Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

the+master

  • 41 artifex

    artĭfex, fĭcis, m. [ars-facio].
    I.
    Subst.
    A.
    1.. One that is master in the liberal arts (while opifex is a master in the artes sordidae; cf. ars, I. B. 1.), an artist, artificer:

    illi artifices corporis simulacra ignotis nota faciebant,

    Cic. Fam. 5, 12:

    reponendarum (tegularum) nemo artifex (i. e. architectus) inire rationem potuit,

    Liv. 42, 3:

    in armamentario multis talium operum (sc. tormentorum) artificibus de industriā inclusis,

    id. 29, 35:

    ut aiunt in Graecis artificibus eos auloedos esse, qui citharoedi fieri non potuerint, sic, etc.,

    Cic. Mur. 13, 29; cf. Ov. M. 11, 169 al.:

    artifices scaenici,

    Cic. Arch. 5, 10; id. Quinct. 25; Suet. Caes. 84:

    artifex lignorum,

    a carpenter, Vulg. 2 Reg. 5, 11; so,

    artifex lignarius,

    ib. Isa. 44, 13:

    artifices lapidum,

    masons, ib. 2 Reg. 5, 11:

    artifex aerarius,

    a worker in bronze, ib. 3 Reg. 7, 14 (often thus used in Vulg. for opifex).—Also absol.:

    artifex,

    Plaut. Am. prol. 70:

    multi artifices ex Graeciā venerunt,

    Liv. 39, 22; so id. 5, 1; 5, 7; 5, 2; 41, 20; so Vulg. Exod. 36, 4; ib. Isa. 40, 20; ib. Act. 19, 24 et saep.—So of a charioteer, as in Gr. technitês:

    ne hoc gloriae artificis daretur (auriga standing just before),

    Plin. 7, 53, 54, § 186.—Of a physician, Liv. 5, 3. —Of an orator or writer:

    Graeci dicendi artifices et doctores,

    Cic. de Or. 1, 6, 23:

    cum contra talem artificem (sc. Hortensium oratorem) dicturus essem,

    id. Quinct. 24 fin.:

    politus scriptor atque artifex,

    id. Or. 51, 172. —
    2.
    Trop., a master in any thing, in doing any thing, etc.:

    artifices ad corrumpendum judicium,

    Cic. Verr. 2, 5, 71:

    artifex callidus comparandarum voluptatum,

    id. Fin. 2, 35, 116:

    Cotta in ambitione artifex,

    Q. Cic. Petit. Cons. 12, 47:

    serendae in alios invidiae artifex,

    Tac. H. 2, 86 al. —
    B.
    A maker, originator, author, contriver:

    si pulcher est hic mundus, si probus ejus artifex, etc.,

    Cic. Tim. 2:

    cujus (civitatis) artifex et conditor (est) Deus,

    Vulg. Heb. 11, 10:

    artifex omnium natura,

    Plin. 2, 1, 1, § 3:

    si indocta consuetudo tam est artifex suavitatis,

    id. Or. 48, 161:

    artificem (sc. malorum) mediis immittam Terea flammis,

    Ov. M. 6, 615:

    vadit ad artificem dirae Polymestora caedis,

    id. ib. 13, 551:

    sceleris infandi artifex,

    Sen. Agam. 975.—Ironic.:

    O artificem probum!

    Ter. Phorm. 2, 1, 29.—Also for a sly, cunning contriver, inventor of a thing (cf. ars, II. fin.):

    et mihi jam multi crudele canebant Artificis scelus,

    Verg. A. 2, 125; 11, 407. —
    II.
    Adj.
    A.
    Act., skilled in a thing; skilful, practised, ingenious, dexterous:

    Bomilcar et per homines talis negotii artifices itinera explorat,

    Sall. J. 35, 5:

    miles decollandi artifex,

    Suet. Calig. 32:

    artifex faber de silvā,

    Vulg. Sap. 13, 11:

    tam artifices saltationis,

    Suet. Tit. 7.—Also of inanimate things:

    artifices Natura manus admovit,

    Ov. M. 15, 218:

    Tellus artifices ne terat Osca manus,

    Prop. 5, 2, 62:

    artifex, ut ita dicam, stilus,

    Cic. Brut. 25, 95:

    mobilitas ignea artifex ad formanda corpora,

    Plin. 6, 30, 35, § 187:

    vir tam artificis ingenii,

    id. 8, 16, 21, § 55 al. — Poet. with inf.:

    venter, negatas artifex sequi voces,

    Pers. prol. 11.—
    B.
    Pass., skilfully prepared or made, artistic, artificial, ingenious:

    quattuor artifices vivida signa boves,

    Prop. 3, 29, 8:

    tantae tamque artifices argutiae,

    Plin. 10, 29, 4, § 85:

    artifex dimicatio,

    id. 8, 40, 61, § 150:

    motus,

    Quint. 9, 4, 8:

    manus libratur artifici temperamento,

    Plin. 12, 25, 54, §

    115: artifex vultus,

    Pers. 5, 40:

    plaga,

    Sol. 35 al. — Poet. of a horse, broken, trained, Ov. A. A. 3, 556.

    Lewis & Short latin dictionary > artifex

  • 42 nomenclator

    nōmenclātor ( nōmencŭlātor, Mart. 10, 30, 23; Suet. Aug. 19; id. Calig. 41; id. Claud. 34), ōris, m. [id.], one who calls a person or thing by name, a nomenclator; among the Romans, a slave who attended his master in canvassing and on similar occasions, for the purpose of telling him the names of those he met in the street, Cic. Att. 4, 1, 5; id. Mur. 36, 37:

    nomenclatori memoriae loco audacia est,

    Sen. Ben. 1, 3, 10; id. Ep. 19, 11; id. Ben. 6, 33, 4.—Under the emperors, a slave who told his master the names of the other slaves:

    servorum causā nomenclator adhibendus,

    Plin. 33, 1, 6, § 26.

    Lewis & Short latin dictionary > nomenclator

  • 43 rudis

    1.
    rŭdis, e, adj. [cf. crudus], unwrought, untilled, unformed, unused, rough, raw, wild (cf. crudus): omnis fere materia non deformata, rudis appellatur, sicut vestimentum rude, non perpolitum: sic aes infectum rudusculum, Cincius ap. Fest. p. 265 Müll. (class.; esp. freq. in the trop. signif.).
    I.
    Lit.:

    terra (opp. restibilis),

    Varr. R. R. 1, 44, 2; so,

    terra,

    id. ib. 1, 27, 2:

    ager,

    Col. 3, 11, 1:

    campus,

    Verg. G. 2, 211:

    humus,

    Ov. M. 5, 646:

    rudis atque infecta materies,

    Petr. 114, 13; cf.:

    rudis indigestaque moles (Chaos),

    Ov. M. 1, 7:

    marmor,

    Quint. 2, 19, 3:

    saxum,

    id. 9, 4, 27; cf.:

    signa (de marmore coepto),

    Ov. M. 1, 406:

    aes (opp. signatum),

    Plin. 33, 3, 13:

    hasta,

    rudely finished, ill-made, Verg. A. 9, 743; cf.:

    novacula (with retusa),

    Petr. 94, 14:

    circumjectus parietum,

    Plin. 11, 51, 112, § 270:

    caementum,

    Tac. Or. 20 (with informes tegulae):

    lana,

    Ov. M. 6, 19:

    textum,

    rough, coarse, id. ib. 8, 640; so,

    vestis,

    id. F. 4, 659:

    herba,

    wild, Mart. 2, 90, 8: cf.

    uva,

    unripe, green, hard, id. 13, 68.— Neutr. plur. as subst.: detrahit doctrina aliquid, ut lima rudibus et cotes hebetibus, Quint. 2, 12, 8. —
    B.
    Poet., transf., young, new (cf. integer):

    illa (carina, sc. Argo) rudem cursu prima imbuit Amphitriten,

    untried, not yet sailed on, Cat. 64, 11;

    hence, also, Argo,

    Luc. 3, 193:

    agna,

    Mart. 9, 71, 6:

    filia,

    id. 7, 95, 8:

    dextram cruore regio imbuit,

    Sen. Troad. 217:

    pannas,

    new, Vulg. Matt. 9, 16. —
    II.
    Trop., rude, unpolished, uncultivated, unskilled, awkward, clumsy, ignorant; hence (like ignarus), with gen., unacquainted with, inexperienced in, etc. (cf. imperitus).
    (α).
    Absol.:

    consilium,

    Plaut. Poen. 1, 1, 61; cf.:

    forma ingenii impolita et plane rudis,

    Cic. Brut. 85, 294:

    incohata ac rudia,

    id. de Or. 1, 2, 5:

    quae rudia atque imperfecta adhuc erant,

    Quint. 3, 1, 7:

    rudia et incomposita,

    id. 9, 4, 17:

    vox surda, rudis, immanis, dura, etc.,

    id. 11, 3, 32:

    modulatio,

    id. 1, 10, 16; cf.:

    modus (tibicinis),

    Ov. A. A. 1, 111:

    rude et Graecis intactum carmen,

    Hor. S. 1, 10, 66:

    stilus (with confusus),

    Quint. 1, 1, 28; 12, 10, 3:

    animi,

    id. 1, 10, 9 (with agrestes);

    1, 1, 36: adhuc ingenia,

    id. 1, 2, 27; cf.

    ingenium,

    Hor. A. P. 410:

    rudis fuit vita priscorum et sine litteris,

    Plin. 18, 29, 69, § 284:

    saeculum,

    Quint. 2, 5, 23; 12, 11, 23; Tac. H. 1, 86:

    anni,

    i. e. young, early, Quint. 1, 1, 5; Tac. A. 13, 16 fin.; cf.:

    adhuc aetas,

    id. ib. 4, 8:

    rudem me et integrum discipulum accipe et ea, quae requiro, doce,

    Cic. N. D. 3, 3, 7; Quint. 2, 3, 3; 3, 6, 83:

    Aeschylus rudis in plerisque et incompositus,

    id. 10, 1, 66:

    tam eram rudis? tam ignarus rerum? etc.,

    Cic. Sest. 21, 47; so (with ignarus) Quint. 1, 8, 4:

    rudis ac stultus,

    id. 11, 3, 76:

    illi rudes homines primique,

    id. 8, 3, 36; 10, 2, 5:

    illi rudes ac bellicosi,

    id. 1, 10, 20:

    nescit equo rudis Haerere ingenuus puer,

    Hor. C. 3, 24, 54.—
    (β).
    With in and abl.:

    cum superiores alii fuissent in disputationibus perpoliti, alii in disserendo rudes,

    Cic. Rep. 1, 8, 13:

    (oratorem) nullā in re tironem ac rudem esse debere,

    id. de Or. 1, 50, 218; (with hebes) id. ib. 1, 58, 248:

    rudis in re publicā,

    id. Phil. 6, 6, 17:

    in causā,

    id. Fam. 4, 1, 1:

    in jure civili,

    id. de Or. 1, 10, 40:

    in minoribus navigiis,

    id. ib. 1, 38, 174:

    omnino in nostris poëtis,

    id. Fin. 1, 2, 5:

    sermo nullā in re,

    id. de Or. 1, 8, 32.—With simple abl. (very rare):

    Ennius ingenio maximus, arte rudis,

    Ov. Tr. 2, 424:

    arte,

    Stat. Th. 6, 437:

    studiis,

    Vell. 2, 73, 1.—
    (γ).
    With gen.:

    imperiti homines rerum omnium rudes ignarique,

    Cic. Fl. 7, 16:

    dicat se non imperitum foederis, non rudem exemplorum, non ignarum belli fuisse,

    id. Balb. 20, 47:

    provinciae rudis,

    id. Verr. 2, 2, 6, § 17:

    Graecarum litterarum,

    id. Off. 1, 1, 1; Nep. Pelop. 1, 1:

    rei militaris,

    Cic. Ac. 2, 1, 2:

    harum rerum,

    id. Verr. 2, 2, 35, § 87:

    artium,

    Liv. 1, 7:

    bonarum artium,

    Tac. A. 1, 3:

    facinorum,

    id. ib. 12, 51:

    agminum,

    Hor. C. 3, 2, 9:

    civilis belli,

    id. Ep. 2, 2, 47; cf.:

    bellorum (elephanti),

    Flor. 4, 2, 67:

    operum conjugiique,

    Ov. F. 4, 336:

    somni,

    i. e. sleepless, id. M. 7, 213:

    dicendi,

    Tac. A. 1, 29.—
    (δ).
    With ad (very rare):

    rudem ad pedestria bella Numidarum gentem esse,

    Liv. 24, 48, 5:

    ad quae (spectacula) rudes tum Romani erant,

    id. 45, 32, 10; 10, 22, 6; 21, 25, 6:

    ad partus,

    Ov. H. 11, 48:

    ad mala,

    id. P. 3, 7, 18:

    rudes adhuc ad resistendum populos,

    Just. 1, 1, 5:

    rudis natio ad voluptates,

    Curt. 6, 21, 9; 8, 8, 24.—
    (ε).
    With dat. (very rare):

    fontes rudes puellis,

    i. e. strange, Mart. 6, 42, 4.—
    (ζ).
    With inf.:

    nec ferre rudis medicamina,

    Sil. 6, 90:

    Martem rudis versare,

    id. 8, 262.— Comp., sup., and adv. do not occur.
    2.
    rŭdis, is, f. ( abl. sing. rudi, Capitol. Opil. Macr. 4, 5), a slender stick or rod.
    I.
    To stir with in cooking; a stirring-stick, spatula:

    versato crebro duabus rudibus,

    Cato, R. R. 79; so,

    ferreae,

    Plin. 34, 18, 50, § 170; cf. rudicula.—
    II.
    A staff used by soldiers and gladiators in their exercises (perh. a wooden sword), answering to a quarter-staff, a foil (freq. and class.):

    (milites) rudibus inter se in modum justae pugnae concurrerunt,

    Liv. 26, 51; 40, 6 and 9 Drak. N. cr. (al. sudibus); Ov. Am. 2, 9, 22; id. A. A. 3, 515:

    rudibus batuere,

    Suet. Calig. 32.—Hence, transf.: PRIMA or SVMMA RVDIS (also in one word, SVMMARVDIS), the first or head fencer, the fencing-master, Inscr. Orell. 2575; 2584: SECVNDA RVDIS, the second fencer, the fencing-master ' s assistant, ib. 2573 sq.—A gladiator received such a rudis when honorably discharged (whence he was called rudiarius):

    tam bonus gladiator rudem tam cito accepisti?

    Cic. Phil. 2, 29, 74:

    acceptā rude,

    Juv. 6, 113:

    essedario rudem indulgere,

    Suet. Claud. 21.—And hence transf. to other persons who receive an honorable discharge:

    tardā vires minuente senectā, Me quoque donari jam rude tempus erat,

    i. e. to dismiss, discharge, Ov. Tr. 4, 8, 24; id. Am. 2, 9, 22; cf.:

    spectatum satis et donatum jam rude,

    Hor. Ep. 1, 1, 2 (v. Orell. ad h. l.):

    ergo sibi dabit ipse rudem,

    Juv. 7, 171; Mart. 3, 36, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > rudis

  • 44 patronus

    pā̆trōnus, i, m. [pater].
    I.
    Lit., a protector, defender, patron (of individuals, or of cities and entire provinces; also, the former master of a freedman); PATRONVS SI CLIENTI FRAVDEM FECERIT SACER ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Serv. Verg. A. 6, 609;

    quot enim clientes circa singulos fuistis patronos, tot nunc, etc., Liv 6, 18, 6: ego me patronum profiteor plebis,

    id. 6, 18, 14;

    civitatum et nationum,

    Cic. Off. 1, 11, 35; id. Pis. 11, 25; cf.:

    tum conventus ille Capuae, qui me unum patronum adoptavit, etc.,

    id. Sest. 4, 9; Inscr. A. U. C. 742, Marin. Fratr Arv. p. 782; see also Inscr. Orell. 956; 1079; 3056 sq.:

    patronus, defensor, custos coloniae,

    Cic. Sull. 21, 60; id. Div. in Caecil. 1, 2.—Of the former master of a freedman or freedwoman:

    volo me placere Philolachi, meo patrono,

    Plaut. Most. 1, 3, 11: civis Romani liberti hereditatem Lex XII. Tabularum patrono defert, si intestato sine suo herede libertus decesserit, Ulp. Fragm. tit. 29, § 1; cf. Gai. Inst. 3, 40; Cic. Fam. 13, 21, 2:

    corrupti in dominos servi, in patronos liberti,

    Tac. H. 2, 2.—
    II.
    Transf., a defender before a court of justice, an advocate, pleader (syn.:

    advocatus, causidicus, procurator, cognitor): judicis est semper in causis verum sequi, patroni nonnumquam verisimile, etiamsi minus sit verum, defendere,

    Cic. Off. 2, 14, 51; id. de Or. 2, 69, 280:

    patronus alicui causae constitui,

    id. Mur. 2, 4; cf.:

    his de causis ego huic causae patronus exstiti,

    id. Rosc. Am. 2, 5;

    Lex. Servil. lin. 9: patronus partis adversae,

    Quint. 4, 1, 11; cf.:

    patronus adversarii,

    id. 4, 1, 11; Tac. Or. 1.—
    B.
    In gen., a defender, advocate:

    eam legem a vestrorum commodorum patrono esse conscriptam,

    Cic. Agr. 3, 1, 3:

    foederum ac foederatorum,

    id. Balb. 10, 25:

    justitiae,

    id. Lael. 7 fin.:

    qui modo patronus nunc cupit esse cliens,

    Ov. A. A. 1, 88.—Comically: [p. 1317] video ego te, propter malefacta qui es patronus parieti, i. e. standing like a patron in front of the wall (of one who, for fear of blows, places himself with his back to the wall, Plaut. Truc. 4, 3, 48; cf. id. Ps. 2, 2, 12. —As an affectionate and respectful form of address:

    mi patrone, immo potius mi pater,

    Plaut. Rud. 4, 8, 2; 16.

    Lewis & Short latin dictionary > patronus

  • 45 potior

    1.
    pŏtĭor, ītus, 4 ( inf. pres. potirier, Plaut. As. 5, 2, 66.—Acc. to the third conj., potĭtur, Enn. ap. Fest. p. 274 Müll. or Ann. v. 78 Vahl.; Verg. A. 3, 56:

    capto potĭmur mundo,

    Manil. 4, 882; Ov. M. 13, 130; Cat. 64, 402.—Potītur. only in Prisc. 881, and Ov. H. 14, 113. So, poti for potiri, Pac. ap. Non. 475, 29; Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 3, 5, acc. to Trag. Rel. p. 56 Rib., and Enn. Trag. v. 260 Vahl.— Act. collat. form pŏtĭo, īre; v. 2. potio), v. dep. n. [potis].
    I.
    Lit., to become master of, to take possession of, to get, obtain, acquire, receive; constr. with gen., acc., abl., and absol. (class.; syn.: occupo, invado).
    (α).
    With gen.:

    illius regni potiri,

    Cic. Fam. 1, 7, 5:

    urbis potiri,

    Sall. C. 47, 2:

    vexilli,

    Liv. 25, 14:

    nemini in opinionem veniebat Antonium rerum potiturum,

    Nep. Att. 9, 6:

    voti,

    Sil. 15, 331.—
    (β).
    With acc. (mostly ante- and post-class.; not in Cic.): regnum, Pac. ap. Non. 481, 32:

    sceptrum,

    Att. ib. 30; cf.:

    Homerus sceptra potitus,

    Lucr. 3, 1038:

    oppidum, Auct. B. Hisp. 13: summum imperii,

    to get possession of the supreme dominion, Nep. Eum. 3, 4; cf.:

    regni Persarum potiundi,

    id. Ages. 4, 2:

    spes urbis potiundae,

    Caes. B. G. 2, 7, 2; 3, 6, 2:

    in spe urbis hostium potiundae,

    Liv. 8, 2, 5; Curt. 8, 11, 19.—
    (γ).
    With abl.:

    ille hodie si illā sit potitus muliere,

    Plaut. Ps. 4, 6, 9:

    natura iis potiens,

    Cic. Tusc. 3, 18, 41:

    si ad decem milia annorum gentem aliquam urbe nostra potituram putem,

    id. ib. 1, 37, 90 B. and K.:

    imperio totius Galliae,

    Caes. B. G. 1, 2:

    victoriā,

    id. ib. 3, 24:

    impedimentis castrisque,

    id. ib. 1, 21:

    sceptro,

    Ov. H. 14, 113: pane, Lucil. ap. Prisc. p. 881 P.: thalamo, Naev. ib.—
    (δ).
    Absol.:

    libidines ad potiundum incitantur,

    Cic. Sen. 12, 39:

    potiendi spe inflammati,

    id. Fin. 1, 18, 60.—
    II.
    Transf., to be master of, to have, hold, possess, occupy; with gen., acc., abl., and absol. (class.; syn.: fruor, utor).
    (α).
    With gen.:

    Cleanthes solem dominari et rerum potiri putat,

    has the chief power in the universe, Cic. Ac. 2, 41, 126:

    civitas Atheniensium, dum ea rerum potita est,

    id. Rosc. Am. 25, 70:

    potiente rerum patre,

    Tac. H. 3, 74.—
    (β).
    With acc.:

    laborem hunc potiri,

    Plaut. Rud. 1, 3, 5:

    patria potitur commoda,

    Ter. Ad. 5, 4, 17:

    gaudia,

    id. ib. 22.—
    (γ).
    With abl.:

    frui iis (voluptatibus), quibus senectus, etiam si non abunde potitur, non omnino caret,

    Cic. Sen. 14, 48:

    oppido,

    Liv. 6, 33:

    monte,

    have climbed, Ov. M. 5, 254.—
    (δ).
    Absol.:

    qui tenent, qui potiuntur,

    Cic. Att. 7, 12, 3.
    pŏtītus, a, um, Part., in a pass. signif., v. 2. potio.
    2.
    pŏtĭor, ĭus, comp. of potis.

    Lewis & Short latin dictionary > potior

  • 46 artifex

        artifex icis, m and f    [ars + FAC-], a master of an art, professional man, artist, artificer (used of a sculptor, musician, actor, etc.): artifices improbi, i. e. quacks, L.: dicendi, an orator: morbi, healer, Tb.—A maker, builder, author, contriver: mundi: operum, L.: figurae, O.: caedis, O. — A trickster, cunning deceiver, cheat: Artificis scelus, i. e. the wicked device, V.; cf. artificis scelus, i. e. artifex scelestus, V.: O artificem probum! T.— Apposit., a master, skilled, clever, ingenious, dexterous: artifices manūs, O.: talis negoti, S.: ad corrumpendum ingenium.— Artistic: boves, Pr.
    * * *
    I
    (gen.), artificis ADJ
    skilled, artistic; expert, practiced; cunning, artful; creative, productive
    II
    artist, actor; craftsman; master of an art; author, maker; mastermind, schemer

    Latin-English dictionary > artifex

  • 47 magisterium

        magisterium ī, n    [magister], a directorship, superintendency: morum, i. e. censorship: me magisteria delectant (sc. conviviorum), the custom of appointing a master.—Instruction: vana, Tb.
    * * *
    I
    office of superintendent/president/master/chief; instruction; control/goverance
    II

    Latin-English dictionary > magisterium

  • 48 potēns

        potēns entis ( gen plur. potentum, V.), adj. with comp. and sup.    [P. of possum], able, mighty, strong, powerful, potent: animus, S.: familiae, L.: contra potentiorem auxili egere, Cs.: potentissimus civis: Roma opibus, O.: parvo Fabricius, i. e. with small resources, V.: in amore, i. e. fortunate, Ct.— Having power, ruling, controlling, master: dum mei potens sum, my own master, L.: sanus mentisque potens, in his right mind, O.: potentes rerum suarum atque urbis, having made themselves masters of, L.: potentes huius consili, arbiters, L.: diva Cypri, that reigns over (i. e. Venus), H.: lyrae Musa, that presides over lyric poetry, H.: irae, master of his anger, Cu.— Fit, capable, equal: regni, L.: neque pugnae, neque fugae satis potentes, unable either to fight or to flee, L.— Partaking, having attained: voti, O.: iussi, having fulfilled the command, O.— Strong, mighty, powerful, efficacious, potent, influential: fortuna in res bellicas, L.: herba ad opem, O.: nihil esse potentius auro, O.—As subst m., an aristocrat, man of influence, powerful person: res melior inopi quam potenti, L.: (consulatus) praemium semper potentioris futurus, L.
    * * *
    potentis (gen.), potentior -or -us, potentissimus -a -um ADJ
    powerful, strong; capable; mighty

    Latin-English dictionary > potēns

  • 49 teneō

        teneō tenuī, —, ēre    [2 TA-], to hold, keep, have, grasp, hold fast: flabellulum, T.: facem, V. telum, L.: cruentum gladium: manu Fragmina, O.: Dextra tenet ferrum, O.: ore cibum, Ph.: Hanc teneo sinu, O.; cf. cum res non coniecturā, sed oculis ac manibus teneretur, i. e. was palpable. —Fig., to hold in mind, take in, understand, conceive, comprehend, know: rem tenes, you understand the situation, T.: teneo, I understand, T.: quae a Romanis auguribus ignorantur, a Cilicibus tenentur: quo pacto cuncta tenerem, H.—Implying possession or control, to hold, possess, be master of, control, occupy: multa hereditatibus tenebantur sine iniuriā: quae tenuit dives Achaemenes, H.: loca, L.: colles praesidiis, Cs.: terras, H.: alterum cornu, command, N.: provincias aliaque omnia, S.: rem p. opes paucorum tenere coeperunt, to control public affairs: ut res p. vi tribuniciā teneretur, should be mastered, cf. qui tenent (sc. rem p.), qui potiuntur, i. e. who are in supreme power: me Galatea tenebat, i. e. held my affections, V.: teneone te? i. e. are you restored to me? T.—Implying persistence, to hold fast, keep, occupy, watch, guard, defend, maintain, retain: legio locum non tenuit, Cs.: Capitolia celsa, V.: in manicis te sub custode, H.: Athenae tuae sempiternam in arce oleam tenere potuerunt.—Of a way or course, to hold, keep, maintain, follow up: secundissimo vento cursum, to hold one's course: vento intermisso cursum, Cs.: Quove tenetis iter? V.: tenuit tamen vestigia Bucar, L.: Aeneam... ab Siciliā classe ad Laurentem agrum tenuisse (sc. cursum), sailed, L.: medio tutissimus ibis... Inter utrumque tene, O.; cf. hic ventus adversum tenet Athenis proficiscentibus, blows the wrong way, N.—Fig., to hold fast, guard, preserve, uphold, keep, insist on: consuetudinem meam: non tenebat ornatum suum civitas: ius suum: haec duo in amicitiā, etc.: imperium in suos: silentium, L. — To hold fast, maintain, support, defend, uphold, insist: illud arcte tenent, voluptatem esse summum bonum: propositum, maintain, Cs.: suas leges: quo causae teste tenentur, H.: plebs tenuit, ne consules in proximum annum crearentur, L.: tenuere patres, ut Fabius consul crearetur, L.— Of the memory, to hold, keep: tui memoriam cum summā benevolentiā, preserve a recollection of: memoriā tenetis, res esse, etc., you remember numeros memini, si verba tenerem, recollect, V.: dicta tenere, H.—Of disposition or desire, to possess, occupy, control: quae te tanta pravitas mentis tenuerit, ut, etc., has had possession of you: magna me spes tenet: nisi forte quem perniciosa libido tenet, S.: neque irā neque gratiā teneri, to be controlled: pompā, ludis, to be fascinated: ab <*>ratore iam obsessus est ac tenetur.— To hold position, maintain oneself, stay, be posted: quā abscisae rupes erant, statio paucorum armatorum tenebat, L.: tenent Danai, quā deficit ignis, V.— To hold out, hold on, last, endure, continue, maintain itself, prevail: imber per noctem totam tenuit, L.: tenet fama, lupam, etc, L.: fama tenuit, haud plus fuisse modio, L.—Implying attainment, to reach, arrive at, attain, occupy: montes Sabini petebant et pauci tenuere, L.: portum, L.: Hesperiam, O.—Fig., to reach, gain, acquire, obtain, attain: per cursum rectum regnum tenere: virtute regnum, L.: teneri res aliter non potest: causam, O.—Implying restraint, to hold fast, hold back, hinder, restrain, detain, check, control, stay: naves, quae vento tenebantur, Cs.: classem ibi tenebat, L.: si id te non tenet, advola: Marcellum ab gerundis rebus: ne diutius teneam: tene linguam, O.: pecus omne tenendum, V.: manum, H.: quo me decet usque teneri? V.: lacrimas in morte miserā: exercitum in stativis, L.—With pron reflex., to keep back, remain, stay: castris sese, Cs.: castris se pavidus tenebat, L.: a conventu se remotum domi, N.: me ab accusando, refrain.— Fig., to hold, hold back, repress, restrain, bind, fetter: iracundiam: risum: iram, Cu.: ea, quae occurrunt, keep to themselves: Sed te, ne faceres, tenuit reverentia famae, O.—Implying constraint, to bind, hold, obligate, be binding on, control: quamquam leges eum non tenent: interdicto non teneri: ut plebi scita omnes Quirites tenerent, L.: teneri alienis foederibus, L.: poenā teneri, to be liable: testibus in re perspicuā teneri, to be convicted.— Implying comprehension, to take in, comprise, comprehend, include: haec magnos formula reges tenet. H.: ut homines deorum agnatione et gente teneantur: id quod (genus officiorum) teneatur hominum societate.
    * * *
    tenere, tenui, tentus V
    hold, keep; comprehend; possess; master; preserve; represent; support

    Latin-English dictionary > teneō

  • 50 architectus

    archĭtectus, i, m., = architektôn (the usual form, while † archĭtecton, ŏnis, is rare).
    I.
    Form architectus.
    A.
    A master-builder, architect:

    fabri architectique,

    Plaut. Mil. 3, 3, 45:

    Philo architectus,

    Cic. de Or. 1, 14, 62; so id. Fam. 9, 2; Vitr. 1, 1; Plin. 34, 14, 42, § 148; Vulg. Eccli. 38, 28; ib. Isa. 3, 3; ib. 2 Macc. 2, 30:

    ut sapiens architectus,

    ib. 1 Cor. 3, 10 al.—
    B.
    Trop., an inventor, deviser, contriver, author, maker:

    bene factis Juppiter architectus,

    Plaut. Am. prol. 45 ( = auctor atque opifex, Lambin.):

    inventor veritatis et quasi architectus beatae vitae Epicurus,

    Cic. Fin. 1, 10, 32 (cf. id. ib. 2, 16, 52:

    architectari voluptates): princeps atque architectus sceleris,

    id. Clu. 22:

    Stoici architecti paene verborum,

    id. Brut. 31, 118.—Hence, archĭtecta, ae, f., a female architect:

    natura architecta vis,

    Plin. 10, 71, 91, § 196.—
    II.
    Form architecton.
    A.
    A master-builder, architect, etc.:

    nam sibi laudavisse hasce ait architectonem, Nescio quem, esse aedificatas has sane bene,

    Plaut. Most. 3, 2, 73; Sen. Ep. 90; Sol. 32 fin.
    B.
    Trop., a master in cunning, a crafty man:

    me quoque dolis jam superat architectonem,

    Plaut. Poen. 5, 2, 150.

    Lewis & Short latin dictionary > architectus

  • 51 dissimilis

    dis-sĭmĭlis, e, adj., unlike, dissimilar, different (as the opp. of similis and consimilis, v. 3. dis, II.; cf.: dispar, impar, absimilis; very freq. and class.).—Constr. with the gen., dat., with atque, et, inter se, or absol. (for this variety in the construction, cf. esp. Cic. Brut. 81 fin. to 83 med.).
    (α).
    With gen.:

    (P. Crassus) dum Cyri et Alexandri similis esse voluit, et L. Crassi et multorum Crassorum inventus est dissimillimus,

    Cic. Brut. 81 fin.. alicujus dissimilis in tribunatu reliquaque omni vita, id. ib. 34, 129; so,

    Scetani,

    Hor. S. 1, 4, 112:

    artificium hoc ceterorum,

    Cic. de Or. 2, 19, 83:

    offensio odii,

    id. ib. 2, 51 fin.:

    cives tui,

    id. Fam. 10, 6, 3; cf.

    sui,

    id. Phil. 2, 24, 59; id. de Or. 3, 7, 26; id. Brut. 93, 320; Ov. M. 11, 273 al.; cf. also under
    (δ).
    .—
    (β).
    With dat.:

    nihil tam dissimile quam Cotta Sulpicio,

    Cic. Brut. 56:

    quis homini,

    id. Fin. 5, 22, 62:

    illa contentio huic judicio,

    id. Sull. 17, 49:

    hoc superiori,

    id. Fin. 4, 6, 15:

    proximo,

    id. Ac. 2, 33, 105:

    tam fortibus ausis,

    Verg. A. 9, 282:

    hoc illi,

    Hor. S. 1, 6, 49.—
    (γ).
    With atque or et, Lucr. 1, 504; cf.: aut quiescendum, quod est non dissimile atque ire in Solonium aut Antium;

    aut, etc.,

    Cic. Att. 2, 3, 3; and:

    haec consilia non sunt dissimilia, ac si quis aegro, etc.,

    Liv. 5, 5 fin.:

    dissimilis est militum causa et tua,

    Cic. Phil. 2, 24, 59; id. Planc. 28, 68; id. Brut. 82, 285.—
    (δ).
    With inter se:

    dissimiles longe inter se variosque colores,

    Lucr. 2, 783; 2, 720; Cic. de Or. 3, 7, 25 sq.; id. Brut. 82 fin. sq.; Quint. 9, 4, 17 al.; cf.:

    cum inter vos in dicendo dissimillimi sitis,

    Cic. de Or. 2, 29;

    and in a twofold construction: qui sunt et inter se dissimiles et aliorum,

    id. Brut. 83, 287.—
    (ε).
    Absol.:

    dissimillimi motus,

    Cic. Rep. 1, 14:

    voces,

    id. ib. 2, 42:

    eos, qui nascuntur eodem tempore, posse in dissimiles incidere naturas propter caeli dissimilitudinem,

    id. Div. 2, 44 fin. et saep.:

    hac in re multum dissimiles,

    Hor. Ep. 1, 10, 3:

    quid sit in quoque dissimile,

    Quint. 5, 13, 23:

    pro dissimillimo,

    Plin. Ep. 1, 5, 9 al. —
    (ζ).
    With in and acc.: aetate et forma, haud dissimili in dominum erat, to his master, i. e. so as to pass for his master, Tac. A. 2, 39.—
    (η).
    With ab:

    dissimilis valde ab omnibus,

    Vulg. Dan. 7, 19.—Hence, dissĭmĭlĭter, adv., differently, in a different manner (rarely):

    efficere voluptates,

    Cic. Fin. 2, 3, 10; Sall. J. 89, 6; Gell. 18, 12, 3 al.—With dat.:

    haud dissimiliter navibus sine gubernaculo vagis,

    Liv. 27, 48, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > dissimilis

  • 52 dissimiliter

    dis-sĭmĭlis, e, adj., unlike, dissimilar, different (as the opp. of similis and consimilis, v. 3. dis, II.; cf.: dispar, impar, absimilis; very freq. and class.).—Constr. with the gen., dat., with atque, et, inter se, or absol. (for this variety in the construction, cf. esp. Cic. Brut. 81 fin. to 83 med.).
    (α).
    With gen.:

    (P. Crassus) dum Cyri et Alexandri similis esse voluit, et L. Crassi et multorum Crassorum inventus est dissimillimus,

    Cic. Brut. 81 fin.. alicujus dissimilis in tribunatu reliquaque omni vita, id. ib. 34, 129; so,

    Scetani,

    Hor. S. 1, 4, 112:

    artificium hoc ceterorum,

    Cic. de Or. 2, 19, 83:

    offensio odii,

    id. ib. 2, 51 fin.:

    cives tui,

    id. Fam. 10, 6, 3; cf.

    sui,

    id. Phil. 2, 24, 59; id. de Or. 3, 7, 26; id. Brut. 93, 320; Ov. M. 11, 273 al.; cf. also under
    (δ).
    .—
    (β).
    With dat.:

    nihil tam dissimile quam Cotta Sulpicio,

    Cic. Brut. 56:

    quis homini,

    id. Fin. 5, 22, 62:

    illa contentio huic judicio,

    id. Sull. 17, 49:

    hoc superiori,

    id. Fin. 4, 6, 15:

    proximo,

    id. Ac. 2, 33, 105:

    tam fortibus ausis,

    Verg. A. 9, 282:

    hoc illi,

    Hor. S. 1, 6, 49.—
    (γ).
    With atque or et, Lucr. 1, 504; cf.: aut quiescendum, quod est non dissimile atque ire in Solonium aut Antium;

    aut, etc.,

    Cic. Att. 2, 3, 3; and:

    haec consilia non sunt dissimilia, ac si quis aegro, etc.,

    Liv. 5, 5 fin.:

    dissimilis est militum causa et tua,

    Cic. Phil. 2, 24, 59; id. Planc. 28, 68; id. Brut. 82, 285.—
    (δ).
    With inter se:

    dissimiles longe inter se variosque colores,

    Lucr. 2, 783; 2, 720; Cic. de Or. 3, 7, 25 sq.; id. Brut. 82 fin. sq.; Quint. 9, 4, 17 al.; cf.:

    cum inter vos in dicendo dissimillimi sitis,

    Cic. de Or. 2, 29;

    and in a twofold construction: qui sunt et inter se dissimiles et aliorum,

    id. Brut. 83, 287.—
    (ε).
    Absol.:

    dissimillimi motus,

    Cic. Rep. 1, 14:

    voces,

    id. ib. 2, 42:

    eos, qui nascuntur eodem tempore, posse in dissimiles incidere naturas propter caeli dissimilitudinem,

    id. Div. 2, 44 fin. et saep.:

    hac in re multum dissimiles,

    Hor. Ep. 1, 10, 3:

    quid sit in quoque dissimile,

    Quint. 5, 13, 23:

    pro dissimillimo,

    Plin. Ep. 1, 5, 9 al. —
    (ζ).
    With in and acc.: aetate et forma, haud dissimili in dominum erat, to his master, i. e. so as to pass for his master, Tac. A. 2, 39.—
    (η).
    With ab:

    dissimilis valde ab omnibus,

    Vulg. Dan. 7, 19.—Hence, dissĭmĭlĭter, adv., differently, in a different manner (rarely):

    efficere voluptates,

    Cic. Fin. 2, 3, 10; Sall. J. 89, 6; Gell. 18, 12, 3 al.—With dat.:

    haud dissimiliter navibus sine gubernaculo vagis,

    Liv. 27, 48, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > dissimiliter

  • 53 rector

    rector, ōris, m. [rego], a guider, leader, director, ruler, master (cf.: moderator, gubernator).
    I.
    Lit. (mostly post-Aug.), of a helmsman:

    navium rectores,

    Cic. Div. 1, 14, 24; so Verg. A. 5, 161; 176; Ov. M. 2. 186; 6, 232; 11, 482; 493; id. Tr. 1, 2, 31; [p. 1537] of a horseman, id. A. A. 2, 433; Sil. 17, 138; Tac. Agr. 36 fin.; id. A. 1, 65; Suet. Tit. 4; of an elephant-driver, Liv. 27, 49; 44, 5; Curt. 8, 14, 9; of a herdsman, Plin. Ep. 8, 17, 4.—
    II.
    Trop., a ruler, leader, governor, etc. (class.):

    inesse aliquem non solum habitatorem in hac caelesti ac divinā domo, sed etiam rectorem et moderatorem et tamquam architectum tanti operis,

    Cic. N. D. 2, 35, 90:

    rector et gubernator civitatis,

    id. Rep. 2, 29, 52; cf. id. ib. 5, 3, 5; 5, 4, 6; 6, 1, 1; 6, 13, 13; id. de Or. 1, 48, 211; Liv. 4, 14:

    Thebarum,

    Hor. Ep. 1, 16, 74:

    Dolopum,

    Ov. M. 12, 364:

    populorum,

    id. ib. 7, 481; cf.

    , of the deity: quid sit summi rectoris ac domini numen,

    Cic. Fin. 4, 5, 11, so of Jupiter:

    rector caelestūm, deūm, Olympi, etc.,

    Cat. 64, 204:

    divūm,

    Verg. A. 8, 572:

    superūm,

    Ov. M. 1, 668; 2, 60; 9, 498; 13, 599 al.;

    of Neptune: pelagi, maris,

    id. ib. 1, 331; 4, 797; 11, 207; Stat. Achill. 1, 61 al.; of the ruler of a province, Tac. A. 2, 4; 12, 40; id. H. 2, 59; 85; Suet. Aug. 89; id. Vesp. 8; of the commander of an army, Tac. Agr. 28; id. H. 1, 87; 2, 11; 36; Suet. Aug. 89; Verg. A. 9, 173 Heyne; of a master of youth, a tutor, instructor, teacher, guide, Plin. Ep. 3, 3, 4; Suet. Aug. 48; id. Tib. 12; Tac. A. 1, 24; 3, 48; 13, 2:

    bonorum rector (sapiens),

    Sen. Ep. 85, 38. —

    Of inanim. or abstr. things: (sol) nec temporum modo terrarumque, sed siderum etiam ipsorum caelique rector,

    Plin. 2, 6, 4, § 12:

    animus incorruptus, aeternus, rector humani generis,

    Sall. J. 2, 3, and v. rectrix; Quint. 12, 10, 56.

    Lewis & Short latin dictionary > rector

  • 54 navicularius

    nāvĭcŭlārĭus, a, um, adj. [id.], of or belonging to a small ship, boat, or vessel (late Lat.): onus, Cod. Th. 13, 5, 12: PORTITOR, Inscr. Mur. 984, 1.—
    II.
    Of or belonging to a ship-master:

    functio,

    Cod. Just. 11, 2, 3.—Hence, subst.
    A.
    nāvĭcŭlārĭus, ii, m., a ship-owner who hires out vessels for money, a ship-master, Cic. Fam. 16, 9, 4; id. Att. 9, 3, 2:

    naviculariis nostris injuriosius tractatis,

    id. Imp. Pomp. 5, 11; cf.:

    mercatores, navicularii,

    id. Verr. 2, 2, 55, § 137; Tac. A. 12, 55.—
    B.
    nāvĭcŭlārĭa, ae, f., the business of one who hired out small vessels for transporting passengers and goods, the shipping business:

    naviculariam facere,

    Cic. Verr. 2, 5, 18, § 46.

    Lewis & Short latin dictionary > navicularius

  • 55 adversa

    ad-verto (archaic advor-), ti, sum, 3, v. a., to turn a thing to or toward a place (in this signif., without animus; mostly poet.; syn.: observare, animadvertere, videre, cognoscere).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., with in or dat.:

    illa sese huc advorterat in hanc nostram plateam,

    Ter. Eun. 2, 3, 51:

    in quamcunque domus lumina partem,

    Ov. M. 6, 180; cf. id. ib. 8, 482:

    malis numen,

    Verg. A. 4, 611:

    huc aures, huc, quaeso, advertite sensus,

    Sil. 16, 213; cf. id. 6, 105.—
    B.
    Esp., a naut. t. t., to turn, direct, steer a ship to a place:

    classem in portum,

    Liv. 37, 9 Drak.:

    terrae proras,

    Verg. A. 7, 35; id. G. 4, 117 al.:

    Colchos puppim,

    Ov. H. 12, 23.— Absol.:

    profugi advertere coloni,

    landed, Sil. 1, 288;

    hence also transf. to other things: aequore cursum,

    Verg. A. 7, 196:

    pedem ripae,

    id. ib. 6, 386:

    urbi agmen,

    id. ib. 12, 555: adverti with acc. poet. for verti ad:

    Scythicas advertitur oras,

    Ov. M. 5, 649 (cf. adducor litora remis, id. ib. 3, 598, and Rudd. II. p. 327).
    II.
    Fig.
    A.
    Animum (in the poets and Livy also animos, rarely mentem) advertere; absol., or with adv. or ad aliquid, or alicui rei, to direct the mind, thoughts, or attention to a thing, to advert to, give attention to, attend to, to heed, observe, remark:

    si voles advortere animum, Enn. ap. Var. L. L. 7, § 89 Müll. (Trag. v. 386 Vahl.): facete advortis animum tuum ad animum meum,

    Plaut. Mil. 1, 1, 39:

    nunc huc animum advortite ambo,

    id. ib. 3, 1, 169:

    advertunt animos ad religionem,

    Lucr. 3, 54:

    monitis animos advertite nostris,

    Ov. M. 15, 140:

    animum etiam levissimis rebus adverterent,

    Tac. A. 13, 49.—With ne, when the object of attention is expressed:

    ut animum advertant, ne quos offendant,

    Cic. Off. 2, 19, 68:

    adverterent animos, ne quid novi tumultūs oriretur,

    Liv. 4, 45.—
    B.
    Animum advertere, to observe a thing by directing the mind to it, to observe, to notice, to remark, to perceive (in the class. period contracted to animadvertere, q. v.).—Constr. with two accusatives, animum advertere aliquid (where aliquid may be regarded as depending on the prep. in comp., Roby, § 1118, or on animum advertere, considered as one idea, to observe), with acc. and inf., or rel. clause (the first mode of construction, most frequent with the pronouns id, hoc, illud, etc., is for the most part ante-class., and appears in Caes., Cic., and Sall. as an archaism):

    et hoc animum advorte,

    Plaut. Ps. 1, 3, 43:

    hanc edictionem,

    id. ib. 1, 2, 10:

    haec animum te advertere par est,

    Lucr. 2, 125:

    animum adverti columellam e dumis eminentem,

    Cic. Tusc. 5, 23, 65; id. Inv. 2, 51, 153:

    Postquam id animum advertit,

    Caes. B. G. 1, 24; 4, 12:

    quidam Ligus animum advortit inter saxa repentīs cocleas,

    Sall. J. 93, 2. In Vitruv. once with hinc:

    ut etiam possumus hinc animum advertere,

    as we can hence perceive, Vitr. 10, 22, 262.—With the acc. and inf.:

    postquam tantopere id vos velle animum advorteram,

    Ter. Phorm. 5, 8, 16:

    animum advertit magnas esse copiashostium instructas,

    Caes. B. G. 5, 18: cum animum adverteret locum relictum esse, Auct. B. Alex. 31; ib. 46.—With the rel. clause: nunc quam rem vitio dent, quaeso, animum advortite, Ter. And. prol. 8: quid ille sperare possit, animum adverte, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9:

    quam multarum rerum ipse ignarus esset... animum advertit,

    Liv. 24, 48. Sometimes advertere alone = animum advertere; so once in Cicero's letters: nam advertebatur Pompeii familiares assentiri Volcatio, Fam. 1, 1 (although here, as well as almost everywhere, the readings fluctuate between advertere and animadvertere; cf. Orell. ad h. l.; animadvertebatur, B. and K.). So Verg. in the imp.:

    qua ratione quod instat, Confieri possit, paucis, adverte, docebo,

    attend! Verg. A. 4, 115.—In the histt., esp. Tac. and Pliny, more frequently:

    donec advertit Tiberius,

    Tac. A. 4, 54:

    Zenobiam advertere pastores,

    id. ib. 12, 51:

    advertere quosdam cultu externo in sedibus senatorum,

    id. ib. 13, 54:

    quotiens novum aliquid adverterat,

    id. ib. 15, 30 al.:

    hirudo quam sanguisugam appellari adverto,

    Plin. 8, 10, 10, § 29:

    ut multos adverto credidisse,

    id. 2, 67, 67, § 168. Still more rarely, advertere animo:

    animis advertite vestris,

    Verg. A. 2, 712:

    hanc scientiam ad nostros pervenisse animo adverto,

    Plin. 25, 2, 3, § 5; cf. Drak. ad Liv. 4, 27, 8.—
    C.
    To draw or turn something, esp. the attention of another, to or upon one's self (in the histt.):

    gemitus ac planctus militum aures oraque advertere,

    Tac. A. 1, 41:

    octo aquilae imperatorem advertere,

    id. ib. 2, 17: recentia veteraque odia advertit, drew them on himself, id. ib. 4, 21 al.—
    D.
    To call the attention of one to a definite act, i. e. to admonish of it, to urge to it (cf. II. A.):

    non docet admonitio, sed advertit,

    i. e. directs attention, Sen. Ep. 94:

    advertit ea res Vespasiani animum, ut, etc.,

    Tac. H. 3, 48.—
    E.
    Advertere in aliquem, for the more usual animadvertere in aliquem, to attend to one, i. e. to punish one (only in Tac.):

    in P. Marcium consules more prisco advertere,

    Tac. A. 2, 32:

    ut in reliquos Sejani liberos adverteretur,

    id. ib. 5, 9 (cf. id. Germ. 7, 3: animadvertere).—Hence,
    1.
    adversus (archaic advor-), a, um, P. a., turned to or toward a thing, with the face or front toward, standing over against, opposite, before, in front of (opp. aversus).
    A.
    In gen.:

    solem adversum intueri,

    Cic. Somn. Scip. 5:

    Iris... Mille trahens varios adverso sole colores,

    Verg. A. 4, 701; id. G. 1, 218:

    antipodes adversis vestigiis stant contra nostra vestigia,

    Cic. Ac. 2, 39: dentes adversi acuti ( the sharp front teeth) morsu dividunt escas, Cic. N. D. 2, 54:

    quod is collis, tantum adversus in latitudinem patebat, quantum etc.,

    Caes. B. G. 2, 8 Herz. So, hostes adversi, who make front against one advancing or retreating, id. ib. 2, 24:

    L. Cotta legatus in adversum os fundā vulneratur,

    in front, Caes. B. G. 5, 35; cf. Cic. Verr. 2, 5, 1; Liv. 21, 7 fin. al.; hence, vulnus adversum, a wound in front (on the contr., vulnus aversum, a wound in the back), Cic. Har. Resp. 19:

    adversis vulneribus,

    Aur. Vict. Vir. Illustr. 35, 4:

    judicibus cicatrices adversas ostendere,

    Cic. de Or. 2, 28:

    cicatrices populus Romanus aspiceret adverso corpore exceptas,

    id. Verr. 5, 3:

    impetus hostium adversos, Auct. B. Alex. 8: Romani advorso colle evadunt,

    ascend the hill in front, Sall. J. 52:

    adversa signa,

    Liv. 30, 8:

    legiones quas Visellius et C. Silius adversis itineribus objecerant,

    i. e. marches in which they went to meet the enemy, Tac. A. 3, 42: sed adverso fulgure ( by a flash of lightning falling directly before him) pavefactus est Nero, Suet. Ner. 48:

    armenta egit Hannibal in adversos montes,

    Quint. 2, 17, 19; cf. Lucr. 3, 1013; so Hor. S. 1, 1, 103; 2, 3, 205:

    qui timet his adversa,

    the opposite of this, id. Ep. 1, 6, 9 al. —Hence, of rivers: flumine adverso, up the stream, against the stream:

    in adversum flumen contendere,

    Lucr. 4, 423:

    adverso feruntur flumine,

    id. 6, 720; so Verg. G. 1, 201:

    adverso amne,

    Plin. 18, 6, 7, § 33;

    adverso Tiberi subvehi,

    Aur. Vict. Vir. Illustr. 22, 3 (opp. to secundā aquā, down stream, with the stream:

    rate in secundam aquam labente,

    Liv. 21, 47, 3); and of winds, opposed to a vessel's course, head winds, contrary winds, consequently unfavorable, adverse:

    navigationes adversis ventis praecluduntur, Auct. B. Alex. 8: adversissimi navigantibus venti,

    Caes. B. C. 3, 107.— Subst.: adversum, i, the opposite: hic ventus a septentrionibus oriens adversum tenet Athenis proficiscentibus, [p. 50] holds the opposite to those sailing from Athens, i. e. blows against them, Nep. Milt. 1 (so Nipperdey; but v. Hand, Turs. I. p. 183). — Adv.: ex adverso, also written exadverso and exadversum, opposite to, over against, ek tou enantiou:

    portus ex adverso urbi positus,

    Liv. 45, 10.—With gen.:

    Patrae ex adverso Aetoliae et fluminis Eveni,

    Plin. 4, 4, 5, § 11.—Without case:

    cum ex adverso starent classes,

    Just. 2, 14; so Suet. Caes. 39; Tib. 33.—In adversum, to the opposite side, against:

    et duo in adversum immissi per moenia currus,

    against each other, Prop. 3, 9, 23; so Gell. 2, 30; cf. Verg. A. 8, 237;

    in adversum Romani subiere,

    Liv. 1, 12; 7, 23.—
    B.
    In hostile opposition to, adverse to, unfavorable, unpropitious (opp. secundus; frequent and class.): conqueri fortunam adversam, Pac. ap. Cic. Tusc. 2, 21, 50:

    hic dies pervorsus atque advorsus mihi obtigit,

    Plaut. Men. 5, 5, 1:

    advorsus nemini,

    Ter. And. 1, 1, 37:

    mentes improborum mihi infensae et adversae,

    Cic. Sull. 10:

    acclamatio,

    id. de Or. 2, 83: adversā avi aliquid facere, vet. poët. ap. Cic. Div. 1, 16:

    adversis auspiciis,

    Aur. Vict. Vir. Illustr. 64, 6:

    adversum omen,

    Suet. Vit. 8:

    adversissima auspicia,

    id. Oth. 8: adversae res, misfortune, calamity, adverse fortune:

    ut adversas res, sic secundas immoderate ferre levitatis est,

    Cic. Off. 1, 26; cf.:

    adversi casus,

    Nep. Dat. 5:

    adversae rerum undae,

    a sea of troubles, Hor. Ep. 1, 2, 22: omnia secundissima nobis, adversissima illis accidisse, Caes. ap. Cic. Att. 10, 9 (the sup. is found also in Cæs. B. C. 3, 107):

    quae magistratus ille dicet, secundis auribus, quae ab nostrum quo dicentur, adversis accipietis?

    Liv. 6, 40:

    adversus annus frugibus,

    id. 4, 12:

    valetudo adversa,

    i. e. sickness, id. 10, 32:

    adversum proelium,

    an unsuccessful engagement, id. 7, 29; cf.

    8, 31: adverso rumore esse,

    to be in bad repute, to have a bad reputation, Tac. Ann. 14, 11:

    adversa subsellia,

    on which the opposition sit, Quint. 6, 1, 39.—Sometimes met. of feeling, contrary to, hated, hateful, odious:

    quīs omnia regna advorsa sint,

    Sall. J. 83; cf. Luc. 2, 229 Bentl.— Comp.:

    neque est aliud adversius,

    Plin. 32, 4, 14, § 35.—
    * Adv.: adver-sē, self-contradictorily, Gell. 3, 16.— ad-versum, i, subst., esp. in the plur. adversa, misfortune, calamity, disaster, adversity, evil, mischief:

    advorsa ejus per te tecta sient,

    Ter. Hec. 3, 3, 28:

    nihil adversi,

    Cic. Brut. 1, 4:

    si quid adversi accidisset,

    Nep. Alc. 8; cf. Liv. 22, 40; 35, 13:

    secunda felices, adversa magnos probant,

    Plin. Pan. 31;

    esp. freq. in Tac.: prospera et adversa pop. Rom., Ann. 1, 1: adversa tempestatum et fluctuum,

    id. Agr. 25; so id. A. 3, 24; 45; 2, 69; 4, 13 al.— Subst.: adversus, i, m., an opponent, adversary (rare):

    multosque mortalīs ea causa advorsos habeo,

    Sall. C. 52, 7.—In Quint. also once ad-versa, ae, f., subst., a female opponent or adversary: natura noverca fuerit, si facultatem dicendi sociam scelerum, adversam innocentiae, invenit, 12, 1, 2.—
    C.
    In rhet., opposed to another of the same genus, e. g. sapientia and stultitia: “Haec quae ex eodem genere contraria sunt, appellantur adversa,” Cic. Top. 11.
    3.
    adversus or adversum (archaic advor-) (like rursus and rursum, prorsus and prorsum, quorsus and quorsum), adv. and prep., denoting direction to or toward an object (syn.: contra, in with acc., ad, erga).
    A.
    Adv.: opposite to, against, to, or toward a thing, in a friendly or hostile sense:

    ibo advorsum,

    Plaut. As. 2, 2, 29:

    facito, ut venias advorsum mihi,

    id. Men. 2, 3, 82:

    obsecro te, matri ne quid tuae advorsus fuas, Liv. And. ap. Non. s. v. fuam, 111, 12 (Trag. Rel. p. 3 Rib.): quis hic est, qui advorsus it mihi?

    Plaut. Men. 3, 2, 22:

    adversus resistere,

    Nep. Pelop. 1, 3:

    nemo adversus ibat,

    Liv. 37, 13, 8 al. In Plaut. and Ter. advorsum ire, or venire, to go to meet; also of a slave, to go to meet his master and bring him from a place (hence adversitor, q. v.):

    solus nunc eo advorsum hero ex plurimis servis,

    Plaut. Most. 4, 1, 23:

    ei advorsum venimus,

    id. ib. 4, 2, 32; Ter. Ad. 1, 1, 2 Ruhnk.—
    B.
    Prep. with acc., toward or against, in a friendly or a hostile sense.
    1.
    In a friendly sense.
    (α).
    Of place, turned to or toward, opposite to, before, facing, over against: qui cotidie unguentatus adversum speculum ornetur, before the mirror, Scipio ap. Gell. 7, 12:

    adversus advocatos,

    Liv. 45, 7, 5:

    medicus debet residere illustri loco adversus aegrum,

    opposite to the patient, Cels. 3, 6:

    adversus Scyllam vergens in Italiam,

    Plin. 3, 8, 14, § 87:

    Lerina, adversum Antipolim,

    id. 3, 5, 11, § 79.—
    (β).
    In the presence of any one, before:

    egone ut te advorsum mentiar, mater mea?

    Plaut. Aul. 4, 7, 9: idque gratum fuisse advorsum te habeo gratiam, I am thankful that this is acceptable before ( to) thee, Ter. And. 1, 1, 15: paululum adversus praesentem fortitudinem mollitus, somewhat softened at such firmness (of his wife), Tac. A. 15, 63.—Hence very often with verbs of speaking, answering, complaining, etc., to declare or express one's self to any one, to excuse one's self or apologize, and the like: te oportet hoc proloqui advorsum illam mihi, Enn. ap. Non. 232, 24 (Trag. v. 385 Vahl.):

    immo si audias, quae dicta dixit me advorsum tibi,

    what he told me of you, Plaut. Bacch. 4, 4, 47: de vita ac morte domini fabulavere advorsum fratrem illius, Afran. ap. Non. 232, 25:

    mulier, credo, advorsum illum res suas conqueritur,

    Titin. ib. 232, 21:

    utendum est excusatione etiam adversus eos, quos invitus offendas,

    Cic. Off. 2, 19, 68; Tac. A. 3, 71.— With that to which a reply is made, to (= ad):

    adversus ea consul... respondit,

    Liv. 4, 10, 12; 22, 40, 1; cf. Drak. ad 3, 57, 1.—
    (γ).
    In comparison, as if one thing were held toward, set against, or before another (v. ad, I. D. 4.); against, in comparison with, compared to:

    repente lectus adversus veterem imperatorem comparabitur,

    will be compared with, Liv. 24, 8, 8:

    quid autem esse duo prospera bella Samnitium adversus tot decora populi Rom.,

    id. 7, 32, 8.—
    (δ).
    Of demeanor toward one, to, toward:

    quonam modo me gererem adversus Caesarem,

    Cic. Fam. 11, 27, 11:

    te adversus me omnia audere gratum est,

    i. e. on my account, on my behalf, for my advantage, id. ib. 9, 22, 15:

    lentae adversum imperia aures,

    Tac. A. 1, 65.—Esp. often of friendly feeling, love, esteem, respect toward or for one (cf. Ruhnk. ad Ter. And. 4, 1, 15; Manut. ad Cic. Fam. 9, 22; Heusing. ad Cic. Off. 1, 11, 1;

    Hab. Syn. 49): est enim pietas justitia adversus deos,

    Cic. N. D. 1, 41, 116; id. Off. 3, 6, 28:

    adhibenda est igitur quaedam reverentia adversus homines,

    id. ib. 1, 28, 99 Beier:

    sunt quaedam officia adversus eos servanda, a quibus injuriam acceperis,

    id. ib. 1, 11, 33:

    adversus merita ingratissimus,

    Vell. 2, 69, 5:

    summa adversus alios aequitas erat,

    Liv. 3, 33, 8:

    ob egregiam fidem adversus Romanos,

    id. 29, 8, 2; so id. 45, 8, 4 al.:

    beneficentiā adversus supplices utendum,

    Tac. A. 11, 17.— More rarely
    (ε).
    of the general relation of an object or act to a person or thing (v. ad, I. D. 1.), in relation, in respect, or in regard to a thing:

    epistula, ut adversus magistrum morum, modestior,

    as addressed to a censor of manners, Cic. Fam. 3, 13, 8:

    quasi adversus eos acquieverit sententiae,

    in regard to the same, Dig. 49, 1; 3, 1.—
    2.
    In a hostile sense, against (the most usual class. signif. of this word): “Contra et adversus ita differunt, quod contra, ad locum, ut: contra basilicam; adversus, ad animi motum, ut: adversus illum facio; interdum autem promiscue accipitur,” Charis. p. 207 P.; cf. Cort. ad Sall. J. 101, 8:

    advorsum legem accepisti a plurimis pecuniam,

    Plaut. Truc. 4, 2, 48:

    advorsum te fabulare illud,

    against thy interest, to thy disadvantage, id. Stich. 4, 2, 11:

    stultus est advorsus aetatem et capitis canitudinem, id. ap. Fest. s. v. canitudinem, p. 47: advorsum animi tui libidinem,

    Ter. Hec. 4, 1, 19:

    adversum leges, adversum rem publicam,

    Cic. Verr. 2, 3, 84, § 195:

    respondebat, SI PARET, ADVERSUM EDICTUM FECISSE,

    id. ib. 2, 3, 28, §

    69: me adversus populum Romanum possem defendere,

    id. Phil. 1, 13 al. —In the histt., of a hostile attack, approach, etc.:

    gladiis districtis impetum adversus montem in cohortes faciunt,

    Caes. B. C. 1, 46:

    adversus se non esse missos exercitus,

    Liv. 3, 66:

    bellum adversum Xerxem moret,

    Aur. Vict. Caes. 24, 3:

    copiis quibus usi adversus Romanum bellum,

    Liv. 8, 2, 5:

    adversus vim atque injuriam pugnantes,

    id. 26, 25, 10 al.:

    T. Quintius adversus Gallos missus est,

    Eutr. 2, 2: Athenienses adversus tantam tempestatem belli duos duces deligunt, Just. 3, 6, 12 al.—Among physicians, of preventives against sickness, against (v. ad, I. A. 2.):

    adversus profusionem in his auxilium est,

    Cels. 5, 26; 6, 27 al.:

    frigidus jam artus et cluso corpore adversum vim veneni,

    Tac. A. 15, 64.— Trop.:

    egregium adversus tempestates receptaculum,

    Plin. Ep. 2, 17, 4; so id. ib. 2, 15, 36.—Hence: firmus, invictus, fortis adversus aliquid (like contra), protected against a thing, firm, fixed, secure:

    advorsum divitias animum invictum gerebat,

    Sall. J. 43, 5:

    invictus adversum gratiam animus,

    Tac. A. 15, 21:

    adversus convicia malosque rumores firmus ac patiens,

    Suet. Tib. 28:

    Adversus omnes fortis feras canis,

    Phaedr. 5, 10, 1; and in opp. sense: infirmus, inferior adversus aliquid, powerless against, unequal to:

    fama, infirmissimum adversus vivos fortes telum,

    Curt. 4, 14:

    infirmus adversum pecuniam,

    Aur. Vict. Caes. 9, 6:

    inferior adversus laborem,

    id. Epit. 40, 20.
    a.
    Adversus is rarely put after the word which it governs:

    egone ut te advorsum mentiar,

    Plaut. Aul. 4, 7, 9:

    hunc adversus,

    Nep. Con. 2, 2; id. Tim. 4, 3:

    quos advorsum ierat,

    Sall. J. 101, 8.—
    b.
    It sometimes suffers tmesis:

    Labienum ad Oceanum versus proficisci jubet,

    Caes. B. G. 6, 33:

    animadvortit fugam ad se vorsum fieri,

    Sall. J. 58:

    animum advortere ad se vorsum exercitum pergere,

    id. ib. 69: ad Cordubam versus iter facere coepit, Auct. B. Hisp. 10 and 11; cf. in-versus:

    in Galliam vorsus castra movere,

    Sall. C. 56; Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 12; Traj. ap. Plin. Ep. 10, 78; the Eng. to-ward: to us ward, Psa. 40, 5; and the Gr. eis-de: eis halade, Hom. Od. 10, 351.

    Lewis & Short latin dictionary > adversa

  • 56 adverto

    ad-verto (archaic advor-), ti, sum, 3, v. a., to turn a thing to or toward a place (in this signif., without animus; mostly poet.; syn.: observare, animadvertere, videre, cognoscere).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., with in or dat.:

    illa sese huc advorterat in hanc nostram plateam,

    Ter. Eun. 2, 3, 51:

    in quamcunque domus lumina partem,

    Ov. M. 6, 180; cf. id. ib. 8, 482:

    malis numen,

    Verg. A. 4, 611:

    huc aures, huc, quaeso, advertite sensus,

    Sil. 16, 213; cf. id. 6, 105.—
    B.
    Esp., a naut. t. t., to turn, direct, steer a ship to a place:

    classem in portum,

    Liv. 37, 9 Drak.:

    terrae proras,

    Verg. A. 7, 35; id. G. 4, 117 al.:

    Colchos puppim,

    Ov. H. 12, 23.— Absol.:

    profugi advertere coloni,

    landed, Sil. 1, 288;

    hence also transf. to other things: aequore cursum,

    Verg. A. 7, 196:

    pedem ripae,

    id. ib. 6, 386:

    urbi agmen,

    id. ib. 12, 555: adverti with acc. poet. for verti ad:

    Scythicas advertitur oras,

    Ov. M. 5, 649 (cf. adducor litora remis, id. ib. 3, 598, and Rudd. II. p. 327).
    II.
    Fig.
    A.
    Animum (in the poets and Livy also animos, rarely mentem) advertere; absol., or with adv. or ad aliquid, or alicui rei, to direct the mind, thoughts, or attention to a thing, to advert to, give attention to, attend to, to heed, observe, remark:

    si voles advortere animum, Enn. ap. Var. L. L. 7, § 89 Müll. (Trag. v. 386 Vahl.): facete advortis animum tuum ad animum meum,

    Plaut. Mil. 1, 1, 39:

    nunc huc animum advortite ambo,

    id. ib. 3, 1, 169:

    advertunt animos ad religionem,

    Lucr. 3, 54:

    monitis animos advertite nostris,

    Ov. M. 15, 140:

    animum etiam levissimis rebus adverterent,

    Tac. A. 13, 49.—With ne, when the object of attention is expressed:

    ut animum advertant, ne quos offendant,

    Cic. Off. 2, 19, 68:

    adverterent animos, ne quid novi tumultūs oriretur,

    Liv. 4, 45.—
    B.
    Animum advertere, to observe a thing by directing the mind to it, to observe, to notice, to remark, to perceive (in the class. period contracted to animadvertere, q. v.).—Constr. with two accusatives, animum advertere aliquid (where aliquid may be regarded as depending on the prep. in comp., Roby, § 1118, or on animum advertere, considered as one idea, to observe), with acc. and inf., or rel. clause (the first mode of construction, most frequent with the pronouns id, hoc, illud, etc., is for the most part ante-class., and appears in Caes., Cic., and Sall. as an archaism):

    et hoc animum advorte,

    Plaut. Ps. 1, 3, 43:

    hanc edictionem,

    id. ib. 1, 2, 10:

    haec animum te advertere par est,

    Lucr. 2, 125:

    animum adverti columellam e dumis eminentem,

    Cic. Tusc. 5, 23, 65; id. Inv. 2, 51, 153:

    Postquam id animum advertit,

    Caes. B. G. 1, 24; 4, 12:

    quidam Ligus animum advortit inter saxa repentīs cocleas,

    Sall. J. 93, 2. In Vitruv. once with hinc:

    ut etiam possumus hinc animum advertere,

    as we can hence perceive, Vitr. 10, 22, 262.—With the acc. and inf.:

    postquam tantopere id vos velle animum advorteram,

    Ter. Phorm. 5, 8, 16:

    animum advertit magnas esse copiashostium instructas,

    Caes. B. G. 5, 18: cum animum adverteret locum relictum esse, Auct. B. Alex. 31; ib. 46.—With the rel. clause: nunc quam rem vitio dent, quaeso, animum advortite, Ter. And. prol. 8: quid ille sperare possit, animum adverte, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9:

    quam multarum rerum ipse ignarus esset... animum advertit,

    Liv. 24, 48. Sometimes advertere alone = animum advertere; so once in Cicero's letters: nam advertebatur Pompeii familiares assentiri Volcatio, Fam. 1, 1 (although here, as well as almost everywhere, the readings fluctuate between advertere and animadvertere; cf. Orell. ad h. l.; animadvertebatur, B. and K.). So Verg. in the imp.:

    qua ratione quod instat, Confieri possit, paucis, adverte, docebo,

    attend! Verg. A. 4, 115.—In the histt., esp. Tac. and Pliny, more frequently:

    donec advertit Tiberius,

    Tac. A. 4, 54:

    Zenobiam advertere pastores,

    id. ib. 12, 51:

    advertere quosdam cultu externo in sedibus senatorum,

    id. ib. 13, 54:

    quotiens novum aliquid adverterat,

    id. ib. 15, 30 al.:

    hirudo quam sanguisugam appellari adverto,

    Plin. 8, 10, 10, § 29:

    ut multos adverto credidisse,

    id. 2, 67, 67, § 168. Still more rarely, advertere animo:

    animis advertite vestris,

    Verg. A. 2, 712:

    hanc scientiam ad nostros pervenisse animo adverto,

    Plin. 25, 2, 3, § 5; cf. Drak. ad Liv. 4, 27, 8.—
    C.
    To draw or turn something, esp. the attention of another, to or upon one's self (in the histt.):

    gemitus ac planctus militum aures oraque advertere,

    Tac. A. 1, 41:

    octo aquilae imperatorem advertere,

    id. ib. 2, 17: recentia veteraque odia advertit, drew them on himself, id. ib. 4, 21 al.—
    D.
    To call the attention of one to a definite act, i. e. to admonish of it, to urge to it (cf. II. A.):

    non docet admonitio, sed advertit,

    i. e. directs attention, Sen. Ep. 94:

    advertit ea res Vespasiani animum, ut, etc.,

    Tac. H. 3, 48.—
    E.
    Advertere in aliquem, for the more usual animadvertere in aliquem, to attend to one, i. e. to punish one (only in Tac.):

    in P. Marcium consules more prisco advertere,

    Tac. A. 2, 32:

    ut in reliquos Sejani liberos adverteretur,

    id. ib. 5, 9 (cf. id. Germ. 7, 3: animadvertere).—Hence,
    1.
    adversus (archaic advor-), a, um, P. a., turned to or toward a thing, with the face or front toward, standing over against, opposite, before, in front of (opp. aversus).
    A.
    In gen.:

    solem adversum intueri,

    Cic. Somn. Scip. 5:

    Iris... Mille trahens varios adverso sole colores,

    Verg. A. 4, 701; id. G. 1, 218:

    antipodes adversis vestigiis stant contra nostra vestigia,

    Cic. Ac. 2, 39: dentes adversi acuti ( the sharp front teeth) morsu dividunt escas, Cic. N. D. 2, 54:

    quod is collis, tantum adversus in latitudinem patebat, quantum etc.,

    Caes. B. G. 2, 8 Herz. So, hostes adversi, who make front against one advancing or retreating, id. ib. 2, 24:

    L. Cotta legatus in adversum os fundā vulneratur,

    in front, Caes. B. G. 5, 35; cf. Cic. Verr. 2, 5, 1; Liv. 21, 7 fin. al.; hence, vulnus adversum, a wound in front (on the contr., vulnus aversum, a wound in the back), Cic. Har. Resp. 19:

    adversis vulneribus,

    Aur. Vict. Vir. Illustr. 35, 4:

    judicibus cicatrices adversas ostendere,

    Cic. de Or. 2, 28:

    cicatrices populus Romanus aspiceret adverso corpore exceptas,

    id. Verr. 5, 3:

    impetus hostium adversos, Auct. B. Alex. 8: Romani advorso colle evadunt,

    ascend the hill in front, Sall. J. 52:

    adversa signa,

    Liv. 30, 8:

    legiones quas Visellius et C. Silius adversis itineribus objecerant,

    i. e. marches in which they went to meet the enemy, Tac. A. 3, 42: sed adverso fulgure ( by a flash of lightning falling directly before him) pavefactus est Nero, Suet. Ner. 48:

    armenta egit Hannibal in adversos montes,

    Quint. 2, 17, 19; cf. Lucr. 3, 1013; so Hor. S. 1, 1, 103; 2, 3, 205:

    qui timet his adversa,

    the opposite of this, id. Ep. 1, 6, 9 al. —Hence, of rivers: flumine adverso, up the stream, against the stream:

    in adversum flumen contendere,

    Lucr. 4, 423:

    adverso feruntur flumine,

    id. 6, 720; so Verg. G. 1, 201:

    adverso amne,

    Plin. 18, 6, 7, § 33;

    adverso Tiberi subvehi,

    Aur. Vict. Vir. Illustr. 22, 3 (opp. to secundā aquā, down stream, with the stream:

    rate in secundam aquam labente,

    Liv. 21, 47, 3); and of winds, opposed to a vessel's course, head winds, contrary winds, consequently unfavorable, adverse:

    navigationes adversis ventis praecluduntur, Auct. B. Alex. 8: adversissimi navigantibus venti,

    Caes. B. C. 3, 107.— Subst.: adversum, i, the opposite: hic ventus a septentrionibus oriens adversum tenet Athenis proficiscentibus, [p. 50] holds the opposite to those sailing from Athens, i. e. blows against them, Nep. Milt. 1 (so Nipperdey; but v. Hand, Turs. I. p. 183). — Adv.: ex adverso, also written exadverso and exadversum, opposite to, over against, ek tou enantiou:

    portus ex adverso urbi positus,

    Liv. 45, 10.—With gen.:

    Patrae ex adverso Aetoliae et fluminis Eveni,

    Plin. 4, 4, 5, § 11.—Without case:

    cum ex adverso starent classes,

    Just. 2, 14; so Suet. Caes. 39; Tib. 33.—In adversum, to the opposite side, against:

    et duo in adversum immissi per moenia currus,

    against each other, Prop. 3, 9, 23; so Gell. 2, 30; cf. Verg. A. 8, 237;

    in adversum Romani subiere,

    Liv. 1, 12; 7, 23.—
    B.
    In hostile opposition to, adverse to, unfavorable, unpropitious (opp. secundus; frequent and class.): conqueri fortunam adversam, Pac. ap. Cic. Tusc. 2, 21, 50:

    hic dies pervorsus atque advorsus mihi obtigit,

    Plaut. Men. 5, 5, 1:

    advorsus nemini,

    Ter. And. 1, 1, 37:

    mentes improborum mihi infensae et adversae,

    Cic. Sull. 10:

    acclamatio,

    id. de Or. 2, 83: adversā avi aliquid facere, vet. poët. ap. Cic. Div. 1, 16:

    adversis auspiciis,

    Aur. Vict. Vir. Illustr. 64, 6:

    adversum omen,

    Suet. Vit. 8:

    adversissima auspicia,

    id. Oth. 8: adversae res, misfortune, calamity, adverse fortune:

    ut adversas res, sic secundas immoderate ferre levitatis est,

    Cic. Off. 1, 26; cf.:

    adversi casus,

    Nep. Dat. 5:

    adversae rerum undae,

    a sea of troubles, Hor. Ep. 1, 2, 22: omnia secundissima nobis, adversissima illis accidisse, Caes. ap. Cic. Att. 10, 9 (the sup. is found also in Cæs. B. C. 3, 107):

    quae magistratus ille dicet, secundis auribus, quae ab nostrum quo dicentur, adversis accipietis?

    Liv. 6, 40:

    adversus annus frugibus,

    id. 4, 12:

    valetudo adversa,

    i. e. sickness, id. 10, 32:

    adversum proelium,

    an unsuccessful engagement, id. 7, 29; cf.

    8, 31: adverso rumore esse,

    to be in bad repute, to have a bad reputation, Tac. Ann. 14, 11:

    adversa subsellia,

    on which the opposition sit, Quint. 6, 1, 39.—Sometimes met. of feeling, contrary to, hated, hateful, odious:

    quīs omnia regna advorsa sint,

    Sall. J. 83; cf. Luc. 2, 229 Bentl.— Comp.:

    neque est aliud adversius,

    Plin. 32, 4, 14, § 35.—
    * Adv.: adver-sē, self-contradictorily, Gell. 3, 16.— ad-versum, i, subst., esp. in the plur. adversa, misfortune, calamity, disaster, adversity, evil, mischief:

    advorsa ejus per te tecta sient,

    Ter. Hec. 3, 3, 28:

    nihil adversi,

    Cic. Brut. 1, 4:

    si quid adversi accidisset,

    Nep. Alc. 8; cf. Liv. 22, 40; 35, 13:

    secunda felices, adversa magnos probant,

    Plin. Pan. 31;

    esp. freq. in Tac.: prospera et adversa pop. Rom., Ann. 1, 1: adversa tempestatum et fluctuum,

    id. Agr. 25; so id. A. 3, 24; 45; 2, 69; 4, 13 al.— Subst.: adversus, i, m., an opponent, adversary (rare):

    multosque mortalīs ea causa advorsos habeo,

    Sall. C. 52, 7.—In Quint. also once ad-versa, ae, f., subst., a female opponent or adversary: natura noverca fuerit, si facultatem dicendi sociam scelerum, adversam innocentiae, invenit, 12, 1, 2.—
    C.
    In rhet., opposed to another of the same genus, e. g. sapientia and stultitia: “Haec quae ex eodem genere contraria sunt, appellantur adversa,” Cic. Top. 11.
    3.
    adversus or adversum (archaic advor-) (like rursus and rursum, prorsus and prorsum, quorsus and quorsum), adv. and prep., denoting direction to or toward an object (syn.: contra, in with acc., ad, erga).
    A.
    Adv.: opposite to, against, to, or toward a thing, in a friendly or hostile sense:

    ibo advorsum,

    Plaut. As. 2, 2, 29:

    facito, ut venias advorsum mihi,

    id. Men. 2, 3, 82:

    obsecro te, matri ne quid tuae advorsus fuas, Liv. And. ap. Non. s. v. fuam, 111, 12 (Trag. Rel. p. 3 Rib.): quis hic est, qui advorsus it mihi?

    Plaut. Men. 3, 2, 22:

    adversus resistere,

    Nep. Pelop. 1, 3:

    nemo adversus ibat,

    Liv. 37, 13, 8 al. In Plaut. and Ter. advorsum ire, or venire, to go to meet; also of a slave, to go to meet his master and bring him from a place (hence adversitor, q. v.):

    solus nunc eo advorsum hero ex plurimis servis,

    Plaut. Most. 4, 1, 23:

    ei advorsum venimus,

    id. ib. 4, 2, 32; Ter. Ad. 1, 1, 2 Ruhnk.—
    B.
    Prep. with acc., toward or against, in a friendly or a hostile sense.
    1.
    In a friendly sense.
    (α).
    Of place, turned to or toward, opposite to, before, facing, over against: qui cotidie unguentatus adversum speculum ornetur, before the mirror, Scipio ap. Gell. 7, 12:

    adversus advocatos,

    Liv. 45, 7, 5:

    medicus debet residere illustri loco adversus aegrum,

    opposite to the patient, Cels. 3, 6:

    adversus Scyllam vergens in Italiam,

    Plin. 3, 8, 14, § 87:

    Lerina, adversum Antipolim,

    id. 3, 5, 11, § 79.—
    (β).
    In the presence of any one, before:

    egone ut te advorsum mentiar, mater mea?

    Plaut. Aul. 4, 7, 9: idque gratum fuisse advorsum te habeo gratiam, I am thankful that this is acceptable before ( to) thee, Ter. And. 1, 1, 15: paululum adversus praesentem fortitudinem mollitus, somewhat softened at such firmness (of his wife), Tac. A. 15, 63.—Hence very often with verbs of speaking, answering, complaining, etc., to declare or express one's self to any one, to excuse one's self or apologize, and the like: te oportet hoc proloqui advorsum illam mihi, Enn. ap. Non. 232, 24 (Trag. v. 385 Vahl.):

    immo si audias, quae dicta dixit me advorsum tibi,

    what he told me of you, Plaut. Bacch. 4, 4, 47: de vita ac morte domini fabulavere advorsum fratrem illius, Afran. ap. Non. 232, 25:

    mulier, credo, advorsum illum res suas conqueritur,

    Titin. ib. 232, 21:

    utendum est excusatione etiam adversus eos, quos invitus offendas,

    Cic. Off. 2, 19, 68; Tac. A. 3, 71.— With that to which a reply is made, to (= ad):

    adversus ea consul... respondit,

    Liv. 4, 10, 12; 22, 40, 1; cf. Drak. ad 3, 57, 1.—
    (γ).
    In comparison, as if one thing were held toward, set against, or before another (v. ad, I. D. 4.); against, in comparison with, compared to:

    repente lectus adversus veterem imperatorem comparabitur,

    will be compared with, Liv. 24, 8, 8:

    quid autem esse duo prospera bella Samnitium adversus tot decora populi Rom.,

    id. 7, 32, 8.—
    (δ).
    Of demeanor toward one, to, toward:

    quonam modo me gererem adversus Caesarem,

    Cic. Fam. 11, 27, 11:

    te adversus me omnia audere gratum est,

    i. e. on my account, on my behalf, for my advantage, id. ib. 9, 22, 15:

    lentae adversum imperia aures,

    Tac. A. 1, 65.—Esp. often of friendly feeling, love, esteem, respect toward or for one (cf. Ruhnk. ad Ter. And. 4, 1, 15; Manut. ad Cic. Fam. 9, 22; Heusing. ad Cic. Off. 1, 11, 1;

    Hab. Syn. 49): est enim pietas justitia adversus deos,

    Cic. N. D. 1, 41, 116; id. Off. 3, 6, 28:

    adhibenda est igitur quaedam reverentia adversus homines,

    id. ib. 1, 28, 99 Beier:

    sunt quaedam officia adversus eos servanda, a quibus injuriam acceperis,

    id. ib. 1, 11, 33:

    adversus merita ingratissimus,

    Vell. 2, 69, 5:

    summa adversus alios aequitas erat,

    Liv. 3, 33, 8:

    ob egregiam fidem adversus Romanos,

    id. 29, 8, 2; so id. 45, 8, 4 al.:

    beneficentiā adversus supplices utendum,

    Tac. A. 11, 17.— More rarely
    (ε).
    of the general relation of an object or act to a person or thing (v. ad, I. D. 1.), in relation, in respect, or in regard to a thing:

    epistula, ut adversus magistrum morum, modestior,

    as addressed to a censor of manners, Cic. Fam. 3, 13, 8:

    quasi adversus eos acquieverit sententiae,

    in regard to the same, Dig. 49, 1; 3, 1.—
    2.
    In a hostile sense, against (the most usual class. signif. of this word): “Contra et adversus ita differunt, quod contra, ad locum, ut: contra basilicam; adversus, ad animi motum, ut: adversus illum facio; interdum autem promiscue accipitur,” Charis. p. 207 P.; cf. Cort. ad Sall. J. 101, 8:

    advorsum legem accepisti a plurimis pecuniam,

    Plaut. Truc. 4, 2, 48:

    advorsum te fabulare illud,

    against thy interest, to thy disadvantage, id. Stich. 4, 2, 11:

    stultus est advorsus aetatem et capitis canitudinem, id. ap. Fest. s. v. canitudinem, p. 47: advorsum animi tui libidinem,

    Ter. Hec. 4, 1, 19:

    adversum leges, adversum rem publicam,

    Cic. Verr. 2, 3, 84, § 195:

    respondebat, SI PARET, ADVERSUM EDICTUM FECISSE,

    id. ib. 2, 3, 28, §

    69: me adversus populum Romanum possem defendere,

    id. Phil. 1, 13 al. —In the histt., of a hostile attack, approach, etc.:

    gladiis districtis impetum adversus montem in cohortes faciunt,

    Caes. B. C. 1, 46:

    adversus se non esse missos exercitus,

    Liv. 3, 66:

    bellum adversum Xerxem moret,

    Aur. Vict. Caes. 24, 3:

    copiis quibus usi adversus Romanum bellum,

    Liv. 8, 2, 5:

    adversus vim atque injuriam pugnantes,

    id. 26, 25, 10 al.:

    T. Quintius adversus Gallos missus est,

    Eutr. 2, 2: Athenienses adversus tantam tempestatem belli duos duces deligunt, Just. 3, 6, 12 al.—Among physicians, of preventives against sickness, against (v. ad, I. A. 2.):

    adversus profusionem in his auxilium est,

    Cels. 5, 26; 6, 27 al.:

    frigidus jam artus et cluso corpore adversum vim veneni,

    Tac. A. 15, 64.— Trop.:

    egregium adversus tempestates receptaculum,

    Plin. Ep. 2, 17, 4; so id. ib. 2, 15, 36.—Hence: firmus, invictus, fortis adversus aliquid (like contra), protected against a thing, firm, fixed, secure:

    advorsum divitias animum invictum gerebat,

    Sall. J. 43, 5:

    invictus adversum gratiam animus,

    Tac. A. 15, 21:

    adversus convicia malosque rumores firmus ac patiens,

    Suet. Tib. 28:

    Adversus omnes fortis feras canis,

    Phaedr. 5, 10, 1; and in opp. sense: infirmus, inferior adversus aliquid, powerless against, unequal to:

    fama, infirmissimum adversus vivos fortes telum,

    Curt. 4, 14:

    infirmus adversum pecuniam,

    Aur. Vict. Caes. 9, 6:

    inferior adversus laborem,

    id. Epit. 40, 20.
    a.
    Adversus is rarely put after the word which it governs:

    egone ut te advorsum mentiar,

    Plaut. Aul. 4, 7, 9:

    hunc adversus,

    Nep. Con. 2, 2; id. Tim. 4, 3:

    quos advorsum ierat,

    Sall. J. 101, 8.—
    b.
    It sometimes suffers tmesis:

    Labienum ad Oceanum versus proficisci jubet,

    Caes. B. G. 6, 33:

    animadvortit fugam ad se vorsum fieri,

    Sall. J. 58:

    animum advortere ad se vorsum exercitum pergere,

    id. ib. 69: ad Cordubam versus iter facere coepit, Auct. B. Hisp. 10 and 11; cf. in-versus:

    in Galliam vorsus castra movere,

    Sall. C. 56; Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 12; Traj. ap. Plin. Ep. 10, 78; the Eng. to-ward: to us ward, Psa. 40, 5; and the Gr. eis-de: eis halade, Hom. Od. 10, 351.

    Lewis & Short latin dictionary > adverto

  • 57 advorto

    ad-verto (archaic advor-), ti, sum, 3, v. a., to turn a thing to or toward a place (in this signif., without animus; mostly poet.; syn.: observare, animadvertere, videre, cognoscere).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., with in or dat.:

    illa sese huc advorterat in hanc nostram plateam,

    Ter. Eun. 2, 3, 51:

    in quamcunque domus lumina partem,

    Ov. M. 6, 180; cf. id. ib. 8, 482:

    malis numen,

    Verg. A. 4, 611:

    huc aures, huc, quaeso, advertite sensus,

    Sil. 16, 213; cf. id. 6, 105.—
    B.
    Esp., a naut. t. t., to turn, direct, steer a ship to a place:

    classem in portum,

    Liv. 37, 9 Drak.:

    terrae proras,

    Verg. A. 7, 35; id. G. 4, 117 al.:

    Colchos puppim,

    Ov. H. 12, 23.— Absol.:

    profugi advertere coloni,

    landed, Sil. 1, 288;

    hence also transf. to other things: aequore cursum,

    Verg. A. 7, 196:

    pedem ripae,

    id. ib. 6, 386:

    urbi agmen,

    id. ib. 12, 555: adverti with acc. poet. for verti ad:

    Scythicas advertitur oras,

    Ov. M. 5, 649 (cf. adducor litora remis, id. ib. 3, 598, and Rudd. II. p. 327).
    II.
    Fig.
    A.
    Animum (in the poets and Livy also animos, rarely mentem) advertere; absol., or with adv. or ad aliquid, or alicui rei, to direct the mind, thoughts, or attention to a thing, to advert to, give attention to, attend to, to heed, observe, remark:

    si voles advortere animum, Enn. ap. Var. L. L. 7, § 89 Müll. (Trag. v. 386 Vahl.): facete advortis animum tuum ad animum meum,

    Plaut. Mil. 1, 1, 39:

    nunc huc animum advortite ambo,

    id. ib. 3, 1, 169:

    advertunt animos ad religionem,

    Lucr. 3, 54:

    monitis animos advertite nostris,

    Ov. M. 15, 140:

    animum etiam levissimis rebus adverterent,

    Tac. A. 13, 49.—With ne, when the object of attention is expressed:

    ut animum advertant, ne quos offendant,

    Cic. Off. 2, 19, 68:

    adverterent animos, ne quid novi tumultūs oriretur,

    Liv. 4, 45.—
    B.
    Animum advertere, to observe a thing by directing the mind to it, to observe, to notice, to remark, to perceive (in the class. period contracted to animadvertere, q. v.).—Constr. with two accusatives, animum advertere aliquid (where aliquid may be regarded as depending on the prep. in comp., Roby, § 1118, or on animum advertere, considered as one idea, to observe), with acc. and inf., or rel. clause (the first mode of construction, most frequent with the pronouns id, hoc, illud, etc., is for the most part ante-class., and appears in Caes., Cic., and Sall. as an archaism):

    et hoc animum advorte,

    Plaut. Ps. 1, 3, 43:

    hanc edictionem,

    id. ib. 1, 2, 10:

    haec animum te advertere par est,

    Lucr. 2, 125:

    animum adverti columellam e dumis eminentem,

    Cic. Tusc. 5, 23, 65; id. Inv. 2, 51, 153:

    Postquam id animum advertit,

    Caes. B. G. 1, 24; 4, 12:

    quidam Ligus animum advortit inter saxa repentīs cocleas,

    Sall. J. 93, 2. In Vitruv. once with hinc:

    ut etiam possumus hinc animum advertere,

    as we can hence perceive, Vitr. 10, 22, 262.—With the acc. and inf.:

    postquam tantopere id vos velle animum advorteram,

    Ter. Phorm. 5, 8, 16:

    animum advertit magnas esse copiashostium instructas,

    Caes. B. G. 5, 18: cum animum adverteret locum relictum esse, Auct. B. Alex. 31; ib. 46.—With the rel. clause: nunc quam rem vitio dent, quaeso, animum advortite, Ter. And. prol. 8: quid ille sperare possit, animum adverte, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9:

    quam multarum rerum ipse ignarus esset... animum advertit,

    Liv. 24, 48. Sometimes advertere alone = animum advertere; so once in Cicero's letters: nam advertebatur Pompeii familiares assentiri Volcatio, Fam. 1, 1 (although here, as well as almost everywhere, the readings fluctuate between advertere and animadvertere; cf. Orell. ad h. l.; animadvertebatur, B. and K.). So Verg. in the imp.:

    qua ratione quod instat, Confieri possit, paucis, adverte, docebo,

    attend! Verg. A. 4, 115.—In the histt., esp. Tac. and Pliny, more frequently:

    donec advertit Tiberius,

    Tac. A. 4, 54:

    Zenobiam advertere pastores,

    id. ib. 12, 51:

    advertere quosdam cultu externo in sedibus senatorum,

    id. ib. 13, 54:

    quotiens novum aliquid adverterat,

    id. ib. 15, 30 al.:

    hirudo quam sanguisugam appellari adverto,

    Plin. 8, 10, 10, § 29:

    ut multos adverto credidisse,

    id. 2, 67, 67, § 168. Still more rarely, advertere animo:

    animis advertite vestris,

    Verg. A. 2, 712:

    hanc scientiam ad nostros pervenisse animo adverto,

    Plin. 25, 2, 3, § 5; cf. Drak. ad Liv. 4, 27, 8.—
    C.
    To draw or turn something, esp. the attention of another, to or upon one's self (in the histt.):

    gemitus ac planctus militum aures oraque advertere,

    Tac. A. 1, 41:

    octo aquilae imperatorem advertere,

    id. ib. 2, 17: recentia veteraque odia advertit, drew them on himself, id. ib. 4, 21 al.—
    D.
    To call the attention of one to a definite act, i. e. to admonish of it, to urge to it (cf. II. A.):

    non docet admonitio, sed advertit,

    i. e. directs attention, Sen. Ep. 94:

    advertit ea res Vespasiani animum, ut, etc.,

    Tac. H. 3, 48.—
    E.
    Advertere in aliquem, for the more usual animadvertere in aliquem, to attend to one, i. e. to punish one (only in Tac.):

    in P. Marcium consules more prisco advertere,

    Tac. A. 2, 32:

    ut in reliquos Sejani liberos adverteretur,

    id. ib. 5, 9 (cf. id. Germ. 7, 3: animadvertere).—Hence,
    1.
    adversus (archaic advor-), a, um, P. a., turned to or toward a thing, with the face or front toward, standing over against, opposite, before, in front of (opp. aversus).
    A.
    In gen.:

    solem adversum intueri,

    Cic. Somn. Scip. 5:

    Iris... Mille trahens varios adverso sole colores,

    Verg. A. 4, 701; id. G. 1, 218:

    antipodes adversis vestigiis stant contra nostra vestigia,

    Cic. Ac. 2, 39: dentes adversi acuti ( the sharp front teeth) morsu dividunt escas, Cic. N. D. 2, 54:

    quod is collis, tantum adversus in latitudinem patebat, quantum etc.,

    Caes. B. G. 2, 8 Herz. So, hostes adversi, who make front against one advancing or retreating, id. ib. 2, 24:

    L. Cotta legatus in adversum os fundā vulneratur,

    in front, Caes. B. G. 5, 35; cf. Cic. Verr. 2, 5, 1; Liv. 21, 7 fin. al.; hence, vulnus adversum, a wound in front (on the contr., vulnus aversum, a wound in the back), Cic. Har. Resp. 19:

    adversis vulneribus,

    Aur. Vict. Vir. Illustr. 35, 4:

    judicibus cicatrices adversas ostendere,

    Cic. de Or. 2, 28:

    cicatrices populus Romanus aspiceret adverso corpore exceptas,

    id. Verr. 5, 3:

    impetus hostium adversos, Auct. B. Alex. 8: Romani advorso colle evadunt,

    ascend the hill in front, Sall. J. 52:

    adversa signa,

    Liv. 30, 8:

    legiones quas Visellius et C. Silius adversis itineribus objecerant,

    i. e. marches in which they went to meet the enemy, Tac. A. 3, 42: sed adverso fulgure ( by a flash of lightning falling directly before him) pavefactus est Nero, Suet. Ner. 48:

    armenta egit Hannibal in adversos montes,

    Quint. 2, 17, 19; cf. Lucr. 3, 1013; so Hor. S. 1, 1, 103; 2, 3, 205:

    qui timet his adversa,

    the opposite of this, id. Ep. 1, 6, 9 al. —Hence, of rivers: flumine adverso, up the stream, against the stream:

    in adversum flumen contendere,

    Lucr. 4, 423:

    adverso feruntur flumine,

    id. 6, 720; so Verg. G. 1, 201:

    adverso amne,

    Plin. 18, 6, 7, § 33;

    adverso Tiberi subvehi,

    Aur. Vict. Vir. Illustr. 22, 3 (opp. to secundā aquā, down stream, with the stream:

    rate in secundam aquam labente,

    Liv. 21, 47, 3); and of winds, opposed to a vessel's course, head winds, contrary winds, consequently unfavorable, adverse:

    navigationes adversis ventis praecluduntur, Auct. B. Alex. 8: adversissimi navigantibus venti,

    Caes. B. C. 3, 107.— Subst.: adversum, i, the opposite: hic ventus a septentrionibus oriens adversum tenet Athenis proficiscentibus, [p. 50] holds the opposite to those sailing from Athens, i. e. blows against them, Nep. Milt. 1 (so Nipperdey; but v. Hand, Turs. I. p. 183). — Adv.: ex adverso, also written exadverso and exadversum, opposite to, over against, ek tou enantiou:

    portus ex adverso urbi positus,

    Liv. 45, 10.—With gen.:

    Patrae ex adverso Aetoliae et fluminis Eveni,

    Plin. 4, 4, 5, § 11.—Without case:

    cum ex adverso starent classes,

    Just. 2, 14; so Suet. Caes. 39; Tib. 33.—In adversum, to the opposite side, against:

    et duo in adversum immissi per moenia currus,

    against each other, Prop. 3, 9, 23; so Gell. 2, 30; cf. Verg. A. 8, 237;

    in adversum Romani subiere,

    Liv. 1, 12; 7, 23.—
    B.
    In hostile opposition to, adverse to, unfavorable, unpropitious (opp. secundus; frequent and class.): conqueri fortunam adversam, Pac. ap. Cic. Tusc. 2, 21, 50:

    hic dies pervorsus atque advorsus mihi obtigit,

    Plaut. Men. 5, 5, 1:

    advorsus nemini,

    Ter. And. 1, 1, 37:

    mentes improborum mihi infensae et adversae,

    Cic. Sull. 10:

    acclamatio,

    id. de Or. 2, 83: adversā avi aliquid facere, vet. poët. ap. Cic. Div. 1, 16:

    adversis auspiciis,

    Aur. Vict. Vir. Illustr. 64, 6:

    adversum omen,

    Suet. Vit. 8:

    adversissima auspicia,

    id. Oth. 8: adversae res, misfortune, calamity, adverse fortune:

    ut adversas res, sic secundas immoderate ferre levitatis est,

    Cic. Off. 1, 26; cf.:

    adversi casus,

    Nep. Dat. 5:

    adversae rerum undae,

    a sea of troubles, Hor. Ep. 1, 2, 22: omnia secundissima nobis, adversissima illis accidisse, Caes. ap. Cic. Att. 10, 9 (the sup. is found also in Cæs. B. C. 3, 107):

    quae magistratus ille dicet, secundis auribus, quae ab nostrum quo dicentur, adversis accipietis?

    Liv. 6, 40:

    adversus annus frugibus,

    id. 4, 12:

    valetudo adversa,

    i. e. sickness, id. 10, 32:

    adversum proelium,

    an unsuccessful engagement, id. 7, 29; cf.

    8, 31: adverso rumore esse,

    to be in bad repute, to have a bad reputation, Tac. Ann. 14, 11:

    adversa subsellia,

    on which the opposition sit, Quint. 6, 1, 39.—Sometimes met. of feeling, contrary to, hated, hateful, odious:

    quīs omnia regna advorsa sint,

    Sall. J. 83; cf. Luc. 2, 229 Bentl.— Comp.:

    neque est aliud adversius,

    Plin. 32, 4, 14, § 35.—
    * Adv.: adver-sē, self-contradictorily, Gell. 3, 16.— ad-versum, i, subst., esp. in the plur. adversa, misfortune, calamity, disaster, adversity, evil, mischief:

    advorsa ejus per te tecta sient,

    Ter. Hec. 3, 3, 28:

    nihil adversi,

    Cic. Brut. 1, 4:

    si quid adversi accidisset,

    Nep. Alc. 8; cf. Liv. 22, 40; 35, 13:

    secunda felices, adversa magnos probant,

    Plin. Pan. 31;

    esp. freq. in Tac.: prospera et adversa pop. Rom., Ann. 1, 1: adversa tempestatum et fluctuum,

    id. Agr. 25; so id. A. 3, 24; 45; 2, 69; 4, 13 al.— Subst.: adversus, i, m., an opponent, adversary (rare):

    multosque mortalīs ea causa advorsos habeo,

    Sall. C. 52, 7.—In Quint. also once ad-versa, ae, f., subst., a female opponent or adversary: natura noverca fuerit, si facultatem dicendi sociam scelerum, adversam innocentiae, invenit, 12, 1, 2.—
    C.
    In rhet., opposed to another of the same genus, e. g. sapientia and stultitia: “Haec quae ex eodem genere contraria sunt, appellantur adversa,” Cic. Top. 11.
    3.
    adversus or adversum (archaic advor-) (like rursus and rursum, prorsus and prorsum, quorsus and quorsum), adv. and prep., denoting direction to or toward an object (syn.: contra, in with acc., ad, erga).
    A.
    Adv.: opposite to, against, to, or toward a thing, in a friendly or hostile sense:

    ibo advorsum,

    Plaut. As. 2, 2, 29:

    facito, ut venias advorsum mihi,

    id. Men. 2, 3, 82:

    obsecro te, matri ne quid tuae advorsus fuas, Liv. And. ap. Non. s. v. fuam, 111, 12 (Trag. Rel. p. 3 Rib.): quis hic est, qui advorsus it mihi?

    Plaut. Men. 3, 2, 22:

    adversus resistere,

    Nep. Pelop. 1, 3:

    nemo adversus ibat,

    Liv. 37, 13, 8 al. In Plaut. and Ter. advorsum ire, or venire, to go to meet; also of a slave, to go to meet his master and bring him from a place (hence adversitor, q. v.):

    solus nunc eo advorsum hero ex plurimis servis,

    Plaut. Most. 4, 1, 23:

    ei advorsum venimus,

    id. ib. 4, 2, 32; Ter. Ad. 1, 1, 2 Ruhnk.—
    B.
    Prep. with acc., toward or against, in a friendly or a hostile sense.
    1.
    In a friendly sense.
    (α).
    Of place, turned to or toward, opposite to, before, facing, over against: qui cotidie unguentatus adversum speculum ornetur, before the mirror, Scipio ap. Gell. 7, 12:

    adversus advocatos,

    Liv. 45, 7, 5:

    medicus debet residere illustri loco adversus aegrum,

    opposite to the patient, Cels. 3, 6:

    adversus Scyllam vergens in Italiam,

    Plin. 3, 8, 14, § 87:

    Lerina, adversum Antipolim,

    id. 3, 5, 11, § 79.—
    (β).
    In the presence of any one, before:

    egone ut te advorsum mentiar, mater mea?

    Plaut. Aul. 4, 7, 9: idque gratum fuisse advorsum te habeo gratiam, I am thankful that this is acceptable before ( to) thee, Ter. And. 1, 1, 15: paululum adversus praesentem fortitudinem mollitus, somewhat softened at such firmness (of his wife), Tac. A. 15, 63.—Hence very often with verbs of speaking, answering, complaining, etc., to declare or express one's self to any one, to excuse one's self or apologize, and the like: te oportet hoc proloqui advorsum illam mihi, Enn. ap. Non. 232, 24 (Trag. v. 385 Vahl.):

    immo si audias, quae dicta dixit me advorsum tibi,

    what he told me of you, Plaut. Bacch. 4, 4, 47: de vita ac morte domini fabulavere advorsum fratrem illius, Afran. ap. Non. 232, 25:

    mulier, credo, advorsum illum res suas conqueritur,

    Titin. ib. 232, 21:

    utendum est excusatione etiam adversus eos, quos invitus offendas,

    Cic. Off. 2, 19, 68; Tac. A. 3, 71.— With that to which a reply is made, to (= ad):

    adversus ea consul... respondit,

    Liv. 4, 10, 12; 22, 40, 1; cf. Drak. ad 3, 57, 1.—
    (γ).
    In comparison, as if one thing were held toward, set against, or before another (v. ad, I. D. 4.); against, in comparison with, compared to:

    repente lectus adversus veterem imperatorem comparabitur,

    will be compared with, Liv. 24, 8, 8:

    quid autem esse duo prospera bella Samnitium adversus tot decora populi Rom.,

    id. 7, 32, 8.—
    (δ).
    Of demeanor toward one, to, toward:

    quonam modo me gererem adversus Caesarem,

    Cic. Fam. 11, 27, 11:

    te adversus me omnia audere gratum est,

    i. e. on my account, on my behalf, for my advantage, id. ib. 9, 22, 15:

    lentae adversum imperia aures,

    Tac. A. 1, 65.—Esp. often of friendly feeling, love, esteem, respect toward or for one (cf. Ruhnk. ad Ter. And. 4, 1, 15; Manut. ad Cic. Fam. 9, 22; Heusing. ad Cic. Off. 1, 11, 1;

    Hab. Syn. 49): est enim pietas justitia adversus deos,

    Cic. N. D. 1, 41, 116; id. Off. 3, 6, 28:

    adhibenda est igitur quaedam reverentia adversus homines,

    id. ib. 1, 28, 99 Beier:

    sunt quaedam officia adversus eos servanda, a quibus injuriam acceperis,

    id. ib. 1, 11, 33:

    adversus merita ingratissimus,

    Vell. 2, 69, 5:

    summa adversus alios aequitas erat,

    Liv. 3, 33, 8:

    ob egregiam fidem adversus Romanos,

    id. 29, 8, 2; so id. 45, 8, 4 al.:

    beneficentiā adversus supplices utendum,

    Tac. A. 11, 17.— More rarely
    (ε).
    of the general relation of an object or act to a person or thing (v. ad, I. D. 1.), in relation, in respect, or in regard to a thing:

    epistula, ut adversus magistrum morum, modestior,

    as addressed to a censor of manners, Cic. Fam. 3, 13, 8:

    quasi adversus eos acquieverit sententiae,

    in regard to the same, Dig. 49, 1; 3, 1.—
    2.
    In a hostile sense, against (the most usual class. signif. of this word): “Contra et adversus ita differunt, quod contra, ad locum, ut: contra basilicam; adversus, ad animi motum, ut: adversus illum facio; interdum autem promiscue accipitur,” Charis. p. 207 P.; cf. Cort. ad Sall. J. 101, 8:

    advorsum legem accepisti a plurimis pecuniam,

    Plaut. Truc. 4, 2, 48:

    advorsum te fabulare illud,

    against thy interest, to thy disadvantage, id. Stich. 4, 2, 11:

    stultus est advorsus aetatem et capitis canitudinem, id. ap. Fest. s. v. canitudinem, p. 47: advorsum animi tui libidinem,

    Ter. Hec. 4, 1, 19:

    adversum leges, adversum rem publicam,

    Cic. Verr. 2, 3, 84, § 195:

    respondebat, SI PARET, ADVERSUM EDICTUM FECISSE,

    id. ib. 2, 3, 28, §

    69: me adversus populum Romanum possem defendere,

    id. Phil. 1, 13 al. —In the histt., of a hostile attack, approach, etc.:

    gladiis districtis impetum adversus montem in cohortes faciunt,

    Caes. B. C. 1, 46:

    adversus se non esse missos exercitus,

    Liv. 3, 66:

    bellum adversum Xerxem moret,

    Aur. Vict. Caes. 24, 3:

    copiis quibus usi adversus Romanum bellum,

    Liv. 8, 2, 5:

    adversus vim atque injuriam pugnantes,

    id. 26, 25, 10 al.:

    T. Quintius adversus Gallos missus est,

    Eutr. 2, 2: Athenienses adversus tantam tempestatem belli duos duces deligunt, Just. 3, 6, 12 al.—Among physicians, of preventives against sickness, against (v. ad, I. A. 2.):

    adversus profusionem in his auxilium est,

    Cels. 5, 26; 6, 27 al.:

    frigidus jam artus et cluso corpore adversum vim veneni,

    Tac. A. 15, 64.— Trop.:

    egregium adversus tempestates receptaculum,

    Plin. Ep. 2, 17, 4; so id. ib. 2, 15, 36.—Hence: firmus, invictus, fortis adversus aliquid (like contra), protected against a thing, firm, fixed, secure:

    advorsum divitias animum invictum gerebat,

    Sall. J. 43, 5:

    invictus adversum gratiam animus,

    Tac. A. 15, 21:

    adversus convicia malosque rumores firmus ac patiens,

    Suet. Tib. 28:

    Adversus omnes fortis feras canis,

    Phaedr. 5, 10, 1; and in opp. sense: infirmus, inferior adversus aliquid, powerless against, unequal to:

    fama, infirmissimum adversus vivos fortes telum,

    Curt. 4, 14:

    infirmus adversum pecuniam,

    Aur. Vict. Caes. 9, 6:

    inferior adversus laborem,

    id. Epit. 40, 20.
    a.
    Adversus is rarely put after the word which it governs:

    egone ut te advorsum mentiar,

    Plaut. Aul. 4, 7, 9:

    hunc adversus,

    Nep. Con. 2, 2; id. Tim. 4, 3:

    quos advorsum ierat,

    Sall. J. 101, 8.—
    b.
    It sometimes suffers tmesis:

    Labienum ad Oceanum versus proficisci jubet,

    Caes. B. G. 6, 33:

    animadvortit fugam ad se vorsum fieri,

    Sall. J. 58:

    animum advortere ad se vorsum exercitum pergere,

    id. ib. 69: ad Cordubam versus iter facere coepit, Auct. B. Hisp. 10 and 11; cf. in-versus:

    in Galliam vorsus castra movere,

    Sall. C. 56; Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 12; Traj. ap. Plin. Ep. 10, 78; the Eng. to-ward: to us ward, Psa. 40, 5; and the Gr. eis-de: eis halade, Hom. Od. 10, 351.

    Lewis & Short latin dictionary > advorto

  • 58 prīnceps

        prīnceps cipis, adj.    [primus+CAP-], first in order, foremost: se principes ex omnibus bellum facturos pollicentur, Cs.: in fugā postremus, in periculo princeps: princeps Horatius ibat, in front, L.: principes pecuniae pollicendae fuerunt, took the lead in: princeps in haec verba iurat, Cs.: ut principes talem nuntium attulisse viderentur, might be the first, Cs.: matri Qui dederit princeps oscula, O.: Princeps ante omnīs agebat Agmen, first of all, V.: qualitatum aliae sunt principes, original: addere principi Limo particulam, H.— The first, chief, most eminent, most noble: longe omnium gravitate princeps Plato: terrarum populus, L.— Prov.: Principibus placuisse viris non ultima laus est, H.—As subst m., the first man, first person: senatūs, first on the roll, S.: principes sententiarum consulares, who were first asked for their opinion, L.— The first, chief, leader, foremost man: in re p. principes esse: iuventutis, one of the noblest of the Roman knights: trecenti principes iuventutis Romanae, i. e. patrician youths, L.: (pueri) aequalium principes, first among their fellows. —A chief, head, author, founder, originator, leader, contriver: Zeno eorum (Stoicorum): Argonautarum, i. e. Jason: principes inferendi belli, Cs.: sententiae in senatu: eius consili principes, Cs.: equitum, at the head of, Iu.: familiae suae, founder, L.— A prince, ruler, sovereign, emperor: hic ames dici pater atque princeps, H.: principis uxor, Iu.—In the army, plur., orig., the foremost line ; hence, the heavy-armed, second line of soldiers ; cf. totidem princeps habebat Corpora (poet. for principes), O.— A company of the principes: primi principis signum, of the first company of the heavyarmed, L.: octavum principem duxit, was centurion of the eighth maniple.—A centurion of the principes: princeps prior, first captain of the principes, Cs.: tertiae legionis, L.— The office of centurion of the principes, captaincy of the principes: mihi primus princeps prioris centuriae est adsignatus, i. e. centurion of the first century of the first maniple, L.
    * * *
    I
    (gen.), principis ADJ
    first, foremost, leading, chief, front; earliest, original; most necessary
    II
    leader/chief, first/leading member/citizen/man; master/expert; founder/proposer; Princeps (non-military title of Roman Emperor); senior Senator; leader of pack

    Latin-English dictionary > prīnceps

  • 59 arbiter

    arbĭter, tri, m. [ar = ad (v. ad init.) and bito = eo], orig., one that goes to something in order to see or hear it; hence, a spectator, beholder, hearer, an eye-witness, a witness (class. through all periods; used several times by Plaut., but only twice by Ter.; syn.: testis, speculator, conscius).
    I.
    In gen.:

    aequi et justi hic eritis omnes arbitri,

    Plaut. Am. prol. 16:

    mi quidem jam arbitri vicini sunt, meae quid fiat domi, Ita per impluvium introspectant,

    id. Mil. 2, 2, 3:

    ne arbitri dicta nostra arbitrari (i. e. speculari, v. arbitror) queant,

    id. Capt. 2, 1, 28; so id. ib. 2, 1, 34; id. Cas. 1, 1, 2; 1, 1, 55; id. Mil. 4, 4, 1; id. Merc. 5, 4, 46; id. Poen. 1, 1, 50; 3, 3, 50; id. Trin. 1, 2, 109:

    aut desine aut cedo quemvis arbitrum,

    Ter. Ad. 1, 2, 43:

    quis est decisionis arbiter?

    Cic. Fl. 36:

    ab arbitris remoto loco,

    id. Verr. 2, 5, 31:

    remotis arbitris,

    after the removal of, id. Off. 3, 31, 112:

    omnibus arbitris procul amotis,

    Sall. C. 20, 1 Corte:

    arbitros eicit,

    Liv. 1, 41:

    remotis arbitris,

    id. 2, 4:

    sine arbitro,

    id. 27, 28:

    absque arbitris,

    Vulg. Gen. 39, 11:

    loca abdita et ab arbitris libera,

    Cic. Att. 15, 16 B; Just. 21, 4:

    secretorum omnium arbiter, i. e. conscius,

    Curt. 3, 12, 9:

    procul est, ait, arbiter omnis,

    Ov. M. 2, 458 (cf. id. ib. 4, 63: conscius omnis abest).—
    II.
    Esp.
    A.
    In judic. lang., t. t., prop., he that is appointed to inquire into a cause (cf. adire hiberna, Tac. H. 1, 52, and intervenio) and settle it; hence, an umpire, arbiter, a judge, in an actio bonae fidei (i. e. who decides acc. to equity, while the judex decides acc. to laws), Sen. Ben. 3, 7 (cf. Zimmern, Rechtsgesch. 3 B, § 8; 3 B, § 42; 3 B, § 60 sq., and the jurists there cited).— So in the fragments of the Twelve Tables: JVDICI. ARBITROVE. REOVE. DIES. DIFFISVS. ESTO., ap. Paul. ex Fest. s. v. reus, p. 227 Müll.: Prae TOR. ARBITROS. TRES. DATO. ap. Fest. s. v. vindiciae, p. 376 Müll., and the ancient judicial formula:

    P. J. A. V. P. V. D., i. e. PRAETOREM JVDICEM ARBITRVMVE POSTVLO VTI DET,

    Val. Prob. p. 1539 P.:

    ibo ad arbitrum,

    Plaut. Rud. 4, 3, 101; so id. ib. 4, 3, 104:

    Vicini nostri hic ambigunt de finibus: Me cepere arbitrum,

    Ter. Heaut. 3, 1, 90 (arbiter dabatur his, qui de finibus regendis ambigerent, Don.); so,

    arbiter Nolanis de finibus a senatu datus,

    Cic. Off. 1, 10, 33.—Of the Hebrew judges:

    subjacebit damno, quantum arbitri judicaverint,

    Vulg. Exod. 21, 22.—Hence, trop.:

    Taurus immensus ipse et innumerarum gentium arbiter,

    that sets boundaries to numerous tribes, Plin. 5, 27, 27, § 97:

    arbitrum familiae herciscundae postulavit,

    Cic. Caecin. 7: arbitrum illum adegit (i. e. ad arbitrum illum egit; cf.

    adigo),

    id. Off. 3, 16, 66:

    quis in hanc rem fuit arbiter?

    id. Rosc. Com. 4, 12.—In the time of Cicero, when, acc. to the Lex Aebutia, the decisions were given in definite formulae of the praetor, the formal distinction between judex and arbiter disappeared, Cic. Mur. 12 fin.
    B.
    Transf. from the sphere of judicial proceedings, a judge, an arbitrator, umpire, in gen.: arbiter inter antiquam Academiam et Zenonem. Cic. Leg. 1, 20, 53:

    Judicet Dominus, arbiter hujus diei, inter etc.,

    Vulg. Jud. 11, 27.—So of Paris:

    arbiter formae,

    Ov. H. 16, 69: pugnae, the judge, umpire of the contest, ho brabeutês, Hor. C. 3, 20, 11:

    favor arbiter coronae,

    which adjudged the prize of victory, Mart. 7, 72, 10.—
    C.
    He that rules over, governs, or manages something, a lord, ruler, master (mostly poet. or in post-Aug. prose; syn.: rex, dominus): arbiter imperii (Augustus), Ov. Tr. 5, 2, 47:

    armorum (Mars),

    id. F. 3, 73:

    bibendi,

    Hor. C. 2, 7, 25 (cf. id. ib. 1, 4, 18: nec regna vini sortiere talis, and in Gr. basileus tou sumposiou):

    quo (sc. Noto) non arbiter Hadriae Major,

    who rules over the sea, id. ib. 1, 3, 15:

    arbiter Eurystheus irae Junonis iniquae,

    i. e. the executor, fulfiller of her wrath, Ov. H. 9, 45 al. —In prose, Tac. A. 1, 26:

    regni,

    id. ib. 13, 14, where Halm reads arbitrium:

    rerum,

    id. ib. 2, 73:

    di potentium populorum arbitri,

    id. ib. 15, 24:

    (JOVI) RERVM RECTORI FATORVMQVE ARBITRO,

    Inscr. Orell. 1269 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > arbiter

  • 60 jure

    1.
    jūs, jūris, n. [kindred to Sanscr. yūsh, the same; cf. Gr. zômos], broth, soup, sauce (class.):

    cum una multa jura confundit cocus,

    Plaut. Most. 1, 3, 120:

    quo pacto ex jure hesterno panem atrum vorent,

    Ter. Eun. 5, 4, 17:

    in jus vocat pisces cocus,

    Varr. R. R. 3, 9:

    negavit, se jure illo nigro delectatum,

    Cic. Tusc. 5, 34, 98:

    in ea cena cocus meus praeter jus fervens nihil potuit imitari,

    id. Fam. 9, 20, 2:

    tepidum,

    Hor. S. 1, 3, 81:

    male conditum,

    id. ib. 2, 8, 69.—In a sarcastic lusus verbb.: Verrinum, hog-broth, or the justice of Verres, Cic. Verr. 2, 1, 46, § 121.—
    II.
    Transf., juice, mixture:

    addita creta in jus idem,

    the juice of the purple-fish, Plin. 35, 6, 26, § 44.
    2.
    jūs, jūris ( gen. plur. jurum for jurium, Plaut. Ep. 3, 4, 86; Cato ap. Charis. p. 72 and 109 P.:

    juribus,

    Dig. 13, 5, 3, § 1; Charis. p. 19: jure, arch. dat., Liv. 42, 28, 6; Corp. Ins. Lat. 198, 31), n. [kindred with Sanscr. yu, to join; cf. zeugnumi, jungo, qs. the binding, obliging; cf. lex from ligo], right, law, justice.
    I.
    Lit. (class.; in plur. very rare, except in nom. and acc.), that which is binding or obligatory; that which is binding by its nature, right, justice, duty:

    juris praecepta sunt haec, honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere,

    Just. Inst. 1, 1, 3: jus naturale est quod natura omnia animalia docuit...videmus etenim cetera quoque animalia istius juris perita censeri, Dig. 1, 1, 1, § 3; Just. Inst. 1, 2 prooem.: omnes boni ipsam aequitatem et jus ipsum amant;

    per se jus est appetendum,

    Cic. Leg. 1, 18, 48: Gy. Amabo, hicine istuc decet? Le. Jusque fasque est, Plaut. As. 1, 1, 20:

    jus hic orat,

    id. Trin. 5, 2, 37; id. Ps. 1, 5, 123:

    omnium legum atque jurium fictor, conditor cluet,

    id. Ep. 3, 4, 90:

    jus hominum situm est in generis humani societate,

    Cic. Tusc. 1, 26, 64:

    tenere,

    id. Caecin. 11:

    obtinere,

    to maintain, id. Quint. 9:

    de jure alicui respondere,

    to lay down the law, id. de Or. 2, 33, 142:

    respondere,

    id. Leg. 1, 4, 12: dicere, to pronounce judgment, give a judicial decision, as, e. g. the prætor:

    a Volcatio, qui Romae jus dicit,

    id. Fam. 13, 14; Verg. A. 7, 246; cf.:

    jura dare,

    id. ib. 1, 507:

    praetor quoque jus reddere dicitur, etiam cum inique decernit,

    Dig. 1, 1, 11: quid dubitas dare mihi argentum? S. Jus petis, fateor, you ask what is right, reasonable, Plaut. Ps. 5, 2, 16:

    jus publicum,

    common right, Ter. Phorm. 2, 3, 65:

    jura communia,

    equal rights, Cic. Div. 1, 5:

    divina ac humana,

    id. Off. 1, 26:

    belli,

    id. Div. 2, 77:

    gentium,

    the law of nations, id. Off. 3, 5:

    quod naturalis ratio inter omnes homines constituit, id apud omnes populos peraeque custoditur, vocaturque jus gentium,

    Gai. Inst. 1, 1:

    civile,

    the civil law, Cic. Verr. 2, 1, 42, § 109: quod quisque populus ipse sibi jus constituit, id ipsius proprium est vocaturque jus civile, Gai Inst. 1, 1:

    pontificium,

    Cic. Dom. 13, 34:

    praediatorium,

    id. Balb. 20:

    conjugialia,

    Ov. M. 6, 536:

    jus est, apponi pernam frigidam,

    Plaut. Pers. 1, 3, 26:

    jus fasque est,

    human and divine right, id. Cist. 1, 1, 22:

    juris nodos solvere,

    Juv. 8, 50.— Abl.: jūrĕ, adverb., with justice, justly:

    jure in eum animadverteretur,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:

    jure ac merito,

    id. ib. 2, 5, 67, § 172; id. Cat. 3, 6, 14; Juv. 2, 34:

    et jure fortasse,

    id. Tusc. 3, 12, 26:

    et fortasse suo jure,

    id. Fin. 5, 2, 4:

    te ipse, jure optimo, merito incuses licet,

    with perfect justice, Plaut. Most. 3, 2, 24:

    optimo jure,

    Cic. Off. 1, 31, 111; cf.: pleno jure, Gai Inst. 1, 5, 14:

    justo jure,

    Liv. 21, 3, 4; cf.

    opp. to injuria: non quaero, jure an injuria sint inimici,

    Cic. Verr. 2, 2, 61, § 150: summum jus, the extremity or utmost rigor of the law:

    non agam summo jure tecum,

    id. ib. 2, 5, 2, §

    4: ex quo illud, Summum jus, summa injuria, factum est jam tritum sermone proverbium,

    id. Off. 1, 10, 33;

    so opp. (aequum et bonum habere quod defendant), si contra verbis et litteris, et, ut dici solet, summo jure contenditur,

    id. Caecin. 23, 65.
    II.
    Transf.
    A.
    A place where justice is administered, a court of justice:

    in jus ambula,

    come before a magistrate, Plaut. Rud. 3, 6, 22; Ter. Phorm. 5, 7, 43:

    in jus ire,

    Nep. Att. 6, 4:

    cum ad praetorem in jus adissemus,

    Cic. Verr. 2, 4, 65, § 147:

    in jus acres procurrunt,

    Hor. S. 1, 7, 20:

    aliquem in jus vocare,

    Cic. Verr. 2, 2, 76, § 187; Hor. S. 2, 5, 29:

    aliquem in jus rapere,

    id. ib. 1, 9, 77;

    2, 3, 72: trahere,

    Juv. 10, 87.—
    B.
    Justice, justness of a thing:

    absolverunt, admiratione magis virtutis, quam jure causae,

    Liv. 1, 26.—
    C.
    Legal right, power, authority, permission:

    cum plebe agendi,

    Cic. Leg. 2, 12, 31:

    materiae caedendae,

    Liv. 5, 55.—Of particular rights: jus eundi, a right of way, Gai Inst. 2, 31:

    jus agendi, aquamve ducendi,

    id. ib.:

    altius tollendi vel prospiciendi,

    id. ib. 4, 3: jus civitatis, the right to obtain the privileges of citizenship (cf. civitas;

    v. Krebs, Antibarb. p. 640),

    Cic. Arch. 5, 11; id. Caecin. 34, 98; 35, 102; id. Verr. 2, 4, 11,§ 26:

    jus capiendi,

    Juv. 1, 56:

    testandi,

    id. 16, 51; cf. 6, 217: jus trium liberorum, Sen. ap. Lact. 1, 16, 10:

    patrium,

    the power of life and death over their children, Liv. 1, 26:

    homines recipere in jus dicionemque,

    id. 21, 61:

    sub jus judiciumque regis venire,

    id. 39, 24:

    (homo) sui juris,

    his own master, independent, Cic. Verr. 2, 1, 7, § 18:

    jus ad mulieres,

    over the women, Plaut. Cas. 2, 2, 22:

    ut eodem jure essent, quo fuissent,

    Cic. Verr. 2, 3, 6, § 13; cf.:

    melius, quod nil animis in corpora juris natura indulget,

    Juv. 2, 139.— The legal forms of the old jurists:

    jus Flavianum,

    Dig. 1, 2, 2, § 7.

    Lewis & Short latin dictionary > jure

См. также в других словарях:

  • The Master — may refer to: Contents 1 Writing 2 Film and Television 3 Music 4 …   Wikipedia

  • The Master of Go — Infobox Book name = The Master of Go title orig = translator = image caption = 1981 Perigee Books edition author = Yasunari Kawabata illustrator = cover artist = country = Japan language = Japanese (later translated into English) series = genre …   Wikipedia

  • The Master and Margarita —   …   Wikipedia

  • The Master (TV series) — The Master Genre Action adventure Created by Michael Sloan Written by Tom Sawyer Michael Sloan Susan Woollen Directed by Ray Austin Ray Aystub Michael Caffee Peter Cran …   Wikipedia

  • The Master Maid — is a Norwegian fairy tale collected by Peter Christen Asbjørnsen and Jørgen Moe in their Norske Folkeeventyr . Master indicates superior, skilled. Jørgen Moe wrote the tale down from the storyteller Anne Godlid in Seljord on a short visit in the… …   Wikipedia

  • The Way of the Master — logo. Type NGO Purpose/focus Evangelism Headquarters Bellflower, California …   Wikipedia

  • The Master (Australian quiz show) — The Master Format Quiz show Starring Host Mark Beretta The Master Martin Flood …   Wikipedia

  • The Master of Disguise — Master of Disguise redirects here. For the album, see Master of Disguise (album). For the game, see Wario: Master of Disguise. The Master of Disguise Promotional film poster Directed by …   Wikipedia

  • The Master Builder — (original Norwegian title: Bygmester Solness ) is a play by Norwegian playwright Henrik Ibsen. It was first published in 1892 and first performed in Berlin on January 19, 1893.PlotThe action of the play occurs in the home of Halvard Solness, a… …   Wikipedia

  • The Master of Hestviken —   Author(s) Sigrid Undset Original title Olav Audunssøn i Hestviken, Olav Audunssøn og …   Wikipedia

  • The Master Skier — is a skiing publication published in North America. It is the official publication of The American Cross Country Skiers Association, The American Ski Marathon Series, and an Official Publication of World Masters Ski Association. FeaturesThe… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»