off-side

- siedzieć przed lustrem/telewizorem to sit in front of a mirror/the TV

- usiądź przede mną sit in front of me

- zatrzymać się przed domem to stop before a. in front of a house

- uklęknąć przed kimś to kneel before a. in front of sb

- skłonić się przed kimś to bow to sb

- iść/patrzeć przed siebie to walk/look straight ahead

- skręć w lewo przed rondem turn left before the roundabout

- samochód podjechał przed kaplicę the car drove up to the chapel

- wyszedł przed bramę he came out in front of the gate; (w tym samym kierunku) szła z rękami wyciągniętymi przed siebie she walked with her arms stretched out in front of her

- pchała przed sobą wózek (spacerowy) she was pushing a pushchair (along)

- na liście moje nazwisko jest przed twoim my name is before yours on the list

- była przed nami w kolejce she was in front of us (in the queue)

- nie wpychaj się przed nas don’t push in in front of us

- sprawy publiczne stawiał przed innymi he put public affairs before everything else

- Rosjanie wysunęli się przed Holendrów the Russians moved ahead of the Dutch

- przed śniadaniem/świtem/wojną before breakfast/daybreak/the war

- przed południem in the morning

- V wiek przed naszą erą the fifth century before Christ a. BC

- przyszła przed dwunastą she came before twelve

- zdążył wrócić przed zamknięciem bramy he was back before the gate was closed

- kilka osób mówiło na ten temat przede mną several people spoke about it before me

- nie możesz podjąć tych pieniędzy przed upływem trzech miesięcy you can’t withdraw the money until a period of three months has elapsed

- najgorsze jest jeszcze przed nami the worst is yet a. still to come a. still before us

- przed czasem ahead of time a. schedule

- samolot przyleciał przed czasem the plane arrived ahead of schedule

- przed godziną/miesiącem/dwoma laty an hour/a month/two years before a. earlier a. ago

- przed laty years before a. earlier a. ago

- przed chwilą widziałam to na stole I saw it on the table a moment ago

- ochrona przed zimnem/słońcem protection against (the) cold/against sunlight

- schronienie przed deszczem shelter from a. against the rain

- strach przed kimś/czymś fear of sb/sth

- schować się przed słońcem/deszczem to shelter from the sun/rain

- ukryć coś przed kimś to hide sth from sb

- opędzać się przed komarami to beat off mosquitoes

- wystąpić przed pełną salą to appear in front of a. before a full house

- pochylić głowę przed kimś to bow to sb

- wyżalać się przed kimś to pour out one’s troubles a. one’s heart to sb

- niczego przede mną nie ukryjesz you can’t hide anything from me

- został postawiony przed Trybunałem Stanu he was brought before the State Tribunal

- przed sądem odbywa się sprawa o ustalenie ojcostwa a paternity case is in progress in court

* * *

1) ( miejsce) in front of

2) ( czas) before

3) ( w obronie przed)

4) ( wobec)

* * *

1. + Ins. ( miejsce) in front of, outside; przed kimś/czymś in front of sb/sth; spotkamy się przed bankiem I'll meet you outside the bank; stał przed domem he stood in front of the house; karetka jechała przed nami ambulance was going in front of us; ogródek przed domem front garden; prosto przed siebie straight ahead; stawić się przed (sądem, komisją itp.) appear before l. in front of.

2. ( moment) before, ahead of; przed południem before midday, in the morning, a.m., ante meridiem; przed końcem miesiąca by the end of the month; przed zapadnięciem zmroku before (it gets) dark; przed świętami before holidays; przed chwilą a while l. moment ago; przed czasem ahead of time, in good time; ( o porodzie) preterm; samolot przyleciał przed czasem plane arrived ahead of schedule; krótko przed shortly before; przed czterdziestką ( o wieku) on the right side of forty l. the hill, approaching forty; przed oczyma duszy in one's mind's eye.

3. ( okres) ago, before; przed trzema godzinami three hours ago; przed dwoma miesiącami two months ago; przed laty years ago; przed upływem tygodnia before the week is over; na długo przed czymś long before; coś nie ma przed sobą przyszłości there's no future in sth; przed Chrystusem before Christ, B.C., before the Christian l. Common Era.

4. ( obrona) against, from; uciekał przed policją he was fleeing from the police; bronił się przed ciosami napastnika he defended himself from his rival's blows; chronić kogoś przed czymś protect sb against sth, keep sb from sth; schronienie przed deszczem shelter from the rain; strach przed czymś fear of sth.

5. ( ocena) to, before; popisywał się przed dziewczyną he showed off to impress the girl; wyżaliła się przed przyjaciółką she complained to her (girl)friend; nic przede mną nie ukrywasz? you're not hiding anything from me, are you?

6. (= kolejność) before, above, previous to; przybiegł na metę przed faworytami he came to the finish line before the favorites, he finished before the favorites; dała jej pierwszeństwo przed innymi he gave her priority over the others; przede wszystkim first of all, first and foremost, above all; daleko przed kimś way ahead of sb; mam to jeszcze przed sobą ( w przyszłości) it's still ahead of me.

7. (= szacunek) to, before; chylić głowę przed autorytetem bow one's head to l. before sb; chylić czoła przed kimś take one's hat off to sb; być odpowiedzialnym przed kimś be responsible to sb; przed Bogiem before God.

8. + Acc. (= kierunek) before; wyjść przed dom go out; ciężarówka wysunęła się przede mnie truck passed me; patrzyć przed siebie look straight ahead; iść przed siebie walk straight on; roztoczył się przed nami piękny widok beautiful view opened before us; iść/jechać przed kimś go/drive before l. ahead of sb; być dopuszczonym przed czyjeś oblicze be admitted to sb's presence; przed obliczem in the presence; zanieść prośbę przed majestat króla present a request to the king.

* * *

Loc. ręce l. ręku pl. ręce Gen. rąk Ins. - ami l. - oma

1. (= dłoń) hand; (= wewnętrzna część dłoni) palm; pot. (= kończyna górna) arm; bronić się przed czymś rękami i nogami resist sth with might and main; być w dobrych rękach be in good hands; dać komuś wolną rękę give sb a free hand; dostać kogoś/coś w swoje ręce get one's hands on sb/sth; dostać się w czyjeś ręce fall into the hands of sb; dostarczyć coś do rąk własnych deliver sth personally; gołymi rękami with one's bare hands; grać z ręki karty play from the hand; iść komuś na rękę be accommodating with sb; jak ręką odjął right away; jeść komuś z ręki eat out of sb's hand; lekką ręką (= bezmyślnie) recklessly; (= bez wysiłku, bez problemu) without batting an eyelid; machnąć na coś ręką let it go; mieć czyste ręce have clean hands; mieć dwie lewe ręce be all thumbs; mieć pełne ręce roboty have one's hands full; mieć związane ręce have one's hands tied; na cztery ręce muz. four-handed; na rękę (= po opodatkowaniu) net; na własną rękę on one's own; niech ręka boska broni! God forbid!; od ręki while you wait; patrzeć komuś na ręce breath down sb's neck; po lewej/prawej ręce on the left-/right-hand side; podnieść rękę na kogoś raise one's hand against sb; pod ręką (close l. near) at hand; prosić o czyjąś rękę propose to sb; przechodzić z rąk do rąk change hands; be passed from hand to hand; przyłożyć do czegoś rękę have a hand in sth; ręce do góry! hands up!; ręce przy sobie! (keep your) hands off!; ręce opadają it's disheartening; ręka boża the hand of God; ręka rękę myje you scratch my back and I'll scratch yours; siedzieć z założonymi rękami sit on one's hands; to jest mi (nie) na rękę this is (in)convenient for me; trzymać się za ręce hold hands; umywać (od czegoś) ręce wash one's hands (of sth); wszystko (jest) w twoich rękach everything's in your hands; wyjść z czegoś obronną ręką (z trudnej l. nieprzyjemnej sytuacji) get out of sth; (= mieć coś pod kontrolą) have the upper hand; wziąć coś w swoje ręce take sth into one's hands; zacierać ręce rub one's hands; (wiadomość) z pierwszej/drugiej ręki first-/second-hand (news); z pocałowaniem ręki gladly; z ręką na sercu hand on heart; żyć z pracy rąk live off the labor of the hands; brak rąk do pracy labor shortage; prawa ręka right hand; ręka sprawiedliwości arm of the law.

2. sport (= niedozwolone zagranie ręką) hand.

- przy oknie/drzwiach by the window/door

- siedzieć przy stole/biurku to sit at a table/desk

- usiądź przy mnie sit by me a. next to me

- przystanek autobusowy jest zaraz przy kwiaciarni the bus stop is right next to a. right by the flower shop

- pociąg z Krakowa zatrzymuje się przy peronie trzecim the train from Cracow stops at platform three

- nie mam przy sobie pieniędzy I don’t have any money on me

- policja znalazła przy nim narkotyki the police found drugs on him

- hotel przy głównej ulicy a hotel on the main road

- mieszkam przy ulicy Klonowej 20 I live at 20 Klonowa Street

- głowa przy głowie, ramię przy ramieniu head to head, shoulder to shoulder

- przy gościach in front of a. in the presence of guests

- przy świadkach in front of a. in the presence of witnesses

- nie przy ludziach! not in front of other people!

- przy niej zapominał o wszystkich kłopotach in her presence a. by her side he forgot (about) all his troubles

- byłem przy tym, jak to powiedział I was (right) there when he said it

- rozmowa przy kawie/piwie a conversation over coffee/a beer

- grali w karty przy piwie they were playing cards and drinking beer

- rozmawiali przy muzyce they talked as music played in the background

- wypadki przy pracy accidents at work

- spacer przy świetle księżyca a walk in the a. by moonlight

- kolacja przy świecach a candlelit supper

- przy dwudziestostopniowym mrozie at a temperature of minus twenty, when the temperature is minus twenty

- przy tym tempie/tej prędkości at this rate a. pace/speed

- spali przy otwartym oknie they slept with the window open

- sztukę grano przy pełnej/pustej widowni the show played to a full/an empty house

- przy niedzieli zwykle zakłada garnitur he usually wears a suit on Sundays

- przy odrobinie szczęścia/dobrej woli with a bit of luck/goodwill

- przy tym a. czym in addition (to which), at the same time; moreover książk.

- przy czym a. tym warto podkreślić, że… at the same time it’s worth stressing that…

- jest przystojny, przy tym niegłupi he’s good-looking and he’s not stupid either

- sama zarabiała na siebie, przy czym utrzymywała młodszych braci she earned her own keep and in addition (she) supported her younger brothers

- przy wysokim mężu wydawała się niska alongside her tall husband she appeared short

- przy młodej twarzy miała całkiem siwe włosy she had a young face, but her hair was completely grey

- przy całym swoim bogactwie był bardzo skąpy for all his wealth he was very tight-fisted

- szkoła średnia przy Akademii Rolniczej a secondary school attached to the Agricultural Academy

- kaplica przy parafii św. Jakuba a chapel belonging to a. attached to the parish of St James

- w rubryce „zawód” wpisano jej: „przy mężu” under the heading ‘profession’, they wrote ‘housewife’

- spinki przy mankietach cufflinks

- guziki przy koszuli buttons on a shirt

- miała broszkę przy sukni she had a brooch pinned to her dress

- pracował przy budowie tego mostu he worked on the construction of this bridge

- lubię pracę przy koniach I like working with horses

- nie chciała siedzieć w domu przy dzieciach she didn’t want to stay at home looking after the children

- przez dwie noce czuwał przy chorej matce he spent two nights watching over his ailing mother

- być przy piłce to have a. possess the ball

- był przy forsie he had money to spare a. quite a bit of money

* * *

prep +loc

1) ( w pobliżu)

2) (w czasie, podczas)

3) ( w obecności) in front of

4) ( w porównaniu do)

* * *

+ Loc.

1. (= w pobliżu) by, near; przy szosie/domu/oknie/rzece by l. near the road/house/window/river; przy ulicy X on X street; Br. in X street; przy biurku/stole at the desk/table; ramię przy ramieniu side by side; głowa przy głowie head to head.

2. (= podczas) at; przy śniadaniu/pracy at breakfast/work; przy niedzieli gł. przest. on Sundays.

3. (= w obecności) in front, in the presence (kimś/czymś of sb/sth); przy wszystkich/dzieciach in front of everybody/the children.

4. (= z towarzyszeniem) with; przy odrobinie szczęścia with a bit of luck; przy muzyce with music playing.

5. (= w porównaniu z) next to, compared to l. with; przy tym budynku nasz dom wydaje się mały next to this building, our house seems small.

6. ( obiekt czynności) with; nie grzeb przy tym komputerze don't mess with this computer.

7. ( w zwrotach) przy czym... while...; przy tym... at the same time...; być przy pieniądzach pot. be loaded.

- na stole/kanapie/krześle on the table/sofa/chair

- na ścianie/drzwiach on the wall/door

- na Ziemi/Księżycu on the Earth/Moon

- na niebie in the sky

- na jeziorze/rzece on the lake/river

- na morzu at sea

- na zdjęciu/obrazie (jako temat) in a photo/picture

- na środku czegoś in the middle a. centre of sth

- na początku/końcu czegoś at the beginning/end of sth

- rana na nodze a wound on a a. in the leg

- mieć na sobie marynarkę/płaszcz to be wearing a jacket/coat

- nosiła pierścionek na małym palcu, a na szyi korale she had a ring on her little finger and beads (a)round her neck

- włóż płaszcz na sweter put your coat on over your sweater

- na stadionie at the stadium

- na korytarzu in the corridor

- na ulicy in the street, outside

- na ulicy Klonowej in a. on Klonowa Street

- na dworcu/przystanku autobusowym at the station/bus stop

- na staromiejskim rynku in the Old Town marketplace

- na wschodzie/południu in the East/South

- na Bliskim Wschodzie in the Middle East

- na Ukrainie/Węgrzech in (the) Ukraine/in Hungary

- na Śląsku/Mazowszu in Silesia/Mazovia

- na wyspie/Borneo on an island/in Borneo

- na wsi in the country

- na uniwersytecie at (the) university/in the university

- na wykładzie/przedstawieniu at a lecture/performance

- na górze/dole (wysokość) at the top/bottom; (w budynku) upstairs/downstairs

- na plażę/bagna to the beach/marshes

- na stację/salę operacyjną to the station/the operating theatre

- na Łotwę/Pomorze to Latvia/Pomerania

- na Sycylię/Krym to Sicily/the Crimea

- wyprawa na Mount Everest an expedition to Mount Everest

- wspinać się na Giewont to climb Giewont

- robotnicy wylegli na ulice workers took to the streets

- dostał się na uniwersytet/prawo he entered university a. was admitted to university/he entered the law department

- poszła na zebranie/koncert she went to a meeting/concert

- iść/skręcać na północ/wschód to go/turn north/east

- okna wychodzą na południe/na ogród the windows face south/look onto the garden

- na północ/wschód od czegoś to the north/east of sth

- na górę/dół (wyżej/niżej) up/down; (w budynku) upstairs/downstairs

- patrzeć na kogoś to look at sb

- postawić wazon na stół a. na stole to put a vase on the table

- ładować meble na ciężarówkę to load furniture onto a lorry

- przenosić się z miejsca na miejsce to move from place to place

- wyjechać na tydzień/dwa dni to go away for a week/two days

- na krótko for a bit a. a short while

- na zawsze forever, for ever

- muszę was na chwilę zostawić I’ll have to leave you for a moment

- ptaki odleciały na zimę the birds have flown off for the winter

- na pół godziny przed odlotem samolotu half an hour before the plane’s departure

- miałeś zrobić tłumaczenie na wczoraj you were supposed to finish the translation by yesterday

- przesuńmy zebranie na jutro let’s postpone the meeting till tomorrow

- masz przyjść na drugą/lunch you must come at two/for lunch

- jestem z nim umówiony na siedemnastą/na piątego stycznia I’m seeing him at 5 p.m./on January the fifth

- na tę okazję for the occasion

- sukienka na specjalne okazje a dress for special occasions

- zjeść coś na śniadanie/lunch to have a. eat sth for breakfast/lunch

- kupić komuś prezent na urodziny to buy sb a present for his/her birthday

- zaprosić kogoś na imieniny/wigilię to invite sb to one’s name day party/for Christmas Eve

- pójść na wesele/pogrzeb to go to a wedding/funeral

- pocałować/pomachać komuś na pożegnanie to kiss/wave sb goodbye

- policjanci na koniach policemen on horseback

- jechać na rowerze to cycle, to ride a bike

- latać na lotni to go hang-gliding

- jeździć na łyżwach/wrotkach to skate a. go skating/to (roller) skate a. go (roller) skating

- chodzić/stać na rękach to walk/stand on one’s hands

- skakać na jednej nodze to hop on one foot

- zjechał na nartach ze zbocza he skied down the slope

- dziecko poruszało się na pupie po całym pokoju the baby shuffled around the room on his/her bottom

- stolik na kółkach a table on a. with wheels

- pantofle na wysokim obcasie highheeled shoes

- pantofle na płaskim obcasie low-heeled shoes, flats US

- fotel/konik na biegunach a rocking chair/horse

- spodnie na szelkach/pasku trousers with braces/with a belt

- prowadzić psa na smyczy to lead a dog on a leash

- leżeć na brzuchu/plecach to lie on one’s stomach/back

- oprzeć się na łokciu/na lasce to lean on one’s elbow/a cane

- na komputerze/kalkulatorze on a computer/calculator

- pisać na maszynie to type, to write on a typewriter

- uszyć sukienkę na maszynie to machine(-sew) a dress

- grać na skrzypcach/fortepianie to play (on) the violin/piano

- zagrać jakąś melodię na skrzypcach/fortepianie to play a tune on the violin/piano

- robić na drutach to knit

- jajka na twardo/miękko hard-boiled/soft-boiled eggs

- usmażyć coś na maśle/oleju to fry sth in butter/oil

- ten rosół jest na wołowinie, nie na kurczaku this is beef broth, not chicken broth

- nalewka na wiśniach cherry brandy

- sprzedawać coś na sztuki/tuziny to sell sth by the piece/dozen

- kupić coś na raty to pay for sth by a. in instalments

- pomalować coś na niebiesko/zielono to paint sth blue/green

- ubierać się na biało/czarno to dress in white/black

- „podawać na zimno/gorąco” ‘serve cold/hot’

- zrobiła się na Marylin Monroe pot. she dolled herself up like Marylin Monroe pot.

- (ona) uczy się na piątki she always gets top marks

- mięso na befsztyki/zupę meat for steak/soup

- butelka na mleko a milk bottle

- materiał na sukienkę dress material

- stojak na buty a shoe rack

- syrop na kaszel cough syrup

- koncert na skrzypce i fortepian a concerto for violin and piano

- dom na sprzedaż a house for sale

- sztućce/stół na cztery osoby cutlery/a table for four (people)

- brała krople na serce she took drops for her heart

- nie mam już miejsca na książki I don’t have any more room for books

- na dokończenie tego mieliśmy tylko dwie godziny we only had two hours to finish it

- nie trać czasu na głupstwa don’t waste time on trifles

- brakuje pieniędzy na zasiłki there’s a shortage of money for benefits

- zabrali go do szpitala na operację they took him to hospital for an operation

- poszedł na egzamin he went to take a. went off for his exam

- idę do znajomych na brydża I’m going to my friends to play (some) bridge a. for a game of bridge

- umówmy się na piwo let’s meet for a beer

- muszę pójść na zakupy I have to do some a. go shopping

- na co chcesz pójść (do kina)? what (film) would you like to see?

- wybrać się na grzyby/ryby to go mushroom picking/fishing

- skoczył do wody jemu/jej na ratunek he jumped into the water to save him/her

- podarł spodnie na strzępy he tore his trousers to shreds

- wazon rozbił się na kawałki the vase smashed to pieces

- porąbał drewno na kawałki he chopped the wood into pieces

- pokrój mięso na plastry/kawałki cut the meat into slices/chunks

- gips strwardniał na kamień the plaster set as hard as rock

- przerobiła sukienkę na spódnicę she turned the dress into a skirt

- przebudowali piwnicę na sklep they converted the cellar into a shop

- rodzice wychowali go na uczciwego człowieka his parents brought him up to be an honest man

- na czyjąś prośbę/zaproszenie at sb’s request/invitation

- na czyjś rozkaz at sb’s order

- na widok kogoś/czegoś at the sight of sb/sth

- na dźwięk dzwonka wyskoczył z wanny at the sound of the bell he jumped out of the bath

- na myśl o tym zrobiło mu się słabo he felt faint at the (very) thought of it

- śledztwo rozpoczęto na wniosek poszkodowanego the investigation was opened at the request of the injured party

- na nasz apel zgłosiło się wielu ochotników many volunteers responded to our appeal

- oskarżeni utrzymują, że strzelali na rozkaz the accused claim that they were ordered to shoot

- chorować na grypę to be ill with flu

- przystanek na żądanie a request stop GB, a flagstop US

- dwa razy na tydzień/rok twice a week/year

- jeden student na dziesięciu one student in ten a. out of ten

- na jedno miejsce było sześciu kandydatów there were six candidates per place

- bieg na 100 metrów the 100 metres sprint

- głęboki/długi na sześć metrów six metres deep/long

- drzwi były otwarte na całą szerokość the door was wide open

- podszedłem do niego na odległość kilku kroków I came to within several steps of him

- poziom wody podniósł się na wysokość pierwszego piętra the level of the water rose up to the first floor

- jak na swoje lata, jest w doskonałej formie he’s in excellent form for his years

- jak na emeryta, ma spore dochody for a pensioner he has quite a large income

- pomidory, jak na krajowe, są znakomite for Polish tomatoes they’re delicious

- suma, jak na owe czasy, ogromna a huge sum for a. in those days a. times

- na ówczesne warunki (for) the way things were at the time; for the conditions prevailing at that time książk.

- na co? what for?

- na co ci ołówek? what do you need a pencil for?

- i na co wam to było? what did you have to do that for?

- na odwal (się) pot. a. na odpieprz (się) posp. [zrobiony, wykonany] any old how pot.

* * *

* * *

+ Loc.

1. ( miejsce) on, at, in ( często nie tłumaczony jako przyimek); na stole on the table; na ścianie on the wall; na górze/na dole up/down; at the top/bottom ( czegoś of sth); (= na piętrze/na parterze) upstairs/downstairs; na ulicy on the street; Br. in the street; na Siódmej Ulicy on Seventh Street; Br. in Seventh Street; na Pennsylvania Avenue pod numerem 10 Br. at 10 Pennsylvania Avenue; na Alasce/Litwie in Alaska/Lithuania; na deszczu (out) in the rain; na dworze (= na zewnątrz) outside, outdoors; na koniu on a horse, on horseback; na korytarzu in the corridor; na palcu/głowie on one's finger/head; mieć mnóstwo spraw na głowie przen. have a lot on one's mind l. shoulders; na początku/końcu czegoś at the beginning/end of sth; na polu in the field; na uniwersytecie/poczcie at the university/post office; na zachodzie in the west.

2. ( sytuacja) gdybym był na twoim miejscu if I were you, if I were in your shoes.

3. (= podczas) at, during, on; na zebraniu/koncercie at a meeting/concert; na wakacjach on vacation; Br. on holiday; na wycieczce on a trip l. excursion; spędzać czas na czytaniu spend one's time reading.

4. ( środek lokomocji) on; jechać na koniu ride (on) a horse; jeździć na nartach ski, go skiing; jeździć na rowerze ride (on) a bicycle, ride a bike.

5. ( ruch lub pozycja ciała) on; chodzić na rękach walk on one's hands; leżeć na boku lie on one's side; na nogach (t. przen. = w dobrej kondycji) on one's feet.

6. ( instrument) on; grać na skrzypcach/fortepianie play the violin/piano; grać melodię na fortepianie play a tune on the piano.

7. ( narzędzie) pisać na maszynie type, typewrite; robić na drutach knit.

8. ( precyzowanie znaczenia rzeczownika) buty na wysokich obcasach high-heeled shoes; ciasto na drożdżach yeast dough; nalewka na wiśniach cherry liqueur; koń na biegunach rocking horse.

9. (po czasownikach l. przymiotnikach) oszczędzać na czymś economize on sth; wprawiać się na czymś cut one's teeth on sth; wychowany na czymś brought up l. raised on sth.

+ Acc.

1. (kierunek l. cel) to, toward(s), on, upon ( często nie tłumaczony jako przyimek); na Alaskę/Litwę to Alaska/Lithuania; na stolicę (o celu marszu, operacji wojskowej) toward l. on the capital; na górę/na dół up/down; ( po schodach) upstairs/downstairs; na pocztę/dworzec kolejowy to the post office/railroad station; na ulicę (out) into the street; na zachód west, westward(s); wyjść na ulicę (euf. = zacząć uprawiać prostytucję) go on the streets.

2. (po czasownikach l. przymiotnikach) chory na głowę (pot. = szalony) sick in the head, brainsick; chorować l. cierpieć na coś suffer from sth; cieszyć się na coś look forward to sth; krzyczeć na kogoś shout at sb; patrzeć na kogoś/coś look at sb/sth; zanosi się na deszcz it's going to rain; zły na kogoś/coś angry at/with sb/sth.

3. ( stan) postawić kogoś na nogi przen. put sb on their feet (again).

4. ( okres) for; na chwilę for a moment, for a while; na miesiąc for a month.

5. (termin, wyznaczony czas) (dokładnie) na czas (right) on time; obiad będzie na piątą dinner will be (ready) at five; umówić się na środę agree to meet on Wednesday, schedule an appointment for Wednesday; wracam na Wielkanoc I'll be back l. returning for Easter; zrobię to na jutro I'll do it for tomorrow.

6. (napęd, zasilanie) silnik na benzynę gasoline engine; zegar na baterię battery-powered clock.

7. ( przeznaczenie) kosz na śmieci waste-paper basket; materiał na sukienkę dress material; koncert na fortepian muz. piano concerto; skrzynka na listy mailbox; Br. letter-box.

8. ( sposób) with, by; walczyć na miecze fight with swords; kupować na raty buy on installments; kupować/sprzedawać na sztuki buy/sell by the piece.

9. ( miara) 100 kilometrów na godzinę a hundred kilometers an hour/per hour; szeroki na dwa metry two meters wide; raz na rok once a year.

10. (przyczyna, bodziec) on, upon, at, to; co ty na to? what do you say?, what would you say to that?; na żądanie on demand; na czyjąś prośbę/czyjś rozkaz on l. at sb's request/order; na widok kogoś/czegoś at the sight of sb/sth; na wieść o wypadku upon the news of the accident; odpowiedzieć na pytanie answer a question.

11. ( podział) into, in; drzeć coś na kawałki tear sth into l. to pieces; dzielenie włosa na czworo przen. hair-splitting; dzielić/łamać/składać coś na pół divide/break/fold sth in half.

12. ( dzielenie liczb) sto na dziesięć one hundred (divided) by ten.

13. ( wymiary) pięć na dziesięć cali five by ten inches.

14. ( cel) to, for, into; być przyjętym na (Uniwersytet) Yale be accepted at l. by Yale (University); dostać się na wydział chemii get into the chemistry department; iść na przyjęcie/zebranie go to a party/meeting; iść na ryby go fishing; iść na spacer go for a walk; jechać na wycieczkę go on an excursion; wyskoczyć na miasto go out, go into town.

15. ( w utarych zwrotach) na dobitkę to crown it all, to top it (all) off, on top of all that; na domiar złego to make matters worse; na przykład for example, for instance; jak na złość ironically; na zakończenie finally; na złamanie karku at breakneck speed l. pace, helter-skelter.

16. ( w równoważnikach zdań) na pomoc! help!; na koń! mount up!; na zdrowie! ( toast) cheers!; ( odpowiedź na kichnięcie) bless you!

z przysłówkami, przymiotnikami i wyrazami nieodmiennymi

1. ( z nazwami kolorów) pomalować coś na biało paint sth white.

2. ( okres) for; na długo/krótko for a long/short time; na zawsze forever.

3. ( sposób) na czczo on an empty stomach; na leżąco lying (down), reclining, prone; jajko na twardo hard-boiled egg; na wznak on the back.

4. ( relacje przestrzenne) na zewnątrz (czegoś) outside (sth); na wprost (straight) on l. ahead; (= naprzeciw) opposite; na zachód/lewo ( o położeniu) to the west/left ( od czegoś of sth).

5. ( w utartych zwrotach) wszystko na nic/na próżno (it's) all for nothing/in vain.

- przednie/tylne nogi front legs a. forelegs/hind legs

- złamać nogę to break one’s leg

- skręcić nogę w kostce to sprain one’s ankle

- założyć nogę na nogę to cross one’s legs

- siedzieć ze skrzyżowanymi nogami to sit cross-legged

- chwiać się na nogach to stagger

- ledwo a. z trudem trzymać się na nogach to be about to collapse

- trzymać a. utrzymywać się na nogach to keep one’s balance

- nie zdołał a. nie umiał utrzymać się na nogach he lost his balance

- nogi ugięły się pode mną/pod nią I/she went weak at the knees

- iksowate nogi a. nogi w iks knock knees

- mieć iksowate nogi to be knock-kneed

- palce u nóg toes

- deptać komuś po nogach w tańcu to tread a. step on sb’s toes while dancing

- powłóczyć nogami to drag one’s feet

- stolik/taboret na trzech nogach a three-legged table/stool

- stół na jednej a. o jednej nodze a pedestal table

- zawsze byłem noga z matmy I’ve always been a duffer at maths

- postąpił jak noga he blew it pot.

- □ noga wykroczna Sport back leg

- noga wypadowa Sport leading foot

■ do góry nogami topsy-turvy, upside down

- świat przewrócony do góry nogami a topsy-turvy world

- przewrócić wszystko do góry nogami to turn everything upside down

- noga! a. do nogi! (do psa) heel!

- chodzić przy nodze a. za nogą [pies] to walk a. follow at a. to heel

- do nogi a. co do nogi to the last person

- wystrzelali wszystkich co do nogi they wiped out all of them

- na drugą nogę! pot. let’s drink another one

- na jednej nodze on a. at the double

- w nogach łóżka a. posłania at the foot of the bed

- w nogę [iść, maszerować] in step

- w nogi! run for it!

- dać nogę pot. to leg it pot.

- dali nogę z ostatniej lekcji they bunked off GB pot. a. played hook(e)y from US pot. the last period

- trzecia noga pot., żart. a walking stick

- wziąć nogi za pas to take to one’s heels

- bronić się przed czymś rękami i nogami to resist a. oppose sth

- być cały dzień a. nieustannie na nogach to be on the go every minute of the day a. without a break

- być jedną nogą w grobie a. na tamtym świecie to be at death’s door, to be on one’s last legs; to have one foot in the grave pot., żart.

- być na ostatnich nogach pot. to be worn to a frazzle pot.

- robić coś na ostatnich nogach to do sth with one’s last strength

- być od świtu a od rana na nogach pot. to be on the run since first light

- iść a. wlec się noga za nogą to drag one’s feet

- iść w nogi [alkohol] to make walking difficult

- lecieć a. padać a. walić się z nóg to be collapsing from exhaustion; to be ready to drop pot.

- ledwo powłóczyć nogami a. wlec nogi za sobą to be on one’s last legs

- (ze zmęczenia) ledwo a. z trudem trzymał się na nogach (being so tired) he could barely stand

- mieć dobre nogi to be a good walker

- nakryć się nogami pot. to fall (down) on one’s back

- nie móc ruszyć ręką, ani nogą to be too tired to stir

- padać a. rzucać się komuś do nóg (na znak czci, wdzięczności) to fall a. drop a. sink to one’s knees before sb; (na znak pokory, oddania) to bend a. bow the a. one’s knee to sb

- podciąć komuś nogi [silne wrażenia, emocje] to make sb weak at the knees; (spowodować upadek) to trip sb (up)

- podstawić komuś nogę (spowodować upadek) to trip sb (up); (zaszkodzić) to trip sb up

- porwać się a. zerwać się a. skoczyć na równe nogi to jump a. leap to one’s feet

- postawić kogoś na nogi (finansowo) to provide sb with a firm financial footing; (zdrowotnie) to make sb feel good again

- schodzić a. uchodzić nogi do kolan to be exhausted by walking

- stanąć mocno na nogach (zdrowotnie) to be back on one’s feet; (finansowo) to establish oneself on a firm financial footing

- stanąć na własnych nogach to stand on one’s own (two) feet

- ściąć a. zwalić a. zbić kogoś z nóg (pozytywnie) to sweep sb off their feet; (negatywnie) to knock sb off their feet

- tracić grunt pod nogami (w konfliktowej sytuacji) to lose ground

- traktować kogoś per noga a. per nogam to treat sb in a scornful way

- wstać lewą nogą pot., żart. to get out of bed on the wrong side

- wyciągać nogi pot. (iść szybciej) to walk with long strides

- wyciągnąć nogi pot. (umrzeć) to cash in one’s chips pot., to turn up one’s toes pot.

- zmienić nogę to fall into step

- zmylić nogę to break step

- jesteśmy już/jeszcze jedną nogą na wakacjach our thoughts are already/still on holidays

- jesteś tu z nami tylko jedną nogą you’re here with us merely physically but your thoughts are elsewhere

- moja/jego noga więcej tu nie postanie I/he will never set foot in this place again

- noga się mu/mi powinęła his/my luck has run out

- nogi mu/jej odjęło przest. his/her legs are paralysed

- nogi odmawiają mi posłuszeństwa my legs fail me

- nogi same ją/jego niosą she/he walks effortlessly

- nogi wrosły jej w ziemię she was petrified

- wyjść a. wyjechać skądś nogami do przodu pot. (umrzeć) to turn up one’s toes

- ziemia a. grunt usuwa mi/nam się spod nóg I am/we are finding myself/ourselves in a precarious situation

- żywa noga stąd nie ujdzie no one will get out of here alive

- kłamstwo ma krótkie nogi przysł. (the) truth will out przysł.

- kto nie ma w głowie, ten ma w nogach pot. forgetful people waste more time

- ręka rękę myje, noga nogę wspiera przysł. you scratch my back and I’ll scratch yours przysł.

- odepchnąć wiosłem łódź od brzegu to push a boat off (from the shore) with an oar

- odepchnęła się mocno od brzegu basenu she pushed off from the side of the pool

* * *

* * *

Acc. siebie l. się Gen. siebie Dat. i Loc. sobie Ins. sobą

1. (identyczność, t. siebie samego) oneself; iść przed siebie walk straight on l. ahead; spojrzeć za siebie look back; spojrzenie za siebie backward glance; pozostawić l. zostawić coś za sobą leave sth behind; czuj się jak u siebie (w domu) make yourself at home; u siebie sport ( o meczu) home; chodzą ze sobą od trzech miesięcy they've been seeing each other for the past three months; chodzić ze sobą date; (zwł. w okresie narzeczeństwa) court; zabierać kogoś/coś ze sobą take sb/sth with sb l. along; zabrała ze sobą wszystko, co tylko można sobie wyobrazić she took along everything but the kitchen sink; coś nie ma przed sobą przyszłości there's no future in l. for sth; masz przed sobą wspaniałą przyszłość you've got a great future ahead of you; chcę mieć to za sobą I want to get it over; mieć najgorsze za sobą be over the hump; mieć za sobą najtrudniejszą część czegoś break the back of sth; mieć najlepsze lata za sobą be past one's prime, be over the hill; mieć za sobą daleką drogę (bardzo się zmienić, dojrzeć itp.) t. dosł. have come a long way; nieść l. pociągać za sobą involve, imply, entail; porwać za sobą (zwł. tłum) carry; spalić za sobą mosty burn one's bridges l. boats (behind one); zamknij za sobą drzwi shut l. close the door behind l. after you; dochodzić do siebie po czymś recover from sth; brać coś do siebie ( uwagi) take sth personally; przyciągnąć kolana do siebie draw up one's knees; przytulić kogoś do siebie hug sb; zapraszać kogoś do siebie ask sb round, ask sb to come to one's place; zrazić l. zniechęcać kogoś do siebie antagonize sb, disaffect sb; wyjść z siebie blow l. pop one's cork, be beside o.s.; wykrztuś l. wyrzuć l. wyduś to z siebie! (= powiedz to) spit it out!; wylewać z siebie żale pour out one's sorrows; wypruwać z siebie żyły sweat blood, sweat one's guts out; zadowolony z siebie self-complacent, self-satisfied; zrobić z siebie durnia make an idiot l. ass of o.s.; zrobić z siebie pośmiewisko make o.s. a laughing stock; być z siebie dumnym be proud of o.s.; robić z siebie głupka play the fool; robić z siebie widowisko make an exhibition l. a spectacle of o.s.; samemu z siebie ( zrobić coś) by o.s.; samo z siebie by itself, per se; zostawiać coś po sobie leave sth as one's legacy; cel sam w sobie an end in itself; łączyć w sobie (zwł. cechy) combine; mieć w sobie to coś (trudną do zdefiniowania cechę, która dodaje atrakcyjności) have this something; mieścić w sobie contain, hold; ona ma w sobie trochę snobizmu she's somewhat of a snob; przemóc w sobie dumę swallow one's pride; rzecz sama w sobie thing-in-itself, noumenon; sprzeczność sama w sobie a contradiction in terms; zamknięty w sobie indrawn, introvert, withdrawn; zebrać się w sobie pull o.s. together, get a grip on o.s.; mieć coś przy sobie have sth on l. about sb; nie mam przy sobie pieniędzy I have no money on me; ręce przy sobie! (keep your) hands off!; sam sobie jesteś winien it is your own fault, you only have yourself to blame; sami sobie pieczemy chleb we bake our own bread; wmówić sobie, że... kid o.s. (into believing) that...

2. (wzajemność, t. siebie wzajemnie) each other, one another; dzielić (pomiędzy siebie) (koszt, dochód) split; wyjaśnić sobie wszystko get l. put l. set things straight; wyjaśnijmy sobie jedną rzecz let's have l. get one thing clear; mówić sobie po imieniu be on first name terms with each other; przypadli sobie do gustu they took (a) fancy l. liking to each other; dalej od siebie farther away from each other l. one another; bliżej siebie closer to each other l. one another.

* * *

1. (= droga miejska) street, road; ( w nazwach) court, drive, lane; ślepa ulica dead end, cul-de-sac; główna ulica high street, main street; ulica brukowana cobbled street; ulica jednokierunkowa/dwukierunkowa one-way/two-way street; ulica handlowa shopping street; ulica okrężna circular street; boczna ulica by-street, side street; pokój od ulicy front room; drzwi od ulicy street door; dziecko ulicy street child, guttersnipe; budynek po drugiej stronie ulicy the building over l. across the street; iść ulicą walk down l. along the street; na ulicy on l. in the street; przechodzić przez ulicę cross the street l. road; skręcać w boczną ulicę turn off into a side street; wyrzucić kogoś na ulicę turn sb out into the street; mieszkać na ulicy be on the streets, be on the bum; pracować na ulicy walk the streets; na ulicy Roosevelta on Roosevelt street; pieniądze leżą na ulicy the streets are paved with gold; spotkać kogoś na ulicy meet sb in the street; wyjść na ulicę (= demonstrować) take to the streets; skończyć na ulicy przen. end up in the street; biegać po ulicach run the streets; wałęsać się po ulicach roam the streets; ulice spłynęły krwią the streets ran with blood; muzykować na ulicy busk; na przeciwległym rogu ulicy kitty-corner (from l. to sth).

2. (= tłum uliczny) mob.

- mają dom na wsi they have a. own a house in the country

- miał po ojcu warsztat samochodowy he had a. owned a garage left to him by his father

- nasze muzeum ma dużą kolekcję impresjonistów our museum has (got) a large collection of Impressionist paintings

- mam dla ciebie prezent/tę książkę o kotach I’ve got a present/that book about cats for you

- miał wszystkiego dwie pary butów he only had two pairs of shoes

- ubrała się w to, co miała she put on what she had

- nie mam psa I don’t have a. I haven’t got a dog

- nie mamy ani telewizora, ani pralki we have neither a TV nor a washing machine

- wydawnictwo nie ma funduszy na zatrudnienie specjalisty the publishers can’t afford to employ a specialist

- nie mam nic do jedzenia I’ve got nothing to eat, I don’t have anything to eat

- czy oni mają namiot? have they got a tent?, do they have a tent?

- masz scyzoryk? have you got a penknife?

- czy ma pan bagaż? have you got any luggage?

- czy macie gaz? have you got gas?

- mieć coś przy sobie to have sth on one

- masz przy sobie jakieś drobne? have you got any change on you?

- gdzie masz klucze/moją książkę? what have you done with the keys/my book?

- gdzie masz rower? where’s your bike? pot.

- mieć na coś to have money for sth

- miałem tylko na jedno piwo I only had for one beer

- (on) ma na przyjemności, a nie ma na lekarza he has money to spend on pleasures, but he can’t afford a doctor

- nie miał na nowe buty, a co dopiero na samochód he couldn’t afford a pair of new shoes, let alone a car

- mieć za co coś zrobić to have enough money to do sth, to be able to afford to do sth

- nie mieli za co wyjechać na wakacje they didn’t have enough to go on holiday, they couldn’t afford to go on holiday

- nie mają z czego żyć they don’t have enough to live on

- jak masz na imię? what’s your name?

- mam na imię Maria my name’s Maria

- (on) ma na nazwisko Nowak his (sur)name is Nowak

- mieć coś na sobie to have sth on, to be wearing sth

- miał (na sobie) granatowy garnitur he had a blue suit on, he was wearing a blue suit

- na głowie miała kapelusz, na szyi biały szalik she had a hat on her head and a white scarf round her neck

- nie mieć nic na sobie (być gołym) to have nothing on

- mieć kogoś u siebie (gościć) to have sb staying with one

- od tygodnia mamy u siebie teściów we’ve had my in-laws (staying) with us for the past week

- jeśli Legia wygra, mam u ciebie piwo! you owe me a beer if Legia win(s)

- masz!/macie! (weź/weźcie) here!

- macie kanapki, jedzcie! here’s the sandwiches, eat up! pot.

- masz, włóż to na siebie! here, put this on!

- (a) masz! (zadając razy) take that!

- (a) masz za to, że kłamiesz, a masz, a masz! (and) take that for lying! and that! and that! pot.

- masz za swoje! (dobrze ci tak) serves you right!

- ma za swoje, że jest taki naiwny it serves him right for being so naive

- mamy teraz za swoje dobre serce! that’s the thanks we get for being nice a. for all our kindness!

- masz ci (los) a. masz tobie! blast (it)! pot., damn (it)! pot.

- masz ci los, zapomniałam parasola! blast, I’ve forgotten my umbrella!

- masz go/ją/ich! (wyrażające zaskoczenie) just look at him/her/them!

- masz go, jaki mądrala! look at him, Mr Clever Dick! GB pot.

- mieć dwadzieścia lat to be twenty (years old)

- ile ona ma lat? how old is she?

- mieć dwa metry wzrostu/wysokości to be two metres tall/high

- mieć sześć metrów głębokości/szerokości/długości to be six metres deep/wide/long

- pokój ma sześć metrów na pięć the room is six by five metres

- dom będzie miał siedem pięter the house will be seven storeys high a. will have seven storeys

- kilometr ma tysiąc metrów one kilometre is a thousand metres

- pokój ma dwa okna the room has two windows

- miał niebieskie oczy/siwe włosy he had blue eyes/grey hair

- miała dziurawe buty she had holes in her shoes

- kubek ma wyszczerbiony brzeg the mug’s rim is chipped

- miała męża Włocha/inżyniera her husband was Italian/an engineer

- mieć talent/cierpliwość/odwagę to have talent/patience/courage

- nie mieć talentu/cierpliwości/odwagi to lack talent/patience/courage

- mieć takt/rozsądek to be tactful/sensible

- mieć (swoje) wady i zalety to have one’s good and bad points

- zasłony mają kolor wiśni the curtains are cherry red in colour

- działka ma kształt prostokąta a. prostokątny the allotment is rectangular (in shape)

- jej perfumy miały słodkawy zapach/zapach konwalii her scent was sweet smelling/smelled of lily of the valley

- urodę miała po matce, a talent po ojcu her looks came from her mother and her talent from her father

- za całe umeblowanie pokój miał zdezelowany stół the only piece of furniture in the room was a rickety table

- mieć w sobie coś (być interesującym) to have a certain something

- on ma w sobie coś z dziecka/roztargnionego profesora there is something of the child/the absent-minded professor in a. about him

- nie mieć nic do czegoś to have nothing to do with sth

- jej wyjazd nie ma nic do naszych planów her going away has nothing to do with our plans

- marzenia mają to do siebie, że rzadko się spełniają the thing about dreams is that they rarely come true

- miała to do siebie, że zawsze się spóźniała the thing about her was that she was always late

- mieć gorączkę a. temperaturę to have a. be running a temperature

- mieć 39° gorączki to have a temperature of 39 degrees

- mieć złamaną nogę to have a broken leg

- mieć częste bóle głowy to have frequent headaches

- mieć pragnienie to be thirsty

- mieć dobry apetyt to have a good a. hearty appetite

- mieć wadę a. defekt to have a defect

- mieć gumę pot. (w samochodzie) to have a flat pot.

- mam nadzieję, że… I hope that…

- mieć ochotę coś zrobić to feel like doing sth

- miała ochotę płakać she felt like crying

- mieć przekonanie/pewność, że… to be convinced/sure a. certain that…

- mieć kogoś/czegoś dość a. dosyć to have had enough of sb/sth, to be fed up with sb/sth

- mam tego powyżej uszu a. po dziurki w nosie! pot. I’ve had it up to here! pot.

- mieć coś wypisane w oczach a. na czole a. na twarzy to have sth written all over one’s face

- miała winę wypisaną na twarzy she had guilt written all over her face

- to dziecko nie ma matki/ojca this boy/girl has no mother/father

- ona nie ma rodzeństwa she has no brothers or sisters

- ona będzie miała dziecko she’s going to have a. she’s expecting a baby

- miała z nim dwóch synów she had two sons by him

- miał za żonę piekielnicę his wife was a real she-devil a. spitfire

- nie miał do kogo zwrócić się o pomoc he had no-one to turn to for help

- mieć kogoś przy sobie a. obok siebie a. przy boku to have sb at one’s side

- mieć kogoś/coś na uwadze a. na względzie to have sb/sth in mind, to take sb/sth into consideration

- mieć z kimś porachunki to have a bone to pick with sb

- mieć kogoś/coś przeciwko sobie to have sb/sth against one

- miał przeciwko sobie opinię publiczną public opinion was against him

- mieć przyjemność/zaszczyt coś zrobić książk. to have the pleasure/honour to do a. of doing sth

- miałem zaszczyt poznać pańskich rodziców I had the honour of meeting your parents

- mam przyjemność przedstawić państwu naszego gościa I have the pleasure of introducing our guest

- z kim mam przyjemność? książk. to whom do I have the honour of speaking? książk., także iron.

- mieć coś/nie mieć nic przeciwko komuś/czemuś to have something/nothing against sb/sth

- mieć coś do kogoś pot. to have something against sb

- do ciebie nic nie mam I’ve got nothing against you

- mieć coś na kogoś to have the goods a. the dope on sb pot.

- niczego na mnie nie mają they’ve got nothing on me pot.

- mam z nią do pomówienia a. pogadania I need to have a (serious) talk with her

- mieć kogoś nad sobą to have sb above one

- kierownik ma nad sobą dyrektora, a dyrektor – zarząd the manager answers to the director and the director answers to the board

- mieć kogoś pod sobą to be in charge of sb

- (ona) ma pod sobą dwudziestu pracowników she’s in charge of a staff of twenty

- kapral miał pod sobą dziesięciu żołnierzy the corporal had ten men under his command a. under him

- mieć kogoś za sobą (być popieranym) to have sb behind one, to have sb’s backing

- mieli za sobą większość the majority was a. were behind them, they had the majority behind them

- mieć kogoś za głupca to take sb for a fool

- ich zachowanie mam za nieco naiwne I consider their behaviour rather naive

- za kogo pan mnie ma! who do you take me for!, who do you think I am!

- mieć w kimś rywala/sojusznika to have a rival/an ally in sb

- mieć kogoś pot. (być związanym z kimś) to have somebody, to be involved with somebody

- chwalił się, że miał je wszystkie pot. (odbył stosunek) he boasted of having had them all pot.

- płacą tak dużo, że mogą mieć każdego they pay so much they can take on a. hire anyone they like

- mam dobrą komunikację do pracy I’ve got good connections to work

- centrum miasta ma dobrą komunikację z przedmieściami there are good connections from the city centre to the suburbs

- mieć słuszność a. rację to be right

- mieć ciepło/przytulnie to be warm/cosy

- owinęła dziecko szalem, żeby miało ciepło she put a scarf round the baby to keep him/her warm

- mam daleko/blisko do szkoły I have a long way/I don’t have far to go to school

- ty to masz dobrze, nie musisz wstawać o siódmej it’s alright for you, you don’t have to get up at seven (a.m.)

- mieliśmy tu wczoraj burzę/śnieżycę we had a storm/snowstorm here yesterday

- mamy dziś słoneczną pogodę it’s sunny today

- mam dziś kiepski dzień I’m having one of those days (today)

- kłopotów z nim miałam co niemiara I’ve had no end of trouble with him

- co ja z tobą mam? what am I to do with you?

- jest całkiem młoda, chciałaby jeszcze mieć coś z życia she’s still very young, she’d like to get something out of life pot.

- (on) haruje od świtu do nocy i co z tego ma? he slaves away from morning to night, and what does he have to show for it?

- miał przed sobą kilka godzin marszu he had several hours of walking ahead of a. in front of him

- miała przed sobą trudną rozmowę z szefem she had a difficult conversation with the boss ahead of her

- mieć przed sobą przyszłość to have a (bright) future ahead of a. before one

- miał przed sobą karierę he had a brilliant career ahead of a. in front of him

- mieć coś za a. poza sobą to have sth behind one

- ma za sobą trzyletnie doświadczenie he has three years’ experience behind him

- mam już to wszystko za sobą all that is behind me now

- mam co robić, nie nudzę się I’ve got things to do, I don’t sit around

- nie mieć gdzie mieszkać/spać to have nowhere to live/sleep

- nie mam gdzie przenocować I have nowhere to spend the night

- nie mieć kiedy spać/jeść/odpocząć to not have time to sleep/eat/relax

- nie mają kiedy w ścianach wiercić, tylko w niedzielę! of course, they have to drill holes in the wall on a Sunday!

- mieć czas to have time (coś zrobić to do sth)

- nie miałem czasu zająć się twoją sprawą I didn’t have time to deal with your problem

- na napisanie wypracowania macie godzinę you have an hour to write the essay

- nie miałeś mi tu kogo przyprowadzić!? why did you have to bring him/her/them here (of all people)?!

- mieć coś/nie mieć nic do powiedzenia (dużo/mało wiedzieć) to have something/nothing to say (na temat kogoś/czegoś about sb/sth)

- mieć coś/nie mieć nic do powiedzenia a. gadania pot. (o decydującym głosie) to have a say/no say

- ona nie ma w tej sprawie nic do powiedzenia a. gadania she has no say in the matter

- nie mamy już sobie nic więcej do powiedzenia we’ve got nothing more to say to each other

- mieć zły/dobry czas Sport to have a poor/good a. fast time

- mieć pierwsze/dziesiąte miejsce Sport to come first/tenth, to be in first/tenth place

- mam z nią wielką wygodę, sprząta, robi mi zakupy she’s a great help to me: she cleans and does my shopping

- nie masz co narzekać you’ve got nothing to complain about

- nie masz co się denerwować there’s no reason (for you) to get upset

- nie masz czego a. co żałować, film był kiepski you didn’t miss much: the film was hopeless

- w domu nie masz co się pokazywać you’d better not show your face at home pot.

- (on) ma teraz naradę ze swym zastępcą he’s in conference at the moment with his deputy

- mieć sprawę a. proces to be on trial (o coś/o zrobienie czegoś for sth/for doing sth)

- ma sprawę a. proces o zabójstwo/spowodowanie wypadku samochodowego he’s on trial for murder/causing a car accident

- mieć studia a. wyższe wykształcenie to have completed higher education

- mój ojciec miał tylko cztery klasy my father only did four years at school

- miał już zawód i mógł rozpocząć samodzielne życie he’d completed his training and could now start his own life

- miał dwa fakultety he had graduated in two subjects

- mamy drugi tydzień zimy it’s the second week of winter

- którego dziś mamy? what’s the date today?

- mamy dziś pierwszy stycznia/poniedziałek it’s January the 1st/Monday today

- którą masz godzinę? what time do you make it? pot.; what’s the time by your watch?

- mieć kogoś/coś po prawej/lewej stronie to have sb/sth on one’s right/left

- miał przed/za sobą dwóch strażników he had a. there were two guards in front of him/behind him

- masz to zrobić natychmiast! you’re to do it right now!

- co mam zrobić/jej powiedzieć? what am I (supposed) to do/tell her?

- po co się mam wysilać? why should I bother?, why should I make the effort?

- masz tego nikomu nie powtarzać! (and) don’t go repeating a. telling it to anyone!

- i ja mam w to uwierzyć? and you/they want me to a. I’m supposed to believe that?

- mieć coś do zrobienia to have sth to do

- ma obowiązek do spełnienia s/he has a duty to perform

- mam sprawę do załatwienia I’ve got something to sort out

- mamy zaległości do odrobienia we’ve got a backlog of work to catch up on

- miano zburzyć ich dom their house was to be demolished

- samolot miał wylądować w Warszawie, ale… the plane was supposed to land a. have landed in Warsaw, but…

- podobno jutro ma być ładna pogoda it’s supposed to be good a. nice weather tomorrow

- w pozostałej części kraju ma nadal padać in the rest of the country continuing rain is expected

- miała umrzeć w nędzy w wieku czterdziestu lat she was to die in poverty at the age of forty

- przyszłość miała pokazać, że się myli subsequent events were to prove him/her wrong

- jak się miało okazać as things a. it turned out; as it transpired książk.

- i co ja mam z tobą zrobić? what am I (supposed) to do with you?

- jeśli mielibyśmy się nie zobaczyć przed twoim wyjazdem, baw się dobrze in case we don’t see each other before you leave, have a good time

- niech się stanie, co się ma stać let things happen as they will

- właśnie miałem wyjść, kiedy zadzwonił telefon I was just about to leave a. just on the point of leaving when the phone rang

- właśnie miałam powiedzieć to samo I was just about to a. just going to say the same thing

- czy mam przez to rozumieć, że… am I to understand (by that) that…

- mieć coś do sprzedania/zaproponowania to have sth to sell/propose

- choćby a. żeby nie wiem co się miało stać, (to)… no matter what happens a. might happen…

- choćbym a. żebym miał pęknąć a. trupem paść pot. even if it kills me pot.

- mam już napisaną pracę I’ve already written the essay

- miał ukończone wyższe studia he had been to university/college

- czy macie załatwione bilety? have you booked/got the tickets?

- pieniądze mam dobrze schowane I’ve put the money in a safe place

- mam obiecaną podwyżkę I’ve been promised a rise

- miał przykazane trzymać język za zębami he was a. he’d been told to keep his mouth shut pot.

- ona miałaby mi się podobać? you think I find her attractive?

- miałbyś sumienie to zrobić? could you do (something like) that (with a clear conscience)?

- to ma być hotel czterogwiazdkowy? (z dezaprobatą) and you/they call this a. this is supposed to be a four-star hotel?!

- ten grubas to miałbym być ja!? (z niedowierzaniem) is this/that fatso really me? pot.

- pokazał nam skórę tygrysa, którego miał upolować w Afryce (z powątpiewaniem) he showed us the skin of a tiger, which he is supposed to have killed in Africa

- ciotka wyzdrowiała i ma się dobrze auntie has recovered and is doing well

- jak się mają twoi rodzice? how are your parents?

- jak się masz! (powitanie) how are you?; how’s it going? pot.

- mam się dzisiaj lepiej I feel better today

- sprawy mają się nieźle things are working out (quite) well

- jak się rzeczy mają? how do things stand?

- rzecz ma się tak, że… the thing is that…

- jak te dwie wersje mają się do siebie? how do the two versions compare?

- jak to się ma jedno do drugiego? how do the two compare?

- teoria nijak się miała do praktyki the theory was (completely) divorced from practice

- A tak się ma do B, jak C do D a. A i B tak się mają do siebie, jak C i D A is to B like C is to D

- mieli się do siebie jak dzień do nocy they were like chalk and cheese

- mieć się za artystę/człowieka honoru to consider oneself (to be) an artist/a man of honour

- (on) ma się za Bóg wie co pot. he thinks he’s God (almighty) pot.

- miała się za bliską śmierci she thought she was about to a. going to die

- miało się a. dzień miał się ku zachodowi it was getting towards sunset

- sytuacja ma się ku lepszemu the situation is looking better

- ma się na deszcz it looks like rain

- miało się na burzę a storm was brewing, there was thunder in the air

- wiedzieć, jak się rzeczy mają to know how things stand a. are

- winien i ma debit and credit

- zapisać coś po stronie „ma” to enter sth on the credit side

- (już) mam! mieszkaliśmy na tej samej ulicy! I’ve got it! we used to live in the same street!

- mam cię! a. tu cię mam! (złapałem cię, przyłapałem cię) I’ve got you!; got you! pot.

- mam cię, już mi nie uciekniesz! got you, you won’t get away now!

■ ma się rozumieć a. wiedzieć! it a. that goes without saying!

- ma się rozumieć, że przyjdę of course I’ll come

- mieć głowę a. łebpot. (na karku a. nie od parady) to have a good head on one’s shoulders

- on to ma łeb! he’s no fool!

- mieć głowę do interesów to have a good head for business

- nie mam teraz do tego głowy I don’t want to think about it/that now

- mieć kogoś/coś w nosiepot. a. gdzieśeuf. a. w głębokim poważaniueuf. to not care a damn about sb/sth pot.; to not give a monkey’s about sb/sth pot., euf.

- mam to wszystko gdzieś! pot. to hell with it all! pot.

- mieć kogoś/coś w dupie wulg. to not give a shit a. toss GB about sb/sth wulg.

- sie masz! pot. (powitanie) hi! pot.

- przecznica Krakowskiego Przedmieścia a street off Krakowskie Przedmieście

- druga przecznica w lewo/prawo the second street (to the) left/right

- skręcili w przecznicę they turned into a side street

- hotel jest dwie przecznice stąd the hotel is two streets down from here, the hotel is two blocks from here US

- jego praca zawodowa i zajęcia uboczne his professional work and sidelines

- rola uboczna a side role

- □ efekt uboczny Med. side effect także przen.

- produkt uboczny (w producji) by-product także przen.; (w badaniach, przedsięwzięciach naukowych) spin-off

- uboczne produkty badań kosmicznych spin-offs from a. of space research

* * *

pl. ocz- Nom. -y Gen. -u Ins. - ami l. - yma

1. ( narząd wzroku) eye, optic (arch.); piwne/brązowe/niebieskie oczy hazel/brown/blue eyes; podbite oko black eye, shiner, mouse; bystre oko sharp l. keen eye; mieć bystre oko be sharp l. keen eyed l. eyesighted; zaczerwienione oko reddish eye; kocie oczy ( na drodze) cat's eyes; kocie oko min. cat's eye; tygrysie oko min. tiger's eye; dno oka anat. eyegrounds, fundus of the eye; oko cyklonu meteor. bull's eye, the eye of the storm; sokole oko eagle eye; maślane oczy filmy eyes; wprawne oko practiced eye; w mgnieniu oka in a blink of an eye, in a twinkling, in a flash l. crack; na pierwszy rzut oka at first glance; coś widać na pierwszy rzut oka sth can be seen at first glance; bez zmrużenia oka without batting an eye; na moich oczach before l. under my eyes, in front of my very eyes; słabnąć l. niknąć w oczach ( o człowieku) be fading away, be wasting away; ale masz oko! good eye!; cieszący oko easy on the eye; cieszyć oko please the eye; klapki na oczach blinders, tunnel vision; klapki na oczy ( konia) blinders; Br. blinkers; w moich oczach to jest nic niewarte it's not worth a penny in my eyes l. to my mind; z zamkniętymi oczami with one's eyes closed; pożerać kogoś oczami devour sb with one's eyes; patrzeć na coś krzywym okiem frown upon sth, look askance at sth; być komuś solą w oku be a thorn in sb's side l. flesh, be the stone in sb's shoe; (szkolić się) pod okiem instruktora (train) under the supervision of the instructor; ciemno, choć oko wykol the night is inky black; rzucać się w oczy stick out a mile, stick out like a sore thumb; spędza mi to sen z oczu I can't get it out of my mind; czytam w twoich oczach, że... I can see l. read it in your eyes that...; dobrze ci z oczu patrzy you have a kind look in your eyes; iść, gdzie oczy poniosą go and never look back, walk and don't look back; jak okiem sięgnąć as far as the eye can see; mieć oczy wokół głowy have eyes at the back of one's head; zrobiło mi się ciemno przed oczami I was seeing spots before my eyes; mam to na oku I'm keeping a (sharp) eye on it; mieć coś na oku (np. o pracy) set sights on sth; mam babcię ciągle przed oczyma I can still see grandma before my eyes; miej oczy i uszy otwarte! keep your eyes and ears open!; powiedzieć l. wygarnąć komuś prawdę w oczy tell sb the truth to his/her face, speak the truth to sb's face; wspominać kogoś/coś z łezką w oku think softly l. affectionately l. nostalgically about sb/sth, think about sb/sth with affection; mydlić komuś oczy pull the wool over sb's eyes, throw dust in sb's eyes; nawet nie mrugnął okiem he didn't flicker an eyelid; nie mogłem od niej oderwać oczu I couldn't take my eyes off her; nie mogę spojrzeć jej w oczy I can't look her in the eye/face; mieć oko na coś keep one's eyes open l. peeled l. skinned for sth; nie spuszczaj z oka dzieci keep your eye on the children, keep a close eye l. watch on the children; podbić komuś oko give sb a black eye l. a shiner; własnym oczom nie wierzę! I can't believe my eyes!; nie zmrużyłem oka I didn't sleep a wink; otworzyć szeroko oczy open one's eyes wide; widzieć kątem oka see sth out of the corner of one's eye; strzec kogoś/czegoś jak oka w głowie keep a close eye on sb/sth; rzut oka na coś glimpse at sth; kiedy ty wreszcie przejrzysz na oczy? when will you finally take the blinds off?; przewracać oczami turn up l. roll one's eyes; robić do kogoś perskie oko give sb the eye, give sb a glad eye, make eyes at sb; kłamać w żywe oczy lie through one's teeth, lie in one's throat; na piękne oczy on trust; w cztery oczy in private; rozmawiać z kimś w cztery oczy talk heart to heart to sb, talk eye to eye; rzuć na to okiem have l. take a look l. glance at it, please; cast an eye over it, please; gołym okiem with the naked eye; stanąć z kimś oko w oko stand face to face with sb, confront sb eyeball to eyeball; stracić kogoś z oczu lose sight of sb; spuścić oczy lower one's eyes, cast one's eyes down; spojrzeć prawdzie w oczy face the truth; wake up and smell the coffee; see things for what they really are; świecić oczami za kogoś blush for sb, take the rap; widzieć coś gołym okiem see sth with the naked eye; widzieć coś na własne oczy see sth with one's own eyes; widzieć coś oczami duszy see sth in one's mind's eyes; wpaść komuś w oko catch sb's fancy l. eye, take l. tickle l. catch sb's fancy; zamknąć oczy close one's eyes, breathe one's last; przymykać na coś oczy turn a blind eye to sth; zejdź mi z oczu! get out of my sight!; oczy mi się kleją I have heavy eyes l. eyelids; pi razy oko sth in the neighborhood of, more or less; pasuje to jak pięść do oka it's like a square peg in a round hole; oczy wychodzą mu na wierzch ( ze zdziwienia) his eyes popped out; oko ci zbieleje it'll leave you open-mouthed; kruk krukowi oka nie wykole crows don't pick crows' eyes; dog does not eat dog; oko za oko, ząb za ząb an eye for an eye and a tooth for a tooth; pańskie oko konia tuczy the eye of the master does more work than both his hands; prawda w oczy kole the greater the truth, the greater the libel; strach ma wielkie oczy fear has big eyes; czego oko nie widzi, tego sercu nie żal what the eye doesn't see, the heart doesn't grieve over; what the eye sees not, the heart craves not.

2. pl. oka Gen. ok (= coś jak oko) eye; ( w rosole) eye; pawie oko peacock's eye, ocellus, eyespot.

3. ( w sieci rybackiej) mesh.

4. żegl. ( wachta) watch, lookout.

5. żegl. ( pętla na linie) eye-splice, loop.

* * *

(= udać się) come off, go off, turn out well; (nie) poszczęściło mu się he was (un)lucky, luck was(n't) on his side, he was in/out of luck.

- pusty śmiech inane laughter

- zaraźliwy śmiech infectious laughter

- gorzki śmiech książk. a bitter laugh

- śmiech przez łzy laughing through one’s tears

- diabelski a. szatański śmiech a. śmiech szatana książk. a diabolic laugh

- srebrzysty a. perlisty śmiech książk. rippling laughter

- wybuch a. salwa śmiechu a burst a. peal of laughter

- dusić się ze śmiechu a. od śmiechu to choke with laughter

- pękać ze śmiechu to laugh till one’s sides ache

- umierać a. konać ze śmiechu to die laughing a. of laughter

- wybuchnąć śmiechem to burst out laughing

- ryczeć ze śmiechu to roar with laughter

- zwijać a. skręcać się ze śmiechu to be in convulsions

- tubalny śmiech a hearty laugh

- wzbudzić a. wywołać śmiech to get a. raise a laugh

- zrobić coś dla śmiechu to do sth for a laugh

- śmiech radości a laugh of joy

- jego wypowiedź przywitano śmiechem his speech was greeted with laughter

- sala trzęsła się od głośnego śmiechu the hall shook with loud laughter

- cokolwiek powiedział, to zaraz wszyscy w śmiech everybody burst out laughing at every word he said

- moje uwagi zbyła śmiechem she laughed off my remarks

- tak tylko powiedziałem, do śmiechu I just said that for a laugh

- nie będzie mu do śmiechu, gdy się dowie he’ll be laughing on the other side of his face when he finds out

- nie mogłem się powstrzymać od śmiechu I couldn’t keep a straight face

- trząsł się od z trudem powstrzymywanego śmiechu he was shaking with suppressed laughter

- narazić się na czyjś śmiech to be held up to ridicule

■ śmiechu warte [cena, ilość] derisory

- te wybory były śmiechu warte the election was a sham

- wzdycha na jej widok, przewraca oczami, a to wszystko śmiechu warte he sighs when he sees her, rolls his eyes, and it’s all so pathetic

- on kandyduje na prezydenta? śmiechu warte! he’s running for the presidency a. for president? that’s ridiculous!

- śmiechu warta ta cała jego robota all his work is rubbish

* * *

* * *

laughter; wybuch śmiechu burst of laughter; parskać śmiechem burst out laughing; pękać ze śmiechu laugh one's head off; sikać ze śmiechu pot. piss o.s. laughing; zanosić się śmiechem rock with laughter; zrobić coś dla śmiechu do sth for a laugh; zrywać boki ze śmiechu burst one's sides with laughter; śmiechu warte it's ludicrous!, that's a laugh!

- cały czas mnie kołowałeś! you were conning me the whole time!

- zbankrutował, kołowany przez wspólnika he was duped a. hoodwinked by his partner and went bankrupt ⇒ wykołować

- orzeł/samolot kołuje wysoko an eagle/a plane is circling high above

- samolot kołował po pasie/na start the plane was taxiing on the runway/before take-off

- kołował zaułkami dla zmylenia pogoni he took a circuitous route through the side streets to throw off his pursuers

- kołuje, zamiast od razu przystąpić do rzeczy he hums and haws a. pussyfoots around instead of coming to the point

- kołuje mi się w głowie pot. my head is spinning

- kołuje mi się w oczach I can see spots before my eyes

- na regałach jest jeszcze dużo wolnego miejsca there’s still plenty of room on the bookshelves

- dla wszystkich nie starczy miejsca there won’t be enough room for everybody

- na parkingu nie ma już miejsca the car park is already full

- robić komuś miejsce to make room for sb

- przesunął się, robiąc mi miejsce he moved over, making room for me

- ta szafa zabiera zbyt dużo miejsca this wardrobe takes up a. occupies too much space

- mało miejsca poświęcał jej w swoich myślach he gave her little thought

- wkrótce jej miejsce w twoim sercu zajmie inna dziewczyna another girl will soon take her place in your heart

- nie mam już miejsca na deser I’ve got no room left for (any) dessert

- na miejscu werandy wybudowano taras a terrace has been built in place of the porch

- miejsce postoju taksówek a taxi rank

- od dawna nie pokazywał się w miejscach publicznych he hasn’t appeared in public for a long time

- tu jest miejsce na ognisko here is a place for a bonfire

- twoje miejsce jest przy nim przen. your place is by his side

- teatr to jest miejsce dla niej przen. the theatre is the right place for her

- to nie miejsce na takie rozmowy przen. this isn’t the place for such conversations

- w wojsku nie ma miejsca dla tchórzy przen. there’s no room in the army for cowards

- nie ma dla mnie miejsca w tym towarzystwie przen. I don’t belong in such company

- smarować maścią bolące miejsca to apply (an) ointment to the sore places

- proszę czytać od tego miejsca start reading from this place a. here, please

- w którym miejscu skończyliśmy? where did we stop?

- wiele miejsca poświęcono obronie praw człowieka a lot of space has been given to the human rights campaign

- po koncercie słuchacze powstali z miejsc after the concert the audience rose from their seats

- goście zajęli miejsca przy stole the guests took their places a. seats at the table

- pierwsze miejsce przy stole the top of the table

- miejsce przy oknie a window seat

- wszystkie miejsca siedzące były zajęte all the seats had been taken

- przepraszam, czy to miejsce jest wolne? excuse me, is this seat free?

- zajmij mi miejsce! save me a place!

- w pociągu nie ma wolnych miejsc the train is full up

- miejsce stojące standing room

- pociąg z rezerwacją miejsc a train with reserved seats only

- zamienić się z kimś miejscami to change places with sb

- miejsce postojowe a parking space

- wolne miejsce w hotelu a vacancy

- musimy dotrzeć na miejsce przed zmrokiem we have to get there before dusk

- kierowca poniósł śmierć na miejscu the driver was killed on the spot

- przebierał nogami w miejscu he was marking time

- winda nie mogła ruszyć z miejsca the lift couldn’t start

- zapakować, czy zje pani na miejscu? here or to take away?

- zająć pierwsze/drugie miejsce w konkursie to take the first/second place in a contest

- Nepal zajmuje jedno z czołowych miejsc na liście najbiedniejszych krajów świata Nepal ranks high on the list of the poorest countries in the world

- tworzyć nowe miejsca pracy to create new jobs

- brakuje miejsc pracy dla absolwentów there’re no vacancies for graduates

- kiedyś zajmiesz moje miejsce w zarządzie one day you’ll take my place on the board

- partia zdobyła 35 miejsc w parlamencie the party won 35 seats in Parliament

- miejsce pracy a place of employment, a workplace

- miejsce urodzenia/zamieszkania a birthplace/dwelling place

- wynik obliczono z dokładnością do pięciu miejsc po przecinku the result has been given correct to five decimal places

- miejscami las robił się rzadszy the forest was getting thinner in places

- śnieg leżał miejscami na polach there were only patches of snow on the ground

- miejscami film był nudny the film was boring in parts

- □ miejsce artykulacji Jęz. place of articulation

- miejsce dziesiętne Mat. decimal place

- miejsce geometryczne Mat. locus

- miejsce kultu Relig. place of worship

■ być a. znajdować się na swoim miejscu to be in its place

- takie zachowanie/taki komentarz nie jest na miejscu this behaviour/comment is out of place

- czułe a. słabe a. wrażliwe miejsce a sore point

- trafić w czyjeś czułe miejsce to touch sb on the raw

- mieć miejsce książk. to take place, to occur

- na twoim miejscu postąpiłbym tak samo if I were in your place I would do the same thing

- postaw się na moim miejscu put yourself in my place a. shoes

- na miejsca! Sport on your marks GB, on your mark US

- na miejsce a. w miejsce czegoś książk. in place of sth

- nie pora i nie miejsce książk. (this is) neither the time nor the place

- nie ma miejsca na coś there’s no time for sth

- nie móc sobie znaleźć miejsca not to know what to do with oneself, not to know where to put oneself

- nie móc usiedzieć na miejscu a. w miejscu to have itchy feet; to have ants in one’s pants pot.

- nie zagrzać (długo) miejsca not to stay long

- ruszyć z miejsca to get off the ground

- siedzieć na miejscu pot. to stay at home

- stać a. dreptać w miejscu to go a. run round in circles

- w miejscu local (in internal mail)

- wrócić na swoje miejsce to spring back

- zajmować a zająć miejsce kogoś/czegoś to take the place of sb/sth

- znać swoje miejsce to know one’s place

- odciągnęła malca od wystawy she pulled the kid away from the shop window

- pełne worki trzeba odciągnąć pod ścianę/pod stół full sacks must be dragged away and placed against the wall/under the table

- odciągnął zasuwę he drew back a bolt

- musisz odciągnąć zepsuty samochód na pobocze you have to tow a broken-down car away to the side of a road

- odciągać kogoś od nauki to entice a. draw sb away from their studies

- odciągać czyjąś uwagę od czegoś to draw sb’s attention away from sth

- odciągać pokarm z piersi to draw milk from a breast

- odciągać podjęcie decyzji to defer a decision

- nasz wyjazd odciąga się w nieskończoność our departure is constantly being postponed a. delayed

- powierzchnia muru/ciała the surface of a wall/the body

- boczna/tylna/górna powierzchnia szafy a side/the back/the top of a wardrobe

- na powierzchni czegoś on the surface of sth

- wypłynąć na powierzchnię [łódź podwodna, nurek] to come a. rise to the surface; przen. to come to prominence

- pracować na powierzchni Górn. to work on the surface

- wyjechać na powierzchnię Górn. to go up (to the surface)

- utrzymywać się na powierzchni to stay on the surface; przen. to keep one’s head above water

- wydobyć a. wyciągnąć coś na powierzchnię przen. to bring sth to light

- zniknąć z powierzchni ziemi to be wiped off the surface of the earth

- znieść a. zetrzeć coś z powierzchni ziemi to wipe sth off the surface of the earth

- powierzchnia biurowa/użytkowa office/floor surface

- obliczyć powierzchnię kwadratu/stożka to calculate the surface area of a square/cone

- wzór na powierzchnię kuli/walca the formula for calculating the surface area of a sphere/cylinder

- mieszkanie o powierzchni stu metrów kwadratowych a flat with a floor area of a hundred square metres

- działka ma powierzchnię tysiąca metrów kwadratowych the plot is a thousand square metres in area

- ślizgać się po powierzchni zagadnień to skim the surface of problems

- wniknąć pod powierzchnię zjawisk to look under the surface of things

- krytycy zjechali film/powieść the critics slated the film/the book

- zjechała ostro syna za bałagan w pokoju she went off at her son about the mess in his room

- zjechać na pobocze to pull over onto the verge

- zjechać z drogi to pull off the road

- zjechać w boczną drogę to turn into a side road

- rozmowa zjechała na tematy osobiste the conversation turned to personal matters

- ciągniki zjechały z pola the tractors left the field

- zjechać na święta/na całe lato to come a. arrive for the holidays/for the (whole) summer

- okulary zjechały mu na koniec nosa his glasses slipped down his nose

- zjechali się tłumnie they arrived in droves

- ludzie zjechali się z całej okolicy na targ people came to the market from all over the surrounding area

- zjechało się mnóstwo gości na wesele loads of people came to the wedding

- zjechali się w połowie drogi they met halfway

- stromy, urwisty brzeg a steep, precipitous bank

- brzeg rzeki a river bank

- nad brzegiem rzeki/jeziora on the river bank/lake shore

- dotrzeć do brzegu to reach (the) shore

- spacerować brzegiem morza to walk along the seashore

- rzeka wystąpiła z brzegów the river overflowed a. broke its banks

- rzeka podmyła brzeg the river had washed the bank away

- przybić do brzegu to tie up to the bank

- odbić od brzegu to cast off from the bank

- brzeg przepaści the edge of a precipice

- napełnił szklankę po brzegi he filled the glass to the brim

- napełniony po brzegi (czymś) filled a. full to the brim (with sth)

- spał z brzegu he slept on the outside (of the bed)

- siadł na brzegu łóżka he sat on the edge of the bed

■ na tamtym brzegu euf. (zmarły) on the other side przen.

- nie wiadomo, kto z brzegu a. brzega pot. you never know when your number’s a. time’s up pot.

- pierwszy z brzegu [osoba] the first person to come along, anyone; [przedmiot] any

- weź pierwszą z brzegu książkę take the first book you see a. that comes to hand

- wpadł do pierwszej z brzegu bramy he rushed into the first gateway he came to

* * *

* * *

1. waterside; ( między lądem a wodą) shore; ( rzeki) bank; ( morza) coast; (= plaża) beach; piaszczysty brzeg sandy shore; niski/wysoki brzeg low/high bank; urwisty brzeg precipitous bank; lewy/prawy brzeg rzeki the left/right bank of a river; brzeg rzeki riverbank; brzeg jeziora lakeshore; brzeg morza seacoast, seashore; cicha woda brzegi rwie przen. still waters run deep; na brzeg ashore, to the shore; na brzegu on the bank l. shore; wyrzucony na brzeg washed ashore; statek osiadł na brzegu żegl. the ship was driven ashore.

2. Gen. -u rzad. -a (kraniec, krawędź) edge, brim, rim; brzeg stołu the edge of a table; brzeg kapelusza the brim of a hat; książka ze złoconymi brzegami book with gilt edging; brzeg lasu/łąki the edge of a forest/meadow; leżeć z brzegu łóżka lie on the edge of the bed; może być pierwszy z brzegu l. z brzega any (old) one will do; wino przelewa się przez brzegi kieliszka wine is poured along the rim of the glass; pełny po brzegi full to the brim; wypełnić widownię po brzegi fill the house.