Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

into

  • 81 inmergo

    immergo ( inm-), si, sum, 3 ( perf. sync. immersti, Plaut. Bacch. 4, 4, 26; acc. to the second conj., inf. pres. pass. immergeri, Col. 5, 9, 3), v. a. [in-mergo], to dip, plunge, sink, or stick into any thing, to immerse (mostly poet. and in post-Aug. prose).
    I.
    Lit.:

    manus in aquam ferventem,

    Plin. 28, 6, 15, § 144:

    immersus in flumen,

    Cic. Univ. 13:

    in aqua cui subinde (ferrum) candens immergitur,

    Plin. 34, 14, 41, § 144:

    nautas pelago,

    Ov. M. 4, 423:

    partem arboris deflexam terrae,

    Col. 5, 6, 30:

    aliquem spumosā undā,

    Verg. A. 6, 174:

    immergi melle cotoneà,

    Plin. 15, 17, 18, § 60:

    manus,

    Ov. M. 13, 563:

    se in aquam,

    Plin. 11, 25, 30, § 90:

    se alto (belua),

    Curt. 4, 4.—

    Mid.: ubi Hister amnis inmergitur,

    i. e. pours itself into the sea, Plin. 4, 11, 18, § 41:

    at quidem tute errasti, quom parum inmersti ampliter (sc. manus),

    did not dip deep enough, Plaut. Bacch. 4, 4, 26.—
    B.
    Transf., in gen.: se aliquo, to throw or plunge one's self into any thing, to betake one's self anywhere:

    immersit aliquo sese credo in ganeum,

    Plaut. Men. 5, 1, 3:

    se in contionem mediam,

    id. ib. 3, 1, 3:

    inter mucrones se hostium immersit,

    Just. 33, 2.—
    II.
    Trop.:

    se blanditiis et assentationibus in alicujus consuetudinem,

    Cic. Clu. 13, 36:

    se studiis,

    Sen. Cons. ad Polyb. 37:

    se penitus Pythagorae praeceptis,

    Val. Max. 4, 1, 1 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > inmergo

  • 82 Ino

    īnō, ūs, f. ( Ino, ōnis, Hyg. Fab. 2), daughter of Cadmus and Harmonia, sister of Semele, wife of Athamas king of Thebes, nurse of Bacchus, mother of Learchus and Melicerta, and step-mother of Phrixus and Helle. Being pursued by Athamas, who had become raving mad, she threw herself with Melicerta into the sea, whereupon they were both changed into sea-deities. Ino, as such, was called Matuta (Gr. Leucothea), and Melicerta Palaemon or Portumnus, Cic. Tusc. 1, 12, 28; Ov. M. 4, 416 sq.; id. F. 6, 485; Hor. A. P. 123 al.; cf. Preller's Gr. Mythol. 1, p. 377 sq.—Hence,
    II.
    Īnōŭs, a, um, adj., of or belonging to Ino:

    Melicerta,

    Verg. G. 1, 437; cf.

    Palaemon,

    id. A. 5, 823:

    sinus,

    Ov. M. 4, 497:

    pectus,

    Stat. S. 2, 1, 98:

    doli,

    Ov. A. A. 3, 176:

    arae,

    where Ino wished to sacrifice Phrixus, Val. Fl. 1, 521:

    undae,

    where Ino threw herself into the sea, id. ib. 2, 608:

    Isthmus,

    where games were celebrated by Athamas in honor of Ino, Stat. S. 4, 3, 60:

    Lechaeum,

    a promontory of the isthmus just mentioned, id. ib. 2, 2, 35.

    Lewis & Short latin dictionary > Ino

  • 83 ino

    īnō, ūs, f. ( Ino, ōnis, Hyg. Fab. 2), daughter of Cadmus and Harmonia, sister of Semele, wife of Athamas king of Thebes, nurse of Bacchus, mother of Learchus and Melicerta, and step-mother of Phrixus and Helle. Being pursued by Athamas, who had become raving mad, she threw herself with Melicerta into the sea, whereupon they were both changed into sea-deities. Ino, as such, was called Matuta (Gr. Leucothea), and Melicerta Palaemon or Portumnus, Cic. Tusc. 1, 12, 28; Ov. M. 4, 416 sq.; id. F. 6, 485; Hor. A. P. 123 al.; cf. Preller's Gr. Mythol. 1, p. 377 sq.—Hence,
    II.
    Īnōŭs, a, um, adj., of or belonging to Ino:

    Melicerta,

    Verg. G. 1, 437; cf.

    Palaemon,

    id. A. 5, 823:

    sinus,

    Ov. M. 4, 497:

    pectus,

    Stat. S. 2, 1, 98:

    doli,

    Ov. A. A. 3, 176:

    arae,

    where Ino wished to sacrifice Phrixus, Val. Fl. 1, 521:

    undae,

    where Ino threw herself into the sea, id. ib. 2, 608:

    Isthmus,

    where games were celebrated by Athamas in honor of Ino, Stat. S. 4, 3, 60:

    Lechaeum,

    a promontory of the isthmus just mentioned, id. ib. 2, 2, 35.

    Lewis & Short latin dictionary > ino

  • 84 inputo

    impŭto ( inp-), āvi, ātum, 1, v. a. [inputo], to bring into the reckoning, enter into the account, to reckon, charge (not ante-Aug.; cf. deputo).
    I.
    Lit.:

    vilici servi longe plus imputant seminis jacti quam quod severint,

    Col. 1, 7 fin.:

    sumptus alicui... viatica et vecturas,

    Dig. 17, 2, 52, § 15:

    in quartam hereditatis imputantur res, quas jure hereditario capit,

    ib. 35, 2, 90:

    haec in numerum trium tutelarum,

    ib. 23, 2, 61.—
    II.
    Trop., to enter into the account, to reckon, attribute as a merit or a fault to one's self or another; to make a boast of, to credit to, to charge, ascribe, impute to (for the Ciceron. assignare, ascribere): fatum dies imputat, Sen. de Ira, 3, 42; cf. Mart. 5, 20, 13:

    hoc non imputo in solutum,

    Sen. Ep. 8 fin.:

    gaudent muneribus, sed nec data imputant, nec acceptis obligantur,

    Tac. G. 21:

    noli imputare vanum beneficium mihi,

    Phaedr. 1, 22, 8; cf. Sen. Tranq. 6:

    huic (Masinissae) imputari victum Hannibalem, huic captum Syphacem, huic Carthaginem deletam,

    Just. 38, 6:

    alii transeunt quaedam imputantque quod transeant,

    Plin. Ep. 8, 21, 4; cf. Suet. Tib. 53:

    ipsum sibi eripere tot beneficiorum occasiones, tam numerosam obligandi imputandique materiam,

    Plin. Pan. 39, 3; so absol.:

    cum quidam crimen ultro faterentur, nonnulli etiam imputarent,

    made a merit of it, Suet. Ner. 36: saevit enim natumque objectat et imputat illis, charges upon them ( his son ' s fate), Ov. M. 2, 400:

    mortem senioribus imputat annis,

    id. ib. 15, 470:

    rebellandi tempus Atheniensibus,

    Vell. 2, 23, 4:

    an ei caedes imputanda sit, a quo jurgium coepit?

    Quint. 5, 10, 72:

    suum exsilium rei publicae imputaturus,

    Sen. Ep. 86:

    prospera omnes sibi vindicant, adversa uni imputantur,

    Tac. Agr. 27:

    alicui moras belli aut causas rebellandi,

    id. ib. 34; id. H. 4, 14 fin.:

    culpam nostram illi,

    Plin. 18, 1, 1, § 2:

    et tibi scilicet, qui requisisti, imputabis, si digna ne epistula quidem videbuntur,

    Plin. Ep. 6, 20 fin.:

    sibi imputent cur minus idoneum fidejussorem acceperint,

    Dig. 42, 7, 1:

    imputet ipse deus nectar mihi, fiet acetum,

    may assign, give, Mart. 12, 48, 13:

    otia parva nobis,

    id. 4, 83, 2:

    hoc solum erit certamen, quis mihi plurimum imputet,

    Tac. H. 1, 38.

    Lewis & Short latin dictionary > inputo

  • 85 inquiro

    inquīro, sīvi, sītum, 3, v. a. [in-quaero], to seek after, search for, inquire into any thing (cf. anquirere).
    I.
    Lit.:

    vera illa honestas, quam natura maxime inquirit,

    Cic. Tusc. 3, 2, 3:

    omnia ordine,

    Liv. 22, 7, 11:

    sedes,

    Just. 3, 4:

    inquire in ea quae memoriae sunt prodita,

    Cic. Leg. 1, 1, 4:

    de opere,

    Quint. 3, 11, 21:

    verborum originem,

    id. 1, 6, 28:

    aliquibus inquirenda quaedam mandare,

    id. 10, 1, 128:

    vitia (alicujus),

    Hor. S. 1, 3, 28:

    quid sit furere,

    id. ib. 2, 3, 41.—
    II.
    Trop.
    A.
    Jurid., to search for grounds of accusation against one:

    cum ego diem inquirendi in Siciliam perexiguam postulavissem,

    Cic. Verr. 1, 2, 6:

    in competitores,

    id. Mur. 21:

    de rebus capitalibus,

    Curt. 6, 8, 17:

    inquisitum missi de iis, quorum, etc.,

    Liv. 40, 20, 3.—
    B.
    To search, pry, examine, or inquire into any thing:

    si quis habet causam celebritatis, in eum quid agat inquiritur, etc.,

    Cic. de Off. 2, 13, 44:

    nimium inquirens in se, atque ipse sese observans,

    Cic. Brut. 82, 283:

    filius ante diem patrios inquirit in annos,

    to inquire how long his father will live, Ov. M. 1, 148:

    totum in orbem,

    id. ib. 12, 63:

    obstitit oceanus in se simul et in Herculem inquiri,

    Tac. G. 34.— Hence, inquīsītus, a, um, P. a., searched into or for:

    res,

    Liv. 10, 40, 10:

    corpus magna cum cura inquisitum,

    searched for, id. 22, 7, 5:

    istanc rem inquisitam certumst non amittere,

    not to neglect inquiry, Plaut. Am. 2, 2, 217.— Hence, adv.: inquīsītē, with investigation, thoroughly, Gell. 1, 3, 9; comp., id. 1, 3, 21.

    Lewis & Short latin dictionary > inquiro

  • 86 inquisite

    inquīro, sīvi, sītum, 3, v. a. [in-quaero], to seek after, search for, inquire into any thing (cf. anquirere).
    I.
    Lit.:

    vera illa honestas, quam natura maxime inquirit,

    Cic. Tusc. 3, 2, 3:

    omnia ordine,

    Liv. 22, 7, 11:

    sedes,

    Just. 3, 4:

    inquire in ea quae memoriae sunt prodita,

    Cic. Leg. 1, 1, 4:

    de opere,

    Quint. 3, 11, 21:

    verborum originem,

    id. 1, 6, 28:

    aliquibus inquirenda quaedam mandare,

    id. 10, 1, 128:

    vitia (alicujus),

    Hor. S. 1, 3, 28:

    quid sit furere,

    id. ib. 2, 3, 41.—
    II.
    Trop.
    A.
    Jurid., to search for grounds of accusation against one:

    cum ego diem inquirendi in Siciliam perexiguam postulavissem,

    Cic. Verr. 1, 2, 6:

    in competitores,

    id. Mur. 21:

    de rebus capitalibus,

    Curt. 6, 8, 17:

    inquisitum missi de iis, quorum, etc.,

    Liv. 40, 20, 3.—
    B.
    To search, pry, examine, or inquire into any thing:

    si quis habet causam celebritatis, in eum quid agat inquiritur, etc.,

    Cic. de Off. 2, 13, 44:

    nimium inquirens in se, atque ipse sese observans,

    Cic. Brut. 82, 283:

    filius ante diem patrios inquirit in annos,

    to inquire how long his father will live, Ov. M. 1, 148:

    totum in orbem,

    id. ib. 12, 63:

    obstitit oceanus in se simul et in Herculem inquiri,

    Tac. G. 34.— Hence, inquīsītus, a, um, P. a., searched into or for:

    res,

    Liv. 10, 40, 10:

    corpus magna cum cura inquisitum,

    searched for, id. 22, 7, 5:

    istanc rem inquisitam certumst non amittere,

    not to neglect inquiry, Plaut. Am. 2, 2, 217.— Hence, adv.: inquīsītē, with investigation, thoroughly, Gell. 1, 3, 9; comp., id. 1, 3, 21.

    Lewis & Short latin dictionary > inquisite

  • 87 insero

    1.
    in-sĕro, sēvi, sĭtum, 3, v. a. [in-, 1. sero], to sow or plant in; to ingraft (class.).
    I.
    Lit.:

    frumentum,

    Col. 5, 7, 3:

    pirum bonam in pirum silvaticam,

    to ingraft, graft, Varr. R. R. 1, 40, 5:

    vitem,

    Col. Arb. 8, 2:

    fissā modo cortice virgam Inserit,

    Ov. M. 14, 631; Hor. Epod. 2, 12:

    inseritur et nucis arbutus horrida fetu,

    Verg. G. 2, 69 Forbig. ad loc.; so,

    cum Vergilius insitam nucibus arbutum dicat,

    Plin. 15, 15, 17, § 57. —
    II.
    Trop., to implant:

    num qua tibi vitiorum inseverit olim Natura,

    Hor. S. 1, 3, 35:

    remedia herbis invisis,

    Plin. 22, 6, 7, § 15:

    animos corporibus,

    to unite, Cic. Univ. 12, 38.—Hence, insĭtus, a, um, P.a., ingrafted, grafted.
    A.
    Lit.:

    arbor,

    Col. Arb. 20, 2:

    mala,

    Verg. G. 2, 33.—
    2.
    Transf., of animals:

    discordantem utero suo generis alieni stirpem insitam recipere,

    a hybrid, Col. 6, 36, 2.— Subst.: insĭtum, i, n., a graft, scion, Col. 5, 11, 8.—
    III.
    Trop., implanted by nature, inborn, innate, natural:

    O generosam stirpem et tamquam in unam arborem plura genera, sic in istam domum multorum insitam atque illigatam sapientiam,

    Cic. Brut. 58, 213: reliqua est ea causa, quae non jam recepta, sed innata;

    neque delata ad me, sed in animo sensuque meo penitus affixa atque insita est,

    id. Verr. 2, 5, 53, § 139:

    Deorum cognitiones,

    id. N. D. 1, 17, 44:

    tam penitus insita opinio,

    id. Clu. 1, 4:

    notio quasi naturalis atque insita in animis nostris,

    id. Fin. 1, 9, 31:

    menti cognitionis amor,

    id. ib. 4, 7, 18:

    hoc naturā est insitum, ut,

    id. Sull. 30, 83:

    feritas,

    Liv. 34, 20, 2.— In gen., taken in, incorporated, admitted, adopted:

    ex deserto Gavii horreo in Calatinos Atilios insitus,

    Cic. Sest. 33, 72:

    insitus et adoptivus,

    Tac. A. 13, 14.
    2.
    in-sĕro, sĕrŭi, sertum, 3, v. a. [in-, 2. sero], to put, bring, or introduce into, to insert (class.); constr. with in and acc., or with dat.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    collum in laqueum,

    Cic. Verr. 2, 4, 17, § 37; id. de Or. 2, 39, 162:

    oculos in pectora,

    Ov. M. 2, 94:

    caput in tentoria,

    Liv. 8, 36, 6:

    gemmas aureis soleis,

    Curt. 9, 1, 29:

    falces longuriis,

    Caes. B. G. 3, 14:

    subtegmen radiis,

    Ov. M. 6, 56:

    in avium nidis aliquid,

    Plin. 24, 19, 113, § 174.—
    B.
    In partic., to ingraft: quidquid inserueris, vimine diligenter ligato, Col. Arb. 8, 2:

    surculus insertus,

    id. ib. 3.—
    II.
    Trop., to bring into, introduce, to mix or mingle with:

    amputanda plura sunt illi aetati, quam inserenda,

    Cic. Cael. 31, 76:

    jus est, quod non opinio genuit, sed quaedam innata vis inseruit,

    id. Inv. 2, 53, 161:

    historiae jocos,

    Ov. Tr. 2, 444:

    querelas,

    Tac. H. 1, 23:

    adeo minimis etiam rebus prava religio inserit Deos,

    Liv. 27, 23, 2:

    contiones directas operi suo,

    Just. 38, 3:

    tantae rerum magnitudini hoc inserere,

    Vell. 2, 107, 1:

    haec libello,

    Suet. Dom. 18: manus, to set one ' s hands to, Luc. 8, 552:

    liberos sceleri,

    to draw into, involve in crime, Sen. Thyest. 322:

    nomina alienae gentis Aeacidis,

    Ov. M. 13, 33; cf.:

    ignobilitatem suam magnis nominibus,

    Tac. A. 6, 2: se, to mingle with, join, engage in:

    inserentibus se centurionibus,

    id. H. 2, 19:

    se turbae,

    Ov. A. A. 1, 605:

    se bellis civilibus,

    id. M. 3, 117: civium numero, to reckon or enroll among, Suet. Aug. 42:

    Liviorum familiae,

    id. Tib. 3:

    stellis et concilio Jovis,

    Hor. C. 3, 25, 6:

    aliquem vitae,

    i. e. to preserve alive, Stat. S. 5, 5, 72: nomen famae, to attach to fame, i. e. to render celebrated, Tac. Or. 10.

    Lewis & Short latin dictionary > insero

  • 88 intero

    in-tĕro, trīvi, trītum ( second pers. perf. intrīsti; see below), 3, v. a., to rub into, to rub, bruise, or crumble in ( poet. and postAug.).
    I.
    Lit.:

    infundito in catinum: eo interito,

    Cato, R. R. 156, 6:

    aliquid potioni,

    Plin. 28, 19, 80, § 261.—
    II.
    Trop. Prov.: tute hoc intrīsti: tibi omne est exedendum, you have made this dish, and must eat it up, i. e. you have begun the affair, and must carry it through, Ter. Phorm. 2, 2, 4:

    tibi quod intrīsti exedendum est, sic vetus verbum jubet,

    Aus. Edyll. 6, p. 167.—Hence, intrītus, a, um, P. a.
    A.
    Adj.
    1.
    Bruised to pieces, pounded up:

    glans intrita,

    Plin. 24, 3, 3, § 7. —
    2.
    Crumbled into, broken into:

    panis triticeus intritus in aquam,

    Varr. R. R. 3, 9, 21:

    panis in lacte,

    id. ib. 2, 9, 10. —
    B.
    Subst.
    1.
    intrīta, ae, f., paste, mash of lime, clay, etc., Plin. 36, 23, 55, § 176; Col. 12, 55. —
    2.
    intrītum, i, n., paste (post-class.), App. M. 11, p. 265.

    Lewis & Short latin dictionary > intero

  • 89 intimo

    intĭmo, āvi, ātum, 1, v. a. [intimus], to put or bring into (post-class.).
    I.
    Lit.:

    partem gurgiti,

    Sol. 5:

    Nilus mari intimatur,

    flows into, id. 32; Amm. 22, 8, 40:

    argentum tabulis,

    Tert. Hab. Mul. 5.—
    II.
    Transf.
    A.
    To drive or press into:

    imaginem aliquam inbibere et sibi intimare,

    Tert. adv. Valent. 17; Symm. Ep. 10, 33. —
    B.
    To announce, publish, make known, intimate:

    nuntius intimatur,

    Amm. 21, 11, 1; 28, 3, 8: vitam litteris, Treb. Gall. 16: notoriā tuā intimāsti, Claudium graviter irasci, Gall. ap. Treb. Claud. 17:

    cunctis pistoribus intimari oportet, quod si quis, etc., Cod. 14, 3, 1: longitudines syllabarum,

    Mart. Cap. 3, § 274; 5, § 519.

    Lewis & Short latin dictionary > intimo

  • 90 intritum

    in-tĕro, trīvi, trītum ( second pers. perf. intrīsti; see below), 3, v. a., to rub into, to rub, bruise, or crumble in ( poet. and postAug.).
    I.
    Lit.:

    infundito in catinum: eo interito,

    Cato, R. R. 156, 6:

    aliquid potioni,

    Plin. 28, 19, 80, § 261.—
    II.
    Trop. Prov.: tute hoc intrīsti: tibi omne est exedendum, you have made this dish, and must eat it up, i. e. you have begun the affair, and must carry it through, Ter. Phorm. 2, 2, 4:

    tibi quod intrīsti exedendum est, sic vetus verbum jubet,

    Aus. Edyll. 6, p. 167.—Hence, intrītus, a, um, P. a.
    A.
    Adj.
    1.
    Bruised to pieces, pounded up:

    glans intrita,

    Plin. 24, 3, 3, § 7. —
    2.
    Crumbled into, broken into:

    panis triticeus intritus in aquam,

    Varr. R. R. 3, 9, 21:

    panis in lacte,

    id. ib. 2, 9, 10. —
    B.
    Subst.
    1.
    intrīta, ae, f., paste, mash of lime, clay, etc., Plin. 36, 23, 55, § 176; Col. 12, 55. —
    2.
    intrītum, i, n., paste (post-class.), App. M. 11, p. 265.

    Lewis & Short latin dictionary > intritum

  • 91 introitus

    1.
    intrŏĭtus, a, um, Part., from introeo.
    2.
    intrŏĭtus, ūs, m. [introeo], a going in or into, an entering, entrance (class.).
    I.
    Lit.:

    nocturnus introitus Zmyrnam quasi in hostium urbem,

    Cic. Phil. 11, 2, 5:

    militum,

    Caes. B. C. 1, 21:

    in urbem,

    id. Dom. 28:

    sol in Geminos introitum facit,

    enters, Col. 11, 2, 43:

    primo statim introitu,

    at his very first entrance, Tac. H. 1, 31:

    aliquem introitu prohibere,

    Cic. Caecin. 13:

    cujus in Graeciam,

    Just. 2, 11, 1:

    introitum alicujus rei pellere,

    to keep a thing from entering, Plin. 20, 9, 39, § 101.—With in and abl. (rare):

    sol introitum in Cancro facit,

    Col. 11, 2, 49.—
    2.
    Esp., the mouth of a river, its entrance into another:

    Averni,

    Sil. 13, 398; also as the entrance to it from the sea (cf. B. infra):

    Indi,

    Plin. 12, 12, 25, § 41 al. —
    B.
    Transf., a place of entrance, passage:

    ad omnes introitus, qua adiri poterat,

    Cic. Caecin. 8:

    omnes introitus erant praeclusi,

    Caes. B. G. 5, 9:

    clandestinus,

    Suet. Ner. 48:

    aures duros et quasi corneolos habere introitus,

    Cic. N. D. 2, 57:

    portus,

    Caes. B. C. 3, 39, 2; Cic. Verr. 2, 5, 31, § 80:

    aedis,

    Nep. Paus. 5, 3:

    ad ipsum introitum exspectare macelli,

    Juv. 11, 10. —In the abl.:

    INTROITO,

    Inscr. Orell. 2103. —
    II.
    Trop.
    A.
    An entering, entrance upon an office or into a society:

    certum aliquid pro introitu dare,

    Plin. Ep. 10, 113:

    sacerdotii,

    Suet. Claud. 9:

    militiam illam cum introitu comparari volo,

    i. e. entrancemoney, Dig. 32, 1, 102.—
    B.
    A beginning, introduction, prelude (syn.:

    principium, exordium, prooemium): fabulae Clodianae,

    Cic. Att. 1, 18:

    defensionis,

    id. Cael. 2, 3:

    in introitu hujus operis,

    Plin. 6, 27, 31, § 141.

    Lewis & Short latin dictionary > introitus

  • 92 Itys

    Ĭtys, Ityos, Ityn or Itym, m., = Itus.
    I.
    Son of Tereus and Progne; he was killed by his mother and served up to his father for food; whereupon he was changed into a pheasant, Progne into a swallow, and Tereus into an owl, Ov. M. 6, 652 sq.—
    II.
    A Trojan, slain by Turnus, Verg. A. 9, 574; Prop. 3, 10, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > Itys

  • 93 minuo

    mĭnŭo, ŭi, ūtum, 3, v. a. and n. [Sanscr. mi, lessen, change; Gr. minuô, minuthô; cf.: meiôn = minor; Germ. minder, vermindern].
    I.
    Act., to make smaller, to lessen, diminish; lit. and trop.
    A.
    Lit. (rare and mostly poet.):

    ramaliaque arida tecto Detulit, et minuit,

    broke in pieces, Ov. M. 8, 645:

    ligna,

    to chop into small pieces, id. F. 2, 647:

    portarum objectus,

    to dash in pieces, Stat. Th. 10, 526:

    dentes in limine,

    id. ib. 10, 47:

    sanguinem,

    to let blood, Veg. Vet. 1, 16, 2;

    in the same signif., simply minuere,

    id. ib. 1, 22, 1.—
    B.
    Trop., to lessen, diminish, lower, reduce, weaken, abate, restrict (very freq. and class.):

    imperium matris,

    Plaut. As. 3, 1, 6:

    sumptus civitatum,

    Cic. Fam. 3, 8, 2:

    (rem familiarem),

    Hor. S. 2, 3, 177:

    gradum,

    Quint. 2, 3, 7:

    gloriam alicujus,

    Cic. Fl. 12, 28:

    molestias vitae,

    id. Fin. 1, 16, 51:

    cupiditates,

    id. ib.:

    invidiam,

    id. Agr. 1, 5, 14:

    opem,

    Caes. B. G. 5, 33:

    auctoritatem,

    id. B. C. 3, 43:

    minuuntur corporis artus,

    grow less, diminish in size, Ov. M. 7, 317:

    minuuntur corpora siccis,

    Plin. 11, 54, 118, § 283:

    consul alter proelio uno et vulnere suo minutus,

    discouraged, Liv. 21, 52, 2 (al. deminutus):

    suspicionem profectionis,

    Cic. Att. 10, 16, 4:

    controversias,

    to settle, put an end to, Caes. B. G. 5, 26:

    minuenda est haec opinio,

    to be refuted, Cic. Off. 1, 22, 72:

    magistratum, censuram,

    to restrict the power of, to limit, Liv. 4, 24:

    majestatem populi Romani per vim,

    to violate, offend against, Cic. Phil. 1, 9, 21:

    matris imperium,

    Plaut. As. 3, 1, 6:

    religionem,

    Nep. Ages. 4, 8:

    nec tu ea causa minueris Haec quae facis, ne is mutet suam sententiam,

    Ter. And. 2, 3, 19:

    consilium,

    to alter, change, id. Hec. 4, 3, 10:

    condemnationem,

    to commute, Gai. Inst. 3, 224; 4, 57.—
    II.
    Neutr., to diminish, grow less:

    minuente aestu,

    at the ebbing of the tide, Caes. B. G. 3, 12, 1:

    minuente lunā,

    waning, Pall. 3, 24; Sedul. 1, 243; cf.:

    crescentis minuentisque sideris species,

    Plin. 37, 10, 67, § 181.—Hence, mĭnūtus, a, um, P. a. (diminished; hence), little, small, minute (class.).
    A.
    Lit.: pueri minuti (opp. majores), Varr. ap. Non. 141, 18: id [p. 1148] omnes magni minutique, Plaut. Cist. 2, 1, 45.—Of things:

    litterae,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 68:

    minuta ac brevia folia,

    Plin. 12, 24, 53, § 111:

    ossa,

    Lucr. 1, 835:

    opuscula,

    Cic. Ac. 2, 38, 120:

    itinera,

    Suet. Aug. 82:

    aere minuto qualiacumque somnia vendere,

    Juv. 6, 546:

    facies minutae,

    miniature portraits, id. 14, 291.— Comp.:

    minutior ac mage pollens,

    Lucr. 4, 318.— Sup.:

    minutissimis ictibus excarnificatus,

    Suet. Vit. 17:

    res,

    little things, trifles, Cic. Clu. 64, 180:

    res minutissimae et contemptibiles,

    Aug. Conf. 10, 35, 4:

    aves,

    Col. 8, 5, 10.—
    B.
    Trop., petty, paltry, insignificant.
    1.
    Of persons:

    alii minuti et angusti,

    Cic. Fin. 1, 18, 61:

    philosophi,

    id. Div. 1, 30, 62:

    imperatores,

    id. Brut. 73, 256:

    plebes,

    Phaedr. 4, 6, 13.—
    2.
    Of things: canto carmina versibus minutis, Poët. ap. Plin. Ep. 4, 27, 4:

    genus orationis,

    Cic. de Or. 2, 38, 159:

    minuti est animi voluptas ultio,

    Juv. 13, 189.— Hence, subst.: mĭnūtum, i, n., the smallest piece of money, a mite, farthing:

    novissimum reddere,

    Vulg. Luc. 12, 59; cf.:

    aes minutum,

    id. ib. 21, 2.— Plur.
    (α).
    The little (opp. longa), Calp. Ecl. 5, 7.—
    (β).
    Minutes, points, very small parts, Amm. 20, 3, 2; Gram. Vet. p. 374, 11.—
    (γ).
    Comp.:

    illa minutiora,

    those less important matters, Aur. Vict. Epit. 48, 18.—Hence, adv., in two forms.
    1.
    mĭnūtē, into small or fine pieces, finely, minutely (class.).
    A.
    Lit.:

    sal minute tritus,

    Col. 6, 17, 7:

    minutissime commolere,

    id. 12, 28, 1:

    historia minutissime scripta,

    in an extremely small hand, Sen. Ep. 95, 2.—
    B.
    Trop.
    (α).
    In a petty or paltry manner:

    res minutius tractare,

    Cic. Fin. 4, 3, 7.—
    (β).
    Minutely, closely, accurately:

    minutius et scrupulosius scrutantur omnia,

    Quint. 5, 14, 28.—
    2.
    mĭnūtim, into small pieces, finely, minutely (ante-class. and post-Aug.):

    concidere,

    Cato, R. R. 123:

    scoria minutim fracta,

    Plin. 34, 18, 51, § 171; Gell. 17, 8, 2.—
    B.
    With short steps, trippingly:

    equus ambulans,

    Veg. Vet. 1, 56, 39:

    deambulare,

    id. ib. 2, 53, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > minuo

  • 94 minutum

    mĭnŭo, ŭi, ūtum, 3, v. a. and n. [Sanscr. mi, lessen, change; Gr. minuô, minuthô; cf.: meiôn = minor; Germ. minder, vermindern].
    I.
    Act., to make smaller, to lessen, diminish; lit. and trop.
    A.
    Lit. (rare and mostly poet.):

    ramaliaque arida tecto Detulit, et minuit,

    broke in pieces, Ov. M. 8, 645:

    ligna,

    to chop into small pieces, id. F. 2, 647:

    portarum objectus,

    to dash in pieces, Stat. Th. 10, 526:

    dentes in limine,

    id. ib. 10, 47:

    sanguinem,

    to let blood, Veg. Vet. 1, 16, 2;

    in the same signif., simply minuere,

    id. ib. 1, 22, 1.—
    B.
    Trop., to lessen, diminish, lower, reduce, weaken, abate, restrict (very freq. and class.):

    imperium matris,

    Plaut. As. 3, 1, 6:

    sumptus civitatum,

    Cic. Fam. 3, 8, 2:

    (rem familiarem),

    Hor. S. 2, 3, 177:

    gradum,

    Quint. 2, 3, 7:

    gloriam alicujus,

    Cic. Fl. 12, 28:

    molestias vitae,

    id. Fin. 1, 16, 51:

    cupiditates,

    id. ib.:

    invidiam,

    id. Agr. 1, 5, 14:

    opem,

    Caes. B. G. 5, 33:

    auctoritatem,

    id. B. C. 3, 43:

    minuuntur corporis artus,

    grow less, diminish in size, Ov. M. 7, 317:

    minuuntur corpora siccis,

    Plin. 11, 54, 118, § 283:

    consul alter proelio uno et vulnere suo minutus,

    discouraged, Liv. 21, 52, 2 (al. deminutus):

    suspicionem profectionis,

    Cic. Att. 10, 16, 4:

    controversias,

    to settle, put an end to, Caes. B. G. 5, 26:

    minuenda est haec opinio,

    to be refuted, Cic. Off. 1, 22, 72:

    magistratum, censuram,

    to restrict the power of, to limit, Liv. 4, 24:

    majestatem populi Romani per vim,

    to violate, offend against, Cic. Phil. 1, 9, 21:

    matris imperium,

    Plaut. As. 3, 1, 6:

    religionem,

    Nep. Ages. 4, 8:

    nec tu ea causa minueris Haec quae facis, ne is mutet suam sententiam,

    Ter. And. 2, 3, 19:

    consilium,

    to alter, change, id. Hec. 4, 3, 10:

    condemnationem,

    to commute, Gai. Inst. 3, 224; 4, 57.—
    II.
    Neutr., to diminish, grow less:

    minuente aestu,

    at the ebbing of the tide, Caes. B. G. 3, 12, 1:

    minuente lunā,

    waning, Pall. 3, 24; Sedul. 1, 243; cf.:

    crescentis minuentisque sideris species,

    Plin. 37, 10, 67, § 181.—Hence, mĭnūtus, a, um, P. a. (diminished; hence), little, small, minute (class.).
    A.
    Lit.: pueri minuti (opp. majores), Varr. ap. Non. 141, 18: id [p. 1148] omnes magni minutique, Plaut. Cist. 2, 1, 45.—Of things:

    litterae,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 68:

    minuta ac brevia folia,

    Plin. 12, 24, 53, § 111:

    ossa,

    Lucr. 1, 835:

    opuscula,

    Cic. Ac. 2, 38, 120:

    itinera,

    Suet. Aug. 82:

    aere minuto qualiacumque somnia vendere,

    Juv. 6, 546:

    facies minutae,

    miniature portraits, id. 14, 291.— Comp.:

    minutior ac mage pollens,

    Lucr. 4, 318.— Sup.:

    minutissimis ictibus excarnificatus,

    Suet. Vit. 17:

    res,

    little things, trifles, Cic. Clu. 64, 180:

    res minutissimae et contemptibiles,

    Aug. Conf. 10, 35, 4:

    aves,

    Col. 8, 5, 10.—
    B.
    Trop., petty, paltry, insignificant.
    1.
    Of persons:

    alii minuti et angusti,

    Cic. Fin. 1, 18, 61:

    philosophi,

    id. Div. 1, 30, 62:

    imperatores,

    id. Brut. 73, 256:

    plebes,

    Phaedr. 4, 6, 13.—
    2.
    Of things: canto carmina versibus minutis, Poët. ap. Plin. Ep. 4, 27, 4:

    genus orationis,

    Cic. de Or. 2, 38, 159:

    minuti est animi voluptas ultio,

    Juv. 13, 189.— Hence, subst.: mĭnūtum, i, n., the smallest piece of money, a mite, farthing:

    novissimum reddere,

    Vulg. Luc. 12, 59; cf.:

    aes minutum,

    id. ib. 21, 2.— Plur.
    (α).
    The little (opp. longa), Calp. Ecl. 5, 7.—
    (β).
    Minutes, points, very small parts, Amm. 20, 3, 2; Gram. Vet. p. 374, 11.—
    (γ).
    Comp.:

    illa minutiora,

    those less important matters, Aur. Vict. Epit. 48, 18.—Hence, adv., in two forms.
    1.
    mĭnūtē, into small or fine pieces, finely, minutely (class.).
    A.
    Lit.:

    sal minute tritus,

    Col. 6, 17, 7:

    minutissime commolere,

    id. 12, 28, 1:

    historia minutissime scripta,

    in an extremely small hand, Sen. Ep. 95, 2.—
    B.
    Trop.
    (α).
    In a petty or paltry manner:

    res minutius tractare,

    Cic. Fin. 4, 3, 7.—
    (β).
    Minutely, closely, accurately:

    minutius et scrupulosius scrutantur omnia,

    Quint. 5, 14, 28.—
    2.
    mĭnūtim, into small pieces, finely, minutely (ante-class. and post-Aug.):

    concidere,

    Cato, R. R. 123:

    scoria minutim fracta,

    Plin. 34, 18, 51, § 171; Gell. 17, 8, 2.—
    B.
    With short steps, trippingly:

    equus ambulans,

    Veg. Vet. 1, 56, 39:

    deambulare,

    id. ib. 2, 53, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > minutum

  • 95 misceo

    miscĕo, miscŭi, mixtum (mistum is found in many MSS. and edd., but is probably a corruption of copyists, representing the weakened sound of x in later times; v. Neue, Formenl. 2, p. 556), 2, v. a. [root mik-, mig-; Sanscr. micras, mixed; Gr. misgô, mignumi; cf. miscellus], to mix, mingle, to intermingle, blend (for the difference between this word and temperare, v. below, II. A.; cf. confundo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.; with abl.:

    (sortes) pueri manu miscentur,

    Cic. Div. 2, 41, 86:

    toxicum antidoto,

    Phaedr. 1, 14, 8:

    mella Falerno,

    Hor. S. 2, 4, 24:

    vina Surrentina faece Falernā,

    id. ib. 2, 4, 55:

    pabula sale,

    Col. 6, 4:

    nectare aquas,

    Ov. H. 16, 198.— With dat.:

    dulce amarumque mihi,

    Plaut. Ps. 1, 1, 61:

    fletum cruori,

    Ov. M. 4, 140; Col. 7, 5:

    inter curalium virides miscere smaragdos,

    Lucr. 2, 805:

    cumque meis lacrimis miscuit usque suas,

    Ov. P. 1, 9, 20. —
    B.
    In partic.
    1.
    To join one's self to, have carnal intercourse with one:

    corpus cum aliquā,

    Cic. Div. 1, 29, 60.—With dat.:

    sic se tibi misceat,

    Ov. M. 13, 866:

    cum aliquo misceri in Venerem,

    App. M. 9, p. 228, 16:

    sanguinem et genus,

    to intermarry, Liv. 1, 9, 4.—
    2.
    To mix, prepare a drink:

    alteri miscere mulsum,

    Cic. Fin. 2, 5, 17; Ov. Am. 1, 4, 29:

    Veientana mihi misces,

    Mart. 3, 49, 1:

    pocula alicui,

    Ov. M. 10, 160:

    lurida terribiles miscent aconita novercae,

    id. ib. 1, 147; cf.: miscenda Cum Styge vina bibas, = you shall die, id. ib. 12, 321:

    nullis aconita propinquis miscuit (Orestes),

    Juv. 8, 219.—
    3.
    Miscere se, or misceri, to mingle with others, to unite, assemble:

    miscet (se) viris,

    Verg. A. 1, 440:

    se partibus alicujus,

    Vell. 2, 86, 3:

    ipsa ad praetoria densae Miscentur,

    assemble, Verg. G. 4, 75.—
    4.
    Miscere manus or proelia, to join battle, engage ( poet.):

    miscere manus,

    Prop. 2, 20, 66:

    proelia dura,

    id. 4, 1, 28;

    hence, vulnera,

    to inflict wounds on each other, Verg. A. 12, 720.—
    5.
    Of storms, to throw into confusion, to disturb, confound, embroil ( poet.):

    caelum terramque,

    Verg. A. 1, 134:

    magno misceri murmure pontum,

    id. ib. 1, 124:

    miscent se maria,

    id. ib. 9, 714.—Hence, of persons, to raise a great commotion, make a prodigious disturbance, to move heaven and earth:

    caelum ac terras,

    Liv. 4, 3, 6:

    quis caelum terris non misceat et mare caelo,

    Juv. 2, 25; cf.:

    mare caelo confundere,

    id. 6, 282. —
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to mix, mingle, unite, etc.:

    dulce amarumque una nunc misces mihi,

    Plaut. Ps. 1, 1, 63: miscent inter sese inimicitiam agitantes, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 275 Vahl.):

    animum alicujus cum suo miscere,

    Cic. Lael. 21, 81:

    gravitate mixtus lepos,

    id. Rep. 2, 1, 1:

    misce Ergo aliquid de nostris moribus,

    Juv. 14, 322:

    ex dissimillimis rebus misceri et temperari,

    Cic. Off. 3, 33, 119; cf.

    , joined with temperare,

    id. Or. 58, 197;

    also opp. to temperare, since miscere signifies merely to mix, but temperare to mix in due proportion: haec ita mixta fuerunt, ut temperata nullo fuerint modo,

    Cic. Rep. 2, 23, 42.—
    B.
    In partic.
    1.
    To share with, impart to another; to take part in, share in a thing (rare and perhaps not ante-Aug.):

    cum amico omnes curas, omnes cogitationes tuas misce,

    share, Sen. Ep. 3, 3:

    se negotiis,

    to take part in, engage in, Dig. 26, 7, 39, § 11:

    administrationi,

    ib. 27, 1, 17, § 5:

    paternae hereditati,

    ib. 29, 2, 42, § 3. —
    2.
    (Acc. to I. B. 5.).
    a.
    To throw into confusion, to embroil, disturb (class.): om [p. 1150] nia infima summis paria fecit, turbavit, miscuit, Cic. Leg. 3, 9, 19:

    rem publicam malis concionibus,

    id. Agr. 2, 33, 91:

    coetus,

    Tac. A. 1, 16:

    animorum motus dicendo,

    Cic. de Or. 1, 51, 220:

    anima, quae res humanas miscuit olim,

    Juv. 10, 163.—
    b.
    To stir up, occasion, excite, rouse:

    ego nova quaedam misceri et concitari mala jam pridem videbam,

    stirred up, devised, Cic. Cat. 4, 3, 6:

    seditiones,

    Tac. H. 4, 68 fin.
    3.
    Misceri aliquo, to be changed into:

    mixtus Enipeo Taenarius deus,

    Prop. 1, 13, 21.

    Lewis & Short latin dictionary > misceo

  • 96 multifidus

    multĭfĭdus, a, um, adj. [multus-findo], many-cleft, i. e. cleft or divided into many parts ( poet. and post-Aug.).
    I.
    Lit.:

    faces,

    Ov. M. 7, 259; 8, 644:

    pedes,

    Plin. 11, 37, 45, § 128:

    dens,

    i. e. a comb, Mart. 14, 25, 2.—
    B.
    Transf., of the hair, many-parted, parted into many locks:

    illi multifidos crinis sinuatur in orbes, Idaliā divisus acu,

    Claud. Rapt. Pros. 2, 15.—Of rivers, divided into many streams:

    Timavus,

    many-armed, Mart. 8, 28, 7.—
    II.
    Trop.:

    horror,

    various, manifold, Val. Fl. 4, 661:

    suavitates,

    Mart. Cap. 2, § 117:

    vaticinandi scientia,

    Jul. Val. Rer. Gest. Alex. M. 1, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > multifidus

  • 97 praeceps

    praeceps, cĭpĭtis (old form praecĭ-pes, cĭpis, Plaut. Rud. 3, 3, 8; id. et Enn. ap. Prisc. p. 725 P. (Ann. v. 391 Vahl.; abl. praecipiti), adj. [prae-caput].
    I.
    Lit., headforemost, headlong (class.):

    praecipitem trahi,

    Plaut. Ps. 1, 5, 79:

    aliquem praecipitem deicere,

    Cic. Verr. 2, 4, 40, § 86:

    praeceps ad terram datus,

    dashed to the ground, Liv. 31, 37:

    praeceps curru ab alto Desilit,

    Ov. M. 12, 128:

    hic se praecipitem tecto dedit,

    threw himself headlong from the roof, Hor. S. 1, 2, 41:

    aliquem in praeceps jacere,

    headlong, Tac. A. 4, 22; so,

    jacto in praeceps corpore,

    id. ib. 6, 49; cf.:

    in praeceps deferri,

    Liv. 5, 47.—For in praeceps, in late Lat., per praeceps occurs:

    abiit grex per praeceps in mare,

    Vulg. Matt. 8, 32; id. Judic. 5, 22.—Hence, of one going rapidly, headforemost, headlong:

    de ponte Ire praecipitem in lutum per caputque pedesque,

    Cat. 17, 9:

    se jacere praecipitem e vertice,

    id. 63, 244; Verg. A. 5, 860:

    ab equo praeceps decidit,

    Ov. Ib. 259:

    (apes) praecipites Cadunt,

    Verg. G. 4, 80:

    aliquem praecipitem agere,

    to drive headlong, Cic. Caecin. 21, 60; Verg. A. 5, 456:

    praecipites se fugae mandabant,

    Caes. B. G. 2, 24:

    Monoeten In mare praecipitem deturbat,

    Verg. A. 5, 175; cf.:

    praeceps amensque cucurri,

    Ov. M. 7, 844:

    praeceps Fertur,

    is borne headlong, rushes, Hor. S. 1, 4, 30:

    nuntii,

    Tac. H. 2, 6.—
    B.
    Transf., of inanim. things.
    1.
    Of localities, qs. that descend suddenly in front, i. e. downhill, steep, precipitous:

    in declivi ac praecipiti loco,

    Caes. B. G. 4, 33:

    via (opp. plana),

    Cic. Fl. 42, 105:

    saxa,

    Liv. 38, 23:

    fossae,

    Ov. M. 1, 97; Verg. A. 11, 888:

    iter,

    Ov. Tr. 4, 3, 74; cf.

    trop.: iter ad malum praeceps ac lubricum,

    Cic. Rep. 1, 28, 44:

    loci,

    Col. 1, 2:

    mons,

    Plin. Pan. 16.—
    b.
    Subst.: praeceps, cĭpĭtis, n., a steep place, a precipice:

    turrim in praecipiti stantem,

    Verg. A. 2, 460:

    specus vasto in praeceps hiatu,

    Plin. 2, 45, 44, § 115:

    in praeceps pervenitur,

    Vell. 2, 3, 4:

    immane,

    Juv. 10, 107:

    altissimum,

    App. M. 4, p. 144 med. —In plur.:

    in praecipitia cursus iste deducit,

    Sen. Ep. 8, 4.—
    2.
    Sinking, declining:

    (in vitibus) praecipites palmites dicuntur, qui de hornotinis virgis enati in duro alligantur,

    Col. 5, 6, 33:

    sol Praecipitem lavit aequore currum,

    Verg. G. 3, 359:

    jam praeceps in occasum sol erat,

    Liv. 10, 42:

    dies,

    id. 4, 9; cf.:

    senectus,

    Curt. 6, 5, 3. —
    3.
    In gen., swift, rapid, rushing, violent ( poet.;

    syn.: celer, velox): praeceps Anio,

    Hor. C. 1, 7, 13:

    Boreas,

    Ov. M. 2, 185:

    nox,

    fleeting, transient, id. ib. 9, 485:

    procella,

    Stat. Th. 5, 419:

    oceani fragor,

    Val. Fl. 3, 404:

    letum,

    Sen. Hippol. 262:

    remedium,

    Curt. 3, 6, 2.—
    II.
    Trop., headlong, hasty, rash, precipitate.
    A.
    In gen. (class.):

    noster erus, qui scelestus sacerdotem anum praecipes Reppulit,

    Plaut. Rud. 3, 3, 10:

    sol jam praecipitans me quoque haec praecipitem paene evolvere coëgit,

    almost headlong, precipitately, Cic. de Or. 3, 55, 209:

    agunt eum praecipitem poenae civium Romanorum,

    chase, pursue, id. Verr. 2, 1, 3, § 7:

    praecipitem amicum ferri sinere,

    to rush into the abyss, id. Lael. 24, 89:

    quoniam ab inimicis praeceps agor,

    am pursued, Sall. C. 31, 9:

    praeceps celeritas dicendi,

    Cic. Fl. 20, 48: profectio, Att. ap. Cic. Att. 9, 10, 6: occumbunt multi letum... praecipe cursu, in rapid destruction, Enn. l. l.—With gen.:

    SI NON FATORVM PRAECEPS HIC MORTIS OBISSET,

    sudden as regards fate, Inscr. Grut. 695, 9, emended by Minervini in Bullet. Arch. Napol. III. 1845, p. 41 (but Minervini's assumption of a new adj., praeceps, from praecipio, anticipating fale, is unnecessary).—
    B.
    In partic.
    1.
    Rash, hasty, inconsiderate:

    homo in omnibus consiliis praeceps,

    Cic. Phil. 5, 13, 37: praeceps et effrenata mens, id. Cael. 15, 35:

    praeceps consilium et immaturum,

    Suet. Aug. 8:

    cogitatio,

    id. Calig. 48:

    audacia,

    Val. Max. 1, 6, 7.—
    2.
    Inclined to any thing:

    praeceps in avaritiam et crudelitatem animus,

    Liv. 26, 38:

    praeceps ingenio in iram,

    id. 23, 7:

    animus ad flagitia praeceps,

    Tac. A. 16, 21.—
    3.
    Dangerous, hazardous, critical:

    in tam praecipiti tempore,

    Ov. F. 2, 400.—Hence,
    b.
    Subst.: praeceps, cĭpĭtis, n.
    (α).
    Great danger, extremity, extreme danger, critical circumstances:

    se et prope rem publicam in praeceps dederat,

    brought into extreme danger, Liv. 27, 27:

    levare Aegrum ex praecipiti,

    Hor. S. 2, 3, 292:

    aeger est in praecipiti,

    Cels. 2, 6.—
    (β).
    The highest part, summit, sublimity (postAug.):

    omne in praecipiti vitium stetit,

    at its point of culmination, Juv. 1, 149:

    debet orator erigi, attolli, efferri, ac saepe accedere ad praeceps,

    to verge on the sublime, Plin. Ep. 9, 26, 2.—Hence, adv.: prae-ceps, headlong.
    1.
    Lit.:

    aliquem praeceps trahere,

    Tac. A. 4, 62:

    ex his fulgoribus quaedam praeceps eunt, similia prosilientibus stellis,

    Sen. Q. N. 1, 15, 2:

    moles convulsa dum ruit intus immensam vim mortalium praeceps trahit atque operit,

    Tac. A. 4, 62:

    toto praeceps se corpore ad undas Misit,

    Verg. A. 4, 253.—
    2.
    Trop.:

    eversio rei familiaris dignitatem ac famam praeceps dabat,

    brought into danger, Tac. A. 6, 17:

    praeceps in exsilium acti,

    suddenly, hastily, Amm. 29, 1, 21.

    Lewis & Short latin dictionary > praeceps

  • 98 R

    R, r, indecl. n. or (sc. littera) f.
    I.
    The seventeenth letter of the Latin alphabet, which derives its form from the Greek P, but is not, like that, aspirated. Thus Burrus, arrabo, were originally written for Purros, arrabôn. In words borrowed from the Greek, an h was subsequently appended to the r, as a sign of the spiritus asper. On account of its vibratory sound, resembling the snarling of a dog, r is called by Persius littera canina, Sat. 1, 109; cf. Lucil. ap. Charis. p. 100 P. —
    II.
    In many words, r medial and final (but not initial) represents an original s. Tradition ascribes the introduction of r for s to Appius Claudius Caecus, consul 446 and 457 A. U. C., or to L. Papirius Crassus, consul 417 A. U. C., Dig. 1, 2, 2, § 36; Cic. Fam. 9, 21, 2. Examples of a change of s into r are: asa, lases, plusima, meliosem, meliosibus, foedesum, Fusius, Papisius, Valesius, fusvos, janitos, into ara, lares, plurima, meliorem, melioribus, foederum, Furius, Papirius, Valerius, furvus, janitor; heri (compared with hesternus and the Greek chthes); so, too, dirimo is formed from dis-emo. Cf. Varr. L. L. 7, § 26 Müll.; Cic. l. l.; Quint. 1, 4, 13; Ter. Scaur. p. 2252 and 2258 P.; Fest. s. v. Aureliam, p. 20; R pro S, p. 134; pignosa, p. 198. Both sounds have maintained their place in some substantives of the third declension ending in or or os (arbor, color, honor, labor, lepor, etc., and also arbos, colos, honos, labos, lepos, etc.); so in quaeso, quaesumus, also written quaero, quaerimus; cf. nasus and naris, pulvis and pulver, etc.— The converse change of an original r into s appears very doubtful. Forms like hesternus (from heri), festus (also feriae), ustum (from uro), etc., indicate rather an original s, when compared with arbustum also arboretum, and majusculus also major.— For the relation of the r to d and l, v. D and L. —
    III.
    R is assimilated,
    a.
    Most freq. before l: libellus, tenellus, intellego, pellicio, from liber, tener, inter-lego, per-lacio, v. the art. per. —
    b.
    Before s: dossuarius, from dorsum. —
    IV.
    R is elided in pejero (from perjuro), and in the forms crebesco, rubesco, susum, also written crebresco, rubresco, sursum, etc. —
    V.
    As an abbreviation, R. signifies Romanus, also Rufus, recte, reficiendum, regnum, ripa, et mult. al.; R.P. respublica; R.R. rationes relatae (cf. Fest. p. 228 Müll.).

    Lewis & Short latin dictionary > R

  • 99 r

    R, r, indecl. n. or (sc. littera) f.
    I.
    The seventeenth letter of the Latin alphabet, which derives its form from the Greek P, but is not, like that, aspirated. Thus Burrus, arrabo, were originally written for Purros, arrabôn. In words borrowed from the Greek, an h was subsequently appended to the r, as a sign of the spiritus asper. On account of its vibratory sound, resembling the snarling of a dog, r is called by Persius littera canina, Sat. 1, 109; cf. Lucil. ap. Charis. p. 100 P. —
    II.
    In many words, r medial and final (but not initial) represents an original s. Tradition ascribes the introduction of r for s to Appius Claudius Caecus, consul 446 and 457 A. U. C., or to L. Papirius Crassus, consul 417 A. U. C., Dig. 1, 2, 2, § 36; Cic. Fam. 9, 21, 2. Examples of a change of s into r are: asa, lases, plusima, meliosem, meliosibus, foedesum, Fusius, Papisius, Valesius, fusvos, janitos, into ara, lares, plurima, meliorem, melioribus, foederum, Furius, Papirius, Valerius, furvus, janitor; heri (compared with hesternus and the Greek chthes); so, too, dirimo is formed from dis-emo. Cf. Varr. L. L. 7, § 26 Müll.; Cic. l. l.; Quint. 1, 4, 13; Ter. Scaur. p. 2252 and 2258 P.; Fest. s. v. Aureliam, p. 20; R pro S, p. 134; pignosa, p. 198. Both sounds have maintained their place in some substantives of the third declension ending in or or os (arbor, color, honor, labor, lepor, etc., and also arbos, colos, honos, labos, lepos, etc.); so in quaeso, quaesumus, also written quaero, quaerimus; cf. nasus and naris, pulvis and pulver, etc.— The converse change of an original r into s appears very doubtful. Forms like hesternus (from heri), festus (also feriae), ustum (from uro), etc., indicate rather an original s, when compared with arbustum also arboretum, and majusculus also major.— For the relation of the r to d and l, v. D and L. —
    III.
    R is assimilated,
    a.
    Most freq. before l: libellus, tenellus, intellego, pellicio, from liber, tener, inter-lego, per-lacio, v. the art. per. —
    b.
    Before s: dossuarius, from dorsum. —
    IV.
    R is elided in pejero (from perjuro), and in the forms crebesco, rubesco, susum, also written crebresco, rubresco, sursum, etc. —
    V.
    As an abbreviation, R. signifies Romanus, also Rufus, recte, reficiendum, regnum, ripa, et mult. al.; R.P. respublica; R.R. rationes relatae (cf. Fest. p. 228 Müll.).

    Lewis & Short latin dictionary > r

  • 100 ratio

    rătĭo, onis (abl. rationi, Lucr. 6, 66), f. [reor, ratus], a reckoning, account, calculation, computation.
    I.
    Lit.
    (α).
    Sing.: Les. Nequaquam argenti ratio conparet tamen. Sta. Ratio quidem hercle adparet: argentum oichetai, Plaut. Trin. 2, 4, 15 sq.:

    rationem putare... bene ratio accepti atque expensi inter nos convenit,

    id. Most. 1, 3, 141; 146; cf.: ad calculos vocare amicitiam, ut par sit ratio acceptorum et datorum, Cic. Lael. 16, 58:

    itur, putatur ratio cum argentario... Ubi disputata est ratio cum argentario,

    Plaut. Aul. 3, 5, 53 sq.:

    dextera digitis rationem computat,

    id. Mil. 2, 2, 49:

    magna ratio C. Verruci,

    Cic. Verr. 2, 2, 77, § 188:

    direptio ejus pecuniae, cujus ratio in aede Opis confecta est,

    id. Phil. 5, 6, 16; cf.:

    quibus in tabulis nominatim, ratio confecta erat, qui numerus domo exisset, etc.,... Quarum omnium rerum summa erat, etc.,

    Caes. B. G. 1, 29: auri ratio constat: aurum in aerario est, the account agrees, i. e. is correct, Cic. Fl. 28, 69 (v. consto):

    decumo post mense, ut rationem te dictare intellego,

    to make the reckoning, Plaut. Am. 2, 2, 38 (al. ductare):

    rationem ducere,

    to make a computation, to compute, calculate, reckon, Cic. Verr. 2, 2, 52, § 129; so, rationem habere, to take an account, make a computation:

    omnium proeliorum,

    Caes. B. C. 3, 53; cf.:

    hujus omnis pecuniae conjunctim ratio habetur,

    id. B. G. 6, 19; and:

    piratarum,

    Cic. Verr. 2, 5, 28, § 71:

    rationem inire,

    to cast up, reckon, calculate, Caes. B. G. 7, 71, 4:

    quattuor minae periere, ut ratio redditur,

    Plaut. Men. 1, 3, 23; cf.:

    tibi ego rationem reddam?

    id. Aul. 1, 1, 6; id. Trin. 2, 4, 114:

    rationem referre,

    Cic. Verr. 2, 1, 39, § 98:

    rationem repetere de pecuniis repetundis,

    id. Clu. 37, 104: Py. Quanta istaec hominum summa est? Ar. Septem millia. Py. Tantum esse oportet:

    recte rationem tenes,

    Plaut. Mil. 1, 1, 47 et saep.:

    drachumae, quas de ratione debuisti,

    according to the account, id. Trin. 2, 4, 24:

    grandem (pecuniam) quemadmodum in rationem inducerent, non videbant,

    how they should bring it into their accounts, Cic. Verr. 2, 1, 41, § 106.—
    (β).
    Plur.: rationes putare argentariam, frumentariam, pabuli causa quae parata sunt;

    rationem vinariam, oleariam, quid venierit, etc.,

    Cato, R. R. 2, 5:

    rationes ad aerarium continuo detuli... quas rationes si cognoris, intelleges, etc.,

    Cic. Pis. 25, 61:

    ut rationes cum publicanis putarent,

    id. Att. 4, 11, 1:

    rationes a colono accepit,

    id. Caecin. 32, 94:

    quid opus est? inquam. Rationes conferatis. Assidunt, subducunt, ad nummum convenit,

    id. Att. 5, 21, 12:

    rationes referre... rationes deferre,

    id. Fam. 5, 20, 2:

    Romani pueri longis rationibus assem Discunt in partes centum diducere,

    Hor. A. P. 325 et saep.:

    A RATIONIBVS,

    an accountant, Inscr. Orell. 1494; 2973; 2986; 4173 et saep. (cf. ab).—
    B.
    Transf.
    1.
    A list, roll, register (rare):

    cedo rationem carceris, quae diligentissime conficitur, quo quisque die datus in custodiam, quo mortuus, quo necatus sit,

    Cic. Verr. 2, 5, 57, § 147:

    rationes imperii, ab Augusto proponi solitas, sed a Tiberio intermissas, publicavit (sc. Caligula),

    Suet. Calig. 16 ( = breviarium) totius imperii, id. Aug. 101 fin.:

    rationarium imperii,

    id. ib. 28.—
    2.
    A sum, number (rare), Plaut. Trin. 2, 4, 11:

    nunc lenonum et scortorum plus est fere Quam olim muscarum est. Ea nimia est ratio,

    id. Truc. 1, 1, 49:

    pro ratione pecuniae liberalius est Brutus tractatus quam Pompeius,

    Cic. Att. 6, 3, 5; cf. II. B. 1. c. infra.—
    3.
    A business matter, transaction, business; also, a matter, affair, in gen. (a favorite word of Cicero):

    res rationesque eri Ballionis curo,

    Plaut. Ps. 2, 2, 31:

    res rationesque vestrorum omnium,

    id. Am. prol. 4:

    re ac ratione cum aliquo conjunctus,

    Cic. Verr. 2, 2, 70, § 172:

    de tota illa ratione atque re Gallicana inter se multa communicare,

    id. Quint. 4, 15:

    cum (Druides) in reliquis fere rebus, publicis privatisque rationibus, Graecis utantur litteris,

    Caes. B. G. 6, 14 (metaphrast. pragmasi):

    ratio nummaria,

    Cic. Att. 10, 11, 2:

    aeraria ratio,

    id. Quint. 4, 15:

    ratio domestica... bellica,

    id. Off. 1, 22, 76:

    quod ad popularem rationem attinet,

    id. Fam. 1, 2, 4:

    rationes familiares componere,

    Tac. A. 6, 16 fin.:

    fori judiciique rationem Messala suscepit,

    Cic. Rosc. Am. 51, 149; cf.:

    in explicandis rationibus rerum civilium,

    id. Rep. 1, 8, 13:

    rationes civitatis,

    id. ib. 1, 6, 11:

    quantos aestus habet ratio comitiorum... nihil fallacius ratione tota comitiorum,

    id. Mur. 17, 35:

    propter rationem Gallici belli,

    id. Prov. Cons. 8, 19; so id. ib. 8, 14, 35:

    ad omnem rationem humanitatis,

    id. Mur. 31, 66: in hac ratione quid res, quid causa, quid tempus ferat, tu facillime perspicies, id. Fam. 1, 7, 6 fin.:

    ad eam rationem existimabam satis aptam naturam meam,

    id. Att. 9, 11, A, 1.—
    b.
    Pregn.: meae (tuae, etc.) rationes, my ( thy, etc.) interest, my ( thy, etc.) advantage (cf. in Engl. to find one's account in any thing):

    me ad ejus rationes adjungo, quem tu in meis rationibus tibi esse adjungendum putasti,

    Cic. Fam. 1, 8, 2; cf.:

    exemplum meis alienissimum rationibus,

    id. Corn. Fragm. 1, 7 B. and K.:

    consideres, quid tuae rationes postulent,

    Sall. C. 44, 5: servitia repudiabat... alienum suis rationibus existimans videri causam civium cum servis fugitivis communicasse, inconsistent with his policy or interests, id. ib. 56, 5:

    si meas rationes unquam vestrae saluti anteposuissem,

    Cic. Red. ad Quir. 1, 1.
    II.
    Trop., a reckoning, account, computation:

    postquam hanc rationem cordi ventrique edidi,

    presented this reckoning, Plaut. Aul. 2, 7, 12:

    itidem hic ut Acheronti ratio accepti scribitur,

    i.e. things are taken only, nothing is given back, id. Truc. 4, 2, 36:

    nomen (comoediae) jam habetis, nunc rationes ceteras Accipite,

    an account of the rest, id. Poen. prol. 55; cf.:

    census quom sum, juratori recte rationem dedi,

    id. Trin. 4, 2, 30; so,

    rationem dare, for the more usual rationem reddere,

    Varr. L. L. 6, § 86 Mull.; Cic. Verr. 2, 1, 36, § 92 Zumpt:

    (argentarii) ratione utuntur,

    make a reckoning, settle up, Plaut. Cas. prol. 27:

    cum eam mecum rationem puto,

    go into that calculation, think over the matter, id. ib. 3, 2, 25; cf.:

    frustra egomet mecum has rationes puto,

    Ter. Ad. 2, 1, 54:

    (Medea et Atreus) inita subductaque ratione nefaria scelera meditantes,

    Cic. N. D. 3, 29, 71:

    quod posteaquam iste cognovit hanc rationem habere coepit,

    to make the following calculation, reflection, id. Verr. 2, 5, 39, § 101; cf.: totius rei consilium his rationibus explicavit, ut si, etc.,... si, etc.,... sin, etc., drew the plan of the whole undertaking according to the following calculation, that if, etc., Caes. B. C. 3, 78;

    and herewith cf.: rationem consilii mei accipite,

    id. ib. 3, 86:

    ut habere rationem possis, quo loco me convenias, etc.,

    that you may calculate, Cic. Fam. 3, 6, 6:

    semper ita vivamus, ut rationem reddendam nobis arbitremur,

    id. Verr. 2, 2, 11, § 28; cf.:

    nihil est, quod minus ferendum sit, quam rationem ab altero vitae reposcere eum, qui non possit suae reddere,

    id. Div. in Caecil. 9, 28;

    and with this cf.: si gravius quid acciderit, abs te rationem reposcent,

    will call you to account, Caes. B. G. 5, 30: clarorum virorum atque magnorum non minus otii, quam negotii rationem exstare oportere, an account must be capable of being given, Cato ap. Cic. Planc. 27, 66:

    tam otii quam negotii rationem reddere majores censuisse,

    Col. 11 fin.: eam condicionem esse imperandi, ut non aliter ratio constet, quam si uni reddatur, that the account is not correct unless, etc., Tac. A. 1, 6 fin.:

    mirum est quam singulis diebus in urbe ratio aut constet aut constare videatur,

    Plin. Ep. 1, 9, 1; 1, 5, 16 et saep.; cf. Just. praef. 5.—
    B.
    Transf.
    1.
    Relation, reference, respect to a thing:

    (agricolae) habent rationem cum terra, quae nunquam recusat imperium,

    have an account, have to do, have dealings with the earth, Cic. Sen. 15, 51; cf.:

    ubi ratio cum Orco habetur,

    Varr. R. R. 1, 4, 3;

    for which: ubi sit cum Orco ratio ponenda,

    Col. 1, 3, 2:

    cum omnibus Musis rationem habere cogito,

    Cic. Att. 2, 5, 2:

    cum hac (muliere) aliquid adulescentem hominem habuisse rationis,

    id. Cael. 20, 50; cf. id. Verr. 2, 2, 77, § 190. omnes, quibuscum ratio huic aut est aut fuit, assunt, defendunt, id. Quint. 23, 75; cf.

    . quae ratio tibi cum eo intercesserat?

    id. Rosc. Com. 14, 41:

    pacis vero quae potest esse cum eo ratio, in quo est incredibilis crudelitas, fides nulla?

    id. Phil. 4, 6, 14:

    quod si habenda cum M. Antonii latrocinio pacis ratio fuit, etc.,

    id. ib. 12, 7, 17:

    fontes ad nostrorum annalium rationem veteres, ad ipsorum sane recentes,

    in respect to our annals, id. Brut. 13, 49.—
    b.
    Pregn., a respect, regard, concern, consideration, care for a thing (usu. in the connection habere and ducere alicujus rei rationem): ad hanc rationem quoniam maximam vim natura habet, fortuna proximam: utriusque omnino habenda ratio est in deligendo genere vitae, Cic. Off. 1, 33, 120:

    quorum (civium Romanorum) nobis pro vestra sapientia, Quirites, habenda est ratio diligenter,

    id. Imp. Pomp. 7, 17:

    (deos) piorum et impiorum habere rationem,

    id. Leg. 2, 7, 15:

    cujus absentis rationem haberi proximis comitiis populus jussisset,

    Caes. B. C. 1, 9; so,

    absentis,

    id. ib. 1, 32; 3, 82 fin.:

    sauciorum et aegrorum habita ratione,

    id. ib. 3, 75:

    moneret, frumenti rationem esse habendam,

    Hirt. B. G. 8, 34;

    so (al. frumentandi), rationem habere,

    Caes. B. G. 7, 75 Oud.; cf. id. ib. 7, 71:

    alicujus vel dignitatis vel commodi rationem non habere,

    Cic. de Or. 2, 4, 17: ut summae rei publicae rationem habeamus, Pompeius ap. Cic. Att. 8, 12, c, 3:

    alicujus salutis rationem habere,

    i. e. to regard, care for, be concerned about, Caes. B. G. 7, 71; so id. B. C. 1, 20:

    turpissimae fugae rationem habere,

    id. ib. 2, 31:

    ut in ceteris habenda ratio non sui solum sed etiam aliorum, sic, etc.,

    Cic. Off. 1, 39, 139:

    proinde habeat rationem posteritatis et periculi sui,

    Caes. B. C. 1, 13:

    habere nunc se rationem officii pro beneficiis Caesaris,

    id. B. G. 5, 27:

    non ullius rationem sui commodi ducit,

    Cic. Rosc. Am. 44, 128:

    cum hujusce periculi tum ceterorum quoque officiorum et amicitiarum ratio,

    id. Clu. 42, 117:

    omnis hac in re habenda ratio et diligentia est, ut, etc.,

    id. Lael. 24, 89; cf.:

    didici ex tuis litteris, te omnibus in rebus habuisse rationem, ut mihi consuleres,

    id. Fam. 3, 5, 1:

    habeo rationem, quid a populo Romano acceperim,

    bring into consideration, consider, id. Verr. 2, 5, 14, § 36:

    ut habere rationem possis, quo loco me salva lege Cornelia convenias, ego veni, etc.,

    id. Fam. 3, 6, 6:

    neque illud rationis habuisti, eam provinciam ad summam stultitiam nequitiamque venisse,

    id. Verr. 2, 5, 15, § 38; cf.:

    hoc rationis habebant, facere eos nullo modo posse, ut, etc.,

    id. ib. 2, 2, 29, e70.—
    c.
    Relation to a thing, i. e.
    (α).
    Subject., course, conduct, procedure, mode, manner, method, fashion, plan, etc. (cf. consilium):

    nunc sic rationem incipissam, hanc instituam astutiam, ut, etc.,

    Plaut. Mil. 2, 2, 82; cf. id. ib. 3, 1, 175 sqq.:

    ubi cenas hodic, si hanc rationem instituis?

    Plaut. Stich. 3, 1, 26; id. Truc. 1, 1, 3:

    tua ratio est, ut secundum binos ludos mihi respondere incipias: mea, ut ante primos ludos comperendinem. Ita fiet, ut tua ista ratio existimetur astuta, meum hoc consilium necessarium,

    Cic. Verr. 1, 11, 34; cf.:

    ratio viaque defensionis,

    id. Verr. 2, 5, 1, § 4:

    itaque in praesentia Pompeii insequendi rationem omittit,

    Caes. B. C. 1, 30:

    mea autem ratio in dicendo haec esse solet, ut, etc.,

    Cic. de Or. 2, 72, 292:

    haec in philosophia ratio contra omnia disserendi,

    id. N. D. 1, 5, 11:

    dicendi,

    id. Or. 32, 114; id. de Or. 3, 15, 56; cf.:

    aliquot ante annis inita ratio est, ut, etc.,

    id. Rep. 2, 36, 61:

    ut, quo primum occurreretur, vix ratio iniri possit,

    Caes. B. G. 7, 24:

    quia reponendarum (tegularum) nemo artifex inire rationem potuerit,

    Liv. 42, 3 fin. —In plur.:

    hoc aditu laudis non mea me voluntas sed meae vitae rationes ab ineunte aetate susceptae prohibuerunt,

    plan of life, Cic. Imp. Pomp. 1, 1:

    de rationibus rerum publicarum aut constituendarum aut tuendarum,

    id. Rep. 1, 6, 11.—
    (β).
    Object., relation, condition, nature, kind, sort, fashion, way, etc. (cf. modus):

    sed ratio ordoque agminis aliter se habebat ac Belgae ad Nervios detulerant,

    Caes. B. G. 2, 19; cf.:

    ut rei militaris ratio atque ordo postulabat,

    id. ib. 2, 22; so,

    rei militaris,

    id. ib. 4, 23:

    ratio atque usus belli,

    the art and practice of war, id. ib. 4, 1; id. B. C. 1, 76 fin.; 2, 18; 3, 17 et saep. al.; cf.:

    novae rationes bellandi,

    id. ib. 3, 50:

    ratio equestris proelii,

    id. B. G. 5, 16:

    quorum operum haec erat ratio, etc.,

    id. B. C. 1, 25; cf.: rationem pontis hanc instituit;

    tigna bina, etc.,

    id. B. G. 4, 17:

    serpit per omnium vitas amicitia, nec ullam aetatis degendae rationem patitur esse expertem sui,

    Cic. Lael. 23, 87; cf.:

    ita ratio comparata est vitae naturaeque nostrae, ut, etc.,

    id. ib. 27, 101; id. Ac. 2, 43, 132:

    civitas (Platonis) non quae possit esse, sed in qua ratio rerum civilium perspici posset,

    id. Rep. 2, 30, 52 init.; cf.:

    reliqui disseruerunt de generibus et de rationibus civitatum,

    id. ib. 2, 11, 22;

    1, 8, 13: quam creberrimis litteris faciam ut tibi nota sit omnis ratio dierum atque itinerum meorum,

    id. Fam. 3, 5, 4: quoniam eadem est ratio juris in utroque, id. Rep. 3, 12, 21; cf.:

    haec eadem ratio est in summa totius Galliae,

    Caes. B. G. 6, 11 fin.:

    ab nostris eadem ratione, qua pridie, resistitur,

    id. ib. 5, 40; id. B. C. 3, 100; cf. id. ib. 3, 101:

    docet, longe alia ratione esse bellum gerendum atque antea sit gestum,

    id. B. G. 7, 14:

    hoc si Romae fieri posset, certe aliqua ratione expugnasset iste,

    Cic. Verr. 2, 2, 52, ee130:

    quid refert, qua me ratione cogatis?

    id. Lael. 8, 26:

    quod fuit illis conandum atque omni ratione efficiendum,

    Caes. B. C. 1, 65 fin.; 1, 67 fin.:

    simili ratione Pompeius in suis castris consedit,

    id. ib. 3, 76:

    auxilium ferri nulla ratione poterat,

    id. ib. 1, 70:

    nec quibus rationibus superare possent, sed quem ad modum uti victoria deberent, cogitabant,

    id. ib. 3, 83 fin.; 3, 58; 3, 18 fin. et saep.—
    (γ).
    With gen. of a subst. in circumlocution for the subst. itself (v. Zumpt, Gram. §

    678): vereor ne oratio mea aliena ab judiciorum ratione esse videatur,

    Cic. Verr. 2, 4, 49, ee109:

    multa autem propter rationem brevitatis praetermittenda,

    id. ib. 2, 1, 40, ee

    103: quantas perturbationes et quantos aestus habet ratio comitiorum?

    id. Mur. 17, 35:

    nihil fallacius ratione tota comitiorum,

    id. ib. 17, 36:

    praedicere tempestatum rationem et praedonum,

    id. ib. 2, 4:

    tota ratio talium largitionum genere vitiosa est,

    id. Off. 2, 17, 60.—
    2.
    Pregn., that faculty of the mind which forms the basis of computation and calculation, and hence of mental action in general, i. e. judgment, understanding, reason: duplex est vis animorum atque natura: una pars in appetitu posita est, quae est hormê Graece, quae hominem huc et illuc rapit;

    altera in ratione, quae docet et explanat, quid faciendum, quid fugiendum sit. Ita fit, ut ratio praesit, appetitus obtemperet,

    Cic. Off. 1, 28, 101:

    homo, quod rationis est particeps, per quam consequentia cernit, causas rerum videt earumque progressus et quasi antecessiones non ignorat, similitudines comparat rebusque praesentibus adjungit atque annectit futuras, facile totius vitae cursum videt ad eamque degendam praeparat res necessarias. Eademque natura vi rationis hominem concilia homini et ad orationis et ad vitae societatem, etc.,

    id. ib. 1, 4, 11 sq.:

    haud scio, an melius fuerit, humano generi motum istum celerem cogitationis, acumen, sollertiam, quam rationem vocamus, non dari omnino quam tam munifice et tam large dari, etc.,

    id. N. D. 2, 27, 69:

    lex est ratio summa, insita in natura, quae jubet ea, quae facienda sunt, prohibetque contraria. Eadem ratio, cum est in hominis mente confirmata et confecta, lex est,

    id. Leg. 1, 6, 18:

    ut, quos ratio non posset, eos ad officium religio duceret,

    id. N. D. 1, 42, 118:

    mens et ratio et consilium in senibus est,

    id. Sen. 19, 67; cf. Liv. 28, 28:

    si pudor quaeritur, si probitas, si fides, Mancinus haec attulit, si ratio, consilium, prudentia, Pompeius antistat,

    Cic. Rep. 3, 18, 28; cf. id. Quint. 16, 53; and:

    si ratio et prudentia curas aufert,

    Hor. Ep. 1, 11, 25:

    quibus in rebus temeritas et casus, non ratio nec consilium valet,

    Cic. Div. 2, 41, 85; cf.:

    illa de urbis situ revoces ad rationem quae a Romulo casu aut necessitate facta sunt,

    id. Rep. 2, 11, 22; and:

    moneo ut agentem te ratio ducat, non fortuna,

    Liv. 22, 39 fin.: mulier abundat audacia;

    consilio et ratione deficitur,

    Cic. Clu. 65, 184:

    Ariovistum magis ratione et consilio quam virtute vicisse. Cui rationi contra homines barbaros locus fuisset, etc.,

    Caes. B. G. 1, 40: arma amens capio;

    nec sat rationis in armis,

    Verg. A. 2, 314:

    rationis egens,

    id. ib. 8, 299 et saep.:

    iracundia dissidens a ratione,

    Cic. Rep. 1, 38, 60:

    majora quam hominum ratio consequi possit,

    id. ib. 1, 10, 15:

    quantum ratione provideri poterat,

    Caes. B. G. 7, 16 fin.:

    quantumque in ratione esset, exploratum habuit,

    Hirt. B. G. 8, 6 init.:

    nec majore ratione bellum administrari posse,

    Caes. B. C. 7, 21:

    minari divisoribus ratio non erat,

    it was not reasonable, was contrary to reason, Cic. Verr. 1, 9, 24; so, nulla ratio est, with an objectclause, id. Caecin. 5, 15; so,

    too, minime rationis est,

    Col. 3, 5, 3; cf. with dat.:

    Vitellianus exercitus, cui acquiescere Cremonae ratio fuit,

    which, as reason dictated, ought to have rested at Cremona, Tac. H. 3, 22:

    quod domi te inclusisti, ratione fecisti,

    reasonably, sensibly, judiciously, Cic. Att. 12, [p. 1527] 14, 3.—
    b.
    The reasonable cause of a thing, a ground, motive, reason:

    ratio est causa, quae demonstrat, verum esse id, quod intendimus, brevi subjectione. Rationis confirmatio est ea, quae pluribus argumentis corroborat breviter expositam rationem,

    Auct. Her. 2, 18, 28:

    quid tandem habuit argumenti aut rationis res, quamobrem, etc.,

    Cic. Verr. 2, 2, 47, § 115; cf.:

    nostra confirmare argumentis ac rationibus: deinde contraria refutare,

    id. de Or. 2, 19, 80:

    noverit orator argumentorum et rationum locos,

    id. Or. 14, 44 (v. also argumentum):

    si mei consilii causam rationemque cognoverit,

    id. Div. in Caecil. 1, 1; cf.:

    ad eam sententiam cum reliquis causis haec quoque ratio eos deduxit, quod, etc.,

    Caes. B. G. 2, 10 fin.:

    quam habet rationem, non quaero aequitatis, sed ipsius improbitatis atque impudentiae?... facti, si non bonam, at aliquam rationem afferre,

    Cic. Verr. 2, 3, 85, e196; cf.:

    deinde nihil rationis affert, quamobrem, etc.,

    id. Caecin. 33, 96:

    non deest hoc loco copia rationum, quibus docere velitis, humanas esse formas deorum: primum quod, etc.... deinde quod, etc.... tertiam rationem affertis, quod, etc.,

    id. N. D. 1, 27, 76:

    et quidem, cur sic opinetur, rationem subicit,

    id. Div. 2, 50, 104:

    idcirco minus existimo te nihil nisi summa ratione fecisse,

    id. Att. 8, 11, D, §

    5: nunc non modo agendi rationem nullam habeo, sed ne cogitandi quidem,

    id. Fam. 4, 13, 3:

    rationes in ea disputatione a te collectae vetabant me rei publicae penitus diffidere,

    id. Fam. 5, 13, 3; cf. id. Ac. 2, 36, 116:

    rationibus conquisitis de voluptate et dolore disputandum putant,

    id. Fin. 1, 9, 31; cf.:

    quod cum disputando rationibusque docuisset,

    id. Rep. 1, 16, 25:

    his rationibus tam certis tamque illustribus opponuntur ab his, qui contra disputant primum labores, etc.,

    id. ib. 1, 3, 4 et saep.:

    num parva causa aut prava ratio est?

    reason, excuse, Ter. Eun. 3, 5, 27.—
    (β).
    In rhet., a showing cause, argument, reasoning in support of a proposition:

    ratio est, quae continet causam, quae si sublata sit, nihil in causa controversiae relinquatur, hoc modo: Orestes si accusetur matricidii, nisi hoc dicat, Jure feci, illa enim patrem meum occiderat, non habet defensionem,

    Cic. Inv. 1, 13, 18:

    ad propositum subjecta ratio, et item in distributis supposita ratio,

    id. de Or. 3, 54, 207; cf. Quint. 3, 11, 4; 5, 14, 1; 16; 7, 8, 3.—
    c.
    Reasonableness, reason, propriety, law, rule, order, conformity, etc.:

    in omnibus, quae ratione docentur et via, primum constituendum est, quid quidque sit, etc.,

    in a reasonable, regular manner, Cic. Or. 33, 116; cf.:

    ut ratione et via procedat oratio,

    id. Fin. 1, 9, 29:

    modo et ratione aliquid facere (along with recte atque ordine facere),

    id. Quint. 7, 28; cf.:

    quae res Nec modum habet neque consilium, ratione modoque Tractari non vult,

    Hor. S. 2, 3, 266:

    nihil est, quod ratione et numero moveri possit sine consilio,

    Cic. N. D. 2, 16, 43:

    intervallis imparibus, sed tamen pro rata parte ratione distinctis,

    divided proportionally by rule, id. Rep. 6, 18, 18; cf.:

    ex summis et infimis et mediis interjectis ordinibus ut sonis moderata ratione civitas concinit,

    in symmetrical proportion, id. ib. 2, 42, 69:

    in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem,

    order, system, id. ib. 2, 33, 57;

    5, 5, 7: declinatio si cum ratione fiet,

    reasonably, id. Tusc. 4, 6, 13:

    ratio et distributio,

    a reasonable division, Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1.—
    d.
    A theory, doctrine, or system based upon reason; science, and (less freq.), subject., knowledge:

    erat enim tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,

    Cic. Rep. 1, 16, 25; cf.:

    nova et a nobis inventa ratio,

    id. ib. 1, 8, 13;

    2, 39, 66: si animum contulisti in istam rationem et quasi artem,

    id. ib. 1, 23, 37; cf.:

    omnes tacito quodam sensu sine ulla arte aut ratione, quae sint in artibus ac rationibus recta ac prava dijudicant,

    id. de Or. 3, 50, 195; id. Brut. 74, 258:

    continet enim totam hanc quaestionem ea ratio, quae est de natura deorum,

    id. Div. 1, 51, 117:

    Epicuri ratio, quae plerisque notissima est,

    doctrine, system, philosophy, id. Fin. 1, 5, 13; cf.:

    Stoicorum ratio disciplinaque,

    id. Off. 3, 4, 20:

    Cynicorum ratio,

    id. ib. 1, 41, 148; so id. Fin. 3, 20, 68: ratio vivendi... ratio civilis et disciplina populorum, the art of living... statesmanship, id. Rep. 3, 3, 4; cf.:

    etiamsi cui videbitur illa in optimis studiis et artibus quieta vitae ratio beatior, haec civilis laudabilior est certe et illustrior,

    id. ib. 3, 3, 4:

    improba navigii ratio tum caeca jacebat,

    Lucr. 5, 1004: saltationis ac musicae rationis studiosi, Col. prooem. e3 al.—Subject., knowledge:

    si qua (est in me) exercitatio dicendi aut si hujus rei ratio aliqua, ab optimarum artium studiis ac disciplina profecta,

    Cic. Arch. 1, 1.—
    e.
    A view or opinion resting upon reasonable grounds:

    mea sic est ratio,

    Ter. Ad. 1, 1, 43; cf.:

    inventus est nemo, cujus non haec et sententia esset et oratio, non esse metuendum, etc.... Haec cum omnes sentirent et cum in eam rationem pro suo quisque sensu ac dolore loqueretur,

    Cic. Verr. 2, 1, 27, § 68 sq.; and with this cf. id. Att. 1, 11, 1:

    cujus ratio etsi non valuit,

    Nep. Milt. 3, 6 (just before: hujus cum sententiam plurimi essent secuti).—
    f.
    In philos. lang., a production of proof, argumentation, reasoning: (Epicurus) tollit definitiones; nihil de dividendo ac partiendo docet;

    non, quo modo efficiatur concludaturque ratio, tradit,

    Cic. Fin. 1, 7, 22; cf. id. Div. 2, 10, 25; id. de Or. 2, 38, 158:

    ratio ipsa coget, et ex aeternitate quaedam esse vera et ea non esse nexa causis aeternis, etc.,

    id. Fat. 16, 38; cf.:

    ergo, ubi tyrannus est, ibi non vitiosam ut heri dicebam, sed, ut nunc ratio cogit, dicendum est, plane nullam esse rem publicam,

    id. Rep. 3, 31, 43.

    Lewis & Short latin dictionary > ratio

См. также в других словарях:

  • Into — In to, prep. [In + to.] To the inside of; within. It is used in a variety of applications. [1913 Webster] 1. Expressing entrance, or a passing from the outside of a thing to its interior parts; following verbs expressing motion; as, come into the …   The Collaborative International Dictionary of English

  • into — into, in to 1. Into is written as one word when the meaning is unified in expressing motion towards or to within a destination (He walked into a tree / She put her hand into his). However, when in and to retain their separate roles, it is… …   Modern English usage

  • into — [in′to͞o, in′too, in′tə; in to͞o′] prep. [ME < OE: see IN1 & TO1] 1. from the outside to the inside of; to the midst or depths of [walked into the house, jumped into the lake] 2. advancing or continuing to the midst of (a period of time)… …   English World dictionary

  • Into — meaning, entering or changing form, may also refer to: *INTO University Partnerships, a British business *Into, an uncommon term for an injective function in mathematics * Into , an album by The Rasmus *Into, a male Finnish name *Into, used as a… …   Wikipedia

  • Into — Студийный альбом The Rasmus Дата выпуска 29 октября 2001 год Жанр Поп рок Длительность …   Википедия

  • Into — Studioalbum von The Rasmus Veröffentlichung 29. Oktober 2001 (in Europa), 20. Februar 2007 (in den USA) Label Warner Music Finland …   Deutsch Wikipedia

  • Into — Álbum de The Rasmus Publicación 29 de Octubre de 2001 Grabación 2001 Género(s) Rock alternativo Duración 51 min …   Wikipedia Español

  • Into — Album par The Rasmus Sortie 29 Octobre 2001 (Europe, 20 Février 2007 ([USA]) Enregistrement Mai a Decembre 2000 Nord Studio, Stockholm Durée 39min et 54 s Genre …   Wikipédia en Français

  • into — O.E. into, originally in to. The word is a late O.E. development to replace the fading dative case inflections that formerly distinguished, for instance, in the house from into the house. To be into something, be intensely involved in, first… …   Etymology dictionary

  • into — ► PREPOSITION 1) expressing motion or direction to a point on or within. 2) expressing a change of state or the result of an action. 3) indicating the direction towards which someone or something is turned. 4) indicating an object of interest. 5) …   English terms dictionary

  • into — in|to [ ıntə, ıntu, strong ıntu ] preposition *** 1. ) used for showing movement a ) entering a place, building, or vehicle: She got into her car and drove away. Hundreds of athletes marched into the stadium for the opening ceremony. I wandered… …   Usage of the words and phrases in modern English

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»