-
1 temperi
-
2 temperi
temperius, temperissime ADVat right/better/best time, seasonably -
3 tempore or temperī (temporī)
tempore or temperī (temporī) adv. with comp. temperius (temporius) [abl. of tempus], in time, betimes, seasonably, early: ad cenam venit: ego renovabo commendationem, sed tempore, in due time: Tempore abest, opportunely, O.: apparebant tempore, Ph.: temperius fiat, more punctually: modo surgis eo Temperius caelo, O. -
4 temperius
-
5 tempora
tempus, ŏris ( abl. temp. tempori or temperi; v. infra), n. [etym. dub.; perh. root tem-; Gr. temnô; prop. a section; hence, in partic., of time].I.Lit., a portion or period of time, a time:2.tempus diei,
daytime, Ter. Heaut. 1, 2, 38; 1, 1, 116:extremum diei,
Cic. de Or. 1, 7, 26; cf.:matutina tempora,
morning hours, id. Fam. 7, 1, 1:anni tempora,
the seasons, Lucr. 2, 33; 5, 1396; cf.:quam (Ennam) circa sunt laetissimi flores omni tempore anni,
Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:maturius paulo, quam tempus anni postulabat, in hiberna exercitum deduxit,
Caes. B. G. 1, 54:erat hibernum tempus anni,
Cic. Rep. 1, 12, 18; Auct. B. Alex. 43, 1.—Esp. of the time intervening between two events, etc., an interval, period, time:B.longo post tempore,
Verg. E. 1, 68:magno post tempore,
Just. 13, 4, 25; 16, 1, 1:brevi post tempore,
id. 1, 7, 19; 4, 4, 4; 12, 2, 6:parvo post tempore,
Val. Max. 8, 6, 1. — Plur.:longis temporibus ante,
Cic. Rep. 2, 34, 5.—Transf., time, in general.1.Lit.a.In gen.:b.tempus est, id quo nunc utimur (nam ipsum quidem generaliter definire difficile est), pars quaedam aeternitatis cum alicujus annui, menstrui, diurni nocturnive spatii certā significatione,
Cic. Inv. 1, 26, 39:tempus esse dicunt intervallum mundi motus: id divisum in partes aliquot, maxime ab solis et lunae cursu: itaque ab eorum tenore temperato tempus dictum,
Varr. L. L. 6, § 2 Müll.: hos siderum errores id ipsum esse, quod rite dicitur tempus, Cic. Univ. 9 fin.:neque ut celari posset, tempus spatium ullum dabat,
Ter. Hec. 3, 3, 14; cf.:nisi tempus et spatium datum sit,
Cic. Quint. 1, 4:vix huic tantulae epistulae tempus habui,
id. Att. 1, 14, 1:egeo tempore,
id. Q. Fr. 3, 5, 4:unius horae tempus,
Liv. 44, 9, 4:aliquot dierum tempus amisit,
Lact. Mort. Pers. 45, 5:tempus duorum mensium petere ad delectus habendos,
Liv. 29, 5, 7:triginta dierum tempus petens, ut, etc.,
id. 38, 37, 10:tempus, pacis an belli, festinationis an otii,
Cic. de Or. 3, 55, 211:ut tempora postulabant belli,
Liv. 24, 8, 7:nec belli tantum temporibus, sed etiam in pace,
id. 35, 28, 1:temporibus Punici belli,
Just. 30, 3, 1; 43, 4, 11:mihi vero omne tempus est ad meos libros vacuum,
Cic. Rep. 1, 9, 14:erit, erit illud profecto tempus et illucescet ille aliquando dies, cum, etc.,
id. Mil. 26, 69:ex quo tempore tu me diligere coepisti,
id. Fam. 3, 4, 2:eo tempore, quo promulgatum de multā ejus traditur,
Liv. 6, 38, 12; 23, 10, 13:tempore, quo in homine non ut nunc omnia consentientia,
id. 2, 32, 9:privatum eo tempore Quinctium fuisse, cum sacramento adacti sint,
id. 3, 20, 4:per idem tempus,
Cic. Brut. 83, 286:quos ad me id temporis venturos esse praedixeram,
at that time, id. Cat. 1, 4, 10:scripta in aliquod tempus reponantur,
Quint. 10, 4, 2:non tantulum Umquam intermittit tempus, quin, etc.,
Plaut. Bacch. 2, 2, 32:uno et eodem temporis puncto nati... nascendi tempus,
Cic. Div. 2, 45, 95; cf.:alienum tempus est mihi tecum expostulandi,
id. Fam. 3, 10, 6:dare tempus exponendi de aliquā re,
id. ib. 1, 9, 3:committendi proelii,
Caes. B. G. 2, 19:edendi,
Hor. Ep. 1, 16, 22:curandi,
id. ib. 1, 2, 39:tyranno ad consultandum tempus datum est,
Liv. 34, 33, 5:datum cum iis conloquendi tempus,
id. 26, 22, 11; 45, 24, 11.—In plur.:id certis temporibus futurum,
Cic. Rep. 1, 15, 23:si Athenienses quibusdam temporibus nihil nisi, etc., agebant,
id. ib. 1, 27, 43:superioribus temporibus ad te nullas litteras misi,
id. Fam. 5, 17, 1:illis temporibus,
id. Lael. 1, 5:temporibus illis,
id. Arch. 3, 6. —In partic., the time, i. e. the fitting or appointed time, the right season, proper period, opportunity, = kairos:(β).nunc occasio est et tempus,
Plaut. Ps. 4, 2, 3:tempus maximum est, ut, etc.,
id. Mil. 4, 3, 9:spero ego, mihi quoque Tempus tale eventurum, ut tibi gratiam referam parem,
id. Merc. 5, 4, 39; cf.:tempus habes tale, quale nemo habuit umquam,
Cic. Phil. 7, 9, 27:dicas: tempus maxumum esse ut eat domum,
Plaut. Mil. 4, 3, 8:nunc hora, viri, nunc tempus: adeste,
Sil. 11, 194:consul paulisper addubitavit, an consurgendi jam triariis tempus esset,
Liv. 8, 10, 1:cum jam moriendi tempus urgueret,
was close at hand, Cic. Tusc. 1, 43, 103; Varr. R. R. 3, 16, 20:verno inserentis tempus urguet,
Plin. 17, 14, 24, § 113: tempus est, with inf.:sed jam tempus est, ad id quod instituimus accedere,
Cic. Top. 1, 5:dicere aliquid de ordine argumentorum,
id. de Or. 2, 42, 181:conari etiam majora,
Liv. 6, 18, 12:nunc corpora curare tempus est,
id. 21, 54, 2:tibi abire,
Hor. Ep. 2, 2, 215:jam tempus agi res,
Verg. A. 5, 638:tempus est jam hinc abire me,
Cic. Tusc. 1, 41, 99:suo tempore,
at a fitting time, id. Lael. 3, 11; cf. id. Phil. 14, 6, 15; id. Verr. 2, 3, 60, § 139; Plin. 18, 6, 8, § 44.—tempŏra, um (less freq. in the sing. tempus), after the Gr. ta kairia (prop. the right place, the fatal spot), the temples of the head; plur.:2.duae suturae super aures tempora a superiore capitis parte discernunt,
Cels. 8, 1; Plin. 20, 6, 23, § 54; Lucr. 1, 930; 4, 5; 6, 1194; Tib. 2, 2, 7; Verg. A. 5, 416; Hor. C. 1, 7, 23; 3, 25, 20; 4, 1, 32; 4, 8, 33 et saep.— Sing.:contorquet brachium et Graccho percutit tempus,
Auct. Her. 4, 55, 68; Verg. A. 9, 418; Sil. 12, 414; Stat. Th. 10, 110; Vitr. 9, 6; Flor. 4, 12, 44 Duk. N. cr.; Vulg. Judic. 4, 21; 5, 26.— Poet., transf., the face, visage in gen., Prop. 2, 24 (3, 18), 3; 2, 18, 32 (3, 11, 10).— The head:jacuit pulsus tria tempora ramo Cacus,
upon his three heads, Prop. 4 (5), 9, 15.— Sing.:tremulum movens Cana tempus anilitas Omnia omnibus annuit,
Cat. 61, 162. —Transf.a.The time in its moral aspects; the state of the times, position, state, condition; in plur., the times, circumstances (esp. freq. of dangerous or distressful cir cumstances):b.si ad tuum tempus perduci tur, facilis gubernatio est,
time of administration, consulship, Cic. Fam. 10, 1, 2:omne meum tempus amicorum temporibus transmittendum putavi... et meus labor in privatorum periculis versatus,
id. Imp. Pomp. 1, 1:quid a me cujusque tempus poscat,
id. Planc. 32, 79:tempori meo defuerunt,
my necessity, id. Sest. 58, 123; cf.:qui tot annos ita vivo, ut a nullius umquam me tempore aut commodo aut otium meum abstraxerit aut, etc.,
id. Arch. 6, 12:tempori cedere, id est necessitati parere, semper sapientis est habitum,
id. Fam. 4, 9, 2:nisi forte temporis causā nobis adsentiebare,
id. Tusc. 4, 4, 8:neque poëtae tempori meo defuerunt,
id. Sest. 58, 123; cf.:suscipere onus laboris atque officii ex necessariorum tempore,
id. Div. in Caecil. 2, 5:in summo et periculosissimo rei publicae tempore,
id. Fl. 3, 6:tempore summo rei publicae,
id. Phil. 5, 17, 46; id. Verr. 1, 1, 1; cf.:pecuniam conferre in rei publicae magnum aliquod tempus,
id. Off. 3, 24, 93:pro tempore atque periculo exercitum conparare,
Sall. C. 30, 5:o saepe mecum tempus in ultimum Deducte,
to the last extremity, Hor. C. 2, 7, 1:eae (res) contra nos faciunt in hoc tempore,
at the present time, under the present circumstances, Cic. Quint. 1, 1; cf.:nec miserae prodesse in tali tempore quibat,
Lucr. 1, 93:indignatus, dici ea in tali tempore audirique,
Liv. 30, 37, 8; v. Zumpt, Gram. § 475.—In plur.:incidunt saepe tempora, cum ea, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 31:omnes illae orationes causarum ac temporum sunt,
id. Clu. 50, 139:tempora rei publicae, qualia futura sint, quis scit? mihi quidem turbulenta videntur fore,
id. Fam. 2, 18, 3:scripsi versibus tres libros de temporibus meis,
id. ib. 1, 9, 23; cf. id. ib. §11: dubia formidolosaque tempora,
id. Verr. 2, 5, 1, § 1:cedere temporibus,
id. Mil. 1, 2:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:Madates erat regionis praefectus, haud sane temporum homo,
Curt. 5, 3, 4.—Time in poetry and rhetoric, i. e. measure, quantity:c.idem facit in trochaeo, qui temporibus et intervallis est par iambo,
Cic. Or. 57, 194; cf.:tempora certa modique,
Hor. S. 1, 4, 58:rhythmi spatio temporum constant,
Quint. 9, 4, 46 sq. —In gram., a tense of a verb, Varr. L. L. 9, § 32; 95 sq.; 10, § 47 Müll.; Quint. 1, 5, 47; 9, 1, 11; 9, 3, 11 et saep.—II.Adverb. phrases.A.tempŏrē, and more freq in adverb. form, tempŏrī or tempĕrī, at the right or fitting time, at the appointed time, in time, betimes, timely, seasonably:B.rogat, satisne tempori opera sient confecta,
Cato, R. R. 2, 1; 3, 4; cf.:qui vult sua tempori conficere officia,
Plaut. Rud. 4, 2, 16: reddere aliquid tempori, Titin. ap. Non. 369, 22:sequimini, ut, quod imperatum est, veniam advorsum temperi,
Plaut. Men. 2, 3, 90; cf.:temperi huic anteveni,
id. Trin. 4, 2, 66:temperi ego faxo scies,
id. Ps. 1, 3, 153:ut cenam coqueret temperi,
id. Stich. 5, 2, 6; id. Cas. 2, 6, 60.—In a punning allusion to the meaning temple (v. supra): Eu. Coquite, facite, festinate nunc jam, quantum lubet. Co. Temperi:postquam implevisti fusti fissorum caput,
Plaut. Aul. 3, 3, 6:ego renovabo commendationem, sed tempore,
Cic. Fam. 7, 18, 1:temporis ars medicina fere est: data tempore prosunt, Et data non apto tempore vina nocent,
Ov. R. Am. 131 sq.:tempore abest,
id. H. 4, 109.— Comp.:memini te mihi Phameae cenam narrare: temperius fiat: cetera eodem modo,
Cic. Fam. 9, 16, 8:modo surgis Eoo Temperius caelo, modo serius incidis undis,
more betimes, earlier, Ov. M. 4, 198:ut propter cibi spem temporius ad officinam redeant,
Col. 8, 4, 3; 2, 8, 12; App.M. 9, p. 229, 22.—Form tempore, in time, with the progress of time, gradually:C.tempore ruricolae patiens fit taurus aratri,... Tempore paret equus habenis,
Ov. Tr. 4, 6, 1 sqq. —Ad tempus.1.At the right or appointed time, in time:2.ad tempus redire,
Cic. Att. 13, 45, 2:ad tempus venire,
Liv. 38, 25:ad tempus ei mendacium vestrum accommodavistis,
Cic. Cael. 7, 17.—For some time, for the time being, for a while, for the moment:D.quae (perturbatio animi) plerumque brevis est et ad tempus,
Cic. Off. 1, 8, 27:coli ad tempus,
id. Lael. 15, 53: [p. 1852] dux ad tempus lectus, Liv. 28, 42, 5; Tac. A. 1, 1; cf.:ad breve (sc. tempus),
Suet. Tib. 68. —Ante tempus, before the right time, too soon:E.ante tempus mori miserum esse,
Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Lael. 3, 11:ante tempus domo digressus,
Sall. J. 79, 7; Suet. Aug. 26; cf.:sero post tempus venis,
Plaut. Capt. 4, 2, 90.—Ex tempore, instantaneously, forthwith, on the spur of the moment, extempore:2.versus fundere ex tempore,
Cic. de Or. 3, 50, 194:magnum numerum optimorum versuum dicere ex tempore,
id. Arch. 8, 18:scribere,
Quint. 10, 3, 17; Sen. Contr. 3, praef.—According to circumstances:F.expedire rem et consilium ex tempore capere posse,
Cic. Off. 2, 9, 33:haec melius ex re et ex tempore constitues,
id. Fam. 12, 19, 2.—In tempore, at the right, proper, or appropriate time, in time:G.in tempore ad eam veni,
Ter. Heaut. 2, 3, 123:in ipso tempore eccum ipsum,
in the nick of time, id. And. 3, 2, 52:ni pedites equitesque in tempore subvenissent,
Liv. 33, 5, 2:in tempore memorare,
Tac. A. 1, 58 fin. —In tempus, for a time, temporarily:H.scena in tempus structa,
Tac. A. 14, 20; cf.:in omne tempus,
forever, Cic. Fam. 5, 15, 1.—Per tempus, at the right time, in time:K.non potuisti magis per tempus mihi advenire quam advenis,
Plaut. Men. 1, 2, 30; cf.:per tempus subvenistis mihi,
id. Truc. 1, 2, 85.—Pro tempore, according to circumstances:consilium pro tempore et pro re capere,
Caes. B. G. 5, 8:pauca pro tempore milites hortatus,
Sall. J. 49, 6; Verg. E. 7, 35; Ov. Tr. 4, 2, 23. -
6 tempore
tempus, ŏris ( abl. temp. tempori or temperi; v. infra), n. [etym. dub.; perh. root tem-; Gr. temnô; prop. a section; hence, in partic., of time].I.Lit., a portion or period of time, a time:2.tempus diei,
daytime, Ter. Heaut. 1, 2, 38; 1, 1, 116:extremum diei,
Cic. de Or. 1, 7, 26; cf.:matutina tempora,
morning hours, id. Fam. 7, 1, 1:anni tempora,
the seasons, Lucr. 2, 33; 5, 1396; cf.:quam (Ennam) circa sunt laetissimi flores omni tempore anni,
Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:maturius paulo, quam tempus anni postulabat, in hiberna exercitum deduxit,
Caes. B. G. 1, 54:erat hibernum tempus anni,
Cic. Rep. 1, 12, 18; Auct. B. Alex. 43, 1.—Esp. of the time intervening between two events, etc., an interval, period, time:B.longo post tempore,
Verg. E. 1, 68:magno post tempore,
Just. 13, 4, 25; 16, 1, 1:brevi post tempore,
id. 1, 7, 19; 4, 4, 4; 12, 2, 6:parvo post tempore,
Val. Max. 8, 6, 1. — Plur.:longis temporibus ante,
Cic. Rep. 2, 34, 5.—Transf., time, in general.1.Lit.a.In gen.:b.tempus est, id quo nunc utimur (nam ipsum quidem generaliter definire difficile est), pars quaedam aeternitatis cum alicujus annui, menstrui, diurni nocturnive spatii certā significatione,
Cic. Inv. 1, 26, 39:tempus esse dicunt intervallum mundi motus: id divisum in partes aliquot, maxime ab solis et lunae cursu: itaque ab eorum tenore temperato tempus dictum,
Varr. L. L. 6, § 2 Müll.: hos siderum errores id ipsum esse, quod rite dicitur tempus, Cic. Univ. 9 fin.:neque ut celari posset, tempus spatium ullum dabat,
Ter. Hec. 3, 3, 14; cf.:nisi tempus et spatium datum sit,
Cic. Quint. 1, 4:vix huic tantulae epistulae tempus habui,
id. Att. 1, 14, 1:egeo tempore,
id. Q. Fr. 3, 5, 4:unius horae tempus,
Liv. 44, 9, 4:aliquot dierum tempus amisit,
Lact. Mort. Pers. 45, 5:tempus duorum mensium petere ad delectus habendos,
Liv. 29, 5, 7:triginta dierum tempus petens, ut, etc.,
id. 38, 37, 10:tempus, pacis an belli, festinationis an otii,
Cic. de Or. 3, 55, 211:ut tempora postulabant belli,
Liv. 24, 8, 7:nec belli tantum temporibus, sed etiam in pace,
id. 35, 28, 1:temporibus Punici belli,
Just. 30, 3, 1; 43, 4, 11:mihi vero omne tempus est ad meos libros vacuum,
Cic. Rep. 1, 9, 14:erit, erit illud profecto tempus et illucescet ille aliquando dies, cum, etc.,
id. Mil. 26, 69:ex quo tempore tu me diligere coepisti,
id. Fam. 3, 4, 2:eo tempore, quo promulgatum de multā ejus traditur,
Liv. 6, 38, 12; 23, 10, 13:tempore, quo in homine non ut nunc omnia consentientia,
id. 2, 32, 9:privatum eo tempore Quinctium fuisse, cum sacramento adacti sint,
id. 3, 20, 4:per idem tempus,
Cic. Brut. 83, 286:quos ad me id temporis venturos esse praedixeram,
at that time, id. Cat. 1, 4, 10:scripta in aliquod tempus reponantur,
Quint. 10, 4, 2:non tantulum Umquam intermittit tempus, quin, etc.,
Plaut. Bacch. 2, 2, 32:uno et eodem temporis puncto nati... nascendi tempus,
Cic. Div. 2, 45, 95; cf.:alienum tempus est mihi tecum expostulandi,
id. Fam. 3, 10, 6:dare tempus exponendi de aliquā re,
id. ib. 1, 9, 3:committendi proelii,
Caes. B. G. 2, 19:edendi,
Hor. Ep. 1, 16, 22:curandi,
id. ib. 1, 2, 39:tyranno ad consultandum tempus datum est,
Liv. 34, 33, 5:datum cum iis conloquendi tempus,
id. 26, 22, 11; 45, 24, 11.—In plur.:id certis temporibus futurum,
Cic. Rep. 1, 15, 23:si Athenienses quibusdam temporibus nihil nisi, etc., agebant,
id. ib. 1, 27, 43:superioribus temporibus ad te nullas litteras misi,
id. Fam. 5, 17, 1:illis temporibus,
id. Lael. 1, 5:temporibus illis,
id. Arch. 3, 6. —In partic., the time, i. e. the fitting or appointed time, the right season, proper period, opportunity, = kairos:(β).nunc occasio est et tempus,
Plaut. Ps. 4, 2, 3:tempus maximum est, ut, etc.,
id. Mil. 4, 3, 9:spero ego, mihi quoque Tempus tale eventurum, ut tibi gratiam referam parem,
id. Merc. 5, 4, 39; cf.:tempus habes tale, quale nemo habuit umquam,
Cic. Phil. 7, 9, 27:dicas: tempus maxumum esse ut eat domum,
Plaut. Mil. 4, 3, 8:nunc hora, viri, nunc tempus: adeste,
Sil. 11, 194:consul paulisper addubitavit, an consurgendi jam triariis tempus esset,
Liv. 8, 10, 1:cum jam moriendi tempus urgueret,
was close at hand, Cic. Tusc. 1, 43, 103; Varr. R. R. 3, 16, 20:verno inserentis tempus urguet,
Plin. 17, 14, 24, § 113: tempus est, with inf.:sed jam tempus est, ad id quod instituimus accedere,
Cic. Top. 1, 5:dicere aliquid de ordine argumentorum,
id. de Or. 2, 42, 181:conari etiam majora,
Liv. 6, 18, 12:nunc corpora curare tempus est,
id. 21, 54, 2:tibi abire,
Hor. Ep. 2, 2, 215:jam tempus agi res,
Verg. A. 5, 638:tempus est jam hinc abire me,
Cic. Tusc. 1, 41, 99:suo tempore,
at a fitting time, id. Lael. 3, 11; cf. id. Phil. 14, 6, 15; id. Verr. 2, 3, 60, § 139; Plin. 18, 6, 8, § 44.—tempŏra, um (less freq. in the sing. tempus), after the Gr. ta kairia (prop. the right place, the fatal spot), the temples of the head; plur.:2.duae suturae super aures tempora a superiore capitis parte discernunt,
Cels. 8, 1; Plin. 20, 6, 23, § 54; Lucr. 1, 930; 4, 5; 6, 1194; Tib. 2, 2, 7; Verg. A. 5, 416; Hor. C. 1, 7, 23; 3, 25, 20; 4, 1, 32; 4, 8, 33 et saep.— Sing.:contorquet brachium et Graccho percutit tempus,
Auct. Her. 4, 55, 68; Verg. A. 9, 418; Sil. 12, 414; Stat. Th. 10, 110; Vitr. 9, 6; Flor. 4, 12, 44 Duk. N. cr.; Vulg. Judic. 4, 21; 5, 26.— Poet., transf., the face, visage in gen., Prop. 2, 24 (3, 18), 3; 2, 18, 32 (3, 11, 10).— The head:jacuit pulsus tria tempora ramo Cacus,
upon his three heads, Prop. 4 (5), 9, 15.— Sing.:tremulum movens Cana tempus anilitas Omnia omnibus annuit,
Cat. 61, 162. —Transf.a.The time in its moral aspects; the state of the times, position, state, condition; in plur., the times, circumstances (esp. freq. of dangerous or distressful cir cumstances):b.si ad tuum tempus perduci tur, facilis gubernatio est,
time of administration, consulship, Cic. Fam. 10, 1, 2:omne meum tempus amicorum temporibus transmittendum putavi... et meus labor in privatorum periculis versatus,
id. Imp. Pomp. 1, 1:quid a me cujusque tempus poscat,
id. Planc. 32, 79:tempori meo defuerunt,
my necessity, id. Sest. 58, 123; cf.:qui tot annos ita vivo, ut a nullius umquam me tempore aut commodo aut otium meum abstraxerit aut, etc.,
id. Arch. 6, 12:tempori cedere, id est necessitati parere, semper sapientis est habitum,
id. Fam. 4, 9, 2:nisi forte temporis causā nobis adsentiebare,
id. Tusc. 4, 4, 8:neque poëtae tempori meo defuerunt,
id. Sest. 58, 123; cf.:suscipere onus laboris atque officii ex necessariorum tempore,
id. Div. in Caecil. 2, 5:in summo et periculosissimo rei publicae tempore,
id. Fl. 3, 6:tempore summo rei publicae,
id. Phil. 5, 17, 46; id. Verr. 1, 1, 1; cf.:pecuniam conferre in rei publicae magnum aliquod tempus,
id. Off. 3, 24, 93:pro tempore atque periculo exercitum conparare,
Sall. C. 30, 5:o saepe mecum tempus in ultimum Deducte,
to the last extremity, Hor. C. 2, 7, 1:eae (res) contra nos faciunt in hoc tempore,
at the present time, under the present circumstances, Cic. Quint. 1, 1; cf.:nec miserae prodesse in tali tempore quibat,
Lucr. 1, 93:indignatus, dici ea in tali tempore audirique,
Liv. 30, 37, 8; v. Zumpt, Gram. § 475.—In plur.:incidunt saepe tempora, cum ea, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 31:omnes illae orationes causarum ac temporum sunt,
id. Clu. 50, 139:tempora rei publicae, qualia futura sint, quis scit? mihi quidem turbulenta videntur fore,
id. Fam. 2, 18, 3:scripsi versibus tres libros de temporibus meis,
id. ib. 1, 9, 23; cf. id. ib. §11: dubia formidolosaque tempora,
id. Verr. 2, 5, 1, § 1:cedere temporibus,
id. Mil. 1, 2:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:Madates erat regionis praefectus, haud sane temporum homo,
Curt. 5, 3, 4.—Time in poetry and rhetoric, i. e. measure, quantity:c.idem facit in trochaeo, qui temporibus et intervallis est par iambo,
Cic. Or. 57, 194; cf.:tempora certa modique,
Hor. S. 1, 4, 58:rhythmi spatio temporum constant,
Quint. 9, 4, 46 sq. —In gram., a tense of a verb, Varr. L. L. 9, § 32; 95 sq.; 10, § 47 Müll.; Quint. 1, 5, 47; 9, 1, 11; 9, 3, 11 et saep.—II.Adverb. phrases.A.tempŏrē, and more freq in adverb. form, tempŏrī or tempĕrī, at the right or fitting time, at the appointed time, in time, betimes, timely, seasonably:B.rogat, satisne tempori opera sient confecta,
Cato, R. R. 2, 1; 3, 4; cf.:qui vult sua tempori conficere officia,
Plaut. Rud. 4, 2, 16: reddere aliquid tempori, Titin. ap. Non. 369, 22:sequimini, ut, quod imperatum est, veniam advorsum temperi,
Plaut. Men. 2, 3, 90; cf.:temperi huic anteveni,
id. Trin. 4, 2, 66:temperi ego faxo scies,
id. Ps. 1, 3, 153:ut cenam coqueret temperi,
id. Stich. 5, 2, 6; id. Cas. 2, 6, 60.—In a punning allusion to the meaning temple (v. supra): Eu. Coquite, facite, festinate nunc jam, quantum lubet. Co. Temperi:postquam implevisti fusti fissorum caput,
Plaut. Aul. 3, 3, 6:ego renovabo commendationem, sed tempore,
Cic. Fam. 7, 18, 1:temporis ars medicina fere est: data tempore prosunt, Et data non apto tempore vina nocent,
Ov. R. Am. 131 sq.:tempore abest,
id. H. 4, 109.— Comp.:memini te mihi Phameae cenam narrare: temperius fiat: cetera eodem modo,
Cic. Fam. 9, 16, 8:modo surgis Eoo Temperius caelo, modo serius incidis undis,
more betimes, earlier, Ov. M. 4, 198:ut propter cibi spem temporius ad officinam redeant,
Col. 8, 4, 3; 2, 8, 12; App.M. 9, p. 229, 22.—Form tempore, in time, with the progress of time, gradually:C.tempore ruricolae patiens fit taurus aratri,... Tempore paret equus habenis,
Ov. Tr. 4, 6, 1 sqq. —Ad tempus.1.At the right or appointed time, in time:2.ad tempus redire,
Cic. Att. 13, 45, 2:ad tempus venire,
Liv. 38, 25:ad tempus ei mendacium vestrum accommodavistis,
Cic. Cael. 7, 17.—For some time, for the time being, for a while, for the moment:D.quae (perturbatio animi) plerumque brevis est et ad tempus,
Cic. Off. 1, 8, 27:coli ad tempus,
id. Lael. 15, 53: [p. 1852] dux ad tempus lectus, Liv. 28, 42, 5; Tac. A. 1, 1; cf.:ad breve (sc. tempus),
Suet. Tib. 68. —Ante tempus, before the right time, too soon:E.ante tempus mori miserum esse,
Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Lael. 3, 11:ante tempus domo digressus,
Sall. J. 79, 7; Suet. Aug. 26; cf.:sero post tempus venis,
Plaut. Capt. 4, 2, 90.—Ex tempore, instantaneously, forthwith, on the spur of the moment, extempore:2.versus fundere ex tempore,
Cic. de Or. 3, 50, 194:magnum numerum optimorum versuum dicere ex tempore,
id. Arch. 8, 18:scribere,
Quint. 10, 3, 17; Sen. Contr. 3, praef.—According to circumstances:F.expedire rem et consilium ex tempore capere posse,
Cic. Off. 2, 9, 33:haec melius ex re et ex tempore constitues,
id. Fam. 12, 19, 2.—In tempore, at the right, proper, or appropriate time, in time:G.in tempore ad eam veni,
Ter. Heaut. 2, 3, 123:in ipso tempore eccum ipsum,
in the nick of time, id. And. 3, 2, 52:ni pedites equitesque in tempore subvenissent,
Liv. 33, 5, 2:in tempore memorare,
Tac. A. 1, 58 fin. —In tempus, for a time, temporarily:H.scena in tempus structa,
Tac. A. 14, 20; cf.:in omne tempus,
forever, Cic. Fam. 5, 15, 1.—Per tempus, at the right time, in time:K.non potuisti magis per tempus mihi advenire quam advenis,
Plaut. Men. 1, 2, 30; cf.:per tempus subvenistis mihi,
id. Truc. 1, 2, 85.—Pro tempore, according to circumstances:consilium pro tempore et pro re capere,
Caes. B. G. 5, 8:pauca pro tempore milites hortatus,
Sall. J. 49, 6; Verg. E. 7, 35; Ov. Tr. 4, 2, 23. -
7 tempus
tempus, ŏris ( abl. temp. tempori or temperi; v. infra), n. [etym. dub.; perh. root tem-; Gr. temnô; prop. a section; hence, in partic., of time].I.Lit., a portion or period of time, a time:2.tempus diei,
daytime, Ter. Heaut. 1, 2, 38; 1, 1, 116:extremum diei,
Cic. de Or. 1, 7, 26; cf.:matutina tempora,
morning hours, id. Fam. 7, 1, 1:anni tempora,
the seasons, Lucr. 2, 33; 5, 1396; cf.:quam (Ennam) circa sunt laetissimi flores omni tempore anni,
Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:maturius paulo, quam tempus anni postulabat, in hiberna exercitum deduxit,
Caes. B. G. 1, 54:erat hibernum tempus anni,
Cic. Rep. 1, 12, 18; Auct. B. Alex. 43, 1.—Esp. of the time intervening between two events, etc., an interval, period, time:B.longo post tempore,
Verg. E. 1, 68:magno post tempore,
Just. 13, 4, 25; 16, 1, 1:brevi post tempore,
id. 1, 7, 19; 4, 4, 4; 12, 2, 6:parvo post tempore,
Val. Max. 8, 6, 1. — Plur.:longis temporibus ante,
Cic. Rep. 2, 34, 5.—Transf., time, in general.1.Lit.a.In gen.:b.tempus est, id quo nunc utimur (nam ipsum quidem generaliter definire difficile est), pars quaedam aeternitatis cum alicujus annui, menstrui, diurni nocturnive spatii certā significatione,
Cic. Inv. 1, 26, 39:tempus esse dicunt intervallum mundi motus: id divisum in partes aliquot, maxime ab solis et lunae cursu: itaque ab eorum tenore temperato tempus dictum,
Varr. L. L. 6, § 2 Müll.: hos siderum errores id ipsum esse, quod rite dicitur tempus, Cic. Univ. 9 fin.:neque ut celari posset, tempus spatium ullum dabat,
Ter. Hec. 3, 3, 14; cf.:nisi tempus et spatium datum sit,
Cic. Quint. 1, 4:vix huic tantulae epistulae tempus habui,
id. Att. 1, 14, 1:egeo tempore,
id. Q. Fr. 3, 5, 4:unius horae tempus,
Liv. 44, 9, 4:aliquot dierum tempus amisit,
Lact. Mort. Pers. 45, 5:tempus duorum mensium petere ad delectus habendos,
Liv. 29, 5, 7:triginta dierum tempus petens, ut, etc.,
id. 38, 37, 10:tempus, pacis an belli, festinationis an otii,
Cic. de Or. 3, 55, 211:ut tempora postulabant belli,
Liv. 24, 8, 7:nec belli tantum temporibus, sed etiam in pace,
id. 35, 28, 1:temporibus Punici belli,
Just. 30, 3, 1; 43, 4, 11:mihi vero omne tempus est ad meos libros vacuum,
Cic. Rep. 1, 9, 14:erit, erit illud profecto tempus et illucescet ille aliquando dies, cum, etc.,
id. Mil. 26, 69:ex quo tempore tu me diligere coepisti,
id. Fam. 3, 4, 2:eo tempore, quo promulgatum de multā ejus traditur,
Liv. 6, 38, 12; 23, 10, 13:tempore, quo in homine non ut nunc omnia consentientia,
id. 2, 32, 9:privatum eo tempore Quinctium fuisse, cum sacramento adacti sint,
id. 3, 20, 4:per idem tempus,
Cic. Brut. 83, 286:quos ad me id temporis venturos esse praedixeram,
at that time, id. Cat. 1, 4, 10:scripta in aliquod tempus reponantur,
Quint. 10, 4, 2:non tantulum Umquam intermittit tempus, quin, etc.,
Plaut. Bacch. 2, 2, 32:uno et eodem temporis puncto nati... nascendi tempus,
Cic. Div. 2, 45, 95; cf.:alienum tempus est mihi tecum expostulandi,
id. Fam. 3, 10, 6:dare tempus exponendi de aliquā re,
id. ib. 1, 9, 3:committendi proelii,
Caes. B. G. 2, 19:edendi,
Hor. Ep. 1, 16, 22:curandi,
id. ib. 1, 2, 39:tyranno ad consultandum tempus datum est,
Liv. 34, 33, 5:datum cum iis conloquendi tempus,
id. 26, 22, 11; 45, 24, 11.—In plur.:id certis temporibus futurum,
Cic. Rep. 1, 15, 23:si Athenienses quibusdam temporibus nihil nisi, etc., agebant,
id. ib. 1, 27, 43:superioribus temporibus ad te nullas litteras misi,
id. Fam. 5, 17, 1:illis temporibus,
id. Lael. 1, 5:temporibus illis,
id. Arch. 3, 6. —In partic., the time, i. e. the fitting or appointed time, the right season, proper period, opportunity, = kairos:(β).nunc occasio est et tempus,
Plaut. Ps. 4, 2, 3:tempus maximum est, ut, etc.,
id. Mil. 4, 3, 9:spero ego, mihi quoque Tempus tale eventurum, ut tibi gratiam referam parem,
id. Merc. 5, 4, 39; cf.:tempus habes tale, quale nemo habuit umquam,
Cic. Phil. 7, 9, 27:dicas: tempus maxumum esse ut eat domum,
Plaut. Mil. 4, 3, 8:nunc hora, viri, nunc tempus: adeste,
Sil. 11, 194:consul paulisper addubitavit, an consurgendi jam triariis tempus esset,
Liv. 8, 10, 1:cum jam moriendi tempus urgueret,
was close at hand, Cic. Tusc. 1, 43, 103; Varr. R. R. 3, 16, 20:verno inserentis tempus urguet,
Plin. 17, 14, 24, § 113: tempus est, with inf.:sed jam tempus est, ad id quod instituimus accedere,
Cic. Top. 1, 5:dicere aliquid de ordine argumentorum,
id. de Or. 2, 42, 181:conari etiam majora,
Liv. 6, 18, 12:nunc corpora curare tempus est,
id. 21, 54, 2:tibi abire,
Hor. Ep. 2, 2, 215:jam tempus agi res,
Verg. A. 5, 638:tempus est jam hinc abire me,
Cic. Tusc. 1, 41, 99:suo tempore,
at a fitting time, id. Lael. 3, 11; cf. id. Phil. 14, 6, 15; id. Verr. 2, 3, 60, § 139; Plin. 18, 6, 8, § 44.—tempŏra, um (less freq. in the sing. tempus), after the Gr. ta kairia (prop. the right place, the fatal spot), the temples of the head; plur.:2.duae suturae super aures tempora a superiore capitis parte discernunt,
Cels. 8, 1; Plin. 20, 6, 23, § 54; Lucr. 1, 930; 4, 5; 6, 1194; Tib. 2, 2, 7; Verg. A. 5, 416; Hor. C. 1, 7, 23; 3, 25, 20; 4, 1, 32; 4, 8, 33 et saep.— Sing.:contorquet brachium et Graccho percutit tempus,
Auct. Her. 4, 55, 68; Verg. A. 9, 418; Sil. 12, 414; Stat. Th. 10, 110; Vitr. 9, 6; Flor. 4, 12, 44 Duk. N. cr.; Vulg. Judic. 4, 21; 5, 26.— Poet., transf., the face, visage in gen., Prop. 2, 24 (3, 18), 3; 2, 18, 32 (3, 11, 10).— The head:jacuit pulsus tria tempora ramo Cacus,
upon his three heads, Prop. 4 (5), 9, 15.— Sing.:tremulum movens Cana tempus anilitas Omnia omnibus annuit,
Cat. 61, 162. —Transf.a.The time in its moral aspects; the state of the times, position, state, condition; in plur., the times, circumstances (esp. freq. of dangerous or distressful cir cumstances):b.si ad tuum tempus perduci tur, facilis gubernatio est,
time of administration, consulship, Cic. Fam. 10, 1, 2:omne meum tempus amicorum temporibus transmittendum putavi... et meus labor in privatorum periculis versatus,
id. Imp. Pomp. 1, 1:quid a me cujusque tempus poscat,
id. Planc. 32, 79:tempori meo defuerunt,
my necessity, id. Sest. 58, 123; cf.:qui tot annos ita vivo, ut a nullius umquam me tempore aut commodo aut otium meum abstraxerit aut, etc.,
id. Arch. 6, 12:tempori cedere, id est necessitati parere, semper sapientis est habitum,
id. Fam. 4, 9, 2:nisi forte temporis causā nobis adsentiebare,
id. Tusc. 4, 4, 8:neque poëtae tempori meo defuerunt,
id. Sest. 58, 123; cf.:suscipere onus laboris atque officii ex necessariorum tempore,
id. Div. in Caecil. 2, 5:in summo et periculosissimo rei publicae tempore,
id. Fl. 3, 6:tempore summo rei publicae,
id. Phil. 5, 17, 46; id. Verr. 1, 1, 1; cf.:pecuniam conferre in rei publicae magnum aliquod tempus,
id. Off. 3, 24, 93:pro tempore atque periculo exercitum conparare,
Sall. C. 30, 5:o saepe mecum tempus in ultimum Deducte,
to the last extremity, Hor. C. 2, 7, 1:eae (res) contra nos faciunt in hoc tempore,
at the present time, under the present circumstances, Cic. Quint. 1, 1; cf.:nec miserae prodesse in tali tempore quibat,
Lucr. 1, 93:indignatus, dici ea in tali tempore audirique,
Liv. 30, 37, 8; v. Zumpt, Gram. § 475.—In plur.:incidunt saepe tempora, cum ea, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 31:omnes illae orationes causarum ac temporum sunt,
id. Clu. 50, 139:tempora rei publicae, qualia futura sint, quis scit? mihi quidem turbulenta videntur fore,
id. Fam. 2, 18, 3:scripsi versibus tres libros de temporibus meis,
id. ib. 1, 9, 23; cf. id. ib. §11: dubia formidolosaque tempora,
id. Verr. 2, 5, 1, § 1:cedere temporibus,
id. Mil. 1, 2:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:Madates erat regionis praefectus, haud sane temporum homo,
Curt. 5, 3, 4.—Time in poetry and rhetoric, i. e. measure, quantity:c.idem facit in trochaeo, qui temporibus et intervallis est par iambo,
Cic. Or. 57, 194; cf.:tempora certa modique,
Hor. S. 1, 4, 58:rhythmi spatio temporum constant,
Quint. 9, 4, 46 sq. —In gram., a tense of a verb, Varr. L. L. 9, § 32; 95 sq.; 10, § 47 Müll.; Quint. 1, 5, 47; 9, 1, 11; 9, 3, 11 et saep.—II.Adverb. phrases.A.tempŏrē, and more freq in adverb. form, tempŏrī or tempĕrī, at the right or fitting time, at the appointed time, in time, betimes, timely, seasonably:B.rogat, satisne tempori opera sient confecta,
Cato, R. R. 2, 1; 3, 4; cf.:qui vult sua tempori conficere officia,
Plaut. Rud. 4, 2, 16: reddere aliquid tempori, Titin. ap. Non. 369, 22:sequimini, ut, quod imperatum est, veniam advorsum temperi,
Plaut. Men. 2, 3, 90; cf.:temperi huic anteveni,
id. Trin. 4, 2, 66:temperi ego faxo scies,
id. Ps. 1, 3, 153:ut cenam coqueret temperi,
id. Stich. 5, 2, 6; id. Cas. 2, 6, 60.—In a punning allusion to the meaning temple (v. supra): Eu. Coquite, facite, festinate nunc jam, quantum lubet. Co. Temperi:postquam implevisti fusti fissorum caput,
Plaut. Aul. 3, 3, 6:ego renovabo commendationem, sed tempore,
Cic. Fam. 7, 18, 1:temporis ars medicina fere est: data tempore prosunt, Et data non apto tempore vina nocent,
Ov. R. Am. 131 sq.:tempore abest,
id. H. 4, 109.— Comp.:memini te mihi Phameae cenam narrare: temperius fiat: cetera eodem modo,
Cic. Fam. 9, 16, 8:modo surgis Eoo Temperius caelo, modo serius incidis undis,
more betimes, earlier, Ov. M. 4, 198:ut propter cibi spem temporius ad officinam redeant,
Col. 8, 4, 3; 2, 8, 12; App.M. 9, p. 229, 22.—Form tempore, in time, with the progress of time, gradually:C.tempore ruricolae patiens fit taurus aratri,... Tempore paret equus habenis,
Ov. Tr. 4, 6, 1 sqq. —Ad tempus.1.At the right or appointed time, in time:2.ad tempus redire,
Cic. Att. 13, 45, 2:ad tempus venire,
Liv. 38, 25:ad tempus ei mendacium vestrum accommodavistis,
Cic. Cael. 7, 17.—For some time, for the time being, for a while, for the moment:D.quae (perturbatio animi) plerumque brevis est et ad tempus,
Cic. Off. 1, 8, 27:coli ad tempus,
id. Lael. 15, 53: [p. 1852] dux ad tempus lectus, Liv. 28, 42, 5; Tac. A. 1, 1; cf.:ad breve (sc. tempus),
Suet. Tib. 68. —Ante tempus, before the right time, too soon:E.ante tempus mori miserum esse,
Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Lael. 3, 11:ante tempus domo digressus,
Sall. J. 79, 7; Suet. Aug. 26; cf.:sero post tempus venis,
Plaut. Capt. 4, 2, 90.—Ex tempore, instantaneously, forthwith, on the spur of the moment, extempore:2.versus fundere ex tempore,
Cic. de Or. 3, 50, 194:magnum numerum optimorum versuum dicere ex tempore,
id. Arch. 8, 18:scribere,
Quint. 10, 3, 17; Sen. Contr. 3, praef.—According to circumstances:F.expedire rem et consilium ex tempore capere posse,
Cic. Off. 2, 9, 33:haec melius ex re et ex tempore constitues,
id. Fam. 12, 19, 2.—In tempore, at the right, proper, or appropriate time, in time:G.in tempore ad eam veni,
Ter. Heaut. 2, 3, 123:in ipso tempore eccum ipsum,
in the nick of time, id. And. 3, 2, 52:ni pedites equitesque in tempore subvenissent,
Liv. 33, 5, 2:in tempore memorare,
Tac. A. 1, 58 fin. —In tempus, for a time, temporarily:H.scena in tempus structa,
Tac. A. 14, 20; cf.:in omne tempus,
forever, Cic. Fam. 5, 15, 1.—Per tempus, at the right time, in time:K.non potuisti magis per tempus mihi advenire quam advenis,
Plaut. Men. 1, 2, 30; cf.:per tempus subvenistis mihi,
id. Truc. 1, 2, 85.—Pro tempore, according to circumstances:consilium pro tempore et pro re capere,
Caes. B. G. 5, 8:pauca pro tempore milites hortatus,
Sall. J. 49, 6; Verg. E. 7, 35; Ov. Tr. 4, 2, 23. -
8 serus
sērus, a, um, adj. [cf. series; Sanscr. sărat, thread; that which is long drawn out], late (freq. and class.; cf.: tardus, lentus): nescis quid vesper serus vehat (the title of a work by Varro), Varr. ap. Gell. 1, 22, 4; 13, 11, 1:b.sero a vespere,
Ov. M. 4, 415:serā nocte,
Liv. 1, 57, 9; Col. 1 praef.; Prop. 1, 3, 10; Val. Fl. 7, 400:crepuscula,
Ov. M. 1, 219:lux,
id. ib. 15, 651:dies,
Tac. H. 3, 82 (cf. infra, B.):hiems,
Liv. 32, 28, 6:anni,
i. e. ripe years, age, Ov. M. 6, 29; 9, 434; id. F. 5, 63; cf.aetas,
id. A. A. 1, 65; Plaut. Aul. 4, 1, 4:gratulatio,
Cic. Fam. 2, 7, 1:portenta deūm Tarda et sera nimis, id. poët. Div. 2, 30, 64: nepotes,
Ov. M. 6, 138:posteritas,
id. P. 1, 4, 24: sera eruditio, quam Graeci opsimathian appellant, Gell. 11, 7, 3; cf. poet., of persons, with gen.: o seri studiorum! ye late-learned, opsimatheis (i. e. backward, ignorant), Hor. S. 1, 10, 21 (v. infra, b. a): ulmus, late - or slowly-growing (acc. to others, old), Verg. G. 4, 144; so,ficus,
late in bearing, Col. 5, 10, 10; cf. serotinus, and v. the foll. under sup.—Comp. (rare; not in Cic. or Cæs.; cf. adv. infra fin.):serior mors (opp. maturior),
Cels. 2, 6 med.:senectus,
Mart. 5, 6, 3:spe omnium serius bellum,
Liv. 2, 3, 1:serior putatio,
Col. 4, 23, 1; 2, 10, 15.— Poet., for posterior:serior aetas,
Ov. Tr. 5, 9, 7; Tib. 1, 4, 33:hora,
Ov. H. 19, 14.— Sup.:successores quam serissimi,
Vell. 2, 131, 2:serissima omnium (pirorum) Amerina, etc.,
ripening the latest, Plin. 15, 15, 16, § 55; cf. supra.—Poet.(α).For the adv. sero, of one who does any thing late:(β).serus in caelum redeas,
Hor. C. 1, 2, 45:serus Graecis admovit acumina chartis,
id. Ep. 2, 1, 161:jusserit ad se Maecenas serum sub lumina prima venire Convivam,
late in the day, id. S. 2, 7, 33:nec nisi serus abi,
Ov. A. A. 2, 224:poena tamen tacitis sera venit pedibus,
Tib. 1, 10, 3:(me) Arguit incepto serum accessisse labori,
Ov. M. 13, 297.—So with things as subjects:sera rubens accendit lumina Vesper,
Verg. G. 1, 251:imposita est sero tandem manus ultima bello,
Ov. M. 13, 403:seros pedes assumere,
id. ib. 15, 384:Cantaber serā domitus catenā,
Hor. C. 3, 8, 22:serum ut veniamus ad amnem Phasidos,
Val. Fl. 4, 708.—With gen.:o seri studiorum!
Hor. S. 1, 10, 21 (v. supra); so,belli serus,
Sil. 3, 255.—With inf.:cur serus versare boves et plaustra Bootes?
Prop. 3, 5 (4, 4), 35.—For adverb. use of sera and serum, v. adv. infra.—B.Substt. ‡1.sēra, ae, f. (sc. hora), a late hour, the evening hour, hespera, sera, vespra, crepusculum, Gloss. Vet.—2.sērum, i, n., late time, late hour (of the day or night; first in Liv.;II.esp. in the historians): serum erat diei,
Liv. 7, 8, 4:quia serum diei fuerit,
id. 26, 3, 1:jamque sero diei subducit ex acie legionem,
Tac. A. 2, 21 fin.:extrahebatur in quam maxime serum diei certamen,
Liv. 10, 28, 2 Drak. N. cr.:in serum noctis convivium productum,
id. 33, 48; cf.: ad serum [p. 1682] usque diem, Tac. H. 3, 82.— Absol., in Sueton., of a late hour of the day:in serum dimicatione protractā,
Suet. Aug. 17; id. Ner. 22:in serum usque patente cubiculo,
id. Oth. 11.—Pregn., too late (class.):b.ut magis exoptatae Kalendae Januariae quam serae esse videantur,
Cic. Phil. 5, 1:neque rectae voluntati serum est tempus ullum, etc.,
Quint. 12, 1, 31:tempus cavendi,
Sen. Thyest. 487: bellum, Sall. Fragm. ap. Philarg. Verg. G. 4, 144:Antiates serum auxilium post proelium venerant,
Liv. 3, 5 fin.; 31, 24:auxilia,
Val. Fl. 3, 562:improbum consilium serum, ut debuit, fuit: et jam profectus Virginius erat, etc.,
Liv. 3, 46 fin.:redit Alcidae jam sera cupido,
Val. Fl. 4, 247:seras conditiones pacis tentare,
Suet. Aug. 17:cum tandem ex somno surrexissent, in quod serum erat, aliquot horas remis in naves collocandis absumpserunt,
which was too late, Liv. 33, 48, 8:hoc serum est,
Mart. 8, 44, 1; and with a subj.-clause:dum deliberamus, quando incipiendum sit, incipere jam serum est,
Quint. 12, 6, 3; so,serum est, advocare iis rebus affectum, etc.,
id. 4, 2, 115.—Poet. for the adverb (cf. supra, I. b. a):1. 2. 3.tum decuit metuisse tuis: nunc sera querelis Haud justis assurgis,
too late, Verg. A. 10, 94:ad possessa venis praeceptaque gaudia serus,
Ov. H. 17, 107:Herculeas jam serus opes spretique vocabis Arma viri,
Val. Fl. 3, 713:serā ope vincere fata Nititur,
Ov. M. 2, 617:auxilia ciere,
Val. Fl. 3, 562.—Hence, adv., in three forms.sērō̆.A.(Acc. to I.) Late.a.Late, at a late hour of the day or night (rare but class.):b.eo die Lentulus venit sero,
Cic. Att. 7, 21, 1 (cf. infra, B.):domum sero redire,
id. Fam. 7, 22.—Late, at a late period of time, in gen. (freq. and class.):B.res rustica sic est: si unam rem sero feceris omnia opera sero facies,
Cato, R. R. 5, 7; Cic. Brut. 10, 39; Quint. 6, 3, 103:doctores artis sero repertos,
id. 2, 17, 7; 2, 5, 3.— Comp.:modo surgis Eoo Temperius caelo, modo serius incidis undis,
Ov. M. 4, 198; Liv. 31, 11, 10:serius, quam ratio postulat,
Quint. 2, 1, 1:scripsi ad Pompeium serius quam oportuit,
Cic. Fam. 14, 10; 15, 1, 4; id. Sest. 31, 67; Liv. 37, 45, 18; 42, 28, 1:itaque serius aliquanto notatus et cognitus (numerus),
Cic. Or. 56, 186:serius egressus vestigia vidit in alto Pulvere,
Ov. M. 4, 105:ipse salutabo decimā vel serius horā,
Mart. 1, 109, 9: omnium Versatur urna serius ocius Sors exitura, later or earlier (or, as we say, inverting the order, sooner or later), Hor. C. 2, 3, 26; so,serius aut citius sedem properamus ad unam,
Ov. M. 10, 33:serius ei triumphandi causa fuit, ne, etc.,
Liv. 39, 6, 4; 38, 27, 4:in acutis morbis serius aeger alendus est,
Cels. 3, 2.— Sup.:ut quam serissime ejus profectio cognosceretur,
Caes. B. C. 3, 75 (Scaliger ex conj.); so,legi pira Tarentina,
Plin. 15, 17, 18, § 61 (al. serissima).—(Acc to II.) Too late (freq. and class.):abi stultus, sero post tempus venis,
Plaut. Capt. 4, 2, 90:idem, quando illaec occasio periit, post sero cupit,
id. Aul. 2, 2, 71; id. Am. 2, 2, 34; id. Men. 5, 6, 31; id. Pers. 5, 1, 16 (Opp. temperi); id. Trin. 2, 4, 14; 2, 4, 167; 4, 2, 147; Ter. Heaut. 2, 3, 103; id. Ad. 2, 4, 8. (Scipio) factus est consul bis:primum ante tempus: iterum sibi suo tempore, rei publicae paene sero,
Cic. Lael. 3, 11; id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9:sero resistimus ei, quem per annos decem aluimus contra nos,
id. Att. 7, 5, 5; id. Verr. 2, 5, 63, § 164 et saep.:ne nimis sero ad extrema veniamus,
far too late, id. Phil. 2, 19, 47; Liv. 21, 3, 5.—Hence, in a double sense, alluding to the signif. A. a.:cum interrogaret (accusator), quo tempore Clodius occisus esset? respondit (Milo), Sero,
Quint. 6, 3, 49.—Prov.: sero sapiunt Phryges, are wise too late, are troubled with after-wit; v. sapio.— Comp., in the same sense:possumus audire aliquid, an serius venimus?
Cic. Rep. 1, 13, 20:ad quae (mysteria) biduo serius veneram,
id. de Or. 3, 20, 75:doleo me in vitam paulo serius tamquam in viam ingressum,
id. Brut. 96, 330: erit verendum mihi, ne non hoc potius omnes boni serius a me, quam quisquam crudelius factum esse dicat, id. Cat. 1, 2, 5:serius a terrā provectae naves,
Caes. B. C. 3, 8; Suet. Tib. 52.
См. также в других словарях:
temperi — Quizá de temperie , del latín temperies , estado atmosférico. (nom. m.) Ambiente atmosférico natural y, por lo tanto, expuesto a inclemencias. • Al temperi. (loc.) A cielo descubierto. A la intemperie. Al raso. Sin resguardo … Diccionario Jaén-Español
temperi — tem|pe|ri Mot Pla Nom masculí … Diccionari Català-Català
B&B Da Temperì — (Acquasanta Terme,Италия) Категория отеля: Адрес: Località Quintodecimo 2, 63095 Acq … Каталог отелей
tempera — tȅmpera ž DEFINICIJA lik. 1. boja u prahu razrijeđena otopinom ljepila uz dodatak vezivnih sredstava (žutanjak, bjelanjak, ocat, sintetička veziva i sl.) te dodatno razrijeđena vodom (tako pripremljenu voda više ne rastvara) 2. meton. a. slika… … Hrvatski jezični portal
Giotto di Bondone — (izg. đòto di bondȏne) (o.1266 1337) DEFINICIJA najznačajniji talijanski slikar 14. stoljeća, učenik Cimabuea; prekinuo sa srednjovjekovnim stilom (tvrda modelacija, zlatni fond), radio u temperi fresco cikluse … Hrvatski jezični portal
témpera — tudi têmpera e ž (ẹ̑; ȇ) um. 1. barva, pri kateri se za vezivo uporablja emulzija: slikati s temperami; debel namaz tempere / plakatna tempera vodena barva za plakate 2. slikarska tehnika, pri kateri se slika s temi barvami: slikati v temperi… … Slovar slovenskega knjižnega jezika
Wetter — 1. Alle bösen Wetter klaren auff gegen den Abend. – Petri, II, 4. 2. Auf gut Wetter vertrau, beginnt der Tag nebelgrau. 3. Auf heiss (schwül) Wetter folgt gern der Donner. – Petri, II, 25. 4. Auf trübe Wetter folgt heiterer Himmel. – Chaos, 179.… … Deutsches Sprichwörter-Lexikon