-
81 faex
faex, faecis ( gen. plur.: faecum, acc. to Charis. p. 114 P.), f. [etym. dub.], grounds, sediment, less, dregs of liquids (cf. sentina).I.Lit.:B.omnis mundi quasi limus subsedit funditus ut faex,
Lucr. 5, 498:poti faece tenus cadi,
Hor. C. 3, 15, 16; cf. id. ib. 1, 35, 27:peruncti faecibus ora,
id. A. P. 277:aceti,
Plin. 28, 16, 62, § 219:sapae,
id. 23, 2, 33, § 68; Vulg. Ezech. 23, 34.—Transf.1.Burnt tartar or salt of tartar (cf. faecula), Hor. S. 2, 4, 55 and 73.—2.The brine of pickles, Ov. M. 8, 666.—3.Sediment, dregs, impurities of other things:4. 5.salis,
Plin. 31, 7, 42, § 92:aeris,
id. 34, 13, 37, § 135:plumbosissima stibii,
id. 33, 6, 34, § 103.—Jestingly, the last remains of one's money:II.si quid adhuc superest de nostri faece locelli,
Mart. 14, 13, 1.—Trop.:res itaque ad summam faecem turbasque residit,
to the lowest dregs of the people, Lucr. 5, 1140:quota portio faecis Achaei,
Juv. 3, 61; cf.:apud illam perditissimam atque infimam faecem populi,
Cic. Q. Fr. 2, 9, 5:apud sordem urbis et faecem,
id. Att. 1, 16, 11; cf.also: in Romuli faece,
id. ib. 2, 1, 8:legationis,
id. Verr. 2, 1, 39, § 99:de faece hauris,
i. e. from bad orators, id. Brut. 69, 244:faeces Israël,
Vulg. Isa. 49, 6:dies sine faece,
i. e. unclouded, clear, Mart. 8, 14, 4. -
82 flumen
flūmen, ĭnis, n. [id.], a flowing of water; and concr., a flood, stream, flowing or running water (syn.: fluvius, amnis, rivus).I.In gen. (mostly poet.): Romane, aquam Albanam cave lacu contineri, cave in mare manare suo flumine sinas, an old prophetic formula ap. Liv. 5, 16, 9:II.rapidus montano flumine torrens,
Verg. A. 2, 305; cf. Ov. R. Am. 651:visendus ater flumine languido Cocytos errans,
Hor. C. 2, 14, 17:inde sequemur Ipsius amnis iter, donec nos flumine certo Perferat,
Val. Fl. 8, 189: et Tiberis flumen vomit in mare salsum, Enn. ap. Macr. S. 6, 4 (Ann. v. 453 ed. Vahl.); cf.:teque pater Tiberine tuo cum flumine sancto,
id. ib. 6, 1 (Ann. v. 55 ib.):donec me flumine vivo Abluero,
in a living, running stream, Verg. A. 2, 719; cf.: quin tu ante vivo perfunderis flumine? Auct. ap. Liv. 1, 45, 6 (for which:aqua viva,
Varr. L. L. 5, § 123 Müll.).—In plur.:nymphae venas et flumina fontis Elicuere sui,
streams, Ov. M. 14, 788:frigida Scamandri,
Hor. Epod. 13, 14:Symaethia circum Flumina,
Verg. A. 9, 585:limosa potat,
Ov. M. 1, 634; cf.:Tantalus a labris sitiens fugientia captat Flumina,
Hor. S. 1, 1, 69:maritima immittere in piscinas,
Varr. R. R. 3, 17, 9.In partic., a river.A.Lit. (the predominant signif. of the word both in prose and poetry): quod per amoenam urbem leni fluit agmine flumen, Enn. ap. Macr. S. 6, 4 (Ann. v. 177 ed. Vahl.); cf.:2.ut flumina in contrarias partes fluxerint,
Cic. Div. 1, 35, 78:Scipio biduum moratus ad flumen, quod inter eum et Domitii castra fluebat,
Caes. B. C. 3, 37, 1:aurea flumina,
Lucr. 5, 911:habet non tantum venas aquarum terra, ex quibus corrivatis flumina effici possunt, sed et amnes magnitudinis vastae, etc.,
Sen. Q. N. 3, 19; cf. Cic. Rep. 2, 5:nec ullum hoc frigidius flumen attigi,
id. Leg. 2, 3, 6:nos flumina arcemus, dirigimus, avertimus,
id. N. D. 2, 60, 152:una pars (Galliae) initium capit a flumine Rhodano, continetur Garumna flumine... attingit etiam flumen Rhenum, etc.,
Caes. B. G. 1, 1, 6 sq.; 1, 2, 7:inter montem Juram et flumen Rhodanum,
id. ib. 1, 6, 1:flumen est Arar, quod, etc.,
id. ib. 1, 12, 1:flumen Dubis,
id. ib. 1, 38, 4:non Seres, non Tanain prope flumen orti,
Hor. C. 4, 15, 24:Veliternos ad Asturae flumen Maenius fudit,
Liv. 8, 13, 5 Drak. N. cr.:terrarum situs et flumina dicere,
Hor. Ep. 2, 1, 252:secundo flumine ad Lutetiam iter facere coepit,
with the stream, Caes. B. G. 7, 58, 5 (cf. secundus, 2. a.):magnum ire agmen adverso flumine,
against the stream, Caes. B. G. 7, 60, 3; cf. Verg. G. 1, 201; Liv. 24, 40. —Prov.:flumine vicino stultus sitit, like,
starves in the midst of plenty, Petr. Fragm. p. 899 Burm.—Transf., of other things which flow in streams or like streams, a stream, flood ( poet. and in post-Aug. prose):B.sanguinis,
Lucr. 2, 354; 4, 1029:largoque humectat flumine vultum,
flood of tears, Verg. A. 1, 465:laeta magis pressis manabunt flumina mammis,
streams of milk, id. G. 3, 310:flumina jam lactis, jam flumina nectaris,
Ov. M. 1, 111: rigido concussae flumine nubes Exonerabantur, a torrent of rain, Petr. poët. Sat. 123; cf.:ut picis e caelo demissum flumen,
a stream of pitch, Lucr. 6, 257:magnesia flumine saxa,
in the magnetic stream, id. 6, 1064:effusaeque ruunt inopino flumine turbae,
i. e. in a vast stream, Sil. 12, 185; cf. Verg. A. 11, 236:aëris,
a current of air, App. de Mund. p. 61, 33 Elm. p. 258 Bip.—Trop., of expression, a flow, fluency, stream:orationis flumine reprehensoris convicia diluuntur,
Cic. N. D. 2, 7, 20:flumen orationis aureum,
id. Ac. 2, 38, 119:orationis,
id. de Or. 2, 15, 62; cf.:flumen verborum volubili tasque,
id. Or. 16, 53:gravissimorum op timorumque verborum,
id. de Or. 2, 45, 188:inanium verborum,
id. N. D. 2, 1, 1:Lysias... puro fonti quam magno flumini propior,
Quint. 10, 1, 78; 9, 4, 61; cf. id. 10, 1, 61; Petr. 5 fin. —And fig.:neque concipere neque edere partum mens potest, nisi ingenti flumine litterarum inundata,
Petr. 118. -
83 fores
1.fŏris, is, and more freq. in plur., fŏres, um, f. [Sanscr. dvār; Gr. thura; O. H. Germ. tor; Engl. door, etc.; cf. foras], a door, gate; in plur., the two leaves of a door (syn.: porta, janua, valvae, ostium, limen).I.Lit.(α).Sing.:(β).crepuit foris,
Plaut. Am. 1, 2, 34; cf. id. Cas. 5, 1, 17:foris crepuit, concrepuit,
id. Aul. 4, 5, 5; id. Cas. 2, 1, 15; id. Bacch. 4, 9, 134; Ter. Ad. 2, 3, 11:constitit ad geminae limina prima foris,
Ov. H. 12, 150:ut lictor forem virgā percuteret,
Liv. 6, 34, 6:cum forem cubiculi clauserat,
Cic. Tusc. 5, 20, 59:forem thalami claudere,
Ov. A. A. 3, 228:forem obdere alicui,
id. P. 2, 2, 42:exclusus fore, cum Longarenus foret intus,
Hor. S. 1, 2, 67.—Plur.:B.ex quo (Jano) fores in liminibus profanarum aedium januae nominantur,
Cic. N. D. 2, 27, 67:pol, haud periculum est, cardines ne foribus effringantur,
Plaut. As. 2, 3, 4 sq.; cf.:sonitum prohibe forum et crepitum cardinum,
id. Curc. 1, 3, 1:a nobis graviter crepuerunt fores,
Ter. Heaut. 3, 3, 52:ad fores assistere,
Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66:extra fores limenque carceris,
id. Tusc. 5, 28, 80:robustae,
Hor. C. 3, 16, 2:invisae,
id. S. 2, 3, 262:asperae,
id. C. 3, 10, 3:durae,
Tib. 1, 1, 56:foribus inest clavis,
id. 1, 6, 34:hostes incidentes semiapertis portarum foribus,
Liv. 26, 39, 22.—Transf., the door, opening, entrance of other things:II.aeneus equus, cujus in lateribus fores essent,
Cic. Off. 3, 9, 38:nassarum,
Plin. 32, 2, 5, § 11:apum,
id. 21, 14, 48, § 82.—Trop.:2.quasi amicitiae fores aperire,
Cic. Fam. 13, 10, 4:artis fores apertas intrare,
Plin. 35, 9, 36, § 61:rerum,
id. 2, 8, 6, § 31.fŏris, adv. [abl. form (denoting both the place where and the place whence), and answering to the acc. form foras, v. foras init. ].I.Out at the doors, out of doors, abroad, without (opp. intus, domi, etc.):(β).sinito ambulare, si foris, si intus volent,
Plaut. Capt. 1, 2, 5: cf.:foris pascuntur, intus opus faciunt,
Varr. R. R. 3, 16, 5:ille relictus intus, exspectatus foris,
Cic. Sull. 5. 17; cf.also: nam et intus paveo, et foris formido,
Plaut. Cist. 4, 2, 20: aliorum intus corpus et foris lignum, ut nucum;aliis foris corpus, intus lignum, ut prunis,
Plin. 15, 28, 34, § 112:cum et intra vallum et foris caederentur,
Nep. Dat. 6:domi et foris aegre quod sit, satis semper est,
Plaut. Cas. 2, 2, 8; cf.:ut domo sumeret, neu foris quaereret,
id. Bacch. 4, 4, 6:nec minore saevitia foris et in exteros grassatus est,
Suet. Ner. 36:(consilium petere) foris potius quam domo,
Cic. Phil. 2, 11, 26:te foris sapere, tibi non posse te auxiliarier,
Ter. Heaut. 5, 1, 49:si foris cenat,
Plaut. Men. 1, 2, 17; cf.:venit ad nos Cicero tuus ad cenam, cum Pomponia foris cenaret,
Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 19 Orell. N. cr.:cenitare,
id. Fam. 7, 16, 2; 9, 24, 3:extrinsecus, cum ea, quae sunt foris neque inhaerent in rei natura, colliguntur,
id. de Or. 2, 39, 163:haec studia delectant domi, non impediunt foris,
in public life, id. Arch. 7, 16; cf.:cum ea contentio mihi magnum etiam foris fructum tulisset,
i. e. beyond the senate, id. Fam. 1, 9, 20:fuit ille vir cum foris clarus, tum domi admirandus, neque rebus externis magis laudandus quam institutis domesticis,
id. Phil. 2, 28, 69:et domi dignitas et foris auctoritas retinetur,
abroad, id. Rosc. Am. 47, 136; cf.:parvi sunt foris arma, nisi est consilium domi,
id. Off. 1, 22, 76; and:otium foris, foeda domi lascivia,
Tac. A. 13, 25:foris valde plauditur,
among the people, Cic. Q. Fr. 2, 8, 1:egere, foris esse Gabinium, sine provincia stare non posse,
i. e. in the people's power, in debt, id. Pis. 6, 12.—As prep. with acc. (late Lat.): constitutus si sit fluvius, qui foris agrum non vagatur, beyond, Auct. de Limit. p. 273 Goes.:II.ut terminos foris limites ponerentur,
id. ib. —From without, from abroad, = extrinsecus:(β).at, quaecumque foris veniunt, impostaque nobis Pondera sunt,
Lucr. 5, 543:sed quod ea non parit oratoris ars, sed foris ad se delata, tamen arte tractat,
Cic. Part. 14, 48: aut sumere ex sua vi atque natura, aut assumere foris. id. de Or. 2, 39, 163; cf.:foris assumuntur ea, quae non sua vi sed extranea sublevantur,
id. ib. 2, 40, 173; id. Inv. 1, 11, 15; 2, 24, 71:auxilium non petendum est foris,
id. Tusc. 3, 3, [p. 768] 6:ut in ipsa (arte) insit, non foris petatur extremum,
id. Fin. 3, 7, 24.—Strengthened by ab:quoniam in ulcus penetrat omnis a foris injuria,
Plin. 17, 24, 37, § 227. -
84 foris
1.fŏris, is, and more freq. in plur., fŏres, um, f. [Sanscr. dvār; Gr. thura; O. H. Germ. tor; Engl. door, etc.; cf. foras], a door, gate; in plur., the two leaves of a door (syn.: porta, janua, valvae, ostium, limen).I.Lit.(α).Sing.:(β).crepuit foris,
Plaut. Am. 1, 2, 34; cf. id. Cas. 5, 1, 17:foris crepuit, concrepuit,
id. Aul. 4, 5, 5; id. Cas. 2, 1, 15; id. Bacch. 4, 9, 134; Ter. Ad. 2, 3, 11:constitit ad geminae limina prima foris,
Ov. H. 12, 150:ut lictor forem virgā percuteret,
Liv. 6, 34, 6:cum forem cubiculi clauserat,
Cic. Tusc. 5, 20, 59:forem thalami claudere,
Ov. A. A. 3, 228:forem obdere alicui,
id. P. 2, 2, 42:exclusus fore, cum Longarenus foret intus,
Hor. S. 1, 2, 67.—Plur.:B.ex quo (Jano) fores in liminibus profanarum aedium januae nominantur,
Cic. N. D. 2, 27, 67:pol, haud periculum est, cardines ne foribus effringantur,
Plaut. As. 2, 3, 4 sq.; cf.:sonitum prohibe forum et crepitum cardinum,
id. Curc. 1, 3, 1:a nobis graviter crepuerunt fores,
Ter. Heaut. 3, 3, 52:ad fores assistere,
Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66:extra fores limenque carceris,
id. Tusc. 5, 28, 80:robustae,
Hor. C. 3, 16, 2:invisae,
id. S. 2, 3, 262:asperae,
id. C. 3, 10, 3:durae,
Tib. 1, 1, 56:foribus inest clavis,
id. 1, 6, 34:hostes incidentes semiapertis portarum foribus,
Liv. 26, 39, 22.—Transf., the door, opening, entrance of other things:II.aeneus equus, cujus in lateribus fores essent,
Cic. Off. 3, 9, 38:nassarum,
Plin. 32, 2, 5, § 11:apum,
id. 21, 14, 48, § 82.—Trop.:2.quasi amicitiae fores aperire,
Cic. Fam. 13, 10, 4:artis fores apertas intrare,
Plin. 35, 9, 36, § 61:rerum,
id. 2, 8, 6, § 31.fŏris, adv. [abl. form (denoting both the place where and the place whence), and answering to the acc. form foras, v. foras init. ].I.Out at the doors, out of doors, abroad, without (opp. intus, domi, etc.):(β).sinito ambulare, si foris, si intus volent,
Plaut. Capt. 1, 2, 5: cf.:foris pascuntur, intus opus faciunt,
Varr. R. R. 3, 16, 5:ille relictus intus, exspectatus foris,
Cic. Sull. 5. 17; cf.also: nam et intus paveo, et foris formido,
Plaut. Cist. 4, 2, 20: aliorum intus corpus et foris lignum, ut nucum;aliis foris corpus, intus lignum, ut prunis,
Plin. 15, 28, 34, § 112:cum et intra vallum et foris caederentur,
Nep. Dat. 6:domi et foris aegre quod sit, satis semper est,
Plaut. Cas. 2, 2, 8; cf.:ut domo sumeret, neu foris quaereret,
id. Bacch. 4, 4, 6:nec minore saevitia foris et in exteros grassatus est,
Suet. Ner. 36:(consilium petere) foris potius quam domo,
Cic. Phil. 2, 11, 26:te foris sapere, tibi non posse te auxiliarier,
Ter. Heaut. 5, 1, 49:si foris cenat,
Plaut. Men. 1, 2, 17; cf.:venit ad nos Cicero tuus ad cenam, cum Pomponia foris cenaret,
Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 19 Orell. N. cr.:cenitare,
id. Fam. 7, 16, 2; 9, 24, 3:extrinsecus, cum ea, quae sunt foris neque inhaerent in rei natura, colliguntur,
id. de Or. 2, 39, 163:haec studia delectant domi, non impediunt foris,
in public life, id. Arch. 7, 16; cf.:cum ea contentio mihi magnum etiam foris fructum tulisset,
i. e. beyond the senate, id. Fam. 1, 9, 20:fuit ille vir cum foris clarus, tum domi admirandus, neque rebus externis magis laudandus quam institutis domesticis,
id. Phil. 2, 28, 69:et domi dignitas et foris auctoritas retinetur,
abroad, id. Rosc. Am. 47, 136; cf.:parvi sunt foris arma, nisi est consilium domi,
id. Off. 1, 22, 76; and:otium foris, foeda domi lascivia,
Tac. A. 13, 25:foris valde plauditur,
among the people, Cic. Q. Fr. 2, 8, 1:egere, foris esse Gabinium, sine provincia stare non posse,
i. e. in the people's power, in debt, id. Pis. 6, 12.—As prep. with acc. (late Lat.): constitutus si sit fluvius, qui foris agrum non vagatur, beyond, Auct. de Limit. p. 273 Goes.:II.ut terminos foris limites ponerentur,
id. ib. —From without, from abroad, = extrinsecus:(β).at, quaecumque foris veniunt, impostaque nobis Pondera sunt,
Lucr. 5, 543:sed quod ea non parit oratoris ars, sed foris ad se delata, tamen arte tractat,
Cic. Part. 14, 48: aut sumere ex sua vi atque natura, aut assumere foris. id. de Or. 2, 39, 163; cf.:foris assumuntur ea, quae non sua vi sed extranea sublevantur,
id. ib. 2, 40, 173; id. Inv. 1, 11, 15; 2, 24, 71:auxilium non petendum est foris,
id. Tusc. 3, 3, [p. 768] 6:ut in ipsa (arte) insit, non foris petatur extremum,
id. Fin. 3, 7, 24.—Strengthened by ab:quoniam in ulcus penetrat omnis a foris injuria,
Plin. 17, 24, 37, § 227. -
85 glaeba
I.Prop., a small piece or lump of earth, a clod (cf. gramen, herba, faenum, caespes):II.ingens,
Lucr. 6, 553:glaebis terrarum saepe friatis,
id. 1, 887:fecundae,
id. 1, 212; so Verg. G. 1, 94; Hor. C. 3, 6, 39:si glaebis aut saxis aut fustibus aliquem de fundo praecipitem egeris... non esse arma cespites neque glaebas, etc.,
Cic. Caecin. 21, 60:omnes, qui ullam agri glaebam possiderent,
id. Verr. 2, 3, 11, § 28; so,nec ulli glaeba ulla agri assignaretur,
Liv. 4, 11; cf.also: non adimi cuiquam glaebam,
Cic. Agr. 3, 1, 3:nam priusquam in os injecta glaeba est, locus ille, ubi crematum est corpus, nihil habet religionis,
id. Leg. 2, 22, 57; cf. Varr. L. L. 5, 4, 9, § 23;and Fest. s. v. praecidanea, p. 223: ex fundo glaeba sumebatur,
Gai. Inst. 4, 17:ornare glaebam virentem,
i. e. an altar built of turf, Juv. 12, 85; v. also glaebula.—Transf.A.Land, soil:B.terra antiqua potens armis atque ubere glaebae,
Verg. A. 1, 531:glebae felices,
App. M. p. 102, 7.—Of other things, a piece, lump, mass:C.sevi ac picis glaebae,
Caes. B. G. 7, 25; so,turis,
Lucr. 3, 328; Stat. Th. 6, 60:marmoris,
Plin. 36, 6, 8, § 50:salis,
id. 31, 7, 39, z 73:sulphuris,
id. 35, 15, 50, § 175:lactis,
Nemes. Ecl. 3 fin. —(Late Lat.), = pensio or canon praedio incumbens, a tax imposed upon the land of senators, Cod. Th. 6, 2, 10; ib. 12, 1, 138; Symm. Ep. 4, 61. -
86 glaebula
I.Prop., a small clod or lump of earth (postAug.):II.frumenta lapillisque carent et glaebulis, quas per trituram fere terrena remittit area,
Col. 1, 6, 23; Val. Max. 5, 3, 3 ext. —Meton.A.A little farm, small piece of land:B.saturabat glaebula talis patrem ipsum turbamque casae,
Juv. 14, 166; App. M. 9, p. 233.—Of other things, a small piece, little lump:myrrhae,
Vitr. 8, 3:nivis,
Scrib. Comp. 199:ex metallo,
Plin. Ep. 10, 16, 3. -
87 glebula
I.Prop., a small clod or lump of earth (postAug.):II.frumenta lapillisque carent et glaebulis, quas per trituram fere terrena remittit area,
Col. 1, 6, 23; Val. Max. 5, 3, 3 ext. —Meton.A.A little farm, small piece of land:B.saturabat glaebula talis patrem ipsum turbamque casae,
Juv. 14, 166; App. M. 9, p. 233.—Of other things, a small piece, little lump:myrrhae,
Vitr. 8, 3:nivis,
Scrib. Comp. 199:ex metallo,
Plin. Ep. 10, 16, 3. -
88 Horreum
1.horrĕum, i, n. [cf.: farreum, farina], a storehouse; esp. for preserving grain, a barn, granary, magazine (syn.:2.sirus, granarium, cumera): illi Capuam cellam atque horreum Campani agri esse voluerunt,
Cic. Agr. 2, 33, 89:si proprio condidit horreo, Quicquid de Libycis verritur areis,
Hor. C. 1, 1, 9; Cic. Verr. 2, 3, 8, § 20; Caes. B. C. 3, 42, 4:illius immensae ruperunt horrea messes,
Verg. G. 1, 49; cf. Tib. 2, 5, 84:si, quicquid arat impiger Appulus, Occultare meis dicerer horreis,
Hor. C. 3, 16, 27.—For other things:parcis deripere horreo amphoram?
Hor. C. 3, 28, 7; Dig. 18, 1, 76:argentum, quod in domo, vel intra horreum usibus ejus fuit,
ib. 34, 2, 33; 10, 4, 5; Col. 12, 52, 3.—In fig.: nunc argumentum vobis demensum dabo, non modio neque tri modio, verum ipso horreo, Plaut. Men. prol. [p. 865] 15.— Poet., of a beehive, Verg. G. 4, 250; of ant-burrows, Ov. Tr. 5, 6, 39. -
89 horreum
1.horrĕum, i, n. [cf.: farreum, farina], a storehouse; esp. for preserving grain, a barn, granary, magazine (syn.:2.sirus, granarium, cumera): illi Capuam cellam atque horreum Campani agri esse voluerunt,
Cic. Agr. 2, 33, 89:si proprio condidit horreo, Quicquid de Libycis verritur areis,
Hor. C. 1, 1, 9; Cic. Verr. 2, 3, 8, § 20; Caes. B. C. 3, 42, 4:illius immensae ruperunt horrea messes,
Verg. G. 1, 49; cf. Tib. 2, 5, 84:si, quicquid arat impiger Appulus, Occultare meis dicerer horreis,
Hor. C. 3, 16, 27.—For other things:parcis deripere horreo amphoram?
Hor. C. 3, 28, 7; Dig. 18, 1, 76:argentum, quod in domo, vel intra horreum usibus ejus fuit,
ib. 34, 2, 33; 10, 4, 5; Col. 12, 52, 3.—In fig.: nunc argumentum vobis demensum dabo, non modio neque tri modio, verum ipso horreo, Plaut. Men. prol. [p. 865] 15.— Poet., of a beehive, Verg. G. 4, 250; of ant-burrows, Ov. Tr. 5, 6, 39. -
90 immaturus
I.Lit., of plants and fruits:II.pira,
Cels. 2, 30:frons,
Quint. 12, 6, 2:amomis,
Plin. 12, 13, 28, § 49.—Transf., of other things:vomica,
Plaut. Pers. 2, 5, 14:infans immaturus est editus,
Suet. Aug. 63:puellae,
i. e. not yet marriageable, id. Tib. 61:virgo,
Dig. 47, 10, 25:sponsa,
ib. 24, 1, 32, § 27:mors,
untimely, premature, Cic. Phil. 2, 46, 119; cf. id. Cat. 4, 2, 3; Quint. 10, 1, 89; Plin. Ep. 5, 5, 4:interitus C. Gracchi,
Cic. Brut. 33, 125:obitus,
Suet. Calig. 8:iter mortis,
Prop. 3, 7, 2:funus,
Quint. 6 praef. § 3; cf.:filius obiit,
Hor. S. 2, 8, 59:puella,
early dead, Prop. 4 (5), 11, 17:ossa,
Tib. 2, 6, 29; Quint. 11, 1, 32:consilium,
Liv. 22, 38, 11; Suet. Aug. 8:abi hinc cum inmaturo amore ad sponsum,
unseasonable, Liv. 1, 26, 4.— Adv.: immātūrē, untimely, immaturely, Col. 11, 2, 3; Vell. 2, 116; Sen. Suas. 1 fin.—Comp., App. M. 6, p. 180. -
91 inmaturus
I.Lit., of plants and fruits:II.pira,
Cels. 2, 30:frons,
Quint. 12, 6, 2:amomis,
Plin. 12, 13, 28, § 49.—Transf., of other things:vomica,
Plaut. Pers. 2, 5, 14:infans immaturus est editus,
Suet. Aug. 63:puellae,
i. e. not yet marriageable, id. Tib. 61:virgo,
Dig. 47, 10, 25:sponsa,
ib. 24, 1, 32, § 27:mors,
untimely, premature, Cic. Phil. 2, 46, 119; cf. id. Cat. 4, 2, 3; Quint. 10, 1, 89; Plin. Ep. 5, 5, 4:interitus C. Gracchi,
Cic. Brut. 33, 125:obitus,
Suet. Calig. 8:iter mortis,
Prop. 3, 7, 2:funus,
Quint. 6 praef. § 3; cf.:filius obiit,
Hor. S. 2, 8, 59:puella,
early dead, Prop. 4 (5), 11, 17:ossa,
Tib. 2, 6, 29; Quint. 11, 1, 32:consilium,
Liv. 22, 38, 11; Suet. Aug. 8:abi hinc cum inmaturo amore ad sponsum,
unseasonable, Liv. 1, 26, 4.— Adv.: immātūrē, untimely, immaturely, Col. 11, 2, 3; Vell. 2, 116; Sen. Suas. 1 fin.—Comp., App. M. 6, p. 180. -
92 interdico
inter-dīco, dixi, ctum (interdixem for interdixissem, Cat. ap. Gell. 19, 9 fin.), 3, v. a., to speak between, i. e. to interpose by speaking.I.Lit.A.To say among other things, to remark meanwhile, interpose:B. (α).in praesentiarum hoc interdicere non alienum fuit,
Auct. Her. 2, 11 fin. —With ne:(β).interdico, ne, etc.,
Ter. Hec. 4, 1, 48:interdicit atque imperat Cassivellauno ne Mandubratio noceat,
Caes. B. G. 5, 22:praecipit atque interdicit omnes unum peterent Indutiomarum, neu quis, etc.,
id. ib. 5, 58; so with ut ne:neque enim est interdictum... ut singulis hominibus ne amplius quam singulas artes nosse liceat,
Cic. de Or. 1, 50, 215; id. Balb. 13, 30.—Alicui aliquid:(γ).feminis dumtaxat purpurae usum (al. usu),
Liv. 34, 7:histrionibus scaenam,
Suet. Dom. 7:ei convictum hominum,
Val. Max. 2, 7, 9:feminis convivia et conspectum virorum,
Just. 41, 3, 2:alicui admirationem,
Sen. Ep. 87:interdictum est mare Antiati populo,
Liv. 8, 14:religio civibus interdicta,
Suet. Claud. 25:interdicitur vini potus,
Plin. 30, 10, 27, § 87; cf. abl. absol.:urbe interdicta,
Suet. Aug. 27; id. Vesp. 14; Cic. Balb. 10, 26.—Alicui with inf.:(δ).alicui arte sua uti,
Dig. 48, 19, 43:cum sibi interdixerit habere, interdixit et poscere,
Sen. Vit. Beat. 18, 3; cf. with ellips. of dat.:interdixit hariolus... aliquid novi negoti incipere,
Ter. Phorm. 4, 4, 27:pari severitate interdixit commeatus peti,
Suet. Galb. 6.—Alicui aliquā re:(ε).vos interdicitis patribus commercio plebis,
Liv. 5, 3, 8:quā arrogantiā usus Ariovistus omni Galliā Romanis interdixisset,
Caes. B. G. 1, 46, 4:meretriciis amoribus juventuti,
Cic. Cael. 20, 48:male rem gerentibus patribus bonis interdici solet,
id. de Sen. 7, 22:ei domo suā,
Quint. 6, 3, 79; Suet. Aug. 66 (cf. 1. B. 2. infra.).—Aliquem aliquā re:(ζ).aliquem sacrificiis,
Caes. B. G. 6, 13, 6; mostly in pass.:quod moribus eorum interdici non poterat socero gener,
Nep. Ham. 3, 2:philosophi urbe et Italiā interdicti sunt,
Gell. 15, 11, 4: illi omni jure interdicti, Q. Metell. ap. Gell. 17, 2, 7.—With dat. and de and abl.: interdixi tibi de medicis, forbid to have to do with, warn against, Cato ap. Plin. 29, 1, 7, § 14.—(η).Pass. impers., with abl. manner:2.priusquam senatus consulto interdiceretur,
Suet. Aug. 43.—In partic.: interdicere alicui aquā et igni, to forbid one the use of fire and water, i. e. to banish:(β).tanquam si illi aquā et igni interdictum sit,
Cic. Phil. 6, 4:futurum puto, ut aquā et igni nobis interdicatur,
id. Fam. 11, 1:quibus cum aquā et igni interdixisset,
Caes. B. G. 6, 44; Paul. Sent. 5, 26, 3; 5, 29, 1.—Interdicere alicui (sc. aquā et igni), Ampel. 42.—(γ).Interdicere alicui aquam et ignem, Isid. 5, 27, 38.—II.Transf.A.To enjoin, command (of an injunction implying also a prohibition):B.te familiae valde interdicere ut uni dicto audiens esset,
Cic. Rep. 1, 39, 61.—Of the prætor, to forbid, interdict; esp., to make a provisional or interlocutory decree:C.praetor interdixit de vi, etc.,
Cic. Caecin. 8, 22:praetor qui de fossis, de cloacis, etc., interdicit,
id. ib. 13 init.:praetor interdixit, ut unde dejectus esset, eo restitueretur,
id. ib. 28, 80.—To make use of a prætor ' s interdict, Quint. 3, 6, 71:si adversus eum velis interdicere,
Dig. 43, 18, 1: alicui rem capitalem, Cato ap. Charis. p. 178 P. -
93 membrana
I.Lit.:B. II.natura oculos membranis tenuissimis vestivit,
Cic. N. D. 2, 57, 142:cerebri,
the membrane of the brain, meninges, Cels. 8, 4:membranis cicadae volant,
Plin. 11, 28, 33, § 96:membranis volant fragilibus insecta,
id. 11, 39, 94, § 228.—Transf.A.The thin skin of plants and other things, Plin. 15, 22, 24, § 88:B.corio et membrana Punica (teguntur),
id. 15, 28, 34, § 112:tenuissimis membranis velatur allium,
id. 19, 6, 34, § 111:putaminis ovi,
id. 29, 3, 11, § 46.—A skin prepared for writing, etc., parchment, Quint. 10, 3, 31:C.Homeri carmen in Membrana scriptum,
Plin. 7, 21, 21, § 85: sic raro scribis, ut toto non quater anno Membranam poscas, Hor. S. 2, 3, 2:Parrhasiae, for drawing,
Plin. 35, 10, 36, § 68:croceae membrana tabellae,
Juv. 7, 23:quod in chartulis sive membranis meis aliquis scripserit, meum est,
Gai. Inst. 2, 77.—The surface, outside of a thing ( poet.):coloris,
Lucr. 4, 95.— Trop.:scies, sub ista tenui membrana dignitatis quantum mali jaceat,
Sen. Ep. 115, 9. -
94 meracus
mĕrācus, a, um, adj. [merus], pure, unmixed, esp. of wine (class.).I.Lit.:B.vinum meracius,
Cic. N. D. 3, 31, 78:uva,
Prop. 2, 24 (3, 31), 27.—Transf., of other things:II.helleborum,
Hor. Ep. 2, 2, 137; cf. Pers. 4, 16.—Trop.:libertas,
Cic. Rep. 1, 43, 66:meracissimus scientiae fons,
Sid. Ep. 3, 10.—Hence, adv.: mĕrācē, purely, without mixture (post-Aug.):minus, sed meracius bibere,
Cels. 1, 3:rubere,
Sol. 33, 18.— Transf.:purius, meracius amare,
Sid. Ep. 4, 1. -
95 merus
mĕrus, a, um, adj. [root mar-, to gleam; cf.: marmaros, marmor, mare; hence, bright, pure], pure, unmixed, unadulterated, esp. of wine not mixed with water: merum antiqui dicebant solum: at nunc merum purum appellamus, Paul. ex Fest. p. 124 Müll.I.Lit.: vinum merum, Varr. ap. Non. 4, 295:2.vina,
Ov. M. 15, 331.—Of other things:argentum merum,
Plaut. As. 1, 3, 3:undae,
Ov. M. 15, 323:lac,
id. F. 4, 369:gustus,
Col. 3, 21:claror,
clear, unclouded, Plaut. Most. 3, 1, 111:mero meridie,
Petr. 37.—Hence,Subst.: mĕrum, i, n., pure, unmixed wine, wine not mixed with water ( poet. and in post-Aug. prose):B.ingurgitare se in merum,
Plaut. Curc. 1, 2, 35; Hor. Ep. 1, 19, 11; id. C. 1, 36, 13:objecturus Antonio Cicero merum et vomitum,
Quint. 8, 4, 16:meri veteris torrens,
Juv. 6, 319; 3, 283; Val. Fl. 5, 595:ad merum pronior,
Plin. 14, 22, 28, § 145; 23, 1, 23, § 43.—Transf.1.Bare, naked, uncovered ( poet.):2.pes,
Juv. 6, 158: stabat calce merā, Prud. steph. 6, 91.—In gen., bare, nothing but, only, mere (class.):II.meri bellatores gignuntur,
Plaut. Mil. 4, 2, 85:in medio (foro) ostentatores meri (ambulant),
id. Curc. 4, 1, 15: Diogenem postea pallium solum habuisse, et habere Ulixem meram tunicam, nothing but, only, Varr. ap. Non. 344, 10:nihil, nisi spem meram,
Ter. Phorm. 1, 2, 95:mera monstra nuntiare,
Cic. Att. 4, 7, 1:proscriptiones, meri Sullae,
id. ib. 9, 11, 3:scelera loquuntur,
id. ib. 9, 13, 1:bellum,
id. ib. 9, 13, 8:nugae,
id. ib. 6, 3, 5:adfectus,
Quint. 11, 1, 52.—Trop., pure, true, real, genuine, unadulterated:meri principes,
Cic. de Or. 2, 22, 94: velut ex diutinā siti nimis avide meram haurientes libertatem, immoderate, excessive, Liv. [p. 1138] 39, 26; cf. Cic. Rep. 1, 43, 66; but mera libertas, in Horace, signifies true, genuine freedom, Hor. Ep. 1, 18, 8:Achaia, illa vera et mera Graecia,
Plin. Ep. 8, 24, 2:Cecropis,
a real Athenian, Juv. 6, 187.—Hence, adv.: mĕrē, purely, without mixture, wholly, entirely (ante-class. and post-Aug.):si semel amoris poculum accepit mere,
Plaut. Truc. 1, 1, 22. -
96 metallum
mĕtallum, i, n., = metallon, a mine or quarry, of gold, silver, iron, or stone; voc. metalle, as if from metallus, Spart. Pesc. Nig. 126.I.Lit., the place where metals are dug, a mine:II.metalla vetera intermissa recoluit, et nova multis locis instituit,
Liv. 39, 24:sandaracae,
Vitr. 7, 7, 5:aurifera,
gold-mines, Luc. 3, 209:silicum,
stone-quarry, id. 4, 304:miniarium,
Plin. 33, 7, 40, § 118:praeter annuum, quod ex metallis regiis capia, vectigal,
Liv. 42, 12: herba tantae suavitatis, ut metallum esse coeperit, a mine, i. e. that a tax was raised from it as from a mine, Plin. 21, 7, 20, § 44: damnare in metallum, to condemn to labor in the mines or quarries:damnatus in metallum,
Plin. Ep. 2, 11, 8:condemnare aliquem ad metalla,
Suet. Calig. 27:mediocrium delictorum poenae sunt metallum, ludus, deportatio,
Paul. Sent. 5, 17, 3; 5, 3, 5:dare aliquem in metallum,
Dig. 48, 19, 8:metallo plecti,
ib. 47, 11, 7:puniri,
ib. 48, 13, 6.—Transf., the product of a mine or quarry.1.A metal, as gold, silver, or iron:2.ubicumque una inventa vena argenti est, non procul invenitur alia. Hoc quidem et in omni fere materia: unde metalla Graeci videntur dixisse,
Plin. 33. 6, 31, §96: auri,
Verg. A. 8, 445:potior metallis libertas,
i. e. gold and silver, Hor. Ep. 1, 10, 39:aeris,
Verg. G. 2, 165:pejoraque saecula ferri temporibus, quorum... nomen a nullo posuit natura metallo,
Juv. 13, 30.—Other things dug from the earth.(α).Marble, Stat. S. 4, 3, 98.—(β).Precious stone:(γ).radiantium metalla gemmarum,
Pacat. Pan. 4.—Chalk:(δ).admiscetur creta... Campani negant alicam confici sine eo metallo posse,
Plin. 18, 11, 29, § 114.—Sulphur:(ε).utque est ingenium vivacis metalli (sulphuris),
App. M. 9. p. 228, 23.—Salt:III.metallum fragile,
Prud. Hamart. 744.—Trop., metal, stuff, material:saecula meliore metallo,
Claud. III. Cons. Hon. 184:mores meliore metallo,
id. Cons. Mall. Theod. 137. -
97 modius
mŏdĭus, ii ( gen. plur. modiūm:II.qui CCCC. modium quinque milia,
Cic. Verr. 2, 3, 36, § 83:modiorum,
Plaut. Mil. 4, 2, 72), m. ( neutr. collat. form: mŏdĭum, ii, n., Cato, R. R. 58; so in plur.:modia vicena,
Plin. 18, 16, 43, § 145) [modus], the Roman corn-measure, a measure, peck, containing sixteen sextarii, or the sixth part of a Greek medimnus (class.):salis modium,
Cato, R. R. 58: tritici modius, Cic. Div. in Caecil. 10, 30:siligneae farinae modius,
Plin. 18, 9, 20, § 88:modium populo dare asse,
Cic. Off. 2, 17, 58:agri Leontini decumae tertio anno venierunt tritici medimnum XXXVI., hoc est tritici modium CC. et XVI. milibus,
id. Verr. 2, 3, 46, § 110:non minorem quam decem milium modiorum navem fabricare,
Ulp. Fragm. 3, 6.—Prov.: verum illud est, quod dicitur, multos modios salis simul edendos esse, ut amicitiae munus expletum sit,
Cic. Lael. 19, 67: modio nummos metiri, to measure one's money by the peck, said of a rich woman, Petr. 37; cf.:dives, ut metiretur nummos,
Hor. S. 1, 1, 95:ego nunc mihi modium mille esse argenti velim,
Plaut. Stich. 4, 2, 9; Juv. 3, 220:pleno modio,
in full measure, abundantly, Cic. Att. 6, 1, 16; cf.:argumentum vobis demensum dabo, non modo neque trimodio, verum ipso horreo,
Plaut. Men. prol. 15:servorum ventres modio castigat iniquo,
with short measure, Juv. 14, 126.—Also as a measure for other things, a peck:metiri modio oleario,
Cato, R. R. 144:ut metientibus dimidium (anulorum aureorum) super tres modios explesse,
Liv. 23, 12; Pall. 6, 4, 1.—Transf.A.Among surveyors, the third part of a jugerum, Auct. de Limit. p. 264 and 312 Goes.; Pall. Mai. 4 al. —B.The socket, step, shoe in which the mast of a ship stands, Isid. Orig. 19, 2, 8. -
98 munio
1.mūnĭo (old form moenio, v. below), īvi or ĭi, ītum, 4 ( fut. munibis for munies, Veg. Vet. 1, 10, 5), v. a. [moenia, lit. to wall; hence], to build a wall around, to defend with a wall, to fortify, defend, protect, secure, put in a state of defence (class.).I.Lit.:B.arcem ad urbem obsidendam,
Nep. Tim. 3, 3:palatium,
Liv. 1, 7:locum,
Caes. B. G. 1, 24, 3.—With abl.:Alpibus Italiam munierat ante natura,
Cic. Prov. Cons. 14, 34:domum praesidiis,
id. Cat. 1, 4, 10:castra vallo fossāque,
with palisades and a trench, Caes. B. G. 2, 5:locum muro,
id. ib. 29.—With a homogeneous object, prov.:magna moenis moenia,
you are undertaking a great thing, Plaut. Mil. 2, 2, 73:duovir urbis moeniendae,
Inscr. Orell. 7142.— Absol.: quod idoneum ad muniendum putarent, for fortifying, i. e. for use in the fortifications, Nep. Them. 6, 21; Hirt. B. G. 8, 31. —Also, to surround, guard, for the protection of other things: ignem ita munire ut non evagaretur, Mos. et Rom. Leg. Coll. 12, 7, 7.—Transf.1.In gen., to defend, guard, secure, protect, shelter:2.Pergamum divinā moenitum manu,
Plaut. Bacch. 4, 9, 2:hortum ab incursu hominum,
Col. 11, 3, 2:spica contra avium morsūs munitur vallo aristarum,
Cic. Sen. 15, 51:hieme quaternis tunicis et tibialibus muniebatur,
he defended, protected, covered himself, Suet. Aug. 82. —To make a road, etc., i. e. to make passable by opening, repairing, or paving it:II.quasi Appius Caecus viam munierit,
Cic. Mil. 7, 17:rupem,
Liv. 21, 37:itinera,
Nep. Hann. 3, 4:TEMPE MVNIVIT,
Inscr. Orell. 587. —Trop.A.To guard, secure, strengthen, support (cf.:B.fulcio, sustineo): meretriculis Muniendis rem cogere,
to maintain, support, Plaut. Truc. 2, 2, 54 (dub.; Speng. moenerandis; v. munero).— Am strengthening myself:munio me ad haec tempora,
Cic. Fam. 9, 18, 2:imperium,
to secure, Nep. Reg. 2, 2:muniri adversus fraudes,
to secure one's self, Plin. 37, 13, 76, § 198 (dub. moneri, Jahn):se contra ruborem,
Tac. Agr. 45:se multorum benevolentiā,
Cic. Fin. 2, 26, 84:se contra perfidiam,
id. Fam. 4, 14, 3:aliquid auctoritate,
Vell. 2, 127, 2:domum terrore,
Plin. Pan. 48, 3.—Munire viam, to make or open a way:2.haec omnia tibi accusandi viam muniebant,
prepared the way for your accusation, Cic. Mur. 23, 48:sibi viam ad stuprum,
id. Verr. 2, 1, 25, § 64.—Hence, mūnītus, a, um, P. a., defended, fortified, protected, secured, safe (class.):nullius pudicitia munita contra tuam cupiditatem et audaciam posset esse,
Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39.— Neutr. plur. munita as subst.: munita viāi, fortification or breastwork of the mouth (cf. Homer. herkos odontôn), the lips, Lucr. 3, 498.— Comp.:se munitiorem ad custodiendam vitam suam fore,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 3.— Sup.:munitissima castra,
Caes. B. G. 4, 55.— Adv.: mūnītē, securely, safely (ante-class.):munitius,
Varr. L. L. 5, § 141. Müll.munĭo, ōnis, a false reading for nomionem, v. Orell. and Klotz, ad h. l.; Cic. de Or. 1, 59, 251. -
99 Muto
1.mūto, āvi, ātum (arch. subj. mutassis, Plaut. Aul. 3, 6, 49; inf. pass. mutarier, id. Men. prol. 74), 1, v. a. and n. freq. [moveo].I.Prop., to move, to move away or from its place, to move to a place (rare):II.neque se luna quoquam mutat,
does not move, does not budge, Plaut. Am. 1, 1, 117: illa tamen se Non habitu mutatve loco, does not quit her dress or her dwelling, Hor. S. 2, 7, 64:ne quis invitus civitate mutetur,
be forced to leave, be driven from, Cic. Balb. 13, 30:hinc dum muter,
if I can only get away from here, Ov. Tr. 5, 2, 73.—Transf.A.Of change in the thing spoken of itself.1.In gen.a.Act., to alter, change a thing (freq. and class.; cf.b.vario): sententiam mutare numquam,
Cic. Mur 29, 61: ego rogatus mutavi consilium meum. id. Fam. 4, 4, 4:consuetudinem dicendi,
id. Brut. 91, 314:mentes vestras voluntatesque,
id. Prov. Cons. 10, 25:cum testamentum mutare cuperet,
id. Clu. 11, 31: propositum. Petr. 116:ne haec mutet fidem,
Plaut. Mil. 4, 1, 36: nequeo exorare [p. 1181] ut me maneat et cum illo ut mutet fidem, Ter. Phorm. 3, 2, 28:tabulas,
to alter one's will, Juv. 14, 55.— Absol.:natura nescia mutari,
incapable of change, Juv. 13, 240. —With ob:mutatum jus ob unius feneratoris libidinem,
Liv. 8, 28, 1:facilem mutatu gentem,
Tac. A. 14, 23.—With ad:gubernatori ad incursus tempestatum... ratio mutanda est,
Quint. 10, 7, 3:ad singulas paene distinctiones vultus mutandus est,
id. 11, 3, 47.—With Gr. acc.:mutata suos flumina cursus,
Verg. E. 8, 4:negat quicquam ex Latinā ratione mutandum,
Quint. 1, 5, 89.—With cum:cum illo fidem,
Ter. Phorm. 3, 2, 28 supra; more freq. cum aliquā re, to change with or under the influence of a thing:facies locorum cum ventis simul mutatur,
Sall. J. 78, 3:qui cum fortunā non animum mutāsset,
Vell. 2, 82, 2:quarum uvarum vini jucunditas cum regione mutatur,
Col. 3, 2, 16; Ambros. in Abrah. 2, 10, 68.—With in and acc.:bona facile mutantur in pejus,
Quint. 1, 1, 5.—With ex:nisi forte non ex Graeco mutantes, etc.,
Quint. 3, 4, 14:ex feminis mutari in mares,
Plin. 7, 4, 3, § 36. —With de:de uxore nihil mutat,
Ter. And. 5, 4, 46.—With ab:quantum mutatus ab illo Hectore,
Verg. A. 2, 274:longe mutatus ab illo Sampsone, qui, etc.,
Ambros. Spir. Sanc. 2, prol. § 13.—Non mutat, with rel.-clause, it makes no difference: nec mutat confestim, an interjecto tempore, fidem suam adstrinxerunt, Pap. Dig. 46, 1, 52, § 2. —With abl. instrum. ( poet.):ut silvae foliis pronos mutantur in annos,
Hor. A. P. 60.—Neutr., = mutari, to alter, change:(β).quantum mores mutaverint argumentum,
Liv. 39, 51, 10:postquam mutabat aestus,
Tac. A. 2, 23; 12, 20:annona ex ante convectā copiā nihil mutavit,
Liv. 5, 13, 1:mox in superbiam mutans,
Tac. A. 12, 29:adeo animi mutaverant, ut clariorem inter Romanos deditio Postumium... faceret,
Liv. 9, 12, 3:tantum mutāsse fortunam, ut, etc.,
id. 29, 3, 10; 39, 51, 10.—To differ, be different:(γ).pastiones hiberno ac verno tempore hoc mutant,
Varr. R. R. 2, 2, 12:quantum mutare a Menandro Caecilius visus est,
Gell. 2, 23, 7.—Of style, to vary:2.an ego... poetis, et maxime tragicis concederem, ut ne omnibus locis eādem contentione uterentur, crebroque mutarent? etc.,
Cic. Or. 31, 109.—In partic.a.To change the color of, to color, dye (cf.:b.inficio, imbuo): aries jam suave rubenti Murice, jam croceo mutabit vellera luto,
Verg. E. 4, 44:nec lanarum colores, quibus simplex ille candor mutatus est, elui possunt,
Quint. 1, 1, 5.—To change for the better, make better, to improve: placet tibi factum, Micio? Mi.:c.non, si queam mutare,
Ter. Ad. 4, 7, 19.—To change for the worse; pass., of wine, to spoil, turn, etc.:B.ac, nisi mutatum, parcit defundere vinum,
Hor. S. 2, 2, 58:melle mutatum (sc. balsamum),
adulterated, Plin. 12, 25, 54, § 122.—Of change in its relation to other things, etc.1.In gen., to change one thing, etc., for another:2.mutatis ad celeritatem jumentis,
Caes. B. C. 3, 11:vestimenta mutanti tunica ardere visa est,
Suet. Tib. 14:calceos et vestimenta,
Cic. Mil. 10, 28.—Esp. freq.: mutare vestem, to change one's dress: An. Muta vestem. Ch. Ubi mutem?... An. Eamus ad me. Ibi proximum'st ubi mutes, Ter. Eun. 3, 5, 61 sqq.:mutando nunc vestem, nunc tegumenta capitis,
Liv. 22, 1, 3; Sen. Ep. 18, 2.—Esp., to put on the garb of mourning, of humility, etc.:pro me praesente senatus hominumque praeterea viginti millia vestem mutaverunt,
Cic. post Red. ad Quir. 3, 8:non modo ut vestem mutaret, aut supplex prensaret homines, sed, etc.,
Liv. 2, 61; 8, 37, 9; Cic. Sest. 11, 26; Hor. C. 1, 35, 23.—Esp.a.Mutata verba, i. e. figurative:b.mutata (verba), in quibus pro verbo proprio subicitur aliud, quod idem significet, sumptum ex re aliquā consequenti,
Cic. Or. 27, 92.—Of style, to vary, alter:c.reliquum est ut dicas de conversā oratione atque mutatā,
Cic. Part. Or. 7, 23:genus eloquendi... mutatum,
id. ib. 5, 16.—Of one's assertion or promise:d.quod dixi semel, hau mutabo,
will not break my word, Plaut. Bacch. 5, 2, 90.—Of place, to change, shift, alter:C.locum ex loco mutans (sc. typhon) rapidā vertigine,
Plin. 2, 48, 49, § 132; cf.: quod nec injussu populi mutari finibus posset, to be removed, Liv. 5, 46, 11:exsules sunt, etiam si solum non mutārunt,
i. e. gone into exile, Cic. Par. 4, 31:jussa pars mutare Lares et urbem Sospite cursu,
Hor. C. Sec. 39.—Of common or reciprocal relations, to interchange, exchange.—With cum:D.cum amplificatione vectigalium nomen Hieronicae legis mutare,
Cic. Verr. 2, 3, 8, § 19:ut vestem cum illo mutem,
Ter. Eun. 3, 5, 24:ne cujus suorum popularium mutatam secum fortunam esse vellent,
Liv. 21, 45, 6.—With pro:C. Hostilio pro Etruriā Tarentum mutaverant (sonatus) provinciam, pro Tarento Capuam mutaverunt,
Liv. 27, 35, 14:non debere eum incerta pro certis mutare,
Sall. J. 83, 1:mutatos pro Macedonibus Romanos dominos,
Liv. 34, 49, 6.—With abl. of that for which the exchange, etc., is made:quid terras alio calentes Sole mutamus (patriā),
Hor. C. 2, 16, 19:victoriae possessionem incertā pace mutāsse,
Liv. 9, 12, 2; also with abl. of that given in exchange, etc.:victrice patriā victam mutari,
id. 5, 30, 3.—So esp. of trading, etc., to exchange, barter, sell, etc.:coepit captivos conmercari Aleos, si quem reperire possit, qui mutet suum,
Plaut. Capt. prol. 28; cf.:homines captivos conmercatur, si queat Aliquem invenire, suum qui mutet filium,
id. ib. 1, 1, 33;1, 2, 68: hic mutat merces surgente a sole, etc.,
Hor. S. 1, 4, 29:mutandi copia,
Sall. J. 18, 5.—With abl.:uvam Furtivā mutat strigili,
Hor. S. 2, 7, 109:suburbanis lactens porcus aere mutandus est,
Col. 7, 9, 4:caetera reponantur, vel aere mutentur,
id. 8, 5, 4:aere mutandi sunt (sc. apri),
id. 9, 1, 7:quamvis Milesia magno Vellera mutentur,
Verg. G. 3, 307; so with cum and pers. with whom the exchange is made:eaque mutare cum mercatoribus vino advecticio,
Sall. J. 44, 5.—With inter:mutare res inter se instituerant,
Sall. J. 18, 9.—To forsake, abandon, leave:2.mutare, derelinquere,
Non. p. 351, 1:expertum jam principem anxii mutabant,
Tac. H. 3, 44: mihi non persuadetur... mutem meos, Lucil. ap. Non. 351, 3: mutataque sidera pondus Quaesivere suum, i. e. forsaken or abandoned by the gods, Petr. poët. 124, 264.—Hence, mūtā-tus, a, um, P. a., changed, i. e. different, successive:quae (facies) mutatis inducitur atque fovetur Tot medicaminibus,
Juv. 6, 472.mūto, ōnis, m., = membrum virile (rare and only poet.), Lucil. ap. Porphyr. ad Hor. S. 1, 2, 68; also id. ib. Orell. (K. and H. muttonis).3.Mūto, a Roman surname, Cic. Fragm. Or. pro Fundan. p. 445 Orell. -
100 muto
1.mūto, āvi, ātum (arch. subj. mutassis, Plaut. Aul. 3, 6, 49; inf. pass. mutarier, id. Men. prol. 74), 1, v. a. and n. freq. [moveo].I.Prop., to move, to move away or from its place, to move to a place (rare):II.neque se luna quoquam mutat,
does not move, does not budge, Plaut. Am. 1, 1, 117: illa tamen se Non habitu mutatve loco, does not quit her dress or her dwelling, Hor. S. 2, 7, 64:ne quis invitus civitate mutetur,
be forced to leave, be driven from, Cic. Balb. 13, 30:hinc dum muter,
if I can only get away from here, Ov. Tr. 5, 2, 73.—Transf.A.Of change in the thing spoken of itself.1.In gen.a.Act., to alter, change a thing (freq. and class.; cf.b.vario): sententiam mutare numquam,
Cic. Mur 29, 61: ego rogatus mutavi consilium meum. id. Fam. 4, 4, 4:consuetudinem dicendi,
id. Brut. 91, 314:mentes vestras voluntatesque,
id. Prov. Cons. 10, 25:cum testamentum mutare cuperet,
id. Clu. 11, 31: propositum. Petr. 116:ne haec mutet fidem,
Plaut. Mil. 4, 1, 36: nequeo exorare [p. 1181] ut me maneat et cum illo ut mutet fidem, Ter. Phorm. 3, 2, 28:tabulas,
to alter one's will, Juv. 14, 55.— Absol.:natura nescia mutari,
incapable of change, Juv. 13, 240. —With ob:mutatum jus ob unius feneratoris libidinem,
Liv. 8, 28, 1:facilem mutatu gentem,
Tac. A. 14, 23.—With ad:gubernatori ad incursus tempestatum... ratio mutanda est,
Quint. 10, 7, 3:ad singulas paene distinctiones vultus mutandus est,
id. 11, 3, 47.—With Gr. acc.:mutata suos flumina cursus,
Verg. E. 8, 4:negat quicquam ex Latinā ratione mutandum,
Quint. 1, 5, 89.—With cum:cum illo fidem,
Ter. Phorm. 3, 2, 28 supra; more freq. cum aliquā re, to change with or under the influence of a thing:facies locorum cum ventis simul mutatur,
Sall. J. 78, 3:qui cum fortunā non animum mutāsset,
Vell. 2, 82, 2:quarum uvarum vini jucunditas cum regione mutatur,
Col. 3, 2, 16; Ambros. in Abrah. 2, 10, 68.—With in and acc.:bona facile mutantur in pejus,
Quint. 1, 1, 5.—With ex:nisi forte non ex Graeco mutantes, etc.,
Quint. 3, 4, 14:ex feminis mutari in mares,
Plin. 7, 4, 3, § 36. —With de:de uxore nihil mutat,
Ter. And. 5, 4, 46.—With ab:quantum mutatus ab illo Hectore,
Verg. A. 2, 274:longe mutatus ab illo Sampsone, qui, etc.,
Ambros. Spir. Sanc. 2, prol. § 13.—Non mutat, with rel.-clause, it makes no difference: nec mutat confestim, an interjecto tempore, fidem suam adstrinxerunt, Pap. Dig. 46, 1, 52, § 2. —With abl. instrum. ( poet.):ut silvae foliis pronos mutantur in annos,
Hor. A. P. 60.—Neutr., = mutari, to alter, change:(β).quantum mores mutaverint argumentum,
Liv. 39, 51, 10:postquam mutabat aestus,
Tac. A. 2, 23; 12, 20:annona ex ante convectā copiā nihil mutavit,
Liv. 5, 13, 1:mox in superbiam mutans,
Tac. A. 12, 29:adeo animi mutaverant, ut clariorem inter Romanos deditio Postumium... faceret,
Liv. 9, 12, 3:tantum mutāsse fortunam, ut, etc.,
id. 29, 3, 10; 39, 51, 10.—To differ, be different:(γ).pastiones hiberno ac verno tempore hoc mutant,
Varr. R. R. 2, 2, 12:quantum mutare a Menandro Caecilius visus est,
Gell. 2, 23, 7.—Of style, to vary:2.an ego... poetis, et maxime tragicis concederem, ut ne omnibus locis eādem contentione uterentur, crebroque mutarent? etc.,
Cic. Or. 31, 109.—In partic.a.To change the color of, to color, dye (cf.:b.inficio, imbuo): aries jam suave rubenti Murice, jam croceo mutabit vellera luto,
Verg. E. 4, 44:nec lanarum colores, quibus simplex ille candor mutatus est, elui possunt,
Quint. 1, 1, 5.—To change for the better, make better, to improve: placet tibi factum, Micio? Mi.:c.non, si queam mutare,
Ter. Ad. 4, 7, 19.—To change for the worse; pass., of wine, to spoil, turn, etc.:B.ac, nisi mutatum, parcit defundere vinum,
Hor. S. 2, 2, 58:melle mutatum (sc. balsamum),
adulterated, Plin. 12, 25, 54, § 122.—Of change in its relation to other things, etc.1.In gen., to change one thing, etc., for another:2.mutatis ad celeritatem jumentis,
Caes. B. C. 3, 11:vestimenta mutanti tunica ardere visa est,
Suet. Tib. 14:calceos et vestimenta,
Cic. Mil. 10, 28.—Esp. freq.: mutare vestem, to change one's dress: An. Muta vestem. Ch. Ubi mutem?... An. Eamus ad me. Ibi proximum'st ubi mutes, Ter. Eun. 3, 5, 61 sqq.:mutando nunc vestem, nunc tegumenta capitis,
Liv. 22, 1, 3; Sen. Ep. 18, 2.—Esp., to put on the garb of mourning, of humility, etc.:pro me praesente senatus hominumque praeterea viginti millia vestem mutaverunt,
Cic. post Red. ad Quir. 3, 8:non modo ut vestem mutaret, aut supplex prensaret homines, sed, etc.,
Liv. 2, 61; 8, 37, 9; Cic. Sest. 11, 26; Hor. C. 1, 35, 23.—Esp.a.Mutata verba, i. e. figurative:b.mutata (verba), in quibus pro verbo proprio subicitur aliud, quod idem significet, sumptum ex re aliquā consequenti,
Cic. Or. 27, 92.—Of style, to vary, alter:c.reliquum est ut dicas de conversā oratione atque mutatā,
Cic. Part. Or. 7, 23:genus eloquendi... mutatum,
id. ib. 5, 16.—Of one's assertion or promise:d.quod dixi semel, hau mutabo,
will not break my word, Plaut. Bacch. 5, 2, 90.—Of place, to change, shift, alter:C.locum ex loco mutans (sc. typhon) rapidā vertigine,
Plin. 2, 48, 49, § 132; cf.: quod nec injussu populi mutari finibus posset, to be removed, Liv. 5, 46, 11:exsules sunt, etiam si solum non mutārunt,
i. e. gone into exile, Cic. Par. 4, 31:jussa pars mutare Lares et urbem Sospite cursu,
Hor. C. Sec. 39.—Of common or reciprocal relations, to interchange, exchange.—With cum:D.cum amplificatione vectigalium nomen Hieronicae legis mutare,
Cic. Verr. 2, 3, 8, § 19:ut vestem cum illo mutem,
Ter. Eun. 3, 5, 24:ne cujus suorum popularium mutatam secum fortunam esse vellent,
Liv. 21, 45, 6.—With pro:C. Hostilio pro Etruriā Tarentum mutaverant (sonatus) provinciam, pro Tarento Capuam mutaverunt,
Liv. 27, 35, 14:non debere eum incerta pro certis mutare,
Sall. J. 83, 1:mutatos pro Macedonibus Romanos dominos,
Liv. 34, 49, 6.—With abl. of that for which the exchange, etc., is made:quid terras alio calentes Sole mutamus (patriā),
Hor. C. 2, 16, 19:victoriae possessionem incertā pace mutāsse,
Liv. 9, 12, 2; also with abl. of that given in exchange, etc.:victrice patriā victam mutari,
id. 5, 30, 3.—So esp. of trading, etc., to exchange, barter, sell, etc.:coepit captivos conmercari Aleos, si quem reperire possit, qui mutet suum,
Plaut. Capt. prol. 28; cf.:homines captivos conmercatur, si queat Aliquem invenire, suum qui mutet filium,
id. ib. 1, 1, 33;1, 2, 68: hic mutat merces surgente a sole, etc.,
Hor. S. 1, 4, 29:mutandi copia,
Sall. J. 18, 5.—With abl.:uvam Furtivā mutat strigili,
Hor. S. 2, 7, 109:suburbanis lactens porcus aere mutandus est,
Col. 7, 9, 4:caetera reponantur, vel aere mutentur,
id. 8, 5, 4:aere mutandi sunt (sc. apri),
id. 9, 1, 7:quamvis Milesia magno Vellera mutentur,
Verg. G. 3, 307; so with cum and pers. with whom the exchange is made:eaque mutare cum mercatoribus vino advecticio,
Sall. J. 44, 5.—With inter:mutare res inter se instituerant,
Sall. J. 18, 9.—To forsake, abandon, leave:2.mutare, derelinquere,
Non. p. 351, 1:expertum jam principem anxii mutabant,
Tac. H. 3, 44: mihi non persuadetur... mutem meos, Lucil. ap. Non. 351, 3: mutataque sidera pondus Quaesivere suum, i. e. forsaken or abandoned by the gods, Petr. poët. 124, 264.—Hence, mūtā-tus, a, um, P. a., changed, i. e. different, successive:quae (facies) mutatis inducitur atque fovetur Tot medicaminibus,
Juv. 6, 472.mūto, ōnis, m., = membrum virile (rare and only poet.), Lucil. ap. Porphyr. ad Hor. S. 1, 2, 68; also id. ib. Orell. (K. and H. muttonis).3.Mūto, a Roman surname, Cic. Fragm. Or. pro Fundan. p. 445 Orell.
См. также в других словарях:
other things being equal — Associated circumstances being unchanged • • • Main Entry: ↑other * * * all/other/things being equal phrase if things stay as expected, or if there are no special facts to consider All things being equal, we should get there by the evening. Othe … Useful english dictionary
other things being equal — (all) other things being equal if everything happens as you expect it to happen. All things being equal, I should be home by Thursday … New idioms dictionary
other things being equal — This expression refers to a probable situation if the conditions elsewhere remain unchanged or equal. Other things being equal, a reduction in the cost of transport should enable us to lower our prices … English Idioms & idiomatic expressions
other things being equal — when all things are the same, as everything is equal … English contemporary dictionary
other things being equal — only if other factors, conditions or circumstances (not directly being discussed) remain unchanged … Idioms and examples
Fame, Glory, and Other Things on My To Do List — infobox Book | name = Fame, Glory, and Other Things on My To Do List title orig = translator = image caption = First edition cover author = Janette Rallison cover artist = Angela Martini country = United States language = English series = genre … Wikipedia
among other things — 1) used when you are mentioning one or more things out of a larger number They discussed, among other things, the future of the oil industry. Among other things, Larsen was accused of attempting to bribe court officials. 2) used for saying that… … English dictionary
Among Other Things, I've Taken Up Smoking — Among Other Things, I’ve Taken Up Smoking is a novel by Aoibheann Sweeney. A girl grows up alone with her father on an island in Maine and is sent to stay in New York City with friends of her father s who open up her past, and her own world, in… … Wikipedia
all/other things being equal — see ↑thing • • • Main Entry: ↑equal all/other things being equal formal used to say what should happen or be true if two situations, products, etc., are different in a specified way but not in other ways All things being equal, a person with a… … Useful english dictionary
all other things being equal — (all) other things being equal if everything happens as you expect it to happen. All things being equal, I should be home by Thursday … New idioms dictionary
and other things — index et al. Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary