Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

mores+sen

  • 81 inveterata

    in-vĕtĕro, āvi, ātum, 1, v. a., to render old, to give age or duration to a thing.
    I.
    Lit.:

    aquam,

    Col. 12, 12:

    allium, cepamque,

    Plin. 19, 6, 34, § 115.— Pass., to become old, to acquire age or durability; to abide, endure (class. but rare):

    non tam stabilis opinio permaneret,... nec una cum saeclis aetatibusque hominum inveterari posset,

    Cic. N. D. 2, 2, 5 B. and K. (al. inveterascere):

    ad ea, quae inveterari volunt, nitro utuntur,

    Plin. 31, 10, 46, § 111:

    vina,

    id. 19, 4, 19, § 53.— Part. pass.: invĕtĕrātus, a, um.
    (α).
    Kept for a long time:

    acetum,

    Plin. 23, 2, 28, § 59:

    vinum,

    id. 15, 2, 3, § 7:

    jecur felis, inveteratum sale,

    preserved in, id. 28, 16, 66, § 229; so,

    fel vino,

    id. 32, 7, 25, § 77 et saep.—
    (β).
    Inveterate, old, of long standing, rooted:

    amicitia,

    Cic. Fam. 3, 9, 3:

    dolor,

    id. Tusc. 3, 16, 35:

    malum,

    id. Phil. 5, 11, 31:

    conglutinatio,

    id. de Sen. 20:

    licentia,

    Nep. Eum. 8; Suet. Ner. 16:

    litterae atque doctrinae,

    Aug. C. D. 22, 6 init.:

    codex,

    hardened by age, Col. 4, 8, 4. —
    (γ).
    Of diseases, sores, etc., deep-seated, chronic, inveterate:

    scabritiae oculorum,

    Plin. 24, 12, 31, § 121:

    ulcus,

    id. 29, 4, 18, § 65.— Hence, subst.: invĕtĕrāta, ōrum, n., chronic diseases:

    vehementius contra inveterata pugnandum,

    Sen. Cons. ad Marc. 1, 8.—
    II.
    Trop.
    1.
    Mid.:

    inveterari,

    to keep, last, endure, Cic. N. D. 2, 2, 5; Plin. 19, 4, 19, § 53.— Esp., in law, part. pass.: inveteratus, established by prescription, customary:

    mores sunt tacitus consensus populi, longa consuetudine inveteratus,

    Ulp. Fragm. 1, 4.—
    2.
    To cause to fail, bring to an end, abolish (eccl. Lat.):

    notitiam veri Dei,

    Lact. 2, 16 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > inveterata

  • 82 inveteratus

    in-vĕtĕro, āvi, ātum, 1, v. a., to render old, to give age or duration to a thing.
    I.
    Lit.:

    aquam,

    Col. 12, 12:

    allium, cepamque,

    Plin. 19, 6, 34, § 115.— Pass., to become old, to acquire age or durability; to abide, endure (class. but rare):

    non tam stabilis opinio permaneret,... nec una cum saeclis aetatibusque hominum inveterari posset,

    Cic. N. D. 2, 2, 5 B. and K. (al. inveterascere):

    ad ea, quae inveterari volunt, nitro utuntur,

    Plin. 31, 10, 46, § 111:

    vina,

    id. 19, 4, 19, § 53.— Part. pass.: invĕtĕrātus, a, um.
    (α).
    Kept for a long time:

    acetum,

    Plin. 23, 2, 28, § 59:

    vinum,

    id. 15, 2, 3, § 7:

    jecur felis, inveteratum sale,

    preserved in, id. 28, 16, 66, § 229; so,

    fel vino,

    id. 32, 7, 25, § 77 et saep.—
    (β).
    Inveterate, old, of long standing, rooted:

    amicitia,

    Cic. Fam. 3, 9, 3:

    dolor,

    id. Tusc. 3, 16, 35:

    malum,

    id. Phil. 5, 11, 31:

    conglutinatio,

    id. de Sen. 20:

    licentia,

    Nep. Eum. 8; Suet. Ner. 16:

    litterae atque doctrinae,

    Aug. C. D. 22, 6 init.:

    codex,

    hardened by age, Col. 4, 8, 4. —
    (γ).
    Of diseases, sores, etc., deep-seated, chronic, inveterate:

    scabritiae oculorum,

    Plin. 24, 12, 31, § 121:

    ulcus,

    id. 29, 4, 18, § 65.— Hence, subst.: invĕtĕrāta, ōrum, n., chronic diseases:

    vehementius contra inveterata pugnandum,

    Sen. Cons. ad Marc. 1, 8.—
    II.
    Trop.
    1.
    Mid.:

    inveterari,

    to keep, last, endure, Cic. N. D. 2, 2, 5; Plin. 19, 4, 19, § 53.— Esp., in law, part. pass.: inveteratus, established by prescription, customary:

    mores sunt tacitus consensus populi, longa consuetudine inveteratus,

    Ulp. Fragm. 1, 4.—
    2.
    To cause to fail, bring to an end, abolish (eccl. Lat.):

    notitiam veri Dei,

    Lact. 2, 16 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > inveteratus

  • 83 invetero

    in-vĕtĕro, āvi, ātum, 1, v. a., to render old, to give age or duration to a thing.
    I.
    Lit.:

    aquam,

    Col. 12, 12:

    allium, cepamque,

    Plin. 19, 6, 34, § 115.— Pass., to become old, to acquire age or durability; to abide, endure (class. but rare):

    non tam stabilis opinio permaneret,... nec una cum saeclis aetatibusque hominum inveterari posset,

    Cic. N. D. 2, 2, 5 B. and K. (al. inveterascere):

    ad ea, quae inveterari volunt, nitro utuntur,

    Plin. 31, 10, 46, § 111:

    vina,

    id. 19, 4, 19, § 53.— Part. pass.: invĕtĕrātus, a, um.
    (α).
    Kept for a long time:

    acetum,

    Plin. 23, 2, 28, § 59:

    vinum,

    id. 15, 2, 3, § 7:

    jecur felis, inveteratum sale,

    preserved in, id. 28, 16, 66, § 229; so,

    fel vino,

    id. 32, 7, 25, § 77 et saep.—
    (β).
    Inveterate, old, of long standing, rooted:

    amicitia,

    Cic. Fam. 3, 9, 3:

    dolor,

    id. Tusc. 3, 16, 35:

    malum,

    id. Phil. 5, 11, 31:

    conglutinatio,

    id. de Sen. 20:

    licentia,

    Nep. Eum. 8; Suet. Ner. 16:

    litterae atque doctrinae,

    Aug. C. D. 22, 6 init.:

    codex,

    hardened by age, Col. 4, 8, 4. —
    (γ).
    Of diseases, sores, etc., deep-seated, chronic, inveterate:

    scabritiae oculorum,

    Plin. 24, 12, 31, § 121:

    ulcus,

    id. 29, 4, 18, § 65.— Hence, subst.: invĕtĕrāta, ōrum, n., chronic diseases:

    vehementius contra inveterata pugnandum,

    Sen. Cons. ad Marc. 1, 8.—
    II.
    Trop.
    1.
    Mid.:

    inveterari,

    to keep, last, endure, Cic. N. D. 2, 2, 5; Plin. 19, 4, 19, § 53.— Esp., in law, part. pass.: inveteratus, established by prescription, customary:

    mores sunt tacitus consensus populi, longa consuetudine inveteratus,

    Ulp. Fragm. 1, 4.—
    2.
    To cause to fail, bring to an end, abolish (eccl. Lat.):

    notitiam veri Dei,

    Lact. 2, 16 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > invetero

  • 84 iste

    iste, a, ud, gen. istīus (the poets often make the penult of the gen. short:

    istĭus,

    Verg. A. 12, 648:

    istius, dissyl.,

    Plaut. Most. 3, 2, 59; Ter. Phorm. 5, 8, 76 al.— An old form of the gen. isti, with modi, Cato ap. Prisc. p. 694 P.; Plaut. Truc. 5, 38.— With affixed ce:

    istisce,

    Plaut. Rud. 3, 4, 40; and in interrogations, cine:

    istoscine patrem aequum'st mores liberis largirier?

    id. As. 5, 2, 82.— Dat. isto, App. M. 5, 31, p. 172 fin. al.; dat. f. istae, Plaut. Truc. 5, 38.—Shortened form, ste, sta, stoc, etc.; v. Non. p. 476; Lachm. ad Lucr. 3, 954), pron. demonstr. [compounded of two pronom. stems, i- (cf. is) and to-; Sanscr. -ta; cf. tam, tum], this, that (man, woman, thing), called the demonstr. of the second person, since it is especially used in reference to persons and things connected in place, relation, or thought, with the person addressed.
    I.
    In gen.
    A.
    That (person or thing) near to you (in place or thought), that of yours, that of which you speak or with which you are connected:

    si ista nobis cogitatio de triumpho injecta non esset,

    Cic. Fam. 7, 3, 2:

    istae minae,

    those threats of yours, Liv. 4, 5:

    de istis rebus exspecto tuas litteras,

    those affairs of yours, Cic. Att. 2, 5, 2:

    quid quod adventu tuo ista subsellia vacuefacta sunt,

    those seats where you are sitting, id. Cat. 1, 7, 16; id. de Sen. 17, 59:

    quae est ista praetura?

    that prætorship of yours, id. Verr. 2, 2, 18, § 46:

    quaevis mallem fuisset (causa), quam ista quam dicis,

    id. de Or. 2, 4, 15.—
    2.
    So with pronom. of the second person:

    cum enim tuus iste Stoicus sapiens dixerit,

    Cic. Ac. 2, 38, 119:

    quid iste tuus vates donat?

    Ov. Am. 1, 8, 57:

    iste vester (sapiens),

    Cic. Ac. 2, 33, 105:

    quae tua est ista vita,

    id. Cat. 1, 7, 16. —
    B.
    With a general reference, that, this, the very, that particular (person or thing), he, she, it.
    1.
    Alone, as pron.:

    illae quae cum isto cubant,

    Plaut. Mil. 1, 1, 65:

    credis quod iste dicit,

    Ter. Eun. 4, 4, 44:

    haec quae ista elementa videantur,

    Cic. de Or. 1, 35, 163. —
    2.
    With substt.:

    erat enim ab isto Aristotele, a cujus inventis, etc.,

    Cic. de Or. 2, 38, 160:

    ista divina studia,

    id. de Sen. 7, 24:

    ut jam ne istius quidem rei culpam sustineam,

    id. Att. 7, 3, 1:

    nec enim ab isto officio abduci debui,

    id. Lael. 2, 8.—
    3.
    With other pronouns:

    istius ipsius in dicendo facultatis,

    Cic. de Or. 2, 29, 128: transeat idem iste sapiens ad rem publicam tuendam. id. Tusc. 5, 25, 72:

    in eodem isto Aegyptio regno vitā privatus,

    id. Rab. Post. 9, 23. —
    4.
    With the rel.:

    necesse est eam, quae suum corpus prodixerit turpissimae cupiditati, timere permultos. Quos istos? etc.,

    Auct. Her. 4, 16, 23. —
    II.
    In partic.
    A.
    Like is in the sense of tantus and talis, such, of such a kind:

    quare cum ista sis auctoritate, etc.,

    Cic. Mur. 6, 13:

    servi mei, si me isto pacto metuerent, ut te metuunt omnes, etc.,

    id. Cat. 1, 7, 17:

    homines ista auctoritate praediti, qua vos estis,

    id. Rosc. Am. 53, 154:

    animo isto esse,

    Nep. Eum. 11, 4:

    egon, quidquam cum istis factis tibi respondeam,

    Ter. Eun. 1, 2, 73.—
    B.
    It freq. implies scorn or contempt:

    non erit ista amicitia, sed mercatura,

    Cic. N. D. 1, 44, 122; id. Cat. 2, 7:

    iste otii et pacis hostis,

    id. Dom. 5, 12:

    animi est ista mollities, non virtus, inopiam paulisper ferre non posse,

    Caes. B. G. 7, 77:

    hic vestis cum isto squalore permutandus,

    Curt. 4, 1, 22; 3, 2, 16:

    tuus iste frater,

    Petr. 9:

    o isti, an urgent form of address,

    Arn. 1, 23, 36 et saep.—
    C.
    In the abl.: isto, for this reason, therefore:

    isto tu's pauper, quom nimis sancte piu's,

    Plaut. Rud. 4, 7, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > iste

  • 85 kaput

    căpŭt ( kăp-căpud), ĭtis ( abl. sing. regularly capite:

    capiti,

    Cat. 68, 124; cf. Tib. 1, 1, 72 Huschk., where the MSS., as well as Caes. German. Arat. 213, vary between the two forms), n. [kindr. with Sanscr. kap-āla; Gr. keph-alê; Goth. haubith; Germ. Haupt].
    I.
    The head, of men and animals:

    oscitat in campis caput a cervice revolsum,

    Enn. Ann. 462 Vahl.: i lictor, conliga manus, caput obnubito, form. ap. Cic. Rab. Perd. 4, 13; cf. Liv. 1, 26, 6:

    tun' capite cano amas, homo nequissume?

    Plaut. Merc. 2, 2, 34; so,

    cano capite,

    id. As. 5, 2, 84; id. Cas. 3, 1, 4; Tib. 1, 1, 72; Pers. 1, 83 al.; cf. Tib. 1, 10, 43, and:

    capitis nives,

    Hor. C. 4, 13, 12, and Quint. 8, 6, 17 Spald.:

    raso capite calvus,

    Plaut. Am. 1, 1, 306:

    irraso,

    id. Rud. 5, 2, 16:

    intonsum,

    Quint. 12, 10, 47:

    amputare alicui,

    Suet. Galb. 20; Vulg. 1 Par. 10, 9:

    capite operto,

    Cic. Sen. 10, 34, 34:

    obvoluto,

    id. Phil. 2, 31, 77 Klotz:

    caput aperire,

    id. ib.:

    abscindere cervicibus,

    id. ib. 11, 2, 5:

    demittere,

    Caes. B. G. 1, 32; Cat. 87, 8; Verg. A. 9, 437: attollere. Ov. M. 5, 503:

    extollere,

    to become bold, Cic. Planc. 13, 33: efferre, to raise one ' s head, to be eminent, Verg. E. 1, 25 al.—Of animals, Tib. 2, 1, 8; Hor. S. 1, 2, 89; 2, 3, 200; id. Ep. 1, 1, 76 al.—
    b.
    Prov.: supra caput esse, to be over one ' s head, i. e. to be at one ' s very doors, to threaten in consequence of nearness ( = imminere, impendere), Sall. C. 52, 24; Liv. 3, 17, 2; Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 6; Tac. H. 4, 69; cf. Kritz ad Sall. l. l.: capita conferre (like our phrase to put heads together, i. e to confer together in secret), Liv. 2, 45, 7:

    ire praecipitem in lutum, per caputque pedesque,

    over head and ears, Cat. 17, 9:

    nec caput nec pedes,

    neither beginning nor end, good for nothing, Cic. Fam. 7, 31, 2; cf. Cato ap. Liv. Epit. lib. 50; Plaut. As. 3, 3, 139 sq.—
    c.
    Capita aut navia (al. navim), heads or tails, a play of the Roman youth in which a piece of money is thrown up, to see whether the figure-side (the head of Janus) or the reverse - side (a ship) will fall uppermost, Macr. S. 1, 7; Aur. Vict. Orig. 3; cf. Ov. F. 1, 239; Paul. Nol. Poëm. 38, 73.—
    d.
    Poet., the head, as the seat of the understanding:

    aliena negotia Per caput saliunt,

    run through the head, Hor. S. 2, 6, 34; so id. ib. 2, 3, 132; id. A. P. 300.—
    e.
    Ad Capita bubula, a place in Rome in the tenth region, where Augustus was born, Suet. Aug. 5.—
    2.
    Transf., of inanimate things.
    a.
    In gen., the head, top, summit, point, end, extremity (beginning or end):

    ulpici,

    Cato, R. R. 71:

    allii,

    Col. 6, 34, 1:

    porri,

    id. 11, 3, 17:

    papaveris,

    Liv. 1, 54, 6; Verg. A. 9, 437:

    bulborum,

    Plin. 19, 5, 30, § 94:

    caulis,

    id. 19, 8, 41, § 140 al.:

    jecoris (or jecinoris, jocinoris),

    Cic. Div. 2, 13, 32; Liv. 8, 9, 1; cf. id. 27, 26, 14; 41, 14, 7; cf. Paul. ex Fest. p. 244 Müll.:

    extorum,

    Ov. M. 15, 795; Luc. 1, 627; Plin. 11, 37, 73, § 189: pontis, tēte de pont, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 4; cf. Front. Arat. 2, 13, 5:

    tignorum,

    Caes. B. C. 2, 9:

    columnae,

    Plin. 34, 3, 7, § 13:

    molis,

    the highest point of the mole, Curt. 4, 2, 23:

    xysti,

    Plin. Ep. 2, 17, 20:

    porticus,

    id. ib. 5, 6, 19 al.—
    b.
    Esp., of rivers,
    (α).
    The origin, source, spring ( head):

    caput aquae illud est, unde aqua nascitur,

    Dig. 43, 20, 1, § 8; so Lucr. 5, 270; 6, 636; 6, 729; Tib. 1, 7, 24; Hor. C. 1, 1, 22; id. S. 1, 10, 37; Verg. G. 4, 319; 4, 368; Ov. M. 2, 255; Hirt. B. G. 8, 41; Liv. 1, 51, 9; 2, 38, 1; 37, 18, 6:

    fontium,

    Vitr. 8, 1; Mel. 3, 2, 8; Plin. Ep. 8, 8, 5; 10, 91, 1 al.—
    (β).
    (more rare) The mouth, embouchure, Caes. B. G. 4, 10; Liv. 33, 41, 7; Luc. 2, 52; 3, 202.—
    c.
    Also of plants, sometimes the root, Cato, R. R. 36; 43; 51:

    vitis,

    id. ib. 33, 1; 95, 2; Plin. 17, 22, 35, § 195; Verg. G. 2, 355.—
    d.
    Also, in reference to the vine, vine branches, Col. 3, 10, 1; Cic. Sen. 15, 53.— Poet., also the summit, top of trees, Enn. ap. Gell. 13, 20, and ap. Non. 195, 24; Ov. M. 1, 567; Poët. ap. Quint. 9, 4, 90; Claud. Rapt. Pros. 3, 370. —
    e.
    Of mountains, rocks, Verg. A. 4, 249; 6, 360.—
    f.
    Of a boil that swells out, Cels. 8, 9;

    hence, facere,

    to come to a head, Plin. 22, 25, 76, § 159; 26, 12, 77, § 125; cf.: capita deorum appellabantur fasciculi facti ex verbenis, Paul. ex Fest. p. 64 Müll.—
    II.
    Per meton. (pars pro toto), a man, person, or animal (very freq. in prose and poetry; cf. kara, kephalê,, in the same signif.;

    v. Liddell and Scott and Robinson): pro capite tuo quantum dedit,

    Plaut. Most. 1, 3, 54; id. Pers. 1, 1, 37:

    hoc conruptum'st caput,

    id. Ep. 1, 1, 85:

    siquidem hoc vivet caput, i. e. ego,

    id. Ps. 2, 4, 33; so id. Stich. 5, 5, 10; cf. id. Capt. 5, 1, 25:

    ridiculum caput!

    Ter. And. 2, 2, 34:

    festivum,

    id. Ad. 2, 3, 8:

    lepidum,

    id. ib. 5, 9, 9:

    carum,

    Verg. A. 4, 354; Hor. C. 1, 24, 2:

    liberum,

    Cic. Verr. 2, 2, 32, § 79:

    vilia,

    Liv. 25, 6, 9:

    viliora,

    id. 9, 26, 22:

    vilissima,

    id. 24, 5, 13:

    ignota,

    id. 3, 7, 7; cf. id. 2, 5, 6:

    liberorum servorumque,

    id. 29, 29, 3 al. —In imprecations:

    istic capiti dicito,

    Plaut. Rud. 3, 6, 47; cf.:

    vae capiti tuo,

    id. Most. 4, 3, 10; so id. Poen. 3, 3, 32; Ter. Phorm. 3, 2, 6; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4; Tib. 1, 2, 12; Verg. A. 8, 484; 11, 399 al.—With numerals:

    capitum Helvetiorum milia CCLXIII.,

    souls, Caes. B. G. 1, 29; 4, 15:

    quot capitum vivunt, totidem studiorum Milia,

    Hor. S. 2, 1, 27; id. Ep. 2, 2, 189; cf. id. C. 1, 28, 20 al.; so, in capita, in distribution, to or for each person (cf. in Heb. also, for each head, poll, = for each individual, v. Robinson in h. v.), Liv. 2, 33, 11; 32, 17, 2; 34, 50, 6 al. (cf.:

    in singulos,

    id. 42, 4, 5).—Of. the poll-tax:

    exactio capitum,

    Cic. Fam. 3, 8, 5; so,

    capite censi, v. censeo.—Of animals,

    Verg. A. 3, 391; Col. 6, 5, 4 fin.; 8, 5, 4; 8, 5, 7; 8, 11, 13; Veg. Vet. 1, 18.—
    III.
    Trop.
    1.
    Life, and specif.,
    a.
    Physical life:

    carum,

    Plaut. Capt. 2, 1, 33 sq.; 5, 1, 26:

    si capitis res siet,

    if it is a matter of life and death, id. Trin. 4, 2, 120: capitis periculum adire, to risk one ' s life, Ter. And. 4, 1, 53; id. Hec. 3, 1, 54; cf. id. Phorm. 3, 2, 6 Runnk.:

    capitis poena,

    capital punishment, Caes. B. G. 7, 71:

    pactum pro capite pretium,

    Cic. Off. 3, 29, 107:

    cum altero certamen honoris et dignitatis est, cum altero capitis et famae,

    id. ib. 1, 12, 38:

    cum dimicatione capitis,

    id. Prov. Cons. 9, 23; cf.:

    suo capite decernere,

    id. Att. 10, 9, 2; so Liv. 2, 12, 10; Cic. Fin. 5, 22, 64; Liv. 9, 5, 5:

    caput offerre pro patriā,

    Cic. Sull. 30, 84:

    patrium tibi crede caput, i. e. patris vitam et salutem,

    Ov. M. 8, 94; so,

    capitis accusare,

    to accuse of a capital crime, Nep. Paus. 2 fin.:

    absolvere,

    id. Milt. 7, 6:

    damnare,

    id. Alcib. 4, 5; id. Eum. 5, 1:

    tergo ac capite puniri,

    Liv. 3, 55, 14:

    caput Jovi sacrum,

    id. 3, 55, 7:

    sacratum,

    id. 10, 38, 3 al.; cf. Ov. M. 9, 296.—
    b.
    Civil or political life, acc. to the Roman idea, including the rights of liberty, citizenship, [p. 290] and family (libertatis, civitatis, familiae): its loss or deprivation was called deminutio or minutio capitis, acc. to the foll. jurid. distinction: capitis deminutionis tria genera sunt: maxima, media, minima; tria enim sunt, quae habemus: libertatem, civitatem, familiam. Igitur cum omnia haec amittimus (as by servitude or condemnation to death), maximam esse capitis deminutionem; cum vero amittimus civitatem (as in the interdictio aquae et ignis) libertatem retinemus, mediam esse capitis deminutionem;

    cum et libertas et civitas retinetur, familia tantum mutatur (as by adoption, or, in the case of women, by marriage) minimam esse capitis deminutionem constat,

    Dig. 4, 5, 11; cf. Just. Inst. 1, 16, 4; Cic. de Or. 1, 40, 181; 1, 54, 231; id. Tusc. 1, 29, 71; Liv. 3, 55, 14; 22, 60, 15:

    capitis minor,

    Hor. C. 3, 5, 42:

    servus manumissus capite non minuitur, quia nulnum caput habuit,

    Dig. 4, 5, 3, § 1.—Of the deminutio media, Cic. Brut. 36, 136; id. Verr. 2, 2, 40, §§ 98 and 99; id. Quint. 2, 8 al.—Of the deminutio minima, Cic. Top. 4, 18; cf. Gai Inst. 1, 162.—
    2. (α).
    With gen.:

    scelerum,

    an arrant knave, Plaut. Curc. 2, 1, 19; id. Bacch. 4, 7, 31; id. Mil. 2, 6, 14; id. Ps. 1, 5, 31; 4, 5, 3; id. Rud. 4, 4, 54:

    perjuri,

    id. ib. 4, 4, 55:

    concitandorum Graecorum,

    Cic. Fl. 18, 42:

    consilil,

    Liv. 8, 31, 7:

    conjurationis,

    id. 9, 26, 7:

    caput rei Romanae Camillus,

    id. 6, 3, 1; cf.:

    caput rerum Masinissam fuisse,

    id. 28, 35, 12; so id. 26, 40, 13:

    reipublicae,

    Tac. A. 1, 13:

    nominis Latini,

    heads, chiefs, Liv. 1, 52, 4:

    belli,

    id. 45, 7, 3:

    Suevorum,

    chieftribe, Tac. G. 39 fin. al.—The predicate in gen. masc.:

    capita conjurationis ejus virgis caesi ac securi percussi,

    Liv. 10, 1, 3.—
    (β).
    With esse and dat.:

    ego caput fui argento reperiundo,

    Plaut. As. 3, 3, 138; cf.:

    illic est huic rei caput,

    author, contriver, Ter. And. 2, 6, 27; so id. Ad. 4, 2, 29 al.—
    (γ).
    Absol.:

    urgerent philosophorum greges, jam ab illo fonte et capite Socrate,

    Cic. de Or. 1, 10, 42:

    corpori valido caput deerat,

    guide, leader, Liv. 5, 46, 5:

    esse aliquod caput (i. e. regem) placebat,

    id. 1, 17, 4; cf. id. 1, 23, 4; Hor. S. 2, 5, 74 al.—Of things, head, chief, capital, etc.;

    thus of cities: Thebas caput fuisse totius Graeciae,

    head, first city, Nep. Epam. 10 fin.; so with gen., Liv. 9, 37, 12; 10, 37, 4 Weissenb. ad loc.; 23, 11, 11; 37, 18, 3 (with arx); cf.:

    pro capite atque arce Italiae, urbe Romanā,

    Liv. 22, 32, 5; and with dat.:

    Romam caput Latio esse,

    id. 8, 4, 5; and:

    brevi caput Italiae omni Capuam fore,

    id. 23, 10, 2 Drak. N. cr. —Of other localities:

    castellum quod caput ejus regionis erat,

    the head, principal place, Liv. 21, 33, 11.—Of other things:

    jus nigrum, quod cenae caput erat,

    the principal dish, Cic. Tusc. 5, 34, 98; cf. id. Fin. 2, 8, 25:

    patrimonii publici,

    id. Agr. 1, 7, 21; cf. id. ib. 2, 29, 80; Liv. 6, 14, 10: caput esse artis, decere, the main or principal point, Cic. de Or. 1, 29, 132:

    caput esse ad beate vivendum securitatem,

    id. Lael. 13, 45: ad consilium de re publicā dandum caput est nosse rem publicam;

    ad dicendum vero probabiliter, nosse mores civitatis,

    id. de Or. 2, 82, 337; 1, 19, 87:

    litterarum,

    summary, purport, substance, id. Phil. 2, 31, 77:

    caput Epicuri,

    the fundamental principle, dogma, id. Ac. 2, 32, 101; cf. Quint. 3, 11, 27: rerum, the chief or central point, head, Cic. Brut. 44, 164.—So in writings, a division, section, paragraph, chapter, etc.:

    a primo capite legis usque ad extremum,

    Cic. Agr. 2, 6, 15; cf. id. ib. 2, 10, 26; id. Verr. 2, 1, 46, § 118 Ascon.; id. Fam. 3, 8, 4; Gell. 2, 15, 4 al.; Cic. de Or. 2, 55, 223; id. Fam. 7, 22 med.; Quint. 10, 7, 32:

    id quod caput est,

    Cic. Att. 1, 17, 4; so id. Fam. 3, 7, 4.—Of money, the principal sum, the capital, stock (syn. sors;

    opp. usurae),

    Cic. Verr. 2, 1, 4, § 11; 2, 3, 35, § 80 sq.; id. Att. 15, 26, 4; Liv. 6, 15, 10; 6, 35, 4; Hor. S. 1, 2, 14 al.

    Lewis & Short latin dictionary > kaput

  • 86 moror

    1.
    mŏror, ātus, 1, v. dep. n. and a. [mora].
    I.
    Neutr., to delay, tarry, stay, wait, remain, linger, loiter (syn.: cesso, cunctor, haesito; class.); eamus ergo ad cenam: quid stas? Thr. Ubi vis:

    non moror,

    i. e. I have no objection, Ter. Eun. 3, 2, 6:

    Lucceius narravit, Brutum valde morari, non tergiversantem, sed exspectantem, si qui forte casus, etc.,

    Cic. Att. 16, 5, 3:

    quid moror?

    Hor. C. 2, 17, 6:

    quid multis moror?

    why do I linger long? why make a long story of it? Ter. And. 1, 1, 87:

    ne multis morer,

    to be brief, in short, Cic. Verr. 2, 4, 46, § 104:

    paulum morandum in his intervallis,

    Quint. 11, 3, 39:

    quod adhuc Brundisii moratus es,

    have tarried, remained, Cic. Fam. 15, 17, 2:

    in provinciā,

    id. Att. 7, 1, 5:

    haud multa moratus,

    i. e. without delaying long, Verg. A. 3, 610:

    nec plura moratus,

    without tarrying any longer, id. ib. 5, 381:

    rosa quo locorum Sera moretur,

    may linger, may be, Hor. C. 1, 38, 3:

    Corycia semper qui puppe moraris,

    Juv. 14, 267.—With cum:

    ubi, et cum quibus moreris,

    stay, reside, Sen. Ep. 32, 1.—With quin:

    nec morati sunt quin decurrerent ad castra,

    Liv. 40, 31, 8.—In the part. perf. subst.:

    ad sexcentos moratorum in citeriore ripā cepit,

    Liv. 21, 47, 3; 21, 48, 6; cf.:

    ad duo milia aut moratorum aut palantium per agros interfecta,

    id. 24, 41, 4; v. Drakenb. ad h. 1.—
    II.
    Act., to delay, retard, detain, cause to wait, hinder:

    ne affinem morer, Quin, etc.,

    delay, Plaut. Aul. 4, 2, 5:

    argentum non morabor quin feras,

    id. As. 2, 2, 88:

    morari ac sustinere impetum hostium,

    Caes. B. C. 2, 26:

    conanti dexteram manum,

    id. ib. 5, 44, 8:

    eum,

    Cic. Fam. 6, 20, 28:

    iter,

    Caes. B. G. 7, 40:

    naves,

    Plin. 9, 25, 41, § 80:

    morari ab itinere proposito hostem,

    Liv. 23, 28, 9:

    morantur pauci Ridiculum et fugientem ex urbe pudorem,

    Juv. 11, 54.—
    2.
    To fix the attention of, to delight, amuse, entertain: morata recte Fabula Valdius oblectat, populum meliusque moratur, Quam, etc., delays, i. e. entertains, Hor. A. P. 321:

    carmina, quae possint oculos auresque morari Caesaris,

    arrest, id. Ep. 1, 13, 17:

    tardior stilus cogitationem moratur,

    Quint. 1, 1, 28: profecto non plus biduum aut— Ph. Aut? nihil moror, I will wait no longer, will bear no delay, Ter. Eun. 1, 2, 104:

    egomet convivas moror,

    keep them waiting, Ter. Heaut. 1, 1, 120.—
    B.
    In partic.: nihil morari aliquem, not to detain a person, to let him go, to dismiss. Thus the consul said when he dismissed the Senate:

    Nihil amplius vos moramur,

    I will detain you no longer, you are dismissed, Capitol. M. Aurel. 10. This is the customary formula for abandoning an accusation and dismissing an accused person:

    C. Sempronium nihil moror,

    i. e. I withdraw my accusation against, Liv. 4, 42, 8:

    cum se nihil morari magistrum equitum pronuntiasset,

    id. 8, 35, 8:

    negavit, se Gracchum morari,

    id. 43, 16, 16.—Hence,
    2.
    Trop.: nihil morari (with acc., an object-clause, or quo minus), to let a thing go, i. e. not to value or regard, to care nothing about it, to have nothing to say against it, etc.:

    nam vina nihil moror illius orae,

    care nothing for it, am not fond of it, Hor. Ep. 1, 15, 16:

    officium,

    id. ib. 2, 1, 264:

    nec dona moror,

    Verg. A. 5, 400:

    nil ego istos moror faeceos mores,

    Plaut. Trin. 2, 2, 18 Brix ad loc.—With object-clauses:

    alieno uti nihil moror,

    I do not want to, Plaut. Capt. prol. 16: nihil moror, eos salvos esse, et ire quo jubetis, am not opposed to it, have nothing to say against it, Ant. ap. Cic. Phil. 13, 17, 35:

    nil moror eum tibi esse amicum,

    Plaut. Trin. 2, 2, 56.— With quominus:

    nihil ego quidem moror, quominus decemviratu abeam,

    I do not hesitate to, I will immediately, Liv. 3, 54, 4. —Hence, * mŏrātē, adv., lingeringly, slowly:

    moratius,

    Sen. Q. N. 6, 14, 3.
    1.
    Act. collat. form mŏro, āre: quid moras? Naev. ap. Diom. p. 395 P.: morares Enn. ib.: moraret, Pac. ib. (cf. Enn. p. 154, v. 11 Vahl.; Trag. Rel. p. 82 Rib.; Com. Rel. p. 16 ib.).—
    2.
    Pass. impers.: ita diu, ut plus biennium in his tricis moretur, be spent, lost, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 5, 2.
    2.
    mōror, 1, v. dep. n. [môros], to be foolish, be a fool (post-Aug.), in the lusus verbb.:

    morari eum (Claudium) inter homines desiisse, productā primā syllabā, jocabatur,

    Suet. Ner. 33.

    Lewis & Short latin dictionary > moror

  • 87 numquam

    numquam or nunquam (both in good use; the former prevails before the Augustan age), adv. [ne-umquam], at no time, never:

    numquam edepol med istoc vinces,

    Plaut. Stich. 5, 5, 13:

    quod (principium) si numquam oritur, ne occidit quidem umquam,

    Cic. Rep. 6, 25, 27; id. Att. 14, 13, 6:

    videre mihi videor tantam dimicationem, quanta numquam fuit,

    id. ib. 7, 1, 2:

    illum numquam, dum haec natio viveret sine curā futurum,

    id. Sest. 63, 132:

    numquam ante hoc tempus,

    Caes. B. G. 1, 44:

    numquam donec,

    Liv. 34, 23.—
    B.
    Followed by a negative.
    1.
    By a clause with quin, ut non, to denote that which always occurs:

    numquam fui usquam, quin me omnes amarent plurimum,

    Ter. Eun. 5, 9, 62:

    numquam epistulam tuam accipio, ut non protinus una simus,

    Sen. Ep. 40, 1.—
    2.
    With a negative in the same clause, affirmatively:

    numquam non ineptum,

    always, Cic. de Or. 1, 24, 112; id. Fam. 12, 18, 1; Sen. Ep. 11, 4; cf.:

    probi mores numquam non plurimum profuerint,

    Quint. 7, 2, 33:

    numquam nisi honorificentissime Pompeium appellat,

    never otherwise than, always, Cic. Fam. 6, 6, 10.—
    * II.
    For non, not, by no means:

    qui hodie numquam ad vesperam vivam!

    Plaut. As. 3, 3, 40:

    numquam omnes hodie moriemur inulti,

    Verg. A. 2, 670:

    numquam hodie effugies,

    by no means, id. E. 3, 49; cf. Plaut. Am. 1, 1, 270; id. Mil. 4, 4, 56; Ter. Heaut. 3, 1, 44:

    nihil in mentem? numquam quidquam ( = prorsus nihil),

    Ter. Ad. 4, 1, 12; cf. Plaut. Capt. 1, 1, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > numquam

  • 88 nunc

    nunc, adv. [Sanscr. nu, nūnam, now; Gr. nu, nun; cf. Lat. num, with demonstr. -ce], now, at present, at this time (prop of that which is present to the speaker or writer).
    A.
    In gen.
    1.
    Contrasted with past time (opp. tum, tunc, antea, quondam, aliquando, olim, etc.):

    longe aliam, inquam, praebes nunc atque olim,

    Plaut. As. 1, 3, 53; Ter. Heaut. 2, 1, 4:

    alium esse censes nunc me atque olim,

    id. And. 3, 3, 13:

    omnia, quae sunt conclusa nunc artibus, dispersa quondam fuerunt,

    Cic. de Or 1, 42, 187:

    sed tu illum animum nunc adhibe, quaeso, quo me tum esse oportere censebas,

    id. Fam. 6, 1, 16; Ter. Ad. 1, 2, 24; Verg. A. 6, 776: sed erat tunc excusatio oppressis;

    nunc nulla est,

    Cic. Phil. 7, 5, 14; Liv. 4, 34, 6; 4, 25, 13:

    arx minus aliquanto nunc munita quam antea,

    Cic. Div. in Caecil. 5, 13: nunc si videtur, hoc;

    illud alias,

    id. Tusc. 1, 11, 23; Liv. 29, 18, 18; Suet. Tib. 29:

    aut nunc... aut aliquando,

    Cic. Mil. 25, 67:

    ante hoc tempus numquam... sed nunc,

    id. Ac. 1, 1, 3.—
    2.
    Contrasted with future time (opp. postea, mox, olim, etc.):

    Cluentio nisi nunc satisfecero, postea satisfaciendi potestas non erit,

    Cic. Clu. 4, 10; Liv. 39, 19, 6:

    deos nunc testes esse, mox fore ultores,

    id. 3, 2, 4; 3, 25, 8:

    qui olim nominabitur, nunc intellegitur,

    Quint. 10, 1, 104; Verg. A. 4, 627; cf. Liv. 40, 15, 4.—
    3.
    Absol. of present time, without suggestion of contrast, = hodie, nostro tempore:

    nunc tibi pater hic est,

    Plaut. Capt. 5, 4, 21:

    Marcellus, qui nunc aedilis curulis est,

    Cic. de Or. 1, 13, 57.— With the interrog. ne, in the form nun-cine (for num-ce-ne;

    ante-class.): hem, nuncin demum?

    Ter. And. 4, 1, 59.—
    B.
    Strengthened by demum, denique, primum (v. h. vv.):

    nunc demum intellego,

    Plaut. Mil. 2, 6, 62; Ter. Heaut. 2, 3, 12:

    nunc demum rescribo his litteris,

    Cic. Att. 16, 3, 1:

    tantum accessit, ut mihi nunc denique amare videar, antea dilexisse,

    id. ib. 14, 17, A, 5; id. Fam. 9, 14, 11; Ov. A. A. 3, 121:

    nunc, quam rem oratum huc veni, primum proloquar,

    Plaut. Am. prol. 50; 2, 2, 63; 2, 2, 52:

    nunc primum hoc aures tuae crimen accipiunt?

    Cic. Verr. 2, 2, 8, § 24; 2, 2, 60, § 147:

    hoc quoque propter tuos ternos denarios nunc primum postulatur,

    id. ib. 2, 3, 25, § 63.—
    C.
    In special phrases.
    1.
    Ut nunc est, as things now are, in the present state of affairs, as matters stand: constitui, ut nunc est, cum exercitu proficisci, Poll. ap. Cic. Fam. 9, 31, 17:

    quae (causae) si manebunt... et, ut nunc est, mansurae videntur,

    Cic. Att. 12, 29, 1:

    suaviter, ut nunc est, inquam,

    Hor. S. 1, 9, 5.—
    2.
    Qui nunc sunt, the men of this time, those now living, the present age:

    judiciis, qui nunc sunt. hominum,

    Cic. ad Q. Fr. 1, 1, 15, § 43; Plin. 22, 25, 71, § 147; cf.:

    tace stulta: non tu nunc hominum mores vides?

    of the men of this day, Plaut. Pers. 3, 1, 57.—
    3.
    Nunc ipsum, just now, at this very time:

    quin nunc ipsum non dubitabo rem tantam abicere si id erit rectius,

    Cic. Att. 7, 3, 2; 8, 9, 2; 12, 40, 2:

    nunc tamen ipsum,

    id. ib. 12, 16, 11.—Nunc repeated with emphasis:

    nunc, nunc o liceat crudelem abrumpere vitam,

    Verg. A. 8, 579 (al. nunc o nunc);

    5, 189: nunc, nunc adeste, nunc in hostiles domos Iram vertite,

    Hor. Epod. 5, 53.—
    II.
    Transf.
    A.
    Of past or future time, conceived as present, now, at that time.
    1.
    Of past time:

    id adeo nos nunc factum invenimus,

    Plaut. Most. 2, 2, 46: item Menandri Phasma nunc nuper dedit (Gr. nun arti), Ter. Eun. prol. 9:

    nunc in causā refrixit,

    Cic. Planc. 23, 55:

    quos ego campos antea nitidissimos vidissem, hos ita vastatos nunc videbam, ut, etc.,

    id. Verr. 2, 3, 18, § 47:

    nunc reus erat apud Crassum,

    id. Att. 2, 24, 4:

    cum eum antea tui similem in dicendo viderim, tum vero nunc... multo videbam similiorem,

    id. Brut. 71, 250:

    incerto nunc etiam exitu victoriae signa intulerunt,

    Caes. B. G. 7, 62, 6; 6, 40, 6: nunc Saliaribus Ornare pul vinar deorum Tempus erat dapibus, Hor C. 1, 37, 2.—Esp. in orat. obliq., where the nunc of direct narration is retained: dixit, nunc demum se voti esse damnatum, Nep Timol. 5, 3; Liv. 3, 19, 8; 3, 40, 10; 8, 33, 18; 8, 34, 3;

    42, 52, 8: nec nunc adulteria objecturum ait,

    Tac. A. 11, 30; cf. Nipperd. ad Tac. A. 14, 35; Krebs, Antibarb. p. 774. —
    2.
    Of future time (rare):

    quis nunc te adibit? Cui videberis bella? Quem nunc amabis?

    Cat. 8, 16 sq.; Just. 8, 2, 10.—
    B.
    Of the state of affairs, the condition of the argument, etc., now, under these circumstances, in view of this.
    1.
    In gen.:

    nunc quoniam hominem generavit et ornavit deus, perspicuum sit, etc.,

    Cic. Leg. 1, 9, 27; Prop. 4, 9, 73:

    vera igitur illa sunt nunc omnia,

    Cic. Ac. 2, 33, 106:

    non ego nunc vereor, ne sis mihi vilior istis,

    Prop. 1, 2, 25; Ov. F. 1, 333:

    nunc itaque et versus et cetera ludicra pono,

    Hor. Ep. 1, 1, 10:

    quid nunc?

    Plaut. As. 3, 3, 71; id. Aul. 2, 3, 77.—
    2.
    Introducing a fact or conclusion opposed to a previous supposition or thought:

    etiamsi ad vos esset singulos aliquid ex hoc agro perventurum, tamen honestius eum vos universi quam singuli possideretis. Nunc vero cum ad nos nihil pertineat, etc.,

    Cic. Agr. 2, 31, 85; id. Tusc. 3, 1, 2; id. Cat. 2, 7, 16; id. Font. 11, 24: si ecastor nunc habeas quod des, alia verba perhibeas;

    nunc quia nihil habes, maledictis te eam ductare postulas,

    Plaut. As. 1, 3, 36; id. Bacch. 3, 3, 8; Quint. 8, 6, 48; 10, 5, 7; Liv. 21, 40, 3:

    quodsi Mazaeus supervenisset, ingens clades accipi potuit: nunc, dum ille segnis in eo tumulo sedet, etc.,

    Curt. 4, 12, 15.—
    C.
    Nunc... nunc, now... now; at one time, at another; sometimes... sometimes:

    tribuni plebis nunc fraudem, nunc neglegentiam consulum accusabant,

    Liv. 4, 2:

    nunc hac parte, nunc illā,

    id. 34, 13:

    ut nunc in liminibus starent, nunc errabundi domos suas pervagarentur,

    id. 1, 29:

    nunc hos, nunc illos aditus omnemque pererrat Arte locum,

    Verg. A. 5, 441; 5, 189:

    nunc huc, nunc illuc curro,

    Ov. H. 10, 19.—Also thrice repeated:

    nunc ad prima signa, nunc in medium, nunc in ultimo agmine aderat,

    Curt. 7, 3, 17; Just. 4, 1, 4;

    and even five times,

    Sen. Dial. 5 (Ira), 3, 6.—The first nunc is sometimes poetically omitted: pariterque sinistros, Nunc dextros solvere sinus, Verg. A. [p. 1228] 5, 830.—
    b.
    Nunc... mox, Vell. 2, 63.—
    c.
    Nunc... postremo, Liv. 3, 49.—
    d.
    Nunc... modo, Liv. 8, 32; Ov. M. 13, 922.—
    D.
    In forming a climax, but now, Plaut. Bacch. 3, 3, 8:

    quae quidem multo plura evenirent, si ad quietem integri iremus: nunc onusti cibo et vino perturbata et confusa cernimus,

    Cic. Div. 1, 29, 60:

    si haec non ad cives Romanos, si non ad homines, verum ad bestias conqueri vellem, tamen tantā rerum atrocitate commoverentur. Nunc vero cum loquar apud senatores populi Romani, etc.,

    id. Verr. 2, 5, 67, § 171:

    si... nunc (vero),

    id. Font. 11, 25; id. Cat. 2, 7, 14; id. Fam. 15, 13, 3: cum aliquid videbatur caveri posse, tum id neglegi dolebam;

    nunc vero, eversis omnibus rebus, etc.,

    id. ib. 6, 21, 1: cum... nunc vero, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 19, 1.—
    E.
    In a transition, to introduce a new subject, in that case, now, then: abi nunc, populi fidem implora, Auct. ap. Cic. Fam. 10, 32, 3; Sen. Ben. 5, 12, 3 sq.; 6, 35, 5; Plaut. Stich. 1, 3, 17; cf. Sall. J. 14, 17; for nunciam, v. jam, I. A. 1. b.

    Lewis & Short latin dictionary > nunc

  • 89 qua

    quā, adv. [ abl. fem. from qui], on which side, at or in which place, in what direction, where, by what way (class.).
    I.
    Lit., of place:

    orasque Italicas omnis, quā adgreditur mare, sumus circumvecti,

    Plaut. Men. 2, 1, 12:

    fumus si quā exit foras,

    id. Aul. 2, 4, 22:

    jubet persequi, si quā queat reperire quae sustulerit,

    id. Cist. 1, 3, 35: regna mihi liquit Pelops, quā ponto ab Helles urgetur Isthmos, Poët. ap. Sen. Ep. 80, 7; cf. Cic. Or. 49, 163:

    ad omnes introitus, quā adiri poterat,

    id. Caecin. 8, 21:

    quo loco depulsus, Caecina, quā potuit, profectus est,

    id. ib. 8, 22:

    sum e proximo vicini fundo dejectus, quā adibam ad istum fundum,

    id. ib. 29, 82:

    in templum ipse nescio quā ascendit,

    id. Phil. 3, 8, 20:

    eādem, quā ceteri, fugere noluit,

    id. Div. 1, 54, 123:

    quā se parens persequeretur,

    id. Imp. Pomp. 9, 22:

    arx Athenarum, quā ad meridiem vergit,

    Nep. Cim. 2, 5:

    reliquum spatium, quā flumen intermittit,

    Caes. B. G. 1, 38:

    plurima quā silva est,

    Ov. M. 14, 361:

    complentur moenia ac tecta, quāque longissime prospectari poterat,

    i. e. as far as the eye could reach, Tac. A. 3, 1; Verg. A. 2, 753:

    quā te ducit via, dirige gressum,

    id. ib. 1, 401;

    12, 507: oras, quā medius liquor Secernit Europen ab Afro,

    Hor. C. 3, 3, 46; 3, 30, 10; Ov. M. 1, 187:

    vagari, quā velit,

    wherever, wheresoever, as far as, Cic. de Or. 1, 16, 70:

    omnia, quā visus erat, constrata telis, armis,

    Sall. J. 101, 11; cf. Ov. M. 1, 241:

    quā murum ducturi erant,

    Liv. 1, 44; 4, 17; 5, 43:

    quā modo simulato metu cesserant, eā in veram fugam effusi,

    id. 6, 24, 11.— Rarely with antecedent in plur.:

    ad omnes introitus quā adire poterat,

    Cic. Caecin. 8, 21:

    vias relaxat, veniat quā sucus in herbas,

    Verg. G. 1, 90:

    viae, quā,

    id. A. 5, 590:

    duae erant viae, quā, etc.,

    Nep. Eum. 8, 4. —
    II.
    Transf.
    A.
    Partit.: quā... quā, partly... partly; as well... as; both... and:

    mores rapere properant, quā sacrum, quā publicum,

    Plaut. Trin. 4, 3, 39:

    qui consectare quā maris quā feminas,

    id. Mil. 4, 2, 20; 4, 9, 15:

    ut si sunt quā suis quisque quā totius ordinis viribus,

    Liv. 2, 35, 4:

    omnia convestivit hederā, quā basim villae, quā intercolumnia,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 2, § 5:

    quā dominus, quā advocati,

    id. Att. 2, 19, 3; 9, 12, 1:

    quā de Buthrotiis, quā de Bruto,

    id. ib. 15, 18, 2:

    quā falsa, quā vera,

    Liv. 2, 45 et saep.:

    quā feminae, quā viri,

    Plin. Ep. 6, 33, 4.—
    B.
    As far as, in so far as (mostly post - Aug.):

    statui non ultra attingere externa, nisi quā Romanis cohaerent rebus,

    Liv. 39, 48:

    Aegyptii ignem vocant masculum, quā ardet flamma, et feminam, quā lucet innoxius tactu,

    Sen. Q. N. 3, 12, 2:

    assumere in causam naturas eorum, quā competent, aut mitigare, quā repugnabunt, oportebit,

    Quint. 4, 1, 17; Tac. A. 6, 10; cf.:

    in praesentia non quā filius alicujus, sed quā homo, aestimatur,

    Dig. 35, 2, 63.—
    C.
    In what manner, how, by what method; to what degree or extent:

    quominus ei liceat eādem illā facultate et copiā vagari, quā velit,

    Cic. de Or. 1, 16, 70:

    numquid tute prospexti tibi, Quid fieret? quā fieret?

    Ter. Ad. 4, 5, 56 (id est: quā ratione, quo modo fieret, Don.); cf. id. ib. 4, 4, 18:

    quā facere id possis, nostram nunc accipe mentem,

    Verg. A. 1,676:

    coëant in foedera dextrae, Quā datur,

    Verg. A. 11, 293 Forbig. ad loc.: ante praedico, M. Antonium delectus, quā possit, habiturum, in whatever manner, Cic. Phil. 6, 3, 5:

    veterem tutare sodalem, Quā licet,

    Ov. P. 2, 4, 33:

    quā licet et possum, luctor celare furorem,

    id. H. 15 (16), 235:

    quā populus laboret,

    Hor. C. 3, 8, 25.

    Lewis & Short latin dictionary > qua

  • 90 recipio

    rĕ-cĭpĭo, cēpi, ceptum, 3 ( fut. apoc. recipie, for recipiam, Cato ap. Fest. p. 138 and 236 Müll.; v. dico init.:

    recepso, for recepero,

    Cat. 44, 19), v. a. [capio].
    I.
    To take back, get back, bring back; to retake, regain, recover.
    A.
    Lit. (very freq. and class.):

    dandis recipiendisque meritis,

    Cic. Lael. 8, 26:

    tu me sequere ad trapezitam... recipe actutum,

    Plaut. Curc. 5, 3, 49 (just before, ni argentum refers); cf.:

    centum talenta et credidisse eos constat, et non recepisse,

    Quint. 5, 10, 111; and (opp. mutuum dare) Mart. 3, 40, 4:

    si velit suos recipere, obsides sibi remittat,

    Caes. B. G. 3, 8 fin.:

    obsides,

    Suet. Aug. 21:

    reges,

    Liv. 2, 15:

    recepto amico,

    Hor. C. 2, 7, 27; 4, 2, 47. — Freq. of places, etc., once captured and lost, to retake:

    cum Tarento amisso... aliquot post annos Maximus id oppidum recepisset... nunquam ego (Tarentum) recepissem, nisi tu perdidisses,

    Cic. de Or. 2, 67, 273; cf. id. Sen. 4, 11:

    Lavinium,

    Liv. 2, 39;

    so of other things: recipere suas res amissas,

    Liv. 3, 63:

    praeda omnis recepta est,

    id. 3, 3:

    signa, quae ademerant Parthi,

    Suet. Tib. 9:

    arma,

    Liv. 9, 11; Curt. 4, 12, 17: pectore in adverso totum cui comminus ensem Condidit assurgenti, et multā morte recepit, drew out again, = retraxit, Verg. A. 9, 348; so,

    sagittam ab alterā parte,

    Cels. 7, 5, 2: suos omnes incolumes receperunt (sc. ex oppido in castra), drew off, withdrew, = reduxerunt, Caes. B. G. 7, 12 fin.; so,

    milites defessos,

    id. B. C. 1, 45 fin.:

    exercitum,

    Liv. 10, 42:

    equitatum navibus ad se intra munitiones,

    Caes. B. C. 3, 58:

    illum ego... medio ex hoste recepi,

    bore away, rescued, Verg. A. 6, 111.—
    b.
    With se, to draw back, withdraw from or to any place, to betake one ' s self anywhere; in milit. lang., to retire, retreat:

    se ex eo loco,

    Plaut. Aul. 4, 8, 10; cf.:

    se e fano,

    id. Poen. 4, 1, 5:

    se ex opere,

    id. Men. 5, 3, 7:

    se ex hisce locis,

    Cic. Verr. 2, 4, 10, § 21:

    se e Siciliā,

    id. Brut. 92, 318:

    se ex fugā,

    Caes. B. G. 7, 20 fin.; id. B. C. 3, 102:

    se inde,

    id. B. G. 5, 15:

    se hinc,

    id. B. C. 1, 45 et saep.:

    recipe te,

    Plaut. Trin. 4, 3, 8:

    se,

    Cic. Off. 3, 10, 45 (just before, reverti); Caes. B. C. 3, 45 (coupled with loco excedere); 3, 46; cf.:

    sui recipiendi facultas,

    id. B. G. 3, 4 fin.; 6, 37;

    for which: se recipiendi spatium,

    Liv. 10, 28:

    recipe te ad erum,

    Plaut. Trin. 4, 3, 20:

    se ad dominum,

    id. ib. 4, 3, 1:

    se ad nos,

    Cic. Att. 4, 15, 2:

    se ad suos,

    Caes. B. G. 1, 46; 7, 82; id. B. C. 3, 38; 3, 50; 3, 52 fin.:

    se ad Caesarem (Allobroges, legati),

    id. B. G. 1, 11; 4, 38:

    se ad agmen,

    id. ib. 7, 13; id. B. C. 3, 75 fin.:

    se penitus ad extremos fines,

    id. B. G. 6, 10:

    se ad legionem,

    id. ib. 7, 50 fin.:

    se ad oppidum llerdam,

    id. B. C. 1, 45:

    se ad ordines suos,

    id. ib. 2, 41:

    se ad signa,

    id. B. G. 5, 34 fin.; id. B. C. 1, 43 fin.:

    se a pabulo ad stabulum,

    Plaut. Mil. 2, 3, 33:

    inde se in currus,

    Caes. B. G. 4, 33 fin.:

    se ex castris in oppidum,

    id. B. C. 2, 35:

    se in castra,

    id. B. G. 2. 11 fin.; 2, 24; 3, 6; 3, 26 fin.;

    4, 15 et saep.: se in fines,

    id. ib. 4, 16:

    se in Galliam,

    id. ib. 4, 19 fin.:

    se in montem,

    id. ib. 1, 25: se in antiquas munitiones, id. B. C. 3, 54 fin.:

    se in silvas ad suos,

    id. B. G. 2, 19:

    se in castra ad urbem,

    id. B. C. 2, 25; 2, 26; cf.:

    se retro in castra,

    Liv. 23, 36;

    and with this cf.: sese retro in Bruttios,

    id. 23, 37;

    and so, se, with rursus,

    Plaut. Capt. 1, 2, 25; id. Pers. 4, 5, 6; id. Rud. 4, 6, 19; Caes. B. G. 5, 34 fin.; id. B. C. 2, 41 et saep.:

    se in novissimos,

    Liv. 7, 40:

    se intra munitiones,

    Caes. B. G. 5, 44; cf.:

    se intra montes,

    id. B. C. 1, 65:

    se per declive,

    id. ib. 3, 51:

    se sub murum,

    id. ib. 2, 14:

    se trans Rhenum,

    id. B. G. 6, 41:

    se Larissam versus,

    id. B. C. 3, 97:

    se domum ex hostibus,

    Plaut. Am. 2, 2, 52:

    se domum,

    id. ib. 2, 2, 31; id. Capt. 1, 2, 25; id. Aul. 2, 1, 55:

    se Adrumetum,

    Caes. B. C. 2, 23:

    se Hispalim,

    id. ib. 2, 20:

    se Dyrrhachium ad Pompeium,

    id. ib. 3, 9 fin.:

    se illuc,

    Plaut. Most. 3, 1, 10; id. Merc. 5, 2, 40; id. Ps. 3, 1, 23 al.; cf.:

    se huc esum ad praesepim suam,

    id. Curc. 2, 1, 13:

    se eo,

    Caes. B. G. 1, 25 et saep. — In the same meaning, without se: neque sepulcrum, quo recipiat, habeat portum corporis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107 (Trag. v. 415 Vahl.); cf.

    of a military retreat: si quo erat longius prodeundum aut celerius recipiendum,

    Caes. B. G. 1, 48 fin.; so without se after the verbum finitum several times in Plaut.:

    rursum in portum recipimus,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 60:

    dum recipis,

    id. Rud. 3, 6, 42:

    actutum face recipias,

    id. Merc. 2, 4, 30. —
    2.
    Transf.
    (α).
    In business lang., to keep back, retain, reserve (cf. Gell. 17, 6, 6):

    posticulum hoc recepit, quom aedis vendidit,

    Plaut. Trin. 1, 2, 157; so in a sale, Crassus ap. Cic. de Or. 2, 55, 226; Cic. Top. 26, 100; Dig. 19, 1, 53; 8, 4, 10: mulier magnam dotem dat et magnam pecuniam recipit, Cato ap. Gell. 17, 6, 8. — With object-clause, Cato, R. R. 149, 2. — With dat.:

    aqua, itinere, actu domini usioni recipitur,

    Cato, R. R. 149, 2.—
    (β).
    To restore (late Lat.):

    urbem munitissimam,

    to fortify anew, Amm. 16, 3, 2. —
    B.
    Trop., to get back, bring back; to receive again, regain, recover:

    ut antiquam frequentiam recipere vastam ac desertam bellis urbem paterentur,

    Liv. 24, 3:

    jus,

    Quint. 5, 10, 118:

    et totidem, quot dixit, verba recepit,

    got back, Ov. M. 3, 384:

    quam (vitam) postquam recepi,

    received again, id. ib. 15, 535: anhelitum, to recover one ' s breath, Plaut. Ep. 2, 2, 21; id. Merc. 3, 4, 16; cf.

    spiritum,

    Quint. 11, 3, 55:

    animam,

    Ter. Ad. 3, 2, 26; Quint. 6, prooem. §

    13: a tanto pavore recipere animos,

    Liv. 21, 5, 16 Weissenb.:

    a pavore animum,

    id. 2, 50, 10:

    e pavore recepto animo,

    id. 44, 10, 1;

    for which: animos ex pavore,

    id. 21, 5 fin.:

    recepto animo,

    Curt. 6, 9, 2; 9, 5, 29:

    animum vultumque,

    Ov. F. 4, 615:

    mente receptā,

    Hor. Ep. 2, 2, 104:

    (vocem) ab acutissimo sono usque ad gravissimum sonum recipere,

    to bring it back, Cic. de Or. 1, 59, 251. —

    In zeugma (cf. I. A. supra): arma et animos,

    Curt. 4, 12, 17.—
    b.
    With se.
    (α).
    To betake one ' s self, withdraw, retire from or to any place:

    ad ingenium vetus versutum te recipis tuum,

    Plaut. As. 2, 1, 7:

    ad frugem bonam,

    Cic. Cael. 12, 28:

    ad reliquam cogitationem belli,

    Caes. B. C. 3, 17 fin.:

    se a voluptatibus in otium,

    Plin. Pan. 82, 8:

    se in principem,

    to resume his princely air, id. ib. 76, 5.— More freq.,
    (β).
    To recover, to collect one ' s self:

    difficulter se recipiunt,

    regain strength, Varr. R. R. 2, 5, 17:

    quae cum intuerer stupens, ut me recepi, Quis hic, inquam, etc.,

    Cic. Rep. 6, 18, 18:

    nullum spatium respirandi recipiendique se dedit,

    Liv. 10, 28:

    se ex terrore ac fugā,

    Caes. B. G. 2, 12:

    se ex timore,

    id. ib. 4, 34:

    se ex fugā,

    id. ib. 4, 27:

    nondum totā me mente recepi,

    Ov. M. 5, 275.
    II.
    (Acc. to re, I. b.) To take to one ' s self, admit, accept, receive; constr. with the simple acc., with ad, or in and acc., in and abl., with simple abl., with a local acc.
    A.
    Lit.
    (α).
    With simple acc.:

    quos homines quondam Laurentis terra recepit, Enn. ap. Prisc. p 762 P. (Ann. v. 35 Vahl.): (ego) excludor, ille recipitur,

    Ter. Eun. 1, 2, 79:

    aliquem,

    Cic. Off. 3, 11, 48:

    hic nulla munitio est, quae perterritos recipiat,

    Caes. B. G. 6, 39; cf.:

    hos tutissimus portus recipiebat,

    id. B. C. 3, 27; 1, 15; cf. id. ib. 3, 11 fin.;

    3, 35: eum Jugurtha accuratissime recepit,

    Sall. J. 16, 3:

    neque quisquam aut expulsus invidiosius aut receptus est laetius,

    Vell. 2, 45, 3; Quint. 7, 1, 14; 9, 2, 89:

    nisi nos vicina Trivici Villa recepisset,

    Hor. S. 1, 5, 80 [p. 1533] et saep.:

    quisnam istic fluvius est, quem non recipiat mare?

    Plaut. Curc. 1, 1, 86; cf. Caes. B. G. 4, 10; and:

    (Peneus) accipit amnem Orcon nec recipit,

    i. e. does not take it to itself, does not mingle with it, Plin. 4, 8, 15, § 31:

    equus frenum recepit,

    received, submitted to, Hor. Ep. 1, 10, 36:

    necesse erat, ab latere aperto tela recipi,

    Caes. B. G. 5, 35. —
    (β).
    With ad:

    recipe me ad te,

    Plaut. Cist. 3, 9; id. Am. 3, 2, 11; id. Rud. 2, 3, 20; id. Ps. 3, 6, 6; Ter. Heaut. 3, 3, 6; Suet. Caes. 63:

    aliquem ad epulas,

    Cic. Top. 5, 25; cf.:

    ad lusum,

    Suet. Ner. 11. —
    (γ).
    With in and acc.:

    recipe me in tectum,

    Plaut. Rud. 2, 7, 16:

    concubinam in aedes,

    id. Mil. 4, 3, 3:

    nos in custodiam tuam,

    id. Rud. 3, 3, 34:

    Tarquinium in civitatem,

    Cic. Rep. 2, 20, 35; id. Balb. 13, 31; Liv. 2, 5; Hor. Ep. 2, 1, 6:

    aliquem in ordinem senatorium,

    Cic. Phil. 7, 5, 15:

    aliquem in fidem,

    id. Fam. 13, 19, 2; id. Att. 15, 14, 3; Caes. B. G. 2, 15; 4, 22:

    aliquem in civitatem,

    Cic. Balb. 12, 29:

    aliquem in caelum,

    id. N. D. 3, 15, 39:

    aliquem in deditionem,

    Caes. B. G. 3, 21 fin.; Liv. 8, 13; Suet. Calig. 14 al.:

    aliquem in jus dicionemque,

    Liv. 21, 61:

    aliquem in amicitiam,

    Sall. J. 14, 5; 5, 4 Kritz N. cr.:

    aliquam in matrimonium,

    Suet. Caes. 50; Just. 9, 5, 9 et saep. —
    (δ).
    With in and abl. (rare and in purely local relations; v. Kritz ad Sall. J. 5, 4):

    aliquem in loco,

    Plaut. Stich. 5, 4, 3:

    loricati in equis recipiuntur, Auct. B. Hisp. 4, 2: sidera in caelo recepta,

    Ov. M. 2, 529 (but in Liv. 24, 32, 6, the correct read. is tuto Hexapylo, without in; v. Weissenb. ad h. l.). —
    (ε).
    With simple abl. (mostly in purely local relations):

    ut tuo recipias tecto servesque nos,

    Plaut. Rud. 1, 5, 18; so,

    aliquem tecto,

    Caes. B. G. 7, 66 fin.:

    exercitum tectis ac sedibus suis,

    Cic. Agr. 2, 33, 90:

    aliquem suis urbibus,

    id. Fl. 25, 61:

    aliquem civitate,

    id. Balb. 14, 32:

    aliquem finibus suis,

    Caes. B. G. 6, 6; 7, 20 fin.:

    aliquem oppido ac portu,

    id. B. C. 3, 12; 3, 102 fin.:

    aliquem moenibus,

    Sall. J. 28, 2:

    Romulus caelo receptus,

    Quint. 3, 7, 5:

    receptus Terra Neptunus,

    Hor. A. P. 63 et saep. —
    (ζ).
    With local acc.:

    me Acheruntem recipere Orcus noluit,

    Plaut. Most. 2, 2, 68:

    aliquem domum suam,

    Cic. Arch. 3, 5; cf.:

    aliquem domum ad se hospitio,

    Caes. B. C. 2, 20.—
    (η).
    Absol.:

    plerosque hi, qui receperant, celant,

    Caes. B. C. 1, 76.—
    2.
    Transf.
    a.
    In business lang., to take in, receive as the proceeds of any thing:

    dena milia sestertia ex melle,

    Varr. R. R. 3, 16, 11:

    pecuniam ex novis vectigalibus,

    Cic. Agr. 2, 23, 62:

    pecunia, quae recipi potest,

    id. ib. 2, 18, 47. —
    b.
    In gladiator's lang.: recipe ferrum, receive your death-blow, the cry of the people to a vanquished gladiator whom they were not inclined to spare, Cic. Sest. 37, 80; id. Tusc. 2, 17, 41 Kühn.; Sen. Tranq. 11, 1;

    for which: totum telum corpore,

    Cic. Rosc. Am. 12, 33; and:

    ense recepto,

    Luc. 2, 194 Corte.—
    c.
    Milit. t. t., to seize, capture, take possession of, occupy: mittit in Siciliam Curionem pro praetore cum legionibus duo;

    eundem, cum Siciliam recepisset, etc.,

    Caes. B. C. 1, 30:

    Praeneste non vi, sed per deditionem receptum est,

    Liv. 6, 29:

    Aegyptum sine certamine,

    Just. 11, 11, 1:

    eo oppido recepto,

    Caes. B. G. 7, 13 fin.:

    civitatem,

    id. ib. 6, 8; 7, 90; id. B. C. 1, 12; 1, 16; 1, 30;

    3, 16: Aetoliam,

    id. ib. 3, 55:

    rempublicam armis,

    Sall. C. 11, 4:

    Alciden terra recepta vocat,

    the subjugated earth, Prop. 5, 9, 38. —
    d.
    In the later medical lang., of medicines, to receive, i. e. be compounded of various ingredients:

    antidotos recipit haec: stoechados, marrubii, etc.,

    Scrib. Comp. 106; so id. ib. 27; 28; 37; 52 al. (hence the mod. Lat. receptum, receipt, and recipe).—
    B.
    Trop.
    1.
    To take to or upon one ' s self, to assume; to receive, accept, admit, allow, endechomai:

    non edepol istaec tua dicta nunc in aures recipio,

    Plaut. Cist. 2, 1, 34; cf. Quint. 11, 1, 91:

    jusjurandum,

    id. 5, 6, 1; 3; cf. id. 7, 1, 24: in semet ipsum religionem recipere, to draw upon one ' s self, Liv. 10, 40:

    quae legibus cauta sunt, quae persuasione in mores recepta sunt,

    admitted, Quint. 5, 10, 13; cf. id. 10, 7, 15:

    antiquitas recepit fabulas... haec aetas autem respuit,

    Cic. Rep. 2, 10; cf. Quint. 6, 4, 19:

    nec inconstantiam virtus recipit nec varietatem natura patitur,

    Cic. Rep. 3, 11, 18; cf. Vell. 2, 130, 3: non recipit istam Conjunctionem honestas, Cic. Off. 3, 33, 119:

    assentatio nocere nemini potest, nisi ei, qui eam recipit atque eă delectatur,

    id. Lael. 26, 97:

    timor misericordiam non recipit,

    Caes. B. G. 7, 26:

    casus recipere (res),

    to admit, be liable to, id. B. C. 1, 78; so,

    aliquem casum (res),

    id. ib. 3, 51:

    re jam non ultra recipiente cunctationem,

    Liv. 29, 24; Vell. 2, 52, 3:

    sed hoc distinctionem recipit,

    Just. Inst. 1, 12 pr.:

    si recipiatur poëtica fabulositas,

    Plin. 7, 28, 29, § 101:

    in hoc genere prorsus recipio hanc brevem annotationem,

    Quint. 10, 7, 31; cf. id. 8, 3, 31:

    nos necessarios maxime atque in usum receptos (tropos) exequemur,

    id. 8, 6, 2; cf. id. 8, 6, 32; 5, 11, 20; 11, 3, 104; so with a subj.-clause, id. 1, 3, 14; 6, 3, 103; Plin. 28, 2, 5, § 24 al.—
    (β).
    Of opinions, etc., to adopt, embrace (late Lat.):

    alicujus sententiam,

    Sulp. Sev. Chron. 2, 39, 1:

    opinionem,

    id. Dial. 1, 17, 5.—
    2.
    In partic.
    a.
    To take upon one ' s self, undertake, accept the performance of a task consigned or intrusted to one (whereas suscipio denotes, in gen., the voluntary undertaking of any action; cf.:

    spondeo, stipulor, polliceor): recepi causam Siciliae... ego tamen hoc onere suscepto et receptā causā Siciliensi amplexus animo sum aliquanto amplius. Suscepi enim causam totius ordinis, etc.,

    Cic. Verr. 2, 2, 1, § 1:

    in hoc judicio mihi Siculorum causam receptam, populi Romani susceptam esse videor,

    id. Div. in Caecil. 8, 26; and:

    in quo est illa magna offensio vel neglegentiae susceptis rebus vel perfidiae receptis,

    id. de Or. 2, 24, 101; cf. also Quint. 12, 1, 39:

    verebamini, ne non id facerem, quod recepissem semel?

    Ter. Phorm. 5, 7, 9:

    causam Sex. Roscii,

    Cic. Rosc. Am. 1, 2:

    mandatum,

    id. ib. 38, 112:

    officium,

    id. Verr. 2, 5, 71, § 183:

    curam ad se,

    Suet. Tit. 6.—
    b.
    To take an obligation upon one ' s self, to pledge one ' s self, pass one ' s word, be surety for a thing, to warrant, promise, engage a thing to any one, = anadechomai (a favorite word of Cic., esp. in his Epistles): Pe. Tute unus si recipere hoc ad te dicis... Pa. Dico et recipio Ad me, Plaut. Mil. 2, 2, 74; cf.:

    ad me recipio: Faciet,

    Ter. Heaut. 5, 5, 12:

    promitto in meque recipio, fore eum, etc.,

    Cic. Fam. 13, 10, 3; cf.:

    spondeo in meque recipio eos esse, etc.,

    id. ib. 13, 17, 3.—With obj.-clause:

    promitto, recipio, spondeo, C. Caesarem talem semper fore civem, qualis hodie sit,

    Cic. Phil. 5, 18, 51; so with hoc, id. Fam. 13, 50, 2 (with spondeo); 6, 12, 3; 13, 41, 2 (with confirmo); id. Att. 5, 13, 2; Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 4; Liv. 7, 14 Drak.; 33, 13 fin.:

    pro Cassio et te, si quid me velitis recipere, recipiam,

    Cic. Fam. 11, 1, 4. — With de:

    de aestate polliceris vel potius recipis,

    Cic. Att. 13, 1, 2; Liv. 40, 35; cf.

    also: sed fidem recepisse sibi et ipsum et Appium de me,

    had given him a solemn assurance, Cic. Att. 2, 22, 2.— With dat. (after the analogy of promitto, polliceor, spondeo):

    ea, quae tibi promitto ac recipio,

    Cic. Fam. 5, 8, 5; cf.: omnia ei et petenti recepi et ultro pollicitus sum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 1; 7, 1:

    mihi,

    id. ib. 10, 13, 3; Caes. B. C. 3, 82 fin.:

    quid sibi is de me recepisset, in memoriam redegit,

    Cic. Fam. 1, 9, 9.—With dat. and obj.-clause:

    mihi in Cumano diligentissime se, ut annui essemus, defensurum receperat,

    Cic. Att. 5, 17, 5;

    so,

    id. Fam. 6, 12, 3 Manut. (with confirmare); 13, 72, 1; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17, 1; Caes. B. C. 3, 17; Suet. Caes. 23 fin.
    c.
    In jurid. lang.: recipere nomen, of the prætor, to receive or entertain a charge against one, Cic. Verr. 2, 2, 38, § 94; 2, 2, 42, § 102; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 2; Val. Max. 3, 7, 9;

    for which: recipere reum,

    Tac. A. 2, 74 fin.; 4, 21:

    aliquem inter reos,

    id. ib. 3, 70; 13, 10. —Hence,
    A.
    rĕceptus, a, um, P. a. (acc. to II. B. 1.), received, usual, current, customary (post-class. and very rare):

    auctoritas receptior,

    Tert. adv. Marc. 4, 5: scriptores receptissimi, Sol. praef.—
    B.
    rĕceptum, i, n. subst. (acc. to II. B. 2. b.), an engagement, obligation, guaranty:

    satis est factum Siculis, satis promisso nostro ac recepto,

    Cic. Verr. 2, 5, 53, § 139; cf.:

    promissum et receptum intervertit,

    id. Phil. 2, 32, 79.

    Lewis & Short latin dictionary > recipio

  • 91 recondita

    rĕ-condo, dĭdi, dĭtum, 3, v. a., to put up again, put back again; to lay up, put or stow away, hoard; to shut up, close; to hide, conceal, bury, etc. (cf.: abscondo, occulo, retrudo, abdo).
    I.
    Lit.:

    gladium cruentatum in vaginam recondidit,

    put up again, sheathe, Cic. Inv. 2, 4, 14:

    gladium in vaginā,

    id. Cat. 1, 2, 4; cf. id. Inv. 2, 4, 14:

    cum Lepidus flammae vi e rogo ejectus recondi propter ardorem non potuisset,

    put back again, Plin. 7, 53, 54, § 186: reliquias (ciborum) aliquo, * Plaut. Stich. 1, 3, 78; cf.:

    uvas in amphoras,

    Col. 12, 16, 3:

    uvas in vasis,

    id. 12, 15 fin.:

    victum tectis,

    id. ib. prooem. §

    12: Caecubum,

    Hor. C. 3, 28, 2:

    opes aerario,

    Quint. 10, 3, 3:

    frumentum in annos,

    Col. 2, 20, 6: se, to bury one ' s self, Sen. Ep. 8, 1: se in locum, ex quo, etc., to hide one ' s self, Quint. 10, 3, 25:

    quod celari opus erat, habebant sepositum et reconditum,

    hid away, concealed, Cic. Verr. 2, 4, 10, § 24; cf.:

    nihil tam clausum neque tam reconditum,

    id. ib. 2, 4, 20, §

    40: recondita alia invenerunt,

    Liv. 8, 18:

    imo reconditus antro,

    Ov. M. 1, 583; cf.

    nube,

    id. ib. 3, 273:

    silvā,

    id. ib. 4, 339; Flor. 1, 13, 11 Duk. (cf. Liv. 5, 51, 9 Drak., and v. the foll.).— Poet.: oculos, to close again (opp. erigere), Ov. M. 4, 146: avidā recondidit alvo, hid, i. e. swallowed, id. ib. 12, 17; cf.: cum subito Triton ore recondit aquam, sucks in, i. q. absorbet, Prop. 2, 32 (3, 30), 16:

    ensem in pulmone,

    to bury, sheathe, plunge, Verg. A. 10, 387; so,

    gladium lateri,

    Ov. M. 12, 482. —
    II.
    Trop.:

    mens alia visa sic arripit, ut his statim utatur, alia recondit, e quibus memoria oritur,

    lays up, stores away, Cic. Ac. 2, 10, 30; cf.:

    verba, vultus in crimen detorquens recondebat,

    Tac. A. 1, 7 fin.;

    and, odia,

    id. ib. 1, 69 fin.:

    Venerem interius recondere,

    Verg. G. 3, 137:

    quos fama obscura recondit,

    id. A. 5, 302:

    voluptates,

    to keep secret, Tac. A. 4, 57:

    in hoc me recondidi... ut prodesse pluribus possem,

    went into retirement, Sen. Ep. 8, 1; cf.:

    penitus quicquid arcani apparo, id Herc. Oet. 478: praecepta mea reconde,

    Vulg. Prov. 7, 1.— Hence, rĕcondĭtus, a, um, P. a., put away, out of the way, hidden, concealed, retired, sequestered.
    A.
    Lit.:

    neque tabulis et signis propalam collocatis, sed his omnibus rebus constructis ac reconditis,

    Cic. de Or. 1, 35, 161:

    quid Aegyptus? ut occulte latet! ut recondita est!

    id. Agr. 2, 16, 41; cf.

    locus,

    id. Verr. 2, 3, 89, § 207; so,

    saltus,

    Cat. 34, 11:

    venae auri argentique,

    deep-lying, concealed, Cic. N. D. 2, 39, 98:

    habemus senatus consultum, verum inclusum in tabulis, tamquam in vaginā reconditum,

    id. Cat. 1, 2, 4.— Subst.: rĕcondĭtum, i, n., a secret place, Plin. 33, 1, 6, § 25.— Plur.: rĕ-condĭta, ōrum, n., remote, sequestered places: Pergami in occultis ac reconditis templi, * Caes. B. C. 3, 105, 4.—
    B.
    Trop., hidden, profound, abstruse, recondite:

    litterae,

    Cic. N. D. 3, 16, 42; cf.:

    reconditae abstrusaeque res,

    id. Brut. 11, 44;

    and, reconditiora, opp. quae in promptu sunt,

    id. Ac. 2, 4, 10:

    artes,

    id. de Or. 1, 3, 8; cf. id. Off. 1, 27, 95:

    causae,

    Tac. Or. 28:

    reconditae exquisitaeque sententiae,

    profound, recondite, Cic. Brut. 97, 274: verba, unusual, August. ap. Suet. Aug. 86:

    (natura) speciem ita formavit oris, ut in eā penitus reconditos mores effingeret,

    concealed, hidden, Cic. Leg. 1, 9, 26; cf.:

    Quinctius naturā tristi ac reconditā fuit,

    of a reserved disposition, id. Quint. 18, 59.— Sup. and adv. do not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > recondita

  • 92 reconditum

    rĕ-condo, dĭdi, dĭtum, 3, v. a., to put up again, put back again; to lay up, put or stow away, hoard; to shut up, close; to hide, conceal, bury, etc. (cf.: abscondo, occulo, retrudo, abdo).
    I.
    Lit.:

    gladium cruentatum in vaginam recondidit,

    put up again, sheathe, Cic. Inv. 2, 4, 14:

    gladium in vaginā,

    id. Cat. 1, 2, 4; cf. id. Inv. 2, 4, 14:

    cum Lepidus flammae vi e rogo ejectus recondi propter ardorem non potuisset,

    put back again, Plin. 7, 53, 54, § 186: reliquias (ciborum) aliquo, * Plaut. Stich. 1, 3, 78; cf.:

    uvas in amphoras,

    Col. 12, 16, 3:

    uvas in vasis,

    id. 12, 15 fin.:

    victum tectis,

    id. ib. prooem. §

    12: Caecubum,

    Hor. C. 3, 28, 2:

    opes aerario,

    Quint. 10, 3, 3:

    frumentum in annos,

    Col. 2, 20, 6: se, to bury one ' s self, Sen. Ep. 8, 1: se in locum, ex quo, etc., to hide one ' s self, Quint. 10, 3, 25:

    quod celari opus erat, habebant sepositum et reconditum,

    hid away, concealed, Cic. Verr. 2, 4, 10, § 24; cf.:

    nihil tam clausum neque tam reconditum,

    id. ib. 2, 4, 20, §

    40: recondita alia invenerunt,

    Liv. 8, 18:

    imo reconditus antro,

    Ov. M. 1, 583; cf.

    nube,

    id. ib. 3, 273:

    silvā,

    id. ib. 4, 339; Flor. 1, 13, 11 Duk. (cf. Liv. 5, 51, 9 Drak., and v. the foll.).— Poet.: oculos, to close again (opp. erigere), Ov. M. 4, 146: avidā recondidit alvo, hid, i. e. swallowed, id. ib. 12, 17; cf.: cum subito Triton ore recondit aquam, sucks in, i. q. absorbet, Prop. 2, 32 (3, 30), 16:

    ensem in pulmone,

    to bury, sheathe, plunge, Verg. A. 10, 387; so,

    gladium lateri,

    Ov. M. 12, 482. —
    II.
    Trop.:

    mens alia visa sic arripit, ut his statim utatur, alia recondit, e quibus memoria oritur,

    lays up, stores away, Cic. Ac. 2, 10, 30; cf.:

    verba, vultus in crimen detorquens recondebat,

    Tac. A. 1, 7 fin.;

    and, odia,

    id. ib. 1, 69 fin.:

    Venerem interius recondere,

    Verg. G. 3, 137:

    quos fama obscura recondit,

    id. A. 5, 302:

    voluptates,

    to keep secret, Tac. A. 4, 57:

    in hoc me recondidi... ut prodesse pluribus possem,

    went into retirement, Sen. Ep. 8, 1; cf.:

    penitus quicquid arcani apparo, id Herc. Oet. 478: praecepta mea reconde,

    Vulg. Prov. 7, 1.— Hence, rĕcondĭtus, a, um, P. a., put away, out of the way, hidden, concealed, retired, sequestered.
    A.
    Lit.:

    neque tabulis et signis propalam collocatis, sed his omnibus rebus constructis ac reconditis,

    Cic. de Or. 1, 35, 161:

    quid Aegyptus? ut occulte latet! ut recondita est!

    id. Agr. 2, 16, 41; cf.

    locus,

    id. Verr. 2, 3, 89, § 207; so,

    saltus,

    Cat. 34, 11:

    venae auri argentique,

    deep-lying, concealed, Cic. N. D. 2, 39, 98:

    habemus senatus consultum, verum inclusum in tabulis, tamquam in vaginā reconditum,

    id. Cat. 1, 2, 4.— Subst.: rĕcondĭtum, i, n., a secret place, Plin. 33, 1, 6, § 25.— Plur.: rĕ-condĭta, ōrum, n., remote, sequestered places: Pergami in occultis ac reconditis templi, * Caes. B. C. 3, 105, 4.—
    B.
    Trop., hidden, profound, abstruse, recondite:

    litterae,

    Cic. N. D. 3, 16, 42; cf.:

    reconditae abstrusaeque res,

    id. Brut. 11, 44;

    and, reconditiora, opp. quae in promptu sunt,

    id. Ac. 2, 4, 10:

    artes,

    id. de Or. 1, 3, 8; cf. id. Off. 1, 27, 95:

    causae,

    Tac. Or. 28:

    reconditae exquisitaeque sententiae,

    profound, recondite, Cic. Brut. 97, 274: verba, unusual, August. ap. Suet. Aug. 86:

    (natura) speciem ita formavit oris, ut in eā penitus reconditos mores effingeret,

    concealed, hidden, Cic. Leg. 1, 9, 26; cf.:

    Quinctius naturā tristi ac reconditā fuit,

    of a reserved disposition, id. Quint. 18, 59.— Sup. and adv. do not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > reconditum

  • 93 recondo

    rĕ-condo, dĭdi, dĭtum, 3, v. a., to put up again, put back again; to lay up, put or stow away, hoard; to shut up, close; to hide, conceal, bury, etc. (cf.: abscondo, occulo, retrudo, abdo).
    I.
    Lit.:

    gladium cruentatum in vaginam recondidit,

    put up again, sheathe, Cic. Inv. 2, 4, 14:

    gladium in vaginā,

    id. Cat. 1, 2, 4; cf. id. Inv. 2, 4, 14:

    cum Lepidus flammae vi e rogo ejectus recondi propter ardorem non potuisset,

    put back again, Plin. 7, 53, 54, § 186: reliquias (ciborum) aliquo, * Plaut. Stich. 1, 3, 78; cf.:

    uvas in amphoras,

    Col. 12, 16, 3:

    uvas in vasis,

    id. 12, 15 fin.:

    victum tectis,

    id. ib. prooem. §

    12: Caecubum,

    Hor. C. 3, 28, 2:

    opes aerario,

    Quint. 10, 3, 3:

    frumentum in annos,

    Col. 2, 20, 6: se, to bury one ' s self, Sen. Ep. 8, 1: se in locum, ex quo, etc., to hide one ' s self, Quint. 10, 3, 25:

    quod celari opus erat, habebant sepositum et reconditum,

    hid away, concealed, Cic. Verr. 2, 4, 10, § 24; cf.:

    nihil tam clausum neque tam reconditum,

    id. ib. 2, 4, 20, §

    40: recondita alia invenerunt,

    Liv. 8, 18:

    imo reconditus antro,

    Ov. M. 1, 583; cf.

    nube,

    id. ib. 3, 273:

    silvā,

    id. ib. 4, 339; Flor. 1, 13, 11 Duk. (cf. Liv. 5, 51, 9 Drak., and v. the foll.).— Poet.: oculos, to close again (opp. erigere), Ov. M. 4, 146: avidā recondidit alvo, hid, i. e. swallowed, id. ib. 12, 17; cf.: cum subito Triton ore recondit aquam, sucks in, i. q. absorbet, Prop. 2, 32 (3, 30), 16:

    ensem in pulmone,

    to bury, sheathe, plunge, Verg. A. 10, 387; so,

    gladium lateri,

    Ov. M. 12, 482. —
    II.
    Trop.:

    mens alia visa sic arripit, ut his statim utatur, alia recondit, e quibus memoria oritur,

    lays up, stores away, Cic. Ac. 2, 10, 30; cf.:

    verba, vultus in crimen detorquens recondebat,

    Tac. A. 1, 7 fin.;

    and, odia,

    id. ib. 1, 69 fin.:

    Venerem interius recondere,

    Verg. G. 3, 137:

    quos fama obscura recondit,

    id. A. 5, 302:

    voluptates,

    to keep secret, Tac. A. 4, 57:

    in hoc me recondidi... ut prodesse pluribus possem,

    went into retirement, Sen. Ep. 8, 1; cf.:

    penitus quicquid arcani apparo, id Herc. Oet. 478: praecepta mea reconde,

    Vulg. Prov. 7, 1.— Hence, rĕcondĭtus, a, um, P. a., put away, out of the way, hidden, concealed, retired, sequestered.
    A.
    Lit.:

    neque tabulis et signis propalam collocatis, sed his omnibus rebus constructis ac reconditis,

    Cic. de Or. 1, 35, 161:

    quid Aegyptus? ut occulte latet! ut recondita est!

    id. Agr. 2, 16, 41; cf.

    locus,

    id. Verr. 2, 3, 89, § 207; so,

    saltus,

    Cat. 34, 11:

    venae auri argentique,

    deep-lying, concealed, Cic. N. D. 2, 39, 98:

    habemus senatus consultum, verum inclusum in tabulis, tamquam in vaginā reconditum,

    id. Cat. 1, 2, 4.— Subst.: rĕcondĭtum, i, n., a secret place, Plin. 33, 1, 6, § 25.— Plur.: rĕ-condĭta, ōrum, n., remote, sequestered places: Pergami in occultis ac reconditis templi, * Caes. B. C. 3, 105, 4.—
    B.
    Trop., hidden, profound, abstruse, recondite:

    litterae,

    Cic. N. D. 3, 16, 42; cf.:

    reconditae abstrusaeque res,

    id. Brut. 11, 44;

    and, reconditiora, opp. quae in promptu sunt,

    id. Ac. 2, 4, 10:

    artes,

    id. de Or. 1, 3, 8; cf. id. Off. 1, 27, 95:

    causae,

    Tac. Or. 28:

    reconditae exquisitaeque sententiae,

    profound, recondite, Cic. Brut. 97, 274: verba, unusual, August. ap. Suet. Aug. 86:

    (natura) speciem ita formavit oris, ut in eā penitus reconditos mores effingeret,

    concealed, hidden, Cic. Leg. 1, 9, 26; cf.:

    Quinctius naturā tristi ac reconditā fuit,

    of a reserved disposition, id. Quint. 18, 59.— Sup. and adv. do not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > recondo

  • 94 reformo

    rĕ-formo, āvi, ātum, 1, v. a., to shape again, remould, transform, metamorphose, change (not ante-Aug.).
    I.
    Lit.:

    sed preme, quicquid erit, dum, quod fuit ante, reformet,

    i.e. until she resumes her first shape, Ov. M. 11, 254; cf. id. ib. 9, 399:

    rursus in facies hominum tales figuras,

    App. M. 3, p. 139, 26:

    aliquem in alienam personam,

    id. ib. 11 fin.:

    hunc (asinum) ad homines,

    id. ib. 11, p. 264, 24:

    corpus humilitatis nostrae,

    Vulg. Phil. 3, 21:

    claudorum pedes ad officium gradiendi,

    Lact. 4, 26, 1.—
    II.
    Trop.
    1.
    To change, alter:

    divinae providentiae fatalis dispositio subverti vel reformari non potest,

    App. M. 9, p. 217, 27:

    sententias in pejus,

    Dig. 49, 1, 1:

    cum Themistocles ruinas patriae in pristinum habitum reformaret,

    Val. Max. 6, 5, 2 ext.
    2.
    Pregn., to amend, reform; of persons:

    (quadragenarius pupillus) non potest reformari,

    Sen. Ep. 25, 1:

    sed reformamini in novitate sensūs vestri,

    Vulg. Rom. 12, 2.—

    Of things: imitari proposita et ad illa reformare chirographum,

    Sen. Ep. 94, 51:

    mores depravatos,

    Plin. Pan. 53, 1; so,

    solutam et perditam disciplinam,

    Eum. Pan. Const. 2. —
    3.
    To restore, re-establish:

    pacem,

    Eutr. 9, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > reformo

  • 95 rigida

    rĭgĭdus, a, um, adj. [rigeo], stiff, hard, inflexible, rigid (mostly poet. and in postAug. prose; cf. durus).
    I.
    Lit.:

    pruinae,

    Lucr. 2, 521; cf.:

    rigidum permanat frigus ad ossa,

    id. 1, 355:

    tellus,

    Verg. G. 2, 316:

    aqua,

    Ov. Tr. 3, 10, 48:

    umbrae,

    Lucr. 5, 764:

    frigus,

    id. 1, 356:

    cervicem rectam oportet esse non rigidam aut supinam,

    Quint. 11, 3, 82; cf. id. 11, 3, 160; so,

    cervix,

    Liv. 35, 11; Suet. Tib. 68; Ov. Tr. 1, 4, 14:

    artus morte,

    Lucr. 6, 1196:

    crura,

    Cic. N. D. 1, 36, 101:

    rostrum,

    Ov. M. 5, 673:

    cornu,

    id. ib. 9, 85:

    setae,

    id. ib. 8, 428:

    capilli,

    id. ib. 10, 425:

    oculi (with extenti),

    Quint. 11, 3, 76 et saep.:

    quercus,

    Verg. E. 6, 28; cf.

    columnae,

    Ov. F. 3, 529:

    malus,

    id. H. 5, 53.—

    In mal. part.: illud,

    Petr. 134, 11; cf. Mart. 6, 49, 2.—

    Hence: custos ruris,

    i. e. Priapus, Ov. F. 1, 391; Auct. Priap. 46; and absol.: rĭgĭda, f., Cat. 56, 7:

    silices,

    hard, Ov. M. 9, 613; 225:

    saxum,

    id. ib. 4, 517:

    mons,

    hard, rocky, id. ib. 8, 797:

    Niphates,

    Hor. C. 2, 9, 20:

    ferrum,

    Ov. R. Am. 19:

    serae,

    id. F. 1, 124:

    ensis,

    Verg. A. 12, 304; Ov. M. 3, 118:

    hasta,

    Verg. A. 10, 346:

    unguis,

    Ov. Am. 2, 6, 4 et saep.—
    II.
    Trop., stiff, hard, inflexible, rigid; hardy, stern, rough (syn.:

    tristis, severus): vox,

    hard, harsh, Quint. 11, 3, 32:

    Sabini,

    rough, rude, unpolished, Hor. Ep. 2, 1, 25; Ov. M. 14, 797:

    Getae,

    Hor. C. 3, 24, 11; Ov. Tr. 5, 1, 46:

    fossor,

    hardy, Mart. 7, 71, 4; cf.

    manus,

    Ov. M. 14, 647:

    virtutis verae custos rigidusque satelles,

    stern, inflexible, Hor. Ep. 1, 1, 17; so,

    censor,

    Ov. A. A. 2, 664:

    parens,

    id. M. 2, 813:

    senes,

    id. F. 4, 310:

    mens,

    id. H. 3, 96:

    vultus,

    id. ib. 4, 73:

    rigidi et tristes satellites,

    Tac. A. 16, 22:

    (Cato) rigidae innocentiae,

    Liv. 39, 40, 10; cf.

    of the younger Cato: rigidi servator honesti,

    Luc. 2, 389; so,

    mores,

    Ov. R. Am. 762:

    rigida duraque sententia Macri,

    Plin. Ep. 4, 9, 19; Sen. Ep. 11, 10; 21, 3; 81, 4:

    Mars,

    rough, fierce, Ov. M. 8, 20:

    leo,

    Mart. 10, 65, 13.— Comp.:

    quis non intellegit Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?

    too stiff, hard, harsh, Cic. Brut. 18, 70:

    similis in statuariis differentia... jam minus rigida Calamis fecit,

    Quint. 12, 10, 7.— Sup.:

    Abdera fatua et stoliditatis rigidissimae,

    Arn. 5, 164.—Hence, adv.: rĭgĭdē.
    a.
    Inflexibly; in a straight line, Vitr. 2, 3, 2; Sen. Ben. 2, 17, 4.—
    b.
    Rigorously, severely, Ov. Tr. 2, 251.— Comp.:

    disciplinam militarem rigidius adstringere,

    Val. Max. 9, 7 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > rigida

  • 96 rigidus

    rĭgĭdus, a, um, adj. [rigeo], stiff, hard, inflexible, rigid (mostly poet. and in postAug. prose; cf. durus).
    I.
    Lit.:

    pruinae,

    Lucr. 2, 521; cf.:

    rigidum permanat frigus ad ossa,

    id. 1, 355:

    tellus,

    Verg. G. 2, 316:

    aqua,

    Ov. Tr. 3, 10, 48:

    umbrae,

    Lucr. 5, 764:

    frigus,

    id. 1, 356:

    cervicem rectam oportet esse non rigidam aut supinam,

    Quint. 11, 3, 82; cf. id. 11, 3, 160; so,

    cervix,

    Liv. 35, 11; Suet. Tib. 68; Ov. Tr. 1, 4, 14:

    artus morte,

    Lucr. 6, 1196:

    crura,

    Cic. N. D. 1, 36, 101:

    rostrum,

    Ov. M. 5, 673:

    cornu,

    id. ib. 9, 85:

    setae,

    id. ib. 8, 428:

    capilli,

    id. ib. 10, 425:

    oculi (with extenti),

    Quint. 11, 3, 76 et saep.:

    quercus,

    Verg. E. 6, 28; cf.

    columnae,

    Ov. F. 3, 529:

    malus,

    id. H. 5, 53.—

    In mal. part.: illud,

    Petr. 134, 11; cf. Mart. 6, 49, 2.—

    Hence: custos ruris,

    i. e. Priapus, Ov. F. 1, 391; Auct. Priap. 46; and absol.: rĭgĭda, f., Cat. 56, 7:

    silices,

    hard, Ov. M. 9, 613; 225:

    saxum,

    id. ib. 4, 517:

    mons,

    hard, rocky, id. ib. 8, 797:

    Niphates,

    Hor. C. 2, 9, 20:

    ferrum,

    Ov. R. Am. 19:

    serae,

    id. F. 1, 124:

    ensis,

    Verg. A. 12, 304; Ov. M. 3, 118:

    hasta,

    Verg. A. 10, 346:

    unguis,

    Ov. Am. 2, 6, 4 et saep.—
    II.
    Trop., stiff, hard, inflexible, rigid; hardy, stern, rough (syn.:

    tristis, severus): vox,

    hard, harsh, Quint. 11, 3, 32:

    Sabini,

    rough, rude, unpolished, Hor. Ep. 2, 1, 25; Ov. M. 14, 797:

    Getae,

    Hor. C. 3, 24, 11; Ov. Tr. 5, 1, 46:

    fossor,

    hardy, Mart. 7, 71, 4; cf.

    manus,

    Ov. M. 14, 647:

    virtutis verae custos rigidusque satelles,

    stern, inflexible, Hor. Ep. 1, 1, 17; so,

    censor,

    Ov. A. A. 2, 664:

    parens,

    id. M. 2, 813:

    senes,

    id. F. 4, 310:

    mens,

    id. H. 3, 96:

    vultus,

    id. ib. 4, 73:

    rigidi et tristes satellites,

    Tac. A. 16, 22:

    (Cato) rigidae innocentiae,

    Liv. 39, 40, 10; cf.

    of the younger Cato: rigidi servator honesti,

    Luc. 2, 389; so,

    mores,

    Ov. R. Am. 762:

    rigida duraque sententia Macri,

    Plin. Ep. 4, 9, 19; Sen. Ep. 11, 10; 21, 3; 81, 4:

    Mars,

    rough, fierce, Ov. M. 8, 20:

    leo,

    Mart. 10, 65, 13.— Comp.:

    quis non intellegit Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?

    too stiff, hard, harsh, Cic. Brut. 18, 70:

    similis in statuariis differentia... jam minus rigida Calamis fecit,

    Quint. 12, 10, 7.— Sup.:

    Abdera fatua et stoliditatis rigidissimae,

    Arn. 5, 164.—Hence, adv.: rĭgĭdē.
    a.
    Inflexibly; in a straight line, Vitr. 2, 3, 2; Sen. Ben. 2, 17, 4.—
    b.
    Rigorously, severely, Ov. Tr. 2, 251.— Comp.:

    disciplinam militarem rigidius adstringere,

    Val. Max. 9, 7 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > rigidus

  • 97 saeculum

    saecŭlum ( poet., esp. Lucretian, saeclum; less correctly sēcŭlum, sēclum), i, n. dim. [etym. dub.; perh. root si- = sa-; Gr. saô, to sift; Lat. sero, satus; whence Saturnus, etc.; hence, orig.], a race, breed, generation (freq. in Lucr.; very rare in later writers; usu. in plur.):

    saecla propagare,

    Lucr. 1, 21; cf. id. 2, 173; 5, 850:

    nec toties possent generatim saecla referre Naturam parentum,

    id. 1, 597:

    saecla animantum,

    i. e. animals, id. 2, 78; 5, 855:

    hominum,

    id. 1, 467; 5, 339; 6, 722:

    ferarum,

    id. 2, 995; 3, 753; 4, 413; 4, 686; cf.:

    silvestria ferarum,

    id. 5, 967:

    serpentia ferarum,

    id. 6, 766:

    mortalia,

    id. 5, 805; 5, 982; 5, 1238:

    bucera (with lanigerae pecudes),

    id. 5, 866; 6, 1245; cf.:

    vetusta cornicum (with corvorum greges),

    id. 5, 1084:

    aurea pavonum,

    id. 2, 503:

    totisque expectent saecula ripis,

    i. e. the shades of the infernal regions, Stat. Th. 11, 592.— Sing.:

    et muliebre oritur patrio de semine saeclum,

    the female sex, women, Lucr. 4, 1223; so,

    muliebre,

    id. 5, 1020; 2, 10 sq.—
    II.
    Transf.
    A.
    Like genea.
    1.
    The ordinary lifetime of the human species, a lifetime, generation, age (of thirty-three years; class.; esp. freq. in signif. 2. infra; cf. Schoem. ad Cic. N. D. 1, 9, 21):

    cum ad idem, unde semel profecta sunt, cuncta astra redierint... tum ille vere vertens annus appellari potest: in quo vix dicere audeo, quam multa saecula hominum teneantur,

    Cic. Rep. 6, 22, 24 Mos.:

    cum ex hac parte saecula plura numerentur,

    Liv. 9, 18:

    quorum (Socratis atque Epicuri) aetates non annis sed saeculis scimus esse disjunctas,

    Hier. Vit. Cler. 4, p. 262; cf. Censor. de Die Nat. 17; Auct. ap. Serv. Verg. A. 8, 508; id. E. 4, 5.—
    (β).
    Esp., the lifetime or reign of a ruler:

    illustrari saeculum suum ejusmodi exemplo arbitrabatur,

    Plin. Ep. 4, 11, 6:

    digna saeculo tuo,

    id. ib. 10, 1, 2.—
    2.
    The human race living in a particular age, a generation, an age, the times: serit arbores quae alteri saeculo prosient, Caecil. ap. Cic. Sen. 7, 24:

    in id saeculum Romuli cecidit aetas, cum jam plena Graecia poëtarum esset,

    Cic. Rep. 2, 10, 18 (for which:

    quorum aetas cum in eorum tempora incidisset,

    id. Or. 12, 39):

    saeculorum reliquorum judicium,

    id. Div. 1, 19, 36:

    ipse fortasse in hujus saeculi errore versor,

    id. Par. 6, 3, 50; cf.:

    hujus saeculi insolentia,

    id. Phil. 9, 6, 23; and: o [p. 1614] nostri infamia saecli, Ov. M. 8, 97; cf.

    also: novi ego hoc saeculum, moribus quibus siet,

    Plaut. Trin. 2, 2, 6; so,

    hujus saecli mores,

    id. Truc. prol. 13; and:

    hoccine saeclum! o scelera! o genera sacrilega, o hominem impurum!

    Ter. Ad. 3, 2, 6; cf. id. Eun. 2, 2, 15:

    nec mutam repertam esse dicunt mulierem ullo in saeculo,

    Plaut. Aul. 2, 1, 7:

    Cato rudi saeculo litteras Graecas didicit,

    Quint. 12, 11, 23; so,

    rude,

    id. 2, 5, 23:

    grave ne rediret Saeculum Pyrrhae,

    Hor. C. 1, 2, 6:

    primo statim beatissimi saeculi ortu,

    Tac. Agr. 3; so,

    beatissimum,

    id. ib. 44:

    felix et aureum,

    id. Or. 12; Quint. 8, 6, 24:

    aureum,

    Sen. Contr. 2, 17; Lact. 5, 6, 13; cf.:

    aurea saecula,

    Verg. A. 6, 792; Ov. A. A. 2, 277:

    his jungendi sunt Diocletianus aurei parens saeculi, et Maximianus, ut vulgo dicitur, ferrei,

    Lampr. Elag. 35:

    ceteri, qui dii ex hominibus facti esse dicuntur, minus eruditis hominum saeculis fuerunt (with Romuli aetas),

    Cic. Rep. 2, 10, 18; cf.:

    res publica constituta non unā hominum vitā sed aliquot saeculis et aetatibus,

    id. ib. 2, 1, 2:

    perpetuā saeculorum admiratione celebrantur,

    Quint. 11, 1, 13:

    fecunda culpae saecula,

    Hor. C. 3, 6, 17:

    ferro duravit saecula,

    id. Epod. 16, 65; cf.:

    sic ad ferrum venistis ab auro, Saecula,

    Ov. M. 15, 261.—
    3.
    The spirit of the age or times: nemo illic vitia ridet;

    nec corrumpere et corrumpi saeculum vocatur,

    Tac. G. 19.—
    B.
    The utmost lifetime of man, a period of a hundred years, a century:

    saeclum spatium annorum centum vocārunt,

    Varr. L. L. 6, 2, § 11 Müll.; cf. Fest. s. v. saeculares, p. 328 ib.; Censor. de Die Nat. 17:

    cum (Numa) illam sapientiam constituendae civitatis duobus prope saeculis ante cognovit, quam eam Graeci natam esse senserunt,

    Cic. de Or. 2, 37, 154:

    saeculo festas referente luces,

    Hor. C. 4, 6, 42; cf.:

    multa virum durando saecula vincit,

    Verg. G. 2, 295.—
    2.
    For an indefinitely long period, an age; plur. (so mostly):

    (Saturni stella) nihil immutat sempiternis saeculorum aetatibus, quin eadem iisdem temporibus efficiat,

    Cic. N. D. 2, 20, 52:

    aliquot saeculis post,

    id. Verr. 2, 4, 35, § 73:

    cum aliquot saecula in Italiā viguisset,

    id. Univ. 1; so,

    tot,

    id. Verr. 2, 4, 55, § 122; id. Ac. 2, 5, 15:

    quot,

    Quint. 12, 11, 22:

    multa,

    Cic. Rep. 2, 10, 20; 6, 26, 29; id. de Or. 2, 5, 21; id. Cat. 2, 5, 11; id. Fam. 11, 14, 3:

    plurima,

    id. Rep. 3, 9, 14:

    sexcenta,

    id. Fat. 12, 27:

    omnia,

    id. Lael. 4, 15; id. Phil. 2, 22, 54:

    ex omni saeculorum memoriā,

    id. ib. 4, 1, 3:

    vir saeculorum memoriā dignus,

    Quint. 10, 1, 104; cf.:

    ingeniorum monumenta, quae saeculis probarentur,

    id. 3, 7, 18:

    facto in saecula ituro,

    to future ages, to posterity, Sil. 12, 312; so Plin. Pan. 55, 1:

    in famam et saecula mitti,

    Luc. 10, 533: tarda gelu saeclisque effeta senectus, with (many) years, Verg. A. 8, 508.— Sing.:

    propemodum saeculi res in unum diem cumulavit,

    Curt. 4, 16, 10:

    longo putidam (anum) saeculo,

    Hor. Epod. 8, 1:

    ut videri possit saeculo prior,

    Quint. 10, 1, 113.—Esp. (eccl. Lat.), the following phrases are used to express forever, to all eternity, endlessly, without end:

    in saeculum,

    Vulg. Exod. 21, 6; id. Dan. 3, 89:

    in saeculum saeculi,

    id. Psa. 36, 27; id. 2 Cor. 9, 9:

    in saecula,

    id. Ps. 77, 69; id. Rom. 1, 25:

    in saecula saeculorum,

    Tert. ad Uxor. 1, 1; Ambros. Hexaëm. 3, 17, 72; Vulg. Tob. 9, 11; id. Rom. 16, 27; id. Apoc. 1, 6 et saep.—
    C.
    Like the biblical, aiôn, the world, worldliness (eccl. Lat.):

    immaculatus ab hoc saeculo,

    Vulg. Jacob. 1, 27: et servientem corpori Absolve vinclis saeculi, Prud. steph. 2, 583; so id. Cath. 5, 109; Paul. Nol. Ep. 23, 33 fin.
    D.
    Heathenism (eccl. Lat.):

    saeculi exempla,

    Tert. Exhort. ad Cast. 13 (al. saecularia).

    Lewis & Short latin dictionary > saeculum

  • 98 turbidus

    turbĭdus, a, um, adj. [turba], full of confusion or disorder, wild, confused, disordered (class.; cf.: agitatus, tumultuosus).
    I.
    Lit.:

    turbida tempestas heri fuit,

    wild, stormy, Plaut. Rud. 4, 3, 3:

    tempestas,

    Lucr. 4, 169; 6, 376; Cic. Inv 1, 3, 4; Caes. B. C. 2, 22; Suet. Calig. 15:

    tempestas telorum,

    Verg. A. 12, 283:

    Auster,

    Hor. C. 3, 3, 5:

    aequora ponti,

    Lucr. 5, 1000:

    scaturiges,

    Liv. 44, 33, 3:

    nubila,

    Verg. A. 4, 245:

    caelum inmite ac turbidum,

    Plin. Ep. 8, 17, 1:

    imber,

    Verg. A. 12, 685:

    caligine atrā Pulvis,

    id. ib. 11, 876:

    coma,

    Ov. H. 10, 16:

    freta ventis Turbida,

    id. ib. 17 (18), 7.—
    B.
    In partic., of fluids, troubled, thick, muddy, turbid:

    aqua,

    Cic. Tusc. 5, 34, 97:

    torrentes,

    Quint. 12, 10, 19:

    turbidus caeno gurges,

    Verg. A. 6, 296:

    auro turbidus Hermus,

    id. G. 2, 137.—
    II.
    Trop., troubled, disordered, disturbed, perplexed, violent, boisterous, turbulent, vehement:

    mens, quae omni turbido motu semper vacet,

    Cic. Tusc. 1, 33, 80: turbidi animorum, concitatique motus, id. ib. 4, 15, 34:

    mores,

    Plaut. Trin. 2, 2, 18:

    ingenium,

    Tac. A. 14, 59:

    Venulo adversum se turbidus infert,

    Verg. A. 11, 742; 9, 57:

    turbidus et clamosus altercator,

    Quint. 6, 4, 15:

    reduxit in hiberna turbidos et nihil ausos,

    mutinous, seditious, Tac. A. 1, 38; so,

    civitas,

    id. H. 4, 11:

    ex oculis se turbidus abstulit Arruns,

    frightened, confused, Verg. A. 11, 814; cf.

    frons,

    Sen. Hippol. 432:

    acies oculi,

    id. Herc. Fur. 954:

    lumen lunae,

    id. Hippol. 790:

    puella,

    Ov. A. A. 3, 246:

    C. Caesar turbidus animi,

    Tac. H. 4, 48:

    turbidus irae,

    Sil. 12, 417;

    for which: turbidus irā,

    Stat. S. 3, 1, 39:

    turbidus ausi,

    Sil. 13, 214:

    res timida aut turbida,

    i. e. troubled, dangerous, perilous, Plaut. Most. 5, 1, 11; cf.: res turbidas tractare, Enn. ap. Cic. de Or. 1, 45, 199 (Trag. v. 189 Vahl.):

    esse in turbidis rebus,

    Cic. Phil. 2, 16, 39:

    hoc tum turbido tempore,

    Nep. Pelop. 4, 1.— Comp.:

    pectora sunt ipso turbidiora mari,

    Ov. Tr. 1, 11, 34:

    tumultuosius atque turbidius,

    Quint. 3, 8, 60.— Sup.:

    turbidissimus quisque,

    Tac. H. 3, 49:

    actiones,

    Quint. 1, 10, 28. —
    b.
    Neutr. absol.: si turbidissima sapienter ferebas, the most perilous or troubled circumstances, Cic. Fam. 6, 14, 3: nisi quod in turbido minus perspicuum fore putent quid agatur, in confused or troubled times, Liv. 3, 40, 10; so,

    in turbido,

    Sen. Ep. 3, 5; Tac. H. 1, 21; Curt. 4, 3, 18.—Turbidum, adverb.:

    mens turbidum Laetatur,

    confusedly, Hor. C. 2, 19, 6.—Hence, adv.: turbĭdē, in disorder, confusedly, Cic. Tusc. 4, 10, 24; Tac. A. 3, 12; Gell. 5, 9, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > turbidus

  • 99 abeo

    ăb-ĕo, ĭvi or ii, ītum, īre, v. n. (abin= abisne, Plaut. and Ter.; abiit, dissyl., v. Herm. Doctr. Metr. p. 153), to go from a place, to go away, depart.
    I.
    Lit..
    A.
    In gen., constr. with ab, ex, the simple abl., the acc. with in, the local adv. hinc, and absol.:

    abeo ab illo,

    Plaut. Cure. 2, 3, 70:

    abi in malam rem maxumam a me,

    id. Ep. 1, 1, 72 (v. infra); so id. Bacch. 4, 9, 107:

    abin e conspectu meo?

    id. Am. 1, 3, 20 (but also abin ab oculis? id. Trin. 4, 2, 140: id. Truc. 2, 5, 24):

    ablturos agro Argivos,

    id. Am. 1, 1, 53:

    abire in aliquas terras,

    Cic. Cat. 1, 8, 20:

    insanus, qui hinc abiit modo,

    Plaut. Merc. 2, 2, 61:

    abi prae, jam ego sequar,

    go on, I will soon follow, id. Am. 1, 3, 45. —With supine:

    abiit exsulatum,

    into exile, Plaut. Merc. 3, 4, 6; Liv. 2, 15 fin.; cf.:

    abi deambulatum,

    Ter. Heaut. 3, 3, 26. — Absol.:

    (Catilina) abiit, excessit, evasit, erupit,

    Cic. Cat. 2, 1, 1:

    praetor de sellā surrexit atque abiit,

    id. Verr. 2, 4, 65 fin.:

    quae dederat abeuntibus,

    Verg. A. 1, 196 al.:

    sub jugum abire,

    Liv. 3, 2, 8 fin.With inf.:

    abi quaerere,

    Plaut. Cist. 2, 1, 26. —Of things:

    cornus sub altum pectus abit,

    penetrates deeply, Verg. A. 9, 700.
    B.
    In partic.
    1.
    To pass away, so that no trace remains; to disappear, vanish, cease.
    a.
    Of man, to die:

    qui nune abierunt hinc in communem locum (i.e. in Orcum),

    Plaut. Cas. prol. 19; cf.:

    ea mortem obiit, e medio abiit,

    Ter. Phorm. 5, 9, 30; so also Cic.: abiit e vitā, Tusc. 1, 30, 74 al. —
    b.
    Of time, to pass away, elapse:

    dum haec abiit hora,

    Ter. Eun. 2, 3, 50:

    menses,

    id. Ad. 4, 5, 57:

    annus,

    Cic. Sest. 33, 72:

    abit dies,

    Cat. 61, 195:

    tota abit hora,

    Hor. S. 1, 5, 14. —
    c.
    Of other things:

    per inane profundum,

    Lucr. 1, 1108:

    nausea jam plane abiit?

    Cic. Att. 14, 10, 2; so id. Fam. 9, 20; Ov. M. 7, 290 al.
    2.
    To be changed from one's own ways or nature into something else, to be transformed, metamorphosed; always constr. with in (chiefly poet., esp. in Ov. M., as a constant expression for metamorphosis): terra abit in nimbos imbremque, Lucil. ap. Varr. L. L. 5, § 24 Mūll.:

    in corpus corpore toto,

    to pass with their whole body into another, Lucr. 4, 1111:

    aut abit in somnum,

    is, as it were, wholly dissolved in sleep, is all sleep, id. 3, 1066: E in V abiit. Varr. L. L. 5, § 91 Mūll.:

    in villos abeunt vestes, in crura lacerti,

    Ov. M. 1, 236; id. ib. 2, 674:

    jam barba comaeque in silvas abeunt,

    id. ib. 4, 657; 4, 396; so id. ib. 3, 398; 8,555; 14, 499;

    14, 551 al.: in vanum abibunt monentium verba,

    will dissolce into nothing, Sen. Ep. 94 med.;

    hence, in avi mores regem abiturum,

    would adopt the ways of, Liv. 1, 32.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to depart from, to leave off, to turn aside:

    ut ab jure non abeat,

    Cic. Verr. 2, 1, 44, § 114; so,

    ab emptione,

    Dig. 2, 14, 7, § 6; 18, 2, 14, § 2 sq.:

    a venditione,

    ib. 18, 5, 1: sed abeo a sensibus, leave, i. e. speak no more of, Cic. Ac. 2, 28, 9; so often with longe: non longe abieris, you need not go far to seek for examples, id. Fam. 7, 19; cf.:

    ne longius abeam,

    id. Rosc. Am. 16, 47; id. Caec. 33, 95 al.:

    quid ad istas ineptias abis?

    why do you have recourse to —? id. Rosc. Am. 16, 47:

    abit causa in laudes Cn. Pompeii,

    Quint. 9, 2, 55:

    illuc, unde abii, redeo,

    I set out, Hor. S. 1, 1, 108:

    pretium retro abiit,

    has fallen, Plin. Ep. 3, 19, 7.
    B.
    In partic.
    1.
    With abl., to retire from an office or occupation:

    abiens magistratu,

    Cic. Pis. 3, 6; id. Fam. 5, 2, 7: Liv. 2, 27 fin.; 3, 38 fin. al.; so,

    abire consulatu,

    Cic. Att. 1, 16, 5; cf.

    flaminio,

    Liv. 26, 23 fin.:

    sacerdotio,

    Gell. 6, 7, 4:

    honore,

    Suet. Aug. 26:

    tutelā,

    Dig. 26, 4, 3, § 8; cf.:

    tutelā vel curā,

    ib. 26, 10, 3, § 18 al.
    2.
    Of the consequence or result of an action, to turn out, end, terminate:

    mirabar hoc si sic abiret,

    Ter. And. 1, 2, 4: cf.:

    non posse ista sic abire,

    Cic. Att. 14, 1; so id. Fin. 5, 3, 7; Cat. 14, 16 al.
    3.
    In auctions, t. t., not to be knocked down to one:

    si res abiret ab eo mancipe,

    should not fall to him, Cic. Verr. 2, 1, 54; cf.:

    ne res abiret ab eo,

    that he may purchase it, id. 2, 3, 64; so Dig. 18, 2, 1; 50, 17, 205.
    4.
    The imper. abi is often a simple exclamation or address, either with a friendly or reproachful signif.
    a.
    Abi, Indis me, credo, Begone, you are fooling me! Plaut. Most. 5, 1, 32; so Ter. Ad. 4, 2, 25; cf. Hor. Ep. 2, 2, 205. —
    b.
    Begone! be off! abi modo, Plaut. Poen. 1, 3, 20:

    abi, nescis inescare homines,

    Ter. Ad. 2, 2, 12;

    bence in the malediction, abi in malam rem!

    go be hanged! Plaut. Pers. 2, 4, 17:

    abin hine in malam crucem?

    id. Most. 3, 2, 163 (ef. Cic.: quin tu abis in malam pestem malumque cruciatum? Phil. 13, 21); v. crux and cruciatus.

    Lewis & Short latin dictionary > abeo

  • 100 alienum

    ălĭēnus, a, um [2. alius].
    I.
    Adj.
    A.
    In gen., that belongs to another person, place, object, etc., not one's own, another's, of another, foreign, alien (opp. suus): NEVE. ALIENAM. SEGETEM. PELLEXERIS., Fragm. XII. Tab. ap. Plin. 28, 2, and Serv. ad Verg. E. 8, 99: plus ex alieno jecore sapiunt quam ex suo, Pac. ap. Cic. Div. 1, 57; Plaut. Mil. 2, 2, 111; cf. id. ib. 2, 2, 88, and Lind. ib. 2, 3, 3: quom sciet alienum puerum ( the child of another) tolli pro suo, Ter. Hec. 4, 1, 61:

    in aedīs inruit Alienas,

    id. Ad. 1, 2, 9; id. And. 1, 1, 125:

    alienae partes anni,

    Lucr. 1, 182; so Verg. G. 2, 149:

    pecuniis alienis locupletari,

    Cic. Rosc. Am. 47, 137:

    cura rerum alienarum,

    id. Off. 1, 9, 30; 2, 23, 83:

    alienos mores ad suos referre,

    Nep. Epam. 1, 1:

    in altissimo gradu alienis opibus poni,

    Cic. Sest. 20:

    semper regibus aliena virtus formidolosa est,

    Sall. C. 7, 2:

    amissis bonis alienas opes exspectare,

    id. ib. 58. 10 Herz.:

    aliena mulier,

    another man's wife, Cic. Cael. 37:

    mulier alieni viri sermonibus assuefacta,

    of another woman's husband, Liv. 1, 46:

    virtutem et bonum alienum oderunt,

    id. 35, 43:

    alienis pedibus ambulamus, alienis oculis agnoscimus, alienā memoriā salutamus, alienā operā vivimus,

    Plin. 29, 1, 8, § 19:

    oportet enim omnia aut ad alienum arbitrium aut ad suum facere,

    Plin. Ep. 6, 14; so Suet. Claud. 2:

    alienum cursum alienumque rectorem, velut captā nave, sequi,

    Plin. Pan. 82, 3; Tac. A. 15, 1 fin.:

    pudicitiae neque suae neque alienae pepercit,

    Suet. Calig. 36:

    epistolas orationesque et edicta alieno formabat ingenio,

    i. e. caused to be written by another, id. Dom. 20:

    te conjux aliena capit,

    Hor. S. 2, 7, 46; 1, 1, 110; so id. ib. 1, 3, 116:

    vulnus,

    intended for another, Verg. A. 10, 781: aliena [p. 85] cornua, of Actæon transformed into a stag, Ov. M. 3, 139:

    alieno Marte pugnabant, sc. equites,

    i. e. without horses, as footmen, Liv. 3, 62: aes alienum, lit. another's money; hence, in reference to him who has it, a debt; cf. aes. So also:

    aliena nomina,

    debts in others' names, debts contracted by others, Sall. C. 35, 3.—
    B.
    Esp.
    1.
    In reference to relationship or friendship, not belonging to one, alien from, not related or allied, not friendly, inimical, strange, Plaut. Capt. 1, 2, 43:

    alienus est ab nostrā familiā,

    Ter. Ad. 3, 2, 28; id. Heaut. 5, 4, 6 Ruhnk.:

    multi ex finibus suis egressi se suaque omnia alienissimis crediderunt,

    to utter strangers, Caes. B. G. 6, 31:

    non alienus sanguine regibus,

    Liv. 29, 29; Vell. 2, 76.—

    Hence alienus and propinquus are antith.,

    Cic. Lael. 5, 19:

    ut neque amicis neque etiam alienioribus desim,

    id. Fam. 1, 9 Manut.:

    ut tuum factum alieni hominis, meum vero conjunctissimi et amicissimi esse videatur,

    id. ib. 3, 6.—
    2.
    Trop.: alienum esse in or ab aliquā re, to be a stranger to a thing, i. e. not to be versed in or familiar with, not to understand:

    in physicis Epicurus totus est alienus,

    Cic. Fin. 1, 6, 17:

    homo non alienus a litteris,

    not a stranger to, not unversed in, id. Verr. 2, 2, 26.—
    3.
    Foreign to a thing, i. e. not suited to it, unsuitable, incongruous, inadequate, inconsistent, unseasonable, inapposite, different from (opp. aptus); constr. with gen., dat., abl., and ab; cf. Burm. ad Ov. F. 1, 4; Manut. ad Cic. Fam. 9, 14, 5; Spald. ad Quint. 6, 3, 33; Zumpt, Gr. § 384.
    (α).
    With gen.:

    pacis (deorum),

    Lucr. 6, 69:

    salutis,

    id. 3, 832:

    aliarum rerum,

    id. 6, 1064:

    dignitatis alicujus,

    Cic. Fin. 1, 4, 11:

    neque aliena consili (sc. domus D. Bruti),

    convenient for consultation, Sall. C. 40, 5 Kritz al.—
    (β).
    With dat.:

    quod illi causae maxime est alienum,

    Cic. Caecin. 9, 24: arti oratoriae, Quint. prooem. 5; 4, 2, 62; Sen. Q. N. 4 praef.—
    (γ).
    With abl.:

    neque hoc dii alienum ducunt majestate suā,

    Cic. Div. 1, 38, 83:

    homine alienissimum,

    id. Off. 1, 13, 41:

    dignitate imperii,

    id. Prov. Cons. 8, 18:

    amicitiā,

    id. Fam. 11, 27:

    existimatione meā,

    id. Att. 6, 1:

    domus magis his aliena malis,

    farther from, Hor. S. 1, 9, 50:

    loco, tempore,

    Quint. 6, 3, 33.—
    (δ).
    With ab:

    alienum a vitā meā,

    Ter. Ad. 5, 8, 21: a dignitate rei publicae, Tib. Gracch. ap. Gell. 7, 19, 7:

    a sapiente,

    Cic. Ac. 2, 43, 132:

    a dignitate,

    id. Fam. 4, 7:

    navigationis labor alienus non ab aetate solum nostrā, verum etiam a dignitate,

    id. Att. 16, 3.—
    (ε).
    With inf. or clause as subject:

    nec aptius est quidquam ad opes tuendas quam diligi, nec alienius quam timeri,

    Cic. Off. 2, 7, 23:

    non alienum videtur, quale praemium Miltiadi sit tributum, docere,

    Nep. Milt. 6, 1.—
    4.
    Averse, hostile, unfriendly, unfavorable to:

    illum alieno animo a nobis esse res ipsa indicat,

    Ter. Ad. 3, 2, 40; Cic. Deiot. 9, 24:

    a Pyrrho non nimis alienos animos habemus,

    id. Lael. 8 fin.:

    sin a me est alienior,

    id. Fam. 2, 17:

    ex alienissimis amicissimos reddere,

    id. ib. 15, 4 al.:

    Muciani animus nec Vespasiano alienus,

    Tac. H. 2, 74.—Rar. transf. to things; as in the histt., alienus locus, a place or ground unfavorable for an engagement, disadvantageous (opp. suus or opportunus; cf.

    Gron. Obs. 4, 17, 275): alieno loco proelium committunt,

    Caes. B. G. 1, 15:

    alienissimo sibi loco contra opportunissimo hostibus conflixit,

    Nep. Them. 4, 5 Brem.—So of time unfitting, inconvenient, unfavorable, Varr. R. R. 3, 16:

    ad judicium corrumpendum tempus alienum,

    Cic. Verr. 1, 5; id. Caecin. 67:

    vir egregius alienissimo rei publicae tempore exstinctus,

    id. Brut. 1; id. Fam. 15, 14.—Of other things: alienum ( dangerous, perilous, hurtful) suis rationibus, Sall. C. 56, 5; Cels. 4, 5.—
    5.
    In medic. lang.
    a.
    Of the body, dead, corrupted, paralyzed (cf. alieno, II. B. 2.), Scrib. Comp. 201.—
    b.
    Of the mind, insane, mad (cf. alieno and alienatio):

    Neque solum illis aliena mens erat, qui conscii conjurationis fuerant,

    Sall. C. 37, 1 Herz.—
    II.
    Subst.
    1.
    ălĭēnus, i, m., a stranger.
    a.
    One not belonging to one's house, family, or country:

    apud me cenant alieni novem,

    Plaut. Stich. 3, 2, 21:

    ut non ejectus ad alienos, sed invitatus ad tuos īsse videaris,

    Cic. Cat. 1, 9, 23:

    quas copias proximis suppeditari aequius est, eas transferunt ad alienos,

    id. Off. 1, 14: cives potiores quam peregrini, propinqui quam alieni, id. Am. 5, 19:

    quasi ad alienos durius loquebatur,

    Vulg. Gen. 42, 7:

    a filiis suis an ab alienis?

    ib. Matt. 17, 24:

    cives potiores quam peregrini, propinqui quam alieni,

    Cic. Lael. 5:

    quod alieno testimonium redderem, in eo non fraudabo avum meum,

    Vell. 2, 76.—
    b.
    One not related to a person or thing:

    in longinquos, in propinquos, in alienos, in suos irruebat,

    Cic. Mil. 28, 76:

    vel alienissimus rusticae vitae, naturae benignitatem miretur,

    Col. 3, 21, 3.—
    2.
    ălĭēnum, i, n., the property of a stranger:

    Haec erunt vilici officia: alieno manum abstineant, etc.,

    Cato, R. R. 5, 1:

    alieno abstinuit,

    Suet. Tit. 7:

    ex alieno largiri,

    Cic. Fam. 3, 8, 8; so,

    de alieno largiri,

    Just. 36, 3, 9:

    alieni appetens, sui profugus,

    Sall. C. 5; Liv. 5, 5:

    in aliena aedificium exstruere,

    Cic. Mil. 27, 74 (cf.:

    in alieno solo aedificare,

    Dig. 41, 1, 7).— Plur.,
    a.
    The property of a stranger:

    quid est aliud aliis sua eripere, aliis dare aliena?

    Cic. Off. 2, 23; Liv. 30, 30: aliena pervadere, a foreign (in opp. to the Roman) province, Amm. 23, 1.—
    b.
    The affairs or interests of strangers: Men. Chreme, tantumue ab re tuast oti tibi, aliena ut cures, ea, quae nihil ad te attinent. Chrem. Homo sum;

    humani nihil a me alienum puto,

    Ter. Heaut. 1, 1, 23:

    aliena ut melius videant quam sua,

    id. ib. 3, 1, 95.—
    c.
    Things strange, foreign, not belonging to the matter in hand:

    Quod si hominibus bonarum rerum tanta cura esset, quanto studio aliena ac nihil profutura multumque etiam periculosa petunt, etc.,

    Sall. J. 1, 5; hence, aliena loqui, to talk strangely, wildly, like a crazy person:

    Quin etiam, sic me dicunt aliena locutum, Ut foret amenti nomen in ore tuum,

    Ov. Tr. 3, 19:

    interdum in accessione aegros desipere et aliena loqui,

    Cels. 3, 18 (v. alieniloquium).
    Comp. rare, but sup. very freq.; no adv. in use.

    Lewis & Short latin dictionary > alienum

См. также в других словарях:

  • china — /chuy neuh/, n. 1. a translucent ceramic material, biscuit fired at a high temperature, its glaze fired at a low temperature. 2. any porcelain ware. 3. plates, cups, saucers, etc., collectively. 4. figurines made of porcelain or ceramic material …   Universalium

  • China — /chuy neuh/, n. 1. People s Republic of, a country in E Asia. 1,221,591,778; 3,691,502 sq. mi. (9,560,990 sq. km). Cap.: Beijing. 2. Republic of. Also called Nationalist China. a republic consisting mainly of the island of Taiwan off the SE coast …   Universalium

  • Religion in China — Three laughs at Tiger Brook , Confucianism, Taoism, and Buddhism are one, a litang style painting portraying three men laughing by a river stream, 12th century, Song Dynasty …   Wikipedia

  • literature — /lit euhr euh cheuhr, choor , li treuh /, n. 1. writings in which expression and form, in connection with ideas of permanent and universal interest, are characteristic or essential features, as poetry, novels, history, biography, and essays. 2.… …   Universalium

  • Infanticide — is the practice of someone intentionally causing the death of an infant. Often it is the mother who commits the act, but criminology recognises various forms of non maternal child murder. In many past societies, certain forms of infanticide were… …   Wikipedia

  • Teufel — (s. ⇨ Teixel). 1. A mol muess ma m Teuffel uff de Wedel treta. – Birlinger, 1036. 2. All, wat de Düwel nich lesen kann (will), dat sleit he vörbi (oder: sleit he äwer). – Frommann, II, 389, 123; Eichwald, 346; Goldschmidt, 57; Kern, 1430. 3. Als… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • Dhondo Keshav Karve — Dhondu Keshav Karve Born April 18, 1858(1858 04 18) Murud, Dapoli, Ratnagiri, Maharashtra Died November 9, 1962(1962 11 09) (aged 104) Pune, India Maharshi Dr. Dhondo Keshav Karve ( …   Wikipedia

  • Slovene pronouns — Substantival Pronoun= Substantival pronouns can replace a noun in a sentence; this is, as opposed to, say, an adjective or an adverb.Personal PronounA personal pronoun denotes the speaker ( I ), the addressee ( you ) or a third person ( it ).… …   Wikipedia

  • People's Republic of Kampuchea — Infobox Former Country native name = conventional long name = សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា Cộng hòa nhân dân Kampuchea People s Republic of Kampuchea |common name=Cambodia|region= Southeast Asia|continent=moved from Category:Asia to Southeast Asia …   Wikipedia

  • Thomas Franklin Fairfax Millard — (born 8 July 1868 in Missouri; died 7 September 1942 in Seattle, Washington)[1][2][3][4] was an American journalist, newspaper editor, founder of the China Weekly Review, author of seven influential books on the Far East[5] and first American… …   Wikipedia

  • Kunst — 1. A Konst at nian Bruat. (Amrum.) – Haupt, VIII, 369, 321. 2. Aller Kunst Anfang ist geringe. 3. Als beste Kunst wird gerühmt, dass man thut, wie sich geziemt. Jeder seinem Stande und Alter angemessen. 4. Alte Kunst nährt. Dän.: Bedre er gammel… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»