ab+aliqua+re

pōno, pŏsŭi (Plaut. posīvi), pŏsĭtum, 3 (old form of perf. POSEIVEI, Inscr. Orell. 3308:

posivi,

Plaut. Ps. 5, 1, 35: posivimus, id. Fragm. ap. Prisc. p. 898 P.:

posiverunt, Cato, R. R. praef. 1: posiveris,

id. ib. 4, 1; Plaut. Trin. 1, 2, 108: POSIER unt, Inscr. Orell. 5061:

POSIT, contr. from posivit,

ib. 71; 732; 1475; 3087 al.; part. perf. sync. postus, a, um, Lucr. 1, 1059; 3, 87; 6, 965), v. a. [for posno, posino, from old prep. port, = proti, pros, and sino; cf.: porricio, pollingo, etc., and v. pro, sino], to put or set down a person or thing, to put, place, set, lay, etc. (syn.: colloco, statuo); constr. with acc. alone, or with in and abl., or with adv. of place; sometimes with in and acc., or absol.; v. infra.

Lit.

In gen.:

tabulas in aerario ponere,

Caes. B. C. 3, 108:

castra,

to pitch, id. ib. 1, 65 fin.:

castra iniquo loco,

id. ib. 1, 81:

milia passuum tria ab eorum castris castra ponit,

id. B. G. 1, 22 fin.: qui indicabantur, in senatu sunt positi, Cic. Fragm. ap. Quint. 9, 3, 50:

tabulas obsignatas in publico,

Cic. Fl. 9, 21:

sejuges in Capitolio aurati a P. Cornelio positi,

Liv. 38, 35, 4:

tyrannicidae imago in gymnasio ponatur,

Quint. 7, 7, 5; cf. id. 1, 7, 12:

collum in Pulvere,

Hor. C. 4, 6, 11; cf.:

artus in litore ponunt,

Verg. A. 1, 173; and with simple abl.:

saxo posuit latus,

Val. Fl. 4, 378:

in curulibus sellis sese posuerunt,

seated themselves, Flor. 1, 13.—With in and acc.: hodierno die primum longo intervallo in possessionem libertatis pedem ponimus, Cic. Phil. 3, 11, 28 B. and K. (Klotz, possessione):

Cyzici in Prytaneum vasa aurea mensae unius posuit,

Liv. 41, 20, 7 Weissenb. ad loc.:

stipes erat, quem... in flammam triplices posuere sorores,

Ov. M. 8, 452:

omnia pone feros in ignes,

id. R. Am. 719:

oleas in solem,

Cato, R. R. 7:

coronam in caput,

Gell. 3, 15, 3.—With sub and abl.:

pone sub curru nimium propinqui,

Hor. C. 1, 22, 21:

fundamenta,

Vulg. 1 Esd. 6, 3:

ubi pedem poneret non habebat,

might set his foot, Cic. Fin. 4, 25, 69:

genu or genua,

to bow the knee, to kneel, Ov. F. 2, 438; 5, 507; Curt. 8, 7, 13:

num genu posuit? num vocem supplicem misit?

id. 4, 6, 28:

oculos,

to cast one's eyes on, Vulg. Jer. 24, 6:

faciem,

to turn one's face, id. ib. 42, 15.—

In partic.

In milit. lang., to place, post, set, station a body of troops:

ibi praesidium ponit,

Caes. B. G. 2, 5:

praesidium ibi,

id. B. C. 1, 47 fin.:

legionem tuendae orae maritimae causā,

id. ib. 3, 34:

insidias contra aliquem,

Cic. Agr. 2, 18, 49.—

To set up, erect, build (mostly poet.):

opus,

Ov. M. 8, 160:

templa,

Verg. A. 6, 19:

aras,

id. ib. 3, 404:

tropaeum,

Nep. Dat. 8, 3; so,

in inscrr., of erecting monuments of any kind: POSVIT, PONENDVM CVRAVIT (usu. abbreviated P. C.), etc.: columna rostrata quae est Duilio in foro posita,

in honor of Duilius, Quint. 1, 7, 12.—

Hence, poet., to form, fashion works of art:

Alcimedon duo pocula fecit... Orpheaque in medio posuit,

Verg. E. 3, 46:

hic saxo liquidis ille coloribus Sollers nunc hominem ponere, nunc deum,

Hor. C. 4, 8, 8.—

To set, set out, plant trees, etc. ( poet. and in postAug. prose;

syn.: planto, sero): pone ordine vites,

Verg. E. 1, 74:

vitem,

Col. 4, 1; cf.:

ille et nefasto te (arbor) posuit die,

planted thee, Hor. C. 2, 13, 1.—

To lay, stake, wager, as a forfeit; to lay down, propose, as a prize: pono pallium;

Ille suum anulum opposuit,

Plaut. Curc. 2, 3, 76:

pocula fagina,

Verg. E. 3, 36:

invitat pretiis animos et praemia ponit,

id. A. 5, 292:

praemia,

id. ib. 5, 486:

praemium,

Liv. 41, 23, 10.—

In business lang., to put out at interest, to loan, to invest (less freq. than collocare): pecuniam in praedio ponere, Cic. Tull. § 15 Orell.; cf.:

pecuniam apud aliquem,

id. Verr. 2, 3, 70, § 165:

dives positis in fenore nummis,

Hor. A. P. 421:

pecuniam Quaerit Kalendis ponere,

id. Epod. 2, 70.—

To place, set, appoint a person as a watch or guard, accuser, etc. (less freq. than apponere):

Dumnorigi custodes ponit, ut, quae agat, scire possit,

Caes. B. G. 1, 20 fin.:

custos frumento publico est positus,

Cic. Fl. 19, 45: alicui accusatorem, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 3:

puer super hoc positus officium,

Petr. 56, 8.—

To serve up, set before one at table (rare for the class. apponere), Cato, R. R. 79; so id. ib. 81:

posito pavone,

Hor. S. 2, 2, 23; 2, 4, 14; 2, 6, 64; 2, 8, 91; id. A. P. 422:

positi Bacchi cornua,

Ov. A. A. 1, 231:

vinum,

Petr. 34, 7:

calidum scis ponere sumen,

Pers. 1, 53:

porcum,

Mart. 8, 22, 1:

da Trebio, pone ad Trebium,

Juv. 5, 135.—

To lay aside, take off, put down, lay down, etc. (as clothing, arms, books, the hair or beard, etc., = deponere):

cum pila ludere vellet tunicamque poneret,

Cic. Tusc. 5, 20, 60; cf.:

veste positā,

id. ib. 1, 47, 113:

velamina,

Ov. A. A. 2, 613; cf.:

velamina de corpore,

id. M. 4, 345:

arma,

Caes. B. G. 4, 37:

sarcinam,

Petr. 117, 11:

barbam,

Suet. Calig. 5; cf.:

bicolor positis membrana capillis,

Pers. 3, 10:

libros de manibus,

Cic. Q. Fr. 1, 1, 8, § 23; cf.:

cum posui librum, et mecum ipse coepi cogitare,

id. Tusc. 1, 11, 24.—

To lay out for the grave:

toroque Mortua componar, positaeque det oscula frater,

Ov. M. 9, 503; Verg. A. 2, 644.—Also, to lay in the grave, to bury, inter ( poet. and in post-class. prose;

syn.: sepelio, condo): corpore posto,

Lucr. 3, 871:

te... patriā decedens ponere terrā,

Verg. A. 6, 508; Ov. F. 5, 480:

ubi corpus meum positum fuerit,

Dig. 34, 1, 18 fin.; Inscr. Orell. 4370:

IN HAC CVPA MATER ET FILIVS POSITI SVNT,

ib. 4550; 4495:

HIC POSITVS EST, Inscr. in Boeckh. C. I. Gr. 4156: CINERES,

Inscr. Orell. 4393; 4489.—

Ponere calculum or calculos, transf., to weigh carefully, to ponder, consider:

si bene calculum ponas,

Petr. 115, 16:

examina tecum, omnesque, quos ego movi, in utrāque parte calculos pone,

Plin. Ep. 2, 19 fin. —

To arrange, deck, set in order (cf. compono):

qui suas ponunt in statione comas,

Ov. A. A. 3, 434:

quid totiens positas fingis, inepta, comas?

id. ib. 1, 306; cf. id. H. 4, 77; id. M. 1, 477.—

To subdue, calm, allay, quiet:

quo non arbiter Hadriae Major, tollere seu ponere vult freta,

Hor. C. 1, 3, 16:

magnos cum ponunt aequora motus,

Prop. 4 (5), 14, 31.—Hence, neutr., of the winds, to fall, abate ( poet. and late Lat.):

cum venti posuere omnisque repente resedit Flatus,

Verg. A. 7, 27:

tum Zephyri posuere,

id. ib. 10, 103:

simul ac ventus posuit,

Gell. 2, 30, 2.

Trop.

In gen., to set, place, put, lay a thing anywhere: noenum ponebat rumores ante salutem, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 314 Vahl.):

pone ante oculos laetitiam senatūs,

Cic. Phil. 2, 45, 115:

at te apud eum, di boni! quantā in gratiā posui,

id. Att. 6, 6, 4; cf. id. ib. 5, 11, 6; 6, 1, 22: ponite me ei (Appio) in gratiā, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 5:

apud Lentulum ponam te in gratiā,

Cic. Att. 5, 3, 3 B. and K. (Orell. gratiam):

se quoque in gratiā reconciliatae pacis ponere,

Liv. 44, 14, 7:

in laude positus,

Cic. Sest. 66, 139:

aliquem in metu non ponere,

i. e. not to fear, id. Top. 13, 55:

virtutum fundamenta in voluptate tamquam in aquā ponere,

id. Fin. 2, 22, 72; cf. id. Pis. 4, 9:

aliquid in conspectu animi,

id. de Or. 3, 40, 161; cf.:

sub uno aspectu ponere,

Q. Cic. Petit. Cons. 1, 1: ponendus est ille ambitus, non abiciendus, to lay down gently, i. e. close gracefully, Cic. Or. 59, 199:

super cor,

to lay to heart, Vulg. Mal. 2, 2.—With in and acc.:

te in crimen populo ponat atque infamiam,

Plaut. Trin. 3, 3, 11.—Elliptically: et quidem cum in mentem venit, ponor ad scribendum, when it occurs to Cœsar, he sets me (i. e. my name) to the Senate's decrees, Cic. Fam. 9, 15, 4.—

In partic.

Ponere aliquid in aliquā re, to put or place a thing in something, to cause a thing to rest or depend upon:

credibile non est, quantum ego in consiliis et prudentiā tuā, quantum in amore et fide ponam,

Cic. Att. 2, 23, 3:

spem in aliquo,

id. ib. 6, 1, 11:

salutis auxilium in celeritate,

Caes. B. G. 5, 48; cf.:

spem salutis in virtute,

id. ib. 5, 34, 2:

ut in dubio poneret, utrum, etc.,

regarded as doubtful, doubted, Liv. 34, 5, 3: sed haec haud in magno equidem ponam discrimine, I shall attach no great importance to it, id. prooem. § 8.—In pass.: positum esse in aliquā re, to be based or founded upon, to rest upon, depend upon:

ut salutem praesentium, spem reliquorum in vestris sententiis positam esse et defixam putetis,

Cic. Fl. 1, 3; id. Agr. 2, 9, 22:

omnia posita putamus in Planci tui liberalitate,

id. Att. 16, 16, F, 2; id. Or. 8, 27:

in te positum est, ut, etc.,

id. Att. 16, 16, B, § 8. —

To lay out, spend, employ a thing, esp. time, in any thing:

tempus in cogitatione ponere,

Cic. de Or. 3, 5, 17:

si in hac curā vita mihi ponenda sit,

id. Fam. 9, 24, 4:

diem totum in considerandā causā,

id. Brut. 22, 87; cf. id. Fam. 5, 21, 1; id. Att. 6, 2, 6:

sumptum,

id. Q. Fr. 3, 1, 2; id. Fam. 13, 54 fin.; cf.:

totum animum atque omnem curam, operam diligentiamque suam in petitione,

id. Mur. 22, 45:

id multo tum faciemus liberius totosque nos in contemplandis rebus perspiciendisque ponemus,

id. Tusc. 1, 19, 44:

apud gratissimum hominem beneficium ponere,

id. Fam. 13, 55 fin.:

itinera enim ita facit, ut multos dies in oppidum ponat,

id. Att. 11, 22, 2.—

To put, place, count, reckon, consider a thing in or among certain things:

mortem in malis,

Cic. Fin. 3, 8, 29:

in beneficii loco,

id. Fam. 15, 4, 12; id. Cat. 2, 9, 20:

si quis motus populi factus esset, id C. Norbano in fraude capitali esse ponendum,

id. de Or. 2, 48, 199:

in laude,

to regard as praiseworthy, id. Top. 18, 71:

in vitiis poni,

to be regarded as a fault, Nep. Epam. 1, 2.—

To appoint, ordain, make something:

leges,

Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28:

festos laetosque ritus,

Tac. H. 5, 5 fin.:

ut male posuimus initia, sic cetera sequentur,

Cic. Att. 10, 18, 2:

ne tu in spem ponas me bonae frugi fore,

to hope for, reckon upon, Plaut. Capt. 5, 2, 4 Fleck.: nomen, to apply or give a name (= imponere):

sunt enim rebus novis nova ponenda nomina,

Cic. N. D. 1, 17, 44; id. Tusc. 3, 5, 10; Verg. A. 7, 63:

qui tibi nomen Insano posuere,

Hor. S. 2, 3, 48: rationem, to furnish an account, to [p. 1397] reckon, Suet. Oth. 7; cf. Col. 1, 3:

pecuniae,

Dig. 46, 3, 89.—

To make or render vows or votive offerings to the gods:

Veneri ponere vota,

Prop. 3, 12, 18:

nunc ego victrices lauro redimire tabellas, Nec Veneris mediā ponere in aede morer,

Ov. Am. 1, 11, 25:

hic ponite lucida Funalia et vectes,

Hor. C. 3, 26, 6:

libatum agricolae ponitur ante deo,

Tib. 1, 1, 14; Ov. M. 3, 506:

ex praedā tripodem aureum Delphi posuit,

Nep. Paus. 2, 3.—

In speaking or writing, to lay down as true, to state, assume, assert, maintain, allege, take for granted, etc.:

quamobrem, ut paulo ante posui, si, etc.,

Cic. Fam. 1, 9, 21; id. Fin. 2, 31, 100:

recte Magnus ille noster, me audiente, posuit in judicio, rem publicam, etc.,

id. Leg. 2, 3, 6: verum pono, esse victum eum;

at, etc.,

Ter. Phorm. 4, 3, 25:

positum sit igitur in primis, etc.,

Cic. Or. 4, 14:

hoc posito atque concesso, esse quandam vim divinam, etc.,

id. Div. 1, 52, 118; cf.:

quo posito, et omnium sensu adprobato,

id. Fin. 3, 8, 29; id. Leg. 2, 19, 48:

pono satis in eo fuisse orationis atque ingenii,

id. Brut. 45, 165:

aliquid pro certo ponere,

Liv. 10, 9 fin.:

nunc rem ipsam ponamus quam illi non negant... Est haec res posita, quae ab adversario non negatur,

Cic. Caecin. 11, 32.—

Esp.: exemplum ponere, to cite an instance:

eorum quae constant exempla ponemus,

Cic. Inv. 1, 38, 68:

perspicuo et grandi vitio praeditum posuimus exemplum,

id. ib. 1, 47, 88:

ab adjunctis antea posui exemplum,

id. Top. 11, 50:

horum exempla posui ex jure civili,

id. ib. 14, 58:

horum generum ex Cicerone exempla ponamus,

Quint. 5, 11, 11; 6, 3, 108 al.—

To set before the mind, represent, describe:

nec ponere lucum Artifices, nec, etc.,

Pers. 1, 70:

pone Tigellinum,

Juv. 1, 155.—

To propose, offer, fix upon a theme for discussion (= proponere):

mihi nunc vos quaestiunculam, de quā meo arbitratu loquar, ponitis?

Cic. de Or. 1, 22, 102; 2, 1, 2:

ponere aliquid, ad quod audiam, si tibi non est molestum, volo,

id. Fat. 2, 4; cf.:

ponere jubebam, de quo quis audire vellet,

id. Tusc. 1, 4, 7:

ponere praemium,

Liv. 39, 17, 1; and impers. pass.:

doctorum est ista consuetudo eaque Graecorum, ut iis ponatur, de quo disputent quamvis subito,

id. Lael. 5, 17; so,

cum ita positum esset, videri, etc.,

id. Tusc. 3, 22, 54.—

To put away, leave off, dismiss, forego, lay down, surrender (= deponere):

vitam propera ponere,

Plaut. Curc. 4, 3, 4:

vitia,

Cic. de Or. 3, 12, 46:

dolorem,

id. Tusc. 3, 28, 66: inimicitias, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6:

curas,

Liv. 1, 19:

metum,

Plin. Ep. 5, 6:

iram,

Hor. A. P. 160:

moras,

id. C. 4, 12, 25; Ov. F. 2, 816:

animos feroces,

Liv. 8, 1:

corda ferocia,

Verg. A. 1, 302:

vires (flammae),

id. ib. 5, 681:

ipsum rudimentum adulescentiae bello lacessentem Romanos posuisse,

had obtained his first experience, Liv. 31, 11 fin.; Suet. Ner. 22; also,

tirocinium,

Just. 12, 4, 6:

animam,

to lay down life, Vulg. Johan. 10, 15; 17.—Esp., milit. t. t.: arma ponere (= deponere), to lay down arms, yield, surrender:

Nepesinis inde edictum ut arma ponant,

Liv. 6, 10, 5:

dedi imperatorem, arma poni jubet,

id. 4, 10, 3; cf.:

positis armis,

id. 35, 36, 4; id. Epit. 88.—

To make, cause to be (eccl. Lat.):

cornu tuum ponam ferreum,

Vulg. Mich. 4, 13:

posuit me desolatam,

id. Thren. 3, 11; with quasi:

ponam Samariam quasi acervum,

id. Mich. 1, 6; with in and acc.:

posuerunt eam in ruinam,

id. Isa. 23, 13.—

To assume, suppose, put a case (of mere suppositions; only late Lat.; cf. 6 supra): pone tamen ab evangelistis scriptum, Ambros. de Fide, 5, 16, 194; Ps.-Quint. Decl. 273.—Hence, pŏsĭtus, a, um, P. a., of localities, placed, situated; situate, standing, lying anywhere:

Roma in montibus posita,

Cic. Agr. 2, 35, 96:

Delos in Aegaeo mari posita,

id. Imp. Pomp. 18, 55:

portus ex adverso urbi positus,

Liv. 45, 5:

tumulus opportune ad id positus,

id. 28, 13:

urbs alieno solo posita,

id. 4, 17.— Poet.:

somno positus = sopitus,

lulled to sleep, Verg. A. 4, 527.

postŭlo, āvi, ātum, 1, v. a. [posco], to ask, demand, require, request, desire (syn.: posco, flagito, peto); constr. with aliquid, aliquid ab aliquo, aliquem aliquid, with ut ( ne), de, with inf., or absol.

In gen.:

incipiunt postulare, poscere, minari,

Cic. Verr. 2, 3, 34, § 78:

nemo inventus est tam audax, qui posceret, nemo tam impudens qui postularet ut venderet,

id. ib. 2, 4, 20, § 44; cf. Liv. 2, 45; 3, 19:

tametsi causa postulat, tamen quia postulat, non flagitat, praeteribo,

Cic. Quint. 3, 13:

postulabat autem magis quam petebat, ut, etc.,

Curt. 4, 1, 8:

dehinc postulo, sive aequom est, te oro, ut, etc.,

Ter. And. 1, 2, 19:

ita volo itaque postulo ut fiat,

id. ib. 3, 3, 18; Plaut. Aul. 4, 10, 27:

suom jus postulat,

Ter. Ad. 2, 1, 47; cf.:

aequom postulat, da veniam,

id. And. 5, 3, 30; and:

quid est? num iniquom postulo?

id. Phorm. 2, 3, 64:

nunc hic dies alios mores postulat,

id. And. 1, 2, 18:

fidem publicam,

Cic. Att. 2, 24, 2:

istud, quod postulas,

id. Rep. 1, 20, 33; id. Lael. 2, 9:

ad senatum venire auxilium postulatum,

Caes. B. G. 1, 31:

deliberandi sibi unum diem postulavit,

Cic. N. D. 1, 22, 60; cf.:

noctem sibi ad deliberandum postulavit,

id. Sest. 34, 74:

postulo abs te, ut, etc.,

Plaut. Capt. 5, 1, 18:

postulatur a te jam diu vel flagitatur potius historia,

Cic. Leg. 1, 5:

quom maxime abs te postulo atque oro, ut, etc.,

Ter. And. 5, 1, 4; and:

quidvis ab amico postulare,

Cic. Lael. 10, 35; cf. in pass.:

cum aliquid ab amicis postularetur,

id. ib.:

orationes a me duas postulas,

id. Att. 2, 7, 1:

quod principes civitatum a me postulassent,

id. Fam. 3, 8, 5; cf. infra the passages with an object-clause.—With ut ( ne):

quodam modo postulat, ut, etc.,

Cic. Att. 10, 4, 2:

postulatum est, ut Bibuli sententia divideretur,

id. Fam. 1, 2, 1 (for other examples with ut, v. supra):

legatos ad Bocchum mittit postulatum, ne sine causā hostis populo Romano fieret,

Sall. J. 83, 1.—With subj. alone:

qui postularent, eos qui sibi Galliaeque bellum intulissent, sibi dederent,

Caes. B. G. 4, 16, 3.—With de:

sapientes homines a senatu de foedere postulaverunt,

Cic. Balb. 15, 34:

Ariovistus legatos ad eum mittit, quod antea de colloquio postulasset, id per se fieri licere,

Caes. B. G. 1, 42.—With inf., freq. to be rendered, to wish, like, want: qui lepide postulat alterum frustrari, Enn. ap. Gell. 18, 2, 7 (Sat. 32 Vahl.):

hic postulat se Romae absolvi, qui, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 60, § 138:

o facinus impudicum! quam liberam esse oporteat, servire postulare,

Plaut. Rud. 2, 3, 62; id. Men. 2, 3, 88:

me ducere istis dictis postulas?

Ter. And. 4, 1, 20; id. Eun. 1, 1, 16:

(lupinum) ne spargi quidem postulat decidens sponte,

Plin. 18, 14, 36, § 135:

si me tibi praemandere postulas,

Gell. 4, 1, 11.—With a double object: quas (sollicitudines) levare tua te prudentia postulat, demands of you, Luccei. ap. Cic. Fam. 5, 14, 2. —With nom. and inf.:

qui postulat deus credi,

Curt. 6, 11, 24.—

In partic., in jurid. lang.

To summon, arraign before a court, to prosecute, accuse, impeach (syn.: accuso, insimulo); constr. class. usu. with de and abl., post-Aug. also with gen.):

Gabinium tres adhuc factiones postulant: L. Lentulus, qui jam de majestate postulavit,

Cic. Q. Fr. 3, 1, 5, § 15:

aliquem apud praetorem de pecuniis repetundis,

id. Cornel. Fragm. 1:

aliquem repetundis,

Tac. A. 3, 38:

aliquem majestatis,

id. ib. 1, 74:

aliquem repetundarum,

Suet. Caes. 4: aliquem aliquā lege, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 3:

aliquem ex aliquā causā reum,

Plin. 33, 2, 8, § 33:

aliquem impietatis reum,

Plin. Ep. 7, 33, 7:

aliquem injuriarum,

Suet. Aug. 56 fin.:

aliquem capitis,

Dig. 46, 1, 53:

qui (infames) postulare prohibentur,

Paul. Sent. 1, 2, 1.—

To demand a writ or leave to prosecute, from the prætor or other magistrate:

postulare est desiderium suum vel amici sui in jure apud eum qui jurisdictioni praeest exponere vel alterius desiderio contradicere, etc.,

Dig. 3, 1, 1; cf.

this whole section: De postulando: in aliquem delationem nominis postulare,

Cic. Div. in Caecil. 20, 64:

postulare servos in quaestionem,

id. Rosc. Am. 28, 77:

quaestionem,

Liv. 2, 29, 5.—

For the usual expostulare, to complain of one:

quom patrem adeas postulatum,

Plaut. Bacch. 3, 3, 38 (but in id. Mil. 2, 6, 35, the correct read. is expostulare; v. Ritschl ad h. l.).—

Postulare votum (lit. to ask a desire, i. e.), to vow, App. Flor. init. —

Of the seller, to demand a price, ask (post-class. for posco):

pro eis (libris) trecentos Philippeos postulasse,

Lact. 1, 6, 10; cf.:

accipe victori populus quod postulat aurum,

Juv. 7, 243. —

Transf., of things.

To contain, measure:

jugerum sex modios seminis postulat,

Col. 2, 9, 17.—

To need, require:

cepina magis frequenter subactam postulat terram,

Col. 11, 3, 56.—Hence, po-stŭlātum, i, n.; usually in plur.: po-stŭlāta, ōrum, a demand, request (class.):

intolerabilia postulata,

Cic. Fam. 12, 4, 1; id. Phil. 12, 12, 28: deferre postulata alicujus ad aliquem, Caes. B. C. 1, 9:

cognoscere de postulatis alicujus,

id. B. G. 4, 11 fin.:

postulata facere,

Nep. Alcib. 8, 4.

postŭlo, āvi, ātum, 1, v. a. [posco], to ask, demand, require, request, desire (syn.: posco, flagito, peto); constr. with aliquid, aliquid ab aliquo, aliquem aliquid, with ut ( ne), de, with inf., or absol.

In gen.:

incipiunt postulare, poscere, minari,

Cic. Verr. 2, 3, 34, § 78:

nemo inventus est tam audax, qui posceret, nemo tam impudens qui postularet ut venderet,

id. ib. 2, 4, 20, § 44; cf. Liv. 2, 45; 3, 19:

tametsi causa postulat, tamen quia postulat, non flagitat, praeteribo,

Cic. Quint. 3, 13:

postulabat autem magis quam petebat, ut, etc.,

Curt. 4, 1, 8:

dehinc postulo, sive aequom est, te oro, ut, etc.,

Ter. And. 1, 2, 19:

ita volo itaque postulo ut fiat,

id. ib. 3, 3, 18; Plaut. Aul. 4, 10, 27:

suom jus postulat,

Ter. Ad. 2, 1, 47; cf.:

aequom postulat, da veniam,

id. And. 5, 3, 30; and:

quid est? num iniquom postulo?

id. Phorm. 2, 3, 64:

nunc hic dies alios mores postulat,

id. And. 1, 2, 18:

fidem publicam,

Cic. Att. 2, 24, 2:

istud, quod postulas,

id. Rep. 1, 20, 33; id. Lael. 2, 9:

ad senatum venire auxilium postulatum,

Caes. B. G. 1, 31:

deliberandi sibi unum diem postulavit,

Cic. N. D. 1, 22, 60; cf.:

noctem sibi ad deliberandum postulavit,

id. Sest. 34, 74:

postulo abs te, ut, etc.,

Plaut. Capt. 5, 1, 18:

postulatur a te jam diu vel flagitatur potius historia,

Cic. Leg. 1, 5:

quom maxime abs te postulo atque oro, ut, etc.,

Ter. And. 5, 1, 4; and:

quidvis ab amico postulare,

Cic. Lael. 10, 35; cf. in pass.:

cum aliquid ab amicis postularetur,

id. ib.:

orationes a me duas postulas,

id. Att. 2, 7, 1:

quod principes civitatum a me postulassent,

id. Fam. 3, 8, 5; cf. infra the passages with an object-clause.—With ut ( ne):

quodam modo postulat, ut, etc.,

Cic. Att. 10, 4, 2:

postulatum est, ut Bibuli sententia divideretur,

id. Fam. 1, 2, 1 (for other examples with ut, v. supra):

legatos ad Bocchum mittit postulatum, ne sine causā hostis populo Romano fieret,

Sall. J. 83, 1.—With subj. alone:

qui postularent, eos qui sibi Galliaeque bellum intulissent, sibi dederent,

Caes. B. G. 4, 16, 3.—With de:

sapientes homines a senatu de foedere postulaverunt,

Cic. Balb. 15, 34:

Ariovistus legatos ad eum mittit, quod antea de colloquio postulasset, id per se fieri licere,

Caes. B. G. 1, 42.—With inf., freq. to be rendered, to wish, like, want: qui lepide postulat alterum frustrari, Enn. ap. Gell. 18, 2, 7 (Sat. 32 Vahl.):

hic postulat se Romae absolvi, qui, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 60, § 138:

o facinus impudicum! quam liberam esse oporteat, servire postulare,

Plaut. Rud. 2, 3, 62; id. Men. 2, 3, 88:

me ducere istis dictis postulas?

Ter. And. 4, 1, 20; id. Eun. 1, 1, 16:

(lupinum) ne spargi quidem postulat decidens sponte,

Plin. 18, 14, 36, § 135:

si me tibi praemandere postulas,

Gell. 4, 1, 11.—With a double object: quas (sollicitudines) levare tua te prudentia postulat, demands of you, Luccei. ap. Cic. Fam. 5, 14, 2. —With nom. and inf.:

qui postulat deus credi,

Curt. 6, 11, 24.—

In partic., in jurid. lang.

To summon, arraign before a court, to prosecute, accuse, impeach (syn.: accuso, insimulo); constr. class. usu. with de and abl., post-Aug. also with gen.):

Gabinium tres adhuc factiones postulant: L. Lentulus, qui jam de majestate postulavit,

Cic. Q. Fr. 3, 1, 5, § 15:

aliquem apud praetorem de pecuniis repetundis,

id. Cornel. Fragm. 1:

aliquem repetundis,

Tac. A. 3, 38:

aliquem majestatis,

id. ib. 1, 74:

aliquem repetundarum,

Suet. Caes. 4: aliquem aliquā lege, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 3:

aliquem ex aliquā causā reum,

Plin. 33, 2, 8, § 33:

aliquem impietatis reum,

Plin. Ep. 7, 33, 7:

aliquem injuriarum,

Suet. Aug. 56 fin.:

aliquem capitis,

Dig. 46, 1, 53:

qui (infames) postulare prohibentur,

Paul. Sent. 1, 2, 1.—

To demand a writ or leave to prosecute, from the prætor or other magistrate:

postulare est desiderium suum vel amici sui in jure apud eum qui jurisdictioni praeest exponere vel alterius desiderio contradicere, etc.,

Dig. 3, 1, 1; cf.

this whole section: De postulando: in aliquem delationem nominis postulare,

Cic. Div. in Caecil. 20, 64:

postulare servos in quaestionem,

id. Rosc. Am. 28, 77:

quaestionem,

Liv. 2, 29, 5.—

For the usual expostulare, to complain of one:

quom patrem adeas postulatum,

Plaut. Bacch. 3, 3, 38 (but in id. Mil. 2, 6, 35, the correct read. is expostulare; v. Ritschl ad h. l.).—

Postulare votum (lit. to ask a desire, i. e.), to vow, App. Flor. init. —

Of the seller, to demand a price, ask (post-class. for posco):

pro eis (libris) trecentos Philippeos postulasse,

Lact. 1, 6, 10; cf.:

accipe victori populus quod postulat aurum,

Juv. 7, 243. —

Transf., of things.

To contain, measure:

jugerum sex modios seminis postulat,

Col. 2, 9, 17.—

To need, require:

cepina magis frequenter subactam postulat terram,

Col. 11, 3, 56.—Hence, po-stŭlātum, i, n.; usually in plur.: po-stŭlāta, ōrum, a demand, request (class.):

intolerabilia postulata,

Cic. Fam. 12, 4, 1; id. Phil. 12, 12, 28: deferre postulata alicujus ad aliquem, Caes. B. C. 1, 9:

cognoscere de postulatis alicujus,

id. B. G. 4, 11 fin.:

postulata facere,

Nep. Alcib. 8, 4.

prae-dĭco, āvi, ātum, 1, v. a.

To cry in public, make known by crying in public, to publish, proclaim.

Lit., of a public crier:

ut praeco praedicat,

Plaut. Bacch. 4, 7, 17:

auctionem praedicem, ipse ut venditem,

id. Stich. 1, 3, 41; cf.:

si palam praeco praedicasset,

Cic. Verr. 2, 3, 16, § 40; Cic. Quint. 15, 50; id. Off. 3, 13, 55; id. Fam. 5, 12, 8.—

Transf.

In gen., to make publicly known, to announce, proclaim, to say, relate, state, declare (syn.:

moneo, ante denuntio,

Cic. Verr. 1, 12, 36; 1, 15, 43;

class.): audes mihi praedicare id, Domi te esse?

Plaut. Am. 2, 1, 11:

vera praedico,

id. ib. 3, 2, 20:

aliam nunc mihi orationem despoliato praedicas, atque olim,

you tell a different story, speak another language, id. As. 1, 3, 52:

utrum taceamne an praedicem?

Ter. Eun. 4, 4, 53:

si quidem haec vera praedicat,

id. And. 3, 1, 7.—With obj.-clause:

qui ingenti magnitudine corporum Germanos esse praedicabant,

Caes. B. G. 1, 39; Sall. C. 48, 9; Caes. B. C. 3, 106, 4:

barbari paucitatemque nostrorum militum suis praedicaverunt,

reported, id. B. G. 4, 34:

injuriam in eripiendis legionibus praedicat,

displays, id. B. C. 1, 32, 6:

ut praedicas,

as you assert, Cic. Cat. 1, 9, 23:

quod mihi praedicabas vitium, id tibi est,

that you attribute to me, Plaut. Am. 1, 1, 249:

avus tuus tibi aediliciam praedicaret repulsam,

would tell you of the repulse that P. Nasica suffered respecting the edileship, Cic. Planc. 21, 51.—

In partic., to praise, laud, commend, vaunt, extol (syn.: laudo, celebro); constr. with aliquid ( de aliquo), de aliquā re, and absol., Plaut. Merc. 2, 2, 18:

quid ego ejus tibi nunc faciem praedicem aut laudem?

Ter. Eun. 3, 5, 17:

beata vita glorianda et praedicanda est,

Cic. Tusc. 5, 17, 50; Plin. 19, 4, 19, § 57:

aliquid miris laudibus,

id. 25, 5, 18, § 40; 13, 24, 47, § 130; Plin. Ep. 1, 14, 10; Plaut. Trin. 2, 2, 54.—With obj.-clause:

Galli se omnes ab Dite patre prognatos praedicant,

Caes. B. G. 6, 17:

quae de illo viro Sulla, quam graviter saepe praedicaverunt!

Cic. Phil. 11, 13, 33:

qui possit idem de se praedicare, numquam se plus agere, etc.,

id. Rep. 1, 17, 27; cf. id. Pis. 1, 2.—With de aliquā re:

qui de meis in vos meritis praedicaturus non sum,

Caes. B. C. 2, 32.— Absol.:

qui benefacta sua verbis adornant, non ideo praedicare, quia fecerint, sed, ut praedicarent, fecisse creduntur,

Plin. Ep. 1, 8, 15:

verecundia in praedicando,

Tac. Agr. 8 fin. —

To preach the gospel (eccl. Lat.):

evangelium,

Vulg. Matt. 4, 23:

baptismum,

id. Marc. 1, 4; absol., id. Matt. 4, 17 et saep.—

For praedicere, to foretell, predict (eccl. Lat.):

persecutiones eos passuros praedicabat,

Tert. Fug. in Persec. 6; so,

persecutiones praedicatae,

id. ib. 12.

prae-dīco, xi, ctum, 3, v. a., to say or mention before or beforehand, to premise.

In gen. (mostly post-Aug.; cf.

praefor),

Ter. And. 4, 4, 54:

hoc primum in hac re praedico tibi,

id. ib. 1, 1, 19:

Davus dudum praedixit mihi,

id. ib. 5, 1, 21; 1, 2, 34; Quint. 4, 2, 57:

tria, quae praediximus,

have mentioned before, id. 3, 6, 89; 2, 4, 24:

praedicta ratio,

id. 8, 6, 52: ratio ejus in medicinā similis praedictis. Plin. 33, 13, 37, § 136; Plin. Ep. 4, 14, 8.—

In partic.

To foretell, predict; to forebode (class.):

defectiones solis et lunae multo ante praedicere,

Cic. Sen. 14, 49; so,

eclipsim,

Plin. 2, 12, 9, § 53:

futura,

Cic. Div. 1, 1, 2; Petr. [p. 1417] 137 fin.:

nihil adversi accidit non praedicente me,

that I had not predicted, id. Fam. 6, 6:

aliquid,

Sen. Q. N. 2, 32, 5:

malum hoc nobis De caelo tactas memini praedicere quercus,

Verg. E. 1, 17:

hos luctus,

id. A. 3, 713.—

To give notice or warning of, to appoint, fix (mostly post-Aug.), Naev. ap. Non. 197, 16:

ubi praetor reo atque accusatoribus diem praedixisset,

Tac. A. 2, 79:

praedictā die,

id. ib. 11, 27:

insula Batavorum in quam convenirent praedicta,

id. ib. 2, 6; cf. Plin. 10, 23, 31, § 61:

praedicta hora,

Suet. Claud. 8.—

To say what one should do, to advise, warn, admonish, inform, charge, command (class.; syn.: praecipio, moneo); usually constr. with ut or ne:

Pompeius suis praedixerat, ut, etc.,

Caes. B. C. 3, 92; Nep. Them. 7, 3; Liv. 2, 10, 4; 22, 60; 39, 19, 2:

ei visam esse Junonem praedicere, ne id faceret,

Cic. Div. 1, 24, 48; Liv. 10, 41:

praedixit, ne destinatum iter peterent,

Vell. 2, 82, 2; Tac. A. 13, 36; cf. in the abl. absol.:

praedicto, ne in re publicā haberetur,

id. ib. 16, 33.—With acc.:

unum illud tibi... Praedicam,

Verg. A. 3, 436; cf. with an obj.-clause:

Mummius jussit praedici conducentibus, si eas (statuas) perdidissent, novas eos reddituros,

Vell. 1, 13, 4; absol. of a physician, Curt. 3, 6, 3.—

To proclaim, announce at an auction, etc. (cf. 1. praedico, I. A.):

si in auctione praedictum est, ne, etc.,

Gai. Inst. 4, 126.—Hence, praedictus, a, um, P. a., previously named, before mentioned, preceding:

vicina praedictae sed amplior virtus est,

Quint. 8, 3, 83:

nomen,

id. 9, 3, 66:

posterior ex praedictis locus,

id. 2, 4, 24; 10, 1, 74:

simul pedes, eques, classis aput praedictum amnem convenere,

Tac. A. 1, 60; Plin. 10, 23, 31, § 76.— praedictum, i, n.

(Acc. to II. A.) A foretelling, prediction (class.;

syn. praesagium): Chaldaeorum praedicta,

Cic. Div. 2, 42, 89:

astrologorum,

id. ib. 2, 42, 88:

vatum,

id. Leg. 2, 12, 30; Verg. A. 4, 464:

haruspicis,

Suet. Oth. 6; Plin. 2, 7, 5, § 24:

deorum,

Val. Fl. 4, 460.—

(Acc. to II. C.) An order, command (Livian):

praedictum erat dictatoris ne quid absente eo rei gereret,

Liv. 23, 19, 5.—

An agreement, concert:

velut ex praedicto,

Liv. 33, 6, 8.

praemĭum, ii, n. [prae-emo, what one has got before or better than others] (class.).

Profit derived from booty, booty ( poet.; cf. praeda; and: avorti praedam ab hostibus. Pen. Heus, ecqua in istac pars inest praemi mihi? Plaut. Men. 1, 2, 26):

multaque praeterea Laurentis praemia pugnae Aggerat, et longo praedam jubet ordine duci,

Verg. A. 11, 78 sq.;

rapta praemia veste ferre,

Tib. 1, 2, 25; cf. Tac. H. 1, 51:

ferre ad patrios praemia dira Lares,

Prop. 2, 23, 67 (3, 28, 22):

spectat sua praemia raptor,

Ov. M. 6, 518; 13, 414:

tam dirae praemia culpae,

Juv. 8, 119.—Also, game killed, prey, Prop. 3, 11 (4, 12), 46; Hor. Epod. 2, 36; Val. Fl. 8, 253.— Poet.:

raptae virginitatis,

Ov. M. 8, 850.—

Transf.

In gen., profit, advantage, prerogative, distinction (class.), Lucr. 3, 899; 956; 5, 5; cf. poet.: Veneris, i. e. children (the Greek dôra Aphroditês), Verg. A. 4, 33:

absens factus aedilis, continuo praetor: licebat enim celerius legis praemio,

Cic. Ac. 2, 1, 1.—

In partic., reward, recompense (the predom. signif. of the word; syn.: munus, donum): sapiens virtuti honorem praemium, haud praedam petit, Enn. ap. Cic. de Or. 3, 26, 102 (Trag. v. 374 Vahl.): ecquid erit praemi, reward, id. ap. Cic. Sen. 1, 1 (Ann. v. 341 ib.):

donum et praemium,

Ter. Eun. 5, 8, 27:

legibus praemia proposita sunt virtutibus,

Cic. de Or. 1, 58, 247:

persuadere alicui magnis praemiis et pollicitationibus,

Caes. B. G. 3, 18:

praemiis ad perdiscendum commoveri,

Cic. de Or. 1, 4, 13:

praemia alicui dare pro re aliquā,

id. Mur. 4, 8:

praemio afficere aliquem,

to reward, Quint. 3, 6, 42:

augere, Tac A. 1, 42: inducere,

Sall. J. 13, 8:

illicere,

id. ib. 97, 3:

invitare,

Cic. Lig. 4, 12:

elicere ad faciendum aliquid,

id. Balb. 16:

evocare,

Quint. 1, 1, 20:

praemium persolvere alicui,

to give, Cic. Cael. 29, 68:

reddere alicui pro re aliquā,

Cat. 64, 157:

rependere,

Stat. Th. 9, 50:

proponere,

to propose, offer, Caes. B. C. 1, 17: consequi, to obtain, id. B. G. 1, 42; so,

tollere,

Juv. 6, 321:

promittens, si sibi praemio foret, se Arpos proditurum esse,

if he were rewarded, Liv. 24, 45.—Ironic.: cape praemia facti, reward, for punishment, Ov. M. 8, 503:

tibi pro scelere, Di... praemia reddant Debita,

Verg. A. 2, 537.—

A bribe:

ut somno careas ponendaque praemia sumas,

Juv. 3, 56.—

Transf., an act deserving a reward, an exploit, Verg. A. 12, 437.

rătĭo, onis (abl. rationi, Lucr. 6, 66), f. [reor, ratus], a reckoning, account, calculation, computation.

Lit.

Sing.: Les. Nequaquam argenti ratio conparet tamen. Sta. Ratio quidem hercle adparet: argentum oichetai, Plaut. Trin. 2, 4, 15 sq.:

rationem putare... bene ratio accepti atque expensi inter nos convenit,

id. Most. 1, 3, 141; 146; cf.: ad calculos vocare amicitiam, ut par sit ratio acceptorum et datorum, Cic. Lael. 16, 58:

itur, putatur ratio cum argentario... Ubi disputata est ratio cum argentario,

Plaut. Aul. 3, 5, 53 sq.:

dextera digitis rationem computat,

id. Mil. 2, 2, 49:

magna ratio C. Verruci,

Cic. Verr. 2, 2, 77, § 188:

direptio ejus pecuniae, cujus ratio in aede Opis confecta est,

id. Phil. 5, 6, 16; cf.:

quibus in tabulis nominatim, ratio confecta erat, qui numerus domo exisset, etc.,... Quarum omnium rerum summa erat, etc.,

Caes. B. G. 1, 29: auri ratio constat: aurum in aerario est, the account agrees, i. e. is correct, Cic. Fl. 28, 69 (v. consto):

decumo post mense, ut rationem te dictare intellego,

to make the reckoning, Plaut. Am. 2, 2, 38 (al. ductare):

rationem ducere,

to make a computation, to compute, calculate, reckon, Cic. Verr. 2, 2, 52, § 129; so, rationem habere, to take an account, make a computation:

omnium proeliorum,

Caes. B. C. 3, 53; cf.:

hujus omnis pecuniae conjunctim ratio habetur,

id. B. G. 6, 19; and:

piratarum,

Cic. Verr. 2, 5, 28, § 71:

rationem inire,

to cast up, reckon, calculate, Caes. B. G. 7, 71, 4:

quattuor minae periere, ut ratio redditur,

Plaut. Men. 1, 3, 23; cf.:

tibi ego rationem reddam?

id. Aul. 1, 1, 6; id. Trin. 2, 4, 114:

rationem referre,

Cic. Verr. 2, 1, 39, § 98:

rationem repetere de pecuniis repetundis,

id. Clu. 37, 104: Py. Quanta istaec hominum summa est? Ar. Septem millia. Py. Tantum esse oportet:

recte rationem tenes,

Plaut. Mil. 1, 1, 47 et saep.:

drachumae, quas de ratione debuisti,

according to the account, id. Trin. 2, 4, 24:

grandem (pecuniam) quemadmodum in rationem inducerent, non videbant,

how they should bring it into their accounts, Cic. Verr. 2, 1, 41, § 106.—

Plur.: rationes putare argentariam, frumentariam, pabuli causa quae parata sunt;

rationem vinariam, oleariam, quid venierit, etc.,

Cato, R. R. 2, 5:

rationes ad aerarium continuo detuli... quas rationes si cognoris, intelleges, etc.,

Cic. Pis. 25, 61:

ut rationes cum publicanis putarent,

id. Att. 4, 11, 1:

rationes a colono accepit,

id. Caecin. 32, 94:

quid opus est? inquam. Rationes conferatis. Assidunt, subducunt, ad nummum convenit,

id. Att. 5, 21, 12:

rationes referre... rationes deferre,

id. Fam. 5, 20, 2:

Romani pueri longis rationibus assem Discunt in partes centum diducere,

Hor. A. P. 325 et saep.:

A RATIONIBVS,

an accountant, Inscr. Orell. 1494; 2973; 2986; 4173 et saep. (cf. ab).—

Transf.

A list, roll, register (rare):

cedo rationem carceris, quae diligentissime conficitur, quo quisque die datus in custodiam, quo mortuus, quo necatus sit,

Cic. Verr. 2, 5, 57, § 147:

rationes imperii, ab Augusto proponi solitas, sed a Tiberio intermissas, publicavit (sc. Caligula),

Suet. Calig. 16 ( = breviarium) totius imperii, id. Aug. 101 fin.:

rationarium imperii,

id. ib. 28.—

A sum, number (rare), Plaut. Trin. 2, 4, 11:

nunc lenonum et scortorum plus est fere Quam olim muscarum est. Ea nimia est ratio,

id. Truc. 1, 1, 49:

pro ratione pecuniae liberalius est Brutus tractatus quam Pompeius,

Cic. Att. 6, 3, 5; cf. II. B. 1. c. infra.—

A business matter, transaction, business; also, a matter, affair, in gen. (a favorite word of Cicero):

res rationesque eri Ballionis curo,

Plaut. Ps. 2, 2, 31:

res rationesque vestrorum omnium,

id. Am. prol. 4:

re ac ratione cum aliquo conjunctus,

Cic. Verr. 2, 2, 70, § 172:

de tota illa ratione atque re Gallicana inter se multa communicare,

id. Quint. 4, 15:

cum (Druides) in reliquis fere rebus, publicis privatisque rationibus, Graecis utantur litteris,

Caes. B. G. 6, 14 (metaphrast. pragmasi):

ratio nummaria,

Cic. Att. 10, 11, 2:

aeraria ratio,

id. Quint. 4, 15:

ratio domestica... bellica,

id. Off. 1, 22, 76:

quod ad popularem rationem attinet,

id. Fam. 1, 2, 4:

rationes familiares componere,

Tac. A. 6, 16 fin.:

fori judiciique rationem Messala suscepit,

Cic. Rosc. Am. 51, 149; cf.:

in explicandis rationibus rerum civilium,

id. Rep. 1, 8, 13:

rationes civitatis,

id. ib. 1, 6, 11:

quantos aestus habet ratio comitiorum... nihil fallacius ratione tota comitiorum,

id. Mur. 17, 35:

propter rationem Gallici belli,

id. Prov. Cons. 8, 19; so id. ib. 8, 14, 35:

ad omnem rationem humanitatis,

id. Mur. 31, 66: in hac ratione quid res, quid causa, quid tempus ferat, tu facillime perspicies, id. Fam. 1, 7, 6 fin.:

ad eam rationem existimabam satis aptam naturam meam,

id. Att. 9, 11, A, 1.—

Pregn.: meae (tuae, etc.) rationes, my ( thy, etc.) interest, my ( thy, etc.) advantage (cf. in Engl. to find one's account in any thing):

me ad ejus rationes adjungo, quem tu in meis rationibus tibi esse adjungendum putasti,

Cic. Fam. 1, 8, 2; cf.:

exemplum meis alienissimum rationibus,

id. Corn. Fragm. 1, 7 B. and K.:

consideres, quid tuae rationes postulent,

Sall. C. 44, 5: servitia repudiabat... alienum suis rationibus existimans videri causam civium cum servis fugitivis communicasse, inconsistent with his policy or interests, id. ib. 56, 5:

si meas rationes unquam vestrae saluti anteposuissem,

Cic. Red. ad Quir. 1, 1.

Trop., a reckoning, account, computation:

postquam hanc rationem cordi ventrique edidi,

presented this reckoning, Plaut. Aul. 2, 7, 12:

itidem hic ut Acheronti ratio accepti scribitur,

i.e. things are taken only, nothing is given back, id. Truc. 4, 2, 36:

nomen (comoediae) jam habetis, nunc rationes ceteras Accipite,

an account of the rest, id. Poen. prol. 55; cf.:

census quom sum, juratori recte rationem dedi,

id. Trin. 4, 2, 30; so,

rationem dare, for the more usual rationem reddere,

Varr. L. L. 6, § 86 Mull.; Cic. Verr. 2, 1, 36, § 92 Zumpt:

(argentarii) ratione utuntur,

make a reckoning, settle up, Plaut. Cas. prol. 27:

cum eam mecum rationem puto,

go into that calculation, think over the matter, id. ib. 3, 2, 25; cf.:

frustra egomet mecum has rationes puto,

Ter. Ad. 2, 1, 54:

(Medea et Atreus) inita subductaque ratione nefaria scelera meditantes,

Cic. N. D. 3, 29, 71:

quod posteaquam iste cognovit hanc rationem habere coepit,

to make the following calculation, reflection, id. Verr. 2, 5, 39, § 101; cf.: totius rei consilium his rationibus explicavit, ut si, etc.,... si, etc.,... sin, etc., drew the plan of the whole undertaking according to the following calculation, that if, etc., Caes. B. C. 3, 78;

and herewith cf.: rationem consilii mei accipite,

id. ib. 3, 86:

ut habere rationem possis, quo loco me convenias, etc.,

that you may calculate, Cic. Fam. 3, 6, 6:

semper ita vivamus, ut rationem reddendam nobis arbitremur,

id. Verr. 2, 2, 11, § 28; cf.:

nihil est, quod minus ferendum sit, quam rationem ab altero vitae reposcere eum, qui non possit suae reddere,

id. Div. in Caecil. 9, 28;

and with this cf.: si gravius quid acciderit, abs te rationem reposcent,

will call you to account, Caes. B. G. 5, 30: clarorum virorum atque magnorum non minus otii, quam negotii rationem exstare oportere, an account must be capable of being given, Cato ap. Cic. Planc. 27, 66:

tam otii quam negotii rationem reddere majores censuisse,

Col. 11 fin.: eam condicionem esse imperandi, ut non aliter ratio constet, quam si uni reddatur, that the account is not correct unless, etc., Tac. A. 1, 6 fin.:

mirum est quam singulis diebus in urbe ratio aut constet aut constare videatur,

Plin. Ep. 1, 9, 1; 1, 5, 16 et saep.; cf. Just. praef. 5.—

Transf.

Relation, reference, respect to a thing:

(agricolae) habent rationem cum terra, quae nunquam recusat imperium,

have an account, have to do, have dealings with the earth, Cic. Sen. 15, 51; cf.:

ubi ratio cum Orco habetur,

Varr. R. R. 1, 4, 3;

for which: ubi sit cum Orco ratio ponenda,

Col. 1, 3, 2:

cum omnibus Musis rationem habere cogito,

Cic. Att. 2, 5, 2:

cum hac (muliere) aliquid adulescentem hominem habuisse rationis,

id. Cael. 20, 50; cf. id. Verr. 2, 2, 77, § 190. omnes, quibuscum ratio huic aut est aut fuit, assunt, defendunt, id. Quint. 23, 75; cf.

. quae ratio tibi cum eo intercesserat?

id. Rosc. Com. 14, 41:

pacis vero quae potest esse cum eo ratio, in quo est incredibilis crudelitas, fides nulla?

id. Phil. 4, 6, 14:

quod si habenda cum M. Antonii latrocinio pacis ratio fuit, etc.,

id. ib. 12, 7, 17:

fontes ad nostrorum annalium rationem veteres, ad ipsorum sane recentes,

in respect to our annals, id. Brut. 13, 49.—

Pregn., a respect, regard, concern, consideration, care for a thing (usu. in the connection habere and ducere alicujus rei rationem): ad hanc rationem quoniam maximam vim natura habet, fortuna proximam: utriusque omnino habenda ratio est in deligendo genere vitae, Cic. Off. 1, 33, 120:

quorum (civium Romanorum) nobis pro vestra sapientia, Quirites, habenda est ratio diligenter,

id. Imp. Pomp. 7, 17:

(deos) piorum et impiorum habere rationem,

id. Leg. 2, 7, 15:

cujus absentis rationem haberi proximis comitiis populus jussisset,

Caes. B. C. 1, 9; so,

absentis,

id. ib. 1, 32; 3, 82 fin.:

sauciorum et aegrorum habita ratione,

id. ib. 3, 75:

moneret, frumenti rationem esse habendam,

Hirt. B. G. 8, 34;

so (al. frumentandi), rationem habere,

Caes. B. G. 7, 75 Oud.; cf. id. ib. 7, 71:

alicujus vel dignitatis vel commodi rationem non habere,

Cic. de Or. 2, 4, 17: ut summae rei publicae rationem habeamus, Pompeius ap. Cic. Att. 8, 12, c, 3:

alicujus salutis rationem habere,

i. e. to regard, care for, be concerned about, Caes. B. G. 7, 71; so id. B. C. 1, 20:

turpissimae fugae rationem habere,

id. ib. 2, 31:

ut in ceteris habenda ratio non sui solum sed etiam aliorum, sic, etc.,

Cic. Off. 1, 39, 139:

proinde habeat rationem posteritatis et periculi sui,

Caes. B. C. 1, 13:

habere nunc se rationem officii pro beneficiis Caesaris,

id. B. G. 5, 27:

non ullius rationem sui commodi ducit,

Cic. Rosc. Am. 44, 128:

cum hujusce periculi tum ceterorum quoque officiorum et amicitiarum ratio,

id. Clu. 42, 117:

omnis hac in re habenda ratio et diligentia est, ut, etc.,

id. Lael. 24, 89; cf.:

didici ex tuis litteris, te omnibus in rebus habuisse rationem, ut mihi consuleres,

id. Fam. 3, 5, 1:

habeo rationem, quid a populo Romano acceperim,

bring into consideration, consider, id. Verr. 2, 5, 14, § 36:

ut habere rationem possis, quo loco me salva lege Cornelia convenias, ego veni, etc.,

id. Fam. 3, 6, 6:

neque illud rationis habuisti, eam provinciam ad summam stultitiam nequitiamque venisse,

id. Verr. 2, 5, 15, § 38; cf.:

hoc rationis habebant, facere eos nullo modo posse, ut, etc.,

id. ib. 2, 2, 29, e70.—

Relation to a thing, i. e.

Subject., course, conduct, procedure, mode, manner, method, fashion, plan, etc. (cf. consilium):

nunc sic rationem incipissam, hanc instituam astutiam, ut, etc.,

Plaut. Mil. 2, 2, 82; cf. id. ib. 3, 1, 175 sqq.:

ubi cenas hodic, si hanc rationem instituis?

Plaut. Stich. 3, 1, 26; id. Truc. 1, 1, 3:

tua ratio est, ut secundum binos ludos mihi respondere incipias: mea, ut ante primos ludos comperendinem. Ita fiet, ut tua ista ratio existimetur astuta, meum hoc consilium necessarium,

Cic. Verr. 1, 11, 34; cf.:

ratio viaque defensionis,

id. Verr. 2, 5, 1, § 4:

itaque in praesentia Pompeii insequendi rationem omittit,

Caes. B. C. 1, 30:

mea autem ratio in dicendo haec esse solet, ut, etc.,

Cic. de Or. 2, 72, 292:

haec in philosophia ratio contra omnia disserendi,

id. N. D. 1, 5, 11:

dicendi,

id. Or. 32, 114; id. de Or. 3, 15, 56; cf.:

aliquot ante annis inita ratio est, ut, etc.,

id. Rep. 2, 36, 61:

ut, quo primum occurreretur, vix ratio iniri possit,

Caes. B. G. 7, 24:

quia reponendarum (tegularum) nemo artifex inire rationem potuerit,

Liv. 42, 3 fin. —In plur.:

hoc aditu laudis non mea me voluntas sed meae vitae rationes ab ineunte aetate susceptae prohibuerunt,

plan of life, Cic. Imp. Pomp. 1, 1:

de rationibus rerum publicarum aut constituendarum aut tuendarum,

id. Rep. 1, 6, 11.—

Object., relation, condition, nature, kind, sort, fashion, way, etc. (cf. modus):

sed ratio ordoque agminis aliter se habebat ac Belgae ad Nervios detulerant,

Caes. B. G. 2, 19; cf.:

ut rei militaris ratio atque ordo postulabat,

id. ib. 2, 22; so,

rei militaris,

id. ib. 4, 23:

ratio atque usus belli,

the art and practice of war, id. ib. 4, 1; id. B. C. 1, 76 fin.; 2, 18; 3, 17 et saep. al.; cf.:

novae rationes bellandi,

id. ib. 3, 50:

ratio equestris proelii,

id. B. G. 5, 16:

quorum operum haec erat ratio, etc.,

id. B. C. 1, 25; cf.: rationem pontis hanc instituit;

tigna bina, etc.,

id. B. G. 4, 17:

serpit per omnium vitas amicitia, nec ullam aetatis degendae rationem patitur esse expertem sui,

Cic. Lael. 23, 87; cf.:

ita ratio comparata est vitae naturaeque nostrae, ut, etc.,

id. ib. 27, 101; id. Ac. 2, 43, 132:

civitas (Platonis) non quae possit esse, sed in qua ratio rerum civilium perspici posset,

id. Rep. 2, 30, 52 init.; cf.:

reliqui disseruerunt de generibus et de rationibus civitatum,

id. ib. 2, 11, 22;

1, 8, 13: quam creberrimis litteris faciam ut tibi nota sit omnis ratio dierum atque itinerum meorum,

id. Fam. 3, 5, 4: quoniam eadem est ratio juris in utroque, id. Rep. 3, 12, 21; cf.:

haec eadem ratio est in summa totius Galliae,

Caes. B. G. 6, 11 fin.:

ab nostris eadem ratione, qua pridie, resistitur,

id. ib. 5, 40; id. B. C. 3, 100; cf. id. ib. 3, 101:

docet, longe alia ratione esse bellum gerendum atque antea sit gestum,

id. B. G. 7, 14:

hoc si Romae fieri posset, certe aliqua ratione expugnasset iste,

Cic. Verr. 2, 2, 52, ee130:

quid refert, qua me ratione cogatis?

id. Lael. 8, 26:

quod fuit illis conandum atque omni ratione efficiendum,

Caes. B. C. 1, 65 fin.; 1, 67 fin.:

simili ratione Pompeius in suis castris consedit,

id. ib. 3, 76:

auxilium ferri nulla ratione poterat,

id. ib. 1, 70:

nec quibus rationibus superare possent, sed quem ad modum uti victoria deberent, cogitabant,

id. ib. 3, 83 fin.; 3, 58; 3, 18 fin. et saep.—

With gen. of a subst. in circumlocution for the subst. itself (v. Zumpt, Gram. §

678): vereor ne oratio mea aliena ab judiciorum ratione esse videatur,

Cic. Verr. 2, 4, 49, ee109:

multa autem propter rationem brevitatis praetermittenda,

id. ib. 2, 1, 40, ee

103: quantas perturbationes et quantos aestus habet ratio comitiorum?

id. Mur. 17, 35:

nihil fallacius ratione tota comitiorum,

id. ib. 17, 36:

praedicere tempestatum rationem et praedonum,

id. ib. 2, 4:

tota ratio talium largitionum genere vitiosa est,

id. Off. 2, 17, 60.—

Pregn., that faculty of the mind which forms the basis of computation and calculation, and hence of mental action in general, i. e. judgment, understanding, reason: duplex est vis animorum atque natura: una pars in appetitu posita est, quae est hormê Graece, quae hominem huc et illuc rapit;

altera in ratione, quae docet et explanat, quid faciendum, quid fugiendum sit. Ita fit, ut ratio praesit, appetitus obtemperet,

Cic. Off. 1, 28, 101:

homo, quod rationis est particeps, per quam consequentia cernit, causas rerum videt earumque progressus et quasi antecessiones non ignorat, similitudines comparat rebusque praesentibus adjungit atque annectit futuras, facile totius vitae cursum videt ad eamque degendam praeparat res necessarias. Eademque natura vi rationis hominem concilia homini et ad orationis et ad vitae societatem, etc.,

id. ib. 1, 4, 11 sq.:

haud scio, an melius fuerit, humano generi motum istum celerem cogitationis, acumen, sollertiam, quam rationem vocamus, non dari omnino quam tam munifice et tam large dari, etc.,

id. N. D. 2, 27, 69:

lex est ratio summa, insita in natura, quae jubet ea, quae facienda sunt, prohibetque contraria. Eadem ratio, cum est in hominis mente confirmata et confecta, lex est,

id. Leg. 1, 6, 18:

ut, quos ratio non posset, eos ad officium religio duceret,

id. N. D. 1, 42, 118:

mens et ratio et consilium in senibus est,

id. Sen. 19, 67; cf. Liv. 28, 28:

si pudor quaeritur, si probitas, si fides, Mancinus haec attulit, si ratio, consilium, prudentia, Pompeius antistat,

Cic. Rep. 3, 18, 28; cf. id. Quint. 16, 53; and:

si ratio et prudentia curas aufert,

Hor. Ep. 1, 11, 25:

quibus in rebus temeritas et casus, non ratio nec consilium valet,

Cic. Div. 2, 41, 85; cf.:

illa de urbis situ revoces ad rationem quae a Romulo casu aut necessitate facta sunt,

id. Rep. 2, 11, 22; and:

moneo ut agentem te ratio ducat, non fortuna,

Liv. 22, 39 fin.: mulier abundat audacia;

consilio et ratione deficitur,

Cic. Clu. 65, 184:

Ariovistum magis ratione et consilio quam virtute vicisse. Cui rationi contra homines barbaros locus fuisset, etc.,

Caes. B. G. 1, 40: arma amens capio;

nec sat rationis in armis,

Verg. A. 2, 314:

rationis egens,

id. ib. 8, 299 et saep.:

iracundia dissidens a ratione,

Cic. Rep. 1, 38, 60:

majora quam hominum ratio consequi possit,

id. ib. 1, 10, 15:

quantum ratione provideri poterat,

Caes. B. G. 7, 16 fin.:

quantumque in ratione esset, exploratum habuit,

Hirt. B. G. 8, 6 init.:

nec majore ratione bellum administrari posse,

Caes. B. C. 7, 21:

minari divisoribus ratio non erat,

it was not reasonable, was contrary to reason, Cic. Verr. 1, 9, 24; so, nulla ratio est, with an objectclause, id. Caecin. 5, 15; so,

too, minime rationis est,

Col. 3, 5, 3; cf. with dat.:

Vitellianus exercitus, cui acquiescere Cremonae ratio fuit,

which, as reason dictated, ought to have rested at Cremona, Tac. H. 3, 22:

quod domi te inclusisti, ratione fecisti,

reasonably, sensibly, judiciously, Cic. Att. 12, [p. 1527] 14, 3.—

The reasonable cause of a thing, a ground, motive, reason:

ratio est causa, quae demonstrat, verum esse id, quod intendimus, brevi subjectione. Rationis confirmatio est ea, quae pluribus argumentis corroborat breviter expositam rationem,

Auct. Her. 2, 18, 28:

quid tandem habuit argumenti aut rationis res, quamobrem, etc.,

Cic. Verr. 2, 2, 47, § 115; cf.:

nostra confirmare argumentis ac rationibus: deinde contraria refutare,

id. de Or. 2, 19, 80:

noverit orator argumentorum et rationum locos,

id. Or. 14, 44 (v. also argumentum):

si mei consilii causam rationemque cognoverit,

id. Div. in Caecil. 1, 1; cf.:

ad eam sententiam cum reliquis causis haec quoque ratio eos deduxit, quod, etc.,

Caes. B. G. 2, 10 fin.:

quam habet rationem, non quaero aequitatis, sed ipsius improbitatis atque impudentiae?... facti, si non bonam, at aliquam rationem afferre,

Cic. Verr. 2, 3, 85, e196; cf.:

deinde nihil rationis affert, quamobrem, etc.,

id. Caecin. 33, 96:

non deest hoc loco copia rationum, quibus docere velitis, humanas esse formas deorum: primum quod, etc.... deinde quod, etc.... tertiam rationem affertis, quod, etc.,

id. N. D. 1, 27, 76:

et quidem, cur sic opinetur, rationem subicit,

id. Div. 2, 50, 104:

idcirco minus existimo te nihil nisi summa ratione fecisse,

id. Att. 8, 11, D, §

5: nunc non modo agendi rationem nullam habeo, sed ne cogitandi quidem,

id. Fam. 4, 13, 3:

rationes in ea disputatione a te collectae vetabant me rei publicae penitus diffidere,

id. Fam. 5, 13, 3; cf. id. Ac. 2, 36, 116:

rationibus conquisitis de voluptate et dolore disputandum putant,

id. Fin. 1, 9, 31; cf.:

quod cum disputando rationibusque docuisset,

id. Rep. 1, 16, 25:

his rationibus tam certis tamque illustribus opponuntur ab his, qui contra disputant primum labores, etc.,

id. ib. 1, 3, 4 et saep.:

num parva causa aut prava ratio est?

reason, excuse, Ter. Eun. 3, 5, 27.—

In rhet., a showing cause, argument, reasoning in support of a proposition:

ratio est, quae continet causam, quae si sublata sit, nihil in causa controversiae relinquatur, hoc modo: Orestes si accusetur matricidii, nisi hoc dicat, Jure feci, illa enim patrem meum occiderat, non habet defensionem,

Cic. Inv. 1, 13, 18:

ad propositum subjecta ratio, et item in distributis supposita ratio,

id. de Or. 3, 54, 207; cf. Quint. 3, 11, 4; 5, 14, 1; 16; 7, 8, 3.—

Reasonableness, reason, propriety, law, rule, order, conformity, etc.:

in omnibus, quae ratione docentur et via, primum constituendum est, quid quidque sit, etc.,

in a reasonable, regular manner, Cic. Or. 33, 116; cf.:

ut ratione et via procedat oratio,

id. Fin. 1, 9, 29:

modo et ratione aliquid facere (along with recte atque ordine facere),

id. Quint. 7, 28; cf.:

quae res Nec modum habet neque consilium, ratione modoque Tractari non vult,

Hor. S. 2, 3, 266:

nihil est, quod ratione et numero moveri possit sine consilio,

Cic. N. D. 2, 16, 43:

intervallis imparibus, sed tamen pro rata parte ratione distinctis,

divided proportionally by rule, id. Rep. 6, 18, 18; cf.:

ex summis et infimis et mediis interjectis ordinibus ut sonis moderata ratione civitas concinit,

in symmetrical proportion, id. ib. 2, 42, 69:

in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem,

order, system, id. ib. 2, 33, 57;

5, 5, 7: declinatio si cum ratione fiet,

reasonably, id. Tusc. 4, 6, 13:

ratio et distributio,

a reasonable division, Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1.—

A theory, doctrine, or system based upon reason; science, and (less freq.), subject., knowledge:

erat enim tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,

Cic. Rep. 1, 16, 25; cf.:

nova et a nobis inventa ratio,

id. ib. 1, 8, 13;

2, 39, 66: si animum contulisti in istam rationem et quasi artem,

id. ib. 1, 23, 37; cf.:

omnes tacito quodam sensu sine ulla arte aut ratione, quae sint in artibus ac rationibus recta ac prava dijudicant,

id. de Or. 3, 50, 195; id. Brut. 74, 258:

continet enim totam hanc quaestionem ea ratio, quae est de natura deorum,

id. Div. 1, 51, 117:

Epicuri ratio, quae plerisque notissima est,

doctrine, system, philosophy, id. Fin. 1, 5, 13; cf.:

Stoicorum ratio disciplinaque,

id. Off. 3, 4, 20:

Cynicorum ratio,

id. ib. 1, 41, 148; so id. Fin. 3, 20, 68: ratio vivendi... ratio civilis et disciplina populorum, the art of living... statesmanship, id. Rep. 3, 3, 4; cf.:

etiamsi cui videbitur illa in optimis studiis et artibus quieta vitae ratio beatior, haec civilis laudabilior est certe et illustrior,

id. ib. 3, 3, 4:

improba navigii ratio tum caeca jacebat,

Lucr. 5, 1004: saltationis ac musicae rationis studiosi, Col. prooem. e3 al.—Subject., knowledge:

si qua (est in me) exercitatio dicendi aut si hujus rei ratio aliqua, ab optimarum artium studiis ac disciplina profecta,

Cic. Arch. 1, 1.—

A view or opinion resting upon reasonable grounds:

mea sic est ratio,

Ter. Ad. 1, 1, 43; cf.:

inventus est nemo, cujus non haec et sententia esset et oratio, non esse metuendum, etc.... Haec cum omnes sentirent et cum in eam rationem pro suo quisque sensu ac dolore loqueretur,

Cic. Verr. 2, 1, 27, § 68 sq.; and with this cf. id. Att. 1, 11, 1:

cujus ratio etsi non valuit,

Nep. Milt. 3, 6 (just before: hujus cum sententiam plurimi essent secuti).—

In philos. lang., a production of proof, argumentation, reasoning: (Epicurus) tollit definitiones; nihil de dividendo ac partiendo docet;

non, quo modo efficiatur concludaturque ratio, tradit,

Cic. Fin. 1, 7, 22; cf. id. Div. 2, 10, 25; id. de Or. 2, 38, 158:

ratio ipsa coget, et ex aeternitate quaedam esse vera et ea non esse nexa causis aeternis, etc.,

id. Fat. 16, 38; cf.:

ergo, ubi tyrannus est, ibi non vitiosam ut heri dicebam, sed, ut nunc ratio cogit, dicendum est, plane nullam esse rem publicam,

id. Rep. 3, 31, 43.

sătis, and abbreviated, săt (cf. the letter S.: satin', contr. for satisne; v.the foll.), adv. [root in Gr. adên, hadên, orig. a comp. form, weakened from satius; cf.: magis, nimis, etc.], enough, sufficiently (objectively, so that one needs nothing more; whereas affatim subjectively, so that one wishes nothing more).

Posit.

Adject., enough, sufficient, satisfactory.

Form sătis:

quod (faenum et pabulum) bubus satis siet, qui illic sient,

Cato, R. R. 137: cui, si conjuret populus, vix totu' satis sit, were enough, adequate, Lucil. ap. Charis. p. 193 P.: libram aiebant satis esse ambobus farris Intritae, Titin. ap. Non. 81, 13; Hor. S. 1, 5, 68:

duo talenta pro re nostrā ego esse decrevi satis,

Ter. Heaut. 5, 1, 67; id. Ad. 5, 3, 24:

dies mihi hic ut sit satis vereor Ad agendum,

id. And. 4, 2, 22; cf. Liv. 21, 17:

quicquid adjecissent ipsi terroris satis ad perniciem fore rati,

id. 21, 33; cf. Quint. 12, 11, 19:

animo satis haec vestigia parva sagaci Sunt, per quae possis cognoscere cetera tute,

Lucr. 1, 402:

satis est tibi in te, satis in legibus, satis in mediocribus amicitiis praesidium,

Cic. Fin. 2, 26, 84:

ut semper vobis auxilium adversus inimicos satis sit,

Liv. 6, 18:

satis esse Italiae unum consulem censebat,

id. 34, 43; Cic. Planc. 38, 92; cf.:

ipse Romam venirem, si satis consilium quādam de re haberem,

id. Att. 12, 50:

id modo si mercedis Datur mihi... satis Mihi esse ducam,

will content myself, Plaut. Am. 2, 2, 16:

satis hoc tibi est,

Ter. Eun. 4, 7, 40:

animo istuc satis est, auribus non satis,

Cic. Or. 63, 215:

dicebant de re publicā quod esset illis viris et consulari dignitati satis,

id. Brut. 35, 135; hence, in a play on the word: Le. Jam satis est mihi. Li. Tum igitur tu dives es factus? Plaut. As. 2, 2, 64:

quidvis satis est, dum vivat modo,

Ter. Heaut. 4, 1, 28; id. Hec. 5, 2, 17:

qui non sentirent, quid esset satis,

Cic. Or. 22, 73:

sum avidior etiam, quam satis est, gloriae,

id. Fam. 9, 14, 2:

plus quam satis doleo,

id. Verr. 2, 5, 46, § 123:

semel fugiendi si data est occasio, Satis est,

Plaut. Capt. 1, 2, 9:

satis esse deberet, si, etc.,

Cic. de Or. 2, 41, 174:

satin' habes, si feminarum nulla'st, quam aeque diligam?

Plaut. Am. 1, 3, 11:

ars satis praestat, si, etc.,

Quint. 7, 10, 15:

non satis efficit oratio, si, etc.,

id. 8, 3, 62:

satis superque est,

Plaut. Am. 1, 1, 14:

poenas dedit usque superque Quam satis est,

Hor. S. 1, 2, 66:

satis superque habere dicit, quod sibi ab arbitrio tribuatur,

Cic. Rosc. Com. 4, 11:

tanta repente caelo missa vis aquae, ut ea modo exercitui satis superque foret,

Sall. J. 75, 7; cf.:

satis una excidia,

Verg. A. 2, 642 (v. infra, g and 2. b); cf.:

plura quam satis est,

Hor. Ep. 1, 10, 46:

ultra quam satis est,

id. ib. 1, 6, 16.—

Satis est (habeo, credo, etc.), with inf. or a subject- ( object-) clause:

huic satis illud erit planum facere atque probare,

Lucr. 2, 934; Cic. de Or. 1, 28, 127:

satis erat respondere Magnas: ingentes, inquit,

id. Lael. 26, 98:

velut satis sit, scire ipsos,

Quint. 8, 2, 19:

si oratori satis esset docere,

id. 10, 1, 78:

nunc libertatem repeti satis est,

Liv. 3, 53 fin.:

vos satis habebatis animam retinere,

Sall. J. 31, 20:

illud satis habeo dicere,

Quint. 6, 5, 11: satis habeo with si, Nep. Them. 8, 4; id. Timol. 2, 4; Liv. 5, 21, 9; Tac. A. 2, 37; 4, 38.—With quod, Liv. 40, 29, 13; Just. 22, 8, 14:

satis putant vitio carere,

Quint. 2, 4, 9:

si res nudas atque inornatas indicare satis videretur,

id. 2, 4, 3:

Herennium et Numisium legatos vinciri satis visum,

Tac. H. 4, 59. —Rarely with ut:

Fabio satis visum, ut ovans urbem iniret,

Liv. 7, 11, 9.—Negatively:

quarum (rerum) unam dicere causam Non satis est, verum plures,

Lucr. 6, 704:

nec vero habere virtutem satis est, nisi utare,

Cic. Rep. 1, 2, 2:

opera exstruentibus satis non est, saxa atque materiam congerere,

Quint. 7, prooem. §

1: non satis est, pulchra esse poëmata,

Hor. A. P. 99 et saep.—With inf. perf. (not freq. till after the Aug. period; cf.

Zumpt, Gram. § 590): nunc satis est dixisse: ego mira poëmata pango, etc.,

Hor. A. P. 416:

quod hactenus ostendisse satis est,

Quint. 6, 3, 62:

atque id viro bono satis est, docuisse quod sciret,

id. 12, 11, 8:

illud notasse satis habeo,

id. 9, 4, 15.—Negatively:

non ille satis cognosse Sabinae Gentis habet ritus,

Ov. M. 15, 4:

non satis credunt excepisse quae relicta erant,

Quint. 2, 1, 2.— Absol.: gaudeo. Ch. Satis credo, Ter. Eun. 5, 8, 21.—

With gen.: As. Salve. St. Satis mihi est tuae salutis, Plaut. Truc. 2, 2, 4:

satis historiarum est,

id. Bacch. 1, 2, 48:

verborum,

id. Capt. 1, 2, 16:

satis mihi id habeam supplicii,

Ter. Ad. 3, 2, 15:

ea amicitia non satis habet firmitatis,

Cic. Lael. 5, 19:

ad dicendum temporis satis habere,

id. Verr. 2, 2, 1, § 2; cf. Quint. 10, 2, 15: satis praesidii, Cic. Fin. 2, 26, 84 Madv. N. cr.:

satis poenarum dedisse,

Quint. 7, 4, 18:

jam satis terris nivis atque dirae Grandinis misit pater,

Hor. C. 1, 2, 1:

satis superque esse sibi suarum cuique rerum,

Cic. Lael. 13, 45; so, satis superque, with gen.:

vitae,

Liv. 2, 42, 6; 63, 67, 3; 25, 32, 6; 28, 29, 7; Hor. Epod. 17, 19.— Comp.: satius; v. infra, B. —

Form săt (most freq. in the poets):

quibus (dis) sat esse non queam?

to be sufficient, equal to, Plaut. Pers. 1, 1, 27:

pol vel legioni sat est (obsonium),

id. Aul. 3, 6, 24:

in jure causam dicito, hic verbum sat est,

id. Rud. 3, 6, 28; cf. id. Bacch. 4, 8, 37; id. Truc. 2, 8, 14:

tantum quantum sat est,

Cic. Sen. 14, 48:

tantum sat habes?

Ter. Heaut. 4, 3, 40:

si hoc sat est,

Quint. 2, 11, 7:

amabo jam sat est,

Plaut. As. 3, 3, 117; Ter. And. 1, 1, 143; id. Eun. 4, 4, 38; id. Phorm. 1, 4, 34:

paene plus quam sat erat,

id. ib. 5, 3, 14:

sat habeo,

id. And. 2, 1, 35; 4, 2, 22 et saep.—

Sat est (habeo, credo, etc.), with inf. or a subject- ( object-) clause:

nonne id sat erat, Accipere ab illo injuriam?

Ter. Phorm. 5, 2, 3:

perdere posse sat est,

Ov. H. 12, 75: qui non sat habuit conjugem illexe in stuprum, Poët. ap. Cic. N. D. 3, 27, 68.—

With gen.:

sat habet favitorum semper, qui recte facit,

Plaut. Am. prol. 79: Ar. Mater salve. Art. Sat salutis't, id. As. 5, 2, 61:

vocis,

id. Truc. 2, 3, 29:

signi,

Ter. Hec. 2, 1, 39:

poenae,

Prop. 1, 17, 10 et saep.—

Adverb., enough, sufficiently.

Form sătis.

With verbs:

si sis sanus, aut sapias satis,

Plaut. Am. 3, 2, 23:

satis deludere,

id. ib. 5, 1, 45:

satis jam dolui ex animo et curā me satis Et lacrimis maceravi,

id. Capt. 5, 1, 7:

satin' me illi hodie scelesti ceperunt dolo?

id. ib. 3, 4, 120:

ego istuc satis scio,

Ter. Hec. 5, 4, 37; Cic. Rep. 1, 34, 53:

satis ostenderit, reliquos, etc.,

id. ib. 2, 31, 54 et saep.: quod bruti nec satis sardare queunt, Naev. ap. Fest. p. 322 Müll.:

neque audio neque oculis prospicio satis,

Plaut. Am. 5, 1, 7:

contra Epicurum satis superque dictum est,

Cic. N. D. 2, 1, 2; id. Tusc. 1, 45, 110; Hor. Epod. 1, 31; cf.:

quidque furor valeat, Penthea caede satisque Ac super ostendit,

Ov. M. 4, 429 (v. in the foll. II. D. 1. a).—

With adjectives:

satis dives,

Plaut. Aul. 2, 1, 44; id. Capt. 2, 2, 74:

dotata,

id. Aul. 2, 2, 62:

dicacula,

id. As. 3, 1, 8:

satis multa restant,

Cic. Rep. 2, 44, 71:

video te testimoniis satis instructum,

id. ib. 1, 38, 59:

rura tibi magna satis,

Verg. E. 1, 48 et saep.:

satis superque humilis est, qui, etc.,

Liv. 3, 53 fin. —Sometimes, like the Engl. enough, it denotes diminution, tolerably, moderately:

videor mihi nostrum illum consularem exercitum bonorum omnium, etiam satis bonorum, habere firmissimum,

Cic. Att. 2, 19, 4:

satis litteratus (with nec infacetus),

id. Off. 3, 14, 58:

satis bonus (locus),

Cato, R. R. 136:

res satis amplae,

Just. 2, 1, 1; cf. the foll. g and b. b.—

With adverbs or adverbial phrases:

satis audacter,

Plaut. Am. 2, 2, 208:

satis certo scio,

id. Ps. 4, 5, 5:

satis superbe illuditis me,

Ter. Phorm. 5, 7, 22:

satis scite,

id. Heaut. 4, 4, 7:

non satis honeste,

Cic. Lael. 16, 57:

satis cum periculo,

Ter. And. 1, 1, 104: et quidem hercle formā luculentā (haec meretrix). Ch. Sic satis, id. Heaut. 3, 2, 12:

satis opportune occidisse,

Caes. B. G. 4, 22:

satis recte,

Plaut. Pers. 4, 4, 53:

satis saepe,

Sall. J. 62, 1:

satis bene ornatae,

dressed well enough, Plaut. Poen. 1, 2, 73; hence satis bene sometimes, like the Engl. well enough, = tolerably, moderately, or pretty well:

a quo (Catone) cum quaereretur, quid maxime in re familiari expediret? respondit: Bene pascere. Quid secundum? Satis bene pascere. Quid tertium? Male pascere. Quid quartum? Arare,

Cic. Off. 2, 25, 89 (for which, in the same narration, mediocriter pascere, Col. 6, praef. § 4; and Plin. 18, 5, 6, § 30); cf. supra, a. b, and infra, b. b.—

Form săt.

With verbs:

sat scio,

Plaut. Aul. 3, 6, 25; Ter. Eun. 3, 2, 34; id. Ad. 3, 2, 41; 3, 3, 6; 4, 1, 10; id. Phorm. 4, 3, 31:

sat prata biberunt,

Verg. E. 3, 111.—

With adjectives:

accusator sat bonus,

Cic. Rosc. Am. 32, 89:

non sat idoneus Pugnae,

Hor. C. 2, 19, 26: sat planum. Liv. 6, 18 fin. —Signifying diminution, like the Engl. enough, tolerably, moderately, passably:

laetantibus omnibus bonis, etiam sat bonis,

Cic. Att. 14, 10, 1; so, sat bonus (less than bonus): [p. 1634] sl me voltis esse oratorem, si etiam sat bonum, si bonum denique, non repugnabo, id. de Or. 3, 22, 84.—

With adverbs:

qui sat diu vixisse sese arbitrabitur,

Plaut. Capt. 4, 2, 12:

sat commode,

Ter. And. 3, 1, 17:

sat recte,

id. Heaut. 5, 2, 43.—

Comp.: satius (prop. more satisfying; hence), better, more serviceable, fitter, preferable.

Adject., in the phrase satius est, with a subject-clause (cf. supra, 1. a. b, and b. b) followed by quam:

scire satius est quam loqui Servum hominem,

Plaut. Ep. 1, 1, 57; id. Bacch. 3, 2, 11; id. Cas. 1, 24; Ter. Heaut. 3, 1, 66; 5, 2, 16; id. Ad. 1, 1, 33; Cic. Att. 7, 1, 4; id. Inv. 2, 32, 100; Liv. 26, 29; 42, 23 fin. al.; cf.:

nimio satius est, ut opu'st, te ita esse, quam ut animo lubet,

Plaut. Trin. 2, 2, 30:

quanto satius est, te id dare operam... Quam id loqui, etc.,

Ter. And. 2, 1, 7; cf.

also: satius multo fuisse, non moveri bellum adversus eum, quam omitti motum,

Liv. 34, 33:

nonne fuit satius tristis Amaryllidis iras pati?

Verg. E. 2, 14:

hos te satius est docere, ut, quando agas, quid agant, sciant,

Plaut. Poen. 3, 1, 49:

mori me satius est,

Ter. Eun. 4, 7, 2; id. Phorm. 5, 7, 63; cf.:

repertus est nemo, qui mori diceret satius esse,

Cic. Verr. 2, 2, 36, § 88:

mortuom hercle me duco satius,

Plaut. Truc. 5, 34:

terga impugnare hostium satius visum est,

Liv. 3, 70; Plaut. Ps. 1, 5, 34.—In a positive signif., it serves, benefits, is of use: nihil phluarein satius est, miles (perh. in reference to the preceding speech of the miles:

mortuum me duco satius),

Plaut. Truc. 5, 36: satius putare, with an object-clause, to believe it to be better, Nep. Paus. 5, 1.—

Adverb., with a verb, rather (syn. potius):

ego quod magis pertineat ad Fundanii valetudinem, satius dicam,

Varr. R. R. 1, 2, 26.

Particular phrases.

Sat agito (also in one word, satagito), and sat agere suarum rerum, to have enough to do, have one ' s hands full; to be busy, be troubled (only in the foll. passages):

nunc agitas sat tute tuarum rerum,

Plaut. Bacch. 4, 3, 23:

is quoque suarum rerum sat agitat, tamen, etc.,

Ter. Heaut. 2, 1, 13 Bentl., followed by Umpfenb.; and so ap. Charis. p. 193 P. (Fleck. sat agit, tamen).—

Satis ago or sat ago (also in one word, satago).

T. t. in business lang., to satisfy, content, pay a creditor:

nunc satagit,

Plaut. As. 2, 4, 34.—

To have enough to do, have one ' s hands full; to be in trouble (the predom. signif. of the word).

Form satis ago (class.): jam apud vallum nostri satis agebant, Cato ap. Charis. p. 193 P.:

cum Pyrrhus rex in terrā Italiā esset satisque agerent Romani,

Gell. 3, 8, 1:

ego nocte hac proximā In somnis egi satis et fui homo exercitus,

Plaut. Merc. 2, 1, 4:

complorantibus omnibus nostris atque in sentinā satis agentibus,

Gell. 19, 1, 3; 9, 11, 4:

satis agentes rerum suarum,

App. M. 8, p. 209, 6.— Impers. pass.:

pugnatur acriter: agitur tamen satii,

Cic. Att. 4, 15, 9.—

Form sat ago (satago) (very rare): Caesar alte-ram alam mittit, qui satagentibus celeriter occurrerent, Auct. B. Afr. 78, 7; cf. supra, II. A.—

To bustle about, make a to-do, be full of business, polupragmoneuô (postAug. and very rare):

(Domitius) Afer venuste Mallium Suram multum in agendo discursantem, salientem, manus jactantem, etc.... non agere dixit, sed satagere. Est enim dictum per se urbanum satagere, etc.,

Quint. 6, 3, 54; cf. id. 11, 3, 126:

curris, stupes, satagis tamquam mus in matellā,

Petr. 58, 9.—Also act.: interea haec satagens, busily doing or performing, Petr. 137, 10.—

Satis accipio, caveo, do, exigo, peto, offero, etc., t: t. of business lang., to take, give, ask, offer, etc., sufficient bail or security:

satis accipio,

Cic. Quint. 13, 44 sq.; id. Rosc. Com. 14, 40; id. Verr. 2, 1, 45, § 115; Plaut. Stich. 4, 1, 4; Dig. 36, 4, 5; 45, 1, 4; 46, 1, 33.— Pass., Cato, R. R. 2, 6:

satis acceptum habere,

to be fully assured, Plaut. Most. 1, 3, 90; 1, 3, 67:

satis caveo,

Dig. 7, 1, 60 (cf. caveo, II. 2.):

satis do (also as one word, satisdo),

Cic. Quint. 13, 44 sq.; id. Verr. 2, 1, 56, § 146; 2, 2, 24, § 60; id. Rosc. Com. 12, 35; id. Fam. 13, 28, a, 2; id. Att. 5, 1, 2; Dig. 1, 2, 8; 1, 2, 7 fin.; 36, 4, 1; 36, 4, 5; 46, 6, 1.—With gen.:

judicatae pecuniae,

Val. Max. 4, 1, 8:

damni infecti,

Plin. 36, 2, 2, § 6:

fidei commissi,

Dig. 36, 4, 5; 46, 4, 5: satisdato (caveo, promitto, debeo, etc.), by giving bail or security, ib. 5, 1, 2 fin.; 2, 11, 4 fin.; 40, 5, 4; Cic. Att. 16, 15, 2:

satis exigo,

Dig. 26, 7, 45 fin.; 36, 3, 18:

satis offero,

to tender security, ib. 26, 10, 5; 36, 4, 3; 48, 17, 1:

satis peto,

to demand security, ib. 35, 1, 70.—

Sătis făcĭo, or, in one word, sătisfăcĭo ( pass. satisfacitur, Varr. ap. Prisc. p. 789 P.), to give satisfaction, to satisfy, content:

satisfacere dicimur ei, cujus desiderium implemus,

Dig. 2, 8, 1 (very freq. and class.).

In gen.

With dat.:

ut illis satis facerem ex disciplinā,

Plaut. Ps. 5, 1, 28:

Siculis,

Cic. Verr. 2, 5, 53, § 139:

alicui petenti,

id. Or. 41, 140:

operam dabo ut tibi satisfaciam,

id. Att. 2, 4, 3:

deo pie et caste,

id. Fam. 14, 7, 1:

domino vel populo (gladiatores),

id. Tusc. 2, 17, 41.—In mal. part., Petr. 75; 77.—Of things:

cum aut morte aut victoriā se satisfacturum rei publicae spopondisset,

Cic. Phil. 14, 9, 26:

cui (vitae meae) satis feci vel aetate vel factis,

id. Fam. 10, 1, 1:

me omnibus satis esse facturum,

id. Balb. 1, 2:

causae atque officio satis facere,

id. Div. in Caecil. 14, 47; cf.:

satis officio meo, satis illorum voluntati, qui a me hoc petiverunt, factum esse arbitrabor,

id. Verr. 2, 5, 49, § 130:

gravibus seriisque rebus,

id. Off. 1, 29, 103:

etsi nullo modo poterit oratio mea satis facere vestrae scientiae,

id. Phil. 2, 23, 57; cf.:

qui et naturae et legibus satis fecit,

id. Clu. 10, 29:

amicitiae nostrae,

id. Fam. 10, 1, 3:

me plus satis nostrae conjunctioni amorique facturum,

id. ib. 4, 8, 2:

ut omnium vel suspicioni vel malevolentiae vel crudelitati satis fiat,

id. Rab. Post. 17, 45:

mihi vero satis superque abs te videtur istorum studiis... esse factum,

id. de Or. 1, 47, 204:

se avarissimi hominis cupiditati satis facere posse,

id. Verr. 1, 14, 41:

odio alicujus,

Suet. Tib. 66 fin.:

libidini alicujus,

Lact. 6, 11, 23:

voluntati voluntate satisfecimus,

Sen. Ben. 2, 35, 1:

condicioni,

Dig. 36, 1, 77.—

With in aliquā re:

qui (histriones) in dissimillimis personis satisfaciebant,

Cic. Or. 31, 109; so,

in historiā,

id. Leg. 1, 2, 5:

in jure civili,

id. de Or. 1, 37, 170:

in omni genere,

id. Att. 16, 5, 2.—

With dat. and obj.-clause (rare):

quibus quoniam satisfeci me nihil reliqui fecisse, quod ad sanandum me pertineret, reliquum est, ut, etc.,

Nep. Att. 21, 5.—

Absol.:

quamobrem tandem non satisfacit?

Cic. Fin. 1, 5, 15.—With de:

nos plene et statim de eo satis esse facturos,

Quint. 4, 5, 18.—

In partic.

T. t. of business lang., to satisfy, content (by payment or security), to pay or secure a creditor:

pecunia petitur ab Hermippo: Hermippus ab Heraclide petit, ipse tamen Fufiis satisfacit absentibus et fidem suam liberat,

Cic. Fl. 20, 47:

cum de visceribus tuis et filii tui satis facturus sis quibus debes,

id. Q. Fr. 1, 3, 7: ut si mihi in pecuniā minus satisfecisset, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 2; Caes. B. C. 3, 60 fin.; Dig. 40, 1, 4:

omnis pecunia exsoluta esse debet aut eo nomine satisfactum esse: satisfactum autem accipimus, quemadmodum voluit creditor, licet non sit solutum, etc.,

ib. 13, 7, 9; so (opp. solvere) ib. 18, 1, 19:

Stichus servus meus heredi meo mille nummos si solverit, satisve fecerit, etc.,

ib. 40, 4, 41; 40, 7, 39, § 1.—With gen. of the thing:

cui ususfructus legatus esset, donec ei totius dotis (sc. nomine) satis fieret, etc.,

Dig. 33, 2, 30.—

To give satisfaction (by word or deed); to make amends or reparation; to make excuse; to ask pardon, apologize to a person offended, injured, etc.

With dat.:

aut satisfaciat mihi ille, etc.,

Plaut. Am. 3, 2, 8:

si Aeduis de injuriis... item si Allobrogibus satisfaciant,

Caes. B. G. 1, 14:

deinde reliquae legiones per tribunos militum egerunt, ut Caesari satisfacerent, etc.,

id. ib. 1, 41:

acceperam jam ante Caesaris litteras, ut mihi satisfieri paterer a te,

Cic. Phil. 2, 20, 49.—

With de and abl.:

omnibus rationibus de injuriis,

Caes. B. G. 5, 1, 7.—

With gen.:

injuriarum satisfecisti L. Labieno,

Auct. Her. 4, 27, 37.—

Absol.:

missis ad Caesarem satisfaciundi causā legatis,

Caes. B. G. 5, 54:

in quā civitate legatus populi Romani aliquā ex parte violatus sit, nisi publice satis factum sit, el civitati bellum indici atque inferri solere,

Cic. Verr. 2, 1, 31, § 79:

satisfacientes aut supplicantes summittimus (manus),

Quint. 11, 3, 115 et saep.—

To give satisfaction by suffering a penalty: saepe satisfecit praedae venator, Mart. 12, 14, 3.

sē-cerno, crēvi, crētum, 3 (old inf. secernier, Lucr. 3, 263), v. a.

Lit., to put apart, to sunder, sever, separate (freq. and class.; not in Cæs.; cf.: sepono, sejungo, secludo); constr. with simple acc., or with ab aliquā re; less freq. ex aliquā re; poet. with abl.

With simple acc.:

quae non animalia solum Corpora sejungunt, sed terras ac mare totum Secernunt,

Lucr. 2, 729:

seorsum partem utramque,

id. 3, 637:

arietes, quibus sis usurus ad feturam, bimestri tempore ante secernendum,

Varr. R. R. 2, 2, 13 (cf. infra, b):

stamen secernit harundo,

Ov. M. 6, 55:

sparsos sine ordine flores Secernunt calathis,

separate in baskets, id. ib. 14, 267:

nihil (praedae) in publicum secernendo augenti rem privatam militi favit,

setting apart for the public treasury, Liv. 7, 16; cf.:

Juppiter illa piae secrevit litora genti,

hath set apart for the pious race, Hor. Epod. 16, 63:

inde pares centum denos secrevit in orbes Romulus,

separated, divided, Ov. F. 3, 127.—

With ab or (less freq.) with ex, and poet. with abl.:

a terris altum secernere caelum,

Lucr. 5, 446:

ab aëre caelum,

Ov. M. 1, 23:

Europen ab Afro (medius liquor),

Hor. C. 3, 3, 47:

muro denique secernantur a nobis,

Cic. Cat. 1, 13, 32:

inermes ab armatis,

Liv. 41, 3:

militem a populo (in spectaculis),

Suet. Aug. 44:

se a bonis,

Cic. Cat. 1, 13, 32; cf.:

se ab Etruscis,

Liv. 6, 10.—In the part. perf.:

antequam incipiat admissura fieri, mares a feminis secretos habeant,

Varr. R. R. 2, 1, 18 (cf. supra, a); so,

saepta ab aliis,

id. ib. 2, 2, 8:

manus a nobis,

Lucr. 2, 912; 3, 552:

sphaera ab aethereā conjunctione,

Cic. N. D. 2, 21, 55:

sucus a reliquo cibo,

id. ib. 2, 55, 137:

bilis ab eo cibo,

id. ib. al.:

secreti ab aliis ad tribunos adducuntur,

Liv. 6, 25; 25, 30:

secretis alterius ab altero criminibus,

id. 40, 8 fin.; 39, 10:

se e grege imperatorum,

id. 35, 14 fin.:

unum e praetextatis compluribus,

Suet. Aug. 94 med.:

monile ex omni gazā,

id. Galb. 18:

me gelidum nemus Nympharumque leves chori Secernunt populo,

separate, distinguish, Hor. C. 1, 1, 32.—

Trop., to separate, disjoin, part, dissociate (syn.: internosco, distinguo).

With simple acc.:

hosce ego homines excipio et secerno libenter,

set apart, Cic. Cat. 4, 7, 15.—

With ab, or poet. with abl.: ut venustas et pulchritudo corporis secerni non potest a valetudine;

sic, etc.,

Cic. Off. 1, 27, 95:

animum a corpore,

id. Tusc. 1, 31, 75:

tertium genus (laudationum) a praeceptis nostris,

id. de Or. 2, 84, 341; cf.:

ipsam pronuntiationem ab oratore,

Quint. 1, 11, 17: dicendi facultatem a majore vitae laude, id. 2, 15, 2:

sua a publicis consiliis,

Liv. 4, 57:

haec a probris ac sceleribus ejus,

Suet. Ner. 19 et saep.:

cur me a ceteris clarissimis viris in hoc officio secernas,

Cic. Sull. 1, 3:

publica privatis, sacra profanis,

Hor. A. P. 397.—

To distinguish, discern:

blandum amicum a vero,

Cic. Lael. 25, 95:

non satis acute, quae sunt secernenda, distinguit,

id. Top. 7, 31:

nec natura potest justo secernere iniquum, Dividit ut bona diversis, fugienda petendis,

Hor. S. 1, 3, 113:

turpi honestum,

id. ib. 1, 6, 63.—

To set aside, reject:

cum reus frugalissimum quemque secerneret,

Cic. Att. 1, 16, 3:

minus idoneos senatores,

Suet. Vit. 2.—Hence, sēcrē-tus, a, um, P. a., severed, separated; hence, separate, apart (as an adj. not freq. till after the Aug. period; not in Cic.; syn.: sejunctus, seclusus).

In gen.:

ne ducem suum, neve secretum imperium propriave signa haberent, miscuit manipulos, etc.,

Liv. 1, 52:

electa (uva defertur) in secretam corbulam,

Varr. R. R. 1, 54, 2:

arva,

Verg. A. 6, 478; Varr. L. L. 9, § 57 Müll.—

In partic.

Of places or things pertaining to them, out of the way, retired, remote, lonely, solitary, secret (syn.:

solus, remotus, arcanus): secreta petit loca, balnea vitat,

Hor. A. P. 298:

locus (opp. celeber),

Quint. 11, 1, 47:

montes,

Ov. M. 11, 765:

silva,

id. ib. 7, 75:

litora,

id. ib. 12, 196:

pars domus (the gynaeceum),

id. ib. 2, 737; cf. in sup.:

secretissimus locus (navis),

Petr. 100, 6: vastum ubique silentium, secreti colles, solitary, i. e. abandoned, deserted by the enemy, = deserti, Tac. Agr. 38:

iter (with semita),

solitary, Hor. Ep. 1, 18, 103; cf.

quies,

Mart. 7, 32, 4.—Of persons and transactions, private, secret:

invadit secretissimos tumultus,

Sen. Ep. 91, 5:

vacuis porticibus secretus agitat,

Tac. A. 11, 21:

est aliquis ex secretis studiis fructus,

private studies, Quint. 2, 18, 4; so,

studia (opp. forum),

id. 12, 6, 4:

disputationes,

id. 12, 2, 7:

contentio,

Plin. Ep. 7, 9, 4 et saep. —Hence,

Subst.: sēcrētum, i, n., retirement, solitude, secrecy; a solitude, solitary place, retreat (syn.: solitudo, secessus); sing.:

cum stilus secreto gaudeat atque omnes arbitros reformidet,

Quint. 10, 7, 16:

secreti longi causā,

Ov. H. 21, 21:

altum abditumque secretum, Phn. Ep. 2, 17, 22: dulce,

id. ib. 3, 1, 6; Quint. 10, 3, 30; 12, 5, 2; Tac. A. 4, 57; 14, 53; id. Agr. 39 fin.; Phaedr. 3, 10, 11; 4, 23, 6; Luc. 3, 314.— Plur.:

se a vulgo et scaenā in secreta removere,

Hor. S. 2, 1, 71:

horrendaeque procul secreta Sibyllae,

Verg. A. 6, 10; Ov. M. 1, 594; Tac. H. 3, 63; Quint. 1, 2, 18:

dulcis secretorum comes (eloquentia),

id. 1, 4, 5:

cameli solitudines aut secreta certe petunt,

Plin. 10, 63, 83, § 173.— Comp.:

haec pars Suevorum in secretiora Germaniae porrigitur,

into the more remote parts, Tac. G. 41. —

Absol.: in secreto, in a secret place, secretly:

tempus in secreto lbi tereret,

Liv. 26, 19, 5:

reus in secreto agebatur,

Curt. 10, 4, 29.—

That is removed from acquaintance (cf. abditus), hidden, concealed, secret:

secreta ducis pectora,

Mart. 5, 5, 4:

secretas advocat artes,

Ov. M. 7, 138:

ars,

Petr. 3:

litterae (with familiares),

Quint. 1, 1, 29:

carmina (the Sibylline odes),

Luc. 1, 599:

libidines,

Tac. A. 1, 4 fin.:

quaedam imperii pignora,

Flor. 1, 2, 3.—With ab:

nec quicquam secretum alter ab altero haberent,

Liv. 39, 10, 1.— Comp.:

libertus ex secretioribus ministeriis,

Tac. Agr. 40:

praemia (opp. publica largitio),

id. H. 1, 24:

aliud (nomen),

Quint. 1, 4, 25:

vitium stomachi,

Mart. 3, 77, 9.— Poet. for the adv. secreto:

tu (Anna) secreta pyram tecto interiore Erige,

in secret, secretly, Verg. A. 4, 494; cf.:

stridere secreta divisos aure susurros,

secretly in each one's ear, Hor. S. 2, 8, 78.—Hence,

Subst.: sēcrētum, i, n., something secret, secret conversation; a mystery, secret:

secretum petenti non nisi adhibito filio dedit,

Suet. Tib. 25 fin.; id. Calig. 23:

illuc me persecutus secretum petit,

a secret interview, Plin. Ep. 1, 5, 11:

petito secreto futura aperit,

Tac. H. 2, 4.— Piur.:

crebra cum amicis secreta habere,

Tac. A. 13, 18:

animi secreta proferuntur,

Plin. 14, 22, 28, § 141:

nulla lex jubet amicorum secreta non eloqui,

Sen. Ben. 5, 21, 1:

omnium secreta rimari,

Tac. A. 6, 3:

horribile secretum,

Petr. 21, 3; Tac. H. 1, 17 fin.; id. Agr. 25; Suet. Aug. 66:

uxor omnis secreti capacissima,

Plin. Ep. 1, 12, 7; Quint. 12, 9, 5 al.—Concr.:

lucos ac nemora consecrant deorumque nominibus appellant secretum illud, quod solā reverentiā vident,

that mysterious being, Tac. G. 9 fin.—Plur.:

introitus, aperta, secreta velut in annales referebat,

Tac. A. 4, 67; cf.:

gens non astuta aperit adhuc secreta pectoris licentia joci,

id. G. 22:

oratio animi secreta detegit,

Quint. 11, 1, 30; Tac. A. 1, 6; 4, 7 fin.; 6, 3; id. G. 19; Plin. Pan. 68, 6; Suet. Tib. 52; id. Oth. 3 et saep.—Concr.:

(Minerva) hanc legem dederat, sua ne secreta viderent,

i. e. the mysteries, Ov. M. 2, 556; 2, 749; cf.:

secretiora quaedam,

magic arts, Amm. 14, 6, 14:

in secretis ejus reperti sunt duo libelli,

among his private papers, Suet. Calig. 49.—

Pregn., separate from what is common, i. e. uncommon, rare, recondite (perh. only in the two foll. passages of Quint.):

(figurae) secretae et extra vulgarem usum positae, etc.,

Quint. 9, 3, 5: interpretatio linguae secretioris, quas Graeci glôssas vocant, i. e. of the more uncommon words, id. 1, 1, 35 (for which:

glossemata id est voces minus usitatas,

id. 1, 8, 15).—

In Lucr., of any thing separated from what belongs to it, i. e. wanting, deprived of, without something; with abl. or gen.:

nec porro secreta cibo natura animantum Propagare genus possit (corresp. to sine imbribus),

Lucr. 1, 194:

(corpora) secreta teporis Sunt ac frigoris omnino calidique vaporis (corresp. to spoliata colore),

id. 2, 843. —Hence, adv., in three forms: secreto (class.), secrete (post-class.), and secretim (late Lat. and very rare).

(Acc. to A.) Apart, by itself, separately:

de quibus (hortis) suo loco dicam secretius,

Col. 11, 2, 25. —

(Acc. to B. 2.) In secret, secretly; without witnesses; in private.

sēcrē-tō:

mirum, quid solus secum secreto ille agat,

Plaut. Am. 3, 2, 73:

secreto illum adjutabo,

id. Truc. 2, 7, 7:

secreto hoc audi,

Cic. Fam. 7, 25, 2:

nescio quid secreto velle loqui te Aiebas mecum,

Hor. S. 1, 9, 67:

secreto te huc seduxi,

Plaut. Aul. 2, 1, 14:

facere,

id. Bacch. 5, 2, 30; 5, 2, 35; Cic. Verr. 2, 4, 45, § 100; id. Att. 7, 8, 4; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4:

secreto ab aliis,

Liv. 3, 36:

secreto agere cum aliquo,

Caes. B. G. 1, 31, 1; Quint. 5, 13, 16; 9, 2, 79; Plin. Ep. 3, 20, 8; Curt. 7, 2, 13.—

sēcrētē, Tert. Or. 1 med.; id. Pall. 4 fin. —

Comp.:

secretius emittitur inflatio,

Sen. Q. N. 5, 4, 1. —

sēcrētim, Amm. 29, 1, 6.