to+work+out

solvo, solvi, solutum, 3, v. a. ( perf. soluit, trisyll., Cat. 2, 13:

soluisse,

Tib. 4, 5, 16) [for se-luo; cf. socors for se-cords], to loosen an object from any thing, to release or to loose, remove any thing which binds or restrains another.

To loose an object bound, to release, set free, disengage, dissolve, take apart.

In a corporeal sense.

Outwardly, to release.

From fetters or custody, to free, set free, release; absol.:

solvite istas,

i. e. from fetters, Plaut. Truc. 4, 3, 64:

solvite istum,

id. Mil. 5, 32:

numquam, nisi me orassis, solves,

id. Ep. 5, 2, 62:

jube solvi (eum),

Ter. And. 5, 4, 52:

ad palum adligati repente soluti sunt,

Cic. Verr. 2, 5, 5, § 11:

ut vincti solvantur,

id. ib. 2, 5, 6, §

12: qui in compedibus corporis semper fuerunt, etiam cum soluti sunt, tardius ingrediuntur,

id. Tusc. 1, 31, 75:

ita nexi soluti (sunt),

Liv. 8, 28, 9:

solvite me, pueri,

Verg. E. 6, 24:

fore ut brevi solveretur,

Suet. Vesp. 5; id. Tib. 65; id. Vit. 12.—With abl.:

canis solutus catena,

Phaedr. 3, 7, 20. — Transf., from the fetter of frost:

solutis amnibus (i. e. frigoris vinculo),

Stat. Th. 5, 15:

terrae quem (florem) ferunt solutae,

Hor. C. 1, 4, 10.—

From reins, ties, bands, etc.: solve senescentem equum, from the rein, i. e. dismiss him from service, Hor. Ep. 1, 1, 8:

solverat sol equos,

unhitched, Stat. Th. 3, 407: currum solvere (i. e. ab equis, poet. for equos a curru), Sen. Thyest. 794: solvere epistulam, i. e. from the string by which it was tied (= to open), Nep. Hann. 11, 3:

et tibi sollicita solvitur illa (epistula) manu,

Ov. Tr. 5, 2, 2:

et jacet in gremio charta soluta meo,

id. H. 11, 4:

praecepit suis ne sarcinas solverent, aut onera deponerent,

Front. Strat. 1, 5, 3.—So of garments and sails, to unfurl, unfold: cum tunica soluta inambularet, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32, 3; Front. Strat. 4, 1, 26:

soluta toga,

Quint. 11, 3, 147:

vela solvere,

Verg. A. 4, 574.—

From any fastening (mostly poet. and post-Aug. prose), to detach from; constr. absol., or with ab or de, and abl.:

Caucasia solvet de rupe Promethei bracchia,

Prop. 2, 1, 69:

fraxinus solvitur,

from the ground, Stat. Th. 9, 498:

ceciditque soluta pinus,

id. ib. 9, 409; cf.:

pinus radice soluta, deficit,

id. S. 5, 1, 152:

solutis radicibus arbusta procumbunt,

Sen. Q. N. 3, 27, 5:

accepi epistulam quam, ut scribis, ancora soluta de phaselo dedisti, i. e. a litore,

detached, Cic. Att. 1, 13, 1 B. and K. (al. sublata;

but soluta is perh. an error of Cic. in the use of a technical term, v Orell. ad loc.).—In the same sense: solvere retinacula classis,

Ov. M. 15, 696; 8, 102:

querno solvunt de stipite funem,

id. F. 4, 333:

fune soluto Currit in immensum carina,

id. Am. 2, 11, 23:

curvo solves viscera cultro (i. e. de corpore ferarum),

Sen. Hippol. 53.—Of rain disengaged from the clouds:

imber caelesti nube solutus,

Ov. A. A. 2, 237: (Lunam) imperfecta vi solvere tantum umorem, disengage only the moisture, i. e. from the earth:

cum solis radii absumant,

Plin. 2, 9, 6, § 45:

solutum a latere pugionem,

detached from his side, Suet. Vit. 15.—

Esp., of ships: navem solvere, to free a ship from the land, i. e. to set sail, weigh anchor, leave land, depart.

With acc. alone:

eisce confectis navem solvimus,

Plaut. Merc. 1, 1, 91:

navim cupimus solvere,

id. Mil. 4, 7, 17:

naves solvit,

Caes. B. G. 4, 36; 5, 8; id. B. C. 1, 28; 3, 14; 3, 26;

3, 102: primis tenebris solvit navem,

Liv. 45, 6:

postero die solvere naves (jussi),

id. 29, 25 fin.; Nep. Hann. 8, 2:

classem solvere,

Liv. 45, 41; Prop. 3, 7 (4, 6), 23.—

With ab and abl.:

navis a terra solverunt,

Caes. B. C. 3, 101:

quinto inde die quam ab Corintho solverit naves,

Liv. 31, 7 med.:

solvunt a litore puppes,

Luc. 2, 649.—

With ex and abl.:

nam noctu hac soluta est navis nostra e portu Persico,

Plaut. Am. 1, 1, 259:

interea e portu nostra navis solvitur,

id. Bacch. 2, 3, 54.—

With abl.:

complures mercatores Alexandria solvisse,

Cic. Off. 3, 12, 50:

portu solventibus,

id. Mur. 2, 4.—

Absol. (sc. navem or naves):

tertia fere vigilia solvit,

Caes. B. G. 4, 23:

nos eo die cenati solvimus,

Cic. Fam. 16, 9, 2:

altero die quam a Brundusio solvit,

Liv. 31, 14 init.:

qui inde solverant,

Val. Max. 1, 7, 3:

solvi mare languido,

Sen. Ep. 53, 1:

fortasse etiam ventis minantibus solves,

id. Ben. 2, 35, 5:

non eadem est his et illis causa solvendi,

making sea-voyages, id. Q. N. 5, 18, 16.—

With navis, etc., as subj., to leave the land (sc. se a litore):

naves XVIII. ex superiore portu solverunt,

Caes. B. G. 4, 28; and by another change of construction: solvimus oram, we freed the shore, i.e. from the ship, Quint. 4, 2, 41; id. Ep. ad Tryph. 3.—

Poet. usages:

de litore puppis solvit iter,

clears the voyage, Stat. S. 5, 1, 243:

nec tibi Tyrrhena solvatur funis harena,

Prop. 1, 8, 11 (cf.: retinacula solvere, c. supra).—

Of secretions from the body ( poet. and in post-Aug. prose):

tempore eo quo menstrua solvit,

Lucr. 6, 706:

cruor solvitur,

Stat. Th. 9, 530:

lacrimas solvere,

id. Achill. 2, 256:

solutis lacrimis,

Claud. Ruf. 2, 258; so,

partus solvere,

to bear, bring forth, be delivered of offspring, Ov. F. 3, 258; Stat. Th. 5, 461; Plin. 28, 3, 6, § 33; 32, 1, 1, § 6.—

To loosen an object from that which holds it together, to break up, part, dissolve, disperse, divide, take apart, scatter.

In gen.:

omne colligatum solvi potest,

Cic. Fin. 11.—

Of structures ( poet. and in post-Aug. prose):

solvere naves et rursus conjungere,

Curt. 8, 10, 3:

solvere quassatae parcite membra ratis,

Ov. Tr. 1, 2, 2:

dubitavit an solveret pontem,

Curt. 4, 16, 8:

solvere pontem,

Tac. A. 1, 69:

si pons solutus sit,

Dig. 2, 11, 2, § 7:

solutus pons tempestatibus,

Just. 2, 13, 9:

currum (solis) solutum,

Manil. 1, 740.—

Of woven stuff:

solvens texta,

Prop. 2, 9, 6.—

Of mountains:

utrimque montes solvit (Hercules),

Sen. Herc. Fur. 237:

tridente Neptunus montem solvit,

id. Agam. 553.—

Of the neck:

soluta cervix silicis impulsu,

broken, Sen. Troad. 1119.—

Of a comet:

momentum quo cometes solutus et in duas partes redactus est,

Sen. Q. N. 7, 16, 3.—

Of the hair, to loosen, untie, let fall:

solve capillos,

Ov. Am. 3, 9, 3:

crinem,

id. A. A. 3, 784; id. M. 11, 682; 13, 584; Prop. 2, 15 (3, 7), 46:

comas casside,

Ov. F. 3, 2; cf. id. ib. 4, 854.—

Of the earth (so mostly P. a., q. v. infra;

post-Aug.): ita in terrae corpore evenit ut partes ejus vetustate solvantur, solutae cadant,

Sen. Q. N. 6, 10, 2:

ubi montis latus nova ventis solvit hiems,

Stat. Th. 7, 745. —

To dissolve; pass., to be dissolved, changed, to pass over into ( poet. and postclass. for dissolvere, or transire in); constr. absol., or with in and acc.

Of a change into air or gas:

calor mobiliter solvens, differt primordia vini,

dissolving, parts the molecules of the wine, Lucr. 6, 235:

nam materiai copia ferretur per inane soluta,

id. 1, 1018; so id. 1, 1103:

ita fatus in aera rursus solvitur,

Stat. Th. 5, 285;

nec in aera solvi Passa, recentem animam caelestibus intulit astris,

Ov. M. 15, 845.—

Into a liquid, to melt:

saepe terra in tabem solvitur,

Sen. Q. N. 3, 15, 7:

terram quam diximus esse mutabilem et solvi in umorem,

id. ib. 3, 29, 4:

nullum tellus se solvit in amnem,

Luc. 2, 408; ipsum in conubia terrae Aethera, cum pluviis rarescunt nubila, solvo, dissolve into the embrace of the earth, i. e. change into rain, Stat. S. 1, 2, 186:

ex Aethiopiae jugis solutas nives ad Nilum decurrere,

Sen. Q. N. 4, 2, 17; so,

nivem solvere,

id. ib. 4, 5, 2; Ov. Am. 3, 6, 93; Sen. Herc. Oet. 729:

rigor auri solvitur aestu,

Lucr. 1, 493:

ferrum calidi solvant camini,

Manil. 4, 250:

cerae igne solutae,

Ov. A. A. 2, 47:

Iris cum vino triduo non solvitur,

Plin. 21, 20, 83, § 142:

(herba) quinto die solvitur,

id. 26, 14, 88, § 148.—

Of putrefaction:

(vitulo) per integram solvuntur viscera pellem,

Verg. G. 4, 302.—

Of change in general:

inque novas abiit massa soluta domos,

Ov. F. 1, 108:

repentino crementur incendio, atque ex tanta varietate solvantur atque eant in unum omnia (sc. all the heavenly bodies),

Sen. Ben. 6, 22.—

Of expansion by heat:

(uva) cum modo frigoribus premitur, modo solvitur aestu,

Ov. A. A. 2, 317.—

Hence, solvere, absol., to rarefy:

gravitas aeris solvitur,

Sen. Q. N. 5, 5, 1.—

Solvi in, to pass into, become:

in cacumine (herbae) capitula purpurea quae solvantur in lanugines,

Plin. 27, 8, 39, § 61.—Of a wave:

donec in planitiem immotarum aquarum solvatur,

disappears in, Sen. Q. N. 1, 2, 2:

postremi (equi) solvuntur in aequora pisces (= solvuntur in pisces),

Stat. Th. 2, 47: lumina in lacrimas solventur, stream with tears. —Hence, solvere, causative, to make pass over, to make vanish in: circulum in pulverem, in quo descriptus est, solvere, Sen. Ep. 74, 27: soluti agri, the boundaries of which are effaced, Sic. Fl. Cond. Agr. p. 3 Goes.—

To consume, to destroy, dissolve:

solvere orbes,

Manil. 1, 497:

ni calor et ventus... interemant sensum diductaque solvant (i.e. sensum),

Lucr. 3, 287:

(Cato) ferrei prope corporis animique, quem ne senectus quidem, quae solvit omnia, fregerit,

Liv. 39, 40, 11:

si (cometae) sunt purus ignis... nec illos conversio mundi solvit,

Sen. Q. N. 7, 2, 2:

(turbo) ab eo motu, qui universum trahit, solveretur,

id. ib. 7, 9, 4:

tabes solvit corpora,

Luc. 6, 18; 7, 809:

nec solum silvas, sed saxa ingentia solvit (ignis),

id. 3, 506:

ne tegat functos humus, ne solvat ignis,

Sen. Thyest. 750.—So, vitam solvere, to extinguish life, esp. of gradual or easy death:

solvas potius (vitam), quam abrumpas, dummodo, si alia solvendi ratio non erit, vel abrumpas,

Sen. Ep. 22, 3:

hanc mihi solvite vitam,

Prop. 2, 9, 39.—

Trop.

To free, release, loose, emancipate, set free; constr. absol., with abl. or ab and abl.; rarely with gen.

From the body, etc.:

teque isto corpore solvo,

Verg. A. 4, 703:

soluta corpore anima,

Quint. 5, 14, 13:

qui solutas vinculis animas recipit,

Sen. Cons. 28, 8: si animus somno relaxatus solute (i. e. free from the shackles of the body) moveatur ac libere, Cic. Div. 2, 48, 100:

vocem solvere,

to set free the voice, to speak, Stat. S. 3, 1; Sen. Thyest. 682; so, responsa solve (pregn. = utter and disclose), Sen. Oedip. 292:

suspiria solvit,

Stat. Th. 11, 604:

solvat turba jocos,

Sen. Med. 114:

solutos Qui captat risus hominum (= quem juvat risus hominum solvere),

Hor. S. 1, 4, 83:

Ausonii... versibus incomptis ludunt risuque soluto,

unrestrained, free, Verg. G. 2, 386.—

Of members or parts of the body: linguam solvere, to unfetter the tongue (sc. vinculis oris), to give flow to words:

linguam (Juno) ad jurgia solvit,

Ov. M. 3, 261:

lingua devincta nec in motus varios soluta,

Sen. Ira, 1, 3, 7:

ut quisque contemptissimus est, ita linguae solutissimae est,

id. Const. 11, 3:

(fama) innumeras solvit in praeconia linguas,

Luc. 1, 472. —Solvere bracchia, poet., to unfetter the arms, i. e. to move them:

magna difficili solventem bracchia motu,

Stat. Achill. 1, 604; cf.

of the free motions of animals: columbae soluto volatu multum velociores,

unrestrained flight, Plin. 10, 36, 52, § 108.—

From obligations and debts:

solvit me debito,

Sen. Ben. 6, 4, 1:

an nos debito solverit,

id. Ep. 81, 3:

ut religione civitas solvatur,

Cic. Caecin. 34, 98; Liv. 7, 3, 9:

te decem tauri... Me tener solvet vitulus (sc. religione),

Hor. C. 4, 2, 54.—So from a military oath:

hoc si impetro, solvo vos jurejurando,

Just. 14, 4, 7.—Sacramento or militia solvere, to dismiss a soldier from service:

sacramento solvi,

Tac. A. 16, 13:

cum quis propter delictum sacramento solvitur,

Dig. 49, 16, 13:

militia solvere,

Tac. A. 1, 44.— Munere (publico) solvere, to exempt from public duties:

ut Ilienses publico munere solverentur,

Tac. A. 12, 58.—With obj. inf.:

ut manere solveretur,

that he should be excused from the duty of remaining, Tac. A. 3, 29.—

From guilt and sin, to acquit, absolve, cleanse (cf. absolvere, to acquit of crime):

si ille huic (insidias fecerit), ut scelere solvamur,

be held guiltless, Cic. Mil. 12, 31:

atque hunc ille summus vir scelere solutum periculo liberavit,

id. ib. 4, 9:

sit capitis damno Roma soluta mei,

Ov. F. 6, 452:

ipsum quoque Pelea Phoci Caede per Haemonias solvit Acastus aquas,

id. ib. 2, 40:

Helenen ego crimine solvo,

id. A. A. 2, 371:

quid crimine solvis Germanum?

Stat. Th. 11, 379:

solutam caede Gradivus manum restituit armis,

Sen. Herc. Fur. 1342. —

From feelings, etc.:

quae eos qui quaesissent cura et negotio solverent,

Cic. Rep. 1, 18, 30:

cum ego vos solvi curis ceteris,

Ter. Hec. 2, 1, 33:

senatus cura belli solutus,

Plin. 22, 3, 4, § 7:

pectus linquunt cura solutum,

Lucr. 2, 45:

his terroribus ab Epicuro soluti et in libertatem vindicati,

Cic. N. D. 1, 20, 56:

soluti metu,

Liv. 41, 14 init.; 27, 51:

solvent formidine terras,

Verg. E. 4, 14:

solve metu patriam,

Prop. 4 (5), 6, 41:

metu belli Scythas solvit,

Just. 9, 2, 2; so id. 14, 2, 5:

haec est Vita solutorum misera ambitione,

Hor. S. 1, 6, 129:

soluti a cupiditatibus,

Cic. Agr. 1, 9, 27:

his concitationibus quem vacuum, solutum, liberum videris,

id. Tusc. 5, 15, 43: et tu solve me dementia, [p. 1726] Hor. Epod. 17, 43:

longo luctu,

Verg. A. 2, 26:

tristem juventam solve (i. e. juventam tristitia),

Sen. Hippol. 450:

solvite tantis animum monstris, solvite, superi,

id. Herc. Fur. 1063:

Quis te solvere Thessalis Magus venenis poterit?

Hor. C. 1, 27, 21. — Poet.:

solvit animis miracula (for animos miraculis),

the soul from superstition, Manil. 1, 103.—And of animals:

rabie tigrim,

Manil. 5, 707.— Absol.:

ut ad praecepta quae damus possit ire animus, solvendus est (i. e. perturbationibus),

Sen. Ep. 95, 38:

calices, quem non fecere contracta in paupertate solutum?

i. e. from cares, Hor. Ep. 1, 5, 20:

solvite animos,

Manil. 4, 12.—With in:

vix haec in munera solvo animum,

i. e. free it from passions and so make it fit for these duties, Stat. S. 5, 3, 33.—

From sleep, very rare:

ego somno solutus sum,

awoke, Cic. Rep. 6, 26, 29 (cf.: somno solvi, to be overwhelmed by sleep, 2. b, g infra).—

From labor, business, etc.:

volucres videmus... solutas opere volitare,

Cic. Or. 2, 6, 23:

solutus onere regio, regni bonis fruor,

Sen. Oedip. 685.— Poet.:

Romulus excubias decrevit in otia solvi,

to be relieved from guard and enjoy leisure, Prop. 4 (5), 4, 79.—

From rigidity, austerity, stiffness, etc., to relax, smooth, unbend, quiet, soothe ( poet. and in post-Aug. prose):

frontem solvere disce,

Mart. 14, 183:

saltem ora trucesque solve genas,

Stat. Th. 11, 373:

solvit feros tunc ipse rictus,

Sen. Herc. Fur. 797.— Poet.:

solvatur fronte senectus = frons senectute (i. e. rugis), solvatur,

be cleared, Hor. Epod. 13, 5:

vultum risu solvit,

relieves, Val. Max. 4, 3, 5:

risum judicis movendo, et illos tristes affectus solvit, et animum renovat,

Quint. 6, 3, 1; so,

solvere judicem,

unbend, excite his laughter, id. 11, 3, 3:

solvere qui (potui) Curios Fabriciosque graves (sc. risu),

Mart. 9, 28 (29), 4:

ut tamen arctum Solveret hospitiis animum,

Hor. S. 2, 6, 83:

cujus non contractum sollicitudine animum illius argutiae solvant?

Sen. Cons. Helv. 18, 5.— Transf., pregn.:

solventur risu tabulae,

i. e. the austerity of the judge will be relaxed by laughter, and the complaint dismissed, Hor. S. 2, 1, 86.—Imitated:

quia si aliquid omiserimus, cum risu quoque tota res solvitur,

Quint. 5, 10, 67.—

From any cause of restraint.

To release from siege:

Bassanitas obsidione solvere,

Liv. 44, 30:

patriam obsidione solvere,

Val. Max. 3, 2, 2. —

From moral restraints:

hic palam cupiditates suas solvit,

gave vent to, Curt. 6, 6, 1; v. also P. a., B. 7. infra.—

From laws and rules: legibus solvere.

To exempt from laws, i. e. by privilege:

Vopiscus, qui ex aedilitate consulatum petit, solvatur legibus,

Cic. Phil. 11, 5, 11:

cur M. Brutus legibus est solutus, si, etc.,

id. ib. 2, 13, 31:

ut interea magistratus reliquos, legibus omnibus soluti, petere possetis,

id. Agr. 2, 36, 99:

Lurco, tribunus plebis, solutus est (et lege Aelia et Furia),

id. Att. 1, 16, 13:

solvatne legibus Scipionem,

Auct. Her. 3, 2, 2:

petente Flacco ut legibus solverentur,

Liv. 31, 50, 8:

Scipio legibus solutus est,

id. Epit. 56:

Licet enim, inquiunt, legibus soluti sumus, attamen legibus vivimus,

Just. Inst. 2, 17, 8; cf.:

ut munere vigintiviratus solveretur,

Tac. A. 3, 29.— Transf., of the laws of nature, etc.:

(aestus) illo tempore, solutus legibus, sine modo fertur,

Sen. Q. N. 3, 28, 6:

solus (sapiens) generis humani legibus solvitur,

id. Brev. Vit. 15, 5:

nec leti lege solutas,

Lucr. 3, 687:

nec solvo Rutulos (i. e. legibus fati),

Verg. A. 10, 111.— With gen. (cf. libero), perh. only in phrase testamenti solvere, to release from a testamentary disposition:

et is per aes et libram heredes testamenti solveret,

Cic. Leg. 2, 20, 51; 2, 21, 53 (less prop. testamenti is taken as attribute of heredes); cf. Gai. Inst. 3, 175, and Hor. C. 3, 17, 16, P. a., B. 5. fin. infra.—

Legibus solutus, not subject to, released from:

reus Postumus est ea lege... solutus ac liber,

i. e. the law does not apply to him, Cic. Rab. Post. 5, 12:

soluti (lege Julia) huc convenistis, ne constricti discedatis cavete,

id. ib. 7, 18.—Of other laws:

solutus Legibus insanis,

Hor. S. 2, 6, 68:

quae sedes expectent animam solutam legibus servitutis humanae,

Sen. Ep. 65, 20.— Transf., of things: soluta legibus scelera sunt, unrestrained by the laws, i. e. crimes are committed with impunity, Sen. Ben. 7, 27, 1.— Of the laws of versification: numerisque fertur Lege solutis, referring to dithyrambic measures, Hor. C. 4, 2, 12 (cf. P. a., B. 11. infra).—

To dissolve, separate objects which are united, to break up, dismiss.

Of troops, ranks, etc.:

ubi ordines procursando solvissent,

Liv. 42, 65, 8:

incomposito agmine, solutis ordinibus,

Curt. 8, 1, 5; so id. 8, 4, 6:

agmina Diductis solvere choris,

Verg. A. 5, 581:

solvit maniplos,

Juv. 8, 154:

solvuntur laudata cohors,

Stat. Achill. 2, 167.—Hence, to separate armies engaged in battle:

commissas acies ego possum solvere,

Prop. 4 (5), 4, 59.—

Of banquets, assemblies, etc.:

convivio soluto,

Liv. 40, 14 fin.:

convivium solvit,

Curt. 8, 5, 24; 8, 6, 16:

Quid cessas convivia solvere?

Ov. F. 6, 675:

coetuque soluto Discedunt,

id. M. 13, 898.—Hence, urbem (Capuam) solutam ac debilitatam reliquerunt, disfranchised, Cic. Agr. 2, 33, 91.—

Of the words in discourse, orationem or versum solvere, to break up a sentence or verse:

(discant) versus primo solvere, mox mutatis verbis interpretari,

Quint. 1, 9, 2:

quod cuique visum erit vehementer, dulciter, speciose dictum, solvat ac turbet,

id. 9, 4, 14:

ut partes orationis sibi soluto versu desideret et pedum proprietates,

id. 1, 8, 13:

non, ut si solvas Postquam discordia tetra, etc., invenias etiam disjecti membra poetae,

Hor. S. 1, 4, 60.—

Implying a change for the worse.

To relax, make effeminate, weaken, by ease, luxury, dissipation, etc. (post-Aug.):

Hannibalem hiberna solverunt,

Sen. Ep. 51, 5:

usque eo nimio delicati animi languore solvuntur,

Sen. Brev. Vit. 12, 6:

infantiam statim deliciis solvimus,

Quint. 1, 2, 6:

solutus luxu,

id. 3, 8, 28; so Tac. A. 11, 31.—With in and acc.:

soluti in luxum,

Tac. H. 2, 99:

in lasciviam,

id. ib. 3, 38.— Transf.: versum solvere, to deprive a verse of its proper rhythm:

si quinque continuos dactylos confundas solveris versum,

Quint. 9, 4, 49.—

To relax, benumb the limbs or body;

as by narcotics, terror, sickness, exhaustion: multaque praeterea languentia membra per artus solvunt,

Lucr. 6, 798:

ima Solvuntur latera,

Verg. G. 3, 523:

solvi debilitate corporis,

paralyzed, Val. Max. 1, 7, 4:

ut soluto labitur moriens gradu,

Sen. Hippol. 368.—In mal. part., Hor. Epod. 12, 8; cf. Verg. G. 3, 523.— Poet.:

illum aget, penna metuente solvi, Fama superstes,

Hor. C. 2, 2, 7.—Of the mind:

segnitia (oratoris) solvit animos,

wearies, Quint. 11, 3, 52:

mentes solvere,

to make insane, Plin. 25, 3, 7, § 25.—

By frost ( poet.):

solvuntur illi frigore membra,

Verg. A. 12, 951; 1, 92.—

By sleep ( poet. for sopio):

homines volucresque ferasque Solverat alta quies,

Ov. M. 7, 186:

corpora somnus Solverat,

id. ib. 10, 369:

molli languore solutus,

id. ib. 11, 648;

11, 612: altoque sopore solutum,

id. ib. 8, 817:

somno vinoque solutos,

id. F. 2, 333; Verg. A. 9, 236:

ut membra solvit sopor,

id. ib. 12, 867:

non solvit pectora somnus,

Sen. Agam. 76.—With in:

solvitur in somnos,

Verg. A. 4, 530.— Transf., of the sea:

aequor longa ventorum pace solutum,

lulled to sleep, Stat. Th. 3, 255.—

By death: solvi, to die ( poet. and in post-Aug. prose):

ipse deus, simulatque volam, me solvet,

Hor. Ep. 1, 16, 78:

corporibus quae senectus solvit,

Curt. 89, 32 (cf. A. 4. supra):

(corpus) quam nullo negotio solvitur,

Sen. Q. N. 3, 27, 2:

alius inter cenandum solutus est,

id. Ep. 66, 43:

ubicumque arietaveris, solveris,

id. Cons. Marc. 11, 3:

me fata maturo exitu facilique solvant,

Sen. Troad. 605:

solvi inedia,

Petr. 111:

sic morte quasi somno soluta est,

Flor. 2, 21, 11.—Hence,

Of logical dissolution, to refute:

non tradit Epicurus quomodo captiosa solvantur,

how fallacies are refuted, Cic. Fin. 1, 7, 22:

argumentum solvere,

Quint. 2, 17, 34:

solutum scies quod nobis opponitur,

Sen. Const. 12, 3.—

To disperse, dispel, as of a cloud:

deorum beneficia tempestiva ingentes minas interventu suo solventia,

Sen. Ben. 4, 4, 2.

To loose, remove, cancel that which binds any thing.

In a corporeal sense.

In gen., to loose (weaker than rumpo;

post-Aug.): effringere quam aperire, rumpere quam solvere putant robustius,

Quint. 2, 12, 1:

qua convulsa tota operis colligatio solveretur,

Val. Max. 8, 14, 6:

supera compage soluta,

Stat. Th. 8, 31.—

To remove a fetter, bridle, etc.:

nullo solvente catenas,

Ov. M. 3, 700: vincla jugis boum, Tib. 2, 1, 7:

solvere frenum,

Phaedr. 1, 2, 3:

loris solutis,

Ov. A. A. 1, 41.— Transf., of prisons:

qui, solutis ergastulis, exercitus numerum implevit,

Liv. Ep. 56; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 13; 11, 13, 2.—Of frost:

gelu solvitur,

it thaws, Tac. H. 1, 79:

solvitur acris hiems,

Hor. C. 1, 4, 1.—Of clouds:

facit igitur ventum resoluta nubes, quae plurimis modis solvitur,

Sen. Q. N. 5, 12, 5; 5, 12, 1.—Of the grasp of hands, fingers, etc.:

Aeacides a corpore bracchia solvit,

looses his hold, Ov. M. 11, 246:

indigno non solvit bracchia collo,

Stat. Th. 5, 217:

digitis solutis abjecit jaculum,

id. ib. 8, 585.—

To untie a string, cord, necklace, etc., slacken or unlock an enclosure, open a box, trunk, etc.:

solve vidulum ergo,

Plaut. Rud. 4, 4, 98:

eam solve cistulam,

id. Am. 2, 2, 151:

solve zonam,

untie, id. Truc. 5, 62:

solvisse jugalem ceston fertur,

Stat. Th. 5, 62:

animai nodos a corpore solvit,

Lucr. 2, 950:

nihil interest quomodo (nodi) solvantur,

Curt. 3, 1, 18:

quid boni est, nodos operose solvere, quos ipse ut solveres feceris?

Sen. Ben. 5, 12, 2:

solvere nodum,

Stat. Th. 11, 646:

laqueum quem nec solvere possis, nec abrumpere,

Sen. Tranq. 10, 1:

vix solvi duros a pectore nexus,

Ov. M. 9, 58:

fasciam solve,

Sen. Ep. 80, 10:

solutis fasciis,

Curt. 7, 6, 5:

solvi fasciculum,

Cic. Att. 11, 9, 2:

crinales vittas,

Verg. A. 7, 403:

Parmenion vinculum epistulae solvens,

Curt. 7, 2, 25:

equum empturus solvi jubes stratum,

Sen. Ep. 80, 9:

redimicula solvite collo,

Ov. F. 4, 135:

corollas de fronte,

Prop. 1, 3, 21:

solvere portas,

Stat. Th. 3, 492:

munimina valli,

id. ib. 12, 10:

ille pharetram Solvit,

Ov. M. 5, 380.— Transf., of the veins as enclosures of the blood:

solutis ac patefactis venis,

Sen. Q. N. 3, 15, 5:

venam cultello solvere,

Col. 6, 14; cf.

also: lychnis alvum solvit,

looses the bowels, Plin. 21, 26, 98, § 171; 21, 20, 83, § 140; Suet. Vesp. 24; Tac. A. 12, 67:

ventrem,

Plin. 20, 8, 30, § 74.— Absol. (sc. alvum), Mart. 13, 29:

stomachus solutus = venter solutus,

loose bowels, Petr. 117; Scrib. Comp. 92.—

Trop., to slacken or remove a bond.

Solvere aliquid (aliquod vinculum; cf. I. B. 1. supra).

Of the mouth, etc., to open:

talibus ora solvit verbis,

Ov. M. 15, 74; so id. ib. 1, 181; Tib. 4, 5, 14:

ternis ululatibus ora Solvit,

Ov. M. 7, 191; 9, 427; id. Tr. 3, 11, 20; Stat. Achill. 1, 525:

vix ora solvi patitur etiamnum timor,

Sen. Herc. Oet. 725; so,

os promptius ac solutius,

Val. Max. 8, 7, ext. 1.— Transf., of an abyss:

hic ora solvit Ditis invisi domus,

Sen. Herc. Fur. 664.—

To remove, cancel; to destroy the force of a legal or moral obligation by expiration, death, etc.:

si mors alterutrius interveniat, solvitur mandatum,

Gai. Inst. 3, 160:

cum aliquis renunciaverit societati, societas solvitur,

id. ib. 3, 151; so id. ib. 3, 152:

morte solvetur compromissum,

Dig. 4, 8, 27:

soluto matrimonio,

ib. 24, 3, 2:

solutum conjugium,

Juv. 9, 79:

qui... conjugalia solvit,

Sen. Med. 144:

nec conjugiale solutum Foedus in alitibus,

Ov. M. 11, 743:

(sapiens) invitus beneficium per compensationem injuriae solvet,

cancel the obligation of a favor by the set-off of a wrong, Sen. Ep. 81, 17.—

To efface guilt or wrong:

magnis injuria poenis Solvitur,

Ov. F. 5, 304:

solve nefas, dixit: solvit et ille nefas,

id. ib. 2, 44:

culpa soluta mea est,

id. Tr. 4, 4, 10:

neque tu verbis solves unquam quod mi re male feceris (i. e. injuriam),

Ter. Ad. 2, 1, 10.—

Poenam solvere, to suffer punishment, i. e. to cancel the obligation of suffering, etc. (cf. 3. infra;

less freq. than poenam persolvere, exsolvere): serae, sed justae tamen et debitae poenae solutae sunt,

Cic. Mil. 31, 85:

capite poenas solvit,

Sall. J. 69, 4:

meritas poenas solventem,

Curt. 6, 3, 14:

poenarum solvendi tempus,

Lucr. 5, 1224:

nunc solvo poenas,

Sen. Phoen. 172:

hac manu poenas tibi solvam,

id. Hippol. 1177.—

To remove, relieve, soothe affections, passions, etc.:

atque animi curas e pectore solvat,

Lucr. 4, 908:

curam metumque juvat Dulci Lyaeo solvere,

Hor. Epod. 9, 38:

patrimonii cura solvatur,

Sen. Q. N. 3, praef. §

2: Pyrrhus impetus sui terrore soluto,

Val. Max. 4, 3, 14:

solvite corde metum,

Verg. A. 1, 562; so id. ib. 9, 90:

solve metus animo,

Stat. Th. 2, 356:

solvi pericula et metus narrant,

Plin. 11, 37, 52, § 140: neque adhuc Stheneleius iras Solverat Eurystheus, [p. 1727] Ov. M. 9, 274:

hoc uno solvitur ira modo,

id. A. A. 2, 460:

solvitque pudorem,

Verg. A. 4, 55.—

Of sleep:

quasi clamore solutus Sit sopor,

Ov. M. 3, 6, 30:

nec verba, nec herbae audebunt longae somnum tibi solvere Lethes,

Luc. 6, 768; cf.:

lassitudinem solvere,

Plin. 37, 10, 54, § 143. —

Of any checks and barriers to motion, to remove.

To raise a siege:

solutam cernebat obsidionem,

Liv. 36, 10, 14:

soluta obsidione,

id. 36, 31, 7:

ad Locrorum solvendam obsidionem,

id. 27, 28, 17; cf. id. 37, 7, 7; 38, 5, 6; 42, 56 init.; 44, 13, 7; Curt. 4, 4, 1; Tac. A. 4, 24; 4, 73; Just. 9, 2, 10.—

Of passions, etc., to remove restraint:

cujus si talis animus est, solvamus nos ejus vincula, et claustra (i. e. irae) refringamus,

Liv. 36, 7, 13.—

To overthrow, subvert a higher authority, etc.:

quos (milites), soluto imperio, licentia corruperat,

Sall. J. 39, 5:

imperia solvit qui tacet, jussus loqui,

Sen. Oedip. 525:

sonipedes imperia solvunt,

id. Hippol. 1084; cf.:

sanctitas fori ludis solvitur,

Quint. 11, 3, 58.—

Of laws and customs, to abolish, violate:

solvendarum legum id principium esse censebant (post-Aug. for dissolvendarum),

Curt. 10, 2, 5:

solutae a se legis monitus,

Val. Max. 6, 5, ext. 4:

cum plus quam ducentorum annorum morem solveremus,

Liv. 8, 4, 7:

(Tarquinius) morem de omnibus senatum consulendi solvit,

id. 1, 49, 7:

oportebat istum morem solvi,

Curt. 8, 8, 18.—

Esp. with acc. of the bond, etc. (taking the place of the constr. I. B. 1. 2. 3. supra, when the abl. of separation is not admissible).

To subvert discipline:

disciplinam militarem solvisti,

Liv. 8, 7, 16:

luxuria solutam disciplinam militarem esse,

id. 40, 1, 4:

quod cum, ne disciplina solveretur, fecisset,

Front. Strat. 2, 12, 2.—

Of strength, energy, attention, etc., to loosen, impair, weaken, scatter, disperse:

nobilitas factione magis pollebat, plebis vis soluta atque dispersa,

Sall. J. 41, 6:

patrios nervos externarum deliciarum contagione solvi et hebetari noluerunt,

Val. Max. 2, 6, 1:

vires solvere,

Quint. 9, 4, 7:

vis illa dicendi solvitur, et frigescit affectus,

Quint. 11, 3, 133.—

Of affection, etc., to sever, dissolve, destroy:

segnes nodum (amicitiae) solvere Gratiae,

Hor. C. 3, 21, 22;

similarly: solvit (ille deus) amicos,

Prop. 2, 34 (3, 32), 5; so id. 2, 15 (3, 7), 26:

hoc firmos solvit amores,

Ov. A. A. 2, 385:

amores cantibus et herbis solvere,

Tib. 1, 2, 60.—

Of sickness and hunger, to end, remove:

vitex dicitur febres solvere,

Plin. 24, 9, 38, § 60:

solvit jejunia granis,

Ov. F. 4, 607:

quoniam jejunia virgo Solverat,

id. M. 5, 535; cf. Luc. 3, 282; so,

famem,

Sen. Thyest. 64.—

To delay:

hi classis moras hac morte solvi rentur,

Sen. Troad. 1131.—

Of darkness, to dispel:

lux solverat umbras,

Stat. Th. 10, 390.—

Of war, strife, etc., to compose, settle:

aut solve bellum, mater, aut prima excipe,

Sen. Phoen. 406:

electus formae certamina solvere pastor,

Stat. Achill. 2, 337:

jurgia solvere,

Manil. 3, 115:

contradictiones solvere,

Quint. 7, 1, 38.—

Of difficulties, riddles, questions, ambiguities, etc., to solve, explain, remove:

quia quaestionem solvere non posset,

Val. Max. 9, 12, ext. 3:

aenigmata,

Quint. 8, 6, 53:

omnes solvere posse quaestiones,

Suet. Gram. 11:

haec ipsa, quae volvuntur ab illis, solvere malim et expandere,

Sen. Ep. 82, 20; id. Q. N. 7, 14, 1:

unum tantum hoc solvendum est,

that one question, id. ib. 1, 7, 3:

puta nunc me istuc non posse solvere,

id. Ep. 48, 6:

carmina non intellecta Solverat,

Ov. M. 7, 760:

triste carmen alitis solvi ferae,

Sen. Oedip. 102:

nodos juris,

Juv. 8, 50:

proponere aliquid quod solvat quaestionem,

Quint. 5, 10, 96:

plurimas quaestiones illis probationibus solvi solere,

id. 1, 10, 49:

quo solvitur quaestio supra tractata,

id. 3, 7, 3:

ambiguitatem or amphiboliam,

id. 7, 2, 49; 7, 9, 10.—

In partic., of obligations, to fulfil.

Originally, rem solvere, to free one's property and person (rem familiarem) from debts (solutio per aes et libram), according to the ancient formula:

quod ego tibi tot millibus condemnatus sum, me eo nomine... a te solvo liberoque hoc aere aeneaque libra,

Gai. Inst. 3, 174 Huschke; cf.:

inde rem creditori palam populo solvit (i. e. per aes et libram),

Liv. 6, 14, 5:

quas res dari, fieri, solvi oportuit,

id. 1, 32, 11. —Hence, rem solvere, to pay; often with dat. of person:

pro vectura rem solvit?

paid the freight, Plaut. As. 2, 4, 27:

ubi nugivendis res soluta'st omnibus,

id. Aul. 3, 5, 51:

tibi res soluta est recte,

id. Curc. 4, 3, 21:

ego quidem pro istac rem solvo ab tarpessita meo,

id. ib. 5, 2, 20:

rem solvo omnibus quibus dehibeo,

id. ib. 5, 3, 45:

dum te strenuas, res erit soluta,

id. Ps. 2, 2, 35:

res soluta'st, Gripe, ego habeo,

id. Rud. 5, 3, 57.— Trop.: saepe edunt (aves);

semel si captae sunt, rem solvont aucupi,

they repay him, pay for his expenses, Plaut. As. 1, 3, 66.—And to pay by other things than money:

si tergo res solvonda'st,

by a whipping, Plaut. As. 2, 2, 54:

habent hunc morem ut pugnis rem solvant si quis poscat clarius,

id. Curc. 3, 9:

tibi quidem copia'st, dum lingua vivet, qui rem solvas omnibus,

id. Rud. 2, 6, 74.—Hence,

Absol. (sc. rem), to pay; with or without dat. of person:

cujus bona, quod populo non solvebat, publice venierunt,

Cic. Fl. 18, 43:

ei cum solveret, sumpsit a C. M. Fufiis,

id. ib. 20, 46:

misimus qui pro vectura solveret,

id. Att. 1, 3, 2:

qui nimis cito cupit solvere, invitus debet,

Sen. Ben. 4, 40, 5:

ut creditori solvat,

Dig. 30, 1, 49, § 7.— Pass. impers.:

si dare vis mihi, Magis solutum erit quam ipsi dederis,

it will be a more valid payment, Plaut. Ps. 2, 2, 46:

numquam vehementius actum est quam me consule, ne solveretur,

to stop payments, Cic. Off. 2, 24, 84:

fraudandi spe sublata solvendi necessitas consecuta est,

id. ib. 2, 24, 84:

cum eo ipso quod necesse erat solvi, facultas solvendi impediretur,

Liv. 6, 34, 1.—Cf. in the two senses, to free from debt, and to pay, in the same sentence:

non succurrere vis illi, sed solvere. Qui sic properat, ipse solvi vult, non solvere,

Sen. Ben. 6, 27, 1.—

With acc. of the debt, to discharge, to pay:

postquam Fundanio debitum solutum esset,

Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10:

hoc quod debeo peto a te ut... solutum relinquas,

settled, id. Att. 16, 6, 3:

solverat Castricio pecuniam jam diu debitam,

id. Fl. 23, 54:

ex qua (pensione) major pars est ei soluta,

id. Att. 16, 2, 1:

solvi aes alienum Pompejus ex suo fisco jussit,

Val. Max. 6, 2, 11:

aes alienum solvere,

Sen. Ep. 36, 5:

quae jactatio est, solvisse quod debebas?

id. Ben. 4, 17, 1; so,

debitum solvere,

id. ib. 6, 30, 2:

ne pecunias creditas solverent,

Cic. Pis. 35, 86:

ut creditae pecuniae solvantur,

Caes. B. C. 3, 20; 3, 1:

ex thensauris Gallicis creditum solvi posse,

Liv. 6, 15, 5:

ita bona veneant ut solidum suum cuique solvatur,

Cic. Rab. Post. 17, 46.—And of moral debts:

cum patriae quod debes solveris,

Cic. Marcell. 9, 27:

debet vero, solvitque praeclare,

id. Phil. 13, 11, 25:

aliter beneficium, aliter creditum solvitur,

Sen. Ben. 2, 34, 1:

qui grate beneficium accipit, primam ejus pensionem solvit,

id. ib. 2, 22 fin. —

By a confusion of construction, solvere pecuniam, etc., to pay money, etc. (for pecunia rem or debitum solvere); constr. with dat. or absol.:

emi: pecuniam solvi,

Cic. Verr. 2, 4, 20, § 43:

pro frumento nihil solvit,

id. ib. 2, 3, 72, §

169: legatis pecuniam pro frumento solvit,

Liv. 44, 16:

hanc pecuniam cum solvere in praesenti non posset,

Nep. Milt. 7, 6:

nisi pecuniam solvisset,

id. Cim. 1, 1:

condiciones pacis dictae ut decem millia talentum argenti... solverent,

Liv. 30, 37 med.:

pro quo (frumento) pretium solveret populus Romanus,

id. 36, 3, 1:

pretium servorum ex aerario solutum est dominis,

id. 32, 26, 14:

pretium pro libris domino esse solvendum,

id. 40, 39 fin.:

meritam mercedem,

id. 8, 22, 3; so id. 8, 11, 4: sorte creditum solvere, by paying the principal (i. e. without interest), id. 6, 36, 12:

quae praemia senatus militibus ante constituit, ea solvantur,

Cic. Phil. 14, 14, 38:

stipendium,

Liv. 28, 32, 1:

dotem mulieri,

Dig. 24, 3, 2:

litem aestimatam,

the amount of a fine, Nep. Cim. 5, 18 fin.:

arbitria funeris,

the expenses of the funeral, Cic. Red. Sen. 7, 18:

solvere dodrantem,

to pay seventy-five per cent., Mart. 8, 9, 1:

dona puer solvit,

paid the promised gifts, Ov. M. 9, 794; so,

munera,

id. ib. 11, 104.— Transf., of the dedication of a book, in return for favors:

et exspectabo ea (munera) quae polliceris, et erunt mihi pergrata si solveris... Non solvam nisi prius a te cavero, etc.,

Cic. Brut. 4, 17 sq. —Of the delivery of slaves:

si quis duos homines promise rit et Stichum solverit,

Dig. 46, 3, 67; 46, 3, 38, § 3.— Transf., poet.: dolorem solvisti, you have paid your grief, i. e. have duly mourned, Stat. S. 2, 6, 98.— Pass. with personal subject:

si (actor) solutus fuisset,

Dig. 12, 1, 31 (cf.: solvere militem, b supra). —

Esp., in certain phrases, to pay:

aliquid praesens solvere,

to pay in cash, Cic. Att. 16, 2, 1; so,

aliquid de praesentibus solvere,

Sen. Ep. 97, 16:

solvere grates (= referre gratiam muneribus): Sulla solvit grates Dianae,

Vell. 2, 25:

quas solvere grates sufficiam?

Stat. S. 4, 2, 7: cum homo avarus, ut ea (beneficia) solveret sibi imperare non posset, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 1; cf.: non dicimus reposuit beneficium aut solvit;

nullum nobis placuit quod aeri alieno convenit verbum,

Sen. Ep. 81, 9; but v. id. Ben. 2, 18, 5: in debitum solvere, to make a partial payment:

unum haec epistula in debitum solvet,

id. Ep. 7, 10: aliquid solvere ab aliquo (de aliqua re), to pay out of funds supplied by any one ( out of any fund):

Quintus laborat ut tibi quod debet ab Egnatio solvat,

Cic. Att. 7, 18, 4:

homines dicere, se a me solvere,

id. ib. 5, 21, 11:

(summa) erat solvenda de meo,

Plin. Ep. 2, 4, 2:

operas solvere alicui,

to work for somebody, Dig. 40, 7, 39: solvo operam Dianae, I work for Diana, i. e. offer a sacrifice to her, Afran. ap. Non. 12, 21: judicatum solvere, to pay the amount adjudged by the court, for which security (satisdatio) was required:

stipulatio quae appellatur judicatum solvi,

Gai. Inst. 4, 90:

iste postulat ut procurator judicatum solvi satisdaret,

Cic. Quint. 7, 29; so Dig. 3, 2, 28; 3, 3, 15; 2, 8, 8;

2, 8, 14 et saep.: auctio solvendis nummis,

a cash auction, Mart. 14, 35.— Gerund.: solvendo esse, to be solvent; jurid. t. t., to be able to pay, i. e. one's debts; cf.

in full: nec tamen solvendo aeri alieno respublica esset,

Liv. 31, 13:

nemo dubitat solvendo esse eum qui defenditur,

Dig. 50, 17, 105:

qui modo solvendo sint,

Gai. Inst. 1, 3, 121:

si solvendo sint,

Paul. Sent. 1, 20, 1:

nec interest, solvendo sit, necne,

Dig. 30, 1, 49, § 5; so ib. 46, 1, 10; 46, 1, 27, § 2; 46, 1, 51, §§ 1 and 4; 46, 1, 52, § 1; 46, 1, 28; 50, 17, 198 et saep.: non solvendo esse, to be insolvent:

solvendo non erat,

Cic. Att. 13, 10, 3:

cum solvendo civitates non essent,

id. Fam. 3, 8, 2:

tu nec solvendo eras, nec, etc.,

id. Phil. 2, 2, 4:

ne videatur non fuisse solvendo,

id. Off. 2, 22, 79;

and very freq. in the jurists.—So, trop.: quid matri, quid flebili patriae dabis? Solvendo non es,

Sen. Oedip. 941; cf.:

*non esse ad solvendum (i. e. able to pay),

Vitr. 10, 6 fin. —

To fulfil the duty of burial.

Justa solvere; with dat. of the person:

qui nondum omnia paterno funeri justa solvisset,

who had not yet finished the burial ceremonies of his father, Cic. Rosc. Am. 8, 23:

justis defunctorum corporibus solutis,

Curt. 3, 12, 15:

proinde corpori quam primum justa solvamus,

id. 10, 6, 7:

ut justa soluta Remo,

Ov. F. 5, 452:

nunc justa nato solve,

Sen. Hippol. 1245.—

Exsequias, inferias or suprema solvere:

exsequiis rite solutis,

Verg. A. 7, 5:

cruor sancto solvit inferias viro,

Sen. Hippol. 1198:

solvere suprema militibus,

Tac. A. 1, 61.—

Votum solvere, to fulfil a vow to the gods.

Alone:

vota ea quae numquam solveret nuncupavit,

Cic. Phil. 3, 4, 11:

quod si factum esset, votum rite solvi non posse,

Liv. 31, 9 fin.:

liberare et se et rempublicam religione votis solvendis,

id. 40, 44, 8:

placatis diis votis rite solvendis,

id. 36, 37 fin.:

petiit ut votum sibi solvere liceret,

id. 45, 44:

animosius a mercatore quam a vectore solvitur votum,

Sen. Ep. 73, 5:

vota pro incolumitate solvebantur,

Tac. A. 2, 69:

vota pater solvit,

Ov. M. 9, 707:

ne votum solvat,

Mart. 12, 91, 6; 8, 4, 2; Val. Max. 6, 9, 5 ext.; 1, 1, 8 ext. — Poet.:

voti debita solvere,

Ov. F. 5, 596; cf.

the abbrev. formula V. S. L. M. (voTVM SOLVIT LIBENS MERITO),

Inscr. Orell. 186; 1296 sq.:

V.S.A.L. (ANIMO LIBENTI),

ib. 2022 et saep.:

sacra solvere (=votum solvere),

Manil. 1, 427.—

With dat.:

ait sese Veneri velle votum solvere,

Plaut. Rud. prol. 60:

vota Jovi solvo,

Ov. M. 7, 652; 8, 153:

sunt vota soluta deae,

id. F. 6, 248:

dis vota solvis,

Sen. Ben. 5, 19, 4:

libamenta Veneri solvere (=votum per libamenta),

Just. 18, 5, 4.—

Fidem solvere, to fulfil a promise (post-class. for fidem praestare, [p. 1728] exsolvere; cf.:

fidem obligatam liberare,

Suet. Claud. 9):

illi, ut fidem solverent, clipeis obruere,

Flor. 1, 1, 12;

similarly: et voti solverat ille fidem (=votum solverat),

Ov. F. 1, 642; but cf.: itane imprudens? tandem inventa'st causa: solvisti fidem, you have found a pretext to evade your promise (cf. II. A. 3.), Ter. And. 4, 1, 18: esset, quam dederas, morte soluta fides, by my death your promise to marry me would have been cancelled (cf. II. B. 1. 6.), Ov. H. 10, 78; similarly: suam fidem (i. e. quam Lepido habuerit) solutam esse, that his faith in Lepidus was broken, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 3.—With a different construction: se depositi fide solvere, to acquit one's self of the duty to return property intrusted to him (cf. I. B. 1. c.), Val. Max. 7, 3, 5 ext.: factique fide data munera solvit, he freed the gift already given from the obligation of an accomplished fact, i. e. he revoked the gifts, although already made, Ov. M. 11, 135.—

Promissum solvere, to fulfil a promise (very rare):

perinde quasi promissum solvens,

Val. Max. 9, 6, 1:

solvitur quod cuique promissum est,

Sen. Cons. Marc. 20 fin.;

similarly: solutum, quod juraverant, rebantur,

what they had promised under oath, Liv. 24, 18, 5.—Hence, sŏlūtus, a, um, P. a., free, loose, at large, unfettered, unbandaged.

Lit.

(Acc. to I.A. 1. supra.) Pigeat nostrum erum si eximat aut solutos sinat, Plaut. Capt. 2, 1, 11:

tibi moram facis quom ego solutus sto,

id. Ep. 5, 2, 25:

reus solutus causam dicis, testes vinctos attines,

id. Truc. 4, 3, 63:

cum eos vinciret quos secum habebat, te solutum Romam mittebat?

Cic. Deiot. 7, 22:

nec quisquam ante Marium solutus dicitur esse sectus,

unbandaged, id. Tusc. 2, 22, 53:

duos (captivos) solutos ire ad Hannibalem jussit,

Liv. 27, 51:

eum interdiu solutum custodes sequebantur, nocte clausum asservabant,

id. 24, 45, 10:

non efficiatis ut solutos verear quos alligatos adduxit,

Val. Max. 6, 2, 3.—

(Acc. to I. A. 2.) Of texture, etc.; esp. of soil, loose, friable (opp spissus;

postAug.): quo solutior terra facilius pateat radicibus,

Sen. Ep. 90, 21;

ordeum nisi solutum et siccum locum non patitur,

Col. 2, 9:

soluta et facilis terra,

id. 3, 14;

solum solutum vel spissum,

id. 2, 2 init.;

seri vult raphanus terra soluta, umida,

Plin. 19, 5, 26, § 83:

hordeum seri non vult, nisi in sicca et soluta terra,

id. 18, 7, 18, § 79:

solutiores ripae,

Front. Aquaed. 15.—Of plants:

mas spissior, femina solutior,

Plin. 25, 9, 57, § 103.—Hence, subst.: sŏlūtum, i, n., a state of looseness:

dum vult describere, quem ad modum alia torqueantur fila, alia ex molli solutoque ducantur,

Sen. Ep. 90, 20.—

(Acc. to I. A. 3.) Rarefied, thin, diffused:

turbo, quo celsior eo solutior laxiorque est, et ob hoc diffunditur,

Sen. Q. N. 7, 9, 3:

aer agitatus a sole calefactusque solutior est,

id. ib. 1, 2, 10:

debet aer nec tam spissus esse, nec tam tenuis et solutus, ut, etc.,

id. ib. 1, 2, 11.—

Trop.

(Acc. to I. B. 1.) Of speech, unfettered, fluent, ready:

(orator) solutus in explicandis sententiis,

Cic. Or. 47, 173:

verbis solutus satis,

id. ib. 47, 174:

solutissimus in dicendo,

id. ib. 48, 180.—

Exempt, free from duties, obligations, etc.:

quam ob rem viderer maximis beneficii vinculis obstrictus, cum liber essem et solutus?

Cic. Planc. 30, 72:

soluta (praedia) meliore in causa sunt quam obligata,

unmortgaged, id. Agr. 3, 2, 9:

si reddidi (debitum), solutus sum ac liber,

Sen. Ben. 2, 18, 5;

non ut gratus, sed ut solutus sim,

id. ib. 4, 21, 3;

solutus omni fenore,

Hor. Epod. 2, 4;

nam ea (religione) magister equitum solutus ac liber potuerit esse,

Liv. 8, 32, 5:

Mamertini soli in omni orbe terrarum vacui, expertes soluti ac liberi fuerunt ab omni sumptu, molestia, munere,

Cic. Verr. 2, 4, 10, § 23.—

Free from punishment, not punishable, not liable, etc.: qui mancipia vendunt, certiores faciunt emptores quis fugitivus sit, noxave solutus, Edict. Aedil. ap. Dig. 21, 1, 1, § 1; Gell. 4, 2, 1; cf.:

quod aiunt aediles noxae solutus non sit sic intellegendum est... noxali judicio subjectum non esse,

Dig. 21, 1, 17, § 17:

apud quos libido etiam permissam habet et solutam licentiam,

Cic. Rep. 4, 4, 4:

omne illud tempus habeat per me solutum ac liberum,

i. e. let the crimes then committed be unpunished, id. Verr. 2, 1, 12, § 33: antea vacuum id solutumque poena fuerat, Tac. A. 14, 28.—With subj. inf.:

maxime solutum fuit, prodere de iis, etc.,

Tac. A. 4, 35: solutum existimatur esse, alteri male dicere, Caecil. ap. Cic. Fam. 6, 7, 3.—

Free from cares, undistracted:

animo soluto liberoque,

Cic. Verr. 2, 2, 75, § 185:

sed paulo solutiore tamen animo,

id. ib. 2, 5, 31, § 82.—

At leisure, free from labor, business, etc.:

te rogo ut eum solutum, liberum, confectis ejus negotiis a te, quamprimum ad me remittas,

Cic. Fam. 13, 63, 2:

quo mea ratio facilior et solutior esse possit,

id. ib. 3, 5, 1.—With gen.:

Genium Curabis Cum famulis operum solutis,

Hor. C. 3, 17, 16.—

Unbound, relaxed, merry, jovial:

quam homines soluti ridere non desinant, tristiores autem, etc.,

Cic. Dom. 39, 104:

an tu existimas quemquam soluto vultu et hilari oculo mortem contemnere?

Sen. Ep. 23, 4:

vultus,

Stat. Th. 5, 355:

(mores) naturam sequentium faciles sunt, soluti sunt,

unembarrassed, Sen. Ep. 122, 17.—

Free from the rule of others, uncontrolled, independent:

cum videas civitatis voluntatem solutam, virtutem alligatam,

Cic. Att. 2, 18, 1:

ab omni imperio externo soluta in perpetuum Hispania,

Liv. 29, 1 fin.:

Masinissae ab imperio Romano solutam libertatem tribuit,

Val. Max. 7, 2, 6:

incerti, solutique, et magis sine domino quam in libertate, Vononem in regnum accipiunt,

Tac. A. 2, 4:

quorum (militum) libertas solutior erat,

Just. 13, 2, 2.—Of animals:

rectore solutos (solis) equos,

Stat. Th. 1, 219.—

Free from influence or restraint; hence, independent, unbiassed, unprejudiced:

nec vero deus ipse alio modo intellegi potest, nisi mens soluta quaedam et libera,

Cic. Tusc. 1, 27, 66;

cum animi sine ratione motu ipsi suo soluto ac libero incitarentur,

id. Div. 1, 2, 4:

judicio senatus soluto et libero,

id. Phil. 5, 15, 41:

sum enim ad dignitatem in re publica solutus,

id. Att. 1, 13, 2:

libero tempore cum soluta vobis est eligendi optio,

id. Fin. 1, 10, 33:

si omnia mihi essent solutissima, tamen in re publica non alius essem atque nunc sum,

id. Fam. 1, 9, 21:

liberi enim ad causas solutique veniebant,

uncommitted, id. Verr. 2, 2, 78, § 192.—

Free from moral restraint; hence, unbridled, insolent, loose:

amores soluti et liberi,

Cic. Rep. 4, 4, 4:

licentia,

id. ib. 4, 4, 4:

populi quamvis soluti ecfrenatique sint,

id. ib. 1, 34, 53:

quis erat qui sibi solutam P. Clodii praeturam sine maximo metu proponeret? Solutam autem fore videbatis, nisi esset is consul qui eam auderet possetque constringere,

id. Mil. 13, 34:

quominus conspectus, eo solutior erat,

Liv. 27, 31 fin.:

adulescentes aliquot quorum, in regno, libido solutior fuerat,

id. 2, 1, 2:

solutioris vitae primos adulescentiae annos egisse fertur,

a licentious life, Val. Max. 2, 6, 1:

spectandi solutissimum morem corrigere,

Suet. Aug. 44:

mores soluti,

licentious habits, Just. 3, 3, 10.—

Regardless of rules, careless, loose:

orator tam solutus et mollis in gestu,

Cic. Brut. 62, 225:

dicta factaque ejus solutiora, et quandam sui neglegentiam praeferentia,

Tac. A. 16, 18.—

Esp., of style, etc., free from rules of composition.

Oratio soluta, verba soluta, a free style, conversational or epistolary style:

est oratio aliqua vincta atque contexta, soluta alia, qualis in sermone et epistulis,

Quint. 9, 4, 19; 9, 4, 20; 9, 4, 69; 9, 4, 77.—

More freq.: verba soluta, oratio soluta, prose (opp. to verse);

in full: scribere conabar verba soluta modis, Ov Tr. 4, 10, 24: quod (Isocrates) verbis solutis numeros primus adjunxerit,

Cic. Or. 52, 174:

mollis est enim oratio philosophorum... nec vincta numeris, sed soluta liberius,

id. ib. 19, 64; 71, 234;

68, 228: si omnes soluta oratione scripserunt,

Varr. R. R. 4, 1; de heisce rebus treis libros ad te mittere institui;

de oratione soluta duos, de poetica unum,

id. L. L. 6, 11 fin.:

ut in soluta oratione, sic in poemateis,

id. ib. 7, 1:

primus (Isocrates) intellexit. etiam in soluta oratione, dum versum effugeres modum et numerum quemdam debere servari,

Cic. Brut. 8, 32:

Aristoteles judicat heroum numerum grandiorem quam desideret soluta oratio,

id. Or. 57, 192:

et creticus et paeon quam commodissume putatur in solutam orationem illigari,

id. ib. 64, 215:

a modis quibusdam, cantu remoto, soluta esse videatur oratio,

id. ib. 55, 183; 55, 184; id. de Or. 3, 48, 184: historia est quodammodo carmen solutum, Quint. 10, 1, 31.—

Also in reference to a prose rhythm, loose, unrhythmical, inharmonious:

ut verba neque inligata sint, quasi... versus, neque ita soluta ut vagentur,

Cic. de Or. 3, 44, 176; 3, 48, 186:

nec vero haec (Callidii verba) soluta nec diffluentia, sed astricta numeris,

id. Brut. 79, 274:

orator sic illigat sententiam verbis ut eam numero quodam complectatur et astricto et soluto,

id. de Or. 3, 44, 175; but: verba soluta suis figuris, words freed from their proper meaning, i.e. metaphors, Manil. 1, 24.—

Rarely with reference to the thought: soluta oratio, a fragmentary, disconnected style:

soluta oratio, et e singulis non membris, sed frustis, collata, structura caret,

Quint. 8, 5, 27; cf. id. 9, 4, 69:

solutiora componere,

id. 10, 4, 1; 9, 4, 15.—

Effeminate, luxurious (acc. to I. B. 3.):

sinum togae in dextrum umerum reicere, solutum ac delicatum est,

Quint. 11, 3, 146.—

Undisciplined, disorderly:

omnia soluta apud hostes esse,

Liv. 8, 30, 3:

nihil temeritate solutum,

Tac. A. 13, 40:

apud Achaeos neglecta omnia ac soluta fuere,

Just. 34, 2, 2.—

Lax, remiss, weak:

mea lenitas adhuc si cui solutior visa erat,

Cic. Cat. 2, 12, 27:

Ciceronem male audivisse, tamquam solutum et enervem,

Tac. Or. 18:

soluti ac fluentes,

Quint. 1, 2, 8.—Hence:

solutum genus orationis,

a lifeless, dull style, Val. Max. 8, 10, 3:

quanto longius abscederent, eo solutiore cura,

laxer attention, Liv. 3, 8, 8.—

(Acc. to II. B. 3. e supra.) Paid, discharged, only as subst.: sŏlūtum, i, n., that which is paid, a discharged debt, in certain phrases:

aliquid in solutum dare,

to give something in payment, Dig. 46, 3, 45; 46, 3, 46; 46, 3, 60: in solutum accipere, to accept in payment:

qui voluntatem bonam in solutum accipit,

Sen. Ben. 7, 16, 4:

qui rem in solutum accipit,

Dig. 42, 4, 15; 12, 1, 19;

in solutum imputare,

to charge as payment, Sen. Ep. 8, 10; aliquid pro soluto est, is considered as paid or cancelled:

pro soluto id in quo creditor accipiendo moram fecit, oportet esse,

Dig. 46, 3, 72: pro soluto usucapere, to acquire by prescription something given in payment by the debtor, but not belonging to him:

pro soluto usucapit qui rem debiti causa recepit,

Dig. 41, 3, 46.— Adv.: sŏlūtē.

Thinly:

corpora diffusa solute,

Lucr. 4, 53.—

Of speech, fluently:

non refert videre quid dicendum est, nisi id queas solute ac suaviter dicere,

Cic. Brut. 29, 110:

ita facile soluteque volvebat sententias,

id. ib. 81, 280:

quid ipse compositus alias, et velut eluctantium verborum, solutius promptiusque eloquebatur,

Tac. A. 4, 31.—

Irregularly, loosely:

a fabris neglegentius solutiusque composita,

Sen. Q. N. 6, 30, 4.—

Freely, without restraint:

generaliter puto judicem justum... solutius aequitatem sequi,

i. e. without strictly regarding the letter of the law, Dig. 11, 7, 14, § 13.—

Of style, without connection, loosely:

enuntiare,

Quint. 11, 2, 47.—

Of manners and discipline, disorderly, negligently:

praecipue sub imperio Cn. Manlii solute ac neglegenter habiti sunt (exercitus),

Liv. 39, 1, 4:

in stationibus solute ac neglegenter agentes,

id. 23, 37, 6.—

Weakly, tamely, without vigor:

quod ille tam solute egisset, tam leniter, tam oscitanter,

Cic. Brut. 80, 277.—

Of morals, loosely, without restraint:

ventitabat illuc Nero, quo solutius urbem extra lasciviret,

Tac. A. 13, 47.

* * *

pendo, pĕpendi, pensum, 3 (pendissent, for pependissent, Liv. 45, 26 fin.:

penderit for pependerit,

Paul. Nol. Carm. 14, 122), v. a. and n. [etym. dub.; cf. root sphad-, sphendonê, a sling; Lat. funda].— Lit., to cause to hang down, to suspend; esp. of scales in weighing.

Act., to weigh, weigh out.

Lit. (very rare: syn. penso, expendo): unumquodque verbum staterā aurariā pendere, Varr. ap. Non. 455, 21: da pensam lanam, Titin. ap. Non. 369, 21; Plin. 19, 3, 15, § 39, read repensum: aere gravi cum uterentur Romani, penso eo, non numerato debitum solvebant, Fest. s. v. pendere, p. 208 Müll.:

pensas examinat herbas,

Ov. M. 14, 270.—

Transf., to pay, pay out (because, in the earliest times, payments were made by weighing out the metals; v. in the preced. the passage from Fest.;

class.): militis stipendia ideo, quod eam stipem pendebant,

Varr. L. L. 5, § 182 Müll.:

Achaei ingentem pecuniam pendunt L. Pisoni quotannis,

Cic. Prov. Cons. 3, 5; id. Att. 12, 25, 1:

vectigal populo Romano,

Caes. B. G. 5, 23:

vectigal,

Liv. 25, 8:

tributum pro navibus,

Tac. A. 13, 51:

pretium,

id. ib. 2, 87:

coria boum in usus militares,

id. ib. 4, 72:

mercedem alicui,

Juv. 3, 15.— Absol.:

pro pabulo pendunt,

pay, Plin. 12, 14, 32, § 65.— Impers. pass.:

iterumque imperii nostri publicanis penditur,

Plin. 12, 14, 32, § 65.—As punishments consisted of fines in money or cattle: pendere poenas, supplicia, etc., signified to pay, suffer, undergo a penalty:

pendere poenas solvere significat,

Fest. p. 268 Müll.:

Syrus mihi tergo poenas pendet,

Ter. Heaut. 4, 4, 6:

maximas poenas pendo temeritatis meae,

Cic. Att. 11, 8, 1:

satis pro temeritate unius hominis suppliciorum pensum esse,

Liv. 34, 61:

capitis poenas,

Ov. F. 3, 845:

poenas violatae religionis sanguine et caedibus,

Just. 8, 2, 4:

magna supplicia perfidiae,

id. 11, 4, 2:

crimen, culpam,

Val. Fl. 4, 477.—Rarely in this signif. absol., to suffer any thing ( poet.):

tuis nam pendit in arvis Delius,

Val. Fl. 1, 445.—

Trop.

To weigh mentally, to ponder, consider, deliberate upon, decide (class.;

syn.: pensito, trutinor): vos eam (rem) suo, non nominis pondere penditote,

Cic. Verr. 2, 4, 1, § 1:

in philosophiā res spectatur, non verba penduntur,

id. Or. 16, 51:

causam ex veritate,

id. Quint. 1, 5:

rem levi conjecturā,

id. Rosc. Am. 22, 62.—

To value, esteem, regard a thing; with gen. of the value (mostly ante-class. and poet.):

neque cum me magni pendere visum'st,

Plaut. Curc. 2, 2, 12:

aliquem,

Ter. Ad. 5, 4, 25:

quem tu vidisse beatus Non magni pendis,

Hor. S. 2, 4, 93:

nec jam religio divum neque numina magni Pendebantur,

Lucr. 6, 1277:

unice unum plurimi pendit,

Plaut. Bacch. 2, 2, 29:

te volturium vocant: Hostisne an civis comedis, parvi pendere,

id. Trin. 1, 2, 64 sq.:

nequam hominis ego parvi pendo gratiam,

lightly esteem, id. Bacch. 3, 6, 29; so,

parvi,

Ter. And. 3, 2, 46; id. Heaut. 4, 3, 37; id. Hec. 3, 5, 63:

minoris pendo tergum illorum, quam meum,

care less for, Plaut. Most. 4, 1, 29:

aliquem minoris,

id. ib. 1, 3, 58:

aliquem nihili,

id. ib. 1, 3, 88:

nihili,

id. Men. 5, 7, 4; id. Trin. 3, 1, 6; Ter. Ad. 3, 4, 6; cf.:

non flocci pendere,

Ter. Eun. 3, 1, 21:

sese experturum, quanti sese penderem,

Plaut. Truc. 2, 4, 44:

tu illum numquam ostendisti quanti penderes,

Ter. Heaut. 1, 1, 103.—

(Acc. to A. 2.) To pay, render ( poet.):

dignas pendere grates,

Stat. Th. 11, 223.—

Neutr., to weigh ( poet. and in post-Aug. prose):

tantundem pendere par est,

Lucr. 1, 361:

talentum ne minus pondo octoginta Romanis ponderibus pendat,

Liv. 38, 38, 13; Plin. 9, 15, 17, § 44; id. 30, 48 fin., § 93; id. 18, 7, 12, § 66; id. 31, 6, 31, § 58 (in Sen. Ep. 66, 30, read pendent).—Hence, pensus, a, um, P. a., lit. weighed; hence, trop., esteemed, valued, prized, dear (as P. a. not in Cic. or Cæs.):

utra condicio pensior, Virginemne an viduam habere?

Plaut. Stich. 1, 2, 61: ut nihil quicquam esset carius pensiusque nobis quam nosmetipsi, Taurus ap. Gell. 12, 5, 7.—Esp., as subst.: pensum, i, n., something weighed.

Weight, consideration, scruple, importance, only in gen. sing.: nihil pensi habere aliquid, to lay no weight or stress upon a thing, to attach no value to, be indifferent to, care nothing about:

sua parvi pendere, aliena cupere,... nihil pensi neque moderati habere,

Sall. C. 12, 2:

nihil pensi neque sancti habere,

id. J. 41, 9:

neque id quibus modis assequeretur, quicquam pensi habebat,

id. C. 5, 6:

prorsus neque dicere, neque facere quicquam pensi habebat,

id. ib. 23, 2:

nihil pensi habuit, quin, etc.,

Suet. Dom. 12; id. Ner. 34:

ut neque fas neque fidem pensi haberet,

Tac. A. 13, 15: aliquid ratum pensumque habere, Att. Capitol. ap. Gell. 13, 12, 2. —So, non pensi ducere (very rare), Val. Max. 2, 9, 3.—Also, non adest or est alicui pensi: nec mihi adest tantillum pensi jam, quos capiam calceos, I don't care in the least, am perfectly indifferent, Plaut. Truc. 4, 2, 52:

sed illis nec quid dicerent, nec quid facerent, quicquam umquam pensi fuisse,

they never cared at all, Liv. 34, 49:

quibus si quicquam pensi umquam fuisset, non ea consilia de republicā habuissent,

if they had ever had regard for any considerations, Sall. C. 52, 34. —

Prop., the wool weighed out to a slave to spin in a day; hence, a day's work in spinning, and, in gen., spinning, a spinner's task.

Lit. (mostly ante-class. and poet.):

pensum facere,

Plaut. Merc. 2, 3, 63; id. Men. 5, 2, 45:

nocturna carpentes pensa puellae,

Verg. G. 1, 391:

carmine quo captae dum fusis mollia pensa Devolvunt, etc.,

id. ib. 4, 348:

famulasque ad lumina longo Exercet penso,

id. A. 8, 412; Prop. 3, 15, (4, 14), 15:

castrensia,

i. e. for military garments, id. 4 (5), 3, 33:

pensa manu ducunt,

Juv. 12, 65:

lanificam revocas ad sua pensa manum,

Ov. Am. 1, 13, 24; id. H. 3, 75; Just. 1, 3, 2.— Poet., a thread spun by the Fates:

durae peragunt pensa sorores,

Sen. Herc. Fur. 181:

jamque in fine dies et inexorabile pensum Deficit,

Stat. S. 3, 3, 172: mortale resolvere, to unbind his mortal thread, i. e. to make him immortal, Calp. Ecl. 4, 137.—

Trop., a charge, duty, office (so in Cic.; cf.:

ministerium, munus, officium): pensum meum lepide accurabo,

Plaut. Bacch. 5, 2, 33; cf.:

meum confeci,

id. Pers. 2, 4, 1:

absolvere,

to perform one's duty, Varr. R. R. 2, 2:

me ad meum munus pensumque revocabo,

Cic. de Or. 3, 30, 119; id. Verr. 2, 3, 46, § 109:

nominis familiaeque,

Liv. 4, 52:

operis sui peragere,

Col. 3, 10, 7.—Hence, adv.: pensē, carefully, considerately (post-class.): pensius, Flav. ap. Symm. Ep. 2, 34.

cēdo, cessi, cessum, 3, v. n. and a. [perh. for cecado, redupl. from cado], to go, i. e. to be in motion, move, walk, go along.

In gen.

Lit. (rare, and only poet.: for which, in the common lang., incedo);

candidatus cedit hic mastigia,

Plaut. Cas. 2, 8, 10:

non prorsus, verum transvorsus cedit, quasi cancer,

id. Ps. 4, 1, 45; cf. id. ib. 1, 3, 74; Hor. S. 2, 1, 65.—More freq.,

Trop.

Like ire, to have some result, to eventuate, happen, result, turn out, to work; and, acc. to its connection, to turn out well or ill, to succeed or fail:

gesta quae prospere ei cesserunt,

Nep. Timoth. 4, 6; Sall. C. 26, 5; Tac. A. 1, 28:

cetera secundum eventum proelii cessura,

id. H. 3, 70; Suet. Aug. 91; Gell. 4, 5, 4:

bene,

Hor. S. 2, 1, 31; Ov. M. 8, 862; Plin. Pan. 44 fin.:

optime,

Quint. 10, 7, 14:

male,

Hor. S. 2, 1, 31; and:

male alicui,

Ov. M. 10, 80; Suet. Claud. 26; cf. Verg. A. 12, 148; Quint. 10, 2, 16:

utcumque cesserit,

Curt. 7, 4, 16; cf. Suet. Calig. 53; Tac. Agr. 18:

parum,

Suet. Claud. 34:

opinione tardius,

id. Ner. 33:

pro bono,

id. Tit. 7:

in vanum (labor),

Sen. Hippol. 183. —

Cedere pro aliquā re, to be equivalent to, to go for something, to be the price of:

oves, quae non peperint, binae pro singulis in fructu cedent,

Cato, R. R. 150, 2; Col. 12, 14; Tac. G. 14; Pall. Sept. 1, 4.—

In partic.

In respect to the terminus a quo.

To go from somewhere, to remove, withdraw, go away from, depart, retire (freq. and class.):

cedunt de caelo corpora avium,

Enn. Ann. 96 Vahl.:

quia postremus cedis,

Plaut. Men. 5, 7, 29:

ego cedam atque abibo,

Cic. Mil. 34, 93:

cedens carinā,

Cat. 64, 249; cf. id. 64, 53:

quoquam,

Lucr. 5, 843:

aliquo sucus de corpore cessit,

id. 3, 223:

coma de vertice,

Cat. 66, 39:

e toto corpore anima,

Lucr. 3, 210:

ex ingratā civitate,

Cic. Mil. 30, 81:

e patriā,

id. Phil. 10, 4, 8:

patriā,

id. Mil. 25, 68:

Italiā,

id. Phil. 10, 4, 8; Nep. Att. 9, 2; Tac. A. 2, 85 fin. —

Milit. t. t.:

de oppidis,

to abandon, go away from, Cic. Att. 7, 22, 2:

loco,

to yield, give up his post, Nep. Chabr. 1, 2; Liv. 2, 47, 3; Tac. G. 6; Suet. Aug. 24 et saep.:

ex loco,

Liv. 3, 63, 1:

ex acie,

id. 2, 47, 2.—

In commercial lang. t. t.: foro, to withdraw from the market, i. e. to give up business, be insolvent, stop payment, Dig. 16, 3, 7, § 2; Sen. Ben. 4, 39, 2; Juv. 11, 50.—So also,

Bonis or possessionibus (alicui), to give up or cede one ' s property or interest (in favor of a person):

alicui hortorum possessione,

Cic. Mil. 27, 75; so id. Off. 2, 23, 82; cf. Suet. Tib. 10; id. Caes. 72; id. Ner. 35; id. Gram. 11.— Hence of debtors, to make over their property instead of payment; cf. Dig. 42, 3, tit. de cessione bonorum.—

Pregn. (cf. abeo, II.), to pass away, disappear; and specif.,

Of men, to die:

vitā,

Cic. Tusc. 1, 15, 35; Hor. S. 1, 1, 119:

e vita,

Cic. Brut. 1, 4; Plin. Pan. 43, 4; cf.

senatu,

to withdraw from, Tac. A. 2, 48; 11, 25.—

Of time, to pass away, vanish:

horae quidem cedunt et dies et menses et anni,

Cic. Sen. 19, 69. —

Of other things: pudor ex pectore cessit, Lucil. ap. Non. p. 250, 26:

memoriā,

Liv. 2, 33, 9 (for which:

excedere memoriā,

Liv. 7, 32, 15; and:

excedere e memoriā,

id. 26, 13, 5):

non Turno fiducia cessit,

Verg. A. 9, 126:

cedant curaeque metusque,

Stat. S. 1, 2, 26 et saep.; cf. cesso.—

Trop.: cedere alicui or absol., to yield to one (to his superiority), to give the preference or precedence, give place to, submit to (class.; esp. freq. in the histt., of the weaker party, withdrawing, fleeing from).

To yield to, give place to:

quācumque movemur, (aër) videtur quasi locum dare et cedere,

Cic. N. D. 2, 33, 83:

cedebat victa potestas,

Lucr. 5, 1271:

ubi vinci necesse est, expedit cedere,

Quint. 6, 4, 16; 11, 1, 17; 12, 10, 47; cf. Sall. J. 51, 1:

Viriatho exercitus nostri imperatoresque cesserunt,

Cic. Off. 2, 11, 40; Nep. Ham. 1, 2; Sall. J. 51, 4; Liv. 2, 10, 7; Tac. A. 1, 56; 4, 51; Suet. Tib. 16 et saep.:

Pelides cedere nescius,

Hor. C. 1, 6, 6:

di, quibus ensis et ignis Cesserunt,

i. e. who remained unhurt in the destruction of Troy, Ov. M. 15, 862:

eidem tempori, ejusdem furori, eisdem consulibus, eisdem minis, insidiis, periculis,

Cic. Sest. 29, 63; so,

fortunae,

Sall. C. 34, 2:

invidiae ingratorum civium,

Nep. Cim. 3, 2:

majorum natu auctoritati,

id. Timoth. 3, 4:

nocti,

Liv. 3, 17, 9, and 3, 60, 7; 4, 55, 5; cf. Quint. 5, 11, 9:

loco iniquo, non hosti cessum,

Liv. 8, 38, 9:

oneri,

Quint. 10, 1, 24:

vincentibus vitiis,

id. 8, 3, 45:

malis,

Verg. A. 6, 95 et saep.—

To yield to in rank, distinction, etc., i. e. to be inferior to:

cum tibi aetas nostra jam cederet, fascesque summitteret,

Cic. Brut. 6, 22:

nullā aliā re nisi immortalitate cedens caelestibus,

id. N. D. 2, 61, 153:

neque multum cedebant virtute nostris,

Caes. B. G. 2, 6; Quint. 1, 6, 36: Picenis cedunt pomis Tiburtia suco;

Nam facie praestant,

Hor. S. 2, 4, 70; so,

anseribus (candore),

Ov. M. 2, 539:

laudibus lanificae artis,

id. ib. 6, 6;

5, 529: cum in re nullā Agesilao cederet,

Nep. Chabr. 2, 3; Quint. 10, 1, 108:

alicui de aliquā re,

Plin. 35, 10, 36, § 80:

alicui re per aliquid,

id. 33, 3, 19, § 59.— Impers.:

ut non multum Graecis cederetur,

Cic. Tusc. 1, 3, 5; Liv. 24, 6, 8. —

To comply with the wishes, to yield to one:

cessit auctoritati amplissimi viri vel potius paruit,

Cic. Lig. 7, 21; cf. Tac. A. 12, 5:

precibus,

Cic. Planc. 4, 9:

cessit tibi blandienti Cerberus,

Hor. C. 3, 11, 15;

cf,

id. Ep. 1, 18, 43 sq.; Verg. A. 2, 704; 3, 188; Ov. M. 6, 32; 6, 151; 9, 13;

9, 16: omnes in unum cedebant,

Tac. A. 6, 43; 3, 16; cf. id. ib. 12, 10 and 41.—Hence,

Act.: cedere (alicui) aliquid = concedere, to grant, concede, allow, give up, yield, permit something to some one:

permitto aliquid iracundiae tuae, do adulescentiae, cedo amicitiae, tribuo parenti,

Cic. Sull. 16, 46:

multa multis de jure suo,

id. Off. 2, 18, 64:

currum ei,

Liv. 45, 39, 2:

victoriam hosti,

Just. 32, 4, 7:

alicui pellicem et regnum,

id. 10, 2, 3:

imperium,

id. 22, 7, 4:

possessionem,

Dig. 41, 2, 1:

in dando et cedendo loco,

Cic. Brut. 84, 290.—Also with a clause as object, Stat. Th. 1, 704 (but in Hor. Ep. 2, 1, 67, read credit).—And with ut and subj.:

hac victoriā contenta plebes cessit patribus, ut in praesentiā tribuni crearentur, etc.,

Liv. 6, 42, 3; Tac. A. 12, 41: non cedere with quominus, Quint. 5, 7, 2.—

In respect to the terminus ad quem, to arrive, attain to, come somewhere:

cedunt, petunt,

Plaut. Aul. 3, 5, 43:

ibi ad postremum cedit miles, aes petit,

id. ib. 3, 5, 52.—

Trop.:

hoc cedere ad factum volo,

come to its execution, Plaut. Capt. 2, 2, 102.—

Cedere alicui or in aliquem, to come to, fall ( as a possession) to one, to fall to his lot or share, [p. 308] accrue:

ut is quaestus huic cederet,

Cic. Verr. 2, 2, 70, § 170:

captiva corpora Romanis cessere,

Liv. 31, 46, 16:

nolle ominari quae captae urbi cessura forent,

id. 23, 43, 14; Verg. A. 3, 297; 3, 333; 12, 17; 12, 183; Hor. C. 3, 20, 7; Ov. M. 5, 368; 4, 533:

undae cesserunt piscibus habitandae,

id. ib. 1, 74 al.:

alicui in usum,

Hor. S. 2, 2, 134:

Lepidi atque Antonii arma in Augustum cessere,

Tac. A. 1, 1; so id. H. 3, 83; id. Agr. 5; id. A. 2, 23:

aurum ex hostibus captum in paucorum praedam cessisse,

Liv. 6, 14, 12; Curt. 7, 6, 16; Tac. A. 15, 45; for which: cedere praedae (dat.) alicujus, Liv. 43, 19, 12; and:

praeda cedit alicui,

Hor. C. 3, 20, 7:

ab Tullo res omnis Albana in Romanum cesserit imperium,

Liv. 1, 52, 2; Hor. Ep. 2, 2, 174:

in dicionem M. Antonii provinciae cesserant,

Tac. H. 5, 9.—

Cedere in aliquid, like abire in aliquid (v. abeo, II.), to be changed or to pass into something, to be equivalent to or become something:

poena in vicem fidei cesserat,

Liv. 6, 34, 2; cf.:

temeritas in gloriam cesserat,

Curt. 3, 6, 18; Plin. 35, 10, 36, § 91; Tac. H. 2, 59 fin.; id. G. 36; Plin. Pan. 83, 4:

in proverbium,

Plin. 23, 1, 23, § 42:

in exemplorum locum,

Quint. 5, 11, 36.—Hence, * cēdenter, adv. of the part. pres. cedens (not used as P. a.), by yielding, Cael. Aur. Acut. 3, 16, 129.

cĕdo, old imperat. form, whose contr. plur. is cette (cf. Prob. II. p. 1486 P.; Non. p. 84, 31 sq.) [compounded of the particle -ce and the root da-; v. 1. do], hither with it! here! give! tell, say (implying great haste, familiarity, authority, and so differing from praebe, dic, etc.); cf. Key, § 731.

In gen., hither with it, give or bring here.

With acc.:

cette manus vestras measque accipite,

Enn. Trag. 320 Vahl.:

cedo aquam manibus,

give water! Plaut. Most. 1, 3, 150:

puerum, Phidippe, mihi cedo: ego alam,

Ter. Hec. 4, 4, 86:

tuam mi dexteram,

Plaut. Curc. 2, 3, 28; so Ter. Heaut. 3, 1, 84; and:

cette dextras,

Plaut. Merc. 5, 4, 4:

senem,

bring hither the old man, Ter. Phorm. 2, 2, 7:

convivas,

Plaut. Ps. 3, 2, 101:

quemvis arbitrum,

Ter. Ad. 1, 2, 43: eum aliquis cette in conspectum, Att. ap. Non. p. 85, 1:

cedo illum,

Phaedr. 5, 2, 6.—

Absol.: Al. En pateram tibi: eccam. Am. Cedo mi, Plaut. Am. 2, 2, 146. —

Esp.

Let us hear, tell, out with it:

age, age, cedo istuc tuom consilium: quid id est?

Ter. Heaut. 2, 3, 91:

unum cedo auctorem tui facti, unius profer exemplum,

Cic. Verr 2, 5, 26, § 67:

cedo mihi unum, qui, etc.,

id. ib. 2, 3, 12, § 29: cedo, si vos in eo loco essetis, quid aliud fecissetis? Cato ap. Quint. 9, 2, 21: cedo, cujum puerum hic apposuisti? dic mihi. Ter. And. 4, 4, 24; cf. Naev. ap. Cic. Sen. 6, 20; Ter. Eun. 1, 2, 82; Pac. ap. Non. p. 85, 6; Cic. Part. Or. 1, 3:

cedo igitur, quid faciam,

Ter. And. 2, 3, 9; cf. Cic. Div. 2, 71, 146; id. Verr. 2, 2, 43, § 106: cedo, si conata peregit, tell how, if, etc., Juv. 13, 210; so id. 6, 504.—With dum:

cedo dum, en unquam audisti, etc.?

Ter. Phorm. 2, 2, 15.—

In respect to action, cedo = fac, ut, grant that, let me:

cedo ut bibam,

Plaut. Most. 2, 1, 26:

cedo ut inspiciam,

id. Curc. 5, 2, 54:

ego, statim, cedo, inquam si quid ab Attico,

Cic. Att. 16, 13, a, 1.—

For calling attention, lo! behold! well! cedo mihi leges Atinias, Furias, Cic. Verr. 2, 1, 42, § 109:

cedo mihi ipsius Verris testimonium,

id. ib. 2, 1, 33, § 84; id. N. D. 1, 27, 75; cf. id. Brut. 86, 295; id. Sest. 50, 108:

haec cedo ut admoveam templis, et farre litabo,

Pers. 2, 75:

cedo experiamur,

App. Mag. p. 298, 14.

mănus, ūs (dat. manu for manui:

alternae manu,

Prop. 1, 11, 12; 2, 1, 60), f. [root man-, ma-, to measure; Sanscr. ma, measure, moon; cf. Germ. Mond, moon, and O. H. Germ. mund, hand; Angl.-Sax. mund], a hand.

Lit.:

quam vero aptas, quamque multarum artium ministras manus natura homini dedit!

Cic. N. D. 2, 60, 150:

vas in manus sumere,

id. Verr. 2, 4, 27, § 62:

Epicurum in manus sumere, i. e. scripta Epicuri,

id. Tusc. 2, 3, 8:

pyxidem in manu tenere,

id. Cael. 26, 63:

manum porrigere ad tradendum aliquid,

id. ib.:

de manibus deponere,

to lay out of one's hands, lay down, id. Ac. 1, 1, 2. ponere, id. Q. Fr. 1, 1, 8:

extorquere,

to wrest from one's hands, id. Cat. 1, 6, 13:

e manibus dimittere,

to let go out of one's hands, id. Or. 30, 105: manum ad os apponere, i. e. to lay the finger on the lips in token of secrecy, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4: alicui in manu esse, to be obvious, clear:

neque mihi in manu Jugurtha qualis foret,

Sall. J. 14, 4:

(feminas) in manu esse parentium, fratrum, virorum,

subject to, Liv. 34, 2, 11; cf.:

minus filiae uxores sorores quibusdam in manu erunt,

id. 34, 7, 11: in manibus esse, to be in everybody's hands, to be well known:

est in manibus oratio,

Cic. Lael. 25, 96:

est in manibus laudatio,

id. Sen. 4, 12; id. Brut. 33, 125.—Also, to be near:

hostes sunt in manibus,

near to us, close by us, upon us, Caes. B. G. 2, 19, 7; also, to be present: attendere, quae in manibus sunt, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 1; Verg. A. 10, 280: in manibus habere, to have in hand, to be engaged on a thing:

omnia, quae in manibus habebam, abjeci,

Cic. Att. 13, 47, 1:

habeo opus magnum in manibus,

id. Ac. 1, 1, 2:

philosophi quamcunque rem habent in manibus, in eam, etc.,

id. Tusc. 5, 7, 18; id. Sen. 7, 22; id. Cael. 27, 65:

milites bellum illud, quod erat in manibus, reliquisse,

id. Rep. 2, 37, 63; cf.:

dum occasio in manibus esset,

Liv. 7, 36, 10:

inimicorum in manibus mortuus est,

among, Cic. Inv. 1, 55, 108:

manu tenere,

to know for certain, id. Brut. 80, 277.— Pass.:

manibus teneri,

to be certain, evident, Cic. Sest. 32, 69: habere in manibus, to fondle, caress, make much of:

sic in manibus (inimicum meum) habebant, sic fovebant, etc.,

id. Fam. 1, 9, 10:

in manus venire,

to come to hand, id. Q. Fr. 2, 15, b, 1:

proelium in manibus facere,

to fight at close quarters, Sall. J. 57, 4:

ad manum habere,

to have at hand, have in readiness, Quint. 12, 5, 1:

ad manum esse,

at hand, in hand, near, Liv. 9, 19: ad manum venire or accedere, to come hand to hand, come to close quarters:

nonnumquam etiam res ad manus, atque ad pugnam veniebat,

Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28; Nep. Eum. 5, 2; Liv. 2, 30:

ut venere in manus,

Tac. A. 2, 80:

ut ventum in manus,

id. H. 4, 71:

adire manum alicui, v. 1. adeo: ad manum intueri aliquid,

at hand, close by, hard by, Plin. 35, 10, 36, § 97:

prae manu or manibus,

at hand, in readiness, in hand, Plaut. Bacch. 4, 3, 10; App. M. 6, p. 180, 32; Ter. Ad. 5, 9, 23; Gell. 19, 8:

quem servum ille habuit ad manum,

Cic. de Or. 3, 60, 225:

servus a manu,

i. e. a scribe, secretary, Suet. Caes. 74:

de manu dare,

to give with one's own hand, Lampr. Alex. Sev. 37: de manu in manum quippiam tradere, to deliver from hand to hand, i. e. with great care, Cic. Fam. 7, 5, 2: manum ferulae subducere, to take the hand from the rod, i. e. to be too old for the rod, Juv. 1, 15: e manu (for eminus; opp. cominus), from a distance: quae mea cominus machaera atque hasta hostibit e manu, Enn. ap. Fest. s. v. redhostire, p. 270 Müll. (Trag. v. 212 Vahl.): plenā manu, with a full or plentiful hand, bountifully, liberally:

plenā manu dare,

abundantly, Sen. Ben. 1, 7, 2; id. Ep. 120, 10; id. ad Polyb. 9, 7;

so trop.: Hortalus, quam plenā manu nostras laudes in astra sustulit,

Cic. Att. 2, 25, 1; so,

plenis manibus pecuniam largiri,

Lact. 3, 16, 15; cf.:

quemquam vacuis a se manibus abire pati,

Sen. Brev. Vit. 14, 5: manibus pedibusque aliquid facere (Greek pux kai lax), with hands and feet, i. e. with all one's power, with might and main, Ter. And. 1, 1, 134:

per manus,

with the hands, Caes. B. G. 6, 37:

per manus servulae,

by her assistance, Cic. Att. 1, 12, 3: per manus tradere, to deliver from hand to hand, from mouth to mouth, to hand down from father to son:

traditae per manus religiones,

Liv. 5, 51: per manus, also, by force, by main force, forcibly:

per manus libertatem retinere,

Sall. J. 31, 22: inter manus, in one's hands, under one's hands:

agger inter manus proferebatur,

Caes. B. C. 2, 2:

villa crescit inter manus,

Sen. Ep. 12, 1:

nihil adhuc inter manus habui cui majorem sollicitudinem praestare deberem,

Plin. Ep. 2, 5, 2:

scripta quae inter manus habes,

are occupied with, id. ib. 5, 5, 7.— Trop., palpable, evident:

ante oculos interque manus sunt omnia vestras,

Verg. A. 11, 311; cf.:

manus inter parentum,

id. ib. 2, 681: inter manus, also, in one's hands, in one's arms:

abripite hunc intro actutum inter manus,

Plaut. Most. 2, 1, 38:

e convivio auferri,

Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28: sub manu and sub manum, at hand, near, readily, immediately, on the instant: Vocontii sub manu ut essent, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 2:

quo celerius, ac sub manum annuntiari cognoscique posset, quid in provincia quāque gereretur, etc.,

Suet. Aug. 49; Sen. Ep. 71, 1: sub manus succedere, according to one's wish, [p. 1112] Plaut. Mil. 3, 2, 59: alicujus manu esse, to be from or by one's hand:

epistulae quae quidem erant tua manu,

Cic. Att. 7, 2, 3; cf. id. ib. 8, 13, 1 (cf. II. C. infra): manu, with the hand, by hand, i. e. artificially, opp. to naturally, by nature: manu sata, i. e. by the hand of man, opp. to what grows wild. Caes. B. C. 3, 44:

urbs manu munitissima,

Cic. Verr. 2, 2, 2, § 4:

quaedam ingenia manu, quod aiunt, facienda sunt,

Sen. Ep. 52, 1:

quidam et liberos ejurent et orbitatem manu faciant,

id. ad Marc. 19, 2: morbi, quos manu fecimus, i. e. which we produce by our own fault (e. g. by intemperance), Sen. Brev. Vit. 3, 3: oratio manu facta, artificial, elaborate, opp. to natural, simple, id. Ep. 115, 2: manu mederi, to be a surgeon, Cels. praef. 1: manibus aequis or manu aequā, with equal advantage:

manibus aequis abscessum est,

Tac. A. 1, 63:

aequā manu discedere,

to come off with equal advantage, Sall. C. 39, 4: manus afferre, to lay hands on; trop., to destroy or weaken:

qui diutius torqueri patitur, quem protinus potest liberare, beneficio suo manus affert,

Sen. Ben. 2, 5, 3:

manum inicere alicui,

to lay the hand on one, to detain, arrest him, Cic. Rosc. Com. 16, 48: manum dare, to give or lend a hand, to help, assist, Quint. 2, 3, 7: manus dare or dedere, to give the hands to be bound; hence, in gen., to give up, yield, surrender:

perpende, et, si tibi vera videntur, Dede manus, aut, si falsum est, accingere contra,

Lucr. 2, 1043:

fateor, manus vobis do,

Plaut. Pers. 5, 2, 72:

donicum aut certe vicissent, aut victi manum dedissent,

Nep. Ham. 1; cf. Caes. B. G. 5, 31; Cic. Att. 2, 22, 2; Ov. H. 4, 14; 17, 260; Verg. A. 11, 568; Lact. 5, 1, 3:

brevi manu,

immediately, without delay, Dig. 23, 3, 43, § 1:

longā manu,

slowly, tediously, ib. 46, 3, 79: manum tollere, to raise the hand in token of an intention to yield, to yield, submit: cedo et tollo manum, Cic. Fragm. ap. Lact. 3, 28: manus tollere, to raise the hands in token of admiration or astonishment, Cic. Ac. 2, 19, 63: manus tendere ad aliquem, less freq. alicui, to stretch out the hands to one to implore assistance, Caes. B. G. 2, 13; Cic. Font. 17, 38:

quae Romanis manus tendebant,

Caes. B. G. 7, 48:

dextram Italiae,

Cic. Phil. 10, 4, 9:

manu sternere aliquem,

with the sword, Verg. A. 9, 702: utrāque manu, with both hands, i. e. willingly, readily, Mart. 1, 16, 9:

manus manum lavat,

one hand washes the other, one helps the other, Sen. Apoc. 9 fin.; Petr. c. 45, 13; Plin. 35, 10, 36, § 80: manum non vertere, not to turn the hand, prov. for to take no pains, make no effort:

qui se fatentur virtutis causā ne manum quidem versuros fuisse,

Cic. Fin. 5, 31, 93; cf. App. Mag. p. 311.

Transf.

The hand as the instrument used in fight; hence, personal valor, bravery:

ne usu manuque reliquorum opinionem fallent,

Caes. B. C. 3, 86:

manu fortissimus,

Liv. 39, 40:

manu fortis,

Nep. Dat. 1, 3:

manu vincere,

Ov. M. 1, 448:

manu capere urbes,

by force of arms, Sall. J. 5, 5:

manum committere Teucris,

to fight, Verg. A. 12, 60; so,

conserere manum,

Liv. 21, 39; 25, 11; 27, 33:

conferre manum,

Liv. 10, 43; Verg. A. 12, 345:

in proelia Ferre manum,

id. ib. 5, 403; cf.:

et vice teli saevit nuda manus,

Juv. 15, 54.—

Force, violence, fighting, close combat:

res venit ad manus atque ad pugnam,

Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28:

venire ad manum,

Liv. 2, 30:

accedere ad manum,

Nep. Eum. 5:

in manus venire,

to come to an engagement, come to close quarters, Sall. J. 89, 2:

pugna jam ad manus venerat,

Liv. 2, 46:

non manu, neque vi,

force, violence, Sall. J. 31, 18; so Tac. Agr. 9.—

Of the hand of an artist:

manus extrema non accessit ejus operibus,

the last hand, the finishing touch, Cic. Brut. 33, 126: aptius a summā conspiciare manu, when you have given yourself the finishing touch, i. e. have completed your toilet, Ov. A. A. 3, 225:

carmen nondum recepit ultimam manum,

has not yet received the last polish, Petr. 118.—Hence, extremam bello Imponere manum, to put the finishing hand to the war, to bring it to a close, Verg. A. 7, 573.—Prov.: manum de tabula, lit., the hand from the picture, i. e. enough, Cic. Fam. 7, 25, 1.—

A hand, handwriting; in gen., work, workmanship:

librarii manus,

Cic. Att. 8, 13, 1: Alexidis manum amabam, quod tam prope accedebat ad similitudinem tuae litterae, id. ib. 7, 2, 3:

manum suam cognovit,

id. Cat. 3, 5, 12:

propter emissam ab eis manum,

Dig. 22, 3, 15:

Praxitelis manus, Scopaeque,

Mart. 4, 39, 3:

artificum,

Verg. A. 1, 455.—

For pars, a side:

est ad hanc manum sacellum,

Ter. Ad. 4, 2, 37:

a laeva conspicienda manu,

Ov. A. A. 3, 307. —

In throwing dice, a stake: quas manus remisi, to throw up the stakes, Aug. ap. Suet. Aug. 71.—

In fencing, a thrust, hit, blow:

rectae, aversae, tectaeque manus,

Quint. 9, 1, 20:

prima, secunda, tertia, quarta,

the prime, second, tierce, quart, id. 5, 13, 54.—

The trunk of an elephant:

manus etiam data elephantis,

Cic. N. D. 2, 47, 120; Curt. 8, 14, 27; Sil. 9, 628.—

The fore-paws of bears, Plin. 8, 36, 54, § 130.—

The branches on a tree:

(platanus) cui lnnumerae manus,

Stat. S. 2, 3, 39:

fraxineae,

Pall. Insit. 60.—

In milit. lang.: ferreae manus, iron hooks with which an enemy's ship was grappled, grappling-irons:

manus ferreas atque harpagones paraverant,

Caes. B. C. 1, 57:

in advenientes hostium naves ferreas manus inicere,

Liv. 36, 44 fin.:

manus ferreas excogitare,

Front. Strat. 2, 3, 24; Plin. 7, 56, 57, § 209; Curt. 4, 9, 2; Aur. Vict. Vir. Ill. 38; Luc. 3, 635.—

Also milit., an armed force, corps of soldiers:

si nova manus cum veteribus copiis se conjunxisset,

Caes. B. G. 1, 37:

magnam manum conducere,

id. ib. 5, 27:

Hasdrubalem propediem affore cum manu haudquaquam contemnenda,

Liv. 30, 7 fin.; id. 44, 27.—

Beyond the milit. sphere, in gen., a body, host, number, company, multitude:

Romam veniet cum magna manu,

Cic. Att. 16, 11, 6:

evocatorum,

id. Fam. 15, 4, 3:

manus ad Quirinalia paratur,

id. Q. Fr. 2, 3, 4; cf.:

manum facere, copias parare,

id. Caecin. 12, 33:

manus bonorum,

id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 16:

Judaeorum,

id. Fl. 28, 66:

conjuratorum,

id. Cat. 1, 5, 12:

bicorpor,

i. e. the Centaurs, id. Tusc. 2, 9, 22:

purpuratorum et satellitum,

Liv. 42, 51:

magna clientium,

Suet. Tib. 1:

comitum,

Stat. S. 5, 3, 262:

juvenum,

Verg. A. 6, 5.—

Labor, hands, i. e. workmen:

nos aera, manus, navalia demus,

Verg. A. 11, 329:

quale manus addunt ebori decus,

id. ib. 1, 592.—

Power:

haec non sunt in nostra manu,

Cic. Fam. 14, 2, 3; cf.: in tua manu est, it rests with you, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 1:

juxta deos in tua manu positum est,

Tac. H. 2, 76:

victoria in manu nobis est,

depends on, Sall. C. 20, 10:

in vostra manu situm,

id. J. 31; Plaut. Merc. 3, 4, 43:

in manu esse mihi,

id. Trin. 1, 2, 67. —

In partic., in jurid. lang., the legal power of a husband over his wife, the manus:

in potestate quidem et masculi et feminae esse solent: in manum autem feminae tantum conveniunt. Olim itaque tribus modis in manum conveniebant: usu, farreo, coëmptione, etc.,

Gai. Inst. 1, 108 sq.; Cic. Fl. 34, 84 al.—

Law t. t., manūs injectio, i. e. an arrest: per manus injectionem agebatur, Gai Inst. 4, 21: ob eam rem ego tibi sestertium X. milium judicati manus inicio, Vet. Form. ap. Gai. ib.

mānus, i. q. bonus, Varr. L. L. 6, 2, 4; Macr. S. 1, 3, 13; Isid. 5, 30, 14; Serv. Verg. A. 1, 139; 2, 286; v. ‡ cerus manus.

* * *

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).

A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:

adsum apud te, genitor,

id. ib. p. 522, 32:

alteram (partem) apud me adponito,

Plaut. Trin. 4, 3, 60:

nunc hic apud te servio,

id. Capt. 2, 2, 62:

scriptorum non magnast copia apud me,

Cat. 68, 33 Mull.:

mane apud me,

Vulg. Gen. 29, 19:

Advocatum habemus apud Patrem,

ib. 1 Joan. 2, 1:

cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,

Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—

Esp.

a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:

Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,

Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:

hic apud me hortum confodere jussi,

id. Aul. 2, 2, 66:

si commodumst, apud me, sis, volo,

Ter. Heaut. 1, 1, 110:

condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?

Plaut. Trin. 1, 2, 159:

Quid sibi volunt homines isti apud te?

Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:

cenabis bene apud me,

Cat. 13, 1:

apud me habitavit,

Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:

apud te cenavit,

id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:

in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,

Vulg. Jud. 19, 9:

tenet intus apud se,

Lucil. 9, 59 Mull.:

Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,

Cic. Att. 5, 6:

apud se fecit manere,

Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:

de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,

Cic. Cat. 3, 10:

Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,

id. Phil. 1, 8:

mansit apud eum quattuor mensibus,

Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:

apud quem deversatus es,

Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):

habitasti apud Heium Messanae,

Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:

Fuisti apud Laecam illa nocte,

id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:

apud Ostorium Scapulam epulatur,

Tac. A. 14, 48:

apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,

id. H. 3, 74; 1, 14:

Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,

Vulg. Act. 9, 43:

invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,

Cic. Dom. 83:

qui apud te esset eductus,

id. Quinct. 69:

apud quem erat educatus,

id. Lael. 20, 75:

cum alter ejus filius apud matrem educaretur,

id. Clu. 27:

disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,

Tac. A. 15, 52:

se apud Q. Mucium jus civile didicisse,

id. Or. 30:

apud eosdem magistratus institutus,

Suet. Calig. 24:

servorum manus tamquam apud senem festinantes,

Tac. H. 1, 7:

in convivio apud regem,

id. A. 2, 57: Bene vale;

apud Orcum te videbo,

in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:

sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,

Tac. A. 11, 27:

frater apud Othonem militans,

in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,

nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),

id. ib. 2, 27:

quorum sint legati apud se,

in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:

Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

id. ib. 1, 47:

dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,

at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:

Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,

at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:

duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,

Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:

a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,

Cic. Sest. 41:

domi esse apud sese archipiratas dixit duos,

id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:

quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,

Cic. Verr. 1, 50:

esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,

id. ib. 4, 16:

nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,

id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,

Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):

Sumne ego apud me?

Plaut. Mil. 4, 8, 36:

Non sum apud me,

Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:

Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,

Ter. Heaut. 5, 1, 48:

Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,

id. And. 5, 4, 34:

Num tibi videtur esse apud sese?

id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):

proin tu fac, apud te ut sies,

id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—

In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.

Of civil or military affairs, before:

cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,

Cic. Arch. 3:

apud eosdem judices reus est factus,

id. Clu. 22, 59:

vis de his judicari apud me?

Vulg. Act. 25, 9:

accusavit fratres suos apud patrem,

ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:

hoc, quod nunc apud pontifices agis,

Cic. Dom. 51; 117:

istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,

id. Lig. 12:

qui hanc causam aliquotiens apud te egit,

id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:

(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,

id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:

tutoresne defendent apud istius modi praetorem?

Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:

omnia apud praetores gererentur,

Tac. Or. 38:

causam nescio quam apud judicem defendebat,

Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:

apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,

Cic. Lig. 6:

apud judicem causam dicere,

id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:

apud aliquem dicere,

id. Lig. 6; id. Deiot. 4:

verba apud senatum fecit,

id. Verr. 2, 2, 20:

habita apud senatum oratione,

Tac. A. 12, 25; 6, 8:

haec apud patres disseruit,

id. ib. 2, 43; 4, 2;

4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,

Cic. Verr. 4, 18:

Quae est ergo apud Caesarem querella?

id. Lig. 25:

isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,

id. Caecin. 38:

petita multa est apud eum praetorem,

id. Verr. 1, 155:

causam contra aliquem apud centumviros dicere,

id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:

numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,

Cic. Verr. 3, 120:

apud eorum quem qui manumitteretur,

Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—

In extra judicial cases, before:

apud hunc confessus es et genus etc.,

Plaut. Capt. 2, 3, 52:

nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,

id. ib. 3, 4, 93:

apud erum qui (servos) vera loquitur,

id. Am. 2, 1, 43:

apud novercam querere,

id. Ps. 1, 3, 80:

ego apud parentem loquor,

Cic. Lig. 30:

plura fateri apud amicos,

Tac. A. 14, 62:

aliquid apud aliquem laudare,

Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:

aliquem apud aliquos vituperare,

Cic. Phil. 2, 11:

apud quem tu etiam nos criminari soles,

id. Vatin. 29.—

Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.

With verbs:

apud Tenedios sanctissimus deus habetur,

Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:

quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,

id. ib. 2, 126;

1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,

id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:

apud judicem grave et sanctum esse ducetur,

id. Q. Rosc. 6:

Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,

Vulg. Gal. 3, 11:

haec apud illos barbatos ridicula videbantur,

Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:

unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,

Vulg. 2 Pet. 3, 8.—

With adjj.:

fuisti apud pontifices superior,

Cic. Dom. 4:

qui honos est apud Syracusanos amplissimus,

id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:

quam clara (expugnatio) apud omnes,

id. Verr. 1, 50; 2, 50:

Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,

Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:

hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,

Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:

quod aeque apud bonos miserum est,

id. ib. 1, 29:

quae justa sunt apud nos,

Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:

tunc eritis inculpabiles apud Dominum,

ib. Num. 32, 22:

si is pretio apud istum idoneus esset,

Cic. Verr. 2, 121.—

With substt.:

est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,

Cic. Verr. 1, 46:

tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,

id. ib. 5, 150:

qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,

id. ib. 2, 111:

Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,

Curt. 6, 72:

abominatio est uterque apud Deum,

Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,

Liv. 6, 39, 11:

Sic apud animum meum statuo,

Sall. de Ord. Rep. 2:

sic statuere apud animum meum possum,

Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—

And simply before, in the presence of:

id apud vos proloquar,

Plaut. Capt. prol. 6:

nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,

Ter. Heaut. 3, 3, 14:

se jactant apud eos, quos inviti vident,

Cic. Fl. 61:

licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,

id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:

plus quam apud vos commemorari velitis,

Cic. Caecin. 77:

non apud indoctos loquor,

id. Pis. 68:

ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,

Caes. B. G. 1, 19:

quid apud magnum loquerentur Achillem,

Ov. M. 12, 163:

neque raro neque apud paucos talia jaciebat,

Tac. A. 4, 7:

loqui de se apud aliquem,

Cic. Att. 1, 3:

mentiri apud aliquem,

Plaut. Poen. 1, 1, 24:

apud aliquem profiteri,

Curt. 7, 7, 24:

Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,

Cic. Mur. 61:

Caesar apud milites contionatur,

Caes. B. C. 1, 7:

gratias agere alicui apud aliquem,

Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:

si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,

Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:

Quae fundebat apud Samson lacrimas,

Vulg. Jud. 14, 16.—

Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:

quom apud te parum stet fides,

Plaut. Ps. 1, 5, 62:

Et bene apud memores veteris stat gratia facti,

Verg. A. 4, 539:

At fides mihi apud hunc est,

Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:

ut apud me praemium esse positum pietati scias,

id. Hec. 4, 2, 8:

alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,

Vulg. Matt. 6, 1:

illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,

Cic. Imp. Pomp. 46:

(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,

Caes. B. G. 2, 14:

si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,

Cic. Sest. 12:

Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,

id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:

ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,

id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:

(servi) apud eum sunt in honore et pretio,

id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:

videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,

id. Verr. 5, 181:

quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,

id. ib. 1, 42:

domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,

id. Clu. 154; id. Mur. 38:

Dumnorigem, magna apud plebem gratia,

Caes. B. G. 1, 18:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,

id. ib. 1, 20:

certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,

Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:

utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

apud quem ut multum gratia valeret,

Nep. Con. 2, 1:

video apud te causas valere plus quam preces,

Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:

quod apud vos plurimum debebit valere,

Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:

qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 113:

speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,

id. Sex. Rosc. 141:

(eum) apud finitimas civitates largiter posse,

Caes. B. G. 1, 18:

quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,

Cic. Verr. 1, 19:

quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,

id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:

qui apud eum plurimum poterat,

id. ib. 3, 130:

qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,

id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:

faciles sunt preces apud eos, qui etc.,

Cic. Har. Resp. 63:

nihil me turpius apud homines fuisset,

id. Att. 2, 19:

apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,

Cels. 3, 23.—

Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:

CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,

Cic. Fl. 52:

Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,

Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:

qui (colonus) perigrinatur apud vos,

Vulg. Exod. 12, 49:

qui regnabat apud vos,

ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:

si iste apud eos quaestor non fuisset,

Cic. Div. in Caecil. 4; 65:

Apud eos fuisse regem Divitiacum,

Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:

qui (praetores) apud illos a populo creantur,

Cic. Fl. 44:

apud quos consul fuerat,

id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:

apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,

id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:

fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,

Verg. A. 6, 568;

Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,

Cic. Font. 42:

qui apud socios nominis Latini censi essent,

Liv. 41, 9:

qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,

Cic. Verr. 4, 109:

id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,

id. ib. 4, 80:

si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,

id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:

ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,

Cic. Verr. 2, 131:

si tu apud Persas deprehensus etc.,

id. ib. 5, 166:

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,

Caes. B. G. 1, 2:

apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:

quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,

Caes. B. G. 1, 50:

aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,

Tac. G. 31:

Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),

Verg. A. 2, 71:

apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,

Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:

qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,

in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:

apud exercitum mihi fueris tot annos,

id. Mur. 45:

quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,

in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:

simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,

Tac. H. 5, 10:

quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,

with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—

In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:

Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,

id. de Or. 1, 7, 28:

quo in libro,

id. ib. 1, 11, 47):

ut scriptum apud eundem Caelium est,

Cic. Div. 1, 26, 55:

apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,

id. Sen. 22, 79:

quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,

id. Off. 1, 9, 28:

apud Agathoclem scriptum in historia est,

id. Div. 1, 24, 50:

ut est apud poetam nescio quem,

id. Phil. 2, 65:

Quod enim est apud Ennium, etc.,

id. Off. 1, 8, 26:

de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,

id. ib. 1, 25, 87:

Apud Varronem ita est, etc.,

Plin. 18, 35, 79, § 348:

ut video scriptum apud Graecos,

Cic. Scaur. 4:

invenio apud quosdam auctores,

Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:

reperio apud scriptores,

id. ib. 2, 88:

apud Solonem,

i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:

cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,

Tac. Or. 9. —Also of speakers:

apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,

Tac. Agr. 22.—

a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:

quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,

Cic. Leg. 2, 13, 33:

juris civilis magnum usum apud multos fuisse,

id. Brut. 41, 152:

cum apud eum summum esset imperium populi,

Nep. Phoc. 2, 4:

omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,

Sall. C. 20, 8:

par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,

Liv. 22, 30, 8:

apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),

Tac. A. 12, 35:

pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),

id. H. 4, 76:

minorem esse apud victos animum,

id. ib. 3, 1;

2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,

Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:

apud te est fons vitae,

Vulg. Psa. 35, 10:

apud Dominum (est) misericordia,

ib. ib. 129, 7.—

Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:

erat ei apud me pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,

Cic. Verr. 4, 29:

multa (signa) deposita apud amicos,

id. ib. 4, 36:

apud quem inventus est scyphus,

Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:

te pix atra agitet apud carnuficem,

in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:

qui (obsides) apud eum sint,

Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—

Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:

remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,

Cic. Verr. 4, 2:

si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,

Tac. H. 1, 13; 1, 20:

qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,

Cic. Div. in Caecil. 8:

neque praemia caedis apud interfectorem mansura,

Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:

fidens apud aliquem obligare,

Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:

Essetne apud te is servos acceptissimus?

Plaut. Capt. 3, 5, 56:

non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,

Cic. Verr. 2, 110:

apud publicanos gratiosus fuisti,

id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;

apud Deum autem omnia possibilia sunt,

Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.

Transf. In designations of place,

At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):

verecundari neminem apud mensam decet,

Plaut. Trin. 2, 4, 77:

Quid apud hasce aedis negotii est tibi?

id. Am. 1, 1, 194:

Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?

id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:

navem is fregit apud Andrum insulam,

Ter. And. 1, 3, 17:

apud Tenedum pugna illa navalis,

Cic. Arch. 21:

ut apud Salamina classem suam constituerent,

Nep. Them. 3, 4:

apud oppidum morati,

Caes. B. G. 2, 7:

agri in Hispania apud Karthaginem Novam,

Cic. Agr. 1, 5:

bellatum apud Actium,

Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:

Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,

Ov. R. Am. 163:

morabatur in castris apud Galgalam,

Vulg. Jos. 10, 6:

quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,

Verg. A. 11, 288:

apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,

Tac. A. 4, 25:

Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. H. 3, 35:

apud vexillum tendentes,

id. A. 1, 17:

trepidatur apud naves,

id. H. 2, 15:

hostis est non apud Anienem, sed in urbe,

Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:

quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,

Verg. A. 5, 261:

apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,

Verg. A. 12, 331:

octo apud Rhenum legiones,

Tac. A. 1, 3:

apud ripam Rheni,

id. ib. 2, 83:

probavi te apud Aquam Contradictionis,

Vulg. Psa. 80, 8:

repertus apud fretum Siciliae,

Tac. A. 6, 14:

propitiata Juno apud proximum mare,

id. ib. 15, 44:

apud promunturium Miseni consedit in villa,

id. ib. 6, 50:

Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,

Cat. 63, 53 Mull.:

apud altaria deum pepigere,

before, Tac. A. 11, 9:

decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,

id. ib. 14, 12 (cf.:

unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,

Liv. 41, 9):

apud Caesaris effigiem procubuit,

Tac. A. 12, 17; 13, 23:

quartum apud lapidem substiterat,

id. ib. 15, 60:

laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),

Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;

on the other hand,

id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:

Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,

Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):

quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,

Tac. A. 2, 49.—

At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,

ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,

Tac. A. 4, 64:

apud villam est,

Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:

Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,

Plaut. Ep. 2, 2, 67:

deponere apud Solos in delubro pecuniam,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ut rationes apud duas civitates possim relinquere,

id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;

13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,

Liv. 28, 29:

donum apud Antium statuitur,

Tac. A. 3, 71:

bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,

id. ib. 6, 11:

Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,

Suet. Tit. 5:

quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,

id. Aug. 93:

apud Mediolanum,

Lact. Mort. Persec. 48:

eum pugionem apud Capitolium consecravit,

Tac. A. 15, 74:

Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,

id. ib. 15, 32:

quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,

id. ib. 3, 72:

qui (rei) apud aerarium pependissent,

Suet. Dom. 9 Roth:

cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,

Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:

ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,

Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:

apud Pharsaliam,

Liv. Epit. 111:

apud Palaestinam,

Eutr. 7, 13:

qui erant apud Helladam,

Vulg. 1 Macc. 8, 9. —

Of time.

With words denoting time or occasion, in, at (rare):

apud saeclum prius,

Ter. Eun. 2, 2, 15:

aliquem apud judicium persequi,

at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—

With words designating persons, with, among, in the time of:

hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,

Cic. Off. 1, 12, 36:

fecerunt hoc multi apud majores nostros,

id. Verr. 2, 118; 5, 148:

Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:

Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),

Tac. A. 2, 33.—

For ad with words implying motion (very rare):

APVT EVM PERVENIRE,

Inscr. Grut. 786, 5:

atque apud hunc eo vicinum,

Plaut. Mil. 2, 5, 70:

Bito apud aurificem,

Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:

(naves) apud insulas longius sitas ejectae,

Tac. A. 2, 24:

qui apud Romanos de societate functus est legatione,

Vulg. 2 Macc. 4, 11.

(cf. ad, I. fin. b.)

It is sometimes placed after its subst.:

quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,

Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:

Is locus est Cumas aput,

Lucr. 6, 747 Lachm.:

montem apud Erycum,

Tac. A. 4, 43:

ripam apud Euphratis,

id. ib. 6, 31:

Misenum apud et Ravennam,

id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—

It is sometimes placed between the subst. and adj.:

barbaras apud gentes,

Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:

non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,

id. ib. 14, 14.—

Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:

apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,

ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

* * *

* * *

* * *

argentum, i, n. [argêeis, argês, Dor. argas, white, like Tarentum, from Taras, Doed. Syn. III. p. 193; prop. white metal; cf. Sanscr. arǵunas = bright; raǵatam = silver; hence], silver, whose mineralogical description is found in Plin. 33, 6, 31, § 95.

A.. Lit.:

argenti metalla,

Plin. 33, 6, 33, § 101:

argenti aerisque metalla,

Vulg. Exod. 35, 24:

argenti vena,

Plin. 33, 6, 31, § 95: argenti fodina, v. argenti-fodina;

argenti scoria,

id. 3, 6, 5, § 105:

spuma argenti,

id. 33, 6, 35, § 106:

argenti duae differentiae (sunt),

id. 33, 10, 44, § 127:

argentum candidum, rufum, nigrum,

id. ib.:

argentum infectum,

unwrought silver, Liv. 26, 47; Dig. 34, 2, 19:

argenti montes,

Plaut. Mil. 4, 2, 73: argentum purum, Foedus ap. Gell. 6, 5:

argento circumcludere cornua,

Caes. B. G. 6, 28:

Concisum argentum in titulos faciesque minutas,

Juv. 14, 291:

quod usquam est Auri atque argenti,

id. 8, 123:

argentum et aurum,

Tac. G. 5; id. A. 2, 60, id. H. 4, 53; Vulg. Gen. 24, 35:

aurum argentumque,

Tac. H. 2. 82:

aurum et argentum,

Vulg. Gen. 13, 2.—

Meton.

Wrought silver, things made of silver; silver-plate, silver-work:

tu argentum eluito,

Plaut. Ps. 1, 2, 29:

nec domus argento fulget auroque renidet,

Lucr. 2, 27; so,

ridet argento domus,

Hor. C. 4, 11, 6:

argenti quod erat solis fulgebat in armis,

Juv. 11, 109:

argentumque expositum in aedibus,

Cic. Verr. 2, 4, 15:

navis plena argenti facti atque signati,

full of wrought and stamped silver, id. ib. 2, 5, 25; so Liv. 34, 25 and 26:

argentum caelatum,

Cic. Verr. 4, 23, 52; id. Tusc. 5, 21, 61:

apponitur cena in argento puro et antiquo,

Plin. Ep. 3, 1, 9:

argentum et marmor vetus aeraque et artīs Suspice,

Hor. Ep. 1, 6, 17; so id. ib. 1, 16, 76; 2, 2, 181; id. S. 1, 4, 28:

argenti vascula puri,

Juv. 9, 141; 10, 19:

vasa omnia ex argento,

Vulg. Num. 7, 85; ib. Act. 17, 29:

leve argentum,

Juv. 14, 62:

argentum paternum,

id. 6, 355:

argentum vetus,

id. 1, 76:

argentum mittere,

id. 12, 43:

Empturus pueros, argentum, murrina, villas,

id. 7, 133 et saep.—

Silver as weighed out for money, or money coined from silver, silver, silver money; and, as the most current coin, for money in gen.:

appendit pecuniam, quadringentos siclos argenti,

Vulg. Gen. 23, 16: Ratio quidem hercle adparet; argentum oichetai, Plaut. Trin. 2, 4, 15 sq. (quoted by Cic., Pis. 25 fin.):

expetere,

id. Cist. 4, 2, 73:

adnumerare,

Ter. Ad. 3, 3, 15; so id. Heaut. 4, 4, 15; id. Ad. 3, 3, 56; 4, 4, 20; 5, 9, 20 al.:

argenti sitis famesque,

Hor. Ep. 1, 18, 23; id. S. 1, 1, 86:

quis audet Argento praeferre caput,

Juv. 12, 49:

tenue argentum venaeque secundae,

id. 9, 31:

hic modium argenti,

id. 3, 220:

venter Argenti gravis capax,

id. 11, 41:

Argentum et aurum non est mihi,

Vulg. Act. 3, 6; 20, 35 et saep.—

Argentum vivum, quicksilver, Plin. 33, 6, 32, § 100; Vitr. 7, 8, 1 sqq.; so,

argentum liquidum,

Isid. Orig. 16, 19, 2.

călo (as a very ancient word, with its derivatives also written kălo; v. the letter K), āre, v. a. [cf. Gr. kalô; Engl. call], to call, call out, proclaim, call together, summon, convoke; only as t. t. in reference to religious matters; v. Kalendae, and the ancient formulary in Varr. L. L. 6, § 27 Müll.; cf. Macr. S. 1, 15: calata comitia, a kind of comitia held for the purpose of consecrating a priest or a king. Of these, some were curiata, others centuriata, Laelius Felix ap. Gell. 15, 27 sq.:

Calata in Capitolium plebe,

Macr. S. 1, 15; Quint. 1, 6, 33.—Hence, sarcastically, on account of bribery, calatis granis (instead of comitiis), Cic. Sest. 33, 72 Orell.

cālo, ōnis, m. [kalon, timber for burning or joiner's work; kaiô, to burn], a servant in the army, a soldier ' s servant: calones militum servi dicti, qui ligneas clavas gerebant, quae Graece kala vocant, Paul. ex Fest. pp. 46 and 62 Müll.; Serv. ad Verg. A. 6, 1; cf. Non. p. 62, 16; Veg. Mil. 3, 6; Dict. of Antiq.; so Caes. B. G. 6, 36; Liv. 27, 18, 12; 30, 4, 1; Tac. H. 1, 49; 3, 20 fin.; 3, 33; Suet. Calig. 51; id. Galb. 20.—On account of their stupidity:

sambucam citius caloni aptaveris alto,

Pers. 5, 95.—

Transf.

Any low servant, drudge, Cic. N. D. 3, 5, 11; Hor. Ep. 1, 14, 42; id. S. 1, 2, 44; 1, 6, 103; Sen. Ep. 110, 17.—

Acc. to Isidorus, some called the tragic buskins calones, because they were made of willow, Isid. Orig. 19, 34, 6.

căpĭo, cepi, captum (old fut. perf. capso, Plaut. Bacch. 4, 4, 61: capsit, Enn. ap. Non. p. 66, 27, or Ann. v. 324 Vahl.; Plaut. Ps. 4, 3, 6; Att. ap. Non. p. 483, 12, or Trag. Rel. v. 454 Rib.; Paul. ex. Fest. p. 57 Mull.:

capsimus,

Plaut. Rud. 2, 1, 15: capsis, acc. to Cic. Or. 45, 154, = cape si vis, but this is an error; cf. Quint. 1, 5, 66; old perf. cepet, Col. Rostr. 5; v. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 170), 3, v. a. [cf. kôpê, handle; Lat. capulum; Engl. haft; Germ. Heft; Sanscr. root hri-, take; cf. Gr. cheir, Engl. and Germ. hand, and Goth. hinthan, seize].

Lit.

In gen., to take in hand, take hold of, lay hold of, take, seize, grasp (cf.:

sumo, prehendo): si hodie hercule fustem cepero aut stimulum in manum,

Plaut. Aul. 1, 1, 9:

cape hoc flabellum,

Ter. Eun. 3, 5, 47:

cepit manibus tympanum,

Cat. 6, 3, 8:

tu, genitor, cape sacra manu patriosque Penatis,

Verg. A. 2, 717:

cape saxa manu, cape robora, pastor,

id. G. 3, 420:

flammeum,

Cat. 61, 8:

acria pocula,

Hor. S. 2, 6, 69:

lora,

Prop. 3 (4), 9, 57:

baculum,

Ov. M. 2, 789:

colum cum calathis,

id. ib. 12, 475:

florem ternis digitis,

Plin. 24, 10, 48, § 81:

pignera,

Liv. 3, 38, 12; Dig. 48, 13, 9, § 6; Gai Inst. 4, 29:

ut is in cavea pignus capiatur togae,

Plaut. Am. prol. 68: rem manu, Gai Inst. 1, 121:

rem pignori,

Dig. 42, 1, 15, § 7; cf. ib. 42, 1, 15, § 4:

scutum laeva,

Plin. 33, 1, 4, § 13:

capias tu illius vestem,

Ter. Eun. 2, 3, 79: cape vorsoriam, seize the sheet, i. e. take a tack, turn about, Plaut. Trin. 4, 3, 19.—Very freq. of arms (cf. sumo); so in gen.: arma, to take up arms, i. e. engage in war or battle, Cic. Rab. Perd. 7, 20 sq.; 9, 27; 11, 31; id. Planc. 36, 88; id. Phil. 4, 3, 7; Caes. B.G. 5, 26; 7, 4; Sall. C. 27, 4; 30, 1; 33, 2; 52, 27; id. J. 38, 5; 102, 12; Ov. M. 3, 115 sq.; 12, 91; 13, 221;

and of particular weapons: ensem,

Ov. M. 13, 435:

tela,

id. ib. 3, 307; 5, 366 et saep.—Of food, to take, partake of:

quicum una cibum Capere soleo,

Plaut. Trin. 4, 2, 61; Ter. Eun. 2, 3, 77; Sall. J. 91, 2:

lauti cibum capiunt,

Tac. G. 22.—

In partic.

Of living objects.

To take into possession, take captive, seize, make prisoner.

Of persons:

oppidum expugnavimus, et legiones Teleboarum vi pugnando cepimus,

Plaut. Am. 1, 1, 258: summus ibi capitur meddix, occiditur alter, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 123 Mull. (Ann. v. 296 Vahl.):

quoniam belli nefarios duces captos jam et comprehensos tenetis,

Cic. Cat. 3, 7, 16:

ibi Orgetorigis filia atque unus e filiis captus est,

Caes. B. G. 1, 26:

reges capiuntur,

Lucr. 4, 1013; Tac. A. 4, 33:

capta eo proelio tria milia peditum dicuntur,

Liv. 22, 49, 18:

quos Byzantii ceperat,

Nep. Paus. 2, 3; id. Alcib. 9, 2; id. Dat. 2, 5; Quint. 6, 3, 61:

captos ostendere civibus hostes,

Hor. Ep. 1, 17, 33:

captus Tarento Livius,

Cic. Brut. 18, 72:

servus ex hoste captus,

Quint. 5, 10, 67.—Hence, P. a. as subst.: captus, i, m., = captivus, a prisoner, captive:

in captos clementia uti,

Nep. Alcib. 5, 7:

inludere capto,

Verg. A. 2, 64:

quae sit fiducia capto,

id. ib. 2, 75:

ex captorum numero,

Liv. 28, 39, 10; Tac. A. 6, 1; 12, 37; 15, 1.—Also, capta, ae, f., a female captive:

dicam hanc esse captam ex Caria, Ditem ac nobilem,

Ter. Heaut. 3, 3, 47.—

Of animals, birds, fish, etc., to catch, hunt down, take: quid hic venatu non cepit? Varr. ap. Non. p. 253, 31:

si ab avibus capiundis auceps dicatur, debuisse ajunt ex piscibus capiundis, ut aucupem, sic piscicupem dici,

id. L. L. 8, § 61 Mull.:

hic jaculo pisces, illa capiuntur ab hamis,

Ov. A. A. 1, 763:

neque quicquam captum'st piscium,

Plaut. Rud. 2, 1, 12; cf.:

nisi quid concharum capsimus,

id. ib. v. 18; Cic. Off. 3, 14, 58; Plin. 33, 1, 6, § 27: acipenserem, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:

cervum,

Phaedr. 1, 5, 5; cf.:

hic (Nereus) tibi prius vinclis capiendus,

Verg. G. 4, 396.—

To win, captivate, charm, allure, enchain, enslave, fascinate; mostly with abl. of means: Ph. Amore ardeo. Pa. Quid agas? nisi ut te redimas captum quam queas Minumo, Ter. Eun. 1, 1, 29:

quod insit in iis aliquid probi, quod capiat ignaros,

Cic. Off. 3, 3, 15: [p. 284] animum adulescentis... pellexit eis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deleniri potest, id. Clu. 5, 13:

quamvis voluptate capiatur,

id. Off. 1, 30, 105; Quint. 5, 11, 19:

quem quidem adeo sua cepit humanitate,

Nep. Alcib. 9, 3:

secum habuit Pomponium, captus adulescentis et humanitate et doctrina,

id. Att. 4, 1:

nec bene promeritis capitur (deus), nec tangitur ira,

Lucr. 2, 651: ut pictura poesis;

erit quae si propius stes Te capiat magis, et quaedam si longius abstes,

Hor. A. P. 362:

hunc capit argenti splendor,

id. S. 1, 4, 28:

te conjux aliena capit,

id. ib. 2, 7, 46:

Cynthia prima suis miserum me cepit ocellis,

Prop. 1, 1, 1:

carmine formosae, pretio capiuntur avarae,

Tib. 3, 1, 7:

munditiis capimur,

Ov. A. A. 3, 133; id. M. 4, 170; 6, 465; 7, 802; 8, 124; 8, 435; 9, 511; 10, 529;

14, 373: amore captivae victor captus,

Liv. 30, 12, 18:

dulcedine vocis,

Ov. M. 1, 709; 11, 170:

voce nova,

id. ib. 1, 678:

temperie aquarum,

id. ib. 4, 344:

(bos) herba captus viridi,

Verg. E. 6, 59:

amoenitate loci,

Tac. A. 18, 52:

auro,

Hor. C. 2, 18, 36:

neque honoris neque pecuniae dulcedine sum captus,

Cic. Fam. 11, 28, 2:

splendore hominis,

id. Fin. 1, 13, 42: ne oculis quidem captis in hanc fraudem decidisti;

nam id concupisti quod numquam videras,

id. Verr. 2, 4, 45, § 102.—

To cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch:

sapientis hanc vim esse maximam, cavere ne capiatur, ne fallatur videre,

Cic. Ac. 2, 20, 66:

injurium autem'st ulcisci advorsarios? Aut qua via te captent eadem ipsos capi?

Ter. Hec. 1, 1, 16: uti ne propter te fidemque tuam captus fraudatusque sim, form. ap. Cic. Off. 3, 17, 70:

eodem captus errore quo nos,

involved in the same error, Cic. Phil. 12, 2, 6; id. ap. Non. p. 253, 25; cf.:

ne quo errore milites caperentur,

Liv. 8, 6, 16:

capere ante dolis Reginam,

Verg. A. 1, 673:

captique dolis lacrimisque coactis (Sinonis),

id. ib. 2, 196:

ubi me eisdem dolis non quit capere,

Sall. J. 14, 11:

adulescentium animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,

id. C. 14, 5:

capi alicujus dolo,

Nep. Dat. 10, 1:

dolum ad capiendos eos conparant,

Liv. 23, 35, 2:

quas callida Colchis (i.e. Medea) amicitiae mendacis imagine cepit,

Ov. M. 7, 301.—

To defeat, convict, overcome in a suit or dispute (rare):

tu si me impudicitiae captas, non potes capere,

Plaut. Am. 2, 2, 189:

tu caves ne tui consultores, ille ne urbes aut castra capiantur (cf. B. 2. b. infra),

Cic. Mur. 9, 22:

callidus et in capiendo adversario versutus (orator),

id. Brut. 48, 178.—

To deprive one of his powers or faculties, to harm.

Of the physical powers, to lame, mutilate, maim, impair or weaken in the limbs, senses, etc. (only pass. capi, and esp. in part. perf. captus):

mancus et membris omnibus captus ac debilis,

Cic. Rab. Perd. 7, 21:

ipse Hannibal... altero oculo capitur,

loses an eye, Liv. 22, 2, 11:

captus omnibus membris,

id. 2, 36, 8:

capti auribus et oculis metu omnes torpere,

id. 21, 58, 5:

oculis membrisque captus,

Plin. 33, 4, 24, § 83:

congerantur in unum omnia, ut idem oculis et auribus captus sit,

Cic. Tusc. 5, 40, 117:

si captus oculis sit, ut Tiresias fuit,

id. Div. 2, 3, 9; Verg. G. 1, 183:

habuit filium captum altero oculo,

Suet. Vit. 6:

censorem Appium deum ira post aliquot annos luminibus captum,

Liv. 9, 29, 11; Val. Max. 1, 1, 17:

lumine,

Ov. F. 6, 204:

princeps pedibus captus,

Liv. 43, 7, 5; cf.:

captum leto posuit caput,

Verg. A. 11, 830;

and of the mole: aut oculis capti fodere cubilia talpae,

id. G. 1, 183.—

Of the mental powers, to deprive of sense or intellect; only in part. perf. captus, usu. agreeing with pers. subj., and with abl. mente, silly, insane, crazy, crazed, lunatic, mad:

labi, decipi tam dedecet quam delirare et mente esse captum,

Cic. Off. 1, 27, 94:

vino aut somno oppressi aut mente capti,

id. Ac. 2, 17, 53; Quint. 8, 3, 4;

rarely mentibu' capti,

Lucr. 4, 1022; so,

animo,

Sen. Herc. Fur. 107; very rarely with gen.:

captus animi,

Tac. H. 3, 73.— Absol.:

virgines captae furore,

Liv. 24, 26, 12.—Less freq. agreeing with mens or animus:

viros velut mente capta cum jactatione fanatica corporis vaticinari,

Liv. 39, 13, 12:

captis magis mentibus, quam consceleratis similis visa,

id. 8, 18, 11; cf.:

capti et stupentes animi,

id. 6, 36, 8.—

To choose, select, elect, take, pick out, adopt, accept a person for a particular purpose or to sustain a particular office or relation:

de istac sum judex captus,

Plaut. Merc. 4, 3, 33:

Aricini atque Ardeates de ambiguo agro... judicem populum Romanum cepere,

Liv. 3, 71, 2:

me cepere arbitrum,

Ter. Heaut. 3, 1, 91:

te mihi patronam capio, Thais,

id. Eun. 5, 2, 48:

quom illum generum cepimus,

id. Hec. 4, 1, 22; cf.:

non, si capiundos mihi sciam esse inimicos omnis homines,

make them enemies thereby, id. And. 4, 2, 12:

si quis magistrum cepit ad eam rem inprobum,

id. ib. 1, 2, 21.—So the formula of the Pontifex Maximus, in the consecration of a vestal virgin: sacerdotem Vestalem, quae sacra faciat... ita te, Amata, capio, Fab. Pict. ap. Gell. 1, 12, 14; cf.:

plerique autem capi virginem solam debere dici putant, sed flamines quoque Diales, item pontifices et augures capi dicebantur,

Gell. 1, 12, 15:

jam ne ea causa pontifex capiar?... ecquis me augurem capiat? Cat. ib. § 17: Amata inter capiendum a pontifice maximo appellatur, quoniam, quae prima capta est, hoc fuisse nomen traditum est, Gell. ib. § 19: rettulit Caesar capiendam virginem in locum Occiae,

Tac. A. 2, 86; 4, 16; 15, 22:

religio, quae in annos singulos Jovis sacerdotem sortito capi jubeat,

Cic. Verr. 2, 2, 51, § 127:

C. Flaccus flamen captus a P. Licinio pontifice maximo erat,

Liv. 27, 8, 5 Weissenb. ad loc.—

Of places.

To occupy, choose, select, take possession of, enter into; mostly milit. t. t., to take up a position, select a place for a camp, etc.:

loca capere, castra munire,

Caes. B. G. 3, 23:

castris locum capere,

Liv. 9, 17, 15; Suet. Aug. 94 fin.:

locum capere castris,

Quint. 12, 2, 5:

ut non fugiendi hostis, sed capiendi loci causa cessisse videar,

Cic. de Or. 2, 72, 294:

ad Thebanos transfugere velle, et locum extra urbem editum capere,

Nep. Ages. 6, 2:

nocte media profectus, ut locum quem vellet, priusquam hostes sentirent, caperet,

Liv. 34, 14, 1:

neminem elegantius loca cepisse, praesidia disposuisse,

id. 35, 14, 9:

erat autem Philopoemen praecipuae in ducendo agmine locisque capiendis solertiae atque usus,

id. 35, 28, 1:

locum cepere paulo quam alii editiorem,

Sall. J. 58, 3:

duces, ut quisque locum ceperat, cedere singulos,

Dict. Cret. 2, 46; so,

of position on the battle-field: quod mons suberat, eo se recipere coeperunt. Capto monte, etc.,

Caes. B. G. 1, 25:

tenuit non solum ales captam semelsedem, sed, etc.,

Liv. 7, 26, 5:

quem quis in pugnando ceperat locum, eum amissa anima corpore tegebat,

Flor. 4, 1; Sall. C. 61, 2; rarely with dat. of pers.:

tumulum suis cepit,

Liv. 31, 41, 9, for a tomb: LOCVM SIBI MONVMENTO CEPIT. Inscr. Grut. 346, 6;

for taking the auspices' se (Gracchum) cum legeret libros, recordatum esse, vitio sibi tabernaculum captum fuisse,

Cic. N. D. 2, 4, 11; cf.:

Palatium Romulus, Remus Aventinum ad inaugurandum templa capiunt,

Liv. 1, 6, 4;

for refuge: omnes Samnitium copiae montes proximos fuga capiunt,

id. 9, 43, 20:

Anchises natum Conventus trahit in medios... Et tumulum capit,

Verg. A. 6, 753; 12, 562:

ante locum capies oculis ( = eliges),

Verg. G. 2, 230 Serv. ad loc.: nunc terras ordine longo Aut capere aut captas jam despectare videntur (cycni), to select places on which to light, or to be just settling down on places already selected, id. A. 1, 396 Forbig. ad loc.—

To take by force, capture, storm, reduce, conquer, seize:

invadam extemplo in oppidum antiquom: Si id capso, etc.,

Plaut. Bacch. 4, 4, 61: oppidum vi, Cat. ap. Charis. 2, p. 191 P.:

MACELLAM OPPVGNANDO,

Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:

CORSICAM,

Inscr. Orell. 551: oppida, Enn. ap. Prisc. 9, p. 868 P. (Ann. v. 487 Vahl.):

ad alia oppida pergit, pauca repugnantibus Numidis capit,

Sall. J. 92, 3; Prop. 3, 4 (4, 3), 16:

Troja capta,

Liv. 1, 1, 1; Hor. S. 2, 3, 191: Coriolos. Liv. 3, 71, 7:

urbem opulentissimam,

id. 5, 20, 1:

ante oppidum Nolam fortissuma Samnitium castra cepit,

Cic. Div. 1, 33, 72:

castra hostium,

Nep. Dat. 6, 7:

concursu oppidanorum facto scalis vacua defensoribus moenia capi possent,

Liv. 42, 63, 6:

plurimas hostium vestrorum in Hispania urbes,

id. 28, 39, 10:

sedem belli,

Vell. 2, 74, 3; cf. Cic. Mur. 9, 22 (B. 1. d. supra).— Trop.:

oppressa captaque re publica,

Cic. Dom. 10, 26: qui, bello averso ab hostibus, patriam suam cepissent, Liv. 3, 50, 15.—

To reach, attain, arrive at, betake one ' s self to (mostly by ships, etc.):

insulam capere non potuerant,

Caes. B. G. 4, 26 fin.:

onerariae duae eosdem quos reliqui portus capere non potuerunt,

id. ib. 4, 36:

accidit uti, ex iis (navibus) perpaucae locum caperent,

id. ib. 5, 23:

nostrae naves, cum ignorarent, quem locum reliquae cepissent,

id. B. C. 3, 28: praemiis magnis propositis, qui primus insulam cepisset, Auct. B. Alex. 17.— Trop.:

qui... tenere cursum possint et capere otii illum portum et dignitatis,

Cic. Sest. 46, 99.—

Of things of value, property, money, etc.

In gen., to take, seize, wrest, receive, obtain, acquire, get, etc.:

AVRVM, ARGENTVM,

Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:

de praedonibus praedam capere,

Plaut. Truc. 1, 2, 14:

agros de hostibus,

Cic. Dom. 49, 128:

ut ager ex hostibus captus viritim divideretur,

Liv. 4, 48, 2:

quinqueremem una cum defensoribus remigibusque, Auct. B. Alex. 16, 7: naves,

Nep. Con. 4, 4:

classem,

id. Cim. 2, 2:

magnas praedas,

id. Dat. 10, 2:

ex hostibus pecuniam,

Liv. 5, 20, 5; cf.:

e nostris spolia cepit laudibus, Cic. poet. Tusc. 2, 9, 22: signum ex Macedonia,

id. Verr. 2, 4, 58, § 149:

signum pulcherrimum Carthagine captum,

id. ib. 2, 4, 38, §

82: sed eccam ipsa egreditur, nostri fundi calamitas: nam quod nos capere oportet, haec intercipit,

Ter. Eun. 1, 1, 35:

cape cedo,

id. Phorm. 5, 8, 57:

ut reliqui fures, earum rerum quas ceperunt, signa commutant,

Cic. Fin. 5, 25, 74:

majores nostri non solum id, quod de Campanis (agri) ceperant, non imminuerunt, etc.,

id. Agr. 2, 29, 81:

te duce ut insigni capiam cum laude coronam,

Lucr. 6, 95.—With abstr. objects:

paupertatem adeo facile perpessus est, ut de republica nihil praeter gloriam ceperit,

Nep. Epam. 3, 4:

ut ceteri, qui per eum aut honores aut divitias ceperant,

id. Att. 7, 2:

quoniam formam hujus cepi in me et statum,

assumed, Plaut. Am. 1, 1, 110:

quare non committeret, ut is locus ex calamitate populi Romani nomen caperet,

Caes. B. G. 1, 13:

regnum Tiberinus ab illis Cepit,

succeeded to, Ov. M. 14, 615.—

In particular connections.

With pecuniam (freq. joined with concilio; v. infra), to take illegally, exact, extort, accept a bribe. take blackmail, etc., esp. of magistrates who were accused de pecuniis repetundis:

his ego judicibus non probabo C. Verrem contra leges pecuniam cepisse?

Cic. Verr. 2, 1, 4, § 10:

HS. quadringentiens cepisse te arguo contra leges,

id. ib. 2, 2, 10, § 26; cf.:

quicquid ab horum quopiam captum est,

id. ib. §

27: tamen hae pecuniae per vim atque injuriam tuam captae et conciliatae tibi fraudi et damnationi esse deberent,

id. ib. 2, 3, 40, §

91: utrum (potestis), cum judices sitis de pecunia capta conciliata, tantam pecuniam captam neglegere?

id. ib. 2, 3, 94, §

218: quid est aliud capere conciliare pecunias. si hoc non est vi atque imperio cogere invitos lucrum dare alteri?

id. ib. 2, 3, 30, §

71: sequitur de captis pecuniis et de ambitu,

id. Leg. 3, 20, 46:

ita aperte cepit pecunias ob rem judicandam, ut, etc.,

id. Fin. 2, 16, 54:

quos censores furti et captarum pecuniarum nomine notaverunt,

id. Clu. 42, 120:

nondum commemoro rapinas, non exactas pecunias, non captas, non imperatas,

id. Pis. 16, 38:

si quis ob rem judicandam pecuniam cepisset... neque solum hoc genus pecuniae capiendae turpe, sed etiam nefarium esse arbitrabantur,

id. Rab. Post. 7, 16; id. N. D. 3, 30, 70; Sall. J. 32, 1:

ab regibus Illyriorum,

Liv. 42, 45, 8:

saevitiae captarumque pecuniarum teneri reum,

Tac. A. 3, 67; 4, 31.—