ter centum totos regnabitur annos Gente sub Hectoreā,
Verg. A. 1, 272:quia post Tatii mortem ab suā parte non erat regnandum... in variis voluntatibus regnari tamen omnes volebant,
Liv. 1, 17 Drak. N. cr.:regnatum Romae ab conditā urbe ad liberatam annos ducentos quadraginta quattuor,
id. 1, 60 fin.:hinc Cytherea tuis longo regnabitur aevo,
Sil. 3, 592.—In gen., to be lord, to rule, reign, govern, be supreme (syn. dominor);b.in a good sense: quoniam equitum centurias tenes, in quibus regnas,
Cic. Fam. 11, 16 fin.; cf.:regnare in judiciis,
Quint. 10, 1, 112:vivo et regno,
Hor. Ep. 1, 10, 8. —Esp., of the gods: caelo tonantem credimus Jovem Regnare,
Hor. C. 3, 5, 2:Saturno regnante,
Ov. F. 1, 193:secundo Caesare regnes,
Hor. C. 1, 12, 52.—In a bad sense (very freq.),
to lord it, tyrannize, domineer, Cic. Sull. 7, 21:regnavit is paucos menses,
id. Lael. 12, 41:quin se ille interfecto Milone regnaturum putaret,
id. Mil. 16, 43:Timarchidem fugitivum omnibus oppidis per triennium scitote regnasse,
id. Verr. 2, 2, 54, § 136:nec jam libertate contentos esse, nisi etiam regnent ac dominentur,
Liv. 24, 29, 7 Drak.; cf.so with dominari,
Cic. Rep. 3, 12, 21; Flor. 3, 12, 9.—Of things, to reign, rule, hold sway (mostly poet.):2.umor regnavit in arvis,
Lucr. 5, 395:(ignis) per ramos victor regnat,
Verg. G. 2, 307:in totum regnaret Sirius annum,
Stat. Th. 1, 635:cum regnat rosa (i. e. at a banquet, where the guests were crowned with roses),
Mart. 10, 19, 20: quid faciant leges, ubi sola pecunia regnat? Petr. poët. 14; Claud. Rapt. Pros. 2, 74.—Trop., to rule, have the mastery, prevail, predominate: Pathêtikon, in quo uno regnat oratio, Cic. Or. 37, 128; cf.:II.(eloquentia) hic regnat, hic imperat, hic sola vincit,
Quint. 7, 4, 24; 11, 3, 181:ardor edendi per avidas fauces regnat,
Ov. M. 8, 829; cf.:ebrietas geminata libidine regnat,
id. ib. 12, 221:regnat nequitiā,
Sen. Ben. 1, 10:morbus regnans,
Grat. Cyn. 462. —Act., to rule, sway, govern (only in pass., and poet. and in postAug. prose); part. perf. with dat. of agent:terra acri quondam regnata Lycurgo,
Verg. A. 3, 14:Latio regnata per arva Saturno quondam,
id. ib. 6, 794; Ov. M. 8, 623; 13, 720; id. H. 10, 69; Hor. C. 2, 6, 11; 3, 29, 27; Sil. 14, 7:si unquam regnandam acceperit Albam,
Verg. A. 6, 770:trans Lugios Gotones regnantur, paulo jam adductius quam ceterae Germanorum gentes,
Tac. G. 44: exceptis iis gentibus quae regnantur, id. ib 25; cf. id. A. 13, 54:quae (gentes) regnan tur,
id. H. 1, 16 fin.; Mel. 2, 2, 24:gens reg. nata feminis,
Plin. 6, 20, 23, § 76. -
10 cūrō
cūrō (old forms, coeret, coerarī, coerandī, C.), āvī, ātus, āre [cura], to care for, take pains with, be solicitous for, look to, attend to, regard: diligenter praeceptum, N.: magna di curant, parva neglegunt: alienam rem suo periculo, S.: te curasti molliter, have taken tender care of, T.: corpora, refresh, L.: membra, H.: genium mero, indulge, H.: curati cibo, refreshed, L.: prodigia, see to, i. e. avert, L.: nihil deos, V.: praeter animum nihil: aliud curā, i. e. don't be anxious about that, T.: inventum tibi curabo Pamphilum, T.: res istas scire: leones agitare, H.: verbo verbum reddere, H.: crinīs solvere, O.: ut natura diligi procreatos non curaret: utres uti fierent, S.: cura ut valeas, take care of your health: omnibus rebus cura et provide, ne, etc.: Curandum inprimis ne iniuria fiat, Iu.: iam curabo sentiat, quos attentarit, Ph.: hoc diligentius quam de rumore: quid sint conubia, O.: curasti probe, made preparations, T.: curabitur, it shall be seen to, T.: nec vera virtus Curat reponi deterioribus, H. — With acc. and gerundive, to have done, see to, order: pontem faciundum, Cs.: pecuniam solvendam: fratrem interficiendum, N. — To administer, govern, preside over, command: bellum, L.: se remque p., S.: provinciam, Ta.: ubi quisque legatus curabat, commanded, S.: in eā parte, S. — To heal, cure: cum neque curari posset, etc., Cs.: adulescentes gravius aegrotant, tristius curantur: aegrum, L.: aliquem herbā, H.: volnus, L. — Fig.: provinciam: reduviam.—To attend to, adjust, settle, pay: (nummos) pro signis: pecuniam pro frumento legatis, L.: me cui iussisset curaturum, pay to his order: Oviae curanda sunt HS C.* * *curare, curavi, curatus Varrange/see/attend to; take care of; provide for; worry/care about; heal/cure; undertake; procure; regard w/anxiety/interest; take trouble/interest; desire -
11 dominor
dominor ātus, ārī, dep. [dominus], to be lord, be in power, have dominion, bear rule, domineer: Alexandriae: lubido dominandi, S.: iudicum ordo dominabatur, L.: Urbs multos dominata per annos, V.: femina dominatur, Ta.: in fortunis hominum: in exercitu, L.: in adversarios, L.: inter quos, etc., Cs.: summā dominarier arce, V.— To rule, be supreme, prevail, extend: Pestis in moenibus urbis, O.: inter nitentia culta avenae, V.: nusquam latius mare, Ta. — Fig., to rule, be supreme, reign, govern: longinquitate potestas (sc. censura) dominans, L.: senectus si dominatur in suos.* * *dominari, dominatus sum V DEPbe master/despot/in control, rule over, exercise sovereignity; rule/dominate -
12 dūcō
dūcō ūxī (dūxtī, Ct., Pr.), uctus, ere [DVC-], to lead, conduct, guide, direct, draw, bring, fetch, escort: secum mulierculas: vix quā singuli carri ducerentur, Cs.: Curru Victorem, H.: ducente deo, under the conduct of, V.: mucronem, from the scabbard, V.: ferrum vaginā, O.: bracchia (of the bow), bend, V.: sors ducitur: ductus Neptuno sorte sacerdos, for Neptune, V.: pondus aratri, draw, O.: remos, row, O.: lanas, spin, O.: ubera, milk, O.: frena manu, govern, O.: ilia, i. e. be broken-winded, H.: os, make wry faces: te magna inter praemia, to great glory, V.: sibi quisque ducere, trahere, appropriate, S. — Of a road or path, to lead, conduct: quā te ducit via, V.: iter ad urbem, O.: via quae sublicio ponte ducit ad laniculum, L. — With se, to betake oneself, go: se duxit foras, T.—Of offenders, to take, arrest, lead away, drag, carry off: in ius debitorem, L.: duci in carcerem: ad mortem: Fuficium duci iussit, to be imprisoned: ductum se ab creditore in ergastulum, Cs.—Of a wife, to lead home, take, marry: inopem (uxorem) domum. T.: uxorem filiam Scipionis: filiam Orgetorigis in matrimonium, Cs.: ex quā domo in matrimonium, L.: tibi ducitur uxor, V.: qui ducat abest, the bridegroom, O.: Conlegam Lepidum, wedded, H.—Of a commander, to lead, guide, cause to move, march: locis apertis exercitum, Cs.: cohortīs ad eam partem, etc., Cs.: sex legiones expeditas, led forward, Cs.: navem contra praedones: per triumphum alquem ante currum (of a prisoner): quam in partem aut quo consilio ducerentur, march, Cs.: ducit quam proxime ad hostem potest, moves, L. — To lead, command, be commander of: quā in legatione duxit exercitum: primum pilum ad Caesarem, in Caesar's army, Cs.: exercitūs partem ipse ducebat, S.: agmina, V.— To lead, be leader of, be the head of, be first in: familiam: ordines: toros, O.— To take in, inhale, drink, quaff, imbibe: spiritum: tura naribus, H.: pocula, H.: somnos, V.: ab ipso animum ferro, H. — To produce, form, construct, make, fashion, shape, mould, cast, dispose: parietem per vestibulum sororis, to erect: muros, H.: vallum ex castris ad aquam, Cs.: voltūs de marmore, V.: aera, H.: (litteram) in pulvere, draw, O.: mores, Iu.: alapam sibi gravem, Ph.: epos, spin out, H.: carmen, O.: Pocula ducentia somnos, H.— Of processions, etc., to conduct, marshal, lead, accompany: funus: triumphos, V.: choros, H.: ludos et inania honoris, Ta. — To receive, admit, take, get, assume: ubi primum ducta cicatrix (i. e. obducta), L.: rimam, O.: colorem, V.: pallorem, to grow pale, O.: Cānentem senectam, V.: nomina, H. — Fig., to lead, guide, draw, conduct: quo te sapientia duceret, H.: Ad strepitum citharae cessatum ducere curam (i. e. ut cessat), H.: Triste per augurium pectora, i. e. fill with forebodings, V.: totum poëma, carries off, i. e. makes acceptable, H.: series rerum ducta ab origine gentis, followed, V.— To draw, deduce, derive: ab aliquā re totius vitae exordium: ab dis inmortalibus principia: genus Olympo, V.: utrumque (amor et amicitia) ductum est ab amando.— To lead, move, incite, induce, allure, charm: me ad credendum: ducit te species, H.: Quo ducit gula, H.: lumina in errorem, O.: si quis earum (statuarum) honore ducitur. — To mislead, cheat, deceive: me istis dictis, T.: lino et hamis piscīs, O.—In time, to draw out, extend, protract, prolong, spend: bellum, Cs.: in ducendo bello tempus terere, L.: longas in fletum voces, V.: rem prope in noctem, Cs.: ut ita tempus duceretur, ut, etc.: vitam, live long, V.: ubi se diutius duci intellexit, put off, Cs.: aetatem in litteris, spend. — To calculate, compute, reckon: quoniam XC medimnūm duximus. — To reckon, consider, hold, account, esteem, regard: eum hominem, T.: filium adsistere turpe ducunt, Cs.: pericula parvi esse ducenda: ea pro falsis ducit, S.: si quis despicatui ducitur: deorum numero eos ducunt Cs.: modestiam in conscientiam, construe as, S.: nil rectum nisi quod placuit sibi, H.: Sic equidem ducebam animo futurum, V.: omnia tua in te posita esse: quae mox usu fore ducebat, expected, S.— To regard, care for, have respect to (only with rationem): suam quoque rationem ducere, one's own advantage: non ullius rationem sui commodi.* * *Iducere, additional forms Vlead, command; think, consider, regard; prolongIIducere, duxi, ductus Vlead, command; think, consider, regard; prolong -
13 frēnō or fraenō
frēnō or fraenō āvī, ātus, āre [frenum], to furnish with a bridle, curb, bridle: equos, V.: equi frenato est auris in ore, H.: ora cervi capistris, O.: Frenato delphine sedens Thetis, O.— To bridle, curb, restrain, check: ventos, V.: cum hiems glacie cursūs frenaret aquarum, V.—Fig., to bridle, curb, check, restrain, govern: furores legibus: impetum (scribendi), Ph.: Iustitiā gentīs, V.: timore frenari, quo minus, etc., L. -
14 habeō
habeō uī (old perf subj. habessit for habuerit, C.), itus, ēre [HAB-], to have, hold, support, carry, wear: arma: anulum: arma hic paries habebit, H.: coronam in capite: soccos et pallium: catenas: Faenum in cornu, H.: aquilam in exercitu, S.— To have, hold, contain: quod (fanum) habebat auri: non me Tartara habent, V.: quem quae sint habitura deorum Concilia, etc., V.: Quae regio Anchisen habet? V.: quod habet lex in se: suam (nutricem) cinis ater habebat, V.— To have, hold, occupy, inhabit: urbem, S.: arcem: quā Poeni haberent (sc. castra), L.: Hostis habet muros, V. —Of relation or association, to have: in matrimonio Caesenniam: eos in loco patrui: uxores: patrem: (legionem) secum, Cs.: apīs in iubā: mecum scribas: quibus vendant, habere, Cs.: conlegam in praeturā Sophoclem: civitates stipendiarias, Cs.: cognitum Scaevolam: inimicos civīs: duos amicissimos: eum nuptiis adligatum: quem pro quaestore habuit.— To have, be furnished with: voltum bonum, S.: pedes quinque: Angustos aditūs, V.: manicas, V.— To have, hold, keep, retain, detain: haec cum illis sunt habenda (opp. mittenda), T.: si quod accepit habet: Bibulum in obsidione, Cs.: in liberis custodiis haberi, S.: in vinculis habendi, S.: mare in potestate, Cs.: in custodiam habitus, lodged, L.: ordines, preserve, S.: alios in eā fortunā, ut, etc., L.: exercitus sine inperio habitus, S.: Marium post principia, station, S.: Loricam Donat habere viro, gives to keep, V.: inclusum senatum.—Of ownership or enjoyment, to have, own, possess, be master of: agros: Epicratis bona omnia: in Italiā fundum: quod non desit, H.: (divitias) honeste, enjoy, S.: (leges) in monumentis habemus, i. e. are extant: sibi hereditatem: illam suas res sibi habere iussit (the formula of divorcing a wife): in vestrā amicitiā divitias, S.: nos Amaryllis habet, has my love, V.: habeo, non habeor a Laide: habet in nummis, in praediis, is rich: ad habendum nihil satis esse: amor habendi, V.: Unde habeas, quaerit nemo, sed oportet habere, Iu.— To have, get, receive, obtain: a me vitam, fortunas: imperium a populo R.: habeat hoc praemi tua indignitas: granum ex provinciā: plus dapis, H.: Partem opere in tanto, a place, V.: graviter ferit atque ita fatur, Hoc habet, it reaches him, V.: certe captus est, habet! (i. e. volneratus est) T.— To find oneself, be, feel, be situated, be off, come off: se non graviter: bene habemus nos: praeclare se res habebat: quo pacto se habeat provincia: bene habent tibi principia, T.: bene habet, it is well: atqui Sic habet, H.: credin te inpune habiturum? escape punishment, T.: virtus aeterna habetur, abides, S.— To make, render: uti eos manifestos habeant, S.: pascua publica infesta, L.—With P. perf. pass., periphrast. for perf act.: vectigalia redempta, has brought in and holds, Cs.: domitas libidines: quae conlecta habent Stoici: de Caesare satis dictum: pericula consueta, S.: neque ea res falsum me habuit, S.: edita facinora, L.— To treat, use, handle: duriter se, T.: equitatu agmen adversariorum male, Cs.: exercitum luxuriose, S.: eos non pro vanis hostibus, sed liberaliter, S.: saucii maiore curā habiti, L.— To hold, direct, turn, keep: iter hac, T.: iter ad legiones, Cs.— To hold, pronounce, deliver, utter, make: orationem de ratione censoriā: contionem ad urbem: post habitam contionem: gratulationibus habendis celebramur: quae (querelae) apud me de illo habebantur: verba.— To hold, convene, conduct, cause to take place: comitia haberi siturus: senatum, Cs.: censum: Consilium summis de rebus, V.— To hold, govern, administer, manage, wield: rem p., S.: qui cultus habendo Sit pecori, V.: animus habet cuncta, neque ipse habetur, S.: aptat habendo Ensem, V.—Of rank or position, to hold, take, occupy: priores partīs Apud me, T.: Statum de tribus secundarium.—Fig., to have, have in mind, entertain, cherish, experience, exhibit, be actuated by: si quid consili Habet, T.: alienum animum a causā: tantum animi ad audaciam: plus animi quam consili: amorem in rem p.: in consilio fidem: gratiam, gratias habere; see gratia.— To have, have in mind, mean, wish, be able: haec habebam fere, quae te scire vellem, this was in substance what, etc.: haec habui de amicitiā quae dicerem: quod huic responderet, non habebat: haec fere dicere habui de, etc.: illud adfirmare pro certo habeo, L.—Prov.: quā digitum proferat non habet.—With P. fut. pass., to have, be bound: utrumne de furto dicendum habeas, Ta.: si nunc primum statuendum haberemus, Ta. — To have, have in mind, know, be acquainted with, be informed of: regis matrem habemus, ignoramus patrem: habes consilia nostra, such are: In memoriā habeo, I remember, T.: age, si quid habes, V.—With in animo, to have in mind, purpose, intend, be inclined: rogavi, ut diceret quid haberet in animo: istum exheredare in animo habebat: hoc (flumen) transire, Cs.: bello eum adiuvare, L. — To have in mind, hold, think, believe, esteem, regard, look upon: neque vos neque deos in animo, S.: haec habitast soror, T.: alquos magno in honore, Cs.: Iunium (mensem) in metu, be afraid of: omnīs uno ordine Achivos, all alike, V.: hi numero inpiorum habentur, Cs.: quem nefas habent nominare: deos aeternos: habitus non futtilis auctor, V.: cum esset habendus rex: non nauci augurem: cuius auctoritas magni haberetur, Cs.: id pro non dicto habendum, L.: sic habeto, non esse, etc.: non necesse habeo dicere: eam rem habuit religioni, a matter of conscience: ludibrio haberi, T.: duritiam voluptati, regard as pleasure, S.— To have, have received, have acquired, have made, have incurred: a me beneficia, Cs.: tantos progressūs in Stoicis.—With satis, to have enough, be content, be satisfied: sat habeo, T.: a me satis habent, tamen plus habebunt: non satis habitum est, quaeri, etc.— To have, be characterized by, exercise, practise: salem, T.: habet hoc virtus, ut, etc., this is characteristic of merit: locus nihil habet religionis: celerem motum, Cs.: neque modum neque modestiam, S.: silentium haberi iussit, observed, S.: habebat hoc Caesar, quem cognorat, etc., this was Caesar's way: ornamenta dicendi.— To have, involve, bring, render, occasion, produce, excite: primus adventus equitatūs habuit interitum: habet amoenitas ipsa inlecebras: latrocinia nullam habent infamiam, Cs.— To hold, keep, occupy, engage, busy, exercise, inspire: hoc male habet virum, vexes, T.: animalia somnus habebat, V.: sollicitum te habebat cogitatio periculi: Qui (metus) maior absentīs habet, H.— To take, accept, bear, endure: eas (iniurias) gravius aequo, S.: aegre filium id ausum, L.— To keep, reserve, conceal: Non clam me haberet quod, etc., T.: secreto hoc audi, tecum habeto.— To keep, spend, pass: adulescentiam, S.: aetatem procul a re p., S.—With rem, to have to do, be intimate: quocum uno rem habebam, T.* * *habere, habui, habitus Vhave, hold, consider, think, reason; manage, keep; spend/pass (time) -
15 imperitō (inp-)
imperitō (inp-) āvī, ātus, āre, freq. [impero], to command, govern, rule, be supreme: decem imperitabant, L.: plerāque Africā, S.: magnis legionibus, H.: nemori, V.: alteri populo cum bonā pace, L.: aequam Rem imperito, my decree is just, H.: eadem, Ta.: superbe imperitatum victis esse, L. -
16 īnstituō
īnstituō uī, ūtus, ere [1 in+statuo], to put in place, plant, fix, set: vestigia nuda sinistri pedis, V.: hominem in animum, i. e. to set one's heart on, T.—Of troops, to draw up, arrange: duplici acie institutā, Cs.: quam (aciem) sex cohortium, Cs.— To set up, erect, plant, found, establish, arrange: ubi institui vineae possunt: officinam Syracusis: Amphora fumum bibere instituta, set, H.—To make, build, fabricate, construct: navīs, Cs.: turrīs, Cs.: amphora coepit Institui, H.: delectum, Cs.—To make ready, prepare, furnish, provide: pilorum numerus instituitur, Cs.: dapes, V.— Fig., to institute, found, establish, organize, set up: alii illis domi honores instituti, S.: instituta sacrificia, Cs.: magistratum: nostro more institutus exercitus, organized: Saturnalia institutus festus dies, L.: sacros ludos, O.—To constitute, appoint, designate, single out: eum testamento heredem, S.: ut ille filius instituatur, be adopted: tutorem liberis.— To ordain: Arcesilas instituit, ut ii, qui, etc.: institutum est, ut fierent (quaestores), L.: antiquitus institutum videtur, ne quis, etc., Cs.— To undertake, begin, commence: ut instituimus, pergamus: pontem instituit, biduo perfecit, Cs.: historia nec institui potest sine, etc.: iter, H.: cum populo R. amicitiam, S.: mutare res inter se instituerant, had opened commerce, S.: institui Topica conscribere: si quae mulier conviviis uti instituerit, made it a practice.—To purpose, determine, resolve upon: decernite, ut instituistis: ut instituerat, according to his custom, Cs.: ab instituto cursu, purposed: quos habere secum instituerat, Cs.—To order, govern, administer, regulate, control, direct: Sapienter vitam, T.: libri de civitatibus instituendis.—To teach, instruct, train up, educate: sic tu instituis adulescentīs?: ita Helvetios a maioribus institutos esse, uti, etc., Cs.: calamos cerā coniungere, V.: artibus hunc, Iu.: de isto genere, to give instruction: eos ad maiorum instituta: alquem sic ut, etc.: nos, ne quem coleremus, S.* * *instituere, institui, institutus Vset up, establish, found, make, institute; build; prepare; decide -
17 ministrō
ministrō āvī, ātus, āre [minister], to attend, wait upon, serve: servi sordidati ministrant: cum maximis poculis ministraretur: tibi.— To take care of, manage, govern, direct: res omnīs timide, H.— To provide, furnish, supply, give, afford, serve, attend: velis, V.: Bacchum, serve wine, V.: iussa medicorum, execute, O.: (naves) velis, Ta.: Cena ministratur pueris, H.: faces furiis Clodianis: Iovi bibere: (vinum) verba ministrat, H.: furor arma ministrat, V.: caelo sol ministrat, Pr.* * *ministrare, ministravi, ministratus V DATattend (to), serve, furnish; supply -
18 praesideō
praesideō sēdī, —, ēre [prae+sedeo], to guard, watch, protect, defend: huic urbi, atque huic rei p.: alii, ut urbi praesiderent, relicti, L.— To preside over, manage, superintend, direct, command: ad portas urbanis rebus, Cs.: huic iudicio: classi, L.: armis, O.: in agro Piceno, S.: litus Galliae, Ta.: exercitum, Ta.* * *praesidere, praesedi, - V DATkeep/watch/stand//guard (over); preside (over); supervise/govern/control -
19 prae-sum
prae-sum fuī, esse, to be before, be set over, preside over, rule, have charge of, command, superintend: in provinciā, govern: omnibus Druidibus, Cs.: provinciae, S.: censor factus, severe praefuit ei potestati, N.: exercitui, Cs.: artificio: vigiliis, S.: statuis faciendis: moenibus urbis, protect, O. —To be chief, take the lead: non enim paruit ille Ti. Gracchi temeritati, sed praefuit: crudelitati. -
20 rēgnō
rēgnō āvī, ātus, āre [regnum], to have royal power, be king, rule, reign: triginta annos: iniussu populi: tertium iam hunc annum regnans, Cs.: regnante Romulo: regnandi dira cupido, V.: Albae regnare, L.: Tusco profundo, O.: quā Daunus agrestium Regnavit populorum, H.: ter centum totos regnabitur annos Gente sub Hectoreā, V.: quia post Tati mortem non erat regnatum, L.— Trans., only pass. (poet. or late): terra acri quondam regnata Lycurgo, ruled by, V.: Latio regnata per arva Saturno quondam, in which Saturn was king, V.: trans Lugios Gotones regnantur, have kings, Ta.— To be lord, rule, reign, govern, be swpreme: equitum centurias tenere, in quibus regnas: vivo et regno, H.: Caelo tonantem credidimus Iovem Regnare, H.— To lord it, tyranniz<*> domineer: regnavit is paucos mensīs: se ille interfecto Milone regnaturum putaret: regnare ac dominari, L.: Per ramos victor regnat (ignis), V. —Fig., to rule, have the mastery, prevail, predominate: in quo uno regnat oratio: ebrietas geminata libidine regnat, O.* * *regnare, regnavi, regnatus Vreign, rule; be king; play the lord, be master
См. также в других словарях:
govern — gov·ern / gə vərn/ vt 1: to exercise continuous sovereign authority over; esp: to control and direct the administration of policy in 2: to exert a determining or guiding influence in or over the testator s assets are govern ed by will substitutes … Law dictionary
govern — govern, rule are comparable when they mean to exercise power or authority in controlling or directing another or others, often specifically those persons who comprise a state or nation. Govern may imply power, whether despotic or constitutional,… … New Dictionary of Synonyms
Govern — Gov ern, v. t. [imp. & p. p. {Governed}; p. pr. & vb. n. {Governing}.] [OF. governer, F. gouverner, fr. L. gubernare to steer, pilot, govern, Gr. kyberna^n. Cf. {Gubernatorial}.] 1. To direct and control, as the actions or conduct of men, either… … The Collaborative International Dictionary of English
govern — gov‧ern [ˈgʌvən ǁ ərn] verb 1. [intransitive, transitive] to officially and legally run a country and make decisions about taxes, laws, public services etc: • the politicians who govern the country • A small military elite has been governing for… … Financial and business terms
govern — [guv′ərn] vt. [ME governen < OFr gouverner < L gubernare, to pilot (a ship), direct, guide < Gr kybernan, to steer, govern, prob. of non IE orig.] 1. to exercise authority over; rule, administer, direct, control, manage, etc. 2. to… … English World dictionary
govern — late 13c., from O.Fr. governer (11c., Mod.Fr. gouverner) govern, from L. gubernare to direct, rule, guide, govern (Cf. Sp. gobernar, It. governare), originally to steer, a nautical borrowing from Gk. kybernan to steer or pilot a ship, direct (the … Etymology dictionary
govern — [v1] take control; rule administer, assume command, be in power, be in the driver’s seat*, call the shots*, call the signals*, captain*, carry out, command, conduct, control, dictate, direct, execute, exercise authority, guide, head, head up,… … New thesaurus
Govern — Gov ern, v. i. To exercise authority; to administer the laws; to have the control. Dryden. [1913 Webster] … The Collaborative International Dictionary of English
govern — ► VERB 1) conduct the policy and affairs of (a state, organization, or people). 2) control or influence. 3) constitute a rule, standard, or principle for. 4) Grammar (of a word) require that (another word or group of words) be in a particular… … English terms dictionary
govern — verb ADVERB ▪ effectively, well ▪ directly ▪ The colony was governed directly from Paris. VERB + GOVERN ▪ be fit to, be unfit … Collocations dictionary
govern */*/ — UK [ˈɡʌvə(r)n] / US [ˈɡʌvərn] verb Word forms govern : present tense I/you/we/they govern he/she/it governs present participle governing past tense governed past participle governed 1) [intransitive/transitive] to control and manage an area, city … English dictionary