Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

mĭsĕrĭcordĭa

  • 21 corripio

    cor-rĭpĭo ( conr-), rĭpŭi, reptum, 3, v. a. [rapio], to seize or snatch up, to collect, to seize upon, take hold of (very freq., and class. in prose and poetry).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    hominem conripi ac suspendi jussit in oleastro,

    Cic. Verr. 2, 3, 23, § 57; Caes. B. C. 3, 109; cf. Ov. M. 9, 217 al.:

    arcumque manu celeresque sagittas,

    Verg. A. 1, 188; cf.:

    lora manu,

    Ov. M. 2, 145:

    fasces,

    Sall. C. 18, 5:

    arma,

    Vell. 2, 110 et saep.: corpus, to rise up quickly, start up:

    ex somno,

    Lucr. 3, 164; Verg. A. 4, 572:

    de terrā,

    Lucr. 4, 1000:

    e stratis,

    Verg. A. 3, 176: se, to get or rise up hastily, to betake one's self somewhere, Plaut. Merc. 3, 4, 76; Ter. Hec. 3, 3, 5; Verg. A. 6, 472.— Poet.: viam, gradum, spatium, etc., to set out quickly, to pursue hastily, to hasten, hasten through or over:

    viam,

    Verg. A. 1, 418; Ov. M. 2, 158; Plin. Ep. 4, 1, 6:

    gradum,

    Hor. C. 1, 3, 33:

    spatia,

    Verg. A. 5, 316:

    campum,

    id. G. 3, 104:

    aequora,

    Val. Fl. 1, 132 al.:

    correptā luce diei,

    collected, Lucr. 4, 81.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of robbery, etc., to carry off, rob, plunder, take possession of, usurp:

    pecunias undique quasi in subsidium,

    Tac. A. 13, 18; cf.:

    bona vivorum ac mortuorum usquequaque,

    Suet. Dom. 12:

    pecunias,

    Cic. Verr. 1, 2, 5; Tac. A. 13, 31 fin.:

    sacram effigiem,

    Verg. A. 2, 167:

    praefecturas,

    Tac. A. 11, 8 al. —
    2.
    In Tac. freq. of accusations, to bring to trial, accuse, inform against:

    Vitellius accusatione corripitur, deferente Junio Lupo senatore,

    Tac. A. 12, 42; 2, 28; 3, 49; 6, 40 al.—
    3.
    Of fire, etc., or of diseases, to attack, seize, sweep, or carry away (freq. after the Aug. per.):

    turbine caelesti subito correptus et igni,

    Lucr. 6, 395; cf. Verg. A. 1, 45:

    flamma Corripuit tabulas,

    id. ib. 9, 537; so Ov. M. 2, 210 al.;

    and transf. to the person: ipsas ignes corripuere casas,

    id. F. 2, 524:

    nec singula morbi Corpora corripiunt,

    Verg. G. 3, 472; Cels. 6, 18, 9; Plin. 7, 51, 52, § 172:

    morbo bis inter res agendas correptus est,

    Suet. Caes. 45:

    pedum dolore,

    Plin. Ep. 1, 12, 4;

    rarely of death: subitā morte,

    Flor. 3, 17, 2:

    (ales) caeco correpta veneno,

    Lucr. 6, 823:

    (segetes) modo sol nimius, nimius modo corripit imber,

    Ov. M. 5, 483.— Absol.:

    si (paralytici) correpti non sunt, diutius quidem vivunt, sed, etc.,

    Cels. 3, 47, 4.—
    4.
    With the access. idea of lessening by compressing, to draw together, draw in, contract, shorten, abridge, diminish (rare; mostly post-Aug.): singulos a septenis spatiis ad quina corripuit. Suet. Dom. 4:

    impensas,

    id. Tib. 34;

    of discourse: quae nimium corripientes omnia sequitur obscuritas,

    Quint. 4, 2, 44;

    of words in the number of syllables (trabs from trabes),

    Varr. L. L. 7, § 33 Müll.;

    or in the length of syllables,

    Quint. 9, 4, 89; 10, 1, 29;

    and so of syllables (opp. producere),

    id. 1, 5, 18;

    opp. porrigere,

    id. 1, 6, 32, and later grammarians.—In time:

    numina corripiant moras,

    shorten, Ov. M. 9, 282:

    ut difficiles puerperiorum tricas Juno mulceat corripiatque Lucina?

    Arn. 3, 21.—
    II.
    Trop.
    A.
    To reproach, reprove, chide, blame (first freq. after the Aug. per.;

    not in Cic.): hi omnes convicio L. Lentuli consulis correpti exagitabantur,

    Caes. B. C. 1, 2: clamoribus maximis judices corripuerunt, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 2, 1; so with abl., Suet. Aug. 53:

    impransi correptus voce magistri,

    Hor. S. 2, 3, 257:

    hunc cetera turba suorum corripiunt dictis,

    Ov. M. 3, 565 al.:

    ut eum non inimice corripere, sed paene patrie monere videatur,

    Quint. 11, 1, 68; Liv. 2, 28, 5; Suet. Calig. 45; Ov. M. 13, 69 al.:

    corripientibus amicis,

    Suet. Ner. 35.—As a figure of speech, Cels. ap. Quint. 9, 2, 104.—
    B.
    Of the passions, emotions, etc., to seize upon, attack (rare, [p. 474] and mostly poet. or in post-Aug. prose):

    hunc plausus hiantem... plebisque patrumque Corripuit ( = animum commovit),

    Verg. G. 2, 510:

    correpta cupidine,

    Ov. M. 9, 734; so id. ib. 9, 455:

    duplici ardore (sc. amoris et vini),

    Prop. 1, 3, 13:

    misericordiā,

    Suet. Calig. 12:

    irā,

    Gell. 1, 26, 8: militiā ( poet. for militiae studio), Verg. A. 11, 584:

    imagine visae formae,

    seized, fascinated, Ov. M. 4, 676.

    Lewis & Short latin dictionary > corripio

  • 22 devincio

    dē-vincĭo, nxi, nctum, 4 ( perf. sync. devinxti, Plaut. As. 5, 1, 21), v. a., to bind fast, tie up (class.; esp. freq. in trop. signif.).
    I.
    Lit.:

    servum,

    Plaut. Men. 5, 2, 92; cf.

    leonem,

    Plin. 8, 16, 21, § 54:

    Dircam ad taurum,

    Plaut. Ps. 1, 2, 65:

    aliquem fasciis,

    Cic. Brut. 60, 217; cf.:

    opercula plumbo,

    Liv. 40, 29.—In Greek constr.:

    devinctus tempora lauro,

    encircled, crowned, Tib. 2, 5, 5 et saep.—
    II.
    Trop., to bind together, to unite closely; to engage, to oblige, lay under obligation:

    totam Italiam omnibus vinclis devinctam et constrictam teneretis,

    Cic. Agr. 1, 5, 16:

    illud vinculum, quod primum homines inter se rei publicae societate devinxit,

    id. Rep. 1, 26; cf.:

    eloquentia nos juris, legum, urbium societate devinxit,

    id. N. D. 2, 59, 148:

    nec acervatim multa frequentans una complexione devinciet,

    id. Or. 25, 85; cf. id. Brut. 37, 140; Quint. 7 prooem. §

    1: istoc me facto tibi devinxti,

    Plaut. As. 5, 1, 21;

    so of laying under an obligation by kindness, beneficence, etc.: ambo nobis sint obnoxii, nostri devincti beneficio,

    id. ib. 2, 2, 19; Ter. Heaut. 2, 4, 14; Cic. Verr. 2, 5, 31; id. Fam. 13, 7 fin.; Caes. B. C. 1, 29, 3 et saep.; cf.:

    suos praemiis, adversarios clementiae specie,

    Cic. Phil. 2, 45 fin.:

    homines benevolentia et caritate,

    id. Off. 1, 17, 54:

    virum sibi praestanti in eum liberalitate,

    id. Fam. 1, 7, 3:

    animos centurionum pignore,

    Caes. B. C. 1, 39 fin. et saep.:

    aliquem omni cautione, foedere, exsecratione,

    Cic. Sest. 7, 15:

    se cum aliquo affinitate,

    id. Brut. 26, 98; cf. Ter. And. 3, 3, 29:

    ubi animus semel se cupiditate devinxit mala,

    id. Heaut. 1, 2, 34; cf.:

    animum misericordia,

    id. Hec. 1, 2, 93: devinctus Domitiae nuptiis, Suet. Dom. 22:

    se vino,

    Plaut. Ps. 1, 2, 85; cf.:

    animum ebrietate,

    Sen. Ep. 83 med.:

    membra sopore,

    Lucr. 4, 453; cf. ib. 1027.—Hence, dē-vinctus, a, um, P. a., devoted, greatly attached to (very rare):

    quibus (studiis) uterque nostrum devinctus est,

    Cic. Fam. 3, 13, 2:

    studiis a pueritia dediti ac devincti,

    id. ib. 15, 4, 16:

    uxori devinctus,

    Tac. A. 11, 28:

    devinctior alicui,

    Hor. S. 1, 5, 42.

    Lewis & Short latin dictionary > devincio

  • 23 dilucesco

    dīlūcesco, luxi, 3, v. inch. n. [diluceo], to grow light, to begin to shine, to dawn; in the perf., to shine (rare but class.).
    I.
    Impers.:

    cum jam dilucesceret,

    Cic. Cat. 3, 3:

    jam dilucescebat, cum signum consul dedit,

    Liv. 36, 24;

    and so transf.: discussa est illa caligo... diluxit, patet, videmus omnia,

    Cic. Phil. 12, 2, 5.—
    II.
    Pers.: omnem crede diem tibi diluxisse supremum, etc., * Hor. Ep. 1, 4, 13; cf. Gell. 3, 2.— Trop.:

    donec diluxit rerum genetalis origo,

    Lucr. 5, 176:

    ista dilucescant allucente misericordiā tuā,

    August. Civ. D. 11, 22.

    Lewis & Short latin dictionary > dilucesco

  • 24 etiam

    ĕtĭam, conj. [cf. Gr. eti; with ending -am, as in quoniam, nunciam, etc.; cf. Brix ad Plaut. Trin. prol. 3], annexes a fact or thought to that which has already been said, and also, and furthermore, also, likewise, besides (syn. quoque).
    I.
    In gen.:

    hoc etiam ad malum accersebatur malum,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 22; cf. Ter. And. 1, 3, 10; Cic. de Sen. 6, 16; id. N. D. 2, 52, 130:

    tute istic (dixisti) etiam astante hoc Sosia,

    Plaut. Am. 2, 2, 115:

    sed etiam est, paucis vos quod monitos voluerim,

    id. Capt. prol. 53; cf. id. Bacch. 3, 6, 17; Cic. Ac. 2, 12, 38:

    atque alias etiam dicendi quasi virtutes sequetur,

    id. Or. 40 fin.:

    unum etiam vos oro, ut, etc.,

    one thing more, Ter. Eun. 5, 8, 54; cf. id. Heaut. 5, 1, 22; id. Phorm. 5, 5, 3; Verg. A. 11, 352; Suet. Caes. 24 al.:

    etiamne hoc negabis?

    Plaut. Am. 2, 2, 128; cf. id. Bacch. 2, 3, 40:

    mihi quidem etiam Appii Caeci carmen... Pythagoreorum videtur. Multa etiam sunt in nostris institutis ducta ab illis,

    Cic. Tusc. 4, 2, 4; cf. id. N. D. 2, 58:

    hei mihi! Etiam de sorte nunc venio in dubium miser?... Etiam insuper defrudet?

    Ter. Ad. 2, 2, 38; cf. Suet. Caes. 10 fin.:

    caret epulis exstructisque mensis et frequentibus poculis: caret ergo etiam vinolentia et cruditate et insomniis,

    Cic. de Sen. 13, 44:

    etiam tu quoque assentaris huic?

    Plaut. Am. 2, 2, 70; so,

    etiam quoque,

    id. As. 2, 4, 95; id. Ps. 1, 1, 120; 1, 3, 118; Lucr. 3, 292; 5, 517 al.; Varr. R. R. 1, 1, 3; Gell. 18, 12, 9; cf.:

    quoque etiam,

    Plaut. Am. prol. 30; 2, 2, 85; 121; id. Ep. 4, 2, 19; Ter. Hec. 4, 1, 28; 5, 1, 7; Cic. Fam. 4, 8; id. Verr. 2, 3, 88 fin.;

    v. quoque.— Esp. freq. in the connection: non modo (or solum)... sed (or verum) etiam: tenebat non modo auctoritatem, sed etiam imperium in suos,

    Cic. de Sen. 11, 37:

    inveteratas non solum familiaritates exstingui solere, sed odia etiam gigni sempiterna,

    id. Lael. 10 fin.:

    neque solum ut quieto, sed etiam ut magno animo simus hortantur, neque auxilium modo defensioni meae, verum etiam silentium pollicentur,

    id. Mil. 1 fin. Conversely:

    tantum... non etiam: si vultum tantum, non etiam animum accommodavimus,

    Quint. 6, 2, 26:

    periculum tantum, non etiam offensa vitatur,

    id. 9, 2, 67; 7, 4, 35 al.; cf.:

    quasi vero oratio rhetorum solum, non etiam philosophorum sit,

    Cic. Fin. 2, 6, 17.
    II.
    In partic.
    A.
    To annex a more important idea, and even, nay, even:

    quae omnes docti atque sapientes summa, quidam etiam sola bona esse dixerunt,

    Cic. Deiot. 13, 37:

    nos enim defendimus, etiam insipientem multa comprehendere,

    id. Ac. 2, 47, 144:

    si infantes pueri, mutae etiam bestiae paene loquuntur,

    id. Fin. 1, 21:

    quis mortalium tolerare potest, illis divitias superare, nobis rem familiarem etiam ad necessaria deesse?

    Sall. C. 20, 11:

    illiteratum, iners ac paene etiam turpe est non putare, etc.,

    Plin. Ep. 2, 3, 8 et saep.—Freq. after negative sentences, for immo, potius, nay, rather, even: Mamertina civitas improba antea non erat;

    etiam erat inimica improborum,

    Cic. Verr. 2, 4, 10; id. Deiot. 11, 31:

    hoc idem nostri saepius non tulissent, quod Graeci laudare etiam solent,

    id. Or. 45, 153:

    quid, si ne dives quidem? quid, si pauper etiam?

    id. Par. 6, 1, 42 et saep.:

    tantum abesse dicebat, ut id consentaneum esset, ut maxime etiam repugnaret,

    id. Ac. 2, 9, 28; cf. Lentul. ap. Cic. Fam. 12, 15, 2; Cic. Fin. 2, 17; 5, 20 fin.:

    immo etiam, hoc qui occultari facilius credas, dabo,

    Ter. Hec. 5, 4, 29:

    quin etiam insuper vestem omnem miserae discidit,

    id. Eun. 4, 3, 4; v. immo and quin.—Freq. with comparatives for the sake of intensity, yet, still (in later Lat. replaced by adhuc): He. Mane, nondum audisti, Demea, Quod est gravissimum. De. An quid est etiam amplius? He. Vero amplius, Ter. Ad. 3, 4, 22:

    ut enim in corporibus magnae dissimilitudines sunt: sic in animis exsistunt majores etiam varietates,

    Cic. Off. 1, 30, 107:

    sunt autem etiam clariora vel plane perspicua,

    id. Fin. 5, 20:

    dic, dic etiam clarius,

    id. Verr. 2, 3, 75 fin.:

    plusculum etiam quam concedet veritas,

    id. Fam. 5, 12, 3; Quint. 9, 4, 36:

    Athos mons est adeo elatus, ut credatur altius etiam quam unde imbres cadunt surgere,

    Mel. 2, 2, 10.—Rarely with a comp. in contrast with its own posit.:

    qui magno in aere alieno majores etiam possessiones habent,

    Cic. Cat. 2, 8, 18; id. Tusc. 1, 1, 2; id. Cat. 4, 7, 14:

    ad Alesiam magna inopia, multo etiam major ad Avaricum,

    Caes. B. C. 3, 47, 5.—
    B.
    With the demonstrative notion of the jam predominating, used as an affirmative, certainly, granted, by all means, yes indeed, yes:

    ut sequens probabilitatem, ubicumque haec aut occurrat aut deficiat, aut etiam, aut non respondere possit,

    Cic. Ac. 2, 32, 104; cf. id. ib. 2, 30, 97; id. N. D. 1, 25, 70; id. Rosc. Com. 3, 9: Jupp. Numquid vis? Al. Etiam;

    ut actutum advenias,

    Plaut. Am. 1, 3, 46: Th. Numquid processit ad forum hodie novi? Si. Etiam. Th. Quid tandem? id. Most. 4, 3, 8; Ter. Hec. 5, 3, 13:

    misericordia commotus ne sis. Etiam,

    Cic. Mur. 31, 65; Plin. Ep. 2, 3, 9:

    Zeno in una virtute positam beatam vitam putat. Quid Antiochus? Etiam, inquit, beatam, sed non beatissimam,

    Cic. Ac. 2, 43, 134; id. Planc. 26 fin.:

    quid? etiam,

    id. Att. 4, 5; cf. id. ib. 1, 13, 6; 2, 6 fin.; id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 24: An. Num quid patri subolet? Ge. Nihil etiam, nothing at all, Ter. Phorm. 3, 1, 10:

    nihil etiam audio,

    id. Heaut. 5, 5, 13. —
    C.
    With the idea of time predominating, yet, as yet, even yet, still, even now:

    etsi admodum In ambiguo est etiam, nunc quid de hac re fuat,

    Plaut. Trin. 2, 4, 193; cf. Ter. Hec. 4, 3, 8:

    olim fano consumebatur omne quod profanum erat, ut etiam fit,

    Varr. L. L. 6, § 54 Müll.:

    cum iste etiam cubaret, in cubiculum introductus est,

    Cic. Verr. 2, 3, 23:

    invalidus etiamque tremens, etiam inscius aevi,

    Verg. G. 3, 189; cf. id. A. 6, 485; Sall. C. 61, 4:

    sed tu etiamne astas?

    Plaut. Most. 2, 2, 89; cf. Ter. Eun. 2, 2, 55; id. Hec. 3, 4, 16; id. Heaut. 4, 4, 20:

    quousque tandem abutere, Catilina, patientia nostra? quamdiu etiam furor iste tuus nos eludet?

    how much longer? Cic. Cat. 1, 1.—With negatives:

    quia tibi minas viginti pro amica etiam non dedit,

    not yet, never yet, Plaut. Ps. 1, 3, 46:

    non satis pernosti me etiam, qualis sim,

    Ter. And. 3, 2, 23:

    non dico fortasse etiam quod sentio,

    Cic. Tusc. 1, 6, 12:

    nec plane etiam abisse ex conspectu,

    Caes. B. G. 6, 43, 4:

    improbum facinus, sed fortasse adhuc in nullo etiam vindicatum,

    Cic. Verr. 2, 3, 84:

    nihil suspicans etiam mali,

    Ter. And. 1, 1, 89:

    hunc ego numquam videram etiam,

    id. Eun. 5, 8, 6; 5, 9, 62:

    quid egerint inter se, nondum etiam scio,

    id. Hec. 1, 2, 117; 5, 1, 18; id. Heaut. 3, 3, 35; id. And. 1, 2, 30:

    haec ego omnia, vixdum etiam coetu vestro dimisso, comperi,

    Cic. Cat. 1, 4 fin.
    D.
    In familiar lang., in interrogations, esp. when made indignantly, like our what? pray? etc.:

    etiam caves, ne videat forte hinc te a patre aliquis exiens?

    are you on your guard, pray? Ter. Heaut. 2, 2, 6:

    etiam tu, here, istinc amoves abs te?

    Plaut. As. 3, 3, 124:

    etiam clamas, carnufex?

    what? do you bawl? Plaut. Am. 1, 1, 220; cf. id. ib. 225; 2, 1, 21; id. Most. 2, 1, 30; Ter. Eun. 5, 7, 16; Petr. 21 fin. al.: is mihi etiam gloriabitur se omnes magistratus sine repulsa assecutum? what? and will he boast to me? etc., Cic. Pis. 1, 2; cf. id. Verr. 2, 1, 59; 2, 2, 42 fin.
    E.
    In familiar lang., with imperatives, again, once more: Tr. Circumspice dum, numquis est, Sermonem nostrum qui aucupet. Th. Tutum probe est. Tr. Circumspice etiam, Plaut. Most. 2, 2, 43; 4, 2, 3:

    etiam tu, homo nihili, quod di dant boni, cave culpa tua amissis,

    id. Bacch. 5, 2, 70; cf. Ter. And. 5, 2, 8; id. Hec. 5, 4, 1.—In impatient questions:

    scelerate, etiam respicis?

    are you going to look round? Plaut. Pers. 2, 4, 4:

    etiam vigilas?

    at once, immediately, id. Most. 2, 1, 35:

    etiam aperis?

    id. ib. 4, 2, 28:

    etiam tu taces?

    id. Trin. 2, 4, 113; Ter. Ad. 4, 2, 11:

    etiam tu hinc abis?

    id. Phorm. 3, 3, 9; cf.:

    etiamne abis?

    Plaut. Poen. 1, 3, 22:

    etiamne ambulas?

    id. As. 1, 1, 95.—
    F.
    Etiam atque etiam denotes that an action is done uninterruptedly, incessantly; whence it also conveys the idea of intensity, constantly, perpetually; repeatedly, again and again, over and over; pressingly, urgently: temo superat cogens sublime etiam atque etiam noctis iter, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 73 Müll. (Trag. v. 246 ed. Vahlen):

    etiam atque etiam argumenta cum argumentis comparare,

    Cic. Div. 1, 4; cf. id. Fam. 16, 15:

    optimus quisque confitetur, multa se ignorare et multa sibi etiam atque etiam esse discenda,

    id. Tusc. 3, 28, 69:

    dicere,

    id. Fam. 13, 28:

    commonefacere,

    id. ib. 13, 72:

    affirmare promissa,

    Liv. 22, 13:

    curare, ut, etc.,

    id. 41, 19:

    consulere,

    id. 38, 9: se avertere, Balb. ap. Cic. Att. 8, 15, A, 2:

    queri,

    Cat. 63, 61 et saep.:

    te moneo, hoc etiam atque etiam ut reputes,

    Plaut. Trin. 3, 2, 48:

    cogitare,

    Ter. Eun. 1, 1, 11:

    considerare,

    Cic. de Imp. Pomp. 19 fin.; Liv. 3, 45 fin. Drak.:

    reputare,

    Sall. J. 85, 28:

    videre,

    Cic. Div. in Caecil. 12; id. Ac. 2, 19, 62; Liv. 36, 28:

    aspicere,

    Hor. Ep. 1, 18, 76 et saep.:

    hoc te vehementer etiam atque etiam rogo,

    Cic. Fam. 13, 5, fin.; 13, 28 fin.; cf. id. Verr. 2, 5, 72:

    haec quamquam nihilo meliora sunt, nunc etiam atque etiam multo desperatiora,

    constantly more desperate from day to day, id. Fam. 6, 22 (B. and K. read nunc atque):

    quare etiam atque etiam sunt venti corpora caeca,

    i. e. most positively, Lucr. 1, 295. Vid. Hand Turs. II. pp. 545-578.

    Lewis & Short latin dictionary > etiam

  • 25 evocatus

    ē-vŏco, āvi, ātum, 1, v. a., to call out, call forth; to bring out, draw forth (class. —syn. invito, cito, etc.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    (Tullia) evocavit virum e curia,

    Liv. 1, 48:

    gubernatorem a navi huc,

    Plaut. Am. 3, 3, 12:

    aliquem huc foras,

    id. Cas. 2, 3, 54; id. Bacch. 5, 1, 29; id. Poen. 1, 2, 46:

    hinc foras,

    id. Rud. 2, 5, 22:

    intus foras,

    id. Men. 1, 3, 35; id. Ps. 2, 2, 10:

    aliquem ante ostium,

    id. Men. 4, 2, 111:

    mercatores undique ad se,

    to call together, summon, Caes. B. G. 4, 20, 4; cf.:

    aliquem litteris,

    Cic. Att. 2, 24:

    nostros ad pugnam,

    to call out, challenge, Caes. B. G. 5, 58, 2.—
    2.
    Transf., of inanimate things (mostly post-Aug.):

    sucum quasi per siphonem,

    Col. 9, 14, 15; cf.:

    materiam ad extremas partes fricatione,

    Cels. 4, 14:

    abortum,

    Plin. 28, 19, 77, § 251:

    ut in longitudinem potius quam in latitudinem evocetur (salix),

    Col. 4, 31, 2; cf.:

    vitis evocata ad fructum,

    Plin. 17, 22, 35, § 182.—
    B.
    In partic.
    1.
    Relig. t. t.: deum, to call a deity out of a besieged city, Liv. 1, 55, 4; 5, 21, 5; cf. Macr. S. 3, 9, 2; Dig. 1. 8, 9.—
    2.
    In civil and milit. lang., to call out, summon to appear, sc. soldiers to military service:

    (Metellus) evocat ad se Centuripinorum magistratus et decemprimos,

    Cic. Verr. 2, 2, 67; cf. id. ib. 2, 3, 28:

    senatum omnem ad se Decetiam,

    Caes. B. G. 7, 33:

    principes cujusque civitatis ad se,

    id. ib. 5, 54, 1; cf. id. B. C. 1, 35, 1:

    omnes (senatores),

    id. ib. 1, 3, 1:

    centuriones,

    id. ib. 1, 3, 4 et saep.:

    nominatim nobilissimum et fortissimum quemque ex omnibus civitatibus,

    id. ib. 1, 39, 2; cf. id. B. G. 3, 20, 2; 5, 4, 2; 7, 39, 1:

    reliquas legiones ex hibernis,

    id. B. C. 1, 8, 1:

    equites ex municipiis,

    id. ib. 1, 23, 2:

    hanc (legionem) initio tumultus,

    id. ib. 1, 7 fin.:

    magnam partem oppidanorum ad bellum,

    id. B. G. 7, 58, 4; cf. id. ib. 7, 44 fin.:

    multos undique spe praemiorum,

    id. B. C. 1, 3, 2; cf. id. B. G. 6, 34, 8; Liv. 4, 9 al.—
    II.
    Trop.:

    probitas non praemiorum mercedibus evocata,

    called forth, elicited, Cic. Fin. 2, 31; cf. Quint. 1, 1, 20:

    misericordia nullius oratione evocata,

    called forth, produced, Cic. Deiot. 14, 40; cf.

    indicium,

    Plin. 28, 4, 12, § 47:

    iram, Sen. de Ira, 3, 8: risum lugentibus,

    id. Ep. 29:

    ad aliquem honorem evocatus,

    Caes. B. G. 7, 57, 3:

    eas (tacitas cogitationes) evocat in medium,

    Liv. 9, 17: aliquem in saevitiam ac violentiam, Sen. de Ira, 3, 5; cf.:

    aliquem in laetitiam,

    id. ib. 2, 21 al.; cf. Gron. Sen. Ep. 47, 17.—Hence, Part.: ēvŏcā-tus, a, um; as subst. (cf. evoco, B. 2.): ēvŏcāti, ōrum, m., soldiers who, having served out their time, were called upon to do military duty as volunteers, veterans, Caes. B. G. 7, 65 fin.; Cic. Fam. 3, 6, 5; Sall. C. 59, 3; Suet. Aug. 56 al.

    Lewis & Short latin dictionary > evocatus

  • 26 evoco

    ē-vŏco, āvi, ātum, 1, v. a., to call out, call forth; to bring out, draw forth (class. —syn. invito, cito, etc.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    (Tullia) evocavit virum e curia,

    Liv. 1, 48:

    gubernatorem a navi huc,

    Plaut. Am. 3, 3, 12:

    aliquem huc foras,

    id. Cas. 2, 3, 54; id. Bacch. 5, 1, 29; id. Poen. 1, 2, 46:

    hinc foras,

    id. Rud. 2, 5, 22:

    intus foras,

    id. Men. 1, 3, 35; id. Ps. 2, 2, 10:

    aliquem ante ostium,

    id. Men. 4, 2, 111:

    mercatores undique ad se,

    to call together, summon, Caes. B. G. 4, 20, 4; cf.:

    aliquem litteris,

    Cic. Att. 2, 24:

    nostros ad pugnam,

    to call out, challenge, Caes. B. G. 5, 58, 2.—
    2.
    Transf., of inanimate things (mostly post-Aug.):

    sucum quasi per siphonem,

    Col. 9, 14, 15; cf.:

    materiam ad extremas partes fricatione,

    Cels. 4, 14:

    abortum,

    Plin. 28, 19, 77, § 251:

    ut in longitudinem potius quam in latitudinem evocetur (salix),

    Col. 4, 31, 2; cf.:

    vitis evocata ad fructum,

    Plin. 17, 22, 35, § 182.—
    B.
    In partic.
    1.
    Relig. t. t.: deum, to call a deity out of a besieged city, Liv. 1, 55, 4; 5, 21, 5; cf. Macr. S. 3, 9, 2; Dig. 1. 8, 9.—
    2.
    In civil and milit. lang., to call out, summon to appear, sc. soldiers to military service:

    (Metellus) evocat ad se Centuripinorum magistratus et decemprimos,

    Cic. Verr. 2, 2, 67; cf. id. ib. 2, 3, 28:

    senatum omnem ad se Decetiam,

    Caes. B. G. 7, 33:

    principes cujusque civitatis ad se,

    id. ib. 5, 54, 1; cf. id. B. C. 1, 35, 1:

    omnes (senatores),

    id. ib. 1, 3, 1:

    centuriones,

    id. ib. 1, 3, 4 et saep.:

    nominatim nobilissimum et fortissimum quemque ex omnibus civitatibus,

    id. ib. 1, 39, 2; cf. id. B. G. 3, 20, 2; 5, 4, 2; 7, 39, 1:

    reliquas legiones ex hibernis,

    id. B. C. 1, 8, 1:

    equites ex municipiis,

    id. ib. 1, 23, 2:

    hanc (legionem) initio tumultus,

    id. ib. 1, 7 fin.:

    magnam partem oppidanorum ad bellum,

    id. B. G. 7, 58, 4; cf. id. ib. 7, 44 fin.:

    multos undique spe praemiorum,

    id. B. C. 1, 3, 2; cf. id. B. G. 6, 34, 8; Liv. 4, 9 al.—
    II.
    Trop.:

    probitas non praemiorum mercedibus evocata,

    called forth, elicited, Cic. Fin. 2, 31; cf. Quint. 1, 1, 20:

    misericordia nullius oratione evocata,

    called forth, produced, Cic. Deiot. 14, 40; cf.

    indicium,

    Plin. 28, 4, 12, § 47:

    iram, Sen. de Ira, 3, 8: risum lugentibus,

    id. Ep. 29:

    ad aliquem honorem evocatus,

    Caes. B. G. 7, 57, 3:

    eas (tacitas cogitationes) evocat in medium,

    Liv. 9, 17: aliquem in saevitiam ac violentiam, Sen. de Ira, 3, 5; cf.:

    aliquem in laetitiam,

    id. ib. 2, 21 al.; cf. Gron. Sen. Ep. 47, 17.—Hence, Part.: ēvŏcā-tus, a, um; as subst. (cf. evoco, B. 2.): ēvŏcāti, ōrum, m., soldiers who, having served out their time, were called upon to do military duty as volunteers, veterans, Caes. B. G. 7, 65 fin.; Cic. Fam. 3, 6, 5; Sall. C. 59, 3; Suet. Aug. 56 al.

    Lewis & Short latin dictionary > evoco

  • 27 exiguo

    exĭgŭus, a, um, adj. [exigo, II. B. 5.; cf. contiguus, from contingo; lit., weighed, exact; hence opp. to abundant, beyond measure; cf.: parvus, pusillus, minutus], scanty in measure or number, small, little, petty, short, poor, mean.
    I.
    Adj. (freq. [p. 687] and class.):

    exile et exiguum et vietum cor et dissimile cordis fuisse,

    Cic. Div. 2, 16, 37; cf.:

    me corporis exigui, etc.,

    Hor. Ep. 1, 20, 24;

    and, mus,

    Verg. G. 1, 181:

    oratorem ex immenso campo in exiguum sane gyrum compellitis,

    Cic. de Or. 3, 19, 70; cf.:

    quoniam exiguis quibusdam finibus totum oratoris munus circumdedisti,

    id. ib. 1, 62, 264:

    finis,

    Hor. C. 1, 18, 10:

    alteram partem nimis exiguam atque angustam esse voluisti,

    Cic. Rab. Perd. 3, 9:

    litterae tuae exiguam significationem tuae erga me voluntatis habebant,

    id. Fam. 5, 7, 2;

    exigua et infirma civitas,

    Caes. B. G. 7, 17, 2; cf.:

    pars terrae,

    Cic. Rep. 1, 17:

    campi,

    Hor. C. 2, 9, 24:

    castra,

    Caes. B. G. 5, 49, 7:

    aedificia,

    Hirt. B. G. 8, 5, 1:

    locus eloquentiae,

    Quint. 2, 17, 28:

    toga,

    Hor. Ep. 1, 19, 13; cf.:

    torques,

    id. C. 3, 6, 12:

    elegi,

    id. A. P. 77 et saep.:

    numerus oratorum,

    Cic. de Or. 1, 4, 16; cf.:

    copiae amicorum,

    id. Quint. 1, 2:

    malorum particula,

    Juv. 13, 13:

    copiae,

    Caes. B. C. 2, 39, 3:

    fructus,

    Cic. Par. 6, 3, 49:

    cibus,

    Juv. 14, 301:

    animus,

    id. 13, 190:

    facultates,

    Caes. B. C. 1, 78, 2:

    census,

    Hor. Ep. 1, 1, 43:

    pulvis,

    id. C. 1, 28, 3:

    tempus,

    Cic. de Or. 1, 20, 92; cf.:

    pars unius anni,

    id. Rep. 6, 23:

    pars aestatis,

    Caes. B. G. 4, 20, 1:

    laus,

    Cic. Agr. 2, 2, 5:

    grandis aut exigua (vox),

    Quint. 11, 3, 15; so,

    vox,

    Suet. Ner. 20.—With gen.: abundans corporis exiguusque animi, Claud. ap. Eutr. 2, 381.— Comp.:

    aqua exiguior facta,

    Dig. 43, 11, 1, § 15; ib. 29, 5, 1, § 27; Front. Aquaed. 32:

    cytisum aridum si dabis, exiguius dato,

    Col. Arb. 28; Dig. 30, 1, 14 fin.—Sup.:

    pars exiguissima,

    Ov. H. 14, 115:

    legata,

    Plin. Ep. 7, 24, 7.
    II.
    Subst.
    A.
    exĭgŭum, i, n., a little, a trifle (post-Aug.).—With gen.:

    exiguum campi ante castra erat,

    Liv. 27, 27, 13:

    exiguum spatii,

    id. 22, 24, 8:

    aquae,

    Ov. Tr. 5, 2, 20:

    mellis,

    Plin. 28, 9, 37, § 139:

    temporis,

    id. Ep. 7, 27, 13:

    salutis,

    Sil. 4, 248:

    exiguum de naturae patriaeque veneno,

    Juv. 3, 123: exiguo (sc. tempore) post obitum ipsius, a short time after, etc., Plin. 31, 2, 3, § 7; cf.:

    perquam exiguum sapere,

    Plin. Ep. 3, 6, 1.— Plur.:

    res hodie minor est here quam fuit, atque eadem cras Deteret exiguis aliquid,

    Juv. 3, 23 sq. —
    B.
    exĭgŭus, i, m., a poor man:

    exiguo conceditur misericordia,

    Vulg. Sap. 6, 7.— Adv., shortly, briefly; slightly, scantily, sparingly.
    (α).
    Form exĭgŭe (class.):

    hoc quidem est nimis exigue et exiliter ad calculos revocare amicitiam,

    too narrowly, Cic. Lael. 16, 58:

    exigue sumptum praebent (parentes),

    Ter. Heaut. 1, 2, 33; cf.:

    ratione inita frumentum se exigue dierum XXX. habere,

    hardly, Caes. B. G. 7, 71, 4:

    celeriter exigueque dicere,

    slightly, briefly, Cic. de Or. 3, 36, 144; cf.:

    epistola exigue scripta,

    id. Att. 11, 16, 1:

    exigue atque frigide laudari,

    Gell. 19, 3, 1: Vergilius hunc Homeri versum exigue secutus est, to a slight degree, i. e. not closely, id. 9, 9, 16.—
    (β).
    Form exĭgŭum (post-Aug.):

    dormire,

    Plin. 10, 77, 97, § 209:

    sapere,

    Plin. Ep. 3, 6, 1:

    tument vela,

    Luc. 5, 431.—
    * (γ).
    Form exĭgŭo:

    tangere aliquid,

    Scrib. Comp. 240.

    Lewis & Short latin dictionary > exiguo

  • 28 exiguum

    exĭgŭus, a, um, adj. [exigo, II. B. 5.; cf. contiguus, from contingo; lit., weighed, exact; hence opp. to abundant, beyond measure; cf.: parvus, pusillus, minutus], scanty in measure or number, small, little, petty, short, poor, mean.
    I.
    Adj. (freq. [p. 687] and class.):

    exile et exiguum et vietum cor et dissimile cordis fuisse,

    Cic. Div. 2, 16, 37; cf.:

    me corporis exigui, etc.,

    Hor. Ep. 1, 20, 24;

    and, mus,

    Verg. G. 1, 181:

    oratorem ex immenso campo in exiguum sane gyrum compellitis,

    Cic. de Or. 3, 19, 70; cf.:

    quoniam exiguis quibusdam finibus totum oratoris munus circumdedisti,

    id. ib. 1, 62, 264:

    finis,

    Hor. C. 1, 18, 10:

    alteram partem nimis exiguam atque angustam esse voluisti,

    Cic. Rab. Perd. 3, 9:

    litterae tuae exiguam significationem tuae erga me voluntatis habebant,

    id. Fam. 5, 7, 2;

    exigua et infirma civitas,

    Caes. B. G. 7, 17, 2; cf.:

    pars terrae,

    Cic. Rep. 1, 17:

    campi,

    Hor. C. 2, 9, 24:

    castra,

    Caes. B. G. 5, 49, 7:

    aedificia,

    Hirt. B. G. 8, 5, 1:

    locus eloquentiae,

    Quint. 2, 17, 28:

    toga,

    Hor. Ep. 1, 19, 13; cf.:

    torques,

    id. C. 3, 6, 12:

    elegi,

    id. A. P. 77 et saep.:

    numerus oratorum,

    Cic. de Or. 1, 4, 16; cf.:

    copiae amicorum,

    id. Quint. 1, 2:

    malorum particula,

    Juv. 13, 13:

    copiae,

    Caes. B. C. 2, 39, 3:

    fructus,

    Cic. Par. 6, 3, 49:

    cibus,

    Juv. 14, 301:

    animus,

    id. 13, 190:

    facultates,

    Caes. B. C. 1, 78, 2:

    census,

    Hor. Ep. 1, 1, 43:

    pulvis,

    id. C. 1, 28, 3:

    tempus,

    Cic. de Or. 1, 20, 92; cf.:

    pars unius anni,

    id. Rep. 6, 23:

    pars aestatis,

    Caes. B. G. 4, 20, 1:

    laus,

    Cic. Agr. 2, 2, 5:

    grandis aut exigua (vox),

    Quint. 11, 3, 15; so,

    vox,

    Suet. Ner. 20.—With gen.: abundans corporis exiguusque animi, Claud. ap. Eutr. 2, 381.— Comp.:

    aqua exiguior facta,

    Dig. 43, 11, 1, § 15; ib. 29, 5, 1, § 27; Front. Aquaed. 32:

    cytisum aridum si dabis, exiguius dato,

    Col. Arb. 28; Dig. 30, 1, 14 fin.—Sup.:

    pars exiguissima,

    Ov. H. 14, 115:

    legata,

    Plin. Ep. 7, 24, 7.
    II.
    Subst.
    A.
    exĭgŭum, i, n., a little, a trifle (post-Aug.).—With gen.:

    exiguum campi ante castra erat,

    Liv. 27, 27, 13:

    exiguum spatii,

    id. 22, 24, 8:

    aquae,

    Ov. Tr. 5, 2, 20:

    mellis,

    Plin. 28, 9, 37, § 139:

    temporis,

    id. Ep. 7, 27, 13:

    salutis,

    Sil. 4, 248:

    exiguum de naturae patriaeque veneno,

    Juv. 3, 123: exiguo (sc. tempore) post obitum ipsius, a short time after, etc., Plin. 31, 2, 3, § 7; cf.:

    perquam exiguum sapere,

    Plin. Ep. 3, 6, 1.— Plur.:

    res hodie minor est here quam fuit, atque eadem cras Deteret exiguis aliquid,

    Juv. 3, 23 sq. —
    B.
    exĭgŭus, i, m., a poor man:

    exiguo conceditur misericordia,

    Vulg. Sap. 6, 7.— Adv., shortly, briefly; slightly, scantily, sparingly.
    (α).
    Form exĭgŭe (class.):

    hoc quidem est nimis exigue et exiliter ad calculos revocare amicitiam,

    too narrowly, Cic. Lael. 16, 58:

    exigue sumptum praebent (parentes),

    Ter. Heaut. 1, 2, 33; cf.:

    ratione inita frumentum se exigue dierum XXX. habere,

    hardly, Caes. B. G. 7, 71, 4:

    celeriter exigueque dicere,

    slightly, briefly, Cic. de Or. 3, 36, 144; cf.:

    epistola exigue scripta,

    id. Att. 11, 16, 1:

    exigue atque frigide laudari,

    Gell. 19, 3, 1: Vergilius hunc Homeri versum exigue secutus est, to a slight degree, i. e. not closely, id. 9, 9, 16.—
    (β).
    Form exĭgŭum (post-Aug.):

    dormire,

    Plin. 10, 77, 97, § 209:

    sapere,

    Plin. Ep. 3, 6, 1:

    tument vela,

    Luc. 5, 431.—
    * (γ).
    Form exĭgŭo:

    tangere aliquid,

    Scrib. Comp. 240.

    Lewis & Short latin dictionary > exiguum

  • 29 exiguus

    exĭgŭus, a, um, adj. [exigo, II. B. 5.; cf. contiguus, from contingo; lit., weighed, exact; hence opp. to abundant, beyond measure; cf.: parvus, pusillus, minutus], scanty in measure or number, small, little, petty, short, poor, mean.
    I.
    Adj. (freq. [p. 687] and class.):

    exile et exiguum et vietum cor et dissimile cordis fuisse,

    Cic. Div. 2, 16, 37; cf.:

    me corporis exigui, etc.,

    Hor. Ep. 1, 20, 24;

    and, mus,

    Verg. G. 1, 181:

    oratorem ex immenso campo in exiguum sane gyrum compellitis,

    Cic. de Or. 3, 19, 70; cf.:

    quoniam exiguis quibusdam finibus totum oratoris munus circumdedisti,

    id. ib. 1, 62, 264:

    finis,

    Hor. C. 1, 18, 10:

    alteram partem nimis exiguam atque angustam esse voluisti,

    Cic. Rab. Perd. 3, 9:

    litterae tuae exiguam significationem tuae erga me voluntatis habebant,

    id. Fam. 5, 7, 2;

    exigua et infirma civitas,

    Caes. B. G. 7, 17, 2; cf.:

    pars terrae,

    Cic. Rep. 1, 17:

    campi,

    Hor. C. 2, 9, 24:

    castra,

    Caes. B. G. 5, 49, 7:

    aedificia,

    Hirt. B. G. 8, 5, 1:

    locus eloquentiae,

    Quint. 2, 17, 28:

    toga,

    Hor. Ep. 1, 19, 13; cf.:

    torques,

    id. C. 3, 6, 12:

    elegi,

    id. A. P. 77 et saep.:

    numerus oratorum,

    Cic. de Or. 1, 4, 16; cf.:

    copiae amicorum,

    id. Quint. 1, 2:

    malorum particula,

    Juv. 13, 13:

    copiae,

    Caes. B. C. 2, 39, 3:

    fructus,

    Cic. Par. 6, 3, 49:

    cibus,

    Juv. 14, 301:

    animus,

    id. 13, 190:

    facultates,

    Caes. B. C. 1, 78, 2:

    census,

    Hor. Ep. 1, 1, 43:

    pulvis,

    id. C. 1, 28, 3:

    tempus,

    Cic. de Or. 1, 20, 92; cf.:

    pars unius anni,

    id. Rep. 6, 23:

    pars aestatis,

    Caes. B. G. 4, 20, 1:

    laus,

    Cic. Agr. 2, 2, 5:

    grandis aut exigua (vox),

    Quint. 11, 3, 15; so,

    vox,

    Suet. Ner. 20.—With gen.: abundans corporis exiguusque animi, Claud. ap. Eutr. 2, 381.— Comp.:

    aqua exiguior facta,

    Dig. 43, 11, 1, § 15; ib. 29, 5, 1, § 27; Front. Aquaed. 32:

    cytisum aridum si dabis, exiguius dato,

    Col. Arb. 28; Dig. 30, 1, 14 fin.—Sup.:

    pars exiguissima,

    Ov. H. 14, 115:

    legata,

    Plin. Ep. 7, 24, 7.
    II.
    Subst.
    A.
    exĭgŭum, i, n., a little, a trifle (post-Aug.).—With gen.:

    exiguum campi ante castra erat,

    Liv. 27, 27, 13:

    exiguum spatii,

    id. 22, 24, 8:

    aquae,

    Ov. Tr. 5, 2, 20:

    mellis,

    Plin. 28, 9, 37, § 139:

    temporis,

    id. Ep. 7, 27, 13:

    salutis,

    Sil. 4, 248:

    exiguum de naturae patriaeque veneno,

    Juv. 3, 123: exiguo (sc. tempore) post obitum ipsius, a short time after, etc., Plin. 31, 2, 3, § 7; cf.:

    perquam exiguum sapere,

    Plin. Ep. 3, 6, 1.— Plur.:

    res hodie minor est here quam fuit, atque eadem cras Deteret exiguis aliquid,

    Juv. 3, 23 sq. —
    B.
    exĭgŭus, i, m., a poor man:

    exiguo conceditur misericordia,

    Vulg. Sap. 6, 7.— Adv., shortly, briefly; slightly, scantily, sparingly.
    (α).
    Form exĭgŭe (class.):

    hoc quidem est nimis exigue et exiliter ad calculos revocare amicitiam,

    too narrowly, Cic. Lael. 16, 58:

    exigue sumptum praebent (parentes),

    Ter. Heaut. 1, 2, 33; cf.:

    ratione inita frumentum se exigue dierum XXX. habere,

    hardly, Caes. B. G. 7, 71, 4:

    celeriter exigueque dicere,

    slightly, briefly, Cic. de Or. 3, 36, 144; cf.:

    epistola exigue scripta,

    id. Att. 11, 16, 1:

    exigue atque frigide laudari,

    Gell. 19, 3, 1: Vergilius hunc Homeri versum exigue secutus est, to a slight degree, i. e. not closely, id. 9, 9, 16.—
    (β).
    Form exĭgŭum (post-Aug.):

    dormire,

    Plin. 10, 77, 97, § 209:

    sapere,

    Plin. Ep. 3, 6, 1:

    tument vela,

    Luc. 5, 431.—
    * (γ).
    Form exĭgŭo:

    tangere aliquid,

    Scrib. Comp. 240.

    Lewis & Short latin dictionary > exiguus

  • 30 fletus

    1.
    flētus, a, um, Part. and P. a., from fleo.
    2.
    flētus, ūs, m. [fleo], a weeping, wailing, lamenting.
    I.
    Lit. (class.; in sing. and plur.): nemo me lacrimis decoret nec funera fletu Faxit, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 15, 34 (Epigr. 1, 3, p. 162 ed. Vahl.); cf.: quantum fletum factum audivi! Cato ap. Gell. 10, 3, 17; and:

    quod usque eo visum est indignum, ut urbe tota fletus gemitusque fieret,

    Cic. Rosc. Am. 9, 24:

    lugubris lamentatio fletusque maerens,

    id. Tusc. 1, 13, 30:

    mulierum,

    id. Verr. 2, 4, 21, § 47:

    fletus cum singultu,

    id. Planc. 31, 76:

    prae fletu et dolore,

    for tears, id. Att. 11, 7, 6:

    assiduo fletu sororis,

    id. Clu. 6, 15:

    haec magna cum misericordia fletuque pronuntiantur,

    Caes. B. C. 2, 12 fin.:

    clamore ac fletu omnia compleri,

    id. B. G. 5, 33 fin.:

    fletum populo movere,

    Cic. de Or. 1, 53, 228:

    fletum reprimere,

    id. Rep. 6, 15:

    magno fletu auxilium petere,

    Caes. B. G. 1, 32, 1:

    virginum precibus et fletu excitati,

    id. B. C. 2, 4, 3:

    cum ille erumpit fletus,

    Quint. 6, 2, 7: fletibus [p. 759] natos, laetitia defunctos prosequi, id. 5, 11, 38:

    nullis ille movetur fletibus,

    Verg. A. 4, 439.—
    II.
    Transf., concr., = lacrimae, tears:

    fletu super ora refuso,

    Ov. M. 11, 658; so ib. 673.

    Lewis & Short latin dictionary > fletus

  • 31 frango

    frango, frēgi, fractum, 3, v. a. [root in Gr. FPAT, rhêgnumi, rhêgma, rhôgaleos; Goth. Brikkan; Irish brissim; Germ. brechen; Engl. break; but cf. Fick, Vergl. Wörterb. p. 182, and v. the letter F], to break, break in pieces, dash to pieces, shiver, break in two (cf.: rumpo, diffringo).
    I.
    Lit.: hastas frangit quatitque, Enn. ap. Macr. S. 6, 3 (Ann. v. 435 ed. Vahl.); cf.: aes sonit, franguntur hastae, id. Fragm. ap. Non. 504, 33 (Trag. v. 213 ed. Vahl.): fraxinus frangitur atque abies consternitur alta, is broken, felled, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 195 ed. Vahl.):

    simulacra,

    Lucr. 6, 419:

    milvo est quoddam bellum quasi naturale cum corvo: ergo alter alterius ubicumque nactus est ova, frangit,

    Cic. N. D. 2, 49, 125:

    anulus aureus fractus et comminatus est,

    id. Verr. 2, 4, 25, § 56:

    compluribus navibus fractis,

    dashed to pieces, Caes. B. G. 4, 29, 3:

    naves,

    Hor. A. P. 20:

    navem is fregit apud Andrum insulam,

    Ter. And. 1, 3, 17; cf. Auct. Her. 4, 44, 57:

    domus fracta conjectu lapidum,

    Cic. Att. 4, 3, 2:

    janua frangatur, latret canis,

    Hor. S. 1, 2, 128:

    patinam,

    id. ib. 2, 8, 72:

    lagenam,

    id. ib. 81:

    crystallina,

    Mart. 14, 111:

    aulas in caput,

    Plaut. Capt. 1, 1, 21:

    corpora ad saxum,

    Verg. A. 3, 625:

    vindices rerum capitalium laqueo gulam fregere,

    broke his neck, strangled him, Sall. C. 55, 5:

    cervices civium Romanorum in carcere,

    Cic. Verr. 2, 5, 57, § 147; id. Vatin. 11, 26:

    senile guttur parentis impiā manu,

    Hor. Epod. 3, 2:

    cerebrum,

    Verg. A. 5, 413:

    brachium,

    Cic. de Or. 2, 62, 253; cf.

    coxam,

    Plin. Ep. 2, 1, 5:

    crus,

    Hor. Ep. 1, 17, 59:

    crura,

    Cic. Phil. 13, 12, 27; Suet. Aug. 67; id. Tib. 44; Vulg. Johan. 19, 31:

    cornu in arbore,

    Ov. F. 5, 121:

    non ego te, tigris ut aspera Gaetulusve leo, frangere persequor,

    to tear in pieces, Hor. C. 1, 23, 10; cf.:

    indomitos ut cum Massyla per arva Armenti reges magno leo fregit hiatu, etc.,

    Stat. Th. 11, 28; Val. Fl. 2, 458; Plin. 8, 40, 61, § 150:

    nubes in montem actae non franguntur, sed circumfunduntur,

    Sen. Q. N. 2, 28, 2.—
    B.
    Transf., in gen., to break up small, to grind, bruise, crush (freq. since the Aug. per.):

    glebam bidentibus,

    Verg. G. 2, 400;

    glebas,

    id. ib. 3, 161:

    fruges robore saxi,

    Lucr. 1, 882:

    farra saxo,

    Val. Fl. 2, 448:

    hordeum molis,

    Plin. 18, 7, 14, § 72:

    granum dentibus,

    id. 18, 24, 54, § 196:

    fabam,

    id. 19, 3, 15, § 40:

    glandem (sues),

    Verg. G. 2, 72:

    testes homini,

    Plin. 11, 49, 110, § 263:

    toros,

    to press, throw one's self upon, Mart. 2, 59, 3; 4, 8, 6: comam in gradus, to twist, braid, Quint. 1, 6, 44:

    mare montis ad ejus Radices frangit fluctus,

    breaks, Lucr. 6, 695; cf.:

    quam (fortunam) existimo levem et imbecillam ab animo firmo et gravi tamquam fluctum a saxo frangi oportere,

    Cic. Fam. 9, 16, 6:

    fluctus (scopulus),

    Luc. 6, 266:

    undam,

    Ov. F. 4, 282:

    aquas,

    Quint. 9, 4, 7:

    amnem nando,

    Luc. 8, 374; cf. Sil. 3, 457; 8, 555:

    iter,

    i. e. turn off from it, Stat. Th. 12, 232.
    II.
    Trop., to break down, subdue, weaken, diminish, violate; to soften, move, touch:

    quem (Viriathum) C. Laelius praetor ita fregit et comminuit ferocitatemque ejus ita repressit, ut, etc.,

    broke down, subdued, Cic. Off. 2, 11 fin.; cf.:

    fractam illam et debilitatam vim suam, etc.,

    id. Fam. 1, 9, 2:

    quem series immensa laborum fregerit,

    Ov. H. 9, 6:

    nationes frangere domareque,

    Cic. Prov. Cons. 13, 33:

    proeliis calamitatibusque fracti,

    Caes. B. G. 1, 31, 7:

    victi sumus igitur, aut, si vinci dignitas non potest, fracti certe et abjecti,

    Cic. Fam. 4, 7, 2:

    te ut ulla res frangat?

    would break, shake thy resolution, id. Cat. 1, 9, 22; cf.:

    frangi metu, cupiditate,

    id. Off. 1, 20, 68:

    fractus ac debilitatus metu,

    id. de Or. 1, 26, 121:

    flecti animo atque frangi,

    id. Sull. 6, 18:

    frangi animo,

    id. Phil. 2, 15, 37:

    dolore,

    id. Fin. 2, 29, 95:

    misericordiā,

    id. Att. 7, 12, 3:

    pudore,

    id. Tusc. 2, 21, 48 et simil.; cf.

    also: aliquem auctoritate,

    id. ib. 1, 21 fin.:

    aliquem patientiā,

    id. Brut. 25, 95: quae (vis) summas frangit infirmatque opes, Poët. ap. Cic. Rab. Post. 10, 28:

    debilitatur ac frangitur eloquentia,

    Tac. Dial. 39:

    mollis illa educatio, quam indulgentiam vocamus, nervos omnes et mentis et corporis frangit,

    Quint. 1, 2, 6:

    frangitur vox,

    id. 11, 3, 20; cf. id. 12, 11, 2:

    vox Auditur fractos sonitus imitata tubarum,

    Verg. G. 4, 72:

    et illa (littera), quae est sexta nostrarum (i. e. F) quoties aliquam consonantem frangit, ut in hoc ipso frangit, multo fit horridior,

    i. e. weakens, Quint. 12, 10, 29 Spald. (v. the passage in its connection); cf. id. 1, 4, 11:

    primum divisit ineleganter: duo enim genera quae erant, fecit tria: hoc est non dividere, sed frangere,

    Cic. Fin. 2, 9, 26; cf.:

    frangas citius quam corrigas, quae in pravum induruerunt,

    Quint. 1, 3, 12:

    bellum proeliis frangere,

    Cic. Prov. Cons. 13, 32:

    dignitatem,

    id. Fam. 9, 16, 6:

    hunc (pedum dolorem) abstinentiā, sanctitate vicit et fregit,

    Plin. Ep. 1, 12, 5:

    ut equorum cursum delicati minutis passibus frangunt,

    Quint. 9, 4, 113:

    animos frangi et debilitari molestiā,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 1, § 2:

    ingenium (mala),

    Ov. Tr. 3, 14, 33:

    sublimia pectora (Venus et vinum),

    id. F. 1, 301:

    ego unus contudi et fregi exsultantis praedonis audaciam,

    Cic. Phil. 13, 13 fin.; cf. id. Fragm. ap. Non. 301, 8 (id. Rep. 3, 36 ed. Mos.):

    furorem et petulantiam alicujus,

    id. Pis. 14, 31:

    libidines,

    id. Leg. 3, 13, 31:

    odium iramque (risus),

    Quint. 6, 3, 9:

    impetum cogitationis (membranae),

    id. 10, 3, 31:

    consilium alicujus,

    Cic. Fam. 4, 4, 4; cf.:

    sententiam alicujus,

    id. ib. 1, 4, 1:

    foedus,

    id. Pis. 12, 28; id. Scaur. 42:

    fidem,

    id. Rosc. Com. 6, 16:

    jura pudicitiae,

    Prop. 4 (5), 5, 28:

    mandata,

    Hor. Ep. 1, 13, 19:

    fas,

    Grat. Cyneg. 451:

    morantem diem mero (= breviorem reddere),

    to shorten, Hor. C. 2, 7, 6:

    vina,

    i. e. to weaken, dilute, Mart. 14, 103; Plin. 14, 22, 28, § 138:

    cum frangerem jam ipse me cogeremque illa ferre toleranter,

    Cic. Fam. 4, 6, 2:

    nec animus tantis se laboribus frangeret, neque, etc.,

    id. Arch. 11, 29:

    ante quam calores aut frigora se fregerunt,

    diminished, abated, Varr. R. R. 2, 2, 18; cf.:

    Scaevola paulum quiescet, dum se calor frangat,

    Cic. de Or. 1, 62, 265:

    fracti aestus et nondum orta frigora,

    Cels. 7, 7, 4 fin.; cf.:

    fluctus se frangit,

    Sen. Med. 392:

    glacies se frangit,

    id. Q. N. 4, 5, 4.—Hence, fractus, a, um, P. a., weakened, weak, feeble, faint:

    jamque adeo fracta est aetas effetaque tellus Vix animalia parva creat,

    Lucr. 2, 1151:

    quod me audis fractiorem esse animo,

    i. e. more disheartened, less courageous, Cic. Att. 11, 12, 4; cf.:

    spes amplificandae fortunae fractior,

    id. Lael. 16, 59:

    in compositione fractus,

    powerless, feeble, Quint. 12, 10, 12; cf.:

    quid est tam fractum, tam minutum, tam in ipsa concinnitate puerile?

    Cic. Brut. 83, 287; and:

    corruptum et omnibus vitiis fractum dicendi genus,

    Quint. 10, 1, 125: corrupta oratio maxime comprehensione obscura, compositione fracta consistit, id. [p. 777] 8, 3, 57:

    effeminata et fracta impudicis modis (musice),

    id. 1, 10, 31.

    Lewis & Short latin dictionary > frango

  • 32 labasco

    lăbasco, ĕre, v. n. inch., and lăba-scor, ci, v. dep. [labo], to totter, be ready to fall (ante-and post-class.).
    I.
    Lit.:

    quod crebro tunditur ictu, vincitur in longo spatio tamen atque labascit,

    Lucr. 4, 1285; 1, 537.—
    II.
    Trop., to waver, give way, yield. —Form labascor, Att. ap. Non. 473, 9:

    postquam vidit misericordia labasci mentem infirmam populi,

    Varr. ib. 473, 11.—Form labasco:

    leno labascit,

    Plaut. Rud. 5, 3, 38:

    labascit victus uno verbo,

    Ter. Eun. 1, 2, 98; id. Ad. 2, 2, 31:

    animum vi quadam nova ictum labascere,

    Gell. 15, 2, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > labasco

  • 33 labascor

    lăbasco, ĕre, v. n. inch., and lăba-scor, ci, v. dep. [labo], to totter, be ready to fall (ante-and post-class.).
    I.
    Lit.:

    quod crebro tunditur ictu, vincitur in longo spatio tamen atque labascit,

    Lucr. 4, 1285; 1, 537.—
    II.
    Trop., to waver, give way, yield. —Form labascor, Att. ap. Non. 473, 9:

    postquam vidit misericordia labasci mentem infirmam populi,

    Varr. ib. 473, 11.—Form labasco:

    leno labascit,

    Plaut. Rud. 5, 3, 38:

    labascit victus uno verbo,

    Ter. Eun. 1, 2, 98; id. Ad. 2, 2, 31:

    animum vi quadam nova ictum labascere,

    Gell. 15, 2, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > labascor

  • 34 mansues

    mansŭēs, ŭis, and ētis, adj. [manussuesco], tamed, tame (ante- and post-class. for mansuetus, v. mansuesco fin.): mansues pro mansueto, dixit Cato in epistola ad filium, Cato ap. Fest. p. 154 Müll.; cf. Paul. ex Fest. p. 152, 125 Müll.: leonem facere mansuem, Varr. ap. Non. 483, 9 sq.:

    mitis et mansues,

    Gell. 5, 14, 21:

    scio ferocissimos equos atque truces mansuetos et mansues factos,

    App. M. 7, 23, p. 198, 8:

    ursa mansues,

    id. ib. 11, 7, p. 261, 1.—
    II.
    Trop., mild, soft, gentle: nunc si me matrem mansues misericordia capsit, Att. ap. Non. 483, 11 (Trag. Rel. v. 453 Rib.):

    reddam ego te ex fera fame mansuetem,

    Plaut. As. 1, 2, 19; cf. Plin. 8, 9, 9, § 27:

    nequeone ego ted interdictis facere mansuetem meis?

    Plaut. As. 3, 1, 1 Ussing.

    Lewis & Short latin dictionary > mansues

  • 35 pars

    pars, partis ( gen. sing. PARTVS, Inscr. Corp. Lat. 197, 12; acc. partim, Cic. de Or. 2, 22, 94; Liv. 26, 46, 8; 31, 36, 9; 23, 11, 11; Sall. J. 89, 1; id. H. 2, 41, 1; v. infra fin.; abl. parti, Plaut. Men. 3, 2, 14; Varr. R. R. 1, 13, 5; Lucr. 1, 1113; 4, 515; nom. plur. parteis, Varr. L. L. 5, 4, 21; gen. plur. partum, Caes. ap. Charis. p. 114 P.), f. [root por; Gr. eporon, gave; peprôtai, is given, destined; Lat. portio; cf. parare], a part, piece, portion, share, etc.
    I.
    In gen.:

    ne expers partis esset de nostris bonis,

    Ter. Heaut. 4, 1, 39:

    urbis, imperil,

    Cic. Verr. 2, 5, 32, § 84:

    duae partes frumenti,

    id. ib. 2, 3, 19, §

    48: magnas partes habuit publicorum,

    id. Rab. Post. 2, 4:

    dare partes amicis,

    id. ib.:

    Belgae pertinent ad inferiorem partem fluminis Rheni,

    Caes. B. G. 1, 1:

    copias in quattuor partes distribuerat,

    Sall. J. 101, 3:

    locare agrum partibus,

    Plin. Ep. 9, 37, 3:

    pars occidentalis Jordanis,

    the west side, Vulg. Jos. 23, 4.—
    2.
    Magna, bona, multa, major, maxima pars, many, a good many, the majority:

    magna pars in iis civitatibus,

    Cic. Balb. 8, 21:

    major pars populi,

    id. Agr. 2, 9, 22:

    maxima pars hominum,

    Hor. S. 2, 3, 121; cf.:

    minor pars populi,

    Cic. Agr. 2, 7, 18:

    multa pars mei,

    Hor. C. 3, 30, 6.—
    3.
    Pars, some, partitively (= partim):

    faciunt pars hominum,

    Plaut. Trin. 1, 1, 13; id. Most. 1, 2, 33; id. Capt. 2, 1, 36: pars levem ducere equitum jacturam;

    pars, etc.,

    Liv. 22, 8; cf. id. 21, 7; 23; 20:

    pars triumphos suos ostentantes,

    Sall. J. 31, 10:

    poscebantque pericula, pars virtute, multi ferocia et cupidine praemiorum,

    Tac. H. 5, 11:

    tergora deripiunt costis et viscera nudant: Pars in frusta secant,

    Verg. A. 1, 212.—Rarely of a single person:

    cum pars Niliacae plebis, cum verna Canopi, Crispinus ventilet, etc.,

    Juv. 1, 26.—
    4.
    Parte, in part, partly:

    (poma) quae candida parte, Parte rubent,

    Ov. M. 3, 483:

    melichloros est geminus, parte flavus, parte melleus,

    Plin. 37, 11, 73, § 191.—Esp., with magnā, maximā, etc.:

    ab semisomnis ac maximā parte inermibus refringi,

    Liv. 9, 24, 12 Weissenb. ad loc.:

    invalido exercitu et magnā parte pestilentiā absumpto,

    id. 24, 34, 14:

    quod saxum magnā parte ita proclive est,

    id. ib.; 41, 6, 6.—
    5.
    Pro parte, for one's share or quota, Cic. Verr. 2, 2, 59, § 145.—
    6.
    Ex parte, in part, partly:

    ex parte gaudeo,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 3, § 9:

    de decem viris sacrorum ex parte de plebe creandis,

    Liv. 6, 42, 2.—Esp.,
    b.
    Ex ullā, ex aliquā, ex magnā, ex maximā parte, in any, etc., degree, measure, etc.:

    si ullā ex parte sententia hujus interdicti infirmata sit,

    Cic. Caecin. 13, 38; id. Rosc. Com. 12, 33:

    ex magnā parte tibi assentior,

    id. Att. 7, 3, 3:

    aut omnino, aut magnā ex parte,

    id. Tusc. 1, 1, 1:

    saucii ex magnā parte milites,

    Liv. 21, 56, 8:

    ne minimā quidem ex parte,

    not in the slightest degree, Cic. Off. 1, 22, 76.—
    7.
    Multis partibus, by a great deal, much: omnibus partibus, in all respects, altogether:

    non multis partibus malit,

    Cic. Fin. 3, 11, 36:

    quoniam numero multis partibus esset inferior,

    Caes. B. C. 3, 84; 3, 80:

    in Hortensii sententiam multis partibus plures ituros,

    Cic. Fam. 1, 2, 2; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 3:

    omnium virorum bonorum vitam omnibus partibus plus habere semper boni quam mali,

    in all respects, every way, Cic. Fin. 5, 31, 91.—
    8.
    In parte, in part, partly (cf. ex parte, supra):

    in parte expeditior, in parte difficilior,

    Quint. 5, 7, 22; 11, 2, 34:

    in parte verum videtur,

    id. 2, 8, 6; 4, 5, 13; 10, 7, 25.—
    9.
    Pro meā, tuā, suā parte, or simply pro parte (for the stronger pro virili parte, v. virilis, II. 2.), for my, your, or his share, to the best of my, your, his, etc., ability:

    quibus aliquid opis fortasse ego pro meā, tu pro tuā, pro suā quisque parte ferre potuisset,

    Cic. Fam. 15, 15, 3:

    pro meā parte adjuvi, ut, etc.,

    id. ib. 5, 2, 9:

    sciunt ii, qui me norunt, me pro illā tenui infirmāque parte id maxime defendisse, ut, etc.,

    id. Rosc. Am. 47, 136:

    quisquis adest operi, plus quam pro parte laborat,

    Ov. F. 4, 301.—Likewise,
    10.
    In partem, i. q. pro parte, en merei, for one's share, to the best of one's ability:

    quodsi pudica mulier in partem juvet Domum (i. e. quae ad eam proprie pertinet),

    Hor. Epod. 2, 39 (for which:

    age sis tuam partem nunc iam hunc delude,

    Plaut. As. 3, 3, 89 Fleck., where others read tu in partem).—
    11.
    Acc. absol.: magnam, maximam partem, in great part, for the most part:

    magnam partem ex iambis nostra constat oratio,

    Cic. Or. 56, 189; Liv. 5, 14:

    maximam partem ad arma trepidantes caedes oppressit,

    id. 9, 37, 9:

    maximam partem lacte atque pecore vivunt,

    Caes. B. G. 4, 1.—So, bonam partem, Lucr. 6, 1249.—
    12.
    In eam partem.
    a.
    On that side:

    in eam partem accipio,

    i. e. in that sense, Ter. Eun. 5, 2, 37:

    in eam partem peccant, quae cautior est,

    Cic. Rosc. Am. 20, 56.—
    b.
    On that account, with that intent, to the end that:

    moveor his rebus omnibus, sed in eam partem, ut salvi sint vobiscum omnes,

    Cic. Cat. 4, 2, 3:

    has litteras scripsi in eam partem, ne me motum putares,

    id. Att. 16, 1, 6.—
    13.
    In aliam partem, in the opposite direction:

    antehac est habitus parcus... is nunc in aliam partem palmam possidet,

    for the opposite quality Plaut. Most. 1, 1, 32.—
    14.
    In utramque partem, on both sides, for and against, pro and con: nullam in partem, on neither side: in mitiorem, in optimam partem, in the most mild or most favorable manner, Cic. Att. 15, 23 init.:

    magna vis est fortunae in utramque partem, vel secundas ad res, vel adversas,

    id. Off. 2, 6, 19:

    neutram in partem,

    id. ib.:

    neque ego ullam in partem disputo,

    id. Verr. 2, 5, 3, § 6:

    mitiorem in partem interpretari,

    id. Mur. 31, 64:

    in optimam partem aliquid accipere,

    id. Att. 10, 3, 2; id. Fam. 14, 2, 3: in partem aliquem vocare, to call upon one to take his share, to summon to a division of any thing, id. Caecin. 4, 12.—
    15.
    Nullā parte, by no means, not at all, Ov. H. 7, 110; Quint. 2, 16, 18.—
    b.
    Omni parte, and omni a and ex parte, in every respect, entirely:

    gens omni parte pacata,

    Liv. 41, 34; Hor. S. 1, 2, 38:

    quod sit omni ex parte... perfectum,

    Cic. Lael. 21, 79:

    omnique a parte placebam,

    Ov. H. 15, 45.—
    16.
    Per partes, partly, partially:

    quod etsi per partes nonnumquam damnosum est, in summā tamen fit compendiosum,

    Col. 1, 4, 5:

    per partes emendare aliquid,

    Plin. Ep. 2, 5, 10; Dig. 12, 1, 13.—
    17.
    In omnes partes, in every respect, altogether:

    Brundusii jacere in omnes partes est molestum,

    Cic. Att. 11, 6, 2; id. Fam. 4, 10, 2; 13, 1, 2.
    II.
    In partic.
    A.
    A party, faction, side, etc. (usu. in plur.; syn. factio).
    (α).
    Sing.:

    timeo huic nostrae parti, quid hic respondeat,

    Ter. And. 2, 5, 8:

    cum non liceret mihi nullius partis esse,

    Cic. Fam. 10, 31, 1:

    a parte heredum intraverant duo,

    Plin. Ep. 6, 31, 10:

    nec ex advocatis partis adversae judex eligendus,

    of the opposite party, Quint. 5, 6, 6; 7, 9, 14; 12, 9, 19 et saep.:

    ut alius in aliam partem mente atque animo traheretur,

    Caes. B. C. 1, 21.—Hence, esp.: ex alterā parte, on the other hand:

    omnia ex alterā parte collocata,

    Cic. Off. 3, 3, 11:

    si videatis catenas, non minus profecto vos ea species moveat, quam si ex alterā parte cernatis, etc.,

    Liv. 22, 59, 15:

    idem ex alterā parte et ancilla fecit,

    Petr. 18 fin.:

    parvuli amplexi patrem tenebant. Ex alterā parte uxor maritum osculis fatigabat,

    Just. 23, 2, 9; cf. Cic. Or. 32, 114.—
    (β).
    Plur. (class.;

    esp. freq. in Tac.),

    Cic. Phil. 13, 20, 47:

    erat, inquit, illarum partium,

    id. Quint. 21, 69:

    in duas partes discedunt Numidae,

    Sall. J. 13, 1:

    ita omnia in duas partes abstracta sunt,

    id. ib. 41, 5:

    mihi a spe, metu, partibus rei publicae animus liber erat,

    id. C. 4, 2:

    ducere aliquem in partes,

    Tac. A. 15, 51:

    trahere,

    id. ib. 4, 60:

    transire in partes,

    id. H. 1, 70. —
    B.
    In plur., a part, character, on the stage: primas partes qui aget, is erit Phormio, [p. 1307] the first part, the principal character, Ter. Phorm. prol. 27:

    cur partes seni Poëta dederit, quae sunt adulescentium,

    a youthful part, id. Heaut. prol. 1; 10:

    esse primarum, secundarum, aut tertiarum partium,

    Cic. Div. in Caecil. 15, 51:

    servus primarum partium,

    id. Fl. 27, 65.—
    2.
    Transf. beyond the lang. of the theatre, a part, function, office, duty, etc.—In plur. (class.):

    sine illum priores partes hosce aliquot dies Apud me habere,

    Ter. Eun. 1, 2, 71:

    in scribendo priores partes alicui tribuere,

    Cic. Q. Fr. 3, 4, 4:

    puero me hic sermo inducitur, ut nullae esse possent partes meae,

    so that I could not take a part in it, id. Att. 13, 19, 4:

    constantiae, moderationis, temperantiae, verecundiae partes,

    id. Off. 1, 28, 98:

    has partes lenitatis et misericordiae, quas me natura ipsa docuit semper egi libenter,

    id. Mur. 3, 6:

    partes accusatoris obtinere,

    id. Quint. 2, 8; id. Rosc. Am. 34, 95:

    tuum est hoc munus, tuae partes, etc.,

    id. Fam. 11, 5, 3:

    promitto atque confirmo, me... imperatoris suscepturum officia atque partes,

    id. ib. 3, 10, 8:

    Antonii audio esse partes, ut de totā eloquentiā disserat,

    id. de Or. 2, 7, 26:

    transactis jam meis partibus ad Antonium audiendum venistis,

    id. ib. 2, 4, 15; id. Att. 7, 26, 2: ut ad partes paratus veniat, qs. prepared to act his part, Varr. R. R. 2, 5; so,

    ad partes parati,

    Ov. Am. 1, 8, 87; cf. Liv. 3, 10; Gai. Inst. 4, 160; Mos. et Rom. Leg. Coll. 14, 3, 2.—In sing. (mostly post-Aug.):

    haec igitur tibi reliqua pars est,... ut rem publicam constituas, etc.,

    Cic. Marc. 9, 27:

    pars consilii pacisque,

    Tac. H. 3, 46:

    videri alia quoque hujus partis atque officii,

    Quint. 11, 3, 174:

    pars defensoris tota est posita in refutatione,

    id. 5, 13, 1:

    neglegentiae, humilitatis,

    id. 9, 4, 35 et saep. (v. Bonnell, Lex. Quint. p. 627).—
    C.
    A lot, portion, fate:

    hancine ego partem capio ob pietatem praecipuam?

    Plaut. Rud. 1, 3, 4.—
    D.
    A portion, share, of food, Petr. 33:

    equiti Romano avidius vescenti partes suas misit,

    Suet. Calig. 18.—Also, the remains of a meal, App. M. 2, p. 125 med.
    E.
    A task, lesson:

    puer frugi est, decem partes dicit,

    Petr. 75, 4; 46, 3; 58, 7; Inscr. Grut. 625, 8; Inscr. Orell. 2872.—
    F.
    A part, place, region, of the earth.—In plur., Cic. Fam. 12, 7, 2:

    Orientis partes,

    id. Mur. 41, 89:

    in extremis ignoti partibus orbis,

    Ov. Tr. 3, 3, 3; cf. Ruhnk. on Ov. H. 18, 197.—
    G.
    In counting or calculating, a part, fraction; one half, one third, etc., as the context indicates:

    tres jam copiarum partes,

    fourths, Caes. B. G. 1, 12:

    agri partes duae,

    thirds, Liv. 8, 1:

    duabus partibus peditum amissis,

    id. 21, 40:

    mulctae novem partes,

    tenths, Nep. Timol. 4.—
    H.
    A part of the body, member:

    nam lingua mali pars pessima servi,

    Juv. 9, 121.—Esp., the private parts, Ov. F. 1, 437; id. A. A. 2, 584; Auct. Priap. 30; 38; Phaedr. 4, 7.—Of a testicle, Col. 7, 11.—Hence, adv.: partim (old acc. sing.), partly, in part, a part, some of, some.
    A.
    Lit.
    (α).
    With gen.: cum partim illorum saepe ad eundem morem erat, Cato ap. Gell. 10, 13, 2:

    atque haud scio an partim eorum fuerint, qui, etc.,

    id. ib. 7, 3, 16: utrum neglegentia partim magistratuum, an, etc., nescio, Quadrig. ap. Gell. 10, 13, 4:

    Bruttios Apulosque, partim Samnitium ac Lucanorum defecisse ad Poenos,

    Liv. 23, 11.—So, repeated:

    corpora partim Multa virum terrae infodiunt avectaque partim Finitimos tollunt in agros,

    Verg. A. 11, 204:

    partim... partim: cum partim ejus praedae profundae libidines devorassent, partim nova quaedam et inaudita luxuries, partim etiam, etc.,

    Cic. Pis. 21, 48:

    eorum autem ipsorum partim ejus modi sunt, ut, etc.,

    id. Off. 2, 21, 9; 72; id. de Or. 2, 22, 94; 1, 31, 141:

    partim copiarum ad tumulum expugnandum mittit, partim ipse ad arcem ducit,

    Liv. 26, 46:

    eorum autem, quae objecta sunt mihi, partim ea sunt, etc.,

    id. 42, 41, 2; Nep. Att. 7, 2.—
    (β).
    With ex:

    ex quibus partim tecum fuerunt, partim, etc.,

    Cic. Vatin. 7, 16:

    partim ex illis distracti ac dissipati jacent,

    id. Leg. 2, 17, 42:

    cum partim e nobis ita timidi sint, ut, etc.,... partim, etc.,

    id. Phil. 8, 11, 32:

    ex dubiis partim nobis ipsis ad electionem sunt libera, partim aliorum sententiae commissa,

    Quint. 3, 4, 8.—
    (γ).
    Absol. (so most freq.): animus partim uxoris misericordiā Devinctus, partim victus hujus injuriis, partly,... partly; in part,... in part, Ter. Hec. 1, 2, 92 sq.:

    partim quae perspexi his oculis, partim quae accepi auribus,

    id. ib. 3, 3, 3:

    amici partim deseruerint me, partim etiam prodiderint,

    Cic. Q. Fr. 1, 3, 5:

    diuturni silentii... non timore aliquo, sed partim dolore, partim verecundiā, finem hodiernus dies attulit,

    id. Marc. 1, 1; Quint. 7, 1, 3:

    partim quod... partim quod, etc.,

    Caes. B. G. 5, 6, 3:

    partim ductu, partim auspiciis suis,

    Suet. Aug. 21:

    partim cupiditate... partim ambitione... partim etiam inscientiā,

    Quint. 12, 11, 14:

    Scipio dux partim factis fortibus partim suāpte fortunā quādam ingentis ad incrementa gloriae celebratus converterat animos,

    Liv. 29, 26, 5:

    postea renuntiavit foro partim pudore, partim metu,

    Suet. Rhet. 6.—Sometimes partim is placed only in the second member of a partitive proposition:

    Caesar a nobilissimis civibus, partim etiam a se omnibus rebus ornatis, trucidatus,

    Cic. Div. 2, 9, 23; id. Verr. 2, 2, 65, § 158.—Sometimes it corresponds to alius, quidam, etc.:

    bestiarum terrenae sunt aliae, partim aquatiles, aliae quasi ancipites,

    Cic. N. D. 1, 37, 103:

    multa inusitata partim e caelo, alia ex terrā oriebantur, quaedam etiam, etc.,

    id. Div. 1, 42, 93:

    quibusdam placuisse mirabilia quaedam, partim fugiendas esse nimias amicitias,

    Cic. Am. 13, 45:

    castra hostium invadunt, semisomnos partim, alios arma sumentes fugant,

    Sall. J. 21, 2:

    Gaetulos accepimus, partim in tuguriis, alios incultius vagos agitare, etc.,

    id. ib. 19, 5; 38, 3; 40, 2; cf. id. ib. 13, 2; Gell. 2, 22, 1.—
    B.
    Transf.
    1.
    For the most part, chiefly, principally (ante-class.):

    mirum quin tibi ego crederem, ut ipse idem mihi faceres, quod partim faciunt argentarii,

    Plaut. Pers. 3, 3, 28:

    bubulcis obsequitor, partim quo libentius boves curent,

    Cato, R. R. 5, 6; 6, 3. —
    2.
    Of time, sometimes (late Lat.), Scrib. Comp. Med. 53.

    Lewis & Short latin dictionary > pars

  • 36 patritus

    pătrītus, a, um, adj. [pater, like avitus from avus], of one's father or forefathers [p. 1316] (an archaic word, which, however, in Cic. Tusc. 1, 19, 45, is suspected without sufficient cause): avito ac patrito more, Varr. ap. Non. 161, 6:

    secundum leges patritas,

    id. ib. 161, 8:

    patrita et avita philosophia,

    Cic. Tusc. 1, 19, 45:

    res,

    id. Verr. 1, 5, 13 (Klotz);

    Lex. Thor lin. 28: subleva misericordiā aetatem familiarem tibi et patritam,

    Front. Ep. ad Amic. 2, 6 fin.:

    in sedem patritam referri,

    Arn. 2, 87: Jesum Valentiniani cognominant Soterem de patritis, after the example of their fathers or forefathers, Tert. adv. Val. 12.

    Lewis & Short latin dictionary > patritus

  • 37 pistrinus

    1.
    pristĭnus, a, um, adj. [cf. priscus], former, early, original, primitive, pristine (class.):

    tua pristina dignitas et gloria,

    Cic. Fam. 1, 5, b, 2:

    labor meus pristinus,

    id. Sull. 9, 26:

    vestra pristina bonitas et misericordia,

    id. Rosc. Am. 52, 156:

    veterem consuetudinem fori et pristinum morem judiciorum requirere,

    id. Mil. 1, 1:

    odio pristino incensa mulier,

    id. Clu. 7, 18:

    pristinum animum erga populum Romanum conservare,

    Liv. 31, 2:

    pro pristina amicitiā,

    Nep. Eum. 4, 4:

    reminiscens pristini temporis,

    id. Alc. 6, 3:

    consuetudo,

    Caes. B. C. 1, 32:

    pristina omnium confirmatur opinio,

    id. ib. 3, 82:

    in pristinum statum redire,

    id. B. G. 7, 54; so,

    gloria,

    Verg. A. 10, 143:

    conjux,

    id. ib. 6, 473:

    mens,

    Ov. M. 3, 203:

    consulatus super pristinum quattuor gessit,

    Suet. Claud. 14:

    annotationes, Gell. praef.: pristina jura recipere,

    Gai. Inst. 1, 129.— Subst.: pristĭ-num, i, n., a former condition:

    in pristinum restituere,

    Nep. Timol. 1, 1.—
    II.
    In partic.
    A.
    Just past, preceding, previous, of yesterday:

    diei pristini perfidia,

    Caes. B. G. 4, 14:

    somnium pristinae noctis,

    Suet. Aug. 94.—
    B.
    = priscus, old-fashioned, old, former, early (ante-class. and postAug.):

    in vobis resident mores pristini,

    Plaut. Truc. prol. 6:

    tribus pristinum nomen possident,

    Col. 5, 1, 7:

    aetas,

    Claud. II. Cons. Stil. 124.
    2.
    pristīnus or pistrīnus, a, um, adj. [pristis for pistrix], of or belonging to (the constellation of) the Whale (post-Aug.):

    ex occasu pristini sideris,

    Col. 11, 2, 5; id. 11, 2, 64.

    Lewis & Short latin dictionary > pistrinus

  • 38 possum

    possum, pŏtŭi, posse, v. n. irreg. (old forms, potis sum, for possum, Plaut. Poen. 5, 2, 26; id. Curc. 5, 3, 23; so,

    potis est,

    id. Ps. 1, 1, 41:

    potis sunt, for possunt,

    id. Poen. 1, 2, 17: POTISIT, S. C. de Bacchan.: potisset, for posset, and potisse, for posse, Lucil. ap. Non. 484, 32, and 445, 29:

    potesse, for posse, very freq.,

    Plaut. Aul. 2, 4, 30; id. Cist. 1, 1, 32; id. Truc. 1, 1, 73; id. Ep. 2, 2, 43; id. Bacch. 3, 6, 30 al.; Lucr. 1, 665; 2, 225; 1010:

    possiem,

    Plaut. Bacch. 4, 5, 2; id. Stich. 3, 2, 25:

    potis sis,

    id. Poen. 4, 2, 53:

    potis siem,

    id. Merc. 2, 2, 59: possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin., or Sat. v. 38 Vahl.; Plaut. As. 4, 2, 10; id. Aul. 4, 10, 17; id. Most. 2, 2, 34; 3, 2, 147; id. Men. 5, 9, 45:

    possiet,

    id. Cist. 1, 3, 37; id. Bacch. 3, 1, 3; id. Most. 1, 1, 13 al.; cf. Brix ad Plaut. Mil. 884; Fleck. Krit. Misc. p. 45 sq.—In pass.: potestur, Enn. ap. Diom. p. 380 P. (Ann. [p. 1404] v. 594 Vahl.): Pac. ap. Non. 508, 29; Quadrig. ap. id. 508, 30; Lucr. 3, 1010: poteratur, Cael. ap. Non. 508, 27: possitur, Lex. Servil. p. 59 Haubold; Scaurus ap. Diom. p. 381 P.: possetur, Quadrig. ap. Non. 508, 18) [potis-sum].
    I.
    In gen., to be able, have power; I ( thou, he, etc.) can (syn. queo):

    quantum valeam, quantumque possim,

    Cic. Fam. 6, 5, 1:

    consilio, quantum potero, labore plus paene quam potero exeubabo,

    id. Phil. 6, 7, 18:

    ut, quoad possem et liceret, a senis latere nunquam discederem,

    id. Lael. 1, 1:

    timor igitur ab iis aegritudinem potuit repellere, ratio non poterit?

    id. Tuse. 3, 27, 66.—With sup.:

    Caesari te commendavi et tradidi, ut gravissime diligentissimeque potui,

    as earnestly and warmly as I possibly could, Cic. Fam. 7, 17, 2: potest fieri, it may be, is possible:

    potest fieri, ut fallar,

    id. ib. 13, 73, 2: non possum quin, I can not but: non possum quin exclamem, ut ait ille in Trinummo (Plaut. Trin. 3, 2, 79; cf. id. Mil. 2, 2, 107); Cic. de Or. 2, 10, 39:

    ut nihil ad te dem litterarum, facere non possum,

    I cannot help writing to you, id. Att. 8, 14, 1:

    facere non potui quin tibi sententiam declararem meam,

    id. Fam. 6, 13, 1; cf.:

    non possum non: aequitatem tuam non potui non probare,

    id. ib. 1, 9, 26:

    non possum te non accusare,

    id. ib. 5, 14, 2:

    is non potest eam (mortem) non timere,

    id. Fin. 3, 8, 29.— Absol.: potest (sc. fieri), it may be, is possible:

    potest, ut alii ita arbitrentur,

    Plaut. Ps. 2, 2, 38: non, non sic futurum est;

    non potest,

    Ter. Phorm. 2, 1, 73; Plaut. Mil. 3, 1, 100 Brix; cf. id. Trin. 3, 3, 3:

    quae (mala) si potest singula consolando levare, etc.,

    Cic. Fin. 5, 28, 84:

    nos dignitatem, ut potest, retinebimus,

    id. Fam. 1, 2, 4.—Quantum or ut potest, as much or as far as possible:

    ibo atque arcessam medicum, quantum potest,

    Plaut. Men. 5, 2; id. Most. 3, 2, 71; Ter. Eun. 5, 1, 20:

    nos in senatu dignitatem nostram, ut potest in tantā hominum perfidiā, retinebimus,

    Cic. Fam. 1, 2, 4.—In urgent questions:

    possum scire, quo profectus, cujus sis, aut quid veneris?

    may I know? can I learn? pray, will you tell me? Plaut. Am. 1, 1, 190:

    possumne ego hodie ex te exsculpere Verum?

    Ter. Eun. 4, 4, 44.—
    II.
    In partic.
    A. 1.
    With neutr. acc. used adverbially (class.; cf.

    polleo): vocat me, quae in me plus potest,

    Plaut. Truc. 4, 2, 42:

    plus potest qui plus valet,

    id. ib. 4, 3, 38:

    qui tum et poterant per vim et scelus plurimum, et quod poterant, id audebant,

    Cic. Quint. 21, 69:

    quid ergo? hoc pueri possunt, viri non poterunt?

    id. Tusc. 2, 14, 34:

    qui apud me et amicitiā, et beneficiis, et dignitate plurimum possunt,

    id. Rosc. Am. 1, 4:

    plus aliquanto apud te pecuniae cupiditas, quam judicii metus potuit,

    id. Verr. 2, 3, 57, § 131; id. de Or. 2, 42, 180:

    quid aristolochia ad morsus serpentum possit,

    id. Div. 1, 10, 16:

    quoniam multum potest provisio animi ad minuendum dolorem,

    id. Tusc. 3, 14, 30:

    ad beate vivendum satis posse virtutem,

    id. ib. 5, 5, 12: multum posse ad salutem alterius... parum potuisse ad exitium, Cic. Opp. ap. Amm. 30, 8, 7.—
    2.
    In gen., and without neutr. acc. (late Lat.):

    posse litteras ejus ad perniciem, non posse ad salutem,

    App. Mag. 79, p. 324.—
    B.
    Posse aliquem, to be able to embrace one ( poet.), Mart. 3, 32.—
    C.
    Posse as subst. ( poet.):

    posse loqui,

    the power of speech, Ov. M. 2, 483:

    posse moveri = facultatem se movendi,

    id. ib. 11, 177.—
    D.
    Freq. in elliptical sentences:

    quod vi non poterant, fraude assequi temptant,

    Curt. 5, 10, 8:

    Ismenias, etsi publicis non poterat, privatis tamen viribus adjuvabat,

    Just. 5, 9, 8:

    ut auxilium quod misericordiā non poterat, jure cognationis obtineret,

    id. 28, 1, 9:

    ut collegam vi, si aliter non possent, de foro abducerent,

    Liv. 2, 56.—
    E.
    In apodosis of conditional sentences, analogous to the auxiliaries of the Engl. potential mood (v. Roby, § 1520; Zumpt, § 519).
    1.
    Indic.:

    ille potuit exspectatior venire, qui te nuntiaret mortuom (= si quis nuntiaret, etc.),

    Plaut. Most. 1, 2, 12:

    nec vero ipsam amicitiam tueri possumus, nisi aeque amicos et nosmet ipsos diligamus,

    Cic. Fin. 1, 20, 67:

    Pompeius munitiones Caesaris prohibere non poterat, nisi praelio decertare vellet,

    Caes. B. C. 3, 44: consul esse qui potui, nisi eum vitae cursum tenuissem, Cic. Rep. 1, 6, 10:

    (res publica) poterat esse perpetua, si patriis viveretur institutis,

    id. ib. 3, 29, 41:

    deleri totus exercitus potuit, si fugientis persecuti victores essent,

    Liv. 32, 12, 6:

    nisi felicitas in socordiam vertisset exuere jugum potuerunt,

    Tac. Agr. 31.—
    2.
    Subj.:

    qui denique ex bestiis fructus, nisi homines adjuvarent, percipi posset,

    Cic. Off. 2, 4, 14; cf.:

    ventum quidem erat eo, ut, si hostem similem antiquis Macedonum regibus habuisset consul, magna clades accipi potuerit,

    Liv. 44, 4, 9.—So when the condition is implied, or is contained in an adverbial clause:

    quae res egestati et aeri alieno tuo praeter mortem Caesaris subvenire potuisset?

    Cic. Phil. 2, 14, 36:

    quis opifex praeter naturam... tantam sollertiam persequi potuisset in sensibus?

    id. N. D. 2, 57, 142; id. Tusc. 4, 19, 44:

    plurima proferre possemus, sed modus adhibendus est,

    Nep. Epam. 4, 6:

    possem hic Ciceronis respondere verbis, sed, etc.,

    Quint. 2, 21, 14.—Hence, pŏtens, entis ( gen. plur. potentum, Verg. A. 12, 519; Claud. Laud. Stil. 2, 114), P. a.
    A.
    In gen., able, mighty, powerful, potent (class.):

    amplae atque potentes civitates,

    Cic. Inv. 2, 56, 169:

    familiae clarae ac potentes,

    Liv. 23, 4:

    amici magni et potentes,

    Suet. Aug. 56:

    ne quis ex plebe contra potentiorem auxilii egeret,

    Caes. B. G. 6, 10:

    duo potentissimi reges,

    Cic. Imp. Pomp. 2, 4:

    potentissimus et clarissimus civis,

    id. Planc. 21, 51.—
    (β).
    With gen.:

    quanta sit humani ingenii vis, quam potens efficiendi quae velit,

    Quint. 12, 11, 10.—
    (γ).
    With abl.:

    Roma potens opibus,

    Ov. F. 4, 255:

    pecuniā et orbitate,

    Tac. H. 1, 73.—
    (δ).
    With inf.:

    compensare potens,

    Dig. 16, 2, 10.—
    B.
    In partic.
    1.
    Having power over, ruling over, master of a thing; with gen.:

    dum liber, dum mei potens sum,

    as long as I am my own master, Liv. 26, 13, 14:

    sanus mentisque potens,

    in his right mind, Ov. Tr. 2, 139:

    potens mei non eram,

    Curt. 4, 13, 23:

    potentes rerum suarum atque urbis,

    having made themselves masters of, Liv. 23, 16, 6; so, facere aliquem potentem alicujus rei, to make one master of any thing, to give one the power over a thing:

    consilii,

    id. 8, 13, 14:

    imperii,

    id. 22, 42, 12: diva potens Cypri, that reigns over Cyprus, i.e. Venus, Hor. C. 1, 3, 1:

    Naïadum potens (Bacchus),

    id. ib. 3, 25, 14:

    silvarum potens Diana,

    id. C. S. 1:

    diva potens uteri,

    i.e. Lucina, Ov. M. 9, 315:

    rerum omnium potens Juppiter,

    Tac. H. 4, 84:

    lyrae Musa potens,

    that presides over lyric poetry, Hor. C. 1, 6, 10:

    irae,

    master of his anger, Curt. 4, 2, 5:

    mariti,

    ruling her husband, Tac. A. 14, 60:

    animal potens leti,

    that can kill, deadly, Luc. 6, 485; cf. id. 5, 199 Corte ad loc.—
    2.
    Fit for, capable of any thing; with gen.:

    potens regni,

    Liv. 24, 2: hostes neque pugnae, neque fugae satis potentes caeduntur, unable either to fight or flee, id. 8, 39.—
    3.
    Partaking of, having attained a thing; with gen. ( poet.):

    pacis potentes,

    Plaut. Poen. 5, 4, 9:

    voti,

    Ov. M. 8, 80:

    jussi,

    having fulfilled the command, id. ib. 4, 509.—
    4.
    Strong, mighty, powerful, efficacious, potent (mostly poet. and in post-Aug. prose):

    fortuna in res bellicas potens,

    Liv. 9, 17:

    herba potens ad opem,

    Ov. H. 5, 147:

    verba,

    id. Am. 3, 11, 31:

    herba potens adversus ranas,

    Plin. 25, 10, 81, § 130:

    passum ex uvis contra haemorrhoida potens,

    id. 23, 1, 12, § 15.— Comp.:

    nihil esse potentius auro,

    Ov. Am. 3, 8, 29:

    quaedam ad efficiendum potentiora,

    Quint. 6, 1, 26.— Sup.:

    potentissimae cantharides,

    Plin. 29, 4, 30, § 94:

    argumenta,

    Quint. 6, 4, 22.—Hence, adv.: pŏtenter, strongly, mightily, powerfully, effectually ( poet. and in post-Aug. prose):

    se ipsam potenter atque efficaciter defendere,

    Val. Max. 1, 1, 1:

    dicere,

    Quint. 12, 10, 72. — Comp.:

    aurum... perrumpere amat saxa potentius Ictu fulmineo,

    Hor. C. 3, 16, 9; Quint. 6, 4, 18.—
    B.
    According to one's ability or powers ( poet.):

    lecta potenter res,

    Hor. A. P. 40.

    Lewis & Short latin dictionary > possum

  • 39 praesumo

    praesūmo, mpsi and msi, mptum and mtum, 3, v. a., to take before, take first or beforehand, take to one's self (syn.: praeoccupo).
    I.
    Lit. ( poet. and in post-Aug. prose):

    neve domi praesume dapes,

    Ov. A. A. 3, 757:

    allium,

    Plin. 25, 5, 21, § 50:

    praesumere cibis frigidam,

    id. 28, 4, 14, § 55:

    remedia,

    Tac. A. 14, 3:

    heres meus rem illam illum permitte praesumere, et sibi habere, Gai. Epit. Inst. tit. 13: praesumpto tegmine,

    Cael. Aur. Tard. 1, 1, 43; 2, 13, 160:

    praesumptum diadema,

    assumed before the legal age, Claud. IV. Cons. Hon. 166:

    suam cenam praesumit,

    takes his own supper first, Vulg. 1 Cor. 11, 21.—
    II.
    Trop.
    A.
    To take in advance:

    praesumere male audiendi patientiam,

    to provide one's self with beforehand, Quint. 12, 9, 9:

    inviti judices audiunt praesumentem partes suas,

    who takes to himself, who encroaches upon, id. 11, 1, 27; 1, 1, 19:

    differenda igitur quaedam, et praesumenda,

    id. 8, 6, 63: illa in pueris natura minimum spei dederit, in quā ingenium judicio praesumitur, in which wit is preceded by judgment, [p. 1433] where judgment takes the place of the inventive faculty, id. 2, 4, 7.—
    B.
    To perform beforehand, to anticipate:

    heredum officia praesumere,

    Plin. Ep. 6, 10, 5: hanc ego vitam voto et cogitatione praesumo, i. e. I imagine or picture to myself beforehand, id. ib. 3, 1, 11:

    gaudium, quod ego olim pro te non temere praesumo,

    id. ib. 2, 10, 6.—
    C.
    To spend or employ beforehand:

    sementibus tempora plerique praesumunt,

    Plin. 18, 25, 60, § 224:

    Vitellius fortunam principatus inerti luxu ac prodigis epulis praesumebat,

    enjoyed beforehand, Tac. H. 1, 62.—
    D.
    To imagine, represent, or picture to one's self beforehand:

    arma parate animis, et spe praesumite bellum,

    Verg. A. 11, 18:

    futura,

    Sen. Ep. 107, 3:

    semper praesumit saeva, perturbatā conscientiā,

    Vulg. Sap. 17, 10;

    hence, praesumptum habere,

    to presuppose, take for granted, Tac. A. 14, 64:

    utcunque se praesumit innocentem (sc. habendum esse),

    App. M. 7, 27, p. 200, 8.—
    E.
    To foresee, to infer beforehand, anticipate:

    fortunam alicujus,

    Tac. A. 12, 41:

    eo instantius debita poscentes, quo graviorem militiam praesumebant,

    Just. 6, 2.—
    F.
    To presume, take for granted, suppose, believe, assume:

    ab hostibus reverso filio, quem pater obiisse falso praesumpserat,

    Dig. 12, 6, 3:

    vulgo praesumitur, alium in litem non debere jurare, nisi, etc.,

    ib. 12, 3, 7.—
    G.
    To undertake, venture, dare (post-class.):

    tantum animo praesumere, Auct. Pan. ad Const. 2: illicita,

    Sulp. Sev. Hist. Sacr. 1, 47: ad Italiam transire, Sex. Ruf. Brev. 7.—
    H.
    To trust, be confident (late Lat.):

    quoniam non derelinquis praesumentes de te, et praesumentes de se... humilias,

    Vulg. Judith, 6, 15:

    de tuā misericordiā,

    id. ib. 9, 17.—Hence, praesumptus ( praesumtus), a, um, P. a., taken for granted, assumed, presumed, preconceived (post-Aug.):

    praesumpta desperatio,

    Quint. 1 prooem.:

    opinio,

    preconceived opinion, prejudice, id. 2, 17:

    spes,

    Sil. 7, 582:

    suspicio,

    Tac. A. 2, 73.—In neutr.: praesumptum est, it is supposed, imagined, presumed:

    praesumptum est, quosdam servos bonos esse,

    Dig. 21, 1, 31:

    quicumque haec noscent, praesumptum habeant, etc.,

    let them take for granted, understand without special remark, Tac. 14, 64.— Comp.: praesumptior, Coripp. Johan. 4, 550.—Hence, adv.: praesumptē, confidently, boldly (post-class.) veritatem dicere, Vop. Car. 4.

    Lewis & Short latin dictionary > praesumo

  • 40 praesumpte

    praesūmo, mpsi and msi, mptum and mtum, 3, v. a., to take before, take first or beforehand, take to one's self (syn.: praeoccupo).
    I.
    Lit. ( poet. and in post-Aug. prose):

    neve domi praesume dapes,

    Ov. A. A. 3, 757:

    allium,

    Plin. 25, 5, 21, § 50:

    praesumere cibis frigidam,

    id. 28, 4, 14, § 55:

    remedia,

    Tac. A. 14, 3:

    heres meus rem illam illum permitte praesumere, et sibi habere, Gai. Epit. Inst. tit. 13: praesumpto tegmine,

    Cael. Aur. Tard. 1, 1, 43; 2, 13, 160:

    praesumptum diadema,

    assumed before the legal age, Claud. IV. Cons. Hon. 166:

    suam cenam praesumit,

    takes his own supper first, Vulg. 1 Cor. 11, 21.—
    II.
    Trop.
    A.
    To take in advance:

    praesumere male audiendi patientiam,

    to provide one's self with beforehand, Quint. 12, 9, 9:

    inviti judices audiunt praesumentem partes suas,

    who takes to himself, who encroaches upon, id. 11, 1, 27; 1, 1, 19:

    differenda igitur quaedam, et praesumenda,

    id. 8, 6, 63: illa in pueris natura minimum spei dederit, in quā ingenium judicio praesumitur, in which wit is preceded by judgment, [p. 1433] where judgment takes the place of the inventive faculty, id. 2, 4, 7.—
    B.
    To perform beforehand, to anticipate:

    heredum officia praesumere,

    Plin. Ep. 6, 10, 5: hanc ego vitam voto et cogitatione praesumo, i. e. I imagine or picture to myself beforehand, id. ib. 3, 1, 11:

    gaudium, quod ego olim pro te non temere praesumo,

    id. ib. 2, 10, 6.—
    C.
    To spend or employ beforehand:

    sementibus tempora plerique praesumunt,

    Plin. 18, 25, 60, § 224:

    Vitellius fortunam principatus inerti luxu ac prodigis epulis praesumebat,

    enjoyed beforehand, Tac. H. 1, 62.—
    D.
    To imagine, represent, or picture to one's self beforehand:

    arma parate animis, et spe praesumite bellum,

    Verg. A. 11, 18:

    futura,

    Sen. Ep. 107, 3:

    semper praesumit saeva, perturbatā conscientiā,

    Vulg. Sap. 17, 10;

    hence, praesumptum habere,

    to presuppose, take for granted, Tac. A. 14, 64:

    utcunque se praesumit innocentem (sc. habendum esse),

    App. M. 7, 27, p. 200, 8.—
    E.
    To foresee, to infer beforehand, anticipate:

    fortunam alicujus,

    Tac. A. 12, 41:

    eo instantius debita poscentes, quo graviorem militiam praesumebant,

    Just. 6, 2.—
    F.
    To presume, take for granted, suppose, believe, assume:

    ab hostibus reverso filio, quem pater obiisse falso praesumpserat,

    Dig. 12, 6, 3:

    vulgo praesumitur, alium in litem non debere jurare, nisi, etc.,

    ib. 12, 3, 7.—
    G.
    To undertake, venture, dare (post-class.):

    tantum animo praesumere, Auct. Pan. ad Const. 2: illicita,

    Sulp. Sev. Hist. Sacr. 1, 47: ad Italiam transire, Sex. Ruf. Brev. 7.—
    H.
    To trust, be confident (late Lat.):

    quoniam non derelinquis praesumentes de te, et praesumentes de se... humilias,

    Vulg. Judith, 6, 15:

    de tuā misericordiā,

    id. ib. 9, 17.—Hence, praesumptus ( praesumtus), a, um, P. a., taken for granted, assumed, presumed, preconceived (post-Aug.):

    praesumpta desperatio,

    Quint. 1 prooem.:

    opinio,

    preconceived opinion, prejudice, id. 2, 17:

    spes,

    Sil. 7, 582:

    suspicio,

    Tac. A. 2, 73.—In neutr.: praesumptum est, it is supposed, imagined, presumed:

    praesumptum est, quosdam servos bonos esse,

    Dig. 21, 1, 31:

    quicumque haec noscent, praesumptum habeant, etc.,

    let them take for granted, understand without special remark, Tac. 14, 64.— Comp.: praesumptior, Coripp. Johan. 4, 550.—Hence, adv.: praesumptē, confidently, boldly (post-class.) veritatem dicere, Vop. Car. 4.

    Lewis & Short latin dictionary > praesumpte

См. также в других словарях:

  • Misericordia — is the Latin translation of the Hebrew word hesed (loving kindness in English) and refers to a number of places: Misericordia Church, Sé, Braga, Portugal Misericordia Community Hospital, Edmonton, Canada Misericordia Health Centre, Winnipeg,… …   Wikipedia

  • misericordia — sustantivo femenino 1. (no contable) Sentimiento de compasión que mueve a ayudar a las demás personas cuando están en serias dificultades: La visión de aquellas desgracias movió su misericordia. 2. (no contable) Para los cristianos, atributo de… …   Diccionario Salamanca de la Lengua Española

  • misericordia — (Del lat. misericordĭa). 1. f. Virtud que inclina el ánimo a compadecerse de los trabajos y miserias ajenos. 2. Pieza en los asientos de los coros de las iglesias para descansar disimuladamente, medio sentado sobre ella, cuando se debe estar en… …   Diccionario de la lengua española

  • misericordia — /mizeri kɔrdja/ [dal lat. misericordia, der. di miserĭcors ordis ]. ■ s.f. 1. [sentimento di compassione per l infelicità altrui: sentire m. di qualcuno, delle sue sofferenze ; usare m. a qualcuno ] ▶◀ commiserazione, compassione, compatimento,… …   Enciclopedia Italiana

  • misericórdia — s. f. 1. Compaixão solícita pela desgraça alheia. 2. Comiseração, piedade. 3. Perdão. 4. Instituição pia que socorre pobres e doentes. 5. Punhal que se trazia pendente à direita da cinta para matar o adversário ferido e derrubado. • interj.… …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • Misericordia — Mis e*ri*cor di*a, n. [L., mercy, compassion; miser wretched + cor, cordis, heart.] [1913 Webster] 1. (O. Law) An amercement. Burrill. [1913 Webster] 2. (Anc. Armor.) A thin bladed dagger; so called, in the Middle Ages, because used to give the… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Mīsericordĭa — (lat.), 1) Mitleiden, Barmherzigkeit. In der Klostersprache 2) Misericordiae, Alles, was nicht nach bestehender Verordnung, sondern nur aus Noth u. Mitleid gereicht wurde; auch der Ort, wo solche Darreichungen Statt fanden; 3) Stühle, auf denen… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Misericordĭa — (lat., »Mitleid, Barmherzigkeit«), in Klöstern Bezeichnung einer ausnahmsweise von der strengen Ordensregel verstatteten Abweichung …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Misericordia — Misericordĭa (lat.), Erbarmen; in Klöstern: was ausnahmsweise wider die Ordensregel verabreicht wird; Miserikordĭen, Stühle für Alte und Schwache zum Sitzen beim Gottesdienst …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Misericordia — Misericordia, Barmherzigkeit, in Klöstern die Benennung jeder Bewilligung, die den Mönchen, der Ordensregel entgegen, zugestanden wird. – Misericordias Domini, Barmherzigkeit des Herrn. Der zweite Sonntag nach Ostern, weil das erste der an diesem …   Damen Conversations Lexikon

  • Misericordia — MISERICORDIA, æ, Gr. Ἔλεος, ου, Barmherzigkeit, (⇒ Tab. I.) des Erebus und der Nacht Tochter. Hygin. Præf. p. 2. Sie wurde insonderheit von den Atheniensern als eine Göttinn verehret, welche an dem menschlichen Leben viel Antheil habe daher sie… …   Gründliches mythologisches Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»