Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

insane

  • 1 īnsānē

        īnsānē adv. with comp.    [insanus], madly, insanely: in silvam non ligna feras insanius, H.
    * * *
    insanius, insanissime ADV
    madly, insanely, wildly; extravagantly

    Latin-English dictionary > īnsānē

  • 2 insane

    insānē, adv., v. insanus fin.

    Lewis & Short latin dictionary > insane

  • 3 insanum

    in-sānus, a, um, adj., unsound in mind.
    I.
    Lit., mad, insane (syn.:

    furiosus, fanaticus): quod idem contigit insanis,

    Cic. Ac. 2, 17, 52:

    si fecisset Juno maritum insanum,

    Juv. 6, 620. —
    II. A.
    Ex stultis insanos facere, Ter. Eun. 2, 2, 23:

    acrior et insanior cupiditas,

    Cic. Verr. 2, 4, 18, § 39:

    insanissima concio,

    id. Mil. 17, 45:

    homo insanissimus,

    id. Rosc. Am. 12, 33:

    uter est insanior horum?

    Hor. S. 2, 3, 102.—
    2.
    Transf., of inanim. and abstr. things:

    caedis insana cupido,

    Verg. A. 9, 760:

    amor duri Martis,

    id. E. 10, 44:

    insano verba tonare foro,

    i. e. where there is a great bustle, Prop. 4 (5), 1, 134:

    omnis et insana semita nocte sonat,

    i. e. of women raving about, id. 4 (5), 8, 60:

    insani enses,

    Calp. Ecl. 1, 59:

    fluctus,

    Verg. E. 9, 43:

    venti,

    Tib. 2, 4, 9:

    vires Austri,

    Ov. M. 12, 510:

    insana Caprae sidera,

    Hor. C. 3, 7, 6. —
    B.
    That causes madness (cf. "The insane root, that takes the reason prisoner," Shaks. Macb. 1, 3):

    laurum insanam vocant, quoniam si quid ex ea decerptum inferatur navibus, jurgia fiunt, donec abiciatur,

    Plin. 16, 44, 89, § 239:

    herba,

    that produces madness, Ser. Samm. 20:

    fames,

    that drives one to madness, Luc. 7, 413.—
    C.
    Outrageous, monstrous, violent, extravagant, excessive:

    substructionum insanae moles,

    Cic. Mil. 31, 85:

    substructiones Capitolii insanae,

    Plin. 36, 14, 2, § 104:

    labor,

    Verg. A. 6, 135:

    trepidatio,

    Liv. 32, 17, 16:

    cum stupet insanis acies fulgoribus,

    Hor. S. 2, 2, 5:

    vites,

    that bear excessively, three times, Plin. 16, 27, 50, § 115; cf. adv., 3. insanum. —
    D.
    Enthusiastic, enraptured, inspired:

    vates,

    Verg. A. 3, 443. — Adv., in three forms.
    1. a.
    Madly, insanely:

    amare,

    Plaut. Curc. 1, 3, 20. — Comp.:

    in silvam non ligna feras insanius,

    Hor. S. 1, 10, 34.— Sup.:

    insanissime desperare,

    Aug. Ep. 238.—
    b.
    Outrageously, excessively:

    esuriens insane bene,

    Plaut. Mil. 1, 1, 24; cf. Varr. L. L. 7, § 86 Müll.—
    2.
    in-sānĭter, madly, violently, excessively: ludit nimium insaniter, Pomp. ap. Non. 509, 31; Prisc. p. 1010 P.—
    3.
    insānum, outrageously, vehemently, excessively:

    insanum malum = pessimum,

    Plaut. Trin. 3, 2, 47:

    porticus, insanum bona,

    id. Most. 3, 3, 5:

    magnum molior negotium,

    id. Bacch. 4, 5, 1: valde, id. Fragm. ap. Non. 127, 26.

    Lewis & Short latin dictionary > insanum

  • 4 insanus

    in-sānus, a, um, adj., unsound in mind.
    I.
    Lit., mad, insane (syn.:

    furiosus, fanaticus): quod idem contigit insanis,

    Cic. Ac. 2, 17, 52:

    si fecisset Juno maritum insanum,

    Juv. 6, 620. —
    II. A.
    Ex stultis insanos facere, Ter. Eun. 2, 2, 23:

    acrior et insanior cupiditas,

    Cic. Verr. 2, 4, 18, § 39:

    insanissima concio,

    id. Mil. 17, 45:

    homo insanissimus,

    id. Rosc. Am. 12, 33:

    uter est insanior horum?

    Hor. S. 2, 3, 102.—
    2.
    Transf., of inanim. and abstr. things:

    caedis insana cupido,

    Verg. A. 9, 760:

    amor duri Martis,

    id. E. 10, 44:

    insano verba tonare foro,

    i. e. where there is a great bustle, Prop. 4 (5), 1, 134:

    omnis et insana semita nocte sonat,

    i. e. of women raving about, id. 4 (5), 8, 60:

    insani enses,

    Calp. Ecl. 1, 59:

    fluctus,

    Verg. E. 9, 43:

    venti,

    Tib. 2, 4, 9:

    vires Austri,

    Ov. M. 12, 510:

    insana Caprae sidera,

    Hor. C. 3, 7, 6. —
    B.
    That causes madness (cf. "The insane root, that takes the reason prisoner," Shaks. Macb. 1, 3):

    laurum insanam vocant, quoniam si quid ex ea decerptum inferatur navibus, jurgia fiunt, donec abiciatur,

    Plin. 16, 44, 89, § 239:

    herba,

    that produces madness, Ser. Samm. 20:

    fames,

    that drives one to madness, Luc. 7, 413.—
    C.
    Outrageous, monstrous, violent, extravagant, excessive:

    substructionum insanae moles,

    Cic. Mil. 31, 85:

    substructiones Capitolii insanae,

    Plin. 36, 14, 2, § 104:

    labor,

    Verg. A. 6, 135:

    trepidatio,

    Liv. 32, 17, 16:

    cum stupet insanis acies fulgoribus,

    Hor. S. 2, 2, 5:

    vites,

    that bear excessively, three times, Plin. 16, 27, 50, § 115; cf. adv., 3. insanum. —
    D.
    Enthusiastic, enraptured, inspired:

    vates,

    Verg. A. 3, 443. — Adv., in three forms.
    1. a.
    Madly, insanely:

    amare,

    Plaut. Curc. 1, 3, 20. — Comp.:

    in silvam non ligna feras insanius,

    Hor. S. 1, 10, 34.— Sup.:

    insanissime desperare,

    Aug. Ep. 238.—
    b.
    Outrageously, excessively:

    esuriens insane bene,

    Plaut. Mil. 1, 1, 24; cf. Varr. L. L. 7, § 86 Müll.—
    2.
    in-sānĭter, madly, violently, excessively: ludit nimium insaniter, Pomp. ap. Non. 509, 31; Prisc. p. 1010 P.—
    3.
    insānum, outrageously, vehemently, excessively:

    insanum malum = pessimum,

    Plaut. Trin. 3, 2, 47:

    porticus, insanum bona,

    id. Most. 3, 3, 5:

    magnum molior negotium,

    id. Bacch. 4, 5, 1: valde, id. Fragm. ap. Non. 127, 26.

    Lewis & Short latin dictionary > insanus

  • 5 alieno

    ălĭēno, āvi, ātum, 1, v. a. [id.] (purely prosaic, but class.).
    I.
    Orig., to make one person or thing another:

    facere, ut aliquis alius sit. Thus, in Plaut., Sosia says to Mercury, who represented himself as Sosia: certe edepol tu me alienabis numquam, quin noster siem,

    Plaut. Am. 1, 1, 243. So also Pliny:

    sacopenium, quod apud nos gignitur, in totum transmarino alienatur,

    is entirely other than, different from, the transmarine one, Plin. 20, 18, 75, § 197.—Hence, of things, a t. t. in the Roman lang. of business, to make something the property of another, to alienate, to transfer by sale (in the jurid. sense, diff. from vendere: Alienatum non proprie dicitur, quod adhuc in dominio venditoris manet? venditum tamen recte dicetur, Dig. 50, 16, 67; the former, therefore, includes the idea of a complete transfer of the thing sold):

    pretio parvo ea, quae accepissent a majoribus, vendidisse atque alienāsse,

    Cic. Verr. 2, 4, 60:

    venire vestras res proprias atque in perpetuum a vobis alienari,

    id. Agr. 2, 21, 54:

    vectigalia (opp. frui),

    id. ib. 2, 13, 33; so Varr. R. R. 2, 1; Dig. 4, 7, 4.—Esp., to remove, separate, make foreign:

    urbs maxuma alienata,

    Sall. J. 48, 1.—
    II.
    Transf. to mental objects, and with esp. reference to that from which any person or thing is separated or removed, to cast off, to alienate, estrange, set at variance, render averse, make enemies ( Abalienatus dicitur, quem quis a se removerit; alienatus, qui alienus est factus, Paul. ex Fest. p. 25 Müll.; class., esp. freq. in the part. alienatus).
    A.
    In gen.:

    eum omnibus eadem res publica reconciliavit, quae alienārat,

    Cic. Prov. Cons. 9:

    legati alienati,

    id. Pis. 96:

    alienati sunt peccatores,

    Vulg. Psa. 51, 4; ib. Col. 1, 21:

    alienari a Senatu,

    Cic. Att. 1, 14:

    studium ab aliquo,

    id. Pis. 76:

    si alienatus fuerit a me,

    Vulg. Ezech. 14, 7:

    alienati a viā Dei,

    ib. Eph. 4, 18:

    voluntatem ab aliquo,

    Cic. Phil. 2, 38; id. Fam. 3, 6:

    tantā contumeliā acceptā omnium suorum voluntates alienare (sc. a se),

    Caes. B. G. 7, 10:

    voluntate alienati,

    Sall. J. 66, 2; Nep. Alcib. 5, 1:

    falsā suspitione alienatum esse,

    neglected, discarded, Sall. C. 35, 3:

    animos eorum alienare a causā,

    Cic. Prov. Cons. 21:

    a dictatore animos,

    Liv. 8, 35:

    sibi animum alicujus,

    Vell. 2, 112; Tac. H. 1, 59; Just. 1, 7, 18.—
    B.
    Esp.
    1.
    Mentem alienare alicui, to take away or deprive of reason, to make crazy, insane, to drive mad (not before the Aug. per., perh. first by Livy):

    erat opinio Flaccum minus compotem fuisse sui: vulgo Junonis iram alienāsse mentem ferebant,

    Liv. 42, 28:

    signum alienatae mentis,

    of insanity, Suet. Aug. 99:

    alienata mens,

    Sall. Rep. Ord. 2, 12, 6 (cf. Liv. 25, 39: alienatus sensibus).—And absol.:

    odor sulfuris saepius haustus alienat,

    deprives of reason, Sen. Q. N. 2, 53.—Hence, pass.:

    alienari mente,

    to be insane, Plin. 28, 8, 27, § 93:

    ita alienatus mente Antiochus (erat),

    Vulg. 2 Macc. 5, 17.—
    2.
    In medic. lang.: alienari, of parts of the body, to die, perish:

    intestina momento alienantur,

    Cels. 7, 16; 8, 10; 5, 26, n. 23:

    in corpore alienato,

    Sen. Ep. 89:

    (spodium) alienata explet,

    Plin. 23, 4, 38, § 76.—
    3.
    Alienari ab aliquā re, to keep at a distance from something, i. e. to be disinclined to, have an aversion for, to avoid = abhorrere (only in Cic.):

    a falsā assensione magis nos alienatos esse quam a ceteris rebus,

    Cic. Fin. 3, 5, 18:

    alienari ab interitu iisque rebus, quae interitum videantur afferre,

    id. ib. 3, 5, 16.

    Lewis & Short latin dictionary > alieno

  • 6 insanio

    insānĭo, īvi and ĭi, ītum ( imperf.:

    insanibat,

    Ter. Phorm. 4, 3, 37), 4, v. n. [insanus], to be of unsound mind (syn.: furo, deliro, desipio).
    I.
    Lit.
    A.
    As a medic. t. t., to be mad, insane, of men, Cels. 3, 18, 66; 2, 7, 69 al.;

    of animals,

    Plin. 27, 11, 76, § 101.—
    B.
    To be senseless, without reason, mad, insane:

    insanire ex amore,

    Plaut. Merc. 2, 2, 53:

    homo insanibat (for insaniebat),

    Ter. Phorm. 4, 3, 37:

    usque eo est commotus, ut insanire omnibus ac furere videretur,

    Cic. Verr. 2, 4, 18, § 39:

    insanire tibi videris, quod, etc.,

    id. Fam. 9, 21, 1:

    nisi ego insanio,

    id. Att. 7, 10:

    ex injuria,

    Ter. Ad. 2, 1, 43; Liv. 7, 39:

    cum ratione,

    Ter. Eun. 1, 1, 18:

    certa ratione modoque,

    Hor. S. 2, 3, 271. —
    II.
    Transf., to act like a madman, to rage, rave:

    quid opus fuit hoc, hospes, sumptu tanto, nostra gratia? Insanivisti hercle,

    Plaut. Mil. 3, 1, 160:

    amavi equidem olim in adulescentia: Verum ad hoc exemplum numquam ut nunc insanio,

    id. Merc. 2, 1, 40:

    insanire libet quoniam tibi,

    Verg. E. 3, 36:

    manu,

    i. e. in battle, Stat. Th. 3, 668.— Of speech;

    dicendi genus. quod... specie libertatis insanit,

    Quint. 12, 10, 73.—Of a rage for building, Auct. Her. 4, 50, 63.—
    (β).
    With acc.: errorem. Hor. S. 2, 3, 63:

    sollemnia,

    id. Ep. 1, [p. 962] 1, 101:

    amores alicujus,

    to be madly in love with one, Prop. 2, 34, 25 (3, 32, 25 M.):

    hilarem insaniam insanire,

    Sen. Vit. Beat. 12. —
    (γ).
    With in and acc.:

    in libertinas,

    Hor. S. 1, 2, 49.—
    (δ).
    With abl.:

    qua me stultitia insanire putas?

    Hor. S. 2, 3, 302.—
    (ε).
    Pass. impers.:

    insanitur a patre,

    Sen. Contr. 2, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > insanio

  • 7 sanus

    sānus, a, um (sanun', for sanusne, Plaut. Bacch. 3, 6, 37; id. Men. 5, 2, 66; id. Mere. 2, 2, 21; 2, 4, 21; id. Rud. 3, 2, 19; id. Truc. 2, 4, 13; cf.

    sanan',

    id. Am. 3, 2, 48; id. Cure. 5, 2, 54; id. Cist. 4, 1, 14; id. Ep. 5, 1, 42; id. Men. 2, 3, 43;

    and sanin',

    id. Ps. 4, 7, 83), adj. [kindr. with SA, sôs], sound, whole, healthy, physically or mentally (cf.: integer, incolumis, sospes, salvus).
    I.
    Lit., sound in body, whole, healthy, well:

    pars corporis,

    Cic. Sest. 65, 135:

    sensus si sani sunt et valentes,

    id. Ac. 2, 7, 19:

    sanis modo et integris sensibus,

    id. ib. 2, 25, 90:

    corpora sana,

    Quint. 8, prooem. §

    19: ut alimenta sanis corporibus agri cultura, sic sanitatem aegris medicina promittit, Cels. praef. 1: homo,

    id. ib. 1, 1:

    sanum recteque valentem,

    Hor. Ep. 1, 16, 21:

    domi meae eccam salvam et sanam,

    Plaut. Ep. 4, 1, 36:

    sana et salva amica,

    id. Merc. 5, 2, 48 (cf. infra, B. and II. A.):

    sanus ac robustus,

    Quint. 2, 10, 6:

    si noles sanus, curres hydropicus,

    Hor. Ep. 1, 2, 34:

    sanus utrisque Auribus atque oculis,

    id. S. 2, 3, 284:

    ulcera sana facere,

    Cato, R. R. 157, 3; cf.:

    aliquem sanum facere... sanus fieri,

    id. ib. 157, 8:

    si eo medicamento sanus factus sit,

    Cic. Off. 3, 24, 92.— Poet.:

    volnera ad sanum nunc coiere mea (for ad sanitatem),

    are healed, Prop. 3 (4), 24, 18.— Comp.:

    aegrotare malim quam esse tuā salute sanior,

    Plaut. Truc. 2, 2, 5.— Sup.:

    interim licet negotia agere, ambulare, etc.... perinde atque sanissimo,

    Cels. 7, 4, 4.—
    B.
    Transf., sound, safe, whole, etc. (very rare): Ac. Salvast, navis, ne time. Ch. Quid alia armamenta? Ac. Salva et sana sunt, Plaut. Merc. 1, 2, 62:

    sana et salva res publica,

    Cic. Fam. 12, 23, 3:

    civitas,

    Liv. 3, 17:

    nare sagaci Aëra non sanum sentire,

    i. e. tainted, Luc. 7, 830.—
    II.
    Trop.
    A.
    Sound in mind, in one's right mind, rational, sane, sober, discreet, etc.:

    eos sanos intellegi necesse est, quorum mens motu quasi morbi perturbata nullo sit: qui contra affecti sunt, hos insanos appellari necesse est,

    Cic. Tusc. 3,5,11: Am. Delirat uxor. Al. Equidem ecastor sana et salva sum, Plaut. Am. 2, 2, 98: Am. Haec sola sanam mentem gestat meorum familiarium. Br. Immo omnes sani sunt profecto. Am. At me uxor insanum facit Suis foedis factis, id. ib. 5, 1, 31 sqq.; cf. Cic. Off. 3, 25, 95:

    quam ego postquam inspexi non ita amo, ut sani solent Homines, sed eodem pacto ut insani solent,

    Plaut. Merc. 2, 1, 38:

    sanus non est ex amore illius (shortly after: insanior ex amore),

    id. ib. 2, 3, 106:

    si sis sanus aut sapias satis... nisi sis stultior stultissimo,

    id. Am. 3, 2, 23; cf.

    (opp. insipiens),

    id. Bacch. 4, 3, 14:

    hic homo sanus non est,

    is out of his senses, is insane, id. Am. 1, 1, 246; id. Merc. 5, 2, 110; id. Men. 1, 3, 15; 2, 2, 39 et saep.; cf.: En. Sanun' es? Ch. Pol sanus si sim, non te medicum mihi expetam, id. Merc. 2, 4, 21; so, sanun' es? sanan' es? sanin' estis? v. the passages cited init.:

    satin' sanus es?

    are you in your senses? Ter. Heaut. 4, 3, 29 (opp. sobrius); 5, 2, 33; id. And. 4, 4, 10; id. Ad. 5, 8, 14; id. Phorm. 5, 3, 19.—With gen.: satin' tu sanus mentis aut animi tui, Qui conditionem hanc repudies? Plaut. Trin. 2, 4, 53:

    vix sanae mentis estis,

    Liv. 32, 21:

    mentis bene sanae,

    Hor. S. 1, 9, 44:

    mentis sanae vix compos,

    Ov. M. 8, 35; so, sanae mentis, Tib. ap. Suet. Tib. 67:

    ego illum male sanum semper putavi,

    a man of not very sound mind, Cic. Att. 9, 15, 5:

    male sana (Dido),

    i. e. raving, Verg. A. 4, 8:

    male sani poëtae,

    i. e. inspired, Hor. Ep. 1, 19, 4; cf. Ov. M. 3, 474:

    excludit sanos Helicone poëtas,

    calculating, sober, Hor. A. P. 296:

    bene sanus Ac non incautus,

    very prudent, discreet, id. S. 1, 3, 61:

    praecipue sanus,

    id. Ep. 1, 1, 108:

    rem publicam capessere hominem bene sanum non oportere,

    Cic. Sest. 10, 23:

    sani ut cretā an carbone notati?

    id. ib. 2, 3, 246:

    pro sano loqueris, cum me appellas nomine,

    like a rational being, rationally, Plaut. Men. 2, 2, 24; so,

    pro sano,

    id. ib. 5, 5, 42; cf.: nihil hunc se absente pro sano facturum arbitratus, qui, etc., * Caes. B. G. 5, 7:

    adeo incredibilis visa res, ut non pro vano modo, sed vix pro sano nuncius audiretur,

    Liv. 39, 49: quem in locum nemo sanus hostis subiturus esset, Auct. B. Alex. 74 fin.:

    solve senescentem sanus equum,

    Hor. Ep. 1, 1, 8 et saep.:

    tumultu etiam sanos consternante animos,

    discreet, well-disposed, Liv. 8, 27:

    sensus,

    Verg. E. 8, 66:

    mores,

    Dig. 27, 10, 1.—With ab: ego sanus ab illis (vitiis), sound as respects them, i. e. free from, unaffected by them, etc., Hor. S. 1, 4, 129.— Comp.:

    qui sanior, ac si, etc.,

    Hor. S. 2, 3, 241; 2, 3, 275.— Sup.:

    quisquam sanissimus tam certa putat, quae videt, quam? etc.,

    Cic. Ac. 2, 28, 89 init.:

    confluentibus ad eum (Sullam) optimo quoque et sanissimo,

    Vell. 2, 25, 2.—
    B.
    Of style, sound, correct, sensible, sober, chaste:

    qui rectum dicendi genus sequi volunt, alii pressa demum et tenuia et quae minimum ab usu cottidiano recedant, sana et vere Attica putant, etc.,

    Quint. 10, 1, 44:

    nihil erat in ejus oratione, nisi sincerum, nihil nisi siccum atque sanum,

    Cic. Brut. 55, 202; cf.:

    Attici oratores sani et sicci,

    id. Opt. Gen. 3, 8; and:

    Rhodii (oratores) saniores et Atticorum similiores,

    id. Brut. 13, 51:

    orator rectus et sanus,

    Plin. Ep. 9, 26, 1; Vulg. 2 Tim. 4, 3; id. Tit. 2, 8; cf.:

    sana ratio,

    Val. Max. 9, 13, 3; Aug. Civ. Dei, 1, 22, 2.—Hence, advv., in two forms, saniter (ante-class.) and sane (class.).
    * A.
    sānĭter, rationally, Afran. ap. Non. 515, 22.—
    B. * 1.
    (Acc. to I.) Soundly, healthily, well: sane sarteque, Porphyrio ap. Charis. p. 195 fin.; 196 init. P.—
    2.
    (Acc. to II.) Soberly, sensibly, reasonably, discreetly (very rare;

    not in Cic.): bonum est, pauxillum amare sane, insane non bonum est,

    Plaut. Curc. 1, 3, 20:

    sane sapio et sentio,

    I am in full possession of my reason and senses, id. Am. 1, 1, 292:

    non ego sanius Bacchabor Edonis (with furere),

    Hor. C. 2, 7, 26:

    dixit sanius,

    Sen. Contr. 5, 34 fin.
    b.
    In gen., like valde (i. e. valide), an intensive particle, well, indeed, doubtless, by all means, truly, certainly, of course, forsooth, right, very, etc. (freq. and class.):

    sane sapis et consilium placet,

    Plaut. Ps. 2, 2, 67 sq.; so,

    sapis sane,

    id. Cas. 3, 6, 25:

    sapit,

    id. Men. 5, 2, 39:

    sane haud quicquam'st, magis quod cupiam,

    id. Curc. 1, 3, 15; 2, 3, 43:

    sane ego illum metuo,

    id. Men. 5, 2, 108:

    cum illā sane congruost sermo tibi,

    id. Mil. 4, 3, 23:

    sane ego sum amicus nostris aedibus,

    id. As. 2, 3, 7:

    dabant hae feriae tibi opportunam sane facultatem ad explicandas tuas litteras,

    Cic. Rep. 1, 9, 14:

    odiosum sane genus hominum officia exprobrantium,

    id. Lael. 20, 71; id. Quint. 3, 11:

    humilem sane relinquunt ortum amicitiae,

    id. Lael. 9, 29; cf.:

    tenui sane muro dissepiunt,

    id. Rep. 4, 4, 4:

    judicare difficile est sane,

    id. Lael. 17, 62:

    explicat orationem sane longam et verbis valde bonis,

    id. Agr. 2, 5, 13:

    (narratio) res sane difficilis,

    id. de Or. 2, 66, 264:

    sane grandes libros,

    id. Rep. 3, 8, 12:

    cui sane magna est in mento cicatrix,

    Auct. Her. 4, 49, 63:

    Herennium quendam, sane hominem nequam atque egentem, coepisse, etc.,

    Cic. Att. 1, 19, 5:

    Paulus mihi de re publicā alia quaedam sane pessima,

    id. Att. 14, 7, 1:

    sane murteta relinqui,

    Hor. Ep. 1, 15, 5:

    id sane est invisum duobus,

    id. ib. 2, 2, 64:

    bonus sane vicinus,

    id. ib. 2, 2, 132:

    sane populus numerabilis,

    id. A. P. 206.— In replies: Mi. Te moneri numne vis? Ha. Sane volo, by all means, surely, to be sure, certainly, Plaut. Poen. 5, 2, 119; so,

    sane volo,

    id. Cas. 2, 3, 55; id. Rud. 5, 3, 51; Ter. Heaut. 4, 8, 31: Ch. Estne, ut fertur, forma? Pa. Sane, id. Eun. 2, 3, 69; 4, 7, 15:

    sane hoc multo propius ibis,

    id. Ad. 4, 2, 41. Th. Quid taces? Ph. Sane quia vero hae mihi patent semper fores, id. Eun. 1, 2, 9; id. And. 1, 2, 24: C. F. Visne igitur, etc. C. P. Sane placet, Cic. Part. Or. 1, 2:

    sane et libenter quidem,

    id. Rep. 2, 38, 64.—Ironically:

    quam sane magni referat,

    Plaut. Mil. 3, 3, 9; cf.: sane legem Juliam timeo, Ner. ap. Suet. Ner. 33 med.:

    beneficium magnum sane dedit!

    Phaedr. 3, 15, 12.—

    With other adverbs: esse aedificatas has sane bene,

    right well, very well, Plaut. Most. 3, 2, 74:

    res rustica sane bene culta,

    Cic. Quint. 3, 12; Ter. Hec. 1, 2, 103:

    bene sane, as an answer,

    very well, id. And. 5, 2, 7; id. Ad. 4, 2, 47:

    recte sane,

    id. Eun. 5, 5, 11; id. Heaut. 3, 2, 27; 3, 3, 20; id. Ad. 3, 3, 63; id. Phorm. 5, 8, 10:

    sane commode,

    Plaut. Poen. 1, 2, 72:

    sapienter sane,

    id. Pers. 3, 3, 42 et saep.:

    scite hercle sane,

    id. Trin. 3, 3, 53:

    sane hercle,

    Ter. Eun. 3, 5, 59; id. Hec. 3, 5, 9; id. Phorm. 3, 3, 9:

    sane quidem,

    id. And. 1, 2, 24:

    sane quidem hercle,

    Cic. Leg. 2, 4, 8:

    sane pol,

    Ter. And. 1, 4, 2.—Sane quam, how very, i. e. very much indeed, uncommonly, exceedingly (cf.:

    admodum quam and valde quam): conclusa est a te tam magna lex sane quam brevi,

    Cic. Leg. 2, 10, 23:

    quod de Pompeio Caninius agit, sane quam refrixit,

    id. Q. Fr. 2, 4 (6), 5; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 2; 8, 4, 2; Brut. ib. 11, 13, 4 (shortly before: suos valde quam paucos habet); Sulp. ib. 4, 5, 1.—With negatives:

    haud sane diu est,

    not very long since, Plaut. Merc. 3, 1, 44:

    edepol commissatorem haud sane commodum,

    Ter. Ad. 5, 2, 8:

    haud sane intellego, quidnam sit, etc.,

    Cic. Off. 2, 2, 5; Sall. C. 37, 9; 53, 5; id. Rep. Ord. 2, 11; Cic. Sen. 1, 3; Curt. 3, 1, 14:

    agellus non sane major jugero uno,

    Varr. R. R. 3, 16, 10:

    cum his temporibus non sane in senatum ventitarem,

    Cic. Fam. 13, 77, 1:

    non sane mirabile hoc quidem,

    id. Div. 2, 31, 67:

    non ita sane vetus,

    id. Brut. 10, 41:

    non sane credere,

    Hor. Ep. 1, 7, 61:

    nihil sane esset, quod, etc.,

    absolutely nothing, nothing at all, Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7; so,

    nihil sane,

    id. de Or. 2, 1, 5; Sall. C. 16, 5; Hor. S. 2, 3, 138; id. Ep. 2, 1, 206 al.—
    (β).
    In restrictive concessions, to be sure, indeed, certainly, however: sane bonum, ut dixi, rei publicae genus, Cic.Rep. 2, 26, 48; cf.:

    hoc sane frequentissimum est... sed, etc.,

    Quint. 4, 2, 130:

    negant quemquam esse virum bonum nisi sapientem. Sit ita sane, sed, etc.,

    Cic. Lael. 5, 18; cf. id. Rep. 1, 19, 32:

    haec si vobis non probamus, sint falsa sane,

    id. Ac. 2, 32, 105:

    sint sane, quoniam ita mores se habent, liberales,

    Sall. C. 52, 12; id. J. 31, 8:

    sit hoc sane leve,

    Cic. Sest. 54, 115:

    sed fruatur sane hoc solacio,

    id. Prov. Cons. 7, 16; Ov. H. 17, 13; Curt. 5, 1, 6:

    repetita narratio sane res declamatoria magis quam forensis,

    Quint. 4, 2, 128:

    poëtis permittamus sane ejusmodi exempla,

    id. 8, 3, 73:

    non sane recepto in usum nomine,

    not indeed, id. 5, 11, 20; cf. id. 7, 1, 41.—
    (γ).
    With imperatives in colloq. lang. likewise concessive, like the English then, pray then, if you will:

    ubi ego Sosia nolim esse, tu esto sane Sosia,

    Plaut. Am. 1, 1, 283: Al. Num quid vis, quin abeam jam intro? Ju. I sane, id. ib. 3, 3, 16:

    abi tu sane superior,

    id. Stich. 5, 4, 14:

    i sane,

    id. As. 3, 3, 86; id. Aul. 2, 5, 7; id. Ep. 1, 1, 73; id. Pers. 4, 4, 25; 4, 4, 55; id. Rud. 2, 3, 55; Ter. Ad. 4, 2, 48:

    ite sane,

    Plaut. Aul. 3, 3, 3:

    abi sane,

    id. Am. 1, 1, 197; id. Rud. 3, 6, 17; id. Stich. 1, 3, 107; Ter. Heaut. 3, 3, 27:

    sequere sane,

    Plaut. Merc. 3, 1, 2:

    age sane,

    id. Men. 1, 2, 44; id. Ps. 5, 2, 27:

    da sane,

    id. Merc. 4, 1, 11:

    dato sane,

    id. Stich. 4, 1, 47:

    cedo sane,

    id. Pers. 4, 3, 30; 5, 1, 20; Ter. Heaut. 4, 7, 4:

    nosce sane,

    Plaut. As. 2, 4, 58:

    age sane, omnes,

    Liv. 1, 57, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > sanus

  • 8 capiō

        capiō cēpī (capsis, old for cēperis, C.), captus, ere    [CAP-], to take in hand, take hold of, lay hold of, take, seize, grasp: flabellum, T.: sacra manu, V.: pocula, H.: baculum, O.: pignera, L.: manibus tympanum, Ct.: lora, Pr.: arma capere alii, seized their arms, S.: ensem, O.: tela, O.: omnia arma contra illam pestem, i. e. contend in every way: Manlium arma cepisse, had begun hostilities, S.: capere arma parabat, was on the point of attacking, O.—Of food, to take, partake of: Cibum cum eā, T.: lauti cibum capiunt, Ta. — To take captive, seize, make prisoner: belli duces captos tenetis: unus e filiis captus est, Cs.: capta tria milia peditum, L.: alquos Byzantii, N.: captos ostendere civibus hostes, H.: Num capti (Phryges) potuere capi? could they not, when taken, be taken (once for all)? V.: casus est enim in capiendo (sc. praedones).—To catch, hunt down, take: pro se quisque quod ceperat adferebat: cervum, Ph.: illa pro lepusculis capiebantur, patellae, etc.—To win, captivate, charm, allure, enchain, enslave, fascinate: ut te redimas captum (i. e. amore), T.: quibus (rebus) illa aetas capi ac deleniri potest: te pecuniā captum: quem suā cepit humanitate, N.: hunc capit argenti splendor, H.: dulcedine vocis, O.: (bos) herbā captus viridi, V.: oculis captis.— To cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch: Aut quā viā te captent eādem ipsos capi? T.: eodem captus errore, involved in: suis miserum me cepit ocellis, Pr.: carmine formosae capiuntur, Tb.: me dolis, S.: capi alcuius dolo, N.: alqm amicitiae mendacis imagine, O.—To defeat, convict, cast, overcome (in a suit or dispute): ne tui consultores capiantur: in capiendo adversario versutus (orator).—To harm, lame, mutilate, maim, disable, impair, weaken: oculis et auribus captus, blind and deaf: membris omnibus captus: altero oculo capitur, loses an eye, L.: capti auribus metu, L.: lumine, O.: numquam erit tam captus equester ordo: captā re p. — P. pass., of the mind, deprived of sense, silly, insane, crazed, lunatic, mad: mente esse captum: virgines captae furore, L.: capti et stupentes animi, L. — To choose, select, elect, take, pick out, adopt, accept: iudicem populum R., L.: Me arbitrum, T.: inimicos homines, make enemies, T.: sacerdotem sortito: Flaccus flamen captus a Licinio erat, L. — Of places, to occupy, choose, select, take possession of, enter into: loca capere, to take up a position, Cs.: castris locum capere: locum extra urbem editum capere, N.: locum editiorem, S.: capto monte, Cs.: Aventinum ad inaugurandum templa, L.: montes fugā, for refuge, L.: tumulum, V.: terras captas despectare videntur (cycni), to be settling down on places selected, V. — To take by force, capture, storm, reduce, conquer, seize: pauca (oppida), S.: Troiā captā, L.: quod (agri) de Campanis ceperant: castra hostium, N.: oppida manu, V.; cf. oppressā captāque re p.: patriam suam, L.—To reach, attain, arrive at, betake oneself to: insulam, Cs.: oti illum portum.—Of property or money, to take, seize, wrest, receive, obtain, acquire, get: agros de hostibus: ager ex hostibus captus, L.: praedas, N.: ex hostibus pecuniam, L.: cape cedo, give and take, T.: de re p. nihil praeter gloriam, N.: ex calamitate populi R. nomen capere, Cs.: regnum Tiberinus ab illis Cepit, succeeded to, O.— With pecuniam, to take illegally, exact, extort, accept a bribe, take blackmail: contra leges pecuniam cepisse?: pecuniae per vim atque iniuriam captae: aperte pecunias ob rem iudicandam: alqm pecuniae captae arcessere, S.—To take, inherit, obtain, acquire, get, accept: morte testamentove alcuius alqd capere: a civibus Romanis hereditates: si capiendi Ius nullum uxori, Iu.—To collect, receive, obtain: ex eis praediis talenta argenti, T.: stipendium iure belli, Cs.: ex quo (castro) talenta, N.— Fig., to take, seize, obtain, get, enjoy, reap: Fructum, T.: fructūs auctoritatis: fructum vestri in me amoris: alquid ex eā re commodi? T.: utilitates ex amicitiā.—To take, assume, acquire, put on: gestūs voltūsque novos, T.: figuras, O.—To take, assume, adopt, cultivate, cherish, possess: petitoris personam: patris vim: patrium animum.— To undertake, assume, enter upon, accept, take up: provinciam duram, T.: consulatum: honores, N.: rerum moderamen, O.: rem p., S.: magistratum, L.—With dat. of person, to obtain for, secure for: patres praeturam Camillo ceperunt, L.—To begin, enter upon, undertake: bellum: labores, T.: augurium ex arce, L.: aliud initium belli, i. e. war on a new plan, Cs.: conatūs ad erumpendum, L.: nec vestra capit discordia finem, V.: ad impetum capiundum spatium, to take a start, L.: somnum, fall asleep.—Poet.: Unde nova ingressūs experientia cepit? i. e. was devised, V.—To seize, embrace, take (an opportunity): si quam causam ceperit, T.: tempus ad te adeundi.—To form, conceive, entertain, come to, reach: sensum verae gloriae: ex lucri magnitudine coniecturam furti: consilium unā tecum, T.: consilium hominis fortunas evertere: consilium equitatum demittere, Cs.: consilium ut exirem: legionis opprimendae consilium, Cs.—To take, derive, draw, obtain: de te exemplum, T.: exemplum ex aliquā re. — To take, entertain, conceive, receive, be subjected to, suffer, experience: miseriam omnem, T.: angorem pro amico: ex huius incommodis molestiam: infamiam sine voluptate: invidiam apud patres ex largitione, L.: timorem, V.: voluptatem animi.— With a feeling as subj, to seize, overcome, possess, occupy, affect, take possession of, move: Cupido cepit miseram nunc me, proloqui, etc.: ut caperet odium illam mei, T.: nos oblivio ceperat: Romulum cupido cepit urbis condendae, L.: animum cura cepit, L.: meae si te ceperunt taeda laudis, V.: dementia cepit amantem, V.—Of injury or loss, to suffer, take, be subjected to: calamitatem: incommodi nihil.—Esp., in the formula by which the senate, in great emergencies, gave absolute power to magistrates: videant ne quid res p. detrimenti capiat: senatus decrevit, darent operam consules, ne quid, etc., S.—To take in, receive, hold, contain, be large enough for: capit alveus amnes O.: terra feras cepit, O.: quid turbae est! Aedes nostrae vix capient, scio, T.: unā domo iam capi non possunt: Nec iam se capit unda, V.: Non tuus hoc capiet venter plus ac meus, H.: tot domūs locupletissimas istius domus una capiet? will swallow up.—To contain, hold, suffice for, be strong enough for, bear: eam amentiam: nec capiunt inclusas pectora flammas, O.: iram Non capit ipsa suam, O.: Nec te Troia capit, is too small for your glory, V.—To take, receive, hold, comprehend, grasp, embrace: gratia, quantam maximam animi nostri capere possunt: ille unus veram speciem senatūs cepit, L.
    * * *
    I
    capere, additional forms V TRANS
    take hold, seize; grasp; take bribe; arrest/capture; put on; occupy; captivate
    II
    capere, cepi, captus V TRANS
    take hold, seize; grasp; take bribe; arrest/capture; put on; occupy; captivate
    III
    taking/seizing

    Latin-English dictionary > capiō

  • 9 cōn-stringō

        cōn-stringō strinxī, strictus, ere,    to bind, fetter, shackle, chain: hunc pro moecho, T.: (alqm) quadrupedem, i. e. hands and feet, T.: trahere constrictos curru, H.: Tu non constringendus (as insane)?: corpora vinculis: illum laqueis: constrictus cammarus ovo, i. e. sauced, Iu.—Fig., to bind, fetter, restrain: beluam legum catenis: coniurationem horum conscientiā: fidem religione: orbem terrarum legibus.—Of discourse, to condense, compress: (sententia) aptis constricta verbis.

    Latin-English dictionary > cōn-stringō

  • 10 dēlīrus

        dēlīrus adj.    [de + lira], silly, doting, crazy: senex: anus: mater, H.
    * * *
    delira, delirum ADJ
    crazy, insane, mad; senseless, silly

    Latin-English dictionary > dēlīrus

  • 11 dē-mēns

        dē-mēns entis, adj.    with comp. and sup, out of one's senses, insane, demented, mad, raving, foolish, distracted: Adeon est demens? T.: num quis est igitur tam demens, qui, etc.: quid est enim dementius, quam, etc.?: Athamante dementior: demens Iudicio volgi, sanus tuo, H.: in tranquillo tempestatem adversam optare dementis est: non tacui demens, V.: omnia demens Credis, foolishly, O.: manus, Tb. — Distracting, wild, foolish, reckless: discordia, V.: strepitus, H.: ruinae, H.: ratio, N.: causa sui dementissimi consili.

    Latin-English dictionary > dē-mēns

  • 12 dīrus

        dīrus adj.    with comp, ill - omened, ominous, boding, portentous, fearful, awful, dread: cometae, V.: quibus nihil dirius: mortalibus omen, O.: tempus: exsecratio, L. — Plur n. as subst: in dira incurrimus: Dira canere, O.: dira alcui precari, Tb. — Dreadful, cruel, fierce, fell, relentless: sorores, the furies, V.: Dea, i. e. Circe, O.: Hannibal, H.: mens, V.: hydra, H. — Dreadful, dire, horrible, awful: dapes, O.: venena, H.: bellum, V.: cupido, insane, V.: sollicitudines, H.: superbia, O.: Temporibus diris, in the reign of terror, Iu.— Plur n. As adv.: dira fremens, frightfully, V.
    * * *
    dira, dirum ADJ
    fearful, cruel, awful, horrible; fierce

    Latin-English dictionary > dīrus

  • 13 fatuus

        fatuus adj.    [fatus], speaking by inspiration ; hence, insane, foolish, silly, simple: fatuus est, insulsus, T.: fatuus et amens es: monitor: bipennis, clumsy, Iu.—As subst m.: fatuos non invenit, fools, Iu.
    * * *
    I
    fatua, fatuum ADJ
    foolish, silly; idiotic
    II

    Latin-English dictionary > fatuus

  • 14 īn-sānus

        īn-sānus adj.    with comp. and sup, of unsound mind, mad, insane: quod idem contigit insanis: maritus, Iu.—Violent, absurd, raging, foolish, frantic: homines ex stultis insanos facere, T.: homo insanissimus: uter est insanior horum? H.: insanior cupiditas: insanissima contio: amor Martis, V.: sidera, H.—Outrageous, monstrous, extravagant, excessive: substructiones: montes, L.: labor, V.: trepidatio, L.—Rapt, inspired: vates, V.—Maddening: aqua, O.

    Latin-English dictionary > īn-sānus

  • 15 phrenēticus (phrenīt-)

        phrenēticus (phrenīt-) ī, m, φρενητικόσ, a madman, insane person, lunatic.—Plur., C.

    Latin-English dictionary > phrenēticus (phrenīt-)

  • 16 vēcors or vaecors

        vēcors or vaecors cordis, adj. with sup.    [ve+cor], destitute of reason, senseless, silly, foolish, mad, insane: cor... ex quo excordes, vaecordes concordesque dicuntur: vecors de tribunali decurrit, in a frenzy, L.: scribet mala carmina vecors, H.: istius vaecordissimi mens.

    Latin-English dictionary > vēcors or vaecors

  • 17 vē-sānus (vae-s-)

        vē-sānus (vae-s-) adj.,    unsound of mind, mad, insane, raging: remex: tribunus plebis: stella vesani Leonis, raging, H.—Of things, fierce, wild, savage, furious, raging: voltus, L.: vires, O.: fames, V.

    Latin-English dictionary > vē-sānus (vae-s-)

  • 18 alienor

    alienari, alienatus sum V DEP
    avoid (with antipathy); cause to feel disgust; be insane/mad; be different

    Latin-English dictionary > alienor

  • 19 amens

    amentis (gen.), amentior -or -us, amentissimus -a -um ADJ
    insane, demented, out of one's mind; very excited, frantic, distracted; foolish

    Latin-English dictionary > amens

  • 20 deseps

    (gen.), desipis ADJ
    insane; out of one's mind

    Latin-English dictionary > deseps

См. также в других словарях:

  • insane — [ ɛ̃san ] adj. • 1784; angl. insane, lat. insanus 1 ♦ Littér. Qui n est pas sain d esprit; qui est contraire à la saine raison, au bon sens. ⇒ absurde, fou, insensé. « Le culte du Démon n est pas plus insane que celui de Dieu » (Huysmans). Des… …   Encyclopédie Universelle

  • insane — insane, mad, crazy, crazed, demented, deranged, lunatic, maniac, non compos mentis are comparable in their general or nontechnical senses (for senses of corresponding nouns used technically see INSANITY) and as meaning afflicted by or manifesting …   New Dictionary of Synonyms

  • Insane — 2011 Daten Standort Gröna Lund (Stockholm, Schweden) Typ …   Deutsch Wikipedia

  • Insane — In*sane , a. [L. insanus. See {In } not, and {Sane}.] 1. Exhibiting unsoundness or disorder of mind; not sane; mad; deranged in mind; delirious; distracted. See {Insanity}, 2. [1913 Webster] 2. Used by, or appropriated to, insane persons; as, an… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • insane — (adj.) 1550s, from L. insanus mad, insane; outrageous, excessive, extravagant, from in not (see IN (Cf. in ) (1)) + sanus well, healthy, sane. Originally only of persons; of actions, from 1842. Cf. LUNATIC (Cf. lunatic); and It. pazzo insane,… …   Etymology dictionary

  • insane — [in sān′] adj. [L insanus] 1. not sane; mentally ill or deranged; demented; mad: not a technical term: see INSANITY ☆ 2. of or for insane people [an insane asylum] 3. very foolish, impractical, extravagant, etc.; senseless insanely adv …   English World dictionary

  • insane — in·sane adj: affected with insanity Merriam Webster’s Dictionary of Law. Merriam Webster. 1996. insane I …   Law dictionary

  • insane — [adj] mentally ill; foolish batty*, bizarre, cracked*, crazed, crazy, cuckoo*, daft, demented, derailed, deranged, fatuous, frenzied, idiotic, impractical, irrational, irresponsible, loony*, lunatic, mad, maniacal, mental, moonstruck*, nuts*,… …   New thesaurus

  • insane — ► ADJECTIVE 1) in or relating to an unsound state of mind; seriously mentally ill. 2) extremely foolish; irrational. DERIVATIVES insanely adverb insanity noun. ORIGIN Latin insanus, from in not + sanus healthy …   English terms dictionary

  • insane — adj. VERBS ▪ be, look, seem, sound ▪ It seems insane to cut the budget now. ▪ become, go ▪ He later …   Collocations dictionary

  • Insane — Cette page d’homonymie répertorie les différents sujets et articles partageant un même nom. Sur les autres projets Wikimedia : « Insane », sur le Wiktionnaire (dictionnaire universel) Insane peut avoir différentes… …   Wikipédia en Français

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»