intensity

tam, adv. [orig. acc. fem. of the demonstrative root ta-; cf.: tum, tamen], correlative of quam, so, so much, as.

As comparative adverb, demonstrative with correlative quam, introducing comparative clauses of like intensity.

As adjunct of adjectives or participles the intensity of which is expressed by a comparative clause, tam... quam = as... as; negatively, non (neque, nihil, etc.) tam... quam = not so... as.

In comparison between two adjj.:

tam esse clemens tyrannus quam rex importunus potest,

a tyrant may be as mild as a king may be harsh, Cic. Rep. 1, 33, 50 (B. and K. bracket rex):

non tam solido quam splendido nomine,

id. Fin. 1, 18, 61:

tam culpae hostium justus existimator quam gloriosus victor,

Val. Max. 3, 8, 1:

adjuro, tam me tibi vera referre Quam veri majora fide,

things as true as they are beyond belief, Ov. M. 3, 659:

quorum vires quam repentinae tam breves,

Sen. Q. N. 6, 7, 2.—Negatively:

non enim tam praeclarum est scire Latine quam turpe nescire,

Cic. Brut. 37, 140:

ut illa... non tam mirabilia sunt, quam conjecta belle,

id. Div. 2, 31, 66; 2, 36, 76: nec tam Turpe fuit vinci [p. 1836] quam contendisse decorum est, Ov. M. 9, 5. —Tam preceded by comp. clause:

maximeque eam pestilentiam insignem mors quam matura tam acerba M. Furi fecit,

Liv. 7, 1, 8:

quam magni nominis bellum est, tam difficilem existimaritis victoriam fore,

id. 21, 43, 11:

donec quam felices seditiones, tam honorati seditionum auctores essent,

id. 4, 2, 4. —

In a comparison between degrees of intensity, etc., of the same adjective.

As in relative clauses, the adjective repeated (so esp. in Plaut.;

not repeated in English): tam liquidus est quam liquida tempestas esse solet,

as serene as the weather is wont to be, Plaut. Most. 3, 2, 64:

quam placida'st aqua,

id. ib. 3, 2, 165:

tam frictum ego illum reddam quam frictum est cicer,

id. Bacch. 4, 4, 7.—Negatively:

nemo orator tam multa scripsit quam multa sunt nostra,

Cic. Or. 30, 168:

tametsi non tam multum in istis rebus intellego quam multa vidi,

id. Verr. 2, 4, 43, § 94.—

The adjective not repeated.

The terms of comparison being nouns or pronouns:

tam ego fui ante liber quam gnatus tuus ( = quam liber gnatus tuus est),

Plaut. Capt. 2, 2, 60:

fieret corium tam maculosum quam est nutricis pallium,

id. Bacch. 3, 3, 30:

tam mihi mea vita quam tua Tibi cara est,

id. Cas. 3, 6, 43:

ni illam mihi tam tranquillam facis quam mare est,

id. Poen. 1, 2, 145:

tam crebri ad terram decidebant quam pira,

id. ib. 2, 38:

tam excoctam reddam atque atram quam carbo'st,

Ter. Ad. 5, 3, 63:

quom fervit maxume, tam placidum (eum) quam ovem reddo,

id. ib. 4, 1, 18:

tam sum misericors quam vos, tam mitis quam qui lenissimus,

Cic. Sull. 31, 87:

tam gratum mihi id erit quam quod gratissimum,

id. Fam. 13, 3:

nulla ingenia tam prona ad invidiam sunt quam eorum qui genus ac fortunam suam animis non aequant,

Liv. 45, 22:

nihil est tam violentum quam magna vis aquae,

Sen. Q. N. 3, 30, 6:

(cum sit) tam aurum et argentum quam aes Corinthium ( = cum aurum et argentum tam sit Corinthium quam aes),

Quint. 8, 2, 8:

(ira) tam inutilis animi minister est quam miles qui signum receptui neglegit,

Sen. Ira, 1, 9, 2.—

Negatively: neque opes nostrae tam sunt validae quam tuae,

Plaut. Cist. 2, 1, 20:

nihil esse tam detestabile tamque pestiferum quam voluptatem,

Cic. Sen. 12, 41:

neque tam condenso corpore nubes esse queunt quam sunt lapides, neque autem tam tenues quam nebulae,

Lucr. 6, 101.—Virtually negative:

quod enim tam infidum mare quam blanditiae principum? ( = nullum tam infidum mare, etc.),

Plin. Pan. 66. — With comp. pregn. (very rare): istam dextram non tam in bellis et proeliis quam in promissis et fide firmiorem, i. e. whose superior trustworthiness is not so much in wars, etc., Cic. Deiot. 3, 8:

vectigal ex agro eorum capimus, quod nobis non tam fructu jucundius est, quam ultione,

Liv. 28, 39, 13. —

With quam in subst.-clause:

quicquid mali hic Pisistratus non fecerit, tam gratum est quam si alium facere prohibuerit,

Cic. Att. 8, 16, 2.—Negatively:

juris interpretatio, quae non tam mihi molesta sit propter laborem quam quod dicendi cogitationem auferat,

Cic. Leg. 1, 4, 12. —

Virtually negative: quid autem tam exiguum quam est munus hoc eorum qui consuluntur?

Cic. Leg. 1, 4, 14.—

With quam in adverb.-clause:

cupam facito tam crassam quam modioli postulant,

Cato, R. R. 21, 1:

si era mea sciat tam socordem esse quam sum,

Plaut. Cist. 4, 2, 5:

tua est imago: tam consimili'st quam potest,

id. Men. 5, 9, 4:

sororem tam similem quam lacte lacti est,

id. Mil. 2, 2, 87.—

Tam with advv.: tam... quam = as ( so)... as; negatively = not so... as.

Comparing an adv. with another adv. or adverb. clause: satin' istuc mihi exquisitum est...? Ar. Tam satis quam numquam hoc invenies secus, with as full certainty as that you will never find this otherwise, Plaut. Capt. 3, 4, 106.—Virtually negative:

quis umquam obeundi negotii studio tam brevi tempore tot loca adire potuit, quam celeriter Cn. Pompejo duce tanti belli impetus navigavit?

Cic. Imp. Pomp. 12, 34. —After quam:

nam dictaturam quam pertinaciter ei deferebat populus, tam constanter repulit,

Vell. 2, 89, 5 (the repetition of the adverb is especially frequent in tam diu... quam diu; v. tamdiu).—

The adverb understood after quam: sed tu novisti fidicinam? Tr. Tam facile quam me (quam facile me novi), Plaut. Ep. 3, 4, 72:

tam facile vinces quam pirum volpes comest,

id. Most. 3, 1, 26:

tam hercle certe quam ego ted, ac tu me vides,

id. Merc. 1, 2, 77:

tam audacter (ibis intro) quam domum ad te,

id. Truc. 1, 2, 109:

tam facile quam tu arbitraris,

Cic. Div. 1, 6, 10:

tam cito evertetur quam navis, etc.,

id. Rep. 1, 34, 51:

nihil tam cito redditur quam a speculo imago,

Sen. Q. N. 1, 4, 2. —

Negatively: (ira) quia non tam cito in alium quam vult erumpit,

Sen. Ira, 1, 19, 4.—Virtually negative (very freq.):

quasi vero quidquam sit tam valde, quam nihil sapere, vulgare,

Cic. Div. 2, 39, 81. — With sup. adv.: quam potes tam verba confer maxime ad compendium = as much as you can (hence the idiomatic expression: quam maxime = as much as possible), Plaut. Mil. 3, 1, 184. —

With verbs: tam... quam = as much... as, as well... as; negatively: non tam... quam, not so much... as.

One verb compared with another:

nam quod edit tam duim quam perduim,

for what he can eat I would give as much as lose, Plaut. Aul. 4, 6, 6:

vellem tam domestica ferre possem quam ista contemnere,

Cic. Att. 13, 20, 4:

utinam tam non pigeat ista facere quam non displicebit,

Quint. 2, 5, 17:

Tyrus et ipsa tam movetur quam diluitur,

Sen. Q. N. 6, 26, 5.—Negatively:

fit quoque enim interdum ut non tam concurrere nubes frontibus adversis possint quam de latere ire,

Lucr. 6, 115.—

The same verb repeated or understood after quam; the compared terms being,

Nouns or pronouns: tam mihi quam illi libertatem hostilis eripuit manus;

tam ille apud nos servit quam ego hic apud te servio,

Plaut. Capt. 2, 2, 61:

tam hic scit me habere (pecuniam) quam egomet (i. e. scio),

id. Aul. 3, 6, 12:

quam tu filium tuum, tam me pater me meus desiderat,

id. Capt. 2, 2, 6:

tam huic loqui licere oportet quam isti,

id. Cas. 2, 6, 58:

tam tibi istuc credo quam mihi,

id. Ep. 1, 2, 25:

haec tibi tam sunt defendenda quam moenia,

Cic. Ac. 2, 44, 137:

tam moveor quam tu, Luculle,

id. ib. 2, 46, 141:

tamque id... tuendum conservandumque nobis est quam illud, etc.,

id. Off. 3, 4, 17: amurcam periti agricolae tam in doliis condunt quam oleum aut vinum ( as well as), Varr. R. R. 1, 61:

tam natura putarem vitam hominis sustentari quam vitis, quam arboris,

Cic. Tusc. 1, 24, 56:

sicut pueris, qui tam parentibus amissis flebunt quam nucibus,

Sen. Ira. 1, 12, 4:

meliorque tam sibi quam aliis faciendus (est),

id. ib. 1, 15, 1:

tam solstitium quam aequinoctium suos dies rettulit (i. e. solstitium tam rettulit dies quam rettulit aequinoctium),

id. Q. N. 3, 16, 3:

quoniam orationis tam ornatus quam perspicuitas aut in singulis verbis est aut in pluribus positus (i. e. ornatus tam positus est quam perspicuitas),

Quint. 8, 3, 15. — This construction passes into mere co - ordination: tam vera quam falsa cernimus, as well... as, almost = both... and, Cic. Ac. 2, 34, 111: repentina res, quia quam causam nullam tam ne fidem quidem habebat ( = ut causam nullam, sic ne fidem quidem; cf.

sic),

Liv. 8, 27, 10; so Sall. J. 31, 16; id. H. 1, 41, 24 Dietsch; cf. Liv. 33, 17, 9; Sen. Q. N. 4, 13, 4. —

Negatively: non tam meapte causa Laetor quam illius,

Ter. Heaut. 4, 3, 8:

nihil est quod tam obtundat elevetque aegritudinem... quam meditatio condicionis humanae,

Cic. Tusc. 3, 16, 34:

quae compararat non tam suae delectationis causa quam ad invitationes adventusque nostrorum hominum,

id. Verr. 2, 2, 34, § 83:

cujus me facti paenituit non tam propter periculum meum quam propter vitia multa quae,

id. Fam. 7, 3, 2:

qua nulla in re tam utor quam in hac civili et publica,

id. Att. 2, 17, 2:

neque eos tam istius hominis perditi subita laetitia quam hominis amplissimi nova gratulatio movebat,

id. Verr. 1, 8, 21:

Iliensibus Rhoeteum addiderunt, non tam ob recentia ulla merita quam originum memoria,

Liv. 38, 39, 10.—

Object-inff.:

qualis est istorum oratio qui omnia non tam esse quam videri volunt,

Cic. Ac. 2, 14, 44:

quid enim tam pugnat, quam non modo miserum, sed omnino quidquam esse qui non sit,

id. Tusc. 1, 7, 13:

virtute ipsa non tam multi praediti esse quam videri volunt,

id. Lael. 26, 98.—

Subject-inff. or dependent clauses:

ego illud argentum tam paratum filio Scio esse, quam me hunc scipionem contui ( = tam scio, argentum paratum esse, quam scio me, etc.),

Plaut. As. 1, 1, 109:

Parmenonis tam scio esse hanc techinam quam me vivere,

Ter. Eun. 4, 4, 51:

tam teneor dono quam si dimittar onustus,

Hor. Ep. 1, 7, 18:

Acrisium Tam violasse deum quam non agnosse nepotem Paenitet,

Ov. M. 4, 613:

tam perdis operam cum illi irasceris, quam cum illum alteri precaris iratum,

Sen. Ira, 2, 30, 2.—Negatively (so most freq.):

nihil est quod tam deceat quam in omni re gerenda servare constantiam,

Cic. Off. 1, 34, 125:

eundum igitur est, nec tam ut belli quam ut fugae socii simus,

id. Att. 9, 2, a, 3:

nec tam quaerendum est, dolor malumne sit, quam firmandus animus ad dolorem ferendum,

id. Tusc. 2, 12, 28:

non tam ut prosim causis elaborare soleo, quam ut ne quid obsim,

id. Or. 2, 72, 295:

cum ego te non tam vitandi laboris mei causa quam quia tua id interesse arbitrarer, hortatus essem,

id. Top. 1, 2:

auxilia convenerant non tam Vejentium gratia concitata, quam quod in spem ventum erat, etc.,

Liv. 2, 44, 7:

Boji defecerunt, nec tam ob veteres in populum Romanum iras, quam quod, etc.,

id. 21, 25, 2. — So with causal clauses, Cic. Div. in Caecil. 7, 24; id. Or. 3, 30, 119; id. Sest. 64, 135; Liv. 8, 19, 3. —

With quam in adverb.-clause:

tam confido quam poti'st,

Plaut. Stich. 3, 2, 1; and in Cicero's epistolary style, tam esse with predicative force (like ita esse, sic esse;

v. sic): atque ego haec tam esse quam audio non puto ( = tam male esse),

Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9.—

Tam with a neg. is sometimes followed by sed with an independent clause, instead of a comp. clause:

quidam autem non tam id reprehendunt, si remissius agatur, sed tantum studium tamque multam operam ponendam in eo non arbitrantur,

Cic. Fin. 1, 1, 1 Madv. ad loc.; cf.:

quae (suaviloquentia) quidem non tam est in plerisque... sed est ea laus eloquentiae certe maxima,

id. Brut. 15, 58.—

With esse and predic. noun:

tam ea est quam poti'st nostra erilis concubina,

Plaut. Mil. 2, 5, 47:

equidem tam sum servos quam tu,

id. Capt. 3, 4, 11:

tam ego homo sum quam tu,

id. As. 2, 4, 83:

nam id nobis tam flagitium'st quam illa Non facere,

Ter. Ad. 3, 3, 68:

tam es tu judex quam ego senator,

Cic. Rab. Post. 7, 17:

tam sum amicus rei publicae quam qui maxime,

id. Fam. 5, 2, 6.—With prep. and its case as predicate:

tam hoc quidem tibi in proclivi quam imber quando pluit,

Plaut. Capt. 2, 2, 86:

qui non defendit, nec obsistit, si potest, injuriae, tam est in vitio quam si parentes, etc., deserat,

Cic. Off. 1, 7, 23. —

Negatively: nihil est tam contra naturam quam turpitudo,

Cic. Off. 3, 8, 35. —

With quasi in place of quam:

tam a me pudica est quasi soror mea sit,

Plaut. Curc. 1, 1, 51. —

Quam... tam with compp. = quanto... tanto or quo... eo (ante-class. and poet.): quam magis aerumna urget, tam magis ad malefaciendum viget, Enn. ap. Quint. 9, 3, 15 (Trag. Rel. v. 303 Vahl.):

quam magis adspecto, tam magis est nimbata,

Plaut. Poen. 1, 2, 138:

magis quam id reputo, tam magis uror quae meus filius turbavit,

id. Bacch. 5, 1, 5:

quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

id. As. 1, 3, 6:

quo quaeque magis sunt aspera semina eorum, Tam magis in somnis eadem saevire necessust,

Lucr. 4, 999:

quae quanto magis inter se perplexa coibant, Tam magis expressa ea quae mare... efficerent,

id. 5, 453:

tam magis illa fremens et tristibus effera flammis, Quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

Verg. A. 7, 787.—With quanto for quam:

quanto magis aetheris aestus cogebant terram, Tam magis, etc.,

Lucr. 5, 484. —With rel. adv. for quam:

verum ubicumque magis denso sunt agmine nubes, tam magis hinc... fremitus fit,

Lucr. 6, 99. — Ellips. of tam:

quam magis specto. minus placet mihi hominis facies,

Plaut. Trin. 4, 2, 19.—

Quam... tam with superll. = quanto... tanto or quo... eo (mostly anteclass.; cf.

the class.: ut quisque maxime... ita maxime): quam citissime conficies, tam maxime expediet,

Cato, R. R. 64 (65):

oleum quam diutissime in amurca erit, tam deterrimum erit,

id. ib. 64 (65):

quam acerbissima olea oleum facies, tam oleum optumum erit,

id. ib. 65 (66): quam plurimum [p. 1837] erit, tam citissime canus fiet, id. ib. 157 (158) med.:

quam ad probos propinquitate proxume te adjunxeris, tam optumum est,

Plaut. Aul. 2, 2, 59:

quam maxime huic vana haec suspicio erit, tam facillime patris pacem in leges conficiet suas,

Ter. Heaut. 5, 2, 44:

quam vos facillime agitis, quam estis maxume Potentes, dites, fortunati, nobiles: tam maxime vos aequo animo aequa noscere Oportet,

id. Ad. 3, 4, 56:

quam paucissimos reliqueris, tam optimi fiunt in alendo,

Varr. R. R. 2, 9:

quam quisque pessume fecit, tam maxume tutus est,

Sall. J. 31, 14. —

With quam in immediate succession (to be distinguished from the conj. tamquam, as if):

nam, si a mare abstinuissem, tam quam hoc uterer ( = tam illo uterer quam hoc),

Plaut. Mil. 4, 7, 26:

tam quam proserpens bestia (iste) est bilinguis et scelestus ( = tam bilinguis quam, etc.),

id. Fers. 2, 4, 28: esne tu huic amicus? To. Tam quam di omnes qui caelum colunt, id. ib. 4, 4, 32: vide, homo ut hominem noveris. Sy. Tam quam me, id. Trin. 4, 2, 68: nostine? Da. Tam quam te, Ter. Phorm. 1, 2, 15 (for tam diu, with or without quam, quam diu, etc., v. tamdiu).

With a comp. clause understood.

With a comp. clause to be supplied from a preceding sentence:

quae faciliora sunt philosophis... quia tam graviter cadere non possunt (sc. quam alii),

Cic. Off. 1, 21, 73:

cur corporis curandi causa quaesita sit ars, animi autem medicina nec tam desiderata sit..., nec tam culta (i. e. quam corporis medicina),

id. Tusc. 3, 1, 1:

nihil umquam tam eleganter explicabunt (i. e. quam Plato),

id. ib. 1, 23, 55:

non conturbat me expectatio tua, etsi nihil est eis, qui placere volunt, tam adversarium,

id. Ac. 2, 4, 10:

sed ea (plebs) nequaquam tam laeta Quinctium vidit (i. e. quam ejus amici),

Liv. 3, 26, 12: nec minora consequi potuit (Maecenas);

sed non tam concupivit (sc. quam Agrippa),

Vell. 2, 88, 2: nec tibi tam longis opus est ambagibus usquam, nec me tam multam hic operam consumere par est (i. e. quam consumere opus sit, si haec tractare velim), Lucr 6, 1079; so, tam gratia est (colloq.) = non accipio, sed tam gratia est quam esset si acciperem, I thank you just as much; no, thank you:

bene vocas (ad prandium): tam gratia'st,

Plaut. Men. 2, 3, 36: cenabis apud me. Ep. Locata'st opera nunc quidem:

tam gratia'st,

id. Stich. 3, 2, 18: quin tu, quidquid opus'st, audacter imperas? Ps. Tam gratia'st. Bene est tibi;

nolo tibi molestos esse nos,

id. Ps. 2, 4, 23 (in this formula, however, tam is explained by some as a shortened form for tamen; cf. Brix ad Plaut. Men. 386, and v. IV. infra).—

With a general comp. clause understood ( = sic, ita), so ( so much) as I do, as you do, as he did, as I said before, as he is, as you are, etc.

With adjj.: ut vos servem sedulo, quos tam grandi sim mercatus pecunia, have bought you at so high a price, i. e. as I have, Plaut. Capt. 2, 2, 8: qui nummi exciderunt quod terram sic obtuere? quid vos maestos tam tristisque conspicor? (sc. as I do, as you are), id. Bacch. 4, 4, 17:

equidem miror, tam catam, tam doctam te et bene eductam, non scire stulte facere,

id. Most. 1, 3, 29:

ordine cum videas tam certo multa creari,

Lucr. 5, 735:

deus ille fuit qui ista in tam tranquillo et tam clara luce locavit,

id. 5, 12:

quorsum igitur tam multa de voluptate?

Cic. Sen. 12, 44:

ut mihi quidem, qui tam magno animo fuerit innocens damnatus esse videatur,

id. Tusc. 1, 42, 100:

inter ista tam magnifica verba tamque praeclara,

id. Fin. 2, 23, 77:

quis est qui complet aures meas tantus et tam dulcis sonus?

as I hear, id. Rep. 6, 18, 18:

tollite hanc: nullam tam pravae sententiae causam reperietis,

id. Phil. 14, 1, 3: et tamen veremur ut hoc quod a tam multis perferatur natura patiatur? ( as it is, sc. suffered), id. Tusc. 2, 20, 46:

ut tam in praecipitem locum non debeat se sapiens committere,

id. Ac. 2, 21, 68:

tam necessario tempore, tam propinquis hostibus,

at so urgent a time as this, Caes. B. G. 1, 16, 6:

supra triginta quinque milia hostium fuerant, ex quibus tam exigua pars pugnae superfuit,

Liv. 39, 31, 14:

tam constantem defensionem Scipionis universus senatus comprobavit,

Val. Max. 3, 7, 1: ceterum... ne tam praeclara lex... oblitteraretur, id. 2, 8, 1:

qui tam crudelem tyrannum occideret,

id. 3, 1, 2:

ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore civitas nostra virtutis suae oblita est,

id. 3, 2, 7:

tam contraria est pestis,

Plin. 8, 38, 57, § 136:

tam parvo distat ibi tanta rerum naturae diversitas,

id. 5, 11, 12, § 65; so, tamne (cf. sicine):

tamne indignus videar?

Plaut. Merc. 1, 2, 77.—And with sup.:

nondum erat vestris tam gravissimis tamque multis judiciis concisus,

of so great weight, Cic. Phil. 12, 5, 11.—

With advv.:

alienus quom ejus incommodum tam aegre feras, quid me patrem par facere est?

Plaut. Capt. 1, 2, 37:

quid est negotii quod tu tam subito domo abeas?

id. Am. 1, 3, 4:

unde ego nunc tam subito huic argentum inveniam miser?

Ter. Phorm. 3, 3, 1:

quia (anima cum corpore) tam conjuncta atque leniter apta'st,

Lucr. 5, 559:

jam mallem Cerberum metueres quam ista tam inconsiderata diceres,

Cic. Tusc. 1, 6, 12:

ista tam aperte et per versa et falsa,

id. Ac. 2, 18, 60:

cum ex co quaereretur cur tam diu vellet esse in vita,

id. Sen. 5, 13:

me pudet tam cito de sententia esse dejectum,

id. Tusc. 2, 5, 14:

etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere,

id. Fin. 5, 11, 31:

an melius fuerit rationem non dari omnino, quam tam munifice et tam largiter,

as I have shown, id. N. D. 3, 27, 69:

nam quod jus civile tam vehementer amplexus es,

id. Or. 1, 55, 274:

quid tu, inquit, tam mane?

id. Rep. 1, 9, 14: cur hunc tam temere ( as mentioned before) quisquam ab officio discessurum judicaret? Caes. B. G. 1, 40:

quod sua victoria tam insolenter gloriarentur,

id. ib. 1, 14:

cum tam procul a finibus Macedoniae absint,

Liv. 39, 27, 6: non digna exempla quae tam breviter ( as I am going to do) nisi majoribus urgerer, referrentur, Val. Max. 2, 7, 5:

qualis esset quem tam diu tamque valde timuissent,

Nep. Eum. 11, 2; and with sup.: tam maturrime comparavisse, Cato ap. Charis. p. 184 P.—With adverb. abl.: tam crepusculo fere ut amant, Plaut. Fragm. ap. Varr. L. L. 7, 77; cf.:

tam vesperi,

Ter. Heaut. 1, 1, 15; v. III. B. 3. infra.—

With verbs:

ut, ni meum gnatum tam amem, tua jam virgis latera lacerentur probe,

Plaut. Bacch. 4, 5, 10:

quid, cedo, te, obsecro, tam abhorret hilaritudo?

id. Cist. 1, 1, 55:

quid tam properas?

id. Pers. 4, 6, 11:

cum te video nostrae familiae Tam ex animo factum velle ( = te tam velle nostrae familiae ex animo factum),

Ter. Ad. 5, 7, 21:

age, quaeso, ne tam obfirma te, Chreme,

id. Heaut. 5, 5, 8:

non pol temere'st quod tu tam times,

id. Phorm. 5, 8 (9), 9: Sy. Eamus, namque hic properat in Cyprum. Sa. Ne tam quidem, implying a corresponding gesture, id. Ad. 2, 4, 14:

quam si explicavisset, non tam haesitaret,

i. e. as he does, Cic. Fin. 2, 6, 18.—Sometimes with an adv. to be supplied:

quid ergo hanc, quaeso, tractas tam ( = tam male, or implying a corresponding gesture),

Plaut. Cas. 4, 4, 31:

Graecos in eo reprehendit quod mare tam secuti sunt ( = tam vulgo. or tam temere),

Cic. Att. 6, 2, 3; cf. id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9; v. I. C. 2. d, supra. — With esse and predic. noun:

numquam ego te tam esse matulam credidi,

Plaut. Pers. 4, 3, 72.—

Preceded and strengthened by a demonstrative adjective (order: 1. demonstr., 2. tam, 3. adjective, 4. noun; or, 1. demonstr., 2. noun, 3. tam, 4. adjective).

After hic:

etiamne haec tam parva civitas, tam procul a manibus tuis remota, praedae tibi et quaestui fuit?

Cic. Verr. 2, 3, 37, § 85:

hunc hominem tam crudelem, tam sceleratum, tam nefarium nolunt judicare,

id. ib. 2, 2, 31, §

77: hunc tamen hominem tam audacem, tam nefarium, tam nocentem,

id. Clu. 14, 42:

haec mea oratio tam longa aut tam alte repetita,

id. Sest. 13, 31:

in hoc tam exiguo vitae curriculo,

id. Arch. 11, 28:

hanc tam taetram, tam horribilem tamque infestam rei publicae pestem,

id. Cat. 1, 5, 11:

in hac tam clara re publica natus,

id. Rep. 1, 19, 31:

hanc rem publicam tam praeclare fundatam,

id. Par. 1, 2, 10:

haec tam crebra Etruriae concilia,

Liv. 5, 5, 8:

in his tam parvis atque tam nullis,

Plin. 11, 2, 1, § 2:

quorsum haec tam putida tendant,

Hor. S. 2, 7, 21:

hac tam prospera pugna nuntiata,

Curt. 3, 11, 16.—

After ille:

ille homo tam locuples, tam honestus,

Cic. Verr. 2, 4, 6, § 11: illud argentum tam praeclarum ac tam nobile, id. ib. 2, 4, 20, §

44: illud tam grave bellum,

Val. Max. 5, 6, ext. 1:

ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore,

id. 3, 2, 7.—

After iste:

tamenne ista tam absurda defendes?

Cic. N. D. 1, 29, 81:

ista admonitio tua tam accurata,

id. Att. 6, 1, 20:

quae est ista tam infesta ira?

Liv. 7, 30, 15:

iste tam justus hostis, tam misericors victor,

Curt. 4, 10, 34.—

After id ipsum:

id ipsum tam mite ac tam moderatum imperium,

Liv. 1, 48, 9.—

After tot:

jacere necesse sit tot tam nobiles disciplinas,

Cic. Ac. 2, 48, 147:

tot tam valida oppida,

Liv. 5, 54, 5:

tot tam opulenti tyranni regesque,

id. 25, 24, 13:

inter tot tam effrenatarum gentium arma,

id. 21, 9, 3:

tot tam praeclaris imperatoribus uno bello absumptis,

id. 28, 28, 12; 25, 27, 13; 26, 13, 17; cf.:

cum tot ac tam validae eluctandae manus essent,

id. 24, 26, 13; 8, 12, 4.—

After hic talis:

da operam ut hunc talem, tam jucundum, tam excellentem virum videas,

Cic. Fam. 16, 21, 3.

As demonstr. adv. of intensity, correlative with ut, that, and its equivalents (qui, quin); so only with adjj. and advv. (not with verbs).

Without a negation ( = ita, adeo;

rare before the Aug. period): ni erit tam sincerum (tergum), ut quivis dicat ampullarius Optumum esse operi faciundo corium et sincerissimum,

Plaut. Rud. 3, 4, 51:

quae (maturitas) mihi tam jucunda est ut, quo propius ad mortem accedam, quasi terram videre videar,

Cic. Sen. 19, 71. de qua tam variae sunt doctissimorum hominum sententiae, ut magno argumento esse debeat, etc., id. N. D. 1, 1, 1:

ad eum pervenit tam opportuno tempore, ut simul Domitiani exercitus pulvis cerneretur, et primi antecursores Scipionis viderentur,

Caes. B. C. 3, 36:

tam parandus ad dimicandum animus, ut, etc.,

id. B. G. 2, 21:

tamen tam evidens numen rebus adfuit Romanis, ut putem, etc.,

Liv. 5, 51, 4: infimam plebem natura ipsa tam abjecto tamque imo loco collocavit ut nulla ratione erigi aut sublevari possit, Ps.-Cic. Cons. 6, 22:

tam multa sunt, tamque misera quae perferunt ut nemo sit quin mori saepissime cupiat,

id. ib. 16, 59:

quem constat tam certa acie luminum usum esse ut a Lilybaeo portu Carthaginienses egredientes classes intueretur,

Val. Max. 1, 8, ext. 14:

tam alacri animo suos ad id proelium cohortatus est ut diceret: Sic prandete, etc.,

id. 3, 2, ext. 3:

in Theophrasto tam est loquendi nitor ille divinus ( = tam divinus est) ut ex eo nomen quoque traxisse videatur,

Quint. 10, 1, 83:

(Scipio) bellum in Africam transtulit, tam lentus ut opinionem luxuriae segnitiaeque malignis daret,

Sen. Ira, 1, 11, 6; id. Q. N. 1, 15, 5:

3, 21, 1: tam parvulis in faucibus... ut non sit dubium, etc.,

Plin. 10, 29, 43, § 82:

ipsum Macedonem tam graviter palma percussit ut paene concideret,

Plin. Ep. 3, 14, 7.—

With a negation, or in a question implying a negation.

Before ut (very freq. in the class. period; cf. adeo, poet., e.g. Hor. Ep. 1, 1, 39):

numquam tam dices commode ut tergum meum Tuam in fidem committam,

Ter. Hec. 1, 2, 33:

non tam viva tamen, calidus queat ut fieri fons,

Lucr. 6, 887:

quis umquam praedo fuit tam nefarius, quis pirata tam barbarus ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 50, 146:

non sum tam stultus, ut te usura falsi gaudii frui velim,

id. Fam. 6, 12, 1:

nec, cum id faciebamus tam eramus amentes ut explorata nobis esset victoria,

id. ib. 6, 1, 3:

non essem tam inurbanus ac paene inhumanus uti in eo gravarer quod vos cupere sentirem,

id. Or. 2, 90, 365:

non puto tam expeditum negotium futurum ut non habeat aliquid morae,

id. Att. 13, 31, 1:

nec vero eram tam indoctus ignarusque rerum ut frangerer animo propter, etc.,

id. Phil. 2, 15, 37:

quis tam demens ut sua voluntate maereat?

id. Tusc. 3, 29, 71; so id. Off. 3, 20, 82; id. Tusc. 1, 1, 2; id. Phil. 3, 4, 10:

non enim proferremus vino oppressos... tam absurde, ut tum diceremus, etc.,

id. Ac. 2, 17, 53:

non se tam barbarum ut non sciret, etc.,

Caes. B. G. 1, 44, 17:

nulli sunt tam feri et sui juris affectus ut non disciplina perdomentur,

Sen. Ira, 2, 12, 3:

nemo tam divos habuit faventes, crastinum ut posset sibi polliceri,

id. Thyest. 619.—

With a negation (esp. nemo), followed by qui ( = ut is; class. and freq.); nec quisquam sit tam opulentus qui mihi obsistat in via, [p. 1838] Plaut. Curc. 2, 3, 5:

generi lenonio Numquam deus ullus tam benignus fuit, qui fuerit propitius,

id. Pers. 4, 4, 34:

an ille tam esset stultus qui mihi mille nummum crederet?

id. Trin. 4, 2, 42:

nemo inventus est tam amens, qui illud argentum tam praeclarum ac tam nobile eriperet, nemo tam audax qui posceret, nemo tam impudens qui postularet ut venderet,

Cic. Verr. 2, 4, 20, § 44:

nemo Agrigenti neque aetate tam affecta neque viribus tam infirmis fuit, qui non illa nocte surrexerit,

id. ib. 2, 4, 43, §

95: nemo est tam senex qui se annum non putet posse vivere,

id. Sen. 7, 24:

nihil tam absurde dici potest, quod non dicatur ab aliquo philosophorum,

id. Div. 2, 58, 119:

nulla gens tam immanis umquam fuit in qua tam crudelis hostis patriae sit inventus,

id. Sull. 27, 76:

quae est anus tam delira quae timeat ista?

id. Tusc. 1, 21, 48:

ecquem tam amentem esse putas qui illud quo vescatur deum esse credat?

id. N. D. 3, 16, 41:

sed neque tam docti tum erant, ad quorum judicium elaboraret, et sunt, etc.,

id. Fin. 1, 3, 7; so id. Sen. 19, 67; id. Lael. 7, 23; id. Tusc. 1, 6, 11; 1, 15, 33; 2, 17, 41; id. Sest. 14, 32; id. Fin. 2, 20, 63; id. Fam. 9, 2, 2; id. Off. 2, 5, 16:

neque tam remisso animo quisquam fuit qui ea nocte conquierit,

Caes. B. C. 1, 21:

in bello nihil tam leve est quod non magnae interdum rei momentum faciat,

Liv. 25, 18, 3:

ut nemo tam humilis esset cui non aditus ad eum pateret,

Nep. Milt. 8, 4:

ecquid esse tam saevum potest quod superet illum?

Sen. Thyest. 196. —

With a negation, followed by quin ( = ut is non;

class. and freq.): nec sacrum nec tam profanum quidquam est quin ibi ilico adsit,

Plaut. Merc. 2, 3, 27:

nihil mihi tam parvi est quin me id pigeat perdere,

id. Pers. 4, 6, 8:

nec quisquam est tam ingenio duro, neque tam firmo pectore quin sibi faciat bene,

id. As. 5, 2, 94:

numquam tam mane egredior, neque tam vesperi Domum revortor, quin te... conspicer Fodere,

Ter. Heaut. 1, 1, 15:

nil tam difficile'st quin quaerendo investigari possiet,

id. ib. 4, 2, 8:

ut nullus umquam dies tam magna tempestate fuerit, quin... solem homines viderint,

Cic. Verr. 2, 5, 10, § 26:

numquam tam male est Siculis quin aliquid facete et commode dicant,

id. ib. 2, 4, 43, §

95: nemo est tam afflictus quin possit navare aliquid et efficere,

id. Fam. 6, 1, 7:

ut nemo tam ferus fuerit, quin ejus causam lacrimarit,

Nep. Alcib. 6, 4.

Tam, ante-class., sometimes = tamen:

antiqui tam etiam pro tamen usi sunt,

Fest. p. 360: bene cum facimus, tam male cupimus...; quamquam estis nihili, tam ecastor simul vobis consului, Titin. ap. Fest. l. l.; so,

etsi illi aliter nos faciant quam aequom sit, tam pol noxiae nequid magis sit... nostrum officium meminisse decet,

Plaut. Stich. 1, 1, 44 Fleck., Ritschl:

tam si nihil usus esset, jam non dicerem,

id. Merc. 4, 3, 32 Ritschl; v. Prol. Trin. p. 14 ib.; Brix ad Plaut. Men. 2, 3, 36; Curt. in Rhein. Mus. 6, 84; 6, 93; but cf. contra, Corss. Beitr. p. 272 sqq.

In the dialect of Praeneste: tam modo, just now ( = modo): ilico hic ante ostium;

Tam modo, inquit Praenestinus,

Plaut. Trin. 3, 1, 8 Brix ad loc.; cf. Fest. s. v. tammodo, p. 359; Ritschl, opusc. 2, 372.

sīc (old form sīce, Plaut. Rud. 2, 4, 12; also seic, C. I. L. 818), adv. [for si - ce; si, locat. form of pron. stem sa- = Gr. ho, ha, or hê, and demonstr. -ce; v. Corss. Ausspr. 1, 777], so, thus, in this or that manner, in such a manner, in the same way or manner, in like manner, likewise, to this or that extent or degree, to such a degree, in this or that state or condition, in such a condition (syn. ita); sic refers, I. To a previous fact, description, or assumption.—II. To a subsequent independent sentence, = thus, as follows. —III. As a local demonstrative (deiktikôs), referring to something done or pointed out by the speaker, = thus, as I do it; thus, as you see, etc.—IV. As a correlative, preceding or following clauses introduced by conjunctions. —V. In certain idiomatic connections.

Referring to something said before, = hoc modo: sic ille annus duo firmamenta rei publicae evertit, so, i. e. in the manner mentioned, Cic. Att. 1, 18, 3:

sic et nata et progressa eloquentia videtur,

id. Inv. 1, 2, 3:

facinus indignum Sic circumiri,

Ter. Phorm. 4, 3, 9:

sic deinceps omne opus contexitur,

Caes. B. G. 7, 23:

arare mavelim quam sic amare,

Plaut. Merc. 2, 3, 21:

sic se res habet,

Cic. Brut. 18, 71:

sic regii constiterant,

Liv. 42, 58:

sic res Romana in antiquum statum rediit,

id. 3, 9, 1:

sic ad Alpes perventum est,

Tac. H. 1, 84; cf. Enn. Ann. 1, 104; Plaut. Ep. 3, 4, 88; Ter. Ad. 5, 2, 11; Cic. Inv. 1, 46, 86; 2, 32, 100; id. de Or. 1, 32, 146; 2, 49, 201; 3, 29, 117; id. Brut. 40, 149; id. Rep. 2, 14, 27; 2, 20, 35; id. Lael. 9, 32; Liv. 4, 11, 5; 6, 17, 1; Caes. B. G. 3, 19; 6, 30; 7, 62.—Often sic does not qualify the main predicate, but a participle or adjective referring to it:

sic igitur instructus veniat ad causas,

Cic. Or. 34, 121:

cum sic affectos dimisisset,

Liv. 21, 43, 1:

sic omnibus copiis fusis se in castra recipiunt,

Caes. B. G. 3, 6:

sic milites consolatus eodem die reducit in castra,

id. ib. 7, 19; cf. id. ib. 7, 62; Ov. M. 1, 32.—

In a parenthet. clause (= ita):

quae, ut sic dicam, ad corpus pertinent civitatis,

so to speak, Cic. Inv. 2, 56, 168:

commentabar declamitans—sic enim nunc loquuntur,

id. Brut. 90, 310; cf. id. Att. 12, 39, 2; id. Lael. 11, 39; Liv. 7, 31; Ov. M. 4, 660; 13, 597; 13, 866.—

Referring not to the predicate, but to some intermediate term understood (= ita; cf.

Engl. so): sic provolant duo Fabii (= sic loquentes),

Liv. 2, 46, 7:

sic enim nostrae rationes postulabant (sic = ut sic agerem),

Cic. Att. 4, 2, 6:

tibi enim ipsi sic video placere (sic = sic faciendo),

id. ib. 4, 6, 2:

sic enim concedis mihi proximis litteris (= ut sic agam),

id. ib. 5, 20, 1:

sic enim statuerat (= hoc faciendum esse),

id. Phil. 5, 7, 208:

Quid igitur? Non sic oportet? Equidem censeo sic (sic = hoc fieri),

id. Fam. 16, 18, 1:

sic soleo (i. e. bona consilia reddere),

Ter. Ad. 5, 7, 25:

sic soleo amicos (i. e. beare),

id. Eun. 2, 2, 48:

sic memini tamen (= hoc ita esse),

Plaut. Mil. 1, 1, 48:

haec sic audivi (= ita esse),

id. Ep. 3, 1, 79:

sic prorsus existimo (= hoc ita esse),

Cic. Brut. 33, 125:

quoniam sic cogitis ipsi (= hoc facere),

Ov. M. 5, 178.—

As completing object, = hoc:

iis litteris respondebo: sic enim postulas (= hoc postulas),

Cic. Att. 6, 1, 1:

hic adsiste. Sic volo (= hoc volo, or hoc te facere volo),

Ter. Ad. 2, 1, 15:

sic fata jubent (= hoc jubent, or hoc facere jubent),

Ov. M. 15, 584:

hic apud nos hodie cenes. Sic face,

Plaut. Most. 5, 2, 8:

sic faciendum est,

Cic. Att. 4, 6, 2.—

Predicatively with esse (appellari, videri, etc.), in the sense of talis:

sic vita hominum est (= talis),

Cic. Rosc. Am. 30, 84:

vir acerrimo ingenio—sic enim fuit,

id. Or. 5, 18:

familiaris noster—sic est enim,

id. Att. 1, 18, 6:

sic est vulgus,

id. Rosc. Com. 10, 20:

sic, Crito, est hic,

Ter. And. 5, 4, 16: sic sum;

si placeo, utere,

id. Phorm. 3, 2, 42:

sic sententiest,

Plaut. Trin. 3, 2, 90:

sic est (= sic res se habet),

that is so, Ter. Ad. 4, 5, 21:

qui sic sunt (i. e. vivunt) haud multum heredem juvant,

id. Hec. 3, 5, 10:

nunc hoc profecto sic est,

Plaut. Merc. 2, 1, 42:

sic est. Non muto sententiam,

Sen. Ep. 10; cf. Plaut. Mil. 2, 3, 35; id. Am. 2, 1, 60; id. Aul. 2, 4, 43; id. As. 5, 2, 12; id. Most. 4, 3, 40; Ter. And. 1, 1, 35; id. Eun. 3, 1, 18; id. Ad. 3, 3, 44; Cic. Lael. 1, 5; id. de Or. 1, 19, 86; id. Or. 14, 46.—

Rarely as subject (mostly representing a subject-clause):

sic commodius esse arbitror quam manere hanc (sic = abire),

Ter. Phorm. 5, 3, 31:

si sic (= hoc) est factum, erus damno auctus est,

id. Heaut. 4, 1, 15: Pe. Quid? Concidit? Mi. Sic suspicio est (= eam concidisse), Plaut. Ep. 3, 4, 57:

mihi sic est usus (= sic agere),

Ter. Heaut. 1, 1, 28:

sic opus est (= hoc facere),

Ov. M. 1, 279; 2, 785.—

To express relations other than manner (rare).

Of consequence; un der these circumstances, accordingly, hence:

sic Numitori ad supplicium Remus deditur,

Liv. 1, 5, 4:

sic et habet quod uterque eorum habuit, et explevit quod utrique defuit,

Cic. Brut. 42, 154:

sic victam legem esse, nisi caveant,

Liv. 4, 11, 5:

suavis mihi ructus est. Sic sine modo,

Plaut. Ps. 5, 2, 17. —

Of condition; on this condition, if this be done, etc.:

reliquas illius anni pestes recordamini, sic enim facillime perspicietis, etc.,

Cic. Sest. 25, 55: displiceas aliis;

sic ego tutus ero (sic = si displicebis),

Tib. 4, 13, 6:

Scironis media sic licet ire via (sic = si amantes eunt),

Prop. 4, 15 (3, 16), 12:

sic demum lucos Stygios Aspicies (= non aspicies, nisi hoc facies),

Verg. A. 6, 154 (for sic as antecedent of si, v. infra, IV. 5).—

Of intensity:

non latuit scintilla ingenii: sic erat in omni sermone sollers (= tam sollers erat ut non lateret ingenium),

Cic. Rep. 2, 21, 37; cf. infra, IV. 4.

Referring to a subsequent sentence, thus, as follows, in the following manner (= hoc modo, hoc pacto, hujusmodi, ad hunc modum):

ingressus est sic loqui Scipio: Catonis hoc senis est, etc.,

Cic. Rep. 2, 1, 1 (cf.:

tum Varro ita exorsus est,

id. Ac. 1, 4, 15): hunc inter pugnas Servilius sic compellat, etc., Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 256 Vahl.):

puero sic dicit pater: Noster esto,

Plaut. Bacch. 3, 3, 38:

sic faciam: adsimulabo quasi quam culpam in sese admiserint,

id. Stich. 1, 2, 27 dub.:

salem candidum sic facito: amphoram puram impleto, etc.,

Cato, R. R. 88: sic enim dixisti:

Vidi ego tuam lacrimulam,

Cic. Planc. 31, 76:

res autem se sic habet: composite et apte sine sententiis dicere insania est,

the truth is this, id. Or. 71, 236:

sic loquere, sic vive: vide, ne te ulla res deprimat,

Sen. Ep. 10, 4; cf. id. ib. 10, 1; Cato, R. R. 77 sqq.; Plaut. Poen. 1, 2, 177; Ter. Phorm. prol. 13; Auct. Her. 4, 6, 9; 4, 21, 29; 4, 4, 30; Cic. [p. 1691] Inv. 1, 39, 71; id. Or. 1, 45, 198; 2, 40, 167; 2, 40, 172; id. Att. 2, 22, 1; 5, 1, 3; 6, 1, 3; Verg. A. 1, 521.—

Esp., with ellipsis of predicate:

ego sic: diem statuo, etc. (sc. ago),

Cic. Att. 6, 1, 16.—Sometimes sic introduces detached words: sic loqui nosse, judicasse vetant, novisse jubent et judicavisse (= they forbid to say nosse, etc.), Cic. Or. 47, 157.—

For instance (= hoc modo, hoc pacto, ut hoc, verbi gratia, ut si; cf. Cic. Inv. 1, 49, 91 sq. infra):

disjunctum est, cum unumquodque certo concluditur verbo,

Auct. Her. 4, 27, 37:

mala definitio est... cum aliquid non grave dicit, sic: Stultitia est immensa gloriae cupiditas,

Cic. Inv. 1, 49, 91.

As a local demonstrative, thus, so, etc. (deiktikôs; colloq.;

mostly comice): ne hunc ornatum vos meum admiremini, quod ego processi sic cum servili schema,

as you see me now, Plaut. Am. prol. 117:

sed amictus sic hac ludibundus incessi,

id. Ps. 5, 1, 31:

nec sic per totam infamis traducerer urbem,

Prop. 2, 24 (3, 18), 7:

sic ad me, miserande, redis?

Ov. M. 11, 728; cf. Plaut. Ps. 5, 2, 4.—So accompanied with a corresponding gesture:

Quid tu igitur sic hoc digitulis duobus sumebas primoribus?

Plaut. Bacch. 4, 4, 25: Pe. Quid si curram? Tr. Censeo. Pe. An sic potius placide? (the speaker imitating the motion), id. Rud. 4, 8, 10:

non licet te sic placidule bellam belle tangere?

id. ib. 2, 4, 12:

quod non omnia sic poterant conjuncta manere,

Lucr. 5, 441.—

Here belong the phrases sic dedero, sic dabo, sic datur, expressing a threat of revenge, or satisfaction at another's misfortune: sic dedero! aere militari tetigero lenunculum,

I will give it to him, Plaut. Poen. 5, 5, 6; id. As. 2, 4, 33:

sic dabo!

Ter. Phorm. 5, 9, 38:

doletne? hem, sic datur si quis erum servos spernit,

Plaut. Ps. 1, 2, 21:

sic furi datur,

id. Stich. 5, 5, 25; so id. Men. 4, 2, 46.—Referring to an act just performed by the speaker:

sic deinde quicunque alius transiliet moenia mea (= sic pereat, quicunque deinde, etc.),

Liv. 1, 7, 2:

sic eat quaecunque Romana lugebit hostem,

so will every one fare who, id. 1, 26, 5:

sic... Cetera sit fortis castrorum turba tuorum (= sic ut interfeci te),

Ov. M. 12, 285.—So with a comp.-clause expressed:

sic stratas legiones Latinorum dabo, quemadmodum legatum jacentem videtis,

Liv. 8, 6, 6; cf. id. 1, 24, 8 (v. IV. 1. infra).

As correlative, with, 1. A comparative clause (sic far more frequent than ita); 2. A contrasted clause, mostly with ut; 3. A modal clause, with ut (ita more freq. than sic); 4. A clause expressing intensity, introduced by ut; 5. A conditional clause (rare; ita more freq.); 6. With a reason, introduced by quia (ante-class. and very rare); 7. With an inf. clause; 8. With ut, expressing purpose or result.

With comp. clauses, usu. introduced by ut, but also by quemadmodum (very freq.), sicut, velut, tamquam, quasi, quomodo, quam (rare and poet.), ceu (rare; poet. and post-class.), quantus (rare and poet.), qualis (ante-class. and rare).

With ut:

ut cibi satietas subamara aliqua re relevatur, sic animus defessus audiendi admiratione redintegratur,

Cic. Inv. 1, 17, 25:

ut non omnem frugem, neque arborem in omni agro reperire possis, sic non omne facinus in omni vita nascitur,

id. Rosc. Am. 27, 75:

ex suo regno sic Mithridates profugit ut ex eodem Ponto Medea quondam profugisse dicitur,

id. Imp. Pomp. 9, 22:

ut tu nunc de Coriolano, sic Clitarchus de Themistocle finxit,

id. Brut. 11, 42:

sic moneo ut filium, sic faveo ut mihi, sic hortor ut et pro patria et amicissimum,

id. Fam. 10, 5, 3:

ut vita, sic oratione durus fuit,

id. Brut. 31, 117:

de Lentulo sic fero ut debeo,

id. Att. 4, 6, 1:

sic est ut narro tibi,

Plaut. Most. 4, 3, 40; Cic. Inv. 2, 8, 28; id. Div. 2, 30, 93; id. de Or. 1, 33, 153; 3, 51, 198; Liv. 1, 47, 2; 2, 52, 7; Ov. M. 1, 495; 1, 539; 2, 165 et saep.—So in the formula ut quisque... sic (more freq. ita), rendered by according as, or the more... the...:

ut quisque rem accurat suam, sic ei procedunt postprincipia denique,

Plaut. Pers. 4, 1, 3:

ut quaeque res est tur pissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,

Cic. Caecin. 2, 7; v. Fischer, Gr. II. p. 751.—

With quemadmodum: quemadmodum tibicen sine tibiis canere, sic orator, nisi multitudine audiente, eloquens esse non potest, Cic. Or. 2, 83, 338:

quemadmodum se tribuni gessissent in prohibendo dilectu, sic patres in lege prohibenda gerebant,

Liv. 3, 11, 3:

sic vestras hallucinationes fero, quemadmodum Juppiter ineptias poetarum,

Sen. Vit. Beat. 26, 6; cf. Cic. Inv. 1, 23, 33; 2, 8, 28; 2, 27, 82; id. Or. 3, 52, 200; id. Lael. 4, 16; id. Rosc. Com. 1, 2; id. Q. Fr. 1, 1, 5; Liv. 2, 13, 8; 5, 3, 8; Sen. Ep. 5, 6 (bis); id. Clem. 1, 3, 5; id. Vit. Beat. 23, 4.—

With sicut:

tecum simul, sicut ego pro multis, sic ille pro Appio dixit,

Cic. Brut. 64, 230; 46, 112; id. Or. 2, 44, 186; id. Clu. 2; Caes. B. G. 6, 30; Liv. 4, 57, 11; 7, 13, 8; Sen. Vit. Beat. 9, 2.—

With velut:

velut ipse in re trepida se sit tutatus, sic consulem loca tutiora castris cepisse,

Liv. 4, 41, 6; cf. Cic. Tusc. 1, 10, 20; Verg. A. 1, 148; Ov. M. 4, 375; 4, 705.—

With tamquam:

tamquam litteris in cera, sic se ajebat imaginibus quae meminisse vellet, perscribere,

Cic. Or. 2, 88, 360:

quid autem ego sic adhuc egi, tamquam integra sit causa patriciorum?

Liv. 10, 8:

sic Ephesi fui, tamquam domi meae,

Cic. Fam. 13, 69, 1; cf. id. Or. 2, 42, 180; id. Brut. 18, 71; 58, 213; 66, 235; 74, 258; id. Q. Fr. 1, 1, 16; 2, 14, 1; id. Prov. Cons. 12, 31; Sen. Ep. 101, 7.—

With quasi:

hujus innocentiae sic in hac calamitosa fama, quasi in aliqua perniciosissima flamma subvenire,

Cic. Clu. 1, 4:

ea sic observabo quasi intercalatum non sit,

id. Att. 6, 1, 12:

Quid tu me sic salutas quasi dudum non videris?

Plaut. Am. 2, 2, 51; cf. Cic. Or. 2, 11, 47; id. Inv. 1, 3, 4; id. Sen. 8, 26:

ego sic vivam quasi sciam, etc.,

Sen. Vit. Beat. 20, 3.—

With quomodo:

quomodo nomen in militiam non daret debilis, sic ad iter quod inhabile sciat, non accedet,

Sen. Ot. Sap. 3 (30), 4:

sic demus quomodo vellemus accipere,

id. Ben. 2, 1, 1; id. Ep. 9, 17; id. Ot. Sap. 6, 2 (32 med.); Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 4.—

With ceu:

ceu cetera nusquam Bella forent... sic Martem indomitum Cernimus,

Verg. A. 2, 438.—

With quam:

non sic incerto mutantur flamine Syrtes, quam cito feminea non constat foedus in ira,

Prop. 2, 9, 33; Claud. IV. Cons. Hon. 281.—

With quantus:

nec sic errore laetatus Ulixes... nec sic Electra... quanta ego collegi gaudia,

Prop. 2, 14 (3, 6), 5 sqq.—

With qualis:

imo sic condignum donum quali'st quoi dono datum est,

Plaut. Am. 1, 3, 40.—

Without a correlative particle, in an independent sentence:

Quis potione uti aut cibo dulci diutius potest? sic omnibus in rebus voluptatibus maximis fastidium finitimum est (= ut nemo cibo dulci uti diutius potest, sic, etc.),

Cic. Or. 3, 25, 100; cf. id. ib. 19, 63.—

In contrasted clauses, mostly with ut, which may generally be rendered while: ut ad bella suscipienda Gallorum acer ac promptus est animus, sic mollis ad calamitates perferendas mens eorum est (almost = etsi ad bella suscipienda... tamen mollis est, etc., while, etc.), Caes. B. G. 3, 19: a ceteris oblectationibus ut deseror, sic litteris sustentor et recreor, while I am deserted, I am sustained, etc., Cic. Att. 4, 10, 1; cf. id. Rosc. Am. 18, 55; id. Fam. 10, 20, 2; Liv. 4, 57, 11; Ov. M. 4, 131; 11, 76.—So freq. two members of the same sentence are coordinated by ut... sic (ita) with almost the same force as a co-ordination by cum... tum, or by sed:

consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen respondit (= vere fortasse, sed parum utiliter),

Liv. 4, 6, 2:

ut nondum satis claram victoriam, sic prosperae spei pugnam imber diremit,

id. 6, 32, 6:

(forma erat) ut non cygnorum, sic albis proxima cygnis,

Ov. M. 14, 509; cf. Liv. 1, 27, 2; 5, 38, 2; 6, 6, 10; Ov. M. 1, 370.—In this use etiam or quoque is sometimes joined with sic (never by Cic. with ita):

nostri sensus, ut in pace semper, sic tum etiam in bello congruebant (= cum... tum),

Cic. Marcell. 6, 16:

ut sunt, sic etiam nominantur senes,

id. Sen. 6, 20:

utinam ut culpam, sic etiam suspitionem vitare potuisses,

id. Phil. 1, 13, 33:

ut superiorum aetatum studia occidunt, sic occidunt etiam senectutis,

id. Sen. 20, 76:

ut voce, sic etiam oratione,

id. Or. 25, 85; id. Top. 15, 59; id. Leg. 2, 25, 62; id. Lael. 5, 19.—More rarely with quem ad modum, quomodo:

ut, quem ad modum est, sic etiam appelletur tyrannus,

Cic. Att. 10, 4, 2:

quo modo ad bene vivendum, sic etiam ad beate,

id. Tusc. 3, 17, 37. —

With a clause of manner introduced by ut = so that:

sic fuimus semper comparati ut hominum sermonibus quasi in aliquod judicium vocaremur,

Cic. Or. 3, 9, 32:

eam sic audio ut Plautum mihi aut Naevium videar audire,

id. ib. 3, 12, 45:

sic agam vobiscum ut aliquid de vestris vitiis audiatis,

id. ib. 3, 12, 46:

omnia sic suppetunt ut ei nullam deesse virtutem oratoris putem,

id. Brut. 71, 250:

omnis pars orationis esse debet laudabilis, sic ut verbum nullum excidat,

id. Or. 36, 125:

sic tecum agam ut vel respondendi vel interpellandi potestatem faciam,

id. Rosc. Am. 27, 73:

nec vero sic erat umquam non paratus Milo contra illum ut non satis fere esset paratus,

id. Mil. 21, 56:

sic eum eo de re publica disputavit ut sentiret sibi cum viro forti esse pugnandum,

id. Fam. 5, 2, 8; cf. Plaut. As. 2, 4, 49; id. Mil. 2, 2, 82; Cic. de Or. 1, 57, 245; 2, 1, 3; 2, 6, 23; id. Brut. 22, 88; 40, 148; id. Sest. 40, 87; id. Planc. 10, 25; id. Fam. 5, 15, 4; Caes. B. G. 2, 32; 5, 17; id. B. C. 3, 56; Prop. 1, 21, 5.—Sometimes the correlative clause is restrictive, and sic = but so, yet so, only so:

mihi sic placuit ut cetera Antisthenis, hominis acuti magis quam eruditi,

Cic. Att. 12, 38, 4:

sic conveniet reprehendi, ut demonstretur etc.,

id. Inv. 1, 46, 86; id. Brut. 79, 274; id. Marcell. 11, 34; id. Att. 13, 3, 1 (ita is more freq. in this sense).—

With a clause expressing intensity (so both with adjj. and verbs; but far less freq. than ita, tam, adeo), to such a degree, so, so far, etc.:

sic ego illum in timorem dabo, ipse sese ut neget esse eum qui siet,

Plaut. Ps. 4, 1, 20 sq.:

conficior lacrimis sic ut ferre non possim,

Cic. Fam. 14, 4, 1:

sic rem fuisse apertam ut judicium fieri nihil attinuerit,

id. Inv. 2, 28, 84:

cujus responso judices sic exarserunt ut capitis hominem innocentissimum condemnarent,

id. Or. 1, 54, 233; cf. id. ib. 3, 8, 29; id. Brut. 88, 302; id. Or. 53, 177; 55, 184; id. Rep. 2, 21, 37; 3, 9, 15; id. Lael. 1, 4; id. Planc. 8, 21; id. Verr. 1, 36, 91; id. Balb. 5, 13; id. Att. 1, 8, 2; 1, 16, 1; Caes. B. G. 6, 41; Hor. S. 2, 3, 1.—

Rarely conditional clauses have the antecedent sic.

Poet. and in post-Aug. prose, to represent the result of the condition as sure:

sic invidiam effugies, si te non ingesseris oculis, si bona tua non jactaveris, si scieris in sinu gaudere,

Sen. Ep. 105, 3:

sic hodie veniet si qua negavit heri,

Prop. 2, 14 (3, 6), 20.—

Denoting with the proviso that, but only if (usu. ita):

decreverunt ut cum populus regem jussisset, id sic ratum esset si patres auctores fuissent,

that the choice should be valid, but only if the Senate should ratify it, Liv. 1, 17, 9:

sic ignovisse putato Me tibi si cenes hodie mecum,

Hor. Ep. 1, 7, 69.—

Sic quia = idcirco quia (very rare): Th. Quid vos? Insanin' estis? Tr. Quidum? Th. Sic quia foris ambulatis, Plaut. Most. 2, 2, 20.—

With inf. clause (freq.):

sic igitur sentio, naturam primum atque ingenium ad dicendum vim afferre maximam,

Cic. Or. 1, 25, 113:

sic a majoribus nostris accepimus, praetorem quaestori suo parentis loco esse oportere,

id. Div. in Caecil. 19, 61:

ego sic existimo, in summo imperatore quattuor res inesse oportere,

id. Imp. Pomp. 10, 38; cf. Ter. Hec. 5, 4, 5; Cic. Inv. 2, 55, 167; id. de Or. 1, 20, 93; 2, 28, 122; id. Brut. 36, 138; 41, 152; id. Div. in Caecil. 3, 10; id. Verr. 1, 7, 20; Liv. 5, 15, 11.—Esp., after sic habeto (habe, habeas) = scito (only Ciceron.):

sic habeto, in eum statum tuum reditum incidere ut, etc.,

Cic. Fam. 2, 3, 1; so id. ib. 1, 7, 3; 2, 6, 5; 2, 10, 1; 7, 18, 1; 9, 16, 2; id. Att. 2, 25, 1; 5, 1, 5; 5, 20, 1 et saep.—

With ut, expressing purpose or result:

nunc sic faciam, sic consilium est, ad erum ut veniam docte atque astu,

Plaut. Rud. 4, 2, 23:

ab Ariobarzane sic contendi ut talenta, quae mihi pollicebatur, illi daret,

Cic. Att. 6, 1, 3:

sic accidit ut ex tanto navium numero nulla omnino navis... desideraretur,

Caes. B. G. 5, 23; cf. Cato, R. R. 1, 1; Cic. Att. 8, 1, 4; id. Or. 2, 67, 271.

Idiomatic usages of sic.

In a wish, expressed as a conclusion after an imperative ( poet.):

parce: sic bene sub tenera parva quiescat humo (= si parces, bene quiescat),

Tib. 2, 6, 30:

annue: sic tibi sint intonsi, Phoebe, capilli,

id. 2, 5, 121:

pone, precor, fastus... Sic tibi nec vernum nascentia frigus adurat Poma, nec excutiant rapidi florentia venti,

Ov. M. 14, 762: dic [p. 1692] mihi de nostra quae sentis vera puella:

Sic tibi sint dominae, Lygdame, dempta juga,

Prop. 4, 5, 1; Tib. 2, 6, 30.—The imperative may follow the clause with sic:

sic tua Cyrneas fugiant examina taxos... Incipe (sc. cantare) si quid habes (= si incipies cantare, opto tibi ut tua examina, etc.),

Verg. E. 9, 30:

sic tibi (Arethusa) Doris amara suam non intermisceat undam: Incipe (= si incipies, opto tibi ut Doris, etc.),

id. ib. 10, 4:

sic mare compositum, sic sit tibi piscis in unda Credulus... Dic ubi sit,

Ov. M. 8, 857; Sen. Troad. 702; cf.:

sic te Diva potens Cypri... Ventorumque regat pater, Navis... Reddas incolumem Vergilium (= si tu, navis, reddes Vergilium, prosperum precor tibi cursum),

Hor. C. 1, 3, 1; cf.

also: sic venias hodierne: tibi dem turis honores (=si venies, tibi dem),

Tib. 1, 7, 53; cf. Ov. H. 3, 135; 4, 148.—

Sic (like ita) with ut in strong asseveration ( poet.):

sic me di amabunt, ut me tuarum miseritum'st fortunarum (= by the love of the gods, I pity, etc.),

Ter. Heaut. 3, 1, 54:

Diespiter me sic amabit ut ego hanc familiam interire cupio,

Plaut. Poen. 4, 2, 47:

sic has deus aequoris artes Adjuvet, ut nemo jamdudum littore in isto constitit,

Ov. M. 8, 866:

sic mihi te referas levis, ut non altera nostro limine intulit ulla pedes,

Prop. 1, 18, 11; cf. id. 3, 15 (4, 14), 1; cf.:

vera cano, sic usque sacras innoxia laurus vescar,

Tib. 2, 5, 63.—

In a demonstrative temporal force, like the Gr. houtôs, so, as the matter stands now, as it now is, as it then was, etc.

In gen.:

e Graecis cavendae sunt quaedam familiaritates, praeter hominum perpaucorum, si qui sunt vetere Graecia digni. Sic vero fallaces sunt permulti et leves,

but as things now stand, Cic. Q. Fr. 1, 1, 5, § 16:

at sic citius qui te expedias his aerumnis reperias,

Ter. Hec. 3, 1, 8: Pe. Pol tibi istuc credo nomen actutum fore. Tr. Dum interea sic sit, istuc actutum sino, provided it be as it is, Plaut. Most. 1, 1, 71:

quotiens hoc tibi ego interdixi, meam ne sic volgo pollicitarere operam,

thus, as you are doing now, id. Mil. 4, 2, 65:

si utrumvis tibi visus essem, Non sic ludibrio tuis factis habitus essem,

Ter. Hec. 4, 1, 11:

non sic nudos in flumen deicere (voluerunt),

naked, as they are, Cic. Rosc. Am. 26, 71:

sub alta platano... jacentes sic temere,

Hor. C. 2, 11, 14.—Esp., with sine and abl.:

me germanam meam sororem tibi sic sine dote dedisse,

so as she is, without a dowry, Plaut. Trin. 3, 2, 65:

sic sine malo,

id. Rud. 3, 5, 2:

at operam perire meam sic... perpeti nequeo,

without result, id. Trin. 3, 2, 34 Ritschl, Fleck. (Brix omits sic): nec sic de nihilo fulminis ira cadit (= without cause), Prop. 2, 16 (3, 8), 52: mirabar hoc si sic abiret, so, i. e. without trouble, Ter. And. 1, 2, 4:

hoc non poterit sic abire,

Cic. Fin. 5, 3, 7; so,

sic abire,

id. Att. 14, 1, 1; Cat. 14, 16; Plaut. Men. 5, 7, 39. —Hence,

With imperatives, esp. with sine: Quid ego hoc faciam postea? sic sine eumpse, just let him alone, i. e. leave him as he is, Plaut. Most. 1, 4, 32:

si non vult (numerare), sic sine adstet,

id. As. 2, 4, 54:

sine fores sic, abi,

let the door alone, id. Men. 2, 3, 1; so id. Cas. 3, 6, 36; id. Ps. 1, 5, 62.—

Pregn., implying a concession (= kai houtôs), even as it is now, even without doing so, in spite of it:

nolo bis iterare, sat sic longae fiunt fabulae,

narratives are long enough anyhow, as they are, without saying them twice over, Plaut. Ps. 1, 3, 154:

sed sic quoque erat tamen Acis,

even as it was, in spite of what has been said, Ov. M. 13, 896; so,

sic quoque fallebat,

id. ib. 1, 698:

sed sic me et libertatis fructu privas et diligentiae,

anyhow, not taking into account what is mentioned, Cic. Fam. 5, 20, 4: exhibeas molestiam si quid debeam, qui nunc sic tam es molestus, who art so troublesome even as it is, i. e. without my owing you any thing, Plaut. Pers. 2, 44:

sic quoque parte plebis affecta, fides tamen publica potior senatui fuit,

Liv. 7, 27; cf. Ov. F. 2, 642; Suet. Aug. 78.—

Ellipt., referring to something in the mind of the speaker:

Quod si hoc nunc sic incipiam? Nihil est. Quod si sic? Tantumdem egero. At sic opinor? Non potest,

Ter. Heaut. 4, 2, 8: illa quae aliis sic, aliis secus videntur, to some in one way, to others in another (= aliis aliter), Cic. Leg. 1, 17, 47: Quid vini absumpsit! Sic hoc dicens, asperum hoc est, aliud lenius, = this wine is so (the speaker not saying what he thinks of it), Ter. Heaut. 3, 1, 49: deinde quod illa (quae ego dixi) sive faceta sunt, sive sic, fiunt narrante te venustissima, or so, i. e. or otherwise, Cic. Fam. 15, 21, 2:

monitorem non desiderabit qui dicat, Sic incede, sic cena... sic amico utere, sic cive, sic socio,

Sen. Ep. 114.—

In answers, yes = the French, Italian, and Spanish si (ante - class. and rare): Ph. Phaniam relictam ais? Ge. Sic, Ter. Phorm. 2, 2, 2: De. Illa maneat? Ch. Sic, id. ib. 5, 3, 30: Ch. Sicine est sententia? Me. Sic, id. Heaut. 1, 1, 114.

sīc (old form sīce, Plaut. Rud. 2, 4, 12; also seic, C. I. L. 818), adv. [for si - ce; si, locat. form of pron. stem sa- = Gr. ho, ha, or hê, and demonstr. -ce; v. Corss. Ausspr. 1, 777], so, thus, in this or that manner, in such a manner, in the same way or manner, in like manner, likewise, to this or that extent or degree, to such a degree, in this or that state or condition, in such a condition (syn. ita); sic refers, I. To a previous fact, description, or assumption.—II. To a subsequent independent sentence, = thus, as follows. —III. As a local demonstrative (deiktikôs), referring to something done or pointed out by the speaker, = thus, as I do it; thus, as you see, etc.—IV. As a correlative, preceding or following clauses introduced by conjunctions. —V. In certain idiomatic connections.

Referring to something said before, = hoc modo: sic ille annus duo firmamenta rei publicae evertit, so, i. e. in the manner mentioned, Cic. Att. 1, 18, 3:

sic et nata et progressa eloquentia videtur,

id. Inv. 1, 2, 3:

facinus indignum Sic circumiri,

Ter. Phorm. 4, 3, 9:

sic deinceps omne opus contexitur,

Caes. B. G. 7, 23:

arare mavelim quam sic amare,

Plaut. Merc. 2, 3, 21:

sic se res habet,

Cic. Brut. 18, 71:

sic regii constiterant,

Liv. 42, 58:

sic res Romana in antiquum statum rediit,

id. 3, 9, 1:

sic ad Alpes perventum est,

Tac. H. 1, 84; cf. Enn. Ann. 1, 104; Plaut. Ep. 3, 4, 88; Ter. Ad. 5, 2, 11; Cic. Inv. 1, 46, 86; 2, 32, 100; id. de Or. 1, 32, 146; 2, 49, 201; 3, 29, 117; id. Brut. 40, 149; id. Rep. 2, 14, 27; 2, 20, 35; id. Lael. 9, 32; Liv. 4, 11, 5; 6, 17, 1; Caes. B. G. 3, 19; 6, 30; 7, 62.—Often sic does not qualify the main predicate, but a participle or adjective referring to it:

sic igitur instructus veniat ad causas,

Cic. Or. 34, 121:

cum sic affectos dimisisset,

Liv. 21, 43, 1:

sic omnibus copiis fusis se in castra recipiunt,

Caes. B. G. 3, 6:

sic milites consolatus eodem die reducit in castra,

id. ib. 7, 19; cf. id. ib. 7, 62; Ov. M. 1, 32.—

In a parenthet. clause (= ita):

quae, ut sic dicam, ad corpus pertinent civitatis,

so to speak, Cic. Inv. 2, 56, 168:

commentabar declamitans—sic enim nunc loquuntur,

id. Brut. 90, 310; cf. id. Att. 12, 39, 2; id. Lael. 11, 39; Liv. 7, 31; Ov. M. 4, 660; 13, 597; 13, 866.—

Referring not to the predicate, but to some intermediate term understood (= ita; cf.

Engl. so): sic provolant duo Fabii (= sic loquentes),

Liv. 2, 46, 7:

sic enim nostrae rationes postulabant (sic = ut sic agerem),

Cic. Att. 4, 2, 6:

tibi enim ipsi sic video placere (sic = sic faciendo),

id. ib. 4, 6, 2:

sic enim concedis mihi proximis litteris (= ut sic agam),

id. ib. 5, 20, 1:

sic enim statuerat (= hoc faciendum esse),

id. Phil. 5, 7, 208:

Quid igitur? Non sic oportet? Equidem censeo sic (sic = hoc fieri),

id. Fam. 16, 18, 1:

sic soleo (i. e. bona consilia reddere),

Ter. Ad. 5, 7, 25:

sic soleo amicos (i. e. beare),

id. Eun. 2, 2, 48:

sic memini tamen (= hoc ita esse),

Plaut. Mil. 1, 1, 48:

haec sic audivi (= ita esse),

id. Ep. 3, 1, 79:

sic prorsus existimo (= hoc ita esse),

Cic. Brut. 33, 125:

quoniam sic cogitis ipsi (= hoc facere),

Ov. M. 5, 178.—

As completing object, = hoc:

iis litteris respondebo: sic enim postulas (= hoc postulas),

Cic. Att. 6, 1, 1:

hic adsiste. Sic volo (= hoc volo, or hoc te facere volo),

Ter. Ad. 2, 1, 15:

sic fata jubent (= hoc jubent, or hoc facere jubent),

Ov. M. 15, 584:

hic apud nos hodie cenes. Sic face,

Plaut. Most. 5, 2, 8:

sic faciendum est,

Cic. Att. 4, 6, 2.—

Predicatively with esse (appellari, videri, etc.), in the sense of talis:

sic vita hominum est (= talis),

Cic. Rosc. Am. 30, 84:

vir acerrimo ingenio—sic enim fuit,

id. Or. 5, 18:

familiaris noster—sic est enim,

id. Att. 1, 18, 6:

sic est vulgus,

id. Rosc. Com. 10, 20:

sic, Crito, est hic,

Ter. And. 5, 4, 16: sic sum;

si placeo, utere,

id. Phorm. 3, 2, 42:

sic sententiest,

Plaut. Trin. 3, 2, 90:

sic est (= sic res se habet),

that is so, Ter. Ad. 4, 5, 21:

qui sic sunt (i. e. vivunt) haud multum heredem juvant,

id. Hec. 3, 5, 10:

nunc hoc profecto sic est,

Plaut. Merc. 2, 1, 42:

sic est. Non muto sententiam,

Sen. Ep. 10; cf. Plaut. Mil. 2, 3, 35; id. Am. 2, 1, 60; id. Aul. 2, 4, 43; id. As. 5, 2, 12; id. Most. 4, 3, 40; Ter. And. 1, 1, 35; id. Eun. 3, 1, 18; id. Ad. 3, 3, 44; Cic. Lael. 1, 5; id. de Or. 1, 19, 86; id. Or. 14, 46.—

Rarely as subject (mostly representing a subject-clause):

sic commodius esse arbitror quam manere hanc (sic = abire),

Ter. Phorm. 5, 3, 31:

si sic (= hoc) est factum, erus damno auctus est,

id. Heaut. 4, 1, 15: Pe. Quid? Concidit? Mi. Sic suspicio est (= eam concidisse), Plaut. Ep. 3, 4, 57:

mihi sic est usus (= sic agere),

Ter. Heaut. 1, 1, 28:

sic opus est (= hoc facere),

Ov. M. 1, 279; 2, 785.—

To express relations other than manner (rare).

Of consequence; un der these circumstances, accordingly, hence:

sic Numitori ad supplicium Remus deditur,

Liv. 1, 5, 4:

sic et habet quod uterque eorum habuit, et explevit quod utrique defuit,

Cic. Brut. 42, 154:

sic victam legem esse, nisi caveant,

Liv. 4, 11, 5:

suavis mihi ructus est. Sic sine modo,

Plaut. Ps. 5, 2, 17. —

Of condition; on this condition, if this be done, etc.:

reliquas illius anni pestes recordamini, sic enim facillime perspicietis, etc.,

Cic. Sest. 25, 55: displiceas aliis;

sic ego tutus ero (sic = si displicebis),

Tib. 4, 13, 6:

Scironis media sic licet ire via (sic = si amantes eunt),

Prop. 4, 15 (3, 16), 12:

sic demum lucos Stygios Aspicies (= non aspicies, nisi hoc facies),

Verg. A. 6, 154 (for sic as antecedent of si, v. infra, IV. 5).—

Of intensity:

non latuit scintilla ingenii: sic erat in omni sermone sollers (= tam sollers erat ut non lateret ingenium),

Cic. Rep. 2, 21, 37; cf. infra, IV. 4.

Referring to a subsequent sentence, thus, as follows, in the following manner (= hoc modo, hoc pacto, hujusmodi, ad hunc modum):

ingressus est sic loqui Scipio: Catonis hoc senis est, etc.,

Cic. Rep. 2, 1, 1 (cf.:

tum Varro ita exorsus est,

id. Ac. 1, 4, 15): hunc inter pugnas Servilius sic compellat, etc., Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 256 Vahl.):

puero sic dicit pater: Noster esto,

Plaut. Bacch. 3, 3, 38:

sic faciam: adsimulabo quasi quam culpam in sese admiserint,

id. Stich. 1, 2, 27 dub.:

salem candidum sic facito: amphoram puram impleto, etc.,

Cato, R. R. 88: sic enim dixisti:

Vidi ego tuam lacrimulam,

Cic. Planc. 31, 76:

res autem se sic habet: composite et apte sine sententiis dicere insania est,

the truth is this, id. Or. 71, 236:

sic loquere, sic vive: vide, ne te ulla res deprimat,

Sen. Ep. 10, 4; cf. id. ib. 10, 1; Cato, R. R. 77 sqq.; Plaut. Poen. 1, 2, 177; Ter. Phorm. prol. 13; Auct. Her. 4, 6, 9; 4, 21, 29; 4, 4, 30; Cic. [p. 1691] Inv. 1, 39, 71; id. Or. 1, 45, 198; 2, 40, 167; 2, 40, 172; id. Att. 2, 22, 1; 5, 1, 3; 6, 1, 3; Verg. A. 1, 521.—

Esp., with ellipsis of predicate:

ego sic: diem statuo, etc. (sc. ago),

Cic. Att. 6, 1, 16.—Sometimes sic introduces detached words: sic loqui nosse, judicasse vetant, novisse jubent et judicavisse (= they forbid to say nosse, etc.), Cic. Or. 47, 157.—

For instance (= hoc modo, hoc pacto, ut hoc, verbi gratia, ut si; cf. Cic. Inv. 1, 49, 91 sq. infra):

disjunctum est, cum unumquodque certo concluditur verbo,

Auct. Her. 4, 27, 37:

mala definitio est... cum aliquid non grave dicit, sic: Stultitia est immensa gloriae cupiditas,

Cic. Inv. 1, 49, 91.

As a local demonstrative, thus, so, etc. (deiktikôs; colloq.;

mostly comice): ne hunc ornatum vos meum admiremini, quod ego processi sic cum servili schema,

as you see me now, Plaut. Am. prol. 117:

sed amictus sic hac ludibundus incessi,

id. Ps. 5, 1, 31:

nec sic per totam infamis traducerer urbem,

Prop. 2, 24 (3, 18), 7:

sic ad me, miserande, redis?

Ov. M. 11, 728; cf. Plaut. Ps. 5, 2, 4.—So accompanied with a corresponding gesture:

Quid tu igitur sic hoc digitulis duobus sumebas primoribus?

Plaut. Bacch. 4, 4, 25: Pe. Quid si curram? Tr. Censeo. Pe. An sic potius placide? (the speaker imitating the motion), id. Rud. 4, 8, 10:

non licet te sic placidule bellam belle tangere?

id. ib. 2, 4, 12:

quod non omnia sic poterant conjuncta manere,

Lucr. 5, 441.—

Here belong the phrases sic dedero, sic dabo, sic datur, expressing a threat of revenge, or satisfaction at another's misfortune: sic dedero! aere militari tetigero lenunculum,

I will give it to him, Plaut. Poen. 5, 5, 6; id. As. 2, 4, 33:

sic dabo!

Ter. Phorm. 5, 9, 38:

doletne? hem, sic datur si quis erum servos spernit,

Plaut. Ps. 1, 2, 21:

sic furi datur,

id. Stich. 5, 5, 25; so id. Men. 4, 2, 46.—Referring to an act just performed by the speaker:

sic deinde quicunque alius transiliet moenia mea (= sic pereat, quicunque deinde, etc.),

Liv. 1, 7, 2:

sic eat quaecunque Romana lugebit hostem,

so will every one fare who, id. 1, 26, 5:

sic... Cetera sit fortis castrorum turba tuorum (= sic ut interfeci te),

Ov. M. 12, 285.—So with a comp.-clause expressed:

sic stratas legiones Latinorum dabo, quemadmodum legatum jacentem videtis,

Liv. 8, 6, 6; cf. id. 1, 24, 8 (v. IV. 1. infra).

As correlative, with, 1. A comparative clause (sic far more frequent than ita); 2. A contrasted clause, mostly with ut; 3. A modal clause, with ut (ita more freq. than sic); 4. A clause expressing intensity, introduced by ut; 5. A conditional clause (rare; ita more freq.); 6. With a reason, introduced by quia (ante-class. and very rare); 7. With an inf. clause; 8. With ut, expressing purpose or result.

With comp. clauses, usu. introduced by ut, but also by quemadmodum (very freq.), sicut, velut, tamquam, quasi, quomodo, quam (rare and poet.), ceu (rare; poet. and post-class.), quantus (rare and poet.), qualis (ante-class. and rare).

With ut:

ut cibi satietas subamara aliqua re relevatur, sic animus defessus audiendi admiratione redintegratur,

Cic. Inv. 1, 17, 25:

ut non omnem frugem, neque arborem in omni agro reperire possis, sic non omne facinus in omni vita nascitur,

id. Rosc. Am. 27, 75:

ex suo regno sic Mithridates profugit ut ex eodem Ponto Medea quondam profugisse dicitur,

id. Imp. Pomp. 9, 22:

ut tu nunc de Coriolano, sic Clitarchus de Themistocle finxit,

id. Brut. 11, 42:

sic moneo ut filium, sic faveo ut mihi, sic hortor ut et pro patria et amicissimum,

id. Fam. 10, 5, 3:

ut vita, sic oratione durus fuit,

id. Brut. 31, 117:

de Lentulo sic fero ut debeo,

id. Att. 4, 6, 1:

sic est ut narro tibi,

Plaut. Most. 4, 3, 40; Cic. Inv. 2, 8, 28; id. Div. 2, 30, 93; id. de Or. 1, 33, 153; 3, 51, 198; Liv. 1, 47, 2; 2, 52, 7; Ov. M. 1, 495; 1, 539; 2, 165 et saep.—So in the formula ut quisque... sic (more freq. ita), rendered by according as, or the more... the...:

ut quisque rem accurat suam, sic ei procedunt postprincipia denique,

Plaut. Pers. 4, 1, 3:

ut quaeque res est tur pissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,

Cic. Caecin. 2, 7; v. Fischer, Gr. II. p. 751.—

With quemadmodum: quemadmodum tibicen sine tibiis canere, sic orator, nisi multitudine audiente, eloquens esse non potest, Cic. Or. 2, 83, 338:

quemadmodum se tribuni gessissent in prohibendo dilectu, sic patres in lege prohibenda gerebant,

Liv. 3, 11, 3:

sic vestras hallucinationes fero, quemadmodum Juppiter ineptias poetarum,

Sen. Vit. Beat. 26, 6; cf. Cic. Inv. 1, 23, 33; 2, 8, 28; 2, 27, 82; id. Or. 3, 52, 200; id. Lael. 4, 16; id. Rosc. Com. 1, 2; id. Q. Fr. 1, 1, 5; Liv. 2, 13, 8; 5, 3, 8; Sen. Ep. 5, 6 (bis); id. Clem. 1, 3, 5; id. Vit. Beat. 23, 4.—

With sicut:

tecum simul, sicut ego pro multis, sic ille pro Appio dixit,

Cic. Brut. 64, 230; 46, 112; id. Or. 2, 44, 186; id. Clu. 2; Caes. B. G. 6, 30; Liv. 4, 57, 11; 7, 13, 8; Sen. Vit. Beat. 9, 2.—

With velut:

velut ipse in re trepida se sit tutatus, sic consulem loca tutiora castris cepisse,

Liv. 4, 41, 6; cf. Cic. Tusc. 1, 10, 20; Verg. A. 1, 148; Ov. M. 4, 375; 4, 705.—

With tamquam:

tamquam litteris in cera, sic se ajebat imaginibus quae meminisse vellet, perscribere,

Cic. Or. 2, 88, 360:

quid autem ego sic adhuc egi, tamquam integra sit causa patriciorum?

Liv. 10, 8:

sic Ephesi fui, tamquam domi meae,

Cic. Fam. 13, 69, 1; cf. id. Or. 2, 42, 180; id. Brut. 18, 71; 58, 213; 66, 235; 74, 258; id. Q. Fr. 1, 1, 16; 2, 14, 1; id. Prov. Cons. 12, 31; Sen. Ep. 101, 7.—

With quasi:

hujus innocentiae sic in hac calamitosa fama, quasi in aliqua perniciosissima flamma subvenire,

Cic. Clu. 1, 4:

ea sic observabo quasi intercalatum non sit,

id. Att. 6, 1, 12:

Quid tu me sic salutas quasi dudum non videris?

Plaut. Am. 2, 2, 51; cf. Cic. Or. 2, 11, 47; id. Inv. 1, 3, 4; id. Sen. 8, 26:

ego sic vivam quasi sciam, etc.,

Sen. Vit. Beat. 20, 3.—

With quomodo:

quomodo nomen in militiam non daret debilis, sic ad iter quod inhabile sciat, non accedet,

Sen. Ot. Sap. 3 (30), 4:

sic demus quomodo vellemus accipere,

id. Ben. 2, 1, 1; id. Ep. 9, 17; id. Ot. Sap. 6, 2 (32 med.); Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 4.—

With ceu:

ceu cetera nusquam Bella forent... sic Martem indomitum Cernimus,

Verg. A. 2, 438.—

With quam:

non sic incerto mutantur flamine Syrtes, quam cito feminea non constat foedus in ira,

Prop. 2, 9, 33; Claud. IV. Cons. Hon. 281.—

With quantus:

nec sic errore laetatus Ulixes... nec sic Electra... quanta ego collegi gaudia,

Prop. 2, 14 (3, 6), 5 sqq.—

With qualis:

imo sic condignum donum quali'st quoi dono datum est,

Plaut. Am. 1, 3, 40.—

Without a correlative particle, in an independent sentence:

Quis potione uti aut cibo dulci diutius potest? sic omnibus in rebus voluptatibus maximis fastidium finitimum est (= ut nemo cibo dulci uti diutius potest, sic, etc.),

Cic. Or. 3, 25, 100; cf. id. ib. 19, 63.—

In contrasted clauses, mostly with ut, which may generally be rendered while: ut ad bella suscipienda Gallorum acer ac promptus est animus, sic mollis ad calamitates perferendas mens eorum est (almost = etsi ad bella suscipienda... tamen mollis est, etc., while, etc.), Caes. B. G. 3, 19: a ceteris oblectationibus ut deseror, sic litteris sustentor et recreor, while I am deserted, I am sustained, etc., Cic. Att. 4, 10, 1; cf. id. Rosc. Am. 18, 55; id. Fam. 10, 20, 2; Liv. 4, 57, 11; Ov. M. 4, 131; 11, 76.—So freq. two members of the same sentence are coordinated by ut... sic (ita) with almost the same force as a co-ordination by cum... tum, or by sed:

consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen respondit (= vere fortasse, sed parum utiliter),

Liv. 4, 6, 2:

ut nondum satis claram victoriam, sic prosperae spei pugnam imber diremit,

id. 6, 32, 6:

(forma erat) ut non cygnorum, sic albis proxima cygnis,

Ov. M. 14, 509; cf. Liv. 1, 27, 2; 5, 38, 2; 6, 6, 10; Ov. M. 1, 370.—In this use etiam or quoque is sometimes joined with sic (never by Cic. with ita):

nostri sensus, ut in pace semper, sic tum etiam in bello congruebant (= cum... tum),

Cic. Marcell. 6, 16:

ut sunt, sic etiam nominantur senes,

id. Sen. 6, 20:

utinam ut culpam, sic etiam suspitionem vitare potuisses,

id. Phil. 1, 13, 33:

ut superiorum aetatum studia occidunt, sic occidunt etiam senectutis,

id. Sen. 20, 76:

ut voce, sic etiam oratione,

id. Or. 25, 85; id. Top. 15, 59; id. Leg. 2, 25, 62; id. Lael. 5, 19.—More rarely with quem ad modum, quomodo:

ut, quem ad modum est, sic etiam appelletur tyrannus,

Cic. Att. 10, 4, 2:

quo modo ad bene vivendum, sic etiam ad beate,

id. Tusc. 3, 17, 37. —

With a clause of manner introduced by ut = so that:

sic fuimus semper comparati ut hominum sermonibus quasi in aliquod judicium vocaremur,

Cic. Or. 3, 9, 32:

eam sic audio ut Plautum mihi aut Naevium videar audire,

id. ib. 3, 12, 45:

sic agam vobiscum ut aliquid de vestris vitiis audiatis,

id. ib. 3, 12, 46:

omnia sic suppetunt ut ei nullam deesse virtutem oratoris putem,

id. Brut. 71, 250:

omnis pars orationis esse debet laudabilis, sic ut verbum nullum excidat,

id. Or. 36, 125:

sic tecum agam ut vel respondendi vel interpellandi potestatem faciam,

id. Rosc. Am. 27, 73:

nec vero sic erat umquam non paratus Milo contra illum ut non satis fere esset paratus,

id. Mil. 21, 56:

sic eum eo de re publica disputavit ut sentiret sibi cum viro forti esse pugnandum,

id. Fam. 5, 2, 8; cf. Plaut. As. 2, 4, 49; id. Mil. 2, 2, 82; Cic. de Or. 1, 57, 245; 2, 1, 3; 2, 6, 23; id. Brut. 22, 88; 40, 148; id. Sest. 40, 87; id. Planc. 10, 25; id. Fam. 5, 15, 4; Caes. B. G. 2, 32; 5, 17; id. B. C. 3, 56; Prop. 1, 21, 5.—Sometimes the correlative clause is restrictive, and sic = but so, yet so, only so:

mihi sic placuit ut cetera Antisthenis, hominis acuti magis quam eruditi,

Cic. Att. 12, 38, 4:

sic conveniet reprehendi, ut demonstretur etc.,

id. Inv. 1, 46, 86; id. Brut. 79, 274; id. Marcell. 11, 34; id. Att. 13, 3, 1 (ita is more freq. in this sense).—

With a clause expressing intensity (so both with adjj. and verbs; but far less freq. than ita, tam, adeo), to such a degree, so, so far, etc.:

sic ego illum in timorem dabo, ipse sese ut neget esse eum qui siet,

Plaut. Ps. 4, 1, 20 sq.:

conficior lacrimis sic ut ferre non possim,

Cic. Fam. 14, 4, 1:

sic rem fuisse apertam ut judicium fieri nihil attinuerit,

id. Inv. 2, 28, 84:

cujus responso judices sic exarserunt ut capitis hominem innocentissimum condemnarent,

id. Or. 1, 54, 233; cf. id. ib. 3, 8, 29; id. Brut. 88, 302; id. Or. 53, 177; 55, 184; id. Rep. 2, 21, 37; 3, 9, 15; id. Lael. 1, 4; id. Planc. 8, 21; id. Verr. 1, 36, 91; id. Balb. 5, 13; id. Att. 1, 8, 2; 1, 16, 1; Caes. B. G. 6, 41; Hor. S. 2, 3, 1.—

Rarely conditional clauses have the antecedent sic.

Poet. and in post-Aug. prose, to represent the result of the condition as sure:

sic invidiam effugies, si te non ingesseris oculis, si bona tua non jactaveris, si scieris in sinu gaudere,

Sen. Ep. 105, 3:

sic hodie veniet si qua negavit heri,

Prop. 2, 14 (3, 6), 20.—

Denoting with the proviso that, but only if (usu. ita):

decreverunt ut cum populus regem jussisset, id sic ratum esset si patres auctores fuissent,

that the choice should be valid, but only if the Senate should ratify it, Liv. 1, 17, 9:

sic ignovisse putato Me tibi si cenes hodie mecum,

Hor. Ep. 1, 7, 69.—

Sic quia = idcirco quia (very rare): Th. Quid vos? Insanin' estis? Tr. Quidum? Th. Sic quia foris ambulatis, Plaut. Most. 2, 2, 20.—

With inf. clause (freq.):

sic igitur sentio, naturam primum atque ingenium ad dicendum vim afferre maximam,

Cic. Or. 1, 25, 113:

sic a majoribus nostris accepimus, praetorem quaestori suo parentis loco esse oportere,

id. Div. in Caecil. 19, 61:

ego sic existimo, in summo imperatore quattuor res inesse oportere,

id. Imp. Pomp. 10, 38; cf. Ter. Hec. 5, 4, 5; Cic. Inv. 2, 55, 167; id. de Or. 1, 20, 93; 2, 28, 122; id. Brut. 36, 138; 41, 152; id. Div. in Caecil. 3, 10; id. Verr. 1, 7, 20; Liv. 5, 15, 11.—Esp., after sic habeto (habe, habeas) = scito (only Ciceron.):

sic habeto, in eum statum tuum reditum incidere ut, etc.,

Cic. Fam. 2, 3, 1; so id. ib. 1, 7, 3; 2, 6, 5; 2, 10, 1; 7, 18, 1; 9, 16, 2; id. Att. 2, 25, 1; 5, 1, 5; 5, 20, 1 et saep.—

With ut, expressing purpose or result:

nunc sic faciam, sic consilium est, ad erum ut veniam docte atque astu,

Plaut. Rud. 4, 2, 23:

ab Ariobarzane sic contendi ut talenta, quae mihi pollicebatur, illi daret,

Cic. Att. 6, 1, 3:

sic accidit ut ex tanto navium numero nulla omnino navis... desideraretur,

Caes. B. G. 5, 23; cf. Cato, R. R. 1, 1; Cic. Att. 8, 1, 4; id. Or. 2, 67, 271.

Idiomatic usages of sic.

In a wish, expressed as a conclusion after an imperative ( poet.):

parce: sic bene sub tenera parva quiescat humo (= si parces, bene quiescat),

Tib. 2, 6, 30:

annue: sic tibi sint intonsi, Phoebe, capilli,

id. 2, 5, 121:

pone, precor, fastus... Sic tibi nec vernum nascentia frigus adurat Poma, nec excutiant rapidi florentia venti,

Ov. M. 14, 762: dic [p. 1692] mihi de nostra quae sentis vera puella:

Sic tibi sint dominae, Lygdame, dempta juga,

Prop. 4, 5, 1; Tib. 2, 6, 30.—The imperative may follow the clause with sic:

sic tua Cyrneas fugiant examina taxos... Incipe (sc. cantare) si quid habes (= si incipies cantare, opto tibi ut tua examina, etc.),

Verg. E. 9, 30:

sic tibi (Arethusa) Doris amara suam non intermisceat undam: Incipe (= si incipies, opto tibi ut Doris, etc.),

id. ib. 10, 4:

sic mare compositum, sic sit tibi piscis in unda Credulus... Dic ubi sit,

Ov. M. 8, 857; Sen. Troad. 702; cf.:

sic te Diva potens Cypri... Ventorumque regat pater, Navis... Reddas incolumem Vergilium (= si tu, navis, reddes Vergilium, prosperum precor tibi cursum),

Hor. C. 1, 3, 1; cf.

also: sic venias hodierne: tibi dem turis honores (=si venies, tibi dem),

Tib. 1, 7, 53; cf. Ov. H. 3, 135; 4, 148.—

Sic (like ita) with ut in strong asseveration ( poet.):

sic me di amabunt, ut me tuarum miseritum'st fortunarum (= by the love of the gods, I pity, etc.),

Ter. Heaut. 3, 1, 54:

Diespiter me sic amabit ut ego hanc familiam interire cupio,

Plaut. Poen. 4, 2, 47:

sic has deus aequoris artes Adjuvet, ut nemo jamdudum littore in isto constitit,

Ov. M. 8, 866:

sic mihi te referas levis, ut non altera nostro limine intulit ulla pedes,

Prop. 1, 18, 11; cf. id. 3, 15 (4, 14), 1; cf.:

vera cano, sic usque sacras innoxia laurus vescar,

Tib. 2, 5, 63.—

In a demonstrative temporal force, like the Gr. houtôs, so, as the matter stands now, as it now is, as it then was, etc.

In gen.:

e Graecis cavendae sunt quaedam familiaritates, praeter hominum perpaucorum, si qui sunt vetere Graecia digni. Sic vero fallaces sunt permulti et leves,

but as things now stand, Cic. Q. Fr. 1, 1, 5, § 16:

at sic citius qui te expedias his aerumnis reperias,

Ter. Hec. 3, 1, 8: Pe. Pol tibi istuc credo nomen actutum fore. Tr. Dum interea sic sit, istuc actutum sino, provided it be as it is, Plaut. Most. 1, 1, 71:

quotiens hoc tibi ego interdixi, meam ne sic volgo pollicitarere operam,

thus, as you are doing now, id. Mil. 4, 2, 65:

si utrumvis tibi visus essem, Non sic ludibrio tuis factis habitus essem,

Ter. Hec. 4, 1, 11:

non sic nudos in flumen deicere (voluerunt),

naked, as they are, Cic. Rosc. Am. 26, 71:

sub alta platano... jacentes sic temere,

Hor. C. 2, 11, 14.—Esp., with sine and abl.:

me germanam meam sororem tibi sic sine dote dedisse,

so as she is, without a dowry, Plaut. Trin. 3, 2, 65:

sic sine malo,

id. Rud. 3, 5, 2:

at operam perire meam sic... perpeti nequeo,

without result, id. Trin. 3, 2, 34 Ritschl, Fleck. (Brix omits sic): nec sic de nihilo fulminis ira cadit (= without cause), Prop. 2, 16 (3, 8), 52: mirabar hoc si sic abiret, so, i. e. without trouble, Ter. And. 1, 2, 4:

hoc non poterit sic abire,

Cic. Fin. 5, 3, 7; so,

sic abire,

id. Att. 14, 1, 1; Cat. 14, 16; Plaut. Men. 5, 7, 39. —Hence,

With imperatives, esp. with sine: Quid ego hoc faciam postea? sic sine eumpse, just let him alone, i. e. leave him as he is, Plaut. Most. 1, 4, 32:

si non vult (numerare), sic sine adstet,

id. As. 2, 4, 54:

sine fores sic, abi,

let the door alone, id. Men. 2, 3, 1; so id. Cas. 3, 6, 36; id. Ps. 1, 5, 62.—

Pregn., implying a concession (= kai houtôs), even as it is now, even without doing so, in spite of it:

nolo bis iterare, sat sic longae fiunt fabulae,

narratives are long enough anyhow, as they are, without saying them twice over, Plaut. Ps. 1, 3, 154:

sed sic quoque erat tamen Acis,

even as it was, in spite of what has been said, Ov. M. 13, 896; so,

sic quoque fallebat,

id. ib. 1, 698:

sed sic me et libertatis fructu privas et diligentiae,

anyhow, not taking into account what is mentioned, Cic. Fam. 5, 20, 4: exhibeas molestiam si quid debeam, qui nunc sic tam es molestus, who art so troublesome even as it is, i. e. without my owing you any thing, Plaut. Pers. 2, 44:

sic quoque parte plebis affecta, fides tamen publica potior senatui fuit,

Liv. 7, 27; cf. Ov. F. 2, 642; Suet. Aug. 78.—

Ellipt., referring to something in the mind of the speaker:

Quod si hoc nunc sic incipiam? Nihil est. Quod si sic? Tantumdem egero. At sic opinor? Non potest,

Ter. Heaut. 4, 2, 8: illa quae aliis sic, aliis secus videntur, to some in one way, to others in another (= aliis aliter), Cic. Leg. 1, 17, 47: Quid vini absumpsit! Sic hoc dicens, asperum hoc est, aliud lenius, = this wine is so (the speaker not saying what he thinks of it), Ter. Heaut. 3, 1, 49: deinde quod illa (quae ego dixi) sive faceta sunt, sive sic, fiunt narrante te venustissima, or so, i. e. or otherwise, Cic. Fam. 15, 21, 2:

monitorem non desiderabit qui dicat, Sic incede, sic cena... sic amico utere, sic cive, sic socio,

Sen. Ep. 114.—

In answers, yes = the French, Italian, and Spanish si (ante - class. and rare): Ph. Phaniam relictam ais? Ge. Sic, Ter. Phorm. 2, 2, 2: De. Illa maneat? Ch. Sic, id. ib. 5, 3, 30: Ch. Sicine est sententia? Me. Sic, id. Heaut. 1, 1, 114.

sīc (old form sīce, Plaut. Rud. 2, 4, 12; also seic, C. I. L. 818), adv. [for si - ce; si, locat. form of pron. stem sa- = Gr. ho, ha, or hê, and demonstr. -ce; v. Corss. Ausspr. 1, 777], so, thus, in this or that manner, in such a manner, in the same way or manner, in like manner, likewise, to this or that extent or degree, to such a degree, in this or that state or condition, in such a condition (syn. ita); sic refers, I. To a previous fact, description, or assumption.—II. To a subsequent independent sentence, = thus, as follows. —III. As a local demonstrative (deiktikôs), referring to something done or pointed out by the speaker, = thus, as I do it; thus, as you see, etc.—IV. As a correlative, preceding or following clauses introduced by conjunctions. —V. In certain idiomatic connections.

Referring to something said before, = hoc modo: sic ille annus duo firmamenta rei publicae evertit, so, i. e. in the manner mentioned, Cic. Att. 1, 18, 3:

sic et nata et progressa eloquentia videtur,

id. Inv. 1, 2, 3:

facinus indignum Sic circumiri,

Ter. Phorm. 4, 3, 9:

sic deinceps omne opus contexitur,

Caes. B. G. 7, 23:

arare mavelim quam sic amare,

Plaut. Merc. 2, 3, 21:

sic se res habet,

Cic. Brut. 18, 71:

sic regii constiterant,

Liv. 42, 58:

sic res Romana in antiquum statum rediit,

id. 3, 9, 1:

sic ad Alpes perventum est,

Tac. H. 1, 84; cf. Enn. Ann. 1, 104; Plaut. Ep. 3, 4, 88; Ter. Ad. 5, 2, 11; Cic. Inv. 1, 46, 86; 2, 32, 100; id. de Or. 1, 32, 146; 2, 49, 201; 3, 29, 117; id. Brut. 40, 149; id. Rep. 2, 14, 27; 2, 20, 35; id. Lael. 9, 32; Liv. 4, 11, 5; 6, 17, 1; Caes. B. G. 3, 19; 6, 30; 7, 62.—Often sic does not qualify the main predicate, but a participle or adjective referring to it:

sic igitur instructus veniat ad causas,

Cic. Or. 34, 121:

cum sic affectos dimisisset,

Liv. 21, 43, 1:

sic omnibus copiis fusis se in castra recipiunt,

Caes. B. G. 3, 6:

sic milites consolatus eodem die reducit in castra,

id. ib. 7, 19; cf. id. ib. 7, 62; Ov. M. 1, 32.—

In a parenthet. clause (= ita):

quae, ut sic dicam, ad corpus pertinent civitatis,

so to speak, Cic. Inv. 2, 56, 168:

commentabar declamitans—sic enim nunc loquuntur,

id. Brut. 90, 310; cf. id. Att. 12, 39, 2; id. Lael. 11, 39; Liv. 7, 31; Ov. M. 4, 660; 13, 597; 13, 866.—

Referring not to the predicate, but to some intermediate term understood (= ita; cf.

Engl. so): sic provolant duo Fabii (= sic loquentes),

Liv. 2, 46, 7:

sic enim nostrae rationes postulabant (sic = ut sic agerem),

Cic. Att. 4, 2, 6:

tibi enim ipsi sic video placere (sic = sic faciendo),

id. ib. 4, 6, 2:

sic enim concedis mihi proximis litteris (= ut sic agam),

id. ib. 5, 20, 1:

sic enim statuerat (= hoc faciendum esse),

id. Phil. 5, 7, 208:

Quid igitur? Non sic oportet? Equidem censeo sic (sic = hoc fieri),

id. Fam. 16, 18, 1:

sic soleo (i. e. bona consilia reddere),

Ter. Ad. 5, 7, 25:

sic soleo amicos (i. e. beare),

id. Eun. 2, 2, 48:

sic memini tamen (= hoc ita esse),

Plaut. Mil. 1, 1, 48:

haec sic audivi (= ita esse),

id. Ep. 3, 1, 79:

sic prorsus existimo (= hoc ita esse),

Cic. Brut. 33, 125:

quoniam sic cogitis ipsi (= hoc facere),

Ov. M. 5, 178.—

As completing object, = hoc:

iis litteris respondebo: sic enim postulas (= hoc postulas),

Cic. Att. 6, 1, 1:

hic adsiste. Sic volo (= hoc volo, or hoc te facere volo),

Ter. Ad. 2, 1, 15:

sic fata jubent (= hoc jubent, or hoc facere jubent),

Ov. M. 15, 584:

hic apud nos hodie cenes. Sic face,

Plaut. Most. 5, 2, 8:

sic faciendum est,

Cic. Att. 4, 6, 2.—

Predicatively with esse (appellari, videri, etc.), in the sense of talis:

sic vita hominum est (= talis),

Cic. Rosc. Am. 30, 84:

vir acerrimo ingenio—sic enim fuit,

id. Or. 5, 18:

familiaris noster—sic est enim,

id. Att. 1, 18, 6:

sic est vulgus,

id. Rosc. Com. 10, 20:

sic, Crito, est hic,

Ter. And. 5, 4, 16: sic sum;

si placeo, utere,

id. Phorm. 3, 2, 42:

sic sententiest,

Plaut. Trin. 3, 2, 90:

sic est (= sic res se habet),

that is so, Ter. Ad. 4, 5, 21:

qui sic sunt (i. e. vivunt) haud multum heredem juvant,

id. Hec. 3, 5, 10:

nunc hoc profecto sic est,

Plaut. Merc. 2, 1, 42:

sic est. Non muto sententiam,

Sen. Ep. 10; cf. Plaut. Mil. 2, 3, 35; id. Am. 2, 1, 60; id. Aul. 2, 4, 43; id. As. 5, 2, 12; id. Most. 4, 3, 40; Ter. And. 1, 1, 35; id. Eun. 3, 1, 18; id. Ad. 3, 3, 44; Cic. Lael. 1, 5; id. de Or. 1, 19, 86; id. Or. 14, 46.—

Rarely as subject (mostly representing a subject-clause):

sic commodius esse arbitror quam manere hanc (sic = abire),

Ter. Phorm. 5, 3, 31:

si sic (= hoc) est factum, erus damno auctus est,

id. Heaut. 4, 1, 15: Pe. Quid? Concidit? Mi. Sic suspicio est (= eam concidisse), Plaut. Ep. 3, 4, 57:

mihi sic est usus (= sic agere),

Ter. Heaut. 1, 1, 28:

sic opus est (= hoc facere),

Ov. M. 1, 279; 2, 785.—

To express relations other than manner (rare).

Of consequence; un der these circumstances, accordingly, hence:

sic Numitori ad supplicium Remus deditur,

Liv. 1, 5, 4:

sic et habet quod uterque eorum habuit, et explevit quod utrique defuit,

Cic. Brut. 42, 154:

sic victam legem esse, nisi caveant,

Liv. 4, 11, 5:

suavis mihi ructus est. Sic sine modo,

Plaut. Ps. 5, 2, 17. —

Of condition; on this condition, if this be done, etc.:

reliquas illius anni pestes recordamini, sic enim facillime perspicietis, etc.,

Cic. Sest. 25, 55: displiceas aliis;

sic ego tutus ero (sic = si displicebis),

Tib. 4, 13, 6:

Scironis media sic licet ire via (sic = si amantes eunt),

Prop. 4, 15 (3, 16), 12:

sic demum lucos Stygios Aspicies (= non aspicies, nisi hoc facies),

Verg. A. 6, 154 (for sic as antecedent of si, v. infra, IV. 5).—

Of intensity:

non latuit scintilla ingenii: sic erat in omni sermone sollers (= tam sollers erat ut non lateret ingenium),

Cic. Rep. 2, 21, 37; cf. infra, IV. 4.

Referring to a subsequent sentence, thus, as follows, in the following manner (= hoc modo, hoc pacto, hujusmodi, ad hunc modum):

ingressus est sic loqui Scipio: Catonis hoc senis est, etc.,

Cic. Rep. 2, 1, 1 (cf.:

tum Varro ita exorsus est,

id. Ac. 1, 4, 15): hunc inter pugnas Servilius sic compellat, etc., Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 256 Vahl.):

puero sic dicit pater: Noster esto,

Plaut. Bacch. 3, 3, 38:

sic faciam: adsimulabo quasi quam culpam in sese admiserint,

id. Stich. 1, 2, 27 dub.:

salem candidum sic facito: amphoram puram impleto, etc.,

Cato, R. R. 88: sic enim dixisti:

Vidi ego tuam lacrimulam,

Cic. Planc. 31, 76:

res autem se sic habet: composite et apte sine sententiis dicere insania est,

the truth is this, id. Or. 71, 236:

sic loquere, sic vive: vide, ne te ulla res deprimat,

Sen. Ep. 10, 4; cf. id. ib. 10, 1; Cato, R. R. 77 sqq.; Plaut. Poen. 1, 2, 177; Ter. Phorm. prol. 13; Auct. Her. 4, 6, 9; 4, 21, 29; 4, 4, 30; Cic. [p. 1691] Inv. 1, 39, 71; id. Or. 1, 45, 198; 2, 40, 167; 2, 40, 172; id. Att. 2, 22, 1; 5, 1, 3; 6, 1, 3; Verg. A. 1, 521.—

Esp., with ellipsis of predicate:

ego sic: diem statuo, etc. (sc. ago),

Cic. Att. 6, 1, 16.—Sometimes sic introduces detached words: sic loqui nosse, judicasse vetant, novisse jubent et judicavisse (= they forbid to say nosse, etc.), Cic. Or. 47, 157.—

For instance (= hoc modo, hoc pacto, ut hoc, verbi gratia, ut si; cf. Cic. Inv. 1, 49, 91 sq. infra):

disjunctum est, cum unumquodque certo concluditur verbo,

Auct. Her. 4, 27, 37:

mala definitio est... cum aliquid non grave dicit, sic: Stultitia est immensa gloriae cupiditas,

Cic. Inv. 1, 49, 91.

As a local demonstrative, thus, so, etc. (deiktikôs; colloq.;

mostly comice): ne hunc ornatum vos meum admiremini, quod ego processi sic cum servili schema,

as you see me now, Plaut. Am. prol. 117:

sed amictus sic hac ludibundus incessi,

id. Ps. 5, 1, 31:

nec sic per totam infamis traducerer urbem,

Prop. 2, 24 (3, 18), 7:

sic ad me, miserande, redis?

Ov. M. 11, 728; cf. Plaut. Ps. 5, 2, 4.—So accompanied with a corresponding gesture:

Quid tu igitur sic hoc digitulis duobus sumebas primoribus?

Plaut. Bacch. 4, 4, 25: Pe. Quid si curram? Tr. Censeo. Pe. An sic potius placide? (the speaker imitating the motion), id. Rud. 4, 8, 10:

non licet te sic placidule bellam belle tangere?

id. ib. 2, 4, 12:

quod non omnia sic poterant conjuncta manere,

Lucr. 5, 441.—

Here belong the phrases sic dedero, sic dabo, sic datur, expressing a threat of revenge, or satisfaction at another's misfortune: sic dedero! aere militari tetigero lenunculum,

I will give it to him, Plaut. Poen. 5, 5, 6; id. As. 2, 4, 33:

sic dabo!

Ter. Phorm. 5, 9, 38:

doletne? hem, sic datur si quis erum servos spernit,

Plaut. Ps. 1, 2, 21:

sic furi datur,

id. Stich. 5, 5, 25; so id. Men. 4, 2, 46.—Referring to an act just performed by the speaker:

sic deinde quicunque alius transiliet moenia mea (= sic pereat, quicunque deinde, etc.),

Liv. 1, 7, 2:

sic eat quaecunque Romana lugebit hostem,

so will every one fare who, id. 1, 26, 5:

sic... Cetera sit fortis castrorum turba tuorum (= sic ut interfeci te),

Ov. M. 12, 285.—So with a comp.-clause expressed:

sic stratas legiones Latinorum dabo, quemadmodum legatum jacentem videtis,

Liv. 8, 6, 6; cf. id. 1, 24, 8 (v. IV. 1. infra).

As correlative, with, 1. A comparative clause (sic far more frequent than ita); 2. A contrasted clause, mostly with ut; 3. A modal clause, with ut (ita more freq. than sic); 4. A clause expressing intensity, introduced by ut; 5. A conditional clause (rare; ita more freq.); 6. With a reason, introduced by quia (ante-class. and very rare); 7. With an inf. clause; 8. With ut, expressing purpose or result.

With comp. clauses, usu. introduced by ut, but also by quemadmodum (very freq.), sicut, velut, tamquam, quasi, quomodo, quam (rare and poet.), ceu (rare; poet. and post-class.), quantus (rare and poet.), qualis (ante-class. and rare).

With ut:

ut cibi satietas subamara aliqua re relevatur, sic animus defessus audiendi admiratione redintegratur,

Cic. Inv. 1, 17, 25:

ut non omnem frugem, neque arborem in omni agro reperire possis, sic non omne facinus in omni vita nascitur,

id. Rosc. Am. 27, 75:

ex suo regno sic Mithridates profugit ut ex eodem Ponto Medea quondam profugisse dicitur,

id. Imp. Pomp. 9, 22:

ut tu nunc de Coriolano, sic Clitarchus de Themistocle finxit,

id. Brut. 11, 42:

sic moneo ut filium, sic faveo ut mihi, sic hortor ut et pro patria et amicissimum,

id. Fam. 10, 5, 3:

ut vita, sic oratione durus fuit,

id. Brut. 31, 117:

de Lentulo sic fero ut debeo,

id. Att. 4, 6, 1:

sic est ut narro tibi,

Plaut. Most. 4, 3, 40; Cic. Inv. 2, 8, 28; id. Div. 2, 30, 93; id. de Or. 1, 33, 153; 3, 51, 198; Liv. 1, 47, 2; 2, 52, 7; Ov. M. 1, 495; 1, 539; 2, 165 et saep.—So in the formula ut quisque... sic (more freq. ita), rendered by according as, or the more... the...:

ut quisque rem accurat suam, sic ei procedunt postprincipia denique,

Plaut. Pers. 4, 1, 3:

ut quaeque res est tur pissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,

Cic. Caecin. 2, 7; v. Fischer, Gr. II. p. 751.—

With quemadmodum: quemadmodum tibicen sine tibiis canere, sic orator, nisi multitudine audiente, eloquens esse non potest, Cic. Or. 2, 83, 338:

quemadmodum se tribuni gessissent in prohibendo dilectu, sic patres in lege prohibenda gerebant,

Liv. 3, 11, 3:

sic vestras hallucinationes fero, quemadmodum Juppiter ineptias poetarum,

Sen. Vit. Beat. 26, 6; cf. Cic. Inv. 1, 23, 33; 2, 8, 28; 2, 27, 82; id. Or. 3, 52, 200; id. Lael. 4, 16; id. Rosc. Com. 1, 2; id. Q. Fr. 1, 1, 5; Liv. 2, 13, 8; 5, 3, 8; Sen. Ep. 5, 6 (bis); id. Clem. 1, 3, 5; id. Vit. Beat. 23, 4.—

With sicut:

tecum simul, sicut ego pro multis, sic ille pro Appio dixit,

Cic. Brut. 64, 230; 46, 112; id. Or. 2, 44, 186; id. Clu. 2; Caes. B. G. 6, 30; Liv. 4, 57, 11; 7, 13, 8; Sen. Vit. Beat. 9, 2.—

With velut:

velut ipse in re trepida se sit tutatus, sic consulem loca tutiora castris cepisse,

Liv. 4, 41, 6; cf. Cic. Tusc. 1, 10, 20; Verg. A. 1, 148; Ov. M. 4, 375; 4, 705.—

With tamquam:

tamquam litteris in cera, sic se ajebat imaginibus quae meminisse vellet, perscribere,

Cic. Or. 2, 88, 360:

quid autem ego sic adhuc egi, tamquam integra sit causa patriciorum?

Liv. 10, 8:

sic Ephesi fui, tamquam domi meae,

Cic. Fam. 13, 69, 1; cf. id. Or. 2, 42, 180; id. Brut. 18, 71; 58, 213; 66, 235; 74, 258; id. Q. Fr. 1, 1, 16; 2, 14, 1; id. Prov. Cons. 12, 31; Sen. Ep. 101, 7.—

With quasi:

hujus innocentiae sic in hac calamitosa fama, quasi in aliqua perniciosissima flamma subvenire,

Cic. Clu. 1, 4:

ea sic observabo quasi intercalatum non sit,

id. Att. 6, 1, 12:

Quid tu me sic salutas quasi dudum non videris?

Plaut. Am. 2, 2, 51; cf. Cic. Or. 2, 11, 47; id. Inv. 1, 3, 4; id. Sen. 8, 26:

ego sic vivam quasi sciam, etc.,

Sen. Vit. Beat. 20, 3.—

With quomodo:

quomodo nomen in militiam non daret debilis, sic ad iter quod inhabile sciat, non accedet,

Sen. Ot. Sap. 3 (30), 4:

sic demus quomodo vellemus accipere,

id. Ben. 2, 1, 1; id. Ep. 9, 17; id. Ot. Sap. 6, 2 (32 med.); Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 4.—

With ceu:

ceu cetera nusquam Bella forent... sic Martem indomitum Cernimus,

Verg. A. 2, 438.—

With quam:

non sic incerto mutantur flamine Syrtes, quam cito feminea non constat foedus in ira,

Prop. 2, 9, 33; Claud. IV. Cons. Hon. 281.—

With quantus:

nec sic errore laetatus Ulixes... nec sic Electra... quanta ego collegi gaudia,

Prop. 2, 14 (3, 6), 5 sqq.—

With qualis:

imo sic condignum donum quali'st quoi dono datum est,

Plaut. Am. 1, 3, 40.—

Without a correlative particle, in an independent sentence:

Quis potione uti aut cibo dulci diutius potest? sic omnibus in rebus voluptatibus maximis fastidium finitimum est (= ut nemo cibo dulci uti diutius potest, sic, etc.),

Cic. Or. 3, 25, 100; cf. id. ib. 19, 63.—

In contrasted clauses, mostly with ut, which may generally be rendered while: ut ad bella suscipienda Gallorum acer ac promptus est animus, sic mollis ad calamitates perferendas mens eorum est (almost = etsi ad bella suscipienda... tamen mollis est, etc., while, etc.), Caes. B. G. 3, 19: a ceteris oblectationibus ut deseror, sic litteris sustentor et recreor, while I am deserted, I am sustained, etc., Cic. Att. 4, 10, 1; cf. id. Rosc. Am. 18, 55; id. Fam. 10, 20, 2; Liv. 4, 57, 11; Ov. M. 4, 131; 11, 76.—So freq. two members of the same sentence are coordinated by ut... sic (ita) with almost the same force as a co-ordination by cum... tum, or by sed:

consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen respondit (= vere fortasse, sed parum utiliter),

Liv. 4, 6, 2:

ut nondum satis claram victoriam, sic prosperae spei pugnam imber diremit,

id. 6, 32, 6:

(forma erat) ut non cygnorum, sic albis proxima cygnis,

Ov. M. 14, 509; cf. Liv. 1, 27, 2; 5, 38, 2; 6, 6, 10; Ov. M. 1, 370.—In this use etiam or quoque is sometimes joined with sic (never by Cic. with ita):

nostri sensus, ut in pace semper, sic tum etiam in bello congruebant (= cum... tum),

Cic. Marcell. 6, 16:

ut sunt, sic etiam nominantur senes,

id. Sen. 6, 20:

utinam ut culpam, sic etiam suspitionem vitare potuisses,

id. Phil. 1, 13, 33:

ut superiorum aetatum studia occidunt, sic occidunt etiam senectutis,

id. Sen. 20, 76:

ut voce, sic etiam oratione,

id. Or. 25, 85; id. Top. 15, 59; id. Leg. 2, 25, 62; id. Lael. 5, 19.—More rarely with quem ad modum, quomodo:

ut, quem ad modum est, sic etiam appelletur tyrannus,

Cic. Att. 10, 4, 2:

quo modo ad bene vivendum, sic etiam ad beate,

id. Tusc. 3, 17, 37. —

With a clause of manner introduced by ut = so that:

sic fuimus semper comparati ut hominum sermonibus quasi in aliquod judicium vocaremur,

Cic. Or. 3, 9, 32:

eam sic audio ut Plautum mihi aut Naevium videar audire,

id. ib. 3, 12, 45:

sic agam vobiscum ut aliquid de vestris vitiis audiatis,

id. ib. 3, 12, 46:

omnia sic suppetunt ut ei nullam deesse virtutem oratoris putem,

id. Brut. 71, 250:

omnis pars orationis esse debet laudabilis, sic ut verbum nullum excidat,

id. Or. 36, 125:

sic tecum agam ut vel respondendi vel interpellandi potestatem faciam,

id. Rosc. Am. 27, 73:

nec vero sic erat umquam non paratus Milo contra illum ut non satis fere esset paratus,

id. Mil. 21, 56:

sic eum eo de re publica disputavit ut sentiret sibi cum viro forti esse pugnandum,

id. Fam. 5, 2, 8; cf. Plaut. As. 2, 4, 49; id. Mil. 2, 2, 82; Cic. de Or. 1, 57, 245; 2, 1, 3; 2, 6, 23; id. Brut. 22, 88; 40, 148; id. Sest. 40, 87; id. Planc. 10, 25; id. Fam. 5, 15, 4; Caes. B. G. 2, 32; 5, 17; id. B. C. 3, 56; Prop. 1, 21, 5.—Sometimes the correlative clause is restrictive, and sic = but so, yet so, only so:

mihi sic placuit ut cetera Antisthenis, hominis acuti magis quam eruditi,

Cic. Att. 12, 38, 4:

sic conveniet reprehendi, ut demonstretur etc.,

id. Inv. 1, 46, 86; id. Brut. 79, 274; id. Marcell. 11, 34; id. Att. 13, 3, 1 (ita is more freq. in this sense).—

With a clause expressing intensity (so both with adjj. and verbs; but far less freq. than ita, tam, adeo), to such a degree, so, so far, etc.:

sic ego illum in timorem dabo, ipse sese ut neget esse eum qui siet,

Plaut. Ps. 4, 1, 20 sq.:

conficior lacrimis sic ut ferre non possim,

Cic. Fam. 14, 4, 1:

sic rem fuisse apertam ut judicium fieri nihil attinuerit,

id. Inv. 2, 28, 84:

cujus responso judices sic exarserunt ut capitis hominem innocentissimum condemnarent,

id. Or. 1, 54, 233; cf. id. ib. 3, 8, 29; id. Brut. 88, 302; id. Or. 53, 177; 55, 184; id. Rep. 2, 21, 37; 3, 9, 15; id. Lael. 1, 4; id. Planc. 8, 21; id. Verr. 1, 36, 91; id. Balb. 5, 13; id. Att. 1, 8, 2; 1, 16, 1; Caes. B. G. 6, 41; Hor. S. 2, 3, 1.—

Rarely conditional clauses have the antecedent sic.

Poet. and in post-Aug. prose, to represent the result of the condition as sure:

sic invidiam effugies, si te non ingesseris oculis, si bona tua non jactaveris, si scieris in sinu gaudere,

Sen. Ep. 105, 3:

sic hodie veniet si qua negavit heri,

Prop. 2, 14 (3, 6), 20.—

Denoting with the proviso that, but only if (usu. ita):

decreverunt ut cum populus regem jussisset, id sic ratum esset si patres auctores fuissent,

that the choice should be valid, but only if the Senate should ratify it, Liv. 1, 17, 9:

sic ignovisse putato Me tibi si cenes hodie mecum,

Hor. Ep. 1, 7, 69.—

Sic quia = idcirco quia (very rare): Th. Quid vos? Insanin' estis? Tr. Quidum? Th. Sic quia foris ambulatis, Plaut. Most. 2, 2, 20.—

With inf. clause (freq.):

sic igitur sentio, naturam primum atque ingenium ad dicendum vim afferre maximam,

Cic. Or. 1, 25, 113:

sic a majoribus nostris accepimus, praetorem quaestori suo parentis loco esse oportere,

id. Div. in Caecil. 19, 61:

ego sic existimo, in summo imperatore quattuor res inesse oportere,

id. Imp. Pomp. 10, 38; cf. Ter. Hec. 5, 4, 5; Cic. Inv. 2, 55, 167; id. de Or. 1, 20, 93; 2, 28, 122; id. Brut. 36, 138; 41, 152; id. Div. in Caecil. 3, 10; id. Verr. 1, 7, 20; Liv. 5, 15, 11.—Esp., after sic habeto (habe, habeas) = scito (only Ciceron.):

sic habeto, in eum statum tuum reditum incidere ut, etc.,

Cic. Fam. 2, 3, 1; so id. ib. 1, 7, 3; 2, 6, 5; 2, 10, 1; 7, 18, 1; 9, 16, 2; id. Att. 2, 25, 1; 5, 1, 5; 5, 20, 1 et saep.—

With ut, expressing purpose or result:

nunc sic faciam, sic consilium est, ad erum ut veniam docte atque astu,

Plaut. Rud. 4, 2, 23:

ab Ariobarzane sic contendi ut talenta, quae mihi pollicebatur, illi daret,

Cic. Att. 6, 1, 3:

sic accidit ut ex tanto navium numero nulla omnino navis... desideraretur,

Caes. B. G. 5, 23; cf. Cato, R. R. 1, 1; Cic. Att. 8, 1, 4; id. Or. 2, 67, 271.

Idiomatic usages of sic.

In a wish, expressed as a conclusion after an imperative ( poet.):

parce: sic bene sub tenera parva quiescat humo (= si parces, bene quiescat),

Tib. 2, 6, 30:

annue: sic tibi sint intonsi, Phoebe, capilli,

id. 2, 5, 121:

pone, precor, fastus... Sic tibi nec vernum nascentia frigus adurat Poma, nec excutiant rapidi florentia venti,

Ov. M. 14, 762: dic [p. 1692] mihi de nostra quae sentis vera puella:

Sic tibi sint dominae, Lygdame, dempta juga,

Prop. 4, 5, 1; Tib. 2, 6, 30.—The imperative may follow the clause with sic:

sic tua Cyrneas fugiant examina taxos... Incipe (sc. cantare) si quid habes (= si incipies cantare, opto tibi ut tua examina, etc.),

Verg. E. 9, 30:

sic tibi (Arethusa) Doris amara suam non intermisceat undam: Incipe (= si incipies, opto tibi ut Doris, etc.),

id. ib. 10, 4:

sic mare compositum, sic sit tibi piscis in unda Credulus... Dic ubi sit,

Ov. M. 8, 857; Sen. Troad. 702; cf.:

sic te Diva potens Cypri... Ventorumque regat pater, Navis... Reddas incolumem Vergilium (= si tu, navis, reddes Vergilium, prosperum precor tibi cursum),

Hor. C. 1, 3, 1; cf.

also: sic venias hodierne: tibi dem turis honores (=si venies, tibi dem),

Tib. 1, 7, 53; cf. Ov. H. 3, 135; 4, 148.—

Sic (like ita) with ut in strong asseveration ( poet.):

sic me di amabunt, ut me tuarum miseritum'st fortunarum (= by the love of the gods, I pity, etc.),

Ter. Heaut. 3, 1, 54:

Diespiter me sic amabit ut ego hanc familiam interire cupio,

Plaut. Poen. 4, 2, 47:

sic has deus aequoris artes Adjuvet, ut nemo jamdudum littore in isto constitit,

Ov. M. 8, 866:

sic mihi te referas levis, ut non altera nostro limine intulit ulla pedes,

Prop. 1, 18, 11; cf. id. 3, 15 (4, 14), 1; cf.:

vera cano, sic usque sacras innoxia laurus vescar,

Tib. 2, 5, 63.—

In a demonstrative temporal force, like the Gr. houtôs, so, as the matter stands now, as it now is, as it then was, etc.

In gen.:

e Graecis cavendae sunt quaedam familiaritates, praeter hominum perpaucorum, si qui sunt vetere Graecia digni. Sic vero fallaces sunt permulti et leves,

but as things now stand, Cic. Q. Fr. 1, 1, 5, § 16:

at sic citius qui te expedias his aerumnis reperias,

Ter. Hec. 3, 1, 8: Pe. Pol tibi istuc credo nomen actutum fore. Tr. Dum interea sic sit, istuc actutum sino, provided it be as it is, Plaut. Most. 1, 1, 71:

quotiens hoc tibi ego interdixi, meam ne sic volgo pollicitarere operam,

thus, as you are doing now, id. Mil. 4, 2, 65:

si utrumvis tibi visus essem, Non sic ludibrio tuis factis habitus essem,

Ter. Hec. 4, 1, 11:

non sic nudos in flumen deicere (voluerunt),

naked, as they are, Cic. Rosc. Am. 26, 71:

sub alta platano... jacentes sic temere,

Hor. C. 2, 11, 14.—Esp., with sine and abl.:

me germanam meam sororem tibi sic sine dote dedisse,

so as she is, without a dowry, Plaut. Trin. 3, 2, 65:

sic sine malo,

id. Rud. 3, 5, 2:

at operam perire meam sic... perpeti nequeo,

without result, id. Trin. 3, 2, 34 Ritschl, Fleck. (Brix omits sic): nec sic de nihilo fulminis ira cadit (= without cause), Prop. 2, 16 (3, 8), 52: mirabar hoc si sic abiret, so, i. e. without trouble, Ter. And. 1, 2, 4:

hoc non poterit sic abire,

Cic. Fin. 5, 3, 7; so,

sic abire,

id. Att. 14, 1, 1; Cat. 14, 16; Plaut. Men. 5, 7, 39. —Hence,

With imperatives, esp. with sine: Quid ego hoc faciam postea? sic sine eumpse, just let him alone, i. e. leave him as he is, Plaut. Most. 1, 4, 32:

si non vult (numerare), sic sine adstet,

id. As. 2, 4, 54:

sine fores sic, abi,

let the door alone, id. Men. 2, 3, 1; so id. Cas. 3, 6, 36; id. Ps. 1, 5, 62.—

Pregn., implying a concession (= kai houtôs), even as it is now, even without doing so, in spite of it:

nolo bis iterare, sat sic longae fiunt fabulae,

narratives are long enough anyhow, as they are, without saying them twice over, Plaut. Ps. 1, 3, 154:

sed sic quoque erat tamen Acis,

even as it was, in spite of what has been said, Ov. M. 13, 896; so,

sic quoque fallebat,

id. ib. 1, 698:

sed sic me et libertatis fructu privas et diligentiae,

anyhow, not taking into account what is mentioned, Cic. Fam. 5, 20, 4: exhibeas molestiam si quid debeam, qui nunc sic tam es molestus, who art so troublesome even as it is, i. e. without my owing you any thing, Plaut. Pers. 2, 44:

sic quoque parte plebis affecta, fides tamen publica potior senatui fuit,

Liv. 7, 27; cf. Ov. F. 2, 642; Suet. Aug. 78.—

Ellipt., referring to something in the mind of the speaker:

Quod si hoc nunc sic incipiam? Nihil est. Quod si sic? Tantumdem egero. At sic opinor? Non potest,

Ter. Heaut. 4, 2, 8: illa quae aliis sic, aliis secus videntur, to some in one way, to others in another (= aliis aliter), Cic. Leg. 1, 17, 47: Quid vini absumpsit! Sic hoc dicens, asperum hoc est, aliud lenius, = this wine is so (the speaker not saying what he thinks of it), Ter. Heaut. 3, 1, 49: deinde quod illa (quae ego dixi) sive faceta sunt, sive sic, fiunt narrante te venustissima, or so, i. e. or otherwise, Cic. Fam. 15, 21, 2:

monitorem non desiderabit qui dicat, Sic incede, sic cena... sic amico utere, sic cive, sic socio,

Sen. Ep. 114.—

In answers, yes = the French, Italian, and Spanish si (ante - class. and rare): Ph. Phaniam relictam ais? Ge. Sic, Ter. Phorm. 2, 2, 2: De. Illa maneat? Ch. Sic, id. ib. 5, 3, 30: Ch. Sicine est sententia? Me. Sic, id. Heaut. 1, 1, 114.

bĕnĕ, adv. of manner and intensity [bonus; the first vowel assimilated to the e of the foll. syllable; cf. Corss. Ausspr. 2, 366], well ( comp. melius, better; sup. optime [v. bonus init. ], best; often to be rendered by more specific Engl. adverbs).

As adjunct of verbs.

In gen.

Of physical or external goodness, usefulness, ornament, and comfort:

villam rusticam bene aedificatam habere expedit,

Cato, R. R. 3:

villam bonam beneque aedificatam,

Cic. Off. 3, 13, 55:

quid est agrum bene colere? Bene arare,

Cato, R. R. 61:

agro bene culto nihil potest esse... uberius,

Cic. Sen. 16, 57:

ubi cocta erit bene,

Cato, R. R. 157; 3; 4;

32 et saep.: te auratam et vestitam bene,

Plaut. Men. 5, 2, 50: ornatus hic satis me condecet? Ps. Optume, it is very becoming, id. Ps. 4, 1, 26:

me bene curata cute vises,

well tended, Hor. Ep. 1, 4, 15:

bene olere,

Verg. E. 2, 48:

bene sonare,

Quint. 8, 3, 16:

neque tamen non inprimis bene habitavit,

in the very best style, Nep. Att. 13, 1:

a Catone cum quaereretur, quid maxime in re familiari expediret, respondet Bene pascere? Quid secundum? Satis bene pascere,

Cic. Off. 2, 25, 89: so,

bene cenare,

Cat. 13, 17; Hor. Ep. 1, 6, 56:

bene de rebus domesticis constitutum esse,

to be in good circumstances, Cic. Sest. 45, 97;

similarly: rem (i. e. familiarem) bene paratam comitate perdidit,

well arranged, Plaut. Rud. prol. 38.—

With respect to the mind.

Perception, knowledge, ability:

quas tam bene noverat quam paedagogos nostros novimus,

Sen. Ep. 27, 5:

quin melius novi quam te et vidi saepius,

Plaut. Capt. 5, 2, 22:

novi optime (Bacchus) et saepe vidi,

Cic. Fam. 7, 23, 2:

qui optime suos nosse deberet,

Nep. Con. 4, 1; cf. Hor. Ep. 1, 18, 1; id. S. 1, 9, 22: satin' haec meministi et tenes? Pa. Melius quam tu qui docuisti, Plaut. Pers. 2, 2, 2:

quod eo mihi melius cernere videor quo ab eo proprius absum,

Cic. Sen. 21, 77:

ut hic melius quam ipse illa scire videatur,

id. de Or. 1, 15, 66; id. Or. 38, 132:

cum Sophocles vel optime scripserit Electram suam,

id. Fin. 1, 2, 5:

gubernatoris ars quia bene navigandi rationem habet,

of able seamanship, id. ib. 1, 13, 42:

melius in Volscis imperatum est,

better generalship was displayed, Liv. 2, 63, 6:

nihil melius quam omnis mundus administratur,

Cic. Inv. 1, 34, 59: de medico bene existimari scribis, that he is well thought ( spoken) of, i. e. his ability, id. Fam. 16, 14, 1:

prudentibus et bene institutis,

well educated, id. Sen. 14, 50:

sapientibus et bene natura constitutis,

endowed with good natural talent, id. Sest. 65, 137:

quodsi melius geruntur ea quae consilio geruntur quam, etc.,

more ably, id. Inv. 1, 34, 59:

tabulas bene pictas collocare in bono lumine,

good paintings, id. Brut. 75, 261:

canere melius,

Verg. E. 9, 67; Quint. 10, 1, 91:

bene pronuntiare,

id. 11, 3, 12:

bene respondere interrogationibus,

id. 5, 7, 28; 6, 3, 81.—

Of feeling, judgment, and will:

similis in utroque nostrum, cum optime sentiremus, error fuit,

when we had the best intentions, Cic. Fam. 4, 2, 3; so id. ib. 6, 4, 2; so,

bene sentire,

id. ib. 6, 1, 3; so,

bene, optime de re publica sentire,

to hold sound views on public affairs, id. Off. 1, 41, 149; id. Fam. 4, 14, 1; id. Phil. 3, 9, 23:

bene animatas eas (insulas) confirmavit,

well disposed, Nep. Cim. 2, 4:

ei causae quam Pompeius animatus melius quam paratus susceperat,

Cic. Fam. 6, 6, 10; so, optime animati, Varr. ap. Non. p. 201, 7:

quod bene cogitasti aliquando, laudo,

that you had good intentions, Cic. Phil. 2, 14, 34:

se vero bene sperare (i. e. de bello),

had good hopes, Liv. 6, 6, 18:

sperabis omnia optime,

Cic. Fam. 4, 13, 7:

tibi bene ex animo volo,

Ter. Heaut. 5, 2, 6; so freq.: bene alicui velle, v. volo: bene aliquid consulere, to plan something well:

vigilando, agendo, bene consulendo prospera omnia cedunt,

Sall. C. 52, 29:

omnia non bene consulta,

id. J. 92, 2. —

Of morality, honesty, honor, etc.

Bene vivere, or bene beateque vivere ( = kalôs kagathôs), to lead a moral and happy life:

qui virtutem habeat, eum nullius rei ad bene vivendum indigere,

Cic. Inv. 1, 51, 93:

in dialectica vestra nullam esse ad melius vivendum vim,

id. Fin. 1, 19, 63:

quod ni ita accideret et melius et prudentius viveretur,

id. Sen. 19, 67; cf. id. Ac. 1, 4, 15; id. Fin. 1, 13, 45; id. Off. 1, 6, 19; id. Fam. 4, 3, 3 et saep. (for another meaning of bene vivere, cf. e. infra).—

Bene mori, to die honorably, bravely, creditably, gloriously:

qui se bene mori quam turpiter vivere maluit,

Liv. 22, 50, 7:

ne ferrum quidem ad bene moriendum oblaturus est hostis,

id. 9, 3, 3; so id. 21, 42, 4:

tum potui, Medea, mori bene,

Ov. H. 12, 5.—

Bene partum, what is honestly, honorably earned or acquired:

multa bona bene parta habemus,

Plaut. Trin. 2, 2, 65:

mei patris bene parta indiligenter Tutatur,

Ter. Phorm. 5, 3, 5:

res familiaris primum bene parta sit, nullo neque turpi quaestu, neque odioso,

Cic. Off. 1, 26, 92:

diutine uti bene licet partum bene,

Plaut. Rud. 4, 7, 15; Sall. C. 51, 42 (cf.:

mala parta,

Cic. Phil. 2, 27, 65:

male par tum,

Plaut. Poen. 4, 2, 22).—

Apud bonos bene agier, an old legal formula: bona fide agi (v. bonus), to be transacted in good faith among good men. ubi erit illa formula fiduciae ut inter bonos bene agier oportet? Cic. Fam. 7, 12, 2; id. Off. 3, 15, 61; 3, 17, 70.—

Non bene = male, not faithfully:

esse metus coepit ne jura jugalia conjunx Non bene servasset,

Ov. M. 7, 716.—

Representing an action as right or correct, well, rightly, correctly: bene mones, Ibo, you are right ( to admonish me), Ter. And. 2, 2, 36:

sequi recusarunt bene monentem,

Liv. 22, 60, 17:

quom mihi et bene praecipitis, et, etc.,

since you give sound advice, Plaut. Poen. 3, 2, 55; so Ter. Ad. 5, 9, 6; 3, 3, 80; Lucil. ap. Non. p. 372, 7:

bene enim majores accubitionem epularem amicorum convivium nominarunt, melius quam Graeci,

Cic. Sen. 13, 45:

hoc bene censuit Scaevola,

correctly, Dig. 17, 1, 48.—

Pleasantly, satisfactorily, profitably, prosperously, fortunately, successfully:

nunc bene vivo et fortunate atque ut volo atque animo ut lubet,

Plaut. Mil. 3, 1, 111:

nihil adferrent quo jucundius, id est melius, viveremus,

Cic. Fin. 1, 41, 72:

si bene qui cenat, bene vivit,

Hor. Ep. 1, 6, 56: quamobrem melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto, is better or more profitably invested, Cic. Off. 2, 20, 71:

perdenda sunt multa beneficia ut semel ponas bene, Sen. Ben. poet. 1, 2, 1: etiamsi nullum (beneficium) bene positurus sit,

id. ib. 1, 2, 2:

quando hoc bene successit,

Ter. Ad. 2, 4, 23: bene ambulatum'st? Di. Huc quidem, hercle, ad te bene, Quia tui vivendi copia'st, has your walk been pleasant? Plaut. Truc. 2, 4, 18:

melius ominare,

use words of better omen, id. Rud. 2, 3, 7; Cic. Brut. 96, 329:

qui se suamque aetatem bene curant,

Plaut. Ps. 4, 7, 36.—So, bene (se) habere: ut bene me haberem filiai nuptiis, have a good time at, etc., Plaut. Aul. 2, 8, 2:

qui se bene habet suisque amicis usui est,

who enjoys his life and is a boon companion, id. Mil. 3, 1, 128:

nam hanc bene se habere aetatem nimio'st aequius,

id. Merc. 3, 2, 6: bene consulere alicui, to take good care for somebody ' s interests:

tuae rei bene consulere cupio,

id. Trin. 3, 2, 9:

ut qui mihi consultum optume velit esse,

Ter. Phorm. 1, 3, 1:

me optime consulentem saluti suae,

Cic. Fam. 4, 14, 2:

qui se ad sapientes viros bene consulentes rei publicae contulerunt,

id. Off. 2, 13, 46.—So, bene mereri, and rarely bene merere, to deserve well of one, i. e. act for his advantage; absol. or with de:

addecet Bene me, renti bene referre gratiam,

Plaut. Rud. 5, 3, 36:

Licinii aps te bene merenti male refertur gratia?

id. Ps. 1, 3, 86:

ut memorem in bene meritos animum praestarem,

Cic. Fam. 1, 9, 10:

cogor nonnumquam homines non optime de me meritos rogatu eorum qui bene meriti sunt, defendere,

id. ib. 7, 1, 4:

tam bene meritis de nomine Punico militibus,

Liv. 23, 12, 5:

si bene quid de te merui,

Verg. A. 4, 317; cf. Cic. Opt. Gen. 7, 20; id. Sest. 1, 2; 12, 39; 66, 139; 68, 142; id. Mil. 36, 99; id. Phil. 2, 14, 36 et saep.; v. mereo, D. and P. a.—So esp. referring to price: bene emere, to buy advantageously, i. e. cheaply; bene vendere, to sell advantageously, i. e. at a high price: bene ego hercle vendidi te, Plaut. [p. 230] Durc. 4, 2, 34:

et quoniam vendat, velle quam optime vendere,

Cic. Off. 3, 12, 51:

ita nec ut emat melius, nec ut vendat quidquam, simulabit vir bonus,

id. ib. 3, 15, 61: vin' bene emere? Do. Vin' tu pulcre vendere? Plaut. Pers. 4, 4, 38:

melius emetur,

Cato, R. R. 1: quo melius emptum sciatis, Cic. ap. Suet. Caes. 50 fin.:

qui vita bene credat emi honorem,

cheaply, Verg. A. 9, 206; Sil 4, 756.—

Expressing kindness, thanks, etc.: bene facis, bene vocas, bene narras, I thank you, am obliged to you for doing, calling, saying (colloq.): merito amo te. Ph. Bene facis, thanks! Ter Eun. 1, 2, 106; cf.:

in consuetudinem venit, bene facis et fecisti non mdicantis esse, sed gratias agentis, Don. ad loc.' placet, bene facitis,

Plaut. Rud. 3, 6, 43: dividuom talentum faciam. La. Bene facis, id. ib. 5, 3, 52: si quid erit dubium, immutabo Da. Bene fecisti, id. Ep. 5, 1, 40 Lo. Adeas, si velis. La. Bene hercle factum vobis habeo gratiam. Accedam propius, id. Rud. 3, 6, 2; Ter. Ad. 4, 3, 10.—With gratiam habere: bene fecisti;

gratiam habeo maximam,

Ter. Eun. 5, 8, 61; cf.

bene benigneque arbitror te facere,

Plaut. Most. 3, 2, 130: quin etiam Graecis licebit utare cum voles... Bene sane facis, sed enitar ut Latine loquar, I thank you for the permission, but, etc., Cic. Ac. 1, 7, 25: an exitum Cassi Maelique expectem? Bene facitis quod abominamini... sed, etc., I am much obliged to you for abhorring this, but, etc., Liv. 6, 18, 9: bene edepol narras; nam illi faveo virgini, thanks for telling me, for, etc., Ter. Eun. 5, 3, 7 (cf.:

male hercule narras,

I owe you little thanks for saying so, Cic. Tusc. 1, 6, 10):

bene, ita me di ament, nuntias,

Ter. Hec. 4, 4, 20:

benenarras,

Cic. Att. 16, 14, 4; 13, 33, 2: tu ad matrem adi. Bene vocas; benigne dicis Cras apud te, thanks for your invitation, but, etc., Plaut. Merc. 5, 2, 108: eamus intro ut prandeamus. Men. Bene vocas, tam gratia'st, id. Men. 2, 3, 41.—

Of accuracy, etc., well, accurately, truly, completely:

cum ceterae partes aetatis bene descriptae sint,

Cic. Sen. 2, 5:

cui bene librato... Obstitit ramus,

Ov. M. 8, 409:

at bene si quaeras,

id. ib. 3, 141:

tibi comprimam linguam. Hau potes: Bene pudiceque adservatur,

Plaut. Am. 1, 1, 196:

bene dissimulare amorem,

entirely, Ter. And. 1, 1, 105:

quis enim bene celat amorem?

Ov. H. 12, 37.—So with a negation, = male restat parvam quod non bene compleat urnam, Ov. M. 12, 615: non bene conveniunt... Majestas et amor, id. ib 2, 846.—Redundant, with vix (Ovid.):

vix bene Castalio descenderat antro, Incustoditam lente videt ire juvencam ( = vix descenderat cum, etc.),

Ov. M. 3, 14:

tactum vix bene limen erat, Aesonides, dixi, quid agit meus?

id. H. 6, 24:

vix bene desieram, rettulit illa mihi,

id. F 5, 277.—

Sup., most opportunely, at the nick of time (comic):

sed eccum meum gnatum optume video,

Plaut. Merc. 2, 2, 57:

sed optume eccum exit senex,

id. Rud. 3, 3, 44. optume adveniens, puere, cape Chlamydem, etc., id. Merc. 5, 2, 69: Davum optume Video, Ter And. 2, 1, 35; 4, 2, 3; Plaut. Rud. 3, 5, 25; 4, 5, 19; Ter. Eun. 5, 2, 66; id. Heaut. 4, 5, 9; 5, 5, 2.—

Pregn.: bene polliceri = large polliceri, to make liberal promises ' praecepit ut ceteros adeant, bene polliceantur, Sall. C. 41, 5; cf.: bene promittere, to promise success:

quae autem inconstantia deorum ut primis minentur extis, bene promittant secundis?

Cic. Div. 2, 17, 38.—

In partic.

Bene dicere.

To speak well, i. e. eloquently:

qui optime dicunt,

the most eloquent, Cic. de Or. 1, 26, 119; 2, 2, 5:

etiam bene dicere haud absurdum est,

Sall. C. 3, 1:

abunde dixit bene quisquis rei satisfecit,

Quint. 12, 9, 7;

cf: bene loqui,

to use good language, speak good Latin, Cic. Brut. 58, 212, 64, 228.—

To speak ably:

multo oratorem melius quam ipsos illos quorum eae sint artes esse dicturum,

Cic. Or. 1, 15, 65; cf. Hor. Ep. 1, 2, 4. bene dicendi scientia, Quint. 7, 3, 12.—

To speak correctly or elegantly:

eum et Attice dicere et optime, ut..bene dicere id sit, Attice dicere,

Cic. Opt. Gen. 4, 13 ' optime dicta, Quint. 10, 1, 19.—So, bene loqui:

ut esset perfecta illa bene loquendi laus,

Cic. Brut. 72, 252:

at loquitur pulchre. Num melius quam Plato?

id. Opt. Gen. 5, 16.—

To speak well, i e. kindly, of one, to praise him; absol. or with dat., or reflex., with inter (less correctly as one word, benedicere): cui bene dixit umquam bono? Of what good man has he ever spoken well, or, what good man has he ever praised, Cic. Sest. 52, 110. bene, quaeso, inter vos dicatis, et amice absenti tamen, Plaut. Mil. 4, 8, 31.—Ironically:

bene equidem tibi dico qui te digna ut eveniant precor,

Plaut. Rud. 3, 2, 26:

nec tibi cessaret doctus bene dicere lector,

Ov. Tr. 5, 9, 9: cui a viris bonis bene dicatur, Metell. Numid. ap. Gell. 6, 11, 3.— And dat understood:

si bene dicatis (i. e. mihi) vostra ripa vos sequar,

Plaut. Poen. 3, 3, 18 ' omnes bene dicunt (ei), et amant (eum), Ter. Ad. 5, 4, 11:

ad bene dicendum (i e. alteri) delectandumque redacti,

Hor. Ep 2, 1, 155 —Part. ' indignis si male dicitur, male dictum id esse duco;

Verum si dignis dicitur, bene dictum'st,

is a praise, Plaut. Curc. 4, 2, 27 sq.: nec bene nec male dicta profuerunt ad confirmandos animos, Liv 23, 46, 1; cf. Ter. Phorm. prol. 20 infra. —Bene audio = bene dicitur mihi, I am praised:

bene dictis si certasset, audisset bene,

Ter. Phorm. prol. 20; v. audio, 5.—

To use words of good omen (euphêmein): Ol. Quid si fors aliter quam voles evenerit? St. Bene dice, dis sum fretus ( = fave lingua, melius ominare), Plaut. Cas. 2, 5, 38 heja, bene dicito, id. As. 3, 3, 155.—

Bene dixisti, a formula of approbation: ne quan do iratus tu alio conferas. Th. Bene dixti, you are right, Ter. Eun. 3, 1, 61. bene et sapienter dixti dudum, etc., it was a good and wise remark of yours that, etc., id. Ad. 5, 8, 30.—

Bene dicta, fine or specious, plausible words (opp. deeds):

bene dictis tuis bene facta aures meae expostulant,

Plaut. Pers. 4, 3, 25; so,

bene loqui: male corde consultare, Bene lingua loqui,

use fine words, Plaut. Truc. 2, 1, 16.—

Bene facere.

Bene aliquid facere, to do, make, something well, i. e. ably (v. I. A. 2. a. supra):

vel non facere quod non op time possis, vel facere quod non pessime facias,

Cic. Or. 2, 20, 86:

non tamen haec quia possunt bene aliquando fieri passim facienda sunt,

Quint. 4, 1, 70:

Jovem Phidias optime fecit,

id. 2, 3, 6; so, melius facere, Afran. ap. Macr. 6, 1.— P. a.:

quid labor aut bene facta juvant?

his labor and well-done works are no pleasure to him, Verg. G. 3, 525. —

Bene facere, with dat. absol., with in and abl., or with erga, to do a good action, to benefit somebody, to impart benefits (less cor rectly as one word, benefacio)

With dat.:

bonus bonis bene feceris,

Plaut. Poen. 5, 4, 60:

bene si amico feceris, ne pigeat fecisse,

id. Trin. 2, 2, 66:

malo bene facere tantumdem est periculum quantum bono male facere,

id. Poen. 3, 3, 20:

homini id quod tu facis bene,

id. Ep 1, 2, 33:

tibi lubens bene faxim,

Ter. Ad. 5, 5, 6, 5, 6, 8; 5, 8, 25:

at tibi di semper... faciant bene,

may the gods bless you, Plaut. Men. 5, 7, 32:

di tibi Bene faciant,

Ter. Ad. 5, 7, 20; so Plaut. Pers. 4, 3, 18.— Pass.:

quod bonis bene fit beneficium,

Plaut. Capt. 2, 2, 108:

pulchrum est bene facere reipublicae,

Sall. C. 3, 1:

ego ne ingratis quidem bene facere absistam,

Liv. 36, 35, 4.—Reflexively. sibi bene facere, enjoy one ' s self, have a good time, genio indulgere (v. I. A. 2. e. supra): nec quisquam est tam ingenio duro quin, ubi quidquam occasionis sit sibi faciat bene, Plaut. As. grex 5.—

With in and abl.:

quoniam bene quae in me fecerunt, ingrata ea habui,

Plaut. Am. 1, 1, 30.—

With erga:

si quid amicum erga bene feci,

Plaut. Trin. 5, 2, 4.—

With ellipsis of dat., to impart benefits:

ingrata atque irrita esse omnia intellego Quae dedi et quod bene feci,

Plaut. As. 1, 2, 11:

quod bene fecisti, referetur gratia,

id. Capt. 5, 1, 20:

ego quod bene feci, male feci,

id. Ep. 1, 2, 34; id. Trin. 2, 2, 41:

si beneficia in rebus, non in ipsa benefaciendi voluntate consisterent,

Sen. Ben. 1, 7, 1:

benefaciendi animus,

id. ib. 2, 19, 1.—So esp. in formula of thanks, etc.' bene benigneque arbitror te facere, I thank you heartily, Plaut. Most. 3, 2, 129: Jup. Jam nunc irata non es? Alc. Non sum. Jup. Bene facis, id. Am. 3, 2, 56; v Brix ad Plaut. Trin. 384.—P. a. as subst.: bĕnĕ facta, orum, n., benefits, benefactions (cf. beneficium): bene facta male locata male facta arbitror, Enn. ap. Cic. Off. 2, 18, 62 (Trag. v 429 Vahl.): pol, bene facta tua me hortantur tuo ut imperio paream, Plaut Pers. 5, 2, 65: pro bene factis ejus uti ei pretium possim reddere. id. Capt. 5, 1, 20;

bene facta referre,

Claud. Laud. Stil. 3, 182 tenere, id. ib. 2, 42.—So freq. in eccl. writ ers:

et si bene feceritis his qui vobis bene faciunt,

Vulg. Luc. 6, 33:

bene facite his qui oderunt vos,

id. Matt. 5, 44.—

Absol., to do good, perform meritorious acts (in fin. verb only eccl. Lat.)' discite bene facere, Vulg. Isa. 1, 17:

interrogo vos si licet sabbatis bene facere an male,

id. Luc. 6, 9:

qui bene facit, ex Deo est,

id. Joan. Ep. 3, 11.— In P a. (class.): bene facta (almost always in plur.), merits, meritorious acts, brave deeds:

bene facta recte facta sunt,

Cic. Par 3, 1, 22:

omnia bene facta in luce se collocari volunt,

id. Tusc. 2, 26, 64; id. Sen. 3, 9:

bene facta mea reipublicae procedunt,

Sall. J 85, 5, cf. id. C. 8, 5; id. H. Fragm. 1, 19: veteribus bene factis nova pensantes maleficia, Liv 37, 1, 2; cf. Quint. 3, 7, 13, 12, 1, 41; Prop. 2, 1, 24; Ov. M. 15, 850, Claud. VI. Cons. Hon. 386.— Sing.: bene factum a vobis, dum vivitis non abscedet, Cato ap. Gell. 16, 1, 4.—

In medical language, to be of good effect, benefit, do good:

id bene faciet et alvum bonam faciet,

Cato, R. R. 157, 6.—So with ad: ad capitis dolorem bene facit serpyllum, Scrib Comp. 1; so id. ib. 5; 9; 13; 41.—

In the phrase bene facis, etc., as a formula of thanks, v I A. 2. f. supra.—

Expressing joy, I am glad of it, I am glad that etc. (comic.) Da. Tua quae fuit Palaestra, ea filia inventa'st mea. La. Bene meher cule factum'st, Plaut. Rud. 5, 3, 9: bis tanto valeo quam valui prius. Ly. Bene hercle factum et gaudeo, id. Merc. 2, 2, 27; Ter And. 5, 6, 11; id. Hec. 5, 4, 17; id. Eun. 5, 8, 7:

bene factum et volup est hodie me his mulierculis Tetulisse auxilium,

Plaut. Rud. 4, 1, 1; Ter. Hec. 3, 5, 11; so, bene factum gaudeo: nam hic noster pater est Ant. Ita me Juppiter bene amet, benefac tum gaudeo, Plaut. Poen. 5, 5, 47; Ter Phorm. 5, 6, 43; cf.: Me. Rex Creo vigiles nocturnos singulos semper locat. So. Bene facit, quia nos eramus peregri, tutatu'st domum, I am glad of it, etc., Plaut. Am. 1, 1, 19. bene fecit A. Silius qui transegerit: neque enim ei deesse volebam, et quid possem timebam, I am glad that A. Silius, etc., Cic. Att. 12, 24, 1.—

With esse.

Bene est, impers., it is well.

In the epistolary formula: si vales bene est; or, si vales bene est, (ego) valeo (abbrev. S.V.B.E.V.), Afran. ap Prisc. p 804 P; Cic. Fam. 5, 14, 1; 10, 34, 1; 4, 1, 1; cf. id. ib. 5, 7, 1; 5, 9, 1; 5, 10, 1; 10, 33, 1; 10, 14, 8; 10, 14, 11;

14, 14, 1, 14, 14, 16: si valetis gaudeo,

Plaut. Pers. 4, 3, 41 —These formulas were obsolete at Seneca's time: mos antiquis fuit, usque ad meam servatus aetatem, primis epistulae verbis adicere: Si vales, bene est;

ego valeo,

Sen. Ep. 15, 1.—

= bene factum est (cf. I. 2. k. supra): oculis quoque etiam plus jam video quam prius: Ly. Bene est, Plaut. Merc. 2, 2, 26: hic est intus filius apud nos tuus. De. Optume'st, id. ib. 5, 4, 49; Ter. Ad. 3, 3, 48, 5, 5, 3; id. Hec. 5, 4, 31.—

Bene est alicui, impers., it is ( goes) well with one, one does well, is well off, enjoys himself, is happy: nam si curent, bene bonis sit, male malis, quod nunc abest, Enn ap. Cic. N. D. 3, 32, 79 (Trag. v. 355 Vahl.):

bona si esse veis, bene erit tibi,

Plaut. Merc. 3, 1, 12:

quia illi, unde huc abvecta sum, malis bene esse solitum'st,

id. ib. 3, 1, 13:

qui neque tibi bene esse patere, et illis qui bus est invides,

id. Ps. 4, 7, 35 (so id. Trin. 2, 2, 71): num quippiam aluit me vis? De. Ut bene sit tibi, id Pers. 4, 8, 5; id. Poen. 4, 2, 90; Ter Phorm. 1, 2, 101: nemini nimium bene est, Afran. ap. Charis. p. 185 P.:

si non est, jurat bene solis esse maritis,

Hor. Ep 1, 1, 88:

nec tamen illis bene erit, quia non bono gaudent,

Sen. Vit. Beat. 11, 4: BENE SIT NOBIS, Inscr Orell. 4754; Plaut. Truc. 2, 4, 95; 4, 2, 36; id. Curc. 4, 2, 31; id. Pers. 5, 2, 74; id. Stich. 5, 5, 12; id. Merc. 2, 2, 55; Ter. Ad. 1, 1, 9.— Comp.: istas minas decem, qui me procurem dum melius sit mi, des. Plaut. Curc. 4, 2, 40:

spero ex tuis litteris tibi melius esse,

that your health is better, Cic. Fam. 16, 22, 1; Plaut. Most. 3, 2, 1; Ter And. 2, 5, 16.—With dat. understood: patria est ubi cumque est bene (i. e. cuique), where one does well, there is his country, Poet. ap. Cic Tusc 5, 37, 108 (Trag. Rel. inc. p. 248 Rib). [p. 231] —With abl., to be well off in, to feast upon a thing:

ubi illi bene sit ligno, aqua calida, cibo, vestimentis,

Plaut. Cas. 2, 3, 39:

at mihi bene erat, non piscibus, Sed pullo atque hoedo,

Hor. S. 2, 2, 120.—

Bene sum = bene mihi est:

minore nusquam bene fui dispendio,

Plaut. Men. 3, 2, 20:

de eo (argento) nunc bene sunt tua virtute,

id. Truc. 4, 2, 28: dato qui bene sit;

ego ubi bene sit tibi locum lepidum dabo,

id. Bacch. 1, 1, 51:

scis bene esse si sit unde,

id. Capt. 4, 2, 70.—

Bene habere.

With subj. nom.

To enjoy, Plaut. Ps. 4, 7, 35 al.; v. I. A. 2. e. supra.—

To be favorable, to favor:

bene habent tibi principia,

Ter. Phorm. 2, 3, 82. —

With se, to be well, well off. imperator se bene habet, it is well with, Sen. Ep. 24, 9; cf.:

si te bene habes,

Plaut. Mil. 3, 1, 122 Brix ad loc.—

Hoc bene habet, or bene habet, impers. ( = res se bene habet), it is well, matters stand well:

bene habet: jacta sunt fundamenta defensionis,

Cic. Mur. 6, 14:

bene habet: di pium movere bellum,

Liv. 8, 6, 4:

atque bene habet si a collega litatum est,

id. 8, 9, 1; Juv. 10, 72; Stat. Th. 11, 557.— So pers.: bene habemus nos, si in his spes est;

opinor, aliud agamus,

we are well off, Cic. Att. 2, 8, 1.—

Bene agere, with cum and abl.

To treat one well:

bene egissent Athenienses cum Miltiade si, etc.,

Val. Max. 5, 3, ext. 3.—

Impers.: bene agitur cum aliquo, it goes well with one, he is fortunate:

bene dicat secum esse actum,

that he has come off well, Ter. Ad. 2, 2, 2:

non tam bene cum rebus humanis agitur ut meliora pluribus placeant,

Sen. Vit. Beat. 2, 1.— With ellipsis of cum and abl.:

si hinc non abeo intestatus, bene agitur pro noxia (sc. mecum),

Plaut. Mil. 5, 23.—

Rem (negotium) bene gerere.

To administer well private or public affairs: multi suam rem bene gessere et publicam patria procul, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. Rel. v. 295 Vahl.):

non ut multis bene gestae, sed, ut nemini, conservatae rei publicae,

Cic. Pis. 3, 6; so,

qui ordo bene gestae rei publicae testimonium multis, mihi uni conservatae dedit,

id. Phil. 2, 1, 2:

rem publicam,

id. Pis. 19, 45:

Apollini republica vestra bene gesta servataque... donum mittitote,

Liv. 23, 11, 3.—

To be successful, meet with success, acquit one ' s self well; usu. of war;

also of private affairs: bello extincto, re bene gesta, vobis gratis habeo, etc.,

Plaut. Pers. 5, 1, 2:

quando bene gessi rem, volo hic in fano supplicare,

id. Curc. 4, 2, 41;

quasi re bene gesta,

Ter. Ad. 5, 1, 13:

rem te valde bene gessisse rumor erat,

that you had met with great success, Cic. Fam. 1, 8, 7; id. Planc. 25, 61:

conclamant omnes occasionem negotii bene gerendi amittendam non esse,

Caes. B. G. 5, 57:

haec cogitanti accidere visa est facultas bene rei gerendae,

id. ib. 7, 44:

res bello bene gestae,

success in war, Liv. 23, 12, 11:

laeti bene gestis corpora rebus Procurate,

Verg. A. 9, 157; cf. Cic. Planc. 25, 61; Liv. 1, 37, 6; 4, 47, 1; 8, 30, 5; 22, 25, 4; 23, 36, 2.—

Bene vertere, in wishes.

With the rel. quod or quae res as subject, to turn out well; absol. or with dat.:

quae res tibi et gnatae tuae bene feliciterque vortat,

Plaut. Aul. 4, 10, 58:

quod utrisque bene vertat,

Liv. 8, 5, 6:

quod bene verteret,

id. 3, 26, 9; cf. id. 3, 35, 8; 3, 62, 5; 7, 39, 10; v. verto; cf.:

quod bene eveniat,

Cato, R. R. 141.—

With di as subject:

di bene vortant,

may the gods let it turn out well, may the gods grant success, Plaut. Aul. 2, 3, 5; cf. Ter. Ad. 4, 7, 10; id. Hec. 1, 2, 121; id. Phorm. 3, 3, 19; v. verte.—

Bene, colloquially in leave-taking: bene ambula, walk well, i. e. have a pleasant walk! Plaut. Most. 3, 2, 166: De. Bene ambulato! Ly. Bene vale! id. Merc 2, 2, 55:

bene valete et vivite!

id. Mil. 4, 8, 30:

cives bene valete!

id. Merc. 5, 2, 25; cf. id. Ep. 5, 1, 40; id. Merc. 2, 4, 28; 5, 4, 65; id. Curc. 4, 2, 30; Ter. Heaut. 1, 1, 115; id. Hec. 1, 2, 122:

salvere jubeo te, mi Saturides, bene,

Plaut. Most. 3, 1, 35: LAGGE, FILI, BENE QVIESCAS, Sepulch. Inscr. Orell. p. 4755.—

In invocations to the gods, often redundant (cf. bonus):

ita me Juppiter bene amet,

Plaut. Poen. 5, 5, 47:

di te bene ament, Hegio,

id. Capt. 1, 2, 29:

ita me di bene ament,

Ter. Eun. 4, 1, 1; cf. id. ib. 5, 2, 43; id. Hec. 2, 1, 9; id. Phorm. 1, 3, 13:

Jane pater uti te... bonas preces bene precatus siem,

Cato, R. R. 134: bene sponsis, beneque volueris in precatione augurali Messala augur ait significare spoponderis, volueris, Fest. p. 351 Mull. (p. 267 Lind.).—

Elliptical expressions.

Bene, melius, optime, instead of bene, etc., dicit, dicis, or facit, facis, etc.:

bene Pericles (i.e. dixit),

Cic. Off. 1,40, 144:

bene (Philippus) ministrum et praebitorem,

id. ib. 2, 14, 53:

existimabatur bene, Latine (i. e. loqui),

id. Brut. 74, 259; so id. Sen. 14, 47:

at bene Areus,

Quint. 2, 15, 36; cf. id. 10, 1, 56:

nam ante Aristippus, et ille melius (i.e. hoc dixerat),

Cic. Fin. 1, 8, 26:

sed haec tu melius vel optime omnium (i.e. facies),

id. Fam. 4, 13, 7; id. Fin. 1, 18, 61; 1, 19, 63; id. Off. 3, 11, 49; id. Sen. 20, 73; id. Opt. Gen. 6, 18; Quint. 10, 3, 25; 10, 2, 24; 6, 1, 3; 9, 4, 23.—

In applauding answers' bene and optime, good! bravo! excellent! euge, euge! Perbene! Plaut. Rud. 1, 2, 75: huc respice. Da. Optume! id. ib. 3, 4, 3; cf. id. Merc. 1, 2, 114; 5, 4, 16.—

In drinking health, with acc. or dat., health to you, your health! bene vos! bene nos! bene te! bene me! bene nostram etiam Stephanium! Plaut. Stich. 5, 4, 27; Tib 2, 1, 31: bene te, pater optime Caesar, etc.; Ov. F. 2, 637:

bene mihi, bene vobis, bene amicae meae!

Plaut. Pers. 5, 1, 21; Ov.A.A. 1, 601.—

Pregn., in ellipt. predicate: quod (imperium) si (ei) sui bene crediderint cives... credere et Latinos debere, if his own citizens did well to intrust the supreme power to him, etc., Liv. 1, 50, 5:

in Velia aedificent quibus melius quam P. Valerio creditur libertas,

to whom it will be safer to intrust liberty, id. 2, 7, 11:

melius peribimus quam sine alteris vestrum viduae aut orbae vivemus,

it will be better for us to perish, id. 1, 13, 3:

bene Arruntium morte usum,

that it was right for Arruntius to die, Tac. A. 6, 48; Liv. 2, 30, 6; Quint. 9, 4, 92; Tac. A. 2, 44.—

Adv. of intensity, = valde, very, with adjj. and advv.

With adjj.: bene tempestate serena, Enn. ap. Cic. Div. 2, 39, 82 (Ann. v. 517 Vahl.): foedus feri bene firmum, id. ap. Porphyr. ad Hor. C. 3, 24, 50 (Ann. v. 33 ib.); cf.:

bene firmus,

Cic. Fam. 16, 8, 1; id. Phil. 6, 7, 18:

bene robustus,

id. Div. in Caecil. 15, 48:

bene morigerus fuit puer,

Plaut. Capt. 5, 2, 13:

bene ergo ego hinc praedatus ibo,

id. Ps. 4, 7, 39:

bene lautum,

id. Rud. 3, 3, 39:

bene et naviter oportet esse impudentem,

Cic. Fam. 5, 12, 3:

id utrum Romano more locutus sit, bene nummatum te futurum, an, etc.,

id. ib. 7, 16, 3:

bene sanos,

id. Fin. 1, 16, 52; 1, 21, 71; Hor. S. 1, 3, 61; 1, 9, 44:

bene longinquos dolores,

Cic. Fin. 2, 29, 94:

sermonem bene longum,

id. Or. 2, 88, 361:

bene magna caterva,

id. Mur. 33, 69:

magna multitudo,

Hirt. B. Hisp. 4:

barbatus,

Cic. Cat. 2, 10, 22:

fidum pectus,

Hor. C. 2, 12, 15:

cautus,

Ov. H. 1, 44:

multa,

Ov. Tr. 1, 7, 15: multi, Pollio ap. Cic. Fam 10, 33, 4:

homo optime dives,

Sen. Vit. Beat. 23, 2.—

With advv.: bene saepe libenter, Enn. Ann. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 239 Vahl.); cf.:

bene libenter victitas,

Ter. Eun. 5, 8, 44:

bene mane haec scripsi,

Cic. Att. 4, 9, 2; 4, 10, 16:

bene penitus,

id. Verr. 2, 2, 70, § 169:

bene longe,

Hirt. B. Hisp. 25:

bene gnaviter,

Sen. Ot. Sap. 1 (28), 5.—With adverb. phrase:

siad te bene ante lucem venisset,

Cic. Or. 2, 64, 259.

bĕnĕ, adv. of manner and intensity [bonus; the first vowel assimilated to the e of the foll. syllable; cf. Corss. Ausspr. 2, 366], well ( comp. melius, better; sup. optime [v. bonus init. ], best; often to be rendered by more specific Engl. adverbs).

As adjunct of verbs.

In gen.

Of physical or external goodness, usefulness, ornament, and comfort:

villam rusticam bene aedificatam habere expedit,

Cato, R. R. 3:

villam bonam beneque aedificatam,

Cic. Off. 3, 13, 55:

quid est agrum bene colere? Bene arare,

Cato, R. R. 61:

agro bene culto nihil potest esse... uberius,

Cic. Sen. 16, 57:

ubi cocta erit bene,

Cato, R. R. 157; 3; 4;

32 et saep.: te auratam et vestitam bene,

Plaut. Men. 5, 2, 50: ornatus hic satis me condecet? Ps. Optume, it is very becoming, id. Ps. 4, 1, 26:

me bene curata cute vises,

well tended, Hor. Ep. 1, 4, 15:

bene olere,

Verg. E. 2, 48:

bene sonare,

Quint. 8, 3, 16:

neque tamen non inprimis bene habitavit,

in the very best style, Nep. Att. 13, 1:

a Catone cum quaereretur, quid maxime in re familiari expediret, respondet Bene pascere? Quid secundum? Satis bene pascere,

Cic. Off. 2, 25, 89: so,

bene cenare,

Cat. 13, 17; Hor. Ep. 1, 6, 56:

bene de rebus domesticis constitutum esse,

to be in good circumstances, Cic. Sest. 45, 97;

similarly: rem (i. e. familiarem) bene paratam comitate perdidit,

well arranged, Plaut. Rud. prol. 38.—

With respect to the mind.

Perception, knowledge, ability:

quas tam bene noverat quam paedagogos nostros novimus,

Sen. Ep. 27, 5:

quin melius novi quam te et vidi saepius,

Plaut. Capt. 5, 2, 22:

novi optime (Bacchus) et saepe vidi,

Cic. Fam. 7, 23, 2:

qui optime suos nosse deberet,

Nep. Con. 4, 1; cf. Hor. Ep. 1, 18, 1; id. S. 1, 9, 22: satin' haec meministi et tenes? Pa. Melius quam tu qui docuisti, Plaut. Pers. 2, 2, 2:

quod eo mihi melius cernere videor quo ab eo proprius absum,

Cic. Sen. 21, 77:

ut hic melius quam ipse illa scire videatur,

id. de Or. 1, 15, 66; id. Or. 38, 132:

cum Sophocles vel optime scripserit Electram suam,

id. Fin. 1, 2, 5:

gubernatoris ars quia bene navigandi rationem habet,

of able seamanship, id. ib. 1, 13, 42:

melius in Volscis imperatum est,

better generalship was displayed, Liv. 2, 63, 6:

nihil melius quam omnis mundus administratur,

Cic. Inv. 1, 34, 59: de medico bene existimari scribis, that he is well thought ( spoken) of, i. e. his ability, id. Fam. 16, 14, 1:

prudentibus et bene institutis,

well educated, id. Sen. 14, 50:

sapientibus et bene natura constitutis,

endowed with good natural talent, id. Sest. 65, 137:

quodsi melius geruntur ea quae consilio geruntur quam, etc.,

more ably, id. Inv. 1, 34, 59:

tabulas bene pictas collocare in bono lumine,

good paintings, id. Brut. 75, 261:

canere melius,

Verg. E. 9, 67; Quint. 10, 1, 91:

bene pronuntiare,

id. 11, 3, 12:

bene respondere interrogationibus,

id. 5, 7, 28; 6, 3, 81.—

Of feeling, judgment, and will:

similis in utroque nostrum, cum optime sentiremus, error fuit,

when we had the best intentions, Cic. Fam. 4, 2, 3; so id. ib. 6, 4, 2; so,

bene sentire,

id. ib. 6, 1, 3; so,

bene, optime de re publica sentire,

to hold sound views on public affairs, id. Off. 1, 41, 149; id. Fam. 4, 14, 1; id. Phil. 3, 9, 23:

bene animatas eas (insulas) confirmavit,

well disposed, Nep. Cim. 2, 4:

ei causae quam Pompeius animatus melius quam paratus susceperat,

Cic. Fam. 6, 6, 10; so, optime animati, Varr. ap. Non. p. 201, 7:

quod bene cogitasti aliquando, laudo,

that you had good intentions, Cic. Phil. 2, 14, 34:

se vero bene sperare (i. e. de bello),

had good hopes, Liv. 6, 6, 18:

sperabis omnia optime,

Cic. Fam. 4, 13, 7:

tibi bene ex animo volo,

Ter. Heaut. 5, 2, 6; so freq.: bene alicui velle, v. volo: bene aliquid consulere, to plan something well:

vigilando, agendo, bene consulendo prospera omnia cedunt,

Sall. C. 52, 29:

omnia non bene consulta,

id. J. 92, 2. —

Of morality, honesty, honor, etc.

Bene vivere, or bene beateque vivere ( = kalôs kagathôs), to lead a moral and happy life:

qui virtutem habeat, eum nullius rei ad bene vivendum indigere,

Cic. Inv. 1, 51, 93:

in dialectica vestra nullam esse ad melius vivendum vim,

id. Fin. 1, 19, 63:

quod ni ita accideret et melius et prudentius viveretur,

id. Sen. 19, 67; cf. id. Ac. 1, 4, 15; id. Fin. 1, 13, 45; id. Off. 1, 6, 19; id. Fam. 4, 3, 3 et saep. (for another meaning of bene vivere, cf. e. infra).—

Bene mori, to die honorably, bravely, creditably, gloriously:

qui se bene mori quam turpiter vivere maluit,

Liv. 22, 50, 7:

ne ferrum quidem ad bene moriendum oblaturus est hostis,

id. 9, 3, 3; so id. 21, 42, 4:

tum potui, Medea, mori bene,

Ov. H. 12, 5.—

Bene partum, what is honestly, honorably earned or acquired:

multa bona bene parta habemus,

Plaut. Trin. 2, 2, 65:

mei patris bene parta indiligenter Tutatur,

Ter. Phorm. 5, 3, 5:

res familiaris primum bene parta sit, nullo neque turpi quaestu, neque odioso,

Cic. Off. 1, 26, 92:

diutine uti bene licet partum bene,

Plaut. Rud. 4, 7, 15; Sall. C. 51, 42 (cf.:

mala parta,

Cic. Phil. 2, 27, 65:

male par tum,

Plaut. Poen. 4, 2, 22).—

Apud bonos bene agier, an old legal formula: bona fide agi (v. bonus), to be transacted in good faith among good men. ubi erit illa formula fiduciae ut inter bonos bene agier oportet? Cic. Fam. 7, 12, 2; id. Off. 3, 15, 61; 3, 17, 70.—

Non bene = male, not faithfully:

esse metus coepit ne jura jugalia conjunx Non bene servasset,

Ov. M. 7, 716.—

Representing an action as right or correct, well, rightly, correctly: bene mones, Ibo, you are right ( to admonish me), Ter. And. 2, 2, 36:

sequi recusarunt bene monentem,

Liv. 22, 60, 17:

quom mihi et bene praecipitis, et, etc.,

since you give sound advice, Plaut. Poen. 3, 2, 55; so Ter. Ad. 5, 9, 6; 3, 3, 80; Lucil. ap. Non. p. 372, 7:

bene enim majores accubitionem epularem amicorum convivium nominarunt, melius quam Graeci,

Cic. Sen. 13, 45:

hoc bene censuit Scaevola,

correctly, Dig. 17, 1, 48.—

Pleasantly, satisfactorily, profitably, prosperously, fortunately, successfully:

nunc bene vivo et fortunate atque ut volo atque animo ut lubet,

Plaut. Mil. 3, 1, 111:

nihil adferrent quo jucundius, id est melius, viveremus,

Cic. Fin. 1, 41, 72:

si bene qui cenat, bene vivit,

Hor. Ep. 1, 6, 56: quamobrem melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto, is better or more profitably invested, Cic. Off. 2, 20, 71:

perdenda sunt multa beneficia ut semel ponas bene, Sen. Ben. poet. 1, 2, 1: etiamsi nullum (beneficium) bene positurus sit,

id. ib. 1, 2, 2:

quando hoc bene successit,

Ter. Ad. 2, 4, 23: bene ambulatum'st? Di. Huc quidem, hercle, ad te bene, Quia tui vivendi copia'st, has your walk been pleasant? Plaut. Truc. 2, 4, 18:

melius ominare,

use words of better omen, id. Rud. 2, 3, 7; Cic. Brut. 96, 329:

qui se suamque aetatem bene curant,

Plaut. Ps. 4, 7, 36.—So, bene (se) habere: ut bene me haberem filiai nuptiis, have a good time at, etc., Plaut. Aul. 2, 8, 2:

qui se bene habet suisque amicis usui est,

who enjoys his life and is a boon companion, id. Mil. 3, 1, 128:

nam hanc bene se habere aetatem nimio'st aequius,

id. Merc. 3, 2, 6: bene consulere alicui, to take good care for somebody ' s interests:

tuae rei bene consulere cupio,

id. Trin. 3, 2, 9:

ut qui mihi consultum optume velit esse,

Ter. Phorm. 1, 3, 1:

me optime consulentem saluti suae,

Cic. Fam. 4, 14, 2:

qui se ad sapientes viros bene consulentes rei publicae contulerunt,

id. Off. 2, 13, 46.—So, bene mereri, and rarely bene merere, to deserve well of one, i. e. act for his advantage; absol. or with de:

addecet Bene me, renti bene referre gratiam,

Plaut. Rud. 5, 3, 36:

Licinii aps te bene merenti male refertur gratia?

id. Ps. 1, 3, 86:

ut memorem in bene meritos animum praestarem,

Cic. Fam. 1, 9, 10:

cogor nonnumquam homines non optime de me meritos rogatu eorum qui bene meriti sunt, defendere,

id. ib. 7, 1, 4:

tam bene meritis de nomine Punico militibus,

Liv. 23, 12, 5:

si bene quid de te merui,

Verg. A. 4, 317; cf. Cic. Opt. Gen. 7, 20; id. Sest. 1, 2; 12, 39; 66, 139; 68, 142; id. Mil. 36, 99; id. Phil. 2, 14, 36 et saep.; v. mereo, D. and P. a.—So esp. referring to price: bene emere, to buy advantageously, i. e. cheaply; bene vendere, to sell advantageously, i. e. at a high price: bene ego hercle vendidi te, Plaut. [p. 230] Durc. 4, 2, 34:

et quoniam vendat, velle quam optime vendere,

Cic. Off. 3, 12, 51:

ita nec ut emat melius, nec ut vendat quidquam, simulabit vir bonus,

id. ib. 3, 15, 61: vin' bene emere? Do. Vin' tu pulcre vendere? Plaut. Pers. 4, 4, 38:

melius emetur,

Cato, R. R. 1: quo melius emptum sciatis, Cic. ap. Suet. Caes. 50 fin.:

qui vita bene credat emi honorem,

cheaply, Verg. A. 9, 206; Sil 4, 756.—

Expressing kindness, thanks, etc.: bene facis, bene vocas, bene narras, I thank you, am obliged to you for doing, calling, saying (colloq.): merito amo te. Ph. Bene facis, thanks! Ter Eun. 1, 2, 106; cf.:

in consuetudinem venit, bene facis et fecisti non mdicantis esse, sed gratias agentis, Don. ad loc.' placet, bene facitis,

Plaut. Rud. 3, 6, 43: dividuom talentum faciam. La. Bene facis, id. ib. 5, 3, 52: si quid erit dubium, immutabo Da. Bene fecisti, id. Ep. 5, 1, 40 Lo. Adeas, si velis. La. Bene hercle factum vobis habeo gratiam. Accedam propius, id. Rud. 3, 6, 2; Ter. Ad. 4, 3, 10.—With gratiam habere: bene fecisti;

gratiam habeo maximam,

Ter. Eun. 5, 8, 61; cf.

bene benigneque arbitror te facere,

Plaut. Most. 3, 2, 130: quin etiam Graecis licebit utare cum voles... Bene sane facis, sed enitar ut Latine loquar, I thank you for the permission, but, etc., Cic. Ac. 1, 7, 25: an exitum Cassi Maelique expectem? Bene facitis quod abominamini... sed, etc., I am much obliged to you for abhorring this, but, etc., Liv. 6, 18, 9: bene edepol narras; nam illi faveo virgini, thanks for telling me, for, etc., Ter. Eun. 5, 3, 7 (cf.:

male hercule narras,

I owe you little thanks for saying so, Cic. Tusc. 1, 6, 10):

bene, ita me di ament, nuntias,

Ter. Hec. 4, 4, 20:

benenarras,

Cic. Att. 16, 14, 4; 13, 33, 2: tu ad matrem adi. Bene vocas; benigne dicis Cras apud te, thanks for your invitation, but, etc., Plaut. Merc. 5, 2, 108: eamus intro ut prandeamus. Men. Bene vocas, tam gratia'st, id. Men. 2, 3, 41.—

Of accuracy, etc., well, accurately, truly, completely:

cum ceterae partes aetatis bene descriptae sint,

Cic. Sen. 2, 5:

cui bene librato... Obstitit ramus,

Ov. M. 8, 409:

at bene si quaeras,

id. ib. 3, 141:

tibi comprimam linguam. Hau potes: Bene pudiceque adservatur,

Plaut. Am. 1, 1, 196:

bene dissimulare amorem,

entirely, Ter. And. 1, 1, 105:

quis enim bene celat amorem?

Ov. H. 12, 37.—So with a negation, = male restat parvam quod non bene compleat urnam, Ov. M. 12, 615: non bene conveniunt... Majestas et amor, id. ib 2, 846.—Redundant, with vix (Ovid.):

vix bene Castalio descenderat antro, Incustoditam lente videt ire juvencam ( = vix descenderat cum, etc.),

Ov. M. 3, 14:

tactum vix bene limen erat, Aesonides, dixi, quid agit meus?

id. H. 6, 24:

vix bene desieram, rettulit illa mihi,

id. F 5, 277.—

Sup., most opportunely, at the nick of time (comic):

sed eccum meum gnatum optume video,

Plaut. Merc. 2, 2, 57:

sed optume eccum exit senex,

id. Rud. 3, 3, 44. optume adveniens, puere, cape Chlamydem, etc., id. Merc. 5, 2, 69: Davum optume Video, Ter And. 2, 1, 35; 4, 2, 3; Plaut. Rud. 3, 5, 25; 4, 5, 19; Ter. Eun. 5, 2, 66; id. Heaut. 4, 5, 9; 5, 5, 2.—

Pregn.: bene polliceri = large polliceri, to make liberal promises ' praecepit ut ceteros adeant, bene polliceantur, Sall. C. 41, 5; cf.: bene promittere, to promise success:

quae autem inconstantia deorum ut primis minentur extis, bene promittant secundis?

Cic. Div. 2, 17, 38.—

In partic.

Bene dicere.

To speak well, i. e. eloquently:

qui optime dicunt,

the most eloquent, Cic. de Or. 1, 26, 119; 2, 2, 5:

etiam bene dicere haud absurdum est,

Sall. C. 3, 1:

abunde dixit bene quisquis rei satisfecit,

Quint. 12, 9, 7;

cf: bene loqui,

to use good language, speak good Latin, Cic. Brut. 58, 212, 64, 228.—

To speak ably:

multo oratorem melius quam ipsos illos quorum eae sint artes esse dicturum,

Cic. Or. 1, 15, 65; cf. Hor. Ep. 1, 2, 4. bene dicendi scientia, Quint. 7, 3, 12.—

To speak correctly or elegantly:

eum et Attice dicere et optime, ut..bene dicere id sit, Attice dicere,

Cic. Opt. Gen. 4, 13 ' optime dicta, Quint. 10, 1, 19.—So, bene loqui:

ut esset perfecta illa bene loquendi laus,

Cic. Brut. 72, 252:

at loquitur pulchre. Num melius quam Plato?

id. Opt. Gen. 5, 16.—

To speak well, i e. kindly, of one, to praise him; absol. or with dat., or reflex., with inter (less correctly as one word, benedicere): cui bene dixit umquam bono? Of what good man has he ever spoken well, or, what good man has he ever praised, Cic. Sest. 52, 110. bene, quaeso, inter vos dicatis, et amice absenti tamen, Plaut. Mil. 4, 8, 31.—Ironically:

bene equidem tibi dico qui te digna ut eveniant precor,

Plaut. Rud. 3, 2, 26:

nec tibi cessaret doctus bene dicere lector,

Ov. Tr. 5, 9, 9: cui a viris bonis bene dicatur, Metell. Numid. ap. Gell. 6, 11, 3.— And dat understood:

si bene dicatis (i. e. mihi) vostra ripa vos sequar,

Plaut. Poen. 3, 3, 18 ' omnes bene dicunt (ei), et amant (eum), Ter. Ad. 5, 4, 11:

ad bene dicendum (i e. alteri) delectandumque redacti,

Hor. Ep 2, 1, 155 —Part. ' indignis si male dicitur, male dictum id esse duco;

Verum si dignis dicitur, bene dictum'st,

is a praise, Plaut. Curc. 4, 2, 27 sq.: nec bene nec male dicta profuerunt ad confirmandos animos, Liv 23, 46, 1; cf. Ter. Phorm. prol. 20 infra. —Bene audio = bene dicitur mihi, I am praised:

bene dictis si certasset, audisset bene,

Ter. Phorm. prol. 20; v. audio, 5.—

To use words of good omen (euphêmein): Ol. Quid si fors aliter quam voles evenerit? St. Bene dice, dis sum fretus ( = fave lingua, melius ominare), Plaut. Cas. 2, 5, 38 heja, bene dicito, id. As. 3, 3, 155.—

Bene dixisti, a formula of approbation: ne quan do iratus tu alio conferas. Th. Bene dixti, you are right, Ter. Eun. 3, 1, 61. bene et sapienter dixti dudum, etc., it was a good and wise remark of yours that, etc., id. Ad. 5, 8, 30.—

Bene dicta, fine or specious, plausible words (opp. deeds):

bene dictis tuis bene facta aures meae expostulant,

Plaut. Pers. 4, 3, 25; so,

bene loqui: male corde consultare, Bene lingua loqui,

use fine words, Plaut. Truc. 2, 1, 16.—

Bene facere.

Bene aliquid facere, to do, make, something well, i. e. ably (v. I. A. 2. a. supra):

vel non facere quod non op time possis, vel facere quod non pessime facias,

Cic. Or. 2, 20, 86:

non tamen haec quia possunt bene aliquando fieri passim facienda sunt,

Quint. 4, 1, 70:

Jovem Phidias optime fecit,

id. 2, 3, 6; so, melius facere, Afran. ap. Macr. 6, 1.— P. a.:

quid labor aut bene facta juvant?

his labor and well-done works are no pleasure to him, Verg. G. 3, 525. —

Bene facere, with dat. absol., with in and abl., or with erga, to do a good action, to benefit somebody, to impart benefits (less cor rectly as one word, benefacio)

With dat.:

bonus bonis bene feceris,

Plaut. Poen. 5, 4, 60:

bene si amico feceris, ne pigeat fecisse,

id. Trin. 2, 2, 66:

malo bene facere tantumdem est periculum quantum bono male facere,

id. Poen. 3, 3, 20:

homini id quod tu facis bene,

id. Ep 1, 2, 33:

tibi lubens bene faxim,

Ter. Ad. 5, 5, 6, 5, 6, 8; 5, 8, 25:

at tibi di semper... faciant bene,

may the gods bless you, Plaut. Men. 5, 7, 32:

di tibi Bene faciant,

Ter. Ad. 5, 7, 20; so Plaut. Pers. 4, 3, 18.— Pass.:

quod bonis bene fit beneficium,

Plaut. Capt. 2, 2, 108:

pulchrum est bene facere reipublicae,

Sall. C. 3, 1:

ego ne ingratis quidem bene facere absistam,

Liv. 36, 35, 4.—Reflexively. sibi bene facere, enjoy one ' s self, have a good time, genio indulgere (v. I. A. 2. e. supra): nec quisquam est tam ingenio duro quin, ubi quidquam occasionis sit sibi faciat bene, Plaut. As. grex 5.—

With in and abl.:

quoniam bene quae in me fecerunt, ingrata ea habui,

Plaut. Am. 1, 1, 30.—

With erga:

si quid amicum erga bene feci,

Plaut. Trin. 5, 2, 4.—

With ellipsis of dat., to impart benefits:

ingrata atque irrita esse omnia intellego Quae dedi et quod bene feci,

Plaut. As. 1, 2, 11:

quod bene fecisti, referetur gratia,

id. Capt. 5, 1, 20:

ego quod bene feci, male feci,

id. Ep. 1, 2, 34; id. Trin. 2, 2, 41:

si beneficia in rebus, non in ipsa benefaciendi voluntate consisterent,

Sen. Ben. 1, 7, 1:

benefaciendi animus,

id. ib. 2, 19, 1.—So esp. in formula of thanks, etc.' bene benigneque arbitror te facere, I thank you heartily, Plaut. Most. 3, 2, 129: Jup. Jam nunc irata non es? Alc. Non sum. Jup. Bene facis, id. Am. 3, 2, 56; v Brix ad Plaut. Trin. 384.—P. a. as subst.: bĕnĕ facta, orum, n., benefits, benefactions (cf. beneficium): bene facta male locata male facta arbitror, Enn. ap. Cic. Off. 2, 18, 62 (Trag. v 429 Vahl.): pol, bene facta tua me hortantur tuo ut imperio paream, Plaut Pers. 5, 2, 65: pro bene factis ejus uti ei pretium possim reddere. id. Capt. 5, 1, 20;

bene facta referre,

Claud. Laud. Stil. 3, 182 tenere, id. ib. 2, 42.—So freq. in eccl. writ ers:

et si bene feceritis his qui vobis bene faciunt,

Vulg. Luc. 6, 33:

bene facite his qui oderunt vos,

id. Matt. 5, 44.—

Absol., to do good, perform meritorious acts (in fin. verb only eccl. Lat.)' discite bene facere, Vulg. Isa. 1, 17:

interrogo vos si licet sabbatis bene facere an male,

id. Luc. 6, 9:

qui bene facit, ex Deo est,

id. Joan. Ep. 3, 11.— In P a. (class.): bene facta (almost always in plur.), merits, meritorious acts, brave deeds:

bene facta recte facta sunt,

Cic. Par 3, 1, 22:

omnia bene facta in luce se collocari volunt,

id. Tusc. 2, 26, 64; id. Sen. 3, 9:

bene facta mea reipublicae procedunt,

Sall. J 85, 5, cf. id. C. 8, 5; id. H. Fragm. 1, 19: veteribus bene factis nova pensantes maleficia, Liv 37, 1, 2; cf. Quint. 3, 7, 13, 12, 1, 41; Prop. 2, 1, 24; Ov. M. 15, 850, Claud. VI. Cons. Hon. 386.— Sing.: bene factum a vobis, dum vivitis non abscedet, Cato ap. Gell. 16, 1, 4.—

In medical language, to be of good effect, benefit, do good:

id bene faciet et alvum bonam faciet,

Cato, R. R. 157, 6.—So with ad: ad capitis dolorem bene facit serpyllum, Scrib Comp. 1; so id. ib. 5; 9; 13; 41.—

In the phrase bene facis, etc., as a formula of thanks, v I A. 2. f. supra.—

Expressing joy, I am glad of it, I am glad that etc. (comic.) Da. Tua quae fuit Palaestra, ea filia inventa'st mea. La. Bene meher cule factum'st, Plaut. Rud. 5, 3, 9: bis tanto valeo quam valui prius. Ly. Bene hercle factum et gaudeo, id. Merc. 2, 2, 27; Ter And. 5, 6, 11; id. Hec. 5, 4, 17; id. Eun. 5, 8, 7:

bene factum et volup est hodie me his mulierculis Tetulisse auxilium,

Plaut. Rud. 4, 1, 1; Ter. Hec. 3, 5, 11; so, bene factum gaudeo: nam hic noster pater est Ant. Ita me Juppiter bene amet, benefac tum gaudeo, Plaut. Poen. 5, 5, 47; Ter Phorm. 5, 6, 43; cf.: Me. Rex Creo vigiles nocturnos singulos semper locat. So. Bene facit, quia nos eramus peregri, tutatu'st domum, I am glad of it, etc., Plaut. Am. 1, 1, 19. bene fecit A. Silius qui transegerit: neque enim ei deesse volebam, et quid possem timebam, I am glad that A. Silius, etc., Cic. Att. 12, 24, 1.—

With esse.

Bene est, impers., it is well.

In the epistolary formula: si vales bene est; or, si vales bene est, (ego) valeo (abbrev. S.V.B.E.V.), Afran. ap Prisc. p 804 P; Cic. Fam. 5, 14, 1; 10, 34, 1; 4, 1, 1; cf. id. ib. 5, 7, 1; 5, 9, 1; 5, 10, 1; 10, 33, 1; 10, 14, 8; 10, 14, 11;

14, 14, 1, 14, 14, 16: si valetis gaudeo,

Plaut. Pers. 4, 3, 41 —These formulas were obsolete at Seneca's time: mos antiquis fuit, usque ad meam servatus aetatem, primis epistulae verbis adicere: Si vales, bene est;

ego valeo,

Sen. Ep. 15, 1.—

= bene factum est (cf. I. 2. k. supra): oculis quoque etiam plus jam video quam prius: Ly. Bene est, Plaut. Merc. 2, 2, 26: hic est intus filius apud nos tuus. De. Optume'st, id. ib. 5, 4, 49; Ter. Ad. 3, 3, 48, 5, 5, 3; id. Hec. 5, 4, 31.—

Bene est alicui, impers., it is ( goes) well with one, one does well, is well off, enjoys himself, is happy: nam si curent, bene bonis sit, male malis, quod nunc abest, Enn ap. Cic. N. D. 3, 32, 79 (Trag. v. 355 Vahl.):

bona si esse veis, bene erit tibi,

Plaut. Merc. 3, 1, 12:

quia illi, unde huc abvecta sum, malis bene esse solitum'st,

id. ib. 3, 1, 13:

qui neque tibi bene esse patere, et illis qui bus est invides,

id. Ps. 4, 7, 35 (so id. Trin. 2, 2, 71): num quippiam aluit me vis? De. Ut bene sit tibi, id Pers. 4, 8, 5; id. Poen. 4, 2, 90; Ter Phorm. 1, 2, 101: nemini nimium bene est, Afran. ap. Charis. p. 185 P.:

si non est, jurat bene solis esse maritis,

Hor. Ep 1, 1, 88:

nec tamen illis bene erit, quia non bono gaudent,

Sen. Vit. Beat. 11, 4: BENE SIT NOBIS, Inscr Orell. 4754; Plaut. Truc. 2, 4, 95; 4, 2, 36; id. Curc. 4, 2, 31; id. Pers. 5, 2, 74; id. Stich. 5, 5, 12; id. Merc. 2, 2, 55; Ter. Ad. 1, 1, 9.— Comp.: istas minas decem, qui me procurem dum melius sit mi, des. Plaut. Curc. 4, 2, 40:

spero ex tuis litteris tibi melius esse,

that your health is better, Cic. Fam. 16, 22, 1; Plaut. Most. 3, 2, 1; Ter And. 2, 5, 16.—With dat. understood: patria est ubi cumque est bene (i. e. cuique), where one does well, there is his country, Poet. ap. Cic Tusc 5, 37, 108 (Trag. Rel. inc. p. 248 Rib). [p. 231] —With abl., to be well off in, to feast upon a thing:

ubi illi bene sit ligno, aqua calida, cibo, vestimentis,

Plaut. Cas. 2, 3, 39:

at mihi bene erat, non piscibus, Sed pullo atque hoedo,

Hor. S. 2, 2, 120.—

Bene sum = bene mihi est:

minore nusquam bene fui dispendio,

Plaut. Men. 3, 2, 20:

de eo (argento) nunc bene sunt tua virtute,

id. Truc. 4, 2, 28: dato qui bene sit;

ego ubi bene sit tibi locum lepidum dabo,

id. Bacch. 1, 1, 51:

scis bene esse si sit unde,

id. Capt. 4, 2, 70.—

Bene habere.

With subj. nom.

To enjoy, Plaut. Ps. 4, 7, 35 al.; v. I. A. 2. e. supra.—

To be favorable, to favor:

bene habent tibi principia,

Ter. Phorm. 2, 3, 82. —

With se, to be well, well off. imperator se bene habet, it is well with, Sen. Ep. 24, 9; cf.:

si te bene habes,

Plaut. Mil. 3, 1, 122 Brix ad loc.—

Hoc bene habet, or bene habet, impers. ( = res se bene habet), it is well, matters stand well:

bene habet: jacta sunt fundamenta defensionis,

Cic. Mur. 6, 14:

bene habet: di pium movere bellum,

Liv. 8, 6, 4:

atque bene habet si a collega litatum est,

id. 8, 9, 1; Juv. 10, 72; Stat. Th. 11, 557.— So pers.: bene habemus nos, si in his spes est;

opinor, aliud agamus,

we are well off, Cic. Att. 2, 8, 1.—

Bene agere, with cum and abl.

To treat one well:

bene egissent Athenienses cum Miltiade si, etc.,

Val. Max. 5, 3, ext. 3.—

Impers.: bene agitur cum aliquo, it goes well with one, he is fortunate:

bene dicat secum esse actum,

that he has come off well, Ter. Ad. 2, 2, 2:

non tam bene cum rebus humanis agitur ut meliora pluribus placeant,

Sen. Vit. Beat. 2, 1.— With ellipsis of cum and abl.:

si hinc non abeo intestatus, bene agitur pro noxia (sc. mecum),

Plaut. Mil. 5, 23.—

Rem (negotium) bene gerere.

To administer well private or public affairs: multi suam rem bene gessere et publicam patria procul, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. Rel. v. 295 Vahl.):

non ut multis bene gestae, sed, ut nemini, conservatae rei publicae,

Cic. Pis. 3, 6; so,

qui ordo bene gestae rei publicae testimonium multis, mihi uni conservatae dedit,

id. Phil. 2, 1, 2:

rem publicam,

id. Pis. 19, 45:

Apollini republica vestra bene gesta servataque... donum mittitote,

Liv. 23, 11, 3.—

To be successful, meet with success, acquit one ' s self well; usu. of war;

also of private affairs: bello extincto, re bene gesta, vobis gratis habeo, etc.,

Plaut. Pers. 5, 1, 2:

quando bene gessi rem, volo hic in fano supplicare,

id. Curc. 4, 2, 41;

quasi re bene gesta,

Ter. Ad. 5, 1, 13:

rem te valde bene gessisse rumor erat,

that you had met with great success, Cic. Fam. 1, 8, 7; id. Planc. 25, 61:

conclamant omnes occasionem negotii bene gerendi amittendam non esse,

Caes. B. G. 5, 57:

haec cogitanti accidere visa est facultas bene rei gerendae,

id. ib. 7, 44:

res bello bene gestae,

success in war, Liv. 23, 12, 11:

laeti bene gestis corpora rebus Procurate,

Verg. A. 9, 157; cf. Cic. Planc. 25, 61; Liv. 1, 37, 6; 4, 47, 1; 8, 30, 5; 22, 25, 4; 23, 36, 2.—

Bene vertere, in wishes.

With the rel. quod or quae res as subject, to turn out well; absol. or with dat.:

quae res tibi et gnatae tuae bene feliciterque vortat,

Plaut. Aul. 4, 10, 58:

quod utrisque bene vertat,

Liv. 8, 5, 6:

quod bene verteret,

id. 3, 26, 9; cf. id. 3, 35, 8; 3, 62, 5; 7, 39, 10; v. verto; cf.:

quod bene eveniat,

Cato, R. R. 141.—

With di as subject:

di bene vortant,

may the gods let it turn out well, may the gods grant success, Plaut. Aul. 2, 3, 5; cf. Ter. Ad. 4, 7, 10; id. Hec. 1, 2, 121; id. Phorm. 3, 3, 19; v. verte.—

Bene, colloquially in leave-taking: bene ambula, walk well, i. e. have a pleasant walk! Plaut. Most. 3, 2, 166: De. Bene ambulato! Ly. Bene vale! id. Merc 2, 2, 55:

bene valete et vivite!

id. Mil. 4, 8, 30:

cives bene valete!

id. Merc. 5, 2, 25; cf. id. Ep. 5, 1, 40; id. Merc. 2, 4, 28; 5, 4, 65; id. Curc. 4, 2, 30; Ter. Heaut. 1, 1, 115; id. Hec. 1, 2, 122:

salvere jubeo te, mi Saturides, bene,

Plaut. Most. 3, 1, 35: LAGGE, FILI, BENE QVIESCAS, Sepulch. Inscr. Orell. p. 4755.—

In invocations to the gods, often redundant (cf. bonus):

ita me Juppiter bene amet,

Plaut. Poen. 5, 5, 47:

di te bene ament, Hegio,

id. Capt. 1, 2, 29:

ita me di bene ament,

Ter. Eun. 4, 1, 1; cf. id. ib. 5, 2, 43; id. Hec. 2, 1, 9; id. Phorm. 1, 3, 13:

Jane pater uti te... bonas preces bene precatus siem,

Cato, R. R. 134: bene sponsis, beneque volueris in precatione augurali Messala augur ait significare spoponderis, volueris, Fest. p. 351 Mull. (p. 267 Lind.).—

Elliptical expressions.

Bene, melius, optime, instead of bene, etc., dicit, dicis, or facit, facis, etc.:

bene Pericles (i.e. dixit),

Cic. Off. 1,40, 144:

bene (Philippus) ministrum et praebitorem,

id. ib. 2, 14, 53:

existimabatur bene, Latine (i. e. loqui),

id. Brut. 74, 259; so id. Sen. 14, 47:

at bene Areus,

Quint. 2, 15, 36; cf. id. 10, 1, 56:

nam ante Aristippus, et ille melius (i.e. hoc dixerat),

Cic. Fin. 1, 8, 26:

sed haec tu melius vel optime omnium (i.e. facies),

id. Fam. 4, 13, 7; id. Fin. 1, 18, 61; 1, 19, 63; id. Off. 3, 11, 49; id. Sen. 20, 73; id. Opt. Gen. 6, 18; Quint. 10, 3, 25; 10, 2, 24; 6, 1, 3; 9, 4, 23.—

In applauding answers' bene and optime, good! bravo! excellent! euge, euge! Perbene! Plaut. Rud. 1, 2, 75: huc respice. Da. Optume! id. ib. 3, 4, 3; cf. id. Merc. 1, 2, 114; 5, 4, 16.—

In drinking health, with acc. or dat., health to you, your health! bene vos! bene nos! bene te! bene me! bene nostram etiam Stephanium! Plaut. Stich. 5, 4, 27; Tib 2, 1, 31: bene te, pater optime Caesar, etc.; Ov. F. 2, 637:

bene mihi, bene vobis, bene amicae meae!

Plaut. Pers. 5, 1, 21; Ov.A.A. 1, 601.—

Pregn., in ellipt. predicate: quod (imperium) si (ei) sui bene crediderint cives... credere et Latinos debere, if his own citizens did well to intrust the supreme power to him, etc., Liv. 1, 50, 5:

in Velia aedificent quibus melius quam P. Valerio creditur libertas,

to whom it will be safer to intrust liberty, id. 2, 7, 11:

melius peribimus quam sine alteris vestrum viduae aut orbae vivemus,

it will be better for us to perish, id. 1, 13, 3:

bene Arruntium morte usum,

that it was right for Arruntius to die, Tac. A. 6, 48; Liv. 2, 30, 6; Quint. 9, 4, 92; Tac. A. 2, 44.—

Adv. of intensity, = valde, very, with adjj. and advv.

With adjj.: bene tempestate serena, Enn. ap. Cic. Div. 2, 39, 82 (Ann. v. 517 Vahl.): foedus feri bene firmum, id. ap. Porphyr. ad Hor. C. 3, 24, 50 (Ann. v. 33 ib.); cf.:

bene firmus,

Cic. Fam. 16, 8, 1; id. Phil. 6, 7, 18:

bene robustus,

id. Div. in Caecil. 15, 48:

bene morigerus fuit puer,

Plaut. Capt. 5, 2, 13:

bene ergo ego hinc praedatus ibo,

id. Ps. 4, 7, 39:

bene lautum,

id. Rud. 3, 3, 39:

bene et naviter oportet esse impudentem,

Cic. Fam. 5, 12, 3:

id utrum Romano more locutus sit, bene nummatum te futurum, an, etc.,

id. ib. 7, 16, 3:

bene sanos,

id. Fin. 1, 16, 52; 1, 21, 71; Hor. S. 1, 3, 61; 1, 9, 44:

bene longinquos dolores,

Cic. Fin. 2, 29, 94:

sermonem bene longum,

id. Or. 2, 88, 361:

bene magna caterva,

id. Mur. 33, 69:

magna multitudo,

Hirt. B. Hisp. 4:

barbatus,

Cic. Cat. 2, 10, 22:

fidum pectus,

Hor. C. 2, 12, 15:

cautus,

Ov. H. 1, 44:

multa,

Ov. Tr. 1, 7, 15: multi, Pollio ap. Cic. Fam 10, 33, 4:

homo optime dives,

Sen. Vit. Beat. 23, 2.—

With advv.: bene saepe libenter, Enn. Ann. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 239 Vahl.); cf.:

bene libenter victitas,

Ter. Eun. 5, 8, 44:

bene mane haec scripsi,

Cic. Att. 4, 9, 2; 4, 10, 16:

bene penitus,

id. Verr. 2, 2, 70, § 169:

bene longe,

Hirt. B. Hisp. 25:

bene gnaviter,

Sen. Ot. Sap. 1 (28), 5.—With adverb. phrase:

siad te bene ante lucem venisset,

Cic. Or. 2, 64, 259.

ĕtĭam, conj. [cf. Gr. eti; with ending -am, as in quoniam, nunciam, etc.; cf. Brix ad Plaut. Trin. prol. 3], annexes a fact or thought to that which has already been said, and also, and furthermore, also, likewise, besides (syn. quoque).

In gen.:

hoc etiam ad malum accersebatur malum,

Plaut. Bacch. 3, 3, 22; cf. Ter. And. 1, 3, 10; Cic. de Sen. 6, 16; id. N. D. 2, 52, 130:

tute istic (dixisti) etiam astante hoc Sosia,

Plaut. Am. 2, 2, 115:

sed etiam est, paucis vos quod monitos voluerim,

id. Capt. prol. 53; cf. id. Bacch. 3, 6, 17; Cic. Ac. 2, 12, 38:

atque alias etiam dicendi quasi virtutes sequetur,

id. Or. 40 fin.:

unum etiam vos oro, ut, etc.,

one thing more, Ter. Eun. 5, 8, 54; cf. id. Heaut. 5, 1, 22; id. Phorm. 5, 5, 3; Verg. A. 11, 352; Suet. Caes. 24 al.:

etiamne hoc negabis?

Plaut. Am. 2, 2, 128; cf. id. Bacch. 2, 3, 40:

mihi quidem etiam Appii Caeci carmen... Pythagoreorum videtur. Multa etiam sunt in nostris institutis ducta ab illis,

Cic. Tusc. 4, 2, 4; cf. id. N. D. 2, 58:

hei mihi! Etiam de sorte nunc venio in dubium miser?... Etiam insuper defrudet?

Ter. Ad. 2, 2, 38; cf. Suet. Caes. 10 fin.:

caret epulis exstructisque mensis et frequentibus poculis: caret ergo etiam vinolentia et cruditate et insomniis,

Cic. de Sen. 13, 44:

etiam tu quoque assentaris huic?

Plaut. Am. 2, 2, 70; so,

etiam quoque,

id. As. 2, 4, 95; id. Ps. 1, 1, 120; 1, 3, 118; Lucr. 3, 292; 5, 517 al.; Varr. R. R. 1, 1, 3; Gell. 18, 12, 9; cf.:

quoque etiam,

Plaut. Am. prol. 30; 2, 2, 85; 121; id. Ep. 4, 2, 19; Ter. Hec. 4, 1, 28; 5, 1, 7; Cic. Fam. 4, 8; id. Verr. 2, 3, 88 fin.;

v. quoque.— Esp. freq. in the connection: non modo (or solum)... sed (or verum) etiam: tenebat non modo auctoritatem, sed etiam imperium in suos,

Cic. de Sen. 11, 37:

inveteratas non solum familiaritates exstingui solere, sed odia etiam gigni sempiterna,

id. Lael. 10 fin.:

neque solum ut quieto, sed etiam ut magno animo simus hortantur, neque auxilium modo defensioni meae, verum etiam silentium pollicentur,

id. Mil. 1 fin. Conversely:

tantum... non etiam: si vultum tantum, non etiam animum accommodavimus,

Quint. 6, 2, 26:

periculum tantum, non etiam offensa vitatur,

id. 9, 2, 67; 7, 4, 35 al.; cf.:

quasi vero oratio rhetorum solum, non etiam philosophorum sit,

Cic. Fin. 2, 6, 17.

In partic.

To annex a more important idea, and even, nay, even:

quae omnes docti atque sapientes summa, quidam etiam sola bona esse dixerunt,

Cic. Deiot. 13, 37:

nos enim defendimus, etiam insipientem multa comprehendere,

id. Ac. 2, 47, 144:

si infantes pueri, mutae etiam bestiae paene loquuntur,

id. Fin. 1, 21:

quis mortalium tolerare potest, illis divitias superare, nobis rem familiarem etiam ad necessaria deesse?

Sall. C. 20, 11:

illiteratum, iners ac paene etiam turpe est non putare, etc.,

Plin. Ep. 2, 3, 8 et saep.—Freq. after negative sentences, for immo, potius, nay, rather, even: Mamertina civitas improba antea non erat;

etiam erat inimica improborum,

Cic. Verr. 2, 4, 10; id. Deiot. 11, 31:

hoc idem nostri saepius non tulissent, quod Graeci laudare etiam solent,

id. Or. 45, 153:

quid, si ne dives quidem? quid, si pauper etiam?

id. Par. 6, 1, 42 et saep.:

tantum abesse dicebat, ut id consentaneum esset, ut maxime etiam repugnaret,

id. Ac. 2, 9, 28; cf. Lentul. ap. Cic. Fam. 12, 15, 2; Cic. Fin. 2, 17; 5, 20 fin.:

immo etiam, hoc qui occultari facilius credas, dabo,

Ter. Hec. 5, 4, 29:

quin etiam insuper vestem omnem miserae discidit,

id. Eun. 4, 3, 4; v. immo and quin.—Freq. with comparatives for the sake of intensity, yet, still (in later Lat. replaced by adhuc): He. Mane, nondum audisti, Demea, Quod est gravissimum. De. An quid est etiam amplius? He. Vero amplius, Ter. Ad. 3, 4, 22:

ut enim in corporibus magnae dissimilitudines sunt: sic in animis exsistunt majores etiam varietates,

Cic. Off. 1, 30, 107:

sunt autem etiam clariora vel plane perspicua,

id. Fin. 5, 20:

dic, dic etiam clarius,

id. Verr. 2, 3, 75 fin.:

plusculum etiam quam concedet veritas,

id. Fam. 5, 12, 3; Quint. 9, 4, 36:

Athos mons est adeo elatus, ut credatur altius etiam quam unde imbres cadunt surgere,

Mel. 2, 2, 10.—Rarely with a comp. in contrast with its own posit.:

qui magno in aere alieno majores etiam possessiones habent,

Cic. Cat. 2, 8, 18; id. Tusc. 1, 1, 2; id. Cat. 4, 7, 14:

ad Alesiam magna inopia, multo etiam major ad Avaricum,

Caes. B. C. 3, 47, 5.—

With the demonstrative notion of the jam predominating, used as an affirmative, certainly, granted, by all means, yes indeed, yes:

ut sequens probabilitatem, ubicumque haec aut occurrat aut deficiat, aut etiam, aut non respondere possit,

Cic. Ac. 2, 32, 104; cf. id. ib. 2, 30, 97; id. N. D. 1, 25, 70; id. Rosc. Com. 3, 9: Jupp. Numquid vis? Al. Etiam;

ut actutum advenias,

Plaut. Am. 1, 3, 46: Th. Numquid processit ad forum hodie novi? Si. Etiam. Th. Quid tandem? id. Most. 4, 3, 8; Ter. Hec. 5, 3, 13:

misericordia commotus ne sis. Etiam,

Cic. Mur. 31, 65; Plin. Ep. 2, 3, 9:

Zeno in una virtute positam beatam vitam putat. Quid Antiochus? Etiam, inquit, beatam, sed non beatissimam,

Cic. Ac. 2, 43, 134; id. Planc. 26 fin.:

quid? etiam,

id. Att. 4, 5; cf. id. ib. 1, 13, 6; 2, 6 fin.; id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 24: An. Num quid patri subolet? Ge. Nihil etiam, nothing at all, Ter. Phorm. 3, 1, 10:

nihil etiam audio,

id. Heaut. 5, 5, 13. —

With the idea of time predominating, yet, as yet, even yet, still, even now:

etsi admodum In ambiguo est etiam, nunc quid de hac re fuat,

Plaut. Trin. 2, 4, 193; cf. Ter. Hec. 4, 3, 8:

olim fano consumebatur omne quod profanum erat, ut etiam fit,

Varr. L. L. 6, § 54 Müll.:

cum iste etiam cubaret, in cubiculum introductus est,

Cic. Verr. 2, 3, 23:

invalidus etiamque tremens, etiam inscius aevi,

Verg. G. 3, 189; cf. id. A. 6, 485; Sall. C. 61, 4:

sed tu etiamne astas?

Plaut. Most. 2, 2, 89; cf. Ter. Eun. 2, 2, 55; id. Hec. 3, 4, 16; id. Heaut. 4, 4, 20:

quousque tandem abutere, Catilina, patientia nostra? quamdiu etiam furor iste tuus nos eludet?

how much longer? Cic. Cat. 1, 1.—With negatives:

quia tibi minas viginti pro amica etiam non dedit,

not yet, never yet, Plaut. Ps. 1, 3, 46:

non satis pernosti me etiam, qualis sim,

Ter. And. 3, 2, 23:

non dico fortasse etiam quod sentio,

Cic. Tusc. 1, 6, 12:

nec plane etiam abisse ex conspectu,

Caes. B. G. 6, 43, 4:

improbum facinus, sed fortasse adhuc in nullo etiam vindicatum,

Cic. Verr. 2, 3, 84:

nihil suspicans etiam mali,

Ter. And. 1, 1, 89:

hunc ego numquam videram etiam,

id. Eun. 5, 8, 6; 5, 9, 62:

quid egerint inter se, nondum etiam scio,

id. Hec. 1, 2, 117; 5, 1, 18; id. Heaut. 3, 3, 35; id. And. 1, 2, 30:

haec ego omnia, vixdum etiam coetu vestro dimisso, comperi,

Cic. Cat. 1, 4 fin. —

In familiar lang., in interrogations, esp. when made indignantly, like our what? pray? etc.:

etiam caves, ne videat forte hinc te a patre aliquis exiens?

are you on your guard, pray? Ter. Heaut. 2, 2, 6:

etiam tu, here, istinc amoves abs te?

Plaut. As. 3, 3, 124:

etiam clamas, carnufex?

what? do you bawl? Plaut. Am. 1, 1, 220; cf. id. ib. 225; 2, 1, 21; id. Most. 2, 1, 30; Ter. Eun. 5, 7, 16; Petr. 21 fin. al.: is mihi etiam gloriabitur se omnes magistratus sine repulsa assecutum? what? and will he boast to me? etc., Cic. Pis. 1, 2; cf. id. Verr. 2, 1, 59; 2, 2, 42 fin. —

In familiar lang., with imperatives, again, once more: Tr. Circumspice dum, numquis est, Sermonem nostrum qui aucupet. Th. Tutum probe est. Tr. Circumspice etiam, Plaut. Most. 2, 2, 43; 4, 2, 3:

etiam tu, homo nihili, quod di dant boni, cave culpa tua amissis,

id. Bacch. 5, 2, 70; cf. Ter. And. 5, 2, 8; id. Hec. 5, 4, 1.—In impatient questions:

scelerate, etiam respicis?

are you going to look round? Plaut. Pers. 2, 4, 4:

etiam vigilas?

at once, immediately, id. Most. 2, 1, 35:

etiam aperis?

id. ib. 4, 2, 28:

etiam tu taces?

id. Trin. 2, 4, 113; Ter. Ad. 4, 2, 11:

etiam tu hinc abis?

id. Phorm. 3, 3, 9; cf.:

etiamne abis?

Plaut. Poen. 1, 3, 22:

etiamne ambulas?

id. As. 1, 1, 95.—

Etiam atque etiam denotes that an action is done uninterruptedly, incessantly; whence it also conveys the idea of intensity, constantly, perpetually; repeatedly, again and again, over and over; pressingly, urgently: temo superat cogens sublime etiam atque etiam noctis iter, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 73 Müll. (Trag. v. 246 ed. Vahlen):

etiam atque etiam argumenta cum argumentis comparare,

Cic. Div. 1, 4; cf. id. Fam. 16, 15:

optimus quisque confitetur, multa se ignorare et multa sibi etiam atque etiam esse discenda,

id. Tusc. 3, 28, 69:

dicere,

id. Fam. 13, 28:

commonefacere,

id. ib. 13, 72:

affirmare promissa,

Liv. 22, 13:

curare, ut, etc.,

id. 41, 19:

consulere,

id. 38, 9: se avertere, Balb. ap. Cic. Att. 8, 15, A, 2:

queri,

Cat. 63, 61 et saep.:

te moneo, hoc etiam atque etiam ut reputes,

Plaut. Trin. 3, 2, 48:

cogitare,

Ter. Eun. 1, 1, 11:

considerare,

Cic. de Imp. Pomp. 19 fin.; Liv. 3, 45 fin. Drak.:

reputare,

Sall. J. 85, 28:

videre,

Cic. Div. in Caecil. 12; id. Ac. 2, 19, 62; Liv. 36, 28:

aspicere,

Hor. Ep. 1, 18, 76 et saep.:

hoc te vehementer etiam atque etiam rogo,

Cic. Fam. 13, 5, fin.; 13, 28 fin.; cf. id. Verr. 2, 5, 72:

haec quamquam nihilo meliora sunt, nunc etiam atque etiam multo desperatiora,

constantly more desperate from day to day, id. Fam. 6, 22 (B. and K. read nunc atque):

quare etiam atque etiam sunt venti corpora caeca,

i. e. most positively, Lucr. 1, 295. Vid. Hand Turs. II. pp. 545-578.