item

antĕ (old form anti, whence antidea, antideo, antidhac; v. antea, anteeo, and antehac) [Gr. anti, over against, facing, anta, antên; Sanscr. anti = over against; Germ. ant- in Ant-wort = Goth. anda-vaurdi, an answer, anda-nahti, the night before], prep. and adv. (acc. to Max. Victor. p. 1953, as prep. with the grave accent; as adv. with the acute on the last syl.).

Prep. with acc., before (syn.: prae, pro).

In space, or trop. in regard to estimation, judgment, or rank (usu. only of objects at rest. while prae is used of those in motion; cf. Herz. ad Caes. B. G. 1, 21; v. exceptions infra).

In space:

quem ante aedīs video,

Plaut. Am. 1, 1, 136:

ante ostium Me audivit stare,

Ter. And. 3, 1, 16; so Vulg. Lev. 1, 5:

Ornatas paulo ante fores,

Juv. 6, 227; so Vulg. Num. 3, 26:

ante meum limen,

Juv. 11, 190:

ante suum fundum,

Cic. Mil. 10:

ut ante suos hortulos postridie piscarentur,

id. Off. 3, 14, 58:

ante sepulcrales infelix adstitit aras,

Ov. M. 8, 480; so Verg. A. 1, 344; 3, 545; Juv. 10, 268:

ante altaria,

id. 8, 155; so Vulg. Deut. 26, 4; ib. Matt. 5, 24. —Of persons:

ante hosce deos erant arulae,

Cic. Verr. 2, 4, 3:

quīs ante ora patrum contigit oppetere,

Verg. A. 1, 95; id. G. 4, 477:

ipsius unam (navem) ante oculos pontus in puppim ferit,

id. A. 1, 114; 2, 531; 2, 773:

ante se statuit funditores,

Liv. 42, 58:

Flos Asiae ante ipsum,

Juv. 5, 56; Vulg. Matt. 17, 2:

si luditur alea pernox Ante Numantinos,

Juv. 8, 11.— Trop.:

ante oculos collocata,

Cic. de Or. 1, 43, 192:

ante oculos errat domus,

Ov. Tr. 3, 4, 57: [p. 128] causam ante eum diceret, before him as judge, Cic. Verr. 1, 3, 9:

donec stet ante judicium,

Vulg. Josh. 20, 6; ib. Marc. 13, 9.—And in eccl. Lat., after the Heb. and Hel. Gr., before, in the sight of, in the judgment of:

ante Dominum vilior fiam,

Vulg. 2 Reg. 6, 21 sq.:

non te justifices ante Deum,

ib. Eccli. 7, 5:

justi ambo ante Deum,

ib. Luc. 1, 6;

and fully: fecit Asa rectum ante conspectum Domini,

ib. 3 Reg. 15, 11; ib. Apoc. 12, 10.—Hence, homines ante pedes (in later Lat.), servants; cf. the annotators upon Juv. 7, 143.—With verbs of motion:

ante me ito,

Plaut. As. 3, 3, 70:

equitatum omnem ante se mittit,

Caes. B. G. 1, 21:

ante ceteras cohortes extra aciem procurrere,

id. B. C. 1, 55:

praecurrit ante omnes,

id. ib. 2, 34; so Nep. Dat. 3, 2; Liv. 7, 41; 45, 40 al.; Vulg. Lev. 27, 11; ib. 1 Reg. 12, 2.—

Trop. of preference in judgment, or regulations in respect to rank, before (this is properly the signification of prae, q. v.; hence more rare than that, and never used by Cic.): quem ante me diligo, before myself, more than myself, Balbus ap. Cic. Att. 8, 15.—So ante aliquem esse, to surpass, excel any one:

facundiā Graecos, gloriā belli Gallos ante Romanos fuisse,

Sall. C. 53, 3, ubi v. Corte and Kritz:

tum me vero et ante Alexandrum et ante Pyrrhum et ante omnes alios imperatores esse,

superior to, Liv. 35, 14:

necessitas ante rationem est,

necessity knows no law, Curt. 7, 7, 10.—Hence very freq. (but mostly poet. and post-class.),

Ante alios, ante omnes, ante ceteros, etc., before others, before all, etc., to designate a comparative relation;

also sometimes, for the sake of emphasis, with comparatives and superlatives: tibi, Neptune, ante alios deos gratias ago,

Plaut. Trin. 4, 1, 5; so Ov. M. 10, 120:

scito illum ante omnīs minumi mortalem preti,

Plaut. As. 5, 2, 8:

tua ante omnes experientia,

Tac. A. 2, 76; 1, 27; Liv. 1, 9:

Junoni ante omnīs candentis vaccae media inter cornua (pateram) fundit,

Verg. A. 4, 59:

Ipse est ante omnes,

Vulg. Col. 1, 17:

O felix una ante alias Priameïa virgo,

Verg. A. 3, 321:

ante omnes furor est insignis equarum,

id. G. 3, 266:

scelere ante alios immanior omnīs,

id. A. 1, 347; Liv. 5, 42:

ante alios pulcherrimus omnīs Turnus,

Verg. A. 7, 55; so Nep. Att. 3, 3; Liv. 1, 15; cf. Rudd. II. p. 82; II. p. 101; II. p. 305.—

Ante omnia.

Before all things, first of all:

alvus ante omnia ducitur,

Cels. 7, 30:

oportet autem ante omnia os nudare,

id. 8, 2:

Ante omnia instituit, ut etc.,

Suet. Ner. 32; id. Calig. 21:

Ante omnia autem, fratres, etc.,

Vulg. Jac. 5, 12; ib. 1 Petr. 4, 8.—

Comparatively, above all, especially, chiefty:

publica maestitia eo ante omnia insignis, quia matronae annum, ut parentem, eum luxerunt,

Liv. 2, 7; 7, 4:

quae natura multis et ante omnia ursis,

Plin. 8, 35, 53, § 125:

dulces ante omnia Musae,

the Muses pleasing above all things, Verg. G. 2, 475; id. E. 2, 72:

deformem et taetrum ante omnia vultum,

Juv. 10, 191.—

In entering upon the discussion of several particulars, or in adducing arguments, first of all, in the first place (similar to ac primum quidem, kai prôton men oun; cf. Spald. ad Quint. 4, 2, 4):

ante omnia quid sit rhetorice,

Quint. 2, 15, 1:

ante omnia igitur imitatio per se ipsa non sufficit,

id. 10, 2, 4; so id. 1, 2, 9; 4, 2, 40; 4, 2, 52; 5, 13, 6; 9, 1, 23.—

Of time.

Before: ANTE MERIDIEM CAVSAM CONICITO, Fragm. XII. Tab. ap. Auct. ad Her. 2, 13; cf.

Dirks. Transl. 177 sq.: ante lucem a portu me praemisisti domum,

Plaut. Am. 2, 1, 55; so Cic. de Or. 2, 64, 259; id. Inv. 2, 4, 15; Suet. Galb. 22; Vulg. Luc. 24, 22:

ante diem caupo sciet,

Juv. 9, 108:

ante brumam,

Ter. Phorm. 4, 4, 28:

ante noctem,

Hor. S. 1, 4, 51:

pereundum erit ante lucernas,

Juv. 10, 339:

ante haec omnia,

Vulg. Luc. 21, 12.— The designation of time is often expressed paraphrastically.

By a person who lived at the time:

jam ante Socratem,

before the time of, Cic. Ac. 1, 12, 44:

qui honos togato habitus ante me est nemini,

before me, before my time, id. Cat. 4, 3:

ante Jovem nulli subigebant arva coloni,

Verg. G. 1, 125:

vixere fortes ante Agamemnona Multi,

Hor. C. 4, 9, 25:

ante Helenam,

id. S. 1, 3, 107:

ante se,

Tac. H. 1, 50:

quod ante eum nemo,

Suet. Caes. 26 al. —

By other objects pertaining to a particular time: ante hoc factum, Plaut. Mil. 4, 8, 64:

ante has meas litteras,

i. e. before the receipt of this letter, Cic. Fam. 13, 17:

per hunc castissimum ante regiam injuriam sanguinem juro,

Liv. 1, 59:

ante mare et terras, et quod tegit omnia, caelum,

Ov. M. 1, 5:

ante sidus fervidum,

Hor. Epod. 1, 27:

ante cibum,

id. S. 1, 10, 61, and Juv. 6, 428:

Hoc discunt omnes ante alpha et beta,

before their A B C, id. 14, 209:

cur ante tubam tremor occupat artus?

Verg. A. 11, 424:

Tecum prius ergo voluta Haec ante tubas,

Juv. 1, 169.—Also by the designation of the office of a person:

ante aedilitatem meam,

Cic. Att. 12, 17:

ante sceptrum Dictaei regis,

Verg. G. 2, 536:

ante imperium ducis,

Flor. 4, 2, 66:

relictis multis filiis et in regno et ante regnum susceptis,

Just. 2, 10.—And by the designation of office in app. to the person:

mortuus est ante istum praetorem,

Cic. Verr. 1, 45, 115:

docuerant fabulas ante hos consules,

id. Brut. 18, 73:

cum ante illum imperatorem clipeis uterentur,

Nep. Iphicr. 1, 3:

quos ante se imperatorem nemo ausus sit aspicere,

id. Epam. 8, 3.—A part. perf. or fut. pass. is freq. added to such substantives for the sake of explanation:

ante hanc urbem conditam,

before the founding of this city, Cic. Tusc. 5, 3, 7 (opp. post urbem conditam):

non multo ante urbem captam,

id. Div. 1, 45:

ante Epaminondam natum,

Nep. Epam. 10, 4:

ante te cognitum multis orantibus opem tuli,

Sall. J. 110, 2:

ante decemviros creatos,

Liv. 3, 53 al. —

Hence particular phrases.

Ante tempus,

Before the right time:

ante tempus excitatis suis,

Liv. 31, 36.—

Before the appointed, proper, or lawful time:

factus est consul bis, primum ante tempus,

Cic. Lael. 3:

honores et ante tempus et quosdam novi generis cepit,

Suet. Aug. 26:

venisti ante tempus torquere nos?

Vulg. Matt. 8, 29 (cf. annus, II. D.).—

Ante diem, poet.,

Before the time:

Caesaribus virtus contigit ante diem,

Ov. A. A. 1, 184:

ante diem vultu gressuque superbo Vicerat aequales,

Stat. S. 2, 1, 108.—

Before the time destined by fate:

filius ante diem patrios inquirit in annos,

Ov. M. 1, 148:

hic dolor ante diem Pandiona misit ad umbras,

id. ib. 6, 675; id. A. A. 3, 739:

sed misera ante diem subitoque accensa furore, etc.,

Verg. A. 4, 697 (cf. Soph. Antig. 461: ei de tou chronou prosthen thanoumai). —

Ante hunc diem, with a negative:

istunc hominem numquam audivi ante hunc diem,

never before this day, never until now, Plaut. Ep. 3, 4, 60; 4, 2, 7:

neque umquam ante hunc diem,

Ter. Hec. 4, 4, 19; 5, 4, 23:

Novum crimen et ante hunc diem inauditum ad te Q. Tubero detulit,

Cic. Lig. 1, 1 (cf. Plaut. Trin. 5, 2, 17: neque eum ante usquam conspexi prius). —

Ante diem (abbrev. a. d.) with an ordinal number gives the date, not of the foregoing, but of the present day; e. g. ante diem quintum (a. d. V.) Kalendas Apriles, the fifth day before the calends of April. Orig. the ante belonged to Kalendas, and they said either, ante die quinto Kalendas (i. e. die quinto ante Kalendas), or ante diem quintum Kalendas; the latter phraseology became the prevailing one, and ante diem, being considered as one word, the prepp. in and ex could be prefixed; cf. Manut. ad Cic. Fam. 3, 12; Duker ad Liv. 27, 23; Rudd. II. p. 291; Madv. Gr. Suppl. I.; Drak. ad Liv. 45, 2, 12: me ante diem XIII. Kalendas Januarias principem revocandae libertatis fuisse, the thirteenth before the calends of January, i. e. the 20 th of Dec., Cic. Phil. 14, 7, 20: ante diem XII. Kalendas Novembres, the 21 st of Oct.: ante diem VI. Kalendas Novembres, the 27 th of Oct., id. Cat. 1, 3: ante diem VIII. Kalendas Decembres, the 24 th of Nov., id. Phil. 3, 8: a. d. IV. Id. Mart. (ante diem quartum Idus Martias), i. e. the 12 th of March, Liv. 40, 59: ante diem III. Non. Jan. M. Cicero natus est, i. e. on the 3 d of Jan., Gell. 15, 28 al.:

in ante diem quartum Kal. Dec. distulit,

Cic. Phil. 3, 8: caedem te optimatium contulisse in ante diem V. Kal. Nov., to the 28 th of Oct., id. Cat. 1, 3:

ex ante diem VII. Id. Febr.,

Varr. R. R. 1, 28, 1: nuntii venerant ex ante diem Non. Jun. usque ad prid. Kal. Sept., from the 3 d of June, Cic. Att. 3, 17:

supplicatio indicta est ante diem V. Id. Oct. cum eo die in quinque dies,

Liv. 45, 2, 12.—

Sometimes to designate the whole time until the passing moment:

ante id tempus et mari et terrā duces erant Lace daemonii,

Nep. Arist. 2, 3:

qui honos huic uni ante id tempus contigit,

id. Timoth. 2, 3:

invictus ante eam diem fuerat,

Curt. 5, 3, 22.—

Ante annos, before the destined time:

Ante suos annos occidit,

Ov. Am. 2, 2, 46:

Ante annos animumque gerens curamque virilem,

beyond his years, Verg. A. 9, 311 (cf.:

suos annos praeterire,

Sil. 4, 428; and:

annos transcendere factis,

id. 2, 348). —

Ante hoc, for antea, antehac, belongs to the later Latin:

ante hoc incognita,

Luc. 6, 116:

ante hoc domūs pars videntur,

Tac. G. 13.

Adv., of space and time (the latter most freq.).

Of space, before, in front, forwards: post me erat Aegina, ante Megara, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 9:

fluvius ab tergo, ante circaque velut ripa praeceps oram ejus omnem cingebat,

Liv. 27, 18; 22, 5:

coronatus stabit et ante calix,

Tib. 2, 5, 98:

plena oculis et ante et retro,

Vulg. Apoc. 4, 6.—Of motion (cf. supra, I. A. 1.):

si aut manibus ingrediatur quis aut non ante, sed retro,

Cic. Fin. 5, 12, 35:

pallida Tisiphone morbos agit ante metumque,

Verg. G. 3, 552.—

1.. Of time, before, previously (always in reference to another past time, while ante as prep. is used in reference to the present).

With verbs:

nonne oportuit Praescīsse me ante,

Ter. And. 1, 5, 4:

id te oro, ut ante eamus,

id. ib. 3, 3, 24;

very freq. in Cic.: quod utinam illi ante accidisset,

Cic. Phil. 11, 14:

quae ante acta sunt,

id. Verr. 1, 109:

sicut ante fecimus,

Vulg. Jos. 8, 5; ib. Jud. 16, 20:

fructus omnis ante actae vitae,

Cic. Marcell. 3; so Ov. M. 12, 115, and Tac. A. 6, 16:

apud vos ante feci mentionem,

Cic. Agr. 3, 4:

faciam hoc non novum, sed ab eis ante factum,

id. Verr. 1, 55; Verg. E. 9, 63; Juv. 3, 243; 15, 320:

illud de quo ante dixi,

Cic. Sex. Rosc. 116:

quos ante dixi,

id. Off. 2, 14, 50:

ut ante dixi,

id. Imp. Pomp. 16; id. Mil. 45:

quem ad modum ante dixi,

id. Sex. Rosc. 91:

additis, quae ante deliquerant,

Tac. A. 6, 9:

filium ante sublatum brevi amisit,

id. Agr. 6; id. G. 10; id. A. 11, 7; id. H. 2, 43.—And often accomp. by jam:

acceperam jam ante Caesaris litteras, ut etc.,

Cic. Phil. 2, 49; id. Marcell. 12; id. Verr. 2, 23.—Rarely accomp. by saepe.:

ut saepe ante fecerant,

Cic. Balb. 40; id. Rab. Post. 13.—

Rarely with adjj.:

non filius ante pudicus,

Juv. 3, 111:

quos acciverat, incertum, experiens an et ante gnavos,

Tac. A. 14, 7.—

Often with substt. in the abl. or acc. for a more accurate designation of time (cf. also abhinc with the abl. and acc.; in these cases ante was considered by the ancient critics as a prep., which could also govern the abl.; cf. Charis. p. 209 P.; Serv. ad Verg. E. 1, 30. The position of ante is sometimes before and sometimes after the subst., and sometimes between the numeral and the subst.):

illos septem et multis ante saeculis Lycurgum accepimus fuisse sapientes,

Cic. Tusc. 5, 3, 7:

etsi perpaucis ante diebus (i. e. before the departure of Theophilus, of whom mention is afterwards made) dederam Q. Mucio litteras ad te,

id. Fam. 4, 9:

paucis diebus ante,

id. Phil. 2, 40:

viginti annis ante,

id. Lael. 12, 42:

voverat eam annis undecim ante,

Liv. 40, 52, 4 (cf. id. 40, 51:

quae bello Ligustico ante annis octo vovisset): optimum erit ante annum scrobes facere,

a year before, Col. 4, 2; Plin. Ep. 8, 23, 7:

Tyron urbem ante annum Trojanae cladis condiderunt,

a year before the fall of Troy, Just. 18, 3, 5:

ante quadriennium amissus es,

four years previously, Tac. Agr. 45:

aliquot ante annos,

Suet. Caes. 12; v. id. ib. 81 al.—

With the advv. multo, paulo, aliquanto, tanto, quanto, and rarely permultum:

multo ante prospexi tempestatem futuram,

Cic. Fam. 4, 3, 3:

haud multo ante adventum,

Tac. Agr. 18.—And in the order ante multo:

ante multo a te didicerimus,

Cic. Sen. 2, 6:

Venisti paulo ante in senatum,

id. Cat. 1, 7, 16; id. Marcell. 7; id. Mil. 7; Tac. G. 41; id. H. 3, 68; Suet. Caes. 21; Vulg. Sap. 15, 8; ib. 2 Macc. 3, 30;

6, 29 et saep.—And in the order ante paulo: quae ante paulo perbreviter attigi,

Cic. Rep. 2, 4:

profectus est aliquanto ante furorem Catilinae,

id. Sull. 20, 56 bis; id. Verr. 1, 149.—And in the order ante aliquanto: ante aliquanto quam tu natus es, Cic. Fam. [p. 129] 10, 4; id. Vatin. 25; id. Verr. 2, 46:

tanto ante praedixeras,

id. Phil. 2, 33:

quod si Cleomenes non tanto ante fugisset,

id. Verr. 2, 5, 34; 5, 78, 89; id. Cat. 3, 17; id. de Or. 1, 7, 26; so Quint. 2, 4, 28:

quanto ante providerit,

Cic. Sest. 8:

permultum ante certior factus eram litteris,

id. Fam. 3, 11; cf. Prisc. p. 1191 P.—

Followed by quam (written also as one word, antequam; the form prius quam was more freq. in archaic Latin), sooner than; before.

With ind. pres.:

ante quam doceo id factum non esse, libet mihi,

Cic. Quinct. 48:

ante quam ad sententiam redeo, de me pauca dicam,

id. Cat. 4, 20; id. Mil. 7; id. Deiot. 7; id. Clu. 6.—

With ind. perf.:

memini Catonem anno ante quam est mortuus mecum disserere,

Cic. Lael. 3, 11:

anno ipso ante quam natus est Ennius,

id. Brut. 18, 72:

ante aliquanto quam tu natus es,

id. Fam. 10, 3:

neque ante dimisit eum quam fidem dedit,

Liv. 39, 10:

ante quam ille est factus inimicus,

Cic. Phil. 12, 9.—

Rarely with fut. perf.:

ante provinciam sibi decretam audiet quam potuerit tempus ei rei datum suspicari,

Cic. Phil. 11, 24:

neque defatigabor ante quam... percepero,

id. de Or. 3, 36, 145.—

With subj. pres.:

ante quam veniat in Pontum, litteras ad Cn. Pompeium mittet,

Cic. Agr. 2, 53:

hac lege ante omnia veniunt, quam gleba una ematur,

id. ib. 2, 71; id. Sest. 15; id. Phil. 1, 1; Verg. E. 1, 60 sqq.; Vulg. Gen. 11, 4; ib. 4 Reg. 2, 9; ib. Matt. 6, 8.—

With subj. imperf.:

Romae et ad urbem, ante quam proficisceretur, quaerere coepit,

Cic. Verr. 2, 167:

qui (sol) ante quam se abderet, fugientem vidit Antonium,

id. Phil. 14, 27; 8, 1; id. Verr. 4, 147; Vulg. Gen. 2, 5; 13, 10; ib. Matt. 1, 18; ib. Joan. 8, 58.—

With subj. perf.:

ante vero quam sit ea res adlata, laetitiā frui satis est,

Cic. Phil. 14, 1:

domesticum malum opprimit ante quam prospicere potueris,

id. Verr. 1, 39; id. Sull. 44; id. Planc. 40:

nec ante vincere desierint quam Rubro mari inclusis quod vincerent defuerit,

Liv. 42, 52:

nec ante (barbam capillumque) dempserit quam vindicāsset,

Suet. Caes. 67.—

With subj. pluperf.:

se ante quam eam uxorem duxisset domum, sperāsse etc.,

Ter. Hec. 1, 2, 71:

qui ante quam de meo adventu audire potuissent, in Macedoniam perrexi,

Cic. Planc. 98:

ut consul ante fieret, quam ullum alium magistratum capere licuisset,

id. Imp. Pomp. 62; id. Quinct. 9; id. Verr. 2, 55; 2, 171.—

With inf.:

dici vix potest quam multa sint quae respondeatis ante fieri oportere, quam ad hanc rationem devenire,

Cic. Quinct. 54.—

With part.:

armati nullum ante finem pugnae quam morientes fecerunt,

Liv. 21, 15, 4 (on the use of these different constructions, v. Roby, §§ 1671, 1462, 1672 etc.; Draeger, Hist. Synt. II. pp. 589 sqq.;

and esp. Fischer, Gr. § 621). —In the poets sometimes with quam before ante: Respice item quam nil ad nos anteacta vetustas Temporis aeterni fuerit, quam nascimur ante,

Lucr. 3, 972:

Non ego signatis quicquam mandare tabellis, Ne legat id nemo quam meus ante, velim,

Tib. 4, 7, 8; Mart. 9, 36, 6.—Also in the poets sometimes pleon. ante—prius—quam:

sed mihi vel tellus optem prius ima dehiscat Ante, pudor, quam te violo aut tua jura resolvo,

Verg. A. 4, 24; so,

prius—quam— ante: Aut prius infecto deposcit praemia cursu, Septima quam metam triverit ante rota?

Prop. 3, 20, 25.—

For the designation of order, foll. by tum, deinde, etc., first, in the first place (only in later Lat. for the class. primum):

ut ante caput, deinde reliqua pars auferatur,

Cels. 7, 29:

et ante dicam de his, quae, etc.: tum, etc.,

id. 5, 26:

ante tonderi... deinde... tum, etc.,

id. 6, 6, 8; so Plin. 34, 13, 34, § 131 dub.—

Very rarely used as adj. (in imitation of the Greek):

neque enim ignari sumus ante malorum,

earlier, previous ills, Verg. A. 1, 198 (cf. tôn paros kakôn, Soph. O. T. 1423):

ille elegit, qui recipit ante meliorem,

Quint. Decl. 1, 14; cf. Liv. 24, 82, 5 (on this use of the adv., v. Kritz ad Sall. J. 76, 5).

In composition.

Of space, before, in front of, forwards: antepono, antefigo, antefero, antemitto.—

Fig. of preference, before, above: antepono.—

Of degree, before, above, more: antepotens, antepollens—

In designations of time only with adjj. and advv.: antelucanus, antemeridianus, antehac, antelucio.With verbs, ante is more correctly written separately: ante actus, ante factus, ante gestus, ante paro, etc., although editions differ in this respect. V. more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 361-390, and pp. 394-402.

antĕ (old form anti, whence antidea, antideo, antidhac; v. antea, anteeo, and antehac) [Gr. anti, over against, facing, anta, antên; Sanscr. anti = over against; Germ. ant- in Ant-wort = Goth. anda-vaurdi, an answer, anda-nahti, the night before], prep. and adv. (acc. to Max. Victor. p. 1953, as prep. with the grave accent; as adv. with the acute on the last syl.).

Prep. with acc., before (syn.: prae, pro).

In space, or trop. in regard to estimation, judgment, or rank (usu. only of objects at rest. while prae is used of those in motion; cf. Herz. ad Caes. B. G. 1, 21; v. exceptions infra).

In space:

quem ante aedīs video,

Plaut. Am. 1, 1, 136:

ante ostium Me audivit stare,

Ter. And. 3, 1, 16; so Vulg. Lev. 1, 5:

Ornatas paulo ante fores,

Juv. 6, 227; so Vulg. Num. 3, 26:

ante meum limen,

Juv. 11, 190:

ante suum fundum,

Cic. Mil. 10:

ut ante suos hortulos postridie piscarentur,

id. Off. 3, 14, 58:

ante sepulcrales infelix adstitit aras,

Ov. M. 8, 480; so Verg. A. 1, 344; 3, 545; Juv. 10, 268:

ante altaria,

id. 8, 155; so Vulg. Deut. 26, 4; ib. Matt. 5, 24. —Of persons:

ante hosce deos erant arulae,

Cic. Verr. 2, 4, 3:

quīs ante ora patrum contigit oppetere,

Verg. A. 1, 95; id. G. 4, 477:

ipsius unam (navem) ante oculos pontus in puppim ferit,

id. A. 1, 114; 2, 531; 2, 773:

ante se statuit funditores,

Liv. 42, 58:

Flos Asiae ante ipsum,

Juv. 5, 56; Vulg. Matt. 17, 2:

si luditur alea pernox Ante Numantinos,

Juv. 8, 11.— Trop.:

ante oculos collocata,

Cic. de Or. 1, 43, 192:

ante oculos errat domus,

Ov. Tr. 3, 4, 57: [p. 128] causam ante eum diceret, before him as judge, Cic. Verr. 1, 3, 9:

donec stet ante judicium,

Vulg. Josh. 20, 6; ib. Marc. 13, 9.—And in eccl. Lat., after the Heb. and Hel. Gr., before, in the sight of, in the judgment of:

ante Dominum vilior fiam,

Vulg. 2 Reg. 6, 21 sq.:

non te justifices ante Deum,

ib. Eccli. 7, 5:

justi ambo ante Deum,

ib. Luc. 1, 6;

and fully: fecit Asa rectum ante conspectum Domini,

ib. 3 Reg. 15, 11; ib. Apoc. 12, 10.—Hence, homines ante pedes (in later Lat.), servants; cf. the annotators upon Juv. 7, 143.—With verbs of motion:

ante me ito,

Plaut. As. 3, 3, 70:

equitatum omnem ante se mittit,

Caes. B. G. 1, 21:

ante ceteras cohortes extra aciem procurrere,

id. B. C. 1, 55:

praecurrit ante omnes,

id. ib. 2, 34; so Nep. Dat. 3, 2; Liv. 7, 41; 45, 40 al.; Vulg. Lev. 27, 11; ib. 1 Reg. 12, 2.—

Trop. of preference in judgment, or regulations in respect to rank, before (this is properly the signification of prae, q. v.; hence more rare than that, and never used by Cic.): quem ante me diligo, before myself, more than myself, Balbus ap. Cic. Att. 8, 15.—So ante aliquem esse, to surpass, excel any one:

facundiā Graecos, gloriā belli Gallos ante Romanos fuisse,

Sall. C. 53, 3, ubi v. Corte and Kritz:

tum me vero et ante Alexandrum et ante Pyrrhum et ante omnes alios imperatores esse,

superior to, Liv. 35, 14:

necessitas ante rationem est,

necessity knows no law, Curt. 7, 7, 10.—Hence very freq. (but mostly poet. and post-class.),

Ante alios, ante omnes, ante ceteros, etc., before others, before all, etc., to designate a comparative relation;

also sometimes, for the sake of emphasis, with comparatives and superlatives: tibi, Neptune, ante alios deos gratias ago,

Plaut. Trin. 4, 1, 5; so Ov. M. 10, 120:

scito illum ante omnīs minumi mortalem preti,

Plaut. As. 5, 2, 8:

tua ante omnes experientia,

Tac. A. 2, 76; 1, 27; Liv. 1, 9:

Junoni ante omnīs candentis vaccae media inter cornua (pateram) fundit,

Verg. A. 4, 59:

Ipse est ante omnes,

Vulg. Col. 1, 17:

O felix una ante alias Priameïa virgo,

Verg. A. 3, 321:

ante omnes furor est insignis equarum,

id. G. 3, 266:

scelere ante alios immanior omnīs,

id. A. 1, 347; Liv. 5, 42:

ante alios pulcherrimus omnīs Turnus,

Verg. A. 7, 55; so Nep. Att. 3, 3; Liv. 1, 15; cf. Rudd. II. p. 82; II. p. 101; II. p. 305.—

Ante omnia.

Before all things, first of all:

alvus ante omnia ducitur,

Cels. 7, 30:

oportet autem ante omnia os nudare,

id. 8, 2:

Ante omnia instituit, ut etc.,

Suet. Ner. 32; id. Calig. 21:

Ante omnia autem, fratres, etc.,

Vulg. Jac. 5, 12; ib. 1 Petr. 4, 8.—

Comparatively, above all, especially, chiefty:

publica maestitia eo ante omnia insignis, quia matronae annum, ut parentem, eum luxerunt,

Liv. 2, 7; 7, 4:

quae natura multis et ante omnia ursis,

Plin. 8, 35, 53, § 125:

dulces ante omnia Musae,

the Muses pleasing above all things, Verg. G. 2, 475; id. E. 2, 72:

deformem et taetrum ante omnia vultum,

Juv. 10, 191.—

In entering upon the discussion of several particulars, or in adducing arguments, first of all, in the first place (similar to ac primum quidem, kai prôton men oun; cf. Spald. ad Quint. 4, 2, 4):

ante omnia quid sit rhetorice,

Quint. 2, 15, 1:

ante omnia igitur imitatio per se ipsa non sufficit,

id. 10, 2, 4; so id. 1, 2, 9; 4, 2, 40; 4, 2, 52; 5, 13, 6; 9, 1, 23.—

Of time.

Before: ANTE MERIDIEM CAVSAM CONICITO, Fragm. XII. Tab. ap. Auct. ad Her. 2, 13; cf.

Dirks. Transl. 177 sq.: ante lucem a portu me praemisisti domum,

Plaut. Am. 2, 1, 55; so Cic. de Or. 2, 64, 259; id. Inv. 2, 4, 15; Suet. Galb. 22; Vulg. Luc. 24, 22:

ante diem caupo sciet,

Juv. 9, 108:

ante brumam,

Ter. Phorm. 4, 4, 28:

ante noctem,

Hor. S. 1, 4, 51:

pereundum erit ante lucernas,

Juv. 10, 339:

ante haec omnia,

Vulg. Luc. 21, 12.— The designation of time is often expressed paraphrastically.

By a person who lived at the time:

jam ante Socratem,

before the time of, Cic. Ac. 1, 12, 44:

qui honos togato habitus ante me est nemini,

before me, before my time, id. Cat. 4, 3:

ante Jovem nulli subigebant arva coloni,

Verg. G. 1, 125:

vixere fortes ante Agamemnona Multi,

Hor. C. 4, 9, 25:

ante Helenam,

id. S. 1, 3, 107:

ante se,

Tac. H. 1, 50:

quod ante eum nemo,

Suet. Caes. 26 al. —

By other objects pertaining to a particular time: ante hoc factum, Plaut. Mil. 4, 8, 64:

ante has meas litteras,

i. e. before the receipt of this letter, Cic. Fam. 13, 17:

per hunc castissimum ante regiam injuriam sanguinem juro,

Liv. 1, 59:

ante mare et terras, et quod tegit omnia, caelum,

Ov. M. 1, 5:

ante sidus fervidum,

Hor. Epod. 1, 27:

ante cibum,

id. S. 1, 10, 61, and Juv. 6, 428:

Hoc discunt omnes ante alpha et beta,

before their A B C, id. 14, 209:

cur ante tubam tremor occupat artus?

Verg. A. 11, 424:

Tecum prius ergo voluta Haec ante tubas,

Juv. 1, 169.—Also by the designation of the office of a person:

ante aedilitatem meam,

Cic. Att. 12, 17:

ante sceptrum Dictaei regis,

Verg. G. 2, 536:

ante imperium ducis,

Flor. 4, 2, 66:

relictis multis filiis et in regno et ante regnum susceptis,

Just. 2, 10.—And by the designation of office in app. to the person:

mortuus est ante istum praetorem,

Cic. Verr. 1, 45, 115:

docuerant fabulas ante hos consules,

id. Brut. 18, 73:

cum ante illum imperatorem clipeis uterentur,

Nep. Iphicr. 1, 3:

quos ante se imperatorem nemo ausus sit aspicere,

id. Epam. 8, 3.—A part. perf. or fut. pass. is freq. added to such substantives for the sake of explanation:

ante hanc urbem conditam,

before the founding of this city, Cic. Tusc. 5, 3, 7 (opp. post urbem conditam):

non multo ante urbem captam,

id. Div. 1, 45:

ante Epaminondam natum,

Nep. Epam. 10, 4:

ante te cognitum multis orantibus opem tuli,

Sall. J. 110, 2:

ante decemviros creatos,

Liv. 3, 53 al. —

Hence particular phrases.

Ante tempus,

Before the right time:

ante tempus excitatis suis,

Liv. 31, 36.—

Before the appointed, proper, or lawful time:

factus est consul bis, primum ante tempus,

Cic. Lael. 3:

honores et ante tempus et quosdam novi generis cepit,

Suet. Aug. 26:

venisti ante tempus torquere nos?

Vulg. Matt. 8, 29 (cf. annus, II. D.).—

Ante diem, poet.,

Before the time:

Caesaribus virtus contigit ante diem,

Ov. A. A. 1, 184:

ante diem vultu gressuque superbo Vicerat aequales,

Stat. S. 2, 1, 108.—

Before the time destined by fate:

filius ante diem patrios inquirit in annos,

Ov. M. 1, 148:

hic dolor ante diem Pandiona misit ad umbras,

id. ib. 6, 675; id. A. A. 3, 739:

sed misera ante diem subitoque accensa furore, etc.,

Verg. A. 4, 697 (cf. Soph. Antig. 461: ei de tou chronou prosthen thanoumai). —

Ante hunc diem, with a negative:

istunc hominem numquam audivi ante hunc diem,

never before this day, never until now, Plaut. Ep. 3, 4, 60; 4, 2, 7:

neque umquam ante hunc diem,

Ter. Hec. 4, 4, 19; 5, 4, 23:

Novum crimen et ante hunc diem inauditum ad te Q. Tubero detulit,

Cic. Lig. 1, 1 (cf. Plaut. Trin. 5, 2, 17: neque eum ante usquam conspexi prius). —

Ante diem (abbrev. a. d.) with an ordinal number gives the date, not of the foregoing, but of the present day; e. g. ante diem quintum (a. d. V.) Kalendas Apriles, the fifth day before the calends of April. Orig. the ante belonged to Kalendas, and they said either, ante die quinto Kalendas (i. e. die quinto ante Kalendas), or ante diem quintum Kalendas; the latter phraseology became the prevailing one, and ante diem, being considered as one word, the prepp. in and ex could be prefixed; cf. Manut. ad Cic. Fam. 3, 12; Duker ad Liv. 27, 23; Rudd. II. p. 291; Madv. Gr. Suppl. I.; Drak. ad Liv. 45, 2, 12: me ante diem XIII. Kalendas Januarias principem revocandae libertatis fuisse, the thirteenth before the calends of January, i. e. the 20 th of Dec., Cic. Phil. 14, 7, 20: ante diem XII. Kalendas Novembres, the 21 st of Oct.: ante diem VI. Kalendas Novembres, the 27 th of Oct., id. Cat. 1, 3: ante diem VIII. Kalendas Decembres, the 24 th of Nov., id. Phil. 3, 8: a. d. IV. Id. Mart. (ante diem quartum Idus Martias), i. e. the 12 th of March, Liv. 40, 59: ante diem III. Non. Jan. M. Cicero natus est, i. e. on the 3 d of Jan., Gell. 15, 28 al.:

in ante diem quartum Kal. Dec. distulit,

Cic. Phil. 3, 8: caedem te optimatium contulisse in ante diem V. Kal. Nov., to the 28 th of Oct., id. Cat. 1, 3:

ex ante diem VII. Id. Febr.,

Varr. R. R. 1, 28, 1: nuntii venerant ex ante diem Non. Jun. usque ad prid. Kal. Sept., from the 3 d of June, Cic. Att. 3, 17:

supplicatio indicta est ante diem V. Id. Oct. cum eo die in quinque dies,

Liv. 45, 2, 12.—

Sometimes to designate the whole time until the passing moment:

ante id tempus et mari et terrā duces erant Lace daemonii,

Nep. Arist. 2, 3:

qui honos huic uni ante id tempus contigit,

id. Timoth. 2, 3:

invictus ante eam diem fuerat,

Curt. 5, 3, 22.—

Ante annos, before the destined time:

Ante suos annos occidit,

Ov. Am. 2, 2, 46:

Ante annos animumque gerens curamque virilem,

beyond his years, Verg. A. 9, 311 (cf.:

suos annos praeterire,

Sil. 4, 428; and:

annos transcendere factis,

id. 2, 348). —

Ante hoc, for antea, antehac, belongs to the later Latin:

ante hoc incognita,

Luc. 6, 116:

ante hoc domūs pars videntur,

Tac. G. 13.

Adv., of space and time (the latter most freq.).

Of space, before, in front, forwards: post me erat Aegina, ante Megara, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 9:

fluvius ab tergo, ante circaque velut ripa praeceps oram ejus omnem cingebat,

Liv. 27, 18; 22, 5:

coronatus stabit et ante calix,

Tib. 2, 5, 98:

plena oculis et ante et retro,

Vulg. Apoc. 4, 6.—Of motion (cf. supra, I. A. 1.):

si aut manibus ingrediatur quis aut non ante, sed retro,

Cic. Fin. 5, 12, 35:

pallida Tisiphone morbos agit ante metumque,

Verg. G. 3, 552.—

1.. Of time, before, previously (always in reference to another past time, while ante as prep. is used in reference to the present).

With verbs:

nonne oportuit Praescīsse me ante,

Ter. And. 1, 5, 4:

id te oro, ut ante eamus,

id. ib. 3, 3, 24;

very freq. in Cic.: quod utinam illi ante accidisset,

Cic. Phil. 11, 14:

quae ante acta sunt,

id. Verr. 1, 109:

sicut ante fecimus,

Vulg. Jos. 8, 5; ib. Jud. 16, 20:

fructus omnis ante actae vitae,

Cic. Marcell. 3; so Ov. M. 12, 115, and Tac. A. 6, 16:

apud vos ante feci mentionem,

Cic. Agr. 3, 4:

faciam hoc non novum, sed ab eis ante factum,

id. Verr. 1, 55; Verg. E. 9, 63; Juv. 3, 243; 15, 320:

illud de quo ante dixi,

Cic. Sex. Rosc. 116:

quos ante dixi,

id. Off. 2, 14, 50:

ut ante dixi,

id. Imp. Pomp. 16; id. Mil. 45:

quem ad modum ante dixi,

id. Sex. Rosc. 91:

additis, quae ante deliquerant,

Tac. A. 6, 9:

filium ante sublatum brevi amisit,

id. Agr. 6; id. G. 10; id. A. 11, 7; id. H. 2, 43.—And often accomp. by jam:

acceperam jam ante Caesaris litteras, ut etc.,

Cic. Phil. 2, 49; id. Marcell. 12; id. Verr. 2, 23.—Rarely accomp. by saepe.:

ut saepe ante fecerant,

Cic. Balb. 40; id. Rab. Post. 13.—

Rarely with adjj.:

non filius ante pudicus,

Juv. 3, 111:

quos acciverat, incertum, experiens an et ante gnavos,

Tac. A. 14, 7.—

Often with substt. in the abl. or acc. for a more accurate designation of time (cf. also abhinc with the abl. and acc.; in these cases ante was considered by the ancient critics as a prep., which could also govern the abl.; cf. Charis. p. 209 P.; Serv. ad Verg. E. 1, 30. The position of ante is sometimes before and sometimes after the subst., and sometimes between the numeral and the subst.):

illos septem et multis ante saeculis Lycurgum accepimus fuisse sapientes,

Cic. Tusc. 5, 3, 7:

etsi perpaucis ante diebus (i. e. before the departure of Theophilus, of whom mention is afterwards made) dederam Q. Mucio litteras ad te,

id. Fam. 4, 9:

paucis diebus ante,

id. Phil. 2, 40:

viginti annis ante,

id. Lael. 12, 42:

voverat eam annis undecim ante,

Liv. 40, 52, 4 (cf. id. 40, 51:

quae bello Ligustico ante annis octo vovisset): optimum erit ante annum scrobes facere,

a year before, Col. 4, 2; Plin. Ep. 8, 23, 7:

Tyron urbem ante annum Trojanae cladis condiderunt,

a year before the fall of Troy, Just. 18, 3, 5:

ante quadriennium amissus es,

four years previously, Tac. Agr. 45:

aliquot ante annos,

Suet. Caes. 12; v. id. ib. 81 al.—

With the advv. multo, paulo, aliquanto, tanto, quanto, and rarely permultum:

multo ante prospexi tempestatem futuram,

Cic. Fam. 4, 3, 3:

haud multo ante adventum,

Tac. Agr. 18.—And in the order ante multo:

ante multo a te didicerimus,

Cic. Sen. 2, 6:

Venisti paulo ante in senatum,

id. Cat. 1, 7, 16; id. Marcell. 7; id. Mil. 7; Tac. G. 41; id. H. 3, 68; Suet. Caes. 21; Vulg. Sap. 15, 8; ib. 2 Macc. 3, 30;

6, 29 et saep.—And in the order ante paulo: quae ante paulo perbreviter attigi,

Cic. Rep. 2, 4:

profectus est aliquanto ante furorem Catilinae,

id. Sull. 20, 56 bis; id. Verr. 1, 149.—And in the order ante aliquanto: ante aliquanto quam tu natus es, Cic. Fam. [p. 129] 10, 4; id. Vatin. 25; id. Verr. 2, 46:

tanto ante praedixeras,

id. Phil. 2, 33:

quod si Cleomenes non tanto ante fugisset,

id. Verr. 2, 5, 34; 5, 78, 89; id. Cat. 3, 17; id. de Or. 1, 7, 26; so Quint. 2, 4, 28:

quanto ante providerit,

Cic. Sest. 8:

permultum ante certior factus eram litteris,

id. Fam. 3, 11; cf. Prisc. p. 1191 P.—

Followed by quam (written also as one word, antequam; the form prius quam was more freq. in archaic Latin), sooner than; before.

With ind. pres.:

ante quam doceo id factum non esse, libet mihi,

Cic. Quinct. 48:

ante quam ad sententiam redeo, de me pauca dicam,

id. Cat. 4, 20; id. Mil. 7; id. Deiot. 7; id. Clu. 6.—

With ind. perf.:

memini Catonem anno ante quam est mortuus mecum disserere,

Cic. Lael. 3, 11:

anno ipso ante quam natus est Ennius,

id. Brut. 18, 72:

ante aliquanto quam tu natus es,

id. Fam. 10, 3:

neque ante dimisit eum quam fidem dedit,

Liv. 39, 10:

ante quam ille est factus inimicus,

Cic. Phil. 12, 9.—

Rarely with fut. perf.:

ante provinciam sibi decretam audiet quam potuerit tempus ei rei datum suspicari,

Cic. Phil. 11, 24:

neque defatigabor ante quam... percepero,

id. de Or. 3, 36, 145.—

With subj. pres.:

ante quam veniat in Pontum, litteras ad Cn. Pompeium mittet,

Cic. Agr. 2, 53:

hac lege ante omnia veniunt, quam gleba una ematur,

id. ib. 2, 71; id. Sest. 15; id. Phil. 1, 1; Verg. E. 1, 60 sqq.; Vulg. Gen. 11, 4; ib. 4 Reg. 2, 9; ib. Matt. 6, 8.—

With subj. imperf.:

Romae et ad urbem, ante quam proficisceretur, quaerere coepit,

Cic. Verr. 2, 167:

qui (sol) ante quam se abderet, fugientem vidit Antonium,

id. Phil. 14, 27; 8, 1; id. Verr. 4, 147; Vulg. Gen. 2, 5; 13, 10; ib. Matt. 1, 18; ib. Joan. 8, 58.—

With subj. perf.:

ante vero quam sit ea res adlata, laetitiā frui satis est,

Cic. Phil. 14, 1:

domesticum malum opprimit ante quam prospicere potueris,

id. Verr. 1, 39; id. Sull. 44; id. Planc. 40:

nec ante vincere desierint quam Rubro mari inclusis quod vincerent defuerit,

Liv. 42, 52:

nec ante (barbam capillumque) dempserit quam vindicāsset,

Suet. Caes. 67.—

With subj. pluperf.:

se ante quam eam uxorem duxisset domum, sperāsse etc.,

Ter. Hec. 1, 2, 71:

qui ante quam de meo adventu audire potuissent, in Macedoniam perrexi,

Cic. Planc. 98:

ut consul ante fieret, quam ullum alium magistratum capere licuisset,

id. Imp. Pomp. 62; id. Quinct. 9; id. Verr. 2, 55; 2, 171.—

With inf.:

dici vix potest quam multa sint quae respondeatis ante fieri oportere, quam ad hanc rationem devenire,

Cic. Quinct. 54.—

With part.:

armati nullum ante finem pugnae quam morientes fecerunt,

Liv. 21, 15, 4 (on the use of these different constructions, v. Roby, §§ 1671, 1462, 1672 etc.; Draeger, Hist. Synt. II. pp. 589 sqq.;

and esp. Fischer, Gr. § 621). —In the poets sometimes with quam before ante: Respice item quam nil ad nos anteacta vetustas Temporis aeterni fuerit, quam nascimur ante,

Lucr. 3, 972:

Non ego signatis quicquam mandare tabellis, Ne legat id nemo quam meus ante, velim,

Tib. 4, 7, 8; Mart. 9, 36, 6.—Also in the poets sometimes pleon. ante—prius—quam:

sed mihi vel tellus optem prius ima dehiscat Ante, pudor, quam te violo aut tua jura resolvo,

Verg. A. 4, 24; so,

prius—quam— ante: Aut prius infecto deposcit praemia cursu, Septima quam metam triverit ante rota?

Prop. 3, 20, 25.—

For the designation of order, foll. by tum, deinde, etc., first, in the first place (only in later Lat. for the class. primum):

ut ante caput, deinde reliqua pars auferatur,

Cels. 7, 29:

et ante dicam de his, quae, etc.: tum, etc.,

id. 5, 26:

ante tonderi... deinde... tum, etc.,

id. 6, 6, 8; so Plin. 34, 13, 34, § 131 dub.—

Very rarely used as adj. (in imitation of the Greek):

neque enim ignari sumus ante malorum,

earlier, previous ills, Verg. A. 1, 198 (cf. tôn paros kakôn, Soph. O. T. 1423):

ille elegit, qui recipit ante meliorem,

Quint. Decl. 1, 14; cf. Liv. 24, 82, 5 (on this use of the adv., v. Kritz ad Sall. J. 76, 5).

In composition.

Of space, before, in front of, forwards: antepono, antefigo, antefero, antemitto.—

Fig. of preference, before, above: antepono.—

Of degree, before, above, more: antepotens, antepollens—

In designations of time only with adjj. and advv.: antelucanus, antemeridianus, antehac, antelucio.With verbs, ante is more correctly written separately: ante actus, ante factus, ante gestus, ante paro, etc., although editions differ in this respect. V. more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 361-390, and pp. 394-402.

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).

A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:

adsum apud te, genitor,

id. ib. p. 522, 32:

alteram (partem) apud me adponito,

Plaut. Trin. 4, 3, 60:

nunc hic apud te servio,

id. Capt. 2, 2, 62:

scriptorum non magnast copia apud me,

Cat. 68, 33 Mull.:

mane apud me,

Vulg. Gen. 29, 19:

Advocatum habemus apud Patrem,

ib. 1 Joan. 2, 1:

cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,

Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—

Esp.

a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:

Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,

Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:

hic apud me hortum confodere jussi,

id. Aul. 2, 2, 66:

si commodumst, apud me, sis, volo,

Ter. Heaut. 1, 1, 110:

condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?

Plaut. Trin. 1, 2, 159:

Quid sibi volunt homines isti apud te?

Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:

cenabis bene apud me,

Cat. 13, 1:

apud me habitavit,

Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:

apud te cenavit,

id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:

in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,

Vulg. Jud. 19, 9:

tenet intus apud se,

Lucil. 9, 59 Mull.:

Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,

Cic. Att. 5, 6:

apud se fecit manere,

Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:

de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,

Cic. Cat. 3, 10:

Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,

id. Phil. 1, 8:

mansit apud eum quattuor mensibus,

Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:

apud quem deversatus es,

Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):

habitasti apud Heium Messanae,

Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:

Fuisti apud Laecam illa nocte,

id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:

apud Ostorium Scapulam epulatur,

Tac. A. 14, 48:

apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,

id. H. 3, 74; 1, 14:

Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,

Vulg. Act. 9, 43:

invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,

Cic. Dom. 83:

qui apud te esset eductus,

id. Quinct. 69:

apud quem erat educatus,

id. Lael. 20, 75:

cum alter ejus filius apud matrem educaretur,

id. Clu. 27:

disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,

Tac. A. 15, 52:

se apud Q. Mucium jus civile didicisse,

id. Or. 30:

apud eosdem magistratus institutus,

Suet. Calig. 24:

servorum manus tamquam apud senem festinantes,

Tac. H. 1, 7:

in convivio apud regem,

id. A. 2, 57: Bene vale;

apud Orcum te videbo,

in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:

sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,

Tac. A. 11, 27:

frater apud Othonem militans,

in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,

nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),

id. ib. 2, 27:

quorum sint legati apud se,

in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:

Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

id. ib. 1, 47:

dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,

at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:

Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,

at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:

duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,

Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:

a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,

Cic. Sest. 41:

domi esse apud sese archipiratas dixit duos,

id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:

quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,

Cic. Verr. 1, 50:

esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,

id. ib. 4, 16:

nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,

id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,

Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):

Sumne ego apud me?

Plaut. Mil. 4, 8, 36:

Non sum apud me,

Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:

Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,

Ter. Heaut. 5, 1, 48:

Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,

id. And. 5, 4, 34:

Num tibi videtur esse apud sese?

id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):

proin tu fac, apud te ut sies,

id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—

In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.

Of civil or military affairs, before:

cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,

Cic. Arch. 3:

apud eosdem judices reus est factus,

id. Clu. 22, 59:

vis de his judicari apud me?

Vulg. Act. 25, 9:

accusavit fratres suos apud patrem,

ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:

hoc, quod nunc apud pontifices agis,

Cic. Dom. 51; 117:

istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,

id. Lig. 12:

qui hanc causam aliquotiens apud te egit,

id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:

(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,

id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:

tutoresne defendent apud istius modi praetorem?

Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:

omnia apud praetores gererentur,

Tac. Or. 38:

causam nescio quam apud judicem defendebat,

Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:

apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,

Cic. Lig. 6:

apud judicem causam dicere,

id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:

apud aliquem dicere,

id. Lig. 6; id. Deiot. 4:

verba apud senatum fecit,

id. Verr. 2, 2, 20:

habita apud senatum oratione,

Tac. A. 12, 25; 6, 8:

haec apud patres disseruit,

id. ib. 2, 43; 4, 2;

4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,

Cic. Verr. 4, 18:

Quae est ergo apud Caesarem querella?

id. Lig. 25:

isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,

id. Caecin. 38:

petita multa est apud eum praetorem,

id. Verr. 1, 155:

causam contra aliquem apud centumviros dicere,

id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:

numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,

Cic. Verr. 3, 120:

apud eorum quem qui manumitteretur,

Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—

In extra judicial cases, before:

apud hunc confessus es et genus etc.,

Plaut. Capt. 2, 3, 52:

nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,

id. ib. 3, 4, 93:

apud erum qui (servos) vera loquitur,

id. Am. 2, 1, 43:

apud novercam querere,

id. Ps. 1, 3, 80:

ego apud parentem loquor,

Cic. Lig. 30:

plura fateri apud amicos,

Tac. A. 14, 62:

aliquid apud aliquem laudare,

Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:

aliquem apud aliquos vituperare,

Cic. Phil. 2, 11:

apud quem tu etiam nos criminari soles,

id. Vatin. 29.—

Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.

With verbs:

apud Tenedios sanctissimus deus habetur,

Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:

quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,

id. ib. 2, 126;

1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,

id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:

apud judicem grave et sanctum esse ducetur,

id. Q. Rosc. 6:

Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,

Vulg. Gal. 3, 11:

haec apud illos barbatos ridicula videbantur,

Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:

unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,

Vulg. 2 Pet. 3, 8.—

With adjj.:

fuisti apud pontifices superior,

Cic. Dom. 4:

qui honos est apud Syracusanos amplissimus,

id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:

quam clara (expugnatio) apud omnes,

id. Verr. 1, 50; 2, 50:

Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,

Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:

hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,

Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:

quod aeque apud bonos miserum est,

id. ib. 1, 29:

quae justa sunt apud nos,

Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:

tunc eritis inculpabiles apud Dominum,

ib. Num. 32, 22:

si is pretio apud istum idoneus esset,

Cic. Verr. 2, 121.—

With substt.:

est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,

Cic. Verr. 1, 46:

tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,

id. ib. 5, 150:

qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,

id. ib. 2, 111:

Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,

Curt. 6, 72:

abominatio est uterque apud Deum,

Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,

Liv. 6, 39, 11:

Sic apud animum meum statuo,

Sall. de Ord. Rep. 2:

sic statuere apud animum meum possum,

Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—

And simply before, in the presence of:

id apud vos proloquar,

Plaut. Capt. prol. 6:

nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,

Ter. Heaut. 3, 3, 14:

se jactant apud eos, quos inviti vident,

Cic. Fl. 61:

licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,

id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:

plus quam apud vos commemorari velitis,

Cic. Caecin. 77:

non apud indoctos loquor,

id. Pis. 68:

ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,

Caes. B. G. 1, 19:

quid apud magnum loquerentur Achillem,

Ov. M. 12, 163:

neque raro neque apud paucos talia jaciebat,

Tac. A. 4, 7:

loqui de se apud aliquem,

Cic. Att. 1, 3:

mentiri apud aliquem,

Plaut. Poen. 1, 1, 24:

apud aliquem profiteri,

Curt. 7, 7, 24:

Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,

Cic. Mur. 61:

Caesar apud milites contionatur,

Caes. B. C. 1, 7:

gratias agere alicui apud aliquem,

Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:

si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,

Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:

Quae fundebat apud Samson lacrimas,

Vulg. Jud. 14, 16.—

Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:

quom apud te parum stet fides,

Plaut. Ps. 1, 5, 62:

Et bene apud memores veteris stat gratia facti,

Verg. A. 4, 539:

At fides mihi apud hunc est,

Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:

ut apud me praemium esse positum pietati scias,

id. Hec. 4, 2, 8:

alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,

Vulg. Matt. 6, 1:

illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,

Cic. Imp. Pomp. 46:

(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,

Caes. B. G. 2, 14:

si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,

Cic. Sest. 12:

Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,

id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:

ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,

id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:

(servi) apud eum sunt in honore et pretio,

id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:

videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,

id. Verr. 5, 181:

quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,

id. ib. 1, 42:

domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,

id. Clu. 154; id. Mur. 38:

Dumnorigem, magna apud plebem gratia,

Caes. B. G. 1, 18:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,

id. ib. 1, 20:

certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,

Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:

utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

apud quem ut multum gratia valeret,

Nep. Con. 2, 1:

video apud te causas valere plus quam preces,

Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:

quod apud vos plurimum debebit valere,

Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:

qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 113:

speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,

id. Sex. Rosc. 141:

(eum) apud finitimas civitates largiter posse,

Caes. B. G. 1, 18:

quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,

Cic. Verr. 1, 19:

quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,

id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:

qui apud eum plurimum poterat,

id. ib. 3, 130:

qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,

id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:

faciles sunt preces apud eos, qui etc.,

Cic. Har. Resp. 63:

nihil me turpius apud homines fuisset,

id. Att. 2, 19:

apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,

Cels. 3, 23.—

Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:

CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,

Cic. Fl. 52:

Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,

Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:

qui (colonus) perigrinatur apud vos,

Vulg. Exod. 12, 49:

qui regnabat apud vos,

ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:

si iste apud eos quaestor non fuisset,

Cic. Div. in Caecil. 4; 65:

Apud eos fuisse regem Divitiacum,

Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:

qui (praetores) apud illos a populo creantur,

Cic. Fl. 44:

apud quos consul fuerat,

id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:

apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,

id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:

fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,

Verg. A. 6, 568;

Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,

Cic. Font. 42:

qui apud socios nominis Latini censi essent,

Liv. 41, 9:

qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,

Cic. Verr. 4, 109:

id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,

id. ib. 4, 80:

si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,

id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:

ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,

Cic. Verr. 2, 131:

si tu apud Persas deprehensus etc.,

id. ib. 5, 166:

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,

Caes. B. G. 1, 2:

apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:

quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,

Caes. B. G. 1, 50:

aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,

Tac. G. 31:

Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),

Verg. A. 2, 71:

apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,

Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:

qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,

in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:

apud exercitum mihi fueris tot annos,

id. Mur. 45:

quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,

in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:

simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,

Tac. H. 5, 10:

quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,

with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—

In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:

Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,

id. de Or. 1, 7, 28:

quo in libro,

id. ib. 1, 11, 47):

ut scriptum apud eundem Caelium est,

Cic. Div. 1, 26, 55:

apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,

id. Sen. 22, 79:

quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,

id. Off. 1, 9, 28:

apud Agathoclem scriptum in historia est,

id. Div. 1, 24, 50:

ut est apud poetam nescio quem,

id. Phil. 2, 65:

Quod enim est apud Ennium, etc.,

id. Off. 1, 8, 26:

de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,

id. ib. 1, 25, 87:

Apud Varronem ita est, etc.,

Plin. 18, 35, 79, § 348:

ut video scriptum apud Graecos,

Cic. Scaur. 4:

invenio apud quosdam auctores,

Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:

reperio apud scriptores,

id. ib. 2, 88:

apud Solonem,

i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:

cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,

Tac. Or. 9. —Also of speakers:

apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,

Tac. Agr. 22.—

a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:

quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,

Cic. Leg. 2, 13, 33:

juris civilis magnum usum apud multos fuisse,

id. Brut. 41, 152:

cum apud eum summum esset imperium populi,

Nep. Phoc. 2, 4:

omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,

Sall. C. 20, 8:

par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,

Liv. 22, 30, 8:

apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),

Tac. A. 12, 35:

pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),

id. H. 4, 76:

minorem esse apud victos animum,

id. ib. 3, 1;

2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,

Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:

apud te est fons vitae,

Vulg. Psa. 35, 10:

apud Dominum (est) misericordia,

ib. ib. 129, 7.—

Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:

erat ei apud me pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,

Cic. Verr. 4, 29:

multa (signa) deposita apud amicos,

id. ib. 4, 36:

apud quem inventus est scyphus,

Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:

te pix atra agitet apud carnuficem,

in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:

qui (obsides) apud eum sint,

Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—

Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:

remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,

Cic. Verr. 4, 2:

si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,

Tac. H. 1, 13; 1, 20:

qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,

Cic. Div. in Caecil. 8:

neque praemia caedis apud interfectorem mansura,

Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:

fidens apud aliquem obligare,

Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:

Essetne apud te is servos acceptissimus?

Plaut. Capt. 3, 5, 56:

non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,

Cic. Verr. 2, 110:

apud publicanos gratiosus fuisti,

id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;

apud Deum autem omnia possibilia sunt,

Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.

Transf. In designations of place,

At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):

verecundari neminem apud mensam decet,

Plaut. Trin. 2, 4, 77:

Quid apud hasce aedis negotii est tibi?

id. Am. 1, 1, 194:

Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?

id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:

navem is fregit apud Andrum insulam,

Ter. And. 1, 3, 17:

apud Tenedum pugna illa navalis,

Cic. Arch. 21:

ut apud Salamina classem suam constituerent,

Nep. Them. 3, 4:

apud oppidum morati,

Caes. B. G. 2, 7:

agri in Hispania apud Karthaginem Novam,

Cic. Agr. 1, 5:

bellatum apud Actium,

Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:

Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,

Ov. R. Am. 163:

morabatur in castris apud Galgalam,

Vulg. Jos. 10, 6:

quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,

Verg. A. 11, 288:

apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,

Tac. A. 4, 25:

Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. H. 3, 35:

apud vexillum tendentes,

id. A. 1, 17:

trepidatur apud naves,

id. H. 2, 15:

hostis est non apud Anienem, sed in urbe,

Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:

quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,

Verg. A. 5, 261:

apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,

Verg. A. 12, 331:

octo apud Rhenum legiones,

Tac. A. 1, 3:

apud ripam Rheni,

id. ib. 2, 83:

probavi te apud Aquam Contradictionis,

Vulg. Psa. 80, 8:

repertus apud fretum Siciliae,

Tac. A. 6, 14:

propitiata Juno apud proximum mare,

id. ib. 15, 44:

apud promunturium Miseni consedit in villa,

id. ib. 6, 50:

Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,

Cat. 63, 53 Mull.:

apud altaria deum pepigere,

before, Tac. A. 11, 9:

decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,

id. ib. 14, 12 (cf.:

unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,

Liv. 41, 9):

apud Caesaris effigiem procubuit,

Tac. A. 12, 17; 13, 23:

quartum apud lapidem substiterat,

id. ib. 15, 60:

laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),

Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;

on the other hand,

id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:

Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,

Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):

quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,

Tac. A. 2, 49.—

At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,

ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,

Tac. A. 4, 64:

apud villam est,

Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:

Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,

Plaut. Ep. 2, 2, 67:

deponere apud Solos in delubro pecuniam,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ut rationes apud duas civitates possim relinquere,

id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;

13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,

Liv. 28, 29:

donum apud Antium statuitur,

Tac. A. 3, 71:

bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,

id. ib. 6, 11:

Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,

Suet. Tit. 5:

quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,

id. Aug. 93:

apud Mediolanum,

Lact. Mort. Persec. 48:

eum pugionem apud Capitolium consecravit,

Tac. A. 15, 74:

Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,

id. ib. 15, 32:

quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,

id. ib. 3, 72:

qui (rei) apud aerarium pependissent,

Suet. Dom. 9 Roth:

cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,

Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:

ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,

Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:

apud Pharsaliam,

Liv. Epit. 111:

apud Palaestinam,

Eutr. 7, 13:

qui erant apud Helladam,

Vulg. 1 Macc. 8, 9. —

Of time.

With words denoting time or occasion, in, at (rare):

apud saeclum prius,

Ter. Eun. 2, 2, 15:

aliquem apud judicium persequi,

at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—

With words designating persons, with, among, in the time of:

hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,

Cic. Off. 1, 12, 36:

fecerunt hoc multi apud majores nostros,

id. Verr. 2, 118; 5, 148:

Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:

Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),

Tac. A. 2, 33.—

For ad with words implying motion (very rare):

APVT EVM PERVENIRE,

Inscr. Grut. 786, 5:

atque apud hunc eo vicinum,

Plaut. Mil. 2, 5, 70:

Bito apud aurificem,

Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:

(naves) apud insulas longius sitas ejectae,

Tac. A. 2, 24:

qui apud Romanos de societate functus est legatione,

Vulg. 2 Macc. 4, 11.

(cf. ad, I. fin. b.)

It is sometimes placed after its subst.:

quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,

Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:

Is locus est Cumas aput,

Lucr. 6, 747 Lachm.:

montem apud Erycum,

Tac. A. 4, 43:

ripam apud Euphratis,

id. ib. 6, 31:

Misenum apud et Ravennam,

id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—

It is sometimes placed between the subst. and adj.:

barbaras apud gentes,

Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:

non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,

id. ib. 14, 14.—

Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:

apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,

ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

arma, ōrum, n. ( gen. plur. armūm, Pac. ap. Cic. Or. 46, 155; Att. ap. Non. p. 495, 23, considered by Cic. in the connection armūm judicium as less correct than armorum) [cf. ARÔ, arariskô = to fit; arthron = joint; harmos = armus = joint, shoulder; artaô = artio, arto = to fit, to fit in closely; artios = fit, exact; artus = close, narrow; ars (artis) = the craft of fitting things; artifex, artificium; Goth. arms = O. H. Germ. aram = Engl. arm; Sanscr. ar = to hit upon, attain; aram = fit, fast; īrmas = arm. Curt.].

Lit.

1.. What is fitted to the body for its protection, defensive armor, as the shield, coat of mail, helmet, etc.:

tot milia armorum, detracta corporibus hostium,

Liv. 45, 39:

induere arma,

id. 30, 31:

arma his imperata, galea, clipeum, ocreae, lorica, omnia ex aere,

id. 1, 43:

pictis et auro caelatis refulgens armis,

id. 7, 10. —

Specifically, a shield:

at Lausum socii exanimem super arma ferebant,

on a shield, Verg. A. 10, 841:

caelestia arma, quae ancilia appellantur,

Liv. 1, 20 (v. ancile); id. 8, 30; 1, 37; cf. Verg. A. 1, 119 Heyne; Tac. G. 11 Rup.; Plin. Ep. 5, 6, 43:

Aeneas se collegit in arma,

gathered himself under his shield, Verg. A. 12, 491.—Hence, in a more extended sense,

Implements of war, arms, both of defence and offence (but of the latter only those which are used in close contest, such as the sword, axe, club; in distinction from tela, which are used in contest at a distance; hence, arma and tela are often contrasted; v. the foll., and cf. Bremi and Dähne ad Nep. Dat. 11, 3): arma rigent, horrescunt tela, Enn. ap. Macr. S. 6, 4; id. ap. Non. p. 469, 26:

arma alia ad tegendum, alia ad nocendum,

Cic. Caec. 21:

armis condicione positis aut defetigatione abjectis aut victoriā detractis,

id. Fam. 6, 2:

illum dicis cum armis aureis, Quoius etc.,

Plaut. Mil. 1, 1, 16:

ibi Simul rem et gloriam armis belli repperi,

Ter. Heaut. 1, 1, 60:

arma antiqua manus, ungues dentesque fuerunt Et lapides, et item, silvarum fragmina, ramei,

Lucr. 5, 1283; so,

Mutum et turpe pecus (i. e. primeval man), glandem et cubilia propter Unguibus et pugnis, dein fustibus, atque ita porro Pugnabant armis, quae post fabricaverat usus,

Hor. S. 1, 3, 100 sqq.:

capere,

Cic. Rosc. Am. 53, 153; id. Phil. 4, 3, 7; id. Rab. Perd. 6 and 7:

sumere,

id. Planc. 36, 88 Wund.; id. Tusc. 2, 24, 58; Vulg. Gen. 27, 3; ib. 3 Reg. 22, 30:

accipere, ib. Judith, 14, 2: adprehendere,

ib. Psa. 34, 2:

resumere,

Suet. Calig. 48:

aptare,

Liv. 5, 49:

induere,

id. 30, 31; Ov. M. 14, 798; id. F. 1, 521; Verg. A. 11, 83; Luc. 1, 126:

accingi armis,

Verg. A. 6, 184, and Vulg. Jud. 18, 11:

armis instructus,

ib. Deut. 1, 41; ib. 1 Par. 12, 13:

concitare ad arma,

Caes. B. G. 7, 42:

descendere ad arma,

id. ib. 7, 33:

vocare ad arma,

Cic. Rab. Perd. 7, 21:

vocare in arma,

Verg. A. 9, 22:

ferre contra aliquem,

Vell. 2, 56:

decernere armis,

Cic. Att. 7, 3:

armis cum hoste certare,

id. Off. 3, 22, 87; so,

saevis armis,

Verg. A. 12, 890:

dimicare armis cum aliquo,

Nep. Milt. 1, 2:

esse in armis,

Caes. B. G. 1, 49; Suet. Caes. 69:

ponere, abicere,

Cic. Fam. 6, 2:

relinquere,

Liv. 2, 10:

tradere,

Nep. Ham. 1, 5; Suet. Vit. 10:

amittere,

Verg. A. 1, 474:

proicere,

Vulg. 1 Macc. 5, 43;

7, 44: deripere militibus,

Hor. C. 3, 5, 19:

dirimere,

Luc. 1, 104 et saep.—Hence, arma virosque, per arma, per viros, etc., Liv. 8, 25; 8, 30 al.; v. Burm. ad Verg. A. 1, 1, and cf. Liv. 9, 24:

tela et arma: armorum atque telorum portationes,

Sall. C. 42, 2; Liv. 1, 25; Col. 12, 3; Tac. G. 29 and 33:

armis et castris, prov. (like remis velisque, viris equisque),

with vigor, with might and main, Cic. Off. 2, 24, 84.—

Trop., means of protection, defence, weapons:

tenere semper arma (sc. eloquentiae), quibus vel tectus ipse esse possis, vel, etc.,

Cic. de Or. 1, 8, 32:

prudentiae,

id. ib. 1, 38, 172:

senectutis,

id. Lael. 4. 9:

tectus Vulcaniis armis, id est fortitudine,

id. Tusc. 2, 14, 33:

eloquentiae,

Quint. 5, 12, 21:

facundiae,

id. 2, 16, 10:

justitiae,

Vulg. Rom. 6, 13; ib. 2 Cor. 6, 7:

arma lucis,

ib. Rom. 13, 12:

horriferum contra Borean ovis arma ministret, i. e. lanas,

Ov. M. 15, 471:

haec mihi Stertinius arma (i. e. praecepta) dedit,

Hor. S. 2, 3, 297; cf. id. Ep. 1, 16, 67:

arma militiae nostrae non carnalia sunt,

Vulg. 2 Cor. 10, 4.

War (once in opp. to pax, v. infra):

silent leges inter arma,

Cic. Mil. 4, 10; id. Att. 7, 3, 5:

arma civilia,

civil war, id. Fam. 2, 16, and Tac. A. 1, 9:

civilia arma,

id. Agr. 16; id. G. 37 (otherwise, bella civilia, Cic. Off. 1, 25, 86, and Tac. Agr. 13):

ab externis armis otium erat,

Liv. 3, 14; 9, 1; 3, 69 Drak.; 9, 32; 42, 2; Tac. H. 2, 1 al.:

a Rubro Mari arma conatus sit inferre Italiae,

Nep. Hann. 2, 1 (for which more freq. bellum inferre alicui, v. infero):

ad horrida promptior arma,

Ov. M. 1, 126:

qui fera nuntiet arma,

id. ib. 5, 4;

14, 479: compositis venerantur armis,

Hor. C. 4, 14, 52. So the beginning of the Æneid: Arma virumque cano; cf. Hor. Ep. 1, 19, 7:

melius visum Gallos novam gentem pace potius cognosci quam armis,

Liv. 5, 35 fin.; cf.:

cedant arma togae,

Cic. Off. 1, 22, 76.—Also for battle, contest:

in arma feror,

Verg. A. 2, 337; so id. ib. 2, 655.—

(Abstr. for concr.) The warriors themselves, soldiers, troops:

nulla usquam apparuerunt arma,

Liv. 41, 12:

nostro supplicio liberemus Romana arma, i. e. Romanum exercitum,

id. 9, 9; 21, 26:

Hispanias armis non ita redundare,

Tac. H. 2, 32:

expertem frustra belli et neutra arma secutum,

neither party, Ov. M. 5, 91: auxiliaria arma, auxiliaries, auxiliary troops = auxiliares (v. auxiliaris, I.), id. ib. 6, 424; cf. id. ib. 14, 528.—

Transf., poet. (like hoplon and entea in Gr.), implements, instruments, tools, utensils, in gen. Of implements for grinding and baking:

Cerealia arma,

the arms of Ceres, Verg. A. 1, 177 (cf. Hom. Od. 7, 232: entea daitos). —Of implements of agriculture, Ov. M. 11, 35:

dicendum est, quae sint duris agrestibus arma, Quīs sine nec potuere seri nec surgere messes,

Verg. G. 1, 160.—Of the equipments, tackle of a ship ( mast, sails, rudder, etc.):

colligere arma jubet validisque incumbere remis,

Verg. A. 5, 15; 6, 353.—Hence used by Ovid for wings:

haec umeris arma parata suis, A. A. 2, 50 (cf. in the foll. verse: his patria est adeunda carinis).—And so of other instruments,

Mart. 14, 36.

at-tĕro ( adt-, Dietsch), trīvi, trītum, 3, v. a. ( perf. inf. atteruisse, Tib. 1, 4, 48; cf. Vell. Long. p. 2234 P.), to rub one thing against another; hence, in gen., to rub away, wear out or diminish by rubbing, to waste, wear away, weaken, impair, exhaust.

Lit. (most freq. after the Aug. per.; in Cic. only once as P. a.; v. infra): insons Cerberus leniter atterens caudam, rubbing against or upon (sc. Herculi), * Hor. C. 2, 19, 30:

asinus spinetis se scabendi causā atterens,

Plin. 10, 74, 95, § 204: aures, * Plaut. Pers. 4, 9, 11 (cf. antestor):

bucula surgentes atterat herbas,

tramples upon, Verg. G. 4, 12:

opere insuetas atteruisse manus,

Tib. 1, 4, 48; so Prop. 5, 3, 24, and Plin. 2, 63, 63, § 158; so,

dentes usu atteruntur,

id. 7, 16, 15, § 70:

attrivit sedentis pedem,

Vulg. Num. 22, 25:

vestem,

Dig. 23, 3, 10; Col. 11, 2, 16;

Cels. praef.: vestimenta,

Vulg. Deut. 29, 5; ib. Isa. 51, 6.— Poet., of sand worn by the water flowing over it:

attritas versabat rivus harenas,

Ov. M. 2, 456.—

Trop., to destroy, waste, weaken, impair:

postquam utrimque legiones item classes saepe fusae fugataeque et alteri alteros aliquantum adtriverant,

Sall. J. 79, 4:

magna pars (exercitūs) temeritate ducum adtrita est,

id. ib. 85, 46:

Italiae opes bello,

id. ib. 5, 4; so Tac. H. 1, 10; 1, 89; 2, 56; Curt. 4, 6 fin.; cf. Sil. 2, 392 Drak.:

nec publicanus atterit (Germanos),

exhausts, drains, Tac. G. 29:

famam atque pudorem,

Sall. C. 16, 2:

et vincere inglorium et atteri sordidum arbitrabatur,

and to suffer injury in his dignity, Tac. Agr. 9 Rupert.:

eo tempore, quo praecipue alenda ingenia atque indulgentiā quādam enutrienda sunt, asperiorum tractatu rerum atteruntur,

are enfeebled, Quint. 8, prooem. 4:

filii ejus atterentur egestate,

Vulg. Job, 20, 10:

Nec res atteritur longo sufflamine litis,

Juv. 16, 50.— Hence, attrītus, a, um, P. a., rubbed off, worn off or away, wasted.

Lit.

In gen.: ut rictum ejus (simulacri) ac mentum paulo sit attritius, * Cic. Verr. 2, 4, 43:

ansa,

Verg. E. 6, 17:

vomer,

worn bright, id. G. 1, 46; cf. Juv. 8, 16 Rupert.:

caelaturae,

Plin. 33, 12, 55, § 157; Petr. 109, 9.—

In medicine, attritae partes or subst. attrita, ōrum, n. (sc. membra), bruised, excoriated parts of the body:

medetur et attritis partibus sive oleo etc.,

Plin. 24, 7, 28, § 43:

attritis medetur cinis muris silvatici etc.,

id. 30, 8, 22, § 70.—

Trop.: attrita frons, a shameless, impudent face (lit. a smooth face, to which shame no longer clings; cf. perfrico), Juv. 13, 242 Rupert.; so,

domus Israël attritā fronte,

Vulg. Ezech. 3, 7.— Sup. and adv. not used.

at-tingo (not adt-), tĭgi, tactum, 3, v. a. [tango] (ante-class. form attĭgo, ĕre, v. infra; attinge = attingam, acc. to Paul. ex Fest. p. 26 Müll.; v. Müll. ad h. l.; concerning attigo, āre, v. fin.), to touch, come in contact with; constr. with the acc.; poet. with ad.

Lit.

In gen.: mento summam aquam, vet. poët. ap. Cic. Tusc. 1, 5, 10: vestem, Att. ap. Non. p. 75, 32:

Egone Argivum imperium attingam,

id. Trag. Rel. p. 166 Rib.:

suaviter (omnia) attingunt,

Lucr. 4, 623:

nec enim ullum hoc frigidius flumen attigi,

Cic. Leg. 2, 3, 6:

prius quam aries murum attigisset,

Caes. B. G. 2, 32:

pedibus terram,

Nep. Eum. 5, 5:

quisquis (vas) attigerit,

Vulg. Lev. 15, 23:

nos nihil tuorum attigimus,

id. Gen. 26, 29:

(medicus) pulsum venarum attigit,

Tac. A. 6, 50:

se esse possessorem soli, quod primum Divus Augustus nascens attigisset,

Suet. Aug. 5 (cf. Ov. Tr. 4, 3, 46: Tactaque nascenti corpus haberet humus, acc. to the practice of laying new-born children upon the ground; v. tollo).— Poet.: (Callisto) miles erat Phoebes, nec Maenalon attigit ( nor did there touch, set foot on) ulla Gratior hac Triviae, Ov. M. 2, 415:

usque ad caelum attingebat stans in terrā,

Vulg. Sap. 18, 16.—

With partic. access. ideas.

To touch by striking, to strike; rarely in a hostile manner, to attack, assault:

ne me attingas,

Plaut. As. 2, 2, 106;

ne attigas me,

id. Truc. 2, 2, 21:

ne attigas puerum istac caussā,

id. Bacch. 3, 3, 41 (quoted by Non. p. 75, 33):

Si tu illam attigeris secus quam dignumst liberam,

Ter. Phorm. 2, 3, 91.—Of lightning: ICTV. FVLMINIS. ARBORES. ATTACTAE. ARDVERINT., Fragm. Fratr. Arval. Inscr. Orell. 961; cf.

Fest. s. v. scribonianum, p. 333 Müll., and s. v. obstitum, p. 193: si Vestinus attingeretur, i. e. ei bellum indiceretur,

Liv. 8, 29; so Suet. Ner. 38.—

In mal. part., aliquam, to touch:

virginem,

Ter. Hec. 1, 2, 61; Cat. 67, 20.—

To touch in eating, to taste, crop:

nulla neque amnem Libavit quadrupes, nec graminis attigit herbam,

Verg. E. 5, 26.—

Of local relations, to come to a place, to approach, reach, arrive at (class.;

esp. freq. in the histt.): aedīs ne attigatis,

Plaut. Most. 2, 2, 37:

ut primum Asiam attigisti,

Cic. ad Q. Fr. 1, 1, 8:

cum primis navibus Britanniam attigit,

Caes. B. G. 4, 23:

Siciliam,

Nep. Dion, 5, 3:

Syriam ac legiones,

Tac. A. 2, 55:

saltuosos locos,

id. ib. 4, 45:

Urbem,

id. Or. 7 fin.:

In paucis diebus quam Capreus attigit etc.,

Suet. Tib. 60; id. Calig. 44; id. Vesp. 4 al.—

Transf., to touch, lie near, border upon, be contiguous to:

Theseus... Attigit injusti regis Gortynia tecta,

Cat. 64, 75:

Cappadociae regio, quae Ciliciam attingeret,

Cic. Fam. 15, 4, 4; id. Pis. 16 fin.:

(stomachus) utrāque ex parte tonsillas attingens, etc.,

id. N. D. 2, 54, 135:

eorum fines Nervii attingebant,

Caes. B. G. 2, 15:

ITEM. COLLEGIA. QVAE. ATTINGVNT. EIDEM. FORO,

Inscr. Orell. 3314:

attingere parietem,

Vulg. Ezech. 41, 6.—

Trop.

In gen., to touch, affect, reach:

nec desiderium nos attigit,

Lucr. 3, 922 ( adficit, Lachm.):

ante quam voluptas aut dolor attigerit,

Cic. Fin. 3, 5, 16:

nimirum me alia quoque causa delectat, quae te non attingit,

id. Leg. 2, 1, 3:

quo studio providit, ne qua me illius temporis invidia attingeret,

id. Fam. 3, 10, 10:

si qua de Pompeio nostro tuendo... cura te attingit,

id. Att. 9, 11, A:

erant perpauci, quos ea infamia attingeret, Liv 27, 11, 6: cupidus attingere gaudia,

to feel, Prop. 1, 19, 9:

vox, sonus, attigit aures,

Val. Fl. 2, 452; Claud. B. Get: 412; Manil. 1, 326.—

Esp.

To touch upon in speaking, etc., to mention slightly:

paucis rem,

Plaut. Truc. 4, 4, 11:

summatim attingere,

Lucr. 3, 261:

ut meos quoque attingam,

Cat. 39, 13:

quod perquam breviter perstrinxi atque attigi,

Cic. de Or. 2, 49, 201; id. Fam. 2, 4 fin.:

si tantummodo summas attigero,

Nep. Pelop. 1, 1:

invitus ea, tamquam vulnera, attingo, sed nisi tacta tractataque sanari non possunt,

Liv. 28, 27:

ut seditionem attigit,

Tac. A. 1, 35:

familiae (Galbae) breviter attingam,

Suet. Galb. 3 al. —

To touch, i. e. to undertake, enter upon some course of action (esp. mental), to apply one's self to, be occupied with, engage in, to take in hand, manage:

quae isti rhetores ne primoribus quidem labris attigissent,

Cic. de Or. 1, 19, 87; cf. id. Cael. 12; id. Arch. 8:

egomet, qui sero ac leviter Graecas litteras attigissem,

id. de Or. 1, 18, 82:

orationes,

id. Or. 13, 41:

poëticen,

Nep. Att. 18, 5; so Suet. Aug. 85:

liberales disciplinas omnes,

id. Ner. 52:

studia,

id. Gram. 9:

ut primum forum attigi, i. e. accessi, adii,

applied myself to public affairs, Cic. Fam. 5, 8, 3:

arma,

Liv. 3, 19:

militiam resque bellicas,

Suet. Calig. 43:

curam rei publicae,

id. Tib. 13:

ad Venerem seram,

Ov. A. A. 2, 701.—

(Acc. to I. B. 4.) To arrive somewhere:

quod ab illo attigisset nuntius,

Plaut. Bacch. 2, 2, 19 (cf. id. ib. 3, 5, 3: si a me tetigit nuntius).—

(Acc. to I. B. 5.) To come near to in quality, to be similar; or to belong to, appertain to, to concern, relate to:

quae nihil attingunt ad rem nec sunt usui,

Plaut. Merc. 1, 1, 32:

haec quemque attigit,

id. ib. 1, 1, 20:

attingit animi naturam corporis similitudo,

Cic. Tusc. 4, 13, 30; id. Fam. 13, 7, 4; id. ad Q. Fr. 1, 1, 1:

quae non magis legis nomen attingunt, quam si latrones aliqua sanxerint,

id. Leg. 2, 5:

Segestana, Centuripina civitas, quae cum officiis, fide, vetustate, tum etiam cognatione populi Romani nomen attingunt,

id. Verr. 2, 5, 32:

(labor) non attingit deum,

id. N. D. 1, 9, 22:

primus ille (locus), qui in veri cognitione consistit, maxime naturam attingit humanam,

id. Off. 1, 6, 18; id. Tusc. 5, 33, 93; id. Fin. 5, 9.—

Si quid eam humanitus attigisset (for the usu. euphemism, accidisset), if any misfortune had happened to her, App. Mag. p. 337.

ap. Non. p. 75, 30 dub. (Rib. here reads attigas, Com. Rel. p. 98): custodite istunc, ne attigat, Pac., Trag. Rel. p. 105 Rib.

aut, conj. [aut, Osc. auti, Umbr. ote, ute, may be a modification of autem, as at of et, the suffix -t being a relic of the demonstrative -tem, which appears in item, and is the same as -dem in quidem, and -dam in quondam, and of which the demonstrative adverbs, tam and tum, are absolute forms; the first part of these words may be compared with the Gr. au (cf. aute and autar), and with the Sanscr. vā = or, with which again may be compared ve and vel; v. Corss. Ausspr. II. p. 595, and also pp. 130, 223, 411], or; and repeated: aut... aut, either... or; so in Sanscr. vā... vā.

In gen. it puts in the place of a previous assertion another, objectively and absolutely antithetical to it, while vel indicates that the contrast rests upon subjective opinion or choice; i. e. aut is objective, vel subjective, or aut excludes one term, vel makes the two indifferent.

Used singly, or:

omnia bene sunt ei dicenda, qui hoc se posse profitetur aut eloquentiae nomen relinquendum est,

Cic. de Or. 2, 2, 5:

quibusnam manibus aut quibus viribus,

Caes. B. G. 2, 30:

Vinceris aut vincis,

Prop. 2, 8, 10:

cita mors venit aut victoria laeta,

Hor. S. 1, 1, 8:

ruminat herbas aut aliquam in magno sequitur grege,

Verg. E. 6, 55 et persaep. (cf. on the contrary, Tac. G. 8: quae neque confirmare argumentis, neque refellere in animo est: ex ingenio suo quisque demat vel addat fidem).—

Repeated, aut... aut, either... or:

Ubi enim potest illa aetas aut calescere vel apricatione melius vel igni, aut vicissim umbris aquisve refrigerari salubrius?

Cic. Sen. 16, 57:

Nam ejus per unam, ut audio, aut vivam aut moriar sententiam,

Ter. Phorm. 3, 1, 19; id. Heaut. 3,1,11 sq.:

aut, quicquid igitur eodem modo concluditur, probabitis, aut ars ista nulla est,

Cic. Ac. 2, 30, 96:

partem planitiae aut Jovis templum aut oppidum tenet,

Liv. 44, 6, 15:

terra in universum aut silvis horrida aut paludibus foeda,

Tac. G. 5:

hoc bellum quis umquam arbitraretur aut ab omnibus imperatoribus uno anno aut omnibus annis ab uno imperatore confici posse?

Cic. Imp. Pomp. 11,31.—

More than twice repeated:

aut equos Alere aut canes ad venandum, aut ad philosophos, Ter And. 1, 1, 29: Uxor, si cesses, aut te amare cogitat Aut tete amare aut potare atque animo obsequi,

id. Ad. 1, 1, 7 sq.; so four times in Lucr. 4, 935 sq.; five times in Cic. Off. 1, 9, 28; id. N. D. 3, 12, 30; and Prop. 4, 21, 26 sqq.; and six times in Plin. 17, 10, 9, § 58.—

Sometimes double disjunctive phrases with aut... aut are placed together:

Adsentior Crasso, ne aut de C. Laelii soceri mei aut de hujus generi aut arte aut gloriā detraham,

Cic. de Or. 1, 9, 35:

res ipsa et rei publicae tempus aut me ipsum, quod nolim, aut alium quempiam aut invitabit aut dehortabitur,

id. Pis. 39, 94.—

Repeated after negatives:

ne aut ille alserit Aut ceciderit atque aliquid praefregerit,

Ter. Ad. 1, 1, 11:

ne tanti facinoris immanitas aut exstitisse aut non vindicata esse videatur,

Cic. Cat. 1, 6, 14; id. Sull. 43; id. Sest. 37; 39:

neque enim sunt aut obscura aut non multa post commissa,

id. Cat. 1, 6, 15; id. Off. 1, 20, 66; 1, 11, 36; 1, 20, 68; id. de Or. 2, 45, 189:

nec milites ad scelus missos aut numero validos aut animo promptos,

Tac. A. 14, 58; id. H. 1, 18; id. Or. 12:

nec erit mirabilis illic Aut Stratocles aut cum molli Demetrius Haemo,

Juv. 3, 98 sq.:

neque aut quis esset ante detexit aut gubernatorem cedere adversae tempestati passus est,

Suet. Caes. 58; id. Ner. 34:

Nec aut Persae aut Macedones dubitavere,

Curt. 4, 15, 28: Non sum aut tam inhumanus aut tam alienus a Sardis. Cic. Scaur. 39; id. Cat. 1, 13:

Nihil est tam aut fragile aut flexibile quam etc.,

id. Mil. 36 al. —

In interrogations:

quo modo aut geometres cernere ea potest, quae aut nulla sunt aut internosci a falsis non possunt aut is, qui fidibus utitur, explere numeros et conficere versus?

Cic. Ac. 2, 7, 22; so id. de Or. 1, 9, 37; id. Rosc. Am. 40, 118; id. N. D. 1, 43, 121.—

In comparative clauses:

talis autem simulatio vanitati est conjunctior quam aut liberalitati aut honestati,

Cic. Off. 1, 15, 44.—

Esp.

Placed singly, to connect to something more important that which is less so, or at least.

Absol.:

Incute vim ventis submersasque obrue puppes, Aut age diversos et dissice corpora ponto,

Verg. A. 1, 69 sq. Rib. (furens Juno et irata, quod gravissimum credebat, optavit, deinde quod secundum intulit, Diom. p. 411 P.):

quaero, num injuste aut improbe fecerit,

or at least unfairly, Cic. Off. 3, 13, 54:

a se postulari aut exspectari aliquid suspicantur,

id. ib. 2, 20, 69:

quā re vi aut clam agendum est,

or at least by stealth, id. Att. 10, 12:

profecto cuncti aut magna pars Siccensium fidem mutavissent,

Sall. J. 56, 6:

Audendum est aliquid universis aut omnia singulis patienda,

Liv. 6, 18, 7:

pars a centurionibus aut praetoriarum cohortium militibus caesi,

Tac. A. 1, 30:

potentiā suā numquam aut raro ad impotentiam usus,

Vell. 2, 29.—

With certe, etc., v. infra, F. 2.—

To connect something which must take place, if that which is previously stated does not, or, otherwise, or else, in the contrary case, = alioqui:

Redduc uxorem, aut quam obrem non opus sit cedo,

Ter. Hec. 4, 4, 76:

id (principium) nec nasci potest nec mori, aut concidat omne caelum etc.,

Cic. Tusc. 1, 23, 54 (Seyffert ad h. l., but preferring ut non; B. and K. and Kühner, vel):

nunc manet insontem gravis exitus: aut ego veri Vana feror,

Verg. A. 10, 630:

effodiuntur bulbi ante ver: aut deteriores fiunt,

Plin. 19, 5, 30, § 96:

Mutatione recreabitur sicut in cibis... Aut dicant iste mihi, quae sit alia ratio discendi,

Quint. 1, 12, 6; 2, 17, 9.—

To restrict or correct an expression which is too general or inaccurate, or, or rather, or more accurately.

Absol.:

de hominum genere, aut omnino de animalium loquor,

Cic. Fin. 5, 11, 33; 5, 20, 57; id. Ac. 2, 8, 23:

Aut scilicet tua libertas disserendi amissa est, aut tu is es, qui in disputando non tuum judicium sequare,

id. Leg. 1, 13, 36: cenaene causā, aut tuae mercedis gratiā Nos nostras aedīs postulas comburere? or rather, etc., Plaut. Aul. 2, 6, 11.—In this signification aut sometimes begins a new clause: Potestne igitur quisquam dicere, inter eum, qui doleat, et inter eum, qui in voluptate sit, nihil interesse? Aut, ita qui sentiet, non apertissime insaniat? or is not rather, etc., Cic. Ac. 2, 7, 20:

Quid est enim temeritate turpius? Aut quid tam temerarium tamque indignum sapientis gravitate atque constantiā, quam, etc.,

id. N. D. 1, 1, 1; id. Fin. 4, 26, 72; Plin. Ep. 1, 10, 3.—

With potius (v. infra, F. 4.).—

Neque... aut sometimes, but chiefly in the poets, takes the place of neque... neque: Neque ego hanc abscondere furto Speravi, ne finge, fugam;

nec conjugis umquam Praetendi taedas aut haec in foedera veni,

Verg. A. 4, 339:

Si neque avaritiam neque sordes aut mala lustra Obiciet vere quisquam mihi,

Hor. S. 1, 6, 68 Bentl., but ac, K. and H.:

Nunc neque te longi remeantem pompa triumphi Excipit aut sacras poscunt Capitolia lauros,

Luc. 1, 287:

Nam neque plebeiam aut dextro sine numine cretam Servo animam,

Stat. S. 1, 4, 66:

Neque enim Tyriis Cynosura carinis Certior aut Grais Helice servanda magistris,

Val. Fl. 1, 17; so also Tacitus: nec litore tenus adcrescere aut resorberi, Agr. 10; G. 7 ter; H. 1, 32; so after non:

Non eo dico, quo mihi veniat in dubium tua fides, aut quo etc.,

Cic. Quinct. 5:

non jure aut legibus cognoscunt,

Tac. Or. 19; id. Agr. 41; id. G. 24; after haud:

Haud alias populus plus occultae vocis aut suspicacis silentii permisit,

id. A. 3, 11; after nihil:

nihil caedis aut praedae,

id. A. 15, 6; 13, 4; id. H. 1, 30.—

The poets connect by aut... vel, vel... aut, instead of aut... aut, or vel... vel: Quotiens te votui Argu [p. 211] rippum Conpellare aut contrectare conloquive aut contui? Plaut. As. 3, 1, 19:

aut appone dapes, Vare, vel aufer opes,

Mart. 4, 78, 6 (this epigram is rejected by Schneid.):

Non ars aut astus belli vel dextera deerat,

Sil. 16, 32.—

In connection with other particles.

Aut etiam, to complete or strengthen an assertion, or also, or even:

quid ergo aut hunc prohibet, aut etiam Xenocratem, etc.,

Cic. Tusc. 5, 18, 51:

conjectura in multas aut diversas, aut etiam in contrarias partes,

id. Div. 2, 26, 55; id. Off. 1, 9, 28:

si aut ambigue aut inconstanter aut incredibiliter dicta sunt, aut etiam aliter ab alio dicta,

id. Part. Or. 14, 51:

etsi omnia aut scripta esse a tuis arbitror, aut etiam nuntiis ac rumore perlata,

id. Att. 4, 1.—So with one aut:

quod de illo acceperant, aut etiam suspicabantur,

Cic. Fam. 1, 19, 36; Cels. 4, 18:

si modo sim (orator), aut etiam quicumque sim,

Cic. Or. 3, 12; id. de Or. 1, 17, 76.—

Aut certe, aut modo, aut quidem, or aut sane, to restrict a declaration, or at least (cf. II. A.).

Aut certe:

ac video hanc primam ingressionem meam aut reprehensionis aliquid, aut certe admirationis habituram,

Cic. Or. 3, 11; id. Top. 17, 64:

quo enim uno vincebamur a victā Graeciā, id aut ereptum illis est, aut certe nobis cum illis communicatum,

id. Brut. 73, 254; so Dolabella ap. Cic. Fam. 9, 9, 1; Liv. 2, 1, 4; 40, 46, 2; Cels. 1, 2; 5, 26; Prop. 4, 21, 29.—

Aut modo:

Si umquam posthac aut amasso Casinam, aut obcepso modo,

Plaut. Cas. 5, 4, 22.—

Aut quidem:

Proinde desinant quidam quaerere ultra aut opinari... aut quidem vetustissimā nave impositos jubebo avehi,

Suet. Caes. 66.—

Aut sane:

Afer aut Sardus sane,

Cic. Scaur. 15.—

Aut vero, to connect a more important thought, or indeed, or truly:

Quem tibi aut hominem, aut vero deum, auxilio futurum putas?

Cic. Verr. 2, 4, 78:

Quis enim tibi hoc concesserit, aut initio genus hominum se oppidis moenibusque saepsisse? Aut vero etc.,

id. de Or. 1, 9, 36.—

Aut potius, for correction or greater definiteness, or rather (cf. II. C.):

Erravit, aut potius insanivit Apronius?

Cic. Verr. 2, 3, 119:

proditores aut potius apertos hostes,

id. Sest. 35:

nemo est injustus, aut incauti potius habendi sunt improbi,

id. Leg. 1, 14, 40:

Quae est ergo ista ratio, aut quae potius ista amentia?

id. Verr. 3, 173.—

Aut ne... quidem:

ego jam aut rem aut ne spem quidem exspecto,

Cic. Att. 3, 22 fin.

1, 3, 18 Lachm.:

justos aut reperire pedes,

id. 2, 5, 112:

Persequar aut studium linguae etc.,

Prop. 4, 21, 27:

Fer pater, inquit, opem! Tellus aut hisce, vel istam, etc.,

Ov. M. 1, 545 (Merk., ait):

Balteus aut fluxos gemmis adstrinxit amictus,

Luc. 2, 362, where some read haud. See more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 525-558.

cădo, cĕcĭdi, cāsum, 3 ( part. pres. gen. plur. cadentūm, Verg. A. 10, 674; 12, 410), v. n. [cf. Sanscr. çad-, to fall away].

Lit.

In an extended sense, to be driven or carried by one ' s weight from a higher to a lower point, to fall down, be precipitated, sink down, go down, sink, fall (so mostly poet.; in prose, in place of it, the compounds decĭdo, occĭdo, excĭdo, etc.; cf. also ruo, labor;

opp. surgo, sto): tum arbores in te cadent,

Plaut. Men. 2, 3, 25: (aves) praecipites cadunt in terram aut in aquam, fall headlong to the earth or into the water, Lucr. 6, 745; cf. id. 6, 828;

imitated by Verg.: (apes) praecipites cadunt,

Verg. G. 4, 80:

nimbus, Ut picis e caelo demissum flumen, in undas Sic cadit, etc.,

Lucr. 6, 258:

cadit in terras vis flammea,

id. 2, 215; so with in, id. 2, 209; 4, 1282; 6, 1006; 6, 1125; Prop. 4 (5), 4, 64:

in patrios pedes,

Ov. F. 2, 832.—With a different meaning:

omnes plerumque cadunt in vulnus,

in the direction of, towards their wound, Lucr. 4, 1049; cf.:

prolapsa in vulnus moribunda cecidit,

Liv. 1, 58, 11:

cadit in vultus,

Ov. M. 5, 292:

in pectus,

id. ib. 4, 579.—Less freq. with ad:

ad terras,

Plin. 2, 97, 99, § 216:

ad terram,

Quint. 5, 10, 84.—The place from which is designated by ab, ex, de:

a summo cadere,

Plaut. Mil. 4, 4, 15:

a mento cadit manus,

Ov. F. 3, 20:

aves ab alto,

Plin. 10, 38, 54, § 112:

ut cadat (avis) e regione loci,

Lucr. 6, 824:

ex arbore,

Plin. 17, 20, 34, § 148; Dig. 50, 16, 30, § 4; 18, 1, 80, § 2:

cecidisse de equo dicitur,

Cic. Clu. 62, 175:

cadere de equo,

Plaut. Mil. 3, 1, 125 (for which Cæsar, Nepos, and Pliny employ decidere):

de manibus arma cecidissent,

Cic. Phil. 14, 7, 21; cf.:

de manibus civium delapsa arma ipsa ceciderunt,

id. Off. 1, 22, 77:

cadunt altis de montibus umbrae,

Verg. E. 1, 84:

de caelo,

Lucr. 5, 791; Ov. M. 2, 322:

de matre (i. e. nasci),

Claud. in Rufin. 1, 92.—With per:

per inane profundum,

Lucr. 2, 222:

per aquas,

id. 2, 230:

per salebras altaque saxa,

Mart. 11, 91; cf.:

imbre per indignas usque cadente genas,

Ov. Tr. 1, 3, 18.—With the adverb altius: altius atque cadant summotis nubibus imbres, and poured forth from a greater height, etc., Verg. E. 6, 38.—And absol.:

folia nunc cadunt,

Plaut. Men. 2, 3, 24; Ter. Ad. 1, 1, 12; Lucr. 6, 297:

ut pluere in multis regionibus et cadere imbres,

id. 6, 415:

cadens nix,

id. 3, 21; 3, 402:

velut si prolapsus cecidisset,

Liv. 1, 56, 12: quaeque ita concus [p. 259] sa est, ut jam casura putetur, Ov. P. 2, 3, 59:

cadentem Sustinuisse,

id. M. 8, 148:

saepius, of epileptics,

Plin. Val. 12, 58:

casuri, si leviter excutiantur, flosculi,

Quint. 12, 10, 73.—

Esp.

Of heavenly bodies, to decline, set (opp. orior), Ov. F. 1, 295:

oceani finem juxta solemque cadentem,

Verg. A. 4, 480; 8, 59; Tac. G. 45:

soli subjecta cadenti arva,

Avien. Descr. Orb. 273; cf. Tac. Agr. 12:

quā (nocte) tristis Orion cadit,

Hor. Epod. 10, 10:

Arcturus cadens,

id. C. 3, 1, 27.—

To separate from something by falling, to fall off or away, fall out, to drop off, be shed, etc.:

nam tum dentes mihi cadebant primulum,

Plaut. Men. 5, 9, 57:

dentes cadere imperat aetas,

Lucr. 5, 671; Sen. Ep. 12, 3; 83, 3:

pueri qui primus ceciderit dens,

Plin. 28, 4, 9, § 41:

barba,

Verg. E. 1, 29:

quam multa in silvis autumni frigore primo Lapsa cadunt folia,

id. A. 6, 310; cf. Cat. 11, 22; Hor. A. P. 61:

lanigeris gregibus Sponte suā lanae cadunt,

Ov. M. 7, 541:

saetae,

id. ib. 14, 303:

quadrupedibus pilum cadere,

Plin. 11, 39, 94, § 231:

poma,

Ov. M. 7, 586:

cecidere manu quas legerat, herbae,

id. ib. 14, 350:

elapsae manibus cecidere tabellae,

id. ib. 9, 571:

et colus et fusus digitis cecidere remissis,

id. ib. 4, 229.—

Of a stream, to fall, empty itself:

amnis Aretho cadit in sinum maris,

Liv. 38, 4, 3; 38, 13, 6; 44, 31, 4:

flumina in pontum cadent,

Sen. Med. 406:

flumina in Hebrum cadentia,

Plin. 4, 11, 18, § 50:

tandem in alterum amnem cadit,

Curt. 6, 4, 6.—

Of dice, to be thrown or cast; to turn up:

illud, quod cecidit forte,

Ter. Ad. 4, 7, 23 sq.; Liv. 2, 12, 16.—

Alicui (alicujus) ad pedes, to fall at one ' s feet in supplication, etc. (post-class. for abicio, proicio), Sen. Contr. 1, 1, 19; Eutr. 4, 7; Aug. Serm. 143, 4; Vulg. Joan. 11, 32 al.—

Super collum allcujus, to embrace (late Lat.), Vulg. Luc. 15, 20.—

In a more restricted sense.

To fall, to fall down, drop, fall to, be precipitated, etc.; to sink down, to sink, settle (the usual class. signif. in prose and poetry):

cadere in plano,

Ov. Tr. 3, 4, 17 sq.:

deorsum,

Plaut. Rud. 1, 2, 89:

uspiam,

Ter. Ad. 1, 1, 12:

Brutus, velut si prolapsus cecidisset,

Liv. 1, 56, 12; cf. id. 5, 21, 16; 1, 58, 12:

dum timent, ne aliquando cadant, semper jacent,

Quint. 8, 5, 32:

sinistrā manu sinum ad ima crura deduxit (Caesar), quo honestius caderet,

Suet. Caes. 82:

cadere supinus,

id. Aug. 43 fin.:

in pectus pronus,

Ov. M. 4, 579:

cadunt toti montes,

Lucr. 6, 546:

radicitus exturbata (pinus) prona cadit,

Cat. 64, 109:

concussae cadunt urbes,

Lucr. 5, 1236:

casura moenia Troum,

Ov. M. 13, 375; id. H. 13, 71:

multaque praeterea ceciderunt moenia magnis motibus in terris,

Lucr. 6, 588: languescunt omnia membra;

bracchia palpebraeque cadunt,

their arms and eyelids fall, id. 4, 953; 3, 596; so,

ceciderunt artus,

id. 3, 453:

sed tibi tamen oculi, voltus, verba cecidissent,

Cic. Dom. 52, 133; cf.:

oculos vigiliā fatigatos cadentesque in opere detineo,

Sen. Ep. 8, 1:

patriae cecidere manus,

Verg. A. 6, 33:

cur facunda parum decoro Inter verba cadit lingua silentio?

Hor. C. 4, 1, 36:

cecidere illis animique manusque,

Ov. M. 7, 347; Val. Fl. 1, 300; cf. II. F. infra.—

In a pregn. signif. (as in most langg., to fall in battle, to die), to fall so as to be unable to rise, to fall dead, to fall, die (opp. vivere), Prop. 2 (3), 28, 42 (usu. of those who die in battle;

hence most freq. in the histt.): hostes crebri cadunt,

Plaut. Am. 1, 1, 79 sq.:

aut in acie cadendum fuit aut in aliquas insidias incidendum,

Cic. Fam. 7, 3, 3; Curt. 4, 1, 28; Ov. M. 7, 142:

ut cum dignitate potius cadamus quam cum ignominiā serviamus,

Cic. Phil. 3, 14, 35:

pauci de nostris cadunt,

Caes. B. G. 1, 15; id. B. C. 3, 53:

optimus quisque cadere aut sauciari,

Sall. J. 92, 8; so id. C. 60, 6; id. J. 54, 10; Nep. Paus. 1, 2; id. Thras. 2, 7; id. Dat. 1, 2; 6, 1; 8, 3; Liv. 10, 35, 15 and 19; 21, 7, 10; 23, 21, 7; 29, 14, 8; Tac. G. 33; Hor. Ep. 1, 12, 27; Ov. M. 7, 142:

per acies,

Tac. A. 1, 2:

pro patriā,

Quint. 2, 15, 29:

ante diem,

Verg. A. 4, 620:

bipenni,

Ov. M. 12, 611:

ense,

Val. Fl. 1, 812.—Not in battle:

inque pio cadit officio,

Ov. M. 6, 250.—With abl. of means or instrument:

suoque Marte (i. e. suā manu) cadunt,

Ov. M. 3, 123; cf. Tac. A. 3, 42 fin.:

suā manu cecidit,

fell by his own hand, id. ib. 15, 71:

exitu voluntario,

id. H. 1, 40:

muliebri fraude cadere,

id. A. 2, 71: cecidere justā Morte Centauri, cecidit tremendae Flamma Chimaerae, Hor. C. 4, 2, 14 sq.:

manu femineā,

Sen. Herc. Oet. 1179:

femineo Marte,

Ov. M. 12, 610.—With abl. of agent with ab:

torqueor, infesto ne vir ab hoste cadat,

should be slain by, Ov. H. 9, 36; so id. M. 5, 192; Suet. Oth. 5:

a centurione volneribus adversis tamquam in pugnā,

Tac. A. 16, 9.—And without ab:

barbarae postquam cecidere turmae Thessalo victore,

Hor. C. 2, 4, 9; imitated by Claudian, IV. Cons. Hon. 89; Grat. Cyn. 315.—

Of victims, to be slain or offered, to be sacrificed, to fall ( poet.):

multa tibi ante aras nostrā cadet hostia dextrā,

Verg. A. 1, 334:

si tener pleno cadit haedus anno,

Hor. C. 3, 18, 5; Tib. 1, 1, 23; 4, 1, 15; Ov. M. 7, 162; 13, 615; id. F. 4, 653.—

In mal. part., = succumbo, to yield to, Plaut. Pers. 4, 4, 104; Tib. 4, 10, 2; Sen. Contr. 1, 3, 7.—

Matre cadens, just born ( poet.), Val. Fl. 1, 355; cf. of the custom of laying the new-born child at the father's feet: tellure cadens. Stat. S. 1, 2, 209; 5, 5, 69.

Trop.

To come or fall under, to fall, to be subject or exposed to something (more rare than its compound incidere, but class.); constr. usually with sub or in, sometimes with ad:

sub sensus cadere nostros,

i. e. to be perceived by the senses, Lucr. 1, 448:

sub sensum,

Cic. Inv. 1, 30, 48: in cernendi sensum. id. Tim. 3:

sub oculos,

id. Or. 3, 9:

in conspectum,

to become visible, id. Tusc. 1, 22, 50:

sub aurium mensuram,

id. Or. 20, 67:

sponte suā (genus humanum) cecidit sub leges artaque jura,

subjected itself to law and the force of right, Lucr. 5, 1146; so id. 3, 848:

ad servitia,

Liv. 1, 40, 3:

utrorum ad regna,

Lucr. 3, 836; so,

sub imperium dicionemque Romanorum,

Cic. Font. 5, 12 (1, 2):

in potestatem unius,

id. Att. 8, 3, 2:

in cogitationem,

to suggest itself to the thoughts, id. N. D. 1, 9, 21:

in hominum disceptationem,

id. de Or. 2, 2, 5:

in deliberationem,

id. Off. 1, 3, 9:

in offensionem alicujus,

id. N. D. 1, 30, 85:

in morbum,

id. Tusc. 1, 32, 79:

in suspitionem alicujus,

Nep. Paus. 2, 6:

in calumniam,

Quint. 9, 4, 57:

abrupte cadere in narrationem,

id. 4, 1, 79:

in peccatum,

Aug. in Psa. 65, 13.—

In gen.: in or sub aliquem or aliquid, to belong to any object, to be in accordance with, agree with, refer to, be suitable to, to fit, suit, become (so esp. freq. in philos. and rhet. lang.):

non cadit in hos mores, non in hunc pudorem, non in hanc vitam, non in hunc hominem ista suspitio,

Cic. Sull. 27, 75:

cadit ergo in bonum virum mentiri, emolumenti sui causā?

id. Off. 3, 20, 81; so id. Cael. 29, 69; id. Har. Resp. 26, 56:

haec Academica... in personas non cadebant,

id. Att. 13, 19, 5:

qui pedes in orationem non cadere quī possunt?

id. Or. 56, 188:

neque in unam formam cadunt omnia,

id. ib. 11, 37; 57, 191; 27, 95; id. de Or. 3, 47, 182; Quint. 3, 7, 6; 4, 2, 37; 4, 2, 93; 6, prooem. § 5; 7, 2, 30 and 31; Plin. 35, 10, 36, § 82:

heu, cadit in quemquam tantum scelus?

Verg. E. 9, 17; Cic. Or. 27, 95; 11, 37; Quint. 3, 5, 16; 3, 6, 91; 5, 10, 30; 6, 3, 52; 7, 2, 31; 9, 1, 7;

9, 3, 92: hoc quoque in rerum naturam cadit, ut, etc.,

id. 2, 17, 32:

in iis rebus, quae sub eandem rationem cadunt,

Cic. Inv. 1, 30, 47; Quint. 8, 3, 56.—

To fall upon a definite time (rare):

considera, ne in alienissimum tempus cadat adventus tuus,

Cic. Fam. 15, 14, 4:

in id saeculum Romuli cecidit aetas, cum, etc.,

id. Rep. 2, 10, 18.—Hence, in mercantile lang., of payments, to fall due: in eam diem cadere ( were due) nummos, qui a Quinto debentur, Cic. Att. 15, 20, 4.—

(Acc. to I. 1. e.) Alicui, to fall to one (as by lot), fall to one ' s lot, happen to one, befall; and absol. (for accidere), to happen, come to pass, occur, result, turn out, fall out (esp. in an unexpected manner; cf. accido; very freq. in prose and poetry).

Alicui:

nihil ipsis jure incommodi cadere possit,

Cic. Quint. 16, 51:

hoc cecidit mihi peropportune, quod, etc.,

id. de Or. 2, 4, 15; id. Att. 3, 1:

insperanti mihi, cecidit, ut, etc.,

id. de Or. 1, 21, 96; id. Att. 8, 3, 6; id. Mil. 30, 81:

mihi omnia semper honesta et jucunda ceciderunt,

id. Q. Fr. 1, 3, 1:

sunt, quibus ad portas cecidit custodia sorti,

Verg. G. 4, 165:

haec aliis maledicta cadant,

Tib. 1, 6, 85:

neu tibi pro vano verba benigna cadunt,

Prop. 1, 10, 24:

ut illis... voluptas cadat dura inter saepe pericla,

Hor. S. 1, 2, 40: verba cadentia, uttered at random, id. Ep. 1, 18, 12.—

Ab sol., Afran. ap. Charis. p. 195 P.;

Cic. Leg.2, 13, 33: verebar quorsum id casurum esset,

how it would turn out, id. Att. 3, 24:

aliorsum vota ceciderunt,

Flor. 2, 4, 5:

cum aliter res cecidisset ac putasses,

had turned out differently from what was expected, Cic. Fam. 5, 19, 1:

sane ita cadebat ut vellem,

id. Att. 3, 7, 1; id. Div. 2, 52, 107; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 3; Cic. Verr. 1, 2, 5; Caes. B. C. 3, 73, Nep. Milt. 2, 5 Dähne:

cum, quae tum maxime acciderant, casura praemonens, a furioso incepto eos deterreret,

Liv. 36, 34, 3; 22, 40, 3; 35, 13, 9; 38, 46, 6; Plin. Pan. 31, 1; Tac. A. 2, 80; 6, 8; Suet. Tib. 14 al.; Verg. A. 2, 709:

ut omnia fortiter fiant, feliciter cadant,

Sen. Suas. 2, p. 14:

multa. fortuito in melius casura,

Tac. A. 2, 77.—With adj.:

si non omnia caderent secunda,

Caes. B. C. 3, 73:

vota cadunt, i.e. rata sunt,

are fulfilled, realized, Tib. 2, 2, 17 (diff. from Prop. 1, 17, 4; v. under F.).—

With in and acc.: nimia illa libertas et populis et privatis in nimiam servitutem cadit (cf. metaballei), Cic. Rep. 1, 44, 68.—Esp.: in (ad) irritum or cassum, to be frustrated, fail, be or remain fruitless:

omnia in cassum cadunt,

Plaut. Poen. 1, 2, 147; Lucr. 2, 1166:

ad irritum cadens spes,

Liv. 2, 6, 1; so Tac. H. 3, 26:

in irritum,

id. A. 15, 39; cf. with irritus, adj.:

ut irrita promissa ejus caderent,

Liv. 2, 31, 5:

haud irritae cecidere minae,

id. 6, 35, 10.—

To fall, to become less (in strength, power, worth, etc.), to decrease, diminish, lessen:

cadunt vires,

Lucr. 5, 410:

mercenarii milites pretia militiae casura in pace aegre ferebant,

Liv. 34, 36, 7.—More freq. in an extended signif. (acc. to I. B. 2.),

To lose all one ' s strength, worth, value, etc., to fall, to perish, vanish, decay, cease.

In gen.: pellis item cecidit, vestis contempta ferina. declined in value, Lucr. 5, 1417:

turpius est enim privatim cadere (i. e. fortunis everti) quam publice,

Cic. Att. 16, 15, 6; so id. Fam. 6, 10, 2:

atque ea quidem tua laus pariter cum re publicā cecidit,

id. Off. 2, 13, 45:

tanta civitas, si cadet,

id. Har. Resp. 20, 42:

huc cecidisse Germanici exercitus gloriam, ut, etc.,

Tac. H. 3, 13:

non tibi ingredienti fines ira cecidit?

Liv. 2, 40, 7; Pers. 5, 91:

amicitia nec debilitari animos aut cadere patitur,

Cic. Lael. 7, 23:

animus,

to fail, Liv. 1, 11, 3; Ov. M. 11, 537; cf. id. ib. 7, 347:

non debemus ita cadere animis, etc.,

to lose courage, be disheartened, Cic. Fam. 6, 1, 4:

tam graviter,

id. Off. 1, 21, 73; cf. Sen. Ep. 8, 3.—Esp., to fail in speaking:

magnus orator est... minimeque in lubrico versabitur, et si semel constiterit numquam cadet,

Cic. Or. 28, 98:

alte enim cadere non potest,

id. ib. —So in the lang. of the jurists, causā or formulā, to lose one ' s cause or suit:

causā cadere,

Cic. Inv. 2, 19, 57; so id. de Or. 1, 36, 166 sq.; id. Fam. 7, 14, 1; Quint. 7, 3, 17; Luc. 2, 554; Suet. Calig. 39:

formulā cadere,

Sen. Ep. 48, 10; Quint. 3, 6, 69.—With in:

ita quemquam cadere in judicio, ut, etc.,

Cic. Mur. 28, 58.—Also absol.:

cadere,

Tac. H. 4, 6; and:

criminibus repetundarum,

id. ib. 1, 77:

conjurationis crimine,

id. A. 6, 14:

ut cecidit Fortuna Phrygum,

Ov. M. 13, 435:

omniaque ingrato litore vota cadunt, i. e. irrita sunt,

remain unfulfilled, unaccomplished, Prop. 1, 17, 4 (diff. from Tib. 2, 2, 17; v. above, D. 2.); cf.:

at mea nocturno verba cadunt zephyro,

Prop. 1, 16, 34:

multa renascentur, quae jam cecidere, cadentque Quae nunc sunt in honore vocabula,

to fall into disuse, grow out of date, Hor. A. P. 70 —Hence of theatrical representations, to fall through, to fail, be condemned (opp. stare, to win applause;

the fig. derived from combatants): securus cadat an recto stet fabula talo,

Hor. Ep. 2, 1, 176.— Impers.. periculum est, ne cadatur, Aug. Don. Persev. 1.—

Esp. of the wind (opp. surgo), to abate, subside, die away, etc.:

cadit Eurus et umida surgunt Nubila,

Ov. M. 8, 2:

ventus premente nebulā cecidit,

Liv. 29, 27, 10:

cadente jam Euro,

id. 25, 27, 11:

venti vis omnis cecidit,

id. 26, 39, 8:

ubi primum aquilones ceciderunt,

id. 36, 43, 11; cf.:

sic cunctus pelagi cecidit fragor,

Verg. A. 1, 154:

ventosi ceciderunt murmuris aurae,

id. E. 9, 58; id. G. 1, 354 Serv. and Wagn.—

Rhet. and gram. t. t. of words, syllables, clauses, etc., to be terminated, end, close:

verba melius in syllabas longiores cadunt,

Cic. Or. 57, 194; 67, 223: qua (littera [p. 260] sc. m) nullum Graece verbum cadit, Quint. 12, 10, 31:

plerique censent cadere tantum numerose oportere terminarique sententiam,

Cic. Or. 59, 199; so id. Brut. 8, 34:

apto cadens oratio,

Quint. 9, 4, 32:

numerus opportune cadens,

id. 9, 4, 27:

ultima syllaba in gravem vel duas graves cadit semper,

id. 12, 10, 33 Spald.: similiter cadentia = omoioptôta, the ending of words with the same cases or verbal forms, diff. from similiter desinentia = omoioteleuta, similar endings of any kind, Cic. de Or. 3, 54, 206; id. Or. 34, 135; Auct. Her. 4, 20, 28; Quint. 9, 4, 42; cf. id. 9, 4, 18; 9, 3, 78; 9, 3, 79; 1, 7, 23; Aquil. Rom. Figur. §§ 25 and 26.

căpĭo, cepi, captum (old fut. perf. capso, Plaut. Bacch. 4, 4, 61: capsit, Enn. ap. Non. p. 66, 27, or Ann. v. 324 Vahl.; Plaut. Ps. 4, 3, 6; Att. ap. Non. p. 483, 12, or Trag. Rel. v. 454 Rib.; Paul. ex. Fest. p. 57 Mull.:

capsimus,

Plaut. Rud. 2, 1, 15: capsis, acc. to Cic. Or. 45, 154, = cape si vis, but this is an error; cf. Quint. 1, 5, 66; old perf. cepet, Col. Rostr. 5; v. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 170), 3, v. a. [cf. kôpê, handle; Lat. capulum; Engl. haft; Germ. Heft; Sanscr. root hri-, take; cf. Gr. cheir, Engl. and Germ. hand, and Goth. hinthan, seize].

Lit.

In gen., to take in hand, take hold of, lay hold of, take, seize, grasp (cf.:

sumo, prehendo): si hodie hercule fustem cepero aut stimulum in manum,

Plaut. Aul. 1, 1, 9:

cape hoc flabellum,

Ter. Eun. 3, 5, 47:

cepit manibus tympanum,

Cat. 6, 3, 8:

tu, genitor, cape sacra manu patriosque Penatis,

Verg. A. 2, 717:

cape saxa manu, cape robora, pastor,

id. G. 3, 420:

flammeum,

Cat. 61, 8:

acria pocula,

Hor. S. 2, 6, 69:

lora,

Prop. 3 (4), 9, 57:

baculum,

Ov. M. 2, 789:

colum cum calathis,

id. ib. 12, 475:

florem ternis digitis,

Plin. 24, 10, 48, § 81:

pignera,

Liv. 3, 38, 12; Dig. 48, 13, 9, § 6; Gai Inst. 4, 29:

ut is in cavea pignus capiatur togae,

Plaut. Am. prol. 68: rem manu, Gai Inst. 1, 121:

rem pignori,

Dig. 42, 1, 15, § 7; cf. ib. 42, 1, 15, § 4:

scutum laeva,

Plin. 33, 1, 4, § 13:

capias tu illius vestem,

Ter. Eun. 2, 3, 79: cape vorsoriam, seize the sheet, i. e. take a tack, turn about, Plaut. Trin. 4, 3, 19.—Very freq. of arms (cf. sumo); so in gen.: arma, to take up arms, i. e. engage in war or battle, Cic. Rab. Perd. 7, 20 sq.; 9, 27; 11, 31; id. Planc. 36, 88; id. Phil. 4, 3, 7; Caes. B.G. 5, 26; 7, 4; Sall. C. 27, 4; 30, 1; 33, 2; 52, 27; id. J. 38, 5; 102, 12; Ov. M. 3, 115 sq.; 12, 91; 13, 221;

and of particular weapons: ensem,

Ov. M. 13, 435:

tela,

id. ib. 3, 307; 5, 366 et saep.—Of food, to take, partake of:

quicum una cibum Capere soleo,

Plaut. Trin. 4, 2, 61; Ter. Eun. 2, 3, 77; Sall. J. 91, 2:

lauti cibum capiunt,

Tac. G. 22.—

In partic.

Of living objects.

To take into possession, take captive, seize, make prisoner.

Of persons:

oppidum expugnavimus, et legiones Teleboarum vi pugnando cepimus,

Plaut. Am. 1, 1, 258: summus ibi capitur meddix, occiditur alter, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 123 Mull. (Ann. v. 296 Vahl.):

quoniam belli nefarios duces captos jam et comprehensos tenetis,

Cic. Cat. 3, 7, 16:

ibi Orgetorigis filia atque unus e filiis captus est,

Caes. B. G. 1, 26:

reges capiuntur,

Lucr. 4, 1013; Tac. A. 4, 33:

capta eo proelio tria milia peditum dicuntur,

Liv. 22, 49, 18:

quos Byzantii ceperat,

Nep. Paus. 2, 3; id. Alcib. 9, 2; id. Dat. 2, 5; Quint. 6, 3, 61:

captos ostendere civibus hostes,

Hor. Ep. 1, 17, 33:

captus Tarento Livius,

Cic. Brut. 18, 72:

servus ex hoste captus,

Quint. 5, 10, 67.—Hence, P. a. as subst.: captus, i, m., = captivus, a prisoner, captive:

in captos clementia uti,

Nep. Alcib. 5, 7:

inludere capto,

Verg. A. 2, 64:

quae sit fiducia capto,

id. ib. 2, 75:

ex captorum numero,

Liv. 28, 39, 10; Tac. A. 6, 1; 12, 37; 15, 1.—Also, capta, ae, f., a female captive:

dicam hanc esse captam ex Caria, Ditem ac nobilem,

Ter. Heaut. 3, 3, 47.—

Of animals, birds, fish, etc., to catch, hunt down, take: quid hic venatu non cepit? Varr. ap. Non. p. 253, 31:

si ab avibus capiundis auceps dicatur, debuisse ajunt ex piscibus capiundis, ut aucupem, sic piscicupem dici,

id. L. L. 8, § 61 Mull.:

hic jaculo pisces, illa capiuntur ab hamis,

Ov. A. A. 1, 763:

neque quicquam captum'st piscium,

Plaut. Rud. 2, 1, 12; cf.:

nisi quid concharum capsimus,

id. ib. v. 18; Cic. Off. 3, 14, 58; Plin. 33, 1, 6, § 27: acipenserem, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:

cervum,

Phaedr. 1, 5, 5; cf.:

hic (Nereus) tibi prius vinclis capiendus,

Verg. G. 4, 396.—

To win, captivate, charm, allure, enchain, enslave, fascinate; mostly with abl. of means: Ph. Amore ardeo. Pa. Quid agas? nisi ut te redimas captum quam queas Minumo, Ter. Eun. 1, 1, 29:

quod insit in iis aliquid probi, quod capiat ignaros,

Cic. Off. 3, 3, 15: [p. 284] animum adulescentis... pellexit eis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deleniri potest, id. Clu. 5, 13:

quamvis voluptate capiatur,

id. Off. 1, 30, 105; Quint. 5, 11, 19:

quem quidem adeo sua cepit humanitate,

Nep. Alcib. 9, 3:

secum habuit Pomponium, captus adulescentis et humanitate et doctrina,

id. Att. 4, 1:

nec bene promeritis capitur (deus), nec tangitur ira,

Lucr. 2, 651: ut pictura poesis;

erit quae si propius stes Te capiat magis, et quaedam si longius abstes,

Hor. A. P. 362:

hunc capit argenti splendor,

id. S. 1, 4, 28:

te conjux aliena capit,

id. ib. 2, 7, 46:

Cynthia prima suis miserum me cepit ocellis,

Prop. 1, 1, 1:

carmine formosae, pretio capiuntur avarae,

Tib. 3, 1, 7:

munditiis capimur,

Ov. A. A. 3, 133; id. M. 4, 170; 6, 465; 7, 802; 8, 124; 8, 435; 9, 511; 10, 529;

14, 373: amore captivae victor captus,

Liv. 30, 12, 18:

dulcedine vocis,

Ov. M. 1, 709; 11, 170:

voce nova,

id. ib. 1, 678:

temperie aquarum,

id. ib. 4, 344:

(bos) herba captus viridi,

Verg. E. 6, 59:

amoenitate loci,

Tac. A. 18, 52:

auro,

Hor. C. 2, 18, 36:

neque honoris neque pecuniae dulcedine sum captus,

Cic. Fam. 11, 28, 2:

splendore hominis,

id. Fin. 1, 13, 42: ne oculis quidem captis in hanc fraudem decidisti;

nam id concupisti quod numquam videras,

id. Verr. 2, 4, 45, § 102.—

To cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch:

sapientis hanc vim esse maximam, cavere ne capiatur, ne fallatur videre,

Cic. Ac. 2, 20, 66:

injurium autem'st ulcisci advorsarios? Aut qua via te captent eadem ipsos capi?

Ter. Hec. 1, 1, 16: uti ne propter te fidemque tuam captus fraudatusque sim, form. ap. Cic. Off. 3, 17, 70:

eodem captus errore quo nos,

involved in the same error, Cic. Phil. 12, 2, 6; id. ap. Non. p. 253, 25; cf.:

ne quo errore milites caperentur,

Liv. 8, 6, 16:

capere ante dolis Reginam,

Verg. A. 1, 673:

captique dolis lacrimisque coactis (Sinonis),

id. ib. 2, 196:

ubi me eisdem dolis non quit capere,

Sall. J. 14, 11:

adulescentium animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,

id. C. 14, 5:

capi alicujus dolo,

Nep. Dat. 10, 1:

dolum ad capiendos eos conparant,

Liv. 23, 35, 2:

quas callida Colchis (i.e. Medea) amicitiae mendacis imagine cepit,

Ov. M. 7, 301.—

To defeat, convict, overcome in a suit or dispute (rare):

tu si me impudicitiae captas, non potes capere,

Plaut. Am. 2, 2, 189:

tu caves ne tui consultores, ille ne urbes aut castra capiantur (cf. B. 2. b. infra),

Cic. Mur. 9, 22:

callidus et in capiendo adversario versutus (orator),

id. Brut. 48, 178.—

To deprive one of his powers or faculties, to harm.

Of the physical powers, to lame, mutilate, maim, impair or weaken in the limbs, senses, etc. (only pass. capi, and esp. in part. perf. captus):

mancus et membris omnibus captus ac debilis,

Cic. Rab. Perd. 7, 21:

ipse Hannibal... altero oculo capitur,

loses an eye, Liv. 22, 2, 11:

captus omnibus membris,

id. 2, 36, 8:

capti auribus et oculis metu omnes torpere,

id. 21, 58, 5:

oculis membrisque captus,

Plin. 33, 4, 24, § 83:

congerantur in unum omnia, ut idem oculis et auribus captus sit,

Cic. Tusc. 5, 40, 117:

si captus oculis sit, ut Tiresias fuit,

id. Div. 2, 3, 9; Verg. G. 1, 183:

habuit filium captum altero oculo,

Suet. Vit. 6:

censorem Appium deum ira post aliquot annos luminibus captum,

Liv. 9, 29, 11; Val. Max. 1, 1, 17:

lumine,

Ov. F. 6, 204:

princeps pedibus captus,

Liv. 43, 7, 5; cf.:

captum leto posuit caput,

Verg. A. 11, 830;

and of the mole: aut oculis capti fodere cubilia talpae,

id. G. 1, 183.—

Of the mental powers, to deprive of sense or intellect; only in part. perf. captus, usu. agreeing with pers. subj., and with abl. mente, silly, insane, crazy, crazed, lunatic, mad:

labi, decipi tam dedecet quam delirare et mente esse captum,

Cic. Off. 1, 27, 94:

vino aut somno oppressi aut mente capti,

id. Ac. 2, 17, 53; Quint. 8, 3, 4;

rarely mentibu' capti,

Lucr. 4, 1022; so,

animo,

Sen. Herc. Fur. 107; very rarely with gen.:

captus animi,

Tac. H. 3, 73.— Absol.:

virgines captae furore,

Liv. 24, 26, 12.—Less freq. agreeing with mens or animus:

viros velut mente capta cum jactatione fanatica corporis vaticinari,

Liv. 39, 13, 12:

captis magis mentibus, quam consceleratis similis visa,

id. 8, 18, 11; cf.:

capti et stupentes animi,

id. 6, 36, 8.—

To choose, select, elect, take, pick out, adopt, accept a person for a particular purpose or to sustain a particular office or relation:

de istac sum judex captus,

Plaut. Merc. 4, 3, 33:

Aricini atque Ardeates de ambiguo agro... judicem populum Romanum cepere,

Liv. 3, 71, 2:

me cepere arbitrum,

Ter. Heaut. 3, 1, 91:

te mihi patronam capio, Thais,

id. Eun. 5, 2, 48:

quom illum generum cepimus,

id. Hec. 4, 1, 22; cf.:

non, si capiundos mihi sciam esse inimicos omnis homines,

make them enemies thereby, id. And. 4, 2, 12:

si quis magistrum cepit ad eam rem inprobum,

id. ib. 1, 2, 21.—So the formula of the Pontifex Maximus, in the consecration of a vestal virgin: sacerdotem Vestalem, quae sacra faciat... ita te, Amata, capio, Fab. Pict. ap. Gell. 1, 12, 14; cf.:

plerique autem capi virginem solam debere dici putant, sed flamines quoque Diales, item pontifices et augures capi dicebantur,

Gell. 1, 12, 15:

jam ne ea causa pontifex capiar?... ecquis me augurem capiat? Cat. ib. § 17: Amata inter capiendum a pontifice maximo appellatur, quoniam, quae prima capta est, hoc fuisse nomen traditum est, Gell. ib. § 19: rettulit Caesar capiendam virginem in locum Occiae,

Tac. A. 2, 86; 4, 16; 15, 22:

religio, quae in annos singulos Jovis sacerdotem sortito capi jubeat,

Cic. Verr. 2, 2, 51, § 127:

C. Flaccus flamen captus a P. Licinio pontifice maximo erat,

Liv. 27, 8, 5 Weissenb. ad loc.—

Of places.

To occupy, choose, select, take possession of, enter into; mostly milit. t. t., to take up a position, select a place for a camp, etc.:

loca capere, castra munire,

Caes. B. G. 3, 23:

castris locum capere,

Liv. 9, 17, 15; Suet. Aug. 94 fin.:

locum capere castris,

Quint. 12, 2, 5:

ut non fugiendi hostis, sed capiendi loci causa cessisse videar,

Cic. de Or. 2, 72, 294:

ad Thebanos transfugere velle, et locum extra urbem editum capere,

Nep. Ages. 6, 2:

nocte media profectus, ut locum quem vellet, priusquam hostes sentirent, caperet,

Liv. 34, 14, 1:

neminem elegantius loca cepisse, praesidia disposuisse,

id. 35, 14, 9:

erat autem Philopoemen praecipuae in ducendo agmine locisque capiendis solertiae atque usus,

id. 35, 28, 1:

locum cepere paulo quam alii editiorem,

Sall. J. 58, 3:

duces, ut quisque locum ceperat, cedere singulos,

Dict. Cret. 2, 46; so,

of position on the battle-field: quod mons suberat, eo se recipere coeperunt. Capto monte, etc.,

Caes. B. G. 1, 25:

tenuit non solum ales captam semelsedem, sed, etc.,

Liv. 7, 26, 5:

quem quis in pugnando ceperat locum, eum amissa anima corpore tegebat,

Flor. 4, 1; Sall. C. 61, 2; rarely with dat. of pers.:

tumulum suis cepit,

Liv. 31, 41, 9, for a tomb: LOCVM SIBI MONVMENTO CEPIT. Inscr. Grut. 346, 6;

for taking the auspices' se (Gracchum) cum legeret libros, recordatum esse, vitio sibi tabernaculum captum fuisse,

Cic. N. D. 2, 4, 11; cf.:

Palatium Romulus, Remus Aventinum ad inaugurandum templa capiunt,

Liv. 1, 6, 4;

for refuge: omnes Samnitium copiae montes proximos fuga capiunt,

id. 9, 43, 20:

Anchises natum Conventus trahit in medios... Et tumulum capit,

Verg. A. 6, 753; 12, 562:

ante locum capies oculis ( = eliges),

Verg. G. 2, 230 Serv. ad loc.: nunc terras ordine longo Aut capere aut captas jam despectare videntur (cycni), to select places on which to light, or to be just settling down on places already selected, id. A. 1, 396 Forbig. ad loc.—

To take by force, capture, storm, reduce, conquer, seize:

invadam extemplo in oppidum antiquom: Si id capso, etc.,

Plaut. Bacch. 4, 4, 61: oppidum vi, Cat. ap. Charis. 2, p. 191 P.:

MACELLAM OPPVGNANDO,

Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:

CORSICAM,

Inscr. Orell. 551: oppida, Enn. ap. Prisc. 9, p. 868 P. (Ann. v. 487 Vahl.):

ad alia oppida pergit, pauca repugnantibus Numidis capit,

Sall. J. 92, 3; Prop. 3, 4 (4, 3), 16:

Troja capta,

Liv. 1, 1, 1; Hor. S. 2, 3, 191: Coriolos. Liv. 3, 71, 7:

urbem opulentissimam,

id. 5, 20, 1:

ante oppidum Nolam fortissuma Samnitium castra cepit,

Cic. Div. 1, 33, 72:

castra hostium,

Nep. Dat. 6, 7:

concursu oppidanorum facto scalis vacua defensoribus moenia capi possent,

Liv. 42, 63, 6:

plurimas hostium vestrorum in Hispania urbes,

id. 28, 39, 10:

sedem belli,

Vell. 2, 74, 3; cf. Cic. Mur. 9, 22 (B. 1. d. supra).— Trop.:

oppressa captaque re publica,

Cic. Dom. 10, 26: qui, bello averso ab hostibus, patriam suam cepissent, Liv. 3, 50, 15.—

To reach, attain, arrive at, betake one ' s self to (mostly by ships, etc.):

insulam capere non potuerant,

Caes. B. G. 4, 26 fin.:

onerariae duae eosdem quos reliqui portus capere non potuerunt,

id. ib. 4, 36:

accidit uti, ex iis (navibus) perpaucae locum caperent,

id. ib. 5, 23:

nostrae naves, cum ignorarent, quem locum reliquae cepissent,

id. B. C. 3, 28: praemiis magnis propositis, qui primus insulam cepisset, Auct. B. Alex. 17.— Trop.:

qui... tenere cursum possint et capere otii illum portum et dignitatis,

Cic. Sest. 46, 99.—

Of things of value, property, money, etc.

In gen., to take, seize, wrest, receive, obtain, acquire, get, etc.:

AVRVM, ARGENTVM,

Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:

de praedonibus praedam capere,

Plaut. Truc. 1, 2, 14:

agros de hostibus,

Cic. Dom. 49, 128:

ut ager ex hostibus captus viritim divideretur,

Liv. 4, 48, 2:

quinqueremem una cum defensoribus remigibusque, Auct. B. Alex. 16, 7: naves,

Nep. Con. 4, 4:

classem,

id. Cim. 2, 2:

magnas praedas,

id. Dat. 10, 2:

ex hostibus pecuniam,

Liv. 5, 20, 5; cf.:

e nostris spolia cepit laudibus, Cic. poet. Tusc. 2, 9, 22: signum ex Macedonia,

id. Verr. 2, 4, 58, § 149:

signum pulcherrimum Carthagine captum,

id. ib. 2, 4, 38, §

82: sed eccam ipsa egreditur, nostri fundi calamitas: nam quod nos capere oportet, haec intercipit,

Ter. Eun. 1, 1, 35:

cape cedo,

id. Phorm. 5, 8, 57:

ut reliqui fures, earum rerum quas ceperunt, signa commutant,

Cic. Fin. 5, 25, 74:

majores nostri non solum id, quod de Campanis (agri) ceperant, non imminuerunt, etc.,

id. Agr. 2, 29, 81:

te duce ut insigni capiam cum laude coronam,

Lucr. 6, 95.—With abstr. objects:

paupertatem adeo facile perpessus est, ut de republica nihil praeter gloriam ceperit,

Nep. Epam. 3, 4:

ut ceteri, qui per eum aut honores aut divitias ceperant,

id. Att. 7, 2:

quoniam formam hujus cepi in me et statum,

assumed, Plaut. Am. 1, 1, 110:

quare non committeret, ut is locus ex calamitate populi Romani nomen caperet,

Caes. B. G. 1, 13:

regnum Tiberinus ab illis Cepit,

succeeded to, Ov. M. 14, 615.—

In particular connections.

With pecuniam (freq. joined with concilio; v. infra), to take illegally, exact, extort, accept a bribe. take blackmail, etc., esp. of magistrates who were accused de pecuniis repetundis:

his ego judicibus non probabo C. Verrem contra leges pecuniam cepisse?

Cic. Verr. 2, 1, 4, § 10:

HS. quadringentiens cepisse te arguo contra leges,

id. ib. 2, 2, 10, § 26; cf.:

quicquid ab horum quopiam captum est,

id. ib. §

27: tamen hae pecuniae per vim atque injuriam tuam captae et conciliatae tibi fraudi et damnationi esse deberent,

id. ib. 2, 3, 40, §

91: utrum (potestis), cum judices sitis de pecunia capta conciliata, tantam pecuniam captam neglegere?

id. ib. 2, 3, 94, §

218: quid est aliud capere conciliare pecunias. si hoc non est vi atque imperio cogere invitos lucrum dare alteri?

id. ib. 2, 3, 30, §

71: sequitur de captis pecuniis et de ambitu,

id. Leg. 3, 20, 46:

ita aperte cepit pecunias ob rem judicandam, ut, etc.,

id. Fin. 2, 16, 54:

quos censores furti et captarum pecuniarum nomine notaverunt,

id. Clu. 42, 120:

nondum commemoro rapinas, non exactas pecunias, non captas, non imperatas,

id. Pis. 16, 38:

si quis ob rem judicandam pecuniam cepisset... neque solum hoc genus pecuniae capiendae turpe, sed etiam nefarium esse arbitrabantur,

id. Rab. Post. 7, 16; id. N. D. 3, 30, 70; Sall. J. 32, 1:

ab regibus Illyriorum,

Liv. 42, 45, 8:

saevitiae captarumque pecuniarum teneri reum,

Tac. A. 3, 67; 4, 31.—

Of inheritance and bequest, to take, inherit, obtain, acquire, get, accept:

si ex hereditate nihil ceperit,

Cic. Off, 3, 24, 93:

qui morte testamentove ejus tantundem capiat quantum omnes heredes,

id. Leg. 2, 19, 48:

abdicatus ne quid de bonis patris capiat,

Quint. 3, 6, 96:

aut non justum testamentum est, aut capere non potes,

id. 5, 14, 16:

si capiendi Jus nullum uxori,

Juv. 1, 55:

qui testamentum faciebat, ei, qui usque ad certum modum capere potuerat, legavit, etc.,

Dig. 22, 3, 27: quod ille plus capere non poterat, ib. fin.:

qui ex bonis testatoris solidum capere non possit,

ib. 28, 6, 6; 39, 6, 30.—

Of regular income, revenue, etc., rents, tolls, profits, etc., to collect, receive, obtain: nam ex [p. 285] eis praediis talenta argenti bina Capiebat statim, Ter. Phorm. 5, 3, 7:

capit ille ex suis praediis sexcenta sestertia, ego centena ex meis,

Cic. Par. 6, 3, 49:

stipendium jure belli,

Caes. B. G. 1, 28:

quinquagena talenta vectigalis ex castro,

Nep. Alcib. 9, 4:

vectigal ex agro eorum capimus,

Liv. 28, 39, 13:

quadragena annua ex schola,

Suet. Gram. 23:

si recte habitaveris... fundus melior erit... fructus plus capies,

Cato, R. R. 4, 2.—

Trop.

Of profit, benefit, advantage, to take, seize, obtain, get, enjoy, reap (mostly in phrase fructum capere):

metuit semper, quem ipsa nunc capit Fructum, nequando iratus tu alio conferas,

Ter. Eun. 3, 1, 59:

honeste acta superior aetas fructus capit auctoritatis extremos,

Cic. Sen. 18, 62:

ex iis etiam fructum capio laboris mei,

id. Div. 2, 5:

ex quibus (litteris) cepi fructum duplicem,

id. Fam. 10, 5, 1:

multo majorem fructum ex populi existimatione illo damnato cepimus, quam ex ipsius, si absolutus esset, gratia cepissemus,

id. Att. 1, 4, 2:

fructum immortalem vestri in me et amoris et judicii,

id. Pis. 14, 31:

aliquem fructum dulcedinis almae,

Lucr. 2, 971; 5, 1410; Luc. 7, 32.—In other connections:

quid ex ea re tandem ut caperes commodi?

Ter. Eun. 3, 5, 25:

utilitates ex amicitia maximas,

Cic. Lael. 9, 32:

usuram alicujus corporis,

Plaut. Am. prol. 108.—

Of external characteristics, form, figure, appearance, etc., to take, assume, acquire, put on:

gestum atque voltum novom,

Ter. Phorm. 5, 6, 50 ' faciem aliquam cepere morando, Ov. M. 1, 421; 13, 605:

figuras Datque capitque novas,

id. ib. 15, 309:

formam capit quam lilia,

id. ib. 10, 212; cf.:

duritiam ab aere,

id. ib. 4, 751.— Transf., of plants, etc.:

radicem capere,

to take root, Cato, R. R. 51:

cum pali defixi radices cepissent,

Plin. 17, 17, 27, § 123:

siliculam capere,

Varr. R. R. 1, 23, 3:

maturitatem capere,

Col. 4, 23, 1:

radix libere capit viris,

Plin. 17, 21, 35, § 161:

vires cepisse nocendi,

Ov. M. 7, 417:

(telinum) rursus refrigeratum odorem suum capit,

Plin. 13, 1, 2, § 13.—

Of mental characteristics, habits, etc., to take, assume, adopt, cultivate, cherish, possess:

cape sis virtutem animo et corde expelle desidiam tuo,

Plaut. Trin. 3, 2, 24:

qua re si Glabrionis patris vim et acrimoniam ceperis ad resistendum hominibus audacissimis, si avi prudentiam ad prospiciendas insidias, etc.,

Cic. Verr. 1, 17, 52:

aliquando, patres conscripti, patrium animum virtutemque capiamus,

id. Phil. 3, 11, 29:

consuetudinem exercitationemque,

id. Off. 1, 18, 59:

misericordiam,

id. Quint. 31, 97:

quam (adsuetudinem) tu dum capias, taedia nulla fuge,

Ov. A. A. 2, 346:

disciplinam principum,

Plin. Pan. 46. —With dat.:

quorum animis avidis... neque lex neque tutor capere est qui possit modum,

Plaut. Aul. 3, 5, 14 Wagn. ad loc.—

Of offices, employments, duties, etc., = suscipio, to undertake, assume, enter upon, accept, take upon one ' s self, etc.:

nam olim populi prius honorem capiebat suffragio, Quam magistro desinebat esse dicto oboediens,

Plaut. Bacch. 3, 3, 34:

o Geta, provinciam Cepisti duram,

Ter. Phorm. 1, 2, 23:

in te cepi Capuam, non quo munus illud defugerem,

took command at Capua, Cic. Att. 8. 3, 4:

consulatum,

id. Pis. 2, 3; Sall. J. 63, 2:

honores,

Nep. Att. 7, 2; Suet. Aug. 26:

imperium,

id. Claud. 10:

magistratum,

Cic. Imp. Pomp. 21, 62; Liv. 2, 33, 1; Suet. Aug. 2:

magistratus,

Sall. H. 1, 41, 21 Dietsch; Nep. Phoc. 1, 1; Suet. Caes. 75:

capiatque aliquis moderamina (navis),

Ov. M. 3, 644:

rerum moderamen,

id. ib. 6, 677:

pontificatum maximum,

Suet. Vit. 11:

rem publicam,

Sall. C. 5, 6:

neve cui patrum capere eum magistratum liceret,

Liv. 2, 33, 1:

ut ceperat haud tumultuose magistratum majore gaudio plebis, etc.,

id. 5, 13, 2.—Rarely with dat. of pers., to obtain for, secure for:

patres praeturam Sp. Furio Camillo gratia campestri ceperunt,

Liv. 7, 1, 2.—

In gen., of any occupation, work, or undertaking, to begin, enter upon, take, undertake, etc.:

augurium ex arce,

Liv. 10, 7, 10:

augurium capienti duodecim se vultures ostenderunt,

Suet. Aug. 95; id. Vesp. 11:

omen,

Cic. Div. 1, 46, 104:

in castris Romanis cum frustra multi conatus ad erumpendum capti essent,

Liv. 9, 4, 1:

rursus impetu capto enituntur,

id. 2, 65, 5; Quint. 6, 1, 28; Suet. Aug. 42; id. Calig. 43: cursum, id. Oth. 6:

a quibus temporibus scribendi capiatur exordium,

Cic. Leg. 1, 3, 8:

experimentum eorum inversa manu capitur,

Plin. 13, 2, 3, § 19 ( poet.):

nec vestra capit discordia finem,

Verg. A. 10, 106:

fugam,

to take to flight, flee, Caes. B. G. 7, 26; so, capere impetum, to take a start, gather momentum:

ad impetum capiundum modicum erat spatium,

Liv. 10, 5, 6; cf.:

expeditionis Germanicae impetum cepit,

suddenly resolved to make, Suet. Calig. 43: capere initium, to begin:

ea pars artis, ex qua capere initium solent,

Quint. 2, 11, 1.— Transf., of place:

eorum (finium) una pars, quam Gallos optinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano,

Caes. B. G. 1, 1:

a dis inmortalibus sunt nobis agendi capienda primordia,

Cic. Leg. 2, 3, 7.—

Of an opportunity or occasion, to seize, embrace, take:

si occassionem capsit,

Plaut. Ps. 4, 3, 6:

si lubitum fuerit, causam ceperit,

Ter. And. 1, 3, 8:

quod tempus conveniundi patris me capere suadeat,

Ter. Phorm. 5, 4, 9:

si satis commode tempus ad te cepit adeundi,

Cic. Fam. 11, 16, 1.—

Of operations of the mind, resolutions, purposes, plans, thoughts, etc., to form, conceive, entertain, come to, reach:

quantum ex ipsa re conjecturam cepimus,

Ter. Heaut. 2, 3, 25 MSS. (Fleck. al. ex conj. fecimus); Varr. R. R. 3, 16, 32:

cum jam ex diei tempore conjecturam ceperat,

Caes. B. G. 7, 35:

hujusce rei conjecturam de tuo ipsius studio, Servi, facillime ceperis,

Cic. Mur. 4, 9.— Absol.:

conjecturam capere,

Cic. Div. 1, 57, 130:

nec quid corde nunc consili capere possim, Scio,

Plaut. Merc. 2, 3, 12:

capti consili memorem mones,

id. Stich 4, 1, 72:

quo pacto porro possim Potiri consilium volo capere una tecum,

Ter. Eun. 3, 5, 66; 5, 2, 28:

temerarium consilium,

Liv. 25, 34, 7:

tale capit consilium,

Nep. Eum. 9, 3.— With inf.:

confitendum... eadem te hora consilium cepisse hominis propinqui fortunas funditus evertere,

Cic. Quint. 16, 53; Caes. B. G. 7, 71 init. —With ut:

subito consilium cepi, ut exirem,

Cic. Att. 7, 10 init. —With gen. gerund. (freq.):

legionis opprimendae consilium capere,

Caes. B. G. 3, 2:

obprimundae reipublicae consilium cepit,

Sall. C. 16, 4.—With sibi:

si id non fecisset, sibi consilium facturos,

Caes. B. C. 2, 20:

ut ego rationem oculis capio,

Plaut. Ps. 2, 2, 2:

cepi rationem ut, etc.,

Ter. Heaut. 5, 2, 11.—

Of examples, instances, proofs, etc., to take, derive, draw, obtain:

ex quo documentum nos capere fortuna voluit quid esset victis extimescendum,

Cic. Phil. 11, 2, 5:

quid istuc tam mirum'st, de te si exemplum capit? Ter And. 4, 1, 26: exemplum ex aliqua re,

Cic. Lael. 10, 33:

praesagia a sole,

Plin. 18, 35, 78, § 341:

illud num dubitas quin specimen naturae capi debeat ex optima quaque natura?

Cic. Tusc. 1, 14, 32.—

Of impressions, feelings, etc., to take, entertain, conceive, receive, be subjected to, suffer, experience, etc.:

tantum laborem capere ob talem filium?

Ter. And. 5, 2, 29:

omnes mihi labores fuere quos cepi leves,

id. Heaut. 2, 4, 19:

laborem inanem ipsus capit,

id. Hec. 3, 2, 9:

ex eo nunc misera quem capit Laborem!

id. And. 4, 3, 4: miseriam omnem ego capio;

hic potitur gaudia,

id. Ad. 5, 4, 22:

satietatem dum capiet pater Illius quam amat,

Plaut. Am. 1, 2, 10:

plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi,

id. ib. 2, 2, 9:

cum illa quacum volt voluptatem capit,

id. ib. prol. 114:

angor iste, qui pro amico saepe capiendus est,

Cic. Lael. 13, 48:

quae (benevolentia) quidem capitur beneficiis maxime,

id. Off. 2, 9, 32:

laetitiam quam capiebam memoria rationum inventorumque nostrorum,

id. Fin. 2, 30, 96:

lenire desiderium quod capiebat e filio,

id. Sen. 15, 54:

opinione omnium majorem animo cepi dolorem,

id. Brut. 1, 1:

itaque cepi voluptatem, tam ornatum virum fuisse in re publica,

id. ib. 40, 147:

ex civibus victis gaudium meritum capiam,

Liv. 27, 40, 9:

ne quam... invidiam apud patres ex prodiga largitione caperet,

id. 5, 20, 2:

ad summam laetitiam meam, quam ex tuo reditu capio, magnus illius adventu cumulus accedet,

id. Att. 4, 19, 2 (4, 18, 3):

laetitia, quam oculis cepi justo interitu tyranni,

id. ib. 14, 14, 4:

ex praealto tecto lapsus matris et adfinium cepit oblivionem,

lost his memory, Plin. 7, 24, 24, § 90: virtutis opinionem, Auct. B. G. 8, 8: somnum, Cic. Tusc. 4, 19, 44: taedium vitae, Nep. ap. Gell. 6 (7), 18, 11:

maria aspera juro Non ullum pro me tantum (me) cepisse timorem, Quam, etc.,

Verg. A. 6, 352 Forbig. ad loc.:

et in futurum etiam metum ceperunt,

Liv. 33, 27, 10:

voluptatem animi,

Cic. Planc. 1, 1:

malis alienis voluptatem capere laetitiae (cum sit),

id. Tusc. 4, 31, 66:

quaeque mihi sola capitur nunc mente voluptas,

Ov. P. 4, 9, 37.—

Transf., with the feelings, experience, etc., as subj., to seize, overcome, possess, occupy, affect, take possession of, move, etc. (cf. lambanô, in this sense and like 9. supra): nutrix: Cupido cepit miseram nunc me, proloqui Caelo atque terrae Medeai miserias, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 26, 63 (Trag. Rel. v. 291 Vahl.):

edepol te desiderium Athenarum arbitror cepisse saepe,

Ter. Hec. 1, 2, 14:

numquam commerui merito ut caperet odium illam mei,

id. ib. 4, 2, 4:

sicubi eum satietas Hominum aut negoti odium ceperat,

id. Eun. 3, 1, 14:

nos post reges exactos servitutis oblivio ceperat,

Cic. Phil. 3, 4, 9:

te cepisse odium regni videbatur,

id. ib. 2, 36, 91:

Romulum Remumque cupido cepit urbis condendae,

Liv. 1, 6, 3:

cupido eum ceperat in verticem montis ascendendi,

id. 40, 21, 2:

etiam victores sanguinis caedisque ceperat satietas,

id. 27, 49, 8; Mel. 3, 5, 2:

qui pavor hic, qui terror, quae repente oblivio animos cepit?

Liv. 27, 13, 2:

oblivio deorum capiat pectora vestra,

id. 38, 46, 12:

tantane te cepere oblivia nostri?

Ov. Tr. 1, 8, 11:

ut animum ejus cura sacrorum cepit,

Liv. 27, 8, 6:

hostis primum admiratio cepit, quidnam, etc.,

id. 44, 12, 1:

tanta meae si te ceperunt taedia laudis,

Verg. G. 4, 332; cf. Anthol. Lat. I. p. 178;

I. p. 196 Burm.: ignarosque loci passim et formidine captos Sternimus,

Verg. A. 2, 384:

infelix, quae tanta animum dementia cepit!

id. ib. 5, 465; id. E. 6, 47:

cum subita incautum dementia cepit amantem,

id. G. 4, 488; cf. Anthol. Lat. I. p. 170, 15;

I. p. 168, 14 Burm.: Tarquinium mala libido Lucretiae stuprandae cepit,

Liv. 1, 57, 10:

ingens quidem et luctus et pavor civitatem cepit,

id. 25, 22, 1:

tantus repente maeror pavorque senatum eorum cepit,

id. 23, 20, 7:

senatum metus cepit,

id. 23, 14, 8: si me... misericordia capsit. Att. ap. Non. p. 483, 11 (Trag. Rel. v. 454 Rib.): nec tuendi capere satietas potest, Pac. ap. Cic. Div. 1, 14, 24 (Trag. Rel. v. 410 ib.):

quantus timor socios populi Romani cepisset,

Liv. 43, 11, 9.—

Of injury, damage, loss, etc., to suffer, take, be subjected to:

calamitatem,

Cic. Div. 1, 16, 29:

detrimenti aliquid in aliqua re,

Col. 1, 8, 2.—Esp., in the legal formula, by which dictatorial powers were conferred by the senate upon the consuls or the entire magistracy in times of extreme danger to the state;

videant ne quid res publica detrimenti capiat: decrevit quondam senatus, ut L. Opimius consul videret ne quid res publica detrimenti caperet,

Cic. Cat. 1, 2, 4:

Hernici tantum terrorem incussere patribus, ut, quae forma senatus consulti ultimae semper necessitatis habita est, Postumio, alteri consulum, negotium daretur, videret, ne, etc.,

Liv. 3, 4, 9; cf. id. 6, 19, 2 sqq.:

quod plerumque in atroci negotio solet, senatus decrevit, darent operam consules, ne quid, etc.... Ea potestas per senatum more Romano magistratui maxuma permittitur, exercitum parare, bellum gerere, coercere omnibus modis socios atque civis, domi militiaeque inperium atque judicium summum habere,

Sall. C. 29, 2 sq.

To take in, receive, hold, contain, be large enough for.

Lit.

In gen.: Ph. Sitit haec anus. Pa. Quantillum sitit? Ph. Modica'st, capit quadrantal, Plaut. Curc. 1, 2, 8:

parte quod ex una spatium vacat et capit in se (ferrum),

Lucr. 6, 1030:

jam mare litus habet, plenos capit alveus amnes,

Ov. M. 1, 344; cf.:

terra feras cepit, volucres agitabilis aer,

id. ib. 1, 75:

dum tenues capiat suus alveus undas,

id. ib. 8, 558:

cunctosque (deos) dedisse Terga fugae, donec fessos Aegyptia tellus Ceperit,

id. ib. 5, 324.—

Esp., with negatives, not to hold, to be too small for, etc.; cf.:

di boni, quid turba est! Aedes nostrae vix capient, scio,

Ter. Heaut. 2, 3, 13:

qui cum una domo jam capi non possunt, in alias domos exeunt,

Cic. Off. 1, 17, 54: nec jam se capit [p. 286] unda;

volat vapor ater ad auras,

Verg. A. 7, 466:

non tuus hoc capiet venter plus ac meus,

Hor. S. 1, 1, 46:

non capit se mare,

Sen. Agam. 487:

neque enim capiebant funera portae,

Ov. M. 7, 607:

officium populi vix capiente domo,

id. P. 4, 4, 42:

si di habitum corporis tui aviditati animi parem esse voluissent, orbis te non caperet,

Curt. 7, 8, 12:

ut non immerito proditum sit... Graeciam omnem vix capere exercitum ejus (Xerxis) potuisse,

Just. 2, 10, 19.—

Trop.

To swallow up, ingulf, take in (rare):

tot domus locupletissimas istius domus una capiet?

Cic. Verr. 2, 2, 4, § 7.—

To contain, hold, be large or strong enough for, bear.

Affirmatively (rare):

quidquid mortalitas capere poterat, implevimus,

Curt. 9, 3, 7:

si puer omni cura et summo, quantum illa aetas capit, labore, scripserit,

Quint. 2, 4, 17:

dummodo ejus aetatis sit, ut dolum capiat,

Dig. 40, 12, 15.—

With negatives:

non capiunt angustiae pectoris tui (tantam personam),

Cic. Pis. 11, 24:

leones, qui... nec capere irarum fluctus in pectore possunt,

Lucr. 3, 298:

nec capiunt inclusas pectora flammas,

Ov. M. 6, 466:

vix spes ipse suas animo capit,

id. ib. 11, 118:

ardet et iram Non capit ipsa suam Progne,

id. ib. 6, 610; cf.:

sic quoque concupiscis quae non capis,

Curt. 7, 8, 13:

majora quam capit spirat,

id. 6, 9, 11:

ad ultimum magnitudinem ejus (fortunae) non capit,

id. 3, 12, 20:

infirma aetas majora non capiet,

Quint. 1, 11, 13.—

Transf., of things, to admit of, be capable of, undergo (post-Aug. and rare):

rimam fissuramque non capit sponte cedrus,

Plin. 16, 40, 78, § 212:

molluscum... si magnitudinem mensarum caperet,

id. 16, 16, 27, § 68:

res non capit restitutionem, cum statum mutat,

Dig. 4, 4, 19.—

With inf., to be susceptible of, to be of a nature to, etc., = endechetai (late Lat.):

nec capit humanis angoribus excruciari (Deus),

Prud. Apoth. 154:

crimina, quae non capiunt indulgeri,

Tert. Pud. 1 fin.; id. Apol. 17; id. adv. Haer. 44 fin.; Paul. Nol. Carm. 9, 22.—

Of the mind, to take, receive into the mind, comprehend, grasp, embrace (cf. intellego, to penetrate mentally, have insight into):

sitque nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, ne judex eam vel intellegere vel capere non possit,

Quint. 11, 1, 45:

nullam esse gratiam tantam, quam non vel capere animus meus in accipiendo... posset,

id. 2, 6, 2:

quae quidem ego nisi tam magna esse fatear, ut ea vix cujusquam mens aut cogitatio capere possit,

Cic. Marcell. 2, 6; id. N. D. 1, 19, 49:

senatus ille, quem qui ex regibus constare dixit, unus veram speciem Romani senatus cepit,

Liv. 9, 17, 14:

somnium laetius, quam quod mentes eorum capere possent,

id. 9, 9, 14.—P. a. as subst.: Capta, ae, f., a surname of Minerva, as worshipped on the Coelian Mount, but for what reason is not known, Ov. F. 3, 837 sq.

căpĭo, ōnis, f. [1. capio]; in the Lat. of the jurists,

A taking:

dominii,

Dig. 39, 2, 18; Gell. 6 (7), 10, 3.—

= usu capio or usucapio, the right of property acquired by prescription, Dig. 41, 1, 48, § 1; 41, 3, 21; 41, 5, 4; v. 1. usucapio.

căpĭo, cepi, captum (old fut. perf. capso, Plaut. Bacch. 4, 4, 61: capsit, Enn. ap. Non. p. 66, 27, or Ann. v. 324 Vahl.; Plaut. Ps. 4, 3, 6; Att. ap. Non. p. 483, 12, or Trag. Rel. v. 454 Rib.; Paul. ex. Fest. p. 57 Mull.:

capsimus,

Plaut. Rud. 2, 1, 15: capsis, acc. to Cic. Or. 45, 154, = cape si vis, but this is an error; cf. Quint. 1, 5, 66; old perf. cepet, Col. Rostr. 5; v. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 170), 3, v. a. [cf. kôpê, handle; Lat. capulum; Engl. haft; Germ. Heft; Sanscr. root hri-, take; cf. Gr. cheir, Engl. and Germ. hand, and Goth. hinthan, seize].

Lit.

In gen., to take in hand, take hold of, lay hold of, take, seize, grasp (cf.:

sumo, prehendo): si hodie hercule fustem cepero aut stimulum in manum,

Plaut. Aul. 1, 1, 9:

cape hoc flabellum,

Ter. Eun. 3, 5, 47:

cepit manibus tympanum,

Cat. 6, 3, 8:

tu, genitor, cape sacra manu patriosque Penatis,

Verg. A. 2, 717:

cape saxa manu, cape robora, pastor,

id. G. 3, 420:

flammeum,

Cat. 61, 8:

acria pocula,

Hor. S. 2, 6, 69:

lora,

Prop. 3 (4), 9, 57:

baculum,

Ov. M. 2, 789:

colum cum calathis,

id. ib. 12, 475:

florem ternis digitis,

Plin. 24, 10, 48, § 81:

pignera,

Liv. 3, 38, 12; Dig. 48, 13, 9, § 6; Gai Inst. 4, 29:

ut is in cavea pignus capiatur togae,

Plaut. Am. prol. 68: rem manu, Gai Inst. 1, 121:

rem pignori,

Dig. 42, 1, 15, § 7; cf. ib. 42, 1, 15, § 4:

scutum laeva,

Plin. 33, 1, 4, § 13:

capias tu illius vestem,

Ter. Eun. 2, 3, 79: cape vorsoriam, seize the sheet, i. e. take a tack, turn about, Plaut. Trin. 4, 3, 19.—Very freq. of arms (cf. sumo); so in gen.: arma, to take up arms, i. e. engage in war or battle, Cic. Rab. Perd. 7, 20 sq.; 9, 27; 11, 31; id. Planc. 36, 88; id. Phil. 4, 3, 7; Caes. B.G. 5, 26; 7, 4; Sall. C. 27, 4; 30, 1; 33, 2; 52, 27; id. J. 38, 5; 102, 12; Ov. M. 3, 115 sq.; 12, 91; 13, 221;

and of particular weapons: ensem,

Ov. M. 13, 435:

tela,

id. ib. 3, 307; 5, 366 et saep.—Of food, to take, partake of:

quicum una cibum Capere soleo,

Plaut. Trin. 4, 2, 61; Ter. Eun. 2, 3, 77; Sall. J. 91, 2:

lauti cibum capiunt,

Tac. G. 22.—

In partic.

Of living objects.

To take into possession, take captive, seize, make prisoner.

Of persons:

oppidum expugnavimus, et legiones Teleboarum vi pugnando cepimus,

Plaut. Am. 1, 1, 258: summus ibi capitur meddix, occiditur alter, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 123 Mull. (Ann. v. 296 Vahl.):

quoniam belli nefarios duces captos jam et comprehensos tenetis,

Cic. Cat. 3, 7, 16:

ibi Orgetorigis filia atque unus e filiis captus est,

Caes. B. G. 1, 26:

reges capiuntur,

Lucr. 4, 1013; Tac. A. 4, 33:

capta eo proelio tria milia peditum dicuntur,

Liv. 22, 49, 18:

quos Byzantii ceperat,

Nep. Paus. 2, 3; id. Alcib. 9, 2; id. Dat. 2, 5; Quint. 6, 3, 61:

captos ostendere civibus hostes,

Hor. Ep. 1, 17, 33:

captus Tarento Livius,

Cic. Brut. 18, 72:

servus ex hoste captus,

Quint. 5, 10, 67.—Hence, P. a. as subst.: captus, i, m., = captivus, a prisoner, captive:

in captos clementia uti,

Nep. Alcib. 5, 7:

inludere capto,

Verg. A. 2, 64:

quae sit fiducia capto,

id. ib. 2, 75:

ex captorum numero,

Liv. 28, 39, 10; Tac. A. 6, 1; 12, 37; 15, 1.—Also, capta, ae, f., a female captive:

dicam hanc esse captam ex Caria, Ditem ac nobilem,

Ter. Heaut. 3, 3, 47.—

Of animals, birds, fish, etc., to catch, hunt down, take: quid hic venatu non cepit? Varr. ap. Non. p. 253, 31:

si ab avibus capiundis auceps dicatur, debuisse ajunt ex piscibus capiundis, ut aucupem, sic piscicupem dici,

id. L. L. 8, § 61 Mull.:

hic jaculo pisces, illa capiuntur ab hamis,

Ov. A. A. 1, 763:

neque quicquam captum'st piscium,

Plaut. Rud. 2, 1, 12; cf.:

nisi quid concharum capsimus,

id. ib. v. 18; Cic. Off. 3, 14, 58; Plin. 33, 1, 6, § 27: acipenserem, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:

cervum,

Phaedr. 1, 5, 5; cf.:

hic (Nereus) tibi prius vinclis capiendus,

Verg. G. 4, 396.—

To win, captivate, charm, allure, enchain, enslave, fascinate; mostly with abl. of means: Ph. Amore ardeo. Pa. Quid agas? nisi ut te redimas captum quam queas Minumo, Ter. Eun. 1, 1, 29:

quod insit in iis aliquid probi, quod capiat ignaros,

Cic. Off. 3, 3, 15: [p. 284] animum adulescentis... pellexit eis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deleniri potest, id. Clu. 5, 13:

quamvis voluptate capiatur,

id. Off. 1, 30, 105; Quint. 5, 11, 19:

quem quidem adeo sua cepit humanitate,

Nep. Alcib. 9, 3:

secum habuit Pomponium, captus adulescentis et humanitate et doctrina,

id. Att. 4, 1:

nec bene promeritis capitur (deus), nec tangitur ira,

Lucr. 2, 651: ut pictura poesis;

erit quae si propius stes Te capiat magis, et quaedam si longius abstes,

Hor. A. P. 362:

hunc capit argenti splendor,

id. S. 1, 4, 28:

te conjux aliena capit,

id. ib. 2, 7, 46:

Cynthia prima suis miserum me cepit ocellis,

Prop. 1, 1, 1:

carmine formosae, pretio capiuntur avarae,

Tib. 3, 1, 7:

munditiis capimur,

Ov. A. A. 3, 133; id. M. 4, 170; 6, 465; 7, 802; 8, 124; 8, 435; 9, 511; 10, 529;

14, 373: amore captivae victor captus,

Liv. 30, 12, 18:

dulcedine vocis,

Ov. M. 1, 709; 11, 170:

voce nova,

id. ib. 1, 678:

temperie aquarum,

id. ib. 4, 344:

(bos) herba captus viridi,

Verg. E. 6, 59:

amoenitate loci,

Tac. A. 18, 52:

auro,

Hor. C. 2, 18, 36:

neque honoris neque pecuniae dulcedine sum captus,

Cic. Fam. 11, 28, 2:

splendore hominis,

id. Fin. 1, 13, 42: ne oculis quidem captis in hanc fraudem decidisti;

nam id concupisti quod numquam videras,

id. Verr. 2, 4, 45, § 102.—

To cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch:

sapientis hanc vim esse maximam, cavere ne capiatur, ne fallatur videre,

Cic. Ac. 2, 20, 66:

injurium autem'st ulcisci advorsarios? Aut qua via te captent eadem ipsos capi?

Ter. Hec. 1, 1, 16: uti ne propter te fidemque tuam captus fraudatusque sim, form. ap. Cic. Off. 3, 17, 70:

eodem captus errore quo nos,

involved in the same error, Cic. Phil. 12, 2, 6; id. ap. Non. p. 253, 25; cf.:

ne quo errore milites caperentur,

Liv. 8, 6, 16:

capere ante dolis Reginam,

Verg. A. 1, 673:

captique dolis lacrimisque coactis (Sinonis),

id. ib. 2, 196:

ubi me eisdem dolis non quit capere,

Sall. J. 14, 11:

adulescentium animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,

id. C. 14, 5:

capi alicujus dolo,

Nep. Dat. 10, 1:

dolum ad capiendos eos conparant,

Liv. 23, 35, 2:

quas callida Colchis (i.e. Medea) amicitiae mendacis imagine cepit,

Ov. M. 7, 301.—