Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

scrībō

  • 41 ad

    ad, prep. with acc. (from the fourth century after Christ written also at; Etrusc. suf. -a; Osc. az; Umbr. and Old Lat. ar, as [p. 27] in Eug. Tab., in S. C. de Bacch., as arveho for adveho; arfuerunt, arfuisse, for adfuerunt, etc.; arbiter for adbiter; so, ar me advenias, Plant. Truc. 2, 2, 17; cf. Prisc. 559 P.; Vel. Long. 2232 P.; Fabretti, Glos. Ital. col. 5) [cf. Sanscr. adhi; Goth. and Eng. at; Celt. pref. ar, as armor, i.e. ad mare; Rom. a].
    I.
    As antith. to ab (as in to ex), in a progressive order of relation, ad denotes, first, the direction toward an object; then the reaching of or attaining to it; and finally, the being at or near it.
    A.
    In space.
    1.
    Direction toward, to, toward, and first,
    a.
    Horizontally:

    fugere ad puppim colles campique videntur,

    the hills and fields appear to fly toward the ship, Lucr. 4, 390: meridie umbrae cadunt ad septentrionem, ortu vero ad occasum, to or toward the north and west, Plin. 2, 13, and so often of the geog. position of a place in reference to the points of compass, with the verbs jacere, vergere, spectare, etc.:

    Asia jacet ad meridiem et austrum, Europa ad septentriones et aquiionem,

    Varr. L. L. 5, § 31 Mull.;

    and in Plin. very freq.: Creta ad austrum... ad septentrionem versa, 4, 20: ad Atticam vergente, 4, 21 al.—Also trop.: animus alius ad alia vitia propensior,

    Cic. Tusc. 4, 37, 81.—
    b.
    In a direction upwards (esp. in the poets, very freq.): manusque sursum ad caelum sustulit, Naev. ap. Non. 116, 30 (B. Pun. p. 13, ed. Vahl.): manus ad caeli templa tendebam lacrimans, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 50 ed. Vahl.); cf.:

    duplices tendens ad sidera palmas,

    Verg. A. 1, 93: molem ex profundo saxeam ad caelum vomit, Att. ap. Prisc. 1325 P.: clamor ad caelum volvendus, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 104 Mull. (Ann. v. 520 ed. Vahl.) (cf. with this: tollitur in caelum clamor, Enn. ap. Macr. S. 6, 1, or Ann. v. 422):

    ad caelumque ferat flammai fulgura rursum, of Aetna,

    Lucr. 1, 725; cf. id. 2, 191; 2, 325: sidera sola micant;

    ad quae sua bracchia tendens, etc.,

    Ov. M. 7, 188:

    altitudo pertingit ad caelum,

    Vulg. Dan. 4, 17.—
    c.
    Also in the direction downwards (for the usu. in):

    tardiore semper ad terras omnium quae geruntur in caelo effectu cadente quam visu,

    Plin. 2, 97, 99, § 216.
    2.
    The point or goal at which any thing arrives.
    a.
    Without reference to the space traversed in passing, to, toward (the most common use of this prep.): cum stupro redire ad suos popularis, Naev. ap. Fest. p. 317 Mull. (B. Pun. p. 14 ed. Vahl.):

    ut ex tam alto dignitatis gradu ad superos videatur potius quam ad inferos pervenisse,

    Cic. Lael. 3, 12: ad terras decidat aether, Lucan. 2, 58. —Hence,
    (α).
    With verbs which designate going, coming, moving, bearing, bringing near, adapting, taking, receiving, calling, exciting, admonishing, etc., when the verb is compounded with ad the prep. is not always repeated, but the constr. with the dat. or acc. employed; cf. Rudd. II. pp. 154, 175 n. (In the ante-class. per., and even in Cic., ad is generally repeated with most verbs, as, ad eos accedit, Cic. Sex. Rosc. 8:

    ad Sullam adire,

    id. ib. 25:

    ad se adferre,

    id. Verr. 4, 50:

    reticulum ad naris sibi admovebat,

    id. ib. 5, 27:

    ad laborem adhortantur,

    id. de Sen. 14:

    T. Vectium ad se arcessit,

    id. Verr. 5, 114; but the poets of the Aug. per., and the historians, esp. Tac., prefer the dative; also, when the compound verb contains merely the idea of approach, the constr. with ad and the acc. is employed; but when it designates increase, that with the dat. is more usual: accedit ad urbem, he approaches the city; but, accedit provinciae, it is added to the province.)—
    (β).
    Ad me, te, se, for domum meam, tuam, suam (in Plaut. and Ter. very freq.):

    oratus sum venire ad te huc,

    Plaut. Mil. 5, 1, 12: spectatores plaudite atque ite ad vos comissatum, id. Stich. fin.:

    eamus ad me,

    Ter. Eun. 3, 5, 64:

    ancillas traduce huc ad vos,

    id. Heaut. 4, 4, 22:

    transeundumst tibi ad Menedemum,

    id. 4, 4, 17: intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se, Lucil. ap. Charis. p. 86 P.:

    te oro, ut ad me Vibonem statim venias,

    Cic. Att. 3, 3; 16, 10 al.—
    (γ).
    Ad, with the name of a deity in the gen., is elliptical for ad templum or aedem (cf.:

    Thespiadas, quae ad aedem Felicitatis sunt,

    Cic. Verr. 4, 4; id. Phil. 2, 35:

    in aedem Veneris,

    Plaut. Poen. 1, 2, 120;

    in aedem Concordiae,

    Cic. Cat. 3, 9, 21;

    2, 6, 12): ad Dianae,

    to the temple of, Ter. Ad. 4, 2, 43:

    ad Opis,

    Cic. Att. 8, 1, 14:

    ad Castoris,

    id. Quint. 17:

    ad Juturnae,

    id. Clu. 101:

    ad Vestae,

    Hor. S. 1, 9, 35 al.: cf. Rudd. II. p. 41, n. 4, and p. 334.—
    (δ).
    With verbs which denote a giving, sending, informing, submitting, etc., it is used for the simple dat. (Rudd. II. p. 175): litteras dare ad aliquem, to send or write one a letter; and: litteras dare alicui, to give a letter to one; hence Cic. never says, like Caesar and Sall., alicui scribere, which strictly means, to write for one (as a receipt, etc.), but always mittere, scribere, perscribere ad aliquem:

    postea ad pistores dabo,

    Plaut. As. 3, 3, 119:

    praecipe quae ad patrem vis nuntiari,

    id. Capt. 2, 2, 109:

    in servitutem pauperem ad divitem dare,

    Ter. Ph. 4, 3, 48:

    nam ad me Publ. Valerius scripsit,

    Cic. Fam. 14, 2 med.:

    de meis rebus ad Lollium perscripsi,

    id. ib. 5, 3:

    velim domum ad te scribas, ut mihi tui libri pateant,

    id. Att. 4, 14; cf. id. ib. 4, 16:

    ad primam (sc. epistulam) tibi hoc scribo,

    in answer to your first, id. ib. 3, 15, 2:

    ad Q. Fulvium Cons. Hirpini et Lucani dediderunt sese,

    Liv. 27, 15, 1; cf. id. 28, 22, 5.—Hence the phrase: mittere or scribere librum ad aliquem, to dedicate a book to one (Greek, prosphônein):

    has res ad te scriptas, Luci, misimus, Aeli,

    Lucil. Sat. 1, ap. Auct. Her. 4, 12:

    quae institueram, ad te mittam,

    Cic. Q. Fr. 3, 5: ego interea admonitu tuo perfeci sane argutulos libros ad Varronem;

    and soon after: mihi explices velim, maneasne in sententia, ut mittam ad eum quae scripsi,

    Cic. Att. 13, 18; cf. ib. 16; Plin. 1, 19.—So in titles of books: M. Tullii Ciceronis ad Marcum Brutum Orator; M. T. Cic. ad Q. Fratrem Dialogi tres de Oratore, etc.—In the titles of odes and epigrams ad aliquem signifies to, addressed to.
    (ε).
    With names of towns after verbs of motion, ad is used in answer to the question Whither? instead of the simple acc.; but commonly with this difference, that ad denotes to the vicinity of, the neighborhood of:

    miles ad Capuam profectus sum, quintoque anno post ad Tarentum,

    Cic. de Sen. 4, 10; id. Fam. 3, 81:

    ad Veios,

    Liv. 5, 19; 14, 18; cf. Caes. B. G. 1, 7; id. B. C. 3, 40 al.—Ad is regularly used when the proper name has an appellative in apposition to it:

    ad Cirtam oppidum iter constituunt,

    Sall. J. 81, 2; so Curt. 3, 1, 22; 4, 9, 9;

    or when it is joined with usque,

    Cic. Verr. 2, 1, 34, § 87; id. Deiot, 7, 19.— (When an adjective is added, the simple acc. is used poet., as well as with ad:

    magnum iter ad doctas proficisci cogor Athenas,

    Prop. 3, 21, 1; the simple acc., Ov. H. 2, 83: doctas jam nunc eat, inquit, Athenas).—
    (ζ).
    With verbs which imply a hostile movement toward, or protection in respect to any thing, against = adversus:

    nonne ad senem aliquam fabricam fingit?

    Ter. Heaut. 3, 2, 34:

    Lernaeas pugnet ad hydras,

    Prop. 3, 19, 9: neque quo pacto fallam, nec quem dolum ad eum aut machinam commoliar, old poet in Cic. N. D. 3, 29, 73:

    Belgarum copias ad se venire vidit,

    Caes. B. G. 2, 5; 7, 70:

    ipse ad hostem vehitur,

    Nep. Dat. 4, 5; id. Dion. 5, 4: Romulus ad regem impetus facit (a phrase in which in is commonly found), Liv. 1, 5, 7, and 44, 3, 10:

    aliquem ad hostem ducere,

    Tac. A. 2, 52:

    clipeos ad tela protecti obiciunt,

    Verg. A. 2, 443:

    munio me ad haec tempora,

    Cic. Fam. 9, 18:

    ad hos omnes casus provisa erant praesidia,

    Caes. B. G. 7, 65; 7, 41;

    so with nouns: medicamentum ad aquam intercutem,

    Cic. Off. 3, 24:

    remedium ad tertianam,

    Petr. Sat. 18:

    munimen ad imbris,

    Verg. G. 2, 352:

    farina cum melle ad tussim siccam efficasissima est,

    Plin. 20, 22, 89, § 243:

    ad muliebre ingenium efficaces preces,

    Liv. 1, 9; 1, 19 (in these two passages ad may have the force of apud, Hand).—
    (η).
    The repetition of ad to denote the direction to a place and to a person present in it is rare:

    nunc tu abi ad forum ad herum,

    Plaut. As. 2, 2, 100; cf.:

    vocatis classico ad concilium militibus ad tribunos,

    Liv. 5 47.—(The distinction between ad and in is given by Diom. 409 P., thus: in forum ire est in ipsum forum intrare; ad forum autem ire, in locum foro proximum; ut in tribunal et ad tribunal venire non unum est; quia ad tribunal venit litigator, in tribunal vero praetor aut judex; cf. also Sen. Ep. 73, 14, deus ad homines venit, immo, quod propius est, in homines venit.)—
    b.
    The terminus, with ref. to the space traversed, to, even to, with or without usque, Quint. 10, 7, 16: ingurgitavit usque ad imum gutturem, Naev. ap. Non. 207, 20 (Rib. Com. Rel. p. 30): dictator pervehitur usque ad oppidum, Naev. ap. Varr. L. L. 5, § 153 Mull. (B. Pun. p. 16 ed. Vahl.):

    via pejor ad usque Baii moenia,

    Hor. S. 1, 5, 96; 1, 1, 97:

    rigidum permanat frigus ad ossa,

    Lucr. 1, 355; 1, 969:

    cum sudor ad imos Manaret talos,

    Hor. S. 1, 9, 10:

    ut quantum posset, agmen ad mare extenderet,

    Curt. 3, 9, 10:

    laeva pars ad pectus est nuda,

    id. 6, 5, 27 al. —Hence the Plinian expression, petere aliquid (usque) ad aliquem, to seek something everywhere, even with one:

    ut ad Aethiopas usque peteretur,

    Plin. 36, 6, 9, § 51 (where Jan now reads ab Aethiopia); so,

    vestis ad Seras peti,

    id. 12, 1, 1.— Trop.:

    si quid poscam, usque ad ravim poscam,

    Plaut. Aul. 2, 5, 10:

    deverberasse usque ad necem,

    Ter. Phorm. 2, 2, 13;

    without usque: hic ad incitas redactus,

    Plaut. Trin. 2, 4, 136; 4, 2, 52; id. Poen. 4, 2, 85; illud ad incitas cum redit atque internecionem, Lucil. ap. Non. 123, 20:

    virgis ad necem caedi,

    Cic. Verr. 2, 3, 29, § 70; so Hor. S. 1, 2, 42; Liv. 24, 38, 9; Tac. A. 11, 37; Suet. Ner. 26; id. Dom. 8 al.
    3.
    Nearness or proximity in gen. = apud, near to, by, at, close by (in anteclass. per. very freq.; not rare later, esp. in the historians): pendent peniculamenta unum ad quemque pedum, trains are suspended at each foot, Enn. ap. Non. 149, 33 (Ann. v. 363 ed. Vahl.):

    ut in servitute hic ad suum maneat patrem,

    Plaut. Capt. prol. 49; cf. id. ib. 2, 3, 98;

    3, 5, 41: sol quasi flagitator astat usque ad ostium,

    stands like a creditor continually at the door, id. Most. 3, 2, 81 (cf. with same force, Att. ap. Non. 522, 25;

    apud ipsum astas): ad foris adsistere,

    Cic. Verr. 1, 66; id. Arch. 24:

    astiterunt ad januam,

    Vulg. Act. 10, 17:

    non adest ad exercitum,

    Plaut. Am. 1, 3, 6; cf. ib. prol. 133:

    aderant ad spectaculum istud,

    Vulg. Luc. 23, 48: has (testas) e fenestris in caput Deiciunt, qui prope ad ostium adspiraverunt, Lucil. ap. Non. 288, 31:

    et nec opinanti Mors ad caput adstitit,

    Lucr. 3, 959:

    quod Romanis ad manum domi supplementum esset,

    at hand, Liv. 9, 19, 6:

    haec arma habere ad manum,

    Quint. 12, 5, 1:

    dominum esse ad villam,

    Cic. Sull. 20; so id. Verr. 2, 21:

    errantem ad flumina,

    Verg. E. 6, 64; Tib. 1, 10, 38; Plin. 7, 2, § 12; Vitr. 7, 14; 7, 12; and ellipt. (cf. supra, 2. g):

    pecunia utinam ad Opis maneret!

    Cic. Phil. 1, 17.—Even of persons:

    qui primum pilum ad Caesarem duxerat (for apud),

    Caes. B. G. 6, 38; so id. ib. 1, 31; 3, 9; 5, 53; 7, 5; id. B. C. 3, 60:

    ad inferos poenas parricidii luent,

    among, Cic. Phil. 14, 13:

    neque segnius ad hostes bellum apparatur,

    Liv. 7, 7, 4: pugna ad Trebiam, ad Trasimenum, ad Cannas, etc., for which Liv. also uses the gen.:

    si Trasimeni quam Trebiae, si Cannarum quam Trasimeni pugna nobilior esset, 23, 43, 4.—Sometimes used to form the name of a place, although written separately, e. g. ad Murcim,

    Varr. L. L. 5, § 154:

    villa ad Gallinas, a villa on the Flaminian Way,

    Plin. 15, 30, 40, § 37: ad urbem esse (of generals), to remain outside the city (Rome) until permission was given for a triumph:

    “Esse ad urbem dicebantur, qui cum potestate provinciali aut nuper e provincia revertissent, aut nondum in provinciam profecti essent... solebant autem, qui ob res in provincia gestas triumphum peterent, extra urbem exspectare, donec, lege lata, triumphantes urbem introire possent,”

    Manut. ad Cic. Fam. 3, 8.—So sometimes with names of towns and verbs of rest:

    pons, qui erat ad Genavam,

    Caes. B. G. 1, 7:

    ad Tibur mortem patri minatus est,

    Cic. Phil. 6, 4, 10:

    conchas ad Caietam legunt,

    id. Or. 2, 6:

    ad forum esse,

    to be at the market, Plaut. Ps. 4, 7, 136; id. Most. 3, 2, 158; cf. Ter. Ph. 4, 2, 8; id. And. 1, 5, 19.—Hence, adverb., ad dextram (sc. manum, partem), ad laevam, ad sinistram, to the right, to the left, or on the right, on the left:

    ad dextram,

    Att. Rib. Trag. Rel. p. 225; Plaut. Poen. 3, 4, 1; Ter. Ad. 4, 2, 44; Cic. Univ. 13; Caes. B. C. 1, 69:

    ad laevam,

    Enn. Rib. Trag. Rel. p. 51; Att. ib. p. 217: ad sinistram, Ter. [p. 28] Ad. 4, 2, 43 al.:

    ad dextram... ad laevam,

    Liv. 40, 6;

    and with an ordinal number: cum plebes ad tertium milliarium consedisset,

    at the third milestone, Cic. Brut. 14, 54, esp. freq. with lapis:

    sepultus ad quintum lapidem,

    Nep. Att. 22, 4; so Liv. 3, 69 al.; Tac. H. 3, 18; 4, 60 (with apud, Ann. 1, 45; 3, 45; 15, 60) al.; cf. Rudd. II. p. 287.
    B.
    In time, analogous to the relations given in A.
    1.
    Direction toward, i. e. approach to a definite point of time, about, toward:

    domum reductus ad vesperum,

    toward evening, Cic. Lael. 3, 12:

    cum ad hiemem me ex Cilicia recepissem,

    toward winter, id. Fam. 3, 7.—
    2.
    The limit or boundary to which a space of time extends, with and without usque, till, until, to, even to, up to:

    ego ad illud frugi usque et probus fui,

    Plaut. Most. 1, 2, 53:

    philosophia jacuit usque ad hanc aetatem,

    Cic. Tusc. 1, 3, 5; id. de Sen. 14:

    quid si hic manebo potius ad meridiem,

    Plaut. Most. 3, 1, 55; so id. Men. 5, 7, 33; id. Ps. 1, 5, 116; id. As. 2, 1, 5:

    ad multam noctem,

    Cic. de Sen. 14:

    Sophocles ad summam senectutem tragoedias fecit,

    id. ib. 2; cf. id. Rep. 1, 1:

    Alexandream se proficisci velle dixit (Aratus) remque integram ad reditum suum jussit esse,

    id. Off. 2, 23, 82:

    bestiae ex se natos amant ad quoddam tempus,

    id. Lael. 8; so id. de Sen. 6; id. Somn. Sc. 1 al. —And with ab or ab-usque, to desig. the whole period of time passed away:

    ab hora octava ad vesperum secreto collocuti sumus,

    Cic. Att. 7, 8:

    usque ab aurora ad hoc diei,

    Plaut. Poen. 1, 2, 8.—
    3.
    Coincidence with a point of time, at, on, in, by:

    praesto fuit ad horam destinatam,

    at the appointed hour, Cic. Tusc. 5, 22:

    admonuit ut pecuniam ad diem solverent,

    on the day of payment, id. Att. 16, 16 A:

    nostra ad diem dictam fient,

    id. Fam. 16, 10, 4; cf. id. Verr. 2, 2, 5: ad lucem denique arte et graviter dormitare coepisse, at (not toward) daybreak, id. Div. 1, 28, 59; so id. Att. 1, 3, 2; 1, 4, 3; id. Fin. 2, 31, 103; id. Brut. 97, 313:

    ad id tempus,

    Caes. B. C. 1, 24; Sall. J. 70, 5; Tac. A. 15, 60; Suet. Aug. 87; Domit. 17, 21 al.
    C.
    The relations of number.
    1.
    An approximation to a sum designated, near, near to, almost, about, toward (cf. Gr. epi, pros with acc. and the Fr. pres de, a peu pres, presque) = circiter (Hand, Turs. I. p. 102):

    ad quadraginta eam posse emi minas,

    Plaut. Ep. 2, 2, 111:

    nummorum Philippum ad tria milia,

    id. Trin. 1, 2, 115; sometimes with quasi added:

    quasi ad quadraginta minas,

    as it were about, id. Most. 3, 1, 95; so Ter. Heaut. 1, 1, 93:

    sane frequentes fuimus omnino ad ducentos,

    Cic. Q. Fr. 2, 1:

    cum annos ad quadraginta natus esset,

    id. Clu. 40, 110:

    ad hominum milia decem,

    Caes. B. G. 1, 4:

    oppida numero ad duodecim, vicos ad quadringentos,

    id. ib. 1, 5.—In the histt. and post-Aug. authors ad is added adverbially in this sense (contrary to Gr. usage, by which amphi, peri, and eis with numerals retain their power as prepositions): ad binum milium numero utrinque sauciis factis, Sisenn. ap. Non. 80, 4:

    occisis ad hominum milibus quattuor,

    Caes. B. G. 2, 33:

    ad duorum milium numero ceciderunt,

    id. B. C. 3, 53:

    ad duo milia et trecenti occisi,

    Liv. 10, 17, 8; so id. 27, 12, 16; Suet. Caes. 20; cf. Rudd. II. p. 334.—
    2.
    The terminus, the limit, to, unto, even to, a designated number (rare):

    ranam luridam conicere in aquam usque quo ad tertiam partem decoxeris,

    Varr. R. R. 1, 2, 26; cf. App. Herb. 41:

    aedem Junonis ad partem dimidiam detegit,

    even to the half, Liv. 42, 3, 2:

    miles (viaticum) ad assem perdiderat,

    to a farthing, to the last farthing, Hor. Ep. 2, 2, 27; Plin. Ep. 1, 15:

    quid ad denarium solveretur,

    Cic. Quint. 4.—The phrase omnes ad unum or ad unum omnes, or simply ad unum, means lit. all to one, i. e. all together, all without exception; Gr. hoi kath hena pantes (therefore the gender of unum is changed according to that of omnes): praetor omnes extra castra, ut stercus, foras ejecit ad unum, Lucil. ap. Non. 394, 22:

    de amicitia omnes ad unum idem sentiunt,

    Cic. Lael. 23:

    ad unum omnes cum ipso duce occisi sunt,

    Curt. 4, 1, 22 al.:

    naves Rhodias afflixit ita, ut ad unam omnes constratae eliderentur,

    Caes. B. C. 3, 27; onerariae omnes ad unam a nobis sunt exceptae, Cic. Fam. 12, 14 (cf. in Gr. hoi kath hena; in Hebr., Exod. 14, 28).— Ad unum without omnes:

    ego eam sententiam dixi, cui sunt assensi ad unum,

    Cic. Fam. 10, 16:

    Juppiter omnipotens si nondum exosus ad unum Trojanos,

    Verg. A. 5, 687.
    D.
    In the manifold relations of one object to another.
    1.
    That in respect of or in regard to which a thing avails, happens, or is true or important, with regard to, in respect of, in relation to, as to, to, in.
    a.
    With verbs:

    ad omnia alia aetate sapimus rectius,

    in respect to all other things we grow wiser by age, Ter. Ad. 5, 3, 45:

    numquam ita quisquam bene ad vitam fuat,

    id. ib. 5, 4, 1:

    nil ibi libatum de toto corpore (mortui) cernas ad speciem, nil ad pondus,

    that nothing is lost in form or weight, Lucr. 3, 214; cf. id. 5, 570; Cic. Verr. 2, 1, 21, § 58; id. Mur. 13, 29: illi regi Cyro subest, ad immutandi animi licentiam, crudelissimus ille Phalaris, in that Cyrus, in regard to the liberty of changing his disposition (i. e. not in reality, but inasmuch as he is at liberty to lay aside his good character, and assume that of a tyrant), there is concealed another cruel Phalaris, Cic. Rep. 1, 28:

    nil est ad nos,

    is nothing to us, concerns us not, Lucr. 3, 830; 3, 845:

    nil ad me attinet,

    Ter. Ad. 1, 2, 54:

    nihil ad rem pertinet,

    Cic. Caecin. 58;

    and in the same sense elliptically: nihil ad Epicurum,

    id. Fin. 1, 2, 5; id. Pis. 68:

    Quid ad praetorem?

    id. Verr. 1, 116 (this usage is not to be confounded with that under 4.).—
    b.
    With adjectives:

    ad has res perspicax,

    Ter. Heaut. 2, 3, 129:

    virum ad cetera egregium,

    Liv. 37, 7, 15:

    auxiliaribus ad pugnam non multum Crassus confidebat,

    Caes. B. G. 3, 25:

    ejus frater aliquantum ad rem est avidior,

    Ter. Eun. 1, 2, 51; cf. id. And. 1, 2, 21; id. Heaut. 2, 3, 129:

    ut sit potior, qui prior ad dandum est,

    id. Phorm. 3, 2, 48:

    difficilis (res) ad credendum,

    Lucr. 2, 1027:

    ad rationem sollertiamque praestantior,

    Cic. N. D. 2, 62; so id. Leg. 2, 13, 33; id. Fin. 2, 20, 63; id. Rosc. Am. 30, 85; id. Font. 15; id. Cat. 1, 5, 12; id. de Or. 1, 25, 113; 1, 32, 146; 2, 49, 200; id. Fam. 3, 1, 1; Liv. 9, 16, 13; Tac. A. 12, 54 al.—
    c.
    With nouns:

    prius quam tuum, ut sese habeat, animum ad nuptias perspexerit,

    before he knew your feeling in regard to the marriage, Ter. And. 2, 3, 4 (cf. Gr. hopôs echei tis pros ti):

    mentis ad omnia caecitas,

    Cic. Tusc. 3, 5, 11:

    magna vis est fortunae in utramque partem vel ad secundas res vel ad adversas,

    id. Off. 2, 6; so id. Par. 1:

    ad cetera paene gemelli,

    Hor. Ep. 1, 10, 3.—So with acc. of gerund instead of the gen. from the same vb.:

    facultas ad scribendum, instead of scribendi,

    Cic. Font. 6;

    facultas ad agendum,

    id. de Imp. Pomp. 1, 2: cf. Rudd. II. p. 245.—
    d.
    In gramm.: nomina ad aliquid dicta, nouns used in relation to something, i. e. which derive their significance from their relation to another object: quae non possunt intellegi sola, ut pater, mater;

    jungunt enim sibi et illa propter quae intelleguntur,

    Charis. 129 P.; cf. Prisc. 580 ib.—
    2.
    With words denoting measure, weight, manner, model, rule, etc., both prop. and fig., according to, agreeably to, after (Gr. kata, pros):

    columnas ad perpendiculum exigere,

    Cic. Mur. 77:

    taleis ferreis ad certum pondus examinatis,

    Caes. B. G. 5, 12: facta sunt ad certam formam. Lucr. 2, 379:

    ad amussim non est numerus,

    Varr. 2, 1, 26:

    ad imaginem facere,

    Vulg. Gen. 1, 26:

    ad cursus lunae describit annum,

    Liv. 1, 19:

    omnia ad diem facta sunt,

    Caes. B. G. 2, 5:

    Id ad similitudinem panis efficiebant,

    id. B. C. 3, 48; Vulg. Gen. 1, 26; id. Jac. 3, 9:

    ad aequos flexus,

    at equal angles, Lucr. 4, 323: quasi ad tornum levantur, to or by the lathe, id. 4, 361:

    turres ad altitudiem valli,

    Caes. B. G. 5, 42; Liv. 39, 6:

    ad eandem crassitudinem structi,

    id. 44, 11:

    ad speciem cancellorum scenicorum,

    with the appearance of, like, Varr. R. R. 3, 5, 8:

    stagnum maris instar, circumseptum aedificiis ad urbium speciem,

    Suet. Ner. 31:

    lascivum pecus ludens ad cantum,

    Liv. Andron. Rib. Trag. Rel. p. 1:

    canere ad tibiam,

    Cic. Tusc. 4, 2: canere ad tibicinem, id. ib. 1, 2 (cf.:

    in numerum ludere,

    Verg. E. 6, 28; id. G. 4, 175):

    quod ad Aristophanis lucernam lucubravi,

    Varr. L. L. 5, § 9 Mull.: carmen castigare ad unguem, to perfection (v. unguis), Hor. A. P. 294:

    ad unguem factus homo,

    a perfect gentleman, id. S. 1, 5, 32 (cf. id. ib. 2, 7, 86):

    ad istorum normam sapientes,

    Cic. Lael. 5, 18; id. Mur. 3:

    Cyrus non ad historiae fidem scriptus, sed ad effigiem justi imperii,

    id. Q. Fr. 1, 1, 8:

    exercemur in venando ad similitudinem bellicae disciplinae,

    id. N. D. 2, 64, 161: so,

    ad simulacrum,

    Liv. 40, 6:

    ad Punica ingenia,

    id. 21, 22:

    ad L. Crassi eloquentiam,

    Cic. Var. Fragm. 8:

    omnia fient ad verum,

    Juv. 6, 324:

    quid aut ad naturam aut contra sit,

    Cic. Fin. 1, 9, 30:

    ad hunc modum institutus est,

    id. Tusc. 2, 3; Caes. B. G. 2, 31; 3, 13:

    ad eundem istunc modum,

    Ter. Ad. 3, 3, 70:

    quem ad modum, q. v.: ad istam faciem est morbus, qui me macerat,

    of that kind, Plaut. Cist. 1, 1, 73; id. Merc. 2, 3, 90; cf.

    91: cujus ad arbitrium copia materiai cogitur,

    Lucr. 2, 281:

    ad eorum arbitrium et nutum totos se fingunt,

    to their will and pleasure, Cic. Or. 8, 24; id. Quint. 71:

    ad P. Lentuli auctoritatem Roma contendit,

    id. Rab. Post. 21:

    aliae sunt legati partes, aliae imperatoris: alter omnia agere ad praescriptum, alter libere ad summam rerum consulere debet,

    Caes. B. C. 3, 51:

    rebus ad voluntatem nostram fluentibus,

    Cic. Off. 1, 26:

    rem ad illorum libidinem judicarunt,

    id. Font. 36:

    ad vulgi opinionem,

    id. Off. 3, 21.—So in later Lat. with instar:

    ad instar castrorum,

    Just. 36, 3, 2:

    scoparum,

    App. M. 9, p. 232:

    speculi,

    id. ib. 2, p. 118: ad hoc instar mundi, id. de Mundo, p. 72.—Sometimes, but very rarely, ad is used absol. in this sense (so also very rarely kata with acc., Xen. Hell. 2, 3; Luc. Dial. Deor. 8): convertier ad nos, as we (are turned), Lucr. 4, 317:

    ad navis feratur,

    like ships, id. 4, 897 Munro. —With noun:

    ad specus angustiac vallium,

    like caves, Caes. B. C. 3, 49.—Hence,
    3.
    With an object which is the cause or reason, in conformity to which, from which, or for which, any thing is or is done.
    a.
    The moving cause, according to, at, on, in consequence of:

    cetera pars animae paret et ad numen mentis momenque movetur,

    Lucr. 3, 144:

    ad horum preces in Boeotiam duxit,

    on their entreaty, Liv. 42, 67, 12: ad ea Caesar veniam ipsique et conjugi et fratribus tribuit, in consequence of or upon this, he, etc., Tac. Ann. 12, 37.—
    b.
    The final cause, or the object, end, or aim, for the attainment of which any thing,
    (α).
    is done,
    (β).
    is designed, or,
    (γ).
    is fitted or adapted (very freq.), to, for, in order to.
    (α).
    Seque ad ludos jam inde abhinc exerceant, Pac. ap. Charis. p. 175 P. (Rib. Trag. Rel. p. 80):

    venimus coctum ad nuptias,

    in order to cook for the wedding, Plaut. Aul. 3, 2, 15:

    omnis ad perniciem instructa domus,

    id. Bacch. 3, 1, 6; cf. Ter. Heaut. 3, 1, 41; Liv. 1, 54:

    cum fingis falsas causas ad discordiam,

    in order to produce dissension, Ter. Hec. 4, 4, 71:

    quantam fenestram ad nequitiam patefeceris,

    id. Heaut. 3, 1, 72:

    utrum ille, qui postulat legatum ad tantum bellum, quem velit, idoneus non est, qui impetret, cum ceteri ad expilandos socios diripiendasque provincias, quos voluerunt, legatos eduxerint,

    Cic. de Imp. Pomp. 19, 57:

    ego vitam quoad putabo tua interesse, aut ad spem servandam esse, retinebo,

    for hope, id. Q. Fr. 1, 4; id. Fam. 5, 17:

    haec juventutem, ubi familiares opes defecerant, ad facinora incendebant,

    Sall. C. 13, 4:

    ad speciem atque ad usurpationem vetustatis,

    Cic. Agr. 2, 12, 31; Suet. Caes. 67:

    paucis ad speciem tabernaculis relictis,

    for appearance, Caes. B. C. 2, 35; so id. ib. 2, 41; id. B. G. 1, 51.—
    (β).
    Aut equos alere aut canes ad venandum. Ter. And. 1, 1, 30:

    ingenio egregie ad miseriam natus sum,

    id. Heaut. 3, 1, 11;

    (in the same sense: in rem,

    Hor. C. 1, 27, 1, and the dat., Ter. Ad. 4, 2, 6):

    ad cursum equum, ad arandum bovem, ad indagandum canem,

    Cic. Fin. 2, 13, 40:

    ad frena leones,

    Verg. A. 10, 253:

    delecto ad naves milite,

    marines, Liv. 22, 19 Weissenb.:

    servos ad remum,

    rowers, id. 34, 6; and:

    servos ad militiam emendos,

    id. 22, 61, 2:

    comparasti ad lecticam homines,

    Cat. 10, 16:

    Lygdamus ad cyathos,

    Prop. 4, 8, 37; cf.:

    puer ad cyathum statuetur,

    Hor. C. 1, 29, 8.—
    (γ).
    Quae oportet Signa esse [p. 29] ad salutem, omnia huic osse video, everything indicative of prosperity I see in him, Ter. And. 3, 2, 2:

    haec sunt ad virtutem omnia,

    id. Heaut. 1, 2, 33:

    causa ad objurgandum,

    id. And. 1, 1, 123:

    argumentum ad scribendum,

    Cic. Att. 9, 7 (in both examples instead of the gen. of gerund., cf. Rudd. II. p. 245):

    vinum murteum est ad alvum crudam,

    Cato R. R. 125:

    nulla res tantum ad dicendum proficit, quantum scriptio,

    Cic. Brut. 24:

    reliquis rebus, quae sunt ad incendia,

    Caes. B. C. 3, 101 al. —So with the adjectives idoneus, utilis, aptus, instead of the dat.:

    homines ad hanc rem idoneos,

    Plaut. Poen. 3, 2, 6:

    calcei habiles et apti ad pedem,

    Cic. de Or. 1, 54, 231:

    orator aptus tamen ad dicendum,

    id. Tusc. 1, 3, 5:

    sus est ad vescendum hominibus apta,

    id. N. D. 2, 64, 160:

    homo ad nullam rem utilis,

    id. Off. 3, 6:

    ad segetes ingeniosus ager,

    Ov. F. 4, 684.—(Upon the connection of ad with the gerund. v. Zumpt, § 666; Rudd. II. p. 261.)—
    4.
    Comparison (since that with which a thing is compared is considered as an object to which the thing compared is brought near for the sake of comparison), to, compared to or with, in comparison with:

    ad sapientiam hujus ille (Thales) nimius nugator fuit,

    Plaut. Capt. 2, 2, 25; id. Trin. 3, 2, 100:

    ne comparandus hic quidem ad illum'st,

    Ter. Eun. 4, 4, 14; 2, 3, 69:

    terra ad universi caeli complexum,

    compared with the whole extent of the heavens, Cic. Tusc. 1, 17, 40:

    homini non ad cetera Punica ingenia callido,

    Liv. 22, 22, 15:

    at nihil ad nostram hanc,

    nothing in comparison with, Ter. Eun. 2, 3, 70; so Cic. Deiot. 8, 24; and id. de Or. 2, 6, 25.
    E.
    Adverbial phrases with ad.
    1.
    Ad omnia, withal, to crown all:

    ingentem vim peditum equitumque venire: ex India elephantos: ad omnia tantum advehi auri, etc.,

    Liv. 35, 32, 4.—
    2.
    Ad hoc and ad haec (in the historians, esp. from the time of Livy, and in authors after the Aug. per.), = praeterea, insuper, moreover, besides, in addition, epi toutois:

    nam quicumque impudicus, adulter, ganeo, etc.: praeterea omnes undique parricidae, etc.: ad hoc, quos manus atque lingua perjurio aut sanguine civili alebat: postremo omnes, quos, etc.,

    Sall. C. 14, 2 and 3:

    his opinionibus inflato animo, ad hoc vitio quoque ingenii vehemens,

    Liv. 6, 11, 6; 42, 1, 1; Tac. H. 1, 6; Suet. Aug. 22 al.—
    3.
    Ad id quod, beside that (very rare):

    ad id quod sua sponte satis conlectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur,

    Liv. 3, 62, 1; so 44, 37, 12.—
    4.
    Ad tempus.
    a.
    At a definite, fixed time, Cic. Att. 13, 45; Liv. 38, 25, 3.—
    b.
    At a fit, appropriate time, Cic. Verr. 2, 1, 54, § 141; Liv. 1, 7, 13.—
    c.
    For some time, for a short time, Cic. Off. 1, 8, 27; id. Lael. 15, 53; Liv. 21, 25, 14.—
    d.
    According to circumstances, Cic. Planc. 30, 74; id. Cael. 6, 13; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 9.—
    5.
    Ad praesens (for the most part only in post-Aug. writers).
    a.
    For the moment, for a short time, Cic. Fam. 12, 8; Plin. 8, 22, 34; Tac. A. 4, 21.—
    b.
    At present, now, Tac. A. 16, 5; id. H. 1, 44.—So, ad praesentiam, Tac. A. 11, 8.—
    6.
    Ad locum, on the spot:

    ut ad locum miles esset paratus,

    Liv. 27, 27, 2.—
    7.
    Ad verbum, word for word, literally, Cic. Fin. 1, 2, 4; id. de Or. 1, 34, 157; id. Ac. 2, 44, 135 al.—
    8.
    Ad summam.
    a.
    On the whole, generally, in general, Cic. Fam. 14, 14, 3; id. Att. 14, 1; Suet. Aug. 71.—
    b.
    In a word, in short, Cic. Off. 1, 41, 149; Hor. Ep. 1, 1, 106. —
    9.
    Ad extremum, ad ultimum, ad postremum.
    a.
    At the end, finally, at last.
    (α).
    Of place, at the extremity, extreme point, top, etc.:

    missile telum hastili abiegno et cetera tereti, praeterquam ad extremum, unde ferrum exstabat,

    Liv. 21, 8, 10.—
    (β).
    Of time = telos de, at last, finally:

    ibi ad postremum cedit miles,

    Plaut. Aul. 3, 5, 52; so id. Poen. 4, 2, 22; Cic. Off. 3, 23, 89; id. Phil. 13, 20, 45; Caes. B. G. 7, 53; Liv. 30, 15, 4 al.— Hence,
    (γ).
    of order, finally, lastly, = denique: inventa componere; tum ornare oratione; post memoria sepire;

    ad extremum agere cum dignitate,

    Cic. de Or. 1, 31, 142.—
    b.
    In Liv., to the last degree, quite: improbus homo, sed non ad extremum perditus, 23, 2, 3; cf.:

    consilii scelerati, sed non ad ultimum dementis,

    id. 28, 28, 8.—
    10.
    Quem ad finem? To what limit? How far? Cic. Cat. 1, 1; id. Verr. 5, 75.—
    11.
    Quem ad modum, v. sub h. v.
    a.
    Ad (v. ab, ex, in, etc.) is not repeated like some other prepositions with interrog. and relative pronouns, after nouns or demonstrative pronouns:

    traducis cogitationes meas ad voluptates. Quas? corporis credo,

    Cic. Tusc. 3, 17, 37 (ubi v. Kuhner).—
    b.
    Ad is sometimes placed after its substantive:

    quam ad,

    Ter. Phorm. 3, 2, 39:

    senatus, quos ad soleret, referendum censuit,

    Cic. N. D. 2, 4:

    ripam ad Araxis,

    Tac. Ann. 12, 51;

    or between subst. and adj.: augendam ad invidiam,

    id. ib. 12, 8.—
    c.
    The compound adque for et ad (like exque, eque, and, poet., aque) is denied by Moser, Cic. Rep. 2, 15, p. 248, and he reads instead of ad humanitatem adque mansuetudinem of the MSS., hum. atque mans. But adque, in acc. with later usage, is restored by Hand in App. M. 10, p. 247, adque haec omnia oboediebam for atque; and in Plaut. Capt. 2, 3, 9, utroque vorsum rectum'st ingenium meum, ad se adque illum, is now read, ad te atque ad illum (Fleck., Brix).
    II.
    In composition.
    A.
    Form. According to the usual orthography, the d of the ad remains unchanged before vowels, and before b, d, h, m, v: adbibo, adduco, adhibeo, admoveo, advenio; it is assimilated to c, f, g, l, n, p, r, s, t: accipio, affigo, aggero, allabor, annumero, appello, arripio, assumo, attineo; before g and s it sometimes disappears: agnosco, aspicio, asto: and before qu it passes into c: acquiro, acquiesco.—But later philologists, supported by old inscriptions and good MSS., have mostly adopted the following forms: ad before j, h, b, d, f, m, n, q, v; ac before c, sometimes, but less well, before q; ag and also ad before g; a before gn, sp, sc, st; ad and also al before l; ad rather than an before n; ap and sometimes ad before p; ad and also ar before r; ad and also as before s; at and sometimes ad before t. In this work the old orthography has commonly been retained for the sake of convenient reference, but the better form in any case is indicated.—
    B.
    Signif. In English up often denotes approach, and in many instances will give the force of ad as a prefix both in its local and in its figurative sense.
    1.
    Local.
    a.
    To, toward: affero, accurro, accipio ( to one's self).—
    b.
    At, by: astare, adesse.—
    c.
    On, upon, against: accumbo, attero.—
    d.
    Up (cf. de- = down, as in deicio, decido): attollo, ascendo, adsurgo.—
    2.
    Fig.
    a.
    To: adjudico, adsentior.—
    b.
    At or on: admiror, adludo.—
    c.
    Denoting conformity to, or comparison with: affiguro, adaequo.—
    d.
    Denoting addition, increase (cf. ab, de, and ex as prefixes to denote privation): addoceo, adposco.—
    e.
    Hence, denoting intensity: adamo, adimpleo, aduro, and perhaps agnosco.—
    f.
    Denoting the coming to an act or state, and hence commencement: addubito, addormio, adquiesco, adlubesco, advesperascit. See more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 74-134.

    Lewis & Short latin dictionary > ad

  • 42 adscribo

    a-scrībo ( ads-, Baiter, Halm, Weissenb., K. and H.; as-, Kayser), psi, ptum, 3, v. a., to annex by writing, to add to a writing (syn.: annumero, addo, insero, attribuo, tribuo).
    I.
    In gen.
    A.
    Lit., constr. absol. or with dat., in with acc. or abl.
    a.
    Absol.:

    non solum illud perscribunt, quod tum prohibiti sunt, sed etiam causam ascribunt cur etc.,

    Cic. Verr. 2, 1, 35:

    illud minime auguris, quod adscripsit, ob eam causam, etc.,

    id. Div. 1, 16, 29.—
    b.
    With dat.:

    Terentia salutem tibi plurimam adscribit,

    Cic. Att. 1, 5 fin.:

    coheredem sibi libertum ejus adscriptum,

    Suet. Vit. 14.—
    c.
    With in with acc. or abl.: hoc tibi respondeo: ascripsisse eundem Sullam in eandem legem: si quid, etc.: nam nisi esset, hoc in omnibus legibus non ascriberetur, Cic. Caecin. 33, 95 (B. and K., in eādem lege):

    antiquior dies in tuis adscripta litteris,

    id. ad Q. Fr. 3, 1, 3:

    in alterā epistulā diem non adscribis,

    do not add the date, id. Att. 3, 23:

    nomen suum in albo profitentium citharoedorum jussit adscribi,

    Suet. Ner. 21; id. Tib. 51 al.—Esp. freq. of superscriptions and inscriptions:

    Recita epistulam. TIMARCHIDES VERRIS ACCENSVS APRONIO. Jam hoc quidem non reprehendo, quod ascribit ACCENSVS,

    Cic. Verr. 2, 3, 66:

    non credo ascripturum esse magno,

    id. Agr. 2, 20:

    novo si marmori adscripserunt Praxitelem suo,

    Phaedr. 5, prol. 6:

    tumulo publice exstructo adscripserant, pro libertate eos occubuisse,

    Suet. Aug. 12 fin.:

    ut qui statuarum titulis pronepotem se Q. Catuli Capitolini semper adscripserit,

    id. Galb. 2; id. Ner. 45; id. Aug. 70.—
    B.
    Trop.
    1.
    To impute, ascribe, attribute to one the cause of something:

    hoc incommodum Scipioni ascribendum videtur,

    Cic. Inv. 1, 49:

    panaces diis inventoribus adscriptum,

    Plin. 25, 4, 11, § 30; Claud. Laud. Stil. 2, 81;

    and (per hypallagen, cf. Rudd. II. p. 393): cur autem ascribimus illum his lacrimis (instead of illi has lacrimas),

    id. Rapt. Pros. 3, 419; cf. id. Idyll. 6, 81:

    nomini meo adscribatur victoria,

    Vulg. 2 Reg. 12, 28.—
    2.
    To place to one's credit, i. e. to settle, fix, designate, appoint:

    eidem (servo) adscripsisse legatum,

    bequeathed to him, Plin. Ep. 4, 10.— Poet.:

    culpam lues, olim cum adscriptus venerit poenae dies,

    Phaedr. 4, 11, 8.—
    3.
    Adscribere sibi aliquid, to apply, refer something to one's self:

    qui facere quae non possunt, verbis elevant, Adscribere hoc debebunt exemplum sibi,

    Phaedr. 4, 3, 6.—
    II.
    A.. Esp., t. t., to enroll, enter in a list ( as citizen, soldier, colonist, etc.):

    ascribi se in eam civitatem voluit,

    to be entered, received as a citizen, Cic. Arch. 4:

    si qui foederatis civitatibus ascripti fuissent,

    id. ib.:

    urbanae militiae adscribebatur,

    Tac. H. 2, 94:

    adscribantur ex Judaeis in exercitu regis ad triginta milia virorum,

    Vulg. 1 Macc. 10, 36: adscripti dicebantur qui in colonias nomina dedissent, ut essent coloni, Paul. ex Fest. p. 13 Müll.:

    colonos Venusiam adscripserunt,

    Liv. 31, 49; so id. 32, 7; 33, 24; 34, 42;

    35, 9 al.: coloniam deduxit adscriptis veteranis,

    Suet. Ner. 9;

    so also of ambassadors,

    Phaedr. 4, 17, 16.—
    B.
    Trop.
    1.
    To reckon or number in a class, include among:

    adscripsit Liber Satyris poëtas,

    Hor. Ep. 1, 19, 4 (cf. id. ib. 1, 9, 13:

    scribe tui gregis hunc): aliquem ordinibus deorum,

    id. C. 3, 3, 35:

    nationes Germanis an Sarmatis adscribam, dubito,

    Tac. G. 46:

    aliquem antiquis temporibus,

    id. Or. 17.—
    2.
    To add or join to:

    ad hoc genus ascribamus etiam narrationes apologorum,

    Cic. de Or. 2, 66, 264:

    admiratus eorum fidem tyrannus petivit, ut se ad amicitiam tertium adscriberent,

    id. Off. 3, 10, 45; so id. Tusc. 5, 22, 63; id. ad Q. Fr. 1, 1, 5:

    tu vero ascribe me in talem numerum,

    id. Phil. 2, 13:

    suae alicujus sententiam,

    id. Opt. Gen. 6:

    unus A. Gabinius belli maritimi Cn. Pompeio socius ascribitur, i. e. additur,

    id. Imp. Pomp. 19 fin. —Hence also of attributes of a deity:

    Jovi aquila adscribitur,

    is ascribed, Plin. 10, 5, 6, § 18.

    Lewis & Short latin dictionary > adscribo

  • 43 adsum

    ad-sum (Ribbeck has written assum in Novius by conj. from suum of the MSS., Com. Trag. p. 262; in Plaut. Poen. 1, 2, 67, adsum must be pronounced assum, as the pun on the word requires, Roby, I. p. 49), adfui (affui, Merkel, L. Müller), adesse, v. n. (arfui = adfui, S. C. de Bacch.; arf = adfuerunt, ib.; arfuise = adfuisse, ib.; v. ad init.;

    adsiem = adsim,

    Verg. Cat. 5, 6 ( dicam, Rib.):

    adsiet,

    Cato, R. R. 141, 4; Plaut. As. 2, 4, 9; Ter. Ad. 4, 4, 11:

    adsient,

    id. Phorm. 2, 18, 3: adfore now and then takes the place of adfuturus esse, and adforem of adessem, which is written with one s, adesent, in S. C. de Bacch.), to be at or near a person or place, to be somewhere, to be present (opp. absum, to be distant, removed, absent).
    I.
    Lit.
    (α).
    Absol.: visus Homerus adesse poëta, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 16, 51 (Ann. v. 6 Vahl.), imitated by Verg. A. 2, 271, and Ov. M. 7, 635; v. below: Hegio adsum;

    si quid me vis, impera,

    Plaut. Capt. 5, 3, 1; so id. Truc. 2, 6, 33; 4, 3, 52:

    quasi adfuerim simulabo,

    id. Am. 1, 1, 45. —
    (β).
    With adv. or adj.:

    etsi abest, hic adesse erum Arbitror,

    Plaut. Ps. 4, 7, 11:

    Philolaches jam hic aderit,

    id. Most. 5, 1, 29; and id. Ps. 1, 2, 48:

    quod adest praesto,

    Lucr. 5, 1412:

    ut quasi coram adesse videare, cum scribo aliquid ad te,

    Cic. Fam. 15, 16; id. Att. 5, 18, 3; Verg. A. 1, 595:

    non quia ades praesens dico hoc,

    Ter. Ad. 3, 3, 39.—
    (γ).
    With prepp.:

    ad exercitum,

    Plaut. Am. 1, 3, 6:

    in tabernaculo,

    id. ib. 1, 1, 269:

    adsum apud te,

    id. Poen. 1, 2, 67:

    mulier ad eam rem divinam ne adsit,

    Cato, R. R. 83:

    ad portam,

    Cic. Div. 1, 27, 57:

    ante oculos maestissimus Hector Visus adesse mihi,

    Verg. A. 2, 271:

    ante oculos eadem mihi quercus adesse... visa est,

    Ov. M. 7, 635. —
    (δ).
    With dat.:

    adsum praesens praesenti tibi,

    Plaut. Ps. 5, 1, 27:

    DVM. NE. MINVS. SENATORIBVS. C. ADESENT. S. C. de Bacch. (see Append. to this dictionary): portis,

    Verg. A. 2, 330:

    senatui,

    Tac. A. 4, 55:

    convivio,

    Suet. Tib. 61 fin.:

    quaestioni,

    id. ib. 62: pugnae. id. Oth. 9.
    II.
    Trop.
    A.
    Of time, to be present, be at hand:

    dum tempestates adsunt,

    Lucr. 1, 178:

    Vesper adest,

    Cat. 62, 1:

    jamque dies aderit,

    Ov. M. 3, 519; 9, 285; 12, 150:

    aderat judicio dies,

    Liv. 3, 12:

    cum jam partus adesset,

    Ov. M. 9, 674.—
    B.
    Of other abstr. things, to be present, to be at hand (incorrectly made syn. with the simple esse).
    (α).
    Absol.:

    nunc adest occasio benefacta cumulare,

    Plaut. Capt. 2, 3, 63:

    ad narrandum argumentum adest benignitas,

    id. Men. prol. 16:

    omnia adsunt bona, quem penes est virtus,

    id. Am. 2, 2, 21:

    ut tranquillitas animi et securitas adsit,

    Cic. Off. 1, 20:

    tanti aderant morbi vesicae et viscerum, ut, etc.,

    Cic. Fin. 2, 30.—
    (β).
    With dat.:

    hominum quīs pudor paulum adest,

    Ter. And. 4, 1, 6:

    vigilantibus hinc aderant solacia somni,

    Lucr. 5, 1405:

    vis ad resistendum nulli aderat,

    Vell. 2, 61; 2, 21:

    vim adfore verbo Crediderat,

    Verg. A. 10, 547:

    tantus decor adfuit arti,

    Ov. M. 6, 18:

    simplicitas puerilibus adfuit annis,

    id. ib. 5, 400:

    quantus adest equis Sudor,

    Hor. C. 1, 15, 9:

    uti mox Nulla fides damnis adsit,

    id. Ep. 1, 17, 57:

    quousque patieris, Caesar, non adesse caput reipublicae?

    to be in his place, to be present, Tac. A. 1, 13 et saep.—
    C.
    Animo or animis, to be present in mind, with attention, interest, sympathy; also, with courage (cf. animus); to give attention to something, to give heed, observe, attend to; also, to be fearless, be of good courage:

    ut intellegeretis eum non adfuisse animo, oum ab illis causa ageretur,

    Cic. Caecin. 10 fin.:

    adestote omnes animis, qui adestis corporibus,

    id. Sull. 11, 33; id. Phil. 8, 10, 30 (cf. Ter. And. prol. 24, and Phorm. prol. 30: adeste aequo animo): [p. 46] quam ob rem adeste animis, judices, et timorem, si quem habetis, deponite, Cic. Mil. 2, 4:

    ades animo et omitte timorem,

    id. Rep. 6, 10 fin.
    D.
    Poet., to be present with one, to be associated with, to attend:

    Tu ducibus Latiis aderis, cum laeta Triumphum Vox canet,

    Ov. M. 1, 560;

    of the cypress: aderis dolentibus,

    id. ib. 10, 142. —
    E.
    To be present with one's aid or support; to stand by, to assist, aid, help, protect, defend, sustain (esp. freq. of advocati; cf.

    absum): ibo ad forum atque aliquot mihi amicos advocabo, ad hanc rem qui adsient,

    Ter. Phorm. 2, 1, 82; id. Eun. 4, 6, 26:

    omnes enim hi, quos videtis adesse in hac causa, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 1; id. Verr. 2, 2, 29; id. Sull. 29; id. Phil. 2, 37, 95; Quint. 1, 4; 8, 30 et saep.:

    ego tamen tuis rebus sic adero ut difficillimis,

    Cic. Fam. 6, 14 fin.; so id. Att. 1, 1:

    Camulogenus suis aderat atque eos cohortabatur,

    Caes. B. G. 7, 62:

    dictator intercessioni adero,

    Liv. 6, 38:

    cui sententiae adest Dicaearchus,

    Plin. 2, 65, 65:

    Aderam Arrionillae, Timonis uxori,

    Plin. Ep. 1, 5, 5; 2, 11, 2:

    quod ille adversus privatum se intemperantius adfuisset,

    had taken part, Suet. Claud. 38 Bremi.—With inf.:

    non Teucros delere aderam,

    Sil. 9, 532;

    so of a protecting, aiding divinity, esp. in invocations, adsis, adsit, etc.: adsis, o Tegeaee, favens,

    Verg. G. 1, 18; id. A. 4, 578:

    adsis, o Cytherea,

    id. Cat. 6, 11:

    ades, Dea, muneris auctor,

    Ov. M. 10, 673; so,

    Huc ades,

    Tib. 1, 7, 49:

    di omnes nemorum, adeste,

    Ov. M. 7, 198:

    nostris querelis adsint (dii),

    Liv. 3, 25:

    frugumque aderit mea Delia custos,

    Tib. 1, 5, 21:

    si vocata partubus Lucina veris adfuit,

    Hor. Epod. 5, 6:

    origini Romanae et deos adfuisse et non defuturam virtutem,

    Liv. 1, 9; 5, 51 al.— To be present as a witness:

    (testes) adsunt cum adversariis,

    Cic. Fl. 23;

    promissi testis adesto,

    Ov. M. 2, 45; hence the t. t. scribendo adesse, to be present as a witness to some writing or contract (usually placed at the beginning of the writing), S. C. de Bacch. ap. Cic. Fam. 8, 8, 5 and 6 al.—
    F.
    Involving the idea of motion, to come, to appear (most freq. in post-Aug. prose): adsum atque advenio Acherunte, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37;

    jam ego hic adero,

    Plaut. Aul. 2, 3, 7; Ter. And. 4, 2, 32; id. Heaut. 3, 1, 96; id. Eun. 4, 7, 41:

    hi ex Africa jam adfuturi videntur,

    Cic. Att. 11, 15:

    Hymen ades o Hymenaee,

    Cat. 62, 5:

    Galli per dumos aderant,

    Verg. A. 8, 657; 11, 100:

    huc ades, o formose puer,

    id. E. 2, 45; 7, 9; Ov. M. 8, 598; 2, 513 (cf. also adesdum):

    ecce Arcas adest,

    appears, is arrived, id. ib. 2, 497; so 3, 102; 528; 4, 692; 5, 46; 8, 418; 9, 200, 304, 363, 760; 11, 349; 12, 341;

    13, 73, 82, 662, 906: adfore tempus, quo, etc.,

    id. ib. 1, 256;

    cum hostes adessent, i. e. appropinquarent,

    Liv. 2, 10:

    truci clamore aderant semisomnos in barbaros,

    Tac. A. 4, 25:

    infensi adesse et instare,

    Sall. J. 50:

    quod serius adfuisset,

    Suet. Aug. 94 al. —In App. with acc.:

    cubiculum adero, Met. 2, p. 119 Elm.: scopulum aderunt,

    ib. 5, p. 160.—
    G.
    As judicial t. t., to appear before a tribunal:

    C. Verrem altera actione responsurum non esse, neque ad judicium adfuturum... quod iste certe statuerat non adesse,

    Cic. Verr. 2, 1, 1:

    augures adsunt,

    id. Dom. 34:

    augurem adesse jusserunt,

    Vell. 2, 10; cf. Brisson. de Form. V. p. 446.—
    H.
    Of the senate, to attend, to convene:

    edixit ut adesset senatus frequens a. d. viii. Kal. Decembris,

    Cic. Phil. 3, 19:

    ne sine causa videretur edixisse, ut senatus adcsset,

    id. ib. 24.

    Lewis & Short latin dictionary > adsum

  • 44 ascribo

    a-scrībo ( ads-, Baiter, Halm, Weissenb., K. and H.; as-, Kayser), psi, ptum, 3, v. a., to annex by writing, to add to a writing (syn.: annumero, addo, insero, attribuo, tribuo).
    I.
    In gen.
    A.
    Lit., constr. absol. or with dat., in with acc. or abl.
    a.
    Absol.:

    non solum illud perscribunt, quod tum prohibiti sunt, sed etiam causam ascribunt cur etc.,

    Cic. Verr. 2, 1, 35:

    illud minime auguris, quod adscripsit, ob eam causam, etc.,

    id. Div. 1, 16, 29.—
    b.
    With dat.:

    Terentia salutem tibi plurimam adscribit,

    Cic. Att. 1, 5 fin.:

    coheredem sibi libertum ejus adscriptum,

    Suet. Vit. 14.—
    c.
    With in with acc. or abl.: hoc tibi respondeo: ascripsisse eundem Sullam in eandem legem: si quid, etc.: nam nisi esset, hoc in omnibus legibus non ascriberetur, Cic. Caecin. 33, 95 (B. and K., in eādem lege):

    antiquior dies in tuis adscripta litteris,

    id. ad Q. Fr. 3, 1, 3:

    in alterā epistulā diem non adscribis,

    do not add the date, id. Att. 3, 23:

    nomen suum in albo profitentium citharoedorum jussit adscribi,

    Suet. Ner. 21; id. Tib. 51 al.—Esp. freq. of superscriptions and inscriptions:

    Recita epistulam. TIMARCHIDES VERRIS ACCENSVS APRONIO. Jam hoc quidem non reprehendo, quod ascribit ACCENSVS,

    Cic. Verr. 2, 3, 66:

    non credo ascripturum esse magno,

    id. Agr. 2, 20:

    novo si marmori adscripserunt Praxitelem suo,

    Phaedr. 5, prol. 6:

    tumulo publice exstructo adscripserant, pro libertate eos occubuisse,

    Suet. Aug. 12 fin.:

    ut qui statuarum titulis pronepotem se Q. Catuli Capitolini semper adscripserit,

    id. Galb. 2; id. Ner. 45; id. Aug. 70.—
    B.
    Trop.
    1.
    To impute, ascribe, attribute to one the cause of something:

    hoc incommodum Scipioni ascribendum videtur,

    Cic. Inv. 1, 49:

    panaces diis inventoribus adscriptum,

    Plin. 25, 4, 11, § 30; Claud. Laud. Stil. 2, 81;

    and (per hypallagen, cf. Rudd. II. p. 393): cur autem ascribimus illum his lacrimis (instead of illi has lacrimas),

    id. Rapt. Pros. 3, 419; cf. id. Idyll. 6, 81:

    nomini meo adscribatur victoria,

    Vulg. 2 Reg. 12, 28.—
    2.
    To place to one's credit, i. e. to settle, fix, designate, appoint:

    eidem (servo) adscripsisse legatum,

    bequeathed to him, Plin. Ep. 4, 10.— Poet.:

    culpam lues, olim cum adscriptus venerit poenae dies,

    Phaedr. 4, 11, 8.—
    3.
    Adscribere sibi aliquid, to apply, refer something to one's self:

    qui facere quae non possunt, verbis elevant, Adscribere hoc debebunt exemplum sibi,

    Phaedr. 4, 3, 6.—
    II.
    A.. Esp., t. t., to enroll, enter in a list ( as citizen, soldier, colonist, etc.):

    ascribi se in eam civitatem voluit,

    to be entered, received as a citizen, Cic. Arch. 4:

    si qui foederatis civitatibus ascripti fuissent,

    id. ib.:

    urbanae militiae adscribebatur,

    Tac. H. 2, 94:

    adscribantur ex Judaeis in exercitu regis ad triginta milia virorum,

    Vulg. 1 Macc. 10, 36: adscripti dicebantur qui in colonias nomina dedissent, ut essent coloni, Paul. ex Fest. p. 13 Müll.:

    colonos Venusiam adscripserunt,

    Liv. 31, 49; so id. 32, 7; 33, 24; 34, 42;

    35, 9 al.: coloniam deduxit adscriptis veteranis,

    Suet. Ner. 9;

    so also of ambassadors,

    Phaedr. 4, 17, 16.—
    B.
    Trop.
    1.
    To reckon or number in a class, include among:

    adscripsit Liber Satyris poëtas,

    Hor. Ep. 1, 19, 4 (cf. id. ib. 1, 9, 13:

    scribe tui gregis hunc): aliquem ordinibus deorum,

    id. C. 3, 3, 35:

    nationes Germanis an Sarmatis adscribam, dubito,

    Tac. G. 46:

    aliquem antiquis temporibus,

    id. Or. 17.—
    2.
    To add or join to:

    ad hoc genus ascribamus etiam narrationes apologorum,

    Cic. de Or. 2, 66, 264:

    admiratus eorum fidem tyrannus petivit, ut se ad amicitiam tertium adscriberent,

    id. Off. 3, 10, 45; so id. Tusc. 5, 22, 63; id. ad Q. Fr. 1, 1, 5:

    tu vero ascribe me in talem numerum,

    id. Phil. 2, 13:

    suae alicujus sententiam,

    id. Opt. Gen. 6:

    unus A. Gabinius belli maritimi Cn. Pompeio socius ascribitur, i. e. additur,

    id. Imp. Pomp. 19 fin. —Hence also of attributes of a deity:

    Jovi aquila adscribitur,

    is ascribed, Plin. 10, 5, 6, § 18.

    Lewis & Short latin dictionary > ascribo

  • 45 autem

    autem, conj. [v. aut init. ], on the other hand, but, yet, however, nevertheless; sometimes an emphasized and (it is never found at the beginning of a clause, but after one or more words; v. fin.; like at, it joins to a preceding thought a new one, either entirely antithetical or simply different; it differs from the restricting sed in like manner with at; v. at init., and cf.: [Popilius imperator tenebat provinciam;

    in cujus exercitu Catonis filius tiro militabat. Cum autem Popilio videretur unam dimittere legionem, Catonis quoque filium... dimisit. Sed cum amore pugnandi in exercitu permansisset, Cato ad Popilium scripsit, etc.],

    Cic. Off. 1, 11, 36 B. and K. (most freq. in philos. lang.; rare in the histt., being used by Caes. only 59 times, by Sall. 23, and by Tac. 31; and very rare in the poets).
    I.
    In joining an entirely antithetical thought, on the contrary, but = at quidem, at vero, se sê, esp. freq. with the pronouns ego, tu, ille, qui, etc.:

    Ait se obligāsse crus fractum Aesculapio, Apollini autem bracchium,

    Plaut. Men. 5, 3, 9:

    Nam injusta ab justis impetrari non decet, Justa autem ab injustis petere insipientiast,

    id. Am. prol. 35:

    ego hic cesso, quia ipse nihil scribo: lego autem libentissime,

    Cic. Fam. 16, 22; id. de Or. 1, 25, 115; Plaut. Men. 2, 1, 43: i sane cum illo, Phrygia;

    tu autem, Eleusium, Huc intro abi ad nos,

    id. Aul. 2, 5, 7; id. Capt. 2, 3, 4; id. Bacch. 4, 8, 58; id. Mil. 4, 4, 13; id. Ep. 5, 2, 7; Cic. Ac. 2, 19, 61:

    mihi ad enarrandum hoc argumentumst comitas, Si ad auscultandum vostra erit benignitas. Qui autem auscultare nolit, exsurgat foras,

    Plaut. Mil. 2, 1, 3; so id. Ep. 2, 2, 95; id. Capt. 3, 4, 24:

    Quid tu aïs, Gnatho? Numquid habes quod contemnas? Quid tu autem, Thraso?

    Ter. Eun. 3, 2, 22: e principio oriuntur omnia;

    ipsum autem nullā ex re aliā nasci potest,

    Cic. Tusc. 1, 23, 54.—
    II.
    In joining a thought that is simply different.
    A.
    In gen., on the other hand, but, moreover.
    a.
    Absol., as the Gr. se:

    Vehit hic clitellas, vehit hic autem alter senex,

    Plaut. Most. 3, 2, 91:

    cum Speusippum, sororis filium, Plato philosophiae quasi heredem reliquisset, duo autem praestantissimos studio atque doctrinā, Xenocratem Chalcedonium et Aristotelem Stagiritem, etc.,

    Cic. Ac. 1, 4, 17; id. Off. 1, 5, 16:

    Alexandrum consultum, cui relinqueret regnum, voluisse optimum deligi, judicatum autem ab ipso optimum Perdiccam, cui anulum tradidisset,

    Curt. 10, 6, 16:

    Atque haec in moribus. De benevolentiā autem, quam etc.,

    Cic. Off. 1, 15, 46 sq.; 1, 23, 81: Sed poëtae quid quemque deceat ex personā judicabunt;

    nobis autem personam imposuit natura etc.,

    id. ib. 1, 28, 97; 1, 28, 98; 1, 43, 152: Quod semper movetur aeternum est;

    quod autem motum adfert alicui etc.,

    id. Tusc. 1, 23, 53; 1, 28, 68 sq.; 1, 30, 74; 1, 36, 87.—So sometimes when one conditional sentence is opposed to another, si—sin autem, in Gr. ei men— ei se:

    Nam si supremus ille dies non exstinctionem, sed commutationem adfert loci, quid optabilius? Sin autem etc.,

    Cic. Tusc. 1, 49, 117; 1, 49, 118 al.—In adducing an example of a rule:

    Et Demosthenes autem ad Aeschinem orationem in prooemio convertit, et M. Tullius etc.,

    Quint. 4, 1, 66 Spald.;

    also in passing from a particular to a general thought: Et sane plus habemus quam capimus. Insatiabilis autem avaritia est etc.,

    Curt. 8, 8, 12.—
    b.
    Preceded by quidem, as in Gr. men—se (perh. most freq. in Cicero's philosophical works, under the influence of Greek style): Et haec quidem hoc modo;

    nihil autem melius extremo,

    Cic. Tusc. 1, 41, 99:

    Sed nunc quidem valetudini tribuamus aliquid, cras autem etc.,

    id. ib. 1, 49, 119; id. Off. 1, 7, 24; and thus in Tac. several times, but only in Ann. and Or.: bene intellegit ceteros quidem iis niti... Marcellum autem et Crispum attulisse etc., Or. 8; 18 bis; 25; A. 3, 53; 3, 73;

    4, 28.—So often in transitions from one subject to another: Ac de inferendā quidem injuriā satis dictum est. Praetermittendae autem defensionis etc.,

    Cic. Off. 1, 8, 27 sq.; 1, 13, 41; 1, 45, 160.—So very often in Vulg. in direct reproduction of men—se: Ego quidem baptizo vos in aquā in paenitentiam; qui autem post me etc., Matt. 3, 11; 9, 37; 13, 23; 13, 32; 17, 11 sq.; 23, 28; 25, 33; 26, 24. —
    B.
    Esp.
    1.
    In any kind of transition:

    M. Antonius in eo libro, quem unum reliquit, disertos ait se vidisse multos, eloquentem omnino neminem. Vir autem acerrimo ingenio (sic enim fuit) multa etc.,

    Cic. Or. 5, 18:

    hic (pater) prout ipse amabat litteras, omnibus doctrinis, quibus puerilis aetas impertiri debet, filium erudivit: erat autem in puero summa suavitas oris,

    Nep. Att. 1, 2;

    also in questions: Quid autem magno opere Oppianicum metuebat, etc.,

    Cic. Clu. 60, 167. Freq. several times repeated:

    Expetuntur autem divitiae cum ad usus vitae necessarios, tum ad perfruendas voluptates: in quibus autem major est animus, in iis pecuniae cupiditas spectat ad opes, etc.,

    Cic. Off. 1, 8, 24 and 25; cf. Wopkens, Lectt. Tull. pp. 53 and 122: Orbis situm dicere adgredior... Dicam autem alias plura et exactius, Mel. prooem. 2.—
    2.
    In repeating a word from a previous clause, in continuing a train of thought:

    admoneri me satis est: admonebit autem nemo alius nisi rei publicae tempus,

    Cic. Pis. 38, 94: disces quam diu voles;

    tam diu autem velle debebis, quoad etc.,

    id. Off. 1, 1, 2:

    nunc quod agitur, agamus: agitur autem, liberine vivamus an mortem obeamus,

    id. Phil. 11, 10, 24. —So esp. in impassioned discourse, Plant. Mil. 3, 1, 84:

    humanum amare est, humanum autem ignoscere est,

    id. Merc. 2, 2, 48; id. Ps. 4, 8, 1:

    quot potiones mulsi! quot autem prandia!

    id. Stich. 1, 3, 68; id. Ep. 5, 2, 6:

    quā pulchritudine urbem, quibus autem opibus praeditam, servitute oppressam tenuit civitatem,

    Cic. Tusc. 5, 20, 57.—
    3.
    Like sed, vero, igitur, etc., in resuming a train of thought interrupted by a parenthesis:

    Omnino illud honestum, quod ex animo excelso magnificoque quaerimus, animi efficitur non corporis viribus: exercendum tamen corpus et ita adficiendum est, ut oboedire consilio rationique possit in exsequendis negotiis et in labore tolerando: honestum autem id, quod exquirimus, totum est positum in animi curā, etc.,

    Cic. Off. 1, 23, 79; 1, 43, 153.—
    4.
    In introducing a parenthetical clause itself: quae autem nos ut recta aut recte facta dicamus, si placet (illi autem appellant katorthômata) omnes numeros virtutis continent, Cic. Fin. 3, 7, 24:

    quod vitium effugere qui volet (omnes autem velle debent) adhibebit etc.,

    id. Off. 1, 6, 18; 1, 33, 120; id. Tusc. 1, 33, 80; 1, 36, 88:

    In primis foedera ac leges (erant autem eae duodecim tabuiae et quaedam regiae leges) conquiri etc.,

    Liv. 6, 1, 10; Curt. 4, 6, 2:

    ex hoc Quodcumque est (minus est autem quam rhetoris aera) Discipuli custos praemordet,

    Juv. 7, 217.—
    5.
    In enumerations, for the purpose of adding an important circumstance:

    magnus dicendi labor, magna res, magna dignitas, summa autem gratia,

    but, and indeed, Cic. Mur. 13, 29:

    animis omnes tenduntur insidiae... vel ab eā, quae penitus in omni sensu implicata insidet, imitatrix boni, voluptas, malorum autem mater omnium,

    yea, the parent of all evil, id. Leg. 1, 17, 47; id. N. D. 2, 22, 58:

    docet ratio mathematicorum, luna quantum absit a proxumā Mercurii stellā, multo autem longius a Veneris,

    id. Div. 2, 43, 91.—
    6.
    In the syllogism, to introduce the minor proposition (the assumptio or propositio minor; cf. atque, IV. 9., and atqui, II. D.), now, but; but now:

    Aut hoc, aut illud: hoc autem non, igitur illud. Itemque: aut hoc, aut illud: non autem hoc: illud igitur,

    Cic. Top. 14, 56:

    Si lucet, lucet: lucet autem, lucet igitur,

    id. Ac. 2, 30, 96:

    Si dicis te mentiri verumque dicis, mentiris: dicis autem te mentiri verumque dicis: mentiris igitur,

    id. ib.; id. Top. 2, 9; id. Tusc. 5, 16, 47.—
    7.
    Like the Gr. se or sê in adding an emphatic question (freq. in the comic poets), but, indeed.
    a.
    In gen.:

    Quem te autem deum nominem?

    Plaut. As. 3, 3, 126:

    Perii: quid hoc autemst mali?

    Ter. Eun. 5, 7, 5:

    Quī istuc? Quae res te sollicitat autem?

    id. Heaut. 2, 3, 10:

    Quae autem divina? Vigere, sapere, invenire, meminisse,

    Cic. Tusc. 1, 26, 65: Quo modo autem moveri animus ad appetendum potest, si id, quod videtur, non percipitur? pôs sê, id. Ac. 2, 8, 25:

    Quo modo autem tibi placebit JOVEM LAPIDEM jurare, cum scias etc.,

    id. Fam. 7, 12, 2:

    Veni ad Caesarem: quis est autem Caesar?

    Flor. 3, 10, 11.—So in exclamations:

    Quantā delectatione autem adficerer, cum etc.,

    Cic. Tusc. 1, 41, 98.—
    b.
    In questions implying rebuke, reproach: Ba. Metuo credere. Ps. Credere autem? eho, etc., Plaut. Ps. 1, 3, 70: Th. Ego non tangam meam? Ch. Tuam autem, furcifer? yours do you say? yours indeed! Ter. Eun. 4, 7, 28.—
    c.
    In a question where a correction is made: Num quis testis Postumum appellavit? testis autem? ( witness did I say?) num accusator? Cic. Rab. Post. 5, 10:

    Alio me vocat numerosa gloria tua: alio autem? quasi vero etc.,

    Plin. Pan. 28:

    Quid tandem isti mali in tam tenerā insulā non fecissent? non fecissent autem? imo quid ante adventum meum non fecerunt?

    Cic. Att. 6, 2; 5, 13; 7, 1: Adimas etiam Hispanias? Et si inde cessero, in Africam transcendes. Transcendes autem dico? Liv. 21, 44, 7 Weissenb.—
    8.
    And in questions sed autem are sometimes both used, especially by the comic poets, but indeed, but now, like the Gr. alla—se Alla pou se boulei kathezomenoi anagnômen; Plat. Phaedr. 228 E.):

    Sed autem quid si hanc hinc apstulerit quispiam Sacram urnam Veneris?

    Plaut. Rud. 2, 5, 15;

    and separated: Sed quid haec hic autem tam diu ante aedīs stetit?

    id. Truc. 2, 3, 14:

    Attat Phaedriae Pater venit. Sed quid pertimui autem, belua?

    Ter. Phorm. 4, 2, 11: Sed quid ego haec autem nequiquam ingrata revolvo? * Verg. A. 2, 101.—Once ast autem: ast autem tenui [p. 212] quae candent lumine Phatnae, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 1170 P. (IV. 2, p. 555 Orell.).—
    9.
    With interjections:

    Heia autem inimicos!

    Plaut. Am. 3, 2, 20:

    Ecce autem litigium,

    but lo! id. Men. 5, 2, 34; so id. Curc. 1, 2, 41; id. Most. 2, 1, 35; id. Mil. 2, 2, 48; id. Most. 3, 1, 131; 3, 1, 146:

    Ecce autem alterum,

    Ter. Eun. 2, 3, 6 Ruhnk.:

    Ecce autem subitum divortium,

    Cic. Clu. 5, 14; so id. Verr. 2, 5, 34; id. Leg. 1, 2, 5; id. Rep. 1, 35, 55; id. Or. 9, 30:

    Ecce autem aliud minus dubium,

    Liv. 7, 35, 10:

    Eccere autem capite nutat,

    Plaut. Mil. 2, 2, 52; so id. Pers. 2, 4, 29:

    eccui autem non proditur [revertenti]?

    Cic. Mur. 33, 68.
    In good prose writers autem is usu.
    placed after the first word of a clause; but if several words, a subst. and prep., the verb esse with the predicate, a word with a negative, etc., together form one idea, then autem stands after the second or third word. But the poets, especially the comic poets, allow themselves greater liberty, and sometimes place this particle, without any necessity in the nature of the clause, in the third, fourth, or fifth place; but autem is never found in good writers at the beginning of a clause or sentence; cf. Quint. 1, 5, 39. See more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 558-588.

    Lewis & Short latin dictionary > autem

  • 46 B

    B, b, indecl. n., designates, in the Latin alphabet, the soft, labial sound as in English, unlike the Gr. beta (B, b), which approached the Engl. v in sound; v. Corss. Ausspr. I. p. 124 sqq. At the beginning of words it represents an original dv or gv, and elsewhere an original gv, p, v, or bh ( v); v. Corss. Ausspr. I. pp. 134, 161. It corresponds regularly with Gr. b, but freq. also with p, and, in the middle of words, with ph; cf. brevis, brachus; ab, apo; carbasus, karpasos; ambo, amphi, amphô; nubes, nephos, etc.; v. Roby, Gram. I. p. 26; Kühner, Gram. § 34, 6. In Latin, as in all kindred languages, it was used in forming words to express the cry of different animals, as balare, barrire, baubari, blacterare, boare, bombitare, bubere, bubulare; children beginning to talk called their drink bua; so, balbus denoted the stammering sound, bambalio the stuttering, blatire and blaterare the babbling, blaesus the lisping, blandus the caressing. At the beginning of words b is found with no consonants except l and r (for bdellium, instead of which Marc. Emp. also wrote bdella, is a foreign word); but in the middle of words it is connected with other liquid and feeble consonants. Before hard consonants b is found only in compounds with ob and sub, the only prepositions, besides ab, which end in a labial sound; and these freq. rejected the labial, even when they are separated by the insertion of s, as abspello and absporto pass into aspello and asporto; or the place of the labial is supplied by u, as in aufero and aufugio (cf. ab init. and au); before f and p it is assimilated, as suffero, suppono; before m assimilated or not, as summergo or submergo; before c sometimes assimilated, as succedo, succingo, sometimes taking the form sus (as if from subs; cf. abs), as suscenseo; and sometimes su before s followed by a consonant, as suspicor. When b belonged to the root of a word it seems to have been retained, as plebs from plebis, urbs from urbis, etc.; so in Arabs, chalybs ( = Araps, chalups), the Gr. ps was represented by bs; as also in absis, absinthi-um, etc. But in scripsi from scribo, nupsi from nubo, etc., b was changed to p, though some grammarians still wrote bs in these words; cf. Prisc. pp. 556, 557 P.; Vel. Long. pp. 2224, 2261 ib. Of the liquids, l and r stand either before or after b, but m only before it, with the exception of abmatertera, parallel with the equally anomalous abpatruus (cf. ab init. and fin.), and n only after it; hence con and in before b always become com and im; as inversely b before n is sometimes changed to m, as Samnium for Sabinium and scamnum for scabnum, whence the dim. scabellum. B is so readily joined with u that not only acubus, arcubus, etc., were written for acibus, arcibus, etc., but also contubernium was formed from taberna, and bubile was used for bovile, as also in dubius ( = doios, duo) a b was inserted. B could be doubled, as appears not only from the foreign words abbas and sabbatum, but also from obba and gibba, and the compounds with ob and sub. B is reduplicated in bibo (cf the Gr. piô), as the shortness of the first syllable in the preterit bĭbi, compared with dēdi and stĕti or sti/ti, shows; although later bibo was treated as a primitive, and the supine bibitum formed from it. Sometimes before b an m was inserted, e. g. in cumbo for cubo kuptô, lambo for laptô, nimbus for nephos; inversely, also, it was rejected in sabucus for sambucus and labdacismus for lambdacismus. As in the middle, so at the beginning of words, b might take the place of another labial, e. g. buxis for pyxis, balaena for phalaina, carbatina for carpatina, publicus from poplicus, ambo for amphô; as even Enn. wrote Burrus and Bruges for Pyrrhus and Phryges; Naev., Balantium for Palatium (v. the latter words, and cf. Fest. p. 26).—In a later age, but not often before A.D. 300, intercourse with the Greeks caused the pronunciation of the b and v to be so similar that Adamantius Martyrius in Cassiod. pp. 2295-2310 P., drew up a separate catalogue of words which might be written with either b or v. So, Petronius has berbex for verbex, and in inscrr., but not often before A. D. 300, such errors as bixit for vixit, abe for ave, ababus for abavus, etc. (as inversely vene, devitum, acervus, vasis instead of bene, debitum, acerbus, basis), are found; Flabio, Jubentius, for Flavio, Juventius, are rare cases from the second century after Christ.—The interchange between labials, palatals, and linguals (as glans for balanos, bilis for fel or cholê) is rare at the beginning of words, but more freq. in the middle; cf. tabeo, têkô, and Sanscr. tak, terebra and teretron, uber and outhar; besides which the change of tribus Sucusana into Suburana (Varr. L. L. 5, § 48 Müll.; Quint. 1, 7, 29) deserves consideration. This interchange is most freq. in terminations used in forming words, as ber, cer, ter; brum or bulum, crum or culum, trum, bundus and cundus; bilis and tilis, etc.—Finally, the interchange of b with du at the beginning of words deserves special mention, as duonus for bonus, Bellona for Duellona, bellum for duellum, bellicus for duellicus, etc., and bis from duis.—As an abbreviation, B usually designates bonus or bene. Thus, B. D. = Bona Dea, Inscr. Orell. 1524; 2427; 2822:

    B. M. = bene merenti,

    ib. 99; 114; 506:

    B. M. P. = bene merenti posuit,

    ib. 255:

    B. D. S. M. = bene de se meritae,

    ib. 2437:

    B. V. V. = bene vale valeque,

    ib. 4816:

    B. M. = bonae memoriae,

    ib. 1136; 3385:

    B. M. = bonā mente,

    ib. 5033;

    sometimes it stands for beneficiarius, and BB. beneficiarii,

    ib. 3489; 3868; 3486 al.

    Lewis & Short latin dictionary > B

  • 47 b

    B, b, indecl. n., designates, in the Latin alphabet, the soft, labial sound as in English, unlike the Gr. beta (B, b), which approached the Engl. v in sound; v. Corss. Ausspr. I. p. 124 sqq. At the beginning of words it represents an original dv or gv, and elsewhere an original gv, p, v, or bh ( v); v. Corss. Ausspr. I. pp. 134, 161. It corresponds regularly with Gr. b, but freq. also with p, and, in the middle of words, with ph; cf. brevis, brachus; ab, apo; carbasus, karpasos; ambo, amphi, amphô; nubes, nephos, etc.; v. Roby, Gram. I. p. 26; Kühner, Gram. § 34, 6. In Latin, as in all kindred languages, it was used in forming words to express the cry of different animals, as balare, barrire, baubari, blacterare, boare, bombitare, bubere, bubulare; children beginning to talk called their drink bua; so, balbus denoted the stammering sound, bambalio the stuttering, blatire and blaterare the babbling, blaesus the lisping, blandus the caressing. At the beginning of words b is found with no consonants except l and r (for bdellium, instead of which Marc. Emp. also wrote bdella, is a foreign word); but in the middle of words it is connected with other liquid and feeble consonants. Before hard consonants b is found only in compounds with ob and sub, the only prepositions, besides ab, which end in a labial sound; and these freq. rejected the labial, even when they are separated by the insertion of s, as abspello and absporto pass into aspello and asporto; or the place of the labial is supplied by u, as in aufero and aufugio (cf. ab init. and au); before f and p it is assimilated, as suffero, suppono; before m assimilated or not, as summergo or submergo; before c sometimes assimilated, as succedo, succingo, sometimes taking the form sus (as if from subs; cf. abs), as suscenseo; and sometimes su before s followed by a consonant, as suspicor. When b belonged to the root of a word it seems to have been retained, as plebs from plebis, urbs from urbis, etc.; so in Arabs, chalybs ( = Araps, chalups), the Gr. ps was represented by bs; as also in absis, absinthi-um, etc. But in scripsi from scribo, nupsi from nubo, etc., b was changed to p, though some grammarians still wrote bs in these words; cf. Prisc. pp. 556, 557 P.; Vel. Long. pp. 2224, 2261 ib. Of the liquids, l and r stand either before or after b, but m only before it, with the exception of abmatertera, parallel with the equally anomalous abpatruus (cf. ab init. and fin.), and n only after it; hence con and in before b always become com and im; as inversely b before n is sometimes changed to m, as Samnium for Sabinium and scamnum for scabnum, whence the dim. scabellum. B is so readily joined with u that not only acubus, arcubus, etc., were written for acibus, arcibus, etc., but also contubernium was formed from taberna, and bubile was used for bovile, as also in dubius ( = doios, duo) a b was inserted. B could be doubled, as appears not only from the foreign words abbas and sabbatum, but also from obba and gibba, and the compounds with ob and sub. B is reduplicated in bibo (cf the Gr. piô), as the shortness of the first syllable in the preterit bĭbi, compared with dēdi and stĕti or sti/ti, shows; although later bibo was treated as a primitive, and the supine bibitum formed from it. Sometimes before b an m was inserted, e. g. in cumbo for cubo kuptô, lambo for laptô, nimbus for nephos; inversely, also, it was rejected in sabucus for sambucus and labdacismus for lambdacismus. As in the middle, so at the beginning of words, b might take the place of another labial, e. g. buxis for pyxis, balaena for phalaina, carbatina for carpatina, publicus from poplicus, ambo for amphô; as even Enn. wrote Burrus and Bruges for Pyrrhus and Phryges; Naev., Balantium for Palatium (v. the latter words, and cf. Fest. p. 26).—In a later age, but not often before A.D. 300, intercourse with the Greeks caused the pronunciation of the b and v to be so similar that Adamantius Martyrius in Cassiod. pp. 2295-2310 P., drew up a separate catalogue of words which might be written with either b or v. So, Petronius has berbex for verbex, and in inscrr., but not often before A. D. 300, such errors as bixit for vixit, abe for ave, ababus for abavus, etc. (as inversely vene, devitum, acervus, vasis instead of bene, debitum, acerbus, basis), are found; Flabio, Jubentius, for Flavio, Juventius, are rare cases from the second century after Christ.—The interchange between labials, palatals, and linguals (as glans for balanos, bilis for fel or cholê) is rare at the beginning of words, but more freq. in the middle; cf. tabeo, têkô, and Sanscr. tak, terebra and teretron, uber and outhar; besides which the change of tribus Sucusana into Suburana (Varr. L. L. 5, § 48 Müll.; Quint. 1, 7, 29) deserves consideration. This interchange is most freq. in terminations used in forming words, as ber, cer, ter; brum or bulum, crum or culum, trum, bundus and cundus; bilis and tilis, etc.—Finally, the interchange of b with du at the beginning of words deserves special mention, as duonus for bonus, Bellona for Duellona, bellum for duellum, bellicus for duellicus, etc., and bis from duis.—As an abbreviation, B usually designates bonus or bene. Thus, B. D. = Bona Dea, Inscr. Orell. 1524; 2427; 2822:

    B. M. = bene merenti,

    ib. 99; 114; 506:

    B. M. P. = bene merenti posuit,

    ib. 255:

    B. D. S. M. = bene de se meritae,

    ib. 2437:

    B. V. V. = bene vale valeque,

    ib. 4816:

    B. M. = bonae memoriae,

    ib. 1136; 3385:

    B. M. = bonā mente,

    ib. 5033;

    sometimes it stands for beneficiarius, and BB. beneficiarii,

    ib. 3489; 3868; 3486 al.

    Lewis & Short latin dictionary > b

  • 48 causa

    causa (by Cicero, and also a little after him, caussa, Quint. 1, 7, 20; so Fast. Praenest. pp. 321, 322; Inscr. Orell. 3681; 4077; 4698 al.; in Mon. Ancyr. 3, 1 dub.), ae, f. [perh. root cav- of caveo, prop. that which is defended or protected; cf. cura], that by, on account of, or through which any thing takes place or is done; a cause, reason, motive, inducement; also, in gen., an occasion, opportunity (opp. effectis, Quint. 6, 3, 66; 7, 3, 29:

    factis,

    id. 4, 2, 52; 12, 1, 36 al.; very freq. in all periods, and in all kinds of discourse. In its different meanings syn. with ratio, principium, fons, origo, caput; excusatio, defensio; judicium, controversia, lis; partes, actio; condicio, negotium, commodum, al.).
    I.
    In gen.: causa ea est, quae id efficit, cujus est causa; ut vulnus mortis; cruditas morbi;

    ignis ardoris. Itaque non sic causa intellegi debet, ut quod cuique antecedat, id ei causa sit, sed quod cuique efficienter antecedat,

    Cic. Fat. 15, 34:

    justa et magna et perspicua,

    id. Rosc. Am. 14, 40: id. Phil. 2, 22, 53; id. Att. 16, 7, 6:

    sontica causa, v. sonticus.—Followed by a particle of cause: causa, quamobrem, etc.,

    Ter. And. 5, 1, 18; id. Eun. 1, 2, 65; id. [p. 304] Heaut. 2, 3, 95; id. Hec. 3, 3, 22; 3, 5, 2; 4, 4, 73; Cic. Fin. 4, 16, 44:

    causa, quare, etc.,

    Cic. Inv. 2, 20, 60:

    causa, cur, etc.,

    id. Ac. 1, 3, 10; Quint. 11, 3, 16; 2, 3, 11; Hor. C. 1, 16, 19 al.:

    causa quod, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 46, § 109; id. Phil. 6, 1, 1; Quint. 2, 1, 1; 5, 10, 30 al.:

    ut, etc.,

    Plaut. Capt. 2, 2, 7; Ter. Eun. 3, 3, 6; Cic. Fam. 1, 8, 4 al.:

    haud causa quin, etc.,

    Plaut. Most. 2, 2, 4:

    quae causa est quin,

    id. Capt. 2, 2, 103:

    quid causae est quin,

    Ter. And. 3, 4, 21; Cic. Tusc. 5, 11, 32; Hor. S. 1, 1, 20:

    nulla causa est quin,

    Cic. Fam. 2, 17, 1:

    causa quominus,

    Sall. C. 51, 41; Liv. 34, 56, 9:

    causa ne,

    id. 34, 39, 9:

    nihil causae est cur non, etc.,

    Quint. 11, 3, 59:

    causae propter quas, etc.,

    id. 4, 2, 12; 5, 7, 24; 8, 6, 23.—With gen. obj.:

    is, qui causa mortis fuit,

    Cic. Phil. 9, 3, 7; Liv. 21, 21, 1; Quint. 7, 3, 18; 7, 4, 42:

    salutis,

    Lucr. 3, 349:

    morbi,

    id. 3, 502; Verg. G. 4, 397; Hor. C. 2, 2, 14:

    nos causa belli sumus,

    Liv. 1, 13, 3:

    causa mortis fuistis,

    Quint. 7, 3, 32; Sen. Ira, 2, 27, 3:

    explicandae philosophiae,

    Cic. Div. 2, 2, 6:

    nec vero umquam bellorum civilium semen et causa deerit,

    id. Off. 2, 8, 29; so,

    belli,

    Sall. C. 2, 2; Verg. A. 7, 553; Hor. C. 2, 1, 2; id. S. 1, 3, 108; id. Ep. 1, 2, 9:

    felix qui potuit rerum cognoscere causas,

    Verg. G. 2, 490:

    vera objurgandi causa,

    Ter. And. 1, 1, 131; cf. with ad:

    causa ad objurgandum,

    id. ib. 1, 1, 123; id. Hec. 4, 4, 71; and poet. with inf.:

    consurgere in arma,

    Verg. A. 10, 90:

    perire,

    Tib. 3, 2, 30:

    gestare carinas,

    Luc. 5, 464.— With prepp.:

    cum causā,

    with good reason, Cic. Verr. 2, 1, 8, § 21; id. de Or. 2, 60, 247; Varr. R. R. 1, 17, 4:

    sine causā,

    without good reason, Cic. Div. 2, 28, 61; id. Fat. 9, 18; id. de Or. 2, 60, 246; id. Att. 13, 22, 1; Caes. B. G. 1, 14; Nep. Alcib. 6, 2; Quint. 1, 10, 35; 1, 12, 9:

    his de causis,

    Cic. Att. 6, 1, 6:

    id nisi gravi de causā non fecisset,

    id. ib. 7, 7, 3:

    justis de causis,

    id. Fam. 5, 20, 2:

    quā de causā,

    id. Off. 1, 41, 147; id. Ac. 1, 12, 43; Caes. B. G. 1, 1:

    quibus de causis,

    Quint. 4, 2, 15;

    less freq. in ante-Aug. prose: quā ex causa,

    Cic. Rep. 2, 7, 13; id. Mur. 17, 36; but very freq. in Quint., Sen., and the younger Plin.; so,

    nullā aliā ex causā,

    Sen. Ep. 29, 1:

    multis ex causis,

    Quint. 5, 12, 3:

    quibus ex causis,

    id. 4, 2, 15; Plin. Ep. 6, 6, 8:

    ex plurimis causis,

    id. ib. 1, 3, 6:

    ex his (causis),

    id. ib. 5, 8, 6:—ob eam causam scribo, ut, etc., Cic. Fam. 1, 8, 4:

    illa festinatio fuit ob illam causam, ne, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 40, § 99; Nep. Milt. 6, 2:

    ob eam causam, quia, etc.,

    Cic. N. D. 3, 20, 51:

    ob eas causas,

    Caes. B. G. 1, 10:

    ob eam ipsam causam,

    Cic. Brut. 7, 29:

    quam ob causam,

    Nep. Paus. 2, 6:

    propter eam quam dixi causam,

    Cic. Verr. 2, 3, 46, § 110:

    causae propter quas,

    Quint. 4, 2, 12.—In causā esse, to be the cause of, responsible for, etc. (rare):

    in causā haec sunt,

    Cic. Fam. 1, 1, 1:

    vim morbi in causā esse, quo serius perficeretur,

    Liv. 40, 26, 5:

    verecundiam multis in causā fuisse, ut, etc.,

    Quint. 12, 5, 2; Plin. Ep. 6, 10, 3; 7, 5, 1; Plin. 9, 30, 49, § 94; cf.:

    tarditatis causa in senatu fuit,

    Liv. 4, 58, 4.—
    b.
    Causā, in abl. with gen. or possess. adj. (usu. put after the noun), as patris causā, meā causā, on account of, for the sake of (in the best prose, almost always referring to the future, and implying a purpose; cf. propter with acc. of the pre-existing cause or motive):

    honoris tui causā huc ad te venimus,

    Plaut. Poen. 3, 3, 25; Ter. Phorm. 5, 7, 35; Cic. Fam. 13, 26, 2 al.:

    animi causa, v. animus, II., etc.: exempli causā, v. exemplum: causā meā,

    Plaut. Most. 5, 2, 47; id. Poen. 1, 2, 160; id. Am. 1, 3, 42 al.; Ter. Heaut. prol. 41; 5, 5, 23 al.;

    causā meāpte,

    id. ib. 4, 3, 8:

    nostra causa,

    id. Phorm. 4, 4, 14; Cic. Ac. 2, 38, 120; Quint. 7, 4, 9:

    vestrā magis hoc causā volebam quam meā,

    Cic. de Or. 1, 35. 162:

    aliena potius causa quam sua,

    Quint. 3, 7, 16.—Put before the noun:

    rastros capsit causă potiendi agri,

    Enn. Ann. 324 Vahl.:

    quidquid hujus feci, causā virginis Feci,

    Ter. Eun. 1, 2, 122; so Liv. 26, 32, 6; 31, 12, 4; 39, 14, 8; 40, 41 fin.; 40, 44, 10.—Rarely with propter in the same sense:

    vestrarum sedum templorumque causā, propter salutem meorum civium,

    Cic. Sest. 20, 45.—With gen. of pers. or reflex. pron. instead of possess. very rare (v. Lahmeyer ad Cic. Lael. 16, 57):

    quod illi semper sui causā fecerant,

    Cic. Verr. 2, 3, 52, § 121.
    II.
    Esp.
    A.
    = justa causa, good reason, just cause, full right:

    cum causā accedere ad accusandum,

    with good reason, Cic. Verr. 2, 1, 8, § 21; so,

    cum causā,

    id. de Or. 2, 60, 247; Varr. R. R. 1, 17, 4; 3, 16, 7;

    and the contrary: sine causā,

    without good reason, Cic. Div. 2, 28, 61; id. de Or. 2, 60, 246; Caes. B. G. 1, 14; Nep. Alcib. 6, 2 al.—
    B.
    An apology, excuse, Cato, R. R. 2, 2; Plaut. Capt. 3, 4, 92; Ter. Phorm. 2, 1, 42; Cic. Fam. 16, 19 fin.; Verg. A. 9, 219 al.—
    C.
    Causam alicui dare alicujus rei, occasion:

    qui (Nebatius) mihi dedit causam harum litterarum,

    Cic. Fam. 11, 27, 8;

    for which poët.: Bacchus et ad culpam causas dedit,

    Verg. G. 2, 455 Forbig. ad loc.—
    D.
    A feigned cause, a pretext, pretence, = praetextus, prophasis:

    habere causam,

    Plaut. As. 4, 1, 44:

    fingere falsas causas,

    Ter. Hec. 4, 4, 71; id. And. 1, 3, 8 Ruhnk.; 4, 1, 18; id. Phorm. 2, 1, 4:

    fingit causas ne det,

    id. Eun. 1, 2, 58; cf. Tib. 1, 6, 11:

    morae facere,

    to pretend reasons for the delay, Sall. J. 36, 2:

    inferre causam,

    Caes. B. G. 1, 39, 2:

    causam interponere,

    Nep. Them. 7, 1; cf. id. Milt. 4, 1:

    bellandi,

    id. Ham. 3, 1:

    belli,

    Tac. A. 12, 45:

    jurgii,

    Phaedr. 1, 1, 4 al. (On the other hand, causa, a true cause, is opp. to praetextus, a pretext, Suet. Caes. 30.)—So freq. per causam, under the pretext, Caes. B. C. 3, 24; 3, 76; 3, 87; Liv. 2, 32, 1 Drak.; 22, 61, 8; Suet. Caes. 2; id. Oth. 3; id. Vesp. 1; Tib. 1, 6, 26; Ov. H. 20, 140; id. Tr. 2, 452.—
    E.
    In judic. lang. t. t., a cause, judicial process, lawsuit:

    privatae,

    Cic. Inv. 1, 3, 4:

    publicae,

    id. de Or. 3, 20, 74; id. Rosc. Am. 21, 59:

    capitis aut famae,

    id. Fam. 9, 21, 1:

    causam agere,

    id. de Or. 2, 48, 199; Quint. 6, 1, 54; 7, 2, 55; 10, 7, 30;

    11, 1, 67 et saep.: constituere,

    Cic. Verr. 2, 5, 1, § 1:

    perorare,

    id. Quint. 24, 77:

    defendere,

    Quint. 3, 6, 9; 12, 1, 24; 12, 1, 37; Suet. Caes. 49:

    exponere,

    Quint. 2, 5, 7:

    perdere,

    Cic. Rosc. Com. 4, 10:

    obtinere,

    id. Fam. 1, 4, 1:

    tenere (= obticere),

    Ov. M. 13, 190: causā cadere, v. cado, II.: causam dicere, to defend one ' s self, or to make a defence (as an advocate), Cic. Rosc. Am. 5, 12 and 13; 21, 54; id. Sest. 8, 18; id. Quint. 8, 31; Liv. 29, 19, 5; Quint. 5, 11, 39; 8, 2, 24; Suet. Caes. 30 et saep.— Poet.: causa prior, the first part of the process, i. e. the trial, Ov. M. 15, 37.—Hence,
    2.
    Out of the sphere of judicial proceedings, the party, faction, cause that one defends:

    ne condemnare causam illam, quam secutus esset, videretur, etc.,

    Cic. Lig. 9, 27 sq.:

    suarum partium causa,

    Quint. 3, 8, 57:

    causa Caesaris melior,

    id. 5, 11, 42; Tac. A. 1, 36 al. —Hence,
    b.
    Meton.
    (α).
    A relation of friendship, connection:

    quīcum tibi adfininitas, societas, omnes denique causae et necessitudines veteres intercedebant,

    Cic. Quint. 15, 48:

    explicare breviter, quae mihi sit ratio et causa cum Caesare,

    id. Prov. Cons. 17, 40; id. Fam. 13, 19, 1.—
    (β).
    In gen., = condicio, a condition, state, situation, relation, position:

    ut nonnumquam mortem sibi ipse consciscere aliquis debeat, alius in eādem causā non debeat: num enim aliā in causā M. Cato fuit, alia ceteri, qui se in Africā Caesari tradiderunt?

    Cic. Off. 1, 31, 112; so Caes. B. G. 4, 4 Herz.:

    (Regulus) erat in meliore causā quam, etc.,

    Cic. Off. 3, 27, 100; id. Agr. 3, 2, 9 (where for causa in the foll. clause is condicio):

    atque in hoc genere mea causa est, ut, etc.,

    id. Fam. 2, 4, 1; cf. id. ib. 9, 13, 1.—
    (γ).
    = negotium, a cause, business undertaken for any one, an employment:

    cui senatus dederat publice causam, ut mihi gratias ageret,

    Cic. Verr. 2, 3, 73, § 170:

    quod nemo eorum rediisset, qui super tali causā eodem missi erant,

    Nep. Paus. 4, 1.—
    F.
    In medic. lang., a cause for disease:

    causam metuere,

    Cels. 3, 3; so Sen. Cons. ad Marc. 11 fin.; Plin. 28, 15, 61, § 218.—Hence in late Lat. for disease, Cael. Aur. Tard. 5, 10, 95; id. Acut. 2, 29, 157; Veg. 1, 25, 1; 3, 6, 11; 3, 45, 5; 4, 4, 2 al.—
    G.
    That which lies at the basis of a rhetorical representation, matter, subject, hupothesis, Cic. Top. 21, 79; id. Inv. 1, 6, 8; Auct. Her. 1, 11, 18; Quint. 3, 5, 7 sq.

    Lewis & Short latin dictionary > causa

  • 49 circumscribo

    circum-scrībo, psi, ptum, 3, v. a.
    I.
    Prop., to draw a line around, to circumscribe, enclose in a circle (in good prose;

    very freq. in Cic.): orbem,

    Cic. Fin. 5, 8, 23:

    lineas extremas umbrae,

    Quint. 10, 2, 7:

    virgulā stantem,

    Cic. Phil. 8, 8, 23:

    virgā regem,

    Liv. 45, 12, 5:

    aeneā fibulā pars auriculae latissima circumscribitur,

    Col. 6, 5, 4:

    terram surculo heliotropii,

    Plin. 22, 21, 29, § 60.—
    II.
    Trop.
    A.
    To draw a line as the circumference of a thing (cf. Quint. 12, 10, 5), i. e. to define, encompass, enclose, lim it, bound, circumscribe (syn.: definio, describo, termino):

    nullis ut terminis (orator) circumscribat aut definiat jus suum,

    Cic. de Or. 1, 16, 70; cf.:

    genus universum brevi circumscribi et definiri potest,

    id. Sest. 45, 97:

    exiguum nobis vitae curriculum natura circumscripsit, immensum gloriae,

    id. Rab. Perd. 10, 30:

    quibus regionibus vitae spatium circumscriptum est,

    id. Arch. 11, 29:

    ante enim circumscribitur mente sententia confestimque verba concurrunt,

    id. Or. 59, 200:

    locum habitandi alicui,

    id. Par. 2, 18:

    Oceanus undique circumscribit omnes terras et ambit,

    Gell. 12, 13, 20:

    uti mihi dicas et quasi circumscribas verbis, quid homo sit,

    id. 4, 1, 12.—
    B.
    To bring within narrow bounds, i. e. to contract, hem in, circumscribe, to hinder free action, to restrain, confine, limit, etc. (syn.: claudo, includo, coërceo).
    (α).
    Esp., of the restrictions or hinderances imposed by one magistracy or authority upon another:

    Senatus credo praetorem eum circumscripsisset,

    Cic. Mil. 33, 88 (cf. just before:

    an consules in praetore coërcendo fortes fuissent),

    id. Att. 7, 9, 2; id. Phil. 13, 9, 19; Caes. B. C. 1, 32; Auct. ap. Quint. 9, 3, 72:

    ille se fluvio Rubicone et CC. milibus circumscriptum esse patiatur?

    Cic. Phil. 6, 3, 5:

    gulam et ventrem,

    Sen. Ep. 108, 14:

    circumscribere corpus et animo locum laxare,

    id. ib. 15, 2:

    laudes,

    id. Cons. ad Helv. 19, 7.—
    (β).
    In gen.:

    uno genere genus hoc aratorum,

    to comprehend in one class, Cic. Verr. 2, 2, 61, § 149 Zumpt:

    totum Dionysium sex epitomis circumscripsit,

    abridged, Col. 1, 1, 10:

    ut luxuriam vilitate circumscribamus,

    Plin. 22, 2, 3, § 4.—
    2.
    In later medic. lang. circumscribi = minui, to abate, subside:

    gravedo circumscribitur,

    Cael. Aur. Tard. 5, 10; so id. Acut. 2, 10 fin.
    C.
    To encircle or go around by writing = scribendo circumdare, i. e. to deceive, cheat, circumvent, entrap, insnare (syn.:

    circumvenio, decipio): fallacibus et captiosis interrogationibus circumscripti atque decepti,

    Cic. Ac. 2, 15, 46; Plin. 7, 40, 41, § 131; 33, 3, 14, § 48: non circumscribetur, qui ita se gesserit, ut dicat, etc., will not be deceived, i. e. will commit no error, Sen. Q. N. 5, 1, 3; id. Ep. 82, 19.—
    2.
    In mercantile lang., to deprive of money, to overreach, defraud:

    adulescentulos,

    Cic. Phil. 14, 3, 7; Juv. 10, 222; 14, 237:

    ab Roscio HS. I[C ][C ]. circumscriptus,

    Cic. Rosc. Com. 8, 24:

    vectigalia,

    to embezzle, Quint. Decl. 340.—
    3.
    In law, to defeat the purpose of a law, a will, etc., by a forced or too literal interpretation:

    legem,

    Dig. 4, 3, 18 fin.:

    ita circumscripto testamento,

    Plin. Ep. 8, 18, 4; Front. Aquaed. 112: constitutiones, Lact. de Ira Dei, 8.—
    4.
    Of circumlocution, to involve in language:

    oratio rem simplicem circumscribens elocutione,

    Auct. Her. 4, 32, 43; cf.:

    facetis jocis sacrilegium circumscribens,

    covering, Just. 39, 2, 5.—
    D.
    To cancel; to declare invalid, to annul, invalidate, void, set aside (cf. circumduco, II. D.):

    hoc omni tempore Sullano ex accusatione circumscripto,

    Cic. Verr. 2, 1, 16, § 43 (sublato, circumducto, praetermisso, Ascon.):

    circumscriptis igitur iis seutentiis, quas posui, etc.,

    id. Fin. 3, 9, 31.—Hence, circumscriptus, a, um, P. a.
    1.
    (Acc. to II. A.) In rhet., rounded into periods, periodic:

    circumscripti verborum ambitus,

    Cic. Or. 12, 38; cf. Auct. Her. 4, 32, 43; Quint. 12, 10, 5, and v. circumscriptio.— Adv.: circum-scriptē, in periods:

    circumscripte numeroseque dicere,

    Cic. Or. 66, 221: circumscripte complecti singulas res. id. N. D. 2, 59, 147.—
    2.
    (Acc. to II. B.) Restricted, limited:

    brevis et circumscripta quaedam explicatio,

    Cic. de Or. 1, 42, 189:

    (vis orationis) pressior et circumscriptior et adductior,

    Plin. Ep. 1, 16, 4.— Adv.: circum-scriptē, summarily:

    circumscripte et breviter ostendere,

    Lact. 5, 14, 8; 5, 9, 20. — Sup. of the adj., and comp. and sup. of the adv. not in use.

    Lewis & Short latin dictionary > circumscribo

  • 50 conscribo

    con-scrībo, psi, ptum, 3, v. a.; lit., to write together, i. e.,
    I.
    To write together in a roll or list, to enroll; very freq. as a milit. t. t., of the levying of troops, Caes. B. G. 1, 10; 1, 24; 2, 2; 2, 8 et saep.; Lentul. ap. Cic. Fam. 12, 15, 7:

    cohortes veteranas tumulti causā,

    Sall. C. 59, 5:

    inter septimanos conscribi,

    Tac. H. 3, 25:

    inter nostros,

    Vulg. 1 Macc. 13, 40:

    conscripti in Ciliciam legiones,

    Suet. Caes. 8; 24; id. Galb. 10:

    exercitum adversum aliquem,

    Val. Max. 5, 4, 5.—And of the enrolment of colonists:

    decrevit senatus, ut C. Lentulus consul sex milia familiarum conscriberet, quae in eas colonias dividerentur,

    Liv. 37, 46, 10.—So of enrolling in a particular class of citizens, to inscribe, choose:

    eodem tempore et centuriae tres equitum conscriptae sunt,

    Liv. 1, 13, 8.—So the frequently occurring title of senators: Patres Conscripti (prop. Patres, conscripti, i. e. Patres et conscripti), chosen, elect, assembled fathers (lit. fathers and elect):

    traditum inde (sc. post reges exactos) fertur, ut in Senatum vocarentur, qui Patres quique Conscripti essent: Conscriptos videlicet in novum senatum appellabant lectos,

    Liv. 2, 1, 11; cf. Fest. p. 254, 22 Müll.; Paul. ex Fest. p. 7, 5, and p. 41, 13 ib.; Cic. Cat. 1, 11, 27; id. Planc. 35, 87; Nep. Hann. 12, 2; Liv. 3, 52, 6; 6, 26, 4; Dict. of Antiq.;

    and in imitation of this: di conscripti,

    App. M. 6, p. 182, 35.—In a play upon words (censured by Quint.): ne Patres conscripti videantur circumscripti, Auct. ap. Quint. 9, 3, 72.—Also in sing., of one senator:

    pater conscriptus,

    Cic. Phil. 13, 13, 28; and absol., poet. in sing.: conscriptus, i, m., a senator: quod sit conscripti, quod judicis officium, * Hor. A. P. 314.—So also of the enrolling of the people for the purpose of bribery, Cic. Planc. 18, 45; 19, 47; id. Sest. 15, 34:

    rex me opere oravit maximo ut sibi latrones cogerem et conscriberem,

    Plaut. Mil. 1, 1, 76.—
    II.
    To put together in writing, to draw up, compose, write (class.).
    (α).
    With acc.:

    librum de consulatu, etc.,

    Cic. Brut. 35, 132; cf. Nep. Lys. 4, 2:

    volumen,

    Cic. Rosc. Am. 35, 101:

    Topica Aristotelea,

    id. Fam. 7, 19 init.; Ov. P. 2, 9, 73:

    lepidas tabellas,

    Plaut. Ps. 1, 1, 26:

    epistulam,

    Cic. Att. 13, 50, 1:

    syngraphum inter me et amicam,

    Plaut. As. 4, 1, 1:

    imaginem,

    to delineate, sketch, Stat. S. 3, 1, 117:

    legem (consules),

    to draw up, Cic. Att. 4, 1, 7; cf.

    edicta,

    Suet. Tit. 6:

    condiciones,

    Liv. 26, 24, 8; cf. id. 29, 12, 15:

    foedus,

    id. 41, 24, 15:

    testamentum,

    Suet. Claud. 44:

    fortunas alterius litteris,

    Cic. Clu. 66, 186.—
    * (β).
    With rel.-clause:

    cum pluribus conscripsisset, qui esset optimus rei publicae status,

    Cic. Fin. 5, 4, 11 Madv. N. cr.
    (γ).
    With de:

    (illi), de quibus audivi et legi et ipse conscripsi,

    Cic. Sen. 23, 83; id. Att. 12, 19, 2; Quint. 2, 11, 24:

    de ratione dicendi,

    Auct. Her. 1, 1, 1.—
    (δ).
    With acc. and inf.: ut in ordinem se coactum conscriberet, write down, notice that he should be, etc., Suet. Claud. 38: omni personae quam dotem suscepisse cum marito conscribitur, Cod. Just. 5, 15, 3.—
    2.
    Esp., of physicians, to prescribe:

    pro salutaribus mortifera,

    Cic. Leg. 2, 5, 13.—
    B.
    Meton., to write something all over, to fill with writing (rare; mostly poet.):

    mensam vino,

    Ov. Am. 2, 5, 17; cf.: epistolium lacrimis, * Cat. 68, 2.— Humorously, to mark by beating, to cudgel:

    conscribere aliquem totum stilis ulmeis,

    Plaut. Ps. 1, 5, 132; cf. conscribillo.—
    2.
    With in and abl., to write upon, mark upon:

    signum sanguinis id est crucis in suā fronte,

    Lact. 4, 26, 39.

    Lewis & Short latin dictionary > conscribo

  • 51 contrascribo

    contra-scrībo, psi, ptum, 3, v. a., to countersign, App. Mag. p. 324, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > contrascribo

  • 52 describo

    dē-scrībo, psi, ptum (in MSS. and edd. often confounded with discribo, q. v.), 3, v. a.
    I.
    To copy off, transcribe any thing from an original (freq. in Cic.;

    elsewh. rare): scripsit Balbus ad me, se a te (i. e. e tuo exemplo) quintum de Finibus librum descripsisse,

    Cic. Att. 13, 21; cf. id. Ac. 2, 4, 11:

    epistolam,

    id. Att. 8, 9; id. Fam. 12, 17, 2;

    12, 7, 22: legem,

    Suet. Cal. 41; id. Dom. 20; so, to write down, write out:

    carmina in foliis,

    Verg. A. 3, 445;

    in carved letters: in viridi cortice carmina,

    id. E. 5, 14.— Class. and far more freq.,
    II.
    To sketch off, to describe in painting, writing, etc.: delineare, definire.
    A.
    Lit.:

    non potuit pictor rectius describere ejus formam,

    Plaut. As. 2, 3, 22; so,

    geometricas formas in harena,

    Cic. Rep. 1, 17 fin.:

    formas in pulvere,

    Liv. 25, 31; cf. Cic. Fin. 5, 19; id. Clu. 32, 87; id. Sen. 14, 49:

    sphaeram,

    id. Rep. 1, 14; cf.

    caelum,

    Varr. R. R. 2, 1, 7:

    caeli meatus radio,

    Verg. A. 6, 851; cf. id. E. 3, 41:

    vitam votivā tabellā,

    Hor. S. 2, 1, 33 et saep.—
    B.
    Trop.
    1.
    To represent, delineate, describe:

    malos mores,

    Plaut. Mil. 3, 1, 165; cf.:

    hominum sermones moresque,

    Cic. Or. 40, 138:

    definienda res erit verbis et breviter describenda,

    id. Inv. 1, 8 fin:

    qualem (mulierem) ego paulo ante descripsi,

    id. Cael. 20, 50; id. Phil. 2, 44; id. Sull. 29 fin.:

    me latronem ac sicarium,

    id. Mil. 18, 47:

    si quis erat dignus describi, quod malus ac fur, etc.,

    Hor. S. 1, 4, 3:

    malo carmine,

    id. Ep. 2, 1, 154; Quint. 3, 4, 3:

    vulnera Parthi,

    Hor. S. 2, 1, 15:

    lucum, aram Dianae, flumen Rhenum, pluvium arcum,

    id. A. P. 18 et saep.:

    praecepta,

    id. S. 2, 3, 34:

    facta versibus,

    Nep. Att. 18, 6. —Rarely
    (β).
    with acc. and inf.:

    nec qui descripsit corrumpi semina matrum,

    Ov. Tr. 2, 415; Gell. 9, 1.— Part. subst.: dēscrip-ta, ōrum, n.:

    recitari factorum dictorumque ejus descripta per dies jussit,

    the diary, Tac. A. 6, 24.—
    2.
    To mark off, define, divide, distribute into parts. (But whenever the notion of distribution or division is implied, the form discribo seems to have been used by class. writers; and is now restored where de-scr. is found in earlier edd., e.g. Cic. Rep. 2, 8; id. de Or. 2, 71, 288; id. Sest. 30, 66 et saep.) Cf.:

    libertinos in quatuor urbanas tribus,

    Liv. 45, 15:

    annum in duodecim menses,

    Liv. 1, 19; Flor. 1, 2, 2. —Without in.:

    commode omnes descripti, aetates, classes, equitatus,

    Cic. Rep. 4, 2; and:

    classes centuriasque et hunc ordinem ex censu descripsit,

    Liv. 1, 42:

    terram,

    Vulg. Jos. 18, 6 al. et saep.—
    3.
    Aliquid (alicui), to ascribe, apportion, appoint, assign to any one (cf. remark, no. 2 supra); cf.: vecturas frumenti finitimis civitatibus, * Caes. B. C. 3, 42, 4; Liv. 1, 32 al.:

    officia,

    to define, Cic. Ac. 2, 36; id. Fam. 12, 1:

    vices (poetae),

    Hor. A. P. 86:

    munera pugnae,

    Sil. 9, 267 et saep.—Hence, dēscrip-tus, a, um, P. a., qs. marked out, i. e. precisely ordered, properly arranged (ap. Cic.):

    materies orationis omnibus locis descripta, instructa ornataque,

    Cic. de Or. 2, 34, 145; cf.:

    ordo verborum,

    id. Or. 59, 200:

    natura nihil est aptius, nihil descriptius,

    id. Fin. 3, 22, 74.— Neutr. plur. as subst.: dēscrip-ta, orum, things recorded, writings, Tac. A. 6, 24.— Sup. does not occur.—
    * Adv.: dē-scriptē, distinctly, precisely:

    descripte et electe digerere, opp. confuse et permixte dispergere,

    Cic. Inv. 1, 30, 49.

    Lewis & Short latin dictionary > describo

  • 53 descripta

    dē-scrībo, psi, ptum (in MSS. and edd. often confounded with discribo, q. v.), 3, v. a.
    I.
    To copy off, transcribe any thing from an original (freq. in Cic.;

    elsewh. rare): scripsit Balbus ad me, se a te (i. e. e tuo exemplo) quintum de Finibus librum descripsisse,

    Cic. Att. 13, 21; cf. id. Ac. 2, 4, 11:

    epistolam,

    id. Att. 8, 9; id. Fam. 12, 17, 2;

    12, 7, 22: legem,

    Suet. Cal. 41; id. Dom. 20; so, to write down, write out:

    carmina in foliis,

    Verg. A. 3, 445;

    in carved letters: in viridi cortice carmina,

    id. E. 5, 14.— Class. and far more freq.,
    II.
    To sketch off, to describe in painting, writing, etc.: delineare, definire.
    A.
    Lit.:

    non potuit pictor rectius describere ejus formam,

    Plaut. As. 2, 3, 22; so,

    geometricas formas in harena,

    Cic. Rep. 1, 17 fin.:

    formas in pulvere,

    Liv. 25, 31; cf. Cic. Fin. 5, 19; id. Clu. 32, 87; id. Sen. 14, 49:

    sphaeram,

    id. Rep. 1, 14; cf.

    caelum,

    Varr. R. R. 2, 1, 7:

    caeli meatus radio,

    Verg. A. 6, 851; cf. id. E. 3, 41:

    vitam votivā tabellā,

    Hor. S. 2, 1, 33 et saep.—
    B.
    Trop.
    1.
    To represent, delineate, describe:

    malos mores,

    Plaut. Mil. 3, 1, 165; cf.:

    hominum sermones moresque,

    Cic. Or. 40, 138:

    definienda res erit verbis et breviter describenda,

    id. Inv. 1, 8 fin:

    qualem (mulierem) ego paulo ante descripsi,

    id. Cael. 20, 50; id. Phil. 2, 44; id. Sull. 29 fin.:

    me latronem ac sicarium,

    id. Mil. 18, 47:

    si quis erat dignus describi, quod malus ac fur, etc.,

    Hor. S. 1, 4, 3:

    malo carmine,

    id. Ep. 2, 1, 154; Quint. 3, 4, 3:

    vulnera Parthi,

    Hor. S. 2, 1, 15:

    lucum, aram Dianae, flumen Rhenum, pluvium arcum,

    id. A. P. 18 et saep.:

    praecepta,

    id. S. 2, 3, 34:

    facta versibus,

    Nep. Att. 18, 6. —Rarely
    (β).
    with acc. and inf.:

    nec qui descripsit corrumpi semina matrum,

    Ov. Tr. 2, 415; Gell. 9, 1.— Part. subst.: dēscrip-ta, ōrum, n.:

    recitari factorum dictorumque ejus descripta per dies jussit,

    the diary, Tac. A. 6, 24.—
    2.
    To mark off, define, divide, distribute into parts. (But whenever the notion of distribution or division is implied, the form discribo seems to have been used by class. writers; and is now restored where de-scr. is found in earlier edd., e.g. Cic. Rep. 2, 8; id. de Or. 2, 71, 288; id. Sest. 30, 66 et saep.) Cf.:

    libertinos in quatuor urbanas tribus,

    Liv. 45, 15:

    annum in duodecim menses,

    Liv. 1, 19; Flor. 1, 2, 2. —Without in.:

    commode omnes descripti, aetates, classes, equitatus,

    Cic. Rep. 4, 2; and:

    classes centuriasque et hunc ordinem ex censu descripsit,

    Liv. 1, 42:

    terram,

    Vulg. Jos. 18, 6 al. et saep.—
    3.
    Aliquid (alicui), to ascribe, apportion, appoint, assign to any one (cf. remark, no. 2 supra); cf.: vecturas frumenti finitimis civitatibus, * Caes. B. C. 3, 42, 4; Liv. 1, 32 al.:

    officia,

    to define, Cic. Ac. 2, 36; id. Fam. 12, 1:

    vices (poetae),

    Hor. A. P. 86:

    munera pugnae,

    Sil. 9, 267 et saep.—Hence, dēscrip-tus, a, um, P. a., qs. marked out, i. e. precisely ordered, properly arranged (ap. Cic.):

    materies orationis omnibus locis descripta, instructa ornataque,

    Cic. de Or. 2, 34, 145; cf.:

    ordo verborum,

    id. Or. 59, 200:

    natura nihil est aptius, nihil descriptius,

    id. Fin. 3, 22, 74.— Neutr. plur. as subst.: dēscrip-ta, orum, things recorded, writings, Tac. A. 6, 24.— Sup. does not occur.—
    * Adv.: dē-scriptē, distinctly, precisely:

    descripte et electe digerere, opp. confuse et permixte dispergere,

    Cic. Inv. 1, 30, 49.

    Lewis & Short latin dictionary > descripta

  • 54 descripte

    dē-scrībo, psi, ptum (in MSS. and edd. often confounded with discribo, q. v.), 3, v. a.
    I.
    To copy off, transcribe any thing from an original (freq. in Cic.;

    elsewh. rare): scripsit Balbus ad me, se a te (i. e. e tuo exemplo) quintum de Finibus librum descripsisse,

    Cic. Att. 13, 21; cf. id. Ac. 2, 4, 11:

    epistolam,

    id. Att. 8, 9; id. Fam. 12, 17, 2;

    12, 7, 22: legem,

    Suet. Cal. 41; id. Dom. 20; so, to write down, write out:

    carmina in foliis,

    Verg. A. 3, 445;

    in carved letters: in viridi cortice carmina,

    id. E. 5, 14.— Class. and far more freq.,
    II.
    To sketch off, to describe in painting, writing, etc.: delineare, definire.
    A.
    Lit.:

    non potuit pictor rectius describere ejus formam,

    Plaut. As. 2, 3, 22; so,

    geometricas formas in harena,

    Cic. Rep. 1, 17 fin.:

    formas in pulvere,

    Liv. 25, 31; cf. Cic. Fin. 5, 19; id. Clu. 32, 87; id. Sen. 14, 49:

    sphaeram,

    id. Rep. 1, 14; cf.

    caelum,

    Varr. R. R. 2, 1, 7:

    caeli meatus radio,

    Verg. A. 6, 851; cf. id. E. 3, 41:

    vitam votivā tabellā,

    Hor. S. 2, 1, 33 et saep.—
    B.
    Trop.
    1.
    To represent, delineate, describe:

    malos mores,

    Plaut. Mil. 3, 1, 165; cf.:

    hominum sermones moresque,

    Cic. Or. 40, 138:

    definienda res erit verbis et breviter describenda,

    id. Inv. 1, 8 fin:

    qualem (mulierem) ego paulo ante descripsi,

    id. Cael. 20, 50; id. Phil. 2, 44; id. Sull. 29 fin.:

    me latronem ac sicarium,

    id. Mil. 18, 47:

    si quis erat dignus describi, quod malus ac fur, etc.,

    Hor. S. 1, 4, 3:

    malo carmine,

    id. Ep. 2, 1, 154; Quint. 3, 4, 3:

    vulnera Parthi,

    Hor. S. 2, 1, 15:

    lucum, aram Dianae, flumen Rhenum, pluvium arcum,

    id. A. P. 18 et saep.:

    praecepta,

    id. S. 2, 3, 34:

    facta versibus,

    Nep. Att. 18, 6. —Rarely
    (β).
    with acc. and inf.:

    nec qui descripsit corrumpi semina matrum,

    Ov. Tr. 2, 415; Gell. 9, 1.— Part. subst.: dēscrip-ta, ōrum, n.:

    recitari factorum dictorumque ejus descripta per dies jussit,

    the diary, Tac. A. 6, 24.—
    2.
    To mark off, define, divide, distribute into parts. (But whenever the notion of distribution or division is implied, the form discribo seems to have been used by class. writers; and is now restored where de-scr. is found in earlier edd., e.g. Cic. Rep. 2, 8; id. de Or. 2, 71, 288; id. Sest. 30, 66 et saep.) Cf.:

    libertinos in quatuor urbanas tribus,

    Liv. 45, 15:

    annum in duodecim menses,

    Liv. 1, 19; Flor. 1, 2, 2. —Without in.:

    commode omnes descripti, aetates, classes, equitatus,

    Cic. Rep. 4, 2; and:

    classes centuriasque et hunc ordinem ex censu descripsit,

    Liv. 1, 42:

    terram,

    Vulg. Jos. 18, 6 al. et saep.—
    3.
    Aliquid (alicui), to ascribe, apportion, appoint, assign to any one (cf. remark, no. 2 supra); cf.: vecturas frumenti finitimis civitatibus, * Caes. B. C. 3, 42, 4; Liv. 1, 32 al.:

    officia,

    to define, Cic. Ac. 2, 36; id. Fam. 12, 1:

    vices (poetae),

    Hor. A. P. 86:

    munera pugnae,

    Sil. 9, 267 et saep.—Hence, dēscrip-tus, a, um, P. a., qs. marked out, i. e. precisely ordered, properly arranged (ap. Cic.):

    materies orationis omnibus locis descripta, instructa ornataque,

    Cic. de Or. 2, 34, 145; cf.:

    ordo verborum,

    id. Or. 59, 200:

    natura nihil est aptius, nihil descriptius,

    id. Fin. 3, 22, 74.— Neutr. plur. as subst.: dēscrip-ta, orum, things recorded, writings, Tac. A. 6, 24.— Sup. does not occur.—
    * Adv.: dē-scriptē, distinctly, precisely:

    descripte et electe digerere, opp. confuse et permixte dispergere,

    Cic. Inv. 1, 30, 49.

    Lewis & Short latin dictionary > descripte

  • 55 discribo

    dī-scrībo, scripsi, scriptum, 3, v. a., to distribute, divide among several persons, apportion, assign:

    (class.) quodne (argentum) ego discripsi porro illis quibus debui?

    Ter. Phorm. 5, 8, 30:

    quorum ipsorum bona, quantacumque erant, statim suis comitibus compotoribusque discripsit,

    Cic. Phil. 5, 8, 22:

    urbis partīs ad incendia,

    Cic. Cat. 1, 4, 9:

    duodena jugera in singulos homines,

    id. Agr. 2, 31, 85:

    populum in tribus tres, curiasque triginta, etc.,

    id. Rep. 2, 8:

    civitatibus jura,

    id. ib. 1, 2, 2:

    negotii publici curatio discripta,

    id. Sest. 30, 66 et saep.:

    judicantem vidimus Aeacum sedesque discriptas deorum,

    Hor. C. 2, 13, 22:

    militibus voluntariis in legiones discriptis,

    Liv. 31, 14, 2; cf. id. 31, 34, 8 Weissenb. ad loc.; so id. 33, 42, 8; 34, 56, 6; 30, 26, 6 al. (v. describo, II. B. 2., and cf. Bücheler, in Rhein-Mus. 13, 598 sq.).

    Lewis & Short latin dictionary > discribo

  • 56 excribo

    ex-scrībo ( excr-), psi, ptum (btum), 3, v. a., to write out, write off, copy.
    I.
    Lit. (rare but class.): tabulas in foro summa hominum frequentia exscribo;

    adhibentur in exscribendo ex conventu viri primarii,

    Cic. Verr. 2, 2, 77, § 189:

    complura exscripta de Magonis libris,

    Varr. R. R. 2, 5, 18:

    ex Plauti comoedia duos versus exscripsimus,

    Gell. 3, 3, 8.—
    B.
    Transf.
    * 1.
    Of paintings, to copy:

    imagines exscribere et pingere,

    Plin. Ep. 4, 28, 1.—
    2.
    In gen., to write or note down:

    nomina exscripta,

    Plaut. Rud. prol. 15:

    bonos in aliis tabulis exscriptos habet,

    id. ib. 21.—
    * II.
    Trop., to copy or take after, to resemble:

    filia totum patrem mira similitudine exscripserat,

    Plin. Ep. 5, 16, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > excribo

  • 57 exploro

    ex-plōro, āvi, ātum, 1, v. a., to search out, seek to discover, to examine, investigate, explore (class.; in Cic. esp. freq. in the part. perf. and P. a.; syn.: speculor, scitor, sciscitor, percontor, quaero, interrogo).
    I.
    In gen.
    (α).
    With acc.:

    explora rem totam,

    Cic. Att. 6, 8, 5:

    fugam domini,

    id. Verr. 2, 5, 17, § 44:

    ambitum Africae,

    Plin. 5, 1, 1, § 8:

    altera (manus) motu caecum iter explorat,

    Ov. M. 10, 456:

    vehiculorum onera,

    Suet. Tib. 18:

    glebas gustu,

    Col. 2, 2, 20:

    panis potionisque bonitatem gustu,

    Tac. A. 12, 66 et saep.:

    ad explorandum idoneum locum castris,

    for choosing out, Caes. B. C. 1, 81, 1:

    insidias,

    to seek out, Verg. G. 3, 537.—
    (β).
    With rel. clause:

    explorare, qui homines inhabitarent,

    Petr. 116:

    apud se explorare, an expediat sibi consilium,

    Dig. 17, 1, 2 fin.:

    exploratum est, ubi controversia incipiat,

    Quint. 7, 1, 8.—
    b.
    In the part. perf., examined, ascertained, known:

    exploratum et provisum,

    Plaut. Capt. 3, 4, 110:

    jam explorata nobis sunt ea, quae, etc.,

    Cic. Rep. 1, 13:

    perspecta et explorata perscribere,

    id. Att. 3, 15, 8; cf.:

    res non incertis jactatae rumoribus, sed compertae et exploratae,

    Liv. 42, 13, 1:

    de numero eorum omnia se habere explorata Remi dicebant,

    Caes. B. G. 2, 4, 4; id. B. C. 2, 31, 5.—In abl. neutr. absol.: explorato, it being ascertained, i. e. when he knew:

    explorato, jam profectos amicos,

    Tac. H. 2, 49.
    II.
    In partic.
    A.
    In milit. lang., to spy out, reconnoitre:

    speculatoribus in omnes partes dimissis, explorat, quo commodissime itinere vallum transire possit,

    Caes. B. G. 5, 49 fin.; cf. id. ib. 5, 50, 3:

    itinera egressusque ejus, postremo loca atque tempora cuncta explorat,

    Sall. J. 35, 5:

    Siciliam adiit, Africam exploravit,

    Cic. de Imp. Pomp. 12, 34:

    occulte explorare loca,

    Caes. B. C. 1, 66, 2:

    explorato hostium consilio,

    Hirt. B. G. 8, 18, 2.—In the neutr. absol.:

    ante explorato et subsidiis positis,

    Liv. 23, 42, 9; so id. 23, 43, 7; 27, 2 fin.
    B.
    To try, test, put to the proof (perh. not ante-Aug.):

    et suspensa focis explorat robora fumus,

    Verg. G. 1, 175:

    taurus in adversis explorat cornua truncis,

    Luc. 2, 603; cf.:

    hoc jugulo dextram explora,

    Sil. 11, 358:

    animos,

    Ov. A. A. 1, 456; Liv. 37, 7, 10:

    explorans quid hostes agerent,

    id. 37, 28, 6:

    haec exploranda per impigros juvenes esse,

    id. 22, 55:

    secundae res animos,

    Tac. H. 1, 15:

    tyranni fidem,

    Luc. 8, 582.—Hence, explōrātus, a, um, P. a. Lit., ascertained; hence, established, confirmed, certain, sure:

    ut ei jam exploratus et domi conditus consulatus videretur,

    Cic. Mur. 24, 49: magna et prope explorata [p. 697] spes, id. Phil. 10, 10, 20; id. Off. 3, 33, 117; id. Tusc. 5, 9, 27:

    victoria,

    Caes. B. G. 7, 52, 2:

    ratio,

    Cic. N. D. 1, 23, 64:

    litterae exploratae a timore,

    i. e. affording certainty, confidence, id. Att. 3, 17, 1 et saep.:

    de quo mihi exploratum est, ita esse, ut scribis,

    I am certain, convinced, id. Fam. 2, 16, 6; cf. id. Ac. 2, 17, 54:

    quis est tam stultus, cui sit exploratum, se ad vesperum esse victurum?

    id. de Sen. 19, 67:

    in qua (amicitia) nihil fidum, nihil exploratum habeas,

    id. Lael. 26, 97:

    exploratam habere pacem,

    id. Phil. 7, 6, 16:

    (Deus) habet exploratum, fore, etc.,

    id. N. D. 1, 19, 51:

    pro explorato habebat, etc.,

    Caes. B. G. 6, 5, 3.— Comp.:

    facilior et exploratior devitatio legionum fore videtur, etc.,

    Cic. Att. 16, 2, 4.— Sup.:

    exploratissima victoria,

    Vell. 84, 1.— Adv.: explōrātē, with certainty, for a certainty, securely, surely (for the most part only in Cic.):

    haec ita sentio, judico, ad te explorate scribo,

    Cic. Q. Fr. 2, 15, b. 3; cf. judicare, Planc. in Cic. Fam. 10, 8, 6:

    satis explorate perceptum et cognitum,

    Cic. N. D. 1, 1, 1:

    navigare,

    id. Fam. 16, 8, 1.— Comp.:

    exploratius promittere,

    Cic. Fam. 6, 1, 5.— Sup. seems not to occur.

    Lewis & Short latin dictionary > exploro

  • 58 exscribo

    ex-scrībo ( excr-), psi, ptum (btum), 3, v. a., to write out, write off, copy.
    I.
    Lit. (rare but class.): tabulas in foro summa hominum frequentia exscribo;

    adhibentur in exscribendo ex conventu viri primarii,

    Cic. Verr. 2, 2, 77, § 189:

    complura exscripta de Magonis libris,

    Varr. R. R. 2, 5, 18:

    ex Plauti comoedia duos versus exscripsimus,

    Gell. 3, 3, 8.—
    B.
    Transf.
    * 1.
    Of paintings, to copy:

    imagines exscribere et pingere,

    Plin. Ep. 4, 28, 1.—
    2.
    In gen., to write or note down:

    nomina exscripta,

    Plaut. Rud. prol. 15:

    bonos in aliis tabulis exscriptos habet,

    id. ib. 21.—
    * II.
    Trop., to copy or take after, to resemble:

    filia totum patrem mira similitudine exscripserat,

    Plin. Ep. 5, 16, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > exscribo

  • 59 ignosco

    ignosco, nōvi, nōtum, 3 ( plqpf. sync. ignosset, Sil. 8, 619; part. fut. ignosciturus, Piso Frugi ap. Prisc. p. 887; Ambros. de Noë, 13, 47; also ignoturus, Cic. ap. Prisc. p. 886), v. a. [2. in-gnosco, nosco; lit., not to wish to know, not to search into; hence, with esp. reference to a fault or crime], to pardon, forgive, excuse, overlook (class.; syn.: parco, indulgeo); constr. alicui ( aliquid, quod, si, etc.), with simple aliquid or absol.
    (α).
    Alicui ( aliquid, quod, si, etc.):

    hoc ignoscant dii immortales, velim, et populo Romano et huic ordini,

    Cic. Phil. 1, 6, 13; so,

    ut eis delicta ignoscas,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 68:

    velim mihi ignoscas, quod ad te scribo tam multa toties,

    Cic. Att. 7, 12, 3:

    abs te peto ut mihi hoc ignoscas,

    id. ib. 1, 1, 4:

    mihi, quaeso, ignoscite, si appello talem virum saepius,

    id. Agr. 2, 18, 49:

    ne discamus nobis ignoscere,

    Quint. 11, 2, 45; 10, 3, 29; cf.:

    adeo familiare est hominibus, omnia sibi ignoscere,

    Vell. 2, 30, 3:

    at vos vobis ignoscitis,

    make excuses for, justify, Juv. 8, 181; so,

    ipsi populo,

    id. 8, 189.— With dat. rei:

    ignoscas velim huic festinationi meae,

    Cic. Fam. 5, 12, 1:

    inscitiae meae et stultitiae,

    Plaut. Mil. 2, 6, 62:

    delictis,

    id. Merc. 5, 4, 37:

    vitiis,

    Hor. S. 1, 4, 131:

    dictis,

    Juv. 1, 154:

    his (sc. factis),

    id. 13, 103 et saep.— Pass. impers.:

    ignosci nobis postulabimus,

    Auct. Her. 2, 17, 25:

    ea jam aetate sum, ut non sit peccato mihi ignosci aequum,

    Ter. Hec. 5, 1, 10:

    tabellam dedit, quia ignosceretur iis, quos, etc.,

    Suet. Aug. 33:

    mihi profecto poterit ignosci, si, etc.,

    Quint. 4 praef. §

    5: deprecatores, quibus non erat ignotum,

    Cic. Att. 11, 14, 1:

    exemplis uti oportebit, quibus in simili excusatione non sit ignotum: et contentione, magis illis ignoscendum fuisse,

    id. Inv. 2, 32, 100.—
    (β).
    With a simple acc. (very rare;

    not in Cic.): orant, ignoscamus peccatum suum,

    Plaut. Am. 1, 1, 101:

    equidem istuc factum ignoscam,

    Ter. Heaut. 4, 1, 34:

    parvum si Tartara nossent Peccatum ignovisse,

    Verg. Cul. 293.—In pass.:

    ego esse in hac re culpam meritam non nego, sed eam, quae sit ignoscenda,

    Ter. Phorm. 5, 8, 26:

    et cognoscendi et ignoscendi dabitur peccati locus,

    id. Heaut. 2, 1, 6.—
    (γ).
    Absol. (rare but class.):

    ignosce: orat, confitetur, purgat: quid vis amplius?

    Ter. Phorm. 5, 8, 46:

    quotiens ignoscimus (in dicendo),

    Quint. 6, 2, 14:

    ad ejus facti deprecationem ignoscendi petenda venia est,

    Cic. Part. Or. 37, 131; cf. id. Pis. 41, 98:

    contemnere fulmina pauper creditur atque deos, dis ignoscentibus ipsis,

    i. e. conniving, winking, Juv. 3, 146.— Pass. impers.:

    ignotum est, tacitum est,

    Ter. Ad. 3, 4, 28.—Hence, ignoscens, entis, P. a., forgiving, inclined to forgiveness, placable:

    animus ignoscentior,

    Ter. Heaut. 4, 1, 32.

    Lewis & Short latin dictionary > ignosco

  • 60 illiteratus

    illittĕrātus or illītĕrātus ( inl-), a, um, adj. [in-litteratus].
    I.
    Unlettered, illiterate, uneducated, unlearned (class.):

    quem cognovimus virum bonum et non illitteratum,

    Cic. de Or. 2, 6, 25:

    rusticus illitteratusque,

    Quint. 2, 21, 16:

    illitteratum dicimus non ex toto rudem, sed ad litteras altiores non perductum,

    Sen. Ben. 5, 13, 4; cf.

    also of one who cannot read,

    Col. 1, 8, 4. —Of things, unlearned, unpolished, inelegant:

    incidunt in sermone vario multa, quae fortasse illis cum dixi nec illitterata nec insulsa esse videantur,

    Cic. Fam. 9, 16, 4:

    nervi,

    Hor. Epod. 8, 17:

    scribo plurimas sed illitteratissimas litteras,

    Plin. Ep. 1, 10, 9; 2, 3, 8.—
    II.
    Unwritten, i. e. not drawn up in writing, = agraphos (post-class. and very rare):

    tacito illitteratoque Atheniensium consensu,

    Gell. 11, 18, 4; cf.: illitterata pax est, quae litteris comprehensa non est, Paul. ex Fest. p. 113 Müll.—
    III.
    Inarticulate:

    sonitus,

    interjections, Prisc. 1024 P.:

    vox,

    id. 537 P.

    Lewis & Short latin dictionary > illiteratus

См. также в других словарях:

  • Scribo — (Semi automatic and Collaborative Retrieval of Information Based on Ontologies) est un projet de recherche appliquée en informatique linguistique et en ingénierie des connaissances. Sommaire 1 Objectif 2 Financement 3 Participants au projet …   Wikipédia en Français

  • scribo — Element prim de compunere savantă cu semnificaţia (de) scrib . [< fr. scribo , cf. lat. scriba]. Trimis de LauraGellner, 13.09.2007. Sursa: DN  SCRIBO /SCRIPT(O) , SCRÍPŢIE elem. scris . (< fr. scribo , script/o/ , scription, cf. lat.… …   Dicționar Român

  • SCRIBO — apud Anastasium Biblioth. in Vigilio. Quô auditô Augusta misit Arthemium Scribonem; Satellitum praefectus est Macro: Certe τῶ σωματοφυλάκων τȏυ Βασιλέως ὑπερφερόμενοι, dicuntur passimk apud Theophyl. Simocattam et in Glossis Basilic. Quos mitti… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • AIDA/Web — Infobox Software name = AIDA/Web developer = [http://www.aidaweb.si/contributors.html The AIDA/Web Community] latest release version = 5.6 latest release date = release date|2008|01|11 operating system = Cross platform programming language =… …   Wikipedia

  • List of Latin words with English derivatives — This is a list of Latin words with derivatives in English (and other modern languages). Ancient orthography did not distinguish between i and j or between u and v. Many modern works distinguish u from v but not i from j. In this article both… …   Wikipedia

  • манускрипт — а; м. [лат. manuscriptum] Книжн. Древняя рукопись. Хранилище манускриптов. Читать м. Редкий м. * * * манускрипт (от лат. manus  рука и scribo  пишу), термин, применяемый к античным или средневековым, главным образом западноевропейским, рукописным …   Энциклопедический словарь

  • Comparison of TeX editors — This page shows a table contrasting the features of the text editors that interface to TeX (or LaTeX or its other incarnations). Table of editor properties Properties of TeX editors Editing style[1] Native operating systems[2] …   Wikipedia

  • Excubitores — Die Excubitores (griech. ἐξκουβίτορες) waren eine Eliteeinheit, die in der ausgehenden Spätantike die wichtigste Garde des oströmischen Kaisers bildete. Gegründet wurde die Truppe um 460 durch Kaiser Leo I., der damals im Begriff war, die… …   Deutsch Wikipedia

  • LATIUM — Strabo l. 5. p. 229. proprie est ea Italiae pars, teste Plinio l. 3. c. 5. et 12. quae inter ostia Tiberis, et Circeios interiacet, mill. pass. quinquaginta in longitudinem non excedens, quo postea prolatis imperii terminis, Antiquum Latium est… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • МАНУСКРИПТ — (от итальянского manus рука и scribo пишу), термин, применяемый к древним рукописным книгам безотносительно их размера и формы (в виде отдельных листов, свитков или кодекса). В ряде европейских языков до настоящего времени термин манускрипт… …   Современная энциклопедия

  • МАНУСКРИПТ — (от лат. manus рука и scribo пишу) термин, применяемый к античным или средневековым, главным образом западноевропейским, рукописным книгам …   Большой Энциклопедический словарь

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»