Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

the+learned

  • 21 accipio

    ac-cĭpĭo, cēpi, ceptum, 3, v. a. ( fut. perf. accepso = accepero, Pac. ap. Non. 74, 31, or Rib. Trag. Rel. 118) [capio], to accept.
    I.
    In gen., to take a person or thing to one's self: leno ad se accipiet hominem et aurum, will take the man and his money to himself (into his house), Plaut. Poen. 1, 1, 51.
    a.
    Of things received by the hand, to take, receive: cette manus vestras measque accipite, Enn. ap. Non. 85, 1 (Trag. v. 320 ed. Vahl.):

    ex tua accepi manu pateram,

    Plaut. Amph. 2, 2, 132; hence, trop. of the word given, the promise, with which a grasping of the hand was usually connected: accipe daque fidem, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 33 ed. Vahl.; so in the Gr. pista dounai kai labein); cf. Plaut. Trin. 2, 4, 87; so Verg. A. 8, 150;

    in Ter. of a person to be protected: hanc (virginem) accepi, acceptam servabo,

    Ter. And. 1, 5, 62; cf. Cic. Fam. 7, 5, and Sall. C. 6, 5, —
    b.
    Of things received or taken by different parts of the body: accipite hoc onus in vestros collos, Cato ap. Non. 200, 23:

    gremio,

    Verg. A. 1, 685:

    oculis aut pectore noctem (i. e. somnum),

    id. ib. 4, 531.—
    c.
    In gen., very freq.,
    (α).
    as implying action, to take, to take possession of, to accept (Gr. dechesthai);
    (β).
    of something that falls to one's share, to get, to receive, to be the recipient of (Gr. lambanein).—
    (α).
    To take, accept:

    hanc epistulam accipe a me,

    take this letter from me, Plaut. Ps. 2, 2, 52; 4, 2, 26; cf. id. Ep. 3, 4, 26:

    persuasit aliis, ut pecuniam accipere mallent,

    Cic. Off. 2, 23, 82:

    condicionem pacis,

    Caes. B. G. 2, 15:

    armis obsidibusque acceptis Crassus profectus est,

    after he had taken into his possession the arms and hostages, id. ib. 3, 23:

    divitias,

    Nep. Epam. 4, 3:

    aliquid a patre,

    to inherit, id. Timoth. 1, 1; id. Att. 1:

    accipe et haec, manuum tibi quae monumenta mearum sint,

    Verg. A. 3, 486 al. —Hence to receive or entertain as guest:

    haec (tellus) fessos placidissima portu accipit,

    Verg. A. 3, 78:

    Laurentes nymphae, accipite Aenean,

    id. ib. 8, 71; 155; Ov. M. 8, 655 al.—Of admittance to political privileges:

    Nomentani et Pedani in civitatem accepti,

    Liv. 8, 14; cf. Cic. Off. 1, 11, 35:

    magnifice volo summos viros accipere,

    Plaut. Ps. 1, 2, 34:

    in loco festivo sumus festive accepti,

    id. ib. 5, 19; so id. Cist. 1, 1, 12; id. Men. 5, 2, 44; id. Pers. 1, 1, 32, etc.; Ter. Eun. 5, 9, 52; Lucr. 3, 907; Cic. Att. 16, 6; Ov. F. 2, 725 al.—Hence also ironically, to entertain, to treat, deal with:

    ego te miseris jam accipiam modis,

    Plaut. Aul. 4, 4, 3:

    hominem accipiam quibus dictis maeret,

    id. Men. 5, 1, 7:

    indignis acceptus modis,

    Ter. Ad. 2, 1, 12. Perh. also Lucil. ap. Non. 521, 1: adeo male me accipiunt decimae, treat or use me ill, deal harshly with me; and ib. 240, 8: sic, inquam, veteratorem illum vetulum lupum Hannibalem acceptum (Non. explains the latter in a very unusual manner, by deceptum).—
    (β).
    To get, to receive, to be the recipient of, Pac. ap. Non. 74, 31; Lucr. 1, 819, 909; 2, 762, 885, 1009:

    ictus,

    id. 4, 1048 (cf. Verg. A. 3, 243: vulnera accipiunt tergo): aridior nubes accipit ignem, takes or catches fire, Lucr. 6, 150; Caes. B. G. 1, 48:

    humanitatem iis tribuere debemus, a quibus accepimus,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 9:

    pecuniam ob rem judicandam,

    id. Verr. 1, 38:

    luna lumen solis accipit,

    id. de Or. 3, 45; cf. Hor. Ep. 1, 10, 17:

    praeclarum accepimus a majoribus morem,

    Cic. Off. 3, 10, 44: praecepta, Caes. B. G. 2, 6: accepi tuas litteras (in another sense than above), I have received your letter, it has reached me (allatae sunt ad me), Cic. Fam. 1, 9, 14; 2, 1, 1; 10, 1 al.:

    acceptā injuriā ignoscere quam persequi malebant,

    Sall. C. 9, 3; Caes. B. G. 2, 33:

    calamitatem,

    ib. 1, 31:

    detrimenta,

    ib. 5, 22; cf. Cic. Mur. 21, 44 al. So often of dignities and offices:

    provinciam,

    id. Fam. 2, 10, 2:

    consulatum,

    Suet. Aug. 10:

    Galliam,

    id. Caes. 22 al.
    II.
    In partic.
    A.
    To take a thing by hearing, i. e.,
    1.
    To hear, to perceive, to observe, to learn (cf. opp. do = I give in words, i. e. I say): hoc simul accipe dictum, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204): quod ego inaudivi, accipite, Pac. ap. Non. 126, 22 (Rib. Trag. Rel. p. 81): hoc etiam accipe quod dico, Lucil. ap. Non. 240, 1:

    carmen auribus,

    Lucr. 4, 983 (so id. 6, 164); 1, 270; cf. Verg. A. 2, 65:

    voces,

    Lucr. 4, 613 (so 6, 171):

    si te aequo animo ferre accipiet,

    Ter. And. 2, 3, 23:

    quae gerantur, accipies ex Pollione,

    Cic. Fam. 1, 6; 1, 9, 4; Liv. 1, 7. —Hence very freq. in the histt., to get or receive intelligence of any thing, to learn:

    urbem Romam, sicuti ego accepi, condidere atque habuere initio Trojani,

    as I have learned, Sall. C. 6, 1, and so al.—
    2.
    To comprehend or understand any thing communicated:

    haud satis meo corde accepi querelas tuas,

    Plaut. Cas. 2, 2, 18:

    et si quis est, qui haec putet arte accipi posse,

    Cic. de Or. 1, 25, 114:

    ut non solum celeriter acciperet, quae tradebantur, etc.,

    Nep. Att. 1, 3; so Quint. 1, 3, 3; 2, 9, 3 al.—
    3.
    With the accessory idea of judging, to take a thing thus or thus, to interpret or explain, usually constr. with ad or in c. acc.:

    quibus res sunt minus secundae... ad contumeliam omnia accipiunt magis,

    the more unfortunate one is, the more inclined is he to regard every thing as an insult, Ter. Ad. 4, 3, 15:

    in eam partem accipio,

    id. Eun. 5, 2, 37; cf. Cic. Fam. 10, 6; id. Att. 16, 6; Ter. Eun. 1, 2, 2:

    non recte accipis,

    you put a wrong construction upon this, id. And. 2, 2, 30:

    quae sibi quisque facilia factu putat, aequo animo accipit,

    Sall. C. 3, 2.— Hence: accipere aliquid omen, or in omen, to regard a thing as a ( favorable) omen, to accept the omen (cf. dechesthai ton oiônon), Cic. Div. 1, 46, 103; 2, 40, 83; Liv. 1, 7, 11; 21, 63 fin.; Tac. H. 1, 62; id. A. 1, 28; 2, 13; Flor. 4, 12, 14 al.—Hence poet.:

    accipio agnoscoque deos,

    Verg. A. 12, 260; cf. Ov. M. 7, 620.—
    B.
    To take a thing upon one's self, to undertake (syn. suscipio):

    accipito hanc ad te litem,

    Plaut. Most. 5, 2, 23: meā causā causam accipite, Ter. Hec. alt. prol. 47; cf. Cic. Fam. 7, 24; so id. Verr. 2, 3, 22; Quint. 20 al.—Hence also,
    C.
    To bear, endure, suffer any thing disagreeable or troublesome:

    hanccine ego ut contumeliam tam insignem ad me accipiam!

    Ter. Eun. 4, 7, 1:

    nil satis firmi video, quamobrem accipere hunc me expediat metum,

    id. Heaut. 2, 3, 96; 5, 1, 59; id. Eun. 4, 6, 24; id. Ad. 2, 1, 53; id. Ph. 5, 2, 4; Cic. Tusc. 5, 19, 56:

    calamitatem,

    id. Off. 3, 26:

    injuriam,

    id. ib. 1, 11 al.—
    D.
    To accept a thing, to be satisfied with, to approve: dos, Pamphile, est decem talenta; Pam.:

    Accipio,

    Ter. And. 5, 4, 48:

    accepit condicionem, dein quaestum accipit,

    id. ib. 1, 1, 52:

    visa ista... accipio iisque interdum etiam assentior, nec percipio tamen,

    Cic. Ac. 2, 20, 66:

    preces suas acceptas ab dis immortalibus ominati,

    Liv. 42, 30, 8 Drak. Cf. Herz, Caes. B. G. 5, 1: “equi te esse feri similem, dico.” Ridemus et ipse Messius: “accipio.” I allow it, Exactly so, Hor. S. 1, 5, 58.—
    E.
    In mercant. lang., t. t., to receive or collect a sum:

    pro quo (frumento) cum a Varinio praetore pecuniam accepisset,

    Cic. Fl. 45; hence subst.: acceptum, i, n., the receipt, and in account-books the credit side:

    in acceptum referre alicui,

    to carry over to the credit side, to place to one's credit, Cic. Verr. 1, 36, 57; id. Rosc. Com. 2; id. Phil. 2, 16; id. Caec. 6, 17; Hor. Ep. 2, 1, 234 (opp. datum or expensum).—Hence also trop., to owe or be indebted to one, in a good or a bad sense:

    ut esset nemo qui non mihi vitam suam, liberos, remp. referret acceptam,

    Cic. Phil. 2, 5:

    omnia mala, quae postea vidimus, uni accepta referemus Antonio,

    ascribe, id. ib. 22; Caes. B. G. 8, 58; id. B. C, 3, 57: Acceptum [p. 18] refero versibus, esse nocens, Ov. Trist. 2, 10. —
    F.
    In the gram m., to take a word or phrase thus or thus, to explain a word in any manner:

    adversus interdum promiscue accipitur,

    Charis. p. 207 P. al.—(Syn. nanciscor and adipiscor: he to whom something is given, accipit; he who gets by a fortunate occurrence, nanciscitur; he who obtains it by exertion, adipiscitur. Sumimus ipsi: accipimus ab alio,” Vel. Long. p. 2243 P.—“Inter tenere, sumere et accipere hoc interest, quod tenemus quae sunt in nostra potestate: sumimus posita: accipimus data,” Isid. Diff. 1).—Hence, acceptus, a, um, P. a., welcome, agreeable, acceptable (syn. gratus. Acceptus is related to gratus, as the effect to the cause; he who is gratus, i. e. dear, is on that account acceptus, welcome, acceptable;

    hence the usual position: gratus atque acceptus).—First, of persons: essetne apud te is servus acceptissimus?

    Plaut. Cap. 3, 5, 56:

    plebi acceptus erat,

    Caes. B. G. 1, 13;

    acceptus erat in oculis,

    Vulg. 1 Reg. 18, 5.—

    Of things: dis et hominibus est acceptum quod, etc.,

    Varr. R. R. 3, 16, 5:

    quod vero approbaris. id gratum acceptumque habendum,

    Cic. Tusc. 5, 15, 45:

    munus eorum gratum acceptumque esse,

    Nep. Hann. 7, 3:

    quorum mihi dona accepta et grata habeo,

    Plaut. Truc. 2, 7, 56:

    rem populo Romano gratam acceptamque,

    Cic. Phil. 13, 50;

    tempore accepto exaudivi,

    Vulg. 2 Cor. 6, 2.— Comp., Plaut. Pers. 4, 4, 96; Cic. Rep. 6, 13; Tac. A. 6, 45 al.— Sup., see above.— Adv. accepte does not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > accipio

  • 22 consulo

    consŭlo, lŭi, ltum, 3, v. n. and a. [from con and root sal-; cf. consul and consilium].
    I.
    To consider, reflect, deliberate, take counsel, reflect upon, consult.
    A. 1.
    In gen.
    (α).
    Absol.: quid nunc? etiam consulis? do you still deliberate, i. e. hesitate? Plaut. Trin. 2, 4, 171; cf. id. Truc. 2, 4, 75 Speng.: ne quid in consulendo adversi eveniat, Cato ap. Gell. 7, 3, 14:

    consulto opus est,

    there is need of deliberation, Sall. C. 1, 6:

    dum tempus consulendi est,

    Ter. Hec. 5, 1, 19:

    satis facere consulentibus,

    Cic. Or. 42, 143:

    ut omnium rerum vobis ad consulendum potestas esset,

    Liv. 8, 13, 18:

    ut tot uno tempore motibus animi turbati trepidarent magis quam consulerent,

    id. 21, 16, 2:

    praesidium consulenti curiae,

    Hor. C. 2, 1, 14 et saep.—
    (β).
    With in and acc.:

    consulere in longitudinem,

    to take thought for the future, Ter. Heaut. 5, 2, 10:

    in commune,

    for the common good, id. And. 3, 3, 16; Liv. 32, 21, 1; Tac. A. 12, 5; id. Agr. 12; Curt. 5, 9, 14;

    and in the same sense: in medium,

    Verg. A. 11, 335; Liv. 24, 22, 15; Tac. H. 2, 5; Luc. 5, 46:

    in unum,

    Tac. H. 1, 68; 4, 70:

    in publicum (opp. suscipere proprias simultates),

    Plin. Ep. 9, 13, 21; Tac. A. 1, 24.—
    (γ).
    With de and abl.:

    bello confecto de Rhodiis consultum est,

    Sall. C. 51, 5; so,

    de communibus negotiis,

    id. J. 105, 1:

    de salute suorum,

    Cic. Sull. 22, 63:

    omnibus de rebus,

    Tac. A. 4, 40.—
    (δ).
    With ut or ne:

    consulere vivi ac prospicere debemus, ut illorum (liberorum) solitudo munita sit,

    Cic. Verr. 2, 1, 58, § 153:

    tu ne qua manus se attollere nobis A tergo possit, custodi et consule longe,

    Verg. A. 9, 322.— Impers.:

    ut urbi... satis esset praesidii, consultum atque provisum est,

    Cic. Cat. 2, 12, 26:

    ne deficerent, consulendum esse,

    Cels. 3, 4, 31.—
    2.
    Esp., consulere alicui or alicui rei, to take care for some person or thing, to be mindful of, take care of, look to, have regard for, to counsel or consult for:

    tuae rei bene consulere cupio,

    Plaut. Trin. 3, 2, 9:

    quid me fiat, parvi pendis, dum illi consulas,

    Ter. Heaut. 4, 3, 37:

    qui parti civium consulunt, partem neglegunt,

    Cic. Off. 1, 25, 85: consulere eorum commodis et utilitati salutique [p. 442] servire, id. Q. Fr. 1, 1, 9, § 27; so,

    famae, pudicitiae tuae,

    id. Phil. 2, 2, 3:

    dignitati meae,

    id. Fam. 11, 29, 1:

    suae vitae,

    Caes. B. G. 7, 12:

    receptui sibi,

    id. B. C. 3, 69:

    reipublicae juxta ac sibi,

    Sall. C. 37, 8; id. J. 58, 2; Hor. Ep. 1, 17, 1:

    timori magis quam religioni,

    Caes. B. C. 1, 67; cf.:

    magis irae quam famae,

    Sall. C. 51, 7:

    qui mi consultum optime velit esse,

    Ter. Phorm. 1, 3, 1: mi ires consultum male? to counsel evil or badly, Plaut. Bacch. 3, 6, 36; so,

    male patriae,

    Nep. Epam. 10, 1; id. Phoc. 2, 2.—With si:

    melius consulet (sibi), si, etc.,

    Cels. 1, 3, 55.—
    B.
    Act.
    1.
    Consulere aliquem (or aliquid), to consult with one, to ask his opinion or advice, to ask counsel of, to consult, question (for the sake of advice).
    a.
    In gen.:

    cum te consuluissem, quid mihi faciendum esse censeres,

    Cic. Fam. 11, 29, 1:

    te, qui philosophum audis,

    id. ib. 9, 26, 1:

    Apellem tragoedum, uter, etc.,

    Suet. Calig. 33 al. —Of inanim. objects:

    speculum suum,

    Ov. A. A. 3, 136; cf.:

    spectatas undas, quid se deceat,

    id. M. 4, 312:

    nares, an olerent aera Corinthōn,

    Mart. 9, 60, 11:

    diem de gemmis, etc.,

    Ov. A. A. 1, 251 sq.:

    animum nostrum,

    Quint. 4, 2, 52:

    aures meas,

    id. 9, 4, 93:

    suas vires,

    id. 10, 2, 18 al. —With two accs.:

    ibo et consulam hanc rem amicos, quid faciundum censeant,

    Plaut. Men. 4, 3, 26:

    nec te id consulo,

    Cic. Att. 7, 20, 2:

    consulere prudentiorem coepi aetates tabularum,

    Petr. 88.—Freq.,
    b.
    Esp. as t. t.
    (α).
    In the lang. of religion, to consult a deity, an oracle, omens, etc.:

    Apollinem de re,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    deum consuluit auguriis, quae suscipienda essent,

    Liv. 1, 20, 7:

    deos hominum fibris,

    Tac. A. 14, 30 fin.:

    Phoebi oracula,

    Ov. M. 3, 9; Suet. Vesp. 5:

    Tiresiam conjectorem,

    Plaut. Am. 5, 1, 76:

    haruspicem,

    Cic. Div. 2, 4, 11; Suet. Tib. 63; Cato, R. R. 5, 4:

    vates nunc extis, nunc per aves,

    Liv. 2, 42, 10:

    Cumaeam anum,

    Ov. F. 4, 158:

    avem primum visam augur,

    id. ib. 1, 180:

    spirantia exta,

    Verg. A. 4, 64; so,

    trepidantia exta,

    Ov. M. 15, 576:

    sacras sortes,

    id. ib. 11, 412:

    Etrusci haruspices male consulentes,

    Gell. 4, 5, 5.— Pass. impers.:

    si publice consuletur... sin privatim,

    Tac. G. 10. —With dependent question:

    senatus pontificum collegium consuli jussit, num omne id aurum in ludos consumi necessum esset,

    Liv. 39, 5, 9:

    consulti per ludibrium pontifices, an concepto necdum edito partu rite nuberet,

    Tac. A. 1, 10.—
    (β).
    In judic. lang., to ask advice of a lawyer, to consult, etc.:

    quam inanes domus eorum omnium, qui de jure civili consuli solent,

    Cic. Verr. 2, 1, 46, § 120:

    consuli quidem te a Caesare scribis: sed ego tibi ab illo consuli mallem,

    id. Fam. 7, 11, 2:

    si jus consuleres, peritissimus,

    Liv. 39, 40, 6:

    munus hoc eorum qui consuluntur,

    i. e. who are skilled in the law, Cic. Leg. 1, 4, 14; so id. Quint. 16, 53.—

    With dependent question: consulens eum, an seni jam testato suaderet ordinare suprema judicia,

    Quint. 6, 3, 92.—The formula usual in asking advice was, licet consulere? Cic. Mur. 13, 28; cf. Hor. S. 2, 3, 192.—
    (γ).
    In publicists' lang., to take counsel with the competent authorities, to consult:

    Quirites, utrum, etc.,

    Liv. 31, 7, 2; so,

    senatum,

    Sall. J. 28, 2:

    senatum de foedere,

    id. ib. 39, 2;

    62, 10: populum de ejus morte,

    Cic. Mil. 7, 16:

    plebem in omnia (tribuni),

    Liv. 6, 39, 2 al. —
    2.
    Aliquid.
    a.
    To take counsel or deliberate upon something, to consider:

    est consulere quiddam quod tecum volo,

    Plaut. Most. 5, 1, 53; id. Pers. 5, 2, 63:

    rem delatam consulere ordine non licuit,

    Liv. 2, 28, 2; so,

    consulere et explorare rem,

    Cic. Att. 2, 16, 4:

    consulis rem nulli obscuram,

    Verg. A. 11, 344 al.:

    bis repulsi Galli quid agant consulunt,

    Caes. B. G. 7, 83.—
    b.
    To advise something, to give advice:

    tun' consulis quicquam?

    Ter. Ad. 1, 2, 47; id. Phorm. 1, 3, 22.— Absol.:

    ab re consulit blandiloquentulus,

    advises to his hurt, Plaut. Trin. 2, 1, 17.
    II.
    Sometimes meton. (causa pro effectu).
    A.
    To take a resolution, resolve, conclude, determine.
    1.
    Neutr.; constr. absol. or with de aliquo or in aliquem:

    de nullis quam de vobis infestius aut inimicius consuluerunt,

    Liv. 28, 29, 8; so,

    de perfugis gravius quam de fugitivis,

    id. 30, 43, 13:

    in humiliores libidinose crudeliterque consulebatur,

    id. 3, 36, 7; so,

    crudeliter in deditos victosque,

    id. 8, 13, 15; cf. Tac. Agr. 16. —
    2.
    Act.:

    quid in concilio consuluistis?

    Plaut. Bacch. 1, 1, 6:

    animum ego inducam tamen, ut illud, quod tuam in rem bene conducat, consulam,

    id. Cist. 3, 4: ne quid gravius de salute tuā consulas, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 16, 1:

    pessime istuc in te atque in illum consulis,

    Ter. Heaut. 3, 1, 28:

    quae reges irā inpulsi male consuluerint,

    Sall. C. 51, 4:

    nisi quod de uxore potuit honestius consuli,

    id. J. 95, 3.— Pass. impers.:

    aliter mihi de illis ac de me ipso consulendum est,

    Cic. Att. 7, 13, 3.—
    B.
    With the access. idea of judging, in the connection boni, optimi aliquid consulere, to excuse, take in good part, interpret favorably; be contented, pleased, or satisfied with:

    sit consul a consulendo vel a judicando: nam et hoc consulere veteres vocaverunt, unde adhuc remanet illud Rogat boni consulas, id est bonum judices,

    Quint. 1, 6, 32; cf. Paul. ex Fest. p. 41, 8 Müll.: nemo hoc rex ausus est facere, eane fieri bonis, bono genere gnatis boni consulitis? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

    boni consulendum,

    Varr. L. L. 7, § 40 Müll.:

    tu haec quaeso consule missa boni,

    Ov. P. 3, 8, 24; cf. id. Tr. 4, 1, 106; so,

    nostrum laborem,

    Quint. 6, prooem. § 16; Plin. Ep. 7, 12, 3:

    hoc munus,

    Sen. Ben. 1, 1, 8; id. Prov. 2, 4; id. Ep. 9, 20; 17, 9; 88, 17:

    quaerebat argentum avaritia: boni consuluit interim invenisse minium,

    Plin. 33, prooem. 2, § 4;

    8, 16, 17, § 44: boni et optimi consulere,

    App. M. 8, p. 205, 28.— Hence,
    1.
    consultus, a, um, P. a.
    A.
    Well considered or weighed, deliberated upon, maturely pondered:

    bene consultum consilium surripitur saepissume, si minus, etc.,

    Plaut. Mil. 3, 1, 5 sq.:

    ipsi omnia, quorum negotium est, consulta ad nos et exquisita deferunt,

    Cic. de Or. 1, 58, 250: neque eam usquam invenio, neque quo eam, neque quā quaeram consultum'st, I know neither, etc., Plaut. Rud. 1, 4, 6:

    operā consultā,

    with mature reflection, Gell. 7 (6), 17, 3;

    in the same sense, consulto consilio,

    Paul. Sent. 1, 9, 6:

    consultius est huic poenalem quoque stipulationem subjungere,

    it is better. more advantageous, Dig. 2, 15, 15.—
    B.
    (Acc. to I. B. 1.) Knowing, skilful, experienced, practised, esp. in law; skilled or learned in the law:

    non ille magis juris consultus quam justitiae fuit,

    Cic. Phil. 9, 5, 10:

    juris atque eloquentiae,

    Liv. 10, 22, 7:

    consultissimus vir omnis divini atque humani juris,

    id. 1, 18, 1; cf. Gell. 1, 13, 10:

    insanientis sapientiae,

    Hor. C. 1, 34, 3:

    universae disciplinae,

    Col. 11, 1, 12.—Hence, subst.: consultus, i, m., a lawyer:

    tu consultus modo rusticus,

    Hor. S. 1, 1, 17; id. Ep 2, 2, 87; 2, 2, 159; Ov. A. A. 1, 83.— Esp. with juris, often written as one word, jūrisconsultus, i, m., v. h. v.— Absol.:

    ut natura non disciplinā consultus esse videatur,

    Cic. Caecin. 27, 78:

    consultorum alterum disertissimum, disertorum alterum consultissimum fuisse,

    id. Brut. 40, 148:

    consultiores sibimet videntur Deo,

    Tert. adv. Marc. 2, 2.—
    2.
    Subst.: consultum, i, n.
    A.
    (Acc. to I. B. 1. b.) A consultation, inquiry of a deity:

    Sostratus (sacerdos) ubi laeta et congruentia exta magnisque consultis annuere deam videt, etc.,

    Tac. H. 2, 4.—
    B.
    (Acc. to II.) A decree, decision, resolution, plan; so first, Senatus consultum, or in one word, Senatusconsul-tum, a decree of the Senate (most freq. in all periods; the senatus consulta were not, like the plebiscita, the supreme law of the republic; but under the emperors, all new laws took this form, v. esp. Sandars, Introd., Just. Inst. § 15;

    1, 2, 5),

    Sall. C. 42, 3; Cic. Verr. 2, 4, 66, § 149:

    senatus consultum est quod senatus jubet atque constituit, nam cum auctus esset populus Romanus... aequum visum est senatum vice populi consuli,

    Just. Inst. 1, 2, 5;

    for which, consulta Patrum,

    Hor. Ep. 1, 16, 41. —Of a decree of the Sicilian council:

    ne senatus consultum Siculi homines facere possent,

    Cic. Verr. 2, 4, 65, § 146.—Also in other connections:

    facta et consulta fortium et sapientium,

    Cic. Leg. 1, 24, 62; cf.:

    facta consultaque Alexandri,

    Sall. H. 3, 7 Dietsch:

    consulta et decreta,

    id. J. 11, 5:

    consulta sese omnia cum illo integra habere,

    all objects of consultation, plans, id. ib. 108, 2; cf.:

    ab occultis cavendum hominibus consultisque,

    plans, Liv. 25, 16, 4; and:

    approbare collegam consulta,

    id. 10, 39, 10:

    dum consulta petis,

    responses, oracles, divinations, Verg. A. 6, 151:

    tua magna,

    decisions, id. ib. 11, 410; so,

    mollia,

    Tac. A. 1, 40:

    mala,

    id. ib. 6, 6:

    ex consulto factum,

    purposely, voluntarily, Auct. Her. 2, 30, 49.—Hence, adv., considerately, deliberately, designedly, on purpose.
    (α).
    Form consultō (class. in prose and poetry):

    utrum perturbatione aliquā animi an consulto et cogitata fiat injuria,

    Cic. Off. 1, 8, 27; Plaut. Poen. 3, 5, 43; Cic. N. D. 1, 31, 85; id. Leg. 1, 8, 25; Caes. B. G. 5, 16; 5, 37; Sall. J. 60, 5; 64, 5; Quint. 8, 4, 19; Tac. A. 4, 16; Suet. Caes. 56; * Hor. S. 1, 10, 14 al. —
    (β).
    Form consultē (mostly ante- and post-class.):

    qui consulte, docte atque astute cavet,

    Plaut. Rud. 4, 7, 14:

    caute atque consulte gesta,

    Liv. 22, 38, 11; Spart. Had. 2.— Comp., Liv. 22, 24, 3; Tac. H. 2, 24. — Sup., Capitol. Pert. 7.

    Lewis & Short latin dictionary > consulo

  • 23 Senatusconsultum

    consŭlo, lŭi, ltum, 3, v. n. and a. [from con and root sal-; cf. consul and consilium].
    I.
    To consider, reflect, deliberate, take counsel, reflect upon, consult.
    A. 1.
    In gen.
    (α).
    Absol.: quid nunc? etiam consulis? do you still deliberate, i. e. hesitate? Plaut. Trin. 2, 4, 171; cf. id. Truc. 2, 4, 75 Speng.: ne quid in consulendo adversi eveniat, Cato ap. Gell. 7, 3, 14:

    consulto opus est,

    there is need of deliberation, Sall. C. 1, 6:

    dum tempus consulendi est,

    Ter. Hec. 5, 1, 19:

    satis facere consulentibus,

    Cic. Or. 42, 143:

    ut omnium rerum vobis ad consulendum potestas esset,

    Liv. 8, 13, 18:

    ut tot uno tempore motibus animi turbati trepidarent magis quam consulerent,

    id. 21, 16, 2:

    praesidium consulenti curiae,

    Hor. C. 2, 1, 14 et saep.—
    (β).
    With in and acc.:

    consulere in longitudinem,

    to take thought for the future, Ter. Heaut. 5, 2, 10:

    in commune,

    for the common good, id. And. 3, 3, 16; Liv. 32, 21, 1; Tac. A. 12, 5; id. Agr. 12; Curt. 5, 9, 14;

    and in the same sense: in medium,

    Verg. A. 11, 335; Liv. 24, 22, 15; Tac. H. 2, 5; Luc. 5, 46:

    in unum,

    Tac. H. 1, 68; 4, 70:

    in publicum (opp. suscipere proprias simultates),

    Plin. Ep. 9, 13, 21; Tac. A. 1, 24.—
    (γ).
    With de and abl.:

    bello confecto de Rhodiis consultum est,

    Sall. C. 51, 5; so,

    de communibus negotiis,

    id. J. 105, 1:

    de salute suorum,

    Cic. Sull. 22, 63:

    omnibus de rebus,

    Tac. A. 4, 40.—
    (δ).
    With ut or ne:

    consulere vivi ac prospicere debemus, ut illorum (liberorum) solitudo munita sit,

    Cic. Verr. 2, 1, 58, § 153:

    tu ne qua manus se attollere nobis A tergo possit, custodi et consule longe,

    Verg. A. 9, 322.— Impers.:

    ut urbi... satis esset praesidii, consultum atque provisum est,

    Cic. Cat. 2, 12, 26:

    ne deficerent, consulendum esse,

    Cels. 3, 4, 31.—
    2.
    Esp., consulere alicui or alicui rei, to take care for some person or thing, to be mindful of, take care of, look to, have regard for, to counsel or consult for:

    tuae rei bene consulere cupio,

    Plaut. Trin. 3, 2, 9:

    quid me fiat, parvi pendis, dum illi consulas,

    Ter. Heaut. 4, 3, 37:

    qui parti civium consulunt, partem neglegunt,

    Cic. Off. 1, 25, 85: consulere eorum commodis et utilitati salutique [p. 442] servire, id. Q. Fr. 1, 1, 9, § 27; so,

    famae, pudicitiae tuae,

    id. Phil. 2, 2, 3:

    dignitati meae,

    id. Fam. 11, 29, 1:

    suae vitae,

    Caes. B. G. 7, 12:

    receptui sibi,

    id. B. C. 3, 69:

    reipublicae juxta ac sibi,

    Sall. C. 37, 8; id. J. 58, 2; Hor. Ep. 1, 17, 1:

    timori magis quam religioni,

    Caes. B. C. 1, 67; cf.:

    magis irae quam famae,

    Sall. C. 51, 7:

    qui mi consultum optime velit esse,

    Ter. Phorm. 1, 3, 1: mi ires consultum male? to counsel evil or badly, Plaut. Bacch. 3, 6, 36; so,

    male patriae,

    Nep. Epam. 10, 1; id. Phoc. 2, 2.—With si:

    melius consulet (sibi), si, etc.,

    Cels. 1, 3, 55.—
    B.
    Act.
    1.
    Consulere aliquem (or aliquid), to consult with one, to ask his opinion or advice, to ask counsel of, to consult, question (for the sake of advice).
    a.
    In gen.:

    cum te consuluissem, quid mihi faciendum esse censeres,

    Cic. Fam. 11, 29, 1:

    te, qui philosophum audis,

    id. ib. 9, 26, 1:

    Apellem tragoedum, uter, etc.,

    Suet. Calig. 33 al. —Of inanim. objects:

    speculum suum,

    Ov. A. A. 3, 136; cf.:

    spectatas undas, quid se deceat,

    id. M. 4, 312:

    nares, an olerent aera Corinthōn,

    Mart. 9, 60, 11:

    diem de gemmis, etc.,

    Ov. A. A. 1, 251 sq.:

    animum nostrum,

    Quint. 4, 2, 52:

    aures meas,

    id. 9, 4, 93:

    suas vires,

    id. 10, 2, 18 al. —With two accs.:

    ibo et consulam hanc rem amicos, quid faciundum censeant,

    Plaut. Men. 4, 3, 26:

    nec te id consulo,

    Cic. Att. 7, 20, 2:

    consulere prudentiorem coepi aetates tabularum,

    Petr. 88.—Freq.,
    b.
    Esp. as t. t.
    (α).
    In the lang. of religion, to consult a deity, an oracle, omens, etc.:

    Apollinem de re,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    deum consuluit auguriis, quae suscipienda essent,

    Liv. 1, 20, 7:

    deos hominum fibris,

    Tac. A. 14, 30 fin.:

    Phoebi oracula,

    Ov. M. 3, 9; Suet. Vesp. 5:

    Tiresiam conjectorem,

    Plaut. Am. 5, 1, 76:

    haruspicem,

    Cic. Div. 2, 4, 11; Suet. Tib. 63; Cato, R. R. 5, 4:

    vates nunc extis, nunc per aves,

    Liv. 2, 42, 10:

    Cumaeam anum,

    Ov. F. 4, 158:

    avem primum visam augur,

    id. ib. 1, 180:

    spirantia exta,

    Verg. A. 4, 64; so,

    trepidantia exta,

    Ov. M. 15, 576:

    sacras sortes,

    id. ib. 11, 412:

    Etrusci haruspices male consulentes,

    Gell. 4, 5, 5.— Pass. impers.:

    si publice consuletur... sin privatim,

    Tac. G. 10. —With dependent question:

    senatus pontificum collegium consuli jussit, num omne id aurum in ludos consumi necessum esset,

    Liv. 39, 5, 9:

    consulti per ludibrium pontifices, an concepto necdum edito partu rite nuberet,

    Tac. A. 1, 10.—
    (β).
    In judic. lang., to ask advice of a lawyer, to consult, etc.:

    quam inanes domus eorum omnium, qui de jure civili consuli solent,

    Cic. Verr. 2, 1, 46, § 120:

    consuli quidem te a Caesare scribis: sed ego tibi ab illo consuli mallem,

    id. Fam. 7, 11, 2:

    si jus consuleres, peritissimus,

    Liv. 39, 40, 6:

    munus hoc eorum qui consuluntur,

    i. e. who are skilled in the law, Cic. Leg. 1, 4, 14; so id. Quint. 16, 53.—

    With dependent question: consulens eum, an seni jam testato suaderet ordinare suprema judicia,

    Quint. 6, 3, 92.—The formula usual in asking advice was, licet consulere? Cic. Mur. 13, 28; cf. Hor. S. 2, 3, 192.—
    (γ).
    In publicists' lang., to take counsel with the competent authorities, to consult:

    Quirites, utrum, etc.,

    Liv. 31, 7, 2; so,

    senatum,

    Sall. J. 28, 2:

    senatum de foedere,

    id. ib. 39, 2;

    62, 10: populum de ejus morte,

    Cic. Mil. 7, 16:

    plebem in omnia (tribuni),

    Liv. 6, 39, 2 al. —
    2.
    Aliquid.
    a.
    To take counsel or deliberate upon something, to consider:

    est consulere quiddam quod tecum volo,

    Plaut. Most. 5, 1, 53; id. Pers. 5, 2, 63:

    rem delatam consulere ordine non licuit,

    Liv. 2, 28, 2; so,

    consulere et explorare rem,

    Cic. Att. 2, 16, 4:

    consulis rem nulli obscuram,

    Verg. A. 11, 344 al.:

    bis repulsi Galli quid agant consulunt,

    Caes. B. G. 7, 83.—
    b.
    To advise something, to give advice:

    tun' consulis quicquam?

    Ter. Ad. 1, 2, 47; id. Phorm. 1, 3, 22.— Absol.:

    ab re consulit blandiloquentulus,

    advises to his hurt, Plaut. Trin. 2, 1, 17.
    II.
    Sometimes meton. (causa pro effectu).
    A.
    To take a resolution, resolve, conclude, determine.
    1.
    Neutr.; constr. absol. or with de aliquo or in aliquem:

    de nullis quam de vobis infestius aut inimicius consuluerunt,

    Liv. 28, 29, 8; so,

    de perfugis gravius quam de fugitivis,

    id. 30, 43, 13:

    in humiliores libidinose crudeliterque consulebatur,

    id. 3, 36, 7; so,

    crudeliter in deditos victosque,

    id. 8, 13, 15; cf. Tac. Agr. 16. —
    2.
    Act.:

    quid in concilio consuluistis?

    Plaut. Bacch. 1, 1, 6:

    animum ego inducam tamen, ut illud, quod tuam in rem bene conducat, consulam,

    id. Cist. 3, 4: ne quid gravius de salute tuā consulas, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 16, 1:

    pessime istuc in te atque in illum consulis,

    Ter. Heaut. 3, 1, 28:

    quae reges irā inpulsi male consuluerint,

    Sall. C. 51, 4:

    nisi quod de uxore potuit honestius consuli,

    id. J. 95, 3.— Pass. impers.:

    aliter mihi de illis ac de me ipso consulendum est,

    Cic. Att. 7, 13, 3.—
    B.
    With the access. idea of judging, in the connection boni, optimi aliquid consulere, to excuse, take in good part, interpret favorably; be contented, pleased, or satisfied with:

    sit consul a consulendo vel a judicando: nam et hoc consulere veteres vocaverunt, unde adhuc remanet illud Rogat boni consulas, id est bonum judices,

    Quint. 1, 6, 32; cf. Paul. ex Fest. p. 41, 8 Müll.: nemo hoc rex ausus est facere, eane fieri bonis, bono genere gnatis boni consulitis? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

    boni consulendum,

    Varr. L. L. 7, § 40 Müll.:

    tu haec quaeso consule missa boni,

    Ov. P. 3, 8, 24; cf. id. Tr. 4, 1, 106; so,

    nostrum laborem,

    Quint. 6, prooem. § 16; Plin. Ep. 7, 12, 3:

    hoc munus,

    Sen. Ben. 1, 1, 8; id. Prov. 2, 4; id. Ep. 9, 20; 17, 9; 88, 17:

    quaerebat argentum avaritia: boni consuluit interim invenisse minium,

    Plin. 33, prooem. 2, § 4;

    8, 16, 17, § 44: boni et optimi consulere,

    App. M. 8, p. 205, 28.— Hence,
    1.
    consultus, a, um, P. a.
    A.
    Well considered or weighed, deliberated upon, maturely pondered:

    bene consultum consilium surripitur saepissume, si minus, etc.,

    Plaut. Mil. 3, 1, 5 sq.:

    ipsi omnia, quorum negotium est, consulta ad nos et exquisita deferunt,

    Cic. de Or. 1, 58, 250: neque eam usquam invenio, neque quo eam, neque quā quaeram consultum'st, I know neither, etc., Plaut. Rud. 1, 4, 6:

    operā consultā,

    with mature reflection, Gell. 7 (6), 17, 3;

    in the same sense, consulto consilio,

    Paul. Sent. 1, 9, 6:

    consultius est huic poenalem quoque stipulationem subjungere,

    it is better. more advantageous, Dig. 2, 15, 15.—
    B.
    (Acc. to I. B. 1.) Knowing, skilful, experienced, practised, esp. in law; skilled or learned in the law:

    non ille magis juris consultus quam justitiae fuit,

    Cic. Phil. 9, 5, 10:

    juris atque eloquentiae,

    Liv. 10, 22, 7:

    consultissimus vir omnis divini atque humani juris,

    id. 1, 18, 1; cf. Gell. 1, 13, 10:

    insanientis sapientiae,

    Hor. C. 1, 34, 3:

    universae disciplinae,

    Col. 11, 1, 12.—Hence, subst.: consultus, i, m., a lawyer:

    tu consultus modo rusticus,

    Hor. S. 1, 1, 17; id. Ep 2, 2, 87; 2, 2, 159; Ov. A. A. 1, 83.— Esp. with juris, often written as one word, jūrisconsultus, i, m., v. h. v.— Absol.:

    ut natura non disciplinā consultus esse videatur,

    Cic. Caecin. 27, 78:

    consultorum alterum disertissimum, disertorum alterum consultissimum fuisse,

    id. Brut. 40, 148:

    consultiores sibimet videntur Deo,

    Tert. adv. Marc. 2, 2.—
    2.
    Subst.: consultum, i, n.
    A.
    (Acc. to I. B. 1. b.) A consultation, inquiry of a deity:

    Sostratus (sacerdos) ubi laeta et congruentia exta magnisque consultis annuere deam videt, etc.,

    Tac. H. 2, 4.—
    B.
    (Acc. to II.) A decree, decision, resolution, plan; so first, Senatus consultum, or in one word, Senatusconsul-tum, a decree of the Senate (most freq. in all periods; the senatus consulta were not, like the plebiscita, the supreme law of the republic; but under the emperors, all new laws took this form, v. esp. Sandars, Introd., Just. Inst. § 15;

    1, 2, 5),

    Sall. C. 42, 3; Cic. Verr. 2, 4, 66, § 149:

    senatus consultum est quod senatus jubet atque constituit, nam cum auctus esset populus Romanus... aequum visum est senatum vice populi consuli,

    Just. Inst. 1, 2, 5;

    for which, consulta Patrum,

    Hor. Ep. 1, 16, 41. —Of a decree of the Sicilian council:

    ne senatus consultum Siculi homines facere possent,

    Cic. Verr. 2, 4, 65, § 146.—Also in other connections:

    facta et consulta fortium et sapientium,

    Cic. Leg. 1, 24, 62; cf.:

    facta consultaque Alexandri,

    Sall. H. 3, 7 Dietsch:

    consulta et decreta,

    id. J. 11, 5:

    consulta sese omnia cum illo integra habere,

    all objects of consultation, plans, id. ib. 108, 2; cf.:

    ab occultis cavendum hominibus consultisque,

    plans, Liv. 25, 16, 4; and:

    approbare collegam consulta,

    id. 10, 39, 10:

    dum consulta petis,

    responses, oracles, divinations, Verg. A. 6, 151:

    tua magna,

    decisions, id. ib. 11, 410; so,

    mollia,

    Tac. A. 1, 40:

    mala,

    id. ib. 6, 6:

    ex consulto factum,

    purposely, voluntarily, Auct. Her. 2, 30, 49.—Hence, adv., considerately, deliberately, designedly, on purpose.
    (α).
    Form consultō (class. in prose and poetry):

    utrum perturbatione aliquā animi an consulto et cogitata fiat injuria,

    Cic. Off. 1, 8, 27; Plaut. Poen. 3, 5, 43; Cic. N. D. 1, 31, 85; id. Leg. 1, 8, 25; Caes. B. G. 5, 16; 5, 37; Sall. J. 60, 5; 64, 5; Quint. 8, 4, 19; Tac. A. 4, 16; Suet. Caes. 56; * Hor. S. 1, 10, 14 al. —
    (β).
    Form consultē (mostly ante- and post-class.):

    qui consulte, docte atque astute cavet,

    Plaut. Rud. 4, 7, 14:

    caute atque consulte gesta,

    Liv. 22, 38, 11; Spart. Had. 2.— Comp., Liv. 22, 24, 3; Tac. H. 2, 24. — Sup., Capitol. Pert. 7.

    Lewis & Short latin dictionary > Senatusconsultum

  • 24 serus

    sērus, a, um, adj. [cf. series; Sanscr. sărat, thread; that which is long drawn out], late (freq. and class.; cf.: tardus, lentus): nescis quid vesper serus vehat (the title of a work by Varro), Varr. ap. Gell. 1, 22, 4; 13, 11, 1:

    sero a vespere,

    Ov. M. 4, 415:

    serā nocte,

    Liv. 1, 57, 9; Col. 1 praef.; Prop. 1, 3, 10; Val. Fl. 7, 400:

    crepuscula,

    Ov. M. 1, 219:

    lux,

    id. ib. 15, 651:

    dies,

    Tac. H. 3, 82 (cf. infra, B.):

    hiems,

    Liv. 32, 28, 6:

    anni,

    i. e. ripe years, age, Ov. M. 6, 29; 9, 434; id. F. 5, 63; cf.

    aetas,

    id. A. A. 1, 65; Plaut. Aul. 4, 1, 4:

    gratulatio,

    Cic. Fam. 2, 7, 1:

    portenta deūm Tarda et sera nimis, id. poët. Div. 2, 30, 64: nepotes,

    Ov. M. 6, 138:

    posteritas,

    id. P. 1, 4, 24: sera eruditio, quam Graeci opsimathian appellant, Gell. 11, 7, 3; cf. poet., of persons, with gen.: o seri studiorum! ye late-learned, opsimatheis (i. e. backward, ignorant), Hor. S. 1, 10, 21 (v. infra, b. a): ulmus, late - or slowly-growing (acc. to others, old), Verg. G. 4, 144; so,

    ficus,

    late in bearing, Col. 5, 10, 10; cf. serotinus, and v. the foll. under sup.—Comp. (rare; not in Cic. or Cæs.; cf. adv. infra fin.):

    serior mors (opp. maturior),

    Cels. 2, 6 med.:

    senectus,

    Mart. 5, 6, 3:

    spe omnium serius bellum,

    Liv. 2, 3, 1:

    serior putatio,

    Col. 4, 23, 1; 2, 10, 15.— Poet., for posterior:

    serior aetas,

    Ov. Tr. 5, 9, 7; Tib. 1, 4, 33:

    hora,

    Ov. H. 19, 14.— Sup.:

    successores quam serissimi,

    Vell. 2, 131, 2:

    serissima omnium (pirorum) Amerina, etc.,

    ripening the latest, Plin. 15, 15, 16, § 55; cf. supra.—
    b.
    Poet.
    (α).
    For the adv. sero, of one who does any thing late:

    serus in caelum redeas,

    Hor. C. 1, 2, 45:

    serus Graecis admovit acumina chartis,

    id. Ep. 2, 1, 161:

    jusserit ad se Maecenas serum sub lumina prima venire Convivam,

    late in the day, id. S. 2, 7, 33:

    nec nisi serus abi,

    Ov. A. A. 2, 224:

    poena tamen tacitis sera venit pedibus,

    Tib. 1, 10, 3:

    (me) Arguit incepto serum accessisse labori,

    Ov. M. 13, 297.—So with things as subjects:

    sera rubens accendit lumina Vesper,

    Verg. G. 1, 251:

    imposita est sero tandem manus ultima bello,

    Ov. M. 13, 403:

    seros pedes assumere,

    id. ib. 15, 384:

    Cantaber serā domitus catenā,

    Hor. C. 3, 8, 22:

    serum ut veniamus ad amnem Phasidos,

    Val. Fl. 4, 708.—With gen.:

    o seri studiorum!

    Hor. S. 1, 10, 21 (v. supra); so,

    belli serus,

    Sil. 3, 255.—With inf.:

    cur serus versare boves et plaustra Bootes?

    Prop. 3, 5 (4, 4), 35.—
    (β).
    For adverb. use of sera and serum, v. adv. infra.—
    B.
    Substt.
    1.
    sēra, ae, f. (sc. hora), a late hour, the evening hour, hespera, sera, vespra, crepusculum, Gloss. Vet.—
    2.
    sērum, i, n., late time, late hour (of the day or night; first in Liv.;

    esp. in the historians): serum erat diei,

    Liv. 7, 8, 4:

    quia serum diei fuerit,

    id. 26, 3, 1:

    jamque sero diei subducit ex acie legionem,

    Tac. A. 2, 21 fin.:

    extrahebatur in quam maxime serum diei certamen,

    Liv. 10, 28, 2 Drak. N. cr.:

    in serum noctis convivium productum,

    id. 33, 48; cf.: ad serum [p. 1682] usque diem, Tac. H. 3, 82.— Absol., in Sueton., of a late hour of the day:

    in serum dimicatione protractā,

    Suet. Aug. 17; id. Ner. 22:

    in serum usque patente cubiculo,

    id. Oth. 11.—
    II.
    Pregn., too late (class.):

    ut magis exoptatae Kalendae Januariae quam serae esse videantur,

    Cic. Phil. 5, 1:

    neque rectae voluntati serum est tempus ullum, etc.,

    Quint. 12, 1, 31:

    tempus cavendi,

    Sen. Thyest. 487: bellum, Sall. Fragm. ap. Philarg. Verg. G. 4, 144:

    Antiates serum auxilium post proelium venerant,

    Liv. 3, 5 fin.; 31, 24:

    auxilia,

    Val. Fl. 3, 562:

    improbum consilium serum, ut debuit, fuit: et jam profectus Virginius erat, etc.,

    Liv. 3, 46 fin.:

    redit Alcidae jam sera cupido,

    Val. Fl. 4, 247:

    seras conditiones pacis tentare,

    Suet. Aug. 17:

    cum tandem ex somno surrexissent, in quod serum erat, aliquot horas remis in naves collocandis absumpserunt,

    which was too late, Liv. 33, 48, 8:

    hoc serum est,

    Mart. 8, 44, 1; and with a subj.-clause:

    dum deliberamus, quando incipiendum sit, incipere jam serum est,

    Quint. 12, 6, 3; so,

    serum est, advocare iis rebus affectum, etc.,

    id. 4, 2, 115.—
    b.
    Poet. for the adverb (cf. supra, I. b. a):

    tum decuit metuisse tuis: nunc sera querelis Haud justis assurgis,

    too late, Verg. A. 10, 94:

    ad possessa venis praeceptaque gaudia serus,

    Ov. H. 17, 107:

    Herculeas jam serus opes spretique vocabis Arma viri,

    Val. Fl. 3, 713:

    serā ope vincere fata Nititur,

    Ov. M. 2, 617:

    auxilia ciere,

    Val. Fl. 3, 562.—Hence, adv., in three forms.
    1.
    sēră, late ( poet. and very rare):

    sera comans Narcissus,

    late in flowering, Verg. G. 4, 122.—
    2.
    sērum, late at night ( poet. and very rare):

    quae nocte sedens serum canit,

    Verg. A. 12, 864.—
    3.
    sērō̆.
    A.
    (Acc. to I.) Late.
    a.
    Late, at a late hour of the day or night (rare but class.):

    eo die Lentulus venit sero,

    Cic. Att. 7, 21, 1 (cf. infra, B.):

    domum sero redire,

    id. Fam. 7, 22.—
    b.
    Late, at a late period of time, in gen. (freq. and class.):

    res rustica sic est: si unam rem sero feceris omnia opera sero facies,

    Cato, R. R. 5, 7; Cic. Brut. 10, 39; Quint. 6, 3, 103:

    doctores artis sero repertos,

    id. 2, 17, 7; 2, 5, 3.— Comp.:

    modo surgis Eoo Temperius caelo, modo serius incidis undis,

    Ov. M. 4, 198; Liv. 31, 11, 10:

    serius, quam ratio postulat,

    Quint. 2, 1, 1:

    scripsi ad Pompeium serius quam oportuit,

    Cic. Fam. 14, 10; 15, 1, 4; id. Sest. 31, 67; Liv. 37, 45, 18; 42, 28, 1:

    itaque serius aliquanto notatus et cognitus (numerus),

    Cic. Or. 56, 186:

    serius egressus vestigia vidit in alto Pulvere,

    Ov. M. 4, 105:

    ipse salutabo decimā vel serius horā,

    Mart. 1, 109, 9: omnium Versatur urna serius ocius Sors exitura, later or earlier (or, as we say, inverting the order, sooner or later), Hor. C. 2, 3, 26; so,

    serius aut citius sedem properamus ad unam,

    Ov. M. 10, 33:

    serius ei triumphandi causa fuit, ne, etc.,

    Liv. 39, 6, 4; 38, 27, 4:

    in acutis morbis serius aeger alendus est,

    Cels. 3, 2.— Sup.:

    ut quam serissime ejus profectio cognosceretur,

    Caes. B. C. 3, 75 (Scaliger ex conj.); so,

    legi pira Tarentina,

    Plin. 15, 17, 18, § 61 (al. serissima).—
    B.
    (Acc to II.) Too late (freq. and class.):

    abi stultus, sero post tempus venis,

    Plaut. Capt. 4, 2, 90:

    idem, quando illaec occasio periit, post sero cupit,

    id. Aul. 2, 2, 71; id. Am. 2, 2, 34; id. Men. 5, 6, 31; id. Pers. 5, 1, 16 (Opp. temperi); id. Trin. 2, 4, 14; 2, 4, 167; 4, 2, 147; Ter. Heaut. 2, 3, 103; id. Ad. 2, 4, 8. (Scipio) factus est consul bis:

    primum ante tempus: iterum sibi suo tempore, rei publicae paene sero,

    Cic. Lael. 3, 11; id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9:

    sero resistimus ei, quem per annos decem aluimus contra nos,

    id. Att. 7, 5, 5; id. Verr. 2, 5, 63, § 164 et saep.:

    ne nimis sero ad extrema veniamus,

    far too late, id. Phil. 2, 19, 47; Liv. 21, 3, 5.—Hence, in a double sense, alluding to the signif. A. a.:

    cum interrogaret (accusator), quo tempore Clodius occisus esset? respondit (Milo), Sero,

    Quint. 6, 3, 49.—Prov.: sero sapiunt Phryges, are wise too late, are troubled with after-wit; v. sapio.— Comp., in the same sense:

    possumus audire aliquid, an serius venimus?

    Cic. Rep. 1, 13, 20:

    ad quae (mysteria) biduo serius veneram,

    id. de Or. 3, 20, 75:

    doleo me in vitam paulo serius tamquam in viam ingressum,

    id. Brut. 96, 330: erit verendum mihi, ne non hoc potius omnes boni serius a me, quam quisquam crudelius factum esse dicat, id. Cat. 1, 2, 5:

    serius a terrā provectae naves,

    Caes. B. C. 3, 8; Suet. Tib. 52.

    Lewis & Short latin dictionary > serus

  • 25 area

    ārĕa (in inscriptions freq. ARIA, Inscr. Orell. 4130, etc.), ae, f [some comp. eraze = on the ground; Germ. Erde; Engl. earth, hearth; others, as Varro and Festus, connected it with areo, as if pr. dry land, as terra may be connected with torreo; so Bopp and Curt.], a piece of level ground, a vacant place, esp. in the town (syn.:

    planities, aequor): in urbe loca pura areae,

    Varr. L. L. 5, § 38 Müll: area proprie dicitur locus vacuus, Paul. ex Fest. p. 11 Müll.: locus sine aedificio in urbe area;

    rure autem ager appellatur,

    Dig. 50, 16, 211.
    I.
    Lit., ground for a house, a building-spot:

    si Ponendae domo quaerenda est area primum,

    Hor. Ep. 1, 10, 13. arearum electio, Vitr. 1, 7, 1:

    pontifices si sustulerint religionem, aream praeclaram habebimus,

    Cic. Att. 4, 1 fin.; Liv. 4, 16; 1, 55; Suet. Vesp. 8; Dig. 7, 4, 10 al.—
    II.
    Transf.
    A.
    A vacant space around or in a house, a court (syn. spatium):

    resedimus in areā domŭs,

    Plin. Ep. 6, 20, 4; so id. ib. 7, 27, 10; Vulg. 3 Reg. 22, 10; Dig. 43, 22, 1; 8, 2, 1 al.—
    B.
    An open space for games, an open play-ground (syn.:

    campus, curriculum),

    Hor. C. 1, 9, 18.— Hence, in gen., a field for effort, etc. (syn.:

    campus, locus, q. v.),

    Ov. Am. 3, 1, 26, and trop.:

    area scelerum,

    i. e. where vices have full scope, Cic. Att. 9, 18.—Also, a raceground, Ov. F. 4, 10 (cf. id. ib. 2, 360); and trop., the course of life:

    vitae tribus areis peractis (i. e. pueritiā, juventute, senectute),

    Mart. 10, 24.—
    C.
    A threshing floor (among the ancients, an open space in the vicinity of the house).
    1.
    Lit.:

    neque in segetibus neque in areis neque in horreis,

    Cic. Verr. 2, 3, 8; Hor. C. 1, 1, 10; id. S. 1, 1, 45; Tib. 1, 5, 22; Vulg. Gen. 50, 10; ib. Isa. 21, 10. Its construction may be learned from Cato, R. R. 91 and 129; Varr. R. R. 1, 51; Verg. G. 1, 178 sqq. Voss; Col. 5, 1, 4; 5, 2, 20; and Pall. 1, 36 al.—
    2.
    Trop., of the body of Christians, as subject to separation, judgment (eccl. Lat.), Vulg. Matt. 3, 12; Aug. Ver. Rel. 5.—
    D.
    The halo around the sun or moon: tales splendores Graeci areas (i. e. halônas) vocavere, Sen. Q. N. 1, 2.—
    E.
    A bed or border in a garden, Varr. L. L. 6, § 64 Müll.; Col. 11, 3; Plin. 19, 4, 20, § 60; Pall. 1, 34.—
    F.
    A fowling-floor, Plaut. As. 1, 3, 64: aedes nobis area est;

    auceps sum ego,

    id. ib. 1, 3, 67.—
    G.
    A burying-ground, church-yard, Tert. ad Scap. 3. —
    H.
    A bald spot upon the head, baldness, Cels. 6, 4; Mart. 5, 50.

    Lewis & Short latin dictionary > area

  • 26 scio

    scĭo, īvi, ītum, 4 (old imperf. scibam, Plaut. As. 2, 2, 34; 2, 4, 89; id. Ps. 1, 5, 84; 1, 5, 86; Ter. Heaut. 2, 3, 68; id. Phorm. 4, 1, 16:

    scibas,

    Plaut. Aul. 4, 10, 24; id. Ps. 1, 5, 85:

    scibat,

    id. Am. prol. 22; Lucr. 5, 934:

    scibatis,

    Plaut. Rud. 2, 3, 47:

    scibant,

    Lucr. 5, 949; 5, 953; Cat. 68, 85.— Fut. scibo, Plaut. As. 1, 1, 13; id. Most. 4, 3, 5; id. Men. 2, 3, 35; 5, 2, 57; id. Ps. 1, 2, 41; 1, 5, 65; id. Truc. 2, 6, 69; Ter. Eun. 4, 4, 58; id. Ad. 3, 3, 7; 5, 2, 5; id. Hec. 2, 2, 4:

    scibis,

    Plaut. Cas. 3, 5, 22; id. Ep. 2, 2, 101; 5, 1, 49; id. Mil. 4, 8, 55; id. Ps. 4, 4, 2; id. Poen. 5, 4, 57; id. Pers. 2, 2, 37; id. Rud. 2, 3, 35; Ter. Eun. 4, 7, 35; id. Heaut. 5, 2, 43:

    scibit,

    Cato, R. R. 5, 5; Plaut. Ep. 1, 1, 69; 1, 2, 51; id. Mil. 3, 2, 46; Ter. Phorm. 5, 1, 38:

    scibimus,

    Plaut. Merc. 5, 4, 57:

    scibunt,

    id. Poen. 2, 16.— Perf. sciit, Sen. Contr. 1, 1, 17.— Pass. scibitur, Plaut. Capt. 4, 2, 5:

    scin' for scisne,

    id. Am. 1, 1, 200; 2, 2, 39; 5, 1, 30; id. As. 3, 3, 113; id. Aul. 1, 1, 8 et saep.; Ter. Eun. 2, 3, 47; 3, 1, 47; 4, 6, 6; 4, 7, 30 et saep.— Perf. sync. scisti, Ov. A. A. 1, 131; id. F. 4, 527:

    scirint,

    Tac. Dial. 33; so, regularly, inf. scisse, e. g. Cic. de Or. 1, 13, 58; cf. Quint. 1, 6, 17), v. a. [root sci-; Gr. keiô (for skeiô), keazô, to split, divide; cf.: scisco, plebiscitum, etc., prop. to distinguish, discern].
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., to know, in the widest signif. of the word; to understand; perceive; to have knowledge of or skill in any thing, etc.:

    plurimā mutatione figuramus, Scio, Non ignoro, et Non me fugit, et Non me praeterit, et Quis nescit? et Nemini dubium est. Sed etiam ex proximo mutuari licet. Nam et intellego et sentio et video saepe idem valent quod scio,

    Quint. 10, 1, 13 (freq. in all styles and periods; cf. nosco).
    (α).
    With acc.:

    aut scire istarum rerum nihil, aut, etiam si maxime sciemus, nec, etc.,

    Cic. Rep. 1, 19, 32:

    ut vilicus naturam agri novit, dispensator litteras scit, etc.,

    id. ib. 5, 3, 5:

    quod nec didicerint nec umquam scire curaverint,

    id. ib. 1, 6, 11:

    ego omnem rem scio Quemadmodum est,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 69:

    id equidem ego certo scio,

    id. ib. 3, 3, 33:

    quod pro certo sciam,

    id. ib. 3, 4, 13: Mi. Ubi ipse est? Ch. Nescio. Nihil jam me oportet scire... nescio etiam id quod scio, id. ib. 4, 6, 21:

    haec scivisti et me celavisti?

    id. Pers. 5, 2, 19:

    is omnes linguas scit: sed dissimulat sciens, Se scire,

    id. Poen. prol. 112 (cf. supra, litteras, Cic. Rep. 5, 3, 5): comoediam, Titin. ap. Non. 277, 26:

    bene id opus,

    id. ib. 3, 21:

    artem,

    Hor. Ep. 1, 14, 44:

    juventutis mores qui sciam,

    Plaut. Am. 1, 1, 2: remuneremini nos, ac quae scitis, proferatis in me dium:

    nemo enim omnia potest scire,

    Varr. R. R. 2, 1, 2; cf.:

    nec scire fas est omnia,

    Hor. C. 4, 4, 22:

    SENATVOSQVE SENTENTIAM VTEI SCIENTES ESETIS, S. C. de Bacch. 23, ap. Wordsw. Fragm. and Spec. p. 173: quod scio, omne ex hoc scio,

    I know all from him, Plaut. Curc. 2, 2, 7:

    aliquid ex aliquo,

    id. Capt. 2, 2, 45; id. Most. 3, 2, 58; Cic. Fam. 9, 17, 1; id. Att. 5, 2, 3 al. (v. infra, g and d; and cf. in the foll., with de instead of ex):

    quod sciam,

    for aught I know, as far as I know, Plaut. Capt. 1, 2, 70; 2, 2, 15; id. Most. 4, 3, 19; id. Men. 2, 2, 23; 3, 2, 35 al.; Ter. Ad. 4, 5, 7; Cic. Att. 16, 2, 4; Quint. 9, 1, 17; 9, 4, 63 al.; cf.:

    quantum ego quidem sciam,

    Quint. 3, 1, 19.— Pass.:

    quod quom scibitur, per urbem irridebor,

    Plaut. Capt. 4, 2, 5:

    ars earum rerum est, quae sciuntur,

    Cic. de Or. 2, 7, 30:

    an nihil certum sciri possit,

    id. ib. 1, 51, 222: id de Marcello aut certe de Postumiā sciri potest, can be learned from Marcellus, etc., id. Att. 12, 22, 2.—
    (β).
    With inf., or more freq. with object-clause:

    qui uti sciat,

    Cic. Rep. 1, 17, 27:

    si sciret regibus uti,

    Hor. Ep. 1, 17, 14:

    antequam declamare sciat,

    Quint. 2, 1, 3:

    si docere sciant et velint,

    id. 10, 5, 19:

    digredi a re et redire ad propositum suum scierit,

    id. 9, 2, 4 et saep.:

    vincere scis, Hannibal,

    Liv. 22, 51, 4:

    qui nec ipse consulere nec alteri parere sciat,

    id. 22, 29, 8:

    qui tegere liberos sciat,

    id. 1, 53, 8; 38, 52, 2; Curt. 4, 2, 14:

    scio, fortunas secundas neglegentiam prendere solere, Cato ap. Fest, s.v. parsi, p. 210: dii sciunt, culpam meam istanc non esse ullam,

    Plaut. Merc. 3, 4, 41:

    scio, tibi ita placere,

    Cic. Rep. 1, 30, 46:

    quas (leges) scitis exstare,

    id. ib. 5, 2, 3: scimus L. Atilium appellatum esse sapientem id. Lael. 2, 6:

    scis, In breve te cogi,

    Hor. Ep. 1, 20, 7: scire licet, nobis venas et sanguen... alienigenis ex partibus esse, it is easy to see that, etc., Lucr. 1, 860 (shortly before and after, scilicet); so,

    scire licet,

    id. 1, 894; 2, 930; 2, 967; 3, 873 et saep.; Liv. 1, 39, 3; Cels. 1, 1 fin.; 1, 2; 3, 2 al.—So, in familiar style, imper. scito, be assured, I reply that, remember, etc.: fenestrarum angustias quod reprehendis, scito te Kurou paideian reprehendere, Cic. Att. 2, 3, 2; 12, 21, 5:

    scito hoc nos in eo judicio consecutos esse, ut, etc.,

    id. Q. Fr. 2, 4, 1; id. Fam. 1, 9, 24; 5, 20, 7; cf.:

    istis contumeliis scitote Q. Lollium coactum, etc.,

    id. Verr. 2, 3, 25, § 62; 2, 3, 56, § 129.—Esp., introducing a conclusion, after si, sin, nisi:

    si venturus es, scito necesse esse te venire,

    Cic. Fam. 9, 4 init.:

    sin ista pax perditum hominem restitutura est, hoc animo scito omnis sanos, etc.,

    id. ib. 10, 27, 1:

    si vos semel finem legis transieritis, scitote vos nullum ceteris in aestimando finem improbitatis reliquisse,

    id. Verr. 2, 3, 95, § 220; 2, 4, 30, § 68; id. Cat. 2, 10, 23.—Rarely in part. pres. (postAug.; cf. P. a., infra):

    interrogant an vir daturus sit beneficium ingrato, sciens ingratum esse,

    Sen. Ben. 4, 26, 1:

    Laqueo vitam finiit, sciens et in Maximino multum esse roboris,

    Capitol. in Max. 19:

    totam hereditatem sciens ad se non pertinere,

    Gai. Inst. 4, 144.— Impers.:

    hoc scitis omnes, usque adeo hominem in periculo fuisse, quoad scitum sit, Sestium vivere,

    Cic. Sest. 38, 82.— Pass., with nom. and inf.:

    Christus scitur vocis simplicis jussione ambulatum dedisse contractis,

    Arn. 1, 48.—
    (γ).
    With a rel.-clause:

    isti jam sciunt, negotii quid sit,

    Plaut. Poen. 3, 2, 13:

    ut sciamus, quid dicamus mox pro testimonio,

    id. ib. 3, 2, 19:

    scin' quam iracundus siem?

    id. Bacch. 4, 2, 12:

    cuivis facile scitu est, quam fuerim miser,

    Ter. Hec. 3, 1, 15:

    cum sciatis, quo quaeque res inclinet,

    Cic. Rep. 2, 25, 46:

    Sestium quanti faciam, ipse optime scio,

    id. Fam. 13, 8, 1:

    ex tribus istis modis rerum publicarum velim scire quod optimum judices,

    id. ib. 1, 30, 46:

    ut eum (hostem) non modo esse, sed etiam, quis et unde sit, scire possimus,

    id. ib. 2, 3, 6:

    coqua est haec quidem: Scit muriatica ut maceret,

    Plaut. Poen. 1, 2, 39; Ter. Hec. 3, 5, 18; Cic. Mur. 9, 22; Hor. C. 3, 4, 42 al.:

    scire velis, mea cur opuscula lector Laudet,

    id. Ep. 1, 19, 35; 2, 2, 187:

    quī scis, an, quae jubeam, sine vi faciat?

    Ter. Eun. 4, 7, 20; Hor. C. 4, 7, 17; id. A. P. 462; cf. the phrase haud scio an, under an.— Pass.:

    hinc sciri potuit, Quo studio vitam suam te absente exegerit,

    Ter. Heaut. 2, 3, 38: scito... nec, [p. 1644] quando futura sint comitia, sciri, Cic. Att. 1, 11, 2.—With indic. in the rel.-clause (ante-class.): Ba. Scio, quid ago. Pi. Et pol ego scio, quid metuo, Plaut. Bacch. 1, 1, 45; cf.:

    scitin' quid ego vos rogo?

    id. Men. 5, 9, 92:

    scis tu, ut confringi vas cito Samium solet,

    id. Bacch. 2, 2, 24:

    jam ego ex hoc, ut factum est, scibo,

    id. Men. 5, 2, 57; instead of which, with subj.:

    ex me primo prima scires, rem ut gessissem publicam,

    id. Am. 1, 3, 26:

    ex hoc scibo quid siet,

    Ter. Eun. 4, 4, 59; id. Hec. 4, 2, 4.—
    (δ).
    With de:

    jam vero de legibus, de bello, de pace... scisse,

    Cic. de Or. 1, 13, 58.—
    (ε).
    Absol.:

    hi sciunt, qui hic affuerunt,

    Plaut. Ps. 2, 4, 31:

    quom videbis, tum scies,

    id. Bacch. 1, 2, 37: Pi. Quī scire possum? Ch. Nullus plus, id. ib. 2, 2, 13:

    quem, ut scitis, unice dilexi,

    Cic. Rep. 2, 1, 1; so,

    ut scitis, parenthetically,

    id. ib. 1, 14, 21; 2, 31, 54; 6, 9, 9; id. Lael. 21, 77; cf.

    scio alone, parenthetically: injurato scio plus credet mihi quam jurato tibi,

    Plaut. Am. 1, 1, 281:

    ego abeo: tu jam scio patiere,

    id. As. 2, 2, 111:

    quam tu propediem effliges scio,

    id. ib. 4, 2, 9 et saep.:

    scire tuum nihil est, nisi te scire hoc sciat alter,

    Pers. 1, 27:

    nemo ex me scibit,

    Ter. Phorm. 5, 1, 38.— Pass.:

    non opus est dicto... at scito huic opus est,

    Ter. Phorm. 5, 8, 14:

    plus, quam opus est scito, sciet,

    id. ib. 4, 1, 18; so, with adv. or adverb.-clause:

    non tam praeclarum est scire Latine, quam turpe nescire,

    Cic. Brut. 37, 140; so,

    Latine,

    id. Fin. 2, 4, 13; Liv. 1, 27:

    luculenter Graece,

    Cic. Fin. 2, 5, 15:

    Graece,

    id. Fam. 9, 22, 3:

    ubi hanc forma videt honesta virginem, Et fidibus scire,

    and that she was skilled in music, Ter. Eun. 1, 2, 53 (cf.: docere aliquem fidibus. Cic. Fam. 9, 22, 3:

    discere fidibus,

    id. Lael. 8, 26).—
    (ζ).
    With de:

    de legibus instituendis, de bello, de pace, etc.,

    Cic. de Or. 1, 13, 58:

    cum is, qui de omnibus scierit, de Sullā se scire negavit,

    id. Sull. 13, 39.—
    (η).
    With non (very rare for nescio; cf.:

    non scire barbarum jam videtur, nescire dulcius,

    Cic. Or. 47, 157):

    quis enim erat qui non sciret studiosiorem Mithridatem fuisse, etc.,

    id. Fl. 25, 59:

    tam imperitus, ut non sciret, etc.,

    Caes. B. G. 1, 44:

    quid? non sciunt ipsi viam, domum quā veniant?

    Ter. Hec. 3, 2, 25; Auct. Her. 4, 27, 37; Treb. ap. Cic. Fam. 12, 16, 3; Sen. Contr. 2, 11, 19.—
    b.
    Ellipt.: scin' quomodo? do you know how (I shall serve you)? a threatening phrase in Plaut. Am. 1, 1, 200; id. Aul. 5, 21; id. Rud. 3, 5, 18.—
    B.
    In partic., of a woman, to know carnally a man (cf. of a man, cognosco), Treb. xxx. Tyr. 30.—
    * II.
    Transf., publicists' t. t. for the usual scisco (v. h. v. II.), of the people, to ordain, decree, appoint any thing after knowledge obtained regarding it:

    ut tribunus plebis rogationem ferret sciretque plebs, uti, etc.,

    Liv. 26, 33, 10 Weissenb. ad loc.; cf.:

    a scire for asciscere,

    Tac. Agr. 19; id. H. 4, 80.—Hence, scĭens, entis, P. a., knowing, i. e.
    A.
    Pregn., knowingly, wittingly, purposely, intentionally, etc. (freq. and class.): tu verbis conceptis conjuravisti sciens sciente animo tuo, Scip. Afric. minor ap. Gell. 7, 11, 9:

    ubi verbis conceptis sciens libenter perjuraris,

    Plaut. As. 3, 2, 16:

    amore ardeo et prudens, sciens, Vivus vidensque pereo,

    Ter. Eun. 1, 1, 27; so (with prudens) Cael. ap. Cic. Att. 10, 9, A, 5; Suet. Ner. 2 fin.:

    equidem plus hodie boni Feci imprudens, quam sciens ante hunc diem umquam,

    Ter. Hec. 5, 4, 40; so (opp. imprudens) id. Phorm. 4, 3, 55; Cic. Planc. 16, 41; (opp. insciens) id. Balb. 5, 13:

    habebit igitur te sciente et vidente curia senatorem, etc.,

    id. Clu. 46, 129:

    an ille me tentat sciens?

    Plaut. Am. 2, 2, 29; id. Bacch. 3, 6, 40; id. Ps. 1, 1, 90; id. Poen. prol. 112; Ter. Eun. 4, 2, 13; id. Heaut. 5, 5, 6 al.:

    heia vero, inquit, geram morem vobis et me oblinam sciens,

    Cic. Rep. 3, 5, 8 et saep.—So the formula: si sciens fallo; v. fallo.—
    B. (α).
    Absol.:

    id ego jam nunc tibi renuntio, ut sis sciens,

    Ter. And. 3, 2, 28:

    quod me non scientem feceris,

    Plaut. As. 1, 1, 34;

    Ter Heaut. 4, 8, 32: vites pampinari: sed a sciente,

    Varr. R. R. 1, 31, 1:

    quis igitur hoc homine scientior umquam fuit?

    Cic. Imp. Pomp. 10, 28:

    scientior venefica,

    Hor. Epod. 5, 72:

    quae (navis) scientissimo gubernatore utitur,

    Cic. Inv. 1, 34, 58.— Sup.: sit oportet idem scientissimus, Col. 11, 1.—
    (β).
    With gen.:

    dominum scientem esse oportet earum rerum, quae, etc.,

    Varr. R. R. 3, 3, 1:

    locorum,

    Sall. J. 97, 3:

    pugnae,

    Hor. C. 1, 15, 24:

    citharae,

    id. ib. 3, 9, 10:

    Latinae linguae,

    Tac. A. 2, 13:

    juris,

    id. ib. 3, 70; 6, 26 et saep.— Sup.:

    M. Scaurus, vir regendae rei publicae scientissimus,

    Cic. de Or. 1, 49, 214; Vulg. 2 Par. 2, 13.—
    * (γ).
    Poet., with inf.:

    quamvis non alius flectere equum sciens,

    Hor. C. 3, 7, 25.— Adv.: scĭenter (acc. to B.), knowingly, understandingly, wisely, skilfully, expertly, etc.:

    scienter et perite et ornate dicere,

    Cic. de Or. 2, 2, 5:

    uti (with modice),

    id. ib. 1, 29, 132; id. Off. 2, 5, 18:

    sese distribuunt in duas partes,

    Caes. B. C. 1, 55.— Comp.:

    neminem in eo genere scientius versatum Isocrate,

    Cic. Or. 52, 175; Caes. B. G. 7, 22.— Sup.:

    coepit rationem hujus operis (sphaerae) scientissime Gallus exponere,

    Cic. Rep. 1, 14, 22; id. Div. 1, 41, 92.

    Lewis & Short latin dictionary > scio

  • 27

           praep., with abl. — Of separation, in space, from, away from, down from, out of: de finibus suis exire, Cs.: decedere de provinciā: qui de castris processerant, S.: ferrum de manibus extorsimus: de muro se deiecerunt, Cs.: de iugis, quae ceperant, funduntur, L. — Fig., from, away from, out of: exire de vitā: de priscis Latinis capta oppida, L.: de sententiā deiectus.—In time, of immediate sequence, after, directly after: statim de auctione: diem de die prospectans, day after day, L.—Of duration, during, in the course of, at, by: de nocte: multā de nocte, late at night: de mediā nocte, Cs.: de tertiā vigiliā, in the third night-watch, Cs.: adparare de die convivium, in open day, T.: mediā de luce, H.: navigare de mense Decembri, in December. — Of origin or source, of, from, from among, out of, proceeding from, derived from: caupo de viā Latinā: nescio qui de circo maximo: homo de scholā: aliquis de ponte, i. e. a beggar, Iu.: Priami de stirpe, V.: recita de epistulā reliqua: hoc audivi de patre: discere id de me, T.—Of the whole, of, from, from among, out of: hominem misi de comitibus meis: percussus ab uno de illis: quemvis de iis qui essent idonei: accusator de plebe: unus de legatis: partem solido demere de die, H.: expers partis de nostris bonis, T.: si quae sunt de eodem genere: cetera de genere hoc, H.—Of material, of, out of, from: solido de marmore templum, V.: de templo carcerem fieri: de scurrā divitem fieri posse: fies de rhetore consul, Iu. — Esp., of a fund out of which costs are taken: potat, ole<*> unguenta, de meo, T.: de suo: stipendium de publico statuit, L.: non solum de die, sed etiam in diem vivere, on the day's resources.—Of cause, for, on account of, by reason of, because of, from, through, by: quā de causā, Cs.: certis de causis: de quo nomine ad arbitrum adisti: de gestu intellego quid respondeas: incessit passu de volnere tardo, O.: de Atticae febriculā valde dolui.—Of measure or standard, according to, after, in accordance with: De eius consilio velle se facere, T.: de amicorum sententiā Romam confugit: de more vetusto rapuere faces, V.—Of relation, of, about, concerning, in respect to: multa narrare de Laelio. senatus de bello accepit, learned of, S.: Consilium summis de rebus habere, V.: legati de pace ad Caesarem venerant, Cs.: de bene vivendo disputare: de me experior, in my own case.—In gen., in reference to, with respect to, concerning, in the matter of: non est de veneno celata mater: Aeduis de iniuriis satisfacere, for, Cs.: quid de his fieri placeat, S.: concessum ab nobilitate de consule plebeio, L.: ut sciam quid de nobis futurum sit: de argento somnium, as for the money, T.: de benevolentiā, primum, etc.: de Samnitibus triumphare, over. — In adverbial expressions, de integro, anew, afresh, once more: ratio de integro ineunda est mihi, T.: de integro funus iam sepulto filio facere.—De improviso, unexpectedly: ubi de inprovisost interventum mulieri, T.: de improviso venire, Cs.—De transverso, unexpectedly: de traverso L. Caesar ut veniam ad se rogat.
    * * *
    down/away from, from, off; about, of, concerning; according to; with regard to

    Latin-English dictionary >

  • 28 angustum

    angustus, a, um. adj. [v. ango], narrow, strait, esp. of local relations, close, contracted, small, not spacious (syn.: artus, brevis, contractus;

    opp. latus,

    Cic. Ac. 2, 29, 92). [p. 120]
    I.
    Lit.:

    fretus,

    Lucr. 1, 720:

    Angustum per iter,

    id. 5, 1132; so Sall. J. 92, 7, and Vulg. Judith, 4, 6; 7, 5:

    pontes angusti,

    Cic. Leg. 3, 17:

    domus,

    id. Fin. 1, 20, 65:

    fauces portūs angustissimae,

    Caes. B. C. 1, 25:

    fines,

    id. B. G. 1, 2 Herz.:

    cellae,

    Hor. S. 1, 8, 8:

    rima,

    id. Ep. 1, 7, 29:

    Principis angustā Caprearum in rupe sedentis,

    on the narrow rock, Juv. 10, 93 Herm., where Jahn reads augusta, both readings yielding an apposite sense:

    porta,

    Vulg. Matt. 7, 13; ib. Luc. 13, 24 al.— Subst.: angustum, i, n., narrowness:

    per angustum,

    Lucr. 4, 530:

    angusta viarum,

    Verg. A. 2, 332:

    pontes et viarum angusta,

    Tac. H. 4, 35.—
    II.
    Trop.
    A.
    In angustum concludere, adducere, deducere, etc., to reduce to a strait, i. e. to restrain, confine, etc.:

    ab illā immensā societate humani generis in exiguum angustumque concluditur,

    Cic. Off. 1, 17:

    amicitia ex infinitā societate generis humani ita contracta est et adducta in angustum, ut, etc.,

    id. Am. 5.—Of the passions, to curb, restrain, moderate:

    perturbationes animi contrahere et in angustum deducere,

    Cic. Ac. 1, 10.—
    B.
    Of other things: clavus angustus, the narrow purple stripe upon the tunic, v. clavus:

    spiritus,

    short, difficult, Cic. de Or. 1, 61:

    odor rosae,

    not diffused far, Plin. 21, 4, 10, § 14.—Once also of the point of an arrow = acutus, Cels. 7, 5, n. 2.—
    C.
    Of time, short, brief:

    angustus dies,

    Ov. Tr. 5, 10, 8; Stat. Th. 1, 442:

    nox,

    Ov. Am. 3, 7, 25:

    tempus,

    Luc. 4, 447.—
    D.
    Of means of living, and the like, pinching, scanty, needy:

    pauperies,

    Hor. C. 3, 2, 1:

    res angusta domi,

    Juv. 3, 164:

    mensa,

    Sen. Thyest. 452: domus, poor, i. e. built without much expense, Tac. A. 2, 33.—
    E.
    Of other external relations of life, difficult, critical, uncertain:

    rebus angustis animosus atque Fortis adpare,

    Hor. C. 2, 10, 21:

    cum fides totā Italiā esset angustior,

    was weakened, Caes. B. C. 3, 1.— Subst.: angustum, i, n., a difficult, critical, condition, danger: in angustum cogi, * Ter. Heaut. 4, 2, 2:

    res est in angusto,

    the condition is perilous, Caes. B. G. 2, 25:

    spes est in angusto,

    hope is feeble, Cels. 8, 4.—
    F.
    Of mind or character, narrow, base, low, mean-spirited:

    nihil est tam angusti animi, tam parvi, quam amare divitias,

    Cic. Off. 1, 20, 68:

    animi angusti et demissi,

    id. Pis. 24, 57:

    ecce autem alii minuti et angusti, aut omnia semper desperantes, aut malevoli, invidi, etc.,

    id. Fin. 1, 18, 61.—
    G.
    Of learned investigations that lay too much stress upon little things, subtle, hair-splitting:

    minutae angustaeque concertationes,

    Cic. de Or. 3, 31:

    pungunt (Stoici) quasi aculeis, interrogatiunculis angustis,

    id. Fin. 4, 3, 7.—
    H.
    Of discourse, brief, simple:

    et angusta quaedam et concisa, et alia est dilatata et fusa oratio,

    Cic. Or. 56, 187:

    Intonet angusto pectore Callimachus,

    i.e. in simple style, Prop. 2, 1, 40.— Adv.: angustē.
    I.
    Lit., of space, quantity, or number, within narrow limits, closely, hardly: recepissem te, nisi anguste sederem, if I were not in close quarters, Cic. ap. Macr. S. 2, 3:

    anguste putare vitem,

    to prune close, Col. 4, 16, 1; so,

    anguste aliquid deputare,

    id. 4, 22, 3:

    quā (re frumentariā) anguste utebatur,

    in small quantity, Caes. B. C. 3, 16:

    tantum navium repperit, ut anguste quindecim milia militum, quingentos equites transportare possent, = vix,

    scarcely fifteen thousand, id. ib. 3, 2.— Comp.:

    angustius pabulabantur,

    within narrower range, Caes. B. C. 1, 59:

    aliae (arbores) radices angustius diffundunt,

    Varr. R. R. 1, 37, 5:

    quanto sit angustius imperitatum,

    Tac. A. 4, 4:

    eo anno frumentum propter siccitates angustius provenerat,

    more scantily, Caes. B. G. 5, 24.— Sup.:

    Caesar (nitebatur) ut quam angustissime Pompeium contineret,

    Caes. B. C. 3, 45:

    furunculus angustissime praecisus,

    Col. 4, 24, 17. —
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., within narrow limits:

    anguste intraque civiles actiones coërcere rhetoricam,

    Quint. 2, 15, 36.— Comp.: haud scio an recte ea virtus frugalitas appellari possit, quod angustius apud Graecos valet, qui frugi homines chrêsimous appellant, id est tantum modo utiles, has a narrower meaning, Cic. Tusc. 3, 8, 16:

    Reliqui habere se videntur angustius, enatant tamen etc.,

    seem to be more hampered, id. ib. 5, 31, 87.—
    B.
    Esp. of speaking or writing, closely, briefly, concisely, without diffuseness: anguste scribere, Cic. Mur. 13, 28:

    anguste et exiliter dicere,

    id. Brut. 84, 289:

    anguste disserere,

    id. Part. Or. 41, 139:

    presse et anguste rem definire,

    id. Or. 33, 117:

    anguste materiem terminare,

    Quint. 7, 4, 40.— Comp.:

    Pergit idem et urget angustius,

    Cic. N. D. 2, 8, 22:

    concludere brevius angustiusque,

    id. ib. 2, 7, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > angustum

  • 29 angustus

    angustus, a, um. adj. [v. ango], narrow, strait, esp. of local relations, close, contracted, small, not spacious (syn.: artus, brevis, contractus;

    opp. latus,

    Cic. Ac. 2, 29, 92). [p. 120]
    I.
    Lit.:

    fretus,

    Lucr. 1, 720:

    Angustum per iter,

    id. 5, 1132; so Sall. J. 92, 7, and Vulg. Judith, 4, 6; 7, 5:

    pontes angusti,

    Cic. Leg. 3, 17:

    domus,

    id. Fin. 1, 20, 65:

    fauces portūs angustissimae,

    Caes. B. C. 1, 25:

    fines,

    id. B. G. 1, 2 Herz.:

    cellae,

    Hor. S. 1, 8, 8:

    rima,

    id. Ep. 1, 7, 29:

    Principis angustā Caprearum in rupe sedentis,

    on the narrow rock, Juv. 10, 93 Herm., where Jahn reads augusta, both readings yielding an apposite sense:

    porta,

    Vulg. Matt. 7, 13; ib. Luc. 13, 24 al.— Subst.: angustum, i, n., narrowness:

    per angustum,

    Lucr. 4, 530:

    angusta viarum,

    Verg. A. 2, 332:

    pontes et viarum angusta,

    Tac. H. 4, 35.—
    II.
    Trop.
    A.
    In angustum concludere, adducere, deducere, etc., to reduce to a strait, i. e. to restrain, confine, etc.:

    ab illā immensā societate humani generis in exiguum angustumque concluditur,

    Cic. Off. 1, 17:

    amicitia ex infinitā societate generis humani ita contracta est et adducta in angustum, ut, etc.,

    id. Am. 5.—Of the passions, to curb, restrain, moderate:

    perturbationes animi contrahere et in angustum deducere,

    Cic. Ac. 1, 10.—
    B.
    Of other things: clavus angustus, the narrow purple stripe upon the tunic, v. clavus:

    spiritus,

    short, difficult, Cic. de Or. 1, 61:

    odor rosae,

    not diffused far, Plin. 21, 4, 10, § 14.—Once also of the point of an arrow = acutus, Cels. 7, 5, n. 2.—
    C.
    Of time, short, brief:

    angustus dies,

    Ov. Tr. 5, 10, 8; Stat. Th. 1, 442:

    nox,

    Ov. Am. 3, 7, 25:

    tempus,

    Luc. 4, 447.—
    D.
    Of means of living, and the like, pinching, scanty, needy:

    pauperies,

    Hor. C. 3, 2, 1:

    res angusta domi,

    Juv. 3, 164:

    mensa,

    Sen. Thyest. 452: domus, poor, i. e. built without much expense, Tac. A. 2, 33.—
    E.
    Of other external relations of life, difficult, critical, uncertain:

    rebus angustis animosus atque Fortis adpare,

    Hor. C. 2, 10, 21:

    cum fides totā Italiā esset angustior,

    was weakened, Caes. B. C. 3, 1.— Subst.: angustum, i, n., a difficult, critical, condition, danger: in angustum cogi, * Ter. Heaut. 4, 2, 2:

    res est in angusto,

    the condition is perilous, Caes. B. G. 2, 25:

    spes est in angusto,

    hope is feeble, Cels. 8, 4.—
    F.
    Of mind or character, narrow, base, low, mean-spirited:

    nihil est tam angusti animi, tam parvi, quam amare divitias,

    Cic. Off. 1, 20, 68:

    animi angusti et demissi,

    id. Pis. 24, 57:

    ecce autem alii minuti et angusti, aut omnia semper desperantes, aut malevoli, invidi, etc.,

    id. Fin. 1, 18, 61.—
    G.
    Of learned investigations that lay too much stress upon little things, subtle, hair-splitting:

    minutae angustaeque concertationes,

    Cic. de Or. 3, 31:

    pungunt (Stoici) quasi aculeis, interrogatiunculis angustis,

    id. Fin. 4, 3, 7.—
    H.
    Of discourse, brief, simple:

    et angusta quaedam et concisa, et alia est dilatata et fusa oratio,

    Cic. Or. 56, 187:

    Intonet angusto pectore Callimachus,

    i.e. in simple style, Prop. 2, 1, 40.— Adv.: angustē.
    I.
    Lit., of space, quantity, or number, within narrow limits, closely, hardly: recepissem te, nisi anguste sederem, if I were not in close quarters, Cic. ap. Macr. S. 2, 3:

    anguste putare vitem,

    to prune close, Col. 4, 16, 1; so,

    anguste aliquid deputare,

    id. 4, 22, 3:

    quā (re frumentariā) anguste utebatur,

    in small quantity, Caes. B. C. 3, 16:

    tantum navium repperit, ut anguste quindecim milia militum, quingentos equites transportare possent, = vix,

    scarcely fifteen thousand, id. ib. 3, 2.— Comp.:

    angustius pabulabantur,

    within narrower range, Caes. B. C. 1, 59:

    aliae (arbores) radices angustius diffundunt,

    Varr. R. R. 1, 37, 5:

    quanto sit angustius imperitatum,

    Tac. A. 4, 4:

    eo anno frumentum propter siccitates angustius provenerat,

    more scantily, Caes. B. G. 5, 24.— Sup.:

    Caesar (nitebatur) ut quam angustissime Pompeium contineret,

    Caes. B. C. 3, 45:

    furunculus angustissime praecisus,

    Col. 4, 24, 17. —
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., within narrow limits:

    anguste intraque civiles actiones coërcere rhetoricam,

    Quint. 2, 15, 36.— Comp.: haud scio an recte ea virtus frugalitas appellari possit, quod angustius apud Graecos valet, qui frugi homines chrêsimous appellant, id est tantum modo utiles, has a narrower meaning, Cic. Tusc. 3, 8, 16:

    Reliqui habere se videntur angustius, enatant tamen etc.,

    seem to be more hampered, id. ib. 5, 31, 87.—
    B.
    Esp. of speaking or writing, closely, briefly, concisely, without diffuseness: anguste scribere, Cic. Mur. 13, 28:

    anguste et exiliter dicere,

    id. Brut. 84, 289:

    anguste disserere,

    id. Part. Or. 41, 139:

    presse et anguste rem definire,

    id. Or. 33, 117:

    anguste materiem terminare,

    Quint. 7, 4, 40.— Comp.:

    Pergit idem et urget angustius,

    Cic. N. D. 2, 8, 22:

    concludere brevius angustiusque,

    id. ib. 2, 7, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > angustus

  • 30 aufero

    aufĕro, abstŭli, ablātum, auferre, v. a. [ab-fero; cf. ab init. ], to take or bear off or away, to carry off, withdraw, remove (very freq. in prose and poetry; syn.: tollo, fero, rapio, eripio, diripio, adimo, averto).
    I.
    In gen.
    A.
    1.. Lit.:

    ab januā stercus,

    Plaut. As. 2, 4, 18:

    dona,

    id. Am. prol. 139:

    aurum atque ornamenta abs te,

    id. Mil. 4, 1, 36:

    abstulit eos a conspectu,

    Vulg. 4 Reg. 17, 18:

    auferas me de terrā hac,

    ib. Gen. 47, 30:

    vos istaec intro auferte,

    Ter. And. 1, 1, 1:

    Auferte ista hinc,

    Vulg. Joan. 2, 16:

    aether multos secum levis abstulit ignīs,

    Lucr. 5, 459; 3, 230; 3, 439; 3, 717; 5, 205; 5, 725; 6, 622; Turp. ap. Non. p. 422, 21:

    multa domum suam auferebat,

    Cic. Rosc. Am. 8 fin.:

    liberi per delectus alibi servituri auferuntur (a Romanis),

    are carried away, Tac. Agr. 31:

    quem vi abstulerant servi,

    Vulg. Gen. 21, 25.—So of sick persons, or those unable to walk:

    auferere, non abibis, si ego fustem sumpsero,

    Plaut. Am. 1, 1, 202 (cf. id. ib. 1, 1, 298:

    lumbifragium hinc auferes): asoti, qui in mensam vomant et qui de conviviis auferantur,

    Cic. Fin. 2, 8, 23. —Auferre se, in colloquial lang., to remove one ' s self, to withdraw, retire, go away:

    Te, obsecro hercle, aufer modo,

    Plaut. Rud. 4, 3, 93:

    aufer te domum,

    id. As. 2, 4, 63.—
    2.
    Of bodies that are borne away by wings, by the winds, waves, or any other quick motion, to bear or carry away, sweep away, etc. (mostly poet. or in post-Aug. prose):

    aliquem ad scopulum e tranquillo auferre,

    Ter. Phorm. 4, 4, 8:

    unda rates,

    Prop. 1, 8, 14:

    auferor in scopulos,

    Ov. M. 9, 593:

    auferet,

    id. ib. 15, 292 al.:

    in silvam pennis ablata refugit,

    Verg. A. 3, 258; 11, 867:

    ne te citus auferat axis,

    Ov. M. 2, 75:

    vento secundo vehementi satis profecti celeriter e conspectu terrae ablati sunt,

    Liv. 29, 27:

    (Bubo) volat numquam quo libuit, sed transversus aufertur,

    Plin. 10, 12, 16, § 35:

    (milites) pavore fugientium auferebantur,

    Tac. A. 4, 73.—
    B.
    Trop., to carry away, mislead:

    te hortor, ut omnia gubernes prudentiā tuā, ne te auferant aliorum consilia,

    Cic. Fam. 2, 7:

    abstulerunt me velut de spatio Graecae res immixtae Romanis,

    i. e. have diverted, withdrawn me, from the subject, Liv. 35, 40:

    quae contemplatio aufert nos ad ipsorum animalium naturas,

    Plin. 27, 13, 120, § 145:

    auferre aliquem traversum,

    id. 28, 1, 1, § 1 Jan:

    ab intentione auferendus auditor,

    Quint. 4, 5, 6:

    somnus aufert,

    Hor. S. 1, 5, 83:

    auferimur cultu, i. e. decipimur,

    are deceived, duped, Ov. R. Am. 343.—
    II.
    Esp.,
    A.
    1.. To take or snatch away; in a good, but more frequently in a bad sense, to take by force, to remove, withdraw, take away violently, rob, steal, etc.:

    aliquid eris,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 8:

    quod auri, quod argenti, quod ornamentorum in meis urbibus fuit, id mihi tu, C. Verres, eripuisti atque abstulisti,

    Cic. Div. in Caecil. 5, 19:

    ab hoc abaci vasa omnia abstuiit,

    id. Verr. 2, 4, 16; so,

    pecuniam de aerario,

    id. Att. 7, 21:

    pecuniam in ventre,

    to eat up, to squander, id. de Or. 2, 66, 265:

    auriculam mordicus,

    to bite off, id. ad Q. Fr. 3, 4:

    vestimentum,

    Vulg. Luc. 6, 29:

    hi ludi dies quindecim auferent,

    Cic. Verr. 1, 10, 31:

    imperium indignis,

    Liv. 3, 67:

    legionem,

    Tac. H. 4, 48:

    consulatum, censuram,

    id. ib. 1, 52:

    auferat omnia irrita oblivio si potest,

    Liv. 28, 29:

    spem, voluntatem defensionis,

    Cic. Verr. 2, 1, 7:

    fervorem et audaciam,

    Liv. 3, 12:

    obsequia,

    Tac. H. 1, 80:

    misericordiam,

    id. ib. 3, 84:

    spem veniae,

    id. A. 14, 23:

    studium,

    Cat. 68, 19 sq.; and so Hor. C. 3, 12, 5:

    metus,

    to banish, Verg. A. 12, 316:

    curas,

    Hor. Ep. 1, 11, 26:

    somnos,

    id. C. 2, 16, 16; id. Epod. 5, 96:

    pudorem,

    Ov. M. 6, 617:

    fugam,

    to hinder, prevent, Flor. 3, 10, 3 al. —
    2.
    To take off or away, to destroy, consume, kill, slay, etc. (mostly poet. or in the Aug. histt.):

    Tam bellum mihi passerem abstulistis,

    Cat. 3, 15:

    abstulit clarum cita mors Achillem,

    Hor. C. 2, 16, 29; so id. Epod. 5, 66; id. S. 1, 9, 31:

    Auferat hora duos eadem,

    Ov. M. 8, 709; 15, 157:

    Labienum Varumque acies abstulit,

    Vell. 2, 55 fin.:

    Quidquid hinc aut illinc communis Mors belli aufert,

    Liv. 7, 8; Flor. 3, 17, 9 al.:

    Interea quodcumque fuit populabile flammae, Mulciber abstulerat,

    had consumed, Ov. M. 9, 263; 14, 575.—
    3.
    Of places, to separate, sever, divide:

    mare septem stadiorum intervallo Europam auferens Asiae,

    Plin. 4, 12, 24, § 75:

    Armenia Euphrate amne aufertur Cappadociae,

    id. 6, 9, 9, § 25. —
    B.
    To lay aside some action, manner of speaking, etc.; to cease from, desist from, leave off: proinde istaec tua aufer terricula, Att. ap. Non. p. 227, 31:

    jurgium hinc auferas,

    Plaut. Pers. 5, 2, 19:

    aufer nugas,

    id. Truc. 4, 4, 8; id. Curc. 2, 1, 30:

    pollicitationes aufer,

    Ter. Phorm. 5, 6, 17: Ge. Id nosmet ipsos facere oportet, Phaedria. Ph. Aufer mi "oportet:" quin tu, quod faciam, impera, id. ib. 1, 4, 45 Ruhnk. (cf. Juv. 6, 170):

    Aufer abhinc lacrimas,

    Lucr. 3, 955:

    insolentiam,

    Phaedr. 3, 6, 8; so absol.: Insanis? Aufer! away! (where nugas may be supplied, as in Plaut. Truc. 4, 4, 8), Ter. Ad. 5, 8, 14.—With inf. as object:

    aufer Me vultu terrere,

    Hor. S. 2, 7, 43.—
    C.
    Meton., effect for cause, to corry off ( as the fruit or result of one ' s labor, exertions, errors, etc.), to obtain, get, receive, acquire:

    Ecquas viginti minas Paritas ut auferas a me?

    Plaut. Ps. 1, 5, 71; 1, 5, 90; id. Curc. 5, 2, 21; id. Ep. 1, 2, 56; 2, 2, 9; id. Most. 4, 1, 32; Ter. Phorm. 5, 8, 62:

    id inultum numquam auferet,

    id. And. 3, 5, 4; id. Ad. 3, 4, 8 (cf. id. And. 1, 2, 4): paucos dies ab aliquo, to obtain a few days ' respite, Cic. Quinct. 5, 20:

    quis umquam ad arbitrum quantum petiit, tantum abstulit?

    id. Rosc. Com. 4, 12; so,

    responsum ab aliquo,

    id. de Or. 1, 56, 239:

    decretum,

    id. Att. 16, 16, A:

    diploma,

    id. Fam. 6, 12, 3:

    praemium,

    Suet. Gram. 17. —Also with ut: ut in foro statuerent (statuas), abstulisti, you have carried the point that they etc., Cic. Verr. 2, 2, 59 (so, adsequi, ut, Tac. G. 35).— Trop., to carry away the knowledge of a thing, to learn, understand: quis est in populo Romano, qui hoc non ex priore actione abstulerit? has not learned, does not know, Cic Verr. 2, 1, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > aufero

  • 31 Capella

    1.
    căpella, ae, f. dim. [caper; cf.: puer, puella], a she-goat.
    I.
    Lit., Col. 7, 6, 4; Cat. 19, 16; 20, 10; Tib. 1, 1, 31; Verg. E. 7, 3; 10, 7; Hor. Epod. 16, 49; id. S. 1, 1, 110; id. Ep. 1, 7, 86; Ov. M. 13, 691 al.—A piece of statuary, Cic. Verr. 2, 2, 35, § 87.—
    2.
    As a term of reproach, a dirty fellow, Amm. 17, 12; 24, 8 (cf. canicula).—
    II.
    A star on the left shoulder of the constellation Auriga (usu. called capra), Plin. 18, 26, 66, § 248; rising in the rainy season; hence, sidus pluviale capellae, Ov. M. 3, 594:

    signum pluviale,

    id. F. 5, 113.
    2.
    Căpella. ae, m., a Roman proper name.
    I.
    An elegiac poet, Ov. P. 4, 16, 36. —
    II.
    Capella Antistius, a teacher of rhetoric, Lampr. Comm. 1, 6.—
    III.
    Martianus Mineus Felix Capella, a learned grammarian of Madaura, in Africa, in the second half of the fifth century; his Satyricon treats of the liberal arts.—Hence, Căpel-lĭānus, a um, adj., belonging to a Capella, Mart. 11, 31, 17.

    Lewis & Short latin dictionary > Capella

  • 32 capella

    1.
    căpella, ae, f. dim. [caper; cf.: puer, puella], a she-goat.
    I.
    Lit., Col. 7, 6, 4; Cat. 19, 16; 20, 10; Tib. 1, 1, 31; Verg. E. 7, 3; 10, 7; Hor. Epod. 16, 49; id. S. 1, 1, 110; id. Ep. 1, 7, 86; Ov. M. 13, 691 al.—A piece of statuary, Cic. Verr. 2, 2, 35, § 87.—
    2.
    As a term of reproach, a dirty fellow, Amm. 17, 12; 24, 8 (cf. canicula).—
    II.
    A star on the left shoulder of the constellation Auriga (usu. called capra), Plin. 18, 26, 66, § 248; rising in the rainy season; hence, sidus pluviale capellae, Ov. M. 3, 594:

    signum pluviale,

    id. F. 5, 113.
    2.
    Căpella. ae, m., a Roman proper name.
    I.
    An elegiac poet, Ov. P. 4, 16, 36. —
    II.
    Capella Antistius, a teacher of rhetoric, Lampr. Comm. 1, 6.—
    III.
    Martianus Mineus Felix Capella, a learned grammarian of Madaura, in Africa, in the second half of the fifth century; his Satyricon treats of the liberal arts.—Hence, Căpel-lĭānus, a um, adj., belonging to a Capella, Mart. 11, 31, 17.

    Lewis & Short latin dictionary > capella

  • 33 Capellianus

    1.
    căpella, ae, f. dim. [caper; cf.: puer, puella], a she-goat.
    I.
    Lit., Col. 7, 6, 4; Cat. 19, 16; 20, 10; Tib. 1, 1, 31; Verg. E. 7, 3; 10, 7; Hor. Epod. 16, 49; id. S. 1, 1, 110; id. Ep. 1, 7, 86; Ov. M. 13, 691 al.—A piece of statuary, Cic. Verr. 2, 2, 35, § 87.—
    2.
    As a term of reproach, a dirty fellow, Amm. 17, 12; 24, 8 (cf. canicula).—
    II.
    A star on the left shoulder of the constellation Auriga (usu. called capra), Plin. 18, 26, 66, § 248; rising in the rainy season; hence, sidus pluviale capellae, Ov. M. 3, 594:

    signum pluviale,

    id. F. 5, 113.
    2.
    Căpella. ae, m., a Roman proper name.
    I.
    An elegiac poet, Ov. P. 4, 16, 36. —
    II.
    Capella Antistius, a teacher of rhetoric, Lampr. Comm. 1, 6.—
    III.
    Martianus Mineus Felix Capella, a learned grammarian of Madaura, in Africa, in the second half of the fifth century; his Satyricon treats of the liberal arts.—Hence, Căpel-lĭānus, a um, adj., belonging to a Capella, Mart. 11, 31, 17.

    Lewis & Short latin dictionary > Capellianus

  • 34 palus

    1.
    pālus, i, m. ( neutr. collat. form pālum, i, Varr. ap. Non. 219, 18) [for paglus (cf. dim. paxillus); root pag-; Sanscr. pācas, snare; Gr. pêgnumi, fasten; Lat. pango; cf.: pignus, pax], a stake, prop, stay, pale.
    I.
    Lit. (very freq. and class.;

    syn.: sudes, stipes): ut figam palum in parietem,

    Plaut. Mil. 4, 4, 4; id. Men. 2, 3, 53:

    damnati ad supplicium traditi, ad palum alligati,

    Cic. Verr. 2, 5, 5, § 11:

    palis adjungere vitem,

    Tib. 1, 8 (7), 33; Ov. F. 1, 665:

    palos et ridicas dolare,

    Col. 11, 2, 11; Varr. 1. 1.—The Roman soldiers learned to fight by attacking a stake set in the ground, Veg. Mil. 1, 11; 2, 23;

    hence, aut quis non vidit vulnera pali?

    Juv. 6, 246.—And, transf.: exerceamur ad palum: et, ne imparatos fortuna deprehendat, fiat nobis paupertas familiaris, Sen. Ep. 18, 6.—In the lang. of gladiators, palus primus or palusprimus (called also machaera Herculeana, Capitol. Pert. 8), a gladiator's sword of wood, borne by the secutores, whence their leader was also called primus palus, Lampr. Commod. 15;

    Inscr. Marin. Fratr. Arv. p. 694.—Prov.: quasi palo pectus tundor, of one astonished, stunned,

    Plaut. Rud. 5, 2, 2.—
    II.
    Transf., = membrum virile, Hor. S. 1, 8, 5.
    2.
    pălus, ūdis ( nom. sing. pălŭs, Hor. A. P. 65;

    but usually pălūs,

    Verg. A. 6, 107; v. infra; gen. plur. paludum, Caes. B. G. 4, 38, 2 Oud.;

    rarely paludium,

    Liv. 21, 54, 7 Drak.; Plin. 2, 68, 68, § 174; Just. 44, 1, 10; Eum. Pan. Const. Aug. 12, 2), f. [= Gr. pêlos, mud; cf. Sanscr. palvala, pool; perh. -ud of the stem = hudôr, water], a swamp, marsh, morass, bog, fen, pool (cf.: stagnum, lacus).
    I.
    Lit.:

    ille paludes siccare voluit,

    Cic. Phil. 5, 3, 7:

    paludes emere,

    id. Agr. 2, 27, 71:

    palus erat non magna inter nostrum atque hostium exercitum,

    Caes. B. G. 2, 9:

    propter paludes exercitui aditus non est,

    id. ib. 2, 16:

    Cocyti tardāque palus inamabilis undā,

    Verg. G. 4, 479:

    sterilisve diu palus aptaque remis,

    Hor. A. P. 65:

    udae paludes intumuere aestu,

    Ov. M. 1, 737:

    stagnata paludibus ument,

    id. ib. 15, 269:

    nigra,

    Tib. 3, 3, 37:

    exusta,

    Verg. G. 3, 432:

    alta,

    id. ib. 4, 48:

    putida,

    Cat. 17, 10:

    nebulosa,

    Sil. 8, 382:

    sordida,

    Stat. S. 4, 3, 8.—Hence, Palus Maeotis, = Lacus Maeotis, now the Sea of Azof, Plin. 2, 67, 67, § 168; Mel. 1, 19.—
    II.
    Transf.
    A.
    A reed that grows in marshes:

    tomentum concisa palus Circense vocatur,

    Mart. 14, 160, 1; 11, 32, 2.—
    B.
    Water:

    (cymba) multam accepit rimosa paludem,

    Verg. A. 6, 414.

    Lewis & Short latin dictionary > palus

  • 35 color

    cŏlor (old form cŏlos, like arbos, clamos, honos, etc., Plaut. Mil. 4, 4, 43; Lucr. 6, 208; 6, 1073; Sall. C. 15, 5, acc. to Prob. II. pp. 1456 and 1467 P.; Plin. 13, 15, 30, § 98; 35, 11, 42, § 150), ōris, m. [root cal-, to cover; cf.: caligo, occulere, calyx], color, hue, tint.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    varii rerum,

    Lucr. 2, 786:

    nequeunt sine luce Esse,

    id. 2, 795:

    aureus ignis,

    id. 6, 205:

    albus,

    id. 2, 823; cf.:

    color albus praecipue decorus deo est,

    Cic. Leg. 2, 18, 45:

    purpureus conchyli,

    Lucr. 6, 1073:

    Tyrios mirare,

    Hor. Ep. 1, 6, 18; Ov. M. 4, 165; 10, 261; cf. id. ib. 6, 65; Verg. G. 1, 452:

    colorem accipere,

    Plin. 11, 38, 91, § 225:

    bibere,

    id. 8, 48, 73, § 193:

    inducere picturae,

    id. 35, 10, 36, § 102:

    color caerulo albidior, viridior et pressior,

    Plin. Ep. 8, 20, 4:

    amethystinus,

    Suet. Ner. 32:

    color in pomo est, ubi permaturuit, ater,

    Ov. M. 4, 165; Plin. 30, 2, 6, § 16:

    bonus,

    Varr. R. R. 3, 7, 10:

    melior,

    Plin. 7, 6, 5, § 41: colores, oculos qui pascere possunt, [p. 371] Lucr. 2, 419:

    rebus nox abstulit atra colorem,

    Verg. A. 6, 272:

    quam cito purpureos deperdit terra colores,

    Tib. 1, 4, 30:

    nec varios discet mentiri lana colores,

    Verg. E. 4, 42:

    Iris, Mille trahens varios adverso sole colores,

    id. A. 4, 701.— Poet.:

    ducere, of grapes, etc.,

    to acquire color, become colored, Verg. E. 9, 49; Ov. M. 3, 485; cf. Sen. Ep. 71, 30.—
    2.
    Meton.
    a.
    Coloring stuff, dyestuff:

    regionis naturā minii et chrysocollae et aliorum colorum ferax,

    Flor. 4, 12, 60; Plin. 35, 6, 12, § 30 sq.—
    b.
    Flowers of varied colors:

    aspice quo submittat humus formosa colores,

    Prop. 1, 2, 9; Val. Fl. 6, 492.—
    B.
    Specif., the natural color of men, the complexion, tint, hue:

    qui color, nitor, vestitus,

    Ter. Eun. 2, 2, 11:

    formae autem dignitas coloris bonitate tuenda est, color exercitationibus corporis,

    Cic. Off. 1, 36, 130:

    venusti oculi, color suavis,

    id. Tusc. 5, 16, 46:

    verus (opp. to paint),

    Ter. Eun. 2, 3, 27 Don.; cf. Ov. A. A. 3, 164;

    and fucatus,

    Hor. Epod. 12, 10:

    senex colore mustellino,

    Ter. Eun. 4, 4, 22:

    niveus,

    Hor. C. 2, 4, 3:

    albus,

    fair, Ov. M. 2, 541:

    egregius,

    Cic. Fin. 2, 20, 64:

    verecundus,

    Hor. Epod. 17, 21; cf.:

    vide Num ejus color pudoris signum indicat,

    Ter. And. 5, 3, 7: colorem mutare, to change or lose color (on account of any excitement of the passions, from shame, fear, pain, etc.), to blush, etc., Hor. Ep. 1, 16, 38; cf. Cic. Clu. 19, 54:

    color excidit,

    Ov. M. 2, 602:

    perdere,

    id. ib. 3, 99:

    adeo perturbavit ea vox regem, ut non color, non voltus ei constaret,

    Liv. 39, 34, 7.—
    * b.
    Prov.:

    homo nullius coloris,

    an unknown man, Plaut. Ps. 4, 7, 99 (like the phrase: albus an ater sit; v. albus).—
    2.
    Sometimes for beautiful complexion, fine tint, beauty:

    o formose puer, nimium ne crede colori,

    Verg. E. 2, 17:

    quo fugit Venus, heu, quove color?

    Hor. C. 4, 13, 17; Ov. H. 3, 141.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., color, i.e. external form, state, condition, position, outward show, appearance (predominant in rhet.; v. 2.; elsewh. rare, and mostly poet.):

    amisimus omnem non modo sucum ac sanguinem, sed etiam colorem et speciem pristinam civitatis,

    Cic. Att. 4, 16, 10:

    vitae,

    Hor. S. 2, 1, 60; cf.: omnis Aristippum decuit color et status et res, every color became him, i. e. he accommodated himself to every condition, id. Ep. 1, 17, 23: novimus quosdam, qui multis apud philosophum annis persederint, et ne colorem quidem duxerint, have not acquired even the outward appearance, i.e. have imbibed or learned nothing, Sen. Ep. 108, 5; cf. Quint. 10, 1, 59: omnia eundem ducunt colorem;

    nec Persis Macedonum mores adumbrare nec Macedonibus Persas imitari indecorum,

    Curt. 10, 3, 14 Vogel ad loc. —
    2.
    A class, fashion, kind.
    a.
    In gen. (rare):

    hos maxime laudat.. egregium hoc quoque, sed secundae sortis ingenium... hic tertius color est,

    Sen. Ep. 52, 4:

    tertium illud genus... sed ne hic quidem contemnendus est color tertius,

    id. ib. 75, 15; cf.:

    in omni vitae colore,

    Stat. S. 2 prooem. init.
    b.
    Esp., of diction, character, fashion, cast, coloring, style:

    ornatur igitur oratio genere primum et quasi colore quodam et suco suo,

    Cic. de Or 3, 25, 95; cf. id. ib. 3, 52, 199:

    non unus color prooemii, narrationis, argumentorum, etc.,

    Quint. 12, 10, 71:

    qui est, inquit, iste tandem urbanitatis color?

    Cic. Brut. 46, 171:

    color dicendi maculis conspergitur,

    Quint. 8, 5, 28; cf.:

    color totus orationis,

    id. 6, 3, 110:

    simplicis atque inaffectati gratia,

    id. 9, 4, 17:

    tragicus,

    Hor. A. P. 236:

    operum colores,

    id. ib. 86.—
    B.
    Pregn. (cf. supra, 1. B. 2.), a beautiful, brilliant quality or nature, splendor, lustre, brilliancy (freq. only in rhet. lang.):

    nullus argento color est avaris Abdito terris,

    Hor. C. 2, 2, 1.—
    2.
    Of diction.
    a.
    A high, lively coloring, embellishment:

    intelleges nihil illius (Catonis) lineamentis nisi eorum pigmentorum quae inventa nondum erant, florem et colorem defuisse,

    Cic. Brut. 87, 298; id. de Or. 3, 25, 100; id. Q. Fr. 2, 13 (15 a), 2.—
    b.
    In a bad sense, t. t., an artful concealment of a fault, a pretext, palliation, excuse, Quint. 4, 2, 88 Spald.; 6, 5, 5; 10, 1, 116; 11, 1, 81; 12, 1, 33; cf. Sen. Contr. 3, 21; 3, 25:

    res illo colore defenditur apud judicem, ut videatur ille non sanae mentis fuisse, etc.,

    Dig. 5, 2, 5: sub colore adipiscendae possessionis, Cod. Th. 3, 6, 3; Juv. 6, 280.

    Lewis & Short latin dictionary > color

  • 36 humana

    hūmānus (old form: HEMONA humana et HEMONEM hominem dicebant, Paul. ex Fest. p. 100 Müll.; cf. homo init.), a, um, adj. [homo], of or belonging to man, human.
    I.
    In gen.:

    esse aliquem humana specie et figura, qui tantum immanitate bestias vicerit, ut, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 22, 63:

    simulacra,

    id. Rep. 3, 9:

    caput,

    a human head, Hor. A. P. 1; Flor. 1, 7, 8: succidiae, Cato ap. Gell. 13, 24, 12: Cyclopis venter... Carnibus humanis distentus, human flesh, Enn. ap. Prisc. p. 870 P. (Ann. v. 327 Vahl,):

    humana qui dape pavit equas,

    Ov. H. 9, 68:

    Athenas obsidione et fame ad humanos cibos compulit,

    Flor. 3, 5, 10:

    hostiae,

    human sacrifices, Cic. Font. 10 21; Tac. G. 9; Plin. 8, 22, 34, § 82; Flor. 1, 16, 7:

    lac,

    human milk, Plin. 28, 9, 33, § 123:

    nec distare humana carne suillam,

    Juv. 14, 98:

    carnibus humanis vesci,

    id. 15, 13:

    societas generis humani,

    of the human race, Cic. Lael. 5, 20; cf.: eos (deos) non curare opinor quid agat humanum genus, Enn. ap. Cic. Div. 2, 50, 104 (Trag. v. 354 Vahl.); v. genus: ubi remissa humana vita corpus requiescat malis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107 (Trag. v. 416 ib.); cf.: humanae vitae varia reputantes mala, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115; and Cic. Rep. 6, 18; in the comp.: ergo hercules vita humanior sine sale non quit degere, Plin. 31, 7, 41, § 88:

    omnium divinarum humanarumque rerum,

    Cic. Lael. 6, 20;

    v. divinus: amor,

    id. ib. 21, 81:

    natura,

    id. Rep. 1, 14:

    virtus,

    id. ib. 1, 7 fin.:

    casus,

    id. Lael. 2, 7:

    cultus,

    id. de Or. 1, 8, 33:

    humanissima voluptas,

    id. Ac. 2, 41, 127:

    ignes,

    i. e. which men daily use, Plin. 2, 107, 111, § 239:

    dapes,

    i. e. human excrements, id. 17, 9, 6, § 51:

    memoria,

    Tac. A. 11, 14:

    ultra modum humanum,

    id. ib. 11, 21:

    humanum facinus factumst,

    customary, Plaut. Truc. 2, 1, 8:

    nec quisquam dixerit, in eo qui obdormivit, rem eum humanam et naturalem passum, Mos. et Rom. Coll. 12, 7, 7: major imago humana,

    of superhuman size, Juv. 13, 222: humanum sacrificium dicebant, quod mortui causa fiebat, Paul. ex Fest. p. 103 Müll.:

    scelus,

    committed against men, Liv. 3, 19 fin.; 29, 18 fin.: si quid mihi humanum contigerit, if any thing should happen to me, i. e. if I should die, Dig. 16, 3, 26 (for which, humanitus, q. v.):

    persuasit nox, amor, vinum, adulescentia: Humanum'st,

    Ter. Ad. 3, 4, 25: metum virgarum navarchus pretio redemit: humanum est;

    alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit: usitatum est,

    Cic. Verr. 2, 5, 44, § 117; cf. Ter. Hec. 4, 1, 38; id. Ad. 3, 4, 25:

    humano quodam modo,

    Quint. 10, 3, 15: res humani juris, property (opp. res divini juris, things sacred or religious), Gai. Inst. 2, 2; 9 sqq.;

    3, 97: ne vinum... esse sacrum incipiat et ex usibus eripiatur humanis,

    Arn. adv. Gent. 7, 31.— As substt.
    A.
    hūmāni, ōrum, m., men, mortals, Lucr. 3, 80; 837: natura humanis omnia sunt paria, Varr. ap. Non. 81, 10.—
    B.
    hūmānum, i, n., that which is human, mortal, etc.: ignem magnum hic faciam. Dae. Quine ut humanum exuras tibi? Plaut. Rud. 3, 4, 62:

    non hercle humanust ergo: nam volturio plus humani credost,

    id. Mil. 4, 2, 53:

    si quicquam in vobis non dico civilis sed humani esset,

    Liv. 5, 4, 9:

    pulcher et humano major trabeaque decorus Romulus,

    Ov. F. 2, 503 (but in Cic. Att. 13, 21, 5, homo is the true reading):

    homo sum: humani nihil a me alienum puto,

    Ter. Heaut. 1, 1, 25:

    Satyris praeter effigiem nihil humani, Mela, 1, 8, 10: si in Pompeio quid humani evenisset,

    Sall. H. Fragm. 5, 16 Dietsch.—
    C.
    Plur.: hūmā-na, ōrum, n., human affairs, the concerns of men, events of life:

    qui omnia humana, quaecumque accidere possunt, tolerabilia ducat,

    Cic. Tusc. 5, 6, 17; cf.:

    despicientem omnia humana,

    id. Rep. 1, 17; and:

    haec caelestia semper spectato, illa humana contemnito,

    id. ib. 6, 19:

    si quicquam humanorum certi est,

    Liv. 5, 33, 1:

    deos esse et non neglegere humana,

    id. 3, 56, 7.— Comp. (very rare):

    respiratio humanior,

    i. e. freer, Cael. Aur. Acut. 2, 1, 2.
    II.
    In partic.
    A.
    Humane, philanthropic, kind, gentle, obliging, polite (syn.:

    comis, urbanus): te esse humano ingenio existumo,

    Plaut. Most. 3, 2, 127:

    Cyrum minorem Persarum regem et ceteris in rebus communem erga Lysandrum atque humanum fuisse,

    Cic. de Sen. 17, 59; cf.:

    homo facillimus atque humanissimus,

    id. Att. 16, 16, C, 12:

    humani ingeni Mansuetique animi officia,

    Ter. And. 1, 1, 86; cf.: quod ipse moderatissimi atque humanissimi fuit sensus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 5:

    Catonis (praeceptum) humanissimum utilissimumque,

    Plin. 18, 6, 8, § 44 (cf. Cato, R. R. 4). —
    B.
    Of good education, well-informed, learned, polite, refined: gentem quidem nullam video neque tam humanam atque doctam neque tam immanem atque barbaram, quae non significari futura posse censeat, Civ. Div. 1, 1, 2; cf.:

    homo doctissimus atque humanissimus,

    id. Verr. 2, 4, 44, § 98:

    homines periti et humani,

    id. ib. 2, 5, 28, §

    70: haec ego non possum dicere non esse hominis quamvis et belli et humani,

    id. Fin. 2, 31, 102: Praxiteles nemini est paulum modo humaniori ignotus, Varr. ap. Gell. 13, 16, 3 (eruditiori doctiorique, Gell.;

    see the entire chap.): humanissimussermo,

    Cic. Q. Fr. 2, 10, 2.—Hence, adv. in two forms: hūmānē and hūmānĭter.
    1.
    (Acc. to I.) Humanly, agreeably to human nature, in a manner becoming humanity.
    (α).
    Form humane:

    vix humane patitur,

    Ter. Ad. 1, 2, 65: intervalla vides humane commoda, i. e. exceedingly, charmingly commodious, [p. 870] Hor. Ep. 2, 2, 70:

    morbos toleranter atque humane ferunt,

    Cic. Tusc. 2, 27, 65.—
    (β).
    Form humaniter:

    docebo profecto, quid sit humaniter vivere,

    Cic. Fam. 7, 1, 5:

    sin aliter acciderit, humaniter feremus,

    id. Att. 1, 2, 1.—
    b.
    Comp.:

    si qui forte, cum se in luctu esse vellent, aliquid fecerunt humanius, aut si hilarius locuti sunt,

    Cic. Tusc. 3, 27, 64.—
    2.
    In partic. (acc. to II. A.), humanely, pleasantly, courteously, kindly, gently, politely, etc.
    (α).
    Form humane: Hirtium aliquid ad te sumpathôs de me scripsisse facile patior:

    fecit enim humane,

    Cic. Att. 12, 44, 1.—
    (β).
    Form humaniter: invitus litteras tuas scinderem: ita sunt humaniter scriptae, Cic. Fragm. ap. Non. 509, 21:

    fecit humaniter Licinius,

    id. Q. Fr. 2, 1, 1.—
    b.
    Sup.:

    quod se sua voluntate erga Caesarem humanissime diligentissimeque locutus esses,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 20:

    quam humanissime scribere,

    id. Fam. 2, 17, 6; 5, 20, 8; cf. Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:

    ducem se itineris humanissime promisit,

    Petr. 8.

    Lewis & Short latin dictionary > humana

  • 37 humani

    hūmānus (old form: HEMONA humana et HEMONEM hominem dicebant, Paul. ex Fest. p. 100 Müll.; cf. homo init.), a, um, adj. [homo], of or belonging to man, human.
    I.
    In gen.:

    esse aliquem humana specie et figura, qui tantum immanitate bestias vicerit, ut, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 22, 63:

    simulacra,

    id. Rep. 3, 9:

    caput,

    a human head, Hor. A. P. 1; Flor. 1, 7, 8: succidiae, Cato ap. Gell. 13, 24, 12: Cyclopis venter... Carnibus humanis distentus, human flesh, Enn. ap. Prisc. p. 870 P. (Ann. v. 327 Vahl,):

    humana qui dape pavit equas,

    Ov. H. 9, 68:

    Athenas obsidione et fame ad humanos cibos compulit,

    Flor. 3, 5, 10:

    hostiae,

    human sacrifices, Cic. Font. 10 21; Tac. G. 9; Plin. 8, 22, 34, § 82; Flor. 1, 16, 7:

    lac,

    human milk, Plin. 28, 9, 33, § 123:

    nec distare humana carne suillam,

    Juv. 14, 98:

    carnibus humanis vesci,

    id. 15, 13:

    societas generis humani,

    of the human race, Cic. Lael. 5, 20; cf.: eos (deos) non curare opinor quid agat humanum genus, Enn. ap. Cic. Div. 2, 50, 104 (Trag. v. 354 Vahl.); v. genus: ubi remissa humana vita corpus requiescat malis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107 (Trag. v. 416 ib.); cf.: humanae vitae varia reputantes mala, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115; and Cic. Rep. 6, 18; in the comp.: ergo hercules vita humanior sine sale non quit degere, Plin. 31, 7, 41, § 88:

    omnium divinarum humanarumque rerum,

    Cic. Lael. 6, 20;

    v. divinus: amor,

    id. ib. 21, 81:

    natura,

    id. Rep. 1, 14:

    virtus,

    id. ib. 1, 7 fin.:

    casus,

    id. Lael. 2, 7:

    cultus,

    id. de Or. 1, 8, 33:

    humanissima voluptas,

    id. Ac. 2, 41, 127:

    ignes,

    i. e. which men daily use, Plin. 2, 107, 111, § 239:

    dapes,

    i. e. human excrements, id. 17, 9, 6, § 51:

    memoria,

    Tac. A. 11, 14:

    ultra modum humanum,

    id. ib. 11, 21:

    humanum facinus factumst,

    customary, Plaut. Truc. 2, 1, 8:

    nec quisquam dixerit, in eo qui obdormivit, rem eum humanam et naturalem passum, Mos. et Rom. Coll. 12, 7, 7: major imago humana,

    of superhuman size, Juv. 13, 222: humanum sacrificium dicebant, quod mortui causa fiebat, Paul. ex Fest. p. 103 Müll.:

    scelus,

    committed against men, Liv. 3, 19 fin.; 29, 18 fin.: si quid mihi humanum contigerit, if any thing should happen to me, i. e. if I should die, Dig. 16, 3, 26 (for which, humanitus, q. v.):

    persuasit nox, amor, vinum, adulescentia: Humanum'st,

    Ter. Ad. 3, 4, 25: metum virgarum navarchus pretio redemit: humanum est;

    alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit: usitatum est,

    Cic. Verr. 2, 5, 44, § 117; cf. Ter. Hec. 4, 1, 38; id. Ad. 3, 4, 25:

    humano quodam modo,

    Quint. 10, 3, 15: res humani juris, property (opp. res divini juris, things sacred or religious), Gai. Inst. 2, 2; 9 sqq.;

    3, 97: ne vinum... esse sacrum incipiat et ex usibus eripiatur humanis,

    Arn. adv. Gent. 7, 31.— As substt.
    A.
    hūmāni, ōrum, m., men, mortals, Lucr. 3, 80; 837: natura humanis omnia sunt paria, Varr. ap. Non. 81, 10.—
    B.
    hūmānum, i, n., that which is human, mortal, etc.: ignem magnum hic faciam. Dae. Quine ut humanum exuras tibi? Plaut. Rud. 3, 4, 62:

    non hercle humanust ergo: nam volturio plus humani credost,

    id. Mil. 4, 2, 53:

    si quicquam in vobis non dico civilis sed humani esset,

    Liv. 5, 4, 9:

    pulcher et humano major trabeaque decorus Romulus,

    Ov. F. 2, 503 (but in Cic. Att. 13, 21, 5, homo is the true reading):

    homo sum: humani nihil a me alienum puto,

    Ter. Heaut. 1, 1, 25:

    Satyris praeter effigiem nihil humani, Mela, 1, 8, 10: si in Pompeio quid humani evenisset,

    Sall. H. Fragm. 5, 16 Dietsch.—
    C.
    Plur.: hūmā-na, ōrum, n., human affairs, the concerns of men, events of life:

    qui omnia humana, quaecumque accidere possunt, tolerabilia ducat,

    Cic. Tusc. 5, 6, 17; cf.:

    despicientem omnia humana,

    id. Rep. 1, 17; and:

    haec caelestia semper spectato, illa humana contemnito,

    id. ib. 6, 19:

    si quicquam humanorum certi est,

    Liv. 5, 33, 1:

    deos esse et non neglegere humana,

    id. 3, 56, 7.— Comp. (very rare):

    respiratio humanior,

    i. e. freer, Cael. Aur. Acut. 2, 1, 2.
    II.
    In partic.
    A.
    Humane, philanthropic, kind, gentle, obliging, polite (syn.:

    comis, urbanus): te esse humano ingenio existumo,

    Plaut. Most. 3, 2, 127:

    Cyrum minorem Persarum regem et ceteris in rebus communem erga Lysandrum atque humanum fuisse,

    Cic. de Sen. 17, 59; cf.:

    homo facillimus atque humanissimus,

    id. Att. 16, 16, C, 12:

    humani ingeni Mansuetique animi officia,

    Ter. And. 1, 1, 86; cf.: quod ipse moderatissimi atque humanissimi fuit sensus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 5:

    Catonis (praeceptum) humanissimum utilissimumque,

    Plin. 18, 6, 8, § 44 (cf. Cato, R. R. 4). —
    B.
    Of good education, well-informed, learned, polite, refined: gentem quidem nullam video neque tam humanam atque doctam neque tam immanem atque barbaram, quae non significari futura posse censeat, Civ. Div. 1, 1, 2; cf.:

    homo doctissimus atque humanissimus,

    id. Verr. 2, 4, 44, § 98:

    homines periti et humani,

    id. ib. 2, 5, 28, §

    70: haec ego non possum dicere non esse hominis quamvis et belli et humani,

    id. Fin. 2, 31, 102: Praxiteles nemini est paulum modo humaniori ignotus, Varr. ap. Gell. 13, 16, 3 (eruditiori doctiorique, Gell.;

    see the entire chap.): humanissimussermo,

    Cic. Q. Fr. 2, 10, 2.—Hence, adv. in two forms: hūmānē and hūmānĭter.
    1.
    (Acc. to I.) Humanly, agreeably to human nature, in a manner becoming humanity.
    (α).
    Form humane:

    vix humane patitur,

    Ter. Ad. 1, 2, 65: intervalla vides humane commoda, i. e. exceedingly, charmingly commodious, [p. 870] Hor. Ep. 2, 2, 70:

    morbos toleranter atque humane ferunt,

    Cic. Tusc. 2, 27, 65.—
    (β).
    Form humaniter:

    docebo profecto, quid sit humaniter vivere,

    Cic. Fam. 7, 1, 5:

    sin aliter acciderit, humaniter feremus,

    id. Att. 1, 2, 1.—
    b.
    Comp.:

    si qui forte, cum se in luctu esse vellent, aliquid fecerunt humanius, aut si hilarius locuti sunt,

    Cic. Tusc. 3, 27, 64.—
    2.
    In partic. (acc. to II. A.), humanely, pleasantly, courteously, kindly, gently, politely, etc.
    (α).
    Form humane: Hirtium aliquid ad te sumpathôs de me scripsisse facile patior:

    fecit enim humane,

    Cic. Att. 12, 44, 1.—
    (β).
    Form humaniter: invitus litteras tuas scinderem: ita sunt humaniter scriptae, Cic. Fragm. ap. Non. 509, 21:

    fecit humaniter Licinius,

    id. Q. Fr. 2, 1, 1.—
    b.
    Sup.:

    quod se sua voluntate erga Caesarem humanissime diligentissimeque locutus esses,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 20:

    quam humanissime scribere,

    id. Fam. 2, 17, 6; 5, 20, 8; cf. Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:

    ducem se itineris humanissime promisit,

    Petr. 8.

    Lewis & Short latin dictionary > humani

  • 38 humanum

    hūmānus (old form: HEMONA humana et HEMONEM hominem dicebant, Paul. ex Fest. p. 100 Müll.; cf. homo init.), a, um, adj. [homo], of or belonging to man, human.
    I.
    In gen.:

    esse aliquem humana specie et figura, qui tantum immanitate bestias vicerit, ut, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 22, 63:

    simulacra,

    id. Rep. 3, 9:

    caput,

    a human head, Hor. A. P. 1; Flor. 1, 7, 8: succidiae, Cato ap. Gell. 13, 24, 12: Cyclopis venter... Carnibus humanis distentus, human flesh, Enn. ap. Prisc. p. 870 P. (Ann. v. 327 Vahl,):

    humana qui dape pavit equas,

    Ov. H. 9, 68:

    Athenas obsidione et fame ad humanos cibos compulit,

    Flor. 3, 5, 10:

    hostiae,

    human sacrifices, Cic. Font. 10 21; Tac. G. 9; Plin. 8, 22, 34, § 82; Flor. 1, 16, 7:

    lac,

    human milk, Plin. 28, 9, 33, § 123:

    nec distare humana carne suillam,

    Juv. 14, 98:

    carnibus humanis vesci,

    id. 15, 13:

    societas generis humani,

    of the human race, Cic. Lael. 5, 20; cf.: eos (deos) non curare opinor quid agat humanum genus, Enn. ap. Cic. Div. 2, 50, 104 (Trag. v. 354 Vahl.); v. genus: ubi remissa humana vita corpus requiescat malis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107 (Trag. v. 416 ib.); cf.: humanae vitae varia reputantes mala, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115; and Cic. Rep. 6, 18; in the comp.: ergo hercules vita humanior sine sale non quit degere, Plin. 31, 7, 41, § 88:

    omnium divinarum humanarumque rerum,

    Cic. Lael. 6, 20;

    v. divinus: amor,

    id. ib. 21, 81:

    natura,

    id. Rep. 1, 14:

    virtus,

    id. ib. 1, 7 fin.:

    casus,

    id. Lael. 2, 7:

    cultus,

    id. de Or. 1, 8, 33:

    humanissima voluptas,

    id. Ac. 2, 41, 127:

    ignes,

    i. e. which men daily use, Plin. 2, 107, 111, § 239:

    dapes,

    i. e. human excrements, id. 17, 9, 6, § 51:

    memoria,

    Tac. A. 11, 14:

    ultra modum humanum,

    id. ib. 11, 21:

    humanum facinus factumst,

    customary, Plaut. Truc. 2, 1, 8:

    nec quisquam dixerit, in eo qui obdormivit, rem eum humanam et naturalem passum, Mos. et Rom. Coll. 12, 7, 7: major imago humana,

    of superhuman size, Juv. 13, 222: humanum sacrificium dicebant, quod mortui causa fiebat, Paul. ex Fest. p. 103 Müll.:

    scelus,

    committed against men, Liv. 3, 19 fin.; 29, 18 fin.: si quid mihi humanum contigerit, if any thing should happen to me, i. e. if I should die, Dig. 16, 3, 26 (for which, humanitus, q. v.):

    persuasit nox, amor, vinum, adulescentia: Humanum'st,

    Ter. Ad. 3, 4, 25: metum virgarum navarchus pretio redemit: humanum est;

    alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit: usitatum est,

    Cic. Verr. 2, 5, 44, § 117; cf. Ter. Hec. 4, 1, 38; id. Ad. 3, 4, 25:

    humano quodam modo,

    Quint. 10, 3, 15: res humani juris, property (opp. res divini juris, things sacred or religious), Gai. Inst. 2, 2; 9 sqq.;

    3, 97: ne vinum... esse sacrum incipiat et ex usibus eripiatur humanis,

    Arn. adv. Gent. 7, 31.— As substt.
    A.
    hūmāni, ōrum, m., men, mortals, Lucr. 3, 80; 837: natura humanis omnia sunt paria, Varr. ap. Non. 81, 10.—
    B.
    hūmānum, i, n., that which is human, mortal, etc.: ignem magnum hic faciam. Dae. Quine ut humanum exuras tibi? Plaut. Rud. 3, 4, 62:

    non hercle humanust ergo: nam volturio plus humani credost,

    id. Mil. 4, 2, 53:

    si quicquam in vobis non dico civilis sed humani esset,

    Liv. 5, 4, 9:

    pulcher et humano major trabeaque decorus Romulus,

    Ov. F. 2, 503 (but in Cic. Att. 13, 21, 5, homo is the true reading):

    homo sum: humani nihil a me alienum puto,

    Ter. Heaut. 1, 1, 25:

    Satyris praeter effigiem nihil humani, Mela, 1, 8, 10: si in Pompeio quid humani evenisset,

    Sall. H. Fragm. 5, 16 Dietsch.—
    C.
    Plur.: hūmā-na, ōrum, n., human affairs, the concerns of men, events of life:

    qui omnia humana, quaecumque accidere possunt, tolerabilia ducat,

    Cic. Tusc. 5, 6, 17; cf.:

    despicientem omnia humana,

    id. Rep. 1, 17; and:

    haec caelestia semper spectato, illa humana contemnito,

    id. ib. 6, 19:

    si quicquam humanorum certi est,

    Liv. 5, 33, 1:

    deos esse et non neglegere humana,

    id. 3, 56, 7.— Comp. (very rare):

    respiratio humanior,

    i. e. freer, Cael. Aur. Acut. 2, 1, 2.
    II.
    In partic.
    A.
    Humane, philanthropic, kind, gentle, obliging, polite (syn.:

    comis, urbanus): te esse humano ingenio existumo,

    Plaut. Most. 3, 2, 127:

    Cyrum minorem Persarum regem et ceteris in rebus communem erga Lysandrum atque humanum fuisse,

    Cic. de Sen. 17, 59; cf.:

    homo facillimus atque humanissimus,

    id. Att. 16, 16, C, 12:

    humani ingeni Mansuetique animi officia,

    Ter. And. 1, 1, 86; cf.: quod ipse moderatissimi atque humanissimi fuit sensus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 5:

    Catonis (praeceptum) humanissimum utilissimumque,

    Plin. 18, 6, 8, § 44 (cf. Cato, R. R. 4). —
    B.
    Of good education, well-informed, learned, polite, refined: gentem quidem nullam video neque tam humanam atque doctam neque tam immanem atque barbaram, quae non significari futura posse censeat, Civ. Div. 1, 1, 2; cf.:

    homo doctissimus atque humanissimus,

    id. Verr. 2, 4, 44, § 98:

    homines periti et humani,

    id. ib. 2, 5, 28, §

    70: haec ego non possum dicere non esse hominis quamvis et belli et humani,

    id. Fin. 2, 31, 102: Praxiteles nemini est paulum modo humaniori ignotus, Varr. ap. Gell. 13, 16, 3 (eruditiori doctiorique, Gell.;

    see the entire chap.): humanissimussermo,

    Cic. Q. Fr. 2, 10, 2.—Hence, adv. in two forms: hūmānē and hūmānĭter.
    1.
    (Acc. to I.) Humanly, agreeably to human nature, in a manner becoming humanity.
    (α).
    Form humane:

    vix humane patitur,

    Ter. Ad. 1, 2, 65: intervalla vides humane commoda, i. e. exceedingly, charmingly commodious, [p. 870] Hor. Ep. 2, 2, 70:

    morbos toleranter atque humane ferunt,

    Cic. Tusc. 2, 27, 65.—
    (β).
    Form humaniter:

    docebo profecto, quid sit humaniter vivere,

    Cic. Fam. 7, 1, 5:

    sin aliter acciderit, humaniter feremus,

    id. Att. 1, 2, 1.—
    b.
    Comp.:

    si qui forte, cum se in luctu esse vellent, aliquid fecerunt humanius, aut si hilarius locuti sunt,

    Cic. Tusc. 3, 27, 64.—
    2.
    In partic. (acc. to II. A.), humanely, pleasantly, courteously, kindly, gently, politely, etc.
    (α).
    Form humane: Hirtium aliquid ad te sumpathôs de me scripsisse facile patior:

    fecit enim humane,

    Cic. Att. 12, 44, 1.—
    (β).
    Form humaniter: invitus litteras tuas scinderem: ita sunt humaniter scriptae, Cic. Fragm. ap. Non. 509, 21:

    fecit humaniter Licinius,

    id. Q. Fr. 2, 1, 1.—
    b.
    Sup.:

    quod se sua voluntate erga Caesarem humanissime diligentissimeque locutus esses,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 20:

    quam humanissime scribere,

    id. Fam. 2, 17, 6; 5, 20, 8; cf. Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:

    ducem se itineris humanissime promisit,

    Petr. 8.

    Lewis & Short latin dictionary > humanum

  • 39 humanus

    hūmānus (old form: HEMONA humana et HEMONEM hominem dicebant, Paul. ex Fest. p. 100 Müll.; cf. homo init.), a, um, adj. [homo], of or belonging to man, human.
    I.
    In gen.:

    esse aliquem humana specie et figura, qui tantum immanitate bestias vicerit, ut, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 22, 63:

    simulacra,

    id. Rep. 3, 9:

    caput,

    a human head, Hor. A. P. 1; Flor. 1, 7, 8: succidiae, Cato ap. Gell. 13, 24, 12: Cyclopis venter... Carnibus humanis distentus, human flesh, Enn. ap. Prisc. p. 870 P. (Ann. v. 327 Vahl,):

    humana qui dape pavit equas,

    Ov. H. 9, 68:

    Athenas obsidione et fame ad humanos cibos compulit,

    Flor. 3, 5, 10:

    hostiae,

    human sacrifices, Cic. Font. 10 21; Tac. G. 9; Plin. 8, 22, 34, § 82; Flor. 1, 16, 7:

    lac,

    human milk, Plin. 28, 9, 33, § 123:

    nec distare humana carne suillam,

    Juv. 14, 98:

    carnibus humanis vesci,

    id. 15, 13:

    societas generis humani,

    of the human race, Cic. Lael. 5, 20; cf.: eos (deos) non curare opinor quid agat humanum genus, Enn. ap. Cic. Div. 2, 50, 104 (Trag. v. 354 Vahl.); v. genus: ubi remissa humana vita corpus requiescat malis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107 (Trag. v. 416 ib.); cf.: humanae vitae varia reputantes mala, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115; and Cic. Rep. 6, 18; in the comp.: ergo hercules vita humanior sine sale non quit degere, Plin. 31, 7, 41, § 88:

    omnium divinarum humanarumque rerum,

    Cic. Lael. 6, 20;

    v. divinus: amor,

    id. ib. 21, 81:

    natura,

    id. Rep. 1, 14:

    virtus,

    id. ib. 1, 7 fin.:

    casus,

    id. Lael. 2, 7:

    cultus,

    id. de Or. 1, 8, 33:

    humanissima voluptas,

    id. Ac. 2, 41, 127:

    ignes,

    i. e. which men daily use, Plin. 2, 107, 111, § 239:

    dapes,

    i. e. human excrements, id. 17, 9, 6, § 51:

    memoria,

    Tac. A. 11, 14:

    ultra modum humanum,

    id. ib. 11, 21:

    humanum facinus factumst,

    customary, Plaut. Truc. 2, 1, 8:

    nec quisquam dixerit, in eo qui obdormivit, rem eum humanam et naturalem passum, Mos. et Rom. Coll. 12, 7, 7: major imago humana,

    of superhuman size, Juv. 13, 222: humanum sacrificium dicebant, quod mortui causa fiebat, Paul. ex Fest. p. 103 Müll.:

    scelus,

    committed against men, Liv. 3, 19 fin.; 29, 18 fin.: si quid mihi humanum contigerit, if any thing should happen to me, i. e. if I should die, Dig. 16, 3, 26 (for which, humanitus, q. v.):

    persuasit nox, amor, vinum, adulescentia: Humanum'st,

    Ter. Ad. 3, 4, 25: metum virgarum navarchus pretio redemit: humanum est;

    alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit: usitatum est,

    Cic. Verr. 2, 5, 44, § 117; cf. Ter. Hec. 4, 1, 38; id. Ad. 3, 4, 25:

    humano quodam modo,

    Quint. 10, 3, 15: res humani juris, property (opp. res divini juris, things sacred or religious), Gai. Inst. 2, 2; 9 sqq.;

    3, 97: ne vinum... esse sacrum incipiat et ex usibus eripiatur humanis,

    Arn. adv. Gent. 7, 31.— As substt.
    A.
    hūmāni, ōrum, m., men, mortals, Lucr. 3, 80; 837: natura humanis omnia sunt paria, Varr. ap. Non. 81, 10.—
    B.
    hūmānum, i, n., that which is human, mortal, etc.: ignem magnum hic faciam. Dae. Quine ut humanum exuras tibi? Plaut. Rud. 3, 4, 62:

    non hercle humanust ergo: nam volturio plus humani credost,

    id. Mil. 4, 2, 53:

    si quicquam in vobis non dico civilis sed humani esset,

    Liv. 5, 4, 9:

    pulcher et humano major trabeaque decorus Romulus,

    Ov. F. 2, 503 (but in Cic. Att. 13, 21, 5, homo is the true reading):

    homo sum: humani nihil a me alienum puto,

    Ter. Heaut. 1, 1, 25:

    Satyris praeter effigiem nihil humani, Mela, 1, 8, 10: si in Pompeio quid humani evenisset,

    Sall. H. Fragm. 5, 16 Dietsch.—
    C.
    Plur.: hūmā-na, ōrum, n., human affairs, the concerns of men, events of life:

    qui omnia humana, quaecumque accidere possunt, tolerabilia ducat,

    Cic. Tusc. 5, 6, 17; cf.:

    despicientem omnia humana,

    id. Rep. 1, 17; and:

    haec caelestia semper spectato, illa humana contemnito,

    id. ib. 6, 19:

    si quicquam humanorum certi est,

    Liv. 5, 33, 1:

    deos esse et non neglegere humana,

    id. 3, 56, 7.— Comp. (very rare):

    respiratio humanior,

    i. e. freer, Cael. Aur. Acut. 2, 1, 2.
    II.
    In partic.
    A.
    Humane, philanthropic, kind, gentle, obliging, polite (syn.:

    comis, urbanus): te esse humano ingenio existumo,

    Plaut. Most. 3, 2, 127:

    Cyrum minorem Persarum regem et ceteris in rebus communem erga Lysandrum atque humanum fuisse,

    Cic. de Sen. 17, 59; cf.:

    homo facillimus atque humanissimus,

    id. Att. 16, 16, C, 12:

    humani ingeni Mansuetique animi officia,

    Ter. And. 1, 1, 86; cf.: quod ipse moderatissimi atque humanissimi fuit sensus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 5:

    Catonis (praeceptum) humanissimum utilissimumque,

    Plin. 18, 6, 8, § 44 (cf. Cato, R. R. 4). —
    B.
    Of good education, well-informed, learned, polite, refined: gentem quidem nullam video neque tam humanam atque doctam neque tam immanem atque barbaram, quae non significari futura posse censeat, Civ. Div. 1, 1, 2; cf.:

    homo doctissimus atque humanissimus,

    id. Verr. 2, 4, 44, § 98:

    homines periti et humani,

    id. ib. 2, 5, 28, §

    70: haec ego non possum dicere non esse hominis quamvis et belli et humani,

    id. Fin. 2, 31, 102: Praxiteles nemini est paulum modo humaniori ignotus, Varr. ap. Gell. 13, 16, 3 (eruditiori doctiorique, Gell.;

    see the entire chap.): humanissimussermo,

    Cic. Q. Fr. 2, 10, 2.—Hence, adv. in two forms: hūmānē and hūmānĭter.
    1.
    (Acc. to I.) Humanly, agreeably to human nature, in a manner becoming humanity.
    (α).
    Form humane:

    vix humane patitur,

    Ter. Ad. 1, 2, 65: intervalla vides humane commoda, i. e. exceedingly, charmingly commodious, [p. 870] Hor. Ep. 2, 2, 70:

    morbos toleranter atque humane ferunt,

    Cic. Tusc. 2, 27, 65.—
    (β).
    Form humaniter:

    docebo profecto, quid sit humaniter vivere,

    Cic. Fam. 7, 1, 5:

    sin aliter acciderit, humaniter feremus,

    id. Att. 1, 2, 1.—
    b.
    Comp.:

    si qui forte, cum se in luctu esse vellent, aliquid fecerunt humanius, aut si hilarius locuti sunt,

    Cic. Tusc. 3, 27, 64.—
    2.
    In partic. (acc. to II. A.), humanely, pleasantly, courteously, kindly, gently, politely, etc.
    (α).
    Form humane: Hirtium aliquid ad te sumpathôs de me scripsisse facile patior:

    fecit enim humane,

    Cic. Att. 12, 44, 1.—
    (β).
    Form humaniter: invitus litteras tuas scinderem: ita sunt humaniter scriptae, Cic. Fragm. ap. Non. 509, 21:

    fecit humaniter Licinius,

    id. Q. Fr. 2, 1, 1.—
    b.
    Sup.:

    quod se sua voluntate erga Caesarem humanissime diligentissimeque locutus esses,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 20:

    quam humanissime scribere,

    id. Fam. 2, 17, 6; 5, 20, 8; cf. Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:

    ducem se itineris humanissime promisit,

    Petr. 8.

    Lewis & Short latin dictionary > humanus

  • 40 Pelethronius

    Pĕlēthrŏnĭus, a, um, adj., of or belonging to a region of Thessaly inhabited by the Lapithœ and Centaurs, Pelethronian:

    Lapithae,

    Verg. G. 3, 115:

    antra,

    Luc. 6, 386:

    pinus,

    a spear cut on the Pelethronian mountains, Stat. Th. 2, 593: Pelethronia cithara, of Achilles (because he, a native of Thessaly, had learned of Chiron the Thessalian to play the cithara), Auct. Priap. 17. —As subst.: pĕlēthrŏnĭa, ae, f., centaury, App. Herb. 34.

    Lewis & Short latin dictionary > Pelethronius

См. также в других словарях:

  • The learned — Learned Learn ed (l[ e]rn [e^]d), a. Of or pertaining to learning; possessing, or characterized by, learning, esp. scholastic learning; erudite; well informed; as, a learned scholar, writer, or lawyer; a learned book; a learned theory. [1913… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • ELDERS OF ZION, PROTOCOLS OF THE LEARNED — ELDERS OF ZION, PROTOCOLS OF THE LEARNED, antisemitic forgery aimed at showing the existence of international Jewish aspirations bent on world power. The specter of a worldwide Jewish conspiracy aiming at reducing the gentiles to slavery or… …   Encyclopedia of Judaism

  • Learned helplessness — is a psychological condition in which a human being or an animal has learned to act or behave helpless in a particular situation, even when it has the power to change its unpleasant or even harmful circumstance. Learned helplessness theory is the …   Wikipedia

  • The Protocols of the Elders of Zion — ( Protocols of the wise men of Zion , Library of Congress s Uniform Title; ru. Протоколы сионских мудрецов , or Сионские протоколы ; see also other titles) is an antisemitic tract alleging a Jewish and Masonic plot to achieve world domination. It …   Wikipedia

  • The Bollandists —     The Bollandists     † Catholic Encyclopedia ► The Bollandists     An association of ecclesiastical scholars engaged in editing the Acta Sanctorum. This work is a great hagiographical collection begun during the first years of the seventeenth… …   Catholic encyclopedia

  • learned — learned, scholarly, erudite are comparable when they mean possessing or manifesting unusually wide and deep knowledge. Learned implies the possession of knowledge gained by study and research; it usually implies wider and deeper knowledge than do …   New Dictionary of Synonyms

  • The Seal of Confession —     The Law of the Seal of Confession     † Catholic Encyclopedia ► The Law of the Seal of Confession     In the Decretum of the Gratian who compiled the edicts of previous councils and the principles of Church law which he published about 1151,… …   Catholic encyclopedia

  • The Seven Liberal Arts —     The Seven Liberal Arts     † Catholic Encyclopedia ► The Seven Liberal Arts     The expression artes liberales, chiefly used during the Middle Ages, does not mean arts as we understand the word at this present day, but those branches of… …   Catholic encyclopedia

  • Learned intermediary rule — The Learned intermediary rule or the Learned intermediary doctrine is a defense doctrine used in the legal system of the United States. This doctrine states that a manufacturer of a product has fulfilled his duty of care when he provides all of… …   Wikipedia

  • Learned — Learn ed (l[ e]rn [e^]d), a. Of or pertaining to learning; possessing, or characterized by, learning, esp. scholastic learning; erudite; well informed; as, a learned scholar, writer, or lawyer; a learned book; a learned theory. [1913 Webster] The …   The Collaborative International Dictionary of English

  • The Maurists —     The Maurists     † Catholic Encyclopedia ► The Maurists     A congregation of Benedictine monks in France, whose history extends from 1618 to 1818. It began as an offshoot from the famous reformed Congregation of St Vannes. The reform had… …   Catholic encyclopedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»