-
41 perpetuitas
perpĕtŭĭtas, ātis, f. [perpetuus], uninterrupted or continual duration, uninterrupted progress or succession, continuity, perpetuity (good prose; cf.infinitas): non ex singulis vocibus philosophi spectandi sunt, sed ex perpetuitate atque constantiā,
i. e. from their consistency, Cic. Tusc. 5, 10, 31:ad perpetuitatem,
to perpetuity, forever, id. Off. 2, 7, 23:in vitae perpetuitate,
through the whole course of our lives, id. ib. 1, 33, 119:perpetuitas verborum,
an unbroken succession, id. de Or. 3, 49, 190:sermonis,
id. ib. 2, 54, 120:dicendi,
id. Or. 2, 7:laudis,
id. Fam. 10, 25.—In plur.:et opacae perpetuitates,
unbroken tracts of land, Vitr. 2, 10. 1. -
42 porro
porro, adv. [root pra-; Sanscr. prathamus, primus; Lat. prae, pro, prior; cf. Gr. porrô, prosô], forward, onward, farther on, to a distance, at a distance, after off, far.I.Lit., in space, with verbs both of motion and of rest (rare and mostly anteclass.), Ter. Hec. 3, 1, 18:II.porro agere armentum,
Liv. 1, 7, 6:ire,
id. 9, 2.—So ellipt.: porro Quirites, on! hither! ye Romans! Laber. ap. Macr. S. 2, 7; Tert. adv. Val. 13 (al. proh).—With verbs of rest:habitare,
Plaut. Rud. 4, 3, 95:inscius Aeneas, quae sint ea flumina porro,
Verg. A. 6, 711:campi deinde porro,
Plin. Ep. 5, 6, 18.—Transf.A.In time.1.Of old, aforetime, formerly (very rare):2.altera (Nympha), quod porro fuerat, cecinisse putatur,
Ov. F. 1, 635.—Henceforth, hereafter, afterwards, in future: me sollicitum habitum esse atque porro fore, Cato ap. Charis. p. 190 P.; Ter. Phorm. 5, 8, 36:B.quid in animo Celtiberi haberent aut porro habituri essent,
Liv. 40, 36:fac, eadem ut sis porro,
Ter. Hec. 5, 1, 38; id. Phorm. 5, 7, 44:move ocius te, ut, quid agam, porro intellegas,
id. And. 4, 3, 16: dehinc ut quiescant porro moneo, id. ib. prol. 22:hinc maxima porro Accepit Roma, et patrium servavit honorem,
in aftertimes, Verg. A. 5, 600.—In a series.1.In gen., again, in turn, Plaut. As. 5, 2, 25:2.saepe audivi a majoribus natu, qui se porro pueros a senibus audisse dicebant,
Cic. Sen. 13, 43; Liv. 27, 51.—In partic., in discourse.a.In the progress of an argument, or in a sequence of ideas, then, next, furthermore, moreover, besides:b.sequitur porro, nihil deos ignorare,
Cic. Div. 2, 51, 105; id. Rosc. Am. 40, 116; id. Rep. 1, 17, 26:age porro, tu, qui, etc.,
id. Verr. 2, 5, 22, § 56; id. Mil. 9, 25:Habonium porro intellegebat rem totam esse patefacturum,
id. Verr. 2, 1, 57, § 149; Juv. 6, 240; 3, 126:porro autem anxius erat, quid facto opus esset,
Sall. C. 46, 2:quid fit deinde? porro loquere,
say on, Plaut. Am. 5, 1, 69:porro dicere,
id. Curc. 3, 83.—Then, on the other hand, but:porro erant qui censerent,
Caes. B. C. 2, 30:porro si in digito Dei eicio daemonas,
Vulg. Luc. 11, 10 (but the true read., Cic. Fin. 5, 26, 78, is paene). -
43 postprincipia
post-princĭpĭa, ōrum, n. [principium], continuance of a thing after it is begun, course, progress, sequel (ante-class.):ut quisque (quidque occeperit), sic ei procedunt postprincipia,
Plaut. Pers. 4, 1, 4: voluptas disciplinarum in postprincipiis exsistit, in principiis vero ipsis ineptae et insuaves videntur, Varr. ap. Gell. 16, 18, 6; 16, 9, 5: postprincipia atque exitus vitiosae vitae, old poet ap. Cic. Sest. 55, 118 (Halm reads post principia). -
44 procedo
prō-cēdo, cessi, cessum, 3, v. n., to go forth or before, to go forwards, advance, proceed (class.; cf.: progredior, prodeo).I.Lit.A.In gen.:B.procedere ad forum,
Plaut. Cas. 3, 3, 2:illuc procede,
id. Capt. 5, 2, 1:a portu,
Cic. Fam. 16, 9, 1: ante agmen, Hirt. B. G. 8, 27, 4:nil cum procede re lintrem Sentimus,
Hor. S. 1, 5, 20:pedibus aequis,
Ov. P. 4, 5, 3:passu tacito,
Val. Fl. 5, 351.—In partic.1.In milit. lang., to go or march forwards, to advance, Caes. B. C. 3, 34:2.lente atque paulatim proceditur,
id. ib. 1, 80; id. B. G. 6, 25:agmen procedit,
Cic. Tusc. 2, 16, 37; Curt. 7, 3, 19:processum in aciem est,
Liv. 25, 21:ipsi jam pridem avidi certaminis procedunt,
id. 3, 62, 6.—Cf. of ships, Caes. B. G. 7, 61; Verg. A. 4, 587.—Of processions, to go on, set forward, move on, advance, etc.:C.funus interim Procedit: sequimur,
Ter. And. 1, 1, 101; Hor. C. 4, 2, 49:tacito procedens agmine,
Sil. 7, 91:vidisti Latios consul procedere fasces,
id. 6, 443.—Transf.1.To go or come forth or out, to advance, issue:b.foribus foras procedere,
Plaut. Ps. 2, 2, 12:castris,
Verg. A. 12, 169:extra munitiones,
Caes. B. G 5, 43:in medium,
Cic. Verr. 2, 5, 36, § 94:e tabernaculo in solem,
id. Brut. 9, 37:in pedes procedere nascentem, contra naturam est,
to be born feet first, Plin. 7, 8, 6, § 45:mediā procedit ab aulā,
Ov. M. 14, 46.—In gen., to show one's self, to appear:c.cum veste purpureā procedere,
Cic. Div. 1, 52, 119:obviam alicui procedere,
to go towards, go to meet, id. Sest. 13, 68; cf.:Jugurthae obvius procedit,
Sall. J. 21, 1:obviam,
id. ib. 53, 5:procedat vel Numa,
Juv. 3, 138.—In partic., to issue from the mouth, to be uttered:d.sed interdum voces procedebant contumaces et inconsultae,
Tac. A. 4, 60 init.; Vulg. 1 Cor. 14, 36.—Of stars, etc., to rise, come into view:e. 2.Ecce Dionaei processit Caesaris astrum,
Verg. E. 9, 47:vesper,
id. ib. 6, 86.—Of plants, to put forth, spring forth, grow (ante-class. and in post-Aug. prose):3.antequam radices longius procedere possint,
Varr. R. R. 1, 23, 5:plerumque germen de cicatrice procedit,
Col. 4, 22, 4:gemma sine dubio processura,
Pall. 7, 5, 3; 8, 3, 1 et saep.—Of place, to project, extend:II.ita ut in pedes binos fossa procedat,
Plin. 17, 21, 35, § 159:Lydia super Ioniam procedit,
id. 5, 29, 30, § 110:promuntorium, quod contra Peloponnesum procedit,
id. 4, 2, 3, § 6; Cels. 8, 1.—Trop.A.Of time, to advance, pass, elapse (class.):B.ubi plerumque noctis processit,
Sall. J. 21, 2; Nep. Pel. 3, 3:jamque dies alterque dies processit,
Verg. A. 3, 356:dies procedens,
Cic. Tusc. 3, 22, 53:procedente tempore,
in process of time, Plin. Ep. 6, 31, 17:si aetate processerit,
Cic. Phil. 5, 18, 50:tempus processit,
Caes. B. C. 3, 25:procedente die,
Liv. 28, 15; Plin. Ep. 3, 20, 8:procedunt tempora tarde,
Ov. Tr. 5, 10, 5:incipient magni procedere menses,
Verg. E. 4, 12:pars major anni jam processerat,
Liv. 3, 37.—To come or go forth, to appear, to present or show one's self ( poet. and post-Aug.):2.nunc volo subducto gravior procedere voltu,
i. e. to conduct myself more gravely, to undertake more serious matters, Prop. 2, 10 (3, 1), 9:quis postea ad summam Thucydidis, quis Hyperidis ad famam processit?
Petr. 2.—In partic., to go or get on, to advance, make progress (class.; cf.C.proficio): dicendi laude multum,
Cic. Brut. 36, 137:in philosophiā,
id. Fin. 3, 2, 6:honoribus longius,
id. Brut. 48, 180; cf. id. Har. Resp. 23, 48:ad virtutis aditum,
id. Fin. 3, 14, 48:ambitio et procedendi libido,
a passion for getting on, for rising in the world, Plin. Ep 8, 6, 3:longius iras,
Verg. A. 5, 461:perspicuum est, quo compositiones unguentorum processerint,
to what extent, how far, Cic. N. D. 2, 58, 146:ut ratione et viā procedat oratio,
id. Fin. 1, 9, 29:eo vecordiae processit, ut,
went so far in folly, Sall. J. 5, 2:Adherbal, ubi intellegit eo processum,
id. ib. 21, 1; so,processit in id furoris,
Vell. 2, 80, 2:eoque ira processit, ut, etc.,
Liv. 9, 26, 2:ex infimā fortunā in ordinem senatorium, et ad summos honores,
Suet. Rhet. 1, 10.—To run on, continue, remain:D.et cum stationes procederent, prope obruentibus infirmum corpus armis,
i. e. guard duty returned so frequently as to seem continuous, Liv. 5, 48, 7:ut iis stipendia procederent,
id. 25, 5, 8; 27, 11, 14; cf.aera,
id. 5, 7, 12.—To go on, continue, follow; esp. of speech, etc.:E.ad dissuadendum,
Liv. 30, 35; cf. Plaut. Am. prol. 117: non imitor lakônismon tuum:altera jam pagella procedit,
Cic. Fam. 11, 25, 2.—To [p. 1451] turn out, result, succeed, prosper (class.):2.parum procedere,
Ter. And. 4, 1, 48; Liv. 1, 57; 38, 7:nonnumquam summis oratoribus non satis ex sententiā eventum dicendi procedere,
Cic. de Or. 1, 27, 123:alicui pulcherrime,
id. Phil. 13, 19, 40:alicui bene,
id. Rab. Post. 1, 1:omnia prospere procedent,
Cic. Fam. 12, 9, 2.— Impers. (cf. succedo): quibus cum parum procederet, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 3; cf.:velut processisset Spurio Licinio,
Liv. 2, 44, 1.— Absol., to turn out or succeed well:mane quod tu occoeperis negotium agere, id totum procedit diem,
Plaut. Pers. 1, 3, 34:ferme ut quisque quidque occoeperit, sic ei procedunt post principia,
id. ib. 4, 1, 4:Syre, processisti hodie pulcre,
have succeeded finely, Ter. Ad. 5, 9, 22:si processit,
Cic. Verr. 2, 3, 98, § 227:quod si consilia Andranodoro processissent,
Liv. 24, 26, 5.—To turn out favorably for, to result in favor of, to benefit, be of use to one:3. F.totidem dies emptori procedent,
Cato, R. R. 148:benefacta mea reipublicae procedunt,
Sall. J. 85, 5; Ov. H. 9, 109.—To go or pass for, to be counted or reckoned as any thing (anteand post-class.):G.ut binae (oves) pro singulis procedant,
shall be reckoned as one, Varr. R. R. 2, 2, 5; Dig. 5, 3, 32:quod ita procedit, si ea, cui donabatur, eum interposuit,
ib. 24, 1, 11.—To happen, take place, occur (ante-class.):H.numquid processit ad forum hodie novi?
Plaut. Most. 4, 3, 7.—To come or proceed from, to be derived from (post-class.):res, quae a sacratissimis imperatoribus procedunt,
Cod. Just. 7, 37, 3.— In part. pass.:in processā aetate,
advanced, Scrib. Comp. 100. -
45 progressio
prōgressĭo, ōnis, f. [progredior], a going forth or forward, progression; trop., advancement, progress, growth, increase (a favorite word with Cicero).I.In gen.:II.omnium rerum principia parva sunt, sed suis progressionibus usa augentur,
Cic. Fin. 5, 21, 58; cf. id. Ac. 1, 5, 20:progressionem, virtutem persequi,
id. Fin. 4, 7, 17:progressio admirabilis ad omnem excellentiam,
id. Tusc. 4, 1, 1:progressionem facere ad virtutem,
id. Fin. 4, 24, 66:discendi,
id. Off. 3, 3, 14.—In partic., a figure of speech, a progression, climax, i. e. a progressive strengthening of expressions, Cic. de Or. 3, 54, 206; Quint. 9, 1, 33. -
46 provectibilis
prōvectĭbĭlis, e, adj. [proveho], capable of progress (post-class.), Fulg. Cont. Virg. p. 747 Stav. -
47 provectus
1.prōvectus, a, um, Part. and P. a., from proveho.2.prōvectus, ūs, m. [proveho] (postclass.).I. II.Progress, increase, furtherance:aetatis,
Sid. Ep. 4, 4:praesentia domini provectus est agri,
Pall. 1, 6, 1.— Plur., Amm. 28, 4, 20. -
48 proveho
prō-vĕho, xi, ctum, 3, v. a., to carry or conduct forwards, to carry or convey along, to conduct, convey, transport, etc., to a place; and freq. pass. in mid. signif., to go, proceed, advance, move, drive, ride, sail, etc., to a place (freq. and class.).I.Lit.:II.eam pol provexi: avehere non quivi,
I took her on board the ship, Plaut. Rud. 3, 6, 24:alvos apum mulis,
Plin. 21, 13, 43, § 74:aër a tergo quasi provehat atque propellat,
Lucr. 6, 1026.—Mid.:cum classe freto provehi,
Caes. B. C. 2, 3; id. B. G. 5, 8:provehimur portu,
Verg. A. 3, 72:huc se provecti deserto in litore condunt,
id. ib. 2, 24; Plin. 6, 31, 36, § 199:provectus equo,
Liv. 23, 47:a terrā provectae naves,
Caes. B. C. 3, 8:naves provectae in altum,
id. B. G. 4, 28 fin. —Trop., to carry on, along, or forwards, to lead on; to promote, advance, exalt, raise:B.ecquo te tua virtus provexisset?
promoted, exalted, Cic. Phil. 13, 11, 24:ad summos honores alios scientia juris provexit,
Liv. 39, 40, 5; so,quosdam infimi generis ad amplissimos honores,
Suet. Caes. 72; and:aliquem in consulatūs, censuras et triumphos,
Vell. 2, 128; cf.:studiosos amat, fovet, provehit,
Plin. Ep. 8, 12, 1:vim temperatam di quoque provehunt In majus,
Hor. C. 3, 4, 66: haec spes provexit, ut ad conspecta procul pecora decurrerent, carried them so far, brought them to such a pitch, that, etc., Liv. 2, 50, 5; cf. absol.:illo etiam (forsitan pravo) gaudio provehente, quod, etc.,
id. 40, 14:quem e gregario milite Alexander virtutis causā provexerat,
Just. 13, 4, 10:quos (reges) ad fastigium majestatis spectata moderatio provehebat,
id. 1, 1, 1:quos provexerat, fortuna destitit,
Sen. Contr. 1, 1, 5:in consulare provectus fuerat vestigium,
Vell. 2, 69, 1: vitam in altum, qs. to drive it into a sea, i. e. into disquietude, Lucr. 5, 1434.—Mid., to advance, proceed, go onwards, make progress, etc.:2.ne videlicet ultra quam homini datum est nostra provehantur,
Quint. 6, prooem. §10: sentio me esse longius provectum quam proposita ratio postularet,
have been carried farther, have gone farther, Cic. Fin. 3, 22, 74:quod si qui longius in amicitiā provecti essent,
id. Lael. 10, 34: provectus longius quam voluit, id. Har. [p. 1480] Resp. 20, 43:imbecillitas in altum provehitur,
id. Tusc. 4, 18, 42:provehi in maledicta,
Liv. 35, 48:per altercationem ad continuas et infestas orationes provecti sunt,
Tac. H. 4, 7.—Of speech, to draw out, protract, prolong:orationem,
Cic. Dom. 12, 32:quid ultra Provehor?
why do I say more? Verg. A. 3, 481.—Hence, prōvectus, a, um, P. a. of time, advanced:eum colere coepi non admodum grandem natu, sed tamen jam aetate provectum,
Cic. Sen. 4, 10:provectā aetate mortua est,
id. Tusc. 1, 39, 94:provecta nox erat,
Tac. A. 13, 20:cum aetate jam provectus esset,
Nep. Timol. 4, 1:senectute provectior,
Arn. 6, 195; Aus. Epigr. 19:equis provectioribus tempora cavari incipiunt,
Pall. 4, 13, 9:aetatis provectae,
Vulg. Gen. 18, 11. -
49 tempora
tempus, ŏris ( abl. temp. tempori or temperi; v. infra), n. [etym. dub.; perh. root tem-; Gr. temnô; prop. a section; hence, in partic., of time].I.Lit., a portion or period of time, a time:2.tempus diei,
daytime, Ter. Heaut. 1, 2, 38; 1, 1, 116:extremum diei,
Cic. de Or. 1, 7, 26; cf.:matutina tempora,
morning hours, id. Fam. 7, 1, 1:anni tempora,
the seasons, Lucr. 2, 33; 5, 1396; cf.:quam (Ennam) circa sunt laetissimi flores omni tempore anni,
Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:maturius paulo, quam tempus anni postulabat, in hiberna exercitum deduxit,
Caes. B. G. 1, 54:erat hibernum tempus anni,
Cic. Rep. 1, 12, 18; Auct. B. Alex. 43, 1.—Esp. of the time intervening between two events, etc., an interval, period, time:B.longo post tempore,
Verg. E. 1, 68:magno post tempore,
Just. 13, 4, 25; 16, 1, 1:brevi post tempore,
id. 1, 7, 19; 4, 4, 4; 12, 2, 6:parvo post tempore,
Val. Max. 8, 6, 1. — Plur.:longis temporibus ante,
Cic. Rep. 2, 34, 5.—Transf., time, in general.1.Lit.a.In gen.:b.tempus est, id quo nunc utimur (nam ipsum quidem generaliter definire difficile est), pars quaedam aeternitatis cum alicujus annui, menstrui, diurni nocturnive spatii certā significatione,
Cic. Inv. 1, 26, 39:tempus esse dicunt intervallum mundi motus: id divisum in partes aliquot, maxime ab solis et lunae cursu: itaque ab eorum tenore temperato tempus dictum,
Varr. L. L. 6, § 2 Müll.: hos siderum errores id ipsum esse, quod rite dicitur tempus, Cic. Univ. 9 fin.:neque ut celari posset, tempus spatium ullum dabat,
Ter. Hec. 3, 3, 14; cf.:nisi tempus et spatium datum sit,
Cic. Quint. 1, 4:vix huic tantulae epistulae tempus habui,
id. Att. 1, 14, 1:egeo tempore,
id. Q. Fr. 3, 5, 4:unius horae tempus,
Liv. 44, 9, 4:aliquot dierum tempus amisit,
Lact. Mort. Pers. 45, 5:tempus duorum mensium petere ad delectus habendos,
Liv. 29, 5, 7:triginta dierum tempus petens, ut, etc.,
id. 38, 37, 10:tempus, pacis an belli, festinationis an otii,
Cic. de Or. 3, 55, 211:ut tempora postulabant belli,
Liv. 24, 8, 7:nec belli tantum temporibus, sed etiam in pace,
id. 35, 28, 1:temporibus Punici belli,
Just. 30, 3, 1; 43, 4, 11:mihi vero omne tempus est ad meos libros vacuum,
Cic. Rep. 1, 9, 14:erit, erit illud profecto tempus et illucescet ille aliquando dies, cum, etc.,
id. Mil. 26, 69:ex quo tempore tu me diligere coepisti,
id. Fam. 3, 4, 2:eo tempore, quo promulgatum de multā ejus traditur,
Liv. 6, 38, 12; 23, 10, 13:tempore, quo in homine non ut nunc omnia consentientia,
id. 2, 32, 9:privatum eo tempore Quinctium fuisse, cum sacramento adacti sint,
id. 3, 20, 4:per idem tempus,
Cic. Brut. 83, 286:quos ad me id temporis venturos esse praedixeram,
at that time, id. Cat. 1, 4, 10:scripta in aliquod tempus reponantur,
Quint. 10, 4, 2:non tantulum Umquam intermittit tempus, quin, etc.,
Plaut. Bacch. 2, 2, 32:uno et eodem temporis puncto nati... nascendi tempus,
Cic. Div. 2, 45, 95; cf.:alienum tempus est mihi tecum expostulandi,
id. Fam. 3, 10, 6:dare tempus exponendi de aliquā re,
id. ib. 1, 9, 3:committendi proelii,
Caes. B. G. 2, 19:edendi,
Hor. Ep. 1, 16, 22:curandi,
id. ib. 1, 2, 39:tyranno ad consultandum tempus datum est,
Liv. 34, 33, 5:datum cum iis conloquendi tempus,
id. 26, 22, 11; 45, 24, 11.—In plur.:id certis temporibus futurum,
Cic. Rep. 1, 15, 23:si Athenienses quibusdam temporibus nihil nisi, etc., agebant,
id. ib. 1, 27, 43:superioribus temporibus ad te nullas litteras misi,
id. Fam. 5, 17, 1:illis temporibus,
id. Lael. 1, 5:temporibus illis,
id. Arch. 3, 6. —In partic., the time, i. e. the fitting or appointed time, the right season, proper period, opportunity, = kairos:(β).nunc occasio est et tempus,
Plaut. Ps. 4, 2, 3:tempus maximum est, ut, etc.,
id. Mil. 4, 3, 9:spero ego, mihi quoque Tempus tale eventurum, ut tibi gratiam referam parem,
id. Merc. 5, 4, 39; cf.:tempus habes tale, quale nemo habuit umquam,
Cic. Phil. 7, 9, 27:dicas: tempus maxumum esse ut eat domum,
Plaut. Mil. 4, 3, 8:nunc hora, viri, nunc tempus: adeste,
Sil. 11, 194:consul paulisper addubitavit, an consurgendi jam triariis tempus esset,
Liv. 8, 10, 1:cum jam moriendi tempus urgueret,
was close at hand, Cic. Tusc. 1, 43, 103; Varr. R. R. 3, 16, 20:verno inserentis tempus urguet,
Plin. 17, 14, 24, § 113: tempus est, with inf.:sed jam tempus est, ad id quod instituimus accedere,
Cic. Top. 1, 5:dicere aliquid de ordine argumentorum,
id. de Or. 2, 42, 181:conari etiam majora,
Liv. 6, 18, 12:nunc corpora curare tempus est,
id. 21, 54, 2:tibi abire,
Hor. Ep. 2, 2, 215:jam tempus agi res,
Verg. A. 5, 638:tempus est jam hinc abire me,
Cic. Tusc. 1, 41, 99:suo tempore,
at a fitting time, id. Lael. 3, 11; cf. id. Phil. 14, 6, 15; id. Verr. 2, 3, 60, § 139; Plin. 18, 6, 8, § 44.—tempŏra, um (less freq. in the sing. tempus), after the Gr. ta kairia (prop. the right place, the fatal spot), the temples of the head; plur.:2.duae suturae super aures tempora a superiore capitis parte discernunt,
Cels. 8, 1; Plin. 20, 6, 23, § 54; Lucr. 1, 930; 4, 5; 6, 1194; Tib. 2, 2, 7; Verg. A. 5, 416; Hor. C. 1, 7, 23; 3, 25, 20; 4, 1, 32; 4, 8, 33 et saep.— Sing.:contorquet brachium et Graccho percutit tempus,
Auct. Her. 4, 55, 68; Verg. A. 9, 418; Sil. 12, 414; Stat. Th. 10, 110; Vitr. 9, 6; Flor. 4, 12, 44 Duk. N. cr.; Vulg. Judic. 4, 21; 5, 26.— Poet., transf., the face, visage in gen., Prop. 2, 24 (3, 18), 3; 2, 18, 32 (3, 11, 10).— The head:jacuit pulsus tria tempora ramo Cacus,
upon his three heads, Prop. 4 (5), 9, 15.— Sing.:tremulum movens Cana tempus anilitas Omnia omnibus annuit,
Cat. 61, 162. —Transf.a.The time in its moral aspects; the state of the times, position, state, condition; in plur., the times, circumstances (esp. freq. of dangerous or distressful cir cumstances):b.si ad tuum tempus perduci tur, facilis gubernatio est,
time of administration, consulship, Cic. Fam. 10, 1, 2:omne meum tempus amicorum temporibus transmittendum putavi... et meus labor in privatorum periculis versatus,
id. Imp. Pomp. 1, 1:quid a me cujusque tempus poscat,
id. Planc. 32, 79:tempori meo defuerunt,
my necessity, id. Sest. 58, 123; cf.:qui tot annos ita vivo, ut a nullius umquam me tempore aut commodo aut otium meum abstraxerit aut, etc.,
id. Arch. 6, 12:tempori cedere, id est necessitati parere, semper sapientis est habitum,
id. Fam. 4, 9, 2:nisi forte temporis causā nobis adsentiebare,
id. Tusc. 4, 4, 8:neque poëtae tempori meo defuerunt,
id. Sest. 58, 123; cf.:suscipere onus laboris atque officii ex necessariorum tempore,
id. Div. in Caecil. 2, 5:in summo et periculosissimo rei publicae tempore,
id. Fl. 3, 6:tempore summo rei publicae,
id. Phil. 5, 17, 46; id. Verr. 1, 1, 1; cf.:pecuniam conferre in rei publicae magnum aliquod tempus,
id. Off. 3, 24, 93:pro tempore atque periculo exercitum conparare,
Sall. C. 30, 5:o saepe mecum tempus in ultimum Deducte,
to the last extremity, Hor. C. 2, 7, 1:eae (res) contra nos faciunt in hoc tempore,
at the present time, under the present circumstances, Cic. Quint. 1, 1; cf.:nec miserae prodesse in tali tempore quibat,
Lucr. 1, 93:indignatus, dici ea in tali tempore audirique,
Liv. 30, 37, 8; v. Zumpt, Gram. § 475.—In plur.:incidunt saepe tempora, cum ea, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 31:omnes illae orationes causarum ac temporum sunt,
id. Clu. 50, 139:tempora rei publicae, qualia futura sint, quis scit? mihi quidem turbulenta videntur fore,
id. Fam. 2, 18, 3:scripsi versibus tres libros de temporibus meis,
id. ib. 1, 9, 23; cf. id. ib. §11: dubia formidolosaque tempora,
id. Verr. 2, 5, 1, § 1:cedere temporibus,
id. Mil. 1, 2:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:Madates erat regionis praefectus, haud sane temporum homo,
Curt. 5, 3, 4.—Time in poetry and rhetoric, i. e. measure, quantity:c.idem facit in trochaeo, qui temporibus et intervallis est par iambo,
Cic. Or. 57, 194; cf.:tempora certa modique,
Hor. S. 1, 4, 58:rhythmi spatio temporum constant,
Quint. 9, 4, 46 sq. —In gram., a tense of a verb, Varr. L. L. 9, § 32; 95 sq.; 10, § 47 Müll.; Quint. 1, 5, 47; 9, 1, 11; 9, 3, 11 et saep.—II.Adverb. phrases.A.tempŏrē, and more freq in adverb. form, tempŏrī or tempĕrī, at the right or fitting time, at the appointed time, in time, betimes, timely, seasonably:B.rogat, satisne tempori opera sient confecta,
Cato, R. R. 2, 1; 3, 4; cf.:qui vult sua tempori conficere officia,
Plaut. Rud. 4, 2, 16: reddere aliquid tempori, Titin. ap. Non. 369, 22:sequimini, ut, quod imperatum est, veniam advorsum temperi,
Plaut. Men. 2, 3, 90; cf.:temperi huic anteveni,
id. Trin. 4, 2, 66:temperi ego faxo scies,
id. Ps. 1, 3, 153:ut cenam coqueret temperi,
id. Stich. 5, 2, 6; id. Cas. 2, 6, 60.—In a punning allusion to the meaning temple (v. supra): Eu. Coquite, facite, festinate nunc jam, quantum lubet. Co. Temperi:postquam implevisti fusti fissorum caput,
Plaut. Aul. 3, 3, 6:ego renovabo commendationem, sed tempore,
Cic. Fam. 7, 18, 1:temporis ars medicina fere est: data tempore prosunt, Et data non apto tempore vina nocent,
Ov. R. Am. 131 sq.:tempore abest,
id. H. 4, 109.— Comp.:memini te mihi Phameae cenam narrare: temperius fiat: cetera eodem modo,
Cic. Fam. 9, 16, 8:modo surgis Eoo Temperius caelo, modo serius incidis undis,
more betimes, earlier, Ov. M. 4, 198:ut propter cibi spem temporius ad officinam redeant,
Col. 8, 4, 3; 2, 8, 12; App.M. 9, p. 229, 22.—Form tempore, in time, with the progress of time, gradually:C.tempore ruricolae patiens fit taurus aratri,... Tempore paret equus habenis,
Ov. Tr. 4, 6, 1 sqq. —Ad tempus.1.At the right or appointed time, in time:2.ad tempus redire,
Cic. Att. 13, 45, 2:ad tempus venire,
Liv. 38, 25:ad tempus ei mendacium vestrum accommodavistis,
Cic. Cael. 7, 17.—For some time, for the time being, for a while, for the moment:D.quae (perturbatio animi) plerumque brevis est et ad tempus,
Cic. Off. 1, 8, 27:coli ad tempus,
id. Lael. 15, 53: [p. 1852] dux ad tempus lectus, Liv. 28, 42, 5; Tac. A. 1, 1; cf.:ad breve (sc. tempus),
Suet. Tib. 68. —Ante tempus, before the right time, too soon:E.ante tempus mori miserum esse,
Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Lael. 3, 11:ante tempus domo digressus,
Sall. J. 79, 7; Suet. Aug. 26; cf.:sero post tempus venis,
Plaut. Capt. 4, 2, 90.—Ex tempore, instantaneously, forthwith, on the spur of the moment, extempore:2.versus fundere ex tempore,
Cic. de Or. 3, 50, 194:magnum numerum optimorum versuum dicere ex tempore,
id. Arch. 8, 18:scribere,
Quint. 10, 3, 17; Sen. Contr. 3, praef.—According to circumstances:F.expedire rem et consilium ex tempore capere posse,
Cic. Off. 2, 9, 33:haec melius ex re et ex tempore constitues,
id. Fam. 12, 19, 2.—In tempore, at the right, proper, or appropriate time, in time:G.in tempore ad eam veni,
Ter. Heaut. 2, 3, 123:in ipso tempore eccum ipsum,
in the nick of time, id. And. 3, 2, 52:ni pedites equitesque in tempore subvenissent,
Liv. 33, 5, 2:in tempore memorare,
Tac. A. 1, 58 fin. —In tempus, for a time, temporarily:H.scena in tempus structa,
Tac. A. 14, 20; cf.:in omne tempus,
forever, Cic. Fam. 5, 15, 1.—Per tempus, at the right time, in time:K.non potuisti magis per tempus mihi advenire quam advenis,
Plaut. Men. 1, 2, 30; cf.:per tempus subvenistis mihi,
id. Truc. 1, 2, 85.—Pro tempore, according to circumstances:consilium pro tempore et pro re capere,
Caes. B. G. 5, 8:pauca pro tempore milites hortatus,
Sall. J. 49, 6; Verg. E. 7, 35; Ov. Tr. 4, 2, 23. -
50 tempore
tempus, ŏris ( abl. temp. tempori or temperi; v. infra), n. [etym. dub.; perh. root tem-; Gr. temnô; prop. a section; hence, in partic., of time].I.Lit., a portion or period of time, a time:2.tempus diei,
daytime, Ter. Heaut. 1, 2, 38; 1, 1, 116:extremum diei,
Cic. de Or. 1, 7, 26; cf.:matutina tempora,
morning hours, id. Fam. 7, 1, 1:anni tempora,
the seasons, Lucr. 2, 33; 5, 1396; cf.:quam (Ennam) circa sunt laetissimi flores omni tempore anni,
Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:maturius paulo, quam tempus anni postulabat, in hiberna exercitum deduxit,
Caes. B. G. 1, 54:erat hibernum tempus anni,
Cic. Rep. 1, 12, 18; Auct. B. Alex. 43, 1.—Esp. of the time intervening between two events, etc., an interval, period, time:B.longo post tempore,
Verg. E. 1, 68:magno post tempore,
Just. 13, 4, 25; 16, 1, 1:brevi post tempore,
id. 1, 7, 19; 4, 4, 4; 12, 2, 6:parvo post tempore,
Val. Max. 8, 6, 1. — Plur.:longis temporibus ante,
Cic. Rep. 2, 34, 5.—Transf., time, in general.1.Lit.a.In gen.:b.tempus est, id quo nunc utimur (nam ipsum quidem generaliter definire difficile est), pars quaedam aeternitatis cum alicujus annui, menstrui, diurni nocturnive spatii certā significatione,
Cic. Inv. 1, 26, 39:tempus esse dicunt intervallum mundi motus: id divisum in partes aliquot, maxime ab solis et lunae cursu: itaque ab eorum tenore temperato tempus dictum,
Varr. L. L. 6, § 2 Müll.: hos siderum errores id ipsum esse, quod rite dicitur tempus, Cic. Univ. 9 fin.:neque ut celari posset, tempus spatium ullum dabat,
Ter. Hec. 3, 3, 14; cf.:nisi tempus et spatium datum sit,
Cic. Quint. 1, 4:vix huic tantulae epistulae tempus habui,
id. Att. 1, 14, 1:egeo tempore,
id. Q. Fr. 3, 5, 4:unius horae tempus,
Liv. 44, 9, 4:aliquot dierum tempus amisit,
Lact. Mort. Pers. 45, 5:tempus duorum mensium petere ad delectus habendos,
Liv. 29, 5, 7:triginta dierum tempus petens, ut, etc.,
id. 38, 37, 10:tempus, pacis an belli, festinationis an otii,
Cic. de Or. 3, 55, 211:ut tempora postulabant belli,
Liv. 24, 8, 7:nec belli tantum temporibus, sed etiam in pace,
id. 35, 28, 1:temporibus Punici belli,
Just. 30, 3, 1; 43, 4, 11:mihi vero omne tempus est ad meos libros vacuum,
Cic. Rep. 1, 9, 14:erit, erit illud profecto tempus et illucescet ille aliquando dies, cum, etc.,
id. Mil. 26, 69:ex quo tempore tu me diligere coepisti,
id. Fam. 3, 4, 2:eo tempore, quo promulgatum de multā ejus traditur,
Liv. 6, 38, 12; 23, 10, 13:tempore, quo in homine non ut nunc omnia consentientia,
id. 2, 32, 9:privatum eo tempore Quinctium fuisse, cum sacramento adacti sint,
id. 3, 20, 4:per idem tempus,
Cic. Brut. 83, 286:quos ad me id temporis venturos esse praedixeram,
at that time, id. Cat. 1, 4, 10:scripta in aliquod tempus reponantur,
Quint. 10, 4, 2:non tantulum Umquam intermittit tempus, quin, etc.,
Plaut. Bacch. 2, 2, 32:uno et eodem temporis puncto nati... nascendi tempus,
Cic. Div. 2, 45, 95; cf.:alienum tempus est mihi tecum expostulandi,
id. Fam. 3, 10, 6:dare tempus exponendi de aliquā re,
id. ib. 1, 9, 3:committendi proelii,
Caes. B. G. 2, 19:edendi,
Hor. Ep. 1, 16, 22:curandi,
id. ib. 1, 2, 39:tyranno ad consultandum tempus datum est,
Liv. 34, 33, 5:datum cum iis conloquendi tempus,
id. 26, 22, 11; 45, 24, 11.—In plur.:id certis temporibus futurum,
Cic. Rep. 1, 15, 23:si Athenienses quibusdam temporibus nihil nisi, etc., agebant,
id. ib. 1, 27, 43:superioribus temporibus ad te nullas litteras misi,
id. Fam. 5, 17, 1:illis temporibus,
id. Lael. 1, 5:temporibus illis,
id. Arch. 3, 6. —In partic., the time, i. e. the fitting or appointed time, the right season, proper period, opportunity, = kairos:(β).nunc occasio est et tempus,
Plaut. Ps. 4, 2, 3:tempus maximum est, ut, etc.,
id. Mil. 4, 3, 9:spero ego, mihi quoque Tempus tale eventurum, ut tibi gratiam referam parem,
id. Merc. 5, 4, 39; cf.:tempus habes tale, quale nemo habuit umquam,
Cic. Phil. 7, 9, 27:dicas: tempus maxumum esse ut eat domum,
Plaut. Mil. 4, 3, 8:nunc hora, viri, nunc tempus: adeste,
Sil. 11, 194:consul paulisper addubitavit, an consurgendi jam triariis tempus esset,
Liv. 8, 10, 1:cum jam moriendi tempus urgueret,
was close at hand, Cic. Tusc. 1, 43, 103; Varr. R. R. 3, 16, 20:verno inserentis tempus urguet,
Plin. 17, 14, 24, § 113: tempus est, with inf.:sed jam tempus est, ad id quod instituimus accedere,
Cic. Top. 1, 5:dicere aliquid de ordine argumentorum,
id. de Or. 2, 42, 181:conari etiam majora,
Liv. 6, 18, 12:nunc corpora curare tempus est,
id. 21, 54, 2:tibi abire,
Hor. Ep. 2, 2, 215:jam tempus agi res,
Verg. A. 5, 638:tempus est jam hinc abire me,
Cic. Tusc. 1, 41, 99:suo tempore,
at a fitting time, id. Lael. 3, 11; cf. id. Phil. 14, 6, 15; id. Verr. 2, 3, 60, § 139; Plin. 18, 6, 8, § 44.—tempŏra, um (less freq. in the sing. tempus), after the Gr. ta kairia (prop. the right place, the fatal spot), the temples of the head; plur.:2.duae suturae super aures tempora a superiore capitis parte discernunt,
Cels. 8, 1; Plin. 20, 6, 23, § 54; Lucr. 1, 930; 4, 5; 6, 1194; Tib. 2, 2, 7; Verg. A. 5, 416; Hor. C. 1, 7, 23; 3, 25, 20; 4, 1, 32; 4, 8, 33 et saep.— Sing.:contorquet brachium et Graccho percutit tempus,
Auct. Her. 4, 55, 68; Verg. A. 9, 418; Sil. 12, 414; Stat. Th. 10, 110; Vitr. 9, 6; Flor. 4, 12, 44 Duk. N. cr.; Vulg. Judic. 4, 21; 5, 26.— Poet., transf., the face, visage in gen., Prop. 2, 24 (3, 18), 3; 2, 18, 32 (3, 11, 10).— The head:jacuit pulsus tria tempora ramo Cacus,
upon his three heads, Prop. 4 (5), 9, 15.— Sing.:tremulum movens Cana tempus anilitas Omnia omnibus annuit,
Cat. 61, 162. —Transf.a.The time in its moral aspects; the state of the times, position, state, condition; in plur., the times, circumstances (esp. freq. of dangerous or distressful cir cumstances):b.si ad tuum tempus perduci tur, facilis gubernatio est,
time of administration, consulship, Cic. Fam. 10, 1, 2:omne meum tempus amicorum temporibus transmittendum putavi... et meus labor in privatorum periculis versatus,
id. Imp. Pomp. 1, 1:quid a me cujusque tempus poscat,
id. Planc. 32, 79:tempori meo defuerunt,
my necessity, id. Sest. 58, 123; cf.:qui tot annos ita vivo, ut a nullius umquam me tempore aut commodo aut otium meum abstraxerit aut, etc.,
id. Arch. 6, 12:tempori cedere, id est necessitati parere, semper sapientis est habitum,
id. Fam. 4, 9, 2:nisi forte temporis causā nobis adsentiebare,
id. Tusc. 4, 4, 8:neque poëtae tempori meo defuerunt,
id. Sest. 58, 123; cf.:suscipere onus laboris atque officii ex necessariorum tempore,
id. Div. in Caecil. 2, 5:in summo et periculosissimo rei publicae tempore,
id. Fl. 3, 6:tempore summo rei publicae,
id. Phil. 5, 17, 46; id. Verr. 1, 1, 1; cf.:pecuniam conferre in rei publicae magnum aliquod tempus,
id. Off. 3, 24, 93:pro tempore atque periculo exercitum conparare,
Sall. C. 30, 5:o saepe mecum tempus in ultimum Deducte,
to the last extremity, Hor. C. 2, 7, 1:eae (res) contra nos faciunt in hoc tempore,
at the present time, under the present circumstances, Cic. Quint. 1, 1; cf.:nec miserae prodesse in tali tempore quibat,
Lucr. 1, 93:indignatus, dici ea in tali tempore audirique,
Liv. 30, 37, 8; v. Zumpt, Gram. § 475.—In plur.:incidunt saepe tempora, cum ea, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 31:omnes illae orationes causarum ac temporum sunt,
id. Clu. 50, 139:tempora rei publicae, qualia futura sint, quis scit? mihi quidem turbulenta videntur fore,
id. Fam. 2, 18, 3:scripsi versibus tres libros de temporibus meis,
id. ib. 1, 9, 23; cf. id. ib. §11: dubia formidolosaque tempora,
id. Verr. 2, 5, 1, § 1:cedere temporibus,
id. Mil. 1, 2:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:Madates erat regionis praefectus, haud sane temporum homo,
Curt. 5, 3, 4.—Time in poetry and rhetoric, i. e. measure, quantity:c.idem facit in trochaeo, qui temporibus et intervallis est par iambo,
Cic. Or. 57, 194; cf.:tempora certa modique,
Hor. S. 1, 4, 58:rhythmi spatio temporum constant,
Quint. 9, 4, 46 sq. —In gram., a tense of a verb, Varr. L. L. 9, § 32; 95 sq.; 10, § 47 Müll.; Quint. 1, 5, 47; 9, 1, 11; 9, 3, 11 et saep.—II.Adverb. phrases.A.tempŏrē, and more freq in adverb. form, tempŏrī or tempĕrī, at the right or fitting time, at the appointed time, in time, betimes, timely, seasonably:B.rogat, satisne tempori opera sient confecta,
Cato, R. R. 2, 1; 3, 4; cf.:qui vult sua tempori conficere officia,
Plaut. Rud. 4, 2, 16: reddere aliquid tempori, Titin. ap. Non. 369, 22:sequimini, ut, quod imperatum est, veniam advorsum temperi,
Plaut. Men. 2, 3, 90; cf.:temperi huic anteveni,
id. Trin. 4, 2, 66:temperi ego faxo scies,
id. Ps. 1, 3, 153:ut cenam coqueret temperi,
id. Stich. 5, 2, 6; id. Cas. 2, 6, 60.—In a punning allusion to the meaning temple (v. supra): Eu. Coquite, facite, festinate nunc jam, quantum lubet. Co. Temperi:postquam implevisti fusti fissorum caput,
Plaut. Aul. 3, 3, 6:ego renovabo commendationem, sed tempore,
Cic. Fam. 7, 18, 1:temporis ars medicina fere est: data tempore prosunt, Et data non apto tempore vina nocent,
Ov. R. Am. 131 sq.:tempore abest,
id. H. 4, 109.— Comp.:memini te mihi Phameae cenam narrare: temperius fiat: cetera eodem modo,
Cic. Fam. 9, 16, 8:modo surgis Eoo Temperius caelo, modo serius incidis undis,
more betimes, earlier, Ov. M. 4, 198:ut propter cibi spem temporius ad officinam redeant,
Col. 8, 4, 3; 2, 8, 12; App.M. 9, p. 229, 22.—Form tempore, in time, with the progress of time, gradually:C.tempore ruricolae patiens fit taurus aratri,... Tempore paret equus habenis,
Ov. Tr. 4, 6, 1 sqq. —Ad tempus.1.At the right or appointed time, in time:2.ad tempus redire,
Cic. Att. 13, 45, 2:ad tempus venire,
Liv. 38, 25:ad tempus ei mendacium vestrum accommodavistis,
Cic. Cael. 7, 17.—For some time, for the time being, for a while, for the moment:D.quae (perturbatio animi) plerumque brevis est et ad tempus,
Cic. Off. 1, 8, 27:coli ad tempus,
id. Lael. 15, 53: [p. 1852] dux ad tempus lectus, Liv. 28, 42, 5; Tac. A. 1, 1; cf.:ad breve (sc. tempus),
Suet. Tib. 68. —Ante tempus, before the right time, too soon:E.ante tempus mori miserum esse,
Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Lael. 3, 11:ante tempus domo digressus,
Sall. J. 79, 7; Suet. Aug. 26; cf.:sero post tempus venis,
Plaut. Capt. 4, 2, 90.—Ex tempore, instantaneously, forthwith, on the spur of the moment, extempore:2.versus fundere ex tempore,
Cic. de Or. 3, 50, 194:magnum numerum optimorum versuum dicere ex tempore,
id. Arch. 8, 18:scribere,
Quint. 10, 3, 17; Sen. Contr. 3, praef.—According to circumstances:F.expedire rem et consilium ex tempore capere posse,
Cic. Off. 2, 9, 33:haec melius ex re et ex tempore constitues,
id. Fam. 12, 19, 2.—In tempore, at the right, proper, or appropriate time, in time:G.in tempore ad eam veni,
Ter. Heaut. 2, 3, 123:in ipso tempore eccum ipsum,
in the nick of time, id. And. 3, 2, 52:ni pedites equitesque in tempore subvenissent,
Liv. 33, 5, 2:in tempore memorare,
Tac. A. 1, 58 fin. —In tempus, for a time, temporarily:H.scena in tempus structa,
Tac. A. 14, 20; cf.:in omne tempus,
forever, Cic. Fam. 5, 15, 1.—Per tempus, at the right time, in time:K.non potuisti magis per tempus mihi advenire quam advenis,
Plaut. Men. 1, 2, 30; cf.:per tempus subvenistis mihi,
id. Truc. 1, 2, 85.—Pro tempore, according to circumstances:consilium pro tempore et pro re capere,
Caes. B. G. 5, 8:pauca pro tempore milites hortatus,
Sall. J. 49, 6; Verg. E. 7, 35; Ov. Tr. 4, 2, 23. -
51 tempus
tempus, ŏris ( abl. temp. tempori or temperi; v. infra), n. [etym. dub.; perh. root tem-; Gr. temnô; prop. a section; hence, in partic., of time].I.Lit., a portion or period of time, a time:2.tempus diei,
daytime, Ter. Heaut. 1, 2, 38; 1, 1, 116:extremum diei,
Cic. de Or. 1, 7, 26; cf.:matutina tempora,
morning hours, id. Fam. 7, 1, 1:anni tempora,
the seasons, Lucr. 2, 33; 5, 1396; cf.:quam (Ennam) circa sunt laetissimi flores omni tempore anni,
Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:maturius paulo, quam tempus anni postulabat, in hiberna exercitum deduxit,
Caes. B. G. 1, 54:erat hibernum tempus anni,
Cic. Rep. 1, 12, 18; Auct. B. Alex. 43, 1.—Esp. of the time intervening between two events, etc., an interval, period, time:B.longo post tempore,
Verg. E. 1, 68:magno post tempore,
Just. 13, 4, 25; 16, 1, 1:brevi post tempore,
id. 1, 7, 19; 4, 4, 4; 12, 2, 6:parvo post tempore,
Val. Max. 8, 6, 1. — Plur.:longis temporibus ante,
Cic. Rep. 2, 34, 5.—Transf., time, in general.1.Lit.a.In gen.:b.tempus est, id quo nunc utimur (nam ipsum quidem generaliter definire difficile est), pars quaedam aeternitatis cum alicujus annui, menstrui, diurni nocturnive spatii certā significatione,
Cic. Inv. 1, 26, 39:tempus esse dicunt intervallum mundi motus: id divisum in partes aliquot, maxime ab solis et lunae cursu: itaque ab eorum tenore temperato tempus dictum,
Varr. L. L. 6, § 2 Müll.: hos siderum errores id ipsum esse, quod rite dicitur tempus, Cic. Univ. 9 fin.:neque ut celari posset, tempus spatium ullum dabat,
Ter. Hec. 3, 3, 14; cf.:nisi tempus et spatium datum sit,
Cic. Quint. 1, 4:vix huic tantulae epistulae tempus habui,
id. Att. 1, 14, 1:egeo tempore,
id. Q. Fr. 3, 5, 4:unius horae tempus,
Liv. 44, 9, 4:aliquot dierum tempus amisit,
Lact. Mort. Pers. 45, 5:tempus duorum mensium petere ad delectus habendos,
Liv. 29, 5, 7:triginta dierum tempus petens, ut, etc.,
id. 38, 37, 10:tempus, pacis an belli, festinationis an otii,
Cic. de Or. 3, 55, 211:ut tempora postulabant belli,
Liv. 24, 8, 7:nec belli tantum temporibus, sed etiam in pace,
id. 35, 28, 1:temporibus Punici belli,
Just. 30, 3, 1; 43, 4, 11:mihi vero omne tempus est ad meos libros vacuum,
Cic. Rep. 1, 9, 14:erit, erit illud profecto tempus et illucescet ille aliquando dies, cum, etc.,
id. Mil. 26, 69:ex quo tempore tu me diligere coepisti,
id. Fam. 3, 4, 2:eo tempore, quo promulgatum de multā ejus traditur,
Liv. 6, 38, 12; 23, 10, 13:tempore, quo in homine non ut nunc omnia consentientia,
id. 2, 32, 9:privatum eo tempore Quinctium fuisse, cum sacramento adacti sint,
id. 3, 20, 4:per idem tempus,
Cic. Brut. 83, 286:quos ad me id temporis venturos esse praedixeram,
at that time, id. Cat. 1, 4, 10:scripta in aliquod tempus reponantur,
Quint. 10, 4, 2:non tantulum Umquam intermittit tempus, quin, etc.,
Plaut. Bacch. 2, 2, 32:uno et eodem temporis puncto nati... nascendi tempus,
Cic. Div. 2, 45, 95; cf.:alienum tempus est mihi tecum expostulandi,
id. Fam. 3, 10, 6:dare tempus exponendi de aliquā re,
id. ib. 1, 9, 3:committendi proelii,
Caes. B. G. 2, 19:edendi,
Hor. Ep. 1, 16, 22:curandi,
id. ib. 1, 2, 39:tyranno ad consultandum tempus datum est,
Liv. 34, 33, 5:datum cum iis conloquendi tempus,
id. 26, 22, 11; 45, 24, 11.—In plur.:id certis temporibus futurum,
Cic. Rep. 1, 15, 23:si Athenienses quibusdam temporibus nihil nisi, etc., agebant,
id. ib. 1, 27, 43:superioribus temporibus ad te nullas litteras misi,
id. Fam. 5, 17, 1:illis temporibus,
id. Lael. 1, 5:temporibus illis,
id. Arch. 3, 6. —In partic., the time, i. e. the fitting or appointed time, the right season, proper period, opportunity, = kairos:(β).nunc occasio est et tempus,
Plaut. Ps. 4, 2, 3:tempus maximum est, ut, etc.,
id. Mil. 4, 3, 9:spero ego, mihi quoque Tempus tale eventurum, ut tibi gratiam referam parem,
id. Merc. 5, 4, 39; cf.:tempus habes tale, quale nemo habuit umquam,
Cic. Phil. 7, 9, 27:dicas: tempus maxumum esse ut eat domum,
Plaut. Mil. 4, 3, 8:nunc hora, viri, nunc tempus: adeste,
Sil. 11, 194:consul paulisper addubitavit, an consurgendi jam triariis tempus esset,
Liv. 8, 10, 1:cum jam moriendi tempus urgueret,
was close at hand, Cic. Tusc. 1, 43, 103; Varr. R. R. 3, 16, 20:verno inserentis tempus urguet,
Plin. 17, 14, 24, § 113: tempus est, with inf.:sed jam tempus est, ad id quod instituimus accedere,
Cic. Top. 1, 5:dicere aliquid de ordine argumentorum,
id. de Or. 2, 42, 181:conari etiam majora,
Liv. 6, 18, 12:nunc corpora curare tempus est,
id. 21, 54, 2:tibi abire,
Hor. Ep. 2, 2, 215:jam tempus agi res,
Verg. A. 5, 638:tempus est jam hinc abire me,
Cic. Tusc. 1, 41, 99:suo tempore,
at a fitting time, id. Lael. 3, 11; cf. id. Phil. 14, 6, 15; id. Verr. 2, 3, 60, § 139; Plin. 18, 6, 8, § 44.—tempŏra, um (less freq. in the sing. tempus), after the Gr. ta kairia (prop. the right place, the fatal spot), the temples of the head; plur.:2.duae suturae super aures tempora a superiore capitis parte discernunt,
Cels. 8, 1; Plin. 20, 6, 23, § 54; Lucr. 1, 930; 4, 5; 6, 1194; Tib. 2, 2, 7; Verg. A. 5, 416; Hor. C. 1, 7, 23; 3, 25, 20; 4, 1, 32; 4, 8, 33 et saep.— Sing.:contorquet brachium et Graccho percutit tempus,
Auct. Her. 4, 55, 68; Verg. A. 9, 418; Sil. 12, 414; Stat. Th. 10, 110; Vitr. 9, 6; Flor. 4, 12, 44 Duk. N. cr.; Vulg. Judic. 4, 21; 5, 26.— Poet., transf., the face, visage in gen., Prop. 2, 24 (3, 18), 3; 2, 18, 32 (3, 11, 10).— The head:jacuit pulsus tria tempora ramo Cacus,
upon his three heads, Prop. 4 (5), 9, 15.— Sing.:tremulum movens Cana tempus anilitas Omnia omnibus annuit,
Cat. 61, 162. —Transf.a.The time in its moral aspects; the state of the times, position, state, condition; in plur., the times, circumstances (esp. freq. of dangerous or distressful cir cumstances):b.si ad tuum tempus perduci tur, facilis gubernatio est,
time of administration, consulship, Cic. Fam. 10, 1, 2:omne meum tempus amicorum temporibus transmittendum putavi... et meus labor in privatorum periculis versatus,
id. Imp. Pomp. 1, 1:quid a me cujusque tempus poscat,
id. Planc. 32, 79:tempori meo defuerunt,
my necessity, id. Sest. 58, 123; cf.:qui tot annos ita vivo, ut a nullius umquam me tempore aut commodo aut otium meum abstraxerit aut, etc.,
id. Arch. 6, 12:tempori cedere, id est necessitati parere, semper sapientis est habitum,
id. Fam. 4, 9, 2:nisi forte temporis causā nobis adsentiebare,
id. Tusc. 4, 4, 8:neque poëtae tempori meo defuerunt,
id. Sest. 58, 123; cf.:suscipere onus laboris atque officii ex necessariorum tempore,
id. Div. in Caecil. 2, 5:in summo et periculosissimo rei publicae tempore,
id. Fl. 3, 6:tempore summo rei publicae,
id. Phil. 5, 17, 46; id. Verr. 1, 1, 1; cf.:pecuniam conferre in rei publicae magnum aliquod tempus,
id. Off. 3, 24, 93:pro tempore atque periculo exercitum conparare,
Sall. C. 30, 5:o saepe mecum tempus in ultimum Deducte,
to the last extremity, Hor. C. 2, 7, 1:eae (res) contra nos faciunt in hoc tempore,
at the present time, under the present circumstances, Cic. Quint. 1, 1; cf.:nec miserae prodesse in tali tempore quibat,
Lucr. 1, 93:indignatus, dici ea in tali tempore audirique,
Liv. 30, 37, 8; v. Zumpt, Gram. § 475.—In plur.:incidunt saepe tempora, cum ea, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 31:omnes illae orationes causarum ac temporum sunt,
id. Clu. 50, 139:tempora rei publicae, qualia futura sint, quis scit? mihi quidem turbulenta videntur fore,
id. Fam. 2, 18, 3:scripsi versibus tres libros de temporibus meis,
id. ib. 1, 9, 23; cf. id. ib. §11: dubia formidolosaque tempora,
id. Verr. 2, 5, 1, § 1:cedere temporibus,
id. Mil. 1, 2:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:Madates erat regionis praefectus, haud sane temporum homo,
Curt. 5, 3, 4.—Time in poetry and rhetoric, i. e. measure, quantity:c.idem facit in trochaeo, qui temporibus et intervallis est par iambo,
Cic. Or. 57, 194; cf.:tempora certa modique,
Hor. S. 1, 4, 58:rhythmi spatio temporum constant,
Quint. 9, 4, 46 sq. —In gram., a tense of a verb, Varr. L. L. 9, § 32; 95 sq.; 10, § 47 Müll.; Quint. 1, 5, 47; 9, 1, 11; 9, 3, 11 et saep.—II.Adverb. phrases.A.tempŏrē, and more freq in adverb. form, tempŏrī or tempĕrī, at the right or fitting time, at the appointed time, in time, betimes, timely, seasonably:B.rogat, satisne tempori opera sient confecta,
Cato, R. R. 2, 1; 3, 4; cf.:qui vult sua tempori conficere officia,
Plaut. Rud. 4, 2, 16: reddere aliquid tempori, Titin. ap. Non. 369, 22:sequimini, ut, quod imperatum est, veniam advorsum temperi,
Plaut. Men. 2, 3, 90; cf.:temperi huic anteveni,
id. Trin. 4, 2, 66:temperi ego faxo scies,
id. Ps. 1, 3, 153:ut cenam coqueret temperi,
id. Stich. 5, 2, 6; id. Cas. 2, 6, 60.—In a punning allusion to the meaning temple (v. supra): Eu. Coquite, facite, festinate nunc jam, quantum lubet. Co. Temperi:postquam implevisti fusti fissorum caput,
Plaut. Aul. 3, 3, 6:ego renovabo commendationem, sed tempore,
Cic. Fam. 7, 18, 1:temporis ars medicina fere est: data tempore prosunt, Et data non apto tempore vina nocent,
Ov. R. Am. 131 sq.:tempore abest,
id. H. 4, 109.— Comp.:memini te mihi Phameae cenam narrare: temperius fiat: cetera eodem modo,
Cic. Fam. 9, 16, 8:modo surgis Eoo Temperius caelo, modo serius incidis undis,
more betimes, earlier, Ov. M. 4, 198:ut propter cibi spem temporius ad officinam redeant,
Col. 8, 4, 3; 2, 8, 12; App.M. 9, p. 229, 22.—Form tempore, in time, with the progress of time, gradually:C.tempore ruricolae patiens fit taurus aratri,... Tempore paret equus habenis,
Ov. Tr. 4, 6, 1 sqq. —Ad tempus.1.At the right or appointed time, in time:2.ad tempus redire,
Cic. Att. 13, 45, 2:ad tempus venire,
Liv. 38, 25:ad tempus ei mendacium vestrum accommodavistis,
Cic. Cael. 7, 17.—For some time, for the time being, for a while, for the moment:D.quae (perturbatio animi) plerumque brevis est et ad tempus,
Cic. Off. 1, 8, 27:coli ad tempus,
id. Lael. 15, 53: [p. 1852] dux ad tempus lectus, Liv. 28, 42, 5; Tac. A. 1, 1; cf.:ad breve (sc. tempus),
Suet. Tib. 68. —Ante tempus, before the right time, too soon:E.ante tempus mori miserum esse,
Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Lael. 3, 11:ante tempus domo digressus,
Sall. J. 79, 7; Suet. Aug. 26; cf.:sero post tempus venis,
Plaut. Capt. 4, 2, 90.—Ex tempore, instantaneously, forthwith, on the spur of the moment, extempore:2.versus fundere ex tempore,
Cic. de Or. 3, 50, 194:magnum numerum optimorum versuum dicere ex tempore,
id. Arch. 8, 18:scribere,
Quint. 10, 3, 17; Sen. Contr. 3, praef.—According to circumstances:F.expedire rem et consilium ex tempore capere posse,
Cic. Off. 2, 9, 33:haec melius ex re et ex tempore constitues,
id. Fam. 12, 19, 2.—In tempore, at the right, proper, or appropriate time, in time:G.in tempore ad eam veni,
Ter. Heaut. 2, 3, 123:in ipso tempore eccum ipsum,
in the nick of time, id. And. 3, 2, 52:ni pedites equitesque in tempore subvenissent,
Liv. 33, 5, 2:in tempore memorare,
Tac. A. 1, 58 fin. —In tempus, for a time, temporarily:H.scena in tempus structa,
Tac. A. 14, 20; cf.:in omne tempus,
forever, Cic. Fam. 5, 15, 1.—Per tempus, at the right time, in time:K.non potuisti magis per tempus mihi advenire quam advenis,
Plaut. Men. 1, 2, 30; cf.:per tempus subvenistis mihi,
id. Truc. 1, 2, 85.—Pro tempore, according to circumstances:consilium pro tempore et pro re capere,
Caes. B. G. 5, 8:pauca pro tempore milites hortatus,
Sall. J. 49, 6; Verg. E. 7, 35; Ov. Tr. 4, 2, 23. -
52 tractus
1.tractus, a, um, Part. and P. a. of traho.2. I.Lit. (mostly poet.):2.tractu gementem Ferre rotam,
Verg. G. 3, 183:tractu taurea terga domant,
Val. Fl. 6, 359:modicus tractus (al. tractatus),
Plin. 9, 46, 70, § 153:aut si qua incerto fallet te littera tractu,
stroke, Prop. 4 (5), 3, 5:continuus subitarum tractus aquarum,
i. e. a drinking, Luc. 4, 368; cf.:aëra pestiferum tractu,
i.e. a drawing in, inhalation, id. 7, 412:repetitaque longo Vellera mollibat nebulis aequantia tractu,
Ov. M. 6, 21: harenam fluctus trahunt... Syrtes ab tractu nominatae, i. e. from Gr. surô, = traho;because of this drawing,
Sall. J. 78, 3:(risus) interdum quodam etiam corporis tractu lacessitur,
i. e. movement, Quint. 6, 3, 7.—Of a serpent, a drawing itself along, a creeping, crawling:squameus in spiram tractu se colligit anguis,
Verg. G. 2, 154; Ov. M. 15, 725; Claud. B. Get. 22; id. II. Cons. Stil. 172.—Concr., a train, track, course:B.nonne vides longos flammarum ducere tractus,
long trains, Lucr. 2, 207: flammarum, Verg. G. 1, 367; Luc. 2, 270: (Phaëthon) longo per aëra tractu Fertur, in a long train (of fire), Ov. M. 2, 320:longo per multa volumina tractu Aestuat unda minax,
Luc. 5, 565; so of the course of the moon, Cic. Div. 2, 46, 97;of the Nile,
Luc. 10, 257:(Cydnus) leni tractu e fontibus labens puro solo excipitur,
Curt. 3, 4, 8:aquarum,
id. 5, 3, 2:ut arborum tractu equitatus hostium impediretur,
Nep. Milt. 5, 3;of the wind,
Val. Fl. 1, 614; cf. Manil. 1, 532; 3, 366. —Transf., a space drawn out, i. e. a stretch, extent, tract of a thing (class.):2.castrorum,
Liv. 3, 28, 1:cujus (urbis) is est tractus ductusque muri, ut, etc.,
Cic. Rep. 2, 6, 11 Moser N. cr.:cum mediae jaceant immensis tractibus Alpes,
Luc. 2, 630; and Claud. Rapt. Pros. 3, 9. —Concr., of places, a territory, district, region, tract of land (class.;II.syn.: regio, plaga): oppidi,
Caes. B. C. 3, 112:corruptus caeli tractus,
Verg. A. 3, 138 Serv.:tractus ille celeberrimus Venafranus,
Cic. Planc. 9, 22:tractus uter plures lepores, uter educet apros,
Hor. Ep. 1, 15, 22:tractu surgens oleaster eodem,
Verg. G. 2, 182:genera (vitium) separari ac singulis conseri tractibus, utilissimum,
Plin. 17, 22, 35, § 187; Flor. 1, 15, 2.—Trop.A.In gen., course, progress, movement:2.tractus orationis lenis et aequabilis,
course, movement, current, Cic. de Or. 2, 13, 54; cf.:in omni corpore, totoque, ut ita dixerim, tractu (orationis),
Quint. 9, 4, 61:cetera continuo magis orationis tractu decurrunt,
id. 5, 8, 2.—Of time, space, lapse, period:B.quod neque clara suo percurrere fulmina cursu Perpetuo possint aevi labentia tractu,
Lucr. 1, 1004; 5, 1216:eodem tractu temporum nituerunt oratores, etc.,
Vell. 2, 9, 1:aetatis,
Val. Max. 8, 13, ext. 2:hoc legatum Cum voluerit, tractum habet, quamdiu vivat is, a quo, etc.,
duration, period, Dig. 32, 1, 11. —In partic., a drawing out, protracting, lengthening, protraction, extension, length:2.quanta haesitatio tractusque verborum!
drawling, Cic. de Or. 2, 50, 202:pares elocutionum,
Quint. 4, 2, 118:illa (historia) tractu et suavitate atque etiam dulcedine placet,
extent, copiousness, Plin. Ep. 5, 8, 10.—Of time:3.durante tractu et lentitudine mortis,
Tac. A. 15, 64:belli,
id. ib. 15, 10.—In gram.:in tractu et declinatione talia sunt, qualia apud Ciceronem beatitas et beatitudo,
a lengthening in derivation, Quint. 8, 3, 32 Spald.
См. также в других словарях:
Progress — M1 10 Nahaufnahme des aktiven Andockstutzens … Deutsch Wikipedia
Progress — Студийный альбом Take That … Википедия
progress# — progress n 1 advance (see under ADVANCE vb 2) Analogous words: improvement, betterment (see corresponding verbs at IMPROVE): headway, impetus (see SPEED n) 2 Progress, progression are not always clearly distinguished, although they can be more or … New Dictionary of Synonyms
Progress — Prog ress (?; 277), n. [L. progressus, from progredi, p. p. progressus, to go forth or forward; pro forward + gradi to step, go: cf. F. progr[ e]s. See {Grade}.] [1913 Webster] 1. A moving or going forward; a proceeding onward; an advance;… … The Collaborative International Dictionary of English
Progress — Pro*gress (?; formerly pronounced like {Progress}, n.), v. i. [imp. & p. p. {Progressed}; p. pr. & vb. n. {Progressing}.] [1913 Webster] 1. To make progress; to move forward in space; to continue onward in course; to proceed; to advance; to go… … The Collaborative International Dictionary of English
Progress — (progreso en ruso) es una familia de naves no tripuladas rusas utilizadas para llevar víveres y combustible a estaciones espaciales. En un principio se utilizaron con las estaciones Salyut 6, Salyut 7 y Mir, permitiendo que las tripulaciones… … Enciclopedia Universal
Progress — Prog ress (?; see {Progress}, v. i.), v. t. To make progress in; to pass through. [Obs.] Milton. [1913 Webster] … The Collaborative International Dictionary of English
Progress — Progress, PA U.S. Census Designated Place in Pennsylvania Population (2000): 9647 Housing Units (2000): 4569 Land area (2000): 2.757571 sq. miles (7.142077 sq. km) Water area (2000): 0.000000 sq. miles (0.000000 sq. km) Total area (2000):… … StarDict's U.S. Gazetteer Places
Progress, PA — U.S. Census Designated Place in Pennsylvania Population (2000): 9647 Housing Units (2000): 4569 Land area (2000): 2.757571 sq. miles (7.142077 sq. km) Water area (2000): 0.000000 sq. miles (0.000000 sq. km) Total area (2000): 2.757571 sq. miles… … StarDict's U.S. Gazetteer Places
progress — In BrE the noun is pronounced with the stress on the first syllable, and the verb (= make progress) with the stress on the second syllable. In the transitive meaning ‘to cause (work etc.) to make progress’, pronunciation with the stress pattern… … Modern English usage
progress — [n] advancement, gain advance, amelioration, anabasis, betterment, boost, break, breakthrough, buildup, course, dash, development, evolution, evolvement, expedition, flowering, growth, headway, hike, impetus, improvement, increase, journey, lunge … New thesaurus