-
21 fides
1.fĭdes, ĕi ( gen. sing. scanned fĭdēï, Enn. ap. Cic. de Sen. 1, 1; Lucr. 5, 102.— Ante-class. and poet. form of the gen. fide, like die, facie, etc., Plaut. Aul. 4, 6, 1; id. Poen. 4, 2, 68; Ov. M. 3, 341; 6, 506; 7, 728; 737; Hor. C. 3, 7, 4; cf. Prisc. p. 781 P.; Charis. p. 53 ib.; Ritschl, Proleg. p. 90.— Dat. fide, Plaut. Trin. 1, 2, 80; 91; 105; Enn. ap. Non. 112, 1, or Ann. v. 111 ed. Vahl.; Hor. S. 1, 3, 95), f. [fido], trust in a person or thing, faith, confidence, reliance, credence, belief (syn.: fidelitas, fiducia, confidentia).I.Lit.A.In gen.:B.si sciat noster senex, fidem non esse huic habitam,
that he has not been trusted, Plaut. As. 2, 4, 52; cf.:fides ut habeatur, duabus rebus effici potest... iis fidem habemus, quos plus intelligere quam nos arbitramur... bonis viris ita fides habetur, ut nulla sit in iis fraudis injuriaeque suspicio... prudentia sine justitia nihil valeat ad faciendam fidem, etc.,
to give confidence, produce confidence, Cic. Off. 2, 9, 33; see in the foll.: neque pauci, neque leves sunt, qui se duo soles vidisse dicant;ut non tam fides non habenda, quam ratio quaerenda sit,
to give credence, id. Rep. 1, 10; cf.:quod si insanorum visis fides non est habenda, quia falsa sunt, cur credatur somniantium visis, etc.,
id. Div. 2, 59, 122:si ita posset defendere, tamen fides huic defensioni non haberetur,
id. Verr. 2, 5, 57, § 148:me miseram! forsitan hic mihi parvam habeat fidem,
Ter. Eun. 1, 2, 117; cf.:cum jam minor fabulis haberetur fides,
Cic. Rep. 2, 10:(fidem) majorem tibi habui quam paene ipsi mihi,
id. Fam. 5, 20, 2; cf. id. ib. 7, 18, 1:ex aliis ei maximam fidem habebat,
Caes. B. G. 1, 41, 4:cui maximam fidem suarum rerum habeat,
Cic. Verr. 2, 2, 53, § 131; cf.:cui summam omnium rerum fidem habebat,
Caes. B. G. 1, 19, 3:fidem commenticiis rebus adjungere,
Cic. Div. 2, 55, 113:testimonio fidem tribuere,
id. Sull. 3, 10; cf.:Cratippus iisdem rebus fidem tribuit,
id. Div. 1, 3, 5:et auctoritatem orationi affert et fidem,
id. Or. 34, 120:si tota oratio nostra omnem sibi fidem sensibus confirmat,
id. Fin. 1, 21, 71:constituere fidem,
id. Part. Or. 9, 31: fidem facit oratio, awakens or produces belief, id. Brut. 50, 187; cf.:quoniam auribus vestris... minorem fidem faceret oratio mea,
id. Cat. 3, 2, 4:aliquamdiu fides fieri non poterat,
Caes. B. C. 2, 37, 1;so with dare (rare): res ipsa fidem sermoni meo dabit,
App. M. 4, p. 146, 25:Hercules cui ea res immortalitatis fidem dedit,
assured of, Just. 24, 4, 4; Plin. Pan. 74, 3.—With object-clauses:fac fidem, te nihil nisi populi utilitatem et fructum quaerere,
evince, show, Cic. Agr. 2, 8, 22: tibi fidem faciemus, nos ea suadere, quae, etc., will convince, Balb. et Opp. ap. Cic. Att. 9, 8, A. fin.:mihi fides apud hunc est, nihil me istius facturum,
Ter. Heaut. 3, 3, 10; cf.:cum vix fides esset, rem ullo modo successuram,
Suet. Vesp. 7:male fidem servando illis quoque abrogant fidem,
Plaut. Trin. 4, 3, 41:quorum rebus gestis, fidem et auctoritatem in testimonio inimicitiarum suspicio derogavit,
Cic. Font. 7, 13; cf.:alicui abrogare fidem juris jurandi,
id. Rosc. Com. 15, 44; and:omnibus abrogatur fides,
id. Ac. 2, 11, 36:quae res fidem abrogat orationi,
Auct. Her. 1, 10, 17:imminuit et oratoris auctoritatem et orationis fidem,
Cic. de Or. 2, 37, 156:multa fidem promissa levant,
Hor. Ep. 2, 2, 10: fidem addere, to give credence (opp. fidem demere):ex ingenio suo quisque demat vel addat fidem,
Tac. G. 3 fin. —In partic., in mercant. lang., credit:2.cum fides totā Italiā esset angustior, neque creditae pecuniae solverentur,
Caes. B. C. 3, 1, 2; cf.:scimus, Romae solutione impedita fidem concidisse,
Cic. de Imp. Pomp. 7, 19:fides de foro sublata erat,
id. Agr. 2, 3, 8:labefacta jam fide,
credit being impaired, Suet. Vesp. 4:pecunia suā aut amicorum fide sumpta mutua,
Sall. C. 24, 2:non contentus agrariis legibus fidem moliri coepit,
Liv. 6, 11, 8; cf.:fidem abrogare,
id. 6, 41, 11:fidemque remque, perdere,
credit and means, Plaut. Ep. 2, 2, 36; cf.:res eos jampridem, fides deficere nuper coepit,
Cic. Cat. 2, 5, 10:nisi fide staret res publica, opibus non staturam,
Liv. 23, 48, 9 Drak.; freq.: res fidesque, for fame and fortune, property and credit, i. e. entire resources, Plaut. Curc. 4, 2, 18; id. Truc. 1, 1, 24; 38; id. Most. 1, 2, 64; Sall. J. 73, 6 Cort.—Beyond the mercant. sphere ( poet. and in post-Aug. prose):II.segetis certa fides meae,
i. e. return, yield, Hor. C. 3, 16, 30:at tibi... Persolvat nullā semina certa fide,
Tib. 2, 3, 62:fallax fides unius anni,
Plin. Pan. 32, 4:quia hanc ejus terrae fidem Menander eludit,
Quint. 12, 10, 25.Transf., that which produces confidence or belief.A.The quality that produces confidence in a person, trustworthiness, faithfulness, conscientiousness, credibility, honesty; in things, credibility, truth, etc.1.In gen. (erroneously regarded by Cicero as the primary signif. of the word; wherefore he derived it from fio; v. the foll. passages):b.fundamentum justitiae est fides, id est dictorum conventorumque constantia et veritas. Ex quo, audeamus imitari Stoicos, credamusque, quia fiat, quod dictum est, appellatam fidem,
Cic. Off. 1, 7, 23 Beier; cf. id. Fragm. ap. Non. 24, 17 (Rep. 4, 7, p. 428 ed. Mos.); id. Fam. 16, 10 fin.:justitia creditis in rebus fides nominatur,
id. Part. Or. 22, 78:meo periculo hujus ego experiar fidem,
Plaut. Capt. 2, 2, 99; cf.:fides fidelitasque amicum erga,
id. Trin. 5, 2, 2:homo antiqua virtute ac fide,
Ter. Ad. 3, 3, 88; cf.:exemplum antiquae probitatis et fidei,
Cic. Rep. 3, 5:esse summa probitate ac fide,
id. ib. 3, 17:vir aequissimus, singulari fide,
id. ib. 3, 17:quorum fides est laudata,
id. ib. 2, 36:quibus facillime justitia et fides convalescit,
id. ib. 2, 14:unde justitia, fides, aequitas?
id. ib. 1, 2:cujus virtuti, fidei, felicitati (Gallia) commendata est,
id. Prov. Cons. 14, 35:aequitas et fides,
id. Rep. 1, 35; cf.:si pudor quaeritur, si probitas, si fides,
id. ib. 3, 18 fin.:quanta fide, quanta religione,
id. Font. 6, 13:hinc fides, illinc fraudatio,
id. Cat. 2, 11, 25: ille vir haud magna cum re sed plenu' fidei, Enn. ap. Cic. de Sen. 1, 1 (Ann. v. 342 ed. Vahl.): ubi societas? ubi fides majorum? Cato ap. Gell. 10, 3, 17: nulla sancta societas, nec fides regni est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 8, 26 (Trag. v. 412 ed. Vahl.):mea eraga te fides et benevolentia,
Cic. Fam. 1, 5, 1:pro vetere ac perpetua erga populum Romanum fide,
Caes. B. G. 5, 54, 4:in fide atque amicitia civitatis Aeduae,
id. ib. 2, 14, 2:in fide manere,
id. ib. 7, 4, 5; cf.:sincera fide in pace Ligures esse,
Liv. 40, 34, 11:si tibi optima fide sua omnia concessit,
Cic. Rosc. Am. 49, 144:praestare fidem,
id. Div. 2, 37, 79; id. Top. 10, 42; id. Att. 16, 7, 2; id. Fam. 1, 7, 6:te oro per tuam fidem, ne, etc.,
Ter. And. 1, 5, 55: Eu. Dic bona fide: tu id aurum non surripuisti? Ly. Bona. Eu. Neque scis, quis abstulerit? Ly. Istuc quoque bona, Plaut. Mil. 4, 10, 42:de pace cum fide agere,
Liv. 32, 33, 10:jussas cum fide poenas luam,
Hor. Epod. 17, 37:haecne marita fides?
Prop. 4 (5), 3, 11:Aeacidae dederat pacis pignusque fidemque,
faithful bail, Ov. M. 12, 365:perjura patris fides,
perjured faith, dishonesty, Hor. C. 3, 24, 59 et saep.—Prov.:fides ut anima, unde abiit, eo numquam redit,
Pub. Syr. 181 (Rib.):fidem qui perdit, quo se servet relicuo,
id. 166.—Of inanim. and abstr. things:c.nam cum Gabinii levitas... omnem tabularum fidem resignasset, etc.,
trustworthiness, credibility, Cic. Arch. 5, 9; cf.:nunc vero quam habere auctoritatem et quam fidem possunt (litterae)?
id. Fl. 9, 21; and:visa, quae fidem nullam habebunt,
id. Ac. 2, 18, 58 fin.; and:qui non speciem expositionis sed fidem quaerit,
truth, Quint. 10, 1, 32:aliter oraculorum, aliter haruspicum fides confirmari aut refelli potest,
id. 5, 7, 36:probationum,
id. 4 praef. §6: liber spectatae fidei,
Gell. 1, 7, 1:paulum distare ab eo (lapide) in unguentorum fide multi existimant Lygdinos, etc.,
in faithful preservation, keeping in good condition, Plin. 36, 8, 13, § 62.—In poets several times, faithful, true fulfilment of a promise:2.dicta fides sequitur,
Ov. M. 3, 527 (cf.:res dicta secuta est,
id. ib. 4, 550):vota fides sequitur,
id. ib. 8, 713:promissa exhibuere fidem,
were fulfilled, id. ib. 7, 323; cf.:en haec promissa fides est?
is this the fulfilment of the oracle? Verg. A. 6, 346.—In partic., in jurid. lang., bona fides, good faith, sincerity; hence, EX FIDE BONA or BONA FIDE, in good faith, sincerely, honestly, conscientiously:B. 1.arbitrum illum adegit, QVICQVID SIBI DARE FACERE OPORTERET EX FIDE BONA,
Cic. Off. 3, 16, 66; cf.: quanti verba illa: VTI NE PROPTER TE FIDEMVE TVAM CAPTVS FRAVDATVSVE SIEM, etc.... Q. quidem Scaevola, pontifex maximus, summam vim esse dicebat in omnibus iis arbitriis, in quibus adderetur EX FIDE BONA;fideique bonae, nomen existimabat manare latissime, idque versari in tutelis societatibus, fiduciis mandatis, rebus emptis venditis, conductis locatis, etc.,
id. ib. 3, 17, 70; id. Att. 6, 1, 15: praetor ait: QVI [p. 747] BONA FIDE EMIT, etc., Dig. 6, 2, 7, § 11 sq.; cf.:bonae fidei emptori subrepta re quam emerit,
Just. Inst. 4, 1, 15:ubi lex inhibet usucapionem, bona fides possidenti nihil prodest,
Dig. 41, 3, 24:tot judicia de fide mala, quae ex empto aut vendito aut conducto aut locato contra fidem fiunt, etc.,
i. e. deception, dishonesty, Cic. N. D. 3, 30, 74:bonā fide = certissime,
Plaut. Truc. 2, 7, 30; id. Aul. 4, 10, 42; id. Capt. 4, 2, 110; cf.:mala fide,
Dig. 41, 2, 1, § 6.—In gen.:2.fide data, credamus,
Plaut. Pers. 2, 2, 61: accipe daque fidem, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 33 ed. Vahl.):atque etiam, si quid singuli temporibus adducti hosti promiserunt, est in eo ipso fides conservanda: ut primo Punico bello Regulus... ad supplicium redire maluit, quam fidem hosti datam fallere,
Cic. Off. 1, 13, 39; cf. id. Fin. 2, 20, 65:fidem dare, violare, in fide non stare,
id. Rab. Perd. 10, 28:Pompei fides, quam de me Caesari dederat,
id. Fam. 1, 9, 12:inter se fidem et jusjurandum dare,
Caes. B. G. 1, 3 fin.:obligare fidem alicui,
to plight one's faith, Cic. Phil. 5, 18, 51; cf.:fidem reliquis interponere,
Caes. B. G. 5, 6 fin.:fide mea spondeo, futurum ut, etc.,
Plin. Ep. 1, 14, 10:diffidens, de numero dierum Caesarem fidem servaturum,
Caes. B. G. 6, 36, 1:si fidem mecum servas,
Plaut. Curc. 1, 2, 48:tecum servavi fidem,
id. Capt. 5, 1, 10; id. Merc. 3, 1, 33:fides juris jurandi cum hoste servanda,
Cic. Off. 3, 29, 107:fidem erga imperatorem conservare,
Caes. B. C. 1, 84, 3:fidem erga populum Romanum servare,
Liv. 24, 4, 5:servata erga Galbam,
Tac. H. 1, 71:in regem suum servata,
Curt. 6, 5, 2:ut fidem vobis praestaremus,
Liv. 28, 39, 2; so,fidem alicui praestare,
Curt. 6, 4, 9; Liv. 30, 15, 5; Sen. Ben. 5, 21, 1:non servata fides deditis est,
Liv. 24, 1, 10; cf. Cic. de Sen. 20, 75; Sen. Ep. 71, 17:fidem suam liberare,
to perform his promise, Cic. Fl. 20, 47; cf.:fidem alicujus liberare,
id. Fam. 12, 7, 2: so,fidem exsolvere,
Liv. 3, 19, 1; 22, 23, 8; 24, 16, 12; Plin. Ep. 2, 12, 6; Luc. 9, 98 al.:fidem frangere,
Cic. Rosc. Com. 6, 16;for which violare, v. above,
id. Rab. Perd. 10, 28:fidem amittere,
Nep. Eum. 10:istius fide ac potius perfidiā decepti,
Cic. Rosc. Am. 38, 110: quantum mea fides studii mihi afferat, my plighted word (to defend the king), id. Deiot. 1, 1:contioni deinde edicto addidit fidem,
confirmed, Liv. 2, 24, 6.—Pregn., a given promise of protection or security, a guaranty; hence, in gen., protection, guardian care:C.introduxi Vulturcium sine Gallis: fidem ei publicam jussu senatus dedi,
promised him protection, security, in the name of the public, Cic. Cat. 3, 4, 8; cf.: Vulturcius interrogatus... primo fingere alia;post, ubi fide publica dicere jussus est, omnia uti gesta erant aperit,
Sall. C. 47, 1:cum se diceret indicaturum de conjuratione, si fides publica data esset,
id. ib. 48, 4:uti L. Cassius ad Jugurtham mitteretur, eumque interposita fide publica Romam duceret,
id. J. 32, 1; cf.:privatim praeterea fidem suam interponit, quam ille non minoris quam publicam ducebat,
id. ib. fin.:qui Romam fide publica venerat,
id. ib. 35, 7; so,too, simply fides: Lusitani contra interpositam fidem interfecti,
Cic. Brut. 23, 89:fide accepta ab legatis, vim abfuturam,
Liv. 38, 33, 3:Thais patri se commendavit in clientelam et fidem,
Ter. Eun. 5, 9, 9; cf.:se in Chrysogoni fidem et clientelam contulerunt,
Cic. Rosc. Am. 37, 106:quaere in cujus fide sint et clientela,
id. ib. 33, 93:aliquid in fidem alicujus tradere,
Liv. 38, 31, 2:frugi hominem, plenum religionis videtis positum in vestra fide ac potestate: atque ita, ut commissus sit fidei, permissus potestati,
Cic. Font. 14, 30; cf.:se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere,
Caes. B. G. 2, 3, 2:in alicujus fidem ac potestatem venire,
id. ib. 2, 13, 2:in fide alicujus esse,
Cic. Planc. 41, 97; cf. id. Fam. 13, 65, 2:ea (jura) fidei suae commissa,
id. Off. 1, 34, 124:civitas in Catonis fide locata,
id. Att. 6, 1, 5:recipere aliquid in fidem,
id. ib. 15, 14, 3; cf.:aliquem in fidem necessitudinemque suam recipere,
id. Fam. 13, 19, 2:recipere aliquem in fidem,
Caes. B. G. 2, 15, 1; 4, 22, 3:hortatur, ut populi Romani fidem sequantur,
id. ib. 4, 21, 8: jura fidemque supplicis erubuit (Achilles), the protection due to a suppliant, Verg. A. 2, 541:di, obsecro vostram fidem!
your protection, assistance, help, Plaut. Cist. 4, 1, 11; id. Am. 5, 1, 78; id. Most. 1, 1, 74; 2, 2, 97; cf.:fidem vestram oro atque obsecro, judices,
Cic. Mur. 40, 86:deum atque hominum fidem implorabis,
id. Verr. 2, 1, 9, § 25;so in colloq. lang. frequently elliptic. as an exclamation: Di vostram fidem!
by the protection of the gods! for heaven's sake! Plaut. Capt. 2, 3, 58, id. Men. 5, 2, 119; id. Poen. 4, 78 al.; Ter. And. 4, 3, 1; 4, 4, 5; id. Eun. 3, 1, 28 al.; cf.:tuam fidem, Venus!
Plaut. Curc. 1, 3, 40:pro deum atque hominum fidem!
id. ib. 5, 3, 16; id. Ep. 4, 2, 10; Ter. And. 1. 5, 2; 1, 5, 11; id. Heaut. 1, 1, 9 al.; Sall. C. 20, 10 al.;for which: pro deorum atque hominum fidem!
Cic. Tusc. 5, 16, 48;and in a different order: pro deorum fidem atque hominum,
id. Lael. 15, 52;also simply pro deum fidem,
Liv. 3, 67, 7 Drak. N. cr.; and:per fidem!
Petr. 100, 5; Tac. Or. 35; App. M. 6, p. 175.—The faith, the Christian religion as a system of belief (eccl. Lat.):III.domicilium fidei,
Lact. 4, 30 fin.; Vulg. Apoc. 14, 12 al.Fides, personified as a goddess:2. I.praeclare Ennius: O Fides alma, apta pinnis, et jus jurandum Jovis! Qui jus igitur jurandum violat, is Fidem violat,
Cic. Off. 3, 29, 104 (Enn. Trag. v. 410 ed. Vahl.); cf. Varr. L. L. 5, § 74 Müll.; Cic. N. D. 3, 18, 47; 2, 23, 61; 31, 79; id. Leg. 2, 8, 19; 11, 28; Plaut. Cas. prol. 2; id. Aul. 3, 6, 46; 50; 4, 2, 14; Verg. A. 1, 292; Hor. C. 1, 35, 21; 4, 5, 20; id. C. S. 57.Lit.A.In gen.(α).In plur. (only so in classic prose): Fides genus citharae, Paul. ex Fest. p. 89, 16 Müll.:(β).(hominis) omnis vultus omnesque voces, ut nervi in fidibus, ita sonant, ut a motu animi quoque sunt pulsae,
Cic. de Or. 3, 57, 216;so different from nervi,
id. Div. 2, 14, 33; id. Leg. 2, 15, 39; id. Brut. 54, 199; id. Fin. 4, 27, 75 (v. Madv. ad h. l., p. 601 sq.):ut in fidibus aut tibiis, atque in cantu ipso ac vocibus concentus est quidam tenendus ex distinctis sonis, etc.,
id. Rep. 2, 42; id. Fin. 4, 27, 75; cf. id. de Or. 3, 51, 197: Fi. Fides non reddis? Pe. Neque fides neque tibias, Plaut. Ep. 3, 4, 77;with tibiae,
Quint. 1, 10, 14; 20; 11, 3, 59:Orpheus, Threïciā fretus citharā fidibusque canoris,
Verg. A. 6, 120:fidibus cantare alicui,
Plaut. Ep. 3, 4, 64:fidibus canere praeclare,
Cic. Tusc. 1, 2, 4; id. Div. 2, 59, 122:uti,
id. Tusc. 5, 39, 113:dicere longum melos,
Hor. C. 3, 4, 4:placare deos,
id. ib. 1, 36, 1:discere,
Cic. de Sen. 8, 26:docere aliquem,
id. Fam. 9, 22, 3:scire,
Ter. Eun. 1, 2, 53:vivunt commissi calores Aeoliae fidibus puellae,
Hor. C. 4, 9, 12:fidibusne Latinis Thebanos aptare modos studet,
i. e. to imitate Pindaric odes in Latin poetry, id. Ep. 1, 3, 12.—Sing. ( poet.):2.sume fidem et pharetram: fies manifestus Apollo,
Ov. H. 15, 23; so,Teïa,
Hor. C. 1, 17, 18:Cyllenea,
id. Epod. 13, 9:quodsi blandius Orpheo moderere fidem,
id. C. 1, 24, 14.—Prov.: vetus adagium est: Nihil cum fidibus graculo, i. e. ignoramuses have nothing to do with poetry, Gell. N. A. praef. § 19.—B.Esp., Fides, is, f., a constellation, i. q. Lyra, the Lyre:* II.cedit clara Fides Cyllenia,
Cic. Arat. 381; Varr. R. R. 2, 5, 12;in the form Fidis,
Col. 11, 2, 14; 40; Sid. Carm. 16, 5.—Transf., in sing., i. q. nervus, chorda, a string of a musical instrument:quae tuba quaeve lyra Flatibus incluta vel fidibus,
Prud. Cath. 3, 81. -
22 METTERE
v- M1327 —- M1328 —— см. -A14— см. -A157 c)— см. -A174mettere acqua, non legna
— см. -A175— см. -A176— см. -A177— см. -A346— см. -A352— см. -A353— см. -A395— см. -A423— см. -A421— см. -A425— см. -A426— см. -A514— см. -A515— см. -A524— см. - M786— см. -A653— см. -A803— см. -A802— см. -A804— см. -A843— см. -A855— см. -A856— см. - P17— см. -A964— см. -A987— см. -A993— см. -A1004— см. -A1016— см. -A1126— см. -A1218— см. -A1287— см. -A1315— см. -A1316— см. -A1301— см. -A1338— см. -A1354— см. -A1355— см. -A1389— см. -A1390— см. -A1397— см. - B52— см. - B70— см. - B132— см. - B134— см. - B170— см. - B164— см. - B177mettere da banda il meno, per attenersi al più
— см. - B180mettere a (или al, in) bando
— см. - B208mettere al bando di...
— см. - B208a— см. - B229— см. - B250— см. - B242— см. - B323mettere il bastone (или i bastoni) fra le (или tra le, nelle) ruote (или ruota; тж. mettere un bastone fra le gambe)
— см. - B338— см. - B375metterci il becco in (или a) qc
— см. - B395— см. - M1702— см. - B450— см. - B419— см. - B150mettere qd in un bel pasticcio
— см. - P852— см. - B478— см. - B519— см. - B520— см. - I317— см. - B582— см. - B599— см. - B613— см. - B720— см. - B731— см. - B906— см. - B907— см. - B908— см. - B911metterci sopra bollo e sigillo
— см. - B1005— см. - B1008— см. - B1096— см. - B1095— см. - B1109— см. - B1128— см. - B1127— см. - B1227— см. - B1269— см. - B1270— см. - B1286— см. - B1417— см. - B1455— см. - B1456— см. - B1457— см. - L821— см. - P544— см. - R71— см. - S583— см. - S1861— см. - V492metterci la buona volontà in qc
— см. - V916— см. - C22— см. - C21— см. - C53— см. - C57— см. - C62— см. - C103— см. - C115— см. - C149— см. - C185— см. - C237— см. - C281— см. - C274— см. - C308— см. - C319— см. - C383— см. - C382— см. - C399— см. - C420— см. - C467— см. - C527— см. - C549— см. - C578— см. - C594— см. - C602mettere in canzonatura (или in canzone, in canzonella)
— см. - C608— см. - B652— см. - C666— см. - C686mettere capo a...
— см. - C778— см. - C780— см. - C781— см. - C690— см. - C779— см. -A1005— см. - C782mettere il capo in grembo a qd
— см. - C783— см. - P700— см. - C864mettere un cardo sotto il naso
— см. - C910mettere carestia a (или in) qc
— см. - C912— см. - C921a— см. - C964 b)— см. - C969— см. - C1019— см. - C1028— см. - C1087— см. - C1088— см. - C1174— см. - C1176— см. - C1175— см. - C1241— см. - C1265— см. - C1273— см. - C1294— см. - B1455— см. - L824a— см. - R71mettersi per una cattiva strada
— см. - S1862— см. - C1315— см. - C1354mettersi sul cavallo d'Orlando
— см. - C1367— см. - C1425— см. - C1448— см. - C1483mettere (il) cervello (a bottega или a partito, a sesto)
— см. - C1599— см. - C1637— см. - C1670— см. - C1676— см. - C1750— см. - C1749— см. - C1854— см. - C1914— см. - C1921— см. - C1922— mettere a cimento la fortuna
— см. - C1923— см. - C2045— см. - C2044— см. - C2046metter(si) la coda tra le gambe
— см. - C2048— см. - C2090— см. - C2112— см. - C2113— см. - C2142— см. - C2204— см. - C2275mettere a (или in) combutta qc
— см. - C2294— см. - C2291— см. - C2304— см. - C2361— см. - C2374— см. - C2375— см. - C2382— см. - C2398— см. - C2433— см. - C2449— см. - C2461— см. - C2493— см. - C2500— см. - C2548mettere a conto con...
— см. - C2549mettere nel (или in, a) conto
— см. - C2550— см. - C2551mettere in corda (или in corde)
— см. - C2653— см. - C2646— см. - C2652mettere la corda al collo a qd
— см. - C2638— см. - C2700— см. - C2756— см. - C2757— см. - C2732— см. - C2822— см. - C2823— см. - C2971— см. - C3075— см. - C3092mettere una (или la) croce a... (или sopra,., su...)
— см. - C3091mettere il cuore a (или in) qc
— см. - C3266mettersi qc in (или nel) cuore
— см. - C3267mettere in cuore di (+inf.)
— см. - C3268mettere il cuore in alto [in basso]
— см. - C3269— см. - P17mettere qd sul curro di (+inf.)
— см. - C3317— см. - D66— см. - D109— см. - D179— см. - D180— см. - D181— см. - D182— см. - D183— см. - D225— см. - D229— см. - D342— см. - D344— см. - D405— см. - D437— см. - D442— см. - D449— см. - D586— см. - D583— см. - D638— см. - D639— см. - D696— см. - D697— см. - D698— см. - D752— см. - D841— см. - P2219— см. - D861— см. - D862— см. - D891— см. - D901— см. - E32— см. - E78— см. - E106mettere erba in...
— см. - E107— см. - E108mettere l'esca accanto al fuoco
— см. - E178— см. - E-M-218mettere fa falce nel campo (ила nella biada altrui, nella messa altrui, all'altrui messa)
— см. - F85— см. - L821— см. - F256— см. - F286— см. - F311— см. - F324— см. - F331— см. - F340— см. - F374— см. - F417— см. - F449— см. - F450— см. - F431— см. - F515— см. - F1494— см. - F590— см. - F748— см. - F817— см. - F825— см. - F924— см. - F961— см. - F966— см. - F981— см. - F1018— см. - F1009— см. - F1128— см. - F1178— см. - F1186— см. - F1202— см. - F1273— см. - F1292mettere un freno (или i freni)
— см. - F1296— см. - F1311— см. - F1312— см. - F1363mettersi in fronzoli per...
— см. - F1372— см. - F1374— см. - F1400— см. - F1443mettere in funzione le meningi
— см. - M1102— см. - F1530— см. - F1531— см. - F1532— см. - F324— см. - F1494— см. - F1533— см. - F1567— см. - C2288— см. - Q69— см. - S1863— см. - T813— см. - U81— см. - U252— см. - V851— см. - F1593— см. - G15— см. - G14— см. - G20— см. - G36— см. - G47— см. - G57— см. - G165— см. - G166— см. - G170— см. - G168— см. - G167— см. - G168mettere le gambe sotto la tavola
— см. - G169— см. - G239— см. - G390— см. - G402— см. - G455— см. - G494— см. - G495— см. - G533mettersi la giornea di...
— см. - G534— см. - G584— см. - G587— см. - G588— см. - G688— см. - G690— см. - G689— см. - G705— см. -A1100— см. - G734— см. - G736— см. - G824— см. - G839— см. - G908— см. - G927— см. - G973— см. - F675— см. - P948— см. - T645— см. - G1024— см. - G1033— см. - G1046— см. - G1047— см. - G1051— см. - G1132— см. - G1157— см. - G1158— см. - G1159— см. - G1167mettere il guinzagli a...
— см. - G1196— см. - I61— см. - I152— см. - I169— см. - I205— см. - I206— см. - I247— см. - I292— см. - I293— см. - I317— см. - Q70— см. - I341— см. - I396— см. - S1604— см. - L40— см. - L123— см. - L204mettere legna al (или sul) fuoco
— см. - L334— см. - L491— см. - L544— см. - L590— см. - L625— см. - L678metter lingua in...
— см. - L679— см. - L680— см. - L681— см. - M1702— см. - L757metter il lucchetto alla bocca
— см. - L804— см. - L822— см. - L823— см. - L824— см. - L824a— см. - L941— см. - L1025— см. - M217— см. - M274— см. - N429mettere una malinconia addosso
— см. - M299— см. - M304— см. - M305mettere mano (или le mani) a (или in, su, addosso a) qc
— см. - M576— см. - M625— см. - M626— см. - M628mettere le mani nei capelli a qd
— см. - M486— см. - M487mettersi nelle mani del destino
— см. - M581— см. - M630metter le mani in ogni intriso
— см. - M632— см. - M467— см. - M634— см. - M628— см. - M635— см. - M636— см. - M637— см. - M748— см. - M752— см. - M803— см. - M804metter la martellina a...
— см. - M868metter la martinicca a...
— см. - M878— см. - M924— см. - M1014— см. - M1011— см. - M1147metter(si) in (или nella) mente
— см. - M1148— см. - M1353— см. - M1354mettere qd in mezzo alla strada
— см. - S1864— см. - M1585— см. - M1586mettere motta carne al fuoco (или a bollire, a cuocere)
— см. - C954— см. - M1789— см. - M1790— см. - M1791— см. - M1792— см. - S1199— см. - M1920mettersi una morsa alla lingua
— см. - M1923— см. - M1932— см. - M1969— см. - M1968— см. - M1996— см. - M2100— см. - M2101— см. - M2112— см. - M2113mettere in moto grossi calibri
— см. - C187— см. - M2134— см. - M2194— см. - M2218— см. - M2239mettere muso fuori di...
— см. - M2242mettere la musoliera dell'orso
— см. - M2246— см. - N6mettere il naso in...
— см. - N55— см. - N56— см. - N214— см. - N274— см. - N285— см. - N295— см. - N322— см. - N371— см. - N461— см. - N462— см. - N463— см. - N505— см. - N546— см. - N547— см. - N617— см. - O59mettere gli occhi addosso a...
— см. - O171— см. - O343— см. - O411— см. - M895 b)— см. - O507— см. - O613— см. - O614— см. - O629— см. - O699— см. - P16— см. - P135mettere la palla al piede a qd
— см. - P153— см. - P194— см. - P211— см. - P393— см. - P401— см. - P431— см. - P432— см. - P435— см. - P545— см. - P546— см. - P648— см. - P649— см. - P701— см. - P852— см. - P913— см. - P955— см. - P958— см. - R71— см. - P1007— см. - P1046mettersi la pelle alla rovescia
— см. - P1047— см. - P1115— см. - P1116metter pena di...
— см. - P1143— см. - P1144— см. - P1152— см. - P1177— см. - P1219— см. - P1220— см. - P1221— см. - P1229— см. - P1314— см. - P1321— см. - P1377— см. - P1396— см. - P1427mettervi le pezze e l'unguento
— см. - P1438— см. - P1507— см. - P1550— mettere in piazza cose di famiglia
— см. - P1550a— см. - P1672— см. - P1625— см. - P1582mettere in piedi (или in piede)
— см. - P1588— см. - P1667— см. - P1668— см. - P1669— см. - P1670— см. - P1672— см. - P1689— см. - P1673— см. - P1674— см. - P1693— см. - P1676— см. - P1677— см. - P1678— см. - P1679— см. - P1730mettere alla (или in) piena luce
— см. - L822metter (ci) una pietra sopra (тж. mettere una pietra su...)
— см. - P1771— см. - P1848— см. - T141— см. - C549— см. - P1878— см. - P1881— см. - P1914— см. - P2023— см. - P2103— см. - P2120— см. - P2159— см. - P2160— см. - P2162— см. - P2173— см. - P2191— см. - M1703— см. - P2285— см. - P2286— см. - P2318mettersi in procinto di...
— см. - P2333— см. - P2340— см. -A353— см. - P2357— см. - P2358— см. - P2368— см. - P2388— см. - P2431— см. - P2473— см. - P2528— см. - P2531— см. - P2532mettere qualcosa sullo stomaco
— см. - S1778— см. - Q34— см. - Q70— см. - Q98— см. - Q106— см. - R25— см. - R26— см. - R72— см. - R73mettersi in regola (con...)
— см. - R204— см. - R205— см. - R238— см. - R295— см. - R306— см. - R327— см. - R346— см. - R373— см. - R386— см. - R397— см. - R576— см. - R580— см. - R597mettere a ruba (или a ruberia)
— см. - R603— см. - R624— см. - R633— см. - S30— см. - S49— см. - S81— см. - S94non metterci né sai né aceto (или né sai né olio, né sai né pepe)
— см. - S95— см. - S124— см. - S135— см. - S136— см. - S253— см. - S278— см. - S279— см. - S344— см. - S381— см. - S393— см. - S416— см. - S475— см. - S485— см. - S566— см. -A1218— см. - S694— см. - S695— см. - S766— см. - S754— см. - S755— см. - S769— см. - S789— см. - S797— см. - S871— см. - S861— см. - S875— см. - S891— см. - S938— см. - S952— см. - P1771— см. - S1090— см. - S1149— см. - S1150— см. - S1157— см. - S1182— см. - S1183— см. - S1184— см. - S1194— см. - S1198— см. - S1204— см. - S1266— см. - S1241— см. - S1363— см. - S1475— см. - S1508mettere una spranga alla bocca
— см. - S1522— см. - S1604— см. - S1618— см. - L758— см. - S1793— см. - S1935— см. - S1990— см. - S1990— см. - S1991— см. - B13— см. - B223— см. - B1027— см. - B1498— см. - C254— см. - C1174— см. - C1292— см. - C2984— см. - C3044— см. - F136— см. - G99— см. - G400— см. - G1115mettere su il morale (тж. mettere qd su di morale)
— см. - M1889— см. - M2135— см. - M2239— см. - P209 c)non metterci su né sai né aceto (или né sai né olio, né sai né pepe)
— см. - S95— см. - S2096— см. - T933— см. - S2006— см. - S2016mettere I sudori (freddi) a qd
— см. - S2039— см. - S2066— см. - S2068— см. - S2109— см. - S2110— см. - T39— см. - T52— см. - T72mettere i tappeti (alle finestre)
— см. - T73— см. - T74— см. - T112— см. - T152— см. - T272— см. - T273— см. - T274— см. - T421— см. - T422— см. - T572— см. - T573— см. - T574— см. -A1005mettere la testa a partito (или a posto, a segno)
— см. - T575— см. - T576mettere la testa per scommessa
— см. - T562— см. - T26— см. - T631— см. - T751— см. - T797— см. - T867mettere una tremarella in corpo
— см. - T914— см. - L824amettere troppa carne al fuoco (или a bollire, a cuocere)
— см. - C954— см. - M1002— см. - M1326— см. -A289mettersi tutto dietro le spalle
— см. - S1264— см. - M1014— см. - M2131— см. - P431— см. - P2528— см. - R206— см. - T989— см. - U41— см. - U82mettervi l'unguento e le pezze
— см. - P1438— см. - U209— см. - U222— см. - U253— см. - V39— см. - V46— см. - V47— см. - V140mettersi a veglia a (+inf.)
— см. - V147— см. - V170— см. - V190— см. - V293— см. - V434— см. - V535— см. - V491— см. - V492mettersi la vipera nella manica
— см. - V616— см. - V694— см. - V786mettersi con voga a...
— см. - V865— см. - V866— см. - V897— см. - V951— см. - Z10— см. - Z11mettere una zanzara nella testa
— см. - Z19— см. - Z25— см. - Z31— см. - Z32mettere gli zipoli colle mannaie
— см. - Z58— см. - Z109non avere da mettersi le scarpe
— см. - S335— см. - I185— см. - P2551non sapere dove mettere le mani
— см. - M658— см. - P1184da mettergli e cavargli il basto
— см. - B319— см. - V588amici di buon giorno, son da mettere in forno
— см. -A616cava e non metti, ogni gran monte scema
— см. - M1874chi ha del pepe, ne mette anche sul cavolo
— см. - P1260chi si lascia mettere in spalla la capra, indi a poco è sforzato a portar la vacca
— см. - S1280chi mette all'asino la sella, la cigna va per terra
— см. -A1236chi più ne ha, più ne metta
— см. -A1379chi promette, in debito si mette
— см. - D70— см. -A232ci ha messo lo zampino il diavolo
— см. - Z13— см. - C2952il diavolo ci ha messo la coda (или le corna, la coda e il capo, la coda e le corna)
— см. - D364— см. -A381dove non vedi, non ci metter le mani
— см. - M700è come mettere l'olio nel lume
— см. - O306— non è mica come metter l'olio nel lume
— см. - O307— см. -A1173leva e non metti, ogni gran monte scema
— см. - M1874— см. - B469— см. - M2016non c'è dove mettere uno spillo
— см. - S1419— см. - E121ogni bugiardo si mette in caffo
— см. - C58quattrini di gioco mettili in tasca, ci stanno poco
— см. - G511 -
23 timeo
tĭmĕo, ŭi, 2, v. a. and n. [root tam-; Sanscr. tam-yati, to be stupefied; tamas, darkness; cf. temulentus], to fear, be afraid of, to dread, apprehend; to be afraid or in fear, to be fearful, apprehensive, or anxious; constr. with acc., rel.-clause, inf., ne or ut, and absol.1.With acc. (class.;2.syn.: vereor, metuo, paveo): quamquam omnia sunt metuenda, nihil magis quam perfidiam timemus,
Cic. Fam. 1, 5, a, 2:timeo meos,
Plaut. Truc. 5, 63; cf.:quos aliquamdiu inermes timuissent,
Caes. B. G. 1, 40:oppidanos,
Hirt. B. G. 8, 27:saxum Tantalus,
Lucr. 3, 981 sq.:portus omnes,
Caes. B. C. 3, 6:reliquos casus,
id. ib. 3, 10:nomen atque imperium absentis,
id. ib. 1, 61:numinis iram,
Ov. M. 6, 314:flagitium pejus leto,
Hor. C. 4, 9, 50:cuncta (amantes),
Ov. M. 7, 719:aeternas poenas timendum'st,
Lucr. 1, 111.—In pass.:morbos esse timendos,
Lucr. 3, 41; so, si ipse fulgor timeretur, Quint. 8, 3, 5:si Cn. Pompeius timeretur,
id. 4, 2, 25. — Pregn., to have to fear, i. e. to be exposed to, contend against:pro telis gerit quae timuit et quae fudit,
Sen. Herc. Fur. 40 sq.; 793:feras,
id. Herc. Oet. 270. — With dat. of the object for which one fears something:nostrae causae nihil nos timere,
Quint. 11, 1, 75:patronum justitiae suae,
id. 4, 1, 9:furem caulibus aut pomis,
Juv. 6, 17:noxiam vini aegris,
Plin. 14, 16, 19, § 101. — With de:de suo ac legionis periculo nihil timebat,
Caes. B. G. 5, 57:nihil de bello,
id. ib. 3, 3:de se nihil timere,
Cic. Sest. 1, 1. — With pro and abl.:quid pro quoque timendum, aut a quoque timendum sit,
Cic. Ep. ad Brut. 1, 16, 2: pro amicis omnia timui, pro me nihil. Sen. Q. N. 4, praef. § 15. —With rel.-clause (class.):3.misera timeo, quid hoc sit negotii,
Plaut. Poen. 5, 4, 79:timeo, quid rerum gesserim,
id. Mil. 2, 4, 44:quid possem, timebam,
Cic. Att. 12, 24, 1:nunc istic quid agatur, magnopere timeo,
id. ib. 3, 8, 2;jam nunc timeo, quidnam... pro exspectatione omnium eloqui possim,
id. Div. in Caecil. 13, 42:misera timeo, incertum hoc quorsum accidat,
Ter. And. 1, 5, 29; cf.:haec quo sint eruptura timeo,
Cic. Att. 2, 20, 5. — With dat.:nunc nostrae timeo parti, quid hic respondeat,
Ter. And. 2, 5, 8. —With inf. (freq. since the Aug. per.;4.not in Cic.): Caesar etsi timebat tantae magnitudinis flumini exercitum obicere, etc.,
Caes. B. C. 1, 64:equites cum intrare fumum et flammam densissimam timerent,
Hirt. B. G. 8, 16:timebant prisci truncum findere,
Plin. 17, 14, 24, § 102:nec jurare time,
Tib. 1, 4, 21; Hor. C. 1, 8, 8; 3, 24, 56; id. S. 1, 4, 23; id. Ep. 1, 5, 2; 1, 7, 4; 1, 19, 27; 2, 1, 114; id. A. P. 170; 197; Ov. M. 1, 593; 12, 246.— Rarely with acc. and inf.:ni cedenti instaturum alterum timuissent,
Liv. 10, 36, 3.—With ne or ut (class.):5.metuo et timeo, ne hoc tandem propalam fiat,
Plaut. Mil. 4, 8, 38:timeo, ne malefacta mea sint inventa omnia,
id. Truc. 4, 2, 61: haec timeo ne impediantur, D. Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 4:neque timerent, ne circumvenirentur,
Caes. B. G. 2, 26:non times, ne locum perdas,
Quint. 6, 3, 63:timuit, ne non succederet,
Hor. Ep. 1, 17, 37:timere, ne non virtute hostium, sed lassitudine suā vincerentur,
Curt. 3, 17, 9:timeo, ut sustineas,
Cic. Fam. 14, 2, 3:ut satis commode supportari posset (res frumentaria), timere dicebant,
Caes. B. G. 1, 39. —Absol. (freq. in prose and poetry):* 6.fac, ego ne metuam igitur et ut tu meam timeas vicem,
Plaut. Most. 5, 2, 24:salva est navis, ne time,
id. Merc. 1, 2, 64; so,ne time,
id. Am. 2, 2, 42; 5, 1, 12; id. Cas. 4, 4, 13; id. Curc. 4, 2, 34:timentibus ceteris propter ignorationem locorum,
Cic. Rep. 1, 17, 29; cf.:timentes confirmat,
Caes. B. G. 7, 7:cottidie aliquid fit lenius quam timebamus,
Cic. Fam. 6, 10, 5:timere et admirari,
Quint. 9, 2, 26; 9, 2, 86.—With de:de re publicā valde timeo,
Cic. Att. 7, 6, 2.—With ab:a quo quidem genere ego numquam timui,
Cic. Sull. 20, 59. — With pro ( poet. and post-Aug.):pro eo timebam,
Curt. 6, 10, 27:timentem pro capite amicissimo,
Plin. Ep. 3, 17, 3:quamvis pericliter, plus tamen pro te timeo,
Sen. Contr. 7, 20, 1:indulgentia pro suis timentium,
id. ib. 9, 26, 2, B:qui pro illo nimium timet,
id. Ep. 14, 1:qui eget divitiis timet pro illis,
id. ib. 14, 18;90, 43: pro Aristippi animā,
Gell. 19, 1, 10:timuere dei pro vindice terrae,
Ov. M. 9, 241.—Pregn., with abl. ( poet.):timuit exterrita pennis Ales,
expressed its fear, Verg. A. 5, 505. — Freq. with dat. of the object for which one fears:tibi timui,
Ter. Heaut. 3, 2, 20; cf.:qui sibi timuerant,
Caes. B. C. 3, 27:alicui,
Quint. 8, 5, 15; Verg. A. 2, 729; Hor. C. 3, 27, 7; id. S. 2, 1, 23:suis rebus,
Caes. B. G. 4, 16:huic loco,
id. ib. 7, 44:receptui suo,
id. B. C. 3, 69:urbi,
Hor. C. 3, 29, 26.— Impers. pass.:urbi timetur,
Luc. 7, 138: Sen. Med. 885.—Timens like timidus, with gen.:mortis timentes,
Lucr. 6, 1239. -
24 ceterus
cētĕrus ( caet-), a, um (the nom. sing. masc. not in use; the sing., in gen., rare; in Cic. perh. only three times), adj. [pronom. stem ki, and compar. ending; cf. heteros], the other, that which exists besides, can be added to what is already named of a like kind with it; the other part (while reliquus is that which yet remains of an object, the rest;1.e. g. stipendium pendere et cetera indigna pati,
and endured other indignities of the kind, Liv. 21, 20, 6. On the other hand:jam vero reliqua—not cetera —quarta pars mundi ea et ipsa totā naturā fervida est, et ceteris naturis omnibus salutarem impertit et vitalem calorem,
Cic. N. D. 2, 10, 27; cf. Hand, Turs. II. p. 33; Doed. Syn. 1, p. 83. Still these ideas, esp. after the Aug. per., are often confounded, and the Engl., the remainder, the rest, and the adverb. phrase for the rest, etc., can be used interchangeably for both words).Sing.a.Masc.:b.si vestem et ceterum ornatum muliebrem pretii majoris habeat,
Cic. Inv. 1, 31, 51 (also in Quint. 5, 11, 28); Nep. Dat. 3, 1:laeta et imperatori ceteroque exercitui,
Liv. 28, 4, 1:vestitu calciatuque et cetero habitu,
Suet. Calig. 52: illos milites subduxit, exercitum ceterum servavit, Cato ap. Gell. 3, 7, 19:cohortes veteranas in fronte, post eas ceterum exercitum in subsidiis locat,
Sall. C. 59, 5:a cetero exercitu,
Curt. 5, 9, 11; Tac. Agr. 17; Suet. Galb. 20 fin.:de cetero numero candidatorum,
id. Caes. 41.—Fem.:c.cetera jurisdictio,
Cic. Att. 6, 2, 5:vita,
Sall. C. 52, 31:aetas,
Verg. G. 3, 62:nox,
Ov. M. 12, 579:silva,
id. ib. 8, 750:turba,
id. ib. 3, 236; 12, 286; Hor. S. 2, 8, 26:classis,
Liv. 35, 26, 9:deprecatio,
id. 42, 48, 3; 21, 7, 7:inter ceteram planitiem mons,
Sall. J. 92, 5:Graeciam,
Nep. Paus. 2, 4:aciem,
Liv. 6, 8, 6:multitudinem,
id. 35, 30, 8:(super) turbam,
Suet. Calig. 26:manum procerum,
Tac. Or. 37:pro ceterā ejus audaciā atque amentiā,
Cic. Verr. 2, 1, 2, § 6:pluviā (aquā) utebantur,
Sall. J. 89, 6:ceterā (ex) copiā militum,
Liv. 35, 30, 9; Plin. Ep. 2, 16, 1:ceterā (pro) reverentiā,
id. ib. 3, 8, 1:ceterā (cum) turbā,
Suet. Claud. 12 al. —Neutr.:2.cum a pecu cetero absunt,
Plaut. Bacch. 5, 2, 20:non abhorret a cetero scelere,
Liv. 1, 48, 5; Suet. Aug. 24:cetero (e) genere hominum,
id. ib. 57:quanto violentior cetero mari Oceanus,
Tac. A. 2, 24 al. — Subst.: cētĕ-rum, i, n., the rest:elocuta sum convivas, ceterum cura tu,
Plaut. Men. 1, 4, 6:ceterum omne incensum est,
Liv. 22, 20, 6; so,de cetero,
as for the rest, Cic. Fin. 1, 7, 26; Curt. 4, 1, 14 al.;and in ceterum,
for the rest, for the future, Sen. Ep. 78, 15.—Plur., the rest, the others (freq. in all periods and species of composition):b.de reliquis nihil melius ipso est: ceteri et cetera ejus modi, ut, etc.,
Cic. Fam. 4, 4, 5:multae sunt insidiae bonis nosti cetera,
id. Planc. 24, 59; id. Fat. 13, 29:cetera de genere hoc, adeo sunt multa, etc.,
Hor. S. 1, 1, 13; Lucr. 5, 38:ut omittam cetera,
Cic. Cat. 3, 8, 18:ibi Amineum... Lucanum serito, ceterae vites in quemvis agrum conveniunt,
Cato, R. R. 6, 4:quam fortunatus ceteris sim rebus, absque una hac foret,
Ter. Hec. 4, 2, 25: nam ceteri fere, qui artem orandi litteris tradiderunt, ita sunt exorsi, quasi, etc., Quint. prooem. § 4; id. 10, 1, 80:ceterae partes loquentem adjuvant, hae ipsae loquuntur,
id. 11, 3, 85:sane ceterarum rerum pater familias et prudens et attentus, unā in re paulo minus consideratus,
Cic. Quint. 3, 11:hanc inter ceteras vocem,
Quint. 9, 4, 55: de justitiā, fortitudine, temperantiā ceterisque similibus, id. prooem. § 12; 3, 5, 5;2, 4, 38: ego ceteris laetus, hoc uno torqueor,
Curt. 6, 5, 3.—Et cetera ceteraque or cetera, and so forth, kai ta hexês, when one refers to a well-known object with only a few words, or mentions only a few from a great number of objects, Cic. de Or. 2, 32, 141:II.ut illud Scipionis, Agas asellum et cetera,
id. ib. 2, 64, 258; id. Top. 6, 30; 11, 48; id. Tusc. 2, 17, 39; id. Att. 2, 19, 3:et similiter cetera,
Quint. 4, 1, 14:vina ceteraque,
Cic. Verr. 2, 1, 36, § 91; Curt. 3, 4, 10:solem, lunam, mare, cetera,
Lucr. 2, 1085:fundum, aedes, parietem, supellectilem, penus, cetera,
Cic. Top. 5. 27.—Hence, the advv.,A.cē-tĕrum (orig. acc. respectiv.), lit. that which relates to the other, the rest (besides what has been mentioned).1.For the rest, in other respects, otherwise (in good prose):2.nihil, nisi ut ametis impero: Ceterum quantum lubet me poscitote aurum, ego dabo,
Plaut. Bacch. 4, 4, 52: tu aurum rogato: ceterum ( for the rest, in respect to the rest) verbum sat est, id. ib. 4, 8, 37: precator, qui mihi sic oret: nunc amitte quaeso hunc;ceterum Posthac si quicquam, nil precor,
Ter. Phorm. 1, 2, 91:ego me in Cumano et Pompeiano, praeterquam quod sine te, ceterum satis commode oblectabam,
Cic. Q. Fr. 2, 12 (14), 1:foedera alia aliis legibus, ceterum eodem modo omnia fiunt,
Liv. 1, 24, 3; cf. Sall. J. 2, 4; 75, 3; Nep. Eum. 8, 5; Curt. 4, 1, 18.—Rarely after the verb: argentum accepi;nil curavi ceterum,
Plaut. Capt. 5, 3, 12: numquid me vis ceterum? id. Ep. 4, 2, 76.—= alioquin, introducing a conclusion contrary to fact (mostly post-class.), otherwise, else, in the opposite event, = Gr. allôs: non enim cogitaras;3.ceterum Idem hoc melius invenisses,
Ter. Eun. 3, 1, 62:ita et anima... solam vim ejus exprimere non valuit,... ceterum non esset anima, sed spiritus,
Tert. adv. Marc. 2, 9; App. M. 7, p. 200, 33; Dig. 4, 4, 7, § 2 al.—In passing to another thought, besides, for the rest; very freq. (esp. in the histt.; usu. placed at the beginning of a new clause;4.only in the comic poets in the middle): Filium tuom te meliust repetere, Ceterum uxorem abduce ex aedibus,
Plaut. Truc. 4, 3, 73; Ter. Hec. 3, 3, 31; Sall. J. 4, 1; 20, 8; 29, 2; Quint. 6, 1, 8; 8, 6, 51; 9, 2, 14 al.; Suet. Caes. 4; 16; id. Tib. 42; id. Claud. 1; Curt. 3, 1, 4; 3, 3, 7; 3, 6, 13; Col. 8, 8, 5:dehinc ceterum valete,
Plaut. Poen. prol. 125; cf. id. ib. 91. —With a restricting force, commonly contrasted with quidem or a neg. phrase; often to be translated by but, yet, notwithstanding, still, on the other hand (esp. freq. since the Aug. per.):B.cum haud cuiquam in dubio esset, bellum ab Tarquiniis imminere, id quidem spe omnium serius fuit: ceterum, id quod non timebant, per dolum ac proditionem prope libertas amissa est,
Liv. 2, 3, 1; Plin. Pan. 5, 4; Flor. 3, 1, 11; Suet. Aug. 8; 66; id. Tib. 61 fin.; id. Gram. 4 al.:eos multum laboris suscipere, ceterum ex omnibus maxume tutos esse,
Sall. J. 14, 12:avidus potentiae, honoris, divitiarum, ceterum vitia sua callide occultans,
id. ib. 15, 3; 52, 1; 83, 1; id. C. 51, 26:eo rem se vetustate oblitteratam, ceterum suae memoriae infixam adferre,
Liv. 3, 71, 6:id quamquam, nihil portendentibus diis, ceterum neglegentia humana acciderat, tamen, etc.,
id. 28, 11, 7; 9, 21, 1; 21, 6, 1 Weissenb. ad loc.:ut quisquis factus est princeps, extemplo fama ejus, incertum bona an mala, ceterum aeterna est,
Plin. Pan. 55, 9:pauca repetundarum crimina, ceterum magicas superstitiones objectabat,
Tac. A. 12, 59; cf. Liv. 3, 40, 11.—cē-tĕra (properly acc. plur.), = talla, ta loipa, as for the rest, otherwise; with adjj., and (in poets) with verbs (not found in Cic. or Quint.).(α).With adj.:(β).Bocchus praeter nomen cetera ignarus populi Romani,
Sall. J. 19, 7:hastile cetera teres praeterquam ad extremum,
Liv. 21, 8, 10:excepto quod non simul esses, cetera laetus,
Hor. Ep. 1, 10, 50 (cf. the passage cited under ceterum, II. A. 1. fin., Cic. Q. Fr. 2, 12 (14), 1):cetera Graius,
Verg. A. 3, 594 (so prob. also Hor. Ep. 1, 10, 3, where others read ad cetera):virum cetera egregium secuta,
Liv. 1, 35, 6:vir cetera sanctissimus,
Vell. 2, 46, 2 Ruhnk.; Plin. 8, 15, 16, § 40; 12, 6, 13, § 25; 22, 25, 64, § 133; Tac. G. 29.—With verbs: cetera, quos peperisti, ne cures, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 9, 656:C.quiescas cetera,
Plaut. Mil. 3, 3, 53:cetera parce, puer, bello,
Verg. A. 9, 656; cf. Sil. 17, 286:cetera non latet hostis,
id. 2, 332; Mart. 13, 84.—cētĕrō, peculiar to the Nat. Hist. of Pliny, for the rest, in other respects, otherwise:cetero viri quam feminae majus,
Plin. 11, 37, 49, § 133; so id. 3, 11, 16, § 105; 6, 26, 30, § 122; 8, 3, 4, § 7;10, 1, 1, § 1 al.: est et alia iritis cetero similis, at praedura,
id. 37, 9, 52, § 138.—Of time: palumbes incubat femina post meridiana in matutinum, cetero mas,
id. 10, 58, 79, § 159. -
25 buttare
1. v/i botany shoot, sprout2. v/t throwbuttare via throw awayfig wastebuttare giù knock downlettera scribble downboccone gulp downcolloq buttare la pasta put the pasta on* * *buttare v.tr.1 ( gettare, lanciare) to throw*, to cast*, to fling*: buttami la palla, per favore, throw me the ball, please; i pescatori buttarono le reti, the fishermen cast their nets; il giocatore buttò i dadi, the player cast the dice; l'ancora fu buttata in acqua, the anchor was thrown into the water; fu arrestato e buttato in prigione, he was arrested and thrown into prison; buttare a terra qlcu., to knock s.o. to the ground; non buttare niente in terra!, don't throw (o drop) anything on to the floor; l'ha buttato per sbaglio dalla finestra, he threw it out of the window by mistake; gli buttò le braccia al collo, she flung her arms round his neck; aprì la valigia e vi buttò dentro un paio di vestiti, he opened his suitcase and threw some clothes in (o inside); l'ubriaco fu buttato fuori, the drunken man was thrown out; buttò le braccia in avanti, he flung his arms forwards; buttò indietro la testa, she threw her head back; buttò indietro le coperte e si alzò; he flung his bedclothes back and got up; buttalo via!, throw it away!; buttamelo giù, su, per favore, throw it down, up to me, please // mi ha buttato in faccia la verità, he flung the truth in my face // buttò un occhio al sedile prima di sedersi, he gave a look round before sitting down // buttare giù, ( abbattere) to knock down; ( ingoiare) to swallow; ( abbozzare) to rough out; to scribble: hanno buttato giù la chiesetta in piazza, they've knocked down (o demolished) the small church in the square; (fin.) buttare giù il mercato, to bang the market; butta giù questa medicina, da bravo, be a good little boy and swallow this medicine!; non sono riuscito a buttare giù neanche un boccone, I wasn't able to swallow a single mouthful; ti ho buttato giù uno schizzo dell'appartamento, I've sketched out a rough plan of the flat for you; pensavo di poter buttar giù il tema in fretta, I thought I could get the essay done out of the way; buttami giù due righe come pro-memoria, jot down (o scribble) a few lines for me as a reminder; la malattia l'ha buttata giù molto, her illness has really left her very weak // ha buttato là una frase per ferirmi, he dropped a hint just to hurt me; buttò là un'idea che ci sembrò meravigliosa, he casually suggested an idea we thought was wonderful // ha buttato all'aria tutta la casa per cercare gli occhiali che credeva d'aver perso, she turned the house upside down looking for her glasses she thought she had lost; ha buttato all'aria tutti i miei piani, he upset all my plans; furono costretti a buttare all'aria i loro progetti, they had to scrap their plans // buttare la pasta, il riso, to start cooking the pasta, the rice2 ( sprecare) to waste, to throw* away: buttar ( via) il denaro, il tempo, to waste money, time; non mi piace buttare i soldi dalla finestra, I don't approve of wasting (o squandering) money3 ( emettere) to send* out; (perdere, spec. di recipienti) to leak: il camino buttava fumo, the chimney was sending out smoke; il vaso buttava acqua da tutte le parti, the pot was leaking all over the place // la ferita buttava sangue, the wound was bleeding4 ( di piante) to put* out: le rose incominciano a buttare le gemme, the roses are beginning to put out buds◆ v. intr.1 ( volgere, tendere) to become*: il tempo butta al bello, the weather is becoming nice (o is clearing) // butta male!, things look pretty grim!◘ buttarsi v.rifl. to throw* oneself, to fling* oneself: si buttò ( giù) dalla finestra, he threw himself out of the window; si buttò esausto sul letto, he flung himself onto the bed exhausted; si buttò su una poltrona, he threw himself (o collapsed) into an armchair; si buttò ai miei piedi, he threw himself at my feet // si è buttato sotto il treno, he threw himself under the train; si buttò ( con impeto) contro l'avversario, he flung himself at his opponent // buttare col paracadute, to parachute // buttare nel lavoro, to throw oneself into a job; buttare nella politica, to plunge into politics; buttare anima e corpo in qlco., to throw oneself heart and soul into sthg.; non ha fatto niente tutto l'anno, ma alla fine si è buttato nello studio anima e corpo, he did nothing for the whole year but finally he really got stuck into his studies // io mi butto!, I'll have a go at it! // si butterebbe nel fuoco per sua figlia, he'd do absolutely anything for his daughter // buttare giù, ( deprimersi) to let oneself go.* * *[but'tare]1. vt1) (gettare) to throwbuttare la pasta/il riso Culin — to put pasta/rice into boiling water
buttarsi qc dietro le spalle — to throw sth over one's shoulder, (fig : passato) to put sth behind one
2) (anche: buttare via) (nella spazzatura) to throw away, discard, (sprecare: soldi, tempo) to waste3)buttare giù — (scritto) to jot down, scribble down, (cibo, boccone) to gulp down, (edificio) to pull down, knock down, (governo) to bring down
buttare giù qn — (deprimere) to get sb down
4)buttare la colpa addosso a qn — to lay the blame on sbbuttare a mare — (fig : soldi, occasione) to throw away
gli ha buttato in faccia tutto il suo disprezzo — she told him to his face how much she despised him
2. vi(
fam : apparire) la faccenda butta male — things are looking bad3. vr (buttarsi)(saltare) to jumpbuttiamoci! — (saltiamo) let's jump!, (rischiamo) let's have a go!
buttarsi su o addosso a qn — to launch o.s. at sb
buttarsi nelle braccia di qn — to throw o.s. into sb's arms
buttarsi in ginocchio — to throw o.s. down on one's knees
buttarsi (anima e corpo) in qc — to throw o.s. (wholeheartedly) into sth
buttarsi giù — (stendersi) to lie down, (stimarsi poco) to have a low opinion of o.s., (scoraggiarsi) to get depressed o miserable
buttarsi nella mischia (anche) fig — to throw o.s. into the fray
* * *[but'tare] 1.verbo transitivo1) (lanciare) to throw*buttare qcs. per terra, in aria — to throw sth. to the ground, up into the air
buttare (via) — to throw away o out [cose vecchie, rifiuti]
non è da buttar via! — fig. it's not to be sneezed at!
3) (sprecare) to throw* away [occasione, soldi]4) (far cadere)buttare (giù) qcs. dalla finestra — to throw sth. out of the window
5) (stendere)6) (emettere) to spew, to eject [lava, fumo]7) buttare giù (rovesciare) to cast* down, to knock off, to knock down [vaso, sedia]; (abbattere) to throw* down, to pull down [ edificio]; to knock down [ albero]; [ vento] to blow* down [ albero]; (sfondare) to smash down [ porta]; (ingoiare) to swallow [ cibo]; (avvilire) to bring* down, to get* down [ persona]; (debilitare) [ malattia] to weaken [ persona]; (abbozzare) to dash off, to throw* off, to toss off, to write* down [ appunti]; (giocare) to throw* down [ carta]buttare qcn. giù dal letto — to get sb. out of bed
8) buttare fuori to throw* out [importuno, studente]; to throw* out, to kick out [ dipendente]buttare fuori di casa — to put out [ inquilino]; to turn out into the street [ coniuge]
9) buttare indietro to fling* back [testa, capelli]10) buttare là, buttare lì to throw* out [frase, idea]2. 3.verbo pronominale buttarsi1) (gettarsi) to throw* oneself- rsi sul letto — to throw oneself onto o to fall into bed
-rsi (giù) dalla finestra, sotto un treno — to throw oneself out of the window, in front of a train
- rsi in acqua — to throw oneself o jump into the water; (per fare un bagno) to go for a dip
2) fig.- rsi in — to throw oneself o pitch into [ lavoro]
3) (osare) to go* for it, to give* it a go4) (indossare)- rsi una sciarpa sulle spalle — to fling o sling a scarf around one's shoulders
5) (sfociare)il Po si butta nell'Adriatico — the River Po flows into o joins the Adriatic Sea
6) buttarsi giù (avvilirsi) to get* dejected••buttare qcs. in faccia a qcn. — to throw sth. into sb.'s teeth, to cast sth. up at sb.
buttare all'aria — to mess up [fogli, stanza, progetto]
buttare a mare qcs. — to throw sth. out the window
buttare un occhio su — to cast a glance o look at
buttare o -rsi alle spalle to leave behind, to turn one's back on [preoccupazioni, passato]; buttare al vento — to dish, to bungle [ piani]; to chuck, to fritter away [ denaro]
* * *buttare/but'tare/ [1]1 (lanciare) to throw*; buttare qcs. per terra, in aria to throw sth. to the ground, up into the air2 (sbarazzarsi) buttare (via) to throw away o out [cose vecchie, rifiuti]; non è da buttar via! fig. it's not to be sneezed at!3 (sprecare) to throw* away [occasione, soldi]4 (far cadere) buttare (giù) qcs. dalla finestra to throw sth. out of the window5 (stendere) buttare una coperta sul letto to throw a blanket over the bed6 (emettere) to spew, to eject [lava, fumo]7 buttare giù (rovesciare) to cast* down, to knock off, to knock down [vaso, sedia]; (abbattere) to throw* down, to pull down [ edificio]; to knock down [ albero]; [ vento] to blow* down [ albero]; (sfondare) to smash down [ porta]; (ingoiare) to swallow [ cibo]; (avvilire) to bring* down, to get* down [ persona]; (debilitare) [ malattia] to weaken [ persona]; (abbozzare) to dash off, to throw* off, to toss off, to write* down [ appunti]; (giocare) to throw* down [ carta]; buttare qcn. giù dal letto to get sb. out of bed8 buttare fuori to throw* out [importuno, studente]; to throw* out, to kick out [ dipendente]; buttare fuori di casa to put out [ inquilino]; to turn out into the street [ coniuge]9 buttare indietro to fling* back [testa, capelli]10 buttare là, buttare lì to throw* out [frase, idea](aus. avere) (germogliare) to bud, to come* up, to sproutIII buttarsi verbo pronominale1 (gettarsi) to throw* oneself; - rsi sul letto to throw oneself onto o to fall into bed; -rsi (giù) dalla finestra, sotto un treno to throw oneself out of the window, in front of a train; - rsi in acqua to throw oneself o jump into the water; (per fare un bagno) to go for a dip3 (osare) to go* for it, to give* it a go; buttati! go for it! just do it!buttare la pasta to put the pasta (into the boiling water); buttare qcs. in faccia a qcn. to throw sth. into sb.'s teeth, to cast sth. up at sb.; buttare all'aria to mess up [fogli, stanza, progetto]; buttare a mare qcs. to throw sth. out the window; buttare un occhio su to cast a glance o look at; buttare o -rsi alle spalle to leave behind, to turn one's back on [preoccupazioni, passato]; buttare al vento to dish, to bungle [ piani]; to chuck, to fritter away [ denaro]. -
26 acta fori
ăgo, egi, actum, 3, v. a. (axim = egerim, Pac. ap. Non. 505, 22; Paul. ex Fest. s. v. axitiosi, p. 3 Mull.;I.axit = egerit,
Paul. Diac. 3, 3;AGIER = agi,
Cic. Off. 3, 15;agentum = agentium,
Vulc. Gall. Av. Cass. 4, 6) [cf. agô; Sanscr. ag, aghami = to go, to drive; agmas = way, train = ogmos; agis = race, contest = agôn; perh. also Germ. jagen, to drive, to hunt], to put in motion, to move (syn.: agitare, pellere, urgere).Lit.A.Of cattle and other animals, to lead, drive.a.Absol.: agas asellum, Seip. ap. Cic. de Or. 2, 64, 258:b.jumenta agebat,
Liv. 1, 48:capellas ago,
Verg. E. 1, 13:Pars quia non veniant pecudes, sed agantur, ab actu etc.,
Ov. F. 1, 323:caballum,
Hor. Ep. 1, 18, 36.—With acc. of place, prep., sup., or inf.:B. a.agere bovem Romam,
Curt. 1, 45:equum in hostem,
id. 7, 4:Germani in amnem aguntur,
Tac. H. 5, 21:acto ad vallum equo,
id. A. 2, 13:pecora per calles,
Curt. 7, 11:per devia rura capellas,
Ov. M. 1, 676:pecus pastum,
Varr. L. L. 6, 41, p. 88 Mull.:capellas potum age,
Verg. E. 9, 23:pecus egit altos Visere montes,
Hor. C. 1, 2, 7.—Absol.:b.agmen agens equitum,
Verg. A. 7, 804.—With prep., abl., or inf.:C.vinctum ante se Thyum agebat,
Nep. Dat. 3:agitur praeceps exercitus Lydorum in populos,
Sil. 4, 720:(adulteram) maritus per omnem vicum verbere agit,
Tac. G. 19; Suet. Calig. 27:captivos prae se agentes,
Curt. 7, 6; Liv. 23, 1:acti ante suum quisque praedonem catenati,
Quint. 8, 3, 69:captivos sub curribus agere,
Mart. 8, 26:agimur auguriis quaerere exilia,
Verg. A. 3, 5;and simple for comp.: multis milibus armatorum actis ex ea regione = coactis,
Liv. 44, 31.— In prose: agi, to be led, to march, to go:quo multitudo omnis consternata agebatur,
Liv. 10, 29: si citius agi vellet agmen, that the army would move, or march on quicker, id. 2, 58:raptim agmine acto,
id. 6, 28; so id. 23, 36; 25, 9.— Trop.:egit sol hiemem sub terras,
Verg. G. 4, 51:poemata dulcia sunto Et quocumque volent animum auditoris agunto,
lead the mind, Hor. A. P. 100. —Hence, poet.: se agere, to betake one's self, i. e. to go, to come (in Plaut. very freq.;also in Ter., Verg., etc.): quo agis te?
where are you going? Plaut. Am. 1, 1, 294:unde agis te?
id. Most. 1, 4, 28; so id. ib. 3, 1, 31; id. Mil. 3, 2, 49; id. Poen. 1, 2, 120; id. Pers. 4, 3, 13; id. Trin. 4, 3, 71:quo hinc te agis?
where are you going, Ter. And. 4, 2, 25:Ecce gubernator sese Palinurus agebat,
was moving along, Verg. A. 6, 337:Aeneas se matutinus agebat,
id. ib. 8, 465:is enim se primus agebat,
for he strode on in front, id. ib. 9, 696.—Also without se:Et tu, unde agis?
Plaut. Bacch. 5, 1, 20:Quo agis?
id. Pers. 2, 2, 34:Huc age,
Tib. 2, 5, 2 (unless age is here to be taken with veni at the end of the line).—To drive or carry off (animals or men), to steal, rob, plunder (usually abigere):D.Et redigunt actos in sua rura boves,
Ov. F. 3, 64.—So esp. freq. of men or animals taken as booty in war, while ferre is used of portable things; hence, ferre et agere (as in Gr. agein kai pherein, Hom. Il. 5, 484; and reversed, pherein kai agein, in Hdt. and Xen.; cf.:rapiunt feruntque,
Verg. A. 2, 374:rapere et auferre,
Cic. Off. 1, 14), in gen., to rob, to plunder: res sociorum ferri agique vidit, Liv. 22, 3:ut ferri agique res suas viderunt,
id. 38, 15; so id. 3, 37;so also: rapere agereque: ut ex alieno agro raperent agerentque,
Liv. 22, 1, 2; but portari atque agi means to bear and carry, to bring together, in Caes. B. C. 2, 29 (as pherein kai agein in Plat. Phaedr. 279, C):ne pulcram praedam agat,
Plaut. Aul. 4, 2, 3:urbes, agros vastare, praedas agere,
Sall. J. 20, 8; 32, 3:pecoris et mancipiorum praedas,
id. ib. 44, 5;so eccl. Lat.: agere praedas de aliquo,
Vulg. Jud. 9, 16; ib. 1 Reg. 27, 8; cf. Gron. Obs. 3, 22, 633.—To chase, pursue, press animals or men, to drive about or onwards in flight (for the usual agitare).a.Of animals:b.apros,
Verg. G. 3, 412:cervum,
id. A. 7, 481; cf. id. ib. 4, 71:citos canes,
Ov. H. 5, 20:feros tauros,
Suet. Claud. 21.—Of men:E.ceteros ruerem, agerem,
Ter. Ad. 3, 2, 21 (= prosequerer, premerem, Don.):ita perterritos egerunt, ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 12:Demoleos cursu palantis Troas agebat,
Verg. A. 5, 265; cf. id. ib. 1, 574:aliquem in exsilium,
Liv. 25, 2; so Just. 2, 9, 6; 16, 4, 4; 17, 3, 17;22, 1, 16 al.: aliquem in fugam,
id. 16, 2, 3.—Of inanimate or abstract objects, to move, impel, push forwards, advance, carry to or toward any point:F.quid si pater cuniculos agat ad aerarium?
lead, make, Cic. Off. 3, 23, 90:egisse huc Alpheum vias,
made its way, Verg. A. 3, 695:vix leni et tranquillo mari moles agi possunt,
carry, build out, Curt. 4, 2, 8:cloacam maximam sub terram agendam,
to be carried under ground, Liv. 1, 56;so often in the histt., esp. Caes. and Livy, as t. t., of moving forwards the battering engines: celeriter vineis ad oppidum actis,
pushed forwards, up, Caes. B. G. 2, 12 Herz.; so id. ib. 3, 21; 7, 17; id. B. C. 2, 1; Liv. 8, 16:accelerant acta pariter testudine Volsci,
Verg. A. 9, 505 al.:fugere colles campique videntur, quos agimus praeter navem, i. e. praeter quos agimus navem,
Lucr. 4, 391:in litus passim naves egerunt,
drove the ships ashore, Liv. 22, 19:ratem in amnem,
Ov. F. 1, 500:naves in advorsum amnem,
Tac. H. 4, 22.— Poet.: agere navem, to steer or direct a ship, Hor. Ep. 2, 1, 114; so,agere currum,
to drive a chariot, Ov. M. 2, 62; 2, 388 al.—To stir up, to throw out, excite, cause, bring forth (mostly poet.):G.scintillasque agere ac late differre favillam,
to throw out sparks and scatter ashes far around, Lucr. 2, 675:spumas ore,
Verg. G. 3, 203; so Cic. Verr. 2, 4, 66:piceum Flumen agit,
Verg. A. 9, 814:qui vocem cubantes sensim excitant, eandemque cum egerunt, etc.,
when they have brought it forth, Cic. de Or. 1, 59, 251. —Hence, animam agere, to expel the breath of life, give up the ghost, expire:agens animam spumat,
Lucr. 3, 493:anhelans vaga vadit, animam agens,
Cat. 63, 31:nam et agere animam et efflare dicimus,
Cic. Tusc. 1, 9, 19:Hortensius, cum has litteras scripsi, animam agebat,
id. Fam. 8, 13, 2; so Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:eodem tempore et gestum et animam ageres,
Cic. Rosc. Com. 8:Est tanti habere animam ut agam?
Sen. Ep. 101, 12; and with a play upon words: semper agis causas et res agis, Attale, semper. Est, non est, quod agas, Attale, semper agis. Si res et causae desunt, agis, Attale, mulas;Attale, ne quod agas desit, agas animam,
Mart. 1, 80.—Of plants, to put forth or out, to shoot, extend:II.(salices) gemmas agunt,
Varr. R. R. 1, 30:florem agere coeperit ficus,
Col. R. R. 5, 10, 10:frondem agere,
Plin. 18, 6, 8, § 45:se ad auras palmes agit,
Verg. G. 2, 364:(platanum) radices trium et triginta cubitorum egisse,
Varr. R. R. 1, 37, 15:per glebas sensim radicibus actis,
Ov. M. 4, 254; so id. ib. 2, 583:robora suas radices in profundum agunt,
Plin. 16, 31, 56, § 127.—Metaph.:vera gloria radices agit,
Cic. Off. 2, 12, 43:pluma in cutem radices egerat imas,
Ov. M. 2, 582.Trop.A.Spec., to guide, govern:B.Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur,
Verg. A. 1, 574; cf. Forbig. ad h. 1., who considers it the only instance of this use, and compares a similar use of agô; v. L. and S. s. v. II. 2.—In gen., to move, impel, excite, urge to a thing, to prompt or induce to:C.si quis ad illa deus te agat,
Hor. S. 2, 7, 24:una plaga ceteros ad certamen egit,
Liv. 9, 41; 8, 7; 39, 15: quae te, germane, furentem Mens agit in facinus? Ov. M. 5, 14:totis mentibus acta,
Sil. 10, 191:in furorem agere,
Quint. 6, 1, 31:si Agricola in ipsam gloriam praeceps agebatur,
Tac. Agr. 41:provinciam avaritia in bellum egerat,
id. A. 14, 32.—To drive, stir up, excite, agitate, rouse vehemently (cf. agito, II.):D.me amor fugat, agit,
Plaut. Cist. 2, 1, 8:agunt eum praecipitem poenae civium Romanorum,
Cic. Verr. 1, 3:perpetua naturalis bonitas, quae nullis casibus neque agitur neque minuitur,
Nep. Att. 9, 1 Brem.:opportunitas, quae etiam mediocres viros spe praedae transvorsos agit,
i. e. leads astray, Sall. J. 6, 3; 14, 20; so Sen. Ep. 8, 3.— To pursue with hostile intent, to persecute, disturb, vex, to attack, assail (for the usu. agitare; mostly poet.):reginam Alecto stimulis agit undique Bacchi,
Verg. A. 7, 405:non res et agentia (i. e. agitantia, vexantia) verba Lycamben,
Hor. Ep. 1, 19, 25:acerba fata Romanos agunt,
id. Epod 7, 17:diris agam vos,
id. ib. 5, 89:quam deus ultor agebat,
Ov. M. 14, 750:futurae mortis agor stimulis,
Luc. 4, 517; cf. Matth. ad Cic. Mur. § 21.—To drive at something, to pursue a course of action, i. e. to make something an object of action; either in the most general sense, like the Engl. do and the Gr. prattein, for every kind of mental or physical employment; or, in a more restricted sense, to exhibit in external action, to act or perform, to deliver or pronounce, etc., so that after the act is completed nothing remains permanent, e. g. a speech, dance, play, etc. (while facere, to make, poiein, denotes the production of an object which continues to exist after the act is completed; and gerere, the performance of the duties of an office or calling).—On these significations, v. Varr. 6, 6, 62, and 6, 7, 64, and 6, 8, 72.—For the more restricted signif. v. Quint. 2, 18, 1 sq.; cf. Manut. ad Cic. Fam. 7, 12; Hab. Syn. 426.1. a.With the gen. objects, aliquid, nihil, plus, etc.:b.numquam se plus agere quam nihil cum ageret,
Cic. Rep. 1, 17 (cf. with this, id. Off. 3, 1: numquam se minus otiosum esse quam cum otiosus esset): mihi, qui nihil agit, esse omnino non videtur. id. N. D. 2, 16, 46:post satietatem nihil (est) agendum,
Cels. 1, 2.—Hence,Without object:c.aliud agendi tempus, aliud quiescendi,
Cic. N. D. 2, 53, 132; Juv. 16, 49:agendi tempora,
Tac. H. 3, 40:industria in agendo, celeritas in conficiendo,
Cic. Imp. Pomp. 10, 29.—In colloquial lang., to do, to fare, get on: quid agis? what are you doing? M. Tulli, quid agis? Cic. Cat. 1, 11:d.Quid agis?
What's your business? Plaut. Stich. 2, 2, 9; also, How goes it with you? How are you? ti pratteis, Plaut. Curc. 2, 1, 20; Cic. Fam. 7, 11 al.; Hor. S. 1, 9, 4:vereor, quid agat,
how he is, Cic. Att. 9, 17:ut sciatis, quid agam,
Vulg. Ephes. 6, 21:prospere agit anima tua,
fares well, ib. 3 Joan. 2:quid agitur?
how goes it with you? how do you do? how are you? Plaut. Ps. 1, 1, 17; 1, 5, 42; Ter. Eun. 2, 2, 40:Quid intus agitur?
is going on, Plaut. Cas. 5, 2, 20; id. Ps. 1, 5, 42 al.—With nihil or non multum, to do, i. e. to effect, accomplish, achieve nothing, or not much (orig. belonging to colloquial lang., but in the class. per. even in oratorical and poet. style): nihil agit;e.collum obstringe homini,
Plaut. Curc. 5, 3, 29:nihil agis,
you effect nothing, it is of no use, Ter. Ad. 5, 8, 12:nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum,
Cic. Tusc. 2, 25, 61 Kuhn.; Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 10: cupis, inquit, abire; sed nihil agis;usque tenebo,
Hor. S. 1, 9, 15:[nihil agis,] nihil assequeris,
Cic. Cat. 1, 6, 15 B. and K.:ubi blanditiis agitur nihil,
Ov. M. 6, 685: egerit non multum, has not done much, Curt. ap. Cic. Fam. 7, 29; cf. Ruhnk. ad Rutil. Lup. p. 120.—In certain circumstances, to proceed, do, act, manage (mostly belonging to familiar style): Thr. Quid nunc agimus? Gn. Quin redimus, What shall we do now? Ter. Eun. 4, 7, 41:2.hei mihi! quid faciam? quid agam?
what shall I do? how shall I act? id. Ad. 5, 3, 3:quid agam, habeo,
id. And. 3, 2, 18 (= quid respondeam habeo, Don.) al.:sed ita quidam agebat,
was so acting, Cic. Lig. 7, 21: a Burro minaciter actum, Burrus [p. 75] proceeded to threats, Tac. A. 13, 21.—To pursue, do, perform, transact (the most usual signif. of this word; in all periods; syn.: facere, efficere, transigere, gerere, tractare, curare): cui quod agat institutumst nullo negotio id agit, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 254 Vahl.): ut quae egi, ago, axim, verruncent bene, Pac. ap. Non. 505, 23 (Trag. Rel. p. 114 Rib.):3.At nihil est, nisi, dum calet, hoc agitur,
Plaut. Poen. 4, 2, 92:Ut id agam, quod missus huc sum,
id. Ps. 2, 2, 44: homines quae agunt vigilantes, agitantque, ea si cui in somno accidunt, minus mirum est, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:observabo quam rem agat,
what he is going to do, Plaut. Am. 1, 1, 114:Id quidem ago,
That is what I am doing, Verg. E. 9, 37:res vera agitur,
Juv. 4, 35:Jam tempus agires,
Verg. A. 5, 638:utilis rebus agendis,
Juv. 14, 72:grassator ferro agit rem,
does the business with a dagger, id. 3, 305; 6, 659 (cf.:gladiis geritur res,
Liv. 9, 41):nihil ego nunc de istac re ago,
do nothing about that matter, Plaut. Truc. 4, 4, 8:postquam id actumst,
after this is accomplished, id. Am. 1, 1, 72; so,sed quid actumst?
id. Ps. 2, 4, 20:nihil aliud agebam nisi eum defenderem,
Cic. Sull. 12:ne quid temere ac fortuitu, inconsiderate negligenterque agamus,
id. Off. 1, 29:agamus quod instat,
Verg. E. 9, 66:renuntiaverunt ei omnia, quae egerant,
Vulg. Marc. 6, 30; ib. Act. 5, 35:suum negotium agere,
to mind one's business, attend to one's own affairs, Cic. Off. 1, 9; id. de Or. 3, 55, 211; so,ut vestrum negotium agatis,
Vulg. 1 Thess. 4, 11:neque satis Bruto constabat, quid agerent,
Caes. B. G. 3, 14:postquam res in Africa gestas, quoque modo actae forent, fama divolgavit,
Sall. J. 30, 1:sed tu delibera, utrum colloqui malis an per litteras agere quae cogitas,
Nep. Con. 3, 8 al. —With the spec. idea of completing, finishing: jucundi acti labores, a proverb in Cic. Fin. 2, 32, 105.—To pursue in one's mind, to drive at, to revolve, to be occupied with, think upon, have in view, aim at (cf. agito, II. E., volvo and voluto):4.nescio quid mens mea majus agit,
Ov. H. 12, 212:hoc variis mens ipsa modis agit,
Val. Fl. 3, 392:agere fratri proditionem,
Tac. H. 2, 26:de intranda Britannia,
id. Agr. 13.—With a verbal subst., as a favorite circumlocution for the action indicated by the subst. (cf. in Gr. agô with verbal subst.):5.rimas agere (sometimes ducere),
to open in cracks, fissures, to crack, Cic. Att. 14, 9; Ov. M. 2, 211; Luc. 6, 728: vos qui regalis corporis custodias agitis, keep watch over, guard, Naev. ap. Non. 323, 1; so Liv. 5, 10:vigilias agere,
Cic. Verr. 4, 43, 93; Nep. Thras. 4; Tac. H. 3, 76:excubias alicui,
Ov. F. 3, 245:excubias,
Tac. H. 4, 58:pervigilium,
Suet. Vit. 10:stationem agere,
to keep guard, Liv. 35, 29; Tac. H. 1, 28:triumphum agere,
to triumph, Cic. Fam. 3, 10; Ov. M. 15, 757; Suet. Dom. 6:libera arbitria agere,
to make free decisions, to decide arbitrarily, Liv. 24, 45; Curt. 6, 1, 19; 8, 1, 4:paenitentiam agere,
to exercise repentance, to repent, Quint. 9, 3, 12; Petr. S. 132; Tac. Or. 15; Curt. 8, 6, 23; Plin. Ep. 7, 10; Vulg. Lev. 5, 5; ib. Matt. 3, 2; ib. Apoc. 2, 5:silentia agere,
to maintain silence, Ov. M. 1, 349:pacem agere,
Juv. 15, 163:crimen agere,
to bring accusation, to accuse, Cic. Verr. 4, 22, 48:laborem agere,
id. Fin. 2, 32:cursus agere,
Ov. Am. 3, 6, 95:delectum agere,
to make choice, to choose, Plin. 7, 29, 30, § 107; Quint. 10, 4, 5:experimenta agere,
Liv. 9, 14; Plin. 29, 1, 8, § 18:mensuram,
id. 15, 3, 4, § 14:curam agere,
to care for, Ov. H. 15, 302; Quint. 8, prooem. 18:curam ejus egit,
Vulg. Luc. 10, 34:oblivia agere,
to forget, Ov. M. 12, 540:nugas agere,
to trifle, Plaut. Cist. 2, 3, 29; id. As. 1, 1, 78, and often:officinas agere,
to keep shop, Inscr. Orell. 4266.—So esp.: agere gratias ( poet. grates; never in sing. gratiam), to give thanks, to thank; Gr. charin echein ( habere gratiam is to be or feel grateful; Gr. charin eidenai; and referre gratiam, to return a favor, requite; Gr. charin apodidonai; cf. Bremi ad Nep. Them. 8, 7):diis gratias pro meritis agere,
Plaut. Am. 1, 1, 26:Haud male agit gratias,
id. Aul. 4, 4, 31:Magnas vero agere gratias Thais mihi?
Ter. Eun. 3, 1, 1:Dis magnas merito gratias habeo atque ago,
id. Phorm. 5, 6, 80: Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter, Cic. Fam. 1, 10: immortales ago tibi gratias agamque dum vivam;nam relaturum me adfirmare non possum,
id. ib. 10, 11, 1: maximas tibi omnes gratias agimus, C. Caesar;majores etiam habemus,
id. Marcell. 11, 33:Trebatio magnas ago gratias, quod, etc.,
id. Fam. 11, 28, 8: renuntiate gratias regi me agere;referre gratiam aliam nunc non posse quam ut suadeam, ne, etc.,
Liv. 37, 37: grates tibi ago, summe Sol, vobisque, reliqui Caelites, * Cic. Rep. 6, 9:gaudet et invito grates agit inde parenti,
Ov. M. 2, 152; so id. ib. 6, 435; 484; 10, 291; 681; 14, 596; Vulg. 2 Reg. 8, 10; ib. Matt. 15, 36 al.;and in connection with this, laudes agere: Jovis fratri laudes ago et grates gratiasque habeo,
Plaut. Trin. 4, 1, 2:Dianae laudes gratesque agam,
id. Mil. 2, 5, 2; so,diis immortalibus laudesque et grates egit,
Liv. 26, 48:agi sibi gratias passus est,
Tac. Agr. 42; so id. H. 2, 71; 4, 51; id. A. 13, 21; but oftener grates or gratis in Tac.:Tiberius egit gratis benevolentiae patrum, A. 6, 2: agit grates,
id. H. 3, 80; 4, 64; id. A. 2, 38; 2, 86; 3, 18; 3, 24; 4, 15 al.—Of time, to pass, spend (very freq. and class.): Romulus in caelo cum dis agit aevom, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 12, 28; so Pac. id. ib. 2, 21, 49, and Hor. S. 1, 5, 101:6.tempus,
Tac. H. 4, 62; id. A. 3, 16: domi aetatem, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6:aetatem in litteris,
Cic. Leg. 2, 1, 3:senectutem,
id. Sen. 3, 7; cf. id. ib. 17, 60:dies festos,
id. Verr. 2, 4, 48; Tac. G. 17:otia secura,
Verg. G. 3, 377; Ov. F. 1, 68; 4, 926:ruri agere vitam,
Liv. 7, 39, and Tac. A. 15, 63:vitam in terris,
Verg. G. 2, 538:tranquillam vitam agere,
Vulg. 1 Tim. 2, 2:Hunc (diem) agerem si,
Verg. A. 5, 51:ver magnus agebat Orbis,
id. G. 2, 338:aestiva agere,
to pass, be in, summer quarters, Liv. 27, 8; 27, 21; Curt. 5, 8, 24.— Pass.:menses jam tibi esse actos vides,
Plaut. Am. 1, 3, 2:mensis agitur hic septimus,
Ter. Hec. 3, 3, 34, and Ov. M. 7, 700:melior pars acta (est) diei,
Verg. A. 9, 156; Juv. 4, 66; Tac. A. 15, 63:acta est per lacrimas nox,
Ov. H. 12, 58 Ruhnk.:tunc principium anni agebatur,
Liv. 3, 6:actis quindecim annis in regno,
Just. 41, 5, 9:Nona aetas agitur,
Juv. 13, 28 al. —With annus and an ordinal, to be of a certain age, to be so old:quartum annum ago et octogesimum,
am eighty-four years old, Cic. Sen. 10, 32:Annum agens sextum decimum patrem amisit,
Suet. Caes. 1.—Metaph.: sescentesimum et quadragesimum annum urbs nostra agebat, was in its 640 th year, Tac. G. 37.— Hence also absol. (rare), to pass or spend time, to live, to be, to be somewhere:civitas laeta agere,
was joyful, Sall. J. 55, 2:tum Marius apud primos agebat,
id. ib. 101, 6:in Africa, qua procul a mari incultius agebatur,
id. ib. 89, 7:apud illos homines, qui tum agebant,
Tac. A. 3, 19:Thracia discors agebat,
id. ib. 3, 38:Juxta Hermunduros Naristi agunt,
Tac. G. 42:ultra jugum plurimae gentes agunt,
id. ib. 43:Gallos trans Padum agentes,
id. H. 3, 34:quibus (annis) exul Rhodi agit,
id. A. 1, 4:agere inter homines desinere,
id. ib. 15, 74:Vitellius non in ore volgi agere,
was not in the sight of the people, id. H. 3, 36:ante aciem agere,
id. G. 7; and:in armis agere,
id. A. 14, 55 = versari.—In the lang. of offerings, t. t., to despatch the victim, to kill, slay. In performing this rite, the sacrificer asked the priest, agone, shall I do it? and the latter answered, age or hoc age, do it:7.qui calido strictos tincturus sanguine cultros semper, Agone? rogat, nec nisi jussus agit,
Ov. F. 1. 321 (cf. agonia and agonalia):a tergo Chaeream cervicem (Caligulae) gladio caesim graviter percussisse, praemissa voce,
hoc age, Suet. Calig. 58; id. Galb. 20. —This call of the priest in act of solemn sacrifice, Hoc age, warned the assembled multitude to be quiet and give attention; hence hoc or id and sometimes haec or istuc agere was used for, to give attention to, to attend to, to mind, heed; and followed by ut or ne, to pursue a thing, have it in view, aim at, design, etc.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 1, 2, 15, and Suet. Calig. 58: hoc agite, Plaut. As. prol. init.:Hoc age,
Hor. S. 2, 3, 152; id. Ep. 1, 6, 31:Hoc agite, of poetry,
Juv. 7, 20:hoc agamus,
Sen. Clem. 1, 12:haec agamus,
Cic. Tusc. 1, 49:agere hoc possumus,
Lucr. 1, 41; 4, 969; Juv. 7, 48:hoccine agis an non? hoc agam,
id. ib., Ter. And. 1, 2, 15; 2, 5, 4:nunc istuc age,
id. Heaut. 3, 2, 47; id. Phorm. 2, 3, 3 al.:Hoc egit civis Romanus ante te nemo,
Cic. Lig. 4, 11:id et agunt et moliuntur,
id. Mur. 38:(oculi, aures, etc.) quasi fenestrae sunt animi, quibus tamen sentire nihil queat mens, nisi id agat et adsit,
id. Tusc. 1, 20, 46: qui id egerunt, ut gentem... collocarent, aimed at this, that, etc., id. Cat. 4, 6, 12:qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,
keep it in view, that, id. Off. 1, 13, 41:idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?
id. Lig. 6, 18:Hoc agit, ut doleas,
Juv. 5, 157:Hoc age, ne mutata retrorsum te ferat aura,
Hor. Ep. 1, 18, 88:Quid tuus ille destrictus gladius agebat?
have in view, mean, Cic. Leg. 3, 9:Quid aliud egimus nisi ut, quod hic potest, nos possemus?
id. ib. 4, 10:Sin autem id actum est, ut homines postremi pecuniis alienis locupletarentur,
id. Rosc. Am. 47, 137:certiorem eum fecit, id agi, ut pons dissolveretur,
Nep. Them. 5, 1:ego id semper egi, ne bellis interessem,
Cic. Fam. 4, 7.—Also, the opp.: alias res or aliud agere, not to attend to, heed, or observe, to pursue secondary or subordinate objects: Ch. Alias res agis. Pa. Istuc ago equidem, Ter. Eun. 2, 3, 57; id. Hec. 5, 3, 28:usque eo animadverti eum jocari atque alias res agere,
Cic. Rosc. Am. 22:atqui vides, quam alias res agamus,
id. de Or. 3, 14, 51; id. Brut. 66, 233:aliud agens ac nihil ejusmodi cogitans,
id. Clu. 64.—In relation to public affairs, to conduct, manage, carry on, administer: agere bellum, to carry on or wage war (embracing the whole theory and practice of war, while bellum gerere designates the bodily and mental effort, and the bearing of the necessary burdens; and bellum facere, the actual outbreak of hostile feelings, v. Herz. ad Caes. B. G. 28):8.qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum agere instituerunt,
Caes. B. G. 3, 28:Antiochus si tam in agendo bello parere voluisset consiliis ejus (Hannibalis) quam in suscipiendo instituerat, etc.,
Nep. Hann. 8, 3; Curt. 4, 10, 29:aliena bella mercedibus agere,
Mel. 1, 16:Bellaque non puero tractat agenda puer,
Ov. A. A. 1, 182 (also in id. Tr. 2, 230, Gron. Observ. 2, 3, 227, for the usu. obit, with one MS., reads agit; so Merkel).— Poet.:Martem for bellum,
Luc. 4, 2: agere proelium, to give battle (very rare):levibus proeliis cum Gallis actis,
Liv. 22, 9.—Of offices, employments, etc., to conduct, exercise, administer, hold:forum agere,
to hold court, Cic. Fam. 8, 6; and:conventus agere,
to hold the assizes, id. Verr. 5, 11, 28; Caes. B. G. 1, 54; 6, 44;used of the governors of provinces: judicium agere,
Plin. 9, 35, 58, § 120:vivorum coetus agere,
to make assemblies of, to assemble, Tac. A. 16, 34:censum agere,
Liv. 3, 22; Tac. A. 14, 46; Suet. Aug. 27:recensum agere,
id. Caes. 41:potestatem agere,
Flor. 1, 7, 2:honorem agere,
Liv. 8, 26:regnum,
Flor. 1, 6, 2:rem publicam,
Dig. 4, 6, 35, § 8:consulatum,
Quint. 12, 1, 16:praefecturam,
Suet. Tib. 6:centurionatum,
Tac. A. 1, 44:senatum,
Suet. Caes. 88:fiscum agere,
to have charge of the treasury, id. Dom. 12:publicum agere,
to collect the taxes, id. Vesp. 1:inquisitionem agere,
Plin. 29, 1, 8, § 18:curam alicujus rei agere,
to have the management of, to manage, Liv. 6, 15; Suet. Claud. 18:rei publicae curationem agens,
Liv. 4, 13: dilectum agere, to make a levy, to levy (postAug. for dilectum habere, Cic., Caes., Sall.), Quint. 12, 3, 5; Tac. A. 2, 16; id. Agr. 7 and 10; id. H. 2, 16, 12; Suet. Calig. 43. —Of civil and political transactions in the senate, the forum, before tribunals of justice, etc., to manage or transact, to do, to discuss, plead, speak, deliberate; constr. aliquid or de aliqua re:a.velim recordere, quae ego de te in senatu egerim, quae in contionibus dixerim,
Cic. Fam. 5, 2; 1, 9:de condicionibus pacis,
Liv. 8, 37:de summa re publica,
Suet. Caes. 28:cum de Catilinae conjuratione ageretur in curia,
id. Aug. 94:de poena alicujus,
Liv. 5, 36:de agro plebis,
id. 1, 46.—Hence the phrase: agere cum populo, of magistrates, to address the people in a public assembly, for the purpose of obtaining their approval or rejection of a thing (while [p. 76] agere ad populum signifies to propose, to bring before the people):cum populo agere est rogare quid populum, quod suffragiis suis aut jubeat aut vetet,
Gell. 13, 15, 10:agere cum populo de re publica,
Cic. Verr. 1, 1, 12; id. Lael. 25, 96:neu quis de his postea ad senatum referat neve cum populo agat,
Sall. C. 51, 43.—So also absol.:hic locus (rostra) ad agendum amplissimus,
Cic. Imp. Pomp. 1:Metellus cum agere coepisset, tertio quoque verbo orationis suae me appellabat,
id. Fam. 5, 2.— Transf. to common life.Agere cum aliquo, de aliquo or re or ut, to treat, deal, negotiate, confer, talk with one about a person or thing; to endeavor to persuade or move one, that, etc.: nihil age tecum (sc. cum odore vini);b.ubi est ipsus (vini lepos)?
I have nothing to do with you, Plaut. Curc. 1, 2, 11:Quae (patria) tecum, Catilina, sic agit,
thus pleads, Cic. Cat. 1, 6, 18:algae Inquisitores agerent cum remige nudo,
Juv. 4, 49:haec inter se dubiis de rebus agebant,
thus treated together, Verg. A. 11, 445:de quo et praesens tecum egi diligenter, et scripsi ad te accurate antea,
Cic. Fam. 13, 75:egi cum Claudia et cum vestra sorore Mucia, ut eum ab illa injuria deterrerent,
id. ib. 5, 2:misi ad Metellum communes amicos, qui agerent cum eo, ut de illa mente desisteret,
id. ib. 5, 2:Callias quidam egit cum Cimone, ut eam (Elpinicen) sibi uxorem daret,
Nep. Cim. 1, 3.—Also absol.:Alcibiades praesente vulgo agere coepit,
Nep. Alc. 8, 2:si qua Caesares obtinendae Armeniae egerant,
Tac. A. 15, 14:ut Lucretius agere varie, rogando alternis suadendoque coepit,
Liv. 2, 2.—In Suet. once agere cum senatu, with acc. and inf., to propose or state to the Senate:Tiberius egit cum senatu non debere talia praemia tribui,
Suet. Tib. 54.—With the advv. bene, praeclare, male, etc., to deal well or ill with one, to treat or use well or ill:9.facile est bene agere cum eis, etc.,
Cic. Phil. 14, 11:bene egissent Athenienses cum Miltiade, si, etc.,
Val. Max. 5, 3, 3 ext.; Vulg. Jud. 9, 16:praeclare cum aliquo agere,
Cic. Sest. 23:Male agis mecum,
Plaut. As. 1, 3, 21:qui cum creditoribus suis male agat,
Cic. Quinct. 84; and:tu contra me male agis,
Vulg. Jud. 11, 27.—Freq. in pass., to be or go well or ill with one, to be well or badly off:intelleget secum actum esse pessime,
Cic. Verr. 2, 3, 50:praeclare mecum actum puto,
id. Fam. 9, 24; so id. ib. 5, 18: exstat cujusdam non inscitus jocus bene agi potuisse cum rebus humanis, si Domitius pater talem habuisset uxorem, it would have gone well with human affairs, been well for mankind, if, etc., Suet. Ner. 28.—Also absol. without cum: agitur praeclare, si nosmet ipsos regere possumus, it is well done if, etc., it is a splendid thing if, etc., Cic. Fam. 4, 14:vivitur cum eis, in quibus praeclare agitur si sunt simulacra virtutis,
id. Off. 1, 15:bene agitur pro noxia,
Plaut. Mil. 5, 23.—Of transactions before a court or tribunal.a.Aliquid agere ex jure, ex syngrapha, ex sponso, or simply the abl. jure, lege, litibus, obsignatis tabellis, causa, to bring an action or suit, to manage a cause, to plead a case:b.ex jure civili et praetorio agere,
Cic. Caecin. 12:tamquam ex syngrapha agere cum populo,
to litigate, id. Mur. 17:ex sponso egit,
id. Quint. 9: Ph. Una injuriast Tecum. Ch. Lege agito ergo, Go to law, then, Ter. Phorm. 5, 8, 90:agere lege in hereditatem,
Cic. de Or. 1, 38, 175; Ov. F. 1, 48; Liv. 9, 46:cum illo se lege agere dicebat,
Nep. Tim. 5: summo jure agere, to assert or claim one's right to the full extent of the law, Cic. Off. 1, 11:non enim gladiis mecum, sed litibus agetur,
id. Q. Fr. 1, 4:causa quam vi agere malle,
Tac. A. 13, 37:tabellis obsignatis agis mecum,
Cic. Tusc. 5, 11, 33:Jure, ut opinor, agat, jure increpet inciletque,
with right would bring her charge, Lucr. 3, 963; so,Castrensis jurisdictio plura manu agens,
settles more cases by force, Tac. Agr. 9:ubi manu agitur,
when the case is settled by violent hands, id. G. 36.—Causam or rem agere, to try or plead a case; with apud, ad, or absol.:c.causam apud centumviros egit,
Cic. Caecin. 24:Caesar cum ageret apud censores,
Varr. R. R. 1, 7, 10; so with adversus:egi causam adversus magistratus,
Vulg. 2 Esdr. 13, 11:orator agere dicitur causam,
Varr. L. L. 6, 42: causam isto modo agere, Cic. Lig. 4, 10; Tac. Or. 5; 11; 14; Juv. 2, 51; 14, 132:agit causas liberales,
Cic. Fam. 8, 9: qui ad rem agendam adsunt, M. Cael. ap. Quint. 11, 1, 51:cum (M. Tullius) et ipsam se rem agere diceret,
Quint. 12, 10, 45: Gripe, accede huc;tua res agitur,
is being tried, Plaut. Rud. 4, 4, 104; Quint. 8, 3, 13;and extra-judicially: rogo ad Caesarem meam causam agas,
Cic. Fam. 5, 10:Una (factio) populi causam agebat, altera optimatum,
Nep. Phoc. 3; so, agere, absol., to plead' ad judicem sic agi solet, Cic. Lig. 10:tam solute agere, tam leniter,
id. Brut. 80:tu istuc nisi fingeres, sic ageres?
id. ib. 80; Juv. 7, 143 and 144; 14, 32.— Transf. to common life; with de or acc., to discuss, treat, speak of:Sed estne hic ipsus, de quo agebam?
of whom I was speaking, Ter. Ad. 1, 1, 53:causa non solum exponenda, sed etiam graviter copioseque agenda est,
to be discussed, Cic. Div. in Caecil. 12; id. Verr. 1, 13, 37:Samnitium bella, quae agimus,
are treating of, Liv. 10, 31.—Hence,Agere aliquem reum, to proceed against one as accused, to accuse one, Liv. 4, 42; 24, 25; Tac. A. 14, 18:d.reus agitur,
id. ib. 15, 20; 3, 13; and with the gen. of the crime, with which one is charged:agere furti,
to accuse of theft, Cic. Fam. 7, 22:adulterii cum aliquo,
Quint. 4, 4, 8:injuriarum,
id. 3, 6, 19; and often in the Pandects.—Pass. of the thing which is the subject of accusation, to be in suit or in question; it concerns or affects, is about, etc.:(α).non nunc pecunia, sed illud agitur, quomodo, etc.,
Ter. Heaut. 3, 1, 67:non capitis ei res agitur, sed pecuniae,
the point in dispute, id. Phorm. 4, 3, 26:aguntur injuriae sociorum, agitur vis legum, agitur existimatio, veritasque judiciorum,
Cic. Verr. 2, 4, 51:si magna res, magna hereditas agetur,
id. Fin. 2, 17: qua de re agitur, what the point of dispute or litigation is, id. Brut. 79.—Hence, trop.,Res agitur, the case is on trial, i. e. something is at stake or at hazard, in peril, or in danger:(β).at nos, quarum res agitur, aliter auctores sumus,
Plaut. Stich. 1, 2, 72:quasi istic mea res minor agatur quam tua,
Ter. Heaut. 2, 3, 113:agitur populi Romani gloria, agitur salus sociorum atque amicorum, aguntur certissima populi Romani vectigalia et maxima, aguntur bona multorum civium,
Cic. Imp. Pomp. 2, 6:in quibus eorum aut caput agatur aut fama,
id. Lael. 17, 61; Nep. Att. 15, 2:non libertas solum agebatur,
Liv. 28, 19; Sen. Clem. 1, 20 al.:nam tua res agitur, paries cum proximus ardet,
Hor. Ep. 1, 18, 84 (= in periculo versatur, Lambin.):agitur pars tertia mundi,
is at stake, I am in danger of losing, Ov. M. 5, 372.—Res acta est, the case is over (and done for): acta haec res est;(γ).perii,
this matter is ended, Ter. Heaut. 3, 3, 3: hence, actum est de aliquo or aliqua re, it is all over with a person or thing:actum hodie est de me,
Plaut. Ps. 1, 1, 63:jam de Servio actum,
Liv. 1, 47:actum est de collo meo,
Plaut. Trin. 3, 4, 194.—So also absol.: actumst;ilicet me infelicem,
Plaut. Cist. 4, 2, 17:si animus hominem pepulit, actumst,
id. Trin. 2, 2, 27; Ter. And. 3, 1, 7; Cic. Att. 5, 15:actumst, ilicet, peristi,
Ter. Eun. 1, 1, 9: periimus;actumst,
id. Heaut. 3, 3, 3.—Rem actam agere, to plead a case already finished, i. e. to act to no purpose:10. a.rem actam agis,
Plaut. Ps. 1, 3, 27; id. Cist. 4, 2, 36; Liv. 28, 40; so,actum or acta agere: actum, aiunt, ne agas,
Ter. Phorm. 2, 3, 72; Cic. Att. 9, 18:acta agimus,
id. Am. 22.—Of an orator, Cic. de Or. 1, 31, 142; cf. id. ib. 2, 19, 79:b.quae sic ab illo acta esse constabat oculis, voce, gestu, inimici ut lacrimas tenere non possent,
id. ib. 3, 56, 214:agere fortius et audentius volo,
Tac. Or. 18; 39.—Of an actor, to represent, play, act:11.Ipse hanc acturust Juppiter comoediam,
Plaut. Am. prol. 88; so,fabulam,
Ter. Ad. prol. 12; id. Hec. prol. 22:dum haec agitur fabula,
Plaut. Men. prol. 72 al.:partis,
to have a part in a play, Ter. Phorm. prol. 27:Ballionem illum cum agit, agit Chaeream,
Cic. Rosc. Com. 7:gestum agere in scaena,
id. de Or. 2, 57:dicitur canticum egisse aliquanto magis vigente motu,
Liv. 7, 2 al. — Transf. to other relations, to represent or personate one, to act the part of, to act as, behave like: has partes lenitatis semper egi, Cic. Mur. 3:egi illos omnes adulescentes, quos ille actitat,
id. Fam. 2, 9:amicum imperatoris,
Tac. H. 1, 30:exulem,
id. A. 1, 4:socium magis imperii quam ministrum,
id. H. 2, 83:senatorem,
Tac. A. 16, 28.—So of things poetically:utrinque prora frontem agit,
serves as a bow, Tac. G. 44.—Se agere = se gerere, to carry one's self, to behave, deport one's self:12.tanta mobilitate sese Numidae agunt,
Sall. J. 56, 5:quanto ferocius ante se egerint,
Tac. H. 3, 2 Halm:qui se pro equitibus Romanis agerent,
Suet. Claud. 25:non principem se, sed ministrum egit,
id. ib. 29:neglegenter se et avare agere,
Eutr. 6, 9:prudenter se agebat,
Vulg. 1 Reg. 18, 5:sapienter se agebat,
ib. 4 Reg. 18, 7. —Also absol.:seditiose,
Tac. Agr. 7:facile justeque,
id. ib. 9:superbe,
id. H. 2, 27:ex aequo,
id. ib. 4, 64:anxius et intentus agebat,
id. Agr. 5.—Imper.: age, agite, Ter., Tib., Lucr., Hor., Ov., never using agite, and Catull. never age, with which compare the Gr. age, agete (also accompanied by the particles dum, eia, en, ergo, igitur, jam, modo, nuncjam, porro, quare, quin, sane, vero, verum, and by sis); as an exclamation.a.In encouragement, exhortation, come! come on! (old Engl. go to!) up! on! quick! (cf. I. B. fin.).(α).In the sing.:(β).age, adsta, mane, audi, Enn. ap. Delr. Synt. 1, 99: age i tu secundum,
come, follow me! Plaut. Am. 2, 1, 1:age, perge, quaeso,
id. Cist. 2, 3, 12:age, da veniam filio,
Ter. Ad. 5, 8, 14:age, age, nunc experiamur,
id. ib. 5, 4, 23:age sis tu... delude,
Plaut. As. 3, 3, 89; id. Ep. 3, 4, 39; Cic. Tusc. 2, 18; id. Rosc. Am. 16:quanto ferocius ante se egerint, agedum eam solve cistulam,
Plaut. Am. 2, 2, 151; id. Capt. 3, 4, 39:Agedum vicissim dic,
Ter. Heaut. 2, 3, 69; id. Eun. 4, 4, 27:agedum humanis concede,
Lucr. 3, 962:age modo hodie sero,
Ter. Heaut. 2, 3, 103:age nuncjam,
id. And. 5, 2, 25:En age, quid cessas,
Tib. 2, 2, 10:Quare age,
Verg. A. 7, 429:Verum age,
id. ib. 12, 832:Quin age,
id. G. 4, 329:en, age, Rumpe moras,
id. ib. 3, 43:eia age,
id. A. 4, 569.—In the plur.:b.agite, pugni,
up, fists, and at 'em! Plaut. Am. 1, 1, 146:agite bibite,
id. Curc. 1, 1, 88; id. Stich. 1, 3, 68:agite in modum dicite,
Cat. 61, 38:Quare agite... conjungite,
id. 64, 372; Verg. A. 1, 627:vos agite... volvite,
Val. Fl. 3, 311:agite nunc, divites, plorate,
Vulg. Jac. 5, 1:agitedum,
Liv. 3, 62.—Also age in the sing., with a verb in the plur. (cf. age tamnete, Hom. Od. 3, 332; age dê trapeiomen, id. Il. 3, 441):age igitur, intro abite,
Plaut. Mil. 3, 3, 54:En agedum convertite,
Prop. 1, 1, 21:mittite, agedum, legatos,
Liv. 38, 47:Ite age,
Stat. Th. 10, 33:Huc age adeste,
Sil. 11, 169.—In transitions in discourse, well then! well now! well! (esp. in Cic. Or. very freq.). So in Plaut. for resuming discourse that has been interrupted: age, tu interea huic somnium narra, Curc. 2, 2, 5: nunc age, res quoniam docui non posse creari, etc., well now, since I have taught, etc., Lucr. 1, 266:c.nunc age, quod superest, cognosce et clarius audi,
id. 1, 920; so id. 1, 952; 2, 62; 333; 730; 3, 418;4, 109 al.: age porro, tu, qui existimari te voluisti interpretem foederum, cur, etc.,
Cic. Verr. 2, 5, 22; so id. Rosc. Am. 16; id. Part. 12; id. Att. 8, 3.—And age (as in a.) with a verb in the plur.:age vero, ceteris in rebus qualis sit temperantia considerate,
Cic. Imp. Pomp. 14; so id. Sull. 26; id. Mil. 21; id. Rosc. Am. 37.—As a sign of assent, well! very well! good! right! Age, age, mansero, Plaut. As. 2, 2, 61: age, age, jam ducat;► Position.dabo,
Ter. Phorm. 4, 3, 57:Age, veniam,
id. And. 4, 2, 30:age, sit ita factum,
Cic. Mil. 19:age sane,
Plaut. Ps. 5, 2, 27; Cic. Fin. 2, 35, 119.—Age, used with another verb in the imperative, regularly stands before it, but in poetry, for the sake of the metre, it,I.Sometimes follows such verb; as,a.In dactylic metre:b.Cede agedum,
Prop. 5, 9, 54:Dic age,
Verg. A. 6, 343; Hor. S. 2, 7, 92; Ov. F. 1, 149:Esto age,
Pers. 2, 42:Fare age,
Verg. A. 3, 362:Finge age,
Ov. H. 7, 65:Redde age,
Hor. S. 2, 8, 80:Surge age,
Verg. A. 3, 169; 8, 59; 10, 241; Ov. H. 14, 73:Vade age,
Verg. A. 3, 462; 4, 422; so,agite: Ite agite,
Prop. 4, 3, 7.—In other metres (very rarely):II.appropera age,
Plaut. Cas. 2, 2, 38:dic age,
Hor. C. 1, [p. 77] 32, 3; 2, 11, 22;3, 4, 1.—So also in prose (very rarely): Mittite agedum,
Liv. 38, 47:procedat agedum ad pugnam,
id. 7, 9.—It is often separated from such verb:1.age me huc adspice,
Plaut. Am. 2, 2, 118; id. Capt. 5, 2, 1:Age... instiga,
Ter. And. 4, 2, 10; 5, 6, 11:Quare agite... conjungite,
Cat. 64, 372:Huc age... veni,
Tib. 2, 5, 2:Ergo age cervici imponere nostrae,
Verg. A. 2, 707:en age segnis Rumpe moras,
id. G. 3, 42:age te procellae Crede,
Hor. C. 3, 27, 62:Age jam... condisce,
id. ib. 4, 11, 31; id. S. 2, 7, 4.—Hence,ăgens, entis, P. a.A.Adj.1.Efficient, effective, powerful (only in the rhet. lang. of Cic.):► 2.utendum est imaginibus agentibus, acribus, insignitis,
Cic. de Or. 2, 87, 358:acre orator, incensus et agens,
id. Brut. 92, 317.— Comp. and sup. not used.Agentia verba, in the grammarians, for verba activa, Gell. 18, 12.—B.Subst.: ăgentes, ium.a.Under the emperors, a kind of secret police (also called frumentarii and curiosi), Aur. Vict. Caes. 39 fin.; Dig. 1, 12; 1, 20; 21; 22; 23, etc.; Amm. 15, 3; 14, 11 al.—b.For agrimensores, land-surveyors, Hyg. Lim. p. 179.—2.actus, a, um, P. a. Lit., that has been transacted in the Senate, in the forum, before the courts of justice, etc.; hence,A.actum, i, n., a public transaction in the Senate, before the people, or before a single magistrate:B.actum ejus, qui in re publica cum imperio versatus sit,
Cic. Phil. 1, 7:acta Caesaris servanda censeo,
id. ib. 1, 7:acta tui praeclari tribunatus,
id. Dom. 31.—acta publĭca, or absol.: acta, orum, n., the register of public acts, records, journal. Julius Caesar, in his consulship, ordered that the doings of the Senate (diurna acta) should be made public, Suet. Caes. 20; cf. Ernest. Exc. 1;1.but Augustus again prohibited it,
Suet. Aug. 36. Still the acts of the Senate were written down, and, under the succeeding emperors. certain senators were appointed to this office (actis vel commentariis Senatus conficiendis), Tac. A. 5, 4. They had also public registers of the transactions of the assemblies of the people, and of the different courts of justice;also of births and deaths, marriages, divorces, etc., which were preserved as sources of future history.—Hence, diurna urbis acta,
the city journal, Tac. A. 13, 31:acta populi,
Suet. Caes. 20:acta publica,
Tac. A. 12, 24; Suet. Tib. 8; Plin. Ep. 7, 33:urbana,
id. ib. 9, 15; which were all comprehended under the gen. name acta.With the time added:2.acta eorum temporum,
Plin. 7, 13, 11, § 60:illius temporis,
Ascon. Mil. 44, 16:ejus anni,
Plin. 2, 56, 57, § 147.—Absol., Cic. Fam. 12, 8; 22, 1; 28, 3; Sen. Ben. 2, 10; 3, 16; Suet. Calig. 8; Quint. 9, 3; Juv. 2, 136: Quis dabit historico, quantum daret acta legenti, i. e. to the actuarius, q. v., id. 7, 104; cf. Bahr's Rom. Lit. Gesch. 303.—C.acta triumphōrum, the public record of triumphs, fuller than the Fasti triumphales, Plin. 37, 2, 6, § 12.—D.acta fŏri (v. Inscr. Grut. 445, 10), the records,a.Of strictly historical transactions, Amm. 22, 3, 4; Dig. 4, 6, 33, § 1.—b.Of matters of private right, as wills, gifts, bonds (acta ad jus privatorum pertinentia, Dig. 49, 14, 45, § 4), Fragm. Vat. §§ 249, 266, 268, 317.—E.acta militarĭa, the daily records of the movements of a legion, Veg. R. R. 2, 19. -
27 acta militaria
ăgo, egi, actum, 3, v. a. (axim = egerim, Pac. ap. Non. 505, 22; Paul. ex Fest. s. v. axitiosi, p. 3 Mull.;I.axit = egerit,
Paul. Diac. 3, 3;AGIER = agi,
Cic. Off. 3, 15;agentum = agentium,
Vulc. Gall. Av. Cass. 4, 6) [cf. agô; Sanscr. ag, aghami = to go, to drive; agmas = way, train = ogmos; agis = race, contest = agôn; perh. also Germ. jagen, to drive, to hunt], to put in motion, to move (syn.: agitare, pellere, urgere).Lit.A.Of cattle and other animals, to lead, drive.a.Absol.: agas asellum, Seip. ap. Cic. de Or. 2, 64, 258:b.jumenta agebat,
Liv. 1, 48:capellas ago,
Verg. E. 1, 13:Pars quia non veniant pecudes, sed agantur, ab actu etc.,
Ov. F. 1, 323:caballum,
Hor. Ep. 1, 18, 36.—With acc. of place, prep., sup., or inf.:B. a.agere bovem Romam,
Curt. 1, 45:equum in hostem,
id. 7, 4:Germani in amnem aguntur,
Tac. H. 5, 21:acto ad vallum equo,
id. A. 2, 13:pecora per calles,
Curt. 7, 11:per devia rura capellas,
Ov. M. 1, 676:pecus pastum,
Varr. L. L. 6, 41, p. 88 Mull.:capellas potum age,
Verg. E. 9, 23:pecus egit altos Visere montes,
Hor. C. 1, 2, 7.—Absol.:b.agmen agens equitum,
Verg. A. 7, 804.—With prep., abl., or inf.:C.vinctum ante se Thyum agebat,
Nep. Dat. 3:agitur praeceps exercitus Lydorum in populos,
Sil. 4, 720:(adulteram) maritus per omnem vicum verbere agit,
Tac. G. 19; Suet. Calig. 27:captivos prae se agentes,
Curt. 7, 6; Liv. 23, 1:acti ante suum quisque praedonem catenati,
Quint. 8, 3, 69:captivos sub curribus agere,
Mart. 8, 26:agimur auguriis quaerere exilia,
Verg. A. 3, 5;and simple for comp.: multis milibus armatorum actis ex ea regione = coactis,
Liv. 44, 31.— In prose: agi, to be led, to march, to go:quo multitudo omnis consternata agebatur,
Liv. 10, 29: si citius agi vellet agmen, that the army would move, or march on quicker, id. 2, 58:raptim agmine acto,
id. 6, 28; so id. 23, 36; 25, 9.— Trop.:egit sol hiemem sub terras,
Verg. G. 4, 51:poemata dulcia sunto Et quocumque volent animum auditoris agunto,
lead the mind, Hor. A. P. 100. —Hence, poet.: se agere, to betake one's self, i. e. to go, to come (in Plaut. very freq.;also in Ter., Verg., etc.): quo agis te?
where are you going? Plaut. Am. 1, 1, 294:unde agis te?
id. Most. 1, 4, 28; so id. ib. 3, 1, 31; id. Mil. 3, 2, 49; id. Poen. 1, 2, 120; id. Pers. 4, 3, 13; id. Trin. 4, 3, 71:quo hinc te agis?
where are you going, Ter. And. 4, 2, 25:Ecce gubernator sese Palinurus agebat,
was moving along, Verg. A. 6, 337:Aeneas se matutinus agebat,
id. ib. 8, 465:is enim se primus agebat,
for he strode on in front, id. ib. 9, 696.—Also without se:Et tu, unde agis?
Plaut. Bacch. 5, 1, 20:Quo agis?
id. Pers. 2, 2, 34:Huc age,
Tib. 2, 5, 2 (unless age is here to be taken with veni at the end of the line).—To drive or carry off (animals or men), to steal, rob, plunder (usually abigere):D.Et redigunt actos in sua rura boves,
Ov. F. 3, 64.—So esp. freq. of men or animals taken as booty in war, while ferre is used of portable things; hence, ferre et agere (as in Gr. agein kai pherein, Hom. Il. 5, 484; and reversed, pherein kai agein, in Hdt. and Xen.; cf.:rapiunt feruntque,
Verg. A. 2, 374:rapere et auferre,
Cic. Off. 1, 14), in gen., to rob, to plunder: res sociorum ferri agique vidit, Liv. 22, 3:ut ferri agique res suas viderunt,
id. 38, 15; so id. 3, 37;so also: rapere agereque: ut ex alieno agro raperent agerentque,
Liv. 22, 1, 2; but portari atque agi means to bear and carry, to bring together, in Caes. B. C. 2, 29 (as pherein kai agein in Plat. Phaedr. 279, C):ne pulcram praedam agat,
Plaut. Aul. 4, 2, 3:urbes, agros vastare, praedas agere,
Sall. J. 20, 8; 32, 3:pecoris et mancipiorum praedas,
id. ib. 44, 5;so eccl. Lat.: agere praedas de aliquo,
Vulg. Jud. 9, 16; ib. 1 Reg. 27, 8; cf. Gron. Obs. 3, 22, 633.—To chase, pursue, press animals or men, to drive about or onwards in flight (for the usual agitare).a.Of animals:b.apros,
Verg. G. 3, 412:cervum,
id. A. 7, 481; cf. id. ib. 4, 71:citos canes,
Ov. H. 5, 20:feros tauros,
Suet. Claud. 21.—Of men:E.ceteros ruerem, agerem,
Ter. Ad. 3, 2, 21 (= prosequerer, premerem, Don.):ita perterritos egerunt, ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 12:Demoleos cursu palantis Troas agebat,
Verg. A. 5, 265; cf. id. ib. 1, 574:aliquem in exsilium,
Liv. 25, 2; so Just. 2, 9, 6; 16, 4, 4; 17, 3, 17;22, 1, 16 al.: aliquem in fugam,
id. 16, 2, 3.—Of inanimate or abstract objects, to move, impel, push forwards, advance, carry to or toward any point:F.quid si pater cuniculos agat ad aerarium?
lead, make, Cic. Off. 3, 23, 90:egisse huc Alpheum vias,
made its way, Verg. A. 3, 695:vix leni et tranquillo mari moles agi possunt,
carry, build out, Curt. 4, 2, 8:cloacam maximam sub terram agendam,
to be carried under ground, Liv. 1, 56;so often in the histt., esp. Caes. and Livy, as t. t., of moving forwards the battering engines: celeriter vineis ad oppidum actis,
pushed forwards, up, Caes. B. G. 2, 12 Herz.; so id. ib. 3, 21; 7, 17; id. B. C. 2, 1; Liv. 8, 16:accelerant acta pariter testudine Volsci,
Verg. A. 9, 505 al.:fugere colles campique videntur, quos agimus praeter navem, i. e. praeter quos agimus navem,
Lucr. 4, 391:in litus passim naves egerunt,
drove the ships ashore, Liv. 22, 19:ratem in amnem,
Ov. F. 1, 500:naves in advorsum amnem,
Tac. H. 4, 22.— Poet.: agere navem, to steer or direct a ship, Hor. Ep. 2, 1, 114; so,agere currum,
to drive a chariot, Ov. M. 2, 62; 2, 388 al.—To stir up, to throw out, excite, cause, bring forth (mostly poet.):G.scintillasque agere ac late differre favillam,
to throw out sparks and scatter ashes far around, Lucr. 2, 675:spumas ore,
Verg. G. 3, 203; so Cic. Verr. 2, 4, 66:piceum Flumen agit,
Verg. A. 9, 814:qui vocem cubantes sensim excitant, eandemque cum egerunt, etc.,
when they have brought it forth, Cic. de Or. 1, 59, 251. —Hence, animam agere, to expel the breath of life, give up the ghost, expire:agens animam spumat,
Lucr. 3, 493:anhelans vaga vadit, animam agens,
Cat. 63, 31:nam et agere animam et efflare dicimus,
Cic. Tusc. 1, 9, 19:Hortensius, cum has litteras scripsi, animam agebat,
id. Fam. 8, 13, 2; so Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:eodem tempore et gestum et animam ageres,
Cic. Rosc. Com. 8:Est tanti habere animam ut agam?
Sen. Ep. 101, 12; and with a play upon words: semper agis causas et res agis, Attale, semper. Est, non est, quod agas, Attale, semper agis. Si res et causae desunt, agis, Attale, mulas;Attale, ne quod agas desit, agas animam,
Mart. 1, 80.—Of plants, to put forth or out, to shoot, extend:II.(salices) gemmas agunt,
Varr. R. R. 1, 30:florem agere coeperit ficus,
Col. R. R. 5, 10, 10:frondem agere,
Plin. 18, 6, 8, § 45:se ad auras palmes agit,
Verg. G. 2, 364:(platanum) radices trium et triginta cubitorum egisse,
Varr. R. R. 1, 37, 15:per glebas sensim radicibus actis,
Ov. M. 4, 254; so id. ib. 2, 583:robora suas radices in profundum agunt,
Plin. 16, 31, 56, § 127.—Metaph.:vera gloria radices agit,
Cic. Off. 2, 12, 43:pluma in cutem radices egerat imas,
Ov. M. 2, 582.Trop.A.Spec., to guide, govern:B.Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur,
Verg. A. 1, 574; cf. Forbig. ad h. 1., who considers it the only instance of this use, and compares a similar use of agô; v. L. and S. s. v. II. 2.—In gen., to move, impel, excite, urge to a thing, to prompt or induce to:C.si quis ad illa deus te agat,
Hor. S. 2, 7, 24:una plaga ceteros ad certamen egit,
Liv. 9, 41; 8, 7; 39, 15: quae te, germane, furentem Mens agit in facinus? Ov. M. 5, 14:totis mentibus acta,
Sil. 10, 191:in furorem agere,
Quint. 6, 1, 31:si Agricola in ipsam gloriam praeceps agebatur,
Tac. Agr. 41:provinciam avaritia in bellum egerat,
id. A. 14, 32.—To drive, stir up, excite, agitate, rouse vehemently (cf. agito, II.):D.me amor fugat, agit,
Plaut. Cist. 2, 1, 8:agunt eum praecipitem poenae civium Romanorum,
Cic. Verr. 1, 3:perpetua naturalis bonitas, quae nullis casibus neque agitur neque minuitur,
Nep. Att. 9, 1 Brem.:opportunitas, quae etiam mediocres viros spe praedae transvorsos agit,
i. e. leads astray, Sall. J. 6, 3; 14, 20; so Sen. Ep. 8, 3.— To pursue with hostile intent, to persecute, disturb, vex, to attack, assail (for the usu. agitare; mostly poet.):reginam Alecto stimulis agit undique Bacchi,
Verg. A. 7, 405:non res et agentia (i. e. agitantia, vexantia) verba Lycamben,
Hor. Ep. 1, 19, 25:acerba fata Romanos agunt,
id. Epod 7, 17:diris agam vos,
id. ib. 5, 89:quam deus ultor agebat,
Ov. M. 14, 750:futurae mortis agor stimulis,
Luc. 4, 517; cf. Matth. ad Cic. Mur. § 21.—To drive at something, to pursue a course of action, i. e. to make something an object of action; either in the most general sense, like the Engl. do and the Gr. prattein, for every kind of mental or physical employment; or, in a more restricted sense, to exhibit in external action, to act or perform, to deliver or pronounce, etc., so that after the act is completed nothing remains permanent, e. g. a speech, dance, play, etc. (while facere, to make, poiein, denotes the production of an object which continues to exist after the act is completed; and gerere, the performance of the duties of an office or calling).—On these significations, v. Varr. 6, 6, 62, and 6, 7, 64, and 6, 8, 72.—For the more restricted signif. v. Quint. 2, 18, 1 sq.; cf. Manut. ad Cic. Fam. 7, 12; Hab. Syn. 426.1. a.With the gen. objects, aliquid, nihil, plus, etc.:b.numquam se plus agere quam nihil cum ageret,
Cic. Rep. 1, 17 (cf. with this, id. Off. 3, 1: numquam se minus otiosum esse quam cum otiosus esset): mihi, qui nihil agit, esse omnino non videtur. id. N. D. 2, 16, 46:post satietatem nihil (est) agendum,
Cels. 1, 2.—Hence,Without object:c.aliud agendi tempus, aliud quiescendi,
Cic. N. D. 2, 53, 132; Juv. 16, 49:agendi tempora,
Tac. H. 3, 40:industria in agendo, celeritas in conficiendo,
Cic. Imp. Pomp. 10, 29.—In colloquial lang., to do, to fare, get on: quid agis? what are you doing? M. Tulli, quid agis? Cic. Cat. 1, 11:d.Quid agis?
What's your business? Plaut. Stich. 2, 2, 9; also, How goes it with you? How are you? ti pratteis, Plaut. Curc. 2, 1, 20; Cic. Fam. 7, 11 al.; Hor. S. 1, 9, 4:vereor, quid agat,
how he is, Cic. Att. 9, 17:ut sciatis, quid agam,
Vulg. Ephes. 6, 21:prospere agit anima tua,
fares well, ib. 3 Joan. 2:quid agitur?
how goes it with you? how do you do? how are you? Plaut. Ps. 1, 1, 17; 1, 5, 42; Ter. Eun. 2, 2, 40:Quid intus agitur?
is going on, Plaut. Cas. 5, 2, 20; id. Ps. 1, 5, 42 al.—With nihil or non multum, to do, i. e. to effect, accomplish, achieve nothing, or not much (orig. belonging to colloquial lang., but in the class. per. even in oratorical and poet. style): nihil agit;e.collum obstringe homini,
Plaut. Curc. 5, 3, 29:nihil agis,
you effect nothing, it is of no use, Ter. Ad. 5, 8, 12:nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum,
Cic. Tusc. 2, 25, 61 Kuhn.; Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 10: cupis, inquit, abire; sed nihil agis;usque tenebo,
Hor. S. 1, 9, 15:[nihil agis,] nihil assequeris,
Cic. Cat. 1, 6, 15 B. and K.:ubi blanditiis agitur nihil,
Ov. M. 6, 685: egerit non multum, has not done much, Curt. ap. Cic. Fam. 7, 29; cf. Ruhnk. ad Rutil. Lup. p. 120.—In certain circumstances, to proceed, do, act, manage (mostly belonging to familiar style): Thr. Quid nunc agimus? Gn. Quin redimus, What shall we do now? Ter. Eun. 4, 7, 41:2.hei mihi! quid faciam? quid agam?
what shall I do? how shall I act? id. Ad. 5, 3, 3:quid agam, habeo,
id. And. 3, 2, 18 (= quid respondeam habeo, Don.) al.:sed ita quidam agebat,
was so acting, Cic. Lig. 7, 21: a Burro minaciter actum, Burrus [p. 75] proceeded to threats, Tac. A. 13, 21.—To pursue, do, perform, transact (the most usual signif. of this word; in all periods; syn.: facere, efficere, transigere, gerere, tractare, curare): cui quod agat institutumst nullo negotio id agit, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 254 Vahl.): ut quae egi, ago, axim, verruncent bene, Pac. ap. Non. 505, 23 (Trag. Rel. p. 114 Rib.):3.At nihil est, nisi, dum calet, hoc agitur,
Plaut. Poen. 4, 2, 92:Ut id agam, quod missus huc sum,
id. Ps. 2, 2, 44: homines quae agunt vigilantes, agitantque, ea si cui in somno accidunt, minus mirum est, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:observabo quam rem agat,
what he is going to do, Plaut. Am. 1, 1, 114:Id quidem ago,
That is what I am doing, Verg. E. 9, 37:res vera agitur,
Juv. 4, 35:Jam tempus agires,
Verg. A. 5, 638:utilis rebus agendis,
Juv. 14, 72:grassator ferro agit rem,
does the business with a dagger, id. 3, 305; 6, 659 (cf.:gladiis geritur res,
Liv. 9, 41):nihil ego nunc de istac re ago,
do nothing about that matter, Plaut. Truc. 4, 4, 8:postquam id actumst,
after this is accomplished, id. Am. 1, 1, 72; so,sed quid actumst?
id. Ps. 2, 4, 20:nihil aliud agebam nisi eum defenderem,
Cic. Sull. 12:ne quid temere ac fortuitu, inconsiderate negligenterque agamus,
id. Off. 1, 29:agamus quod instat,
Verg. E. 9, 66:renuntiaverunt ei omnia, quae egerant,
Vulg. Marc. 6, 30; ib. Act. 5, 35:suum negotium agere,
to mind one's business, attend to one's own affairs, Cic. Off. 1, 9; id. de Or. 3, 55, 211; so,ut vestrum negotium agatis,
Vulg. 1 Thess. 4, 11:neque satis Bruto constabat, quid agerent,
Caes. B. G. 3, 14:postquam res in Africa gestas, quoque modo actae forent, fama divolgavit,
Sall. J. 30, 1:sed tu delibera, utrum colloqui malis an per litteras agere quae cogitas,
Nep. Con. 3, 8 al. —With the spec. idea of completing, finishing: jucundi acti labores, a proverb in Cic. Fin. 2, 32, 105.—To pursue in one's mind, to drive at, to revolve, to be occupied with, think upon, have in view, aim at (cf. agito, II. E., volvo and voluto):4.nescio quid mens mea majus agit,
Ov. H. 12, 212:hoc variis mens ipsa modis agit,
Val. Fl. 3, 392:agere fratri proditionem,
Tac. H. 2, 26:de intranda Britannia,
id. Agr. 13.—With a verbal subst., as a favorite circumlocution for the action indicated by the subst. (cf. in Gr. agô with verbal subst.):5.rimas agere (sometimes ducere),
to open in cracks, fissures, to crack, Cic. Att. 14, 9; Ov. M. 2, 211; Luc. 6, 728: vos qui regalis corporis custodias agitis, keep watch over, guard, Naev. ap. Non. 323, 1; so Liv. 5, 10:vigilias agere,
Cic. Verr. 4, 43, 93; Nep. Thras. 4; Tac. H. 3, 76:excubias alicui,
Ov. F. 3, 245:excubias,
Tac. H. 4, 58:pervigilium,
Suet. Vit. 10:stationem agere,
to keep guard, Liv. 35, 29; Tac. H. 1, 28:triumphum agere,
to triumph, Cic. Fam. 3, 10; Ov. M. 15, 757; Suet. Dom. 6:libera arbitria agere,
to make free decisions, to decide arbitrarily, Liv. 24, 45; Curt. 6, 1, 19; 8, 1, 4:paenitentiam agere,
to exercise repentance, to repent, Quint. 9, 3, 12; Petr. S. 132; Tac. Or. 15; Curt. 8, 6, 23; Plin. Ep. 7, 10; Vulg. Lev. 5, 5; ib. Matt. 3, 2; ib. Apoc. 2, 5:silentia agere,
to maintain silence, Ov. M. 1, 349:pacem agere,
Juv. 15, 163:crimen agere,
to bring accusation, to accuse, Cic. Verr. 4, 22, 48:laborem agere,
id. Fin. 2, 32:cursus agere,
Ov. Am. 3, 6, 95:delectum agere,
to make choice, to choose, Plin. 7, 29, 30, § 107; Quint. 10, 4, 5:experimenta agere,
Liv. 9, 14; Plin. 29, 1, 8, § 18:mensuram,
id. 15, 3, 4, § 14:curam agere,
to care for, Ov. H. 15, 302; Quint. 8, prooem. 18:curam ejus egit,
Vulg. Luc. 10, 34:oblivia agere,
to forget, Ov. M. 12, 540:nugas agere,
to trifle, Plaut. Cist. 2, 3, 29; id. As. 1, 1, 78, and often:officinas agere,
to keep shop, Inscr. Orell. 4266.—So esp.: agere gratias ( poet. grates; never in sing. gratiam), to give thanks, to thank; Gr. charin echein ( habere gratiam is to be or feel grateful; Gr. charin eidenai; and referre gratiam, to return a favor, requite; Gr. charin apodidonai; cf. Bremi ad Nep. Them. 8, 7):diis gratias pro meritis agere,
Plaut. Am. 1, 1, 26:Haud male agit gratias,
id. Aul. 4, 4, 31:Magnas vero agere gratias Thais mihi?
Ter. Eun. 3, 1, 1:Dis magnas merito gratias habeo atque ago,
id. Phorm. 5, 6, 80: Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter, Cic. Fam. 1, 10: immortales ago tibi gratias agamque dum vivam;nam relaturum me adfirmare non possum,
id. ib. 10, 11, 1: maximas tibi omnes gratias agimus, C. Caesar;majores etiam habemus,
id. Marcell. 11, 33:Trebatio magnas ago gratias, quod, etc.,
id. Fam. 11, 28, 8: renuntiate gratias regi me agere;referre gratiam aliam nunc non posse quam ut suadeam, ne, etc.,
Liv. 37, 37: grates tibi ago, summe Sol, vobisque, reliqui Caelites, * Cic. Rep. 6, 9:gaudet et invito grates agit inde parenti,
Ov. M. 2, 152; so id. ib. 6, 435; 484; 10, 291; 681; 14, 596; Vulg. 2 Reg. 8, 10; ib. Matt. 15, 36 al.;and in connection with this, laudes agere: Jovis fratri laudes ago et grates gratiasque habeo,
Plaut. Trin. 4, 1, 2:Dianae laudes gratesque agam,
id. Mil. 2, 5, 2; so,diis immortalibus laudesque et grates egit,
Liv. 26, 48:agi sibi gratias passus est,
Tac. Agr. 42; so id. H. 2, 71; 4, 51; id. A. 13, 21; but oftener grates or gratis in Tac.:Tiberius egit gratis benevolentiae patrum, A. 6, 2: agit grates,
id. H. 3, 80; 4, 64; id. A. 2, 38; 2, 86; 3, 18; 3, 24; 4, 15 al.—Of time, to pass, spend (very freq. and class.): Romulus in caelo cum dis agit aevom, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 12, 28; so Pac. id. ib. 2, 21, 49, and Hor. S. 1, 5, 101:6.tempus,
Tac. H. 4, 62; id. A. 3, 16: domi aetatem, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6:aetatem in litteris,
Cic. Leg. 2, 1, 3:senectutem,
id. Sen. 3, 7; cf. id. ib. 17, 60:dies festos,
id. Verr. 2, 4, 48; Tac. G. 17:otia secura,
Verg. G. 3, 377; Ov. F. 1, 68; 4, 926:ruri agere vitam,
Liv. 7, 39, and Tac. A. 15, 63:vitam in terris,
Verg. G. 2, 538:tranquillam vitam agere,
Vulg. 1 Tim. 2, 2:Hunc (diem) agerem si,
Verg. A. 5, 51:ver magnus agebat Orbis,
id. G. 2, 338:aestiva agere,
to pass, be in, summer quarters, Liv. 27, 8; 27, 21; Curt. 5, 8, 24.— Pass.:menses jam tibi esse actos vides,
Plaut. Am. 1, 3, 2:mensis agitur hic septimus,
Ter. Hec. 3, 3, 34, and Ov. M. 7, 700:melior pars acta (est) diei,
Verg. A. 9, 156; Juv. 4, 66; Tac. A. 15, 63:acta est per lacrimas nox,
Ov. H. 12, 58 Ruhnk.:tunc principium anni agebatur,
Liv. 3, 6:actis quindecim annis in regno,
Just. 41, 5, 9:Nona aetas agitur,
Juv. 13, 28 al. —With annus and an ordinal, to be of a certain age, to be so old:quartum annum ago et octogesimum,
am eighty-four years old, Cic. Sen. 10, 32:Annum agens sextum decimum patrem amisit,
Suet. Caes. 1.—Metaph.: sescentesimum et quadragesimum annum urbs nostra agebat, was in its 640 th year, Tac. G. 37.— Hence also absol. (rare), to pass or spend time, to live, to be, to be somewhere:civitas laeta agere,
was joyful, Sall. J. 55, 2:tum Marius apud primos agebat,
id. ib. 101, 6:in Africa, qua procul a mari incultius agebatur,
id. ib. 89, 7:apud illos homines, qui tum agebant,
Tac. A. 3, 19:Thracia discors agebat,
id. ib. 3, 38:Juxta Hermunduros Naristi agunt,
Tac. G. 42:ultra jugum plurimae gentes agunt,
id. ib. 43:Gallos trans Padum agentes,
id. H. 3, 34:quibus (annis) exul Rhodi agit,
id. A. 1, 4:agere inter homines desinere,
id. ib. 15, 74:Vitellius non in ore volgi agere,
was not in the sight of the people, id. H. 3, 36:ante aciem agere,
id. G. 7; and:in armis agere,
id. A. 14, 55 = versari.—In the lang. of offerings, t. t., to despatch the victim, to kill, slay. In performing this rite, the sacrificer asked the priest, agone, shall I do it? and the latter answered, age or hoc age, do it:7.qui calido strictos tincturus sanguine cultros semper, Agone? rogat, nec nisi jussus agit,
Ov. F. 1. 321 (cf. agonia and agonalia):a tergo Chaeream cervicem (Caligulae) gladio caesim graviter percussisse, praemissa voce,
hoc age, Suet. Calig. 58; id. Galb. 20. —This call of the priest in act of solemn sacrifice, Hoc age, warned the assembled multitude to be quiet and give attention; hence hoc or id and sometimes haec or istuc agere was used for, to give attention to, to attend to, to mind, heed; and followed by ut or ne, to pursue a thing, have it in view, aim at, design, etc.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 1, 2, 15, and Suet. Calig. 58: hoc agite, Plaut. As. prol. init.:Hoc age,
Hor. S. 2, 3, 152; id. Ep. 1, 6, 31:Hoc agite, of poetry,
Juv. 7, 20:hoc agamus,
Sen. Clem. 1, 12:haec agamus,
Cic. Tusc. 1, 49:agere hoc possumus,
Lucr. 1, 41; 4, 969; Juv. 7, 48:hoccine agis an non? hoc agam,
id. ib., Ter. And. 1, 2, 15; 2, 5, 4:nunc istuc age,
id. Heaut. 3, 2, 47; id. Phorm. 2, 3, 3 al.:Hoc egit civis Romanus ante te nemo,
Cic. Lig. 4, 11:id et agunt et moliuntur,
id. Mur. 38:(oculi, aures, etc.) quasi fenestrae sunt animi, quibus tamen sentire nihil queat mens, nisi id agat et adsit,
id. Tusc. 1, 20, 46: qui id egerunt, ut gentem... collocarent, aimed at this, that, etc., id. Cat. 4, 6, 12:qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,
keep it in view, that, id. Off. 1, 13, 41:idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?
id. Lig. 6, 18:Hoc agit, ut doleas,
Juv. 5, 157:Hoc age, ne mutata retrorsum te ferat aura,
Hor. Ep. 1, 18, 88:Quid tuus ille destrictus gladius agebat?
have in view, mean, Cic. Leg. 3, 9:Quid aliud egimus nisi ut, quod hic potest, nos possemus?
id. ib. 4, 10:Sin autem id actum est, ut homines postremi pecuniis alienis locupletarentur,
id. Rosc. Am. 47, 137:certiorem eum fecit, id agi, ut pons dissolveretur,
Nep. Them. 5, 1:ego id semper egi, ne bellis interessem,
Cic. Fam. 4, 7.—Also, the opp.: alias res or aliud agere, not to attend to, heed, or observe, to pursue secondary or subordinate objects: Ch. Alias res agis. Pa. Istuc ago equidem, Ter. Eun. 2, 3, 57; id. Hec. 5, 3, 28:usque eo animadverti eum jocari atque alias res agere,
Cic. Rosc. Am. 22:atqui vides, quam alias res agamus,
id. de Or. 3, 14, 51; id. Brut. 66, 233:aliud agens ac nihil ejusmodi cogitans,
id. Clu. 64.—In relation to public affairs, to conduct, manage, carry on, administer: agere bellum, to carry on or wage war (embracing the whole theory and practice of war, while bellum gerere designates the bodily and mental effort, and the bearing of the necessary burdens; and bellum facere, the actual outbreak of hostile feelings, v. Herz. ad Caes. B. G. 28):8.qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum agere instituerunt,
Caes. B. G. 3, 28:Antiochus si tam in agendo bello parere voluisset consiliis ejus (Hannibalis) quam in suscipiendo instituerat, etc.,
Nep. Hann. 8, 3; Curt. 4, 10, 29:aliena bella mercedibus agere,
Mel. 1, 16:Bellaque non puero tractat agenda puer,
Ov. A. A. 1, 182 (also in id. Tr. 2, 230, Gron. Observ. 2, 3, 227, for the usu. obit, with one MS., reads agit; so Merkel).— Poet.:Martem for bellum,
Luc. 4, 2: agere proelium, to give battle (very rare):levibus proeliis cum Gallis actis,
Liv. 22, 9.—Of offices, employments, etc., to conduct, exercise, administer, hold:forum agere,
to hold court, Cic. Fam. 8, 6; and:conventus agere,
to hold the assizes, id. Verr. 5, 11, 28; Caes. B. G. 1, 54; 6, 44;used of the governors of provinces: judicium agere,
Plin. 9, 35, 58, § 120:vivorum coetus agere,
to make assemblies of, to assemble, Tac. A. 16, 34:censum agere,
Liv. 3, 22; Tac. A. 14, 46; Suet. Aug. 27:recensum agere,
id. Caes. 41:potestatem agere,
Flor. 1, 7, 2:honorem agere,
Liv. 8, 26:regnum,
Flor. 1, 6, 2:rem publicam,
Dig. 4, 6, 35, § 8:consulatum,
Quint. 12, 1, 16:praefecturam,
Suet. Tib. 6:centurionatum,
Tac. A. 1, 44:senatum,
Suet. Caes. 88:fiscum agere,
to have charge of the treasury, id. Dom. 12:publicum agere,
to collect the taxes, id. Vesp. 1:inquisitionem agere,
Plin. 29, 1, 8, § 18:curam alicujus rei agere,
to have the management of, to manage, Liv. 6, 15; Suet. Claud. 18:rei publicae curationem agens,
Liv. 4, 13: dilectum agere, to make a levy, to levy (postAug. for dilectum habere, Cic., Caes., Sall.), Quint. 12, 3, 5; Tac. A. 2, 16; id. Agr. 7 and 10; id. H. 2, 16, 12; Suet. Calig. 43. —Of civil and political transactions in the senate, the forum, before tribunals of justice, etc., to manage or transact, to do, to discuss, plead, speak, deliberate; constr. aliquid or de aliqua re:a.velim recordere, quae ego de te in senatu egerim, quae in contionibus dixerim,
Cic. Fam. 5, 2; 1, 9:de condicionibus pacis,
Liv. 8, 37:de summa re publica,
Suet. Caes. 28:cum de Catilinae conjuratione ageretur in curia,
id. Aug. 94:de poena alicujus,
Liv. 5, 36:de agro plebis,
id. 1, 46.—Hence the phrase: agere cum populo, of magistrates, to address the people in a public assembly, for the purpose of obtaining their approval or rejection of a thing (while [p. 76] agere ad populum signifies to propose, to bring before the people):cum populo agere est rogare quid populum, quod suffragiis suis aut jubeat aut vetet,
Gell. 13, 15, 10:agere cum populo de re publica,
Cic. Verr. 1, 1, 12; id. Lael. 25, 96:neu quis de his postea ad senatum referat neve cum populo agat,
Sall. C. 51, 43.—So also absol.:hic locus (rostra) ad agendum amplissimus,
Cic. Imp. Pomp. 1:Metellus cum agere coepisset, tertio quoque verbo orationis suae me appellabat,
id. Fam. 5, 2.— Transf. to common life.Agere cum aliquo, de aliquo or re or ut, to treat, deal, negotiate, confer, talk with one about a person or thing; to endeavor to persuade or move one, that, etc.: nihil age tecum (sc. cum odore vini);b.ubi est ipsus (vini lepos)?
I have nothing to do with you, Plaut. Curc. 1, 2, 11:Quae (patria) tecum, Catilina, sic agit,
thus pleads, Cic. Cat. 1, 6, 18:algae Inquisitores agerent cum remige nudo,
Juv. 4, 49:haec inter se dubiis de rebus agebant,
thus treated together, Verg. A. 11, 445:de quo et praesens tecum egi diligenter, et scripsi ad te accurate antea,
Cic. Fam. 13, 75:egi cum Claudia et cum vestra sorore Mucia, ut eum ab illa injuria deterrerent,
id. ib. 5, 2:misi ad Metellum communes amicos, qui agerent cum eo, ut de illa mente desisteret,
id. ib. 5, 2:Callias quidam egit cum Cimone, ut eam (Elpinicen) sibi uxorem daret,
Nep. Cim. 1, 3.—Also absol.:Alcibiades praesente vulgo agere coepit,
Nep. Alc. 8, 2:si qua Caesares obtinendae Armeniae egerant,
Tac. A. 15, 14:ut Lucretius agere varie, rogando alternis suadendoque coepit,
Liv. 2, 2.—In Suet. once agere cum senatu, with acc. and inf., to propose or state to the Senate:Tiberius egit cum senatu non debere talia praemia tribui,
Suet. Tib. 54.—With the advv. bene, praeclare, male, etc., to deal well or ill with one, to treat or use well or ill:9.facile est bene agere cum eis, etc.,
Cic. Phil. 14, 11:bene egissent Athenienses cum Miltiade, si, etc.,
Val. Max. 5, 3, 3 ext.; Vulg. Jud. 9, 16:praeclare cum aliquo agere,
Cic. Sest. 23:Male agis mecum,
Plaut. As. 1, 3, 21:qui cum creditoribus suis male agat,
Cic. Quinct. 84; and:tu contra me male agis,
Vulg. Jud. 11, 27.—Freq. in pass., to be or go well or ill with one, to be well or badly off:intelleget secum actum esse pessime,
Cic. Verr. 2, 3, 50:praeclare mecum actum puto,
id. Fam. 9, 24; so id. ib. 5, 18: exstat cujusdam non inscitus jocus bene agi potuisse cum rebus humanis, si Domitius pater talem habuisset uxorem, it would have gone well with human affairs, been well for mankind, if, etc., Suet. Ner. 28.—Also absol. without cum: agitur praeclare, si nosmet ipsos regere possumus, it is well done if, etc., it is a splendid thing if, etc., Cic. Fam. 4, 14:vivitur cum eis, in quibus praeclare agitur si sunt simulacra virtutis,
id. Off. 1, 15:bene agitur pro noxia,
Plaut. Mil. 5, 23.—Of transactions before a court or tribunal.a.Aliquid agere ex jure, ex syngrapha, ex sponso, or simply the abl. jure, lege, litibus, obsignatis tabellis, causa, to bring an action or suit, to manage a cause, to plead a case:b.ex jure civili et praetorio agere,
Cic. Caecin. 12:tamquam ex syngrapha agere cum populo,
to litigate, id. Mur. 17:ex sponso egit,
id. Quint. 9: Ph. Una injuriast Tecum. Ch. Lege agito ergo, Go to law, then, Ter. Phorm. 5, 8, 90:agere lege in hereditatem,
Cic. de Or. 1, 38, 175; Ov. F. 1, 48; Liv. 9, 46:cum illo se lege agere dicebat,
Nep. Tim. 5: summo jure agere, to assert or claim one's right to the full extent of the law, Cic. Off. 1, 11:non enim gladiis mecum, sed litibus agetur,
id. Q. Fr. 1, 4:causa quam vi agere malle,
Tac. A. 13, 37:tabellis obsignatis agis mecum,
Cic. Tusc. 5, 11, 33:Jure, ut opinor, agat, jure increpet inciletque,
with right would bring her charge, Lucr. 3, 963; so,Castrensis jurisdictio plura manu agens,
settles more cases by force, Tac. Agr. 9:ubi manu agitur,
when the case is settled by violent hands, id. G. 36.—Causam or rem agere, to try or plead a case; with apud, ad, or absol.:c.causam apud centumviros egit,
Cic. Caecin. 24:Caesar cum ageret apud censores,
Varr. R. R. 1, 7, 10; so with adversus:egi causam adversus magistratus,
Vulg. 2 Esdr. 13, 11:orator agere dicitur causam,
Varr. L. L. 6, 42: causam isto modo agere, Cic. Lig. 4, 10; Tac. Or. 5; 11; 14; Juv. 2, 51; 14, 132:agit causas liberales,
Cic. Fam. 8, 9: qui ad rem agendam adsunt, M. Cael. ap. Quint. 11, 1, 51:cum (M. Tullius) et ipsam se rem agere diceret,
Quint. 12, 10, 45: Gripe, accede huc;tua res agitur,
is being tried, Plaut. Rud. 4, 4, 104; Quint. 8, 3, 13;and extra-judicially: rogo ad Caesarem meam causam agas,
Cic. Fam. 5, 10:Una (factio) populi causam agebat, altera optimatum,
Nep. Phoc. 3; so, agere, absol., to plead' ad judicem sic agi solet, Cic. Lig. 10:tam solute agere, tam leniter,
id. Brut. 80:tu istuc nisi fingeres, sic ageres?
id. ib. 80; Juv. 7, 143 and 144; 14, 32.— Transf. to common life; with de or acc., to discuss, treat, speak of:Sed estne hic ipsus, de quo agebam?
of whom I was speaking, Ter. Ad. 1, 1, 53:causa non solum exponenda, sed etiam graviter copioseque agenda est,
to be discussed, Cic. Div. in Caecil. 12; id. Verr. 1, 13, 37:Samnitium bella, quae agimus,
are treating of, Liv. 10, 31.—Hence,Agere aliquem reum, to proceed against one as accused, to accuse one, Liv. 4, 42; 24, 25; Tac. A. 14, 18:d.reus agitur,
id. ib. 15, 20; 3, 13; and with the gen. of the crime, with which one is charged:agere furti,
to accuse of theft, Cic. Fam. 7, 22:adulterii cum aliquo,
Quint. 4, 4, 8:injuriarum,
id. 3, 6, 19; and often in the Pandects.—Pass. of the thing which is the subject of accusation, to be in suit or in question; it concerns or affects, is about, etc.:(α).non nunc pecunia, sed illud agitur, quomodo, etc.,
Ter. Heaut. 3, 1, 67:non capitis ei res agitur, sed pecuniae,
the point in dispute, id. Phorm. 4, 3, 26:aguntur injuriae sociorum, agitur vis legum, agitur existimatio, veritasque judiciorum,
Cic. Verr. 2, 4, 51:si magna res, magna hereditas agetur,
id. Fin. 2, 17: qua de re agitur, what the point of dispute or litigation is, id. Brut. 79.—Hence, trop.,Res agitur, the case is on trial, i. e. something is at stake or at hazard, in peril, or in danger:(β).at nos, quarum res agitur, aliter auctores sumus,
Plaut. Stich. 1, 2, 72:quasi istic mea res minor agatur quam tua,
Ter. Heaut. 2, 3, 113:agitur populi Romani gloria, agitur salus sociorum atque amicorum, aguntur certissima populi Romani vectigalia et maxima, aguntur bona multorum civium,
Cic. Imp. Pomp. 2, 6:in quibus eorum aut caput agatur aut fama,
id. Lael. 17, 61; Nep. Att. 15, 2:non libertas solum agebatur,
Liv. 28, 19; Sen. Clem. 1, 20 al.:nam tua res agitur, paries cum proximus ardet,
Hor. Ep. 1, 18, 84 (= in periculo versatur, Lambin.):agitur pars tertia mundi,
is at stake, I am in danger of losing, Ov. M. 5, 372.—Res acta est, the case is over (and done for): acta haec res est;(γ).perii,
this matter is ended, Ter. Heaut. 3, 3, 3: hence, actum est de aliquo or aliqua re, it is all over with a person or thing:actum hodie est de me,
Plaut. Ps. 1, 1, 63:jam de Servio actum,
Liv. 1, 47:actum est de collo meo,
Plaut. Trin. 3, 4, 194.—So also absol.: actumst;ilicet me infelicem,
Plaut. Cist. 4, 2, 17:si animus hominem pepulit, actumst,
id. Trin. 2, 2, 27; Ter. And. 3, 1, 7; Cic. Att. 5, 15:actumst, ilicet, peristi,
Ter. Eun. 1, 1, 9: periimus;actumst,
id. Heaut. 3, 3, 3.—Rem actam agere, to plead a case already finished, i. e. to act to no purpose:10. a.rem actam agis,
Plaut. Ps. 1, 3, 27; id. Cist. 4, 2, 36; Liv. 28, 40; so,actum or acta agere: actum, aiunt, ne agas,
Ter. Phorm. 2, 3, 72; Cic. Att. 9, 18:acta agimus,
id. Am. 22.—Of an orator, Cic. de Or. 1, 31, 142; cf. id. ib. 2, 19, 79:b.quae sic ab illo acta esse constabat oculis, voce, gestu, inimici ut lacrimas tenere non possent,
id. ib. 3, 56, 214:agere fortius et audentius volo,
Tac. Or. 18; 39.—Of an actor, to represent, play, act:11.Ipse hanc acturust Juppiter comoediam,
Plaut. Am. prol. 88; so,fabulam,
Ter. Ad. prol. 12; id. Hec. prol. 22:dum haec agitur fabula,
Plaut. Men. prol. 72 al.:partis,
to have a part in a play, Ter. Phorm. prol. 27:Ballionem illum cum agit, agit Chaeream,
Cic. Rosc. Com. 7:gestum agere in scaena,
id. de Or. 2, 57:dicitur canticum egisse aliquanto magis vigente motu,
Liv. 7, 2 al. — Transf. to other relations, to represent or personate one, to act the part of, to act as, behave like: has partes lenitatis semper egi, Cic. Mur. 3:egi illos omnes adulescentes, quos ille actitat,
id. Fam. 2, 9:amicum imperatoris,
Tac. H. 1, 30:exulem,
id. A. 1, 4:socium magis imperii quam ministrum,
id. H. 2, 83:senatorem,
Tac. A. 16, 28.—So of things poetically:utrinque prora frontem agit,
serves as a bow, Tac. G. 44.—Se agere = se gerere, to carry one's self, to behave, deport one's self:12.tanta mobilitate sese Numidae agunt,
Sall. J. 56, 5:quanto ferocius ante se egerint,
Tac. H. 3, 2 Halm:qui se pro equitibus Romanis agerent,
Suet. Claud. 25:non principem se, sed ministrum egit,
id. ib. 29:neglegenter se et avare agere,
Eutr. 6, 9:prudenter se agebat,
Vulg. 1 Reg. 18, 5:sapienter se agebat,
ib. 4 Reg. 18, 7. —Also absol.:seditiose,
Tac. Agr. 7:facile justeque,
id. ib. 9:superbe,
id. H. 2, 27:ex aequo,
id. ib. 4, 64:anxius et intentus agebat,
id. Agr. 5.—Imper.: age, agite, Ter., Tib., Lucr., Hor., Ov., never using agite, and Catull. never age, with which compare the Gr. age, agete (also accompanied by the particles dum, eia, en, ergo, igitur, jam, modo, nuncjam, porro, quare, quin, sane, vero, verum, and by sis); as an exclamation.a.In encouragement, exhortation, come! come on! (old Engl. go to!) up! on! quick! (cf. I. B. fin.).(α).In the sing.:(β).age, adsta, mane, audi, Enn. ap. Delr. Synt. 1, 99: age i tu secundum,
come, follow me! Plaut. Am. 2, 1, 1:age, perge, quaeso,
id. Cist. 2, 3, 12:age, da veniam filio,
Ter. Ad. 5, 8, 14:age, age, nunc experiamur,
id. ib. 5, 4, 23:age sis tu... delude,
Plaut. As. 3, 3, 89; id. Ep. 3, 4, 39; Cic. Tusc. 2, 18; id. Rosc. Am. 16:quanto ferocius ante se egerint, agedum eam solve cistulam,
Plaut. Am. 2, 2, 151; id. Capt. 3, 4, 39:Agedum vicissim dic,
Ter. Heaut. 2, 3, 69; id. Eun. 4, 4, 27:agedum humanis concede,
Lucr. 3, 962:age modo hodie sero,
Ter. Heaut. 2, 3, 103:age nuncjam,
id. And. 5, 2, 25:En age, quid cessas,
Tib. 2, 2, 10:Quare age,
Verg. A. 7, 429:Verum age,
id. ib. 12, 832:Quin age,
id. G. 4, 329:en, age, Rumpe moras,
id. ib. 3, 43:eia age,
id. A. 4, 569.—In the plur.:b.agite, pugni,
up, fists, and at 'em! Plaut. Am. 1, 1, 146:agite bibite,
id. Curc. 1, 1, 88; id. Stich. 1, 3, 68:agite in modum dicite,
Cat. 61, 38:Quare agite... conjungite,
id. 64, 372; Verg. A. 1, 627:vos agite... volvite,
Val. Fl. 3, 311:agite nunc, divites, plorate,
Vulg. Jac. 5, 1:agitedum,
Liv. 3, 62.—Also age in the sing., with a verb in the plur. (cf. age tamnete, Hom. Od. 3, 332; age dê trapeiomen, id. Il. 3, 441):age igitur, intro abite,
Plaut. Mil. 3, 3, 54:En agedum convertite,
Prop. 1, 1, 21:mittite, agedum, legatos,
Liv. 38, 47:Ite age,
Stat. Th. 10, 33:Huc age adeste,
Sil. 11, 169.—In transitions in discourse, well then! well now! well! (esp. in Cic. Or. very freq.). So in Plaut. for resuming discourse that has been interrupted: age, tu interea huic somnium narra, Curc. 2, 2, 5: nunc age, res quoniam docui non posse creari, etc., well now, since I have taught, etc., Lucr. 1, 266:c.nunc age, quod superest, cognosce et clarius audi,
id. 1, 920; so id. 1, 952; 2, 62; 333; 730; 3, 418;4, 109 al.: age porro, tu, qui existimari te voluisti interpretem foederum, cur, etc.,
Cic. Verr. 2, 5, 22; so id. Rosc. Am. 16; id. Part. 12; id. Att. 8, 3.—And age (as in a.) with a verb in the plur.:age vero, ceteris in rebus qualis sit temperantia considerate,
Cic. Imp. Pomp. 14; so id. Sull. 26; id. Mil. 21; id. Rosc. Am. 37.—As a sign of assent, well! very well! good! right! Age, age, mansero, Plaut. As. 2, 2, 61: age, age, jam ducat;► Position.dabo,
Ter. Phorm. 4, 3, 57:Age, veniam,
id. And. 4, 2, 30:age, sit ita factum,
Cic. Mil. 19:age sane,
Plaut. Ps. 5, 2, 27; Cic. Fin. 2, 35, 119.—Age, used with another verb in the imperative, regularly stands before it, but in poetry, for the sake of the metre, it,I.Sometimes follows such verb; as,a.In dactylic metre:b.Cede agedum,
Prop. 5, 9, 54:Dic age,
Verg. A. 6, 343; Hor. S. 2, 7, 92; Ov. F. 1, 149:Esto age,
Pers. 2, 42:Fare age,
Verg. A. 3, 362:Finge age,
Ov. H. 7, 65:Redde age,
Hor. S. 2, 8, 80:Surge age,
Verg. A. 3, 169; 8, 59; 10, 241; Ov. H. 14, 73:Vade age,
Verg. A. 3, 462; 4, 422; so,agite: Ite agite,
Prop. 4, 3, 7.—In other metres (very rarely):II.appropera age,
Plaut. Cas. 2, 2, 38:dic age,
Hor. C. 1, [p. 77] 32, 3; 2, 11, 22;3, 4, 1.—So also in prose (very rarely): Mittite agedum,
Liv. 38, 47:procedat agedum ad pugnam,
id. 7, 9.—It is often separated from such verb:1.age me huc adspice,
Plaut. Am. 2, 2, 118; id. Capt. 5, 2, 1:Age... instiga,
Ter. And. 4, 2, 10; 5, 6, 11:Quare agite... conjungite,
Cat. 64, 372:Huc age... veni,
Tib. 2, 5, 2:Ergo age cervici imponere nostrae,
Verg. A. 2, 707:en age segnis Rumpe moras,
id. G. 3, 42:age te procellae Crede,
Hor. C. 3, 27, 62:Age jam... condisce,
id. ib. 4, 11, 31; id. S. 2, 7, 4.—Hence,ăgens, entis, P. a.A.Adj.1.Efficient, effective, powerful (only in the rhet. lang. of Cic.):► 2.utendum est imaginibus agentibus, acribus, insignitis,
Cic. de Or. 2, 87, 358:acre orator, incensus et agens,
id. Brut. 92, 317.— Comp. and sup. not used.Agentia verba, in the grammarians, for verba activa, Gell. 18, 12.—B.Subst.: ăgentes, ium.a.Under the emperors, a kind of secret police (also called frumentarii and curiosi), Aur. Vict. Caes. 39 fin.; Dig. 1, 12; 1, 20; 21; 22; 23, etc.; Amm. 15, 3; 14, 11 al.—b.For agrimensores, land-surveyors, Hyg. Lim. p. 179.—2.actus, a, um, P. a. Lit., that has been transacted in the Senate, in the forum, before the courts of justice, etc.; hence,A.actum, i, n., a public transaction in the Senate, before the people, or before a single magistrate:B.actum ejus, qui in re publica cum imperio versatus sit,
Cic. Phil. 1, 7:acta Caesaris servanda censeo,
id. ib. 1, 7:acta tui praeclari tribunatus,
id. Dom. 31.—acta publĭca, or absol.: acta, orum, n., the register of public acts, records, journal. Julius Caesar, in his consulship, ordered that the doings of the Senate (diurna acta) should be made public, Suet. Caes. 20; cf. Ernest. Exc. 1;1.but Augustus again prohibited it,
Suet. Aug. 36. Still the acts of the Senate were written down, and, under the succeeding emperors. certain senators were appointed to this office (actis vel commentariis Senatus conficiendis), Tac. A. 5, 4. They had also public registers of the transactions of the assemblies of the people, and of the different courts of justice;also of births and deaths, marriages, divorces, etc., which were preserved as sources of future history.—Hence, diurna urbis acta,
the city journal, Tac. A. 13, 31:acta populi,
Suet. Caes. 20:acta publica,
Tac. A. 12, 24; Suet. Tib. 8; Plin. Ep. 7, 33:urbana,
id. ib. 9, 15; which were all comprehended under the gen. name acta.With the time added:2.acta eorum temporum,
Plin. 7, 13, 11, § 60:illius temporis,
Ascon. Mil. 44, 16:ejus anni,
Plin. 2, 56, 57, § 147.—Absol., Cic. Fam. 12, 8; 22, 1; 28, 3; Sen. Ben. 2, 10; 3, 16; Suet. Calig. 8; Quint. 9, 3; Juv. 2, 136: Quis dabit historico, quantum daret acta legenti, i. e. to the actuarius, q. v., id. 7, 104; cf. Bahr's Rom. Lit. Gesch. 303.—C.acta triumphōrum, the public record of triumphs, fuller than the Fasti triumphales, Plin. 37, 2, 6, § 12.—D.acta fŏri (v. Inscr. Grut. 445, 10), the records,a.Of strictly historical transactions, Amm. 22, 3, 4; Dig. 4, 6, 33, § 1.—b.Of matters of private right, as wills, gifts, bonds (acta ad jus privatorum pertinentia, Dig. 49, 14, 45, § 4), Fragm. Vat. §§ 249, 266, 268, 317.—E.acta militarĭa, the daily records of the movements of a legion, Veg. R. R. 2, 19. -
28 acta publica
ăgo, egi, actum, 3, v. a. (axim = egerim, Pac. ap. Non. 505, 22; Paul. ex Fest. s. v. axitiosi, p. 3 Mull.;I.axit = egerit,
Paul. Diac. 3, 3;AGIER = agi,
Cic. Off. 3, 15;agentum = agentium,
Vulc. Gall. Av. Cass. 4, 6) [cf. agô; Sanscr. ag, aghami = to go, to drive; agmas = way, train = ogmos; agis = race, contest = agôn; perh. also Germ. jagen, to drive, to hunt], to put in motion, to move (syn.: agitare, pellere, urgere).Lit.A.Of cattle and other animals, to lead, drive.a.Absol.: agas asellum, Seip. ap. Cic. de Or. 2, 64, 258:b.jumenta agebat,
Liv. 1, 48:capellas ago,
Verg. E. 1, 13:Pars quia non veniant pecudes, sed agantur, ab actu etc.,
Ov. F. 1, 323:caballum,
Hor. Ep. 1, 18, 36.—With acc. of place, prep., sup., or inf.:B. a.agere bovem Romam,
Curt. 1, 45:equum in hostem,
id. 7, 4:Germani in amnem aguntur,
Tac. H. 5, 21:acto ad vallum equo,
id. A. 2, 13:pecora per calles,
Curt. 7, 11:per devia rura capellas,
Ov. M. 1, 676:pecus pastum,
Varr. L. L. 6, 41, p. 88 Mull.:capellas potum age,
Verg. E. 9, 23:pecus egit altos Visere montes,
Hor. C. 1, 2, 7.—Absol.:b.agmen agens equitum,
Verg. A. 7, 804.—With prep., abl., or inf.:C.vinctum ante se Thyum agebat,
Nep. Dat. 3:agitur praeceps exercitus Lydorum in populos,
Sil. 4, 720:(adulteram) maritus per omnem vicum verbere agit,
Tac. G. 19; Suet. Calig. 27:captivos prae se agentes,
Curt. 7, 6; Liv. 23, 1:acti ante suum quisque praedonem catenati,
Quint. 8, 3, 69:captivos sub curribus agere,
Mart. 8, 26:agimur auguriis quaerere exilia,
Verg. A. 3, 5;and simple for comp.: multis milibus armatorum actis ex ea regione = coactis,
Liv. 44, 31.— In prose: agi, to be led, to march, to go:quo multitudo omnis consternata agebatur,
Liv. 10, 29: si citius agi vellet agmen, that the army would move, or march on quicker, id. 2, 58:raptim agmine acto,
id. 6, 28; so id. 23, 36; 25, 9.— Trop.:egit sol hiemem sub terras,
Verg. G. 4, 51:poemata dulcia sunto Et quocumque volent animum auditoris agunto,
lead the mind, Hor. A. P. 100. —Hence, poet.: se agere, to betake one's self, i. e. to go, to come (in Plaut. very freq.;also in Ter., Verg., etc.): quo agis te?
where are you going? Plaut. Am. 1, 1, 294:unde agis te?
id. Most. 1, 4, 28; so id. ib. 3, 1, 31; id. Mil. 3, 2, 49; id. Poen. 1, 2, 120; id. Pers. 4, 3, 13; id. Trin. 4, 3, 71:quo hinc te agis?
where are you going, Ter. And. 4, 2, 25:Ecce gubernator sese Palinurus agebat,
was moving along, Verg. A. 6, 337:Aeneas se matutinus agebat,
id. ib. 8, 465:is enim se primus agebat,
for he strode on in front, id. ib. 9, 696.—Also without se:Et tu, unde agis?
Plaut. Bacch. 5, 1, 20:Quo agis?
id. Pers. 2, 2, 34:Huc age,
Tib. 2, 5, 2 (unless age is here to be taken with veni at the end of the line).—To drive or carry off (animals or men), to steal, rob, plunder (usually abigere):D.Et redigunt actos in sua rura boves,
Ov. F. 3, 64.—So esp. freq. of men or animals taken as booty in war, while ferre is used of portable things; hence, ferre et agere (as in Gr. agein kai pherein, Hom. Il. 5, 484; and reversed, pherein kai agein, in Hdt. and Xen.; cf.:rapiunt feruntque,
Verg. A. 2, 374:rapere et auferre,
Cic. Off. 1, 14), in gen., to rob, to plunder: res sociorum ferri agique vidit, Liv. 22, 3:ut ferri agique res suas viderunt,
id. 38, 15; so id. 3, 37;so also: rapere agereque: ut ex alieno agro raperent agerentque,
Liv. 22, 1, 2; but portari atque agi means to bear and carry, to bring together, in Caes. B. C. 2, 29 (as pherein kai agein in Plat. Phaedr. 279, C):ne pulcram praedam agat,
Plaut. Aul. 4, 2, 3:urbes, agros vastare, praedas agere,
Sall. J. 20, 8; 32, 3:pecoris et mancipiorum praedas,
id. ib. 44, 5;so eccl. Lat.: agere praedas de aliquo,
Vulg. Jud. 9, 16; ib. 1 Reg. 27, 8; cf. Gron. Obs. 3, 22, 633.—To chase, pursue, press animals or men, to drive about or onwards in flight (for the usual agitare).a.Of animals:b.apros,
Verg. G. 3, 412:cervum,
id. A. 7, 481; cf. id. ib. 4, 71:citos canes,
Ov. H. 5, 20:feros tauros,
Suet. Claud. 21.—Of men:E.ceteros ruerem, agerem,
Ter. Ad. 3, 2, 21 (= prosequerer, premerem, Don.):ita perterritos egerunt, ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 12:Demoleos cursu palantis Troas agebat,
Verg. A. 5, 265; cf. id. ib. 1, 574:aliquem in exsilium,
Liv. 25, 2; so Just. 2, 9, 6; 16, 4, 4; 17, 3, 17;22, 1, 16 al.: aliquem in fugam,
id. 16, 2, 3.—Of inanimate or abstract objects, to move, impel, push forwards, advance, carry to or toward any point:F.quid si pater cuniculos agat ad aerarium?
lead, make, Cic. Off. 3, 23, 90:egisse huc Alpheum vias,
made its way, Verg. A. 3, 695:vix leni et tranquillo mari moles agi possunt,
carry, build out, Curt. 4, 2, 8:cloacam maximam sub terram agendam,
to be carried under ground, Liv. 1, 56;so often in the histt., esp. Caes. and Livy, as t. t., of moving forwards the battering engines: celeriter vineis ad oppidum actis,
pushed forwards, up, Caes. B. G. 2, 12 Herz.; so id. ib. 3, 21; 7, 17; id. B. C. 2, 1; Liv. 8, 16:accelerant acta pariter testudine Volsci,
Verg. A. 9, 505 al.:fugere colles campique videntur, quos agimus praeter navem, i. e. praeter quos agimus navem,
Lucr. 4, 391:in litus passim naves egerunt,
drove the ships ashore, Liv. 22, 19:ratem in amnem,
Ov. F. 1, 500:naves in advorsum amnem,
Tac. H. 4, 22.— Poet.: agere navem, to steer or direct a ship, Hor. Ep. 2, 1, 114; so,agere currum,
to drive a chariot, Ov. M. 2, 62; 2, 388 al.—To stir up, to throw out, excite, cause, bring forth (mostly poet.):G.scintillasque agere ac late differre favillam,
to throw out sparks and scatter ashes far around, Lucr. 2, 675:spumas ore,
Verg. G. 3, 203; so Cic. Verr. 2, 4, 66:piceum Flumen agit,
Verg. A. 9, 814:qui vocem cubantes sensim excitant, eandemque cum egerunt, etc.,
when they have brought it forth, Cic. de Or. 1, 59, 251. —Hence, animam agere, to expel the breath of life, give up the ghost, expire:agens animam spumat,
Lucr. 3, 493:anhelans vaga vadit, animam agens,
Cat. 63, 31:nam et agere animam et efflare dicimus,
Cic. Tusc. 1, 9, 19:Hortensius, cum has litteras scripsi, animam agebat,
id. Fam. 8, 13, 2; so Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:eodem tempore et gestum et animam ageres,
Cic. Rosc. Com. 8:Est tanti habere animam ut agam?
Sen. Ep. 101, 12; and with a play upon words: semper agis causas et res agis, Attale, semper. Est, non est, quod agas, Attale, semper agis. Si res et causae desunt, agis, Attale, mulas;Attale, ne quod agas desit, agas animam,
Mart. 1, 80.—Of plants, to put forth or out, to shoot, extend:II.(salices) gemmas agunt,
Varr. R. R. 1, 30:florem agere coeperit ficus,
Col. R. R. 5, 10, 10:frondem agere,
Plin. 18, 6, 8, § 45:se ad auras palmes agit,
Verg. G. 2, 364:(platanum) radices trium et triginta cubitorum egisse,
Varr. R. R. 1, 37, 15:per glebas sensim radicibus actis,
Ov. M. 4, 254; so id. ib. 2, 583:robora suas radices in profundum agunt,
Plin. 16, 31, 56, § 127.—Metaph.:vera gloria radices agit,
Cic. Off. 2, 12, 43:pluma in cutem radices egerat imas,
Ov. M. 2, 582.Trop.A.Spec., to guide, govern:B.Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur,
Verg. A. 1, 574; cf. Forbig. ad h. 1., who considers it the only instance of this use, and compares a similar use of agô; v. L. and S. s. v. II. 2.—In gen., to move, impel, excite, urge to a thing, to prompt or induce to:C.si quis ad illa deus te agat,
Hor. S. 2, 7, 24:una plaga ceteros ad certamen egit,
Liv. 9, 41; 8, 7; 39, 15: quae te, germane, furentem Mens agit in facinus? Ov. M. 5, 14:totis mentibus acta,
Sil. 10, 191:in furorem agere,
Quint. 6, 1, 31:si Agricola in ipsam gloriam praeceps agebatur,
Tac. Agr. 41:provinciam avaritia in bellum egerat,
id. A. 14, 32.—To drive, stir up, excite, agitate, rouse vehemently (cf. agito, II.):D.me amor fugat, agit,
Plaut. Cist. 2, 1, 8:agunt eum praecipitem poenae civium Romanorum,
Cic. Verr. 1, 3:perpetua naturalis bonitas, quae nullis casibus neque agitur neque minuitur,
Nep. Att. 9, 1 Brem.:opportunitas, quae etiam mediocres viros spe praedae transvorsos agit,
i. e. leads astray, Sall. J. 6, 3; 14, 20; so Sen. Ep. 8, 3.— To pursue with hostile intent, to persecute, disturb, vex, to attack, assail (for the usu. agitare; mostly poet.):reginam Alecto stimulis agit undique Bacchi,
Verg. A. 7, 405:non res et agentia (i. e. agitantia, vexantia) verba Lycamben,
Hor. Ep. 1, 19, 25:acerba fata Romanos agunt,
id. Epod 7, 17:diris agam vos,
id. ib. 5, 89:quam deus ultor agebat,
Ov. M. 14, 750:futurae mortis agor stimulis,
Luc. 4, 517; cf. Matth. ad Cic. Mur. § 21.—To drive at something, to pursue a course of action, i. e. to make something an object of action; either in the most general sense, like the Engl. do and the Gr. prattein, for every kind of mental or physical employment; or, in a more restricted sense, to exhibit in external action, to act or perform, to deliver or pronounce, etc., so that after the act is completed nothing remains permanent, e. g. a speech, dance, play, etc. (while facere, to make, poiein, denotes the production of an object which continues to exist after the act is completed; and gerere, the performance of the duties of an office or calling).—On these significations, v. Varr. 6, 6, 62, and 6, 7, 64, and 6, 8, 72.—For the more restricted signif. v. Quint. 2, 18, 1 sq.; cf. Manut. ad Cic. Fam. 7, 12; Hab. Syn. 426.1. a.With the gen. objects, aliquid, nihil, plus, etc.:b.numquam se plus agere quam nihil cum ageret,
Cic. Rep. 1, 17 (cf. with this, id. Off. 3, 1: numquam se minus otiosum esse quam cum otiosus esset): mihi, qui nihil agit, esse omnino non videtur. id. N. D. 2, 16, 46:post satietatem nihil (est) agendum,
Cels. 1, 2.—Hence,Without object:c.aliud agendi tempus, aliud quiescendi,
Cic. N. D. 2, 53, 132; Juv. 16, 49:agendi tempora,
Tac. H. 3, 40:industria in agendo, celeritas in conficiendo,
Cic. Imp. Pomp. 10, 29.—In colloquial lang., to do, to fare, get on: quid agis? what are you doing? M. Tulli, quid agis? Cic. Cat. 1, 11:d.Quid agis?
What's your business? Plaut. Stich. 2, 2, 9; also, How goes it with you? How are you? ti pratteis, Plaut. Curc. 2, 1, 20; Cic. Fam. 7, 11 al.; Hor. S. 1, 9, 4:vereor, quid agat,
how he is, Cic. Att. 9, 17:ut sciatis, quid agam,
Vulg. Ephes. 6, 21:prospere agit anima tua,
fares well, ib. 3 Joan. 2:quid agitur?
how goes it with you? how do you do? how are you? Plaut. Ps. 1, 1, 17; 1, 5, 42; Ter. Eun. 2, 2, 40:Quid intus agitur?
is going on, Plaut. Cas. 5, 2, 20; id. Ps. 1, 5, 42 al.—With nihil or non multum, to do, i. e. to effect, accomplish, achieve nothing, or not much (orig. belonging to colloquial lang., but in the class. per. even in oratorical and poet. style): nihil agit;e.collum obstringe homini,
Plaut. Curc. 5, 3, 29:nihil agis,
you effect nothing, it is of no use, Ter. Ad. 5, 8, 12:nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum,
Cic. Tusc. 2, 25, 61 Kuhn.; Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 10: cupis, inquit, abire; sed nihil agis;usque tenebo,
Hor. S. 1, 9, 15:[nihil agis,] nihil assequeris,
Cic. Cat. 1, 6, 15 B. and K.:ubi blanditiis agitur nihil,
Ov. M. 6, 685: egerit non multum, has not done much, Curt. ap. Cic. Fam. 7, 29; cf. Ruhnk. ad Rutil. Lup. p. 120.—In certain circumstances, to proceed, do, act, manage (mostly belonging to familiar style): Thr. Quid nunc agimus? Gn. Quin redimus, What shall we do now? Ter. Eun. 4, 7, 41:2.hei mihi! quid faciam? quid agam?
what shall I do? how shall I act? id. Ad. 5, 3, 3:quid agam, habeo,
id. And. 3, 2, 18 (= quid respondeam habeo, Don.) al.:sed ita quidam agebat,
was so acting, Cic. Lig. 7, 21: a Burro minaciter actum, Burrus [p. 75] proceeded to threats, Tac. A. 13, 21.—To pursue, do, perform, transact (the most usual signif. of this word; in all periods; syn.: facere, efficere, transigere, gerere, tractare, curare): cui quod agat institutumst nullo negotio id agit, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 254 Vahl.): ut quae egi, ago, axim, verruncent bene, Pac. ap. Non. 505, 23 (Trag. Rel. p. 114 Rib.):3.At nihil est, nisi, dum calet, hoc agitur,
Plaut. Poen. 4, 2, 92:Ut id agam, quod missus huc sum,
id. Ps. 2, 2, 44: homines quae agunt vigilantes, agitantque, ea si cui in somno accidunt, minus mirum est, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:observabo quam rem agat,
what he is going to do, Plaut. Am. 1, 1, 114:Id quidem ago,
That is what I am doing, Verg. E. 9, 37:res vera agitur,
Juv. 4, 35:Jam tempus agires,
Verg. A. 5, 638:utilis rebus agendis,
Juv. 14, 72:grassator ferro agit rem,
does the business with a dagger, id. 3, 305; 6, 659 (cf.:gladiis geritur res,
Liv. 9, 41):nihil ego nunc de istac re ago,
do nothing about that matter, Plaut. Truc. 4, 4, 8:postquam id actumst,
after this is accomplished, id. Am. 1, 1, 72; so,sed quid actumst?
id. Ps. 2, 4, 20:nihil aliud agebam nisi eum defenderem,
Cic. Sull. 12:ne quid temere ac fortuitu, inconsiderate negligenterque agamus,
id. Off. 1, 29:agamus quod instat,
Verg. E. 9, 66:renuntiaverunt ei omnia, quae egerant,
Vulg. Marc. 6, 30; ib. Act. 5, 35:suum negotium agere,
to mind one's business, attend to one's own affairs, Cic. Off. 1, 9; id. de Or. 3, 55, 211; so,ut vestrum negotium agatis,
Vulg. 1 Thess. 4, 11:neque satis Bruto constabat, quid agerent,
Caes. B. G. 3, 14:postquam res in Africa gestas, quoque modo actae forent, fama divolgavit,
Sall. J. 30, 1:sed tu delibera, utrum colloqui malis an per litteras agere quae cogitas,
Nep. Con. 3, 8 al. —With the spec. idea of completing, finishing: jucundi acti labores, a proverb in Cic. Fin. 2, 32, 105.—To pursue in one's mind, to drive at, to revolve, to be occupied with, think upon, have in view, aim at (cf. agito, II. E., volvo and voluto):4.nescio quid mens mea majus agit,
Ov. H. 12, 212:hoc variis mens ipsa modis agit,
Val. Fl. 3, 392:agere fratri proditionem,
Tac. H. 2, 26:de intranda Britannia,
id. Agr. 13.—With a verbal subst., as a favorite circumlocution for the action indicated by the subst. (cf. in Gr. agô with verbal subst.):5.rimas agere (sometimes ducere),
to open in cracks, fissures, to crack, Cic. Att. 14, 9; Ov. M. 2, 211; Luc. 6, 728: vos qui regalis corporis custodias agitis, keep watch over, guard, Naev. ap. Non. 323, 1; so Liv. 5, 10:vigilias agere,
Cic. Verr. 4, 43, 93; Nep. Thras. 4; Tac. H. 3, 76:excubias alicui,
Ov. F. 3, 245:excubias,
Tac. H. 4, 58:pervigilium,
Suet. Vit. 10:stationem agere,
to keep guard, Liv. 35, 29; Tac. H. 1, 28:triumphum agere,
to triumph, Cic. Fam. 3, 10; Ov. M. 15, 757; Suet. Dom. 6:libera arbitria agere,
to make free decisions, to decide arbitrarily, Liv. 24, 45; Curt. 6, 1, 19; 8, 1, 4:paenitentiam agere,
to exercise repentance, to repent, Quint. 9, 3, 12; Petr. S. 132; Tac. Or. 15; Curt. 8, 6, 23; Plin. Ep. 7, 10; Vulg. Lev. 5, 5; ib. Matt. 3, 2; ib. Apoc. 2, 5:silentia agere,
to maintain silence, Ov. M. 1, 349:pacem agere,
Juv. 15, 163:crimen agere,
to bring accusation, to accuse, Cic. Verr. 4, 22, 48:laborem agere,
id. Fin. 2, 32:cursus agere,
Ov. Am. 3, 6, 95:delectum agere,
to make choice, to choose, Plin. 7, 29, 30, § 107; Quint. 10, 4, 5:experimenta agere,
Liv. 9, 14; Plin. 29, 1, 8, § 18:mensuram,
id. 15, 3, 4, § 14:curam agere,
to care for, Ov. H. 15, 302; Quint. 8, prooem. 18:curam ejus egit,
Vulg. Luc. 10, 34:oblivia agere,
to forget, Ov. M. 12, 540:nugas agere,
to trifle, Plaut. Cist. 2, 3, 29; id. As. 1, 1, 78, and often:officinas agere,
to keep shop, Inscr. Orell. 4266.—So esp.: agere gratias ( poet. grates; never in sing. gratiam), to give thanks, to thank; Gr. charin echein ( habere gratiam is to be or feel grateful; Gr. charin eidenai; and referre gratiam, to return a favor, requite; Gr. charin apodidonai; cf. Bremi ad Nep. Them. 8, 7):diis gratias pro meritis agere,
Plaut. Am. 1, 1, 26:Haud male agit gratias,
id. Aul. 4, 4, 31:Magnas vero agere gratias Thais mihi?
Ter. Eun. 3, 1, 1:Dis magnas merito gratias habeo atque ago,
id. Phorm. 5, 6, 80: Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter, Cic. Fam. 1, 10: immortales ago tibi gratias agamque dum vivam;nam relaturum me adfirmare non possum,
id. ib. 10, 11, 1: maximas tibi omnes gratias agimus, C. Caesar;majores etiam habemus,
id. Marcell. 11, 33:Trebatio magnas ago gratias, quod, etc.,
id. Fam. 11, 28, 8: renuntiate gratias regi me agere;referre gratiam aliam nunc non posse quam ut suadeam, ne, etc.,
Liv. 37, 37: grates tibi ago, summe Sol, vobisque, reliqui Caelites, * Cic. Rep. 6, 9:gaudet et invito grates agit inde parenti,
Ov. M. 2, 152; so id. ib. 6, 435; 484; 10, 291; 681; 14, 596; Vulg. 2 Reg. 8, 10; ib. Matt. 15, 36 al.;and in connection with this, laudes agere: Jovis fratri laudes ago et grates gratiasque habeo,
Plaut. Trin. 4, 1, 2:Dianae laudes gratesque agam,
id. Mil. 2, 5, 2; so,diis immortalibus laudesque et grates egit,
Liv. 26, 48:agi sibi gratias passus est,
Tac. Agr. 42; so id. H. 2, 71; 4, 51; id. A. 13, 21; but oftener grates or gratis in Tac.:Tiberius egit gratis benevolentiae patrum, A. 6, 2: agit grates,
id. H. 3, 80; 4, 64; id. A. 2, 38; 2, 86; 3, 18; 3, 24; 4, 15 al.—Of time, to pass, spend (very freq. and class.): Romulus in caelo cum dis agit aevom, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 12, 28; so Pac. id. ib. 2, 21, 49, and Hor. S. 1, 5, 101:6.tempus,
Tac. H. 4, 62; id. A. 3, 16: domi aetatem, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6:aetatem in litteris,
Cic. Leg. 2, 1, 3:senectutem,
id. Sen. 3, 7; cf. id. ib. 17, 60:dies festos,
id. Verr. 2, 4, 48; Tac. G. 17:otia secura,
Verg. G. 3, 377; Ov. F. 1, 68; 4, 926:ruri agere vitam,
Liv. 7, 39, and Tac. A. 15, 63:vitam in terris,
Verg. G. 2, 538:tranquillam vitam agere,
Vulg. 1 Tim. 2, 2:Hunc (diem) agerem si,
Verg. A. 5, 51:ver magnus agebat Orbis,
id. G. 2, 338:aestiva agere,
to pass, be in, summer quarters, Liv. 27, 8; 27, 21; Curt. 5, 8, 24.— Pass.:menses jam tibi esse actos vides,
Plaut. Am. 1, 3, 2:mensis agitur hic septimus,
Ter. Hec. 3, 3, 34, and Ov. M. 7, 700:melior pars acta (est) diei,
Verg. A. 9, 156; Juv. 4, 66; Tac. A. 15, 63:acta est per lacrimas nox,
Ov. H. 12, 58 Ruhnk.:tunc principium anni agebatur,
Liv. 3, 6:actis quindecim annis in regno,
Just. 41, 5, 9:Nona aetas agitur,
Juv. 13, 28 al. —With annus and an ordinal, to be of a certain age, to be so old:quartum annum ago et octogesimum,
am eighty-four years old, Cic. Sen. 10, 32:Annum agens sextum decimum patrem amisit,
Suet. Caes. 1.—Metaph.: sescentesimum et quadragesimum annum urbs nostra agebat, was in its 640 th year, Tac. G. 37.— Hence also absol. (rare), to pass or spend time, to live, to be, to be somewhere:civitas laeta agere,
was joyful, Sall. J. 55, 2:tum Marius apud primos agebat,
id. ib. 101, 6:in Africa, qua procul a mari incultius agebatur,
id. ib. 89, 7:apud illos homines, qui tum agebant,
Tac. A. 3, 19:Thracia discors agebat,
id. ib. 3, 38:Juxta Hermunduros Naristi agunt,
Tac. G. 42:ultra jugum plurimae gentes agunt,
id. ib. 43:Gallos trans Padum agentes,
id. H. 3, 34:quibus (annis) exul Rhodi agit,
id. A. 1, 4:agere inter homines desinere,
id. ib. 15, 74:Vitellius non in ore volgi agere,
was not in the sight of the people, id. H. 3, 36:ante aciem agere,
id. G. 7; and:in armis agere,
id. A. 14, 55 = versari.—In the lang. of offerings, t. t., to despatch the victim, to kill, slay. In performing this rite, the sacrificer asked the priest, agone, shall I do it? and the latter answered, age or hoc age, do it:7.qui calido strictos tincturus sanguine cultros semper, Agone? rogat, nec nisi jussus agit,
Ov. F. 1. 321 (cf. agonia and agonalia):a tergo Chaeream cervicem (Caligulae) gladio caesim graviter percussisse, praemissa voce,
hoc age, Suet. Calig. 58; id. Galb. 20. —This call of the priest in act of solemn sacrifice, Hoc age, warned the assembled multitude to be quiet and give attention; hence hoc or id and sometimes haec or istuc agere was used for, to give attention to, to attend to, to mind, heed; and followed by ut or ne, to pursue a thing, have it in view, aim at, design, etc.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 1, 2, 15, and Suet. Calig. 58: hoc agite, Plaut. As. prol. init.:Hoc age,
Hor. S. 2, 3, 152; id. Ep. 1, 6, 31:Hoc agite, of poetry,
Juv. 7, 20:hoc agamus,
Sen. Clem. 1, 12:haec agamus,
Cic. Tusc. 1, 49:agere hoc possumus,
Lucr. 1, 41; 4, 969; Juv. 7, 48:hoccine agis an non? hoc agam,
id. ib., Ter. And. 1, 2, 15; 2, 5, 4:nunc istuc age,
id. Heaut. 3, 2, 47; id. Phorm. 2, 3, 3 al.:Hoc egit civis Romanus ante te nemo,
Cic. Lig. 4, 11:id et agunt et moliuntur,
id. Mur. 38:(oculi, aures, etc.) quasi fenestrae sunt animi, quibus tamen sentire nihil queat mens, nisi id agat et adsit,
id. Tusc. 1, 20, 46: qui id egerunt, ut gentem... collocarent, aimed at this, that, etc., id. Cat. 4, 6, 12:qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,
keep it in view, that, id. Off. 1, 13, 41:idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?
id. Lig. 6, 18:Hoc agit, ut doleas,
Juv. 5, 157:Hoc age, ne mutata retrorsum te ferat aura,
Hor. Ep. 1, 18, 88:Quid tuus ille destrictus gladius agebat?
have in view, mean, Cic. Leg. 3, 9:Quid aliud egimus nisi ut, quod hic potest, nos possemus?
id. ib. 4, 10:Sin autem id actum est, ut homines postremi pecuniis alienis locupletarentur,
id. Rosc. Am. 47, 137:certiorem eum fecit, id agi, ut pons dissolveretur,
Nep. Them. 5, 1:ego id semper egi, ne bellis interessem,
Cic. Fam. 4, 7.—Also, the opp.: alias res or aliud agere, not to attend to, heed, or observe, to pursue secondary or subordinate objects: Ch. Alias res agis. Pa. Istuc ago equidem, Ter. Eun. 2, 3, 57; id. Hec. 5, 3, 28:usque eo animadverti eum jocari atque alias res agere,
Cic. Rosc. Am. 22:atqui vides, quam alias res agamus,
id. de Or. 3, 14, 51; id. Brut. 66, 233:aliud agens ac nihil ejusmodi cogitans,
id. Clu. 64.—In relation to public affairs, to conduct, manage, carry on, administer: agere bellum, to carry on or wage war (embracing the whole theory and practice of war, while bellum gerere designates the bodily and mental effort, and the bearing of the necessary burdens; and bellum facere, the actual outbreak of hostile feelings, v. Herz. ad Caes. B. G. 28):8.qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum agere instituerunt,
Caes. B. G. 3, 28:Antiochus si tam in agendo bello parere voluisset consiliis ejus (Hannibalis) quam in suscipiendo instituerat, etc.,
Nep. Hann. 8, 3; Curt. 4, 10, 29:aliena bella mercedibus agere,
Mel. 1, 16:Bellaque non puero tractat agenda puer,
Ov. A. A. 1, 182 (also in id. Tr. 2, 230, Gron. Observ. 2, 3, 227, for the usu. obit, with one MS., reads agit; so Merkel).— Poet.:Martem for bellum,
Luc. 4, 2: agere proelium, to give battle (very rare):levibus proeliis cum Gallis actis,
Liv. 22, 9.—Of offices, employments, etc., to conduct, exercise, administer, hold:forum agere,
to hold court, Cic. Fam. 8, 6; and:conventus agere,
to hold the assizes, id. Verr. 5, 11, 28; Caes. B. G. 1, 54; 6, 44;used of the governors of provinces: judicium agere,
Plin. 9, 35, 58, § 120:vivorum coetus agere,
to make assemblies of, to assemble, Tac. A. 16, 34:censum agere,
Liv. 3, 22; Tac. A. 14, 46; Suet. Aug. 27:recensum agere,
id. Caes. 41:potestatem agere,
Flor. 1, 7, 2:honorem agere,
Liv. 8, 26:regnum,
Flor. 1, 6, 2:rem publicam,
Dig. 4, 6, 35, § 8:consulatum,
Quint. 12, 1, 16:praefecturam,
Suet. Tib. 6:centurionatum,
Tac. A. 1, 44:senatum,
Suet. Caes. 88:fiscum agere,
to have charge of the treasury, id. Dom. 12:publicum agere,
to collect the taxes, id. Vesp. 1:inquisitionem agere,
Plin. 29, 1, 8, § 18:curam alicujus rei agere,
to have the management of, to manage, Liv. 6, 15; Suet. Claud. 18:rei publicae curationem agens,
Liv. 4, 13: dilectum agere, to make a levy, to levy (postAug. for dilectum habere, Cic., Caes., Sall.), Quint. 12, 3, 5; Tac. A. 2, 16; id. Agr. 7 and 10; id. H. 2, 16, 12; Suet. Calig. 43. —Of civil and political transactions in the senate, the forum, before tribunals of justice, etc., to manage or transact, to do, to discuss, plead, speak, deliberate; constr. aliquid or de aliqua re:a.velim recordere, quae ego de te in senatu egerim, quae in contionibus dixerim,
Cic. Fam. 5, 2; 1, 9:de condicionibus pacis,
Liv. 8, 37:de summa re publica,
Suet. Caes. 28:cum de Catilinae conjuratione ageretur in curia,
id. Aug. 94:de poena alicujus,
Liv. 5, 36:de agro plebis,
id. 1, 46.—Hence the phrase: agere cum populo, of magistrates, to address the people in a public assembly, for the purpose of obtaining their approval or rejection of a thing (while [p. 76] agere ad populum signifies to propose, to bring before the people):cum populo agere est rogare quid populum, quod suffragiis suis aut jubeat aut vetet,
Gell. 13, 15, 10:agere cum populo de re publica,
Cic. Verr. 1, 1, 12; id. Lael. 25, 96:neu quis de his postea ad senatum referat neve cum populo agat,
Sall. C. 51, 43.—So also absol.:hic locus (rostra) ad agendum amplissimus,
Cic. Imp. Pomp. 1:Metellus cum agere coepisset, tertio quoque verbo orationis suae me appellabat,
id. Fam. 5, 2.— Transf. to common life.Agere cum aliquo, de aliquo or re or ut, to treat, deal, negotiate, confer, talk with one about a person or thing; to endeavor to persuade or move one, that, etc.: nihil age tecum (sc. cum odore vini);b.ubi est ipsus (vini lepos)?
I have nothing to do with you, Plaut. Curc. 1, 2, 11:Quae (patria) tecum, Catilina, sic agit,
thus pleads, Cic. Cat. 1, 6, 18:algae Inquisitores agerent cum remige nudo,
Juv. 4, 49:haec inter se dubiis de rebus agebant,
thus treated together, Verg. A. 11, 445:de quo et praesens tecum egi diligenter, et scripsi ad te accurate antea,
Cic. Fam. 13, 75:egi cum Claudia et cum vestra sorore Mucia, ut eum ab illa injuria deterrerent,
id. ib. 5, 2:misi ad Metellum communes amicos, qui agerent cum eo, ut de illa mente desisteret,
id. ib. 5, 2:Callias quidam egit cum Cimone, ut eam (Elpinicen) sibi uxorem daret,
Nep. Cim. 1, 3.—Also absol.:Alcibiades praesente vulgo agere coepit,
Nep. Alc. 8, 2:si qua Caesares obtinendae Armeniae egerant,
Tac. A. 15, 14:ut Lucretius agere varie, rogando alternis suadendoque coepit,
Liv. 2, 2.—In Suet. once agere cum senatu, with acc. and inf., to propose or state to the Senate:Tiberius egit cum senatu non debere talia praemia tribui,
Suet. Tib. 54.—With the advv. bene, praeclare, male, etc., to deal well or ill with one, to treat or use well or ill:9.facile est bene agere cum eis, etc.,
Cic. Phil. 14, 11:bene egissent Athenienses cum Miltiade, si, etc.,
Val. Max. 5, 3, 3 ext.; Vulg. Jud. 9, 16:praeclare cum aliquo agere,
Cic. Sest. 23:Male agis mecum,
Plaut. As. 1, 3, 21:qui cum creditoribus suis male agat,
Cic. Quinct. 84; and:tu contra me male agis,
Vulg. Jud. 11, 27.—Freq. in pass., to be or go well or ill with one, to be well or badly off:intelleget secum actum esse pessime,
Cic. Verr. 2, 3, 50:praeclare mecum actum puto,
id. Fam. 9, 24; so id. ib. 5, 18: exstat cujusdam non inscitus jocus bene agi potuisse cum rebus humanis, si Domitius pater talem habuisset uxorem, it would have gone well with human affairs, been well for mankind, if, etc., Suet. Ner. 28.—Also absol. without cum: agitur praeclare, si nosmet ipsos regere possumus, it is well done if, etc., it is a splendid thing if, etc., Cic. Fam. 4, 14:vivitur cum eis, in quibus praeclare agitur si sunt simulacra virtutis,
id. Off. 1, 15:bene agitur pro noxia,
Plaut. Mil. 5, 23.—Of transactions before a court or tribunal.a.Aliquid agere ex jure, ex syngrapha, ex sponso, or simply the abl. jure, lege, litibus, obsignatis tabellis, causa, to bring an action or suit, to manage a cause, to plead a case:b.ex jure civili et praetorio agere,
Cic. Caecin. 12:tamquam ex syngrapha agere cum populo,
to litigate, id. Mur. 17:ex sponso egit,
id. Quint. 9: Ph. Una injuriast Tecum. Ch. Lege agito ergo, Go to law, then, Ter. Phorm. 5, 8, 90:agere lege in hereditatem,
Cic. de Or. 1, 38, 175; Ov. F. 1, 48; Liv. 9, 46:cum illo se lege agere dicebat,
Nep. Tim. 5: summo jure agere, to assert or claim one's right to the full extent of the law, Cic. Off. 1, 11:non enim gladiis mecum, sed litibus agetur,
id. Q. Fr. 1, 4:causa quam vi agere malle,
Tac. A. 13, 37:tabellis obsignatis agis mecum,
Cic. Tusc. 5, 11, 33:Jure, ut opinor, agat, jure increpet inciletque,
with right would bring her charge, Lucr. 3, 963; so,Castrensis jurisdictio plura manu agens,
settles more cases by force, Tac. Agr. 9:ubi manu agitur,
when the case is settled by violent hands, id. G. 36.—Causam or rem agere, to try or plead a case; with apud, ad, or absol.:c.causam apud centumviros egit,
Cic. Caecin. 24:Caesar cum ageret apud censores,
Varr. R. R. 1, 7, 10; so with adversus:egi causam adversus magistratus,
Vulg. 2 Esdr. 13, 11:orator agere dicitur causam,
Varr. L. L. 6, 42: causam isto modo agere, Cic. Lig. 4, 10; Tac. Or. 5; 11; 14; Juv. 2, 51; 14, 132:agit causas liberales,
Cic. Fam. 8, 9: qui ad rem agendam adsunt, M. Cael. ap. Quint. 11, 1, 51:cum (M. Tullius) et ipsam se rem agere diceret,
Quint. 12, 10, 45: Gripe, accede huc;tua res agitur,
is being tried, Plaut. Rud. 4, 4, 104; Quint. 8, 3, 13;and extra-judicially: rogo ad Caesarem meam causam agas,
Cic. Fam. 5, 10:Una (factio) populi causam agebat, altera optimatum,
Nep. Phoc. 3; so, agere, absol., to plead' ad judicem sic agi solet, Cic. Lig. 10:tam solute agere, tam leniter,
id. Brut. 80:tu istuc nisi fingeres, sic ageres?
id. ib. 80; Juv. 7, 143 and 144; 14, 32.— Transf. to common life; with de or acc., to discuss, treat, speak of:Sed estne hic ipsus, de quo agebam?
of whom I was speaking, Ter. Ad. 1, 1, 53:causa non solum exponenda, sed etiam graviter copioseque agenda est,
to be discussed, Cic. Div. in Caecil. 12; id. Verr. 1, 13, 37:Samnitium bella, quae agimus,
are treating of, Liv. 10, 31.—Hence,Agere aliquem reum, to proceed against one as accused, to accuse one, Liv. 4, 42; 24, 25; Tac. A. 14, 18:d.reus agitur,
id. ib. 15, 20; 3, 13; and with the gen. of the crime, with which one is charged:agere furti,
to accuse of theft, Cic. Fam. 7, 22:adulterii cum aliquo,
Quint. 4, 4, 8:injuriarum,
id. 3, 6, 19; and often in the Pandects.—Pass. of the thing which is the subject of accusation, to be in suit or in question; it concerns or affects, is about, etc.:(α).non nunc pecunia, sed illud agitur, quomodo, etc.,
Ter. Heaut. 3, 1, 67:non capitis ei res agitur, sed pecuniae,
the point in dispute, id. Phorm. 4, 3, 26:aguntur injuriae sociorum, agitur vis legum, agitur existimatio, veritasque judiciorum,
Cic. Verr. 2, 4, 51:si magna res, magna hereditas agetur,
id. Fin. 2, 17: qua de re agitur, what the point of dispute or litigation is, id. Brut. 79.—Hence, trop.,Res agitur, the case is on trial, i. e. something is at stake or at hazard, in peril, or in danger:(β).at nos, quarum res agitur, aliter auctores sumus,
Plaut. Stich. 1, 2, 72:quasi istic mea res minor agatur quam tua,
Ter. Heaut. 2, 3, 113:agitur populi Romani gloria, agitur salus sociorum atque amicorum, aguntur certissima populi Romani vectigalia et maxima, aguntur bona multorum civium,
Cic. Imp. Pomp. 2, 6:in quibus eorum aut caput agatur aut fama,
id. Lael. 17, 61; Nep. Att. 15, 2:non libertas solum agebatur,
Liv. 28, 19; Sen. Clem. 1, 20 al.:nam tua res agitur, paries cum proximus ardet,
Hor. Ep. 1, 18, 84 (= in periculo versatur, Lambin.):agitur pars tertia mundi,
is at stake, I am in danger of losing, Ov. M. 5, 372.—Res acta est, the case is over (and done for): acta haec res est;(γ).perii,
this matter is ended, Ter. Heaut. 3, 3, 3: hence, actum est de aliquo or aliqua re, it is all over with a person or thing:actum hodie est de me,
Plaut. Ps. 1, 1, 63:jam de Servio actum,
Liv. 1, 47:actum est de collo meo,
Plaut. Trin. 3, 4, 194.—So also absol.: actumst;ilicet me infelicem,
Plaut. Cist. 4, 2, 17:si animus hominem pepulit, actumst,
id. Trin. 2, 2, 27; Ter. And. 3, 1, 7; Cic. Att. 5, 15:actumst, ilicet, peristi,
Ter. Eun. 1, 1, 9: periimus;actumst,
id. Heaut. 3, 3, 3.—Rem actam agere, to plead a case already finished, i. e. to act to no purpose:10. a.rem actam agis,
Plaut. Ps. 1, 3, 27; id. Cist. 4, 2, 36; Liv. 28, 40; so,actum or acta agere: actum, aiunt, ne agas,
Ter. Phorm. 2, 3, 72; Cic. Att. 9, 18:acta agimus,
id. Am. 22.—Of an orator, Cic. de Or. 1, 31, 142; cf. id. ib. 2, 19, 79:b.quae sic ab illo acta esse constabat oculis, voce, gestu, inimici ut lacrimas tenere non possent,
id. ib. 3, 56, 214:agere fortius et audentius volo,
Tac. Or. 18; 39.—Of an actor, to represent, play, act:11.Ipse hanc acturust Juppiter comoediam,
Plaut. Am. prol. 88; so,fabulam,
Ter. Ad. prol. 12; id. Hec. prol. 22:dum haec agitur fabula,
Plaut. Men. prol. 72 al.:partis,
to have a part in a play, Ter. Phorm. prol. 27:Ballionem illum cum agit, agit Chaeream,
Cic. Rosc. Com. 7:gestum agere in scaena,
id. de Or. 2, 57:dicitur canticum egisse aliquanto magis vigente motu,
Liv. 7, 2 al. — Transf. to other relations, to represent or personate one, to act the part of, to act as, behave like: has partes lenitatis semper egi, Cic. Mur. 3:egi illos omnes adulescentes, quos ille actitat,
id. Fam. 2, 9:amicum imperatoris,
Tac. H. 1, 30:exulem,
id. A. 1, 4:socium magis imperii quam ministrum,
id. H. 2, 83:senatorem,
Tac. A. 16, 28.—So of things poetically:utrinque prora frontem agit,
serves as a bow, Tac. G. 44.—Se agere = se gerere, to carry one's self, to behave, deport one's self:12.tanta mobilitate sese Numidae agunt,
Sall. J. 56, 5:quanto ferocius ante se egerint,
Tac. H. 3, 2 Halm:qui se pro equitibus Romanis agerent,
Suet. Claud. 25:non principem se, sed ministrum egit,
id. ib. 29:neglegenter se et avare agere,
Eutr. 6, 9:prudenter se agebat,
Vulg. 1 Reg. 18, 5:sapienter se agebat,
ib. 4 Reg. 18, 7. —Also absol.:seditiose,
Tac. Agr. 7:facile justeque,
id. ib. 9:superbe,
id. H. 2, 27:ex aequo,
id. ib. 4, 64:anxius et intentus agebat,
id. Agr. 5.—Imper.: age, agite, Ter., Tib., Lucr., Hor., Ov., never using agite, and Catull. never age, with which compare the Gr. age, agete (also accompanied by the particles dum, eia, en, ergo, igitur, jam, modo, nuncjam, porro, quare, quin, sane, vero, verum, and by sis); as an exclamation.a.In encouragement, exhortation, come! come on! (old Engl. go to!) up! on! quick! (cf. I. B. fin.).(α).In the sing.:(β).age, adsta, mane, audi, Enn. ap. Delr. Synt. 1, 99: age i tu secundum,
come, follow me! Plaut. Am. 2, 1, 1:age, perge, quaeso,
id. Cist. 2, 3, 12:age, da veniam filio,
Ter. Ad. 5, 8, 14:age, age, nunc experiamur,
id. ib. 5, 4, 23:age sis tu... delude,
Plaut. As. 3, 3, 89; id. Ep. 3, 4, 39; Cic. Tusc. 2, 18; id. Rosc. Am. 16:quanto ferocius ante se egerint, agedum eam solve cistulam,
Plaut. Am. 2, 2, 151; id. Capt. 3, 4, 39:Agedum vicissim dic,
Ter. Heaut. 2, 3, 69; id. Eun. 4, 4, 27:agedum humanis concede,
Lucr. 3, 962:age modo hodie sero,
Ter. Heaut. 2, 3, 103:age nuncjam,
id. And. 5, 2, 25:En age, quid cessas,
Tib. 2, 2, 10:Quare age,
Verg. A. 7, 429:Verum age,
id. ib. 12, 832:Quin age,
id. G. 4, 329:en, age, Rumpe moras,
id. ib. 3, 43:eia age,
id. A. 4, 569.—In the plur.:b.agite, pugni,
up, fists, and at 'em! Plaut. Am. 1, 1, 146:agite bibite,
id. Curc. 1, 1, 88; id. Stich. 1, 3, 68:agite in modum dicite,
Cat. 61, 38:Quare agite... conjungite,
id. 64, 372; Verg. A. 1, 627:vos agite... volvite,
Val. Fl. 3, 311:agite nunc, divites, plorate,
Vulg. Jac. 5, 1:agitedum,
Liv. 3, 62.—Also age in the sing., with a verb in the plur. (cf. age tamnete, Hom. Od. 3, 332; age dê trapeiomen, id. Il. 3, 441):age igitur, intro abite,
Plaut. Mil. 3, 3, 54:En agedum convertite,
Prop. 1, 1, 21:mittite, agedum, legatos,
Liv. 38, 47:Ite age,
Stat. Th. 10, 33:Huc age adeste,
Sil. 11, 169.—In transitions in discourse, well then! well now! well! (esp. in Cic. Or. very freq.). So in Plaut. for resuming discourse that has been interrupted: age, tu interea huic somnium narra, Curc. 2, 2, 5: nunc age, res quoniam docui non posse creari, etc., well now, since I have taught, etc., Lucr. 1, 266:c.nunc age, quod superest, cognosce et clarius audi,
id. 1, 920; so id. 1, 952; 2, 62; 333; 730; 3, 418;4, 109 al.: age porro, tu, qui existimari te voluisti interpretem foederum, cur, etc.,
Cic. Verr. 2, 5, 22; so id. Rosc. Am. 16; id. Part. 12; id. Att. 8, 3.—And age (as in a.) with a verb in the plur.:age vero, ceteris in rebus qualis sit temperantia considerate,
Cic. Imp. Pomp. 14; so id. Sull. 26; id. Mil. 21; id. Rosc. Am. 37.—As a sign of assent, well! very well! good! right! Age, age, mansero, Plaut. As. 2, 2, 61: age, age, jam ducat;► Position.dabo,
Ter. Phorm. 4, 3, 57:Age, veniam,
id. And. 4, 2, 30:age, sit ita factum,
Cic. Mil. 19:age sane,
Plaut. Ps. 5, 2, 27; Cic. Fin. 2, 35, 119.—Age, used with another verb in the imperative, regularly stands before it, but in poetry, for the sake of the metre, it,I.Sometimes follows such verb; as,a.In dactylic metre:b.Cede agedum,
Prop. 5, 9, 54:Dic age,
Verg. A. 6, 343; Hor. S. 2, 7, 92; Ov. F. 1, 149:Esto age,
Pers. 2, 42:Fare age,
Verg. A. 3, 362:Finge age,
Ov. H. 7, 65:Redde age,
Hor. S. 2, 8, 80:Surge age,
Verg. A. 3, 169; 8, 59; 10, 241; Ov. H. 14, 73:Vade age,
Verg. A. 3, 462; 4, 422; so,agite: Ite agite,
Prop. 4, 3, 7.—In other metres (very rarely):II.appropera age,
Plaut. Cas. 2, 2, 38:dic age,
Hor. C. 1, [p. 77] 32, 3; 2, 11, 22;3, 4, 1.—So also in prose (very rarely): Mittite agedum,
Liv. 38, 47:procedat agedum ad pugnam,
id. 7, 9.—It is often separated from such verb:1.age me huc adspice,
Plaut. Am. 2, 2, 118; id. Capt. 5, 2, 1:Age... instiga,
Ter. And. 4, 2, 10; 5, 6, 11:Quare agite... conjungite,
Cat. 64, 372:Huc age... veni,
Tib. 2, 5, 2:Ergo age cervici imponere nostrae,
Verg. A. 2, 707:en age segnis Rumpe moras,
id. G. 3, 42:age te procellae Crede,
Hor. C. 3, 27, 62:Age jam... condisce,
id. ib. 4, 11, 31; id. S. 2, 7, 4.—Hence,ăgens, entis, P. a.A.Adj.1.Efficient, effective, powerful (only in the rhet. lang. of Cic.):► 2.utendum est imaginibus agentibus, acribus, insignitis,
Cic. de Or. 2, 87, 358:acre orator, incensus et agens,
id. Brut. 92, 317.— Comp. and sup. not used.Agentia verba, in the grammarians, for verba activa, Gell. 18, 12.—B.Subst.: ăgentes, ium.a.Under the emperors, a kind of secret police (also called frumentarii and curiosi), Aur. Vict. Caes. 39 fin.; Dig. 1, 12; 1, 20; 21; 22; 23, etc.; Amm. 15, 3; 14, 11 al.—b.For agrimensores, land-surveyors, Hyg. Lim. p. 179.—2.actus, a, um, P. a. Lit., that has been transacted in the Senate, in the forum, before the courts of justice, etc.; hence,A.actum, i, n., a public transaction in the Senate, before the people, or before a single magistrate:B.actum ejus, qui in re publica cum imperio versatus sit,
Cic. Phil. 1, 7:acta Caesaris servanda censeo,
id. ib. 1, 7:acta tui praeclari tribunatus,
id. Dom. 31.—acta publĭca, or absol.: acta, orum, n., the register of public acts, records, journal. Julius Caesar, in his consulship, ordered that the doings of the Senate (diurna acta) should be made public, Suet. Caes. 20; cf. Ernest. Exc. 1;1.but Augustus again prohibited it,
Suet. Aug. 36. Still the acts of the Senate were written down, and, under the succeeding emperors. certain senators were appointed to this office (actis vel commentariis Senatus conficiendis), Tac. A. 5, 4. They had also public registers of the transactions of the assemblies of the people, and of the different courts of justice;also of births and deaths, marriages, divorces, etc., which were preserved as sources of future history.—Hence, diurna urbis acta,
the city journal, Tac. A. 13, 31:acta populi,
Suet. Caes. 20:acta publica,
Tac. A. 12, 24; Suet. Tib. 8; Plin. Ep. 7, 33:urbana,
id. ib. 9, 15; which were all comprehended under the gen. name acta.With the time added:2.acta eorum temporum,
Plin. 7, 13, 11, § 60:illius temporis,
Ascon. Mil. 44, 16:ejus anni,
Plin. 2, 56, 57, § 147.—Absol., Cic. Fam. 12, 8; 22, 1; 28, 3; Sen. Ben. 2, 10; 3, 16; Suet. Calig. 8; Quint. 9, 3; Juv. 2, 136: Quis dabit historico, quantum daret acta legenti, i. e. to the actuarius, q. v., id. 7, 104; cf. Bahr's Rom. Lit. Gesch. 303.—C.acta triumphōrum, the public record of triumphs, fuller than the Fasti triumphales, Plin. 37, 2, 6, § 12.—D.acta fŏri (v. Inscr. Grut. 445, 10), the records,a.Of strictly historical transactions, Amm. 22, 3, 4; Dig. 4, 6, 33, § 1.—b.Of matters of private right, as wills, gifts, bonds (acta ad jus privatorum pertinentia, Dig. 49, 14, 45, § 4), Fragm. Vat. §§ 249, 266, 268, 317.—E.acta militarĭa, the daily records of the movements of a legion, Veg. R. R. 2, 19. -
29 acta triumphorum
ăgo, egi, actum, 3, v. a. (axim = egerim, Pac. ap. Non. 505, 22; Paul. ex Fest. s. v. axitiosi, p. 3 Mull.;I.axit = egerit,
Paul. Diac. 3, 3;AGIER = agi,
Cic. Off. 3, 15;agentum = agentium,
Vulc. Gall. Av. Cass. 4, 6) [cf. agô; Sanscr. ag, aghami = to go, to drive; agmas = way, train = ogmos; agis = race, contest = agôn; perh. also Germ. jagen, to drive, to hunt], to put in motion, to move (syn.: agitare, pellere, urgere).Lit.A.Of cattle and other animals, to lead, drive.a.Absol.: agas asellum, Seip. ap. Cic. de Or. 2, 64, 258:b.jumenta agebat,
Liv. 1, 48:capellas ago,
Verg. E. 1, 13:Pars quia non veniant pecudes, sed agantur, ab actu etc.,
Ov. F. 1, 323:caballum,
Hor. Ep. 1, 18, 36.—With acc. of place, prep., sup., or inf.:B. a.agere bovem Romam,
Curt. 1, 45:equum in hostem,
id. 7, 4:Germani in amnem aguntur,
Tac. H. 5, 21:acto ad vallum equo,
id. A. 2, 13:pecora per calles,
Curt. 7, 11:per devia rura capellas,
Ov. M. 1, 676:pecus pastum,
Varr. L. L. 6, 41, p. 88 Mull.:capellas potum age,
Verg. E. 9, 23:pecus egit altos Visere montes,
Hor. C. 1, 2, 7.—Absol.:b.agmen agens equitum,
Verg. A. 7, 804.—With prep., abl., or inf.:C.vinctum ante se Thyum agebat,
Nep. Dat. 3:agitur praeceps exercitus Lydorum in populos,
Sil. 4, 720:(adulteram) maritus per omnem vicum verbere agit,
Tac. G. 19; Suet. Calig. 27:captivos prae se agentes,
Curt. 7, 6; Liv. 23, 1:acti ante suum quisque praedonem catenati,
Quint. 8, 3, 69:captivos sub curribus agere,
Mart. 8, 26:agimur auguriis quaerere exilia,
Verg. A. 3, 5;and simple for comp.: multis milibus armatorum actis ex ea regione = coactis,
Liv. 44, 31.— In prose: agi, to be led, to march, to go:quo multitudo omnis consternata agebatur,
Liv. 10, 29: si citius agi vellet agmen, that the army would move, or march on quicker, id. 2, 58:raptim agmine acto,
id. 6, 28; so id. 23, 36; 25, 9.— Trop.:egit sol hiemem sub terras,
Verg. G. 4, 51:poemata dulcia sunto Et quocumque volent animum auditoris agunto,
lead the mind, Hor. A. P. 100. —Hence, poet.: se agere, to betake one's self, i. e. to go, to come (in Plaut. very freq.;also in Ter., Verg., etc.): quo agis te?
where are you going? Plaut. Am. 1, 1, 294:unde agis te?
id. Most. 1, 4, 28; so id. ib. 3, 1, 31; id. Mil. 3, 2, 49; id. Poen. 1, 2, 120; id. Pers. 4, 3, 13; id. Trin. 4, 3, 71:quo hinc te agis?
where are you going, Ter. And. 4, 2, 25:Ecce gubernator sese Palinurus agebat,
was moving along, Verg. A. 6, 337:Aeneas se matutinus agebat,
id. ib. 8, 465:is enim se primus agebat,
for he strode on in front, id. ib. 9, 696.—Also without se:Et tu, unde agis?
Plaut. Bacch. 5, 1, 20:Quo agis?
id. Pers. 2, 2, 34:Huc age,
Tib. 2, 5, 2 (unless age is here to be taken with veni at the end of the line).—To drive or carry off (animals or men), to steal, rob, plunder (usually abigere):D.Et redigunt actos in sua rura boves,
Ov. F. 3, 64.—So esp. freq. of men or animals taken as booty in war, while ferre is used of portable things; hence, ferre et agere (as in Gr. agein kai pherein, Hom. Il. 5, 484; and reversed, pherein kai agein, in Hdt. and Xen.; cf.:rapiunt feruntque,
Verg. A. 2, 374:rapere et auferre,
Cic. Off. 1, 14), in gen., to rob, to plunder: res sociorum ferri agique vidit, Liv. 22, 3:ut ferri agique res suas viderunt,
id. 38, 15; so id. 3, 37;so also: rapere agereque: ut ex alieno agro raperent agerentque,
Liv. 22, 1, 2; but portari atque agi means to bear and carry, to bring together, in Caes. B. C. 2, 29 (as pherein kai agein in Plat. Phaedr. 279, C):ne pulcram praedam agat,
Plaut. Aul. 4, 2, 3:urbes, agros vastare, praedas agere,
Sall. J. 20, 8; 32, 3:pecoris et mancipiorum praedas,
id. ib. 44, 5;so eccl. Lat.: agere praedas de aliquo,
Vulg. Jud. 9, 16; ib. 1 Reg. 27, 8; cf. Gron. Obs. 3, 22, 633.—To chase, pursue, press animals or men, to drive about or onwards in flight (for the usual agitare).a.Of animals:b.apros,
Verg. G. 3, 412:cervum,
id. A. 7, 481; cf. id. ib. 4, 71:citos canes,
Ov. H. 5, 20:feros tauros,
Suet. Claud. 21.—Of men:E.ceteros ruerem, agerem,
Ter. Ad. 3, 2, 21 (= prosequerer, premerem, Don.):ita perterritos egerunt, ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 12:Demoleos cursu palantis Troas agebat,
Verg. A. 5, 265; cf. id. ib. 1, 574:aliquem in exsilium,
Liv. 25, 2; so Just. 2, 9, 6; 16, 4, 4; 17, 3, 17;22, 1, 16 al.: aliquem in fugam,
id. 16, 2, 3.—Of inanimate or abstract objects, to move, impel, push forwards, advance, carry to or toward any point:F.quid si pater cuniculos agat ad aerarium?
lead, make, Cic. Off. 3, 23, 90:egisse huc Alpheum vias,
made its way, Verg. A. 3, 695:vix leni et tranquillo mari moles agi possunt,
carry, build out, Curt. 4, 2, 8:cloacam maximam sub terram agendam,
to be carried under ground, Liv. 1, 56;so often in the histt., esp. Caes. and Livy, as t. t., of moving forwards the battering engines: celeriter vineis ad oppidum actis,
pushed forwards, up, Caes. B. G. 2, 12 Herz.; so id. ib. 3, 21; 7, 17; id. B. C. 2, 1; Liv. 8, 16:accelerant acta pariter testudine Volsci,
Verg. A. 9, 505 al.:fugere colles campique videntur, quos agimus praeter navem, i. e. praeter quos agimus navem,
Lucr. 4, 391:in litus passim naves egerunt,
drove the ships ashore, Liv. 22, 19:ratem in amnem,
Ov. F. 1, 500:naves in advorsum amnem,
Tac. H. 4, 22.— Poet.: agere navem, to steer or direct a ship, Hor. Ep. 2, 1, 114; so,agere currum,
to drive a chariot, Ov. M. 2, 62; 2, 388 al.—To stir up, to throw out, excite, cause, bring forth (mostly poet.):G.scintillasque agere ac late differre favillam,
to throw out sparks and scatter ashes far around, Lucr. 2, 675:spumas ore,
Verg. G. 3, 203; so Cic. Verr. 2, 4, 66:piceum Flumen agit,
Verg. A. 9, 814:qui vocem cubantes sensim excitant, eandemque cum egerunt, etc.,
when they have brought it forth, Cic. de Or. 1, 59, 251. —Hence, animam agere, to expel the breath of life, give up the ghost, expire:agens animam spumat,
Lucr. 3, 493:anhelans vaga vadit, animam agens,
Cat. 63, 31:nam et agere animam et efflare dicimus,
Cic. Tusc. 1, 9, 19:Hortensius, cum has litteras scripsi, animam agebat,
id. Fam. 8, 13, 2; so Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:eodem tempore et gestum et animam ageres,
Cic. Rosc. Com. 8:Est tanti habere animam ut agam?
Sen. Ep. 101, 12; and with a play upon words: semper agis causas et res agis, Attale, semper. Est, non est, quod agas, Attale, semper agis. Si res et causae desunt, agis, Attale, mulas;Attale, ne quod agas desit, agas animam,
Mart. 1, 80.—Of plants, to put forth or out, to shoot, extend:II.(salices) gemmas agunt,
Varr. R. R. 1, 30:florem agere coeperit ficus,
Col. R. R. 5, 10, 10:frondem agere,
Plin. 18, 6, 8, § 45:se ad auras palmes agit,
Verg. G. 2, 364:(platanum) radices trium et triginta cubitorum egisse,
Varr. R. R. 1, 37, 15:per glebas sensim radicibus actis,
Ov. M. 4, 254; so id. ib. 2, 583:robora suas radices in profundum agunt,
Plin. 16, 31, 56, § 127.—Metaph.:vera gloria radices agit,
Cic. Off. 2, 12, 43:pluma in cutem radices egerat imas,
Ov. M. 2, 582.Trop.A.Spec., to guide, govern:B.Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur,
Verg. A. 1, 574; cf. Forbig. ad h. 1., who considers it the only instance of this use, and compares a similar use of agô; v. L. and S. s. v. II. 2.—In gen., to move, impel, excite, urge to a thing, to prompt or induce to:C.si quis ad illa deus te agat,
Hor. S. 2, 7, 24:una plaga ceteros ad certamen egit,
Liv. 9, 41; 8, 7; 39, 15: quae te, germane, furentem Mens agit in facinus? Ov. M. 5, 14:totis mentibus acta,
Sil. 10, 191:in furorem agere,
Quint. 6, 1, 31:si Agricola in ipsam gloriam praeceps agebatur,
Tac. Agr. 41:provinciam avaritia in bellum egerat,
id. A. 14, 32.—To drive, stir up, excite, agitate, rouse vehemently (cf. agito, II.):D.me amor fugat, agit,
Plaut. Cist. 2, 1, 8:agunt eum praecipitem poenae civium Romanorum,
Cic. Verr. 1, 3:perpetua naturalis bonitas, quae nullis casibus neque agitur neque minuitur,
Nep. Att. 9, 1 Brem.:opportunitas, quae etiam mediocres viros spe praedae transvorsos agit,
i. e. leads astray, Sall. J. 6, 3; 14, 20; so Sen. Ep. 8, 3.— To pursue with hostile intent, to persecute, disturb, vex, to attack, assail (for the usu. agitare; mostly poet.):reginam Alecto stimulis agit undique Bacchi,
Verg. A. 7, 405:non res et agentia (i. e. agitantia, vexantia) verba Lycamben,
Hor. Ep. 1, 19, 25:acerba fata Romanos agunt,
id. Epod 7, 17:diris agam vos,
id. ib. 5, 89:quam deus ultor agebat,
Ov. M. 14, 750:futurae mortis agor stimulis,
Luc. 4, 517; cf. Matth. ad Cic. Mur. § 21.—To drive at something, to pursue a course of action, i. e. to make something an object of action; either in the most general sense, like the Engl. do and the Gr. prattein, for every kind of mental or physical employment; or, in a more restricted sense, to exhibit in external action, to act or perform, to deliver or pronounce, etc., so that after the act is completed nothing remains permanent, e. g. a speech, dance, play, etc. (while facere, to make, poiein, denotes the production of an object which continues to exist after the act is completed; and gerere, the performance of the duties of an office or calling).—On these significations, v. Varr. 6, 6, 62, and 6, 7, 64, and 6, 8, 72.—For the more restricted signif. v. Quint. 2, 18, 1 sq.; cf. Manut. ad Cic. Fam. 7, 12; Hab. Syn. 426.1. a.With the gen. objects, aliquid, nihil, plus, etc.:b.numquam se plus agere quam nihil cum ageret,
Cic. Rep. 1, 17 (cf. with this, id. Off. 3, 1: numquam se minus otiosum esse quam cum otiosus esset): mihi, qui nihil agit, esse omnino non videtur. id. N. D. 2, 16, 46:post satietatem nihil (est) agendum,
Cels. 1, 2.—Hence,Without object:c.aliud agendi tempus, aliud quiescendi,
Cic. N. D. 2, 53, 132; Juv. 16, 49:agendi tempora,
Tac. H. 3, 40:industria in agendo, celeritas in conficiendo,
Cic. Imp. Pomp. 10, 29.—In colloquial lang., to do, to fare, get on: quid agis? what are you doing? M. Tulli, quid agis? Cic. Cat. 1, 11:d.Quid agis?
What's your business? Plaut. Stich. 2, 2, 9; also, How goes it with you? How are you? ti pratteis, Plaut. Curc. 2, 1, 20; Cic. Fam. 7, 11 al.; Hor. S. 1, 9, 4:vereor, quid agat,
how he is, Cic. Att. 9, 17:ut sciatis, quid agam,
Vulg. Ephes. 6, 21:prospere agit anima tua,
fares well, ib. 3 Joan. 2:quid agitur?
how goes it with you? how do you do? how are you? Plaut. Ps. 1, 1, 17; 1, 5, 42; Ter. Eun. 2, 2, 40:Quid intus agitur?
is going on, Plaut. Cas. 5, 2, 20; id. Ps. 1, 5, 42 al.—With nihil or non multum, to do, i. e. to effect, accomplish, achieve nothing, or not much (orig. belonging to colloquial lang., but in the class. per. even in oratorical and poet. style): nihil agit;e.collum obstringe homini,
Plaut. Curc. 5, 3, 29:nihil agis,
you effect nothing, it is of no use, Ter. Ad. 5, 8, 12:nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum,
Cic. Tusc. 2, 25, 61 Kuhn.; Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 10: cupis, inquit, abire; sed nihil agis;usque tenebo,
Hor. S. 1, 9, 15:[nihil agis,] nihil assequeris,
Cic. Cat. 1, 6, 15 B. and K.:ubi blanditiis agitur nihil,
Ov. M. 6, 685: egerit non multum, has not done much, Curt. ap. Cic. Fam. 7, 29; cf. Ruhnk. ad Rutil. Lup. p. 120.—In certain circumstances, to proceed, do, act, manage (mostly belonging to familiar style): Thr. Quid nunc agimus? Gn. Quin redimus, What shall we do now? Ter. Eun. 4, 7, 41:2.hei mihi! quid faciam? quid agam?
what shall I do? how shall I act? id. Ad. 5, 3, 3:quid agam, habeo,
id. And. 3, 2, 18 (= quid respondeam habeo, Don.) al.:sed ita quidam agebat,
was so acting, Cic. Lig. 7, 21: a Burro minaciter actum, Burrus [p. 75] proceeded to threats, Tac. A. 13, 21.—To pursue, do, perform, transact (the most usual signif. of this word; in all periods; syn.: facere, efficere, transigere, gerere, tractare, curare): cui quod agat institutumst nullo negotio id agit, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 254 Vahl.): ut quae egi, ago, axim, verruncent bene, Pac. ap. Non. 505, 23 (Trag. Rel. p. 114 Rib.):3.At nihil est, nisi, dum calet, hoc agitur,
Plaut. Poen. 4, 2, 92:Ut id agam, quod missus huc sum,
id. Ps. 2, 2, 44: homines quae agunt vigilantes, agitantque, ea si cui in somno accidunt, minus mirum est, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:observabo quam rem agat,
what he is going to do, Plaut. Am. 1, 1, 114:Id quidem ago,
That is what I am doing, Verg. E. 9, 37:res vera agitur,
Juv. 4, 35:Jam tempus agires,
Verg. A. 5, 638:utilis rebus agendis,
Juv. 14, 72:grassator ferro agit rem,
does the business with a dagger, id. 3, 305; 6, 659 (cf.:gladiis geritur res,
Liv. 9, 41):nihil ego nunc de istac re ago,
do nothing about that matter, Plaut. Truc. 4, 4, 8:postquam id actumst,
after this is accomplished, id. Am. 1, 1, 72; so,sed quid actumst?
id. Ps. 2, 4, 20:nihil aliud agebam nisi eum defenderem,
Cic. Sull. 12:ne quid temere ac fortuitu, inconsiderate negligenterque agamus,
id. Off. 1, 29:agamus quod instat,
Verg. E. 9, 66:renuntiaverunt ei omnia, quae egerant,
Vulg. Marc. 6, 30; ib. Act. 5, 35:suum negotium agere,
to mind one's business, attend to one's own affairs, Cic. Off. 1, 9; id. de Or. 3, 55, 211; so,ut vestrum negotium agatis,
Vulg. 1 Thess. 4, 11:neque satis Bruto constabat, quid agerent,
Caes. B. G. 3, 14:postquam res in Africa gestas, quoque modo actae forent, fama divolgavit,
Sall. J. 30, 1:sed tu delibera, utrum colloqui malis an per litteras agere quae cogitas,
Nep. Con. 3, 8 al. —With the spec. idea of completing, finishing: jucundi acti labores, a proverb in Cic. Fin. 2, 32, 105.—To pursue in one's mind, to drive at, to revolve, to be occupied with, think upon, have in view, aim at (cf. agito, II. E., volvo and voluto):4.nescio quid mens mea majus agit,
Ov. H. 12, 212:hoc variis mens ipsa modis agit,
Val. Fl. 3, 392:agere fratri proditionem,
Tac. H. 2, 26:de intranda Britannia,
id. Agr. 13.—With a verbal subst., as a favorite circumlocution for the action indicated by the subst. (cf. in Gr. agô with verbal subst.):5.rimas agere (sometimes ducere),
to open in cracks, fissures, to crack, Cic. Att. 14, 9; Ov. M. 2, 211; Luc. 6, 728: vos qui regalis corporis custodias agitis, keep watch over, guard, Naev. ap. Non. 323, 1; so Liv. 5, 10:vigilias agere,
Cic. Verr. 4, 43, 93; Nep. Thras. 4; Tac. H. 3, 76:excubias alicui,
Ov. F. 3, 245:excubias,
Tac. H. 4, 58:pervigilium,
Suet. Vit. 10:stationem agere,
to keep guard, Liv. 35, 29; Tac. H. 1, 28:triumphum agere,
to triumph, Cic. Fam. 3, 10; Ov. M. 15, 757; Suet. Dom. 6:libera arbitria agere,
to make free decisions, to decide arbitrarily, Liv. 24, 45; Curt. 6, 1, 19; 8, 1, 4:paenitentiam agere,
to exercise repentance, to repent, Quint. 9, 3, 12; Petr. S. 132; Tac. Or. 15; Curt. 8, 6, 23; Plin. Ep. 7, 10; Vulg. Lev. 5, 5; ib. Matt. 3, 2; ib. Apoc. 2, 5:silentia agere,
to maintain silence, Ov. M. 1, 349:pacem agere,
Juv. 15, 163:crimen agere,
to bring accusation, to accuse, Cic. Verr. 4, 22, 48:laborem agere,
id. Fin. 2, 32:cursus agere,
Ov. Am. 3, 6, 95:delectum agere,
to make choice, to choose, Plin. 7, 29, 30, § 107; Quint. 10, 4, 5:experimenta agere,
Liv. 9, 14; Plin. 29, 1, 8, § 18:mensuram,
id. 15, 3, 4, § 14:curam agere,
to care for, Ov. H. 15, 302; Quint. 8, prooem. 18:curam ejus egit,
Vulg. Luc. 10, 34:oblivia agere,
to forget, Ov. M. 12, 540:nugas agere,
to trifle, Plaut. Cist. 2, 3, 29; id. As. 1, 1, 78, and often:officinas agere,
to keep shop, Inscr. Orell. 4266.—So esp.: agere gratias ( poet. grates; never in sing. gratiam), to give thanks, to thank; Gr. charin echein ( habere gratiam is to be or feel grateful; Gr. charin eidenai; and referre gratiam, to return a favor, requite; Gr. charin apodidonai; cf. Bremi ad Nep. Them. 8, 7):diis gratias pro meritis agere,
Plaut. Am. 1, 1, 26:Haud male agit gratias,
id. Aul. 4, 4, 31:Magnas vero agere gratias Thais mihi?
Ter. Eun. 3, 1, 1:Dis magnas merito gratias habeo atque ago,
id. Phorm. 5, 6, 80: Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter, Cic. Fam. 1, 10: immortales ago tibi gratias agamque dum vivam;nam relaturum me adfirmare non possum,
id. ib. 10, 11, 1: maximas tibi omnes gratias agimus, C. Caesar;majores etiam habemus,
id. Marcell. 11, 33:Trebatio magnas ago gratias, quod, etc.,
id. Fam. 11, 28, 8: renuntiate gratias regi me agere;referre gratiam aliam nunc non posse quam ut suadeam, ne, etc.,
Liv. 37, 37: grates tibi ago, summe Sol, vobisque, reliqui Caelites, * Cic. Rep. 6, 9:gaudet et invito grates agit inde parenti,
Ov. M. 2, 152; so id. ib. 6, 435; 484; 10, 291; 681; 14, 596; Vulg. 2 Reg. 8, 10; ib. Matt. 15, 36 al.;and in connection with this, laudes agere: Jovis fratri laudes ago et grates gratiasque habeo,
Plaut. Trin. 4, 1, 2:Dianae laudes gratesque agam,
id. Mil. 2, 5, 2; so,diis immortalibus laudesque et grates egit,
Liv. 26, 48:agi sibi gratias passus est,
Tac. Agr. 42; so id. H. 2, 71; 4, 51; id. A. 13, 21; but oftener grates or gratis in Tac.:Tiberius egit gratis benevolentiae patrum, A. 6, 2: agit grates,
id. H. 3, 80; 4, 64; id. A. 2, 38; 2, 86; 3, 18; 3, 24; 4, 15 al.—Of time, to pass, spend (very freq. and class.): Romulus in caelo cum dis agit aevom, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 12, 28; so Pac. id. ib. 2, 21, 49, and Hor. S. 1, 5, 101:6.tempus,
Tac. H. 4, 62; id. A. 3, 16: domi aetatem, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6:aetatem in litteris,
Cic. Leg. 2, 1, 3:senectutem,
id. Sen. 3, 7; cf. id. ib. 17, 60:dies festos,
id. Verr. 2, 4, 48; Tac. G. 17:otia secura,
Verg. G. 3, 377; Ov. F. 1, 68; 4, 926:ruri agere vitam,
Liv. 7, 39, and Tac. A. 15, 63:vitam in terris,
Verg. G. 2, 538:tranquillam vitam agere,
Vulg. 1 Tim. 2, 2:Hunc (diem) agerem si,
Verg. A. 5, 51:ver magnus agebat Orbis,
id. G. 2, 338:aestiva agere,
to pass, be in, summer quarters, Liv. 27, 8; 27, 21; Curt. 5, 8, 24.— Pass.:menses jam tibi esse actos vides,
Plaut. Am. 1, 3, 2:mensis agitur hic septimus,
Ter. Hec. 3, 3, 34, and Ov. M. 7, 700:melior pars acta (est) diei,
Verg. A. 9, 156; Juv. 4, 66; Tac. A. 15, 63:acta est per lacrimas nox,
Ov. H. 12, 58 Ruhnk.:tunc principium anni agebatur,
Liv. 3, 6:actis quindecim annis in regno,
Just. 41, 5, 9:Nona aetas agitur,
Juv. 13, 28 al. —With annus and an ordinal, to be of a certain age, to be so old:quartum annum ago et octogesimum,
am eighty-four years old, Cic. Sen. 10, 32:Annum agens sextum decimum patrem amisit,
Suet. Caes. 1.—Metaph.: sescentesimum et quadragesimum annum urbs nostra agebat, was in its 640 th year, Tac. G. 37.— Hence also absol. (rare), to pass or spend time, to live, to be, to be somewhere:civitas laeta agere,
was joyful, Sall. J. 55, 2:tum Marius apud primos agebat,
id. ib. 101, 6:in Africa, qua procul a mari incultius agebatur,
id. ib. 89, 7:apud illos homines, qui tum agebant,
Tac. A. 3, 19:Thracia discors agebat,
id. ib. 3, 38:Juxta Hermunduros Naristi agunt,
Tac. G. 42:ultra jugum plurimae gentes agunt,
id. ib. 43:Gallos trans Padum agentes,
id. H. 3, 34:quibus (annis) exul Rhodi agit,
id. A. 1, 4:agere inter homines desinere,
id. ib. 15, 74:Vitellius non in ore volgi agere,
was not in the sight of the people, id. H. 3, 36:ante aciem agere,
id. G. 7; and:in armis agere,
id. A. 14, 55 = versari.—In the lang. of offerings, t. t., to despatch the victim, to kill, slay. In performing this rite, the sacrificer asked the priest, agone, shall I do it? and the latter answered, age or hoc age, do it:7.qui calido strictos tincturus sanguine cultros semper, Agone? rogat, nec nisi jussus agit,
Ov. F. 1. 321 (cf. agonia and agonalia):a tergo Chaeream cervicem (Caligulae) gladio caesim graviter percussisse, praemissa voce,
hoc age, Suet. Calig. 58; id. Galb. 20. —This call of the priest in act of solemn sacrifice, Hoc age, warned the assembled multitude to be quiet and give attention; hence hoc or id and sometimes haec or istuc agere was used for, to give attention to, to attend to, to mind, heed; and followed by ut or ne, to pursue a thing, have it in view, aim at, design, etc.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 1, 2, 15, and Suet. Calig. 58: hoc agite, Plaut. As. prol. init.:Hoc age,
Hor. S. 2, 3, 152; id. Ep. 1, 6, 31:Hoc agite, of poetry,
Juv. 7, 20:hoc agamus,
Sen. Clem. 1, 12:haec agamus,
Cic. Tusc. 1, 49:agere hoc possumus,
Lucr. 1, 41; 4, 969; Juv. 7, 48:hoccine agis an non? hoc agam,
id. ib., Ter. And. 1, 2, 15; 2, 5, 4:nunc istuc age,
id. Heaut. 3, 2, 47; id. Phorm. 2, 3, 3 al.:Hoc egit civis Romanus ante te nemo,
Cic. Lig. 4, 11:id et agunt et moliuntur,
id. Mur. 38:(oculi, aures, etc.) quasi fenestrae sunt animi, quibus tamen sentire nihil queat mens, nisi id agat et adsit,
id. Tusc. 1, 20, 46: qui id egerunt, ut gentem... collocarent, aimed at this, that, etc., id. Cat. 4, 6, 12:qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,
keep it in view, that, id. Off. 1, 13, 41:idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?
id. Lig. 6, 18:Hoc agit, ut doleas,
Juv. 5, 157:Hoc age, ne mutata retrorsum te ferat aura,
Hor. Ep. 1, 18, 88:Quid tuus ille destrictus gladius agebat?
have in view, mean, Cic. Leg. 3, 9:Quid aliud egimus nisi ut, quod hic potest, nos possemus?
id. ib. 4, 10:Sin autem id actum est, ut homines postremi pecuniis alienis locupletarentur,
id. Rosc. Am. 47, 137:certiorem eum fecit, id agi, ut pons dissolveretur,
Nep. Them. 5, 1:ego id semper egi, ne bellis interessem,
Cic. Fam. 4, 7.—Also, the opp.: alias res or aliud agere, not to attend to, heed, or observe, to pursue secondary or subordinate objects: Ch. Alias res agis. Pa. Istuc ago equidem, Ter. Eun. 2, 3, 57; id. Hec. 5, 3, 28:usque eo animadverti eum jocari atque alias res agere,
Cic. Rosc. Am. 22:atqui vides, quam alias res agamus,
id. de Or. 3, 14, 51; id. Brut. 66, 233:aliud agens ac nihil ejusmodi cogitans,
id. Clu. 64.—In relation to public affairs, to conduct, manage, carry on, administer: agere bellum, to carry on or wage war (embracing the whole theory and practice of war, while bellum gerere designates the bodily and mental effort, and the bearing of the necessary burdens; and bellum facere, the actual outbreak of hostile feelings, v. Herz. ad Caes. B. G. 28):8.qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum agere instituerunt,
Caes. B. G. 3, 28:Antiochus si tam in agendo bello parere voluisset consiliis ejus (Hannibalis) quam in suscipiendo instituerat, etc.,
Nep. Hann. 8, 3; Curt. 4, 10, 29:aliena bella mercedibus agere,
Mel. 1, 16:Bellaque non puero tractat agenda puer,
Ov. A. A. 1, 182 (also in id. Tr. 2, 230, Gron. Observ. 2, 3, 227, for the usu. obit, with one MS., reads agit; so Merkel).— Poet.:Martem for bellum,
Luc. 4, 2: agere proelium, to give battle (very rare):levibus proeliis cum Gallis actis,
Liv. 22, 9.—Of offices, employments, etc., to conduct, exercise, administer, hold:forum agere,
to hold court, Cic. Fam. 8, 6; and:conventus agere,
to hold the assizes, id. Verr. 5, 11, 28; Caes. B. G. 1, 54; 6, 44;used of the governors of provinces: judicium agere,
Plin. 9, 35, 58, § 120:vivorum coetus agere,
to make assemblies of, to assemble, Tac. A. 16, 34:censum agere,
Liv. 3, 22; Tac. A. 14, 46; Suet. Aug. 27:recensum agere,
id. Caes. 41:potestatem agere,
Flor. 1, 7, 2:honorem agere,
Liv. 8, 26:regnum,
Flor. 1, 6, 2:rem publicam,
Dig. 4, 6, 35, § 8:consulatum,
Quint. 12, 1, 16:praefecturam,
Suet. Tib. 6:centurionatum,
Tac. A. 1, 44:senatum,
Suet. Caes. 88:fiscum agere,
to have charge of the treasury, id. Dom. 12:publicum agere,
to collect the taxes, id. Vesp. 1:inquisitionem agere,
Plin. 29, 1, 8, § 18:curam alicujus rei agere,
to have the management of, to manage, Liv. 6, 15; Suet. Claud. 18:rei publicae curationem agens,
Liv. 4, 13: dilectum agere, to make a levy, to levy (postAug. for dilectum habere, Cic., Caes., Sall.), Quint. 12, 3, 5; Tac. A. 2, 16; id. Agr. 7 and 10; id. H. 2, 16, 12; Suet. Calig. 43. —Of civil and political transactions in the senate, the forum, before tribunals of justice, etc., to manage or transact, to do, to discuss, plead, speak, deliberate; constr. aliquid or de aliqua re:a.velim recordere, quae ego de te in senatu egerim, quae in contionibus dixerim,
Cic. Fam. 5, 2; 1, 9:de condicionibus pacis,
Liv. 8, 37:de summa re publica,
Suet. Caes. 28:cum de Catilinae conjuratione ageretur in curia,
id. Aug. 94:de poena alicujus,
Liv. 5, 36:de agro plebis,
id. 1, 46.—Hence the phrase: agere cum populo, of magistrates, to address the people in a public assembly, for the purpose of obtaining their approval or rejection of a thing (while [p. 76] agere ad populum signifies to propose, to bring before the people):cum populo agere est rogare quid populum, quod suffragiis suis aut jubeat aut vetet,
Gell. 13, 15, 10:agere cum populo de re publica,
Cic. Verr. 1, 1, 12; id. Lael. 25, 96:neu quis de his postea ad senatum referat neve cum populo agat,
Sall. C. 51, 43.—So also absol.:hic locus (rostra) ad agendum amplissimus,
Cic. Imp. Pomp. 1:Metellus cum agere coepisset, tertio quoque verbo orationis suae me appellabat,
id. Fam. 5, 2.— Transf. to common life.Agere cum aliquo, de aliquo or re or ut, to treat, deal, negotiate, confer, talk with one about a person or thing; to endeavor to persuade or move one, that, etc.: nihil age tecum (sc. cum odore vini);b.ubi est ipsus (vini lepos)?
I have nothing to do with you, Plaut. Curc. 1, 2, 11:Quae (patria) tecum, Catilina, sic agit,
thus pleads, Cic. Cat. 1, 6, 18:algae Inquisitores agerent cum remige nudo,
Juv. 4, 49:haec inter se dubiis de rebus agebant,
thus treated together, Verg. A. 11, 445:de quo et praesens tecum egi diligenter, et scripsi ad te accurate antea,
Cic. Fam. 13, 75:egi cum Claudia et cum vestra sorore Mucia, ut eum ab illa injuria deterrerent,
id. ib. 5, 2:misi ad Metellum communes amicos, qui agerent cum eo, ut de illa mente desisteret,
id. ib. 5, 2:Callias quidam egit cum Cimone, ut eam (Elpinicen) sibi uxorem daret,
Nep. Cim. 1, 3.—Also absol.:Alcibiades praesente vulgo agere coepit,
Nep. Alc. 8, 2:si qua Caesares obtinendae Armeniae egerant,
Tac. A. 15, 14:ut Lucretius agere varie, rogando alternis suadendoque coepit,
Liv. 2, 2.—In Suet. once agere cum senatu, with acc. and inf., to propose or state to the Senate:Tiberius egit cum senatu non debere talia praemia tribui,
Suet. Tib. 54.—With the advv. bene, praeclare, male, etc., to deal well or ill with one, to treat or use well or ill:9.facile est bene agere cum eis, etc.,
Cic. Phil. 14, 11:bene egissent Athenienses cum Miltiade, si, etc.,
Val. Max. 5, 3, 3 ext.; Vulg. Jud. 9, 16:praeclare cum aliquo agere,
Cic. Sest. 23:Male agis mecum,
Plaut. As. 1, 3, 21:qui cum creditoribus suis male agat,
Cic. Quinct. 84; and:tu contra me male agis,
Vulg. Jud. 11, 27.—Freq. in pass., to be or go well or ill with one, to be well or badly off:intelleget secum actum esse pessime,
Cic. Verr. 2, 3, 50:praeclare mecum actum puto,
id. Fam. 9, 24; so id. ib. 5, 18: exstat cujusdam non inscitus jocus bene agi potuisse cum rebus humanis, si Domitius pater talem habuisset uxorem, it would have gone well with human affairs, been well for mankind, if, etc., Suet. Ner. 28.—Also absol. without cum: agitur praeclare, si nosmet ipsos regere possumus, it is well done if, etc., it is a splendid thing if, etc., Cic. Fam. 4, 14:vivitur cum eis, in quibus praeclare agitur si sunt simulacra virtutis,
id. Off. 1, 15:bene agitur pro noxia,
Plaut. Mil. 5, 23.—Of transactions before a court or tribunal.a.Aliquid agere ex jure, ex syngrapha, ex sponso, or simply the abl. jure, lege, litibus, obsignatis tabellis, causa, to bring an action or suit, to manage a cause, to plead a case:b.ex jure civili et praetorio agere,
Cic. Caecin. 12:tamquam ex syngrapha agere cum populo,
to litigate, id. Mur. 17:ex sponso egit,
id. Quint. 9: Ph. Una injuriast Tecum. Ch. Lege agito ergo, Go to law, then, Ter. Phorm. 5, 8, 90:agere lege in hereditatem,
Cic. de Or. 1, 38, 175; Ov. F. 1, 48; Liv. 9, 46:cum illo se lege agere dicebat,
Nep. Tim. 5: summo jure agere, to assert or claim one's right to the full extent of the law, Cic. Off. 1, 11:non enim gladiis mecum, sed litibus agetur,
id. Q. Fr. 1, 4:causa quam vi agere malle,
Tac. A. 13, 37:tabellis obsignatis agis mecum,
Cic. Tusc. 5, 11, 33:Jure, ut opinor, agat, jure increpet inciletque,
with right would bring her charge, Lucr. 3, 963; so,Castrensis jurisdictio plura manu agens,
settles more cases by force, Tac. Agr. 9:ubi manu agitur,
when the case is settled by violent hands, id. G. 36.—Causam or rem agere, to try or plead a case; with apud, ad, or absol.:c.causam apud centumviros egit,
Cic. Caecin. 24:Caesar cum ageret apud censores,
Varr. R. R. 1, 7, 10; so with adversus:egi causam adversus magistratus,
Vulg. 2 Esdr. 13, 11:orator agere dicitur causam,
Varr. L. L. 6, 42: causam isto modo agere, Cic. Lig. 4, 10; Tac. Or. 5; 11; 14; Juv. 2, 51; 14, 132:agit causas liberales,
Cic. Fam. 8, 9: qui ad rem agendam adsunt, M. Cael. ap. Quint. 11, 1, 51:cum (M. Tullius) et ipsam se rem agere diceret,
Quint. 12, 10, 45: Gripe, accede huc;tua res agitur,
is being tried, Plaut. Rud. 4, 4, 104; Quint. 8, 3, 13;and extra-judicially: rogo ad Caesarem meam causam agas,
Cic. Fam. 5, 10:Una (factio) populi causam agebat, altera optimatum,
Nep. Phoc. 3; so, agere, absol., to plead' ad judicem sic agi solet, Cic. Lig. 10:tam solute agere, tam leniter,
id. Brut. 80:tu istuc nisi fingeres, sic ageres?
id. ib. 80; Juv. 7, 143 and 144; 14, 32.— Transf. to common life; with de or acc., to discuss, treat, speak of:Sed estne hic ipsus, de quo agebam?
of whom I was speaking, Ter. Ad. 1, 1, 53:causa non solum exponenda, sed etiam graviter copioseque agenda est,
to be discussed, Cic. Div. in Caecil. 12; id. Verr. 1, 13, 37:Samnitium bella, quae agimus,
are treating of, Liv. 10, 31.—Hence,Agere aliquem reum, to proceed against one as accused, to accuse one, Liv. 4, 42; 24, 25; Tac. A. 14, 18:d.reus agitur,
id. ib. 15, 20; 3, 13; and with the gen. of the crime, with which one is charged:agere furti,
to accuse of theft, Cic. Fam. 7, 22:adulterii cum aliquo,
Quint. 4, 4, 8:injuriarum,
id. 3, 6, 19; and often in the Pandects.—Pass. of the thing which is the subject of accusation, to be in suit or in question; it concerns or affects, is about, etc.:(α).non nunc pecunia, sed illud agitur, quomodo, etc.,
Ter. Heaut. 3, 1, 67:non capitis ei res agitur, sed pecuniae,
the point in dispute, id. Phorm. 4, 3, 26:aguntur injuriae sociorum, agitur vis legum, agitur existimatio, veritasque judiciorum,
Cic. Verr. 2, 4, 51:si magna res, magna hereditas agetur,
id. Fin. 2, 17: qua de re agitur, what the point of dispute or litigation is, id. Brut. 79.—Hence, trop.,Res agitur, the case is on trial, i. e. something is at stake or at hazard, in peril, or in danger:(β).at nos, quarum res agitur, aliter auctores sumus,
Plaut. Stich. 1, 2, 72:quasi istic mea res minor agatur quam tua,
Ter. Heaut. 2, 3, 113:agitur populi Romani gloria, agitur salus sociorum atque amicorum, aguntur certissima populi Romani vectigalia et maxima, aguntur bona multorum civium,
Cic. Imp. Pomp. 2, 6:in quibus eorum aut caput agatur aut fama,
id. Lael. 17, 61; Nep. Att. 15, 2:non libertas solum agebatur,
Liv. 28, 19; Sen. Clem. 1, 20 al.:nam tua res agitur, paries cum proximus ardet,
Hor. Ep. 1, 18, 84 (= in periculo versatur, Lambin.):agitur pars tertia mundi,
is at stake, I am in danger of losing, Ov. M. 5, 372.—Res acta est, the case is over (and done for): acta haec res est;(γ).perii,
this matter is ended, Ter. Heaut. 3, 3, 3: hence, actum est de aliquo or aliqua re, it is all over with a person or thing:actum hodie est de me,
Plaut. Ps. 1, 1, 63:jam de Servio actum,
Liv. 1, 47:actum est de collo meo,
Plaut. Trin. 3, 4, 194.—So also absol.: actumst;ilicet me infelicem,
Plaut. Cist. 4, 2, 17:si animus hominem pepulit, actumst,
id. Trin. 2, 2, 27; Ter. And. 3, 1, 7; Cic. Att. 5, 15:actumst, ilicet, peristi,
Ter. Eun. 1, 1, 9: periimus;actumst,
id. Heaut. 3, 3, 3.—Rem actam agere, to plead a case already finished, i. e. to act to no purpose:10. a.rem actam agis,
Plaut. Ps. 1, 3, 27; id. Cist. 4, 2, 36; Liv. 28, 40; so,actum or acta agere: actum, aiunt, ne agas,
Ter. Phorm. 2, 3, 72; Cic. Att. 9, 18:acta agimus,
id. Am. 22.—Of an orator, Cic. de Or. 1, 31, 142; cf. id. ib. 2, 19, 79:b.quae sic ab illo acta esse constabat oculis, voce, gestu, inimici ut lacrimas tenere non possent,
id. ib. 3, 56, 214:agere fortius et audentius volo,
Tac. Or. 18; 39.—Of an actor, to represent, play, act:11.Ipse hanc acturust Juppiter comoediam,
Plaut. Am. prol. 88; so,fabulam,
Ter. Ad. prol. 12; id. Hec. prol. 22:dum haec agitur fabula,
Plaut. Men. prol. 72 al.:partis,
to have a part in a play, Ter. Phorm. prol. 27:Ballionem illum cum agit, agit Chaeream,
Cic. Rosc. Com. 7:gestum agere in scaena,
id. de Or. 2, 57:dicitur canticum egisse aliquanto magis vigente motu,
Liv. 7, 2 al. — Transf. to other relations, to represent or personate one, to act the part of, to act as, behave like: has partes lenitatis semper egi, Cic. Mur. 3:egi illos omnes adulescentes, quos ille actitat,
id. Fam. 2, 9:amicum imperatoris,
Tac. H. 1, 30:exulem,
id. A. 1, 4:socium magis imperii quam ministrum,
id. H. 2, 83:senatorem,
Tac. A. 16, 28.—So of things poetically:utrinque prora frontem agit,
serves as a bow, Tac. G. 44.—Se agere = se gerere, to carry one's self, to behave, deport one's self:12.tanta mobilitate sese Numidae agunt,
Sall. J. 56, 5:quanto ferocius ante se egerint,
Tac. H. 3, 2 Halm:qui se pro equitibus Romanis agerent,
Suet. Claud. 25:non principem se, sed ministrum egit,
id. ib. 29:neglegenter se et avare agere,
Eutr. 6, 9:prudenter se agebat,
Vulg. 1 Reg. 18, 5:sapienter se agebat,
ib. 4 Reg. 18, 7. —Also absol.:seditiose,
Tac. Agr. 7:facile justeque,
id. ib. 9:superbe,
id. H. 2, 27:ex aequo,
id. ib. 4, 64:anxius et intentus agebat,
id. Agr. 5.—Imper.: age, agite, Ter., Tib., Lucr., Hor., Ov., never using agite, and Catull. never age, with which compare the Gr. age, agete (also accompanied by the particles dum, eia, en, ergo, igitur, jam, modo, nuncjam, porro, quare, quin, sane, vero, verum, and by sis); as an exclamation.a.In encouragement, exhortation, come! come on! (old Engl. go to!) up! on! quick! (cf. I. B. fin.).(α).In the sing.:(β).age, adsta, mane, audi, Enn. ap. Delr. Synt. 1, 99: age i tu secundum,
come, follow me! Plaut. Am. 2, 1, 1:age, perge, quaeso,
id. Cist. 2, 3, 12:age, da veniam filio,
Ter. Ad. 5, 8, 14:age, age, nunc experiamur,
id. ib. 5, 4, 23:age sis tu... delude,
Plaut. As. 3, 3, 89; id. Ep. 3, 4, 39; Cic. Tusc. 2, 18; id. Rosc. Am. 16:quanto ferocius ante se egerint, agedum eam solve cistulam,
Plaut. Am. 2, 2, 151; id. Capt. 3, 4, 39:Agedum vicissim dic,
Ter. Heaut. 2, 3, 69; id. Eun. 4, 4, 27:agedum humanis concede,
Lucr. 3, 962:age modo hodie sero,
Ter. Heaut. 2, 3, 103:age nuncjam,
id. And. 5, 2, 25:En age, quid cessas,
Tib. 2, 2, 10:Quare age,
Verg. A. 7, 429:Verum age,
id. ib. 12, 832:Quin age,
id. G. 4, 329:en, age, Rumpe moras,
id. ib. 3, 43:eia age,
id. A. 4, 569.—In the plur.:b.agite, pugni,
up, fists, and at 'em! Plaut. Am. 1, 1, 146:agite bibite,
id. Curc. 1, 1, 88; id. Stich. 1, 3, 68:agite in modum dicite,
Cat. 61, 38:Quare agite... conjungite,
id. 64, 372; Verg. A. 1, 627:vos agite... volvite,
Val. Fl. 3, 311:agite nunc, divites, plorate,
Vulg. Jac. 5, 1:agitedum,
Liv. 3, 62.—Also age in the sing., with a verb in the plur. (cf. age tamnete, Hom. Od. 3, 332; age dê trapeiomen, id. Il. 3, 441):age igitur, intro abite,
Plaut. Mil. 3, 3, 54:En agedum convertite,
Prop. 1, 1, 21:mittite, agedum, legatos,
Liv. 38, 47:Ite age,
Stat. Th. 10, 33:Huc age adeste,
Sil. 11, 169.—In transitions in discourse, well then! well now! well! (esp. in Cic. Or. very freq.). So in Plaut. for resuming discourse that has been interrupted: age, tu interea huic somnium narra, Curc. 2, 2, 5: nunc age, res quoniam docui non posse creari, etc., well now, since I have taught, etc., Lucr. 1, 266:c.nunc age, quod superest, cognosce et clarius audi,
id. 1, 920; so id. 1, 952; 2, 62; 333; 730; 3, 418;4, 109 al.: age porro, tu, qui existimari te voluisti interpretem foederum, cur, etc.,
Cic. Verr. 2, 5, 22; so id. Rosc. Am. 16; id. Part. 12; id. Att. 8, 3.—And age (as in a.) with a verb in the plur.:age vero, ceteris in rebus qualis sit temperantia considerate,
Cic. Imp. Pomp. 14; so id. Sull. 26; id. Mil. 21; id. Rosc. Am. 37.—As a sign of assent, well! very well! good! right! Age, age, mansero, Plaut. As. 2, 2, 61: age, age, jam ducat;► Position.dabo,
Ter. Phorm. 4, 3, 57:Age, veniam,
id. And. 4, 2, 30:age, sit ita factum,
Cic. Mil. 19:age sane,
Plaut. Ps. 5, 2, 27; Cic. Fin. 2, 35, 119.—Age, used with another verb in the imperative, regularly stands before it, but in poetry, for the sake of the metre, it,I.Sometimes follows such verb; as,a.In dactylic metre:b.Cede agedum,
Prop. 5, 9, 54:Dic age,
Verg. A. 6, 343; Hor. S. 2, 7, 92; Ov. F. 1, 149:Esto age,
Pers. 2, 42:Fare age,
Verg. A. 3, 362:Finge age,
Ov. H. 7, 65:Redde age,
Hor. S. 2, 8, 80:Surge age,
Verg. A. 3, 169; 8, 59; 10, 241; Ov. H. 14, 73:Vade age,
Verg. A. 3, 462; 4, 422; so,agite: Ite agite,
Prop. 4, 3, 7.—In other metres (very rarely):II.appropera age,
Plaut. Cas. 2, 2, 38:dic age,
Hor. C. 1, [p. 77] 32, 3; 2, 11, 22;3, 4, 1.—So also in prose (very rarely): Mittite agedum,
Liv. 38, 47:procedat agedum ad pugnam,
id. 7, 9.—It is often separated from such verb:1.age me huc adspice,
Plaut. Am. 2, 2, 118; id. Capt. 5, 2, 1:Age... instiga,
Ter. And. 4, 2, 10; 5, 6, 11:Quare agite... conjungite,
Cat. 64, 372:Huc age... veni,
Tib. 2, 5, 2:Ergo age cervici imponere nostrae,
Verg. A. 2, 707:en age segnis Rumpe moras,
id. G. 3, 42:age te procellae Crede,
Hor. C. 3, 27, 62:Age jam... condisce,
id. ib. 4, 11, 31; id. S. 2, 7, 4.—Hence,ăgens, entis, P. a.A.Adj.1.Efficient, effective, powerful (only in the rhet. lang. of Cic.):► 2.utendum est imaginibus agentibus, acribus, insignitis,
Cic. de Or. 2, 87, 358:acre orator, incensus et agens,
id. Brut. 92, 317.— Comp. and sup. not used.Agentia verba, in the grammarians, for verba activa, Gell. 18, 12.—B.Subst.: ăgentes, ium.a.Under the emperors, a kind of secret police (also called frumentarii and curiosi), Aur. Vict. Caes. 39 fin.; Dig. 1, 12; 1, 20; 21; 22; 23, etc.; Amm. 15, 3; 14, 11 al.—b.For agrimensores, land-surveyors, Hyg. Lim. p. 179.—2.actus, a, um, P. a. Lit., that has been transacted in the Senate, in the forum, before the courts of justice, etc.; hence,A.actum, i, n., a public transaction in the Senate, before the people, or before a single magistrate:B.actum ejus, qui in re publica cum imperio versatus sit,
Cic. Phil. 1, 7:acta Caesaris servanda censeo,
id. ib. 1, 7:acta tui praeclari tribunatus,
id. Dom. 31.—acta publĭca, or absol.: acta, orum, n., the register of public acts, records, journal. Julius Caesar, in his consulship, ordered that the doings of the Senate (diurna acta) should be made public, Suet. Caes. 20; cf. Ernest. Exc. 1;1.but Augustus again prohibited it,
Suet. Aug. 36. Still the acts of the Senate were written down, and, under the succeeding emperors. certain senators were appointed to this office (actis vel commentariis Senatus conficiendis), Tac. A. 5, 4. They had also public registers of the transactions of the assemblies of the people, and of the different courts of justice;also of births and deaths, marriages, divorces, etc., which were preserved as sources of future history.—Hence, diurna urbis acta,
the city journal, Tac. A. 13, 31:acta populi,
Suet. Caes. 20:acta publica,
Tac. A. 12, 24; Suet. Tib. 8; Plin. Ep. 7, 33:urbana,
id. ib. 9, 15; which were all comprehended under the gen. name acta.With the time added:2.acta eorum temporum,
Plin. 7, 13, 11, § 60:illius temporis,
Ascon. Mil. 44, 16:ejus anni,
Plin. 2, 56, 57, § 147.—Absol., Cic. Fam. 12, 8; 22, 1; 28, 3; Sen. Ben. 2, 10; 3, 16; Suet. Calig. 8; Quint. 9, 3; Juv. 2, 136: Quis dabit historico, quantum daret acta legenti, i. e. to the actuarius, q. v., id. 7, 104; cf. Bahr's Rom. Lit. Gesch. 303.—C.acta triumphōrum, the public record of triumphs, fuller than the Fasti triumphales, Plin. 37, 2, 6, § 12.—D.acta fŏri (v. Inscr. Grut. 445, 10), the records,a.Of strictly historical transactions, Amm. 22, 3, 4; Dig. 4, 6, 33, § 1.—b.Of matters of private right, as wills, gifts, bonds (acta ad jus privatorum pertinentia, Dig. 49, 14, 45, § 4), Fragm. Vat. §§ 249, 266, 268, 317.—E.acta militarĭa, the daily records of the movements of a legion, Veg. R. R. 2, 19. -
30 agentes
ăgo, egi, actum, 3, v. a. (axim = egerim, Pac. ap. Non. 505, 22; Paul. ex Fest. s. v. axitiosi, p. 3 Mull.;I.axit = egerit,
Paul. Diac. 3, 3;AGIER = agi,
Cic. Off. 3, 15;agentum = agentium,
Vulc. Gall. Av. Cass. 4, 6) [cf. agô; Sanscr. ag, aghami = to go, to drive; agmas = way, train = ogmos; agis = race, contest = agôn; perh. also Germ. jagen, to drive, to hunt], to put in motion, to move (syn.: agitare, pellere, urgere).Lit.A.Of cattle and other animals, to lead, drive.a.Absol.: agas asellum, Seip. ap. Cic. de Or. 2, 64, 258:b.jumenta agebat,
Liv. 1, 48:capellas ago,
Verg. E. 1, 13:Pars quia non veniant pecudes, sed agantur, ab actu etc.,
Ov. F. 1, 323:caballum,
Hor. Ep. 1, 18, 36.—With acc. of place, prep., sup., or inf.:B. a.agere bovem Romam,
Curt. 1, 45:equum in hostem,
id. 7, 4:Germani in amnem aguntur,
Tac. H. 5, 21:acto ad vallum equo,
id. A. 2, 13:pecora per calles,
Curt. 7, 11:per devia rura capellas,
Ov. M. 1, 676:pecus pastum,
Varr. L. L. 6, 41, p. 88 Mull.:capellas potum age,
Verg. E. 9, 23:pecus egit altos Visere montes,
Hor. C. 1, 2, 7.—Absol.:b.agmen agens equitum,
Verg. A. 7, 804.—With prep., abl., or inf.:C.vinctum ante se Thyum agebat,
Nep. Dat. 3:agitur praeceps exercitus Lydorum in populos,
Sil. 4, 720:(adulteram) maritus per omnem vicum verbere agit,
Tac. G. 19; Suet. Calig. 27:captivos prae se agentes,
Curt. 7, 6; Liv. 23, 1:acti ante suum quisque praedonem catenati,
Quint. 8, 3, 69:captivos sub curribus agere,
Mart. 8, 26:agimur auguriis quaerere exilia,
Verg. A. 3, 5;and simple for comp.: multis milibus armatorum actis ex ea regione = coactis,
Liv. 44, 31.— In prose: agi, to be led, to march, to go:quo multitudo omnis consternata agebatur,
Liv. 10, 29: si citius agi vellet agmen, that the army would move, or march on quicker, id. 2, 58:raptim agmine acto,
id. 6, 28; so id. 23, 36; 25, 9.— Trop.:egit sol hiemem sub terras,
Verg. G. 4, 51:poemata dulcia sunto Et quocumque volent animum auditoris agunto,
lead the mind, Hor. A. P. 100. —Hence, poet.: se agere, to betake one's self, i. e. to go, to come (in Plaut. very freq.;also in Ter., Verg., etc.): quo agis te?
where are you going? Plaut. Am. 1, 1, 294:unde agis te?
id. Most. 1, 4, 28; so id. ib. 3, 1, 31; id. Mil. 3, 2, 49; id. Poen. 1, 2, 120; id. Pers. 4, 3, 13; id. Trin. 4, 3, 71:quo hinc te agis?
where are you going, Ter. And. 4, 2, 25:Ecce gubernator sese Palinurus agebat,
was moving along, Verg. A. 6, 337:Aeneas se matutinus agebat,
id. ib. 8, 465:is enim se primus agebat,
for he strode on in front, id. ib. 9, 696.—Also without se:Et tu, unde agis?
Plaut. Bacch. 5, 1, 20:Quo agis?
id. Pers. 2, 2, 34:Huc age,
Tib. 2, 5, 2 (unless age is here to be taken with veni at the end of the line).—To drive or carry off (animals or men), to steal, rob, plunder (usually abigere):D.Et redigunt actos in sua rura boves,
Ov. F. 3, 64.—So esp. freq. of men or animals taken as booty in war, while ferre is used of portable things; hence, ferre et agere (as in Gr. agein kai pherein, Hom. Il. 5, 484; and reversed, pherein kai agein, in Hdt. and Xen.; cf.:rapiunt feruntque,
Verg. A. 2, 374:rapere et auferre,
Cic. Off. 1, 14), in gen., to rob, to plunder: res sociorum ferri agique vidit, Liv. 22, 3:ut ferri agique res suas viderunt,
id. 38, 15; so id. 3, 37;so also: rapere agereque: ut ex alieno agro raperent agerentque,
Liv. 22, 1, 2; but portari atque agi means to bear and carry, to bring together, in Caes. B. C. 2, 29 (as pherein kai agein in Plat. Phaedr. 279, C):ne pulcram praedam agat,
Plaut. Aul. 4, 2, 3:urbes, agros vastare, praedas agere,
Sall. J. 20, 8; 32, 3:pecoris et mancipiorum praedas,
id. ib. 44, 5;so eccl. Lat.: agere praedas de aliquo,
Vulg. Jud. 9, 16; ib. 1 Reg. 27, 8; cf. Gron. Obs. 3, 22, 633.—To chase, pursue, press animals or men, to drive about or onwards in flight (for the usual agitare).a.Of animals:b.apros,
Verg. G. 3, 412:cervum,
id. A. 7, 481; cf. id. ib. 4, 71:citos canes,
Ov. H. 5, 20:feros tauros,
Suet. Claud. 21.—Of men:E.ceteros ruerem, agerem,
Ter. Ad. 3, 2, 21 (= prosequerer, premerem, Don.):ita perterritos egerunt, ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 12:Demoleos cursu palantis Troas agebat,
Verg. A. 5, 265; cf. id. ib. 1, 574:aliquem in exsilium,
Liv. 25, 2; so Just. 2, 9, 6; 16, 4, 4; 17, 3, 17;22, 1, 16 al.: aliquem in fugam,
id. 16, 2, 3.—Of inanimate or abstract objects, to move, impel, push forwards, advance, carry to or toward any point:F.quid si pater cuniculos agat ad aerarium?
lead, make, Cic. Off. 3, 23, 90:egisse huc Alpheum vias,
made its way, Verg. A. 3, 695:vix leni et tranquillo mari moles agi possunt,
carry, build out, Curt. 4, 2, 8:cloacam maximam sub terram agendam,
to be carried under ground, Liv. 1, 56;so often in the histt., esp. Caes. and Livy, as t. t., of moving forwards the battering engines: celeriter vineis ad oppidum actis,
pushed forwards, up, Caes. B. G. 2, 12 Herz.; so id. ib. 3, 21; 7, 17; id. B. C. 2, 1; Liv. 8, 16:accelerant acta pariter testudine Volsci,
Verg. A. 9, 505 al.:fugere colles campique videntur, quos agimus praeter navem, i. e. praeter quos agimus navem,
Lucr. 4, 391:in litus passim naves egerunt,
drove the ships ashore, Liv. 22, 19:ratem in amnem,
Ov. F. 1, 500:naves in advorsum amnem,
Tac. H. 4, 22.— Poet.: agere navem, to steer or direct a ship, Hor. Ep. 2, 1, 114; so,agere currum,
to drive a chariot, Ov. M. 2, 62; 2, 388 al.—To stir up, to throw out, excite, cause, bring forth (mostly poet.):G.scintillasque agere ac late differre favillam,
to throw out sparks and scatter ashes far around, Lucr. 2, 675:spumas ore,
Verg. G. 3, 203; so Cic. Verr. 2, 4, 66:piceum Flumen agit,
Verg. A. 9, 814:qui vocem cubantes sensim excitant, eandemque cum egerunt, etc.,
when they have brought it forth, Cic. de Or. 1, 59, 251. —Hence, animam agere, to expel the breath of life, give up the ghost, expire:agens animam spumat,
Lucr. 3, 493:anhelans vaga vadit, animam agens,
Cat. 63, 31:nam et agere animam et efflare dicimus,
Cic. Tusc. 1, 9, 19:Hortensius, cum has litteras scripsi, animam agebat,
id. Fam. 8, 13, 2; so Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:eodem tempore et gestum et animam ageres,
Cic. Rosc. Com. 8:Est tanti habere animam ut agam?
Sen. Ep. 101, 12; and with a play upon words: semper agis causas et res agis, Attale, semper. Est, non est, quod agas, Attale, semper agis. Si res et causae desunt, agis, Attale, mulas;Attale, ne quod agas desit, agas animam,
Mart. 1, 80.—Of plants, to put forth or out, to shoot, extend:II.(salices) gemmas agunt,
Varr. R. R. 1, 30:florem agere coeperit ficus,
Col. R. R. 5, 10, 10:frondem agere,
Plin. 18, 6, 8, § 45:se ad auras palmes agit,
Verg. G. 2, 364:(platanum) radices trium et triginta cubitorum egisse,
Varr. R. R. 1, 37, 15:per glebas sensim radicibus actis,
Ov. M. 4, 254; so id. ib. 2, 583:robora suas radices in profundum agunt,
Plin. 16, 31, 56, § 127.—Metaph.:vera gloria radices agit,
Cic. Off. 2, 12, 43:pluma in cutem radices egerat imas,
Ov. M. 2, 582.Trop.A.Spec., to guide, govern:B.Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur,
Verg. A. 1, 574; cf. Forbig. ad h. 1., who considers it the only instance of this use, and compares a similar use of agô; v. L. and S. s. v. II. 2.—In gen., to move, impel, excite, urge to a thing, to prompt or induce to:C.si quis ad illa deus te agat,
Hor. S. 2, 7, 24:una plaga ceteros ad certamen egit,
Liv. 9, 41; 8, 7; 39, 15: quae te, germane, furentem Mens agit in facinus? Ov. M. 5, 14:totis mentibus acta,
Sil. 10, 191:in furorem agere,
Quint. 6, 1, 31:si Agricola in ipsam gloriam praeceps agebatur,
Tac. Agr. 41:provinciam avaritia in bellum egerat,
id. A. 14, 32.—To drive, stir up, excite, agitate, rouse vehemently (cf. agito, II.):D.me amor fugat, agit,
Plaut. Cist. 2, 1, 8:agunt eum praecipitem poenae civium Romanorum,
Cic. Verr. 1, 3:perpetua naturalis bonitas, quae nullis casibus neque agitur neque minuitur,
Nep. Att. 9, 1 Brem.:opportunitas, quae etiam mediocres viros spe praedae transvorsos agit,
i. e. leads astray, Sall. J. 6, 3; 14, 20; so Sen. Ep. 8, 3.— To pursue with hostile intent, to persecute, disturb, vex, to attack, assail (for the usu. agitare; mostly poet.):reginam Alecto stimulis agit undique Bacchi,
Verg. A. 7, 405:non res et agentia (i. e. agitantia, vexantia) verba Lycamben,
Hor. Ep. 1, 19, 25:acerba fata Romanos agunt,
id. Epod 7, 17:diris agam vos,
id. ib. 5, 89:quam deus ultor agebat,
Ov. M. 14, 750:futurae mortis agor stimulis,
Luc. 4, 517; cf. Matth. ad Cic. Mur. § 21.—To drive at something, to pursue a course of action, i. e. to make something an object of action; either in the most general sense, like the Engl. do and the Gr. prattein, for every kind of mental or physical employment; or, in a more restricted sense, to exhibit in external action, to act or perform, to deliver or pronounce, etc., so that after the act is completed nothing remains permanent, e. g. a speech, dance, play, etc. (while facere, to make, poiein, denotes the production of an object which continues to exist after the act is completed; and gerere, the performance of the duties of an office or calling).—On these significations, v. Varr. 6, 6, 62, and 6, 7, 64, and 6, 8, 72.—For the more restricted signif. v. Quint. 2, 18, 1 sq.; cf. Manut. ad Cic. Fam. 7, 12; Hab. Syn. 426.1. a.With the gen. objects, aliquid, nihil, plus, etc.:b.numquam se plus agere quam nihil cum ageret,
Cic. Rep. 1, 17 (cf. with this, id. Off. 3, 1: numquam se minus otiosum esse quam cum otiosus esset): mihi, qui nihil agit, esse omnino non videtur. id. N. D. 2, 16, 46:post satietatem nihil (est) agendum,
Cels. 1, 2.—Hence,Without object:c.aliud agendi tempus, aliud quiescendi,
Cic. N. D. 2, 53, 132; Juv. 16, 49:agendi tempora,
Tac. H. 3, 40:industria in agendo, celeritas in conficiendo,
Cic. Imp. Pomp. 10, 29.—In colloquial lang., to do, to fare, get on: quid agis? what are you doing? M. Tulli, quid agis? Cic. Cat. 1, 11:d.Quid agis?
What's your business? Plaut. Stich. 2, 2, 9; also, How goes it with you? How are you? ti pratteis, Plaut. Curc. 2, 1, 20; Cic. Fam. 7, 11 al.; Hor. S. 1, 9, 4:vereor, quid agat,
how he is, Cic. Att. 9, 17:ut sciatis, quid agam,
Vulg. Ephes. 6, 21:prospere agit anima tua,
fares well, ib. 3 Joan. 2:quid agitur?
how goes it with you? how do you do? how are you? Plaut. Ps. 1, 1, 17; 1, 5, 42; Ter. Eun. 2, 2, 40:Quid intus agitur?
is going on, Plaut. Cas. 5, 2, 20; id. Ps. 1, 5, 42 al.—With nihil or non multum, to do, i. e. to effect, accomplish, achieve nothing, or not much (orig. belonging to colloquial lang., but in the class. per. even in oratorical and poet. style): nihil agit;e.collum obstringe homini,
Plaut. Curc. 5, 3, 29:nihil agis,
you effect nothing, it is of no use, Ter. Ad. 5, 8, 12:nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum,
Cic. Tusc. 2, 25, 61 Kuhn.; Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 10: cupis, inquit, abire; sed nihil agis;usque tenebo,
Hor. S. 1, 9, 15:[nihil agis,] nihil assequeris,
Cic. Cat. 1, 6, 15 B. and K.:ubi blanditiis agitur nihil,
Ov. M. 6, 685: egerit non multum, has not done much, Curt. ap. Cic. Fam. 7, 29; cf. Ruhnk. ad Rutil. Lup. p. 120.—In certain circumstances, to proceed, do, act, manage (mostly belonging to familiar style): Thr. Quid nunc agimus? Gn. Quin redimus, What shall we do now? Ter. Eun. 4, 7, 41:2.hei mihi! quid faciam? quid agam?
what shall I do? how shall I act? id. Ad. 5, 3, 3:quid agam, habeo,
id. And. 3, 2, 18 (= quid respondeam habeo, Don.) al.:sed ita quidam agebat,
was so acting, Cic. Lig. 7, 21: a Burro minaciter actum, Burrus [p. 75] proceeded to threats, Tac. A. 13, 21.—To pursue, do, perform, transact (the most usual signif. of this word; in all periods; syn.: facere, efficere, transigere, gerere, tractare, curare): cui quod agat institutumst nullo negotio id agit, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 254 Vahl.): ut quae egi, ago, axim, verruncent bene, Pac. ap. Non. 505, 23 (Trag. Rel. p. 114 Rib.):3.At nihil est, nisi, dum calet, hoc agitur,
Plaut. Poen. 4, 2, 92:Ut id agam, quod missus huc sum,
id. Ps. 2, 2, 44: homines quae agunt vigilantes, agitantque, ea si cui in somno accidunt, minus mirum est, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:observabo quam rem agat,
what he is going to do, Plaut. Am. 1, 1, 114:Id quidem ago,
That is what I am doing, Verg. E. 9, 37:res vera agitur,
Juv. 4, 35:Jam tempus agires,
Verg. A. 5, 638:utilis rebus agendis,
Juv. 14, 72:grassator ferro agit rem,
does the business with a dagger, id. 3, 305; 6, 659 (cf.:gladiis geritur res,
Liv. 9, 41):nihil ego nunc de istac re ago,
do nothing about that matter, Plaut. Truc. 4, 4, 8:postquam id actumst,
after this is accomplished, id. Am. 1, 1, 72; so,sed quid actumst?
id. Ps. 2, 4, 20:nihil aliud agebam nisi eum defenderem,
Cic. Sull. 12:ne quid temere ac fortuitu, inconsiderate negligenterque agamus,
id. Off. 1, 29:agamus quod instat,
Verg. E. 9, 66:renuntiaverunt ei omnia, quae egerant,
Vulg. Marc. 6, 30; ib. Act. 5, 35:suum negotium agere,
to mind one's business, attend to one's own affairs, Cic. Off. 1, 9; id. de Or. 3, 55, 211; so,ut vestrum negotium agatis,
Vulg. 1 Thess. 4, 11:neque satis Bruto constabat, quid agerent,
Caes. B. G. 3, 14:postquam res in Africa gestas, quoque modo actae forent, fama divolgavit,
Sall. J. 30, 1:sed tu delibera, utrum colloqui malis an per litteras agere quae cogitas,
Nep. Con. 3, 8 al. —With the spec. idea of completing, finishing: jucundi acti labores, a proverb in Cic. Fin. 2, 32, 105.—To pursue in one's mind, to drive at, to revolve, to be occupied with, think upon, have in view, aim at (cf. agito, II. E., volvo and voluto):4.nescio quid mens mea majus agit,
Ov. H. 12, 212:hoc variis mens ipsa modis agit,
Val. Fl. 3, 392:agere fratri proditionem,
Tac. H. 2, 26:de intranda Britannia,
id. Agr. 13.—With a verbal subst., as a favorite circumlocution for the action indicated by the subst. (cf. in Gr. agô with verbal subst.):5.rimas agere (sometimes ducere),
to open in cracks, fissures, to crack, Cic. Att. 14, 9; Ov. M. 2, 211; Luc. 6, 728: vos qui regalis corporis custodias agitis, keep watch over, guard, Naev. ap. Non. 323, 1; so Liv. 5, 10:vigilias agere,
Cic. Verr. 4, 43, 93; Nep. Thras. 4; Tac. H. 3, 76:excubias alicui,
Ov. F. 3, 245:excubias,
Tac. H. 4, 58:pervigilium,
Suet. Vit. 10:stationem agere,
to keep guard, Liv. 35, 29; Tac. H. 1, 28:triumphum agere,
to triumph, Cic. Fam. 3, 10; Ov. M. 15, 757; Suet. Dom. 6:libera arbitria agere,
to make free decisions, to decide arbitrarily, Liv. 24, 45; Curt. 6, 1, 19; 8, 1, 4:paenitentiam agere,
to exercise repentance, to repent, Quint. 9, 3, 12; Petr. S. 132; Tac. Or. 15; Curt. 8, 6, 23; Plin. Ep. 7, 10; Vulg. Lev. 5, 5; ib. Matt. 3, 2; ib. Apoc. 2, 5:silentia agere,
to maintain silence, Ov. M. 1, 349:pacem agere,
Juv. 15, 163:crimen agere,
to bring accusation, to accuse, Cic. Verr. 4, 22, 48:laborem agere,
id. Fin. 2, 32:cursus agere,
Ov. Am. 3, 6, 95:delectum agere,
to make choice, to choose, Plin. 7, 29, 30, § 107; Quint. 10, 4, 5:experimenta agere,
Liv. 9, 14; Plin. 29, 1, 8, § 18:mensuram,
id. 15, 3, 4, § 14:curam agere,
to care for, Ov. H. 15, 302; Quint. 8, prooem. 18:curam ejus egit,
Vulg. Luc. 10, 34:oblivia agere,
to forget, Ov. M. 12, 540:nugas agere,
to trifle, Plaut. Cist. 2, 3, 29; id. As. 1, 1, 78, and often:officinas agere,
to keep shop, Inscr. Orell. 4266.—So esp.: agere gratias ( poet. grates; never in sing. gratiam), to give thanks, to thank; Gr. charin echein ( habere gratiam is to be or feel grateful; Gr. charin eidenai; and referre gratiam, to return a favor, requite; Gr. charin apodidonai; cf. Bremi ad Nep. Them. 8, 7):diis gratias pro meritis agere,
Plaut. Am. 1, 1, 26:Haud male agit gratias,
id. Aul. 4, 4, 31:Magnas vero agere gratias Thais mihi?
Ter. Eun. 3, 1, 1:Dis magnas merito gratias habeo atque ago,
id. Phorm. 5, 6, 80: Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter, Cic. Fam. 1, 10: immortales ago tibi gratias agamque dum vivam;nam relaturum me adfirmare non possum,
id. ib. 10, 11, 1: maximas tibi omnes gratias agimus, C. Caesar;majores etiam habemus,
id. Marcell. 11, 33:Trebatio magnas ago gratias, quod, etc.,
id. Fam. 11, 28, 8: renuntiate gratias regi me agere;referre gratiam aliam nunc non posse quam ut suadeam, ne, etc.,
Liv. 37, 37: grates tibi ago, summe Sol, vobisque, reliqui Caelites, * Cic. Rep. 6, 9:gaudet et invito grates agit inde parenti,
Ov. M. 2, 152; so id. ib. 6, 435; 484; 10, 291; 681; 14, 596; Vulg. 2 Reg. 8, 10; ib. Matt. 15, 36 al.;and in connection with this, laudes agere: Jovis fratri laudes ago et grates gratiasque habeo,
Plaut. Trin. 4, 1, 2:Dianae laudes gratesque agam,
id. Mil. 2, 5, 2; so,diis immortalibus laudesque et grates egit,
Liv. 26, 48:agi sibi gratias passus est,
Tac. Agr. 42; so id. H. 2, 71; 4, 51; id. A. 13, 21; but oftener grates or gratis in Tac.:Tiberius egit gratis benevolentiae patrum, A. 6, 2: agit grates,
id. H. 3, 80; 4, 64; id. A. 2, 38; 2, 86; 3, 18; 3, 24; 4, 15 al.—Of time, to pass, spend (very freq. and class.): Romulus in caelo cum dis agit aevom, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 12, 28; so Pac. id. ib. 2, 21, 49, and Hor. S. 1, 5, 101:6.tempus,
Tac. H. 4, 62; id. A. 3, 16: domi aetatem, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6:aetatem in litteris,
Cic. Leg. 2, 1, 3:senectutem,
id. Sen. 3, 7; cf. id. ib. 17, 60:dies festos,
id. Verr. 2, 4, 48; Tac. G. 17:otia secura,
Verg. G. 3, 377; Ov. F. 1, 68; 4, 926:ruri agere vitam,
Liv. 7, 39, and Tac. A. 15, 63:vitam in terris,
Verg. G. 2, 538:tranquillam vitam agere,
Vulg. 1 Tim. 2, 2:Hunc (diem) agerem si,
Verg. A. 5, 51:ver magnus agebat Orbis,
id. G. 2, 338:aestiva agere,
to pass, be in, summer quarters, Liv. 27, 8; 27, 21; Curt. 5, 8, 24.— Pass.:menses jam tibi esse actos vides,
Plaut. Am. 1, 3, 2:mensis agitur hic septimus,
Ter. Hec. 3, 3, 34, and Ov. M. 7, 700:melior pars acta (est) diei,
Verg. A. 9, 156; Juv. 4, 66; Tac. A. 15, 63:acta est per lacrimas nox,
Ov. H. 12, 58 Ruhnk.:tunc principium anni agebatur,
Liv. 3, 6:actis quindecim annis in regno,
Just. 41, 5, 9:Nona aetas agitur,
Juv. 13, 28 al. —With annus and an ordinal, to be of a certain age, to be so old:quartum annum ago et octogesimum,
am eighty-four years old, Cic. Sen. 10, 32:Annum agens sextum decimum patrem amisit,
Suet. Caes. 1.—Metaph.: sescentesimum et quadragesimum annum urbs nostra agebat, was in its 640 th year, Tac. G. 37.— Hence also absol. (rare), to pass or spend time, to live, to be, to be somewhere:civitas laeta agere,
was joyful, Sall. J. 55, 2:tum Marius apud primos agebat,
id. ib. 101, 6:in Africa, qua procul a mari incultius agebatur,
id. ib. 89, 7:apud illos homines, qui tum agebant,
Tac. A. 3, 19:Thracia discors agebat,
id. ib. 3, 38:Juxta Hermunduros Naristi agunt,
Tac. G. 42:ultra jugum plurimae gentes agunt,
id. ib. 43:Gallos trans Padum agentes,
id. H. 3, 34:quibus (annis) exul Rhodi agit,
id. A. 1, 4:agere inter homines desinere,
id. ib. 15, 74:Vitellius non in ore volgi agere,
was not in the sight of the people, id. H. 3, 36:ante aciem agere,
id. G. 7; and:in armis agere,
id. A. 14, 55 = versari.—In the lang. of offerings, t. t., to despatch the victim, to kill, slay. In performing this rite, the sacrificer asked the priest, agone, shall I do it? and the latter answered, age or hoc age, do it:7.qui calido strictos tincturus sanguine cultros semper, Agone? rogat, nec nisi jussus agit,
Ov. F. 1. 321 (cf. agonia and agonalia):a tergo Chaeream cervicem (Caligulae) gladio caesim graviter percussisse, praemissa voce,
hoc age, Suet. Calig. 58; id. Galb. 20. —This call of the priest in act of solemn sacrifice, Hoc age, warned the assembled multitude to be quiet and give attention; hence hoc or id and sometimes haec or istuc agere was used for, to give attention to, to attend to, to mind, heed; and followed by ut or ne, to pursue a thing, have it in view, aim at, design, etc.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 1, 2, 15, and Suet. Calig. 58: hoc agite, Plaut. As. prol. init.:Hoc age,
Hor. S. 2, 3, 152; id. Ep. 1, 6, 31:Hoc agite, of poetry,
Juv. 7, 20:hoc agamus,
Sen. Clem. 1, 12:haec agamus,
Cic. Tusc. 1, 49:agere hoc possumus,
Lucr. 1, 41; 4, 969; Juv. 7, 48:hoccine agis an non? hoc agam,
id. ib., Ter. And. 1, 2, 15; 2, 5, 4:nunc istuc age,
id. Heaut. 3, 2, 47; id. Phorm. 2, 3, 3 al.:Hoc egit civis Romanus ante te nemo,
Cic. Lig. 4, 11:id et agunt et moliuntur,
id. Mur. 38:(oculi, aures, etc.) quasi fenestrae sunt animi, quibus tamen sentire nihil queat mens, nisi id agat et adsit,
id. Tusc. 1, 20, 46: qui id egerunt, ut gentem... collocarent, aimed at this, that, etc., id. Cat. 4, 6, 12:qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,
keep it in view, that, id. Off. 1, 13, 41:idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?
id. Lig. 6, 18:Hoc agit, ut doleas,
Juv. 5, 157:Hoc age, ne mutata retrorsum te ferat aura,
Hor. Ep. 1, 18, 88:Quid tuus ille destrictus gladius agebat?
have in view, mean, Cic. Leg. 3, 9:Quid aliud egimus nisi ut, quod hic potest, nos possemus?
id. ib. 4, 10:Sin autem id actum est, ut homines postremi pecuniis alienis locupletarentur,
id. Rosc. Am. 47, 137:certiorem eum fecit, id agi, ut pons dissolveretur,
Nep. Them. 5, 1:ego id semper egi, ne bellis interessem,
Cic. Fam. 4, 7.—Also, the opp.: alias res or aliud agere, not to attend to, heed, or observe, to pursue secondary or subordinate objects: Ch. Alias res agis. Pa. Istuc ago equidem, Ter. Eun. 2, 3, 57; id. Hec. 5, 3, 28:usque eo animadverti eum jocari atque alias res agere,
Cic. Rosc. Am. 22:atqui vides, quam alias res agamus,
id. de Or. 3, 14, 51; id. Brut. 66, 233:aliud agens ac nihil ejusmodi cogitans,
id. Clu. 64.—In relation to public affairs, to conduct, manage, carry on, administer: agere bellum, to carry on or wage war (embracing the whole theory and practice of war, while bellum gerere designates the bodily and mental effort, and the bearing of the necessary burdens; and bellum facere, the actual outbreak of hostile feelings, v. Herz. ad Caes. B. G. 28):8.qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum agere instituerunt,
Caes. B. G. 3, 28:Antiochus si tam in agendo bello parere voluisset consiliis ejus (Hannibalis) quam in suscipiendo instituerat, etc.,
Nep. Hann. 8, 3; Curt. 4, 10, 29:aliena bella mercedibus agere,
Mel. 1, 16:Bellaque non puero tractat agenda puer,
Ov. A. A. 1, 182 (also in id. Tr. 2, 230, Gron. Observ. 2, 3, 227, for the usu. obit, with one MS., reads agit; so Merkel).— Poet.:Martem for bellum,
Luc. 4, 2: agere proelium, to give battle (very rare):levibus proeliis cum Gallis actis,
Liv. 22, 9.—Of offices, employments, etc., to conduct, exercise, administer, hold:forum agere,
to hold court, Cic. Fam. 8, 6; and:conventus agere,
to hold the assizes, id. Verr. 5, 11, 28; Caes. B. G. 1, 54; 6, 44;used of the governors of provinces: judicium agere,
Plin. 9, 35, 58, § 120:vivorum coetus agere,
to make assemblies of, to assemble, Tac. A. 16, 34:censum agere,
Liv. 3, 22; Tac. A. 14, 46; Suet. Aug. 27:recensum agere,
id. Caes. 41:potestatem agere,
Flor. 1, 7, 2:honorem agere,
Liv. 8, 26:regnum,
Flor. 1, 6, 2:rem publicam,
Dig. 4, 6, 35, § 8:consulatum,
Quint. 12, 1, 16:praefecturam,
Suet. Tib. 6:centurionatum,
Tac. A. 1, 44:senatum,
Suet. Caes. 88:fiscum agere,
to have charge of the treasury, id. Dom. 12:publicum agere,
to collect the taxes, id. Vesp. 1:inquisitionem agere,
Plin. 29, 1, 8, § 18:curam alicujus rei agere,
to have the management of, to manage, Liv. 6, 15; Suet. Claud. 18:rei publicae curationem agens,
Liv. 4, 13: dilectum agere, to make a levy, to levy (postAug. for dilectum habere, Cic., Caes., Sall.), Quint. 12, 3, 5; Tac. A. 2, 16; id. Agr. 7 and 10; id. H. 2, 16, 12; Suet. Calig. 43. —Of civil and political transactions in the senate, the forum, before tribunals of justice, etc., to manage or transact, to do, to discuss, plead, speak, deliberate; constr. aliquid or de aliqua re:a.velim recordere, quae ego de te in senatu egerim, quae in contionibus dixerim,
Cic. Fam. 5, 2; 1, 9:de condicionibus pacis,
Liv. 8, 37:de summa re publica,
Suet. Caes. 28:cum de Catilinae conjuratione ageretur in curia,
id. Aug. 94:de poena alicujus,
Liv. 5, 36:de agro plebis,
id. 1, 46.—Hence the phrase: agere cum populo, of magistrates, to address the people in a public assembly, for the purpose of obtaining their approval or rejection of a thing (while [p. 76] agere ad populum signifies to propose, to bring before the people):cum populo agere est rogare quid populum, quod suffragiis suis aut jubeat aut vetet,
Gell. 13, 15, 10:agere cum populo de re publica,
Cic. Verr. 1, 1, 12; id. Lael. 25, 96:neu quis de his postea ad senatum referat neve cum populo agat,
Sall. C. 51, 43.—So also absol.:hic locus (rostra) ad agendum amplissimus,
Cic. Imp. Pomp. 1:Metellus cum agere coepisset, tertio quoque verbo orationis suae me appellabat,
id. Fam. 5, 2.— Transf. to common life.Agere cum aliquo, de aliquo or re or ut, to treat, deal, negotiate, confer, talk with one about a person or thing; to endeavor to persuade or move one, that, etc.: nihil age tecum (sc. cum odore vini);b.ubi est ipsus (vini lepos)?
I have nothing to do with you, Plaut. Curc. 1, 2, 11:Quae (patria) tecum, Catilina, sic agit,
thus pleads, Cic. Cat. 1, 6, 18:algae Inquisitores agerent cum remige nudo,
Juv. 4, 49:haec inter se dubiis de rebus agebant,
thus treated together, Verg. A. 11, 445:de quo et praesens tecum egi diligenter, et scripsi ad te accurate antea,
Cic. Fam. 13, 75:egi cum Claudia et cum vestra sorore Mucia, ut eum ab illa injuria deterrerent,
id. ib. 5, 2:misi ad Metellum communes amicos, qui agerent cum eo, ut de illa mente desisteret,
id. ib. 5, 2:Callias quidam egit cum Cimone, ut eam (Elpinicen) sibi uxorem daret,
Nep. Cim. 1, 3.—Also absol.:Alcibiades praesente vulgo agere coepit,
Nep. Alc. 8, 2:si qua Caesares obtinendae Armeniae egerant,
Tac. A. 15, 14:ut Lucretius agere varie, rogando alternis suadendoque coepit,
Liv. 2, 2.—In Suet. once agere cum senatu, with acc. and inf., to propose or state to the Senate:Tiberius egit cum senatu non debere talia praemia tribui,
Suet. Tib. 54.—With the advv. bene, praeclare, male, etc., to deal well or ill with one, to treat or use well or ill:9.facile est bene agere cum eis, etc.,
Cic. Phil. 14, 11:bene egissent Athenienses cum Miltiade, si, etc.,
Val. Max. 5, 3, 3 ext.; Vulg. Jud. 9, 16:praeclare cum aliquo agere,
Cic. Sest. 23:Male agis mecum,
Plaut. As. 1, 3, 21:qui cum creditoribus suis male agat,
Cic. Quinct. 84; and:tu contra me male agis,
Vulg. Jud. 11, 27.—Freq. in pass., to be or go well or ill with one, to be well or badly off:intelleget secum actum esse pessime,
Cic. Verr. 2, 3, 50:praeclare mecum actum puto,
id. Fam. 9, 24; so id. ib. 5, 18: exstat cujusdam non inscitus jocus bene agi potuisse cum rebus humanis, si Domitius pater talem habuisset uxorem, it would have gone well with human affairs, been well for mankind, if, etc., Suet. Ner. 28.—Also absol. without cum: agitur praeclare, si nosmet ipsos regere possumus, it is well done if, etc., it is a splendid thing if, etc., Cic. Fam. 4, 14:vivitur cum eis, in quibus praeclare agitur si sunt simulacra virtutis,
id. Off. 1, 15:bene agitur pro noxia,
Plaut. Mil. 5, 23.—Of transactions before a court or tribunal.a.Aliquid agere ex jure, ex syngrapha, ex sponso, or simply the abl. jure, lege, litibus, obsignatis tabellis, causa, to bring an action or suit, to manage a cause, to plead a case:b.ex jure civili et praetorio agere,
Cic. Caecin. 12:tamquam ex syngrapha agere cum populo,
to litigate, id. Mur. 17:ex sponso egit,
id. Quint. 9: Ph. Una injuriast Tecum. Ch. Lege agito ergo, Go to law, then, Ter. Phorm. 5, 8, 90:agere lege in hereditatem,
Cic. de Or. 1, 38, 175; Ov. F. 1, 48; Liv. 9, 46:cum illo se lege agere dicebat,
Nep. Tim. 5: summo jure agere, to assert or claim one's right to the full extent of the law, Cic. Off. 1, 11:non enim gladiis mecum, sed litibus agetur,
id. Q. Fr. 1, 4:causa quam vi agere malle,
Tac. A. 13, 37:tabellis obsignatis agis mecum,
Cic. Tusc. 5, 11, 33:Jure, ut opinor, agat, jure increpet inciletque,
with right would bring her charge, Lucr. 3, 963; so,Castrensis jurisdictio plura manu agens,
settles more cases by force, Tac. Agr. 9:ubi manu agitur,
when the case is settled by violent hands, id. G. 36.—Causam or rem agere, to try or plead a case; with apud, ad, or absol.:c.causam apud centumviros egit,
Cic. Caecin. 24:Caesar cum ageret apud censores,
Varr. R. R. 1, 7, 10; so with adversus:egi causam adversus magistratus,
Vulg. 2 Esdr. 13, 11:orator agere dicitur causam,
Varr. L. L. 6, 42: causam isto modo agere, Cic. Lig. 4, 10; Tac. Or. 5; 11; 14; Juv. 2, 51; 14, 132:agit causas liberales,
Cic. Fam. 8, 9: qui ad rem agendam adsunt, M. Cael. ap. Quint. 11, 1, 51:cum (M. Tullius) et ipsam se rem agere diceret,
Quint. 12, 10, 45: Gripe, accede huc;tua res agitur,
is being tried, Plaut. Rud. 4, 4, 104; Quint. 8, 3, 13;and extra-judicially: rogo ad Caesarem meam causam agas,
Cic. Fam. 5, 10:Una (factio) populi causam agebat, altera optimatum,
Nep. Phoc. 3; so, agere, absol., to plead' ad judicem sic agi solet, Cic. Lig. 10:tam solute agere, tam leniter,
id. Brut. 80:tu istuc nisi fingeres, sic ageres?
id. ib. 80; Juv. 7, 143 and 144; 14, 32.— Transf. to common life; with de or acc., to discuss, treat, speak of:Sed estne hic ipsus, de quo agebam?
of whom I was speaking, Ter. Ad. 1, 1, 53:causa non solum exponenda, sed etiam graviter copioseque agenda est,
to be discussed, Cic. Div. in Caecil. 12; id. Verr. 1, 13, 37:Samnitium bella, quae agimus,
are treating of, Liv. 10, 31.—Hence,Agere aliquem reum, to proceed against one as accused, to accuse one, Liv. 4, 42; 24, 25; Tac. A. 14, 18:d.reus agitur,
id. ib. 15, 20; 3, 13; and with the gen. of the crime, with which one is charged:agere furti,
to accuse of theft, Cic. Fam. 7, 22:adulterii cum aliquo,
Quint. 4, 4, 8:injuriarum,
id. 3, 6, 19; and often in the Pandects.—Pass. of the thing which is the subject of accusation, to be in suit or in question; it concerns or affects, is about, etc.:(α).non nunc pecunia, sed illud agitur, quomodo, etc.,
Ter. Heaut. 3, 1, 67:non capitis ei res agitur, sed pecuniae,
the point in dispute, id. Phorm. 4, 3, 26:aguntur injuriae sociorum, agitur vis legum, agitur existimatio, veritasque judiciorum,
Cic. Verr. 2, 4, 51:si magna res, magna hereditas agetur,
id. Fin. 2, 17: qua de re agitur, what the point of dispute or litigation is, id. Brut. 79.—Hence, trop.,Res agitur, the case is on trial, i. e. something is at stake or at hazard, in peril, or in danger:(β).at nos, quarum res agitur, aliter auctores sumus,
Plaut. Stich. 1, 2, 72:quasi istic mea res minor agatur quam tua,
Ter. Heaut. 2, 3, 113:agitur populi Romani gloria, agitur salus sociorum atque amicorum, aguntur certissima populi Romani vectigalia et maxima, aguntur bona multorum civium,
Cic. Imp. Pomp. 2, 6:in quibus eorum aut caput agatur aut fama,
id. Lael. 17, 61; Nep. Att. 15, 2:non libertas solum agebatur,
Liv. 28, 19; Sen. Clem. 1, 20 al.:nam tua res agitur, paries cum proximus ardet,
Hor. Ep. 1, 18, 84 (= in periculo versatur, Lambin.):agitur pars tertia mundi,
is at stake, I am in danger of losing, Ov. M. 5, 372.—Res acta est, the case is over (and done for): acta haec res est;(γ).perii,
this matter is ended, Ter. Heaut. 3, 3, 3: hence, actum est de aliquo or aliqua re, it is all over with a person or thing:actum hodie est de me,
Plaut. Ps. 1, 1, 63:jam de Servio actum,
Liv. 1, 47:actum est de collo meo,
Plaut. Trin. 3, 4, 194.—So also absol.: actumst;ilicet me infelicem,
Plaut. Cist. 4, 2, 17:si animus hominem pepulit, actumst,
id. Trin. 2, 2, 27; Ter. And. 3, 1, 7; Cic. Att. 5, 15:actumst, ilicet, peristi,
Ter. Eun. 1, 1, 9: periimus;actumst,
id. Heaut. 3, 3, 3.—Rem actam agere, to plead a case already finished, i. e. to act to no purpose:10. a.rem actam agis,
Plaut. Ps. 1, 3, 27; id. Cist. 4, 2, 36; Liv. 28, 40; so,actum or acta agere: actum, aiunt, ne agas,
Ter. Phorm. 2, 3, 72; Cic. Att. 9, 18:acta agimus,
id. Am. 22.—Of an orator, Cic. de Or. 1, 31, 142; cf. id. ib. 2, 19, 79:b.quae sic ab illo acta esse constabat oculis, voce, gestu, inimici ut lacrimas tenere non possent,
id. ib. 3, 56, 214:agere fortius et audentius volo,
Tac. Or. 18; 39.—Of an actor, to represent, play, act:11.Ipse hanc acturust Juppiter comoediam,
Plaut. Am. prol. 88; so,fabulam,
Ter. Ad. prol. 12; id. Hec. prol. 22:dum haec agitur fabula,
Plaut. Men. prol. 72 al.:partis,
to have a part in a play, Ter. Phorm. prol. 27:Ballionem illum cum agit, agit Chaeream,
Cic. Rosc. Com. 7:gestum agere in scaena,
id. de Or. 2, 57:dicitur canticum egisse aliquanto magis vigente motu,
Liv. 7, 2 al. — Transf. to other relations, to represent or personate one, to act the part of, to act as, behave like: has partes lenitatis semper egi, Cic. Mur. 3:egi illos omnes adulescentes, quos ille actitat,
id. Fam. 2, 9:amicum imperatoris,
Tac. H. 1, 30:exulem,
id. A. 1, 4:socium magis imperii quam ministrum,
id. H. 2, 83:senatorem,
Tac. A. 16, 28.—So of things poetically:utrinque prora frontem agit,
serves as a bow, Tac. G. 44.—Se agere = se gerere, to carry one's self, to behave, deport one's self:12.tanta mobilitate sese Numidae agunt,
Sall. J. 56, 5:quanto ferocius ante se egerint,
Tac. H. 3, 2 Halm:qui se pro equitibus Romanis agerent,
Suet. Claud. 25:non principem se, sed ministrum egit,
id. ib. 29:neglegenter se et avare agere,
Eutr. 6, 9:prudenter se agebat,
Vulg. 1 Reg. 18, 5:sapienter se agebat,
ib. 4 Reg. 18, 7. —Also absol.:seditiose,
Tac. Agr. 7:facile justeque,
id. ib. 9:superbe,
id. H. 2, 27:ex aequo,
id. ib. 4, 64:anxius et intentus agebat,
id. Agr. 5.—Imper.: age, agite, Ter., Tib., Lucr., Hor., Ov., never using agite, and Catull. never age, with which compare the Gr. age, agete (also accompanied by the particles dum, eia, en, ergo, igitur, jam, modo, nuncjam, porro, quare, quin, sane, vero, verum, and by sis); as an exclamation.a.In encouragement, exhortation, come! come on! (old Engl. go to!) up! on! quick! (cf. I. B. fin.).(α).In the sing.:(β).age, adsta, mane, audi, Enn. ap. Delr. Synt. 1, 99: age i tu secundum,
come, follow me! Plaut. Am. 2, 1, 1:age, perge, quaeso,
id. Cist. 2, 3, 12:age, da veniam filio,
Ter. Ad. 5, 8, 14:age, age, nunc experiamur,
id. ib. 5, 4, 23:age sis tu... delude,
Plaut. As. 3, 3, 89; id. Ep. 3, 4, 39; Cic. Tusc. 2, 18; id. Rosc. Am. 16:quanto ferocius ante se egerint, agedum eam solve cistulam,
Plaut. Am. 2, 2, 151; id. Capt. 3, 4, 39:Agedum vicissim dic,
Ter. Heaut. 2, 3, 69; id. Eun. 4, 4, 27:agedum humanis concede,
Lucr. 3, 962:age modo hodie sero,
Ter. Heaut. 2, 3, 103:age nuncjam,
id. And. 5, 2, 25:En age, quid cessas,
Tib. 2, 2, 10:Quare age,
Verg. A. 7, 429:Verum age,
id. ib. 12, 832:Quin age,
id. G. 4, 329:en, age, Rumpe moras,
id. ib. 3, 43:eia age,
id. A. 4, 569.—In the plur.:b.agite, pugni,
up, fists, and at 'em! Plaut. Am. 1, 1, 146:agite bibite,
id. Curc. 1, 1, 88; id. Stich. 1, 3, 68:agite in modum dicite,
Cat. 61, 38:Quare agite... conjungite,
id. 64, 372; Verg. A. 1, 627:vos agite... volvite,
Val. Fl. 3, 311:agite nunc, divites, plorate,
Vulg. Jac. 5, 1:agitedum,
Liv. 3, 62.—Also age in the sing., with a verb in the plur. (cf. age tamnete, Hom. Od. 3, 332; age dê trapeiomen, id. Il. 3, 441):age igitur, intro abite,
Plaut. Mil. 3, 3, 54:En agedum convertite,
Prop. 1, 1, 21:mittite, agedum, legatos,
Liv. 38, 47:Ite age,
Stat. Th. 10, 33:Huc age adeste,
Sil. 11, 169.—In transitions in discourse, well then! well now! well! (esp. in Cic. Or. very freq.). So in Plaut. for resuming discourse that has been interrupted: age, tu interea huic somnium narra, Curc. 2, 2, 5: nunc age, res quoniam docui non posse creari, etc., well now, since I have taught, etc., Lucr. 1, 266:c.nunc age, quod superest, cognosce et clarius audi,
id. 1, 920; so id. 1, 952; 2, 62; 333; 730; 3, 418;4, 109 al.: age porro, tu, qui existimari te voluisti interpretem foederum, cur, etc.,
Cic. Verr. 2, 5, 22; so id. Rosc. Am. 16; id. Part. 12; id. Att. 8, 3.—And age (as in a.) with a verb in the plur.:age vero, ceteris in rebus qualis sit temperantia considerate,
Cic. Imp. Pomp. 14; so id. Sull. 26; id. Mil. 21; id. Rosc. Am. 37.—As a sign of assent, well! very well! good! right! Age, age, mansero, Plaut. As. 2, 2, 61: age, age, jam ducat;► Position.dabo,
Ter. Phorm. 4, 3, 57:Age, veniam,
id. And. 4, 2, 30:age, sit ita factum,
Cic. Mil. 19:age sane,
Plaut. Ps. 5, 2, 27; Cic. Fin. 2, 35, 119.—Age, used with another verb in the imperative, regularly stands before it, but in poetry, for the sake of the metre, it,I.Sometimes follows such verb; as,a.In dactylic metre:b.Cede agedum,
Prop. 5, 9, 54:Dic age,
Verg. A. 6, 343; Hor. S. 2, 7, 92; Ov. F. 1, 149:Esto age,
Pers. 2, 42:Fare age,
Verg. A. 3, 362:Finge age,
Ov. H. 7, 65:Redde age,
Hor. S. 2, 8, 80:Surge age,
Verg. A. 3, 169; 8, 59; 10, 241; Ov. H. 14, 73:Vade age,
Verg. A. 3, 462; 4, 422; so,agite: Ite agite,
Prop. 4, 3, 7.—In other metres (very rarely):II.appropera age,
Plaut. Cas. 2, 2, 38:dic age,
Hor. C. 1, [p. 77] 32, 3; 2, 11, 22;3, 4, 1.—So also in prose (very rarely): Mittite agedum,
Liv. 38, 47:procedat agedum ad pugnam,
id. 7, 9.—It is often separated from such verb:1.age me huc adspice,
Plaut. Am. 2, 2, 118; id. Capt. 5, 2, 1:Age... instiga,
Ter. And. 4, 2, 10; 5, 6, 11:Quare agite... conjungite,
Cat. 64, 372:Huc age... veni,
Tib. 2, 5, 2:Ergo age cervici imponere nostrae,
Verg. A. 2, 707:en age segnis Rumpe moras,
id. G. 3, 42:age te procellae Crede,
Hor. C. 3, 27, 62:Age jam... condisce,
id. ib. 4, 11, 31; id. S. 2, 7, 4.—Hence,ăgens, entis, P. a.A.Adj.1.Efficient, effective, powerful (only in the rhet. lang. of Cic.):► 2.utendum est imaginibus agentibus, acribus, insignitis,
Cic. de Or. 2, 87, 358:acre orator, incensus et agens,
id. Brut. 92, 317.— Comp. and sup. not used.Agentia verba, in the grammarians, for verba activa, Gell. 18, 12.—B.Subst.: ăgentes, ium.a.Under the emperors, a kind of secret police (also called frumentarii and curiosi), Aur. Vict. Caes. 39 fin.; Dig. 1, 12; 1, 20; 21; 22; 23, etc.; Amm. 15, 3; 14, 11 al.—b.For agrimensores, land-surveyors, Hyg. Lim. p. 179.—2.actus, a, um, P. a. Lit., that has been transacted in the Senate, in the forum, before the courts of justice, etc.; hence,A.actum, i, n., a public transaction in the Senate, before the people, or before a single magistrate:B.actum ejus, qui in re publica cum imperio versatus sit,
Cic. Phil. 1, 7:acta Caesaris servanda censeo,
id. ib. 1, 7:acta tui praeclari tribunatus,
id. Dom. 31.—acta publĭca, or absol.: acta, orum, n., the register of public acts, records, journal. Julius Caesar, in his consulship, ordered that the doings of the Senate (diurna acta) should be made public, Suet. Caes. 20; cf. Ernest. Exc. 1;1.but Augustus again prohibited it,
Suet. Aug. 36. Still the acts of the Senate were written down, and, under the succeeding emperors. certain senators were appointed to this office (actis vel commentariis Senatus conficiendis), Tac. A. 5, 4. They had also public registers of the transactions of the assemblies of the people, and of the different courts of justice;also of births and deaths, marriages, divorces, etc., which were preserved as sources of future history.—Hence, diurna urbis acta,
the city journal, Tac. A. 13, 31:acta populi,
Suet. Caes. 20:acta publica,
Tac. A. 12, 24; Suet. Tib. 8; Plin. Ep. 7, 33:urbana,
id. ib. 9, 15; which were all comprehended under the gen. name acta.With the time added:2.acta eorum temporum,
Plin. 7, 13, 11, § 60:illius temporis,
Ascon. Mil. 44, 16:ejus anni,
Plin. 2, 56, 57, § 147.—Absol., Cic. Fam. 12, 8; 22, 1; 28, 3; Sen. Ben. 2, 10; 3, 16; Suet. Calig. 8; Quint. 9, 3; Juv. 2, 136: Quis dabit historico, quantum daret acta legenti, i. e. to the actuarius, q. v., id. 7, 104; cf. Bahr's Rom. Lit. Gesch. 303.—C.acta triumphōrum, the public record of triumphs, fuller than the Fasti triumphales, Plin. 37, 2, 6, § 12.—D.acta fŏri (v. Inscr. Grut. 445, 10), the records,a.Of strictly historical transactions, Amm. 22, 3, 4; Dig. 4, 6, 33, § 1.—b.Of matters of private right, as wills, gifts, bonds (acta ad jus privatorum pertinentia, Dig. 49, 14, 45, § 4), Fragm. Vat. §§ 249, 266, 268, 317.—E.acta militarĭa, the daily records of the movements of a legion, Veg. R. R. 2, 19. -
31 ago
ăgo, egi, actum, 3, v. a. (axim = egerim, Pac. ap. Non. 505, 22; Paul. ex Fest. s. v. axitiosi, p. 3 Mull.;I.axit = egerit,
Paul. Diac. 3, 3;AGIER = agi,
Cic. Off. 3, 15;agentum = agentium,
Vulc. Gall. Av. Cass. 4, 6) [cf. agô; Sanscr. ag, aghami = to go, to drive; agmas = way, train = ogmos; agis = race, contest = agôn; perh. also Germ. jagen, to drive, to hunt], to put in motion, to move (syn.: agitare, pellere, urgere).Lit.A.Of cattle and other animals, to lead, drive.a.Absol.: agas asellum, Seip. ap. Cic. de Or. 2, 64, 258:b.jumenta agebat,
Liv. 1, 48:capellas ago,
Verg. E. 1, 13:Pars quia non veniant pecudes, sed agantur, ab actu etc.,
Ov. F. 1, 323:caballum,
Hor. Ep. 1, 18, 36.—With acc. of place, prep., sup., or inf.:B. a.agere bovem Romam,
Curt. 1, 45:equum in hostem,
id. 7, 4:Germani in amnem aguntur,
Tac. H. 5, 21:acto ad vallum equo,
id. A. 2, 13:pecora per calles,
Curt. 7, 11:per devia rura capellas,
Ov. M. 1, 676:pecus pastum,
Varr. L. L. 6, 41, p. 88 Mull.:capellas potum age,
Verg. E. 9, 23:pecus egit altos Visere montes,
Hor. C. 1, 2, 7.—Absol.:b.agmen agens equitum,
Verg. A. 7, 804.—With prep., abl., or inf.:C.vinctum ante se Thyum agebat,
Nep. Dat. 3:agitur praeceps exercitus Lydorum in populos,
Sil. 4, 720:(adulteram) maritus per omnem vicum verbere agit,
Tac. G. 19; Suet. Calig. 27:captivos prae se agentes,
Curt. 7, 6; Liv. 23, 1:acti ante suum quisque praedonem catenati,
Quint. 8, 3, 69:captivos sub curribus agere,
Mart. 8, 26:agimur auguriis quaerere exilia,
Verg. A. 3, 5;and simple for comp.: multis milibus armatorum actis ex ea regione = coactis,
Liv. 44, 31.— In prose: agi, to be led, to march, to go:quo multitudo omnis consternata agebatur,
Liv. 10, 29: si citius agi vellet agmen, that the army would move, or march on quicker, id. 2, 58:raptim agmine acto,
id. 6, 28; so id. 23, 36; 25, 9.— Trop.:egit sol hiemem sub terras,
Verg. G. 4, 51:poemata dulcia sunto Et quocumque volent animum auditoris agunto,
lead the mind, Hor. A. P. 100. —Hence, poet.: se agere, to betake one's self, i. e. to go, to come (in Plaut. very freq.;also in Ter., Verg., etc.): quo agis te?
where are you going? Plaut. Am. 1, 1, 294:unde agis te?
id. Most. 1, 4, 28; so id. ib. 3, 1, 31; id. Mil. 3, 2, 49; id. Poen. 1, 2, 120; id. Pers. 4, 3, 13; id. Trin. 4, 3, 71:quo hinc te agis?
where are you going, Ter. And. 4, 2, 25:Ecce gubernator sese Palinurus agebat,
was moving along, Verg. A. 6, 337:Aeneas se matutinus agebat,
id. ib. 8, 465:is enim se primus agebat,
for he strode on in front, id. ib. 9, 696.—Also without se:Et tu, unde agis?
Plaut. Bacch. 5, 1, 20:Quo agis?
id. Pers. 2, 2, 34:Huc age,
Tib. 2, 5, 2 (unless age is here to be taken with veni at the end of the line).—To drive or carry off (animals or men), to steal, rob, plunder (usually abigere):D.Et redigunt actos in sua rura boves,
Ov. F. 3, 64.—So esp. freq. of men or animals taken as booty in war, while ferre is used of portable things; hence, ferre et agere (as in Gr. agein kai pherein, Hom. Il. 5, 484; and reversed, pherein kai agein, in Hdt. and Xen.; cf.:rapiunt feruntque,
Verg. A. 2, 374:rapere et auferre,
Cic. Off. 1, 14), in gen., to rob, to plunder: res sociorum ferri agique vidit, Liv. 22, 3:ut ferri agique res suas viderunt,
id. 38, 15; so id. 3, 37;so also: rapere agereque: ut ex alieno agro raperent agerentque,
Liv. 22, 1, 2; but portari atque agi means to bear and carry, to bring together, in Caes. B. C. 2, 29 (as pherein kai agein in Plat. Phaedr. 279, C):ne pulcram praedam agat,
Plaut. Aul. 4, 2, 3:urbes, agros vastare, praedas agere,
Sall. J. 20, 8; 32, 3:pecoris et mancipiorum praedas,
id. ib. 44, 5;so eccl. Lat.: agere praedas de aliquo,
Vulg. Jud. 9, 16; ib. 1 Reg. 27, 8; cf. Gron. Obs. 3, 22, 633.—To chase, pursue, press animals or men, to drive about or onwards in flight (for the usual agitare).a.Of animals:b.apros,
Verg. G. 3, 412:cervum,
id. A. 7, 481; cf. id. ib. 4, 71:citos canes,
Ov. H. 5, 20:feros tauros,
Suet. Claud. 21.—Of men:E.ceteros ruerem, agerem,
Ter. Ad. 3, 2, 21 (= prosequerer, premerem, Don.):ita perterritos egerunt, ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 12:Demoleos cursu palantis Troas agebat,
Verg. A. 5, 265; cf. id. ib. 1, 574:aliquem in exsilium,
Liv. 25, 2; so Just. 2, 9, 6; 16, 4, 4; 17, 3, 17;22, 1, 16 al.: aliquem in fugam,
id. 16, 2, 3.—Of inanimate or abstract objects, to move, impel, push forwards, advance, carry to or toward any point:F.quid si pater cuniculos agat ad aerarium?
lead, make, Cic. Off. 3, 23, 90:egisse huc Alpheum vias,
made its way, Verg. A. 3, 695:vix leni et tranquillo mari moles agi possunt,
carry, build out, Curt. 4, 2, 8:cloacam maximam sub terram agendam,
to be carried under ground, Liv. 1, 56;so often in the histt., esp. Caes. and Livy, as t. t., of moving forwards the battering engines: celeriter vineis ad oppidum actis,
pushed forwards, up, Caes. B. G. 2, 12 Herz.; so id. ib. 3, 21; 7, 17; id. B. C. 2, 1; Liv. 8, 16:accelerant acta pariter testudine Volsci,
Verg. A. 9, 505 al.:fugere colles campique videntur, quos agimus praeter navem, i. e. praeter quos agimus navem,
Lucr. 4, 391:in litus passim naves egerunt,
drove the ships ashore, Liv. 22, 19:ratem in amnem,
Ov. F. 1, 500:naves in advorsum amnem,
Tac. H. 4, 22.— Poet.: agere navem, to steer or direct a ship, Hor. Ep. 2, 1, 114; so,agere currum,
to drive a chariot, Ov. M. 2, 62; 2, 388 al.—To stir up, to throw out, excite, cause, bring forth (mostly poet.):G.scintillasque agere ac late differre favillam,
to throw out sparks and scatter ashes far around, Lucr. 2, 675:spumas ore,
Verg. G. 3, 203; so Cic. Verr. 2, 4, 66:piceum Flumen agit,
Verg. A. 9, 814:qui vocem cubantes sensim excitant, eandemque cum egerunt, etc.,
when they have brought it forth, Cic. de Or. 1, 59, 251. —Hence, animam agere, to expel the breath of life, give up the ghost, expire:agens animam spumat,
Lucr. 3, 493:anhelans vaga vadit, animam agens,
Cat. 63, 31:nam et agere animam et efflare dicimus,
Cic. Tusc. 1, 9, 19:Hortensius, cum has litteras scripsi, animam agebat,
id. Fam. 8, 13, 2; so Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:eodem tempore et gestum et animam ageres,
Cic. Rosc. Com. 8:Est tanti habere animam ut agam?
Sen. Ep. 101, 12; and with a play upon words: semper agis causas et res agis, Attale, semper. Est, non est, quod agas, Attale, semper agis. Si res et causae desunt, agis, Attale, mulas;Attale, ne quod agas desit, agas animam,
Mart. 1, 80.—Of plants, to put forth or out, to shoot, extend:II.(salices) gemmas agunt,
Varr. R. R. 1, 30:florem agere coeperit ficus,
Col. R. R. 5, 10, 10:frondem agere,
Plin. 18, 6, 8, § 45:se ad auras palmes agit,
Verg. G. 2, 364:(platanum) radices trium et triginta cubitorum egisse,
Varr. R. R. 1, 37, 15:per glebas sensim radicibus actis,
Ov. M. 4, 254; so id. ib. 2, 583:robora suas radices in profundum agunt,
Plin. 16, 31, 56, § 127.—Metaph.:vera gloria radices agit,
Cic. Off. 2, 12, 43:pluma in cutem radices egerat imas,
Ov. M. 2, 582.Trop.A.Spec., to guide, govern:B.Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur,
Verg. A. 1, 574; cf. Forbig. ad h. 1., who considers it the only instance of this use, and compares a similar use of agô; v. L. and S. s. v. II. 2.—In gen., to move, impel, excite, urge to a thing, to prompt or induce to:C.si quis ad illa deus te agat,
Hor. S. 2, 7, 24:una plaga ceteros ad certamen egit,
Liv. 9, 41; 8, 7; 39, 15: quae te, germane, furentem Mens agit in facinus? Ov. M. 5, 14:totis mentibus acta,
Sil. 10, 191:in furorem agere,
Quint. 6, 1, 31:si Agricola in ipsam gloriam praeceps agebatur,
Tac. Agr. 41:provinciam avaritia in bellum egerat,
id. A. 14, 32.—To drive, stir up, excite, agitate, rouse vehemently (cf. agito, II.):D.me amor fugat, agit,
Plaut. Cist. 2, 1, 8:agunt eum praecipitem poenae civium Romanorum,
Cic. Verr. 1, 3:perpetua naturalis bonitas, quae nullis casibus neque agitur neque minuitur,
Nep. Att. 9, 1 Brem.:opportunitas, quae etiam mediocres viros spe praedae transvorsos agit,
i. e. leads astray, Sall. J. 6, 3; 14, 20; so Sen. Ep. 8, 3.— To pursue with hostile intent, to persecute, disturb, vex, to attack, assail (for the usu. agitare; mostly poet.):reginam Alecto stimulis agit undique Bacchi,
Verg. A. 7, 405:non res et agentia (i. e. agitantia, vexantia) verba Lycamben,
Hor. Ep. 1, 19, 25:acerba fata Romanos agunt,
id. Epod 7, 17:diris agam vos,
id. ib. 5, 89:quam deus ultor agebat,
Ov. M. 14, 750:futurae mortis agor stimulis,
Luc. 4, 517; cf. Matth. ad Cic. Mur. § 21.—To drive at something, to pursue a course of action, i. e. to make something an object of action; either in the most general sense, like the Engl. do and the Gr. prattein, for every kind of mental or physical employment; or, in a more restricted sense, to exhibit in external action, to act or perform, to deliver or pronounce, etc., so that after the act is completed nothing remains permanent, e. g. a speech, dance, play, etc. (while facere, to make, poiein, denotes the production of an object which continues to exist after the act is completed; and gerere, the performance of the duties of an office or calling).—On these significations, v. Varr. 6, 6, 62, and 6, 7, 64, and 6, 8, 72.—For the more restricted signif. v. Quint. 2, 18, 1 sq.; cf. Manut. ad Cic. Fam. 7, 12; Hab. Syn. 426.1. a.With the gen. objects, aliquid, nihil, plus, etc.:b.numquam se plus agere quam nihil cum ageret,
Cic. Rep. 1, 17 (cf. with this, id. Off. 3, 1: numquam se minus otiosum esse quam cum otiosus esset): mihi, qui nihil agit, esse omnino non videtur. id. N. D. 2, 16, 46:post satietatem nihil (est) agendum,
Cels. 1, 2.—Hence,Without object:c.aliud agendi tempus, aliud quiescendi,
Cic. N. D. 2, 53, 132; Juv. 16, 49:agendi tempora,
Tac. H. 3, 40:industria in agendo, celeritas in conficiendo,
Cic. Imp. Pomp. 10, 29.—In colloquial lang., to do, to fare, get on: quid agis? what are you doing? M. Tulli, quid agis? Cic. Cat. 1, 11:d.Quid agis?
What's your business? Plaut. Stich. 2, 2, 9; also, How goes it with you? How are you? ti pratteis, Plaut. Curc. 2, 1, 20; Cic. Fam. 7, 11 al.; Hor. S. 1, 9, 4:vereor, quid agat,
how he is, Cic. Att. 9, 17:ut sciatis, quid agam,
Vulg. Ephes. 6, 21:prospere agit anima tua,
fares well, ib. 3 Joan. 2:quid agitur?
how goes it with you? how do you do? how are you? Plaut. Ps. 1, 1, 17; 1, 5, 42; Ter. Eun. 2, 2, 40:Quid intus agitur?
is going on, Plaut. Cas. 5, 2, 20; id. Ps. 1, 5, 42 al.—With nihil or non multum, to do, i. e. to effect, accomplish, achieve nothing, or not much (orig. belonging to colloquial lang., but in the class. per. even in oratorical and poet. style): nihil agit;e.collum obstringe homini,
Plaut. Curc. 5, 3, 29:nihil agis,
you effect nothing, it is of no use, Ter. Ad. 5, 8, 12:nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum,
Cic. Tusc. 2, 25, 61 Kuhn.; Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 10: cupis, inquit, abire; sed nihil agis;usque tenebo,
Hor. S. 1, 9, 15:[nihil agis,] nihil assequeris,
Cic. Cat. 1, 6, 15 B. and K.:ubi blanditiis agitur nihil,
Ov. M. 6, 685: egerit non multum, has not done much, Curt. ap. Cic. Fam. 7, 29; cf. Ruhnk. ad Rutil. Lup. p. 120.—In certain circumstances, to proceed, do, act, manage (mostly belonging to familiar style): Thr. Quid nunc agimus? Gn. Quin redimus, What shall we do now? Ter. Eun. 4, 7, 41:2.hei mihi! quid faciam? quid agam?
what shall I do? how shall I act? id. Ad. 5, 3, 3:quid agam, habeo,
id. And. 3, 2, 18 (= quid respondeam habeo, Don.) al.:sed ita quidam agebat,
was so acting, Cic. Lig. 7, 21: a Burro minaciter actum, Burrus [p. 75] proceeded to threats, Tac. A. 13, 21.—To pursue, do, perform, transact (the most usual signif. of this word; in all periods; syn.: facere, efficere, transigere, gerere, tractare, curare): cui quod agat institutumst nullo negotio id agit, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 254 Vahl.): ut quae egi, ago, axim, verruncent bene, Pac. ap. Non. 505, 23 (Trag. Rel. p. 114 Rib.):3.At nihil est, nisi, dum calet, hoc agitur,
Plaut. Poen. 4, 2, 92:Ut id agam, quod missus huc sum,
id. Ps. 2, 2, 44: homines quae agunt vigilantes, agitantque, ea si cui in somno accidunt, minus mirum est, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:observabo quam rem agat,
what he is going to do, Plaut. Am. 1, 1, 114:Id quidem ago,
That is what I am doing, Verg. E. 9, 37:res vera agitur,
Juv. 4, 35:Jam tempus agires,
Verg. A. 5, 638:utilis rebus agendis,
Juv. 14, 72:grassator ferro agit rem,
does the business with a dagger, id. 3, 305; 6, 659 (cf.:gladiis geritur res,
Liv. 9, 41):nihil ego nunc de istac re ago,
do nothing about that matter, Plaut. Truc. 4, 4, 8:postquam id actumst,
after this is accomplished, id. Am. 1, 1, 72; so,sed quid actumst?
id. Ps. 2, 4, 20:nihil aliud agebam nisi eum defenderem,
Cic. Sull. 12:ne quid temere ac fortuitu, inconsiderate negligenterque agamus,
id. Off. 1, 29:agamus quod instat,
Verg. E. 9, 66:renuntiaverunt ei omnia, quae egerant,
Vulg. Marc. 6, 30; ib. Act. 5, 35:suum negotium agere,
to mind one's business, attend to one's own affairs, Cic. Off. 1, 9; id. de Or. 3, 55, 211; so,ut vestrum negotium agatis,
Vulg. 1 Thess. 4, 11:neque satis Bruto constabat, quid agerent,
Caes. B. G. 3, 14:postquam res in Africa gestas, quoque modo actae forent, fama divolgavit,
Sall. J. 30, 1:sed tu delibera, utrum colloqui malis an per litteras agere quae cogitas,
Nep. Con. 3, 8 al. —With the spec. idea of completing, finishing: jucundi acti labores, a proverb in Cic. Fin. 2, 32, 105.—To pursue in one's mind, to drive at, to revolve, to be occupied with, think upon, have in view, aim at (cf. agito, II. E., volvo and voluto):4.nescio quid mens mea majus agit,
Ov. H. 12, 212:hoc variis mens ipsa modis agit,
Val. Fl. 3, 392:agere fratri proditionem,
Tac. H. 2, 26:de intranda Britannia,
id. Agr. 13.—With a verbal subst., as a favorite circumlocution for the action indicated by the subst. (cf. in Gr. agô with verbal subst.):5.rimas agere (sometimes ducere),
to open in cracks, fissures, to crack, Cic. Att. 14, 9; Ov. M. 2, 211; Luc. 6, 728: vos qui regalis corporis custodias agitis, keep watch over, guard, Naev. ap. Non. 323, 1; so Liv. 5, 10:vigilias agere,
Cic. Verr. 4, 43, 93; Nep. Thras. 4; Tac. H. 3, 76:excubias alicui,
Ov. F. 3, 245:excubias,
Tac. H. 4, 58:pervigilium,
Suet. Vit. 10:stationem agere,
to keep guard, Liv. 35, 29; Tac. H. 1, 28:triumphum agere,
to triumph, Cic. Fam. 3, 10; Ov. M. 15, 757; Suet. Dom. 6:libera arbitria agere,
to make free decisions, to decide arbitrarily, Liv. 24, 45; Curt. 6, 1, 19; 8, 1, 4:paenitentiam agere,
to exercise repentance, to repent, Quint. 9, 3, 12; Petr. S. 132; Tac. Or. 15; Curt. 8, 6, 23; Plin. Ep. 7, 10; Vulg. Lev. 5, 5; ib. Matt. 3, 2; ib. Apoc. 2, 5:silentia agere,
to maintain silence, Ov. M. 1, 349:pacem agere,
Juv. 15, 163:crimen agere,
to bring accusation, to accuse, Cic. Verr. 4, 22, 48:laborem agere,
id. Fin. 2, 32:cursus agere,
Ov. Am. 3, 6, 95:delectum agere,
to make choice, to choose, Plin. 7, 29, 30, § 107; Quint. 10, 4, 5:experimenta agere,
Liv. 9, 14; Plin. 29, 1, 8, § 18:mensuram,
id. 15, 3, 4, § 14:curam agere,
to care for, Ov. H. 15, 302; Quint. 8, prooem. 18:curam ejus egit,
Vulg. Luc. 10, 34:oblivia agere,
to forget, Ov. M. 12, 540:nugas agere,
to trifle, Plaut. Cist. 2, 3, 29; id. As. 1, 1, 78, and often:officinas agere,
to keep shop, Inscr. Orell. 4266.—So esp.: agere gratias ( poet. grates; never in sing. gratiam), to give thanks, to thank; Gr. charin echein ( habere gratiam is to be or feel grateful; Gr. charin eidenai; and referre gratiam, to return a favor, requite; Gr. charin apodidonai; cf. Bremi ad Nep. Them. 8, 7):diis gratias pro meritis agere,
Plaut. Am. 1, 1, 26:Haud male agit gratias,
id. Aul. 4, 4, 31:Magnas vero agere gratias Thais mihi?
Ter. Eun. 3, 1, 1:Dis magnas merito gratias habeo atque ago,
id. Phorm. 5, 6, 80: Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter, Cic. Fam. 1, 10: immortales ago tibi gratias agamque dum vivam;nam relaturum me adfirmare non possum,
id. ib. 10, 11, 1: maximas tibi omnes gratias agimus, C. Caesar;majores etiam habemus,
id. Marcell. 11, 33:Trebatio magnas ago gratias, quod, etc.,
id. Fam. 11, 28, 8: renuntiate gratias regi me agere;referre gratiam aliam nunc non posse quam ut suadeam, ne, etc.,
Liv. 37, 37: grates tibi ago, summe Sol, vobisque, reliqui Caelites, * Cic. Rep. 6, 9:gaudet et invito grates agit inde parenti,
Ov. M. 2, 152; so id. ib. 6, 435; 484; 10, 291; 681; 14, 596; Vulg. 2 Reg. 8, 10; ib. Matt. 15, 36 al.;and in connection with this, laudes agere: Jovis fratri laudes ago et grates gratiasque habeo,
Plaut. Trin. 4, 1, 2:Dianae laudes gratesque agam,
id. Mil. 2, 5, 2; so,diis immortalibus laudesque et grates egit,
Liv. 26, 48:agi sibi gratias passus est,
Tac. Agr. 42; so id. H. 2, 71; 4, 51; id. A. 13, 21; but oftener grates or gratis in Tac.:Tiberius egit gratis benevolentiae patrum, A. 6, 2: agit grates,
id. H. 3, 80; 4, 64; id. A. 2, 38; 2, 86; 3, 18; 3, 24; 4, 15 al.—Of time, to pass, spend (very freq. and class.): Romulus in caelo cum dis agit aevom, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 12, 28; so Pac. id. ib. 2, 21, 49, and Hor. S. 1, 5, 101:6.tempus,
Tac. H. 4, 62; id. A. 3, 16: domi aetatem, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6:aetatem in litteris,
Cic. Leg. 2, 1, 3:senectutem,
id. Sen. 3, 7; cf. id. ib. 17, 60:dies festos,
id. Verr. 2, 4, 48; Tac. G. 17:otia secura,
Verg. G. 3, 377; Ov. F. 1, 68; 4, 926:ruri agere vitam,
Liv. 7, 39, and Tac. A. 15, 63:vitam in terris,
Verg. G. 2, 538:tranquillam vitam agere,
Vulg. 1 Tim. 2, 2:Hunc (diem) agerem si,
Verg. A. 5, 51:ver magnus agebat Orbis,
id. G. 2, 338:aestiva agere,
to pass, be in, summer quarters, Liv. 27, 8; 27, 21; Curt. 5, 8, 24.— Pass.:menses jam tibi esse actos vides,
Plaut. Am. 1, 3, 2:mensis agitur hic septimus,
Ter. Hec. 3, 3, 34, and Ov. M. 7, 700:melior pars acta (est) diei,
Verg. A. 9, 156; Juv. 4, 66; Tac. A. 15, 63:acta est per lacrimas nox,
Ov. H. 12, 58 Ruhnk.:tunc principium anni agebatur,
Liv. 3, 6:actis quindecim annis in regno,
Just. 41, 5, 9:Nona aetas agitur,
Juv. 13, 28 al. —With annus and an ordinal, to be of a certain age, to be so old:quartum annum ago et octogesimum,
am eighty-four years old, Cic. Sen. 10, 32:Annum agens sextum decimum patrem amisit,
Suet. Caes. 1.—Metaph.: sescentesimum et quadragesimum annum urbs nostra agebat, was in its 640 th year, Tac. G. 37.— Hence also absol. (rare), to pass or spend time, to live, to be, to be somewhere:civitas laeta agere,
was joyful, Sall. J. 55, 2:tum Marius apud primos agebat,
id. ib. 101, 6:in Africa, qua procul a mari incultius agebatur,
id. ib. 89, 7:apud illos homines, qui tum agebant,
Tac. A. 3, 19:Thracia discors agebat,
id. ib. 3, 38:Juxta Hermunduros Naristi agunt,
Tac. G. 42:ultra jugum plurimae gentes agunt,
id. ib. 43:Gallos trans Padum agentes,
id. H. 3, 34:quibus (annis) exul Rhodi agit,
id. A. 1, 4:agere inter homines desinere,
id. ib. 15, 74:Vitellius non in ore volgi agere,
was not in the sight of the people, id. H. 3, 36:ante aciem agere,
id. G. 7; and:in armis agere,
id. A. 14, 55 = versari.—In the lang. of offerings, t. t., to despatch the victim, to kill, slay. In performing this rite, the sacrificer asked the priest, agone, shall I do it? and the latter answered, age or hoc age, do it:7.qui calido strictos tincturus sanguine cultros semper, Agone? rogat, nec nisi jussus agit,
Ov. F. 1. 321 (cf. agonia and agonalia):a tergo Chaeream cervicem (Caligulae) gladio caesim graviter percussisse, praemissa voce,
hoc age, Suet. Calig. 58; id. Galb. 20. —This call of the priest in act of solemn sacrifice, Hoc age, warned the assembled multitude to be quiet and give attention; hence hoc or id and sometimes haec or istuc agere was used for, to give attention to, to attend to, to mind, heed; and followed by ut or ne, to pursue a thing, have it in view, aim at, design, etc.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 1, 2, 15, and Suet. Calig. 58: hoc agite, Plaut. As. prol. init.:Hoc age,
Hor. S. 2, 3, 152; id. Ep. 1, 6, 31:Hoc agite, of poetry,
Juv. 7, 20:hoc agamus,
Sen. Clem. 1, 12:haec agamus,
Cic. Tusc. 1, 49:agere hoc possumus,
Lucr. 1, 41; 4, 969; Juv. 7, 48:hoccine agis an non? hoc agam,
id. ib., Ter. And. 1, 2, 15; 2, 5, 4:nunc istuc age,
id. Heaut. 3, 2, 47; id. Phorm. 2, 3, 3 al.:Hoc egit civis Romanus ante te nemo,
Cic. Lig. 4, 11:id et agunt et moliuntur,
id. Mur. 38:(oculi, aures, etc.) quasi fenestrae sunt animi, quibus tamen sentire nihil queat mens, nisi id agat et adsit,
id. Tusc. 1, 20, 46: qui id egerunt, ut gentem... collocarent, aimed at this, that, etc., id. Cat. 4, 6, 12:qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,
keep it in view, that, id. Off. 1, 13, 41:idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?
id. Lig. 6, 18:Hoc agit, ut doleas,
Juv. 5, 157:Hoc age, ne mutata retrorsum te ferat aura,
Hor. Ep. 1, 18, 88:Quid tuus ille destrictus gladius agebat?
have in view, mean, Cic. Leg. 3, 9:Quid aliud egimus nisi ut, quod hic potest, nos possemus?
id. ib. 4, 10:Sin autem id actum est, ut homines postremi pecuniis alienis locupletarentur,
id. Rosc. Am. 47, 137:certiorem eum fecit, id agi, ut pons dissolveretur,
Nep. Them. 5, 1:ego id semper egi, ne bellis interessem,
Cic. Fam. 4, 7.—Also, the opp.: alias res or aliud agere, not to attend to, heed, or observe, to pursue secondary or subordinate objects: Ch. Alias res agis. Pa. Istuc ago equidem, Ter. Eun. 2, 3, 57; id. Hec. 5, 3, 28:usque eo animadverti eum jocari atque alias res agere,
Cic. Rosc. Am. 22:atqui vides, quam alias res agamus,
id. de Or. 3, 14, 51; id. Brut. 66, 233:aliud agens ac nihil ejusmodi cogitans,
id. Clu. 64.—In relation to public affairs, to conduct, manage, carry on, administer: agere bellum, to carry on or wage war (embracing the whole theory and practice of war, while bellum gerere designates the bodily and mental effort, and the bearing of the necessary burdens; and bellum facere, the actual outbreak of hostile feelings, v. Herz. ad Caes. B. G. 28):8.qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum agere instituerunt,
Caes. B. G. 3, 28:Antiochus si tam in agendo bello parere voluisset consiliis ejus (Hannibalis) quam in suscipiendo instituerat, etc.,
Nep. Hann. 8, 3; Curt. 4, 10, 29:aliena bella mercedibus agere,
Mel. 1, 16:Bellaque non puero tractat agenda puer,
Ov. A. A. 1, 182 (also in id. Tr. 2, 230, Gron. Observ. 2, 3, 227, for the usu. obit, with one MS., reads agit; so Merkel).— Poet.:Martem for bellum,
Luc. 4, 2: agere proelium, to give battle (very rare):levibus proeliis cum Gallis actis,
Liv. 22, 9.—Of offices, employments, etc., to conduct, exercise, administer, hold:forum agere,
to hold court, Cic. Fam. 8, 6; and:conventus agere,
to hold the assizes, id. Verr. 5, 11, 28; Caes. B. G. 1, 54; 6, 44;used of the governors of provinces: judicium agere,
Plin. 9, 35, 58, § 120:vivorum coetus agere,
to make assemblies of, to assemble, Tac. A. 16, 34:censum agere,
Liv. 3, 22; Tac. A. 14, 46; Suet. Aug. 27:recensum agere,
id. Caes. 41:potestatem agere,
Flor. 1, 7, 2:honorem agere,
Liv. 8, 26:regnum,
Flor. 1, 6, 2:rem publicam,
Dig. 4, 6, 35, § 8:consulatum,
Quint. 12, 1, 16:praefecturam,
Suet. Tib. 6:centurionatum,
Tac. A. 1, 44:senatum,
Suet. Caes. 88:fiscum agere,
to have charge of the treasury, id. Dom. 12:publicum agere,
to collect the taxes, id. Vesp. 1:inquisitionem agere,
Plin. 29, 1, 8, § 18:curam alicujus rei agere,
to have the management of, to manage, Liv. 6, 15; Suet. Claud. 18:rei publicae curationem agens,
Liv. 4, 13: dilectum agere, to make a levy, to levy (postAug. for dilectum habere, Cic., Caes., Sall.), Quint. 12, 3, 5; Tac. A. 2, 16; id. Agr. 7 and 10; id. H. 2, 16, 12; Suet. Calig. 43. —Of civil and political transactions in the senate, the forum, before tribunals of justice, etc., to manage or transact, to do, to discuss, plead, speak, deliberate; constr. aliquid or de aliqua re:a.velim recordere, quae ego de te in senatu egerim, quae in contionibus dixerim,
Cic. Fam. 5, 2; 1, 9:de condicionibus pacis,
Liv. 8, 37:de summa re publica,
Suet. Caes. 28:cum de Catilinae conjuratione ageretur in curia,
id. Aug. 94:de poena alicujus,
Liv. 5, 36:de agro plebis,
id. 1, 46.—Hence the phrase: agere cum populo, of magistrates, to address the people in a public assembly, for the purpose of obtaining their approval or rejection of a thing (while [p. 76] agere ad populum signifies to propose, to bring before the people):cum populo agere est rogare quid populum, quod suffragiis suis aut jubeat aut vetet,
Gell. 13, 15, 10:agere cum populo de re publica,
Cic. Verr. 1, 1, 12; id. Lael. 25, 96:neu quis de his postea ad senatum referat neve cum populo agat,
Sall. C. 51, 43.—So also absol.:hic locus (rostra) ad agendum amplissimus,
Cic. Imp. Pomp. 1:Metellus cum agere coepisset, tertio quoque verbo orationis suae me appellabat,
id. Fam. 5, 2.— Transf. to common life.Agere cum aliquo, de aliquo or re or ut, to treat, deal, negotiate, confer, talk with one about a person or thing; to endeavor to persuade or move one, that, etc.: nihil age tecum (sc. cum odore vini);b.ubi est ipsus (vini lepos)?
I have nothing to do with you, Plaut. Curc. 1, 2, 11:Quae (patria) tecum, Catilina, sic agit,
thus pleads, Cic. Cat. 1, 6, 18:algae Inquisitores agerent cum remige nudo,
Juv. 4, 49:haec inter se dubiis de rebus agebant,
thus treated together, Verg. A. 11, 445:de quo et praesens tecum egi diligenter, et scripsi ad te accurate antea,
Cic. Fam. 13, 75:egi cum Claudia et cum vestra sorore Mucia, ut eum ab illa injuria deterrerent,
id. ib. 5, 2:misi ad Metellum communes amicos, qui agerent cum eo, ut de illa mente desisteret,
id. ib. 5, 2:Callias quidam egit cum Cimone, ut eam (Elpinicen) sibi uxorem daret,
Nep. Cim. 1, 3.—Also absol.:Alcibiades praesente vulgo agere coepit,
Nep. Alc. 8, 2:si qua Caesares obtinendae Armeniae egerant,
Tac. A. 15, 14:ut Lucretius agere varie, rogando alternis suadendoque coepit,
Liv. 2, 2.—In Suet. once agere cum senatu, with acc. and inf., to propose or state to the Senate:Tiberius egit cum senatu non debere talia praemia tribui,
Suet. Tib. 54.—With the advv. bene, praeclare, male, etc., to deal well or ill with one, to treat or use well or ill:9.facile est bene agere cum eis, etc.,
Cic. Phil. 14, 11:bene egissent Athenienses cum Miltiade, si, etc.,
Val. Max. 5, 3, 3 ext.; Vulg. Jud. 9, 16:praeclare cum aliquo agere,
Cic. Sest. 23:Male agis mecum,
Plaut. As. 1, 3, 21:qui cum creditoribus suis male agat,
Cic. Quinct. 84; and:tu contra me male agis,
Vulg. Jud. 11, 27.—Freq. in pass., to be or go well or ill with one, to be well or badly off:intelleget secum actum esse pessime,
Cic. Verr. 2, 3, 50:praeclare mecum actum puto,
id. Fam. 9, 24; so id. ib. 5, 18: exstat cujusdam non inscitus jocus bene agi potuisse cum rebus humanis, si Domitius pater talem habuisset uxorem, it would have gone well with human affairs, been well for mankind, if, etc., Suet. Ner. 28.—Also absol. without cum: agitur praeclare, si nosmet ipsos regere possumus, it is well done if, etc., it is a splendid thing if, etc., Cic. Fam. 4, 14:vivitur cum eis, in quibus praeclare agitur si sunt simulacra virtutis,
id. Off. 1, 15:bene agitur pro noxia,
Plaut. Mil. 5, 23.—Of transactions before a court or tribunal.a.Aliquid agere ex jure, ex syngrapha, ex sponso, or simply the abl. jure, lege, litibus, obsignatis tabellis, causa, to bring an action or suit, to manage a cause, to plead a case:b.ex jure civili et praetorio agere,
Cic. Caecin. 12:tamquam ex syngrapha agere cum populo,
to litigate, id. Mur. 17:ex sponso egit,
id. Quint. 9: Ph. Una injuriast Tecum. Ch. Lege agito ergo, Go to law, then, Ter. Phorm. 5, 8, 90:agere lege in hereditatem,
Cic. de Or. 1, 38, 175; Ov. F. 1, 48; Liv. 9, 46:cum illo se lege agere dicebat,
Nep. Tim. 5: summo jure agere, to assert or claim one's right to the full extent of the law, Cic. Off. 1, 11:non enim gladiis mecum, sed litibus agetur,
id. Q. Fr. 1, 4:causa quam vi agere malle,
Tac. A. 13, 37:tabellis obsignatis agis mecum,
Cic. Tusc. 5, 11, 33:Jure, ut opinor, agat, jure increpet inciletque,
with right would bring her charge, Lucr. 3, 963; so,Castrensis jurisdictio plura manu agens,
settles more cases by force, Tac. Agr. 9:ubi manu agitur,
when the case is settled by violent hands, id. G. 36.—Causam or rem agere, to try or plead a case; with apud, ad, or absol.:c.causam apud centumviros egit,
Cic. Caecin. 24:Caesar cum ageret apud censores,
Varr. R. R. 1, 7, 10; so with adversus:egi causam adversus magistratus,
Vulg. 2 Esdr. 13, 11:orator agere dicitur causam,
Varr. L. L. 6, 42: causam isto modo agere, Cic. Lig. 4, 10; Tac. Or. 5; 11; 14; Juv. 2, 51; 14, 132:agit causas liberales,
Cic. Fam. 8, 9: qui ad rem agendam adsunt, M. Cael. ap. Quint. 11, 1, 51:cum (M. Tullius) et ipsam se rem agere diceret,
Quint. 12, 10, 45: Gripe, accede huc;tua res agitur,
is being tried, Plaut. Rud. 4, 4, 104; Quint. 8, 3, 13;and extra-judicially: rogo ad Caesarem meam causam agas,
Cic. Fam. 5, 10:Una (factio) populi causam agebat, altera optimatum,
Nep. Phoc. 3; so, agere, absol., to plead' ad judicem sic agi solet, Cic. Lig. 10:tam solute agere, tam leniter,
id. Brut. 80:tu istuc nisi fingeres, sic ageres?
id. ib. 80; Juv. 7, 143 and 144; 14, 32.— Transf. to common life; with de or acc., to discuss, treat, speak of:Sed estne hic ipsus, de quo agebam?
of whom I was speaking, Ter. Ad. 1, 1, 53:causa non solum exponenda, sed etiam graviter copioseque agenda est,
to be discussed, Cic. Div. in Caecil. 12; id. Verr. 1, 13, 37:Samnitium bella, quae agimus,
are treating of, Liv. 10, 31.—Hence,Agere aliquem reum, to proceed against one as accused, to accuse one, Liv. 4, 42; 24, 25; Tac. A. 14, 18:d.reus agitur,
id. ib. 15, 20; 3, 13; and with the gen. of the crime, with which one is charged:agere furti,
to accuse of theft, Cic. Fam. 7, 22:adulterii cum aliquo,
Quint. 4, 4, 8:injuriarum,
id. 3, 6, 19; and often in the Pandects.—Pass. of the thing which is the subject of accusation, to be in suit or in question; it concerns or affects, is about, etc.:(α).non nunc pecunia, sed illud agitur, quomodo, etc.,
Ter. Heaut. 3, 1, 67:non capitis ei res agitur, sed pecuniae,
the point in dispute, id. Phorm. 4, 3, 26:aguntur injuriae sociorum, agitur vis legum, agitur existimatio, veritasque judiciorum,
Cic. Verr. 2, 4, 51:si magna res, magna hereditas agetur,
id. Fin. 2, 17: qua de re agitur, what the point of dispute or litigation is, id. Brut. 79.—Hence, trop.,Res agitur, the case is on trial, i. e. something is at stake or at hazard, in peril, or in danger:(β).at nos, quarum res agitur, aliter auctores sumus,
Plaut. Stich. 1, 2, 72:quasi istic mea res minor agatur quam tua,
Ter. Heaut. 2, 3, 113:agitur populi Romani gloria, agitur salus sociorum atque amicorum, aguntur certissima populi Romani vectigalia et maxima, aguntur bona multorum civium,
Cic. Imp. Pomp. 2, 6:in quibus eorum aut caput agatur aut fama,
id. Lael. 17, 61; Nep. Att. 15, 2:non libertas solum agebatur,
Liv. 28, 19; Sen. Clem. 1, 20 al.:nam tua res agitur, paries cum proximus ardet,
Hor. Ep. 1, 18, 84 (= in periculo versatur, Lambin.):agitur pars tertia mundi,
is at stake, I am in danger of losing, Ov. M. 5, 372.—Res acta est, the case is over (and done for): acta haec res est;(γ).perii,
this matter is ended, Ter. Heaut. 3, 3, 3: hence, actum est de aliquo or aliqua re, it is all over with a person or thing:actum hodie est de me,
Plaut. Ps. 1, 1, 63:jam de Servio actum,
Liv. 1, 47:actum est de collo meo,
Plaut. Trin. 3, 4, 194.—So also absol.: actumst;ilicet me infelicem,
Plaut. Cist. 4, 2, 17:si animus hominem pepulit, actumst,
id. Trin. 2, 2, 27; Ter. And. 3, 1, 7; Cic. Att. 5, 15:actumst, ilicet, peristi,
Ter. Eun. 1, 1, 9: periimus;actumst,
id. Heaut. 3, 3, 3.—Rem actam agere, to plead a case already finished, i. e. to act to no purpose:10. a.rem actam agis,
Plaut. Ps. 1, 3, 27; id. Cist. 4, 2, 36; Liv. 28, 40; so,actum or acta agere: actum, aiunt, ne agas,
Ter. Phorm. 2, 3, 72; Cic. Att. 9, 18:acta agimus,
id. Am. 22.—Of an orator, Cic. de Or. 1, 31, 142; cf. id. ib. 2, 19, 79:b.quae sic ab illo acta esse constabat oculis, voce, gestu, inimici ut lacrimas tenere non possent,
id. ib. 3, 56, 214:agere fortius et audentius volo,
Tac. Or. 18; 39.—Of an actor, to represent, play, act:11.Ipse hanc acturust Juppiter comoediam,
Plaut. Am. prol. 88; so,fabulam,
Ter. Ad. prol. 12; id. Hec. prol. 22:dum haec agitur fabula,
Plaut. Men. prol. 72 al.:partis,
to have a part in a play, Ter. Phorm. prol. 27:Ballionem illum cum agit, agit Chaeream,
Cic. Rosc. Com. 7:gestum agere in scaena,
id. de Or. 2, 57:dicitur canticum egisse aliquanto magis vigente motu,
Liv. 7, 2 al. — Transf. to other relations, to represent or personate one, to act the part of, to act as, behave like: has partes lenitatis semper egi, Cic. Mur. 3:egi illos omnes adulescentes, quos ille actitat,
id. Fam. 2, 9:amicum imperatoris,
Tac. H. 1, 30:exulem,
id. A. 1, 4:socium magis imperii quam ministrum,
id. H. 2, 83:senatorem,
Tac. A. 16, 28.—So of things poetically:utrinque prora frontem agit,
serves as a bow, Tac. G. 44.—Se agere = se gerere, to carry one's self, to behave, deport one's self:12.tanta mobilitate sese Numidae agunt,
Sall. J. 56, 5:quanto ferocius ante se egerint,
Tac. H. 3, 2 Halm:qui se pro equitibus Romanis agerent,
Suet. Claud. 25:non principem se, sed ministrum egit,
id. ib. 29:neglegenter se et avare agere,
Eutr. 6, 9:prudenter se agebat,
Vulg. 1 Reg. 18, 5:sapienter se agebat,
ib. 4 Reg. 18, 7. —Also absol.:seditiose,
Tac. Agr. 7:facile justeque,
id. ib. 9:superbe,
id. H. 2, 27:ex aequo,
id. ib. 4, 64:anxius et intentus agebat,
id. Agr. 5.—Imper.: age, agite, Ter., Tib., Lucr., Hor., Ov., never using agite, and Catull. never age, with which compare the Gr. age, agete (also accompanied by the particles dum, eia, en, ergo, igitur, jam, modo, nuncjam, porro, quare, quin, sane, vero, verum, and by sis); as an exclamation.a.In encouragement, exhortation, come! come on! (old Engl. go to!) up! on! quick! (cf. I. B. fin.).(α).In the sing.:(β).age, adsta, mane, audi, Enn. ap. Delr. Synt. 1, 99: age i tu secundum,
come, follow me! Plaut. Am. 2, 1, 1:age, perge, quaeso,
id. Cist. 2, 3, 12:age, da veniam filio,
Ter. Ad. 5, 8, 14:age, age, nunc experiamur,
id. ib. 5, 4, 23:age sis tu... delude,
Plaut. As. 3, 3, 89; id. Ep. 3, 4, 39; Cic. Tusc. 2, 18; id. Rosc. Am. 16:quanto ferocius ante se egerint, agedum eam solve cistulam,
Plaut. Am. 2, 2, 151; id. Capt. 3, 4, 39:Agedum vicissim dic,
Ter. Heaut. 2, 3, 69; id. Eun. 4, 4, 27:agedum humanis concede,
Lucr. 3, 962:age modo hodie sero,
Ter. Heaut. 2, 3, 103:age nuncjam,
id. And. 5, 2, 25:En age, quid cessas,
Tib. 2, 2, 10:Quare age,
Verg. A. 7, 429:Verum age,
id. ib. 12, 832:Quin age,
id. G. 4, 329:en, age, Rumpe moras,
id. ib. 3, 43:eia age,
id. A. 4, 569.—In the plur.:b.agite, pugni,
up, fists, and at 'em! Plaut. Am. 1, 1, 146:agite bibite,
id. Curc. 1, 1, 88; id. Stich. 1, 3, 68:agite in modum dicite,
Cat. 61, 38:Quare agite... conjungite,
id. 64, 372; Verg. A. 1, 627:vos agite... volvite,
Val. Fl. 3, 311:agite nunc, divites, plorate,
Vulg. Jac. 5, 1:agitedum,
Liv. 3, 62.—Also age in the sing., with a verb in the plur. (cf. age tamnete, Hom. Od. 3, 332; age dê trapeiomen, id. Il. 3, 441):age igitur, intro abite,
Plaut. Mil. 3, 3, 54:En agedum convertite,
Prop. 1, 1, 21:mittite, agedum, legatos,
Liv. 38, 47:Ite age,
Stat. Th. 10, 33:Huc age adeste,
Sil. 11, 169.—In transitions in discourse, well then! well now! well! (esp. in Cic. Or. very freq.). So in Plaut. for resuming discourse that has been interrupted: age, tu interea huic somnium narra, Curc. 2, 2, 5: nunc age, res quoniam docui non posse creari, etc., well now, since I have taught, etc., Lucr. 1, 266:c.nunc age, quod superest, cognosce et clarius audi,
id. 1, 920; so id. 1, 952; 2, 62; 333; 730; 3, 418;4, 109 al.: age porro, tu, qui existimari te voluisti interpretem foederum, cur, etc.,
Cic. Verr. 2, 5, 22; so id. Rosc. Am. 16; id. Part. 12; id. Att. 8, 3.—And age (as in a.) with a verb in the plur.:age vero, ceteris in rebus qualis sit temperantia considerate,
Cic. Imp. Pomp. 14; so id. Sull. 26; id. Mil. 21; id. Rosc. Am. 37.—As a sign of assent, well! very well! good! right! Age, age, mansero, Plaut. As. 2, 2, 61: age, age, jam ducat;► Position.dabo,
Ter. Phorm. 4, 3, 57:Age, veniam,
id. And. 4, 2, 30:age, sit ita factum,
Cic. Mil. 19:age sane,
Plaut. Ps. 5, 2, 27; Cic. Fin. 2, 35, 119.—Age, used with another verb in the imperative, regularly stands before it, but in poetry, for the sake of the metre, it,I.Sometimes follows such verb; as,a.In dactylic metre:b.Cede agedum,
Prop. 5, 9, 54:Dic age,
Verg. A. 6, 343; Hor. S. 2, 7, 92; Ov. F. 1, 149:Esto age,
Pers. 2, 42:Fare age,
Verg. A. 3, 362:Finge age,
Ov. H. 7, 65:Redde age,
Hor. S. 2, 8, 80:Surge age,
Verg. A. 3, 169; 8, 59; 10, 241; Ov. H. 14, 73:Vade age,
Verg. A. 3, 462; 4, 422; so,agite: Ite agite,
Prop. 4, 3, 7.—In other metres (very rarely):II.appropera age,
Plaut. Cas. 2, 2, 38:dic age,
Hor. C. 1, [p. 77] 32, 3; 2, 11, 22;3, 4, 1.—So also in prose (very rarely): Mittite agedum,
Liv. 38, 47:procedat agedum ad pugnam,
id. 7, 9.—It is often separated from such verb:1.age me huc adspice,
Plaut. Am. 2, 2, 118; id. Capt. 5, 2, 1:Age... instiga,
Ter. And. 4, 2, 10; 5, 6, 11:Quare agite... conjungite,
Cat. 64, 372:Huc age... veni,
Tib. 2, 5, 2:Ergo age cervici imponere nostrae,
Verg. A. 2, 707:en age segnis Rumpe moras,
id. G. 3, 42:age te procellae Crede,
Hor. C. 3, 27, 62:Age jam... condisce,
id. ib. 4, 11, 31; id. S. 2, 7, 4.—Hence,ăgens, entis, P. a.A.Adj.1.Efficient, effective, powerful (only in the rhet. lang. of Cic.):► 2.utendum est imaginibus agentibus, acribus, insignitis,
Cic. de Or. 2, 87, 358:acre orator, incensus et agens,
id. Brut. 92, 317.— Comp. and sup. not used.Agentia verba, in the grammarians, for verba activa, Gell. 18, 12.—B.Subst.: ăgentes, ium.a.Under the emperors, a kind of secret police (also called frumentarii and curiosi), Aur. Vict. Caes. 39 fin.; Dig. 1, 12; 1, 20; 21; 22; 23, etc.; Amm. 15, 3; 14, 11 al.—b.For agrimensores, land-surveyors, Hyg. Lim. p. 179.—2.actus, a, um, P. a. Lit., that has been transacted in the Senate, in the forum, before the courts of justice, etc.; hence,A.actum, i, n., a public transaction in the Senate, before the people, or before a single magistrate:B.actum ejus, qui in re publica cum imperio versatus sit,
Cic. Phil. 1, 7:acta Caesaris servanda censeo,
id. ib. 1, 7:acta tui praeclari tribunatus,
id. Dom. 31.—acta publĭca, or absol.: acta, orum, n., the register of public acts, records, journal. Julius Caesar, in his consulship, ordered that the doings of the Senate (diurna acta) should be made public, Suet. Caes. 20; cf. Ernest. Exc. 1;1.but Augustus again prohibited it,
Suet. Aug. 36. Still the acts of the Senate were written down, and, under the succeeding emperors. certain senators were appointed to this office (actis vel commentariis Senatus conficiendis), Tac. A. 5, 4. They had also public registers of the transactions of the assemblies of the people, and of the different courts of justice;also of births and deaths, marriages, divorces, etc., which were preserved as sources of future history.—Hence, diurna urbis acta,
the city journal, Tac. A. 13, 31:acta populi,
Suet. Caes. 20:acta publica,
Tac. A. 12, 24; Suet. Tib. 8; Plin. Ep. 7, 33:urbana,
id. ib. 9, 15; which were all comprehended under the gen. name acta.With the time added:2.acta eorum temporum,
Plin. 7, 13, 11, § 60:illius temporis,
Ascon. Mil. 44, 16:ejus anni,
Plin. 2, 56, 57, § 147.—Absol., Cic. Fam. 12, 8; 22, 1; 28, 3; Sen. Ben. 2, 10; 3, 16; Suet. Calig. 8; Quint. 9, 3; Juv. 2, 136: Quis dabit historico, quantum daret acta legenti, i. e. to the actuarius, q. v., id. 7, 104; cf. Bahr's Rom. Lit. Gesch. 303.—C.acta triumphōrum, the public record of triumphs, fuller than the Fasti triumphales, Plin. 37, 2, 6, § 12.—D.acta fŏri (v. Inscr. Grut. 445, 10), the records,a.Of strictly historical transactions, Amm. 22, 3, 4; Dig. 4, 6, 33, § 1.—b.Of matters of private right, as wills, gifts, bonds (acta ad jus privatorum pertinentia, Dig. 49, 14, 45, § 4), Fragm. Vat. §§ 249, 266, 268, 317.—E.acta militarĭa, the daily records of the movements of a legion, Veg. R. R. 2, 19. -
32 BUONO
agg e m(тж. BONO)— см. -A767— см. -A1122— см. -A1179— см. - B1030— см. - C1301— см. - C2980— см. - C3196— см. - D303— см. - D316— см. - L858— см. - F356— sorprendere la buona fede
— см. - F357— см. - F1030— см. - F1060— см. - G1180— см. - I335— см. - L91— см. - L108— см. - L434— avere buone lettere
— см. - L435— см. - L604— см. - L655— см. - M42— см. - M1603- B1427 —— см. - N503— см. - P839— см. - P1022— см. - P1163— см. - P1452— см. - P1755— см. - S629 a)— см. - S1580— см. - S1664— см. - S1681— см. - T206— avere buon tempo
— см. - T246— darsi (al) buon tempo
— см. - T207— prendersi buon tempo di qc
— см. - T208— см. - V933— см. - U33— offrire i suoi buoni uffici
— см. - U34— см. - V914— uomini di buona volontà
— см. - V915— metterci (tutta) la buona volontà in qc
— см. - V916— см. - B429— см. - V933— см. - B796— avere la bocca buona
— см. - B867— essere di bocca buona
— см. - B797— essere di bocca buona con qd
— см. - B797a— lasciare la bocca buona
— см. - B898cosa che [non] fa fare un buon chilo
— см. - C1728— см. - I268il limbo delle buone intenzioni
— см. - L597— см. - M960— см. - S1580— см. - T495— см. - V930- B1432 —buon per... che...
- B1434 —- B1435 —- B1436 —- B1437 —- B1441 —sul (или nel) buono di...
— см. -A833— см. -A1337- B1443 —con le buone o con le cattive (или con le brusche; тж. alle buone e alle cattive)
— см. - C2438— см. - C2517— см. - C3206— см. - D52— см. - D139— см. - D237— см. - D574— см. - F41di (или in, con) buona fede
— см. - F360di buona gamba (тж. di buone gambe)
— см. - G127— см. - G477di buon.grado
— см. - G922— см. - G923— см. - G921— см. - G1009— см. - G1016— см. - I164— см. - L294— см. - L361a (или in, sotto) buona luna
— см. - L891— essere (или trovarsi, stare) in buona luna
— см. - L892— nascere (или esser piantato) sotto buona luna
— см. - L893— см. - M510— см. - M511— см. - M955— см. - M1081— см. - M1201— averla (или cavarsela) a buon mercato
— см. - M1202— см. - M1567— см. - O448— см. - C449— см. - P5— см. - P774— см. - P842— см. - P2283a (или di, in) buon punto
— см. - P2506— см. - R197— см. - R198— см. - R223— см. - R429— см. - V201— см. - V295— см. - V651— см. - V868— см. - V894— см. - V940— см. - B442— см. - B1496— см. - B855— см. - R429— см. - O442— см. - R394— см. - L976- B1444 —- B1445 —— см. -A102— см. - C86— см. - C1069— см. - C1522— см. - C2392— см. - C2808— см. - D238— см. - G481— см. - L780— см. - M538avere buona mano a (+iiif.)
— см. - M539— см. - M540— см. - M1205— см. - N39— см. - N583— см. - O92a— см. - O355— см. - P687— см. - S147— см. - S1245— см. - S1610aver buono stomaco per...
— см. - S1769— см. - O101— см. - B1494— см. - V657— см. - P2127- B1446 —— см. - F1122— см. - G482— см. - M575— см. - O261— см. - P8— см. - P514— см. - P515— см. - P726— см. - P2314— см. - U244— см. - V296— см. - V844— см. - C2530— см. - F1122— см. - L214— см. - P2523— см. - V896- B1447 —- B1448 —non esser buono a...
- B1449 —non esser buono a lessare l'acqua (или a scacciarsi neanche le mosche, neanche a soffiarsi il naso, a tirare le brache da solo)
— см. - C1363— см. - C2394— см. - C2647— см. - C2678— см. - C3127essere buono alla festa dei magi
— см. - F473essere nelle buone grazie d! qd
— см. - G1022non essere sul buon libro di qd
— см. - L572— см. - O692— см. - P857— см. - P2128— см. - S633— см. - S1849essere in buoni termini con qd
— см. - T380esser piantato sotto buona luna
— см. - L893— см. - F837— см. - C1525— см. - C3255— см. - E30fare buona festa a...
— см. - F484— см. - F717— см. - F818— см. - F838— см. - G482— см. - C1524— см. - P2252— см. - P2316— см. - S163— см. - S164— см. - S510— см. - T138fare buon viso (a cattiva fortuna или a cattivo gioco, a cattiva sorte)
— см. - V658— см. - O177— см. - N428— см. - V298— см. - F824- B1453 —menar buono (тж. menar la buona)
- B1455 —mettersi al buono [al cattivo]
— см. - L821— см. - P544— см. - R71— см. - S583— см. - S1861— см. - V492— см. - L821— см. - L893— см. - S1682— см. -A180— см. - M1835— см. - V896— см. - F824— см. - V298— см. - P655— см. - L821— см. - V500- B1461 —— см. - G928— см. - F231— см. - G928— см. - R177spender una buona parola per qd
— см. - P572- B1462 —— см. - G928— см. - T128— см. - O177vendere la pelle a buon mercato
— см. - P1065amici di buon giorno, son da mettere in forno
— см. -A616— см. -A1232— см. -A1365— см. - B776- B1464 —il bono è bono, ma il miglior è meglio
— см. -A1400il buon cavallo non ha bisogno di sproni (тж. a buon cavallo non occorre dirgli trotta)
— см. - C1376— см. - C1518la buona compagnia è mezzo pane
— см. - C2337— см. - C2905— см. - F1136buona la forza, meglio l'ingegno
— см. - F1180— см. - G987buona incudine non teme martello
— см. - I187di buone intenzioni è lastricato l'inferno (или son lastricate le vie dell'inferno)
— см. - I336a buo.ia lavandaia non manca pietra
— см. - L248— см. - M336con le buone maniere, tutto s'ottiene
— см. - M425il buon nocchiero muta vela, ma non tramontana
— см. - N328— см. - N493buona notte, Gesti (, che l'olio è caro)
— см. - G378— см. - N494— см. - N495— см. - P47— см. - P369le buone parole ungono, le cattive pungono
— см. - P592— см. - P1304— см. - P2308— см. - P2322- B1465 —buono per il re, buono per me
— см. - R433— см. - R473— см. - S182— см. - S662— см. - S868— см. - T295buon vecchio, solco dritto
— см. - V98buona via non può tenere, quel che serve senz'avere
— см. - V516la buona via si piglia dal canto
— см. - V515— см. - V549— см. - V601buon vino, favella (или fiaba) lunga
— см. - V602— см. - C913— см. - C980casa che ha buon vicino, vai più qualche fiorino
— см. - C1191d'un cattivo ceppo (или legno) non può venire una buona scheggia (или non si leva una buona stecca)
— см. - C1511che buon vento (ti porta или mena, conduce)?
— см. - V276chi a buon albero s'appoggia, buon ombra lo ricopre
— см. -A457chi cena a buon'ora, non cena in malora
— см. - O470chi comincia a aver buon tempo, l'ha per tutta la vita
— см. - T296chi è reo, e buono è tenuto, può fare il male e non essere creduto
— см. - R235chi fila e fa filare, buona massaia si fa chiamare
— см. - M915chi ha buon cavallo in stalla non si vergogna di andar (или può andare) a piedi
— см. - C1389chi ha buona lingua, ha buone spalle
— см. - L701chi ha 11 buon vicino, ha il buon mattutino
— см. - V559a chi ha fame è buono ogni pane
— см. - F121chi inciampa e non cade, buon segnale
— см. - I168chi non crede alla buona madre, crede poi alla matrigna ли. Maschi non fu buon soldato, non sarà buon capitano
— см. - S909chi sta fermo in casi avversi, buon amico può tenersi
— см. - C1246chi va e torna, fa buon viaggio
— см. - V550— см. - C1866— см. - D471— см. - C1298duro con duro non fa buon muro
— см. - D947— см. - F304la gallina è bella e buona, di per becco fa l'uova
— см. - G82— см. - G86ai giovani i buoni bocconi, ai vecchi gli stranguglioni
— см. - G620— см. - G989— см. - N605lunga nuova, buona nuova
— см. - N608lungo scherzo non fu mai buono
— см. - S400misura il tempo, farai buon guadagno
— см. - T308nessuna nuova, buona nuova
— см. - N608— см. -A703non è buon re chi non regge sé
— см. - R148non può aver cosa bona, chi non liscia la padrona
— см. - C2925— см. -A1060nulla nuova, buona nuova
— см. - N608ogni scusa è buona purché vaglia
— см. - S516ognun sa navigare col buon vento
— см. - V283l'ottimo è (il) nemico del buono
— см. - N156la pazienza è una buona erba, ma non nasce in tutti gli orti
— см. - P918quando il buon pesce viene a galla, se non si pesca, spesso si falla
— см. - P1366quando il fico serba il fico, buon villano serba II panico
— см. - F641— см. - R420scherzo lungo non fu mai buono
— см. - S400se il cavallo è buono e bello, non guardar razza o mantello
— см. - C1396— см. - C3072- B1467 —se lodi il buono, diverrà migliore, se lodi il tristo, diverrà peggiore
se la pillola avesse buon sapore, dorata non sarebbe per di fuore
— см. - P1819— см. - S841— см. - M2088- B1468 —— см. - S1898— см. - C2932— см. - N222— см. - L956— см. - M1731tutto il rosso non è buono, e tutto il giallo non è cattivo
— см. - R561- B1469 —usa col buono, e sta lungi dal cattivo
- B1469a —ci volle del buono e del bello per...
ci vuole buono stomaco per...
— см. - S1786 -
33 tam
tam, adv. [orig. acc. fem. of the demonstrative root ta-; cf.: tum, tamen], correlative of quam, so, so much, as.I.As comparative adverb, demonstrative with correlative quam, introducing comparative clauses of like intensity.A.As adjunct of adjectives or participles the intensity of which is expressed by a comparative clause, tam... quam = as... as; negatively, non (neque, nihil, etc.) tam... quam = not so... as.1.In comparison between two adjj.:2.tam esse clemens tyrannus quam rex importunus potest,
a tyrant may be as mild as a king may be harsh, Cic. Rep. 1, 33, 50 (B. and K. bracket rex):non tam solido quam splendido nomine,
id. Fin. 1, 18, 61:tam culpae hostium justus existimator quam gloriosus victor,
Val. Max. 3, 8, 1:adjuro, tam me tibi vera referre Quam veri majora fide,
things as true as they are beyond belief, Ov. M. 3, 659:quorum vires quam repentinae tam breves,
Sen. Q. N. 6, 7, 2.—Negatively:non enim tam praeclarum est scire Latine quam turpe nescire,
Cic. Brut. 37, 140:ut illa... non tam mirabilia sunt, quam conjecta belle,
id. Div. 2, 31, 66; 2, 36, 76: nec tam Turpe fuit vinci [p. 1836] quam contendisse decorum est, Ov. M. 9, 5. —Tam preceded by comp. clause:maximeque eam pestilentiam insignem mors quam matura tam acerba M. Furi fecit,
Liv. 7, 1, 8:quam magni nominis bellum est, tam difficilem existimaritis victoriam fore,
id. 21, 43, 11:donec quam felices seditiones, tam honorati seditionum auctores essent,
id. 4, 2, 4. —In a comparison between degrees of intensity, etc., of the same adjective.a.As in relative clauses, the adjective repeated (so esp. in Plaut.;b.not repeated in English): tam liquidus est quam liquida tempestas esse solet,
as serene as the weather is wont to be, Plaut. Most. 3, 2, 64:quam placida'st aqua,
id. ib. 3, 2, 165:tam frictum ego illum reddam quam frictum est cicer,
id. Bacch. 4, 4, 7.—Negatively:nemo orator tam multa scripsit quam multa sunt nostra,
Cic. Or. 30, 168:tametsi non tam multum in istis rebus intellego quam multa vidi,
id. Verr. 2, 4, 43, § 94.—The adjective not repeated.(α).The terms of comparison being nouns or pronouns:(β).tam ego fui ante liber quam gnatus tuus ( = quam liber gnatus tuus est),
Plaut. Capt. 2, 2, 60:fieret corium tam maculosum quam est nutricis pallium,
id. Bacch. 3, 3, 30:tam mihi mea vita quam tua Tibi cara est,
id. Cas. 3, 6, 43:ni illam mihi tam tranquillam facis quam mare est,
id. Poen. 1, 2, 145:tam crebri ad terram decidebant quam pira,
id. ib. 2, 38:tam excoctam reddam atque atram quam carbo'st,
Ter. Ad. 5, 3, 63:quom fervit maxume, tam placidum (eum) quam ovem reddo,
id. ib. 4, 1, 18:tam sum misericors quam vos, tam mitis quam qui lenissimus,
Cic. Sull. 31, 87:tam gratum mihi id erit quam quod gratissimum,
id. Fam. 13, 3:nulla ingenia tam prona ad invidiam sunt quam eorum qui genus ac fortunam suam animis non aequant,
Liv. 45, 22:nihil est tam violentum quam magna vis aquae,
Sen. Q. N. 3, 30, 6:(cum sit) tam aurum et argentum quam aes Corinthium ( = cum aurum et argentum tam sit Corinthium quam aes),
Quint. 8, 2, 8:(ira) tam inutilis animi minister est quam miles qui signum receptui neglegit,
Sen. Ira, 1, 9, 2.—Negatively: neque opes nostrae tam sunt validae quam tuae,
Plaut. Cist. 2, 1, 20:nihil esse tam detestabile tamque pestiferum quam voluptatem,
Cic. Sen. 12, 41:neque tam condenso corpore nubes esse queunt quam sunt lapides, neque autem tam tenues quam nebulae,
Lucr. 6, 101.—Virtually negative:quod enim tam infidum mare quam blanditiae principum? ( = nullum tam infidum mare, etc.),
Plin. Pan. 66. — With comp. pregn. (very rare): istam dextram non tam in bellis et proeliis quam in promissis et fide firmiorem, i. e. whose superior trustworthiness is not so much in wars, etc., Cic. Deiot. 3, 8:vectigal ex agro eorum capimus, quod nobis non tam fructu jucundius est, quam ultione,
Liv. 28, 39, 13. —With quam in subst.-clause:(γ).quicquid mali hic Pisistratus non fecerit, tam gratum est quam si alium facere prohibuerit,
Cic. Att. 8, 16, 2.—Negatively:juris interpretatio, quae non tam mihi molesta sit propter laborem quam quod dicendi cogitationem auferat,
Cic. Leg. 1, 4, 12. —Virtually negative: quid autem tam exiguum quam est munus hoc eorum qui consuluntur?
Cic. Leg. 1, 4, 14.—With quam in adverb.-clause:B.cupam facito tam crassam quam modioli postulant,
Cato, R. R. 21, 1:si era mea sciat tam socordem esse quam sum,
Plaut. Cist. 4, 2, 5:tua est imago: tam consimili'st quam potest,
id. Men. 5, 9, 4:sororem tam similem quam lacte lacti est,
id. Mil. 2, 2, 87.—Tam with advv.: tam... quam = as ( so)... as; negatively = not so... as.1.Comparing an adv. with another adv. or adverb. clause: satin' istuc mihi exquisitum est...? Ar. Tam satis quam numquam hoc invenies secus, with as full certainty as that you will never find this otherwise, Plaut. Capt. 3, 4, 106.—Virtually negative:2.quis umquam obeundi negotii studio tam brevi tempore tot loca adire potuit, quam celeriter Cn. Pompejo duce tanti belli impetus navigavit?
Cic. Imp. Pomp. 12, 34. —After quam:nam dictaturam quam pertinaciter ei deferebat populus, tam constanter repulit,
Vell. 2, 89, 5 (the repetition of the adverb is especially frequent in tam diu... quam diu; v. tamdiu).—The adverb understood after quam: sed tu novisti fidicinam? Tr. Tam facile quam me (quam facile me novi), Plaut. Ep. 3, 4, 72:C.tam facile vinces quam pirum volpes comest,
id. Most. 3, 1, 26:tam hercle certe quam ego ted, ac tu me vides,
id. Merc. 1, 2, 77:tam audacter (ibis intro) quam domum ad te,
id. Truc. 1, 2, 109:tam facile quam tu arbitraris,
Cic. Div. 1, 6, 10:tam cito evertetur quam navis, etc.,
id. Rep. 1, 34, 51:nihil tam cito redditur quam a speculo imago,
Sen. Q. N. 1, 4, 2. —Negatively: (ira) quia non tam cito in alium quam vult erumpit,
Sen. Ira, 1, 19, 4.—Virtually negative (very freq.):quasi vero quidquam sit tam valde, quam nihil sapere, vulgare,
Cic. Div. 2, 39, 81. — With sup. adv.: quam potes tam verba confer maxime ad compendium = as much as you can (hence the idiomatic expression: quam maxime = as much as possible), Plaut. Mil. 3, 1, 184. —With verbs: tam... quam = as much... as, as well... as; negatively: non tam... quam, not so much... as.1.One verb compared with another:2.nam quod edit tam duim quam perduim,
for what he can eat I would give as much as lose, Plaut. Aul. 4, 6, 6:vellem tam domestica ferre possem quam ista contemnere,
Cic. Att. 13, 20, 4:utinam tam non pigeat ista facere quam non displicebit,
Quint. 2, 5, 17:Tyrus et ipsa tam movetur quam diluitur,
Sen. Q. N. 6, 26, 5.—Negatively:fit quoque enim interdum ut non tam concurrere nubes frontibus adversis possint quam de latere ire,
Lucr. 6, 115.—The same verb repeated or understood after quam; the compared terms being,(α).Nouns or pronouns: tam mihi quam illi libertatem hostilis eripuit manus;(β).tam ille apud nos servit quam ego hic apud te servio,
Plaut. Capt. 2, 2, 61:tam hic scit me habere (pecuniam) quam egomet (i. e. scio),
id. Aul. 3, 6, 12:quam tu filium tuum, tam me pater me meus desiderat,
id. Capt. 2, 2, 6:tam huic loqui licere oportet quam isti,
id. Cas. 2, 6, 58:tam tibi istuc credo quam mihi,
id. Ep. 1, 2, 25:haec tibi tam sunt defendenda quam moenia,
Cic. Ac. 2, 44, 137:tam moveor quam tu, Luculle,
id. ib. 2, 46, 141:tamque id... tuendum conservandumque nobis est quam illud, etc.,
id. Off. 3, 4, 17: amurcam periti agricolae tam in doliis condunt quam oleum aut vinum ( as well as), Varr. R. R. 1, 61:tam natura putarem vitam hominis sustentari quam vitis, quam arboris,
Cic. Tusc. 1, 24, 56:sicut pueris, qui tam parentibus amissis flebunt quam nucibus,
Sen. Ira. 1, 12, 4:meliorque tam sibi quam aliis faciendus (est),
id. ib. 1, 15, 1:tam solstitium quam aequinoctium suos dies rettulit (i. e. solstitium tam rettulit dies quam rettulit aequinoctium),
id. Q. N. 3, 16, 3:quoniam orationis tam ornatus quam perspicuitas aut in singulis verbis est aut in pluribus positus (i. e. ornatus tam positus est quam perspicuitas),
Quint. 8, 3, 15. — This construction passes into mere co - ordination: tam vera quam falsa cernimus, as well... as, almost = both... and, Cic. Ac. 2, 34, 111: repentina res, quia quam causam nullam tam ne fidem quidem habebat ( = ut causam nullam, sic ne fidem quidem; cf.sic),
Liv. 8, 27, 10; so Sall. J. 31, 16; id. H. 1, 41, 24 Dietsch; cf. Liv. 33, 17, 9; Sen. Q. N. 4, 13, 4. —Negatively: non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:nihil est quod tam obtundat elevetque aegritudinem... quam meditatio condicionis humanae,
Cic. Tusc. 3, 16, 34:quae compararat non tam suae delectationis causa quam ad invitationes adventusque nostrorum hominum,
id. Verr. 2, 2, 34, § 83:cujus me facti paenituit non tam propter periculum meum quam propter vitia multa quae,
id. Fam. 7, 3, 2:qua nulla in re tam utor quam in hac civili et publica,
id. Att. 2, 17, 2:neque eos tam istius hominis perditi subita laetitia quam hominis amplissimi nova gratulatio movebat,
id. Verr. 1, 8, 21:Iliensibus Rhoeteum addiderunt, non tam ob recentia ulla merita quam originum memoria,
Liv. 38, 39, 10.—Object-inff.:(γ).qualis est istorum oratio qui omnia non tam esse quam videri volunt,
Cic. Ac. 2, 14, 44:quid enim tam pugnat, quam non modo miserum, sed omnino quidquam esse qui non sit,
id. Tusc. 1, 7, 13:virtute ipsa non tam multi praediti esse quam videri volunt,
id. Lael. 26, 98.—Subject-inff. or dependent clauses:(δ).ego illud argentum tam paratum filio Scio esse, quam me hunc scipionem contui ( = tam scio, argentum paratum esse, quam scio me, etc.),
Plaut. As. 1, 1, 109:Parmenonis tam scio esse hanc techinam quam me vivere,
Ter. Eun. 4, 4, 51:tam teneor dono quam si dimittar onustus,
Hor. Ep. 1, 7, 18:Acrisium Tam violasse deum quam non agnosse nepotem Paenitet,
Ov. M. 4, 613:tam perdis operam cum illi irasceris, quam cum illum alteri precaris iratum,
Sen. Ira, 2, 30, 2.—Negatively (so most freq.):nihil est quod tam deceat quam in omni re gerenda servare constantiam,
Cic. Off. 1, 34, 125:eundum igitur est, nec tam ut belli quam ut fugae socii simus,
id. Att. 9, 2, a, 3:nec tam quaerendum est, dolor malumne sit, quam firmandus animus ad dolorem ferendum,
id. Tusc. 2, 12, 28:non tam ut prosim causis elaborare soleo, quam ut ne quid obsim,
id. Or. 2, 72, 295:cum ego te non tam vitandi laboris mei causa quam quia tua id interesse arbitrarer, hortatus essem,
id. Top. 1, 2:auxilia convenerant non tam Vejentium gratia concitata, quam quod in spem ventum erat, etc.,
Liv. 2, 44, 7:Boji defecerunt, nec tam ob veteres in populum Romanum iras, quam quod, etc.,
id. 21, 25, 2. — So with causal clauses, Cic. Div. in Caecil. 7, 24; id. Or. 3, 30, 119; id. Sest. 64, 135; Liv. 8, 19, 3. —With quam in adverb.-clause:(ε).tam confido quam poti'st,
Plaut. Stich. 3, 2, 1; and in Cicero's epistolary style, tam esse with predicative force (like ita esse, sic esse;v. sic): atque ego haec tam esse quam audio non puto ( = tam male esse),
Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9.—Tam with a neg. is sometimes followed by sed with an independent clause, instead of a comp. clause:D.quidam autem non tam id reprehendunt, si remissius agatur, sed tantum studium tamque multam operam ponendam in eo non arbitrantur,
Cic. Fin. 1, 1, 1 Madv. ad loc.; cf.:quae (suaviloquentia) quidem non tam est in plerisque... sed est ea laus eloquentiae certe maxima,
id. Brut. 15, 58.—With esse and predic. noun:E. F.tam ea est quam poti'st nostra erilis concubina,
Plaut. Mil. 2, 5, 47:equidem tam sum servos quam tu,
id. Capt. 3, 4, 11:tam ego homo sum quam tu,
id. As. 2, 4, 83:nam id nobis tam flagitium'st quam illa Non facere,
Ter. Ad. 3, 3, 68:tam es tu judex quam ego senator,
Cic. Rab. Post. 7, 17:tam sum amicus rei publicae quam qui maxime,
id. Fam. 5, 2, 6.—With prep. and its case as predicate:tam hoc quidem tibi in proclivi quam imber quando pluit,
Plaut. Capt. 2, 2, 86:qui non defendit, nec obsistit, si potest, injuriae, tam est in vitio quam si parentes, etc., deserat,
Cic. Off. 1, 7, 23. —Negatively: nihil est tam contra naturam quam turpitudo,
Cic. Off. 3, 8, 35. —Quam... tam with compp. = quanto... tanto or quo... eo (ante-class. and poet.): quam magis aerumna urget, tam magis ad malefaciendum viget, Enn. ap. Quint. 9, 3, 15 (Trag. Rel. v. 303 Vahl.):G.quam magis adspecto, tam magis est nimbata,
Plaut. Poen. 1, 2, 138:magis quam id reputo, tam magis uror quae meus filius turbavit,
id. Bacch. 5, 1, 5:quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,
id. As. 1, 3, 6:quo quaeque magis sunt aspera semina eorum, Tam magis in somnis eadem saevire necessust,
Lucr. 4, 999:quae quanto magis inter se perplexa coibant, Tam magis expressa ea quae mare... efficerent,
id. 5, 453:tam magis illa fremens et tristibus effera flammis, Quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,
Verg. A. 7, 787.—With quanto for quam:quanto magis aetheris aestus cogebant terram, Tam magis, etc.,
Lucr. 5, 484. —With rel. adv. for quam:verum ubicumque magis denso sunt agmine nubes, tam magis hinc... fremitus fit,
Lucr. 6, 99. — Ellips. of tam:quam magis specto. minus placet mihi hominis facies,
Plaut. Trin. 4, 2, 19.—Quam... tam with superll. = quanto... tanto or quo... eo (mostly anteclass.; cf.H.the class.: ut quisque maxime... ita maxime): quam citissime conficies, tam maxime expediet,
Cato, R. R. 64 (65):oleum quam diutissime in amurca erit, tam deterrimum erit,
id. ib. 64 (65):quam acerbissima olea oleum facies, tam oleum optumum erit,
id. ib. 65 (66): quam plurimum [p. 1837] erit, tam citissime canus fiet, id. ib. 157 (158) med.:quam ad probos propinquitate proxume te adjunxeris, tam optumum est,
Plaut. Aul. 2, 2, 59:quam maxime huic vana haec suspicio erit, tam facillime patris pacem in leges conficiet suas,
Ter. Heaut. 5, 2, 44:quam vos facillime agitis, quam estis maxume Potentes, dites, fortunati, nobiles: tam maxime vos aequo animo aequa noscere Oportet,
id. Ad. 3, 4, 56:quam paucissimos reliqueris, tam optimi fiunt in alendo,
Varr. R. R. 2, 9:quam quisque pessume fecit, tam maxume tutus est,
Sall. J. 31, 14. —With quam in immediate succession (to be distinguished from the conj. tamquam, as if):II.nam, si a mare abstinuissem, tam quam hoc uterer ( = tam illo uterer quam hoc),
Plaut. Mil. 4, 7, 26:tam quam proserpens bestia (iste) est bilinguis et scelestus ( = tam bilinguis quam, etc.),
id. Fers. 2, 4, 28: esne tu huic amicus? To. Tam quam di omnes qui caelum colunt, id. ib. 4, 4, 32: vide, homo ut hominem noveris. Sy. Tam quam me, id. Trin. 4, 2, 68: nostine? Da. Tam quam te, Ter. Phorm. 1, 2, 15 (for tam diu, with or without quam, quam diu, etc., v. tamdiu).With a comp. clause understood.A.With a comp. clause to be supplied from a preceding sentence:B.quae faciliora sunt philosophis... quia tam graviter cadere non possunt (sc. quam alii),
Cic. Off. 1, 21, 73:cur corporis curandi causa quaesita sit ars, animi autem medicina nec tam desiderata sit..., nec tam culta (i. e. quam corporis medicina),
id. Tusc. 3, 1, 1:nihil umquam tam eleganter explicabunt (i. e. quam Plato),
id. ib. 1, 23, 55:non conturbat me expectatio tua, etsi nihil est eis, qui placere volunt, tam adversarium,
id. Ac. 2, 4, 10:sed ea (plebs) nequaquam tam laeta Quinctium vidit (i. e. quam ejus amici),
Liv. 3, 26, 12: nec minora consequi potuit (Maecenas);sed non tam concupivit (sc. quam Agrippa),
Vell. 2, 88, 2: nec tibi tam longis opus est ambagibus usquam, nec me tam multam hic operam consumere par est (i. e. quam consumere opus sit, si haec tractare velim), Lucr 6, 1079; so, tam gratia est (colloq.) = non accipio, sed tam gratia est quam esset si acciperem, I thank you just as much; no, thank you:bene vocas (ad prandium): tam gratia'st,
Plaut. Men. 2, 3, 36: cenabis apud me. Ep. Locata'st opera nunc quidem:tam gratia'st,
id. Stich. 3, 2, 18: quin tu, quidquid opus'st, audacter imperas? Ps. Tam gratia'st. Bene est tibi;nolo tibi molestos esse nos,
id. Ps. 2, 4, 23 (in this formula, however, tam is explained by some as a shortened form for tamen; cf. Brix ad Plaut. Men. 386, and v. IV. infra).—With a general comp. clause understood ( = sic, ita), so ( so much) as I do, as you do, as he did, as I said before, as he is, as you are, etc.1.With adjj.: ut vos servem sedulo, quos tam grandi sim mercatus pecunia, have bought you at so high a price, i. e. as I have, Plaut. Capt. 2, 2, 8: qui nummi exciderunt quod terram sic obtuere? quid vos maestos tam tristisque conspicor? (sc. as I do, as you are), id. Bacch. 4, 4, 17:2.equidem miror, tam catam, tam doctam te et bene eductam, non scire stulte facere,
id. Most. 1, 3, 29:ordine cum videas tam certo multa creari,
Lucr. 5, 735:deus ille fuit qui ista in tam tranquillo et tam clara luce locavit,
id. 5, 12:quorsum igitur tam multa de voluptate?
Cic. Sen. 12, 44:ut mihi quidem, qui tam magno animo fuerit innocens damnatus esse videatur,
id. Tusc. 1, 42, 100:inter ista tam magnifica verba tamque praeclara,
id. Fin. 2, 23, 77:quis est qui complet aures meas tantus et tam dulcis sonus?
as I hear, id. Rep. 6, 18, 18:tollite hanc: nullam tam pravae sententiae causam reperietis,
id. Phil. 14, 1, 3: et tamen veremur ut hoc quod a tam multis perferatur natura patiatur? ( as it is, sc. suffered), id. Tusc. 2, 20, 46:ut tam in praecipitem locum non debeat se sapiens committere,
id. Ac. 2, 21, 68:tam necessario tempore, tam propinquis hostibus,
at so urgent a time as this, Caes. B. G. 1, 16, 6:supra triginta quinque milia hostium fuerant, ex quibus tam exigua pars pugnae superfuit,
Liv. 39, 31, 14:tam constantem defensionem Scipionis universus senatus comprobavit,
Val. Max. 3, 7, 1: ceterum... ne tam praeclara lex... oblitteraretur, id. 2, 8, 1:qui tam crudelem tyrannum occideret,
id. 3, 1, 2:ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore civitas nostra virtutis suae oblita est,
id. 3, 2, 7:tam contraria est pestis,
Plin. 8, 38, 57, § 136:tam parvo distat ibi tanta rerum naturae diversitas,
id. 5, 11, 12, § 65; so, tamne (cf. sicine):tamne indignus videar?
Plaut. Merc. 1, 2, 77.—And with sup.:nondum erat vestris tam gravissimis tamque multis judiciis concisus,
of so great weight, Cic. Phil. 12, 5, 11.—With advv.:3.alienus quom ejus incommodum tam aegre feras, quid me patrem par facere est?
Plaut. Capt. 1, 2, 37:quid est negotii quod tu tam subito domo abeas?
id. Am. 1, 3, 4:unde ego nunc tam subito huic argentum inveniam miser?
Ter. Phorm. 3, 3, 1:quia (anima cum corpore) tam conjuncta atque leniter apta'st,
Lucr. 5, 559:jam mallem Cerberum metueres quam ista tam inconsiderata diceres,
Cic. Tusc. 1, 6, 12:ista tam aperte et per versa et falsa,
id. Ac. 2, 18, 60:cum ex co quaereretur cur tam diu vellet esse in vita,
id. Sen. 5, 13:me pudet tam cito de sententia esse dejectum,
id. Tusc. 2, 5, 14:etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere,
id. Fin. 5, 11, 31:an melius fuerit rationem non dari omnino, quam tam munifice et tam largiter,
as I have shown, id. N. D. 3, 27, 69:nam quod jus civile tam vehementer amplexus es,
id. Or. 1, 55, 274:quid tu, inquit, tam mane?
id. Rep. 1, 9, 14: cur hunc tam temere ( as mentioned before) quisquam ab officio discessurum judicaret? Caes. B. G. 1, 40:quod sua victoria tam insolenter gloriarentur,
id. ib. 1, 14:cum tam procul a finibus Macedoniae absint,
Liv. 39, 27, 6: non digna exempla quae tam breviter ( as I am going to do) nisi majoribus urgerer, referrentur, Val. Max. 2, 7, 5:qualis esset quem tam diu tamque valde timuissent,
Nep. Eum. 11, 2; and with sup.: tam maturrime comparavisse, Cato ap. Charis. p. 184 P.—With adverb. abl.: tam crepusculo fere ut amant, Plaut. Fragm. ap. Varr. L. L. 7, 77; cf.:tam vesperi,
Ter. Heaut. 1, 1, 15; v. III. B. 3. infra.—With verbs:4.ut, ni meum gnatum tam amem, tua jam virgis latera lacerentur probe,
Plaut. Bacch. 4, 5, 10:quid, cedo, te, obsecro, tam abhorret hilaritudo?
id. Cist. 1, 1, 55:quid tam properas?
id. Pers. 4, 6, 11:cum te video nostrae familiae Tam ex animo factum velle ( = te tam velle nostrae familiae ex animo factum),
Ter. Ad. 5, 7, 21:age, quaeso, ne tam obfirma te, Chreme,
id. Heaut. 5, 5, 8:non pol temere'st quod tu tam times,
id. Phorm. 5, 8 (9), 9: Sy. Eamus, namque hic properat in Cyprum. Sa. Ne tam quidem, implying a corresponding gesture, id. Ad. 2, 4, 14:quam si explicavisset, non tam haesitaret,
i. e. as he does, Cic. Fin. 2, 6, 18.—Sometimes with an adv. to be supplied:quid ergo hanc, quaeso, tractas tam ( = tam male, or implying a corresponding gesture),
Plaut. Cas. 4, 4, 31:Graecos in eo reprehendit quod mare tam secuti sunt ( = tam vulgo. or tam temere),
Cic. Att. 6, 2, 3; cf. id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9; v. I. C. 2. d, supra. — With esse and predic. noun:numquam ego te tam esse matulam credidi,
Plaut. Pers. 4, 3, 72.—Preceded and strengthened by a demonstrative adjective (order: 1. demonstr., 2. tam, 3. adjective, 4. noun; or, 1. demonstr., 2. noun, 3. tam, 4. adjective).(α).After hic:(β).etiamne haec tam parva civitas, tam procul a manibus tuis remota, praedae tibi et quaestui fuit?
Cic. Verr. 2, 3, 37, § 85:hunc hominem tam crudelem, tam sceleratum, tam nefarium nolunt judicare,
id. ib. 2, 2, 31, §77: hunc tamen hominem tam audacem, tam nefarium, tam nocentem,
id. Clu. 14, 42:haec mea oratio tam longa aut tam alte repetita,
id. Sest. 13, 31:in hoc tam exiguo vitae curriculo,
id. Arch. 11, 28:hanc tam taetram, tam horribilem tamque infestam rei publicae pestem,
id. Cat. 1, 5, 11:in hac tam clara re publica natus,
id. Rep. 1, 19, 31:hanc rem publicam tam praeclare fundatam,
id. Par. 1, 2, 10:haec tam crebra Etruriae concilia,
Liv. 5, 5, 8:in his tam parvis atque tam nullis,
Plin. 11, 2, 1, § 2:quorsum haec tam putida tendant,
Hor. S. 2, 7, 21:hac tam prospera pugna nuntiata,
Curt. 3, 11, 16.—After ille:(γ).ille homo tam locuples, tam honestus,
Cic. Verr. 2, 4, 6, § 11: illud argentum tam praeclarum ac tam nobile, id. ib. 2, 4, 20, §44: illud tam grave bellum,
Val. Max. 5, 6, ext. 1:ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore,
id. 3, 2, 7.—After iste:(δ).tamenne ista tam absurda defendes?
Cic. N. D. 1, 29, 81:ista admonitio tua tam accurata,
id. Att. 6, 1, 20:quae est ista tam infesta ira?
Liv. 7, 30, 15:iste tam justus hostis, tam misericors victor,
Curt. 4, 10, 34.—After id ipsum:(ε).id ipsum tam mite ac tam moderatum imperium,
Liv. 1, 48, 9.—After tot:(ζ).jacere necesse sit tot tam nobiles disciplinas,
Cic. Ac. 2, 48, 147:tot tam valida oppida,
Liv. 5, 54, 5:tot tam opulenti tyranni regesque,
id. 25, 24, 13:inter tot tam effrenatarum gentium arma,
id. 21, 9, 3:tot tam praeclaris imperatoribus uno bello absumptis,
id. 28, 28, 12; 25, 27, 13; 26, 13, 17; cf.:cum tot ac tam validae eluctandae manus essent,
id. 24, 26, 13; 8, 12, 4.—After hic talis:III.da operam ut hunc talem, tam jucundum, tam excellentem virum videas,
Cic. Fam. 16, 21, 3.As demonstr. adv. of intensity, correlative with ut, that, and its equivalents (qui, quin); so only with adjj. and advv. (not with verbs).A.Without a negation ( = ita, adeo;B.rare before the Aug. period): ni erit tam sincerum (tergum), ut quivis dicat ampullarius Optumum esse operi faciundo corium et sincerissimum,
Plaut. Rud. 3, 4, 51:quae (maturitas) mihi tam jucunda est ut, quo propius ad mortem accedam, quasi terram videre videar,
Cic. Sen. 19, 71. de qua tam variae sunt doctissimorum hominum sententiae, ut magno argumento esse debeat, etc., id. N. D. 1, 1, 1:ad eum pervenit tam opportuno tempore, ut simul Domitiani exercitus pulvis cerneretur, et primi antecursores Scipionis viderentur,
Caes. B. C. 3, 36:tam parandus ad dimicandum animus, ut, etc.,
id. B. G. 2, 21:tamen tam evidens numen rebus adfuit Romanis, ut putem, etc.,
Liv. 5, 51, 4: infimam plebem natura ipsa tam abjecto tamque imo loco collocavit ut nulla ratione erigi aut sublevari possit, Ps.-Cic. Cons. 6, 22:tam multa sunt, tamque misera quae perferunt ut nemo sit quin mori saepissime cupiat,
id. ib. 16, 59:quem constat tam certa acie luminum usum esse ut a Lilybaeo portu Carthaginienses egredientes classes intueretur,
Val. Max. 1, 8, ext. 14:tam alacri animo suos ad id proelium cohortatus est ut diceret: Sic prandete, etc.,
id. 3, 2, ext. 3:in Theophrasto tam est loquendi nitor ille divinus ( = tam divinus est) ut ex eo nomen quoque traxisse videatur,
Quint. 10, 1, 83:(Scipio) bellum in Africam transtulit, tam lentus ut opinionem luxuriae segnitiaeque malignis daret,
Sen. Ira, 1, 11, 6; id. Q. N. 1, 15, 5:3, 21, 1: tam parvulis in faucibus... ut non sit dubium, etc.,
Plin. 10, 29, 43, § 82:ipsum Macedonem tam graviter palma percussit ut paene concideret,
Plin. Ep. 3, 14, 7.—With a negation, or in a question implying a negation.1.Before ut (very freq. in the class. period; cf. adeo, poet., e.g. Hor. Ep. 1, 1, 39):2.numquam tam dices commode ut tergum meum Tuam in fidem committam,
Ter. Hec. 1, 2, 33:non tam viva tamen, calidus queat ut fieri fons,
Lucr. 6, 887:quis umquam praedo fuit tam nefarius, quis pirata tam barbarus ut, etc.,
Cic. Rosc. Am. 50, 146:non sum tam stultus, ut te usura falsi gaudii frui velim,
id. Fam. 6, 12, 1:nec, cum id faciebamus tam eramus amentes ut explorata nobis esset victoria,
id. ib. 6, 1, 3:non essem tam inurbanus ac paene inhumanus uti in eo gravarer quod vos cupere sentirem,
id. Or. 2, 90, 365:non puto tam expeditum negotium futurum ut non habeat aliquid morae,
id. Att. 13, 31, 1:nec vero eram tam indoctus ignarusque rerum ut frangerer animo propter, etc.,
id. Phil. 2, 15, 37:quis tam demens ut sua voluntate maereat?
id. Tusc. 3, 29, 71; so id. Off. 3, 20, 82; id. Tusc. 1, 1, 2; id. Phil. 3, 4, 10:non enim proferremus vino oppressos... tam absurde, ut tum diceremus, etc.,
id. Ac. 2, 17, 53:non se tam barbarum ut non sciret, etc.,
Caes. B. G. 1, 44, 17:nulli sunt tam feri et sui juris affectus ut non disciplina perdomentur,
Sen. Ira, 2, 12, 3:nemo tam divos habuit faventes, crastinum ut posset sibi polliceri,
id. Thyest. 619.—With a negation (esp. nemo), followed by qui ( = ut is; class. and freq.); nec quisquam sit tam opulentus qui mihi obsistat in via, [p. 1838] Plaut. Curc. 2, 3, 5:3.generi lenonio Numquam deus ullus tam benignus fuit, qui fuerit propitius,
id. Pers. 4, 4, 34:an ille tam esset stultus qui mihi mille nummum crederet?
id. Trin. 4, 2, 42:nemo inventus est tam amens, qui illud argentum tam praeclarum ac tam nobile eriperet, nemo tam audax qui posceret, nemo tam impudens qui postularet ut venderet,
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 44:nemo Agrigenti neque aetate tam affecta neque viribus tam infirmis fuit, qui non illa nocte surrexerit,
id. ib. 2, 4, 43, §95: nemo est tam senex qui se annum non putet posse vivere,
id. Sen. 7, 24:nihil tam absurde dici potest, quod non dicatur ab aliquo philosophorum,
id. Div. 2, 58, 119:nulla gens tam immanis umquam fuit in qua tam crudelis hostis patriae sit inventus,
id. Sull. 27, 76:quae est anus tam delira quae timeat ista?
id. Tusc. 1, 21, 48:ecquem tam amentem esse putas qui illud quo vescatur deum esse credat?
id. N. D. 3, 16, 41:sed neque tam docti tum erant, ad quorum judicium elaboraret, et sunt, etc.,
id. Fin. 1, 3, 7; so id. Sen. 19, 67; id. Lael. 7, 23; id. Tusc. 1, 6, 11; 1, 15, 33; 2, 17, 41; id. Sest. 14, 32; id. Fin. 2, 20, 63; id. Fam. 9, 2, 2; id. Off. 2, 5, 16:neque tam remisso animo quisquam fuit qui ea nocte conquierit,
Caes. B. C. 1, 21:in bello nihil tam leve est quod non magnae interdum rei momentum faciat,
Liv. 25, 18, 3:ut nemo tam humilis esset cui non aditus ad eum pateret,
Nep. Milt. 8, 4:ecquid esse tam saevum potest quod superet illum?
Sen. Thyest. 196. —With a negation, followed by quin ( = ut is non;IV.class. and freq.): nec sacrum nec tam profanum quidquam est quin ibi ilico adsit,
Plaut. Merc. 2, 3, 27:nihil mihi tam parvi est quin me id pigeat perdere,
id. Pers. 4, 6, 8:nec quisquam est tam ingenio duro, neque tam firmo pectore quin sibi faciat bene,
id. As. 5, 2, 94:numquam tam mane egredior, neque tam vesperi Domum revortor, quin te... conspicer Fodere,
Ter. Heaut. 1, 1, 15:nil tam difficile'st quin quaerendo investigari possiet,
id. ib. 4, 2, 8:ut nullus umquam dies tam magna tempestate fuerit, quin... solem homines viderint,
Cic. Verr. 2, 5, 10, § 26:numquam tam male est Siculis quin aliquid facete et commode dicant,
id. ib. 2, 4, 43, §95: nemo est tam afflictus quin possit navare aliquid et efficere,
id. Fam. 6, 1, 7:ut nemo tam ferus fuerit, quin ejus causam lacrimarit,
Nep. Alcib. 6, 4.Tam, ante-class., sometimes = tamen:V.antiqui tam etiam pro tamen usi sunt,
Fest. p. 360: bene cum facimus, tam male cupimus...; quamquam estis nihili, tam ecastor simul vobis consului, Titin. ap. Fest. l. l.; so,etsi illi aliter nos faciant quam aequom sit, tam pol noxiae nequid magis sit... nostrum officium meminisse decet,
Plaut. Stich. 1, 1, 44 Fleck., Ritschl:tam si nihil usus esset, jam non dicerem,
id. Merc. 4, 3, 32 Ritschl; v. Prol. Trin. p. 14 ib.; Brix ad Plaut. Men. 2, 3, 36; Curt. in Rhein. Mus. 6, 84; 6, 93; but cf. contra, Corss. Beitr. p. 272 sqq.In the dialect of Praeneste: tam modo, just now ( = modo): ilico hic ante ostium;Tam modo, inquit Praenestinus,
Plaut. Trin. 3, 1, 8 Brix ad loc.; cf. Fest. s. v. tammodo, p. 359; Ritschl, opusc. 2, 372. -
34 tum
tum, adv. demonstr., of time [pronom. demonstr. stems to-, ta-; Gr. to, seen in ita, tam, etc.; cf. quom or cum], then.I.Absol.A.Referring to a time previously specified.1.To a definite past time.(α).To a period of time in which something was or happened (opp. later periods) = illis temporibus:(β).is dictu'st ollis popularibus olim Qui tum vivebant homines,
Enn. Ann. v. 308 Vahl.:quod tum erat res in pecore et locorum possessionibus, i. e. Romuli temporibus,
Cic. Rep. 2, 9, 16:cum illi male dicerent, quod tum fieri licebat, i. e. Periclis temporibus,
id. de Or. 3, 34, 138:erat omnino tum mos ut faciles essent in suum cuique tribuendo,
id. Brut. 21, 85; cf. id. Tusc. 1, 46, 111:vastae tum in his locis solitudines erant,
Liv. 1, 4, 6; 2, 6, 8; 3, 29, 3; 4, 6, 12; 42, 62, 11;44, 9, 4: ut tum erant tempora,
Nep. Att. 1, 2; 12, 3; Liv. 1, 3, 3; 1, 8, 4; 2, 7, 4; 2, 9, 8; 2, 50, 2; 2, 63, 6;39, 6, 7 and 9.—With illis temporibus: nam jam tum illis temporibus fortius... loquebantur quam pugnabant,
Nep. Thras. 2, 4.—Referring to a point of time, then, at that time:(γ).insigneita fere tum milia militum octo Duxit,
Enn. Ann. v. 336 Vahl.: ut jacui exsurgo;ardere censui aedis: ita tum confulgebant,
Plaut. Am. 5, 1, 15:jam duo restabant fata tum,
id. Bacch. 4, 9, 35; id. Cist. 1, 3, 14: quot eras annos gnatus tum, quom, etc.? Me Septuennis, nam tum dentes mihi cadebant primulum, id. Men. 5, 9, 56; id. Merc. prol. 66; id. Most. 1, 2, 49; id. Am. 2, 1, 56; Ter. And. 1, 1, 82: sic igitur tum se levis ac diffusilis aether... undique flexit. Lucr. 5, 467; 5, 837; 5, 911; 5, 432;5, 942: atque huic anno proximus Sulla consule et Pompejo fuit. Tum P. Sulpicii in tribunatu, cottidie contionantis, totum genus dicendi cognovimus,
Cic. Brut. 89, 306; id. Ac. 2, 22, 69:scribit Eudemum Pheras venisse, quae erat urbs in Thessalia tum admodum nobilis,
id. Div. 1, 25, 53; id. Rep. 2, 37, 63:hi tum in Asia rhetorum principes,
id. Brut. 91, 316; id. Sest. 11, 26; id. Planc. 37, 90; id. Quint. 61, 170; id. Fam. 9, 21, 2:hoc tum veritus Caesar Pharum prehendit,
Caes. B. C. 3, 112:eodem anno a Campanis Cumae, quam Graeci tum urbem tenebant, capiuntur,
Liv. 4, 44, 13; 1, 7, 14; 2, 9, 5;2, 37, 7: praetores tum duos Latium habebat,
id. 8, 3, 9:Aemilius, cujus tum fasces erant, dictatorem dixit,
id. 8, 12, 13; 5, 8, 4; 22, 46, 6;1, 7, 12: tum Athenis perpetui archontes esse desierunt,
Vell. 1, 8, 3:tum Cimbri et Teutoni transcendere Rhenum,
id. 2, 8, 3; Val. Max. 1, 5, 3; Tac. H. 4, 49; 3, 57:non timido, non ignavo cessare tum licuit,
Curt. 3, 11, 5:Archiae, qui tum maximum magistratum Thebis obtinebat,
Nep. Pelop. 3, 2; id. Phoc. 3, 3.—With in eo tempore: eum quem virile secus tum in eo tempore habebat, Asell. ap. Gell. 2, 13, 5.—Repeated by anaphora:quae nox omnium temporum conjurationis acerrima fuit. Tum Catilinae dies exeundi, tum ceteris manendi condicio, tum descriptio... constituta est, tum tuus pater, etc.,
Cic. Sull. 18, 52; cf. Lucr. 5, 1377; 5, 1399.—Esp., referring to a former state, implying that it no longer exists:(δ).quaesivit ex lege illa Cornelia quae tum erat,
Cic. Clu. 20, 55:cum sententias Oppianicus, quae tum erat potestas, palam ferri velle dixisset,
id. ib. 27, 75:Caere, opulento tum oppido,
Liv. 1, 2, 3; 3, 52, 3:praetores aerarii (nam tum a praetoribus tractabatur aerarium), etc.,
Tac. H. 4, 9.—Expressly opposed to present time (hodie, nunc, hoc tempore, etc.; class. and very freq.; but in post-Aug. writers tunc is regularly used): prius non is eras qui eras;(ε).nunc is factu's qui tum non eras,
Plaut. Trin. 4, 2, 138:tu nunc tibi Id laudi ducis quod tum fecisti inopia?
Ter. Ad. 1, 2, 25; id. Hec. 3, 3, 48:quae tabula, tum imperio tuo revulsa, nunc a me tamen reportata est,
Cic. Verr. 2, 2, 46, § 112:tum imperator populi Romani deos patrios reportabat, nunc praetor ejusdem populi eosdem illos deos... auferebat,
id. ib. 2, 4, 35, § 77; cf. id. ib. 2, 4, 35, § 78; 2, 5, 20, § 51; id. Clu. 31, 86; id. Planc. 9, 22; id. Quint. 22, 71; id. Phil. 14, 8, 21; id. Leg. 2, 22, 57; Caes. B. C. 3, 17; Liv. 5, 3, 5; 6, 15, 11; 10, 9, 6.—Opposed to another time specified:(ζ).itaque tum eos exire jussit. Post autem e provincia litteras ad conlegium misit, se, etc.,
Cic. N. D. 2, 4, 11:itaque ut tum carere rege, sic pulso Tarquinio nomen regis audire non poterat,
id. Rep. 2, 30, 53; id. Mil. 21, 55:sicut legatorum antea, ita tum novorum colonorum caede imbutis armis,
Liv. 4, 31, 7; 39, 22, 10; 9, 36, 1; 2, 52, 7; 4, 2, 10; 4, 57, 11;21, 17, 1: et tum sicca, prius celeberrima fontibus, Ide,
Ov. M. 2, 218; Verg. A. 11, 33; Nep. Arist. 2, 3; id. Ham. 11, 7.—In the historians in applying general statements or truths to the state of affairs spoken of: communi enim fit vitio naturae ut invisis atque incognitis rebus... vehementius exterreamur;(η).ut tum accidit,
Caes. B. C. 2, 4; 3, 68; id. B. G. 7, 3; 2, 6; id. B. C. 1, 80:foedera alia aliis legibus, ceterum eodem modo omnia fiunt. Tum ita factum accepimus,
Liv. 1, 24, 4; 1, 32, 14; 21, 31, 12.—Denoting coincidence or inner connection with an action before mentioned = a temporal clause (tum = cum hoc fieret), then, on that occasion:(θ).quis tum non ingemuit?
Cic. Vatin. 13, 31:ne tum quidem hominum venustatem et facetias perspicere potuisti? i. e. cum coronam auream imponebant,
id. Fl. 31, 76: apud imperitos tum illa dicta sunt;nunc agendum est subtilius,
id. Fin. 4, 27, 74:itaque tum Stajenus condemnatus est,
i. e. in that trial, id. Clu. 36, 101; id. Sen. 7, 22:M. Porcius Cato qui, asper ingenio, tum lenem mitemque senatorem egit,
Liv. 45, 25; Val. Max. 8, 3, 3:sed tum supplicia dis... decernuntur,
Tac. A. 3, 64; 3, 72:Graecia tum potuit Priamo quoque flenda videri,
Ov. M. 14, 474.—With the occasion referred to specified in the same clause: Manlius... ex petulanti scurra in discordiis civitatis ad eam columnam tum suffragiis populi pervenerat,
Cic. Clu. 13, 39:emisti tum in naufragio hujus urbis... tum, inquam, emisti ut, etc.,
id. Prov. Cons. 4, 7.—Repeated by anaphora: et Capitolinis injecit sedibus ignes. Tum statua Nattae, tum simulacra deorum, Romulusque et Remus cum altrice belua vi fulminis icti conciderunt, Cic. Div. 2, 20, 45;so repeated seven times,
id. Rep. 1, 40, 62.—Redundant, the time of the action being clear without it (esp. in Cic.):2.atque hoc tum judicio facto... tamen Avitus Oppianicum reum statim non facit,
Cic. Clu. 20, 56:itaque tum ille inopia et necessitate coactus ad Caepasios confugit,
id. ib. 20, 57; id. Brut. 23, 90; 39, 145; 43, 161; cf. id. Sull. 18, 51, where tum redundant occurs six times successively.—In oblique discourse, referring to the time of the speaker, = nunc in direct discourse:3.quando autem se, si tum non sint, pares hostibus fore?
if they were not now so, Liv. 3, 62, 1:(dixit Sempronius)... nec tum agrum plebi, sed sibi invidiam quaeri,
id. 4, 44, 9; 4, 57, 4:moenia eos tum transcendere non Italiae modo, sed etiam urbis Romanae,
id. 21, 35, 9; 5, 21, 7 (in this use nunc is also freq.).—Referring to indefinite time.(α).Then, at such a time of the year, day, etc., at such a season:(β).tum denique tauros in gregem redigo (after Lyra rises),
Varr. R. R. 2, 5, 12; 1, 35 fin.; Col. 11, 2, 87.—With the force of an indefinite temporal clause, at such a time, in such circumstances, i. e. when such a thing happens as has happened:(γ).qui (porci) a partu decimo die habentur puri, ab eo appellantur sacres, quod tum ad sacrificium idonei habentur primum,
Varr. R. R. 2, 4, 16; 2, 7, 13:deinde cibum sequitur somnus... quia plurima tum se corpora conturbant (i. e. cum cibum ceperunt),
Lucr. 4, 957; 3, 599; 4, 892; 4, 919;4, 1030: quam regionem cum superavit animus... finem altius se efferendi facit. Tum enim sui similem et levitatem et calorem adeptus... nullam in partem movetur,
Cic. Tusc. 1, 19, 43; 1, 31, 75; 3, 23, 55; 4, 24, 54; Tac. Dial. 7.—With the force of a conditional clause, then, in this instance, if so: immo res omnis relictas habeo prae quod tu velis. Ph. Tum tu igitur, qua causa missus es ad portum, id expedi (i. e. si ita est), Plaut. Stich. 2, 2, 39; id. Most. 5, 1, 55; id. As. 1, 1, 93; 2, 2, 64; 3, 3, 36; id. Aul. 3, 6, 31; id. Capt. 3, 4, 108; 4, 2, 78: non potitus essem;4.fuisset tum illos mi aegre aliquot dies,
Ter. Phorm. 1, 3, 7; id. Eun. 2, 2, 50; 5, 1, 23; id. Hec. 3, 5, 12:ego C. Caesaris laudibus desim, quas, etc.? Tum hercule me confitear non judicium aliquod habuisse,
Cic. Planc. 39, 93: scribant aliquid Isocrateo more...;tum illos existimabo non desperatione formidavisse genus hoc,
id. Or. 70, 235; id. Font. 21, 49 (17, 39); id. Tusc. 1, 35, 85; id. Fam. 9, 8, 2; Ov. H. 18 (19), 81: vellem tam ferax saeculum haberemus...;tum ego te primus hortarer, etc.,
Plin. Ep. 4, 15, 8.—Referring to future time.(α).To a definite time before mentioned:(β).ut sit satius perdere Quam aut nunc manere tam diu, aut tum persequi,
i. e. after my future return, Ter. Ad. 2, 2, 27:jam nunc mente prospicio quae tum studia hominum, qui concursus futuri sint,
Cic. Div. in Caecin. 13, 42; id. Verr. 1, 13, 37; 1, 10, 30; id. Prov. Cons. 7, 17; id. Marcell. 9, 30:tum meae... Vocis accedet bona pars,
Hor. C. 4, 2, 45.—With the force of a conditional clause (cf. 3. b, supra), then, in this instance, if so: specta, tum scies. Plaut. Bacch. 4, 9, 100; cf.:B.quom videbis, tum scies,
id. ib. 1, 2, 37: tuom incendes genus;Tum igitur aquae erit tibi cupido, etc.,
id. Trin. 3, 2, 50; id. Curc. 2, 3, 17:confer sudantes, ructantes, refertos epulis... tum intelleges, etc.,
Cic. Tusc. 5, 34, 100; id. Planc. 18, 45; id. Phil. 2, 45, 115:agedum, dictatorem creemus... Pulset tum mihi lictorem qui sciet, etc.,
Liv. 2, 29, 12; Cic. Phil. 10, 3, 6; id. Or. 23, 78; 71, 235; Liv. 4, 22, 11; 5, 16, 10; 9, 11, 4.—Referring to a time subsequent to a time mentioned, then, thereupon.1.Simple sequence in time.(α).Time proper (only of an immediate sequence;(β).otherwise deinde, postea, etc., are used): tum cum corde suo divum pater atque hominum rex Effatur, etc.,
Enn. Ann. 179:dico ei quo pactod eam viderim erilem nostram filiam sustollere. Extimuit tum illa,
Plaut. Cist. 2, 3, 9; id. Bacch. 3, 3, 29; id. As. 4, 1, 58: tum ille egens forte adplicat Primum ad Chrysidis patrem se. Ter. And. 5, 4, 21; id. Eun. 3, 1, 17; Cato, R. R. 48 (49); 135 (136); so id. ib. 112 (113): equos quinto anno... amittere binos (dentes);tum renascentes eis sexto anno impleri,
Varr. R. R. 2, 7, 2 sq.: collo [p. 1909] cari jussit hominem in aureo lecto, abacosque complures ornavit... Tum ad mensam eximia forma pueros jussit consistere, eosque, etc., Cic. Tusc. 5, 21, 61:dixerat hoc ille, cum puer nuntiavit venire ad eum Laelium... Tum Scipio e cubiculo est egressus, etc.,
id. Rep. 1, 12, 18; id. Div. 2, 66, 135; id. Clu. 14, 40; id. Cat. 3, 5, 10; id. Ac. 2, 5, 13; id. Div. 1, 35, 77:hostes suos ab oppugnatione reduxerunt. Tum suo more conclamaverunt ut, etc.,
Caes. B. G. 5, 26; cf. id. ib. 7, 64; 5, 43 fin.;5, 48: adsurgentem ibi regem cuspide ad terram adfixit. Tum spolia caputque abscisum spiculo gerens... hostes fudit,
Liv. 4, 19, 5; 5, 21, 1; 1, 26, 9; 1, 18, 10; 1, 20, 1; 1, 22, 6; 1, 28, 4; 1, 28, 9; 2, 24, 4;3, 8, 11, etc.: tum Caesar cum exercitu Thessaliam petit,
Vell. 2, 52, 1; Val. Max. 5, 1, 3; Curt. 4, 3, 7; Tac. A. 3, 28; 11, 35; id. H. 4, 84; Ov. M. 2, 122; 4, 80; 7, 121; 10, 481; 14, 386; Flor. 1, 13, 12; Gell. 1, 19, 5; 1, 23, 5.—In partic., foll. by an abl. absol.:(γ).tum, prope jam perculsis aliis tribunis, A. Verginius Caesoni capitis diem dicit,
Liv. 3, 11, 9; 8, 32, 1; 10, 29, 12:tum omni spe perdita, Meherdates dolo ejus vincitur, traditurque victori,
Tac. A. 12, 15; 12, 16:tum, ferro extracto, confestim exanimatus est,
Nep. Epam. 9, 4.—Implying a connection between two events, hence, under these circumstances, accordingly, thereupon:2.at pater omnipotens ira tum percitus acri... Phaethonta... Deturbavit in terram,
Lucr. 5, 399:madefactum iri Graeciam sanguine... tum neque te ipsum non esse commotum, Marcumque Varronem et M. Catonem... vehementer esse perterritos,
Cic. Div. 1, 32, 68; cf. id. ib. 1, 34, 76; Caes. B. G. 4, 25; cf. id. ib. 5, 49; 5, 51;7, 59: quippe quibus nec domi spes prolis, nec cum finitimis conubia essent. Tum ex consilio patrum Romulus legatos circa vicinas gentes misit,
Liv. 1, 9, 2; 3, 26, 1; 3, 31, 7; 4, 45, 7.—Enumeration of a series of events; the co-ordinate clauses introduced by tum... tum, or primum (primo)... deinde... tum, etc.(α).Succession of time proper:(β).ducem Hannibali unum e concilio datum (a Jove), tum ei ducem illum praecepisse ne respiceret, illum autem respexisse, tum visam beluam vastam, etc.,
Cic. Div. 1, 24, 49; 1, 27, 57; 2, 28, 58 sq.:primo... deinde... tum... tum,
id. Fin. 1, 16, 50; 5, 23, 65; id. Tusc. 5, 2, 5:primum... deinde... tum... postremo,
id. N. D. 2, 1, 3; 3, 3, 6: primum colonos inde Romanos expulit: inde in Latinam viam transgressus, etc., inde Lavinium recepit; tum deinceps Corbionem, Vitelliam;postremum, etc.,
Liv. 2, 39, 4:primi consules sub jugum missi, tum ut quisque gradu proximus erat, tum deinceps singulae legiones,
id. 9, 6, 1:primo... deinde... tum... tum,
id. 21, 22, 8; id. praef. 9; 3, 28, 8: 5, 39, 7;23, 23, 6: deinde... deinde... Tum... post quas, etc.,
Curt. 3, 3, 24: primum... deinde... deinde... tum... postea, Masur. Gabin. ap. Gell. 5, 13, 5; Gai. Inst. 4, 60.—So in partic.: tum (also hic, et;(γ).not deinde or postea), to denote the succession of speakers in dialogue: immo duas dabo, inquit adulescens... Tum senex ille: Si vis, inquit, quattuor sane dato,
Plaut. Stich. 4, 1, 46 dub.:tum Piso... inquit, etc. Tum Quintus... inquit, etc. Hic ego... inquam, etc. Tum ille... inquit, etc. Tum Piso... inquit, etc. Et ille ridens... inquit, etc. Tum Piso exorsus est, etc.,
Cic. Fin. 5, 1, 2 sqq.:tum Atticus... inquit, etc. Tum ille... inquit, etc. Tum Brutus, etc. Tum ille, etc. Tum Atticus, etc. Tum Pomponius... inquit, etc.,
id. Brut. 3, 11 sqq., and through the whole treatise; cf. id. Ac. 1, 2, 4; 1, 3, 9; 1, 4, 13; 1, 12, 43 and 44; 2, 19, 63; id. N. D. 1, 6, 15 sqq.; id. Rep. 1, 13, 19 sqq.; Liv. 7, 10, 2 sqq.; 23, 12, 8; Tac. Dial. 3; 15; 25; 42; Gell. 3, 1, 11 sqq.; 18, 1, 9 sqq.; Ov. M. 14, 594.—Transf., of sequence or succession of thought, passing into mere co-ordination (v. C. 2. b, g), then... again... furthermore:C.qui mi in cursu obstiterit, faxo vitae is obstiterit suae. Prius edico ne quis, etc. Tum pistores scrofipasci qui, etc. Tum piscatores.... Tum lanii autem qui, etc.,
Plaut. Capt. 4, 2, 28; 4, 2, 34; 4, 2, 39: (res familiaris) primum bene parta sit, tum quam plurimis se utilem praebeat, deinde augeatur ratione, diligentia, etc., Cic. Off. 1, 26, 92; id. Ac. 2, 47, 146; id. Tusc. 1, 28, 68 sq.; 5, 40, 117; id. Ac. 2, 10, 30; id. de Or. 1, 42, 190; id. Cat. 4, 3, 5; id. Agr. 1, 2, 5; id. Clu. 2, 6; Liv. 3, 26, 11.—Hence, as co-ordinating conjunction, introducing an additional assertion, or thought.1.Alone, = praeterea, and then, besides, also, moreover, on the other hand (freq. in ante-class. style and in Cic.;2.rare in Livy and post-Aug. prose): argenti aurique advexit multum, lanam purpuramque multam... tum Babylonica peristromata, etc.,
Plaut. Stich. 2, 3, 54; id. Rud. 2, 4, 10; id. Bacch. 4, 3, 71; 4, 8, 17; id. Ps. 3, 2, 78; id. Aul. 1, 2, 6; 1, 3, 16; id. Men. 5, 5, 41; id. Mil. 4, 2, 13; id. Pers. 1, 3, 15; 4, 2, 3; Ter. And. 1, 5, 27; 1, 2, 21; 2, 3, 7; id. Eun. prol. 4; 5, 6, 15; id. Heaut. 2, 1, 16; Lucr. 4, 680; cf. id. 1, 494; 4, 1152:magnum ingenium L. Luculli, magnumque optimarum artium studium, tum omnis ab eo percepta doctrina... caruit omnino rebus urbanis,
Cic. Ac. 2, 1, 1; 2, 14, 43; id. Div. 1, 24, 50; 1, 42, 94; id. de Or. 1, 46, 201; id. Off. 1, 6, 19; id. Fin. 1, 6, 21; 2, 16, 53; id. Leg. 1, 5, 17; 1, 9, 26; id. Rab. Post. 14, 40; id. Phil. 13, 12, 26:altera ex parte Bellovaci instabant, alteram Camulogenus tenebat: tum legiones a praesidio interclusas maximum flumen distinebat,
Caes. B. G. 7, 59; id. B. C. 3, 49: naves convenerunt duae Punicae quinqueremes;duae ab Heraclea triremes... tum quinque Rhodiae quadriremes,
Liv. 42, 56, 6; 1, 40, 4; Sen. Vit. Beat. 3, 4; Just. 5, 10, 3.—Sometimes connecting two terms of the same clause, with the force of cum... tum (v. infra, 3. d.):quot me censes homines jam deverberasse, hospites tum civis?
Ter. Phorm. 2, 2, 14:faciendum est igitur nobis ut... veteranorum, tum legionis Martiae quartaeque consensus... confirmetur,
Cic. Phil. 3, 3, 7; Liv. 28, 43, 1 (in co-ordination often with etiam, autem, and sometimes with praeterea and porro; v. III. infra).—Tum as correlative of a preceding tum.(α).With an added assertion or thought: ita est haec hominum natio: voluptarii atque potatores, Tum sycophantae... plurimi In urbe habitant;(β).tum meretrices mulieres Nusquam perhibentur blandiores gentium,
Plaut. Men. 2, 1, 35; id. Ep. 2, 2, 28; id. Mil. 3, 1, 100; 3, 1, 102.—Tum... tum = nunc... nunc (modo... modo), sometimes... sometimes, now... now, at one time... at another (freq. in Cic., not in Caes., rare in Liv., and very rare in postAug. writers):(γ).tum huc, tum illuc inretitos impedit piscis,
Plaut. Truc. 1, 1, 17:tum hoc mihi probabilius, tum illud videtur,
Cic. Ac. 2, 43, 134:mihi... tum hoc tum illud probabilius videtur,
id. Off. 3, 7, 33; so id. Am. 4, 13; id. Sen. 13, 45; id. Top. 7, 31; id. N. D. 2, 19, 49:(alvus) tum restringitur, tum relaxatur,
id. ib. 2, 54, 136; id. Rep. 3, 13 (14), 23; id. Leg. 2, 7, 16; id. Or. 63, 212; id. Sen. 3, 7; id. Inv. 1, 37, 66:dictator tum appellare tum adhortari milites,
Liv. 8, 39, 4; Suet. Ner. 1; Gell. 1, 11, 15.—Tum may be repeated several times:plerique propter voluptatem tum in morbos graves, tum in damna, tum in dedecora incurrunt,
Cic. Fin. 1, 14, 47; 3, 7, 26;so three times,
id. N. D. 1, 12, 29; 1, 14, 37; 1, 15, 39; id. Inv. 1, 52, 98; id. Or. 3, 45, 177; id. Off. 1, 7, 22; id. Leg. 2, 17, 43; id. Top. 25, 96;four times,
id. N. D. 1, 43, 120; 2, 20, 52; 2, 39, 101; id. Verr. 2, 4, 34, § 75;five times,
id. N. D. 2, 5, 14; id. Inv. 1, 13, 17; 1, 41, 76; id. Verr. 2, 5, 36, § 94;six times,
id. ib. 1, 53, 120;seven times,
Quint. 9, 4, 133;nine times,
Cic. N. D. 2, 50, 51.—And in chronological order (to be distinguished from the instances B. 2. a and g):Atheniensium (rem publicam constituerunt) tum Theseus, tum Draco, tum Solo, tum Clisthenes, tum multi alii,
at different times, successively, Cic. Rep. 2, 1, 2.—Preceded or followed by other co-ordinate words (alias, modo, aliquando, aut... aut, nunc... nunc):(δ).ex quo intellegitur qualis ille sit quem tum moderatum, alias modestum, tum temperantem, alias constantem continentemque dicimus,
Cic. Tusc. 4, 16, 36:tum... tum... aliquando,
id. Div. 2, 2, 6:tum... tum... aut... aut,
id. Or. 61, 204:modo... tum autem,
id. N. D. 2, 40, 142:nunc... nunc... tum... tum,
Flor. 1, 17, 5.—Tum... tum = et... et, both... and, not only... but also, partly... partly, without regard to time, the second term being frequently strengthened by etiam (mostly post-Aug.):3.Milo Compsam oppugnans, ictusque lapide tum Clodio, tum patriae, quam armis petebat, poenas dedit,
Vell. 2, 68, 3:Muciam et Fulviam, tum a patre, tum a viro utramque inclitam,
Val. Max. 9, 1, 8:Caesar Pompejo tum proprias, tum etiam filiae lacrimas reddidit,
id. 5, 1, 10; Quint. 7, 3, 18; Sen. Q. N. 4, 2, 28; id. Clem. 1, 19, 2; Front. Aquaed. 1; Tac. A. 12, 33; Suet. Tit. 3; Nep. praef. 8;and with etiam,
Val. Max. 2, 2, 8; 5, 9, 1; 7, 6 prooem.; Nep. Them. 2, 3.—As correlative with a preceding cum, introducing particular after a universal or a stronger or more important assertion after a weaker or less important.a.Connecting complete sentences with different predicates, cum... tum = as... so, while... (tum being not translated; ante-class. cum always with indic.; class. with subj. or indic.):b.quom antehac te amavi, et mihi amicam esse crevi... tum id mihi hodie aperuisti,
Plaut. Cist. 1, 1, 2; id. Truc. 4, 1, 6:quom id mihi placebat, tum uno ore omnes omnia Bona dicere,
Ter. And. 1, 1, 69; id. Phorm. 1, 4, 10:quae cum res tota ficta sit pueriliter, tum ne efficit quidem quod vult,
Cic. Fin. 1, 6, 19; id. Tusc. 5, 39, 13; id. Fam. 13, 16, 1; and so with subj., id. N. D. 1, 1, 1; id. Off. 3, 2, 5; id. Lael. 7, 23; id. Brut. 39, 145; 11, 250:cum omnium rerum simulatio est vitiosa, tum amicitiae repugnat maxime,
id. Lael. 25, 91; id. Div. 2, 27, 58; and so with indic., id. Planc. 33, 80; id. Tull. 4, 8; id. Div. in Caecil. 20, 65; id. Sest. 1, 2; id. Fam. 16, 4, 4:haec cum merito ejus fieri intellegebat, tum magni interesse arbitrabatur, etc.,
Caes. B. G. 5, 4; 3, 16; id. B. C. 1, 58; Liv. 3, 34, 1; 4, 53, 4.—Clauses with the same predicate, which is placed after the first clause (always with indic.):c.nam mihi, cum multa eximie divineque videntur Athenae tuae peperisse, tum nihil melius illis mysteriis quibus, etc.,
Cic. Leg. 2, 14, 36; id. Tusc. 4, 18, 42; id. Phil. 2, 5, 12; Liv. 4, 46, 10; 6, 38, 10.—Clauses with a common predicate placed before both co-ordinate terms, cum... tum = not only, but also; as... so especially:d.visa est Arcesilae cum vera sententia, tum honesta et digna sapiente,
Cic. Ac. 2, 24, 77; id. Fin. 1, 16, 51; 2, 35, 119; 3, 1, 3:movit patres conscriptos cum causa tum auctor,
Liv. 9, 10, 1; 4, 57, 2; Suet. Ner. 46 init. —With a common predicate after both co-ordinate terms:e.quom virum tum uxorem, di vos perdant,
Plaut. Men. 4, 2, 103:luxuria cum omni aetati turpis tum senectuti foedissima est,
Cic. Off. 1, 34, 123; id. Clu. 59, 161; id. Verr. 2, 1, 34, § 86; id. N. D. 1, 21, 57; id. Deiot. 9, 26; id. Clu. 16, 46:concitatos animos flecti quam frangi putabat cum tutius tum facilius esse,
Liv. 2, 23, 15; 6, 9, 8; 1, 57, 1; 10, 26, 13; Tac. Dial. 5.—With tum several times repeated:quem pater moriens cum tutoribus et propinquis, tum legibus, tum aequitati magistratuum, tum judiciis vestris commendatum putavit,
Cic. Verr. 2, 1, 58, § 151; cf. esp. id. Planc. 40, 95. —Tum, in this construction, is freq. strengthened,(α).By vero:(β).cum haec sunt videnda, tum vero illud est hominis magni, etc.,
in particular, Cic. Clu. 58, 159; id. Mur. 27, 55; id. Phil. 3, 5, 12; 7, 3, 9; cf. id. Or. 1, 23, 106; 3, 16, 60; Liv. 34, 39, 9; Quint. 12, 1, 25.—By maxime, above all, most of all, especially, chiefly:(γ).cum omnibus in rebus temeritas in adsentando turpis est, tum in eo loco maxime in quo ju dicandum est quantum, etc.,
Cic. Div. 1, 4, 7; id. Tusc. 4, 1, 1; 5, 12, 36; id. Rosc. Am. 25, 69:cum infamia atque indignitas rei impediebat, tum maxime quod, etc.,
Caes. B. G. 7, 56; Sall. J. 43, 5; Liv. 1, 8, 2; Suet. Claud. 30; Quint. 6, 1, 29.—By praecipue, especially, chiefly, above all:(δ).cum omnium sociorum provinciarumque rationem diligenter habere debetis, tum praecipue Siciliae,
Cic. Verr. 2, 2, 1, § 2; id. Fam. 13, 11, 3:fortuna quae plurimum potest cum in reliquis rebus, tum praecipue in bello,
Caes. B. C. 3, 68; Liv. 22, 43, 11; 1, 40, 3; Quint. 1, 1, 29; 1, 10, 13; 5, 10, 106; Plin. Ep. 4, 3, 2.—By inprimis, chiefly, principally:(ε).cum multa non probo, tum illud inprimis quod, etc.,
Cic. Fin. 1, 6, 18; id. Fam. 12, 22, 3.—By cumprimis, chiefly, principally: quapropter bene cum superis de rebus habenda Nobis est ratio... tum cumprimis Unde anima atque animi constet [p. 1910] natura videndum, Lucr. 1, 131.—(ζ).By certe, especially, at least, assuredly:(η).at cum de plurimis eadem dicit, tum certe de maximis,
Cic. Fin. 4, 5, 13; id. Fam. 7, 4; cf. Quint. 2, 1, 10.—By nimirum, assuredly, undoubtedly:(θ).cum plurimas... commoditates amicitia contineat, tum illa nimirum praestat omnibus quod, etc.,
Cic. Am. 7, 23. —By etiam, besides, as well:(ι).cum omnes omnibus ex terris homines improbos audacesque collegerat, tum etiam multos fortes viros et bonos... tenebat,
Cic. Cael. 6, 14; id. Ac. 2, 10, 31; id. Tusc. 1, 1, 2:quos tu cum memoriter, tum etiam erga nos amice et benevole collegisti,
id. Fin. 1, 10, 34; id. Verr. 2, 3, 23, § 56:cum sua virtute, tum etiam alienis vitiis,
id. Leg. 23, 67; id. Fin. 2, 12, 38; id. N. D. 2, 37, 95; id. de Or. 3, 60, 225; Liv. 1, 21, 2; 7, 23, 6; 7, 32, 10; Val. Max. 7, 2, 3; 3, 2, 10; 9, 6, 3; Quint. 9, 1, 20; 9, 4, 143.—By quoque, also, besides, as well:(κ).cum potestas major, tum vir quoque potestati par hostes trans Anienem submovere,
Liv. 4, 17, 11; 1, 22, 2; cf. Quint. 12, 10, 72.—By et, also, besides, too:(λ).cujus mortem cum luctus civitatis, tum et dictaturae undecim insignem fecere,
Just. 19, 1, 7.—By praeterea, moreover, besides:II.dicimus C. Verrem cum multa libidinose fecerit, tum praeterea quadringentiens sestertium ex Sicilia abstulisse,
Cic. Verr. 1, 18, 56.Tum as correlative of dependent clauses (freq. in ante - class. writings and Cic., rare in post-Aug. writings).A. 1.Referring to definite past time.a.Tum as antecedent of cum:b.jam tum cum primum jussit me ad se arcessier, Roget quis, Quid tibi cum illa?
Ter. Eun. 3, 3, 4; id. Heaut. 2, 3, 21:qui (Hercules) tum dolore frangebatur cum immortalitatem ipsa morte quaerebat,
Cic. Tusc. 2, 8, 20:bene apud majores nostros senatus tum cum florebat imperium decrevit ut, etc.,
id. Div. 1, 41, 91; id. Phil. 2, 44, 114; id. Div. 1, 17, 30; id. Verr. 2, 2, 66, § 160; id. Clu. 33, 89; id. Verr. 1, 2, 5; id. Brut. 2, 7; 23, 89; id. Off. 3, 27, 100; id. Agr. 2, 24, 64; id. Phil. 2, 39, 100; 3, 4, 11:tum mittendos legatos fuisse cum Perseus Graecas urbes obsideret,
Liv. 45, 3, 7:tum cum Vipereos sparsi... dentes,
Ov. M. 4, 572; id. H. 3, 23; Val. Max. 6, 1, 12.—After pluperf.:nam tum cum in Asia res magnas permulti amiserant scimus Romae solutione impedita fidem concidisse,
Cic. Imp. Pomp. 7, 19; Val. Max. 3, 6, 1; 2, 8, 15 fin. —Tum inserted in the temporal clause:cum Davo egomet vidi jurgantem ancillam... quom ibi me adesse neuter tum praesenserat,
Ter. And. 5, 1, 20.—Tum, introducing the apodosis of the temporal clause (generally not transl. in Engl.).(α).Of coincident events, cum... tum = while: quom genui tum morituros scivi, Enn. ap. Cic. Div. 1, 58, 132 (Trag. Rel. v. 361 Vahl.); Ter. Phorm. 3, 2, 18:(β).cum minime videbamur, tum maxime philosophabamur,
Cic. N. D. 1, 3, 6; id. Agr. 2, 11, 26; id. Cael. 26, 63; id. Phil. 3, 5, 13:cum pavida mulier nullam opem videret, tum Tarquinius fateri amorem, orare, etc.,
Liv. 1, 58, 3; 5, 11, 4. —Tum = deinde, usu. after a pluperf.:2.id cum Sulla fecisset, tum ante oppidum Nolam Samnitium castra cepit,
Cic. Div. 1, 33, 72; id. Brut. 92, 319; id. Ac. 2, 3, 9; 2, 3, 15; id. Fin. 1, 8, 26; id. Tusc. 4, 20, 45; id. Div. 1, 25, 53; 2, 2, 7; id. Rep. 2, 25, 47; Liv. 21, 11, 8; cf. id. 1, 26, 7; 23, 22, 4.—Inserted in the apodosis:cum jam humanae opes egestae a Veis essent, amoliri tum deum dona,
Liv. 5, 22, 3.—Referring to definite present time:3.quem esse negas, eundem esse dicis. Cum enim miserum esse dicis, tum eum qui non sit, dicis esse,
Cic. Tusc. 1, 6, 12.—Referring to indefinite time.a.As antecedent of the clause, = at the time when, at a time when, whenever: hominum inmortalis est infamia;b.etiam tum vivit quom esse credas mortuam,
Plaut. Pers. 3, 1, 28; id. As. 1, 3, 55; id. Merc. 3, 2, 7; Cato, R. R. 31:nec sibi enim quisquam tum se vitamque requirit Cum pariter mens et corpus sopita quiescunt,
Lucr. 3, 919; 4, 444; 4, 455;4, 1166: omnis praedictio mali tum probatur cum ad praedictionem cautio adjungitur,
Cic. Div. 2, 25, 54; id. Fin. 2, 32, 104; id. N. D. 2, 3, 9: tum cum sine pondere suci Mobilibus ventis arida facta volant, Ov. H. 5, 109; Cic. Ac. 1, 12, 44; 2, 27, 88; id. Fin. 4, 8, 20; id. Tusc. 3, 9, 20; 5, 26, 73; id. N. D. 1, 4, 9; id. Off. 1, 27, 93.—Tum maxime... cum plurimum = eo magis quo magis:eam (partem animi) tum maxime vigere cum plurimum absit a corpore,
Cic. Div. 1, 32, 70; so, cum maxime... tum maxime; v. b. a foll.—Tum introducing the apodosis.(α).As coincident:(β).quom amamus, tum perimus,
Plaut. Truc. 1, 2, 94:ulmus, cum folia cadunt, tum iterum tempestiva est,
Cato, R. R. 17; so id. ib. 155 (156):cum ea quae quasi involuta fuerunt, aperti sunt, tum inventa dicuntur,
Cic. Ac. 2, 8, 26; id. Fin. 5, 10, 29; 1, 17, 57; id. N. D. 2, 52, 129; 1, 19, 49; id. Imp. Pomp. 6, 15.—Cum maxime... tum maxime = quo magis eo magis:nam quom pugnabant maxume, ego tum fugiebam maxume,
Plaut. Am. 1, 1, 45:quamobrem omnes, cum secundae res sunt maxume, tum maxume Meditari secum oportet, etc.,
Cic. Tusc. 3, 14, 30 poet. —As subsequent:4.ad legionem quom itum, adminiculum eis danunt tum jam aliquem cognatum suum,
Plaut. Most. 1, 2, 47:eo cum accessit ratio argumentique conclusio... tum et perceptio eorum omnium apparet,
Cic. Ac. 2, 10, 30; 2, 41, 128; id. Fin. 5, 9, 24; 1, 20, 69; 5, 15, 41; id. Tusc. 1, 4, 8; 1, 24, 58; 3, 2, 3; id. N. D. 2, 48, 123; id. Div. 2, 19, 44.—Referring to future time.(α).Tum as antecedent of cum:(β).quom mi haec dicentur dicta, tum tu, furcifer, quasi mus in medio pariete vorsabere,
Plaut. Cas. 1, 51; id. Bacch. 3, 4, 20:non committam ut tum haec res judicetur cum haec frequentia Roma discesserit,
Cic. Verr. 1, 18, 54; id. Agr. 2, 17, 44; 2, 25, 67; id. Fin. 4, 22, 62; id. Tusc. 1, 20, 46; Liv. 23, 13, 4; 41, 10, 7; Ov. M. 2, 651; id. H. 15, 293; Nep. Them. 6, 5.—Tum introducing the apodosis:B.quom videbis, tum scies,
Plaut. Bacch. 1, 2, 37; 4, 6, 30:de quo cum perpauca dixero, tum ad jus civile veniam,
Cic. Leg. 1, 12, 34; id. Clu. 2, 6; 4, 9; Liv. 3, 56, 10.—With temporal clause, introduced by ubi.1.Tum as antecedent of the clause (very rare):2.vitem novellam resecare tum erit tempus ubi valebit,
Cato, R. R. 33:tum tu igitur demum id adulescenti aurum dabis, ubi erit locata virgo in matrimonium?
Plaut. Trin. 3, 3, 52.—Tum introducing the apodosis.(α).Referring to definite past time (tum always = deinde):(β).ubi eorum dolorem majorem quam ceterorum cognovi, tum meum animum in illos, tum mei consilii causam proposui, tum eos hortatus sum, etc.,
Cic. Verr. 2, 4, 63, § 140; Sall. J. 94, 3:ubi illuxit, et Romanis Punica et Gallica arma cognita, tum dubitationem exemere,
Liv. 25, 10, 5; 1, 9, 10; 4, 57, 3; 9, 43, 16; 21, 25, 12; 23, 11, 4.—Referring to indefinite time:(γ).post ubi tempust promissa jam perfici, Tum coacti necessario se aperiunt,
Ter. And. 4, 1, 8: Cato, R. R. 3 init.; 17:ubi jam morbi se flexit causa... Tum quasi vaccillans primum consurgit,
Lucr. 3, 503; 6, 129; 6, 526.—Referring to future time:C.otium ubi erit, tum tibi operam ludo et deliciae dabo,
Plaut. Rud. 2, 4, 13; id. Stich. 4, 2, 14:ubi tu voles, Ubi tempus erit, sat habet si tum recipitur,
Ter. Eun. 3, 2, 32; Plaut. Truc. 4, 4, 18; id. Bacch. 4, 3, 72; id. Pers. 4, 7, 19; id. Cas. 3, 2, 27:ut ubi id interrogando argumentis firmavero, tum testes ad crimen accommodem,
Cic. Verr. 1, 18, 55:ubi haerere jam aciem videris, tum terrorem equestrem infer,
Liv. 6, 12, 10; 22, 55, 8.—With a temporal clause introduced by postquam.1.Tum as antecedent of the clause (very rare):2.Flaminius qui ne quieto quidem hoste ipse quieturus erat, tum vero postquam res sociorum ante oculos prope suos ferri vidit, suum id dedecus ratus, etc.,
Liv. 22, 3, 7; Val. Max. 3, 8, 1 (v. infra, III. A. 2. a. b).—Tum introducing the apodosis (always = deinde).(α).Referring to definite past time:(β).posteaquam e portu piratae exierunt, tum coeperunt quaerere homines, etc.,
Cic. Verr. 2, 5, 38, § 100; Sall. J. 106, 6; 84, 1; id. Cat. 51, 40 (al. tunc):postquam satis virium collectum videbat, tum ex suis unum sciscitatum Romam ad patrem misit,
Liv. 1, 54, 5; 3, 66, 5; 6, 13, 4; 22, 48, 4; 25, 10, 6; Gell. 5, 3, 6.—Referring to indefinite time: postquam vero commoditas quaedam... dicendi copiam consecuta est, tum ingenio freta malitia pervertere urbes adsuevit, Cic. Inv. 1, 2, 3.—D.With a temporal clause introduced by ut.1.Tum as antecedent of the clause (very rare):2.tum vero ingentem gemitum dat Ut spolia, ut currus, utque ipsum corpus amici... conspexit,
Verg. A. 1, 485; cf. id. ib. 12, 218.—Tum introducing the apodosis.(α).Of definite past time:(β).nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi, puto, prae timore hic excidisse Cistellam,
Plaut. Cist. 4, 2, 46:sed ut intellectum est quantam vim haberet accurata... oratio, tum etiam magistri dicendi multi subito exstiterunt,
Cic. Brut. 8, 30; id. Phil. 9, 4, 9; Liv. 24, 44, 10; id. 21, 54, 9; 23, 34, 6.—Referring to future time:E.neque ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,
Cic. de Or. 2, 34, 146:traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum, si eam Romanus rite emisisset, victoriam de Vejentibus dari (= si quando),
Liv. 5, 15, 11 Weissenb. ad loc.—With a temporal clause introduced by quando.1.Tum as antecedent of the clause.(α).Of definite past time:(β).auctoritatem senatus exstare sentio, tum, quando Alexandro mortuo, legatos Tyrum misimus,
Cic. Agr. 2, 16, 41.—Of future time:2.at scire tum memento quando id quod voles habebis,
Plaut. Capt. 2, 1, 41; id. Mil. 3, 1, 213; id. Most. 3, 1, 136; id. Men. 5, 7, 57:utinam tum essem natus quando Romani dona accipere coepissent,
Cic. Off. 2, 21, 75.—Tum introducing the apodosis.(α).Of indefinite time (quando = whenever):(β).quando esurio tum crepant (intestina),
Plaut. Men. 5, 5, 27; id. Truc. 1, 1, 15; id. Ps. 4, 7, 85:quando mulier dotem marito dabat, tum quae ex suis bonis retinebat reciperare dicebatur,
Gell. 17, 6, 6; 7 (6), 14, 4.—Of future time:F.at tu, quando habebis, tum dato,
Plaut. Men. 3, 3, 23:quando ab eadem parte sol eodemque tempore iterum defecerit, tum signis omnibus ad principium revocatis, expletum annum habeto,
Cic. Rep. 6, 22, 24:quando mihi usus venerit, tum quaeram ex te atque discam,
Gell. 6 (7), 17, 4.—In the apodosis after simul ac:G.an simul ac nubes successere, ipse in eas tum Descendit (Juppiter), prope ut hinc teli determinet ictus?
Lucr. 6, 402.—With a temporal clause introduced by dum.1.Tum as antecedent:2.sanctius visum est nomen Augusti, ut scilicet jam tum dum colit terras, ipso numine ac titulo consecretur,
Flor. 2, 33, 66 (4, 12, 66).—Tum introducing the apodosis:H.dum habeat, tum amet,
Plaut. Truc. 2, 1, 23:dum se glomerant... tum pondere turris Procubuit,
Verg. A. 9, 540.—As antecedent of quamdiu:K.qui cum tibi amicus non modo tum fuerit quamdiu tecum in provincia fuerit, verum etiam nunc sit cum, etc.,
Cic. Verr. 2, 2, 24, § 58.—Denoting a logical consequence after quando and cum:L.quando ergo erga te benignus fui... tum te mihi benigne itidem addecet... referre gratiam,
Plaut. Rud. 5, 3, 35:cum magnus numerus deesset, tum iste homo nefarius in eorum locum... substituere coepit cives Romanos,
Cic. Verr. 2, 5, 28, § 72.—After relative clauses denoting time: qua tempestate Paris Helenam innuptis junxit nuptiis, Ego tum gravida expletis jam fere ad pariendum mensibus, Poet. ap. Cic. de Or. 3, 58, 219 (Trag. Rel. p. 246 Rib.).—M.With conditional clauses.1. (α).Tum as antecedent of clause:(β).tum pol ego interii, homo si ille abiit,
Plaut. Ps. 4, 1, 6; id. Men. 2, 2, 71; Ter. Heaut. 4, 3, 40:si tenuis causa est, tum etiam argumentandi tenue filum,
Cic. Or. 36, 124; id. Rep. 1, 40, 62; 2, 9, 15; id. Fin. 1, 19, 63; id. N. D. 1, 6, 13; id. Verr. 2, 3, 47, § 112:tum vero ego nequiquam Capitolium servaverim si civem in servitutem duci videam,
Liv. 6, 14, 4; 3, 9, 11; 6, 14, 4; 7, 34, 14; Cato ap. Plin. 29, 1, 7, § 14; Gell. 2, 12, 1 sq.; 4, 13, 1; 14, 2, 21.—Tum introducing the apodosis:2.si triduum hoc hic erimus, tum arbores in te cadent,
Plaut. Men. 2, 3, 30; id. Rud. 5, 2, 59; 3, 4, 49; id. As. 1, 3, 89; id. Rud. 1, 3, 13; id. Ps. 4, 1, 1; 4, 1, 48 (39); Ter. Eun. 2, 3, 64; 3, 1, 17; id. Phorm. 1, 3, 19; Cato, R. R. 26; cf. id. ib. 27:quod si, ut spero, cepero, tum vero litteras publice mittam,
Cic. Fam. 2, 10, 3; id. Div. 1, 44, 100; cf. id. Ac. 2, 10, 32; id. Fin. 2, 4, 79; id. N. D. 3, 36, 87; id. Rep. 1, 43, 66: id. [p. 1911] Rosc. Am. 49, 142:si dimicandum erit, tum tu in novissimos te recipito,
Liv. 7, 40, 13; 8, 10, 12; Hor. S. 1, 2, 97; Ov. M. 7, 32.—Esp., denoting the consequences of perjury in ancient formulas of oaths: si ego injuste illos homines dedier mihi exposco, tum patriae compotem me numquam siris esse,
Liv. 1, 32, 7; 1, 24, 8; 22, 53, 11; hence, quid si falles? Me. Tum Mercurius Sosiae iratus siet, Plaut. Am. 1, 1, 239; 3, 2, 52; id. Aul. 4, 10, 50; cf. also Liv. 3, 64, 10.—With a condition contrary to fact.(α).Tum, antecedent of clause:(β).tum esset ostentum, si anguem vectis circumplicavisset,
Cic. Div. 2, 28, 62; id. Verr. 2, 2, 68, § 164:tum id audirem si tibi soli viveres,
id. Marcell. 8, 25; id. Fin. 4, 13, 33; id. Div. 2, 35, 73.—Tum introducing the apodosis:N.si quidem me amaret, tum istuc prodesset,
Ter. Eun. 3, 1, 56:quodsi omnia nobis quae ad victum pertinent. suppeditarentur, tum optimo quisque ingenio, totum se in cognitione et scientia collocaret,
Cic. Off. 1, 44, 158. —After an abl. absol.1. (α).Referring to definite past time:(β).ut morte ejus nuntiata tum denique bellum confectum arbitraretur,
Cic. Mur. 16, 34:sed confecto proelio tum vero cerneres quanta vis animi fuisset in exercitu Catilinae,
Sall. C. 61, 1:ita rebus divinis peractis tum de bello deque republica dictator rettulit,
Liv. 22, 11, 1; 2, 29, 1; 2, 29, 3; 3, 56, 1; 5, 50, 8; Plin. 11, 20, 22, § 68.—Referring to indefinite time:(γ).hisce omnibus rebus consideratis, tum denique id quod primum est dicendum, postremum soleo cogitare, quo utar exordio,
Cic. Or. 2, 77, 315.—Referring to future time (the abl. absol. = a fut. perf.):2.ita prope XL. diebus interpositis tum denique se responsuros esse arbitrantur,
Cic. Verr. 1, 10, 31; 1, 18, 54; id. Fin. 4, 13, 32; id. Scaur. Fragm. 10, 22.—With pres. participles (post-class.):III.tacentibus cunctis, tum ipse (dixit), etc.,
Just. 12, 15, 6.Particular connections.A.With other particles of time.1.Jam tum, already at that time, i. e. earlier than might be anticipated:2.jam tum erat suspitio Dolo malo haec fieri,
Ter. Eun. 3, 3, 8; cf. id. ib. 4, 4, 58; id. Phorm. 5, 8, 34:quippe etenim jam tum divom mortalia saecla Egregias animo facies vigilante videbant,
Lucr. 5, 1169; 5, 1037:ut mihi jam tum divinasse ille (Romulus) videatur hanc urbem sedem aliquando summo esse imperio praebituram,
Cic. Rep. 2, 5, 10; 2, 7, 12; id. Div. 2, 57, 118; id. Tusc. 4, 2, 4:jam tum in Palatio monte Lupercal hoc fuisse ludicrum ferunt,
Liv. 1, 5, 1; 1, 7, 16; 1, 41, 7; 10, 21, 14;24, 49, 1: ut jam tum qualis futurus esset ostenderet,
Suet. Dom. 1; Curt. 4, 6, 29.—Tum demum and tum denique, then only, then at length, then at last, not till then, i. e. later than might be expected, implying delayed action.a.Tum demum.(α).In gen.:(β).adversisque in rebus noscere qui sit. Nam verae voces tum demum pectore ab imo Eiciuntur,
Lucr. 3, 58:tum demum Liscus, oratione Caesaris adductus, quod antea tacuerat proponit,
Caes. B. G. 1, 17; 5, 33; Sall. J. 46, 1:nec ante in campum degressi sunt quam, etc. Tum demum castra Etruscorum pro moenibus Fidenarum posita,
Liv. 4, 17, 12; 45, 12, 6; 2, 20, 11; 5, 39, 2; 23, 19, 15 et saep.; Val. Max. 1, 6, 10; 1, 7, 4; Curt. 3, 12, 12; Tac. A. 3, 18; 3, 47.—In partic., referring to clauses introduced by cum, ubi, si, or abl. absol. (v. II. A. B. L. M.), denoting absolute restriction to the terms of the clause:(γ).imo etiam ubi expolivero, magis hoc tum demum dices,
Plaut. Poen. 1, 1, 60:tum demum mihi procax Academia videbitur si aut consenserint omnes, aut, etc.,
Cic. N. D. 1, 6, 13:cum is Casilini eo die mansurum dixisset, tum demum cognitus est error,
Liv. 22, 13, 8; Vell. 2, 115, 4; Val. Max. 3, 8, 1 fin.; 7, 2, 4; Curt. 3, 11, 6; Plin. Ep. 8, 20, 7.—Sometimes = nunc demum (anteclass.): victus es, Chaline. St. Tum nos demum vivere. Olympio. Gaudeo, Plaut. Cas. 2, 6, 65.—b.Tum denique.(α).In gen.:(β).tum denique tauros in gregem redigo,
Varr. R. R. 2, 5:injecta glaeba tumulus is (locus) ubi humatus est vocatur, ac tum denique multa religiosa jura complectitur,
Cic. Leg. 2, 22, 57; id. Fin. 3, 22, 76; id. Tusc. 3, 26, 61: nequiquam temptati ut tum denique desisterent impediendo bello, Liv. 4, 55, 5; Ov. M. 4, 519; 7, 857; 10, 664.—Referring to clauses with cum, etc. (v. II. A. B. L. M.):3.tum denique homines nostra intellegimus bona quom quae in potestate habuimus ea amisimus,
Plaut. Capt. 1, 2, 33:quo cum venerimus, tum denique vivemus,
Cic. Tusc. 1, 31, 75; 3, 31, 75; id. Leg. 2, 4, 10; id. Rep. 1, 6, 11; so,tum denique si,
id. Fam. 14, 2, 3; id. Q. Fr. 1, 1, 10, § 29; id. Verr. 2, 2, 1, § 1:indicandum primum fuisse, dein petendum praesidium, postremo ni impetraretur, tum denique querendum,
Liv. 23, 43, 2; Cato ap. Plin. 17, 18, 29, § 126 (for tum vero denique after ut, Cic. Phil. 9, 4, 9, v. II. D. 2. a).—Tum primum (rarely primo), then for the first time:4. a.tum genus humanum primum mollescere coepit,
Lucr. 5, 1014:ludorum gratia quos tum primum anniversarios in circo facere constituisset,
Cic. Rep. 2, 7, 12; id. Sen. 21, 78; Caes. B. G. 7, 11:ponte sublicio tum primum in Tiberi facto,
Liv. 1, 33, 6; 2, 41, 3; 39, 22, 2; 2, 20, 6; 39, 49, 4; Vell. 2, 37, 5; Tac. A. 2, 27; id. H. 4, 57; Curt. 3, 12, 26. —Deinde tum (very rare):b.primum ea quae sumus acturi cogitare debemus, deinde tum dicere ac facere,
Varr. L. L. 6, 6, 62.—Tum deinde.(α).= tum demum or tum denique, then at length, not till then, then only:(β).nonne optime patronus occurrat prius conviciis luxuriae, etc., tum deinde narret de bonis Pallae? etc.,
Quint. 4, 2, 27; 12, 10, 11:emam, aedificabo, credam, exigam, honores geram: tum deinde lassam senectutem in otium referam,
Sen. Ep. 101, 4; Plin. 16, 44, 95, § 251.—So corresp. with cum:quas cum solus pertulisset, tum deinde comitia collegae subrogando habuit,
Liv. 2, 8, 3 (Weissenb. demum, by conj.); Col. R. R. 1, 6, 13. —= an emphatic deinde: nam praetermisit quod in prima parte sumere debuit;c.tum deinde eodem ipso quod omiserat quasi proposito ad confirmandum aliud utitur,
Gell. 2, 8, 3; 13, 24 (23), 1; Just. 2, 1, 19.—With hic:d.hic tum repente Pacilius quidam accedit, ait, etc.,
Cic. Verr. 2, 2, 38, § 94:hic ego tum ad respondendum surrexi,
id. Clu. 18, 51; 27, 73:hic tum injectus est hominibus scrupulus,
id. ib. 28, 76; id. Sest. 11, 25.—Tum postea:5.tum postea complorantibus nostris, dies quidem tandem inluxit,
Gell. 19, 1, 3; so id. 14, 3, 10 (for quid tum postea, v. D. 1.).—With interim:B.unum, alterum, tertium annum Sassia quiescebat... Tum interim, Q. Hortensio, Q. Metello coss.... despondet ei filiam suam,
Cic. Clu. 64, 179.—With particles of emphasis.1.Tum vero (sometimes tum enimvero or enimvero tum), then indeed, at that crisis, then if not before, etc., or merely = emphatic then, denoting either coincidence or sequence of action.(α).In gen.:(β).discedit a Melino Cluentia. Tum vero illa egregia mater palam exsultare... coepit,
Cic. Clu. 5, 14; 22, 61; id. Agr. 1, 1, 3; id. Verr. 2, 5, 41, § 107:semper equidem magno cum metu incipio dicere... tum vero ita sum perturbatus ut, etc.,
id. Clu. 18, 51:tum vero dubitandum non existimavit quin ad eos proficisceretur,
Caes. B. G. 2, 8; 5, 37; id. B. C. 1, 82; 2, 42:Aruns Tarquinius et Tullia minor... junguntur nuptiis. Tum vero in dies infestior Tulli senectus... coepit esse,
Liv. 1, 47, 1; 2, 22, 6; 4, 49, 13; 10, 19, 12; 21, 45, 9; 21, 58, 5; Ov. M. 2, 227; 7, 685; Curt. 4, 13, 1; 3, 11, 5; Tac. Agr. 37.—And in enumerations:deinde... post autem... tum vero ipsam veterem Karthaginem vendunt,
Cic. Agr. 1, 2, 5.—As correlative of temporal or conditional clauses, and after abl. absol.:2.quod ubi Romam est nuntiatum, senatui metum injecit ne tum vero sustineri nec in urbe seditio, nec in castris posset,
Liv. 5, 7, 4; Sall. J. 94, 3:tum vero... si,
Cic. Fin. 1, 19, 63; Liv. 6, 14, 4 (v. II. M. 1. a, b).—With cum, Liv. 32, 12, 1:quae postquam frustra temptata rogumque parari... vidit, Tum vero gemitus... Edidit,
Ov. M. 2, 621; Sall. J. 106, 6; 84, 1; id. Cat. 51, 40; v. C. 1. b. (so, tum vero denique after ut, Cic. Phil. 9, 4, 9; v. II. D. 2. and M. 1.).—Tum quidem, at that time, thereupon, then at least (usu. opposed to a later time): dixit sibi in somnis visum esse, etc. Et tum quidem incolumis exercitum liberavit; post triennium autem devovit se, etc., Cic. Div. 1, 24, 51; so,3.actum quidem,
id. Fl. 25, 59; id. Lael. 11, 39:et tum quidem ab Dio Perseus in interiora regni recepit se... post dies paucos, etc.,
Liv. 42, 39, 1; 1, 57, 10; 3, 2, 10;7, 17, 3.—Often in resuming the narrative after a digression: ac tum quidem regem... filium appellat,
Curt. 4, 7, 25.—Merely emphatic:Duillio Cornelioque coss. etiam mari congredi ausus est. Tum quidem ipsa velocitas classis comparatae victoriae auspicium fuit,
Flor. 1, 18 (2, 2), 7; so id. 1, 22 (2, 6), 20; 1, 40 (3, 5), 12.—With cum, Tac. Dial. 11.—Ne tum quidem, not even then:4.num quis horum miser hodie? Ne tum quidem, post spiritum extremum,
Cic. Tusc. 1, 37, 89; id. Div. 1, 26, 55; id. Verr. 2, 2, 40, § 98:ubi ne tum quidem eos prodire intellexit,
Caes. B. G. 1, 50; 7, 53; Tac. H. 5, 21; Curt. 3, 2, 18.—With cum:ille vere ne tum quidem miser cum ab Oroete in crucem actus est,
Cic. Fin. 5, 30, 92; so id. Tusc. 5, 20, 57; id. Verr. 2, 5, 23, § 59; Liv. praef. 12; 39, 39, 11.—Tum maxime (sometimes tum cummaxime).(α).Especially at that time, chiefly then: illi sumposia, nos convivia quod tum maxime simul vivitur, Cic. Fam. 9, 24, 35; id. Leg. 2, 11, 26.—With cum:(β).quae quidem vis tum maxime cognita est cum... M. Cato, legem suadens, in Galbam multa dixit,
Cic. Brut. 23, 89; id. Sest. 21, 47; id. Par. 4, 1, 29.—Just then, just at that moment (not ante-Aug.):(γ).regi, tum maxime captivos ex Illyrico vendenti,
Liv. 43, 20, 3; 1, 10, 1:per totam aciem vulgatum est, castra amissa esse, et tum cummaxime ardere,
id. 40, 32, 1; so,tum cummaxime,
id. 43, 7, 8:corpus enim suum a caupone trucidatum tum maxime plaustro ad portam ferri,
Val. Max. 1, 7, ext. 10; 2, 10, 2; 3, 2, 2 fin.; Curt. 3, 4, 14; 6, 6, 10; Plin. 2, 63, 63, § 154; Quint. 2, 15, 30; 2, 61, 31; Suet. Caes. 65; id. Calig. 53.—So with cum:et quod tum maxime Abydum oppugnaret cum rex ab Attalo et Rhodiis ultro se bello lacessitum diceret,
Liv. 31, 18, 2; Sen. Ira, 1, 15, 2.—Strengthening the co-ordinate tum after cum, so especially; v. I. C. 3. e. b (for cum maxime... tum maxime and tum maxime... cum plurimum, v. II. A. 3. a. b.).—5.Tum potissimum = tum maxime, just then (rare):6.C. Caesar... tum potissimum acie commissa impeditos religione hostes vicit,
Front. Strat. 2, 1, 16.—Etiam tum.(α).Even then:(β).etiam tum vivit cum esse credas mortuam,
Plaut. Pers. 3, 1, 28:totum se Servilio etiam tum tradidit,
even then, at so late a time, Cic. Sest. 62, 130:etiam tum cum verisimile erit,
id. Rosc. Am. 20, 57.— So with cum, Cic. Verr. 2, 1, 59, § 154; id. Dom. 13, 23; id. Sest. 38, 81.—Still, as yet (also as one word; cf. etiamtum, and v. the foll. additional passages), Cic. Verr. 2, 4, 19, § 41; id. Fin. 3, 14, 48; id. Rep. 2, 12, 24; id. Arch. 3, 5; id. de Or. 2, 3, 12; id. Brut. 20, 80; id. Off. 2, 14, 47; Caes. B. C. 3, 93; Liv. 5, 40, 10; Val. Max. 9, 6, 3; Tac. A. 3, 72; Suet. Claud. 27 fin.; id. Dom. 22.—7.And with a negation, = nondum: ipsa ego non longos etiam tum scissa capillos,
not yet long, Ov. H. 8, 79.—Tum etiam.(α).Followed by si or cum, even if, even when:(β).atque equidem filium Tum etiam si nolit, cogam,
Ter. Ad. 5, 3, 65:qui tum etiam cum... circumfusi erant caligine,
Cic. Tusc. 1, 19, 45.—Then also, then too, besides:8.tum etiam illud cogitatote, sic vivere Cornelium ut, etc.,
Cic. Balb. 28, 65; id. N. D. 1, 16, 43; so id. Leg. 1, 13, 35; id. Fin. 2, 16, 53; Col. 12 praef.—Tum quoque.(α).Also then, then likewise, then as before, then as on another occasion mentioned before: ceu lapidem si Percutiat lapis aut ferrum;(β).nam tum quoque lumen Exsilit,
Lucr. 6, 162:tum quoque homini plus tribui quam nescio cui necessitati,
Cic. Prov. Cons. 11, 28:tum quoque multis milibus Latinorum in civitatem acceptis,
Liv. 1, 33, 5; 2, 52, 2; 21, 22, 4; Caes. B. C. 3, 37; Ov. M. 14, 369.—Even then, = etiam tum (rare):(γ).et tamen tum quoque se absentes triumphare credunt,
Liv. 45, 38, 13; 39, 41, 3; 39, 47, 11; Ov. H. 17 (18), 190.—In orat. obliq. (v. I. A. 2.), even now:(δ).quod si Romani tum quoque aequa aspernarentur,
Liv. 42, 62, 7. —= sic quoque, even under the circumstances, even as it was, etc. (v. sic, V. 3.): ut si effugium patuisset in publicum, impleturae urbem tumultu fuerint. Tum quoque [p. 1912] aliquotiens integro corpore evaserunt, Liv. 24, 26, 13; 40, 16, 6; 43, 4, 1;9.9, 13, 9: tum quoque, amputata dextra, navem sinistra comprehendit,
Just. 2, 9, 18.—Tum ipsum = eo ipso tempore, at the very time, just then, even then (only in Cic. in four passages; cf.:C.nunc ipsum): tota igitur ratio talium largitionum vitiosa est, temporibus necessaria, et tum ipsum... moderanda est,
Cic. Off. 2, 17, 60:quem quidem cum sua voluntate ex patria Karthaginem revertisset, tum ipsum cum vigiliis et fame cruciaretur, clamat virtus beatiorem fuisse quam Thorium,
id. Fin. 2, 20, 65 Madv. ad loc.:tum ipsum cum immolare velis extorum fieri mutatio potest,
id. Div. 1, 52, 118:ita (oratores), non injuria, quotienscunque dicerent, id quod aliquando posset accidere, ne tum ipsum accideret, timere,
id. Or. 1, 27, 123.—Tum with co-ordinating particles.1.Tum autem.(α).= praeterea, and then, besides (v. I. C. 1.): turpilucricupidum te vocant cives tui;(β).tum autem sunt alii qui te volturium vocant,
Plaut. Trin. 1, 2, 64:oves scabrae sunt... Tum autem Surorum nemo exstat qui ibi sex menses vixerit,
id. ib. 2, 4, 141; id. Mil. 4, 2, 13; id. Pers. 4, 2, 3; id. Poen. 5, 5, 34; 5, 7, 22; Ter. And. 1, 5, 34; id. Eun. 5, 9, 7; id. Hec. 2, 1, 14; 3, 2, 10:tum autem qui non ipso honesto movemur... callidi sumus, non boni,
Cic. Leg. 1, 14, 41; id. Or. 1, 58, 247; 2, 19, 80.—= tum... tum:(γ).visne igitur inter hos populos inambulantes, tum autem residentes quaeramus eisdem de rebus?
Cic. Leg. 1, 5, 15.—= eo tempore, with autem as connective:(δ).tum illic autem Lemnius... uxorem duxit, etc.,
Plaut. Cist. 1, 3, 25:tum autem ex omnibus montibus nives proluit,
Caes. B. C. 1, 48.—But in this instance:2.uxori emunda ancilla'st: tum autem pluscula Supellectile opus est,
Ter. Phorm. 4, 3, 60; 5, 7, 25 sq.—For tum etiam, v. B. 7. b.—3.Tum praeterea:4.nam tui similis est probe. Tum praeterea talem, nisi tu, nulla pareret filium,
Ter. Heaut. 5, 3, 20; so id. Ad. 3, 2, 47; id. Phorm. 3, 2, 33; Cic. Verr. 1, 18, 56 (v. I. C. 3. e. l).—Tum porro:D.tum porro venti magnam quoque tollere partem Umoris possunt,
Lucr. 6, 623; 4, 829 (827).—Quid tum?1.In dialogue, what then? what next? what further? novi ego hos pugnos meos. Ca. Quid tum? Th. Quid tum? Rogitas? Hisce ego, si tu me inritaveris, placidum te hodie reddam, Plaut. Curc. 5, 3, 49; so id. As. 2, 2, 83; Ter. Eun. 2, 2, 47; 3, 5, 66; id. Phorm. 3, 3, 8.—And strengthened:2.quid tum postea?
Plaut. Trin. 3, 3, 41; id. As. 2, 2, 68; 2, 2, 79; Ter. Eun. 2, 3, 78; 4, 2, 9; 4, 7, 23; id. Ad. 4, 5, 15; id. Hec. 4, 1, 36: videsne abundare me otio? A. Quid tum? Cic. Tusc. 2, 11, 26.—In imitation of a dialogue:3.at mulctantur bonis exsules. Quid tum? Parumne multa de toleranda paupertate dicuntur?
Cic. Tusc. 5, 37, 107; so id. Quint. 22, 72; 27, 84; id. Verr. 2, 4, 59, § 132; id. Dom. 47, 123; id. Dejot. 7, 22; id. Phil. 1, 10, 26; Hor. S. 2, 3, 230.—As emphatic co-ordinative in quoting the different items of a document, law, etc.: quive in senatu sententiam dixit, dixerit. Quid tum? Qui eorum coiit, coierit, etc., what next? i. e. and then, listen! Cic. Clu. 54, 148; so id. Agr. 1, 5, 16; 3, 3, 11; id. Mur. 12, 26; id. Fl. 23, 55.—E.Tum temporis = eo tempore (post class. and rare; cf.:tunc temporis): postera die civitas principem suum, ac tum temporis consulem in foro expectabat,
Just. 31, 2, 6. -
35 VENIRE
v- V220 —— см. -A86venire addosso a...
— см. -A295— см. - B135— см. - B268— см. - B287- V221 —venire bene [male]
- V222 —— см. - B929— см. - B1293— см. - C394— см. - C580— см. - C654— см. - C687— venire a capo della matassa
— см. - M926— non venire a capo di nulla (или di niente)
— см. - C688— см. - C810— см. - C741— см. - M684— см. - C1528— см. - C1677— см. - C2001— см. - C2163— см. - C2278— см. - C2320— см. - C2399— см. - C2429— см. - C2450— см. - C2478— см. - C2860— см. - C2861— см. - C2862— см. -A269— см. - C3125— см. - C3289— см. - D269— см. - D432venire a dire poco (или nulla)
— см. - D511— см. - D627venire in disputa con se stesso
— см. - D652— см. - D883— см. - D929— см. - E34— см. - E35— см. - E131— см. - E174venire all'esperimento dell'armi
— см. - E199— см. - F237— см. - F289— см. - F290— см. - F337— см. - F447— см. - F459— см. - F826— см. - F1406— см. - F1574venire fuori con...
— см. - F1575a— см. - G61— см. - G203— см. - G232— см. - G236— см. - G312— см. - G442— см. - G712— см. - N626— см. - I180— см. - I199— см. - L454— см. - L510— см. - L831— см. - L899— см. - L812— см. - M100— см. - V221— см. - M347— см. - M348— см. - M349— см. - M685— см. - M686— см. - M687— см. - M688— см. - M1021a— см. - M1114— см. - M1115— см. - M1116— см. - T433— см. - M1171— см. - L95— см. - S1225— см. - M1558— см. - M1712— см. - M1809— см. - M1755— см. - M2103— см. - M2155— см. - N561— см. - N335— см. - N398venire a noia fino alle lastre (или a muriccioli, anche a sassi)
— см. - N399— см. - N469— см. - N561— см. - O260— см. - O589— см. - O618— см. - P410— см. - P587— см. - F290— см. - P891— см. - P1225— см. - P1582— см. - E262— см. - P1919— см. - P2255— см. - P2321— см. - P2368— см. - F447— см. - Q119— см. - R82— см. - R154— см. - R301— см. - R459— см. - R572— см. - R578— см. - S428- V223 —— см. - S613— см. - S856— см. - S930— см. - S1068— см. - S1069— см. - S1191— см. - S1191a— см. - S1226— см. - S1783— см. - S1938— см. - F1478— см. - S2075— см. - T40— см. - T41— см. - T50— см. - T106— non mi viene nulla (или niente) in tasca
— см. - T107— см. - T604— см. - T683— см. - T737— см. - T963— см. - U43— см. - O311a— см. - V457— см. - V514— см. - Z79— см. - Z101a— см. -A714— non fare che andare e venire
— см. -A715— см. - M97— см. - I398— см. -A77— см. -A998— см. - B248fare venire la bava alla bocca
— см. - B374— см. - B1023— см. - C7— см. - F1273— см. - B625— см. - C1848— см. - I235fare venire il male di capo a qd
— см. - M182fare venire il male del miserere
— см. - M191fare venire la mostarda al naso
— см. - M2090— gli vien la pelle d'oca (или di cappone, di gallina)
— см. - P1020— см. - R70— см. - S618— см. - V77— см. - I399— см. - L259— см. - P1803— см. - V274- V224 —come vien (e) viene (тж. venga che venga)
— см. - L924amor male impiegato, vien mal rimunerato
— см. -A668— см. -A957— см. -A1250il bel tempo non vien mai a noia
— см. - T292ben tardi venuto, per niente è tenuto
— см. - B493— см. - B527il cacio è sano, se vien di scarsa mano
— см. - C42carta non venga, giocator si vanti
— см. - C1109chi bene e mal non può soffrire, a grande onore non può venire
— см. - B496— см. -A75chi chiama bene, in casa gli viene
— см. - B497chi ha ad aver bene, dormendo gli viene
— см. - B198chi non fa la festa quando viene, non la fa poi bene
— см. - F500chi s(u)ona la campana prima che sia venuta l'ora, riceve il battaglio sopra la testa
— см. - C342chi tosto viene, tosto se ne va
— см. - T803chi vien dietro, serri l'uscio
— см. - U236chi vuol vivere e star bene, pigli (или prenda) il mondo come viene
— см. - M1816— см. - C3304dietro il fumo viene la fiamma
— см. - F1452una disgrazia non vien mai sola (тж. le disgrazie non vengono mai sole)
— см. - D632— см. - C1298— см. - D744— см. - L105dopo Nerone, ne vien un peggiore
— см. - N224il formaggio è sano, se vien d'avara mano
— см. - F1072— см. - F1147gambe mie, venitemi dietro!
— см. - G186la giustizia è fatta come il naso: dove tu la tiri viene
— см. - G783— см. - M158mal che dura, vien a noia alle mura
— см. - M239— см. - N607il male viene a carrate (или a carro, a libbre) e se ne va (или va via) a once (или a piedi)
— см. - M252la malizia vien avanti gli anni
— см. - M307— см. - M2137non ogni male viene per nuocere
— см. - M259- V225 —— см. - S66— см. -A916— см. - D294a ogni luogo viene che ogni via che vede, tiene
— см. - L988— см. - P161— см. - P310la paura fa venir le traveggole
— см. - P908quando il buon pesce viene a galla, se non si pesca, spesso si falla
— см. - P1366quando il c.eco porta la bandiera, guai a chi vien dietro
— см. - C1832quel che vien di salti, va via di balzi
— см. - S125roba di stola, presto viene e presto vola
— см. - R486— см. - S3— см. - S235se gli è nodo, verrà al pettine
— см. - N379se viene la morte, non lo trova
— см. - M1989la stessa minestra vien a noia
— см. - M1478il tempo viene per chi lo sa aspettare (ток. il tempo non viene mai per chi non l'aspetta)
— см. - T343— см. - T344tutto il male non viene (или non tutti i mali vengono, non tutto il male viene) per nuocere
— см. - M259tutti i nodi vengono al pettine
— см. - N379— см. - N392— см. -A820— см. -A873viene asin di monte, caccia cavai di sorte
— см. -A1248— см. - B743— см. - B1024— см. - B1236gli son venuti i capelli bianchi
— см. - B689— см. - C2452— см. - E231— см. - F1281gli è venuta la fregola di...
— см. - F1293— см. - G612viene giù acqua a catini (или a catinelle; ток. viene giù un'acqua della madonna)
— см. -A252— см. - G410— см. - C1863— см. - G1068— см. - G1077— см. - C3305— см. - M1903— см. - N237gli è venuto a noia il benestare
— см. - B550— см. - O471gli è venuta l'ora del minchione
— см. - O472— см. - O478gli vien la pasqua in domenica
— см. - P730— см. - P1743— см. - P1841mi viene il pizzicore alle mani
— см. - P1887— см. - P2385mi ci viene il sudore della morte (тж. mi vengono i sudori freddi или mortiferi)
— см. - S2041— см. - T670— см. -A298— см. - U265- V227 —venni, vidi, vinsi
— см. - V363gli è venuta la voglia di...
— см. - V875— см. - V360a voler che l'amicizia si mantenga, un panierino vada e uno venga
— см. -A603 -
36 capio
1.căpĭo, cepi, captum (old fut. perf. capso, Plaut. Bacch. 4, 4, 61: capsit, Enn. ap. Non. p. 66, 27, or Ann. v. 324 Vahl.; Plaut. Ps. 4, 3, 6; Att. ap. Non. p. 483, 12, or Trag. Rel. v. 454 Rib.; Paul. ex. Fest. p. 57 Mull.:I.capsimus,
Plaut. Rud. 2, 1, 15: capsis, acc. to Cic. Or. 45, 154, = cape si vis, but this is an error; cf. Quint. 1, 5, 66; old perf. cepet, Col. Rostr. 5; v. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 170), 3, v. a. [cf. kôpê, handle; Lat. capulum; Engl. haft; Germ. Heft; Sanscr. root hri-, take; cf. Gr. cheir, Engl. and Germ. hand, and Goth. hinthan, seize].Lit.A.In gen., to take in hand, take hold of, lay hold of, take, seize, grasp (cf.:B.sumo, prehendo): si hodie hercule fustem cepero aut stimulum in manum,
Plaut. Aul. 1, 1, 9:cape hoc flabellum,
Ter. Eun. 3, 5, 47:cepit manibus tympanum,
Cat. 6, 3, 8:tu, genitor, cape sacra manu patriosque Penatis,
Verg. A. 2, 717:cape saxa manu, cape robora, pastor,
id. G. 3, 420:flammeum,
Cat. 61, 8:acria pocula,
Hor. S. 2, 6, 69:lora,
Prop. 3 (4), 9, 57:baculum,
Ov. M. 2, 789:colum cum calathis,
id. ib. 12, 475:florem ternis digitis,
Plin. 24, 10, 48, § 81:pignera,
Liv. 3, 38, 12; Dig. 48, 13, 9, § 6; Gai Inst. 4, 29:ut is in cavea pignus capiatur togae,
Plaut. Am. prol. 68: rem manu, Gai Inst. 1, 121:rem pignori,
Dig. 42, 1, 15, § 7; cf. ib. 42, 1, 15, § 4:scutum laeva,
Plin. 33, 1, 4, § 13:capias tu illius vestem,
Ter. Eun. 2, 3, 79: cape vorsoriam, seize the sheet, i. e. take a tack, turn about, Plaut. Trin. 4, 3, 19.—Very freq. of arms (cf. sumo); so in gen.: arma, to take up arms, i. e. engage in war or battle, Cic. Rab. Perd. 7, 20 sq.; 9, 27; 11, 31; id. Planc. 36, 88; id. Phil. 4, 3, 7; Caes. B.G. 5, 26; 7, 4; Sall. C. 27, 4; 30, 1; 33, 2; 52, 27; id. J. 38, 5; 102, 12; Ov. M. 3, 115 sq.; 12, 91; 13, 221;and of particular weapons: ensem,
Ov. M. 13, 435:tela,
id. ib. 3, 307; 5, 366 et saep.—Of food, to take, partake of:quicum una cibum Capere soleo,
Plaut. Trin. 4, 2, 61; Ter. Eun. 2, 3, 77; Sall. J. 91, 2:lauti cibum capiunt,
Tac. G. 22.—In partic.1.Of living objects.a. (α).Of persons:(β).oppidum expugnavimus, et legiones Teleboarum vi pugnando cepimus,
Plaut. Am. 1, 1, 258: summus ibi capitur meddix, occiditur alter, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 123 Mull. (Ann. v. 296 Vahl.):quoniam belli nefarios duces captos jam et comprehensos tenetis,
Cic. Cat. 3, 7, 16:ibi Orgetorigis filia atque unus e filiis captus est,
Caes. B. G. 1, 26:reges capiuntur,
Lucr. 4, 1013; Tac. A. 4, 33:capta eo proelio tria milia peditum dicuntur,
Liv. 22, 49, 18:quos Byzantii ceperat,
Nep. Paus. 2, 3; id. Alcib. 9, 2; id. Dat. 2, 5; Quint. 6, 3, 61:captos ostendere civibus hostes,
Hor. Ep. 1, 17, 33:captus Tarento Livius,
Cic. Brut. 18, 72:servus ex hoste captus,
Quint. 5, 10, 67.—Hence, P. a. as subst.: captus, i, m., = captivus, a prisoner, captive:in captos clementia uti,
Nep. Alcib. 5, 7:inludere capto,
Verg. A. 2, 64:quae sit fiducia capto,
id. ib. 2, 75:ex captorum numero,
Liv. 28, 39, 10; Tac. A. 6, 1; 12, 37; 15, 1.—Also, capta, ae, f., a female captive:dicam hanc esse captam ex Caria, Ditem ac nobilem,
Ter. Heaut. 3, 3, 47.—Of animals, birds, fish, etc., to catch, hunt down, take: quid hic venatu non cepit? Varr. ap. Non. p. 253, 31:b.si ab avibus capiundis auceps dicatur, debuisse ajunt ex piscibus capiundis, ut aucupem, sic piscicupem dici,
id. L. L. 8, § 61 Mull.:hic jaculo pisces, illa capiuntur ab hamis,
Ov. A. A. 1, 763:neque quicquam captum'st piscium,
Plaut. Rud. 2, 1, 12; cf.:nisi quid concharum capsimus,
id. ib. v. 18; Cic. Off. 3, 14, 58; Plin. 33, 1, 6, § 27: acipenserem, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:cervum,
Phaedr. 1, 5, 5; cf.:hic (Nereus) tibi prius vinclis capiendus,
Verg. G. 4, 396.—To win, captivate, charm, allure, enchain, enslave, fascinate; mostly with abl. of means: Ph. Amore ardeo. Pa. Quid agas? nisi ut te redimas captum quam queas Minumo, Ter. Eun. 1, 1, 29:c.quod insit in iis aliquid probi, quod capiat ignaros,
Cic. Off. 3, 3, 15: [p. 284] animum adulescentis... pellexit eis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deleniri potest, id. Clu. 5, 13:quamvis voluptate capiatur,
id. Off. 1, 30, 105; Quint. 5, 11, 19:quem quidem adeo sua cepit humanitate,
Nep. Alcib. 9, 3:secum habuit Pomponium, captus adulescentis et humanitate et doctrina,
id. Att. 4, 1:nec bene promeritis capitur (deus), nec tangitur ira,
Lucr. 2, 651: ut pictura poesis;erit quae si propius stes Te capiat magis, et quaedam si longius abstes,
Hor. A. P. 362:hunc capit argenti splendor,
id. S. 1, 4, 28:te conjux aliena capit,
id. ib. 2, 7, 46:Cynthia prima suis miserum me cepit ocellis,
Prop. 1, 1, 1:carmine formosae, pretio capiuntur avarae,
Tib. 3, 1, 7:munditiis capimur,
Ov. A. A. 3, 133; id. M. 4, 170; 6, 465; 7, 802; 8, 124; 8, 435; 9, 511; 10, 529;14, 373: amore captivae victor captus,
Liv. 30, 12, 18:dulcedine vocis,
Ov. M. 1, 709; 11, 170:voce nova,
id. ib. 1, 678:temperie aquarum,
id. ib. 4, 344:(bos) herba captus viridi,
Verg. E. 6, 59:amoenitate loci,
Tac. A. 18, 52:auro,
Hor. C. 2, 18, 36:neque honoris neque pecuniae dulcedine sum captus,
Cic. Fam. 11, 28, 2:splendore hominis,
id. Fin. 1, 13, 42: ne oculis quidem captis in hanc fraudem decidisti;nam id concupisti quod numquam videras,
id. Verr. 2, 4, 45, § 102.—To cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch:d.sapientis hanc vim esse maximam, cavere ne capiatur, ne fallatur videre,
Cic. Ac. 2, 20, 66:injurium autem'st ulcisci advorsarios? Aut qua via te captent eadem ipsos capi?
Ter. Hec. 1, 1, 16: uti ne propter te fidemque tuam captus fraudatusque sim, form. ap. Cic. Off. 3, 17, 70:eodem captus errore quo nos,
involved in the same error, Cic. Phil. 12, 2, 6; id. ap. Non. p. 253, 25; cf.:ne quo errore milites caperentur,
Liv. 8, 6, 16:capere ante dolis Reginam,
Verg. A. 1, 673:captique dolis lacrimisque coactis (Sinonis),
id. ib. 2, 196:ubi me eisdem dolis non quit capere,
Sall. J. 14, 11:adulescentium animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,
id. C. 14, 5:capi alicujus dolo,
Nep. Dat. 10, 1:dolum ad capiendos eos conparant,
Liv. 23, 35, 2:quas callida Colchis (i.e. Medea) amicitiae mendacis imagine cepit,
Ov. M. 7, 301.—To defeat, convict, overcome in a suit or dispute (rare):e. (α).tu si me impudicitiae captas, non potes capere,
Plaut. Am. 2, 2, 189:tu caves ne tui consultores, ille ne urbes aut castra capiantur (cf. B. 2. b. infra),
Cic. Mur. 9, 22:callidus et in capiendo adversario versutus (orator),
id. Brut. 48, 178.—Of the physical powers, to lame, mutilate, maim, impair or weaken in the limbs, senses, etc. (only pass. capi, and esp. in part. perf. captus):(β).mancus et membris omnibus captus ac debilis,
Cic. Rab. Perd. 7, 21:ipse Hannibal... altero oculo capitur,
loses an eye, Liv. 22, 2, 11:captus omnibus membris,
id. 2, 36, 8:capti auribus et oculis metu omnes torpere,
id. 21, 58, 5:oculis membrisque captus,
Plin. 33, 4, 24, § 83:congerantur in unum omnia, ut idem oculis et auribus captus sit,
Cic. Tusc. 5, 40, 117:si captus oculis sit, ut Tiresias fuit,
id. Div. 2, 3, 9; Verg. G. 1, 183:habuit filium captum altero oculo,
Suet. Vit. 6:censorem Appium deum ira post aliquot annos luminibus captum,
Liv. 9, 29, 11; Val. Max. 1, 1, 17:lumine,
Ov. F. 6, 204:princeps pedibus captus,
Liv. 43, 7, 5; cf.:captum leto posuit caput,
Verg. A. 11, 830;and of the mole: aut oculis capti fodere cubilia talpae,
id. G. 1, 183.—Of the mental powers, to deprive of sense or intellect; only in part. perf. captus, usu. agreeing with pers. subj., and with abl. mente, silly, insane, crazy, crazed, lunatic, mad:f.labi, decipi tam dedecet quam delirare et mente esse captum,
Cic. Off. 1, 27, 94:vino aut somno oppressi aut mente capti,
id. Ac. 2, 17, 53; Quint. 8, 3, 4;rarely mentibu' capti,
Lucr. 4, 1022; so,animo,
Sen. Herc. Fur. 107; very rarely with gen.:captus animi,
Tac. H. 3, 73.— Absol.:virgines captae furore,
Liv. 24, 26, 12.—Less freq. agreeing with mens or animus:viros velut mente capta cum jactatione fanatica corporis vaticinari,
Liv. 39, 13, 12:captis magis mentibus, quam consceleratis similis visa,
id. 8, 18, 11; cf.:capti et stupentes animi,
id. 6, 36, 8.—To choose, select, elect, take, pick out, adopt, accept a person for a particular purpose or to sustain a particular office or relation:2.de istac sum judex captus,
Plaut. Merc. 4, 3, 33:Aricini atque Ardeates de ambiguo agro... judicem populum Romanum cepere,
Liv. 3, 71, 2:me cepere arbitrum,
Ter. Heaut. 3, 1, 91:te mihi patronam capio, Thais,
id. Eun. 5, 2, 48:quom illum generum cepimus,
id. Hec. 4, 1, 22; cf.:non, si capiundos mihi sciam esse inimicos omnis homines,
make them enemies thereby, id. And. 4, 2, 12:si quis magistrum cepit ad eam rem inprobum,
id. ib. 1, 2, 21.—So the formula of the Pontifex Maximus, in the consecration of a vestal virgin: sacerdotem Vestalem, quae sacra faciat... ita te, Amata, capio, Fab. Pict. ap. Gell. 1, 12, 14; cf.:plerique autem capi virginem solam debere dici putant, sed flamines quoque Diales, item pontifices et augures capi dicebantur,
Gell. 1, 12, 15:jam ne ea causa pontifex capiar?... ecquis me augurem capiat? Cat. ib. § 17: Amata inter capiendum a pontifice maximo appellatur, quoniam, quae prima capta est, hoc fuisse nomen traditum est, Gell. ib. § 19: rettulit Caesar capiendam virginem in locum Occiae,
Tac. A. 2, 86; 4, 16; 15, 22:religio, quae in annos singulos Jovis sacerdotem sortito capi jubeat,
Cic. Verr. 2, 2, 51, § 127:C. Flaccus flamen captus a P. Licinio pontifice maximo erat,
Liv. 27, 8, 5 Weissenb. ad loc.—Of places.a.To occupy, choose, select, take possession of, enter into; mostly milit. t. t., to take up a position, select a place for a camp, etc.:b.loca capere, castra munire,
Caes. B. G. 3, 23:castris locum capere,
Liv. 9, 17, 15; Suet. Aug. 94 fin.:locum capere castris,
Quint. 12, 2, 5:ut non fugiendi hostis, sed capiendi loci causa cessisse videar,
Cic. de Or. 2, 72, 294:ad Thebanos transfugere velle, et locum extra urbem editum capere,
Nep. Ages. 6, 2:nocte media profectus, ut locum quem vellet, priusquam hostes sentirent, caperet,
Liv. 34, 14, 1:neminem elegantius loca cepisse, praesidia disposuisse,
id. 35, 14, 9:erat autem Philopoemen praecipuae in ducendo agmine locisque capiendis solertiae atque usus,
id. 35, 28, 1:locum cepere paulo quam alii editiorem,
Sall. J. 58, 3:duces, ut quisque locum ceperat, cedere singulos,
Dict. Cret. 2, 46; so,of position on the battle-field: quod mons suberat, eo se recipere coeperunt. Capto monte, etc.,
Caes. B. G. 1, 25:tenuit non solum ales captam semelsedem, sed, etc.,
Liv. 7, 26, 5:quem quis in pugnando ceperat locum, eum amissa anima corpore tegebat,
Flor. 4, 1; Sall. C. 61, 2; rarely with dat. of pers.:tumulum suis cepit,
Liv. 31, 41, 9, for a tomb: LOCVM SIBI MONVMENTO CEPIT. Inscr. Grut. 346, 6;for taking the auspices' se (Gracchum) cum legeret libros, recordatum esse, vitio sibi tabernaculum captum fuisse,
Cic. N. D. 2, 4, 11; cf.:Palatium Romulus, Remus Aventinum ad inaugurandum templa capiunt,
Liv. 1, 6, 4;for refuge: omnes Samnitium copiae montes proximos fuga capiunt,
id. 9, 43, 20:Anchises natum Conventus trahit in medios... Et tumulum capit,
Verg. A. 6, 753; 12, 562:ante locum capies oculis ( = eliges),
Verg. G. 2, 230 Serv. ad loc.: nunc terras ordine longo Aut capere aut captas jam despectare videntur (cycni), to select places on which to light, or to be just settling down on places already selected, id. A. 1, 396 Forbig. ad loc.—To take by force, capture, storm, reduce, conquer, seize:c.invadam extemplo in oppidum antiquom: Si id capso, etc.,
Plaut. Bacch. 4, 4, 61: oppidum vi, Cat. ap. Charis. 2, p. 191 P.:MACELLAM OPPVGNANDO,
Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:CORSICAM,
Inscr. Orell. 551: oppida, Enn. ap. Prisc. 9, p. 868 P. (Ann. v. 487 Vahl.):ad alia oppida pergit, pauca repugnantibus Numidis capit,
Sall. J. 92, 3; Prop. 3, 4 (4, 3), 16:Troja capta,
Liv. 1, 1, 1; Hor. S. 2, 3, 191: Coriolos. Liv. 3, 71, 7:urbem opulentissimam,
id. 5, 20, 1:ante oppidum Nolam fortissuma Samnitium castra cepit,
Cic. Div. 1, 33, 72:castra hostium,
Nep. Dat. 6, 7:concursu oppidanorum facto scalis vacua defensoribus moenia capi possent,
Liv. 42, 63, 6:plurimas hostium vestrorum in Hispania urbes,
id. 28, 39, 10:sedem belli,
Vell. 2, 74, 3; cf. Cic. Mur. 9, 22 (B. 1. d. supra).— Trop.:oppressa captaque re publica,
Cic. Dom. 10, 26: qui, bello averso ab hostibus, patriam suam cepissent, Liv. 3, 50, 15.—To reach, attain, arrive at, betake one ' s self to (mostly by ships, etc.):3.insulam capere non potuerant,
Caes. B. G. 4, 26 fin.:onerariae duae eosdem quos reliqui portus capere non potuerunt,
id. ib. 4, 36:accidit uti, ex iis (navibus) perpaucae locum caperent,
id. ib. 5, 23:nostrae naves, cum ignorarent, quem locum reliquae cepissent,
id. B. C. 3, 28: praemiis magnis propositis, qui primus insulam cepisset, Auct. B. Alex. 17.— Trop.:qui... tenere cursum possint et capere otii illum portum et dignitatis,
Cic. Sest. 46, 99.—Of things of value, property, money, etc.a.In gen., to take, seize, wrest, receive, obtain, acquire, get, etc.:b.AVRVM, ARGENTVM,
Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:de praedonibus praedam capere,
Plaut. Truc. 1, 2, 14:agros de hostibus,
Cic. Dom. 49, 128:ut ager ex hostibus captus viritim divideretur,
Liv. 4, 48, 2:quinqueremem una cum defensoribus remigibusque, Auct. B. Alex. 16, 7: naves,
Nep. Con. 4, 4:classem,
id. Cim. 2, 2:magnas praedas,
id. Dat. 10, 2:ex hostibus pecuniam,
Liv. 5, 20, 5; cf.:e nostris spolia cepit laudibus, Cic. poet. Tusc. 2, 9, 22: signum ex Macedonia,
id. Verr. 2, 4, 58, § 149:signum pulcherrimum Carthagine captum,
id. ib. 2, 4, 38, §82: sed eccam ipsa egreditur, nostri fundi calamitas: nam quod nos capere oportet, haec intercipit,
Ter. Eun. 1, 1, 35:cape cedo,
id. Phorm. 5, 8, 57:ut reliqui fures, earum rerum quas ceperunt, signa commutant,
Cic. Fin. 5, 25, 74:majores nostri non solum id, quod de Campanis (agri) ceperant, non imminuerunt, etc.,
id. Agr. 2, 29, 81:te duce ut insigni capiam cum laude coronam,
Lucr. 6, 95.—With abstr. objects:paupertatem adeo facile perpessus est, ut de republica nihil praeter gloriam ceperit,
Nep. Epam. 3, 4:ut ceteri, qui per eum aut honores aut divitias ceperant,
id. Att. 7, 2:quoniam formam hujus cepi in me et statum,
assumed, Plaut. Am. 1, 1, 110:quare non committeret, ut is locus ex calamitate populi Romani nomen caperet,
Caes. B. G. 1, 13:regnum Tiberinus ab illis Cepit,
succeeded to, Ov. M. 14, 615.—In particular connections.(α).With pecuniam (freq. joined with concilio; v. infra), to take illegally, exact, extort, accept a bribe. take blackmail, etc., esp. of magistrates who were accused de pecuniis repetundis:(β).his ego judicibus non probabo C. Verrem contra leges pecuniam cepisse?
Cic. Verr. 2, 1, 4, § 10:HS. quadringentiens cepisse te arguo contra leges,
id. ib. 2, 2, 10, § 26; cf.:quicquid ab horum quopiam captum est,
id. ib. §27: tamen hae pecuniae per vim atque injuriam tuam captae et conciliatae tibi fraudi et damnationi esse deberent,
id. ib. 2, 3, 40, §91: utrum (potestis), cum judices sitis de pecunia capta conciliata, tantam pecuniam captam neglegere?
id. ib. 2, 3, 94, §218: quid est aliud capere conciliare pecunias. si hoc non est vi atque imperio cogere invitos lucrum dare alteri?
id. ib. 2, 3, 30, §71: sequitur de captis pecuniis et de ambitu,
id. Leg. 3, 20, 46:ita aperte cepit pecunias ob rem judicandam, ut, etc.,
id. Fin. 2, 16, 54:quos censores furti et captarum pecuniarum nomine notaverunt,
id. Clu. 42, 120:nondum commemoro rapinas, non exactas pecunias, non captas, non imperatas,
id. Pis. 16, 38:si quis ob rem judicandam pecuniam cepisset... neque solum hoc genus pecuniae capiendae turpe, sed etiam nefarium esse arbitrabantur,
id. Rab. Post. 7, 16; id. N. D. 3, 30, 70; Sall. J. 32, 1:ab regibus Illyriorum,
Liv. 42, 45, 8:saevitiae captarumque pecuniarum teneri reum,
Tac. A. 3, 67; 4, 31.—Of inheritance and bequest, to take, inherit, obtain, acquire, get, accept:(γ).si ex hereditate nihil ceperit,
Cic. Off, 3, 24, 93:qui morte testamentove ejus tantundem capiat quantum omnes heredes,
id. Leg. 2, 19, 48:abdicatus ne quid de bonis patris capiat,
Quint. 3, 6, 96:aut non justum testamentum est, aut capere non potes,
id. 5, 14, 16:si capiendi Jus nullum uxori,
Juv. 1, 55:qui testamentum faciebat, ei, qui usque ad certum modum capere potuerat, legavit, etc.,
Dig. 22, 3, 27: quod ille plus capere non poterat, ib. fin.:qui ex bonis testatoris solidum capere non possit,
ib. 28, 6, 6; 39, 6, 30.—Of regular income, revenue, etc., rents, tolls, profits, etc., to collect, receive, obtain: nam ex [p. 285] eis praediis talenta argenti bina Capiebat statim, Ter. Phorm. 5, 3, 7:C.capit ille ex suis praediis sexcenta sestertia, ego centena ex meis,
Cic. Par. 6, 3, 49:stipendium jure belli,
Caes. B. G. 1, 28:quinquagena talenta vectigalis ex castro,
Nep. Alcib. 9, 4:vectigal ex agro eorum capimus,
Liv. 28, 39, 13:quadragena annua ex schola,
Suet. Gram. 23:si recte habitaveris... fundus melior erit... fructus plus capies,
Cato, R. R. 4, 2.—Trop.1.Of profit, benefit, advantage, to take, seize, obtain, get, enjoy, reap (mostly in phrase fructum capere):2.metuit semper, quem ipsa nunc capit Fructum, nequando iratus tu alio conferas,
Ter. Eun. 3, 1, 59:honeste acta superior aetas fructus capit auctoritatis extremos,
Cic. Sen. 18, 62:ex iis etiam fructum capio laboris mei,
id. Div. 2, 5:ex quibus (litteris) cepi fructum duplicem,
id. Fam. 10, 5, 1:multo majorem fructum ex populi existimatione illo damnato cepimus, quam ex ipsius, si absolutus esset, gratia cepissemus,
id. Att. 1, 4, 2:fructum immortalem vestri in me et amoris et judicii,
id. Pis. 14, 31:aliquem fructum dulcedinis almae,
Lucr. 2, 971; 5, 1410; Luc. 7, 32.—In other connections:quid ex ea re tandem ut caperes commodi?
Ter. Eun. 3, 5, 25:utilitates ex amicitia maximas,
Cic. Lael. 9, 32:usuram alicujus corporis,
Plaut. Am. prol. 108.—Of external characteristics, form, figure, appearance, etc., to take, assume, acquire, put on:3.gestum atque voltum novom,
Ter. Phorm. 5, 6, 50 ' faciem aliquam cepere morando, Ov. M. 1, 421; 13, 605:figuras Datque capitque novas,
id. ib. 15, 309:formam capit quam lilia,
id. ib. 10, 212; cf.:duritiam ab aere,
id. ib. 4, 751.— Transf., of plants, etc.:radicem capere,
to take root, Cato, R. R. 51:cum pali defixi radices cepissent,
Plin. 17, 17, 27, § 123:siliculam capere,
Varr. R. R. 1, 23, 3:maturitatem capere,
Col. 4, 23, 1:radix libere capit viris,
Plin. 17, 21, 35, § 161:vires cepisse nocendi,
Ov. M. 7, 417:(telinum) rursus refrigeratum odorem suum capit,
Plin. 13, 1, 2, § 13.—Of mental characteristics, habits, etc., to take, assume, adopt, cultivate, cherish, possess:4.cape sis virtutem animo et corde expelle desidiam tuo,
Plaut. Trin. 3, 2, 24:qua re si Glabrionis patris vim et acrimoniam ceperis ad resistendum hominibus audacissimis, si avi prudentiam ad prospiciendas insidias, etc.,
Cic. Verr. 1, 17, 52:aliquando, patres conscripti, patrium animum virtutemque capiamus,
id. Phil. 3, 11, 29:consuetudinem exercitationemque,
id. Off. 1, 18, 59:misericordiam,
id. Quint. 31, 97:quam (adsuetudinem) tu dum capias, taedia nulla fuge,
Ov. A. A. 2, 346:disciplinam principum,
Plin. Pan. 46. —With dat.:quorum animis avidis... neque lex neque tutor capere est qui possit modum,
Plaut. Aul. 3, 5, 14 Wagn. ad loc.—Of offices, employments, duties, etc., = suscipio, to undertake, assume, enter upon, accept, take upon one ' s self, etc.:5.nam olim populi prius honorem capiebat suffragio, Quam magistro desinebat esse dicto oboediens,
Plaut. Bacch. 3, 3, 34:o Geta, provinciam Cepisti duram,
Ter. Phorm. 1, 2, 23:in te cepi Capuam, non quo munus illud defugerem,
took command at Capua, Cic. Att. 8. 3, 4:consulatum,
id. Pis. 2, 3; Sall. J. 63, 2:honores,
Nep. Att. 7, 2; Suet. Aug. 26:imperium,
id. Claud. 10:magistratum,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62; Liv. 2, 33, 1; Suet. Aug. 2:magistratus,
Sall. H. 1, 41, 21 Dietsch; Nep. Phoc. 1, 1; Suet. Caes. 75:capiatque aliquis moderamina (navis),
Ov. M. 3, 644:rerum moderamen,
id. ib. 6, 677:pontificatum maximum,
Suet. Vit. 11:rem publicam,
Sall. C. 5, 6:neve cui patrum capere eum magistratum liceret,
Liv. 2, 33, 1:ut ceperat haud tumultuose magistratum majore gaudio plebis, etc.,
id. 5, 13, 2.—Rarely with dat. of pers., to obtain for, secure for:patres praeturam Sp. Furio Camillo gratia campestri ceperunt,
Liv. 7, 1, 2.—In gen., of any occupation, work, or undertaking, to begin, enter upon, take, undertake, etc.:6.augurium ex arce,
Liv. 10, 7, 10:augurium capienti duodecim se vultures ostenderunt,
Suet. Aug. 95; id. Vesp. 11:omen,
Cic. Div. 1, 46, 104:in castris Romanis cum frustra multi conatus ad erumpendum capti essent,
Liv. 9, 4, 1:rursus impetu capto enituntur,
id. 2, 65, 5; Quint. 6, 1, 28; Suet. Aug. 42; id. Calig. 43: cursum, id. Oth. 6:a quibus temporibus scribendi capiatur exordium,
Cic. Leg. 1, 3, 8:experimentum eorum inversa manu capitur,
Plin. 13, 2, 3, § 19 ( poet.):nec vestra capit discordia finem,
Verg. A. 10, 106:fugam,
to take to flight, flee, Caes. B. G. 7, 26; so, capere impetum, to take a start, gather momentum:ad impetum capiundum modicum erat spatium,
Liv. 10, 5, 6; cf.:expeditionis Germanicae impetum cepit,
suddenly resolved to make, Suet. Calig. 43: capere initium, to begin:ea pars artis, ex qua capere initium solent,
Quint. 2, 11, 1.— Transf., of place:eorum (finium) una pars, quam Gallos optinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano,
Caes. B. G. 1, 1:a dis inmortalibus sunt nobis agendi capienda primordia,
Cic. Leg. 2, 3, 7.—Of an opportunity or occasion, to seize, embrace, take:7.si occassionem capsit,
Plaut. Ps. 4, 3, 6:si lubitum fuerit, causam ceperit,
Ter. And. 1, 3, 8:quod tempus conveniundi patris me capere suadeat,
Ter. Phorm. 5, 4, 9:si satis commode tempus ad te cepit adeundi,
Cic. Fam. 11, 16, 1.—Of operations of the mind, resolutions, purposes, plans, thoughts, etc., to form, conceive, entertain, come to, reach:8.quantum ex ipsa re conjecturam cepimus,
Ter. Heaut. 2, 3, 25 MSS. (Fleck. al. ex conj. fecimus); Varr. R. R. 3, 16, 32:cum jam ex diei tempore conjecturam ceperat,
Caes. B. G. 7, 35:hujusce rei conjecturam de tuo ipsius studio, Servi, facillime ceperis,
Cic. Mur. 4, 9.— Absol.:conjecturam capere,
Cic. Div. 1, 57, 130:nec quid corde nunc consili capere possim, Scio,
Plaut. Merc. 2, 3, 12:capti consili memorem mones,
id. Stich 4, 1, 72:quo pacto porro possim Potiri consilium volo capere una tecum,
Ter. Eun. 3, 5, 66; 5, 2, 28:temerarium consilium,
Liv. 25, 34, 7:tale capit consilium,
Nep. Eum. 9, 3.— With inf.:confitendum... eadem te hora consilium cepisse hominis propinqui fortunas funditus evertere,
Cic. Quint. 16, 53; Caes. B. G. 7, 71 init. —With ut:subito consilium cepi, ut exirem,
Cic. Att. 7, 10 init. —With gen. gerund. (freq.):legionis opprimendae consilium capere,
Caes. B. G. 3, 2:obprimundae reipublicae consilium cepit,
Sall. C. 16, 4.—With sibi:si id non fecisset, sibi consilium facturos,
Caes. B. C. 2, 20:ut ego rationem oculis capio,
Plaut. Ps. 2, 2, 2:cepi rationem ut, etc.,
Ter. Heaut. 5, 2, 11.—Of examples, instances, proofs, etc., to take, derive, draw, obtain:9.ex quo documentum nos capere fortuna voluit quid esset victis extimescendum,
Cic. Phil. 11, 2, 5:quid istuc tam mirum'st, de te si exemplum capit? Ter And. 4, 1, 26: exemplum ex aliqua re,
Cic. Lael. 10, 33:praesagia a sole,
Plin. 18, 35, 78, § 341:illud num dubitas quin specimen naturae capi debeat ex optima quaque natura?
Cic. Tusc. 1, 14, 32.—Of impressions, feelings, etc., to take, entertain, conceive, receive, be subjected to, suffer, experience, etc.:10.tantum laborem capere ob talem filium?
Ter. And. 5, 2, 29:omnes mihi labores fuere quos cepi leves,
id. Heaut. 2, 4, 19:laborem inanem ipsus capit,
id. Hec. 3, 2, 9:ex eo nunc misera quem capit Laborem!
id. And. 4, 3, 4: miseriam omnem ego capio;hic potitur gaudia,
id. Ad. 5, 4, 22:satietatem dum capiet pater Illius quam amat,
Plaut. Am. 1, 2, 10:plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi,
id. ib. 2, 2, 9:cum illa quacum volt voluptatem capit,
id. ib. prol. 114:angor iste, qui pro amico saepe capiendus est,
Cic. Lael. 13, 48:quae (benevolentia) quidem capitur beneficiis maxime,
id. Off. 2, 9, 32:laetitiam quam capiebam memoria rationum inventorumque nostrorum,
id. Fin. 2, 30, 96:lenire desiderium quod capiebat e filio,
id. Sen. 15, 54:opinione omnium majorem animo cepi dolorem,
id. Brut. 1, 1:itaque cepi voluptatem, tam ornatum virum fuisse in re publica,
id. ib. 40, 147:ex civibus victis gaudium meritum capiam,
Liv. 27, 40, 9:ne quam... invidiam apud patres ex prodiga largitione caperet,
id. 5, 20, 2:ad summam laetitiam meam, quam ex tuo reditu capio, magnus illius adventu cumulus accedet,
id. Att. 4, 19, 2 (4, 18, 3):laetitia, quam oculis cepi justo interitu tyranni,
id. ib. 14, 14, 4:ex praealto tecto lapsus matris et adfinium cepit oblivionem,
lost his memory, Plin. 7, 24, 24, § 90: virtutis opinionem, Auct. B. G. 8, 8: somnum, Cic. Tusc. 4, 19, 44: taedium vitae, Nep. ap. Gell. 6 (7), 18, 11:maria aspera juro Non ullum pro me tantum (me) cepisse timorem, Quam, etc.,
Verg. A. 6, 352 Forbig. ad loc.:et in futurum etiam metum ceperunt,
Liv. 33, 27, 10:voluptatem animi,
Cic. Planc. 1, 1:malis alienis voluptatem capere laetitiae (cum sit),
id. Tusc. 4, 31, 66:quaeque mihi sola capitur nunc mente voluptas,
Ov. P. 4, 9, 37.—Transf., with the feelings, experience, etc., as subj., to seize, overcome, possess, occupy, affect, take possession of, move, etc. (cf. lambanô, in this sense and like 9. supra): nutrix: Cupido cepit miseram nunc me, proloqui Caelo atque terrae Medeai miserias, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 26, 63 (Trag. Rel. v. 291 Vahl.):11.edepol te desiderium Athenarum arbitror cepisse saepe,
Ter. Hec. 1, 2, 14:numquam commerui merito ut caperet odium illam mei,
id. ib. 4, 2, 4:sicubi eum satietas Hominum aut negoti odium ceperat,
id. Eun. 3, 1, 14:nos post reges exactos servitutis oblivio ceperat,
Cic. Phil. 3, 4, 9:te cepisse odium regni videbatur,
id. ib. 2, 36, 91:Romulum Remumque cupido cepit urbis condendae,
Liv. 1, 6, 3:cupido eum ceperat in verticem montis ascendendi,
id. 40, 21, 2:etiam victores sanguinis caedisque ceperat satietas,
id. 27, 49, 8; Mel. 3, 5, 2:qui pavor hic, qui terror, quae repente oblivio animos cepit?
Liv. 27, 13, 2:oblivio deorum capiat pectora vestra,
id. 38, 46, 12:tantane te cepere oblivia nostri?
Ov. Tr. 1, 8, 11:ut animum ejus cura sacrorum cepit,
Liv. 27, 8, 6:hostis primum admiratio cepit, quidnam, etc.,
id. 44, 12, 1:tanta meae si te ceperunt taedia laudis,
Verg. G. 4, 332; cf. Anthol. Lat. I. p. 178;I. p. 196 Burm.: ignarosque loci passim et formidine captos Sternimus,
Verg. A. 2, 384:infelix, quae tanta animum dementia cepit!
id. ib. 5, 465; id. E. 6, 47:cum subita incautum dementia cepit amantem,
id. G. 4, 488; cf. Anthol. Lat. I. p. 170, 15;I. p. 168, 14 Burm.: Tarquinium mala libido Lucretiae stuprandae cepit,
Liv. 1, 57, 10:ingens quidem et luctus et pavor civitatem cepit,
id. 25, 22, 1:tantus repente maeror pavorque senatum eorum cepit,
id. 23, 20, 7:senatum metus cepit,
id. 23, 14, 8: si me... misericordia capsit. Att. ap. Non. p. 483, 11 (Trag. Rel. v. 454 Rib.): nec tuendi capere satietas potest, Pac. ap. Cic. Div. 1, 14, 24 (Trag. Rel. v. 410 ib.):quantus timor socios populi Romani cepisset,
Liv. 43, 11, 9.—Of injury, damage, loss, etc., to suffer, take, be subjected to:II. A.calamitatem,
Cic. Div. 1, 16, 29:detrimenti aliquid in aliqua re,
Col. 1, 8, 2.—Esp., in the legal formula, by which dictatorial powers were conferred by the senate upon the consuls or the entire magistracy in times of extreme danger to the state;videant ne quid res publica detrimenti capiat: decrevit quondam senatus, ut L. Opimius consul videret ne quid res publica detrimenti caperet,
Cic. Cat. 1, 2, 4:Hernici tantum terrorem incussere patribus, ut, quae forma senatus consulti ultimae semper necessitatis habita est, Postumio, alteri consulum, negotium daretur, videret, ne, etc.,
Liv. 3, 4, 9; cf. id. 6, 19, 2 sqq.:quod plerumque in atroci negotio solet, senatus decrevit, darent operam consules, ne quid, etc.... Ea potestas per senatum more Romano magistratui maxuma permittitur, exercitum parare, bellum gerere, coercere omnibus modis socios atque civis, domi militiaeque inperium atque judicium summum habere,
Sall. C. 29, 2 sq.Lit.1.In gen.: Ph. Sitit haec anus. Pa. Quantillum sitit? Ph. Modica'st, capit quadrantal, Plaut. Curc. 1, 2, 8:2.parte quod ex una spatium vacat et capit in se (ferrum),
Lucr. 6, 1030:jam mare litus habet, plenos capit alveus amnes,
Ov. M. 1, 344; cf.:terra feras cepit, volucres agitabilis aer,
id. ib. 1, 75:dum tenues capiat suus alveus undas,
id. ib. 8, 558:cunctosque (deos) dedisse Terga fugae, donec fessos Aegyptia tellus Ceperit,
id. ib. 5, 324.—Esp., with negatives, not to hold, to be too small for, etc.; cf.:B.di boni, quid turba est! Aedes nostrae vix capient, scio,
Ter. Heaut. 2, 3, 13:qui cum una domo jam capi non possunt, in alias domos exeunt,
Cic. Off. 1, 17, 54: nec jam se capit [p. 286] unda;volat vapor ater ad auras,
Verg. A. 7, 466:non tuus hoc capiet venter plus ac meus,
Hor. S. 1, 1, 46:non capit se mare,
Sen. Agam. 487:neque enim capiebant funera portae,
Ov. M. 7, 607:officium populi vix capiente domo,
id. P. 4, 4, 42:si di habitum corporis tui aviditati animi parem esse voluissent, orbis te non caperet,
Curt. 7, 8, 12:ut non immerito proditum sit... Graeciam omnem vix capere exercitum ejus (Xerxis) potuisse,
Just. 2, 10, 19.—Trop.1.To swallow up, ingulf, take in (rare):2. a.tot domus locupletissimas istius domus una capiet?
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 7.—Affirmatively (rare):b.quidquid mortalitas capere poterat, implevimus,
Curt. 9, 3, 7:si puer omni cura et summo, quantum illa aetas capit, labore, scripserit,
Quint. 2, 4, 17:dummodo ejus aetatis sit, ut dolum capiat,
Dig. 40, 12, 15.—With negatives:3.non capiunt angustiae pectoris tui (tantam personam),
Cic. Pis. 11, 24:leones, qui... nec capere irarum fluctus in pectore possunt,
Lucr. 3, 298:nec capiunt inclusas pectora flammas,
Ov. M. 6, 466:vix spes ipse suas animo capit,
id. ib. 11, 118:ardet et iram Non capit ipsa suam Progne,
id. ib. 6, 610; cf.:sic quoque concupiscis quae non capis,
Curt. 7, 8, 13:majora quam capit spirat,
id. 6, 9, 11:ad ultimum magnitudinem ejus (fortunae) non capit,
id. 3, 12, 20:infirma aetas majora non capiet,
Quint. 1, 11, 13.—Transf., of things, to admit of, be capable of, undergo (post-Aug. and rare):4.rimam fissuramque non capit sponte cedrus,
Plin. 16, 40, 78, § 212:molluscum... si magnitudinem mensarum caperet,
id. 16, 16, 27, § 68:res non capit restitutionem, cum statum mutat,
Dig. 4, 4, 19.—With inf., to be susceptible of, to be of a nature to, etc., = endechetai (late Lat.):5.nec capit humanis angoribus excruciari (Deus),
Prud. Apoth. 154:crimina, quae non capiunt indulgeri,
Tert. Pud. 1 fin.; id. Apol. 17; id. adv. Haer. 44 fin.; Paul. Nol. Carm. 9, 22.—Of the mind, to take, receive into the mind, comprehend, grasp, embrace (cf. intellego, to penetrate mentally, have insight into):2.sitque nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, ne judex eam vel intellegere vel capere non possit,
Quint. 11, 1, 45:nullam esse gratiam tantam, quam non vel capere animus meus in accipiendo... posset,
id. 2, 6, 2:quae quidem ego nisi tam magna esse fatear, ut ea vix cujusquam mens aut cogitatio capere possit,
Cic. Marcell. 2, 6; id. N. D. 1, 19, 49:senatus ille, quem qui ex regibus constare dixit, unus veram speciem Romani senatus cepit,
Liv. 9, 17, 14:somnium laetius, quam quod mentes eorum capere possent,
id. 9, 9, 14.—P. a. as subst.: Capta, ae, f., a surname of Minerva, as worshipped on the Coelian Mount, but for what reason is not known, Ov. F. 3, 837 sq.căpĭo, ōnis, f. [1. capio]; in the Lat. of the jurists,I.A taking:II.dominii,
Dig. 39, 2, 18; Gell. 6 (7), 10, 3.—= usu capio or usucapio, the right of property acquired by prescription, Dig. 41, 1, 48, § 1; 41, 3, 21; 41, 5, 4; v. 1. usucapio. -
37 Capta
1.căpĭo, cepi, captum (old fut. perf. capso, Plaut. Bacch. 4, 4, 61: capsit, Enn. ap. Non. p. 66, 27, or Ann. v. 324 Vahl.; Plaut. Ps. 4, 3, 6; Att. ap. Non. p. 483, 12, or Trag. Rel. v. 454 Rib.; Paul. ex. Fest. p. 57 Mull.:I.capsimus,
Plaut. Rud. 2, 1, 15: capsis, acc. to Cic. Or. 45, 154, = cape si vis, but this is an error; cf. Quint. 1, 5, 66; old perf. cepet, Col. Rostr. 5; v. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 170), 3, v. a. [cf. kôpê, handle; Lat. capulum; Engl. haft; Germ. Heft; Sanscr. root hri-, take; cf. Gr. cheir, Engl. and Germ. hand, and Goth. hinthan, seize].Lit.A.In gen., to take in hand, take hold of, lay hold of, take, seize, grasp (cf.:B.sumo, prehendo): si hodie hercule fustem cepero aut stimulum in manum,
Plaut. Aul. 1, 1, 9:cape hoc flabellum,
Ter. Eun. 3, 5, 47:cepit manibus tympanum,
Cat. 6, 3, 8:tu, genitor, cape sacra manu patriosque Penatis,
Verg. A. 2, 717:cape saxa manu, cape robora, pastor,
id. G. 3, 420:flammeum,
Cat. 61, 8:acria pocula,
Hor. S. 2, 6, 69:lora,
Prop. 3 (4), 9, 57:baculum,
Ov. M. 2, 789:colum cum calathis,
id. ib. 12, 475:florem ternis digitis,
Plin. 24, 10, 48, § 81:pignera,
Liv. 3, 38, 12; Dig. 48, 13, 9, § 6; Gai Inst. 4, 29:ut is in cavea pignus capiatur togae,
Plaut. Am. prol. 68: rem manu, Gai Inst. 1, 121:rem pignori,
Dig. 42, 1, 15, § 7; cf. ib. 42, 1, 15, § 4:scutum laeva,
Plin. 33, 1, 4, § 13:capias tu illius vestem,
Ter. Eun. 2, 3, 79: cape vorsoriam, seize the sheet, i. e. take a tack, turn about, Plaut. Trin. 4, 3, 19.—Very freq. of arms (cf. sumo); so in gen.: arma, to take up arms, i. e. engage in war or battle, Cic. Rab. Perd. 7, 20 sq.; 9, 27; 11, 31; id. Planc. 36, 88; id. Phil. 4, 3, 7; Caes. B.G. 5, 26; 7, 4; Sall. C. 27, 4; 30, 1; 33, 2; 52, 27; id. J. 38, 5; 102, 12; Ov. M. 3, 115 sq.; 12, 91; 13, 221;and of particular weapons: ensem,
Ov. M. 13, 435:tela,
id. ib. 3, 307; 5, 366 et saep.—Of food, to take, partake of:quicum una cibum Capere soleo,
Plaut. Trin. 4, 2, 61; Ter. Eun. 2, 3, 77; Sall. J. 91, 2:lauti cibum capiunt,
Tac. G. 22.—In partic.1.Of living objects.a. (α).Of persons:(β).oppidum expugnavimus, et legiones Teleboarum vi pugnando cepimus,
Plaut. Am. 1, 1, 258: summus ibi capitur meddix, occiditur alter, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 123 Mull. (Ann. v. 296 Vahl.):quoniam belli nefarios duces captos jam et comprehensos tenetis,
Cic. Cat. 3, 7, 16:ibi Orgetorigis filia atque unus e filiis captus est,
Caes. B. G. 1, 26:reges capiuntur,
Lucr. 4, 1013; Tac. A. 4, 33:capta eo proelio tria milia peditum dicuntur,
Liv. 22, 49, 18:quos Byzantii ceperat,
Nep. Paus. 2, 3; id. Alcib. 9, 2; id. Dat. 2, 5; Quint. 6, 3, 61:captos ostendere civibus hostes,
Hor. Ep. 1, 17, 33:captus Tarento Livius,
Cic. Brut. 18, 72:servus ex hoste captus,
Quint. 5, 10, 67.—Hence, P. a. as subst.: captus, i, m., = captivus, a prisoner, captive:in captos clementia uti,
Nep. Alcib. 5, 7:inludere capto,
Verg. A. 2, 64:quae sit fiducia capto,
id. ib. 2, 75:ex captorum numero,
Liv. 28, 39, 10; Tac. A. 6, 1; 12, 37; 15, 1.—Also, capta, ae, f., a female captive:dicam hanc esse captam ex Caria, Ditem ac nobilem,
Ter. Heaut. 3, 3, 47.—Of animals, birds, fish, etc., to catch, hunt down, take: quid hic venatu non cepit? Varr. ap. Non. p. 253, 31:b.si ab avibus capiundis auceps dicatur, debuisse ajunt ex piscibus capiundis, ut aucupem, sic piscicupem dici,
id. L. L. 8, § 61 Mull.:hic jaculo pisces, illa capiuntur ab hamis,
Ov. A. A. 1, 763:neque quicquam captum'st piscium,
Plaut. Rud. 2, 1, 12; cf.:nisi quid concharum capsimus,
id. ib. v. 18; Cic. Off. 3, 14, 58; Plin. 33, 1, 6, § 27: acipenserem, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:cervum,
Phaedr. 1, 5, 5; cf.:hic (Nereus) tibi prius vinclis capiendus,
Verg. G. 4, 396.—To win, captivate, charm, allure, enchain, enslave, fascinate; mostly with abl. of means: Ph. Amore ardeo. Pa. Quid agas? nisi ut te redimas captum quam queas Minumo, Ter. Eun. 1, 1, 29:c.quod insit in iis aliquid probi, quod capiat ignaros,
Cic. Off. 3, 3, 15: [p. 284] animum adulescentis... pellexit eis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deleniri potest, id. Clu. 5, 13:quamvis voluptate capiatur,
id. Off. 1, 30, 105; Quint. 5, 11, 19:quem quidem adeo sua cepit humanitate,
Nep. Alcib. 9, 3:secum habuit Pomponium, captus adulescentis et humanitate et doctrina,
id. Att. 4, 1:nec bene promeritis capitur (deus), nec tangitur ira,
Lucr. 2, 651: ut pictura poesis;erit quae si propius stes Te capiat magis, et quaedam si longius abstes,
Hor. A. P. 362:hunc capit argenti splendor,
id. S. 1, 4, 28:te conjux aliena capit,
id. ib. 2, 7, 46:Cynthia prima suis miserum me cepit ocellis,
Prop. 1, 1, 1:carmine formosae, pretio capiuntur avarae,
Tib. 3, 1, 7:munditiis capimur,
Ov. A. A. 3, 133; id. M. 4, 170; 6, 465; 7, 802; 8, 124; 8, 435; 9, 511; 10, 529;14, 373: amore captivae victor captus,
Liv. 30, 12, 18:dulcedine vocis,
Ov. M. 1, 709; 11, 170:voce nova,
id. ib. 1, 678:temperie aquarum,
id. ib. 4, 344:(bos) herba captus viridi,
Verg. E. 6, 59:amoenitate loci,
Tac. A. 18, 52:auro,
Hor. C. 2, 18, 36:neque honoris neque pecuniae dulcedine sum captus,
Cic. Fam. 11, 28, 2:splendore hominis,
id. Fin. 1, 13, 42: ne oculis quidem captis in hanc fraudem decidisti;nam id concupisti quod numquam videras,
id. Verr. 2, 4, 45, § 102.—To cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch:d.sapientis hanc vim esse maximam, cavere ne capiatur, ne fallatur videre,
Cic. Ac. 2, 20, 66:injurium autem'st ulcisci advorsarios? Aut qua via te captent eadem ipsos capi?
Ter. Hec. 1, 1, 16: uti ne propter te fidemque tuam captus fraudatusque sim, form. ap. Cic. Off. 3, 17, 70:eodem captus errore quo nos,
involved in the same error, Cic. Phil. 12, 2, 6; id. ap. Non. p. 253, 25; cf.:ne quo errore milites caperentur,
Liv. 8, 6, 16:capere ante dolis Reginam,
Verg. A. 1, 673:captique dolis lacrimisque coactis (Sinonis),
id. ib. 2, 196:ubi me eisdem dolis non quit capere,
Sall. J. 14, 11:adulescentium animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,
id. C. 14, 5:capi alicujus dolo,
Nep. Dat. 10, 1:dolum ad capiendos eos conparant,
Liv. 23, 35, 2:quas callida Colchis (i.e. Medea) amicitiae mendacis imagine cepit,
Ov. M. 7, 301.—To defeat, convict, overcome in a suit or dispute (rare):e. (α).tu si me impudicitiae captas, non potes capere,
Plaut. Am. 2, 2, 189:tu caves ne tui consultores, ille ne urbes aut castra capiantur (cf. B. 2. b. infra),
Cic. Mur. 9, 22:callidus et in capiendo adversario versutus (orator),
id. Brut. 48, 178.—Of the physical powers, to lame, mutilate, maim, impair or weaken in the limbs, senses, etc. (only pass. capi, and esp. in part. perf. captus):(β).mancus et membris omnibus captus ac debilis,
Cic. Rab. Perd. 7, 21:ipse Hannibal... altero oculo capitur,
loses an eye, Liv. 22, 2, 11:captus omnibus membris,
id. 2, 36, 8:capti auribus et oculis metu omnes torpere,
id. 21, 58, 5:oculis membrisque captus,
Plin. 33, 4, 24, § 83:congerantur in unum omnia, ut idem oculis et auribus captus sit,
Cic. Tusc. 5, 40, 117:si captus oculis sit, ut Tiresias fuit,
id. Div. 2, 3, 9; Verg. G. 1, 183:habuit filium captum altero oculo,
Suet. Vit. 6:censorem Appium deum ira post aliquot annos luminibus captum,
Liv. 9, 29, 11; Val. Max. 1, 1, 17:lumine,
Ov. F. 6, 204:princeps pedibus captus,
Liv. 43, 7, 5; cf.:captum leto posuit caput,
Verg. A. 11, 830;and of the mole: aut oculis capti fodere cubilia talpae,
id. G. 1, 183.—Of the mental powers, to deprive of sense or intellect; only in part. perf. captus, usu. agreeing with pers. subj., and with abl. mente, silly, insane, crazy, crazed, lunatic, mad:f.labi, decipi tam dedecet quam delirare et mente esse captum,
Cic. Off. 1, 27, 94:vino aut somno oppressi aut mente capti,
id. Ac. 2, 17, 53; Quint. 8, 3, 4;rarely mentibu' capti,
Lucr. 4, 1022; so,animo,
Sen. Herc. Fur. 107; very rarely with gen.:captus animi,
Tac. H. 3, 73.— Absol.:virgines captae furore,
Liv. 24, 26, 12.—Less freq. agreeing with mens or animus:viros velut mente capta cum jactatione fanatica corporis vaticinari,
Liv. 39, 13, 12:captis magis mentibus, quam consceleratis similis visa,
id. 8, 18, 11; cf.:capti et stupentes animi,
id. 6, 36, 8.—To choose, select, elect, take, pick out, adopt, accept a person for a particular purpose or to sustain a particular office or relation:2.de istac sum judex captus,
Plaut. Merc. 4, 3, 33:Aricini atque Ardeates de ambiguo agro... judicem populum Romanum cepere,
Liv. 3, 71, 2:me cepere arbitrum,
Ter. Heaut. 3, 1, 91:te mihi patronam capio, Thais,
id. Eun. 5, 2, 48:quom illum generum cepimus,
id. Hec. 4, 1, 22; cf.:non, si capiundos mihi sciam esse inimicos omnis homines,
make them enemies thereby, id. And. 4, 2, 12:si quis magistrum cepit ad eam rem inprobum,
id. ib. 1, 2, 21.—So the formula of the Pontifex Maximus, in the consecration of a vestal virgin: sacerdotem Vestalem, quae sacra faciat... ita te, Amata, capio, Fab. Pict. ap. Gell. 1, 12, 14; cf.:plerique autem capi virginem solam debere dici putant, sed flamines quoque Diales, item pontifices et augures capi dicebantur,
Gell. 1, 12, 15:jam ne ea causa pontifex capiar?... ecquis me augurem capiat? Cat. ib. § 17: Amata inter capiendum a pontifice maximo appellatur, quoniam, quae prima capta est, hoc fuisse nomen traditum est, Gell. ib. § 19: rettulit Caesar capiendam virginem in locum Occiae,
Tac. A. 2, 86; 4, 16; 15, 22:religio, quae in annos singulos Jovis sacerdotem sortito capi jubeat,
Cic. Verr. 2, 2, 51, § 127:C. Flaccus flamen captus a P. Licinio pontifice maximo erat,
Liv. 27, 8, 5 Weissenb. ad loc.—Of places.a.To occupy, choose, select, take possession of, enter into; mostly milit. t. t., to take up a position, select a place for a camp, etc.:b.loca capere, castra munire,
Caes. B. G. 3, 23:castris locum capere,
Liv. 9, 17, 15; Suet. Aug. 94 fin.:locum capere castris,
Quint. 12, 2, 5:ut non fugiendi hostis, sed capiendi loci causa cessisse videar,
Cic. de Or. 2, 72, 294:ad Thebanos transfugere velle, et locum extra urbem editum capere,
Nep. Ages. 6, 2:nocte media profectus, ut locum quem vellet, priusquam hostes sentirent, caperet,
Liv. 34, 14, 1:neminem elegantius loca cepisse, praesidia disposuisse,
id. 35, 14, 9:erat autem Philopoemen praecipuae in ducendo agmine locisque capiendis solertiae atque usus,
id. 35, 28, 1:locum cepere paulo quam alii editiorem,
Sall. J. 58, 3:duces, ut quisque locum ceperat, cedere singulos,
Dict. Cret. 2, 46; so,of position on the battle-field: quod mons suberat, eo se recipere coeperunt. Capto monte, etc.,
Caes. B. G. 1, 25:tenuit non solum ales captam semelsedem, sed, etc.,
Liv. 7, 26, 5:quem quis in pugnando ceperat locum, eum amissa anima corpore tegebat,
Flor. 4, 1; Sall. C. 61, 2; rarely with dat. of pers.:tumulum suis cepit,
Liv. 31, 41, 9, for a tomb: LOCVM SIBI MONVMENTO CEPIT. Inscr. Grut. 346, 6;for taking the auspices' se (Gracchum) cum legeret libros, recordatum esse, vitio sibi tabernaculum captum fuisse,
Cic. N. D. 2, 4, 11; cf.:Palatium Romulus, Remus Aventinum ad inaugurandum templa capiunt,
Liv. 1, 6, 4;for refuge: omnes Samnitium copiae montes proximos fuga capiunt,
id. 9, 43, 20:Anchises natum Conventus trahit in medios... Et tumulum capit,
Verg. A. 6, 753; 12, 562:ante locum capies oculis ( = eliges),
Verg. G. 2, 230 Serv. ad loc.: nunc terras ordine longo Aut capere aut captas jam despectare videntur (cycni), to select places on which to light, or to be just settling down on places already selected, id. A. 1, 396 Forbig. ad loc.—To take by force, capture, storm, reduce, conquer, seize:c.invadam extemplo in oppidum antiquom: Si id capso, etc.,
Plaut. Bacch. 4, 4, 61: oppidum vi, Cat. ap. Charis. 2, p. 191 P.:MACELLAM OPPVGNANDO,
Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:CORSICAM,
Inscr. Orell. 551: oppida, Enn. ap. Prisc. 9, p. 868 P. (Ann. v. 487 Vahl.):ad alia oppida pergit, pauca repugnantibus Numidis capit,
Sall. J. 92, 3; Prop. 3, 4 (4, 3), 16:Troja capta,
Liv. 1, 1, 1; Hor. S. 2, 3, 191: Coriolos. Liv. 3, 71, 7:urbem opulentissimam,
id. 5, 20, 1:ante oppidum Nolam fortissuma Samnitium castra cepit,
Cic. Div. 1, 33, 72:castra hostium,
Nep. Dat. 6, 7:concursu oppidanorum facto scalis vacua defensoribus moenia capi possent,
Liv. 42, 63, 6:plurimas hostium vestrorum in Hispania urbes,
id. 28, 39, 10:sedem belli,
Vell. 2, 74, 3; cf. Cic. Mur. 9, 22 (B. 1. d. supra).— Trop.:oppressa captaque re publica,
Cic. Dom. 10, 26: qui, bello averso ab hostibus, patriam suam cepissent, Liv. 3, 50, 15.—To reach, attain, arrive at, betake one ' s self to (mostly by ships, etc.):3.insulam capere non potuerant,
Caes. B. G. 4, 26 fin.:onerariae duae eosdem quos reliqui portus capere non potuerunt,
id. ib. 4, 36:accidit uti, ex iis (navibus) perpaucae locum caperent,
id. ib. 5, 23:nostrae naves, cum ignorarent, quem locum reliquae cepissent,
id. B. C. 3, 28: praemiis magnis propositis, qui primus insulam cepisset, Auct. B. Alex. 17.— Trop.:qui... tenere cursum possint et capere otii illum portum et dignitatis,
Cic. Sest. 46, 99.—Of things of value, property, money, etc.a.In gen., to take, seize, wrest, receive, obtain, acquire, get, etc.:b.AVRVM, ARGENTVM,
Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:de praedonibus praedam capere,
Plaut. Truc. 1, 2, 14:agros de hostibus,
Cic. Dom. 49, 128:ut ager ex hostibus captus viritim divideretur,
Liv. 4, 48, 2:quinqueremem una cum defensoribus remigibusque, Auct. B. Alex. 16, 7: naves,
Nep. Con. 4, 4:classem,
id. Cim. 2, 2:magnas praedas,
id. Dat. 10, 2:ex hostibus pecuniam,
Liv. 5, 20, 5; cf.:e nostris spolia cepit laudibus, Cic. poet. Tusc. 2, 9, 22: signum ex Macedonia,
id. Verr. 2, 4, 58, § 149:signum pulcherrimum Carthagine captum,
id. ib. 2, 4, 38, §82: sed eccam ipsa egreditur, nostri fundi calamitas: nam quod nos capere oportet, haec intercipit,
Ter. Eun. 1, 1, 35:cape cedo,
id. Phorm. 5, 8, 57:ut reliqui fures, earum rerum quas ceperunt, signa commutant,
Cic. Fin. 5, 25, 74:majores nostri non solum id, quod de Campanis (agri) ceperant, non imminuerunt, etc.,
id. Agr. 2, 29, 81:te duce ut insigni capiam cum laude coronam,
Lucr. 6, 95.—With abstr. objects:paupertatem adeo facile perpessus est, ut de republica nihil praeter gloriam ceperit,
Nep. Epam. 3, 4:ut ceteri, qui per eum aut honores aut divitias ceperant,
id. Att. 7, 2:quoniam formam hujus cepi in me et statum,
assumed, Plaut. Am. 1, 1, 110:quare non committeret, ut is locus ex calamitate populi Romani nomen caperet,
Caes. B. G. 1, 13:regnum Tiberinus ab illis Cepit,
succeeded to, Ov. M. 14, 615.—In particular connections.(α).With pecuniam (freq. joined with concilio; v. infra), to take illegally, exact, extort, accept a bribe. take blackmail, etc., esp. of magistrates who were accused de pecuniis repetundis:(β).his ego judicibus non probabo C. Verrem contra leges pecuniam cepisse?
Cic. Verr. 2, 1, 4, § 10:HS. quadringentiens cepisse te arguo contra leges,
id. ib. 2, 2, 10, § 26; cf.:quicquid ab horum quopiam captum est,
id. ib. §27: tamen hae pecuniae per vim atque injuriam tuam captae et conciliatae tibi fraudi et damnationi esse deberent,
id. ib. 2, 3, 40, §91: utrum (potestis), cum judices sitis de pecunia capta conciliata, tantam pecuniam captam neglegere?
id. ib. 2, 3, 94, §218: quid est aliud capere conciliare pecunias. si hoc non est vi atque imperio cogere invitos lucrum dare alteri?
id. ib. 2, 3, 30, §71: sequitur de captis pecuniis et de ambitu,
id. Leg. 3, 20, 46:ita aperte cepit pecunias ob rem judicandam, ut, etc.,
id. Fin. 2, 16, 54:quos censores furti et captarum pecuniarum nomine notaverunt,
id. Clu. 42, 120:nondum commemoro rapinas, non exactas pecunias, non captas, non imperatas,
id. Pis. 16, 38:si quis ob rem judicandam pecuniam cepisset... neque solum hoc genus pecuniae capiendae turpe, sed etiam nefarium esse arbitrabantur,
id. Rab. Post. 7, 16; id. N. D. 3, 30, 70; Sall. J. 32, 1:ab regibus Illyriorum,
Liv. 42, 45, 8:saevitiae captarumque pecuniarum teneri reum,
Tac. A. 3, 67; 4, 31.—Of inheritance and bequest, to take, inherit, obtain, acquire, get, accept:(γ).si ex hereditate nihil ceperit,
Cic. Off, 3, 24, 93:qui morte testamentove ejus tantundem capiat quantum omnes heredes,
id. Leg. 2, 19, 48:abdicatus ne quid de bonis patris capiat,
Quint. 3, 6, 96:aut non justum testamentum est, aut capere non potes,
id. 5, 14, 16:si capiendi Jus nullum uxori,
Juv. 1, 55:qui testamentum faciebat, ei, qui usque ad certum modum capere potuerat, legavit, etc.,
Dig. 22, 3, 27: quod ille plus capere non poterat, ib. fin.:qui ex bonis testatoris solidum capere non possit,
ib. 28, 6, 6; 39, 6, 30.—Of regular income, revenue, etc., rents, tolls, profits, etc., to collect, receive, obtain: nam ex [p. 285] eis praediis talenta argenti bina Capiebat statim, Ter. Phorm. 5, 3, 7:C.capit ille ex suis praediis sexcenta sestertia, ego centena ex meis,
Cic. Par. 6, 3, 49:stipendium jure belli,
Caes. B. G. 1, 28:quinquagena talenta vectigalis ex castro,
Nep. Alcib. 9, 4:vectigal ex agro eorum capimus,
Liv. 28, 39, 13:quadragena annua ex schola,
Suet. Gram. 23:si recte habitaveris... fundus melior erit... fructus plus capies,
Cato, R. R. 4, 2.—Trop.1.Of profit, benefit, advantage, to take, seize, obtain, get, enjoy, reap (mostly in phrase fructum capere):2.metuit semper, quem ipsa nunc capit Fructum, nequando iratus tu alio conferas,
Ter. Eun. 3, 1, 59:honeste acta superior aetas fructus capit auctoritatis extremos,
Cic. Sen. 18, 62:ex iis etiam fructum capio laboris mei,
id. Div. 2, 5:ex quibus (litteris) cepi fructum duplicem,
id. Fam. 10, 5, 1:multo majorem fructum ex populi existimatione illo damnato cepimus, quam ex ipsius, si absolutus esset, gratia cepissemus,
id. Att. 1, 4, 2:fructum immortalem vestri in me et amoris et judicii,
id. Pis. 14, 31:aliquem fructum dulcedinis almae,
Lucr. 2, 971; 5, 1410; Luc. 7, 32.—In other connections:quid ex ea re tandem ut caperes commodi?
Ter. Eun. 3, 5, 25:utilitates ex amicitia maximas,
Cic. Lael. 9, 32:usuram alicujus corporis,
Plaut. Am. prol. 108.—Of external characteristics, form, figure, appearance, etc., to take, assume, acquire, put on:3.gestum atque voltum novom,
Ter. Phorm. 5, 6, 50 ' faciem aliquam cepere morando, Ov. M. 1, 421; 13, 605:figuras Datque capitque novas,
id. ib. 15, 309:formam capit quam lilia,
id. ib. 10, 212; cf.:duritiam ab aere,
id. ib. 4, 751.— Transf., of plants, etc.:radicem capere,
to take root, Cato, R. R. 51:cum pali defixi radices cepissent,
Plin. 17, 17, 27, § 123:siliculam capere,
Varr. R. R. 1, 23, 3:maturitatem capere,
Col. 4, 23, 1:radix libere capit viris,
Plin. 17, 21, 35, § 161:vires cepisse nocendi,
Ov. M. 7, 417:(telinum) rursus refrigeratum odorem suum capit,
Plin. 13, 1, 2, § 13.—Of mental characteristics, habits, etc., to take, assume, adopt, cultivate, cherish, possess:4.cape sis virtutem animo et corde expelle desidiam tuo,
Plaut. Trin. 3, 2, 24:qua re si Glabrionis patris vim et acrimoniam ceperis ad resistendum hominibus audacissimis, si avi prudentiam ad prospiciendas insidias, etc.,
Cic. Verr. 1, 17, 52:aliquando, patres conscripti, patrium animum virtutemque capiamus,
id. Phil. 3, 11, 29:consuetudinem exercitationemque,
id. Off. 1, 18, 59:misericordiam,
id. Quint. 31, 97:quam (adsuetudinem) tu dum capias, taedia nulla fuge,
Ov. A. A. 2, 346:disciplinam principum,
Plin. Pan. 46. —With dat.:quorum animis avidis... neque lex neque tutor capere est qui possit modum,
Plaut. Aul. 3, 5, 14 Wagn. ad loc.—Of offices, employments, duties, etc., = suscipio, to undertake, assume, enter upon, accept, take upon one ' s self, etc.:5.nam olim populi prius honorem capiebat suffragio, Quam magistro desinebat esse dicto oboediens,
Plaut. Bacch. 3, 3, 34:o Geta, provinciam Cepisti duram,
Ter. Phorm. 1, 2, 23:in te cepi Capuam, non quo munus illud defugerem,
took command at Capua, Cic. Att. 8. 3, 4:consulatum,
id. Pis. 2, 3; Sall. J. 63, 2:honores,
Nep. Att. 7, 2; Suet. Aug. 26:imperium,
id. Claud. 10:magistratum,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62; Liv. 2, 33, 1; Suet. Aug. 2:magistratus,
Sall. H. 1, 41, 21 Dietsch; Nep. Phoc. 1, 1; Suet. Caes. 75:capiatque aliquis moderamina (navis),
Ov. M. 3, 644:rerum moderamen,
id. ib. 6, 677:pontificatum maximum,
Suet. Vit. 11:rem publicam,
Sall. C. 5, 6:neve cui patrum capere eum magistratum liceret,
Liv. 2, 33, 1:ut ceperat haud tumultuose magistratum majore gaudio plebis, etc.,
id. 5, 13, 2.—Rarely with dat. of pers., to obtain for, secure for:patres praeturam Sp. Furio Camillo gratia campestri ceperunt,
Liv. 7, 1, 2.—In gen., of any occupation, work, or undertaking, to begin, enter upon, take, undertake, etc.:6.augurium ex arce,
Liv. 10, 7, 10:augurium capienti duodecim se vultures ostenderunt,
Suet. Aug. 95; id. Vesp. 11:omen,
Cic. Div. 1, 46, 104:in castris Romanis cum frustra multi conatus ad erumpendum capti essent,
Liv. 9, 4, 1:rursus impetu capto enituntur,
id. 2, 65, 5; Quint. 6, 1, 28; Suet. Aug. 42; id. Calig. 43: cursum, id. Oth. 6:a quibus temporibus scribendi capiatur exordium,
Cic. Leg. 1, 3, 8:experimentum eorum inversa manu capitur,
Plin. 13, 2, 3, § 19 ( poet.):nec vestra capit discordia finem,
Verg. A. 10, 106:fugam,
to take to flight, flee, Caes. B. G. 7, 26; so, capere impetum, to take a start, gather momentum:ad impetum capiundum modicum erat spatium,
Liv. 10, 5, 6; cf.:expeditionis Germanicae impetum cepit,
suddenly resolved to make, Suet. Calig. 43: capere initium, to begin:ea pars artis, ex qua capere initium solent,
Quint. 2, 11, 1.— Transf., of place:eorum (finium) una pars, quam Gallos optinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano,
Caes. B. G. 1, 1:a dis inmortalibus sunt nobis agendi capienda primordia,
Cic. Leg. 2, 3, 7.—Of an opportunity or occasion, to seize, embrace, take:7.si occassionem capsit,
Plaut. Ps. 4, 3, 6:si lubitum fuerit, causam ceperit,
Ter. And. 1, 3, 8:quod tempus conveniundi patris me capere suadeat,
Ter. Phorm. 5, 4, 9:si satis commode tempus ad te cepit adeundi,
Cic. Fam. 11, 16, 1.—Of operations of the mind, resolutions, purposes, plans, thoughts, etc., to form, conceive, entertain, come to, reach:8.quantum ex ipsa re conjecturam cepimus,
Ter. Heaut. 2, 3, 25 MSS. (Fleck. al. ex conj. fecimus); Varr. R. R. 3, 16, 32:cum jam ex diei tempore conjecturam ceperat,
Caes. B. G. 7, 35:hujusce rei conjecturam de tuo ipsius studio, Servi, facillime ceperis,
Cic. Mur. 4, 9.— Absol.:conjecturam capere,
Cic. Div. 1, 57, 130:nec quid corde nunc consili capere possim, Scio,
Plaut. Merc. 2, 3, 12:capti consili memorem mones,
id. Stich 4, 1, 72:quo pacto porro possim Potiri consilium volo capere una tecum,
Ter. Eun. 3, 5, 66; 5, 2, 28:temerarium consilium,
Liv. 25, 34, 7:tale capit consilium,
Nep. Eum. 9, 3.— With inf.:confitendum... eadem te hora consilium cepisse hominis propinqui fortunas funditus evertere,
Cic. Quint. 16, 53; Caes. B. G. 7, 71 init. —With ut:subito consilium cepi, ut exirem,
Cic. Att. 7, 10 init. —With gen. gerund. (freq.):legionis opprimendae consilium capere,
Caes. B. G. 3, 2:obprimundae reipublicae consilium cepit,
Sall. C. 16, 4.—With sibi:si id non fecisset, sibi consilium facturos,
Caes. B. C. 2, 20:ut ego rationem oculis capio,
Plaut. Ps. 2, 2, 2:cepi rationem ut, etc.,
Ter. Heaut. 5, 2, 11.—Of examples, instances, proofs, etc., to take, derive, draw, obtain:9.ex quo documentum nos capere fortuna voluit quid esset victis extimescendum,
Cic. Phil. 11, 2, 5:quid istuc tam mirum'st, de te si exemplum capit? Ter And. 4, 1, 26: exemplum ex aliqua re,
Cic. Lael. 10, 33:praesagia a sole,
Plin. 18, 35, 78, § 341:illud num dubitas quin specimen naturae capi debeat ex optima quaque natura?
Cic. Tusc. 1, 14, 32.—Of impressions, feelings, etc., to take, entertain, conceive, receive, be subjected to, suffer, experience, etc.:10.tantum laborem capere ob talem filium?
Ter. And. 5, 2, 29:omnes mihi labores fuere quos cepi leves,
id. Heaut. 2, 4, 19:laborem inanem ipsus capit,
id. Hec. 3, 2, 9:ex eo nunc misera quem capit Laborem!
id. And. 4, 3, 4: miseriam omnem ego capio;hic potitur gaudia,
id. Ad. 5, 4, 22:satietatem dum capiet pater Illius quam amat,
Plaut. Am. 1, 2, 10:plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi,
id. ib. 2, 2, 9:cum illa quacum volt voluptatem capit,
id. ib. prol. 114:angor iste, qui pro amico saepe capiendus est,
Cic. Lael. 13, 48:quae (benevolentia) quidem capitur beneficiis maxime,
id. Off. 2, 9, 32:laetitiam quam capiebam memoria rationum inventorumque nostrorum,
id. Fin. 2, 30, 96:lenire desiderium quod capiebat e filio,
id. Sen. 15, 54:opinione omnium majorem animo cepi dolorem,
id. Brut. 1, 1:itaque cepi voluptatem, tam ornatum virum fuisse in re publica,
id. ib. 40, 147:ex civibus victis gaudium meritum capiam,
Liv. 27, 40, 9:ne quam... invidiam apud patres ex prodiga largitione caperet,
id. 5, 20, 2:ad summam laetitiam meam, quam ex tuo reditu capio, magnus illius adventu cumulus accedet,
id. Att. 4, 19, 2 (4, 18, 3):laetitia, quam oculis cepi justo interitu tyranni,
id. ib. 14, 14, 4:ex praealto tecto lapsus matris et adfinium cepit oblivionem,
lost his memory, Plin. 7, 24, 24, § 90: virtutis opinionem, Auct. B. G. 8, 8: somnum, Cic. Tusc. 4, 19, 44: taedium vitae, Nep. ap. Gell. 6 (7), 18, 11:maria aspera juro Non ullum pro me tantum (me) cepisse timorem, Quam, etc.,
Verg. A. 6, 352 Forbig. ad loc.:et in futurum etiam metum ceperunt,
Liv. 33, 27, 10:voluptatem animi,
Cic. Planc. 1, 1:malis alienis voluptatem capere laetitiae (cum sit),
id. Tusc. 4, 31, 66:quaeque mihi sola capitur nunc mente voluptas,
Ov. P. 4, 9, 37.—Transf., with the feelings, experience, etc., as subj., to seize, overcome, possess, occupy, affect, take possession of, move, etc. (cf. lambanô, in this sense and like 9. supra): nutrix: Cupido cepit miseram nunc me, proloqui Caelo atque terrae Medeai miserias, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 26, 63 (Trag. Rel. v. 291 Vahl.):11.edepol te desiderium Athenarum arbitror cepisse saepe,
Ter. Hec. 1, 2, 14:numquam commerui merito ut caperet odium illam mei,
id. ib. 4, 2, 4:sicubi eum satietas Hominum aut negoti odium ceperat,
id. Eun. 3, 1, 14:nos post reges exactos servitutis oblivio ceperat,
Cic. Phil. 3, 4, 9:te cepisse odium regni videbatur,
id. ib. 2, 36, 91:Romulum Remumque cupido cepit urbis condendae,
Liv. 1, 6, 3:cupido eum ceperat in verticem montis ascendendi,
id. 40, 21, 2:etiam victores sanguinis caedisque ceperat satietas,
id. 27, 49, 8; Mel. 3, 5, 2:qui pavor hic, qui terror, quae repente oblivio animos cepit?
Liv. 27, 13, 2:oblivio deorum capiat pectora vestra,
id. 38, 46, 12:tantane te cepere oblivia nostri?
Ov. Tr. 1, 8, 11:ut animum ejus cura sacrorum cepit,
Liv. 27, 8, 6:hostis primum admiratio cepit, quidnam, etc.,
id. 44, 12, 1:tanta meae si te ceperunt taedia laudis,
Verg. G. 4, 332; cf. Anthol. Lat. I. p. 178;I. p. 196 Burm.: ignarosque loci passim et formidine captos Sternimus,
Verg. A. 2, 384:infelix, quae tanta animum dementia cepit!
id. ib. 5, 465; id. E. 6, 47:cum subita incautum dementia cepit amantem,
id. G. 4, 488; cf. Anthol. Lat. I. p. 170, 15;I. p. 168, 14 Burm.: Tarquinium mala libido Lucretiae stuprandae cepit,
Liv. 1, 57, 10:ingens quidem et luctus et pavor civitatem cepit,
id. 25, 22, 1:tantus repente maeror pavorque senatum eorum cepit,
id. 23, 20, 7:senatum metus cepit,
id. 23, 14, 8: si me... misericordia capsit. Att. ap. Non. p. 483, 11 (Trag. Rel. v. 454 Rib.): nec tuendi capere satietas potest, Pac. ap. Cic. Div. 1, 14, 24 (Trag. Rel. v. 410 ib.):quantus timor socios populi Romani cepisset,
Liv. 43, 11, 9.—Of injury, damage, loss, etc., to suffer, take, be subjected to:II. A.calamitatem,
Cic. Div. 1, 16, 29:detrimenti aliquid in aliqua re,
Col. 1, 8, 2.—Esp., in the legal formula, by which dictatorial powers were conferred by the senate upon the consuls or the entire magistracy in times of extreme danger to the state;videant ne quid res publica detrimenti capiat: decrevit quondam senatus, ut L. Opimius consul videret ne quid res publica detrimenti caperet,
Cic. Cat. 1, 2, 4:Hernici tantum terrorem incussere patribus, ut, quae forma senatus consulti ultimae semper necessitatis habita est, Postumio, alteri consulum, negotium daretur, videret, ne, etc.,
Liv. 3, 4, 9; cf. id. 6, 19, 2 sqq.:quod plerumque in atroci negotio solet, senatus decrevit, darent operam consules, ne quid, etc.... Ea potestas per senatum more Romano magistratui maxuma permittitur, exercitum parare, bellum gerere, coercere omnibus modis socios atque civis, domi militiaeque inperium atque judicium summum habere,
Sall. C. 29, 2 sq.Lit.1.In gen.: Ph. Sitit haec anus. Pa. Quantillum sitit? Ph. Modica'st, capit quadrantal, Plaut. Curc. 1, 2, 8:2.parte quod ex una spatium vacat et capit in se (ferrum),
Lucr. 6, 1030:jam mare litus habet, plenos capit alveus amnes,
Ov. M. 1, 344; cf.:terra feras cepit, volucres agitabilis aer,
id. ib. 1, 75:dum tenues capiat suus alveus undas,
id. ib. 8, 558:cunctosque (deos) dedisse Terga fugae, donec fessos Aegyptia tellus Ceperit,
id. ib. 5, 324.—Esp., with negatives, not to hold, to be too small for, etc.; cf.:B.di boni, quid turba est! Aedes nostrae vix capient, scio,
Ter. Heaut. 2, 3, 13:qui cum una domo jam capi non possunt, in alias domos exeunt,
Cic. Off. 1, 17, 54: nec jam se capit [p. 286] unda;volat vapor ater ad auras,
Verg. A. 7, 466:non tuus hoc capiet venter plus ac meus,
Hor. S. 1, 1, 46:non capit se mare,
Sen. Agam. 487:neque enim capiebant funera portae,
Ov. M. 7, 607:officium populi vix capiente domo,
id. P. 4, 4, 42:si di habitum corporis tui aviditati animi parem esse voluissent, orbis te non caperet,
Curt. 7, 8, 12:ut non immerito proditum sit... Graeciam omnem vix capere exercitum ejus (Xerxis) potuisse,
Just. 2, 10, 19.—Trop.1.To swallow up, ingulf, take in (rare):2. a.tot domus locupletissimas istius domus una capiet?
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 7.—Affirmatively (rare):b.quidquid mortalitas capere poterat, implevimus,
Curt. 9, 3, 7:si puer omni cura et summo, quantum illa aetas capit, labore, scripserit,
Quint. 2, 4, 17:dummodo ejus aetatis sit, ut dolum capiat,
Dig. 40, 12, 15.—With negatives:3.non capiunt angustiae pectoris tui (tantam personam),
Cic. Pis. 11, 24:leones, qui... nec capere irarum fluctus in pectore possunt,
Lucr. 3, 298:nec capiunt inclusas pectora flammas,
Ov. M. 6, 466:vix spes ipse suas animo capit,
id. ib. 11, 118:ardet et iram Non capit ipsa suam Progne,
id. ib. 6, 610; cf.:sic quoque concupiscis quae non capis,
Curt. 7, 8, 13:majora quam capit spirat,
id. 6, 9, 11:ad ultimum magnitudinem ejus (fortunae) non capit,
id. 3, 12, 20:infirma aetas majora non capiet,
Quint. 1, 11, 13.—Transf., of things, to admit of, be capable of, undergo (post-Aug. and rare):4.rimam fissuramque non capit sponte cedrus,
Plin. 16, 40, 78, § 212:molluscum... si magnitudinem mensarum caperet,
id. 16, 16, 27, § 68:res non capit restitutionem, cum statum mutat,
Dig. 4, 4, 19.—With inf., to be susceptible of, to be of a nature to, etc., = endechetai (late Lat.):5.nec capit humanis angoribus excruciari (Deus),
Prud. Apoth. 154:crimina, quae non capiunt indulgeri,
Tert. Pud. 1 fin.; id. Apol. 17; id. adv. Haer. 44 fin.; Paul. Nol. Carm. 9, 22.—Of the mind, to take, receive into the mind, comprehend, grasp, embrace (cf. intellego, to penetrate mentally, have insight into):2.sitque nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, ne judex eam vel intellegere vel capere non possit,
Quint. 11, 1, 45:nullam esse gratiam tantam, quam non vel capere animus meus in accipiendo... posset,
id. 2, 6, 2:quae quidem ego nisi tam magna esse fatear, ut ea vix cujusquam mens aut cogitatio capere possit,
Cic. Marcell. 2, 6; id. N. D. 1, 19, 49:senatus ille, quem qui ex regibus constare dixit, unus veram speciem Romani senatus cepit,
Liv. 9, 17, 14:somnium laetius, quam quod mentes eorum capere possent,
id. 9, 9, 14.—P. a. as subst.: Capta, ae, f., a surname of Minerva, as worshipped on the Coelian Mount, but for what reason is not known, Ov. F. 3, 837 sq.căpĭo, ōnis, f. [1. capio]; in the Lat. of the jurists,I.A taking:II.dominii,
Dig. 39, 2, 18; Gell. 6 (7), 10, 3.—= usu capio or usucapio, the right of property acquired by prescription, Dig. 41, 1, 48, § 1; 41, 3, 21; 41, 5, 4; v. 1. usucapio. -
38 per
per (altindisch pári, ringsum, griech. περί), Praep. m. Acc., bezeichnet nicht bloß ein Durchgehen durch oder über einen Raum oder Körper, sondern auch die Verbreitung u. Ausdehnung über denselben, dient also I) eig., in bezug auf den Raum: 1) zur Bezeichnung des Durchgangs durch od. über einen Ort: a) durch = durch... hindurch, alterum iter per provinciam nostram (erat) multo facilius, Caes.: sanguis per venas in omne corpus diffunditur et spiritus per arterias, Cic.: membranas oculorum perlucidas fecit, ut per eas cerni posset, Cic.: per os anima exhalata, Ov. – b) durch = über, über... hin, entlang, über... hinweg, coronam auream per forum ferre, Cic.: per temonem percurrere, Caes.: transire per corpora, Caes.: per gradus labi, Liv.: alqm per gradus deicere, Liv.: per patris corpus carpentum agere, Liv.: per munitiones se deicere, Caes.: spuma fluit per armos, Ov.: fugiens pauperiem per mare, per saxa, Hor. – per manus, von Hand zu Hand, trahi, tradere, Caes.: bildl., per manus traditae religiones, von einem zum anderen, Liv. – c) = vor... hin, incedunt per ora vestra magnifici, Sall.: nitidus quā quisque per ora cederet, Hor.: per ora hominum ferri, Plin. ep.: per ora hominum oder per hostium oculos traduci, Liv.: per ora civitatium traduci, Iustin.
2) zur Bezeichnung der durchgängigen Verbreitung und Ausdehnung über eine ganze Linie oder durch einen ganzen Raum oder einzelne Teile desselben, über... hin, längs... hin, auf... hin, in od. auf... umher, unter... umher, equites per oram maritimam erant dispositi, Caes.: qui per imperii tui provincias ei credidissent, Cic.: per silvas vivit, Ov.: nascuntur in Balearibus ac per Hispanias, Plin.: invitati hospitaliter per domos (in den H. herum = von Haus zu Haus), Liv.: supplicatum per compita totā urbe est, Liv. – iactata per undas (ins Wasser), Verg.: ire per feras, unter... umher, Ov.: u. so ire per umbras, Verg.
II) übtr.: A) in bezug auf die Zeit, zur Bezeichnung der ununterbrochenen Fortdauer, u. zwar: 1) zur Angabe der Zeit, durch die hindurch eine Tätigkeit sich erstreckt, durch... hin, durch... hindurch, lang, während, ludi decem per dies facti sunt, Cic.: incendium per duas noctes tenuit, Liv.: quam provinciam tenuistis a praedonibus liberam per hosce annos, Cic.: Romae regnatum est per septem reges, Eutr.
2) zur Bezeichnung der Zeit, in deren Dauer ein einzelnes Ereignis fällt, während, im Verlauf, in, cum per ludos scorta raperentur, Liv.: per eos dies C. Figulus praetor Brundisium venit, Liv.: per diem perque noctem, Gell.: per illa tempora... pro sua quisque potentia certabant, Sall.: duo fuerunt per idem tempus dissimiles inter se, im Verlaufe derselben Zeit, Cic.: per tempus (während der rechten Zeit) advenis, Plaut. u. Ter.: visa dare obscuriora per somnium, Cic.: u. so per somnum, Cic.
3) bei Substst., die eine Eigenschaft, Stimmung, einen Zustand bezeichnen, zur Angabe, daß in und während derselben etwas geschieht = während, in, deutsch auch oft = mit, unter, quod fecisset per iram, Cic.: per dilationes bellum geri, Liv.: insutum in culleum per summum dedecus vitam amittere, Cic.: sive illa (visa) in cogitatione informantur, sive in quiete, sive per vinum, sive per insaniam, Cic.: ad quos (honores) per ludum et neglegentiam pervenistis, Cic.: reddens mutua per iocum atque vinum, Catull.: und so oft per otium, per ludum iocumque, Liv.: per seria et ludum, Curt.: s. Drak. Liv. 4, 58, 12; 30, 29, 3. Mützell Curt. 3, 7 (17), 3.
B) in bezug auf andere Verhältnisse: AA) im allg., zur Angabe des Durchlaufens gewisser Zustände usw., per tot extraordinaria imperia in summum fastigium evectus, Vell.: per multa deinde ac varia officia atque honores usque ad ministrationem totius imperii venit, Eutr.: per omnia, durchweg, in allen Stücken, Liv. u.a.
BB) insbes., zur Angabe der mittelbar einwirkenden Person oder Sache, durch die (gleichs. hindurchgehend) etwas zustande kommt, und zwar: 1) die Person od. Sache als Mittel u. Werkzeug gedacht, durch, vermittelst, a) als wirkliches Mittel u. Werkzeug, statuerunt iniurias per vos ulcisci, Cic.: per indicem damnari, Cic.: per tres populos Galliae potiri, Caes. – per manus demitti, an den H., Caes.: per manus alcis servari et educi, Cic.: per indutias et spem pacis decipere alqm, Cic.: per scelus adipisci alqd, auf dem Wege des V., Cic.: per litteras, Cic. u.a.: per senatusconsultum, per legem, Sall. – per me, per te, per se = durch mich usw. = allein, für mich, selbständig, ohne jemandes Zutun, -Hilfe, ohne Mitwirken anderer, isoliert u. dgl. (v. Pers.u. Dingen), Cic., Caes. u.a.; vgl. Held Caes. b. c. 1, 85, 1. Fabri Sall. Iug. 14, 4, – b) als scheinbares, vorgeschütztes, bei Pers., unter Angabe, per Caecilium accusatur Sulla, Cic. – c) bei Zuständen = unter dem Scheine, unter dem Vorwande, fraudare alqm per tutelam aut societatem, Cic.: alqm per fidem fallere, Cic. – 2) als leitender Grund, leitende Ursache, Veranlassung, wegen, aus, per virtutem perire, Plaut.: per avaritiam decipere, Cic.: cum antea per aetatem huius auctoritatem loci non attingere auderem, Cic.: per causam supplementi equitatusque cogendi, aus Ursache der Rekrutierung usw., wegen der usw., Caes.: per metum potius quam voluntate, Liv. – 3) als gestattendes od. hinderndes Element, wegen, halben, halber, vor (s. Bremi Nep. Eum. 10, 3. Fabri Sall. Iug. 33, 3. Drak. Liv. 23, 18, 22), trahantur per me (meinethalben, soviel an mir liegt, vor mir) pedibus omnes rei, Cic.: si per me licuisset, Cic.: per te (soweit es auf dich ankäme) vel uti quaestum faceret vel uti veniret palam, Ter.: per Afranium stare, quo minus etc., Caes.: his per te (vor dir) frui non licet, Cic.: neque hoc per senatum efficere potuit, Nep. – quod per naturam fas esset, aut per leges liceret, Cic.: si per fata licuisset, Eutr.: cum per valetudinem posses, venire tamen noluisti, Cic.: id iis non licere per interdicta, Cic.: per valetudinem id bellum exsequi nequierat, Liv. – dah. bei Bitten, Schwüren, Anrufungen u. Ausrufungen = um... willen, oro te per deos, Cic.: per dextram te istam oro, Cic.: per ego te deos oro, Plaut.: per ego te, fili, quaecumque iura liberos iungunt parentibus, precor quaesoque, Liv. (vgl. über die Wortstellung per ego Spengel Ter. Andr. 289 u. Weißenb. Liv. 23, 9, 2). – per deos iurare, Cic. – per deos immortales! Cic.: per deos atque homines! Cic.: per deos! Cic. Vgl. Ruhnken Ter. Andr. 3, 3, 6. Drak. Liv. 29, 18, 9.
/ per wird selten dem regierten Worte nachgesetzt, wie Plaut. Poen. prol. 13. Verg. Aen. 6, 692. – per spätlat. m. Abl., zB. per multo tempore, Corp. inscr. Lat. 10, 3344.
In der Zusammensetzung ist per a) = allerwege, durchweg, durchaus, durch und durch, über und über, völlig, gründlich u. dgl. – b) = bis zu Ende, hinaus, hin.
-
39 per
per (altindisch pári, ringsum, griech. περί), Praep. m. Acc., bezeichnet nicht bloß ein Durchgehen durch oder über einen Raum oder Körper, sondern auch die Verbreitung u. Ausdehnung über denselben, dient also I) eig., in bezug auf den Raum: 1) zur Bezeichnung des Durchgangs durch od. über einen Ort: a) durch = durch... hindurch, alterum iter per provinciam nostram (erat) multo facilius, Caes.: sanguis per venas in omne corpus diffunditur et spiritus per arterias, Cic.: membranas oculorum perlucidas fecit, ut per eas cerni posset, Cic.: per os anima exhalata, Ov. – b) durch = über, über... hin, entlang, über... hinweg, coronam auream per forum ferre, Cic.: per temonem percurrere, Caes.: transire per corpora, Caes.: per gradus labi, Liv.: alqm per gradus deicere, Liv.: per patris corpus carpentum agere, Liv.: per munitiones se deicere, Caes.: spuma fluit per armos, Ov.: fugiens pauperiem per mare, per saxa, Hor. – per manus, von Hand zu Hand, trahi, tradere, Caes.: bildl., per manus traditae religiones, von einem zum anderen, Liv. – c) = vor... hin, incedunt per ora vestra magnifici, Sall.: nitidus quā quisque per ora cederet, Hor.: per ora hominum ferri, Plin. ep.: per ora hominum oder per hostium oculos traduci, Liv.: per ora civitatium traduci, Iustin.————tung und Ausdehnung über eine ganze Linie oder durch einen ganzen Raum oder einzelne Teile desselben, über... hin, längs... hin, auf... hin, in od. auf... umher, unter... umher, equites per oram maritimam erant dispositi, Caes.: qui per imperii tui provincias ei credidissent, Cic.: per silvas vivit, Ov.: nascuntur in Balearibus ac per Hispanias, Plin.: invitati hospitaliter per domos (in den H. herum = von Haus zu Haus), Liv.: supplicatum per compita totā urbe est, Liv. – iactata per undas (ins Wasser), Verg.: ire per feras, unter... umher, Ov.: u. so ire per umbras, Verg.II) übtr.: A) in bezug auf die Zeit, zur Bezeichnung der ununterbrochenen Fortdauer, u. zwar: 1) zur Angabe der Zeit, durch die hindurch eine Tätigkeit sich erstreckt, durch... hin, durch... hindurch, lang, während, ludi decem per dies facti sunt, Cic.: incendium per duas noctes tenuit, Liv.: quam provinciam tenuistis a praedonibus liberam per hosce annos, Cic.: Romae regnatum est per septem reges, Eutr.2) zur Bezeichnung der Zeit, in deren Dauer ein einzelnes Ereignis fällt, während, im Verlauf, in, cum per ludos scorta raperentur, Liv.: per eos dies C. Figulus praetor Brundisium venit, Liv.: per diem perque noctem, Gell.: per illa tempora... pro sua quisque potentia certabant, Sall.: duo fuerunt per idem tempus dissimiles inter se, im Verlaufe derselben Zeit, Cic.:————per tempus (während der rechten Zeit) advenis, Plaut. u. Ter.: visa dare obscuriora per somnium, Cic.: u. so per somnum, Cic.3) bei Substst., die eine Eigenschaft, Stimmung, einen Zustand bezeichnen, zur Angabe, daß in und während derselben etwas geschieht = während, in, deutsch auch oft = mit, unter, quod fecisset per iram, Cic.: per dilationes bellum geri, Liv.: insutum in culleum per summum dedecus vitam amittere, Cic.: sive illa (visa) in cogitatione informantur, sive in quiete, sive per vinum, sive per insaniam, Cic.: ad quos (honores) per ludum et neglegentiam pervenistis, Cic.: reddens mutua per iocum atque vinum, Catull.: und so oft per otium, per ludum iocumque, Liv.: per seria et ludum, Curt.: s. Drak. Liv. 4, 58, 12; 30, 29, 3. Mützell Curt. 3, 7 (17), 3.B) in bezug auf andere Verhältnisse: AA) im allg., zur Angabe des Durchlaufens gewisser Zustände usw., per tot extraordinaria imperia in summum fastigium evectus, Vell.: per multa deinde ac varia officia atque honores usque ad ministrationem totius imperii venit, Eutr.: per omnia, durchweg, in allen Stücken, Liv. u.a.BB) insbes., zur Angabe der mittelbar einwirkenden Person oder Sache, durch die (gleichs. hindurchgehend) etwas zustande kommt, und zwar: 1) die Person od. Sache als Mittel u. Werkzeug ge-————dacht, durch, vermittelst, a) als wirkliches Mittel u. Werkzeug, statuerunt iniurias per vos ulcisci, Cic.: per indicem damnari, Cic.: per tres populos Galliae potiri, Caes. – per manus demitti, an den H., Caes.: per manus alcis servari et educi, Cic.: per indutias et spem pacis decipere alqm, Cic.: per scelus adipisci alqd, auf dem Wege des V., Cic.: per litteras, Cic. u.a.: per senatusconsultum, per legem, Sall. – per me, per te, per se = durch mich usw. = allein, für mich, selbständig, ohne jemandes Zutun, -Hilfe, ohne Mitwirken anderer, isoliert u. dgl. (v. Pers.u. Dingen), Cic., Caes. u.a.; vgl. Held Caes. b. c. 1, 85, 1. Fabri Sall. Iug. 14, 4, – b) als scheinbares, vorgeschütztes, bei Pers., unter Angabe, per Caecilium accusatur Sulla, Cic. – c) bei Zuständen = unter dem Scheine, unter dem Vorwande, fraudare alqm per tutelam aut societatem, Cic.: alqm per fidem fallere, Cic. – 2) als leitender Grund, leitende Ursache, Veranlassung, wegen, aus, per virtutem perire, Plaut.: per avaritiam decipere, Cic.: cum antea per aetatem huius auctoritatem loci non attingere auderem, Cic.: per causam supplementi equitatusque cogendi, aus Ursache der Rekrutierung usw., wegen der usw., Caes.: per metum potius quam voluntate, Liv. – 3) als gestattendes od. hinderndes Element, wegen, halben, halber, vor (s. Bremi Nep. Eum. 10, 3. Fabri Sall. Iug. 33, 3. Drak. Liv. 23, 18, 22), trahantur per me (meinethal-————ben, soviel an mir liegt, vor mir) pedibus omnes rei, Cic.: si per me licuisset, Cic.: per te (soweit es auf dich ankäme) vel uti quaestum faceret vel uti veniret palam, Ter.: per Afranium stare, quo minus etc., Caes.: his per te (vor dir) frui non licet, Cic.: neque hoc per senatum efficere potuit, Nep. – quod per naturam fas esset, aut per leges liceret, Cic.: si per fata licuisset, Eutr.: cum per valetudinem posses, venire tamen noluisti, Cic.: id iis non licere per interdicta, Cic.: per valetudinem id bellum exsequi nequierat, Liv. – dah. bei Bitten, Schwüren, Anrufungen u. Ausrufungen = um... willen, oro te per deos, Cic.: per dextram te istam oro, Cic.: per ego te deos oro, Plaut.: per ego te, fili, quaecumque iura liberos iungunt parentibus, precor quaesoque, Liv. (vgl. über die Wortstellung per ego Spengel Ter. Andr. 289 u. Weißenb. Liv. 23, 9, 2). – per deos iurare, Cic. – per deos immortales! Cic.: per deos atque homines! Cic.: per deos! Cic. Vgl. Ruhnken Ter. Andr. 3, 3, 6. Drak. Liv. 29, 18, 9.⇒ per wird selten dem regierten Worte nachgesetzt, wie Plaut. Poen. prol. 13. Verg. Aen. 6, 692. – per spätlat. m. Abl., zB. per multo tempore, Corp. inscr. Lat. 10, 3344.In der Zusammensetzung ist per a) = allerwege, durchweg, durchaus, durch und durch, über und über, völlig, gründlich u. dgl. – b) = bis zu Ende,————hinaus, hin. -
40 compono
com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).I.In gen., of different objects.A. 1.Of things in gen.:b.aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—To bring into contact, fit together, join:c.quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:ossa,
Cels. 8, 10, 2:jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—Esp., to pack up for a journey, etc.:2.omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—Of persons:B.is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—To set in opposition.1.To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:2.Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:hunc fatis,
id. 1, 39:cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—To oppose by way of comparison, to compare, contrast.(α).With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):(β).nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—With acc. and cum:II.ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.In partic.A.Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.1. (α).With ex:(β).exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —With abl.:(γ).mensam gramine,
Sil. 15, 51.—With acc. alone:2.medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—Esp., of buildings, etc., to construct, build:3.qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:urbem,
Verg. A. 3, 387:illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—Of words, to compound:4.vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—Of writings, speeches, etc.a.To compose, write, construct (very freq.):b.leges,
Lucr. 4, 966:compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:libellos,
Quint. 12, 8, 5:actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:interdictum,
id. Caecin. 21, 59:poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:epistulas,
id. ib. 2, 70:litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:versus,
Hor. S. 1, 4, 8:mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:cantus,
Tib. 1, 2, 53:in morem annalium,
Tac. Or. 22:orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:B.tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—From the notion of closing.1.To put away, put aside, put in place:2.armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:arma,
Hor. C. 4, 14, 52:tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—To store up, put away, collect:3.nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:pernas,
Cato, R. R. 162, 12:tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:herbas,
id. 12, 13, 2:poma,
id. 12, 47, 5:olivas,
Pall. Nov. 22, 5:herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:4. a.tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):cinerem,
Ov. F. 3, 547:cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:aliquem terra,
Sil. 9, 95.—Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:b.cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:aquas,
id. H. 13, 136:fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—Of persons:5.nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:defessa membra,
id. ib. 4, 438:si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.a.With personal object:b.aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:mentem somno,
id. 3, 162:religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—Of places, countries, etc.:c.C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:Campaniam,
id. H. 4, 3:Daciam,
id. ib. 3, 53.—With abstr. or indef. objects:d.si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:bella,
Tac. A. 3, 56:cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:lites,
Verg. E. 3, 108:seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:statum Orientis,
id. Calig. 1:Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:res Germanicas,
Suet. Vit. 9:discordias,
Tac. H. 4, 50:compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—Absol.:C. 1.coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—In gen., to arrange, adjust, order, set in order:2.aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—Esp., milit. t. t.:3.se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:ordines,
id. H. 4, 33:vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:4.ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:5.suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:comas,
Ov. R. Am. 679:crines,
Verg. G. 4, 417:ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.torum,
id. F. 3, 484:jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:D.ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.(α).With acc.:(β).ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:2.cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.(α).In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:(β).quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:proditionem,
id. ib. 2, 100:seditionem,
id. ib. 4, 14:insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—With rel.-clause:(γ).cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—With inf.:(δ).ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—Pass. impers.:(ε).ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—With ut and subj.:3.compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):A.ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:B.quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:C.perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:D.ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:actio,
id. 11, 3, 110:aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):(α).verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:(β).tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,(γ).More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:indutus,
Gell. 1, 5, 2:composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3.
См. также в других словарях:
ИЛЬТУД — [Эльтут; лат. Iltutus, Ildutus, Eltutus; валл. Illtud, Illtyd] (VI в.), св. (пам. зап. 6 нояб.), основатель мон ря Лланильтуд (Лланиллтид Ваур, на месте совр. сел. Ллантуит Мейджор, Уэльс). Самый ранний памятник, в к ром упоминается И., Житие св … Православная энциклопедия
Genlis — Pour l’article homonyme, voir Félicité de Genlis. 47° 14′ 30″ N 5° 13′ 26″ E … Wikipédia en Français
BENEDICTUS VIII — BENEDICTUS VIII. post Sergium IV. Papa, a Gregorio Antipapa opem Henrici Im peratoris im plorare coactus, ab eo restitutus est. Saracenos Italiam infestantes repressit, Graecos in Apulia vicit. Obiit Romae A. C. 1024. Pontificatûs 12. Post mortem … Hofmann J. Lexicon universale
Prioratskirche Saint-Nectaire (Puy-de-Dôme) — Notre Dame du Mont Cornadore (Saint Nectaire) Die ehemalige Wallfahrts und Prioratskirche Saint Nectaire befindet sich in der gleichnamigen Kleinstadt auf dem Mont Cornadore, auf dem sich die Oberstadt Saint Nectaire le Haut um die Kirche herum… … Deutsch Wikipedia
Notre-Dame-du-Mont-Cornadore de Saint-Nectaire — Die ehemalige Wallfahrts und Prioratskirche Notre Dame du Mont Cornadore befindet sich in der gleichnamigen Kleinstadt auf dem Mont Cornadore, auf dem sich die Oberstadt Saint Nectaire le Haut um die Kirche herum angesiedelt hat. Die Ortschaft… … Deutsch Wikipedia
FATA alicujus produci posse — si eius vicem subeat alter. velut hostia quaedam succidanea, Vett. persuasio fuit; Cuiusmodi superstitionis, falsissimae quidem, sed ex vero manantis, exempla non in Graecorum, et Romanorum solum historiis: sed et multarum aliarum gentium… … Hofmann J. Lexicon universale
PHILUMENE — pro Aristide moritur. Narrat enim hic, qui Hadriani Imperatoris fere aequalis fuit, in Sacrarum quinta, se, cum periculose agrotaret, oraculô monitum, Ὅτι ἡ Φιλουμένη ψυχὴν ἀντὶ ψυχῆς καὶ σῶμα ἀντὶ σώματος ἀντέδωκε τὰ ἀυτῆς ἀντὶ τῶ ἐμῶν,… … Hofmann J. Lexicon universale
HOLOCAUSTUM — Graece ὁλόκαυςτον, dicebatur lacirificum, quod totum igne consumebatur; quale fuit Sacrificium iuge, Hebr. Gap desc: Hebrew, Graecis ενδελεχισμὸς, de quo infra: ut et alia nonnulla, de quibus postea. Eius duo nomina, apud Hebraeos, Gap desc:… … Hofmann J. Lexicon universale
INCENSUM — recentioris Latinitatis auctoribus, idem quod θυμίαμα Uranio in Arabicis, apud Steph. ubi tus hoc nomine per excellentiam denotatur, quod hodieque Eucens Galli vocant: alias in genere pro suffimento. Cuiusmodi suffimentorum s. thymiamatum usus in … Hofmann J. Lexicon universale
SUFFOCATO Lex (De) — De SUFFOCATO Lex indigitatur Genes. c. 9. v. 4. Carnem cum anima sua, (i. e.) sanguine sua non comedetis: aliquories postmodum reperita. Uti enim in Lege adeps omnis, sic et sanguis prohibitus est, Levit. c. 3. v. 17. utpote altaribus uterque… … Hofmann J. Lexicon universale
Penguin Classics — is a series of books published by British publisher Penguin Books. Books in this series are seen by literary critics as important members of the Western canon, though many titles are translated or of non western origin. The first Penguin Classic… … Wikipedia