Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

diligenter

  • 41 adversarius

    adversārĭus, a, um, adj. [adversus].
    I.
    Turned toward one or lying before one's eyes; hence, adversārĭa, ōrum (sc. scripta), in mercantile language, a book at hand in which all matters are entered temporarily as they occur, a waste-book, day-book, journal, memoranda, etc.:

    Quid est quod neglegenter scribamus adversaria? quid est. quod diligenter conficiamus tabulas? Qua de causa? Quia haec sunt menstrua, illae sunt aeternae: haec delentur statim, illae servantur sancte, etc.,

    Cic. Rosc. Com. 2, 5 and 7.
    II.
    Standing opposite or opposed to one, as an antagonist, in any kind of contest, in which the contending parties may be the best friends, e. g. in elections, auctions, discussions, etc. (cf. Doed. Syn. 4, 395;

    in gen., only of persons, while contrarius is used of things,

    Front. Differ. 2198 P.).
    A.
    Adj.:

    tribunus seditiosis adversarius,

    Cic. Clu. 34, [p. 49] 94:

    vis juri adversaria,

    id. Caecin. 2:

    opinio oratori,

    id. de Or. 2, 37:

    duces,

    id. Phil. 3, 8:

    populus, adversarius, invidus etiam potentiae,

    in hostile opposition to those in power, Nep. Timoth. 3:

    factio,

    id. Phoc. 3:

    frater,

    Hor. Ep. 1, 18, 63 al. —
    B.
    Subst.: adversārĭus, i, m., an antagonist, opponent, adversary, an enemy, rival (the most usual class. signif. of the word):

    valentiorem nactus adversarium,

    Plaut. Capt. prol. 64: injuria adversariūm, Ter. Hec. prol. alt. 14; cf. id. Ad. prol. 2:

    tribuni plebis illius adversarii, defensores mei,

    Cic. Mil. 15; so id. Quint. 2; id. Vatin. 1; id. Har. Resp. 16, 24; Nep. Dion. 7; Hor. S. 1, 9, 75.—Of wrestlers and other athletæ:

    pugiles etiam cum feriunt adversarium... ingemiscunt,

    Cic. Tusc. 2, 23, 56; also,

    in auctions, of opposing bidders: res major est quam facultates nostrae praesertim adversario et cupido et locuplete,

    Cic. Att. 12, 43; cf. id. ib. 13, 31.—In Cic. also in the fem.: adversārĭa, ae:

    est tibi gravis adversaria constituta et parata, incredibilis quaedam exspectatio,

    id. Fam. 2, 4, 2; and in the neutr. plur.: adversārĭa, ōrum, the arguments, assertions of the antagonist, Cic. Or. 35, 122.
    The histt.
    more freq. than Cic. and Hor. use adversarius like hostis for an enemy in war:

    adversarios in fuga esse,

    Nep. Them. 4:

    multitudo adversariorum,

    id. Dat. 6:

    montem occupat, ne forte cedentibus adversariis receptui foret,

    Sall. J. 50; Suet. Caes. 30, 36, 68; id. Dom. 1; Curt. 3, 11; Vulg. Deut. 20, 4; Aur. Vict. Vir. Illustr. 75, 8; 69, 2; cf. advosem in Fest. p. 25 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > adversarius

  • 42 animadverto

    ănĭmadverto (archaic - vorto), ti, sum, 3, v. a. [contr. from animum adverto, which orthography is very freq. in the anteclass. period; cf. adverto, II. B.] (scarcely found in any poet beside Ter. and Verg.), to direct the mind or attention to a thing, to attend to, give heed to, to take heed, consider, regard, observe.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    alios tuam rem credidisti magis quam tete animum advorsuros,

    Ter. Phorm. 3, 1, 3:

    atque haec in bello plura et majora videntur timentibus, eadem non tam animadvertuntur in pace,

    Cic. Div. 2, 27:

    sed animadvertendum est diligenter, quae natura rerum sit,

    id. Off. 2, 20, 69:

    dignitas tua facit, ut animadvertatur quicquid facias,

    id. Fam. 11, 27, 7; Nep. Epam. 6, 2.—With ut, to think of:

    illud me non animadvertisse moleste ferrem, ut ascriberem, etc.,

    Cic. Fam. 5, 20, 5 (cf.:

    animos advertere, ne,

    Liv. 4, 45).—
    B.
    Esp., as t. t.
    1.
    Of the lictor, whose duty it was to give attention, to see, that the consul, when he appeared, should receive due homage (cf. Sen. Ep. 64; Schwarz ad Plin. Pan. 23, and Smith, Dict. Antiq., s. v. lictor):

    consul animadvertere proximum lictorem jussit,

    Liv. 24, 44 fin.
    2.
    Of the people, to whom the lictor gave orders to pay attention, to pay regard to:

    consule theatrum introeunte, cum lictor animadverti ex more jussisset,

    Suet. Caes. 80 Ruhnk.—
    II.
    Transf., as a consequence of attention.
    A.
    To remark, notice, observe, perceive, see (in a more general sense than above; the most usu. signif. of this word).
    a.
    With acc.:

    Ecquid attendis? ecquid animadvertis horum silentium?

    Cic. Cat. 1, 8, 20: utcumque animadversa aut existimata erunt, Liv. praef. med.:

    his animadversis,

    Verg. G. 2, 259; 3, 123 et saep.:

    Equidem etiam illud animadverto, etc.,

    Cic. Off. 1, 12, 37 Beier.:

    nutrix animadvertit puerum dormientem circumplicatum serpentis amplexu,

    id. Div. 1, 36, 79.—
    b.
    With acc. and inf.:

    postquam id vos velle animum advorteram,

    Ter. Phorm. 5, 8, 16:

    qui non animadverterit innocentes illos natos, etc.,

    Nep. Epam. 6, 3:

    turrim conlucere animadvertit,

    Tac. H. 3, 38.—
    c.
    With ind. quest.: quod quale sit, etiam in bestiis quibusdam animadverti potest, Cic.Am. 8, 27.—
    B.
    In a pregn. sense, to discern something, or, in gen., to apprehend, understand, comprehend, know (less freq. than the synn. cognoscere, intellegere, etc.):

    boni seminis sues animadvertuntur a facie et progenie,

    Varr. R. R. 2, 4, 4:

    nonne animadvertis, quam multi effugerint?

    Cic. N. D. 3, 37, 89:

    ut adsint, cognoscant, animadvertant, quid de religione... existimandum sit,

    id. ib. 1, 6, 14:

    animadverti enim et didici ex tuis litteris te, etc.,

    id. Fam. 3, 5.—
    C.
    To notice a wrong, to censure, blame, chastise, punish (cf. the Engl. phrase to attend to one, for to punish):

    Ea primum ab illo animadvortenda injuriast,

    deserves to be punished, Ter. And. 1, 1, 129 (animadvortenda = castiganda, vindicanda, Don.):

    O facinus animadvortendum,

    O crime worthy of punishment, id. ib. 4, 4, 28:

    animadvertenda peccata,

    Cic. Rosc. Am. 40:

    res a magistratibus animadvertenda,

    id. Caecin. 12:

    neque animadvertere neque vincire nisi sacerdotibus permissum = morte multare,

    to punish with death, Tac. G. 7.—Esp. freq. in judicial proceedings as t. t., constr. with in aliquem: qui institueras [p. 122] animadvertere in eos, Cic. Verr. 2, 2, 23:

    imperiti, si in hunc animadvertissem, crudeliter et regie factum esse dicerent,

    id. Cat. 1, 12, 30:

    qui in alios animadvertisset indictā causā,

    id. Fam. 5, 2; so Sall. C. 51, 21; Liv. 1, 26:

    in Marcianum Icelum, ut in libertum, palam animadversum,

    Tac. H. 1, 46; 1, 68; 1, 85; 4, 49; Suet. Aug. 15; id. Tib. 61; id. Calig. 30; id. Galb. 20; Dig. 48, 19, 8 al.;

    hence, effect for cause, animadverti,

    to offend, be censurable, Cic. Or. 3, 12.

    Lewis & Short latin dictionary > animadverto

  • 43 animadvorto

    ănĭmadverto (archaic - vorto), ti, sum, 3, v. a. [contr. from animum adverto, which orthography is very freq. in the anteclass. period; cf. adverto, II. B.] (scarcely found in any poet beside Ter. and Verg.), to direct the mind or attention to a thing, to attend to, give heed to, to take heed, consider, regard, observe.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    alios tuam rem credidisti magis quam tete animum advorsuros,

    Ter. Phorm. 3, 1, 3:

    atque haec in bello plura et majora videntur timentibus, eadem non tam animadvertuntur in pace,

    Cic. Div. 2, 27:

    sed animadvertendum est diligenter, quae natura rerum sit,

    id. Off. 2, 20, 69:

    dignitas tua facit, ut animadvertatur quicquid facias,

    id. Fam. 11, 27, 7; Nep. Epam. 6, 2.—With ut, to think of:

    illud me non animadvertisse moleste ferrem, ut ascriberem, etc.,

    Cic. Fam. 5, 20, 5 (cf.:

    animos advertere, ne,

    Liv. 4, 45).—
    B.
    Esp., as t. t.
    1.
    Of the lictor, whose duty it was to give attention, to see, that the consul, when he appeared, should receive due homage (cf. Sen. Ep. 64; Schwarz ad Plin. Pan. 23, and Smith, Dict. Antiq., s. v. lictor):

    consul animadvertere proximum lictorem jussit,

    Liv. 24, 44 fin.
    2.
    Of the people, to whom the lictor gave orders to pay attention, to pay regard to:

    consule theatrum introeunte, cum lictor animadverti ex more jussisset,

    Suet. Caes. 80 Ruhnk.—
    II.
    Transf., as a consequence of attention.
    A.
    To remark, notice, observe, perceive, see (in a more general sense than above; the most usu. signif. of this word).
    a.
    With acc.:

    Ecquid attendis? ecquid animadvertis horum silentium?

    Cic. Cat. 1, 8, 20: utcumque animadversa aut existimata erunt, Liv. praef. med.:

    his animadversis,

    Verg. G. 2, 259; 3, 123 et saep.:

    Equidem etiam illud animadverto, etc.,

    Cic. Off. 1, 12, 37 Beier.:

    nutrix animadvertit puerum dormientem circumplicatum serpentis amplexu,

    id. Div. 1, 36, 79.—
    b.
    With acc. and inf.:

    postquam id vos velle animum advorteram,

    Ter. Phorm. 5, 8, 16:

    qui non animadverterit innocentes illos natos, etc.,

    Nep. Epam. 6, 3:

    turrim conlucere animadvertit,

    Tac. H. 3, 38.—
    c.
    With ind. quest.: quod quale sit, etiam in bestiis quibusdam animadverti potest, Cic.Am. 8, 27.—
    B.
    In a pregn. sense, to discern something, or, in gen., to apprehend, understand, comprehend, know (less freq. than the synn. cognoscere, intellegere, etc.):

    boni seminis sues animadvertuntur a facie et progenie,

    Varr. R. R. 2, 4, 4:

    nonne animadvertis, quam multi effugerint?

    Cic. N. D. 3, 37, 89:

    ut adsint, cognoscant, animadvertant, quid de religione... existimandum sit,

    id. ib. 1, 6, 14:

    animadverti enim et didici ex tuis litteris te, etc.,

    id. Fam. 3, 5.—
    C.
    To notice a wrong, to censure, blame, chastise, punish (cf. the Engl. phrase to attend to one, for to punish):

    Ea primum ab illo animadvortenda injuriast,

    deserves to be punished, Ter. And. 1, 1, 129 (animadvortenda = castiganda, vindicanda, Don.):

    O facinus animadvortendum,

    O crime worthy of punishment, id. ib. 4, 4, 28:

    animadvertenda peccata,

    Cic. Rosc. Am. 40:

    res a magistratibus animadvertenda,

    id. Caecin. 12:

    neque animadvertere neque vincire nisi sacerdotibus permissum = morte multare,

    to punish with death, Tac. G. 7.—Esp. freq. in judicial proceedings as t. t., constr. with in aliquem: qui institueras [p. 122] animadvertere in eos, Cic. Verr. 2, 2, 23:

    imperiti, si in hunc animadvertissem, crudeliter et regie factum esse dicerent,

    id. Cat. 1, 12, 30:

    qui in alios animadvertisset indictā causā,

    id. Fam. 5, 2; so Sall. C. 51, 21; Liv. 1, 26:

    in Marcianum Icelum, ut in libertum, palam animadversum,

    Tac. H. 1, 46; 1, 68; 1, 85; 4, 49; Suet. Aug. 15; id. Tib. 61; id. Calig. 30; id. Galb. 20; Dig. 48, 19, 8 al.;

    hence, effect for cause, animadverti,

    to offend, be censurable, Cic. Or. 3, 12.

    Lewis & Short latin dictionary > animadvorto

  • 44 ars

    ars, artis, f. [v. arma], skill in joining something, combining, working it, etc., with the advancement of Roman culture, carried entirely beyond the sphere of the common pursuits of life, into that of artistic and scientific action, just as, on the other hand, in mental cultivation, skill is applied to morals, designating character, manner of thinking, so far as it is made known by external actions (syn.: doctrina, sollertia, calliditas, prudentia, virtus, industria, ratio, via, dolus).
    I. A.
    Lit.:

    Zeno censet artis proprium esse creare et gignere,

    Cic. N. D. 2, 22, 57:

    quarum (artium) omne opus est in faciendo atque agendo,

    id. Ac. 2, 7, 22; id. Off. 2, 3, 12 sq.—
    B.
    Transf.
    1.
    With the idea extended, any physical or mental activity, so far as it is practically exhibited; a profession, art ( music, poetry, medicine, etc.); acc. to Roman notions, the arts were either liberales or ingenuae artes, arts of freemen, the liberal arts; or artes illiberales or sordidae, the arts, employments, of slaves or the lower classes.
    a.
    In gen.:

    Eleus Hippias gloriatus est nihil esse ullā in arte rerum omnium, quod ipse nesciret: nec solum has artes, quibus liberales doctrinae atque ingenuae continerentur, geometriam, musicam, litterarum cognitionem et poëtarum, atque illa, quae de naturis rerum, quae de hominum moribus, quae de rebus publicis dicerentur, sed anulum, quem haberet, pallium, quo amictus, soccos, quibus indutus esset, se suā manu confecisse,

    Cic. de Or. 3, 32, 127:

    Jam de artificiis et quaestibus, qui liberales habendi, qui sordidi sint, haec fere accepimus. Primum improbantur ii quaestus, qui in odia hominum incurrunt, ut portitorum, ut feneratorum. Illiberales autem et sordidi quaestus mercenariorum omniumque, quorum operae, non artes emuntur: est enim in illis ipsa merces auctoramentum servitutis... Opificesque omnes in sordidā arte versantur... Quibus autem artibus aut prudentia major inest aut non mediocris utilitas quaeritur, ut medicina, ut architectura, ut doctrina rerum honestarum, hae sunt iis, quorum ordini conveniunt, honestae,

    Cic. Off. 1, 42, 150 sq.; cf. id. Fam. 4, 3:

    artes elegantes,

    id. Fin. 3, 2, 4:

    laudatae,

    id. de Or. 1, 3, 9:

    bonae,

    Ov. Tr. 3, 7, 32:

    optimae,

    Cic. Fin. 2, 34, 111:

    magnae,

    id. Or. 1, 4:

    maximae,

    id. de Or. 1, 2, 6:

    gravissimae,

    id. Fin. 2, 34, 112:

    leviores artes,

    id. Brut. 1, 3:

    mediocres,

    id. de Or. 1, 2, 6:

    omnis artifex omnis artis,

    Vulg. Apoc. 18, 22:

    artifices omnium artium,

    ib. 1 Par. 22, 15.—
    b.
    Esp., of a single art, and,
    (α).
    With an adj. designating it:

    ars gymnastica,

    gymnastics, Plaut. Most. 1, 2, 73:

    ars duellica,

    the art of war, id. Ep. 3, 4, 14:

    ars imperatoria,

    generalship, Quint. 2, 17, 34:

    (artes) militares et imperatoriae,

    Liv. 25, 9, 12:

    artes civiles,

    politics, Tac. Agr. 29:

    artes urbanae,

    i. e. jurisprudence and eloquence, Liv. 9, 42:

    ars grammatica,

    grammar, Plin. 7, 39, 40, § 128:

    rhetorica,

    Quint. 2, 17, 4:

    musica,

    poetry, Ter. Hec. prol. 23:

    musica,

    music, Plin. 2, 25, 23, § 93:

    medicae artes,

    the healing art, medicine, Ov. H. 5, 145; so,

    ars Apollinea,

    id. Tr. 3, 3, 10:

    magica,

    Verg. A. 4, 493, and Vulg. Sap. 17, 7; so,

    maleficis artibus inserviebat,

    he used witchcraft, ib. 2 Par. 33, 6 al.—
    (β).
    With a gen. designating it:

    ars disserendi,

    dialectics, Cic. de Or. 2, 38, 157:

    ars dicendi,

    the art of speaking, id. ib. 1, 23, 107, and Quint. 2, 17, 17; so,

    ars eloquentiae,

    id. 2, 11, 4:

    ars medendi,

    Ov. A. A. 2, 735:

    ars medentium,

    Stat. S. 5, 1, 158:

    medicorum ars,

    Vulg. 1 Par. 16, 12:

    pigmentariorum ars,

    the art of unguents, ib. 2 Par. 16, 4:

    ars armorum,

    the art of war, Quint. 2, 17, 33:

    ars pugnae,

    Vulg. Judith, 5, 27; so in plur.:

    belli artes,

    Liv. 25, 40, 5:

    ars gubernandi,

    navigation, Cic. Div. 1, 14, 24; Quint. 2, 17, 33; so,

    ars gubernatoris,

    Cic. Fin. 1, 13, 42.—Sometimes the kind of art may be distinguished by the connection, so that ars is used absol. of a particular art:

    instruere Atriden num potes arte meā? i. e. arte sagittandi,

    Ov. H. 16, 364:

    tunc ego sim Inachio notior arte Lino, i. e. arte canendi,

    Prop. 3, 4, 8:

    fert ingens a puppe Notus: nunc arte (sc. navigandi) relictā Ingemit,

    Stat. Th. 3, 29; so Luc. 7, 126; Sil. 4, 715:

    imus ad insignes Urbis ab arte (sc. rhetoricā) viros,

    Ov. Tr. 4, 10, 16:

    ejusdem erat artis, i. e. artis scaenofactoriae,

    Vulg. Act. 18, 3.—
    2.
    Science, knowledge:

    quis ignorat, ii, qui mathematici vocantur, quantā in obscuritate rerum et quam reconditā in arte et multiplici subtilique versentur,

    Cic. de Or. 1, 3, 10:

    nam si ars ita definitur, ex rebus penitus perspectis planeque cognitis atque ab opinionis arbitrio sejunctis, scientiāque comprehensis, non mihi videtur ars oratoris esse ulla,

    id. ib. 1, 23, 108: nihil est quod ad artem redigi possit, nisi ille prius, qui illa tenet. quorum artem instituere vult, habeat illam scientiam (sc. dialecticam), ut ex iis rebus, quarum ars nondum sit, artem efficere possit, id. ib. 1, 41, 186:

    ars juris civilis,

    id. ib. 1, 42, 190:

    (Antiochus) negabat ullam esse artem, quae ipsa a se proficisceretur. Etenim semper illud extra est, quod arte comprehenditur... Est enim perspicuum nullam artem ipsam in se versari, sed esse aliud artem ipsam, aliud, quod propositum sit arti,

    id. Fin. 5, 6, 16; id. ad Q. Fr. 1, 1, 9; id. Cael. 30, 72; id. Or. 1, 4:

    vir bonus optimisque artibus eruditus,

    Nep. Att. 12, 4: ingenium docile, come, ap-tum ad artes optimas, id. Dion, 1, 2 al.—
    C. 1.
    The theory of any art or science: ars est praeceptio, quae dat certam viam rationemque faciendi aliquid, Auct. ad Her. 1, 1;

    Asper, p. 1725 P.: non omnia, quaecumque loquimur, mihi videntur ad artem et ad praecepta esse revocanda,

    not every thing is to be traced back to theory and rules, Cic. de Or. 2, 11, 44: res mihi videtur esse facultate ( in practice) praeclara, arte ( in theory) mediocris;

    ars enim earum rerum est, quae sciuntur: oratoris autem omnis actio opinionibus, non scientiā continetur,

    id. ib. 2, 7, 30; id. Ac. 2, 7, 22.—In later Lat. ars is used,
    a.
    Absol. for grammatical analysis, grammar:

    curru non, ut quidam putant, pro currui posuit, nec est apocope: sed ratio artis antiquae, etc.,

    Serv. ad Verg. A. 1, 156; 1, 95: et hoc est artis, ut (vulgus) masculino utamur, quia omnia Latina nomina in us exeuntia, si neutra fuerint, tertiae sunt declinationis, etc., id. ad eund. ib. 1, 149: secundum artem dicamus honor, arbor, lepor: plerumque poëtae r in s mutant, id. ad eund. ib. 1, 153 al.—Hence also,
    b.
    As a title of books in which such theories are discussed, for rhetorical and, at a later period, for grammatical treatises.
    (α).
    Rhetorical:

    quam multa non solum praecepta in artibus, sed etiam exempla in orationibus bene dicendi reliquerunt!

    Cic. Fin. 4, 3, 5:

    ipsae rhetorum artes, quae sunt totae forenses atque populares,

    id. ib. 3, 1, 4: neque eo dico, quod ejus (Hermagorae) ars mihi mendosissime scripta videatur; nam satis in eā videtur ex antiquis artibus ( from the ancient works on rhetoric) ingeniose et diligenter electas res collocāsse, id. Inv. 1, 6 fin.:

    illi verbis et artibus aluerunt naturae principia, hi autem institutis et legibus,

    id. Rep. 3, 4, 7:

    artem scindens Theodori,

    Juv. 7, 177.—
    (β).
    Grammar:

    in artibus legimus superlativum gradum non nisi genitivo plurali jungi,

    Serv. ad Verg. A. 1, 96: ut in artibus lectum est, id. ad eund. ib. 1, 535.—So Ars, as the title of the later Lat. grammars: Donati Ars Grammatica, Cledonii Ars, Marii Victorini Ars, etc.; v. the grammarians in Gothofred., Putsch., Lindem., Keil.—
    2.
    The knowledge, art, skill, workmanship, employed in effecting or working upon an object (Fr. adresse):

    majore quādam opus est vel arte vel diligentiā,

    Cic. Ac. 2, 14 fin.:

    et tripodas septem pondere et arte pares,

    Ov. H. 3, 32: qui canit arte, canat;

    qui bibit arte, bibat,

    id. A. A. 2, 506:

    arte laboratae vestes,

    Verg. A. 1, 639:

    plausus tunc arte carebat,

    was void of art, was natural, unaffected, Ov. A. A. 1, 113.—
    3.
    (Concr.) The object artistically formed, a work of art:

    clipeum efferri jussit Didymaonis artis,

    Verg. A. 5, 359:

    divite me scilicet artium, Quas aut Parrhasius protulit aut Scopas,

    Hor. C. 4, 8, 5; id. Ep. 1, 6, 17.—
    4.
    Artes (personified), the Muses:

    artium chorus,

    Phaedr. 3, prol. 19.—
    II.
    Transf. from mind to morals, the moral character of a man, so far as it is made known by actions, conduct, manner of acting, habit, practice, whether good or bad:

    si in te aegrotant artes antiquae tuae,

    your former manner of life, conduct, Plaut. Trin. 1, 2, 35; cf. Hor. C. 4, 15, 12; Plaut. Trin. 2, 1, 6 Lind.:

    nempe tuā arte viginti minae Pro psaltriā periere,

    Ter. Ad. 4, 7, 24:

    quid est, Quod tibi mea ars efficere hoc possit amplius?

    my assiduity, id. And. 1, 1, 4:

    Hac arte (i. e. constantiā, perseverantiā) Pollux et vagus Hercules Enisus arces attigit igneas,

    Hor. C. 3, 3, 9:

    multae sunt artes (i. e. virtutes) eximiae, hujus administrae comitesque virtutis (sc. imperatoris),

    Cic. Imp. Pomp. 13; id. Fin. 2, 34, 115; id. Verr. 2, 4, 37 Zumpt:

    nam imperium facile his artibus retinetur, quibus initio partum est,

    Sall. C. 2, 4 Kritz; so id. ib. 5, 7:

    cultusque artesque virorum,

    Ov. M. 7, 58:

    mores quoque confer et artes,

    id. R. Am. 713: praeclari facinoris aut artis [p. 167] bonae famam quaerere, Sall. C. 2, 9; so id. ib. 10, 4:

    animus insolens malarum artium,

    id. ib. 3, 4; so Tac. A. 14, 57.—Hence also, absol. in mal. part. as in Gr. technê for cunning, artifice, fraud, stratagem:

    haec arte tractabat virum,

    Ter. Heaut. 2, 3, 125 (cf. Ov. H. 17, 142):

    capti eādem arte sunt, quā ceperant Fabios,

    Liv. 2, 51; 3, 35:

    at Cytherea novas artes, nova pectore versat Consilia,

    Verg. A. 1, 657; so id. ib. 7, 477:

    ille dolis instructus et arte Pelasgā,

    id. ib. 2, 152:

    talibus insidiis perjurique arte Sinonis Credita res, etc.,

    id. ib. 2, 195:

    fraudes innectere ponto Antiquā parat arte,

    Luc. 4, 449:

    tantum illi vel ingenii vel artis vel fortunae superfuit,

    Suet. Tit. 1:

    fugam arte simulantes,

    Vulg. Jud. 20, 32: regem summis artibus pellexit, pasêi mêchanêi, Suet. Vit. 2.

    Lewis & Short latin dictionary > ars

  • 45 assequor

    as-sĕquor ( ads-, Fleck., B. and K., Halm), sĕcūtus (or sĕquutus; v. sequor), 3, v. dep., to follow one in order to come up to him, to pursue.
    I.
    A.. In gen. (only ante-class. in the two foll. exs.): ne sequere, adsequere, Plaut. Fragm. ap. Varr. L. L. 6, § 73 Müll.:

    Adsequere, retine,

    Ter. Phorm. 5, 8, 89.—Far more freq.,
    B.
    Esp., to reach one by pursuing him:

    sequendo pervenire ad aliquem: nec quicquam sequi, quod adsequi non queas,

    Cic. Off. 1, 31, 110.—Hence, to overtake, come up with a person or thing (with the idea of active exertion; while consequi designates merely a coming up with, a meeting with a desired object, the attainment of a wish; cf. Doed. Syn. III. p. 147 sq. According to gen. usage, adsequor is found only in prose;

    but consequor is freq. found in the poets): si es Romae jam me adsequi non potes, sin es in viā, cum eris me adsecutus, coram agemus,

    Cic. Att. 3, 5; [p. 178] poët. ap. Cic. Tusc. 1, 39, 94:

    Pisonem nuntius adsequitur,

    Tac. A. 2, 75.—In the histt. also absol.:

    ut si viā rectā vestigia sequentes īssent, haud dubie adsecuturi fuerint,

    Liv. 28, 16:

    in Bruttios raptim, ne Gracchus adsequeretur, concessit,

    id. 24, 20:

    nondum adsecutā parte suorum,

    arrived, id. 33, 8; Tac. H. 3, 60.—
    II.
    Trop.
    A.
    To gain, obtain, procure:

    eosdem honorum gradus adsecuti,

    Cic. Planc. 25, 60:

    immortalitatem,

    id. ib. 37, 90:

    omnes magistratus sine repulsā,

    id. Pis. 1, 2; so Sall. J. 4, 4:

    regnum,

    Curt. 4, 6 al.:

    nihil quicquam egregium,

    Cic. de Or. 1, 30, 134; id. Verr. 2, 1, 57:

    quā in re nihil aliud adsequeris, nisi ut, etc.,

    id. Rosc. Am. 34, 96:

    adsecutas virtute, ne, etc.,

    Just. 2, 4.—
    B.
    To attain to one in any quality, i. e. to come up to, to equal, match; more freq. in regard to the quality itself, to attain to:

    Sisenna Clitarchum velle imitari videtur: quem si adsequi posset, aliquantum ab optimo tamen abesset,

    Cic. Leg. 1, 2 fin.:

    benevolentiam tuam erga me imitabor, merita non adsequar,

    id. Fam. 6, 4 fin.; so id. ib. 1, 4 fin.:

    qui illorum prudentiam, non dicam adsequi, sed quanta fuerit perspicere possint,

    id. Har. Resp. 9, 18:

    ingenium alicujus aliquā ex parte,

    Plin. Ep. 4, 8, 5: ut longitudo aut plenitudo harum multitudinem alterius adsequatur et exaequet, Auct. ad Her. 4, 20.—
    III.
    Transf. to mental objects, to attain to by an effort of the under standing, to comprehend, understand:

    ut essent, qui cogitationem adsequi possent et voluntatem interpretari,

    Cic. Inv. 2, 47, 139:

    quibus (ratione et intellegentiā) utimur ad eam rem, ut apertis obscura adsequamur,

    id. N. D. 3, 15, 38:

    ut scribas ad me, quid ipse conjecturā adsequare,

    id. Att. 7, 13 A fin.:

    Quis tot ludibria fortunae... aut animo adsequi queat aut oratione complecti?

    Curt. 4, 16, 10; Sex. Caecil. ap. Gell. 20, 1, 5:

    quid istuc sit, videor ferme adsequi,

    Gell. 3, 1, 3:

    visum est et mihi adsecuto omnia a principio diligenter ex ordine tibi scribere,

    Vulg. Luc. 1, 3:

    adsecutus es meam doctrinam,

    ib. 2 Tim. 3, 10; ib. 1 Tim. 4, 6.
    Pass. acc. to Prisc. p. 791 P., but without an example; in Cic. Verr. 2, 2, 73 fin., instead of the earlier reading, it is better to read, ut haec diligentia nihil eorum investigare, nihil adsequi potuerit; cf. Zumpt ad h. l., and Gronov. Observ. 1, 12, 107; so also B. and K.

    Lewis & Short latin dictionary > assequor

  • 46 atqui

    at-qui (in MSS. sometimes adqui, e. g. Cic. Rep. 3, 5, 8 Mai, and often confounded with atque), conj. (the form atquin is incorrect and post-class.; for Plaut. Rud. 3, 4, 55, should be read at quin separately, Fleck.; cf. Caper Orth. p. 2441) [qui, abl. of indef. quis, used adverbially; so pr. but anyhow; cf.: alioqui, ceteroqui].
    I.
    In gen., serving to connect-an adversative clause or assertion, but anyhow, but any way or wise, yet, notwithstanding, however, rather, but now, but nevertheless, and yet, alla dê, alla dêpou, alla mên (a purely adversative particle, a more emphatic at, while atque is regularly copulative; v. atque; syn.: at, sed, verum, autem; comparatively rare in all periods, it being scarcely more than an emphasized form of at): Th. Quid aïs, venefica? Py. Atqui certo comperi, Ter. Eun. 5, 1, 9: Sy. Gratiam habeo. De. Atqui, Syre, Hoc verumst et re ipsā experiere propediem, id. Ad. 5, 5, 7: Cl. Satis scite promittit tibi. Sy. Atqui tu hanc jocari credis? but yet do you believe that she is jesting? id. Heaut. 4, 4, 7:

    cum omnia vi et armis egeris, accuses eum, qui se praesidio munierit, non ut te oppugnaret, sed ut vitam suam posset defendere? Atqui ne ex eo quidem tempore id egit Sestius, ut, etc.,

    and yet, Cic. Sest. 37, 79: tum, ut me Cotta vidit, peropportune, inquit, venis... atqui mihi quoque videor, inquam, venisse, ut dicis, opportune, rather I seem to myself, etc., alla mên kai emoi dokô, id. N. D. 1, 7, 16: vitas hinnuleo me similis Chloe... atqui non ego te tigris ut aspera Gaetulusve leo, frangere persequor, but yet, alla toi, Hor. C. 1, 23, 1-10: Jam vero videtis nihil esse tam morti simile quam somnum;

    atqui dormientium animi maxime declarant divinitatem suam,

    but yet, Cic. Sen. 22, 81:

    tum dixisse (Lysandrum), mirari se non modo diligentiam, sed etiam sollertiam ejus, a quo essent illa dimensa atque descripta: et ei Cyrum respondisse: Atqui (sc. ne putes alium id fecisse) ego omnia ista sum dimensus,

    id. ib. 17, 59.—
    II.
    Esp.
    A.
    In adding a thought confirmatory of a preceding one, but not antithetical (v. at init.), but indeed, but certainly, by all means: Do. Salvos sis, adulescens Sa. Siquidem hanc vendidero pretio suo. To. Atqui aut hoc emptore vendes pulcre aut alio non potest, Plaut. Pers. 4, 4, 31: Et Philus: praeclaram vero causam ad me defertis, cum me improbitatis patrocinium suscipere vultis. Atqui id tibi, inquit Laelius, verendum est, but certainly (ironically), Cic. Rep. 3, 5, 8; id. Leg. 1, 1, 4.—Sometimes with pol or sic:

    atqui pol hodie non feres, ni genua confricantur,

    Plaut. As. 3, 3, 80: Py. Scis eam civem hinc esse? Pa. Nescio. Py. Atqui sic inventast, Ter. Eun. 5, 4, 30: hunc ego non diligam? non admirer? non omni ratione defendendum putem? Atqui sic a summis hominibus eruditissimis accepimus, etc., yet so we have certainly heard, etc., Cic. Arch. 8, 18.—
    B.
    So also atqui si, adversative, but if, or continuative, if now, if indeed (cf.:

    quod si): sine veniat. Atqui si illam digito attigerit, oculi illi ilico ecfodientur,

    if, however, he do but touch her, Ter. Eun. 4, 6, 1 (Fleck., Qui): quae et conscripta a multis sunt diligenter et sunt humiliora quam illa, quae a nobis exspectari puto. Att. Atqui si quaeris ego quid exspectem, etc., Cic. Leg. 1, 5, 15; id. Fin. 4, 23, 62:

    atqui, si ita placet, inquit Antonius, trademus etiam,

    well now, if, id. de Or. 2, 50, 204: atqui Si noles sanus, curres hydropicus, but now if you are unwilling, etc., Hor. Ep. 1, 2, 33:

    atqui si tempus est ullum jure hominis necandi, quae multa sunt, certe illud est,

    but if now there is any time, Cic. Mil. 4 init.
    C.
    To modify a preceding negation or negative interrogation, yet, still, instead of that, rather: Ni. Numquam auferes hinc aurum. Ch. Atqui jam dabis, but, Plaut. Bacch. 4, 7, 26: Non sum apud me. Se. Atqui opus est nunc quom maxime ut sis, Ter. Phorm. 1, 4, 27:

    O rem, inquis, difficilem et inexplicabilem. Atqui explicanda est,

    nevertheless, Cic. Att. 8, 3; id. Ac. 2, 36, 114:

    magnum narras, vix credibile. Atqui Sic habet,

    but in fact, so it is, Hor. S. 1, 9, 52; Curt. 6, 10, 5:

    modum statuarum haberi nullum placet? Atqui habeatur necesse est,

    Cic. Verr. 2, 2, 59; 2, 3, 86; id. Parad. 1, 1, 7; Flor. 4, 2, 53; Curt. 6, 10, 10.—
    D.
    To connect a minor proposition in a syllogism (both an affirmative and a negative, while atque only connects an affirm. proposition), but, but now, now:

    Ergo cum sol igneus sit, quia nullus ignis sine pastu aliquo possit permanere, necesse est aut ei similis sit igni, quem... aut ei, qui... atqui hic noster ignis etc.,

    Cic. N. D. 2, 15, 40 and 41:

    qui fortis est, idem est fidens... Qui autem est fidens, is profecto non extimescit... Atqui in quem cadit aegritudo, in eundem timor... Ita fit, ut fortitudini aegritudo repugnet,

    Cic. Tusc. 3, 7, 14:

    (mors) aut plane neglegenda est... aut etiam optanda, si, etc. Atqui tertium certe nihil inveniri potest. Quid igitur timeam si, etc.,

    id. Sen. 19, 66; id. Tusc. 5, 14, 40. (Vid. more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 513-524.)

    Lewis & Short latin dictionary > atqui

  • 47 attempto

    at-tento ( adtempto, K. and H.; at-tempto, Kayser, Rib., Halm, Queck), āvi, ātum, 1, v. a., lit., to strive after something, to attempt, essay, try, make trial of; to solicit; to assail, attack (class. in prose and poetry):

    digitis mollibus arcum attemptat,

    attempts to draw, Claud. Rapt. Pros. 3, 217:

    aliquem lacrimis,

    to attempt to move, Val. Fl. 4, 11:

    praeteriri omnino fuerit satius quam attemptatum deseri,

    begun, Cic. de Or. 3, 28, 110:

    attemptata defectio,

    the attempted revolt, Liv. 23, 15, 7 (Weissenb., temptata):

    omnium inimicos diligenter cognoscere, colloqui, attemptare,

    Cic. Verr. 2, 2, 54:

    Capuam propter plurimas belli opportunitates ab illā impiā et sceleratā manu attemptari suspicabamur,

    i. e. moved by persuasion to revolt, id. Sest. 4:

    ne compositae orationis insidiis sua fides attemptetur,

    id. Or. 61, 208:

    mecum facientia jura Si tamen adtemptas,

    i. e. attempt to shake, attack, Hor. Ep. 2, 2, 23:

    nec hoc testamentum ejus quisquam attemptavit,

    sought to annul, Val. Max. 7, 8, 3; so,

    sententiam judicis,

    Dig. 12, 6, 23: pudicitiam, to seek to defile or pollute, ib. 47, 10, 10:

    annonam,

    to make dearer, ib. 47, 11, 6.—Of a hostile attack:

    vi attemptantem repellere,

    Tac. A. 13, 25:

    jam curabo sentiat, Quos attentārit,

    Phaedr. 5, 2, 7:

    haud illum bello attemptare juvencis Sunt animi,

    Stat. Th. 4, 71.— Trop.: Quae aegritudo insolens mentem attemptat tuam? Pac. ap. Non. p. 322, 18 (Trag. Rel. p. 84 Rib.).

    Lewis & Short latin dictionary > attempto

  • 48 attendo

    attendo ( adt-, Dietsch), tendi, tentum, 3, v. a., orig., to stretch something (e. g. the bow) toward something; so only in Appul.: arcum, Met. 2, p. 122, 5.—Hence,
    I.
    In gen., to direct or turn toward, = advertere, admovere: aurem, Att. ap. Non. p. 238, 10; Trag. Rel. p. 173 Rib. (cf. infra, P. a.):

    attendere signa ad aliquid,

    i. e. to affix, Quint. 11, 2, 29 (Halm, aptare); so, manus caelo, to stretch or extend toward, App. Met. 11, p. 263, 5:

    caput eodem attentum,

    Hyg. Astr. 3, 20.—Far more freq.,
    II.
    Trop.
    A.
    Animum or animos attendere, or absol. attendere, also animo attendere, to direct the attention, apply the mind to something, to attend to, consider, mind, give heed to (cf.: advertere animum, and animadvertere; freq. and class.)
    1.
    With animum or animos: animum ad quaerendum quid siet, Pac. ap. Non. p. 238, 15:

    dictis animum, Lucil. ib.: animum coepi attendere,

    Ter. Phorm. 5, 6, 28:

    quo tempore aures judex erigeret animumque attenderet?

    Cic. Verr. 2, 1, 10:

    si, cum animum attenderis, turpitudinem videas, etc.,

    id. Off. 3, 8, 35:

    animum ad cavendum, Nep Alcib 5, 2: jubet peritos linguae attendere animum, pastorum sermo agresti an urbano propior esset,

    Liv. 10, 4: praeterea et nostris animos attendere dictis atque adhibere velis, Lucil. ap. Non. p. 238, 11:

    attendite animos ad ea, quae consequuntur,

    Cic. Agr. 2, 15.—With a rel.-clause as object:

    nunc quid velim, animum attendite,

    Ter. Phorm. prol. 24.—
    2.
    Absol.:

    postquam attendi Magis et vi coepi cogere, ut etc.,

    Ter. Hec. 2, 2, 25:

    rem gestam vobis dum breviter expono, quaeso, diligenter attendite,

    Cic. Mil. 9:

    audi, audi atque attende,

    id. Planc. 41, 98; so id. de Or. 3, 13, 50; Phaedr. 2, 5, 6; Juv. 6, 66; 11, 16 al.—With acc. of the thing or person to which the attention is directed:

    Glaucia solebat populum monere, ut, cum lex aliqua recitaretur, primum versum attenderet,

    Cic. Rab. Post. 6, 14:

    sed stuporem hominis attendite,

    mark the stupidity, id. Phil. 2, 12, 30; so id. de Or. 1, 35, 161; Sall. J. 88, 2; Plin. Ep 6, 8, 8; Luc. 8, 623 al.: me de invidiosis rebus dicentem attendite. Cic. Sull 11, 33; id. Verr. 2, 1, 10:

    Quā re attendo te studiose,

    id. Fin. 3, 12, 40:

    non attenderunt mandata,

    Vulg. 2 Esdr. 9, 34; ib. Job, 21, 5; ib. Isa. 28, 23.— Pass.:

    versūs aeque prima et media et extrema pars attenditur,

    Cic. de Or. 3, 50, 192. —With inf. or acc. and inf. as object: quid futurum est, si pol ego hanc discere artem attenderim? Pompon. ap. Non. p. 238, 17:

    non attendere superius illud eā re a se esse concessum,

    Cic. Ac. 2, 34, 111.—With a rel.clause or a subjunct. with a particle:

    cum attendo, quā prudentiā sit Hortensius,

    Cic. Quinct. 20, 63:

    Hermagoras nec, quid dicat, attendere nec... videatur,

    id. Inv. 1, 6, 8:

    forte lubuit adtendere, quae res maxume tanta negotia sustinuisset,

    Sall. C. 53, 2:

    Oro, parumper Attendas, quantum de legibus queratur etc.,

    Juv. 10, 251:

    attende, cur, etc.,

    Phaedr. 2, prol. 14:

    attendite ut sciatis prudentiam,

    Vulg. Prov. 4, 1:

    Attendite, ne justitiam vestram faciatis etc.,

    ib. Matt. 6, 1; ib. Eccli. 1, 38; 13, 10; 28, 30.— With de:

    cum de necessitate attendemus,

    Cic. Part. Or. 24, 84.—With dat. (post-Aug.):

    sermonibus malignis,

    Plin. Ep. 7, 26:

    cui magis quam Caesari attendant?

    id. Pan. 65, 2; Sil. 8, 591:

    attendit mandatis,

    Vulg. Eccli. 32, 28; ib. Prov. 7, 24:

    attendite vobis,

    take heed to yourselves, ib. Luc. 17, 3; ib. Act. 5, 35; ib. 1 Tim. 4, 16.—So in Suet. several times in the signif. to devote attention to, to study, = studere:

    eloquentiae plurimum attendit,

    Suet. Calig. 53:

    juri,

    id. Galb. 5:

    extispicio,

    id. Ner. 56.—With abl. with ab (after the Gr. prosechein apo tinos;

    eccl. Lat.): attende tibi a pestifero,

    beware of, Vulg. Eccli. 11, 35:

    attendite ab omni iniquo,

    ib. ib. 17, 11; ib. Matt. 7, 15; ib. Luc. 12, 1; 20, 46.—
    3.
    With animo (ante- and post-class. and rare):

    cum animo attendi ad quaerendum, Pac., Trag. Rel. p. 79 Rib.: nunc quid petam, aequo animo attendite,

    Ter. Hec. prol. 20:

    quid istud sit, animo attendatis,

    App. Flor. 9: ut magis magisque attendant animo, Vulg. Eccli. prol.; so,

    in verbis meis attende in corde tuo,

    ib. ib. 16, 25.—
    * B.
    To strive eagerly for something, long for: puer, ne attenderis Petere a me id quod nefas sit concedi tibi, Att. ap. Non. p. 238, 19 (Trag. Rel. p. 173 Rib.).—Hence, attentus, a, um, P. a.
    A.
    Directed to something, attentive, intent on:

    Ut animus in spe attentus fuit,

    Ter. And. 2, 1, 3:

    Quo magis attentas aurīs animumque reposco,

    Lucr. 6, 920:

    Verba per attentam non ibunt Caesaris aurem,

    Hor. S. 2, 1, 19:

    si attentos animos ad decoris conservationem tenebimus,

    Cic. Off. 1, 37, 131:

    cum respiceremus attenti ad gentem,

    Vulg. Thren. 4, 17:

    eaque dum animis attentis admirantes excipiunt,

    Cic. Or. 58, 197:

    acerrima atque attentissima cogitatio,

    a very acute and close manner of thinking, id. de Or. 3, 5, 17:

    et attentum monent Graeci a principio faciamus judicem et docilem,

    id. ib. 2, 79, 323; 2, 19, 80; id. Inv. 1, 16, 23; Auct. ad Her. 1, 4:

    Ut patris attenti, lenonis ut insidiosi,

    Hor. Ep. 2, 1, 172:

    judex circa jus attentior,

    Quint. 4, 5, 21.—
    B.
    Intent on, striving after something, careful, frugal, industrious:

    unum hoc vitium fert senectus hominibus: Attentiores sumus ad rem omnes quam sat est,

    Ter. Ad. 5, 3, 48:

    nimium ad rem in senectā attente sumus,

    id. ib. 5, 8, 31:

    tum enim cum rem habebas, quaesticulus te faciebat attentiorem,

    Cic. Fam. 9, 16, 7:

    paterfamilias et prudens et attentus,

    id. Quinct. 3:

    Durus, ait, Voltei, nimis attentusque videris Esse mihi,

    Hor. Ep. 1, 7, 91:

    asper et attentus quaesitis,

    id. S. 2, 6, 82:

    vita,

    Cic. Rosc. Am. 15, 44 Matth.:

    qui in re adventiciā et hereditariā tam diligens, tam attentus esset,

    id. Verr. 2, 2, 48:

    antiqui attenti continentiae,

    Val. Max. 2, 5, 5.— Comp.: hortor vos attentiori studio lectionem facere, * Vulg. Eccli. prol.—Hence, adv.: atten-tē, attentively, carefully, etc.:

    attente officia servorum fungi,

    Ter. Heaut. 1, 1, 14;

    audire,

    Cic. Phil. 2, 5; id. Clu. 3 fin.; id. de Or. 2, 35, 148; id. Brut. 54, 200:

    legere,

    id. Fam. 7, 19:

    parum attente dicere,

    Gell. 4, 15:

    custodire attente,

    Vulg. Jos. 22, 5.— Comp.:

    attentius audire,

    Cic. Clu. 23:

    acrius et attentius cogitare,

    id. Fin. 5, 2, 4:

    attentius agere aliquid,

    Sall. C. 52, 18:

    spectare,

    Hor. Ep. 2, 1, 197:

    invicem diligere,

    Vulg. 1 Pet 1, 22.— Sup.:

    attentissime audire,

    Cic. de Or. 1, 61, 259.

    Lewis & Short latin dictionary > attendo

  • 49 attento

    at-tento ( adtempto, K. and H.; at-tempto, Kayser, Rib., Halm, Queck), āvi, ātum, 1, v. a., lit., to strive after something, to attempt, essay, try, make trial of; to solicit; to assail, attack (class. in prose and poetry):

    digitis mollibus arcum attemptat,

    attempts to draw, Claud. Rapt. Pros. 3, 217:

    aliquem lacrimis,

    to attempt to move, Val. Fl. 4, 11:

    praeteriri omnino fuerit satius quam attemptatum deseri,

    begun, Cic. de Or. 3, 28, 110:

    attemptata defectio,

    the attempted revolt, Liv. 23, 15, 7 (Weissenb., temptata):

    omnium inimicos diligenter cognoscere, colloqui, attemptare,

    Cic. Verr. 2, 2, 54:

    Capuam propter plurimas belli opportunitates ab illā impiā et sceleratā manu attemptari suspicabamur,

    i. e. moved by persuasion to revolt, id. Sest. 4:

    ne compositae orationis insidiis sua fides attemptetur,

    id. Or. 61, 208:

    mecum facientia jura Si tamen adtemptas,

    i. e. attempt to shake, attack, Hor. Ep. 2, 2, 23:

    nec hoc testamentum ejus quisquam attemptavit,

    sought to annul, Val. Max. 7, 8, 3; so,

    sententiam judicis,

    Dig. 12, 6, 23: pudicitiam, to seek to defile or pollute, ib. 47, 10, 10:

    annonam,

    to make dearer, ib. 47, 11, 6.—Of a hostile attack:

    vi attemptantem repellere,

    Tac. A. 13, 25:

    jam curabo sentiat, Quos attentārit,

    Phaedr. 5, 2, 7:

    haud illum bello attemptare juvencis Sunt animi,

    Stat. Th. 4, 71.— Trop.: Quae aegritudo insolens mentem attemptat tuam? Pac. ap. Non. p. 322, 18 (Trag. Rel. p. 84 Rib.).

    Lewis & Short latin dictionary > attento

  • 50 ausculto

    ausculto, āvi, ātum, 1, v. freq. [perh. a union of two roots, that of audio, auris ausis, and of the Sanscr. çru = to hear; v. Bopp, Gloss. p. 396 b.], to hear any person or thing with attention, to listen to, give ear to, akroasthai (cf. audio init.; in the anteclass. per. freq., but not in Lucr.; in the class. per. rare).
    I.
    In gen.: Ita est cupidus orationis, ut conducat qui auscultet, Cato ap. Gell. 1, 15, 9:

    ausculto atque animum adverto sedulo,

    Plaut. Stich. 4, 1, 40:

    In rem quod sit praevortaris quam re advorsā animo auscultes,

    id. Ps. 1, 3, 8; id. Trin. 3, 3, 50; id. Truc. 2, 4, 46:

    nimis eum ausculto libens,

    id. Poen. 4, 2, 19; id. Aul. 3, 5, 22:

    Ausculta paucis, nisi molestumst,

    Ter. Ad. 5, 3, 20; id. And. 3, 3, 4 and 5:

    jam scies: Ausculta,

    id. Phorm. 5, 8 (9), 7: illos ausculto lubens, Afran. ap Non. p. 246, 15: Nec populum auscultare, * Cat. 67, 39:

    sermonem,

    Vulg. Gen. 4, 23:

    verba,

    ib. Tob. 9, 1: aures diligenter auscultabunt, ib. Isa, 32, 3.—
    II.
    Esp
    A.
    To listen to something believingly, to give credit to, etc.
    a.
    With acc.:

    crimina,

    Plaut. Ps. 1, 5, 12.—
    b.
    With dat. of pers.:

    cui auscultabant,

    gave heed, Vulg. Act. 8, 10.—
    B.
    To listen in secret to something, to overhear:

    quid habeat sermonis, auscultabo,

    Plaut. Poen. 4, 1, 6:

    omnia ego istaec auscultavi ab ostio,

    id. Merc. 2, 4, 9.—
    C.
    Of servants, to attend or wait at the door, as in Gr. hupakouein:

    ad fores auscultato atque serva has aedīs,

    Plaut. Truc. 1, 2, 1: jam dudum ausculto et cupiens tibi dicere servus Pauca, reformido, * Hor. S. 2, 7, 1 Heind.—
    D.
    Alicui or absol., to hear obediently, to obey, heed (cf. audio):

    hi auscultare dicuntur, qui auditis parent,

    Varr. L. L. 6, § 83 Müll.:

    auscultare est obsequi: audire ignoti quod imperant soleo, non auscultare,

    Non. p. 246, 9 sq.: magis audiendum quam auscultandum censeo, Pac. ap. Cic. Div. 1, 57, 131:

    Age nunc vincito me auscultato filio,

    Plaut. Bacch. 4, 8, 14:

    Qui mi auscultabunt,

    id. As. 1, 1, 50; id. Curc. 2, 1, 8; id. Most. 3, 1, 58; 3, 1, 99; id. Mil. 2, 6, 16; id. Ps. 1, 5, 38; id. Poen. 1, 1, 69; 1, 2, 98; id. Rud. 2, 6, 56; 3, 3, 32; id. Stich. 1, 2, 89:

    seni auscultare,

    Ter. And. 1, 3, 4:

    vin tu homini stulto mi auscultare?

    id. Heaut. 3, 3, 24; id. Ad. 3, 3, 66; 5, 8, 12: mihi ausculta: vide, ne tibi desis, * Cic. Rosc. Am. 36, 104.—With acc.: nisi me [p. 209] auscultas, Plaut. Trin. 3, 2, 36 (we should perhaps here, in accordance with the general idiom, read mi; so Ritschl).—In pass. impers.: De. Ad portum ne bitas, dico jam tibi. Ch. Auscultabitur, you shall be obeyed, it shall be done, Plaut. Merc. 2, 3, 127.
    It is difficult to believe, in the verse of Afranius, videt ludos, hinc auscultavi procul, that auscultare is equivalent to videre, spectare, acc.
    to Non. p. 246, 16.

    Lewis & Short latin dictionary > ausculto

  • 51 circumspicio

    circum-spĭcĭo, exi, ectum, 3 ( perf. sync. circumspexti, Ter. Ad. 4, 5, 55; inf. sync. circumspexe, Varr. ap. Non. p. 106, 16, or Sat. Men. 82), v. n. and a. (class.).
    I.
    Neutr., to look about one ' s self, to cast a look around; or, with an obj.-clause, to observe, see, look about:

    circumspicedum, numquis est, Sermonem nostrum quiaucupet,

    see whether there is any one, Plaut. Most. 2, 2, 41; 2, 2, 43; Ter. And. 2, 2, 20;

    Varr. l. l.: suus conjux ubi sit circumspicit,

    Ov. M. 1, 605:

    circumspicere late,

    Quint. 10, 3, 29:

    num quid circumspexti?

    Ter. Ad. 4, 5, 55:

    diversi circumspiciunt,

    Verg. A. 9, 416:

    qui in auspicium adhibetur nec suspicit nec circumspicit,

    Cic. Div. 2, 34, 72:

    circumspicit, aestuat, of one in trouble or perplexity,

    id. Rosc. Com. 14, 43; cf. Liv. 21, 22, 7.—
    (β).
    Sometimes circumspicere se, to look about one ' s self:

    circumspicedum te, ne quis adsit arbiter,

    Plaut. Trin. 1, 2, 109; Varr. ap. Non. p. 106, 16;

    Auct. B. Afr. 47: numquamne te circumspicies?

    Cic. Par. 4, 2, 30.—In partic., to look about one ' s self with haughtiness; to think highly of one ' s self:

    usque eone te diligis et magnifice circumspicis?

    Cic. Rosc. Com. 2, 5;

    and trop. of language: Romanus sermo magis se circumspicit et aestimat praebetque aestimandum,

    Sen. Ep. 40, 11.—
    B.
    Trop., to exercise foresight, be cautious, take heed:

    esse circumspiciendum diligenter, ut, etc.,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 3, § 10: cui mandetis (rempublicam) circumspicite [p. 342] Sall. H. 2, 41, 10 Dietsch.—Esp. freq.,
    II.
    Act., to view on all sides, to survey:

    cum sua quisque miles circumspiceret,

    looked carefully to see, Caes. B. G. 5, 31; Liv. 9, 28, 5:

    tam latā acie ne ex medio quidem cornua sua circumspicere poterant,

    Liv. 37, 41, 4:

    lucos,

    Ov. M. 5, 265:

    amictus,

    to review, id. ib. 4, 318; so,

    habitum suum,

    Plin. Ep. 4, 11, 3; cf. under circumspectus, adv.—
    2.
    To descry, get sight of by looking around:

    saxum circumspicit ingens,

    Verg. A. 12, 896:

    Athin,

    Ov. M. 5, 72.—
    B.
    Transf., of things:

    in latus omne patens turris circumspicit undas,

    Ov. H. 6, 69.—
    C.
    Trop.
    1.
    To view something mentally, to survey, ponder upon, weigh, consider (syn.:

    considero, perpendo): reliqua ejus consilia animo circumspiciebat,

    Caes. B. G. 6, 5:

    circumspicite paulisper mentibus vestris hosce ipsos homines,

    Cic. Sull. 25, 70; cf.

    se,

    id. Par. 4, 2, 30:

    neque temere consulem saltatorem vocare, sed circumspicere, quibus praeterea vitiis adfectum esse necesse sit eum, etc.,

    id. Mur. 6, 13.—So with rel. -clause, Sall. H. 2, 41 Dietsch; Sen. Ep. 70, 5; Calp. Ecl. 5, 95:

    circumspectis rebus omnibus rationibusque subductis summam feci,

    Cic. Fam. 1, 9, 10:

    permulta sunt in causis circumspicienda, ne quid offendas,

    id. de Or. 2, 74, 301; id. Agr. 1, 8, 23; id. Fam. 5, 13, 3:

    circumspicite celeriter animo, qui sint rerum exitus consecuti,

    id. Leg. 2, 17, 42:

    vide, quaere, circumspice, si quis est forte ex eā provinciā qui te nolit perisse,

    id. Verr. 2, 3, 77, § 180; id. Clu. 53, 147; id. Cat. 4, 2, 4; Liv. 23, 20, 6; cf. Tac. H. 2, 6; Suet. Aug. 63.—With ut and subj., Cic. Q. Fr. 1, 1, 3, § 10; Ov. Tr. 1, 1, 87:

    cum circumspicerent Patres quosnam consules facerent,

    Liv. 27, 34, 1.—
    2.
    To look about for something with desire, to seek for, etc. (so mostly since the Aug. per.):

    nec, sicut aestivas aves, statim auctumno tecta ac recessum circumspicere,

    Liv. 5, 6, 2; 7, 14, 6:

    externa auxilia,

    id. 1, 30, 6; cf. Just. 22, 5, 4:

    fugam,

    Tac. A. 14, 35; Just. 2, 12, 26:

    novas belli causas,

    id. 31, 1, 8; Verg. G. 3, 390; Plin. Ep. 3, 3, 3:

    peregrinos reges sibi,

    Just. 40, 1, 1; 22, 5, 4:

    viresque suas circumspectantes his validiores,

    Amm. 22, 8, 18.—Hence, circumspectus, a, um, P. a.
    A.
    Of things, weighed with care, well considered, guarded, circumspect (perh. not ante - Aug.):

    verba non circumspecta,

    Ov. F. 5, 539:

    judicium,

    Quint. 10, 1, 26:

    interrogatio,

    id. 5, 7, 31:

    moderatio animi,

    Val. Max. 4, 3, 4:

    circumspectissima sanctio decreti,

    id. 1, 1, 20.—
    2.
    Transf. to the person who carefully weighs a thing, circumspect, considerate, cautious, wary, provident, heedful:

    modo circumspectus et sagax, modo inconsultus et praeceps,

    Suet. Claud. 15:

    circumspectissimus et prudentissimus princeps,

    id. Tib. 21:

    tenues et circumspecti,

    Quint. 12, 10, 23; Cels. 3, 9 fin.:

    omnes,

    Col. 1, 8, 16; 1, 7, 12:

    sive aliquis circumspectior est,

    Sen. Q. N. 5, 1, 5.—Of dogs:

    assidui et circumspecti magis quam temeraril,

    Col. 7, 12, 5.—
    B.
    In late Lat., worthy of consideration, respected, distinguished:

    circumspectum et verecundum nomen populi Romani,

    Amm. 14, 6, 6:

    colores,

    id. 28, 4, 12:

    circumspectus genere, famā potentiāque,

    id. 18, 10, 1.—Hence, circumspectē, adv., with consideration, with mature deliberation, warily, cautiously, considerately, circumspectly, etc.:

    circumspecte compositeque indutus et amictus,

    Gell. 1, 5, 2 (cf. supra, II. D.):

    circumspecte vestiti,

    Amm. 27, 3, 14:

    circumspecte facti versus,

    Gell. 9, 10, 6:

    facere aliquid,

    Dig. 4, 4, 7, § 8: parcius et circumspectius faciendum est, * Quint. 9, 2, 69:

    circumspectius donare, eligere eos, in quos merita conferantur,

    Sen. Ben. 3, 14, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > circumspicio

  • 52 colens

    1.
    cŏlo, colŭi, cultum, 3, v. a. [from the stem KOL, whence boukolos, boukoleô; cf.: colonus, in-cola, agri-cola] (orig. pertaining to agriculture), to cultivate, till, tend, take care of a field, garden, etc. (freq. in all per. and species of composition).
    I.
    Prop.
    (α).
    With acc.:

    fundum,

    Varr. R. R. 1, 1, 2:

    agrum,

    id. ib. 1, 2, 14; Cato, R. R. 61; Col. 1 pr.:

    agri non omnes frugiferi sunt qui coluntur,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; id. Agr. 2, 25, 67:

    arva et vineta et oleas et arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    praedia,

    Cic. Rosc. Am. 17, 49:

    rus,

    Col. 1, 1:

    rura,

    Cat. 64, 38; Tib. 1, 5, 21; Verg. G. 2, 413:

    hortos,

    Ov. M. 14, 624 al.:

    jugera,

    Col. 1 pr.:

    patrios fines,

    id. ib.:

    solum,

    id. 2, 2, 8:

    terram,

    id. 2, 2, 4:

    arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    vitem,

    Cic. Fin. 4, 14, 38:

    arbores,

    Hor. C. 2, 14, 22:

    arva,

    id. ib. 3, 5, 24; Ov. Am. 1, 13, 15:

    fructus,

    Verg. G. 2, 36:

    fruges,

    Ov. M. 15, 134:

    poma,

    id. ib. 14, 687; cf. under P. a.—
    (β).
    Absol., Varr. R. R. 1, 2, 8; Verg. G. 1, 121; Dig. 19, 2, 54, § 1.—
    B.
    In gen., without reference to economics, to abide, dwell, stay in a place, to inhabit (syn.: incolo, habito; most freq. since the Aug. per.).
    (α).
    With acc.:

    hanc domum,

    Plaut. Aul. prol. 4:

    nemora atque cavos montes silvasque colebant,

    Lucr. 5, 955:

    regiones Acherunticas,

    Plaut. Bacch. 2, 2, 21:

    colitur ea pars (urbis) et habitatur frequentissime,

    Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

    urbem, urbem, mi Rufe, cole,

    id. Fam. 2, 12, 2:

    has terras,

    id. N. D. 2, 66, 164; Tac. A. 2, 60:

    loca Idae,

    Cat. 63, 70:

    Idalium,

    id. 36, 12 sq.; 61, 17:

    urbem Trojanam,

    Verg. A. 4, 343:

    Sicaniam,

    Ov. M. 5, 495:

    Maeoniam Sipylumque,

    id. ib. 6, 149:

    Elin Messeniaque arva,

    id. ib. 2, 679:

    regnum nemorale Dianae,

    id. ib. 14, 331:

    hoc nemus,

    id. ib. 15, 545:

    Elysium,

    Verg. A. 5, 735:

    loca magna,

    Ov. M. 14, 681; Liv. 1, 7, 10:

    Britanniam,

    Tac. Agr. 11:

    Rheni ripam,

    id. G. 28:

    victam ripam,

    id. A. 1, 59:

    terras,

    id. ib. 2, 60; cf. id. H. 5, 2:

    insulam,

    id. A. 12, 61; id. G. 29:

    regionem,

    Curt. 7, 7, 4.— Poet., of poets:

    me juvat in primā coluisse Helicona juventā,

    i. e. to have written poetry in early youth, Prop. 3 (4), 5, 19.—Also of animals:

    anguis stagna,

    Verg. G. 3, 430; Ov. M. 2, 380.—
    (β).
    Absol.:

    hic,

    Plaut. Ps. 1, 2, 68:

    subdiu colere te usque perpetuom diem,

    id. Most. 3, 2, 78; Liv. 42, 67, 9; Curt. 9, 9, 2:

    colunt discreti ac diversi,

    Tac. G. 16:

    proximi Cattis Usipii ac Tencteri colunt,

    id. ib. 32:

    circa utramque ripam Rhodani,

    Liv. 21, 26, 6:

    quā Cilices maritimi colunt,

    id. 38, 18, 12:

    prope Oceanum,

    id. 24, 49, 6:

    usque ad Albim,

    Tac. A. 2, 41:

    ultra Borysthenem fluvium,

    Gell. 9, 4, 6:

    super Bosporum,

    Curt. 6, 2, 13:

    extra urbem,

    App. M. 1, p. 111.—
    II.
    Trop. (freq. and class.).
    A. 1.
    Of the gods: colere aliquem locum, to frequent, cherish, care for, protect, be the guardian of, said of places where they were worshipped, had temples, etc.:

    deos deasque veneror, qui hanc urbem colunt,

    Plaut. Poen. 5, 1, 19; Cat. 36, 12:

    Pallas, quas condidit arces, Ipsa colat,

    Verg. E. 2, 62:

    ille (Juppiter) colit terras,

    id. ib. 3, 61; id. A. 1, 16 Forbig. ad loc.:

    undis jura dabat, nymphisque colentibus undas,

    Ov. M. 1, 576:

    urbem colentes di,

    Liv. 31, 30, 9; 5, 21, 3:

    vos, Ceres mater ac Proserpina, precor, ceteri superi infernique di, qui hanc urbem colitis,

    id. 24, 39, 8:

    divi divaeque, qui maria terrasque colitis,

    id. 29, 27, 1.—
    2.
    Rarely with persons as object (syn.:

    curo, studeo, observo, obsequor): Juppiter, qui genus colis alisque hominum,

    Plaut. Poen. 5, 4, 24; cf.:

    (Castor et Pollux) dum terras hominumque colunt genus,

    i. e. improve, polish, Hor. Ep. 2, 1, 7. —
    3.
    Of the body or its parts, to cultivate, attend to, dress, clothe, adorn, etc.:

    formamque augere colendo,

    by attire, dress, Ov. M. 10, 534:

    corpora,

    id. A. A. 3, 107:

    tu quoque dum coleris,

    id. ib. 3, 225.—With abl.:

    lacertos auro,

    Curt. 8, 9, 21:

    lacertum armillā aureā,

    Petr. 32:

    capillos,

    Tib. 1, 6, 39; 1, 8, 9.—
    4.
    With abstr. objects, to cultivate, cherish, seek, practise, devote one ' s self to, etc.;

    of mental and moral cultivation: aequom et bonum,

    Plaut. Men. 4, 2, 10:

    amicitiam,

    id. Cist. 1, 1, 27:

    fidem rectumque,

    Ov. M. 1, 90:

    fortitudinem,

    Curt. 10, 3, 9:

    jus et fas,

    Liv. 27, 17 fin.:

    memoriam alicujus,

    Cic. Fin. 2, 31, 101:

    bonos mores,

    Sall. C. 9, 1:

    suum quaestum colit,

    Plaut. Poen. 5, 2, 137:

    pietatem,

    id. As. 3, 1, 5; Ter. Hec. 3, 4, 33:

    virtutem,

    Cic. Arch. 7, 16; id. Off. 1, 41, 149:

    amicitiam, justitiam, liberalitatem,

    id. ib. 1, 2, 5:

    virginitatis amorem,

    Verg. A. 11, 584:

    pacem,

    Ov. M. 11, 297; cf. Martem, Sil. [p. 370] 8, 464:

    studium philosophiae,

    Cic. Brut. 91, 315:

    disciplinam,

    id. ib. 31, 117:

    aequabile et temperatum orationis genus,

    id. Off. 1, 1, 3:

    patrias artes militiamque,

    Ov. F. 2, 508; cf.:

    artes liberales,

    Suet. Tib. 60:

    ingenium singulari rerum militarium prudentiā,

    Vell. 2, 29, 5 Kritz.—
    5.
    Of a period of time or a condition, to live in, experience, live through, pass, spend, etc.:

    servitutem apud aliquem,

    to be a slave, Plaut. Poen. 4, 2, 7:

    nunc plane nec ego victum, nec vitam illam colere possum, etc.,

    Cic. Att. 12, 28, 2; and poet. in gen.: vitam or aevum = degere, to take care of life, for to live:

    vitam,

    Plaut. Trin. 3, 2, 74; id. Cas. 2, 1, 12; id. Rud. 1, 5, 25:

    vitam inopem,

    Ter. Heaut. 1, 1, 84:

    aevum vi,

    Lucr. 5, 1144 and 1149.—
    B.
    Colere aliquem, to regard one with care, i. e. to honor, revere, reverence, worship, etc. (syn.: observo, veneror, diligo).
    1.
    Most freq. of the reverence and worship of the gods, and the respect paid to objects pertaining thereto, to honor, respect, revere, reverence, worship:

    quid est enim cur deos ab hominibus colendos dicas?

    Cic. N. D. 1, 41, 115:

    hos deos et venerari et colere debemus,

    id. ib. 2, 28, 71; cf. id. ib. 1, 42, 119; id. Agr. 2, 35, 94; Liv. 39, 15, 2; Cat. 61, 48:

    Phoebe silvarumque potens Diana... o colendi Semper et culti,

    Hor. C. S. 2 and 3; cf. Ov. M. 8, 350:

    deos aris, pulvinaribus,

    Plin. Pan. 11, 3:

    Mercurium,

    Caes. B. G. 6, 17:

    Apollinem nimiā religione,

    Curt. 4, 3, 21:

    Cererem secubitu,

    Ov. A. 3, 10, 16:

    (deam) magis officiis quam probitate,

    id. P. 3, 1, 76:

    per flamines et sacerdotes,

    Tac. A. 1, 10; Suet. Vit. 1:

    quo cognomine is deus quādam in parte urbis colebatur,

    id. Aug. 70:

    deum precibus,

    Sen. Herc. Oet. 580:

    testimoniorum religionem et fidem,

    Cic. Fl. 4, 9; cf. id. Font. 10, 21; and:

    colebantur religiones pie magis quam magnifice,

    Liv. 3, 57, 7; and:

    apud quos juxta divinas religiones humana fides colitur,

    id. 9, 9, 4:

    sacra,

    Ov. M. 4, 32; 15, 679:

    aras,

    id. ib. 3, 733; 6, 208; cf. Liv. 1, 7, 10; Suet. Vit. 2 et saep.:

    numina alicujus,

    Verg. G. 1, 30:

    templum,

    id. A. 4, 458; Ov. M. 11, 578:

    caerimonias sepulcrorum tantā curà,

    Cic. Tusc. 1, 12, 27:

    sacrarium summā caerimoniā,

    Nep. Th. 8, 4:

    simulacrum,

    Suet. Galb. 4.—
    2.
    Of the honor bestowed upon men:

    ut Africanum ut deum coleret Laelius,

    Cic. Rep. 1, 12, 18:

    quia me colitis et magnificatis,

    Plaut. Cist. 1, 1, 23; Ter. Ad. 3, 2, 54:

    a quibus diligenter observari videmur et coli,

    Cic. Mur. 34, 70; cf. id. Fam. 6, 10, 7; 13, 22, 1; id. Off. 1, 41, 149; Sall. J. 10, 8:

    poëtarum nomen,

    Cic. Arch. 11, 27:

    civitatem,

    id. Fl. 22, 52; cf.:

    in amicis et diligendis et colendis,

    id. Lael. 22, 85 and 82:

    semper ego plebem Romanam militiae domique... colo atque colui,

    Liv. 7, 32, 16:

    colere et ornare,

    Cic. Fam. 5, 8, 2:

    me diligentissime,

    id. ib. 13, 25 init.:

    si te colo, Sexte, non amabo,

    Mart. 2, 55:

    aliquem donis,

    Liv. 31, 43, 7:

    litteris,

    Nep. Att. 20, 4:

    nec illos arte colam, nec opulenter,

    Sall. J. 85, 34 Kritz.— Hence,
    1.
    cŏlens, entis, P. a., honoring, treating respectfully; subst., a reverer, worshipper; with gen.:

    religionum,

    Cic. Planc. 33, 80.—
    2.
    cultus, a, um, P. a. (acc. to I.).
    A.
    Cultivated, tilled:

    ager cultior,

    Varr. R. R. 1, 2, 20:

    ager cultissimus,

    Cic. Rosc. Com. 12, 33:

    materia et culta et silvestris,

    id. N. D. 2, 60, 151:

    res pecuaria,

    id. Quint. 3, 12:

    rus cultissimum,

    Col. 1, 1, 1:

    terra,

    Quint. 5, 11, 24:

    fundus cultior,

    id. 8, 3, 8:

    cultiora loca,

    Curt. 7, 3, 18.—
    b.
    Subst.: culta, ōrum, n., tilled, cultivated land, gardens, plantations, etc., Lucr. 1, 165; 1, 210; 5, 1370; Verg. G. 1, 153; 2, 196; 4, 372; Plin. 24, 10, 49, § 83—Hence,
    B.
    Trop., ornamented, adorned, polished, elegant, cultivated:

    milites habebat tam cultos ut argento et auro politis armis ornaret,

    Suet. Caes. 67:

    adulter,

    Ov. Tr. 2, 499:

    turba muliebriter culta,

    Curt. 3, 3, 14:

    sacerdos veste candidā cultus,

    Plin. 16, 44, 95, § 251:

    matrona vetitā purpurā culta,

    Suet. Ner. 32:

    filia cultior,

    Mart. 10, 98, 3:

    animi culti,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; cf.:

    tempora et ingenia cultiora,

    Curt. 7, 8, 11:

    Tibullus,

    Ov. Am. 1, 15, 28; cf.

    carmina,

    id. A. A. 3, 341:

    cultiores doctioresque redire,

    Gell. 19, 8, 1:

    sermone cultissimus,

    Aur. Vict. Epit. 45.— Adv.: cul-tē, elegantly: dicere, * Quint. 8, 3, 7; Plin. Ep. 5, 20, 6.— Comp.:

    dicere,

    Sen. Suas. 4 fin.; Tac. Or. 21: (sc. veste) progredi, Just. 3, 3, 5:

    incubare strato lectulo,

    Val. Max. 2, 6, 8.— Sup. apparently not in use.
    2.
    cōlo, āvi, ātum, āre, v. a. [colum], to filter, strain, to clarify, purify (post-Aug.):

    ceram,

    Col. 9, 16, 1:

    mel,

    id. 12, 11, 1:

    vinum sportā palmeā,

    Pall. Febr. 27:

    sucum linteo,

    Plin. 25, 13, 103, § 164:

    thymum cribro,

    Col. 7, 8, 7:

    aliquid per linteum,

    Scrib. Comp. 271:

    ad colum,

    Veg. 2, 28, 19:

    per colum,

    Apic. 4, 2:

    aurum,

    App. Flor. p. 343, 20:

    terra colans,

    Plin. 31, 3, 23, § 38:

    faex colata,

    id. 31, 8, 44, § 95.— Poet.:

    amnes inductis retibus,

    i. e. to spread out a fish-net, Manil. 5, 193.—Hence, cōlātus, a, um, P. a., cleansed, purified (post-class.):

    nitor (beryllorum),

    Tert. Anim. 9.—
    B.
    Trop.:

    certiora et colatiora somniari,

    Tert. Anim. 48.

    Lewis & Short latin dictionary > colens

  • 53 colo

    1.
    cŏlo, colŭi, cultum, 3, v. a. [from the stem KOL, whence boukolos, boukoleô; cf.: colonus, in-cola, agri-cola] (orig. pertaining to agriculture), to cultivate, till, tend, take care of a field, garden, etc. (freq. in all per. and species of composition).
    I.
    Prop.
    (α).
    With acc.:

    fundum,

    Varr. R. R. 1, 1, 2:

    agrum,

    id. ib. 1, 2, 14; Cato, R. R. 61; Col. 1 pr.:

    agri non omnes frugiferi sunt qui coluntur,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; id. Agr. 2, 25, 67:

    arva et vineta et oleas et arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    praedia,

    Cic. Rosc. Am. 17, 49:

    rus,

    Col. 1, 1:

    rura,

    Cat. 64, 38; Tib. 1, 5, 21; Verg. G. 2, 413:

    hortos,

    Ov. M. 14, 624 al.:

    jugera,

    Col. 1 pr.:

    patrios fines,

    id. ib.:

    solum,

    id. 2, 2, 8:

    terram,

    id. 2, 2, 4:

    arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    vitem,

    Cic. Fin. 4, 14, 38:

    arbores,

    Hor. C. 2, 14, 22:

    arva,

    id. ib. 3, 5, 24; Ov. Am. 1, 13, 15:

    fructus,

    Verg. G. 2, 36:

    fruges,

    Ov. M. 15, 134:

    poma,

    id. ib. 14, 687; cf. under P. a.—
    (β).
    Absol., Varr. R. R. 1, 2, 8; Verg. G. 1, 121; Dig. 19, 2, 54, § 1.—
    B.
    In gen., without reference to economics, to abide, dwell, stay in a place, to inhabit (syn.: incolo, habito; most freq. since the Aug. per.).
    (α).
    With acc.:

    hanc domum,

    Plaut. Aul. prol. 4:

    nemora atque cavos montes silvasque colebant,

    Lucr. 5, 955:

    regiones Acherunticas,

    Plaut. Bacch. 2, 2, 21:

    colitur ea pars (urbis) et habitatur frequentissime,

    Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

    urbem, urbem, mi Rufe, cole,

    id. Fam. 2, 12, 2:

    has terras,

    id. N. D. 2, 66, 164; Tac. A. 2, 60:

    loca Idae,

    Cat. 63, 70:

    Idalium,

    id. 36, 12 sq.; 61, 17:

    urbem Trojanam,

    Verg. A. 4, 343:

    Sicaniam,

    Ov. M. 5, 495:

    Maeoniam Sipylumque,

    id. ib. 6, 149:

    Elin Messeniaque arva,

    id. ib. 2, 679:

    regnum nemorale Dianae,

    id. ib. 14, 331:

    hoc nemus,

    id. ib. 15, 545:

    Elysium,

    Verg. A. 5, 735:

    loca magna,

    Ov. M. 14, 681; Liv. 1, 7, 10:

    Britanniam,

    Tac. Agr. 11:

    Rheni ripam,

    id. G. 28:

    victam ripam,

    id. A. 1, 59:

    terras,

    id. ib. 2, 60; cf. id. H. 5, 2:

    insulam,

    id. A. 12, 61; id. G. 29:

    regionem,

    Curt. 7, 7, 4.— Poet., of poets:

    me juvat in primā coluisse Helicona juventā,

    i. e. to have written poetry in early youth, Prop. 3 (4), 5, 19.—Also of animals:

    anguis stagna,

    Verg. G. 3, 430; Ov. M. 2, 380.—
    (β).
    Absol.:

    hic,

    Plaut. Ps. 1, 2, 68:

    subdiu colere te usque perpetuom diem,

    id. Most. 3, 2, 78; Liv. 42, 67, 9; Curt. 9, 9, 2:

    colunt discreti ac diversi,

    Tac. G. 16:

    proximi Cattis Usipii ac Tencteri colunt,

    id. ib. 32:

    circa utramque ripam Rhodani,

    Liv. 21, 26, 6:

    quā Cilices maritimi colunt,

    id. 38, 18, 12:

    prope Oceanum,

    id. 24, 49, 6:

    usque ad Albim,

    Tac. A. 2, 41:

    ultra Borysthenem fluvium,

    Gell. 9, 4, 6:

    super Bosporum,

    Curt. 6, 2, 13:

    extra urbem,

    App. M. 1, p. 111.—
    II.
    Trop. (freq. and class.).
    A. 1.
    Of the gods: colere aliquem locum, to frequent, cherish, care for, protect, be the guardian of, said of places where they were worshipped, had temples, etc.:

    deos deasque veneror, qui hanc urbem colunt,

    Plaut. Poen. 5, 1, 19; Cat. 36, 12:

    Pallas, quas condidit arces, Ipsa colat,

    Verg. E. 2, 62:

    ille (Juppiter) colit terras,

    id. ib. 3, 61; id. A. 1, 16 Forbig. ad loc.:

    undis jura dabat, nymphisque colentibus undas,

    Ov. M. 1, 576:

    urbem colentes di,

    Liv. 31, 30, 9; 5, 21, 3:

    vos, Ceres mater ac Proserpina, precor, ceteri superi infernique di, qui hanc urbem colitis,

    id. 24, 39, 8:

    divi divaeque, qui maria terrasque colitis,

    id. 29, 27, 1.—
    2.
    Rarely with persons as object (syn.:

    curo, studeo, observo, obsequor): Juppiter, qui genus colis alisque hominum,

    Plaut. Poen. 5, 4, 24; cf.:

    (Castor et Pollux) dum terras hominumque colunt genus,

    i. e. improve, polish, Hor. Ep. 2, 1, 7. —
    3.
    Of the body or its parts, to cultivate, attend to, dress, clothe, adorn, etc.:

    formamque augere colendo,

    by attire, dress, Ov. M. 10, 534:

    corpora,

    id. A. A. 3, 107:

    tu quoque dum coleris,

    id. ib. 3, 225.—With abl.:

    lacertos auro,

    Curt. 8, 9, 21:

    lacertum armillā aureā,

    Petr. 32:

    capillos,

    Tib. 1, 6, 39; 1, 8, 9.—
    4.
    With abstr. objects, to cultivate, cherish, seek, practise, devote one ' s self to, etc.;

    of mental and moral cultivation: aequom et bonum,

    Plaut. Men. 4, 2, 10:

    amicitiam,

    id. Cist. 1, 1, 27:

    fidem rectumque,

    Ov. M. 1, 90:

    fortitudinem,

    Curt. 10, 3, 9:

    jus et fas,

    Liv. 27, 17 fin.:

    memoriam alicujus,

    Cic. Fin. 2, 31, 101:

    bonos mores,

    Sall. C. 9, 1:

    suum quaestum colit,

    Plaut. Poen. 5, 2, 137:

    pietatem,

    id. As. 3, 1, 5; Ter. Hec. 3, 4, 33:

    virtutem,

    Cic. Arch. 7, 16; id. Off. 1, 41, 149:

    amicitiam, justitiam, liberalitatem,

    id. ib. 1, 2, 5:

    virginitatis amorem,

    Verg. A. 11, 584:

    pacem,

    Ov. M. 11, 297; cf. Martem, Sil. [p. 370] 8, 464:

    studium philosophiae,

    Cic. Brut. 91, 315:

    disciplinam,

    id. ib. 31, 117:

    aequabile et temperatum orationis genus,

    id. Off. 1, 1, 3:

    patrias artes militiamque,

    Ov. F. 2, 508; cf.:

    artes liberales,

    Suet. Tib. 60:

    ingenium singulari rerum militarium prudentiā,

    Vell. 2, 29, 5 Kritz.—
    5.
    Of a period of time or a condition, to live in, experience, live through, pass, spend, etc.:

    servitutem apud aliquem,

    to be a slave, Plaut. Poen. 4, 2, 7:

    nunc plane nec ego victum, nec vitam illam colere possum, etc.,

    Cic. Att. 12, 28, 2; and poet. in gen.: vitam or aevum = degere, to take care of life, for to live:

    vitam,

    Plaut. Trin. 3, 2, 74; id. Cas. 2, 1, 12; id. Rud. 1, 5, 25:

    vitam inopem,

    Ter. Heaut. 1, 1, 84:

    aevum vi,

    Lucr. 5, 1144 and 1149.—
    B.
    Colere aliquem, to regard one with care, i. e. to honor, revere, reverence, worship, etc. (syn.: observo, veneror, diligo).
    1.
    Most freq. of the reverence and worship of the gods, and the respect paid to objects pertaining thereto, to honor, respect, revere, reverence, worship:

    quid est enim cur deos ab hominibus colendos dicas?

    Cic. N. D. 1, 41, 115:

    hos deos et venerari et colere debemus,

    id. ib. 2, 28, 71; cf. id. ib. 1, 42, 119; id. Agr. 2, 35, 94; Liv. 39, 15, 2; Cat. 61, 48:

    Phoebe silvarumque potens Diana... o colendi Semper et culti,

    Hor. C. S. 2 and 3; cf. Ov. M. 8, 350:

    deos aris, pulvinaribus,

    Plin. Pan. 11, 3:

    Mercurium,

    Caes. B. G. 6, 17:

    Apollinem nimiā religione,

    Curt. 4, 3, 21:

    Cererem secubitu,

    Ov. A. 3, 10, 16:

    (deam) magis officiis quam probitate,

    id. P. 3, 1, 76:

    per flamines et sacerdotes,

    Tac. A. 1, 10; Suet. Vit. 1:

    quo cognomine is deus quādam in parte urbis colebatur,

    id. Aug. 70:

    deum precibus,

    Sen. Herc. Oet. 580:

    testimoniorum religionem et fidem,

    Cic. Fl. 4, 9; cf. id. Font. 10, 21; and:

    colebantur religiones pie magis quam magnifice,

    Liv. 3, 57, 7; and:

    apud quos juxta divinas religiones humana fides colitur,

    id. 9, 9, 4:

    sacra,

    Ov. M. 4, 32; 15, 679:

    aras,

    id. ib. 3, 733; 6, 208; cf. Liv. 1, 7, 10; Suet. Vit. 2 et saep.:

    numina alicujus,

    Verg. G. 1, 30:

    templum,

    id. A. 4, 458; Ov. M. 11, 578:

    caerimonias sepulcrorum tantā curà,

    Cic. Tusc. 1, 12, 27:

    sacrarium summā caerimoniā,

    Nep. Th. 8, 4:

    simulacrum,

    Suet. Galb. 4.—
    2.
    Of the honor bestowed upon men:

    ut Africanum ut deum coleret Laelius,

    Cic. Rep. 1, 12, 18:

    quia me colitis et magnificatis,

    Plaut. Cist. 1, 1, 23; Ter. Ad. 3, 2, 54:

    a quibus diligenter observari videmur et coli,

    Cic. Mur. 34, 70; cf. id. Fam. 6, 10, 7; 13, 22, 1; id. Off. 1, 41, 149; Sall. J. 10, 8:

    poëtarum nomen,

    Cic. Arch. 11, 27:

    civitatem,

    id. Fl. 22, 52; cf.:

    in amicis et diligendis et colendis,

    id. Lael. 22, 85 and 82:

    semper ego plebem Romanam militiae domique... colo atque colui,

    Liv. 7, 32, 16:

    colere et ornare,

    Cic. Fam. 5, 8, 2:

    me diligentissime,

    id. ib. 13, 25 init.:

    si te colo, Sexte, non amabo,

    Mart. 2, 55:

    aliquem donis,

    Liv. 31, 43, 7:

    litteris,

    Nep. Att. 20, 4:

    nec illos arte colam, nec opulenter,

    Sall. J. 85, 34 Kritz.— Hence,
    1.
    cŏlens, entis, P. a., honoring, treating respectfully; subst., a reverer, worshipper; with gen.:

    religionum,

    Cic. Planc. 33, 80.—
    2.
    cultus, a, um, P. a. (acc. to I.).
    A.
    Cultivated, tilled:

    ager cultior,

    Varr. R. R. 1, 2, 20:

    ager cultissimus,

    Cic. Rosc. Com. 12, 33:

    materia et culta et silvestris,

    id. N. D. 2, 60, 151:

    res pecuaria,

    id. Quint. 3, 12:

    rus cultissimum,

    Col. 1, 1, 1:

    terra,

    Quint. 5, 11, 24:

    fundus cultior,

    id. 8, 3, 8:

    cultiora loca,

    Curt. 7, 3, 18.—
    b.
    Subst.: culta, ōrum, n., tilled, cultivated land, gardens, plantations, etc., Lucr. 1, 165; 1, 210; 5, 1370; Verg. G. 1, 153; 2, 196; 4, 372; Plin. 24, 10, 49, § 83—Hence,
    B.
    Trop., ornamented, adorned, polished, elegant, cultivated:

    milites habebat tam cultos ut argento et auro politis armis ornaret,

    Suet. Caes. 67:

    adulter,

    Ov. Tr. 2, 499:

    turba muliebriter culta,

    Curt. 3, 3, 14:

    sacerdos veste candidā cultus,

    Plin. 16, 44, 95, § 251:

    matrona vetitā purpurā culta,

    Suet. Ner. 32:

    filia cultior,

    Mart. 10, 98, 3:

    animi culti,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; cf.:

    tempora et ingenia cultiora,

    Curt. 7, 8, 11:

    Tibullus,

    Ov. Am. 1, 15, 28; cf.

    carmina,

    id. A. A. 3, 341:

    cultiores doctioresque redire,

    Gell. 19, 8, 1:

    sermone cultissimus,

    Aur. Vict. Epit. 45.— Adv.: cul-tē, elegantly: dicere, * Quint. 8, 3, 7; Plin. Ep. 5, 20, 6.— Comp.:

    dicere,

    Sen. Suas. 4 fin.; Tac. Or. 21: (sc. veste) progredi, Just. 3, 3, 5:

    incubare strato lectulo,

    Val. Max. 2, 6, 8.— Sup. apparently not in use.
    2.
    cōlo, āvi, ātum, āre, v. a. [colum], to filter, strain, to clarify, purify (post-Aug.):

    ceram,

    Col. 9, 16, 1:

    mel,

    id. 12, 11, 1:

    vinum sportā palmeā,

    Pall. Febr. 27:

    sucum linteo,

    Plin. 25, 13, 103, § 164:

    thymum cribro,

    Col. 7, 8, 7:

    aliquid per linteum,

    Scrib. Comp. 271:

    ad colum,

    Veg. 2, 28, 19:

    per colum,

    Apic. 4, 2:

    aurum,

    App. Flor. p. 343, 20:

    terra colans,

    Plin. 31, 3, 23, § 38:

    faex colata,

    id. 31, 8, 44, § 95.— Poet.:

    amnes inductis retibus,

    i. e. to spread out a fish-net, Manil. 5, 193.—Hence, cōlātus, a, um, P. a., cleansed, purified (post-class.):

    nitor (beryllorum),

    Tert. Anim. 9.—
    B.
    Trop.:

    certiora et colatiora somniari,

    Tert. Anim. 48.

    Lewis & Short latin dictionary > colo

  • 54 conquiro

    conquīro ( - quaero), quīsīvi (arch. form CONQVAESEIVEI in inscrr.:

    conquisierit,

    Cic. Verr. 2, 4, 1, § 1; id. Rab. Perd. 5, 15), quīsītum, 3, v. a. [quaero], to seelc or search for, to procure, bring together, collect (class.; esp. freq. in the histt.).
    I.
    In gen.
    A.
    Lit.:

    naves toto flumine Ibero,

    Caes. B. C. 1, 61:

    Lisso Parthinisque et omnibus castellis quod esset frumenti conquiri jussit,

    id. ib. 3, 42:

    haec (cornua) studiose conquisita,

    id. B. G. 6, 28:

    quam plurimum domiti pecoris ex agris,

    Sall. J. 75, 4:

    ea (sc. obsides, arma, servos),

    Caes. B. G. 1, 27 and 28:

    socios ad eum interficiendum,

    Nep. Dion, 8, 3:

    pecuniam,

    Liv. 29, 18, 6; cf.:

    dona ac pecunias acerbe per municipia,

    Tac. H. 3, 76 fin.:

    conquirere et comburere vaticinos libros,

    Liv. 39, 16, 8:

    desertores de exercitu volonum,

    id. 25, 22, 3:

    sacra,

    id. 25, 7, 5 Duker:

    virgines sibi undique,

    Suet. Aug. 71; 83:

    vulgo amantes,

    Prop. 1, 2, 23:

    duces,

    Curt. 9, 9, 1:

    fabros undique,

    Dig. 45, 1, 137, § 3.—
    B.
    Trop., to seek after, search for, go in quest of, to make search for (esp. freq. in Cic. and Tac.):

    conquisita diu dulcique reperta labore carmina,

    Lucr. 3, 419:

    suavitates undique,

    Cic. Off. 3, 33, 117:

    voluptates,

    Caes. B. C. 3, 96; cf.:

    conquirere et comparare voluptatem,

    Cic. Fin. 1, 13, 42; id. Ac. 2, 27, 87:

    vetera exempla,

    id. de Or. 3, 8, 29:

    piacula irae deum,

    Liv. 40, 37, 2:

    impedimenta,

    Tac. A. 1, 47:

    solacia,

    id. ib. 12, 68:

    argumenta,

    id. ib. 14, 44:

    causas,

    id. Or. 15:

    naturae primas causas,

    Cic. Univ. 14 med.:

    omnes artes ad opprimendum eum,

    Tac. A. 15, 56.—
    II.
    Esp. (con intens.), to seek for with earnestness, to search out eagerly or carefully (rare but class.).
    A.
    Lit.:

    Diodorum tota provincia,

    Cic. Verr. 2, 4, 19, § 39:

    (Liberam) investigare et conquirere,

    id. ib. 2, 4, 48, § 106: terrā marique conquiri, Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 9, 2:

    conquirere consulem et sepelire,

    Liv. 22, 52, 6:

    eum ad necem,

    Vell. 2, 41, 2; Nep. Timol. 3, 1; Suet. Vit. 10.—
    B.
    Trop.:

    aliquid sceleris et flagitii,

    to seek to commit, Cic. Agr. 2, 35, 96.—Hence, conquīsītus, a, um, P. a. (acc. to II.), sought out, chosen, costly:

    conquisiti atque electi coloni,

    Cic. Agr. 2, 35, 96: peregrina et conquisita medicamenta, Cels. 5, 26, 23: figurae (opp. obviae dicenti), * Quint. 9, 3, 5.— Sup.:

    mensae conquisitissimis epulis exstruebantur,

    Cic. Tusc. 5, 21, 62.— Comp. prob. not in use.— Adv.: conquīsītē, carefully, with much pains (ante- and post-class., and only in posit.): conquisite commercata edulia, Afran. ap. Non. p. 28, 30:

    conquisite admodum scripsit Varro,

    Gell. 3, 10, 16; cf.:

    conquisite conscripsimus (corresp. with diligenter),

    Auct. Her. 2, 31, 50.

    Lewis & Short latin dictionary > conquiro

  • 55 consaepio

    con-saepĭo ( - sēpĭo), no perf., saeptum (consiptum, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 62, 10 Müll.; cf. id. ib. 64, 6, and v. infra), 4, v. a., to fence round, hedge in.
    I.
    As verb finit. (rare): bustum, * Suet. Ner. 33. —
    II.
    More freq.,
    A.
    In part. perf.: con-saeptus, a, um, enclosed, hedged in: consaeptus ager et diligenter consitus, * Cic. Sen. 17, 59:

    locus cratibus pluteisque,

    Liv. 10, 38, 5:

    locus saxo,

    id. 22, 57, 6.—
    2.
    Trop.: teneor consipta, undique venor, Enn. ap. Non. p. 183, 14 (in acc. with Euripides, Kakôs pepraktai pantachê).—
    B.
    Subst.: con-saeptum, i, n., a fence, hedge, Varr. R. R. 1, 13, 2; Col. 1, 4, 7; 1, 6, 1; Liv. 10, 38, 12: fori, * Quint. 12, 2, 23.—
    2.
    Trop. (postclass.):

    corpus animam consaepto suo obstruit, Tert. Anim. c. 53: cordis,

    App. M. 3, p. 136, 6 al.

    Lewis & Short latin dictionary > consaepio

  • 56 consero

    1.
    con-sĕro, sēvi, sĭtum or sătum, 3, v. a. ( perf. conseruerit, Col. 3, 4, 2; Aur. Vict. Epit. 37, 3; Dig. 6, 1, 38; v. 1. sero).
    I. A.
    Lit.:

    agros,

    Cic. N. D. 2, 52, 130; Verg. E. 1, 73; Cato, R. R. 6, 1; Dig. 7, 1, 9, § 6; cf.:

    ager diligenter consitus,

    Cic. Sen. 17, 59:

    ager arbustis consitus,

    Sall. J. 53, 1; and:

    consitus an incultus (locus),

    Quint. 5, 10, 37:

    Ismara Baccho (i. e. vino),

    Verg. G. 2, 38:

    vineam malleolo,

    Col. 5, 5, 6:

    arva frumento,

    Curt. 7, 4, 26.— Absol.:

    in alieno fundo,

    Dig. 6, 1, 38:

    in alienum fundum,

    ib. 41, 1, 9.—
    2.
    Transf.:

    arva mūliebria (Venus),

    Lucr. 4, 1107; cf. Sol. 9 fin. —Hence, conserentes dii, who preside over generation, Arn. 5, 169.—
    B.
    Transf., of columns, to plant, set:

    aera (rostra) columnis consita,

    Claud. VI. Cons. Hon. 49.—
    C.
    Trop.:

    (sol) lumine conserit arva,

    strews, fills, Lucr. 2, 211: consitus sum Senectute, * Plaut. Men. 5, 2, 4: caeca mentem caligine Theseus consitus, * Cat. 64, 208.—
    II.
    To sow, plant:

    olivetum,

    Varr. R. R. 1, 24:

    hoc genus oleae,

    Cato, R. R. 6, 1:

    arborem,

    Liv. 10, 24, 5; Curt. 6, 5, 14; 7, 2, 22:

    zizyphum,

    Pall. Apr. 4:

    palmas,

    id. Oct. 12:

    (vitem) Narbonicam,

    Plin. 14, 3, 4, § 43; Cato ap. Plin. 14, 4, 5, § 46.—
    B.
    Transf. (cf. I. B. supra): extra vallum stili caeci, mirabilem in modum consiti, set, Auct. B. Afr. 31.
    2.
    con-sĕro, sĕrŭi, sertum, 3 ( perf. consevisti, Fronto, Ep. ad Ver. 8), v. a., to connect, entwine, tie, join, fit, bind into a whole (syn.: conecto, conjungo, contexo, etc.; class. in prose and poetry; most freq. in the signif. II. B., and in the histt.).
    I.
    In gen.
    A.
    Lit.
    (α).
    With acc. with or without abl.:

    lorica conserta hamis auroque,

    Verg. A. 3, 467; cf.:

    tegumen spinis,

    id. ib. 3, 594 (illigatum spinis, Serv.); cf. Tac. G. 17: monile margaritis gemmisque, * Suet. Galb. 18:

    vincula, quīs conserta erant vehicula,

    Curt. 9, 1, 17; cf.:

    conserta navigia,

    entangled, id. 4, 3, 18:

    scutis super capita consertis,

    overlapping, id. 5, 3, 23:

    rudis arbor conseritur (for navigating),

    Luc. 3, 512; cf. id. 4, 136.—
    (β).
    With acc. and dat.:

    alium (truncum) alii quasi nexu conserunt,

    Curt. 6, 5, 15.—
    B.
    Trop.:

    quid juvat nocti conseruisse diem?

    Ov. Am. 3, 6, 10:

    exodia conserta fabellis Atellanis,

    Liv. 7, 2, 11;

    v. exodium: virtutes consertae et inter se cohaerentes,

    Sen. Ep. 90, 3: ita ordo rerum tribus momentis consertus est, * Quint. 5, 10, 71:

    sermonem,

    to interchange words, converse, Curt. 8, 12, 5; Fronto l. l.—
    II.
    In partic.
    A.
    To join, connect, unite together:

    teneros sinus,

    Tib. 1, 8, 36:

    femur femori,

    id. 1, 8, 26; cf.:

    latus lateri,

    Ov. H. 2, 58.—
    B.
    Esp., to unite in hostility, for contest, to bring together; so most freq. manum or manus, to engage in close combat, to join hand to hand, to join battle:

    signa contulit, manum conseruit, magnas copias hostium fudit,

    Cic. Mur. 9, 20; so Plaut. Mil. 1, 1, 3; Sall. J. 50, 4; Nep. Dat. 8, 4; id. Ages. 3, 6; Liv. 21, 41, 4 al.:

    manum cum hoste,

    Varr. L. L. 6, § 64 Müll.; Cic. Att. 7, 20, 1; Nep. Hann. 4, 2:

    manus inter se,

    Sall. H. 1, 41, 19 Dietsch; Liv. 7, 40, 14; Ov. H. 12, 100:

    manus cum imparibus,

    Liv. 6, 12, 8:

    cum hoste manus,

    id. 21, 39, 3:

    consertis deinde manibus,

    id. 1, 25, 5:

    dextras,

    Stat. S. 1, 6, 60:

    pugnam,

    Liv. 21, 50, 1; cf. id. 21, 8, 7; Tac. A. 2, 10:

    pugnam inter se,

    Liv. 32, 10, 8:

    pugnam seni,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 43:

    proelia,

    Verg. A. 2, 398; Liv. 5, 36, 5; Curt. 8, 13, 12:

    certamen,

    Liv. 35, 4, 2:

    bella,

    Val. Fl. 3, 31:

    bella bellis,

    Luc. 2, 442:

    acies,

    Sil. 1, 339; cf.:

    conserta acies,

    hand-to-hand fighting, Tac. A. 6, 35.— Mid.:

    navis conseritur,

    enters the fight, Liv. 21, 50, 3:

    duo acerrimā pugnā conserti exercitus,

    Val. Max. 3, 2, 1.—Rarely absol.:

    levis armatura ab lateribus cum levi armaturā,

    Liv. 44, 4, 6.—
    2.
    Trop.:

    haud ignotas belli artes inter se conserebant,

    Liv. 21, 1, 2.—
    3.
    Transf., of judicial controversy: manum in jure or ex jure conserere, to make a joint seizure (this was done by the litigant parties laying hands at the same time upon the thing in dispute, each one claiming it as his own): si qui in jure manum conserunt, XII. Tab. ap. Gell. 20, 10, 7: non ex jure manum consertum sed mage ferro rem repetunt, Enn. ib. § 4 (Ann. v. 276 Vahl.); cf. also Varr. L. L. 6, § 64 Müll., and Cic. Fam. 7, 13, 2: ibi ego te ex jure manum consertum voco, etc., I summon you in an action for possession, etc., a judic. formula in Cic. Mur. 12, 26; id. de Or. 1, 10, 41.—Hence, * con-sertē, adv., from consertus, a, um (acc. to I. A.), not used as P. a., as if bound or fastened together, in connection:

    omnia necesse est conligatione naturali conserte contexteque fieri,

    Cic. Fat. 14, 32.

    Lewis & Short latin dictionary > consero

  • 57 conserte

    1.
    con-sĕro, sēvi, sĭtum or sătum, 3, v. a. ( perf. conseruerit, Col. 3, 4, 2; Aur. Vict. Epit. 37, 3; Dig. 6, 1, 38; v. 1. sero).
    I. A.
    Lit.:

    agros,

    Cic. N. D. 2, 52, 130; Verg. E. 1, 73; Cato, R. R. 6, 1; Dig. 7, 1, 9, § 6; cf.:

    ager diligenter consitus,

    Cic. Sen. 17, 59:

    ager arbustis consitus,

    Sall. J. 53, 1; and:

    consitus an incultus (locus),

    Quint. 5, 10, 37:

    Ismara Baccho (i. e. vino),

    Verg. G. 2, 38:

    vineam malleolo,

    Col. 5, 5, 6:

    arva frumento,

    Curt. 7, 4, 26.— Absol.:

    in alieno fundo,

    Dig. 6, 1, 38:

    in alienum fundum,

    ib. 41, 1, 9.—
    2.
    Transf.:

    arva mūliebria (Venus),

    Lucr. 4, 1107; cf. Sol. 9 fin. —Hence, conserentes dii, who preside over generation, Arn. 5, 169.—
    B.
    Transf., of columns, to plant, set:

    aera (rostra) columnis consita,

    Claud. VI. Cons. Hon. 49.—
    C.
    Trop.:

    (sol) lumine conserit arva,

    strews, fills, Lucr. 2, 211: consitus sum Senectute, * Plaut. Men. 5, 2, 4: caeca mentem caligine Theseus consitus, * Cat. 64, 208.—
    II.
    To sow, plant:

    olivetum,

    Varr. R. R. 1, 24:

    hoc genus oleae,

    Cato, R. R. 6, 1:

    arborem,

    Liv. 10, 24, 5; Curt. 6, 5, 14; 7, 2, 22:

    zizyphum,

    Pall. Apr. 4:

    palmas,

    id. Oct. 12:

    (vitem) Narbonicam,

    Plin. 14, 3, 4, § 43; Cato ap. Plin. 14, 4, 5, § 46.—
    B.
    Transf. (cf. I. B. supra): extra vallum stili caeci, mirabilem in modum consiti, set, Auct. B. Afr. 31.
    2.
    con-sĕro, sĕrŭi, sertum, 3 ( perf. consevisti, Fronto, Ep. ad Ver. 8), v. a., to connect, entwine, tie, join, fit, bind into a whole (syn.: conecto, conjungo, contexo, etc.; class. in prose and poetry; most freq. in the signif. II. B., and in the histt.).
    I.
    In gen.
    A.
    Lit.
    (α).
    With acc. with or without abl.:

    lorica conserta hamis auroque,

    Verg. A. 3, 467; cf.:

    tegumen spinis,

    id. ib. 3, 594 (illigatum spinis, Serv.); cf. Tac. G. 17: monile margaritis gemmisque, * Suet. Galb. 18:

    vincula, quīs conserta erant vehicula,

    Curt. 9, 1, 17; cf.:

    conserta navigia,

    entangled, id. 4, 3, 18:

    scutis super capita consertis,

    overlapping, id. 5, 3, 23:

    rudis arbor conseritur (for navigating),

    Luc. 3, 512; cf. id. 4, 136.—
    (β).
    With acc. and dat.:

    alium (truncum) alii quasi nexu conserunt,

    Curt. 6, 5, 15.—
    B.
    Trop.:

    quid juvat nocti conseruisse diem?

    Ov. Am. 3, 6, 10:

    exodia conserta fabellis Atellanis,

    Liv. 7, 2, 11;

    v. exodium: virtutes consertae et inter se cohaerentes,

    Sen. Ep. 90, 3: ita ordo rerum tribus momentis consertus est, * Quint. 5, 10, 71:

    sermonem,

    to interchange words, converse, Curt. 8, 12, 5; Fronto l. l.—
    II.
    In partic.
    A.
    To join, connect, unite together:

    teneros sinus,

    Tib. 1, 8, 36:

    femur femori,

    id. 1, 8, 26; cf.:

    latus lateri,

    Ov. H. 2, 58.—
    B.
    Esp., to unite in hostility, for contest, to bring together; so most freq. manum or manus, to engage in close combat, to join hand to hand, to join battle:

    signa contulit, manum conseruit, magnas copias hostium fudit,

    Cic. Mur. 9, 20; so Plaut. Mil. 1, 1, 3; Sall. J. 50, 4; Nep. Dat. 8, 4; id. Ages. 3, 6; Liv. 21, 41, 4 al.:

    manum cum hoste,

    Varr. L. L. 6, § 64 Müll.; Cic. Att. 7, 20, 1; Nep. Hann. 4, 2:

    manus inter se,

    Sall. H. 1, 41, 19 Dietsch; Liv. 7, 40, 14; Ov. H. 12, 100:

    manus cum imparibus,

    Liv. 6, 12, 8:

    cum hoste manus,

    id. 21, 39, 3:

    consertis deinde manibus,

    id. 1, 25, 5:

    dextras,

    Stat. S. 1, 6, 60:

    pugnam,

    Liv. 21, 50, 1; cf. id. 21, 8, 7; Tac. A. 2, 10:

    pugnam inter se,

    Liv. 32, 10, 8:

    pugnam seni,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 43:

    proelia,

    Verg. A. 2, 398; Liv. 5, 36, 5; Curt. 8, 13, 12:

    certamen,

    Liv. 35, 4, 2:

    bella,

    Val. Fl. 3, 31:

    bella bellis,

    Luc. 2, 442:

    acies,

    Sil. 1, 339; cf.:

    conserta acies,

    hand-to-hand fighting, Tac. A. 6, 35.— Mid.:

    navis conseritur,

    enters the fight, Liv. 21, 50, 3:

    duo acerrimā pugnā conserti exercitus,

    Val. Max. 3, 2, 1.—Rarely absol.:

    levis armatura ab lateribus cum levi armaturā,

    Liv. 44, 4, 6.—
    2.
    Trop.:

    haud ignotas belli artes inter se conserebant,

    Liv. 21, 1, 2.—
    3.
    Transf., of judicial controversy: manum in jure or ex jure conserere, to make a joint seizure (this was done by the litigant parties laying hands at the same time upon the thing in dispute, each one claiming it as his own): si qui in jure manum conserunt, XII. Tab. ap. Gell. 20, 10, 7: non ex jure manum consertum sed mage ferro rem repetunt, Enn. ib. § 4 (Ann. v. 276 Vahl.); cf. also Varr. L. L. 6, § 64 Müll., and Cic. Fam. 7, 13, 2: ibi ego te ex jure manum consertum voco, etc., I summon you in an action for possession, etc., a judic. formula in Cic. Mur. 12, 26; id. de Or. 1, 10, 41.—Hence, * con-sertē, adv., from consertus, a, um (acc. to I. A.), not used as P. a., as if bound or fastened together, in connection:

    omnia necesse est conligatione naturali conserte contexteque fieri,

    Cic. Fat. 14, 32.

    Lewis & Short latin dictionary > conserte

  • 58 considero

    con-sīdĕro, āvi, ātum, 1, v. a. [acc. to Corss. Nachtr. p. 43, from sidus, prop. to observe the stars; and so Paul. ex Fest. p. 42, 4, and 75, 8 Müll.; cf. desidero], to look at closely, attentively, carefully, to inspect, examine (class. in prose and poetry, esp. in the trop. signif.).
    I.
    Lit.:

    contemplari unum quidque otiose et considerare coepit,

    Cic. Verr. 2, 4, 15, § 33:

    candelabrum etiam atque etiam,

    id. ib. 2, 4, 28, §

    65: argentum (with contemplari),

    id. ib. 2, 4, 15, §

    33: opus (pictorum),

    id. Off. 1, 41, 147:

    aliquem,

    Sall. C. 58, 18:

    pallium diligentius,

    Petr. 12, 3; cf. Cic. Verr. 2, 4, 27, § 63:

    feminas diligenter ac lente mercantium more,

    Suet. Calig. 36:

    formam, quā ludum gladiatorium erat aedificaturus,

    id. Caes. 31:

    lucentia sidera,

    Gell. 2, 21, 2:

    spatium,

    Ov. M. 3, 95 al. —
    (β).
    With acc. and inf. as object, to observe, perceive (very rare):

    cum folia decidere considerassent (corresp. with videre and animadvertere),

    Col. 11, 2, 67.—
    (γ).
    With a rel.-clause:

    num tamen exciderit ferrum considerat, hastae,

    Ov. M. 12, 105.—
    II.
    Trop., to consider maturely, to reflect, contemplate, meditate; constr. with the acc., with de, a rel.-clause, ut, or absol.
    (α).
    With acc.:

    mecum in animo vitam tuam,

    Ter. Heaut. 2, 4, 5; so,

    eos casus mecum ipse,

    Cic. Tusc. 5, 1, 3:

    reliquum est, quod ipsae optime considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae,

    id. Fam. 14, 14, 1:

    res atque pericula nostra,

    Sall. C. 52, 2:

    simul ipse qui suadet considerandus est,

    Tac. H. 2, 76.— With ex:

    Rosciorum factum ex ipsius Chrysogoni judicio,

    Cic. Rosc. Am. 37, 108. —With aliquid ex aliquā re:

    aliquid ex se et ex suā naturā,

    Cic. Inv. 1, 10, 14; 2, 58, 176.—
    (β).
    With de:

    cum de me ipso ac de meis te considerare velim,

    Cic. Att. 7, 13, 3:

    his de rebus velim cum Pomponio consideretis,

    id. ib. 14, 14, 2:

    de quā (intercessione) isti ipsi considerabunt,

    id. Imp. Pomp. 19, 58:

    de totā re,

    id. Att. 12, 24, 1.— Impers.:

    quale sit id, de quo consideretur,

    inquiry is made, Cic. Off. 3, 4, 18.—
    (γ).
    With rel.-clause:

    considerate cum vestris animis vosmet ipsi, ecquem putetis, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 12, § 29:

    sed velim consideres, quid faciendum putes,

    id. Att. 7, 13, 3; id. Verr. 2, 5, 68, § 174; Liv. 45, 12, 5:

    consideres quid agas, quo progrediare, quem hominem et quā ratione defendas,

    Cic. Verr 2, 5, 68, § 174; Sall. C. 20, 6; 44, 5; Quint. 8, 3, 15; 3, 8, 51 al.: finitimos hostes an amicos velis esse considera, Curt. 7, 8, 30.—So impers.:

    in quā (parte) quid juris sit consideratur,

    Cic. Inv. 1, 11, 14.—
    (δ).
    With ut or ne, to take care, to be considerate (rare):

    considerandum erit, ut solum pingue sit,

    Col. 2, 2, 17; so,

    ut lunā crescente id fiat,

    id. 8, 5, 9.— Impers.:

    considerandum est, ne aut temere desperet, etc.,

    Cic. Off. 1, 21, 73.—
    (ε).
    Absol.:

    ille se considerare velle (ait),

    Cic. Fam. 10, 16, 1.—Hence,
    A.
    con-sīdĕranter, adv. (of the P. a. considerans. which is not used), = considerate, in a deliberate, considerate manner (post-Aug. and rare):

    agere,

    Val. Max. 8, 1, Ambust. 2:

    cuneum deponere,

    Pall. Febr. 17, 2.— Comp. considerantius, acc. to Fronto, p. 2194 P., but without voucher.— Sup. not in use.—
    B.
    consīdĕrātus, a, um, P. a., in acc. with 11., maturely reflected upon, considerate, circumspect, cautious, etc. (in good prose; most freq. in Cic.; not in Quint.).
    1.
    Of things:

    verbum consideratissimum, arbitror,

    Cic. Font. 9, 19 (v. arbitror, II.):

    considerata atque provisa via vivendi,

    id. Par. 5, 1, 34; cf.:

    considerata (et diligens) excogitatio faciendi aliquid aut non faciendi,

    id. Inv. 2, 5, 18:

    nihil,

    id. Har. Resp. 2, 3:

    factum,

    id. Sull. 26, 72:

    ratio,

    id. Inv. 2, 54, 164:

    tarditas,

    id. Brut. 42, 154: facilitas parum considerata, Cod. Th. 8, 5, 19.— Comp.:

    consilium,

    Cic. Att. 9, 2, a, 2.—
    2.
    Transf., as in Engl., to the person:

    homo,

    Cic. Caecin. 1, 1; id. Quint. 3, 11:

    consideratus ac sapiens,

    Plin. Pan. 44, 5:

    tardum pro considerato vocent,

    Liv. 22, 39, 20.— Comp.: consideratior factus Caesar (with tardior), Auct. B. Afr. 73; cf.:

    unā in re paulo minus consideratus,

    Cic. Quint. 3, 11.— Adv.: consīdĕrātē, considerately:

    fieri,

    Cic. Quint. 16, 51; id. Off. 1, 38, 136:

    agere,

    id. ib. 1, 27, 94 al.— Comp., Att. ap. Cic. Att. 9, 10, 9; Liv. 4, 45, 8; Suet. Caes. 77.— Sup., Cic. Att. 9, 10, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > considero

  • 59 culta

    1.
    cŏlo, colŭi, cultum, 3, v. a. [from the stem KOL, whence boukolos, boukoleô; cf.: colonus, in-cola, agri-cola] (orig. pertaining to agriculture), to cultivate, till, tend, take care of a field, garden, etc. (freq. in all per. and species of composition).
    I.
    Prop.
    (α).
    With acc.:

    fundum,

    Varr. R. R. 1, 1, 2:

    agrum,

    id. ib. 1, 2, 14; Cato, R. R. 61; Col. 1 pr.:

    agri non omnes frugiferi sunt qui coluntur,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; id. Agr. 2, 25, 67:

    arva et vineta et oleas et arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    praedia,

    Cic. Rosc. Am. 17, 49:

    rus,

    Col. 1, 1:

    rura,

    Cat. 64, 38; Tib. 1, 5, 21; Verg. G. 2, 413:

    hortos,

    Ov. M. 14, 624 al.:

    jugera,

    Col. 1 pr.:

    patrios fines,

    id. ib.:

    solum,

    id. 2, 2, 8:

    terram,

    id. 2, 2, 4:

    arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    vitem,

    Cic. Fin. 4, 14, 38:

    arbores,

    Hor. C. 2, 14, 22:

    arva,

    id. ib. 3, 5, 24; Ov. Am. 1, 13, 15:

    fructus,

    Verg. G. 2, 36:

    fruges,

    Ov. M. 15, 134:

    poma,

    id. ib. 14, 687; cf. under P. a.—
    (β).
    Absol., Varr. R. R. 1, 2, 8; Verg. G. 1, 121; Dig. 19, 2, 54, § 1.—
    B.
    In gen., without reference to economics, to abide, dwell, stay in a place, to inhabit (syn.: incolo, habito; most freq. since the Aug. per.).
    (α).
    With acc.:

    hanc domum,

    Plaut. Aul. prol. 4:

    nemora atque cavos montes silvasque colebant,

    Lucr. 5, 955:

    regiones Acherunticas,

    Plaut. Bacch. 2, 2, 21:

    colitur ea pars (urbis) et habitatur frequentissime,

    Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

    urbem, urbem, mi Rufe, cole,

    id. Fam. 2, 12, 2:

    has terras,

    id. N. D. 2, 66, 164; Tac. A. 2, 60:

    loca Idae,

    Cat. 63, 70:

    Idalium,

    id. 36, 12 sq.; 61, 17:

    urbem Trojanam,

    Verg. A. 4, 343:

    Sicaniam,

    Ov. M. 5, 495:

    Maeoniam Sipylumque,

    id. ib. 6, 149:

    Elin Messeniaque arva,

    id. ib. 2, 679:

    regnum nemorale Dianae,

    id. ib. 14, 331:

    hoc nemus,

    id. ib. 15, 545:

    Elysium,

    Verg. A. 5, 735:

    loca magna,

    Ov. M. 14, 681; Liv. 1, 7, 10:

    Britanniam,

    Tac. Agr. 11:

    Rheni ripam,

    id. G. 28:

    victam ripam,

    id. A. 1, 59:

    terras,

    id. ib. 2, 60; cf. id. H. 5, 2:

    insulam,

    id. A. 12, 61; id. G. 29:

    regionem,

    Curt. 7, 7, 4.— Poet., of poets:

    me juvat in primā coluisse Helicona juventā,

    i. e. to have written poetry in early youth, Prop. 3 (4), 5, 19.—Also of animals:

    anguis stagna,

    Verg. G. 3, 430; Ov. M. 2, 380.—
    (β).
    Absol.:

    hic,

    Plaut. Ps. 1, 2, 68:

    subdiu colere te usque perpetuom diem,

    id. Most. 3, 2, 78; Liv. 42, 67, 9; Curt. 9, 9, 2:

    colunt discreti ac diversi,

    Tac. G. 16:

    proximi Cattis Usipii ac Tencteri colunt,

    id. ib. 32:

    circa utramque ripam Rhodani,

    Liv. 21, 26, 6:

    quā Cilices maritimi colunt,

    id. 38, 18, 12:

    prope Oceanum,

    id. 24, 49, 6:

    usque ad Albim,

    Tac. A. 2, 41:

    ultra Borysthenem fluvium,

    Gell. 9, 4, 6:

    super Bosporum,

    Curt. 6, 2, 13:

    extra urbem,

    App. M. 1, p. 111.—
    II.
    Trop. (freq. and class.).
    A. 1.
    Of the gods: colere aliquem locum, to frequent, cherish, care for, protect, be the guardian of, said of places where they were worshipped, had temples, etc.:

    deos deasque veneror, qui hanc urbem colunt,

    Plaut. Poen. 5, 1, 19; Cat. 36, 12:

    Pallas, quas condidit arces, Ipsa colat,

    Verg. E. 2, 62:

    ille (Juppiter) colit terras,

    id. ib. 3, 61; id. A. 1, 16 Forbig. ad loc.:

    undis jura dabat, nymphisque colentibus undas,

    Ov. M. 1, 576:

    urbem colentes di,

    Liv. 31, 30, 9; 5, 21, 3:

    vos, Ceres mater ac Proserpina, precor, ceteri superi infernique di, qui hanc urbem colitis,

    id. 24, 39, 8:

    divi divaeque, qui maria terrasque colitis,

    id. 29, 27, 1.—
    2.
    Rarely with persons as object (syn.:

    curo, studeo, observo, obsequor): Juppiter, qui genus colis alisque hominum,

    Plaut. Poen. 5, 4, 24; cf.:

    (Castor et Pollux) dum terras hominumque colunt genus,

    i. e. improve, polish, Hor. Ep. 2, 1, 7. —
    3.
    Of the body or its parts, to cultivate, attend to, dress, clothe, adorn, etc.:

    formamque augere colendo,

    by attire, dress, Ov. M. 10, 534:

    corpora,

    id. A. A. 3, 107:

    tu quoque dum coleris,

    id. ib. 3, 225.—With abl.:

    lacertos auro,

    Curt. 8, 9, 21:

    lacertum armillā aureā,

    Petr. 32:

    capillos,

    Tib. 1, 6, 39; 1, 8, 9.—
    4.
    With abstr. objects, to cultivate, cherish, seek, practise, devote one ' s self to, etc.;

    of mental and moral cultivation: aequom et bonum,

    Plaut. Men. 4, 2, 10:

    amicitiam,

    id. Cist. 1, 1, 27:

    fidem rectumque,

    Ov. M. 1, 90:

    fortitudinem,

    Curt. 10, 3, 9:

    jus et fas,

    Liv. 27, 17 fin.:

    memoriam alicujus,

    Cic. Fin. 2, 31, 101:

    bonos mores,

    Sall. C. 9, 1:

    suum quaestum colit,

    Plaut. Poen. 5, 2, 137:

    pietatem,

    id. As. 3, 1, 5; Ter. Hec. 3, 4, 33:

    virtutem,

    Cic. Arch. 7, 16; id. Off. 1, 41, 149:

    amicitiam, justitiam, liberalitatem,

    id. ib. 1, 2, 5:

    virginitatis amorem,

    Verg. A. 11, 584:

    pacem,

    Ov. M. 11, 297; cf. Martem, Sil. [p. 370] 8, 464:

    studium philosophiae,

    Cic. Brut. 91, 315:

    disciplinam,

    id. ib. 31, 117:

    aequabile et temperatum orationis genus,

    id. Off. 1, 1, 3:

    patrias artes militiamque,

    Ov. F. 2, 508; cf.:

    artes liberales,

    Suet. Tib. 60:

    ingenium singulari rerum militarium prudentiā,

    Vell. 2, 29, 5 Kritz.—
    5.
    Of a period of time or a condition, to live in, experience, live through, pass, spend, etc.:

    servitutem apud aliquem,

    to be a slave, Plaut. Poen. 4, 2, 7:

    nunc plane nec ego victum, nec vitam illam colere possum, etc.,

    Cic. Att. 12, 28, 2; and poet. in gen.: vitam or aevum = degere, to take care of life, for to live:

    vitam,

    Plaut. Trin. 3, 2, 74; id. Cas. 2, 1, 12; id. Rud. 1, 5, 25:

    vitam inopem,

    Ter. Heaut. 1, 1, 84:

    aevum vi,

    Lucr. 5, 1144 and 1149.—
    B.
    Colere aliquem, to regard one with care, i. e. to honor, revere, reverence, worship, etc. (syn.: observo, veneror, diligo).
    1.
    Most freq. of the reverence and worship of the gods, and the respect paid to objects pertaining thereto, to honor, respect, revere, reverence, worship:

    quid est enim cur deos ab hominibus colendos dicas?

    Cic. N. D. 1, 41, 115:

    hos deos et venerari et colere debemus,

    id. ib. 2, 28, 71; cf. id. ib. 1, 42, 119; id. Agr. 2, 35, 94; Liv. 39, 15, 2; Cat. 61, 48:

    Phoebe silvarumque potens Diana... o colendi Semper et culti,

    Hor. C. S. 2 and 3; cf. Ov. M. 8, 350:

    deos aris, pulvinaribus,

    Plin. Pan. 11, 3:

    Mercurium,

    Caes. B. G. 6, 17:

    Apollinem nimiā religione,

    Curt. 4, 3, 21:

    Cererem secubitu,

    Ov. A. 3, 10, 16:

    (deam) magis officiis quam probitate,

    id. P. 3, 1, 76:

    per flamines et sacerdotes,

    Tac. A. 1, 10; Suet. Vit. 1:

    quo cognomine is deus quādam in parte urbis colebatur,

    id. Aug. 70:

    deum precibus,

    Sen. Herc. Oet. 580:

    testimoniorum religionem et fidem,

    Cic. Fl. 4, 9; cf. id. Font. 10, 21; and:

    colebantur religiones pie magis quam magnifice,

    Liv. 3, 57, 7; and:

    apud quos juxta divinas religiones humana fides colitur,

    id. 9, 9, 4:

    sacra,

    Ov. M. 4, 32; 15, 679:

    aras,

    id. ib. 3, 733; 6, 208; cf. Liv. 1, 7, 10; Suet. Vit. 2 et saep.:

    numina alicujus,

    Verg. G. 1, 30:

    templum,

    id. A. 4, 458; Ov. M. 11, 578:

    caerimonias sepulcrorum tantā curà,

    Cic. Tusc. 1, 12, 27:

    sacrarium summā caerimoniā,

    Nep. Th. 8, 4:

    simulacrum,

    Suet. Galb. 4.—
    2.
    Of the honor bestowed upon men:

    ut Africanum ut deum coleret Laelius,

    Cic. Rep. 1, 12, 18:

    quia me colitis et magnificatis,

    Plaut. Cist. 1, 1, 23; Ter. Ad. 3, 2, 54:

    a quibus diligenter observari videmur et coli,

    Cic. Mur. 34, 70; cf. id. Fam. 6, 10, 7; 13, 22, 1; id. Off. 1, 41, 149; Sall. J. 10, 8:

    poëtarum nomen,

    Cic. Arch. 11, 27:

    civitatem,

    id. Fl. 22, 52; cf.:

    in amicis et diligendis et colendis,

    id. Lael. 22, 85 and 82:

    semper ego plebem Romanam militiae domique... colo atque colui,

    Liv. 7, 32, 16:

    colere et ornare,

    Cic. Fam. 5, 8, 2:

    me diligentissime,

    id. ib. 13, 25 init.:

    si te colo, Sexte, non amabo,

    Mart. 2, 55:

    aliquem donis,

    Liv. 31, 43, 7:

    litteris,

    Nep. Att. 20, 4:

    nec illos arte colam, nec opulenter,

    Sall. J. 85, 34 Kritz.— Hence,
    1.
    cŏlens, entis, P. a., honoring, treating respectfully; subst., a reverer, worshipper; with gen.:

    religionum,

    Cic. Planc. 33, 80.—
    2.
    cultus, a, um, P. a. (acc. to I.).
    A.
    Cultivated, tilled:

    ager cultior,

    Varr. R. R. 1, 2, 20:

    ager cultissimus,

    Cic. Rosc. Com. 12, 33:

    materia et culta et silvestris,

    id. N. D. 2, 60, 151:

    res pecuaria,

    id. Quint. 3, 12:

    rus cultissimum,

    Col. 1, 1, 1:

    terra,

    Quint. 5, 11, 24:

    fundus cultior,

    id. 8, 3, 8:

    cultiora loca,

    Curt. 7, 3, 18.—
    b.
    Subst.: culta, ōrum, n., tilled, cultivated land, gardens, plantations, etc., Lucr. 1, 165; 1, 210; 5, 1370; Verg. G. 1, 153; 2, 196; 4, 372; Plin. 24, 10, 49, § 83—Hence,
    B.
    Trop., ornamented, adorned, polished, elegant, cultivated:

    milites habebat tam cultos ut argento et auro politis armis ornaret,

    Suet. Caes. 67:

    adulter,

    Ov. Tr. 2, 499:

    turba muliebriter culta,

    Curt. 3, 3, 14:

    sacerdos veste candidā cultus,

    Plin. 16, 44, 95, § 251:

    matrona vetitā purpurā culta,

    Suet. Ner. 32:

    filia cultior,

    Mart. 10, 98, 3:

    animi culti,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; cf.:

    tempora et ingenia cultiora,

    Curt. 7, 8, 11:

    Tibullus,

    Ov. Am. 1, 15, 28; cf.

    carmina,

    id. A. A. 3, 341:

    cultiores doctioresque redire,

    Gell. 19, 8, 1:

    sermone cultissimus,

    Aur. Vict. Epit. 45.— Adv.: cul-tē, elegantly: dicere, * Quint. 8, 3, 7; Plin. Ep. 5, 20, 6.— Comp.:

    dicere,

    Sen. Suas. 4 fin.; Tac. Or. 21: (sc. veste) progredi, Just. 3, 3, 5:

    incubare strato lectulo,

    Val. Max. 2, 6, 8.— Sup. apparently not in use.
    2.
    cōlo, āvi, ātum, āre, v. a. [colum], to filter, strain, to clarify, purify (post-Aug.):

    ceram,

    Col. 9, 16, 1:

    mel,

    id. 12, 11, 1:

    vinum sportā palmeā,

    Pall. Febr. 27:

    sucum linteo,

    Plin. 25, 13, 103, § 164:

    thymum cribro,

    Col. 7, 8, 7:

    aliquid per linteum,

    Scrib. Comp. 271:

    ad colum,

    Veg. 2, 28, 19:

    per colum,

    Apic. 4, 2:

    aurum,

    App. Flor. p. 343, 20:

    terra colans,

    Plin. 31, 3, 23, § 38:

    faex colata,

    id. 31, 8, 44, § 95.— Poet.:

    amnes inductis retibus,

    i. e. to spread out a fish-net, Manil. 5, 193.—Hence, cōlātus, a, um, P. a., cleansed, purified (post-class.):

    nitor (beryllorum),

    Tert. Anim. 9.—
    B.
    Trop.:

    certiora et colatiora somniari,

    Tert. Anim. 48.

    Lewis & Short latin dictionary > culta

  • 60 deinceps

    dĕin-ceps (dissyl., Hor. S. 2, 8, 80; but trisyl. Prud. Cath. 7, 136. Cf. dehinc and deinde), adj. and adv. [capio. Prop., taking place next or after, v. Corss. Ausspr. 2, 591; cf.: particeps, princeps].
    I.
    Adj. ( gen. deincipis or deincipitis), following thereafter, next following: deinceps qui deinde cepit, ut princeps qui primum cepit, Paul. ex Fest. p. 71, 2 Müll.; cf.:

    deincipem antiqui dicebant proxime quemque captum ut principem primum captum,

    ib. 75, 4. So only: deincipiti die, Ap. Flor. no. 16, p. 353, 33.—
    II.
    Adv., in a constant series, one after another, successively, in turn, = hexês or ephexês (for syn. cf.: deinde, exinde, inde, indidem, post, postea, porro—freq. and good prose).
    A.
    In space:

    arboribus deinceps constitutis,

    Varr. R. R. 1, 14, 2:

    his (saxis) collocatis et coagmentatis alius insuper ordo adicitur, etc.... sic deinceps omne opus contexitur,

    Caes. B. G. 7, 23, 4; cf. id. B. C. 1, 25, 8: ea quae akrostichis dicitur, cum deinceps ex primis versuum litteris aliquid conectitur, Cic. Div. 2, 54, 111; cf. id. de Or. 3, 47, 183:

    prima... ac deinceps,

    Sall. J. 19, 3.—
    B.
    In time:

    duo deinceps reges civitatem auxerunt,

    Liv. 1, 21:

    ut deinceps qui accubarent canerent ad tibiam clarorum virorum laudes,

    Cic. Tusc. 4, 2, 3:

    trīs fratres, quos video deinceps tribunos plebis per triennium fore,

    id. Fam. 2, 18, 2; cf. Liv. 6, 5:

    clamore significant, hunc alii deinceps excipiunt, etc.,

    Caes. B. G. 7, 3.—Esp. freq. with alii, reliqui, multi, omnes, totus:

    stationes dispositas haberent atque alios alii deinceps exciperent,

    Caes. B. G. 5, 16 fin.; cf. Cic. Rep. 1, 37; 6, 21:

    receperunt Arverni eum deincepsque aliae gentes,

    Liv. 27, 39; 29, 3; 29, 14 et saep.:

    reliquis deinceps diebus Caesar silvas caedere instituit,

    Caes. B. G. 3, 29; cf. id. ib. 5, 40, 4; 7, 23; id. B. C. 3, 56:

    possum deinceps totam rem explicare, deinde ad extremum, etc.,

    Cic. Verr. 2, 1, 10, § 28; Col. 2, 4, 3.—
    C.
    In order.
    (α).
    With ordinals (rare):

    septimus sum deinceps praetorius in gente nostra,

    the seventh in succession, Varr. R. R. 2, 4, 2; cf. Quint. 12, 8, 15.—
    (β).
    In denoting the successive parts of a discourse:

    de justitia satis dictum est: deinceps, ut erat propositum, de beneficentia ac de liberalitate dicatur, i. e. ordine sic ferente,

    successively, in order, Cic. Off. 1, 14, 42; cf. id. ib. 2, 15, 52; 3, 2, 7.—
    (γ).
    To indicate an immediate sequence:

    si non ab eo, in quo proxime desitum, deinceps incipietur,

    id. Inv. 1, 20, 28; cf. id. Ac. 2, 14, 46:

    annales Ennii ut deinceps legi possint,

    that they may be read on continuously, id. N. D. 2, 37, 93; Auct. Her. 1, 9, 14. In this use deinceps is often very nearly = deinde, Cic. Phil. 4, 4, 8; Liv. 44, 31, 1 al. —
    2.
    In particular combinations.
    a.
    Deinde deinceps, inde deinceps, postea deinceps, Gr. epeita hexês:

    deinde etiam deinceps posteris prodebatur,

    Cic. Leg. 3, 2, 4; cf. id. ib. 3, 19, 43; Liv. 2, 47; Auct. Her. 3, 18:

    deinceps inde multae, quas non minus diligenter elaboratas... afferebamus,

    Cic. Brut. 90, 312; so,

    deinceps inde,

    Liv. 5, 37:

    inde deinceps,

    id. 1, 44:

    aequitate sua postea trium regum bellis deinceps omnibus functum officiis,

    id. 45, 14. —
    b.
    Corresp. with primus: primum est officium, ut se conservet in naturae statu:

    deinceps, ut ea teneat, quae, etc.,

    Cic. Fin. 3, 6, 20; cf.:

    principes sint patria et parentes... proximi liberi totaque domus... deinceps bene convenientes propinqui,

    id. Off. 1, 17, 58, and Tac. H. 1, 48.—
    c.
    Hence, after enumerations, in phrases like Eng. and so forth:

    ut prima (officia) diis immortalibus, secunda patriae, tertia parentibus, deinceps gradatim reliqua reliquis debeantur,

    and so on Cic. Off. 1, 45, 160; cf.:

    nam et in prooemio primum est aliquid et secundum ac deinceps,

    Quint. 7, 10, 5; Tac. A. 1, 81; cf. Cic. Div. 1, 30, 64:

    et deinceps, ac deinceps,

    and so forth, Just. Inst. 1, 12, 6 al. —
    d.
    Perge deinceps, go on, Varr. R. R. 3, 8, 1:

    gallinae villaticae sunt, quas deinceps rure habent in villis,

    continually, id. ib. 3, 9, 2; cf. Hand, Turs. II. p. 232-238.

    Lewis & Short latin dictionary > deinceps

См. также в других словарях:

  • diligenter — [ diliʒɑ̃te ] v. tr. <conjug. : 1> • déb. XVe; de diligent ♦ Presser (qqn) de faire qqch. Hâter (qqch.); apporter ses soins et son zèle à (qqch.). Diligenter une affaire. Diligenter une enquête. Diligenter les secours. « Dix mille enquêtes… …   Encyclopédie Universelle

  • diligenter — DILIGENTER. v. n. Agir avec diligence. Il faut diligenter. Il est d un plus grand usage avec le pronom personnel. Il faut se diligenter. Il faut vous diligenter. [b]f♛/b] Il est quelquefois actif. Il faut diligenter cette affaire, cette… …   Dictionnaire de l'Académie Française 1798

  • diligenter — Diligenter. v. n. Agir avec diligence. Il faut diligenter Il est d un plus grand usage au neutre passif. Il faut se diligenter. il faut vous diligenter …   Dictionnaire de l'Académie française

  • diligenter — Diligenter, est mettre et faire diligence à faire quelque chose, et tient du neutre, jaçoit qu on y adjouste ces pronoms me, te, se, comme, Je me diligenteray, Tu te diligenteras, Il se diligentera, Celeritatem adhibebo, adhibebis, adhibebit.… …   Thresor de la langue françoyse

  • diligenter — (di li jan té) v. a. 1°   Presser quelqu un de mettre de la diligence. •   Le maréchal de Joyeuse se tint au pont pour maintenir l ordre et diligenter tout, SAINT SIMON 22, 261. •   Vendôme se mit à faire tout ce qui étoit en lui pour diligenter… …   Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré

  • DILIGENTER — v. a. Hâter, presser. Il faut diligenter cette affaire, l impression de ce mémoire.   Il s emploie aussi avec le pronom personnel dans le sens d Agir avec diligence. Allons, diligentez vous un peu. Il faut vous diligenter.   Il s emploie… …   Dictionnaire de l'Academie Francaise, 7eme edition (1835)

  • CADUS — quô vinum Romani condiderunt. Ita enim Plautus Aulul. Actu 3. sc. 6. v. 34. At ego iussero cadum unum vini veteris a me afferrier. Solebat pice diligenter oblini, ac in loco, quo fumus posset pertingere, statui. Marcellus de Medicam. operculô… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • RATIONES — olim a Dispensatoribus diligenter exactae. Petrus Chrysologus, Serm. 23. De caelestibus conditis, de horreis divinis rationem reddit. Cicero in Hortensio, Quid tu inquam soles, cum rationem ab Dispensatore accipis, si aera singula probâsti,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • VINUM — quô Auctore mortalibus sit monstratum, diximus paulo supra. Graecis id Oeneum, unde et οἴνου nomen, an Icarum, Italis Ianum, dedisse, refert Athenaeus, l. 15. uti et far: sed utrumque non tam potui aut cibo quam divino cultui et sacris… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Erasmus von Rotterdam — gemalt von Hans Holbein dem Jüngeren (1523) Erasmus (Desiderius) von Rotterdam (* 27. Oktober 1465 [oder 1469] in Rotterdam; † 12. Juli 1536 in Basel) war ein bedeutender niederländischer Gelehrter …   Deutsch Wikipedia

  • Agence de recherches privées — Détective Pour les articles homonymes, voir Détective (homonymie). Vidocq : fondateur, en 1833, du Bureau des Renseignements …   Wikipédia en Français

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»