Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

oc-culta

  • 21 campestria

    campester ( campestris, Cato ap. Prisc. p. 696 P.; Col. 3, 13, 8; 7, 2, 3; 3, 14, 1, is suspicious; v. Schneid. ad h. l.), tris, tre, adj. [id.].
    I.
    Of or pertaining to a level field, even, flat, level, champaign, opp. montanus and collinus; cf. Liv. 10, 2, 5; 40, 38, 2;

    40, 53, 3 al.: tria genera simplicia agrorum campestre, collinum et montanum,

    Varr. R. R. 1, 6, 2:

    campester locus,

    id. ib. § 6; cf.:

    vineae collinae et campestres,

    Col. 12, 21, 1:

    resina,

    Plin. 24, 6, 22, § 34:

    acer,

    id. 16, 15, 26, § 67 al.:

    locus,

    Col. 3, 13, 8:

    pars,

    id. 1, 2, 3. situs, id. 7, 2, 3:

    sationes,

    id. 11, 3, 21:

    positio,

    id. 1, 2, 4:

    culta,

    Plin. 25, 5, 18, § 39:

    campestres ac demissi loci,

    Caes. B. G. 7, 72:

    iter,

    id. B. C. 1, 66; Liv. 21, 32, 6:

    vici,

    id. 40, 58, 2:

    urbs,

    id. 23, 45, 10. oppidum, id. 27, 39, 12:

    barbari,

    dwelling in plains, id. 39, 53, 13; cf.

    Scythae, Hor C. 3, 24, 9: hostis,

    fighting on a plain, Liv. 22, 18, 3 al. —
    B.
    Subst.: campe-strĭa, ĭum, n., a plain, flat land, level ground, Tac. G. 43:

    in campestribus,

    Plin. 6, 26, 30, § 118.—
    II.
    Relating to the Campus Martius.
    A.
    Of the athletic exercises held there:

    ludus,

    Cic. Cael. 5, 11:

    proelia,

    contests in the Campus, Hor. Ep. 1, 18, 54:

    exercitationes,

    Suet. Aug. 83; id. Ner. 10:

    decursio,

    id. Galb. 6 fin.:

    arma,

    used in the contests held there, Hor. A. P 379.— Hence,
    2.
    Subst.
    a.
    campestre, is, n. (sc. velamentum), a leather apron worn about the loins, a wrestling-apron (orig. of the combatants in the Field of Mars; hence the name): campestria Latinum verbum est, sed ex eo dictum, quod juvenes, qui exercebantur in Campo, pudenda operiebant;

    unde qui ita succincti sunt campestratos vulgus appellat, Aug. Civ Dei, 14, 17.—Also worn in hot weather under the toga, in place of the tunic,

    Hor. Ep. 1, 11, 18; Vulcat. Avid. Cass. 4 al.—
    b.
    campe-stres, ĭum, m., the deities who presided over contests, Inscr. Orell. 1358; 1794; 2101; Inscr. Don. 59, 5.—
    B.
    Pertaining to the comitia held in the Campus Martius:

    quaestus,

    Cic. Har. Resp. 20, 42: gratia. Liv. 7, 1, 2:

    res ex campestri certamine in senatum pervenit,

    id. 32, 7, 11:

    operae,

    Suet. Aug. 3:

    temeritas,

    Val. Max. 4, 1, n 14.

    Lewis & Short latin dictionary > campestria

  • 22 campestris

    campester ( campestris, Cato ap. Prisc. p. 696 P.; Col. 3, 13, 8; 7, 2, 3; 3, 14, 1, is suspicious; v. Schneid. ad h. l.), tris, tre, adj. [id.].
    I.
    Of or pertaining to a level field, even, flat, level, champaign, opp. montanus and collinus; cf. Liv. 10, 2, 5; 40, 38, 2;

    40, 53, 3 al.: tria genera simplicia agrorum campestre, collinum et montanum,

    Varr. R. R. 1, 6, 2:

    campester locus,

    id. ib. § 6; cf.:

    vineae collinae et campestres,

    Col. 12, 21, 1:

    resina,

    Plin. 24, 6, 22, § 34:

    acer,

    id. 16, 15, 26, § 67 al.:

    locus,

    Col. 3, 13, 8:

    pars,

    id. 1, 2, 3. situs, id. 7, 2, 3:

    sationes,

    id. 11, 3, 21:

    positio,

    id. 1, 2, 4:

    culta,

    Plin. 25, 5, 18, § 39:

    campestres ac demissi loci,

    Caes. B. G. 7, 72:

    iter,

    id. B. C. 1, 66; Liv. 21, 32, 6:

    vici,

    id. 40, 58, 2:

    urbs,

    id. 23, 45, 10. oppidum, id. 27, 39, 12:

    barbari,

    dwelling in plains, id. 39, 53, 13; cf.

    Scythae, Hor C. 3, 24, 9: hostis,

    fighting on a plain, Liv. 22, 18, 3 al. —
    B.
    Subst.: campe-strĭa, ĭum, n., a plain, flat land, level ground, Tac. G. 43:

    in campestribus,

    Plin. 6, 26, 30, § 118.—
    II.
    Relating to the Campus Martius.
    A.
    Of the athletic exercises held there:

    ludus,

    Cic. Cael. 5, 11:

    proelia,

    contests in the Campus, Hor. Ep. 1, 18, 54:

    exercitationes,

    Suet. Aug. 83; id. Ner. 10:

    decursio,

    id. Galb. 6 fin.:

    arma,

    used in the contests held there, Hor. A. P 379.— Hence,
    2.
    Subst.
    a.
    campestre, is, n. (sc. velamentum), a leather apron worn about the loins, a wrestling-apron (orig. of the combatants in the Field of Mars; hence the name): campestria Latinum verbum est, sed ex eo dictum, quod juvenes, qui exercebantur in Campo, pudenda operiebant;

    unde qui ita succincti sunt campestratos vulgus appellat, Aug. Civ Dei, 14, 17.—Also worn in hot weather under the toga, in place of the tunic,

    Hor. Ep. 1, 11, 18; Vulcat. Avid. Cass. 4 al.—
    b.
    campe-stres, ĭum, m., the deities who presided over contests, Inscr. Orell. 1358; 1794; 2101; Inscr. Don. 59, 5.—
    B.
    Pertaining to the comitia held in the Campus Martius:

    quaestus,

    Cic. Har. Resp. 20, 42: gratia. Liv. 7, 1, 2:

    res ex campestri certamine in senatum pervenit,

    id. 32, 7, 11:

    operae,

    Suet. Aug. 3:

    temeritas,

    Val. Max. 4, 1, n 14.

    Lewis & Short latin dictionary > campestris

  • 23 citer

    cĭter, tra, trum ( comp. citerior; sup. citimus; most freq. in comp.; in posit. only Cato ap. Prisc. pp. 589 and 999 P.; and Afran. ap. Prisc. p. 607 ib.), adj. [cis].
    I.
    On this side:

    citer agnus (ager) alligatus ad sacra erit, Cato ap. Prisc. pp. 599 and 989 P.: alter ulteriorem Galliam decernit cum Syriā, alter citeriorem,

    Cic. Prov. Cons. 15, 36:

    citerior provincia (i. e. Gallia Cisalpina),

    Caes. B. G. 1, 10:

    in Galliā citeriore,

    id. ib. 1, 24; Hirt. B. G. 8, 23; Suet. Caes. 56:

    citerior Hispania,

    Varr. R. R. 1, 57, 2; Cic. Att. 12, 37, 4; Nep. Cat. 2, 1; Plin. 3, 1, 2, § 6:

    Arabia,

    Plin. 6, 34, 39, § 213:

    Oceanus,

    Flor. 4, 12, 46:

    ripa,

    Vell. 2, 107, 1.—
    II.
    As that which is on this side is nearer to us than its opposite, lying near, near, close to.
    A.
    In space:

    (stella) ultima a caelo, citima terris,

    Cic. Rep. 6, 16, 16; id. Univ. 7 fin.:

    citima Persidis (sc. loca),

    Plin. 6, 34, 39, § 213. —
    2.
    Trop.:

    deduc orationem tuam de caelo ad haec citeriora,

    Cic. Rep. 1, 21, 34:

    quantā animi tranquillitate humana et citeriora considerat,

    id. Tusc. 5, 25, 71:

    ut ad haec citeriora veniam et notiora nobis,

    id. Leg. 3, 2, 4:

    nam citeriora nondum audiebamus,

    id. Fam. 2, 12, 1; Val. Max. 3, 8, 1; 9, 12, 6:

    citerioris vitae minister,

    private, domestic, Amm. 14, 1, 7.—
    B.
    In time (post-Aug.), earlier, sooner:

    Africano consulatus citerior legitimo tempore datus est,

    Val. Max. 8, 15, 1; 6, 3, 11:

    in antiquius citeriusve,

    Vell. 1, 17, 2:

    citeriore die (opp. longiore),

    Dig. 23, 4, 15.—
    C.
    In measure or degree, small, little:

    citerior tamen est poena quam scelus,

    Quint. Decl. 299; Val. Max. 8, 7, ext. 10.— Advv.: comp. cĭtĕrĭus, less:

    citerius debito resistere,

    Sen. Ira, 1, 16, 11; sup. cĭtĭmē, least, acc. to Prisc. p. 1016 P.—
    III.
    Hence,
    A.
    cī̆trā, adv. and prep. with acc., on this side, on the hither or nearer side (opp. to ultra; more freq. than cis, q. v.).
    1.
    Prop.
    (α).
    Adv.:

    (dextera) nec citra mota nec ultra,

    neither this way nor that, Ov. M. 5, 186; cf.:

    ultra citraque pervolare,

    Plin. 10, 23, 31, § 61:

    citra est Oglasa,

    id. 3, 6, 12, § 80; 6, 11, 12, § 30:

    citra fuere margines,

    id. 2, 17, 14, § 73.—
    (β).
    With acc.:

    Germani qui essent citra Rhenum,

    Caes. B. G. 6, 32:

    is locus est citra Leucadem stadia CXX.,

    Cic. Fam. 16, 2; so,

    citra Veliam,

    id. Att. 16, 7, 5:

    citra mare,

    Hor. S. 2, 8, 47:

    mare citra,

    id. ib. 1, 10, 31:

    citra flumen intercepti,

    Liv. 21, 48, 6:

    citra Tauri juga,

    id. 38, 48, 1 al. —

    With verbs of motion: ut exercitum citra flumen Rubiconem educeret,

    Cic. Phil. 6, 3, 5:

    ut omnes citra flumen eliceret,

    Caes. B. G. 6, 8; Liv. 21, 54, 4; Hor. S. 1, 1, 106.—
    2.
    (Acc. to citer, II.) Of that which takes [p. 345] place, or is within a fixed boundary, and yet does not reach that boundary, within, beneath, short of, less than.
    (α).
    Adv.:

    non erit necesse id usque a capite arcessere: saepe etiam citra licet,

    not so far, Cic. Top. 9, 39:

    paucis citra milibus lignatores ei occurrunt,

    Liv. 10, 25, 4:

    citra quam proxime fuerint (defectus lunae),

    Plin. 2, 13, 10, § 86:

    citra exsultare,

    id. 17, 22, 35, § 180: tela citra cadebant (i. e. did not reach the Romans), Tac. H. 3, 23.—
    (β).
    With acc.:

    nec a postremā syllabā citra tertiam,

    before the third syllable, Cic. Or. 18, 58 (cf. Quint. 1, 5, 30: acuta intra numerum trium syllabarum continetur); id. 8, 6, 76:

    cur Veneris stella numquam longius XLVI. portibus ab sole... abscedant, saepe citra eas ad solem reciprocent,

    Plin. 2, 17, 14, § 72; 2, 17, 15, § 77.—
    b.
    Trop.
    (α).
    Adv. of measure:

    neve domi praesume dapes et desine citra Quam capias paulo,

    Ov. A. A. 3, 757; cf.:

    culta citra quam debuit illa,

    id. P. 1, 7, 55.—
    (β).
    With acc.: pronepos ego regis aquarum;

    Nec virtus citra genus est,

    is not behind my family, Ov. M. 10, 607:

    glans cum citra satietatem data est,

    not to satiety, Col. 7, 6, 5; cf. id. 9, 13, 2; so,

    fatigationem,

    Cels. 1, 2; cf. Plin. 19, 8, 54, § 171:

    scelus,

    Ov. Tr. 5, 8, 23:

    citra necem tua constitit ira,

    id. ib. 2, 127:

    usus citra intellectum acrimoniae,

    Plin. 19, 8, 54, § 171. —
    c.
    In time (with acc. rare;

    perh. not anteAug.): citra Kalendas Octobris,

    Col. 2, 8, 3; cf. Gell. 12, 13:

    Trojana tempora,

    Ov. M. 8, 365:

    juventam,

    id. ib. 10, 84:

    temporis finem,

    Dig. 49, 16, 15.—
    3.
    Since the Aug. per. (most freq. in Quint. and Pliny the elder; in the former more than twenty times), in gen. of that which does not belong to, is without, or beyond something, without, aside from, apart from, except, without regard to, setting aside (for the class. sine, praeter; hence the Gloss.: aneu sine, absque, praeter, citra, Gloss. Cyr.; citra dicha, chôris, ektos, Gloss. Phil.); with acc.:

    citra hoc experimentum multa sunt, quae, etc.,

    Col. 2, 2, 20:

    plus usus sine doctrinā, quam citra usum doctrina valet,

    Quint. 12, 6, 4:

    Phidias in ebore longe citra aemulum,

    id. 12, 10, 9:

    vir bonus citra virtutem intellegi non potest,

    id. 12, 2, 1; so,

    accusationem,

    id. 7, 2, 26; 3, 8, 21; 7, 10, 3:

    tranare aquas citra docentem natura ipsa sciunt,

    id. 2, 16, 13:

    citra invidiam,

    Plin. 7, 29, 30, § 108:

    citra ullum aliud incommodum,

    id. 2, 51, 52, § 137:

    citra dolorem,

    id. 12, 17, 40, § 79; Plin. Ep. 2, 1, 4:

    morsum,

    Plin. 8, 38, 57, § 136:

    vulnus,

    id. 20, 21, 84, § 225 al.:

    citra fidem,

    Tac. Agr. 1:

    citra speciem aut delectationem,

    id. G. 16:

    citra Senatūs populique auctoritatem,

    Suet. Caes. 28:

    commoda emeritorum,

    id. Aug. 24:

    spem omnium fortuna cessit,

    Flor. 3, 1, 2:

    etiam citra spectaculorum dies,

    i.e. even out of the time of the established spectacles, Suet. Aug. 43:

    citra magnitudinem prope Ponto similis,

    excepting its size, Mel. 1, 19, 17; Tac. Agr. 10; Quint. 2, 4, 22; so id. 7, 2, 13; Dig. 3, 6, 9: lana tincta fuco citra purpuras placet, Ov. Fragm. ap. Quint. 12, 10, 75.—Citra sometimes follows its case, Hor. S. 1, 1, 107; 1, 10, 31.—
    B.
    cī̆trō, adv. (orig. dat. sing.), always in the connection and position ultro citroque, ultro et citro, ultro ac citro, or without copula ultro citro (not ultroque citroque), hither and thither, this way and that, here and there, to and fro, from both sides, backwards and forwards, reciprocally; Fr. par ci par là, ça et là (in good prose):

    ultro ac citro commeare,

    Varr. R. R. 3, 5, 16:

    sursum deorsum, ultro citro commeantibus,

    Cic. N. D. 2, 23, 84: ultro citroque commeare, Auct. B. Afr. 20; Plin. 2, 38, 38, § 104; * Suet. Calig. 19; Lucr. 4, 32:

    qui ultro citroque navigarent,

    Cic. Verr. 2, 5, 66, § 170:

    cursare ultro et citro,

    id. Rosc. Am. 22, 60 (in Prisc. p. 1011 P., perh. only from memory written ultro citroque):

    bis ultro citroque transcurrerunt,

    Liv. 40, 40, 7 al.:

    cum saepe ultro citroque legati inter eos mitterentur,

    Caes. B. G. 1, 42; id. B. C. 1, 20; Liv. 5, 8, 6:

    multis verbis ultro citroque habitis,

    Cic. Rep. 6, 9, 9; cf. Liv. 9, 45, 2; 7, 9, 2:

    beneficiis ultro citro datis acceptisque,

    Cic. Off. 1, 17, 56:

    ut obsides ultro citroque darentur,

    Liv. 44, 23, 2:

    datā ultro citroque fide,

    id. 29, 23, 5:

    inplicati ultro et citro vel usu diuturno vel etiam officiis,

    Cic. Lael. 22, 85 Klotz N. cr.: alternatis ultro citro aestibus, Sen. Q. N. 4, 2, 29:

    ultro citroque versus,

    Amm. 30, 3, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > citer

  • 24 dominante

    dŏmĭnor, ātus (ante-class. inf domina rier, Verg. A. 7, 70), 1, v. dep. n. [dominus], to be lord and master, to have dominion, bear rule domineer (freq. and class.; for syn. cf.: regno, impero, jubeo, praesum).
    I.
    Prop., absol.:

    imperare quam plurimis, pollere, regnare, dominari,

    Cic. Rep. 3, 12;

    so,

    absol., id. 1, 33; id. Rab. Post. 14, 39; Sall. C. 2, 2; Liv. 33, 46; Tac. A. 4, 7; id. H. 1, 21; Verg. A. 2, 363 et saep.—With in and abl.:

    in capite fortunisque hominum,

    Cic. Quint. 30, 94; so,

    in aliqua re,

    id. ib. 31, 98; id. Div. in Caecil. 7 fin.; id. Verr. 2, 1, 51 fin.; Liv. 8, 31; Verg. A. 2, 327; Ov. F. 3, 315 al.— With inter or in: inter aliquos, * Caes. B. G. 2, 31 fin.; so Ov. Am. 3, 6, 63:

    dominari in cetera (animalia),

    id. M. 1, 77:

    in adversarios,

    Liv. 3, 53.—With abl.:

    summā dominarier arce,

    Verg. A. 7, 70.—With the abl. only, Verg. A. 6, 766; 1, 285; 3, 97.— With dat.:

    toti dominabere mundo,

    Claud. in Ruf. 1, 143.—With gen.:

    omnium rerum,

    Lact. Ira, 14, 3; Tert. Hab. Mul. 1 al. in late Lat.—
    II.
    Transf., to rule, reign, govern, etc., of inanimate and abstract subjects:

    Cleanthes solem dominari putat,

    Cic. Ac. 2, 41:

    mare,

    Tac. Agr. 10 fin.:

    pestis in magnae dominatur moenibus urbis,

    Ov. M. 7, 553:

    inter nitentia culta Infelix lolium et steriles dominantur avenae,

    Verg. G. 1, 154: ubi libido dominatur, Crassus ap. Cic. Or. 65, 219; so,

    consilium,

    Cic. Rep. 1, 38:

    potestas (sc. censura) longinquitate,

    Liv. 9, 33:

    oratio,

    Quint. 8, 3, 62:

    fortuna,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 1, § 4:

    usus dicendi in libera civitate,

    id. de Or. 2, 8, 33; id. Caecin. 25, 71: actio in dicendo, id. ap. Quint. 11, 3, 7:

    effectus maxime in ingressu ac fine (causae),

    Quint. 8 prooem. §

    7 et saep.: senectus si usque ad ultimum spiritum dominatur in suos,

    Cic. de Sen. 9, 38.—Hence, dŏmĭnans, antis, P. a., ruling, bearing sway. — Lit.:

    a gentibus dominantibus premi,

    Lact. 7, 15, 5. — Trop.:

    animus dominantior ad vitam,

    Lucr. 3, 397; id. 6, 238: dominantia nomina = vulgaria, communia, the Gr. kuria, proper, without metaphor, Hor. A. P. 234. —As subst.: dŏmĭnans, antis, m., an absolute ruler:

    cum dominante sermones,

    Tac. A. 14, 56; id. H. 4, 74.— Plur., Vulg. Jer. 50, 21; id. Apoc. 19, 16.— Adv.: dŏmĭnante, in the manner of a ruler, Dracont. Hexaem. 1, 331.
    dŏmĭnor, āri, pass., to be ruled: o domus antiqua, heu, quam dispari Dominare domino! Poëta ap. Cic. Off. 1, 39, 139; Nigid. ap. Prisc. p. 793; Lact. Mort. Pers. 16, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > dominante

  • 25 dominor

    dŏmĭnor, ātus (ante-class. inf domina rier, Verg. A. 7, 70), 1, v. dep. n. [dominus], to be lord and master, to have dominion, bear rule domineer (freq. and class.; for syn. cf.: regno, impero, jubeo, praesum).
    I.
    Prop., absol.:

    imperare quam plurimis, pollere, regnare, dominari,

    Cic. Rep. 3, 12;

    so,

    absol., id. 1, 33; id. Rab. Post. 14, 39; Sall. C. 2, 2; Liv. 33, 46; Tac. A. 4, 7; id. H. 1, 21; Verg. A. 2, 363 et saep.—With in and abl.:

    in capite fortunisque hominum,

    Cic. Quint. 30, 94; so,

    in aliqua re,

    id. ib. 31, 98; id. Div. in Caecil. 7 fin.; id. Verr. 2, 1, 51 fin.; Liv. 8, 31; Verg. A. 2, 327; Ov. F. 3, 315 al.— With inter or in: inter aliquos, * Caes. B. G. 2, 31 fin.; so Ov. Am. 3, 6, 63:

    dominari in cetera (animalia),

    id. M. 1, 77:

    in adversarios,

    Liv. 3, 53.—With abl.:

    summā dominarier arce,

    Verg. A. 7, 70.—With the abl. only, Verg. A. 6, 766; 1, 285; 3, 97.— With dat.:

    toti dominabere mundo,

    Claud. in Ruf. 1, 143.—With gen.:

    omnium rerum,

    Lact. Ira, 14, 3; Tert. Hab. Mul. 1 al. in late Lat.—
    II.
    Transf., to rule, reign, govern, etc., of inanimate and abstract subjects:

    Cleanthes solem dominari putat,

    Cic. Ac. 2, 41:

    mare,

    Tac. Agr. 10 fin.:

    pestis in magnae dominatur moenibus urbis,

    Ov. M. 7, 553:

    inter nitentia culta Infelix lolium et steriles dominantur avenae,

    Verg. G. 1, 154: ubi libido dominatur, Crassus ap. Cic. Or. 65, 219; so,

    consilium,

    Cic. Rep. 1, 38:

    potestas (sc. censura) longinquitate,

    Liv. 9, 33:

    oratio,

    Quint. 8, 3, 62:

    fortuna,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 1, § 4:

    usus dicendi in libera civitate,

    id. de Or. 2, 8, 33; id. Caecin. 25, 71: actio in dicendo, id. ap. Quint. 11, 3, 7:

    effectus maxime in ingressu ac fine (causae),

    Quint. 8 prooem. §

    7 et saep.: senectus si usque ad ultimum spiritum dominatur in suos,

    Cic. de Sen. 9, 38.—Hence, dŏmĭnans, antis, P. a., ruling, bearing sway. — Lit.:

    a gentibus dominantibus premi,

    Lact. 7, 15, 5. — Trop.:

    animus dominantior ad vitam,

    Lucr. 3, 397; id. 6, 238: dominantia nomina = vulgaria, communia, the Gr. kuria, proper, without metaphor, Hor. A. P. 234. —As subst.: dŏmĭnans, antis, m., an absolute ruler:

    cum dominante sermones,

    Tac. A. 14, 56; id. H. 4, 74.— Plur., Vulg. Jer. 50, 21; id. Apoc. 19, 16.— Adv.: dŏmĭnante, in the manner of a ruler, Dracont. Hexaem. 1, 331.
    dŏmĭnor, āri, pass., to be ruled: o domus antiqua, heu, quam dispari Dominare domino! Poëta ap. Cic. Off. 1, 39, 139; Nigid. ap. Prisc. p. 793; Lact. Mort. Pers. 16, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > dominor

  • 26 exerceo

    ex-ercĕo, ŭi, itum, 2, v. a. [arceo], to drive on, keep busy, keep at work; to oversee, superintend; with an inanimate object, to work, work at, employ one's self about a thing.
    I.
    Lit. (mostly poet. and in postAug. prose):

    quod in opere faciundo operae consumis tuae, Si sumas in illis (servis) exercendis, plus agas,

    Ter. Heaut. 1, 1, 22; cf.:

    homines qui agrum colunt, et qui eos exercent praepositive sunt his, quorum in numero sunt vilici et monitores,

    who oversee them, Dig. 33, 7, 8:

    exercete, viri, tauros,

    Verg. G. 1, 210:

    i sane, ego te exercebo hodie, ut dignus es,

    keep agoing, exercise, Ter. Ad. 4, 2, 48:

    corpora assiduo varioque exercita motu, etc.,

    driven, impelled, Lucr. 2, 97; cf. id. 4, 862; 2, 120; and:

    exercita cursu Flumina (with fontes liquidi),

    Verg. G. 3, 529 Wagn.:

    (Maeandros) Incertas exercet aquas,

    Ov. M. 8, 165:

    exercere feras,

    to drive, hunt, Dig. 7, 1, 62: Mi. Gestiunt pugni mihi. So. Si in me exercituru's, quaeso in parietem ut primum domes, to let loose, set them at me, Plaut. Am. 1, 1, 168:

    litus arant Rutulosque exercent vomere colles,

    work, till, Verg. A. 7, 798:

    solum presso sub vomere,

    id. G. 2, 356:

    rura bubus,

    Hor. Epod. 2, 3:

    humum in messem,

    Verg. G. 1, 219:

    vineas, arbusta, campos (with curare),

    Plin. Ep. 1, 20, 16:

    agrum multis arationibus,

    Pall. Jan. 13, 2:

    pinguia culta,

    Verg. A. 10, 142:

    ferrum vasto in antro (Cyclopes),

    id. ib. 8, 424:

    telas (aranea),

    Ov. M. 6, 145 al.; cf.: neque arva nobis aut metalla aut portus sunt, quibus exercendis reservemur, Tac. Agr. 31.— Poet.:

    ut possint (aratores), sole reducto, Exercere diem,

    i. e. employ the day in labor, perform their day's work, Verg. A. 10, 808.
    II.
    Trop. (freq. and class.).
    A.
    To engage busily, to occupy, employ, exercise a person or thing in some action.
    (α).
    Aliquem or aliquid ( in aliqua re, ad aliquid, aliqua re, etc.):

    me adolescentem multos annos in studio ejusdem laudis (Hortensius) exercuit,

    Cic. Brut. 64, 230:

    quod genus belli esse potest, in quo illum non exercuerit fortuna rei publicae,

    id. de Imp. Pomp. 10, 28:

    a Diodoto studiosissime in dialectica exercebar,

    id. Brut. 90, 309; cf. id. de Or. 1, 57, 244:

    hanc (animi vim) tu exerce in optimis rebus,

    id. Rep. 6, 26:

    haec aetas (juvenum) exercenda in labore patientiaque et animi et corporis,

    id. Off. 1, 34, 122:

    animos in armis,

    Ov. Am. 1, 8, 41:

    in gramineis exercent membra palaestris,

    Verg. A. 6, 642:

    vocem et vires in hoc,

    Cic. de Or. 1, 33, 149 et saep.:

    Aristoteles adolescentes... ad copiam rhetorum in utramque partem exercuit,

    id. Or. 14, 46:

    ad hanc te amentiam natura peperit, voluntas exercuit,

    id. Cat. 1, 10, 25:

    facultatem dicendi his exercuerunt,

    Quint. 2, 4, 41:

    ingenium multiplici variaque materia,

    id. 2, 4, 20:

    linguas litibus,

    Ov. M. 6, 375 et saep.—With simple acc.:

    quid te exercuit Pammenes?

    Cic. Brut. 97, 332:

    Induciomarus copias cogere, exercere coepit,

    to exercise, drill, Caes. B. G. 5, 55, 3:

    juventutis exercendae causa,

    id. ib. 6, 23, 6:

    ingenium nostrum,

    Auct. Her. 3, 21, 34:

    corpus,

    Cic. de Off. 1, 23, 79:

    exercendae memoriae gratia,

    id. de Sen. 11, 38:

    exercendi stili,

    Quint. 10, 5, 15:

    exercendus est spiritus,

    id. 11, 3, 54 et saep.—
    (β).
    With se, or pass. in mid. force; and in part. praes. and gerund., to exercise or train one's self, to practise:

    si ad hoc unum est natus aut in hoc solo se exercuit, etc.,

    Cic. Or. 28, 99:

    se vehementissime in his subitis dictionibus,

    id. de Or. 1, 33, 152:

    se in consultationibus,

    id. Att. 9, 4, 3:

    sese ad cursuram,

    Plaut. Most. 4, 1, 5:

    se ad velitationem,

    id. Rud. 2, 6, 41:

    sese quotidianis commentationibus,

    Cic. Brut. 71, 249:

    se genere pugnae,

    Caes. B. G. 1, 48, 4:

    se genere venationis,

    id. ib. 6, 28, 3:

    se saliendo,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 25:

    cur non in utrumque protinus locum se exerceant?

    Quint. 4, 2, 29 Zumpt N. cr.:

    Jovem Olympium, eum ipsum, cui se exercebit, implorabit,

    Cic. Tusc. 2, 17, 40:

    cum athletas se exercentes in curriculo videret,

    id. de Sen. 9, 27; so,

    ad virtutem,

    Vulg. 1 Tim. 4, 7.—

    Mid.: ut exerceamur in venando,

    Cic. N. D. 2, 64, 161:

    ut in utrumque locum simul exerceamur,

    Quint. 5, 13, 50:

    faciunt idem, cum exercentur, athletae,

    Cic. Tusc. 2, 23, 56:

    Ciceronis pueri amant inter se, discunt, exercentur,

    id. Att. 6, 1, 12:

    ne aliter exerceri velint,

    Quint. 3, 8, 70:

    in mandatis tuis exercebor,

    Vulg. Psa. 118, 15.— Act. part. in mid. force:

    cum, ceteris in campo exercentibus, in herba ipse recubuisset,

    Cic. de Or. 2, 71, 287; so,

    ipsique dictata exercentibus darent,

    Suet. Caes. 26:

    spectavit assidue et exercentes ephebos,

    id. Aug. 98; cf.:

    si ludicra exercendi aut venandi consuetudine adamare solemus,

    of exercising ourselves, Cic. Fin. 1, 20, 69, v. Madv. ad h. l.—
    B.
    To practise, follow, exercise any employment; to employ one's self about, to make use of any thing:

    medicinae exercendae causa,

    Cic. Clu. 63, 178:

    hoc civile quod vocant eatenus exercuerunt, quoad populum praestare voluerunt,

    id. Leg. 1, 4, 14:

    rhetoricen,

    Quint. 2, 1, 3; 2, 15, 27:

    eloquentiam,

    id. 1, 4, 6:

    artem,

    id. 3, 6, 18; cf. Hor. Ep. 1, 14, 44:

    exercere atque exigere vectigalia,

    Cic. de Imp. Pomp. 6, 16:

    cauponam vel stabulum,

    Dig. 4, 9, 1, § 5:

    navem,

    ib. 14, 1, 1:

    auri, argenti, sulphuris, etc.... fodinas,

    ib. 7, 1, 13, § 5:

    negotiationem per libertos,

    ib. 26, 7, 58:

    commercium turis,

    Plin. 12, 14, 30, § 54:

    arma,

    Verg. A. 4, 87:

    arma contra patriam,

    Tac. A. 11, 16:

    gymnasia et otia et turpes amores,

    id. ib. 6, 1:

    acies pueriles,

    batiles in sport, Juv. 15, 60:

    pharetram et arcum,

    Val. Fl. 3, 161:

    vocem (with clamare),

    Plaut. Poen. prol. 13.—
    2.
    To follow up, follow out, prosecute, carry into effect, practise, administer:

    judicium,

    Cic. Arch. 12, 32:

    latam legem,

    Liv. 4, 51, 4:

    Tiberius exercendas leges esse respondit,

    Tac. A. 1, 72: [p. 684] legem praecipue sumptuariam, Suet. Caes. 43; id. Tib. 58:

    quaestionem inter sicarios,

    Cic. Fin. 2, 16, 54:

    regnum,

    Plin. 10, 21, 24, § 47; cf.

    imperia,

    Verg. G. 2, 370:

    crudelitatem non solum in vivo sed etiam in mortuo,

    Cic. Phil. 11, 3, 8:

    inimicitias,

    id. Div. in Caecil. 4, 13; cf.:

    graves inimicitias cum aliquo,

    Sall. C. 49, 2:

    gratiam aut inimicitias in tanta re,

    id. ib. 51, 16:

    jurgia, discordia, simultates cum hostibus,

    id. ib. 9, 2:

    cui exercita cum Pisone amicitia,

    Tac. A. 1, 14:

    licentiam,

    id. ib. 13, 47:

    amicitiam,

    id. ib. 15, 60:

    odium,

    id. ib. 13, 37:

    odium in aliquo,

    Ov. M. 9, 275 et saep.:

    facilitatem et lenitudinem animi,

    Cic. Off. 1, 25, 88:

    juris aequabilitatem,

    id. ib.; cf.

    justitiam,

    Plin. Ep. 1, 10, 10:

    scelus, libidinem, avaritiam in socios,

    Liv. 29, 17, 13; cf.:

    avaritiam (juvenes) exercere jubentur,

    Juv. 14, 108:

    foede victoriam in captis,

    Liv. 6, 22, 4:

    acerrume victoriam nobilitatis in plebem,

    Sall. J. 16, 2:

    foede et crudeliter victoriam,

    id. C. 38:

    amores ad aliquem,

    Cat. 68, 69:

    pacem et hymenaeos,

    to celebrate, solemnize, Verg. A. 4, 99:

    nomen patris,

    to bear his name, Plin. Pan. 21, 4 et saep.—
    C.
    Pregn., to disturb, disquiet, vex, plague (the figure being taken from the baiting of wild beasts):

    meos casus, in quibus me fortuna vehementer exercuit,

    Cic. Tusc. 5, 1, 3:

    nunc me reliquiae vestrae exercent,

    id. Fam. 12, 4, 1:

    non te nullius exercent numinis irae,

    Verg. G. 4, 453:

    aliquem odiis,

    id. A. 4, 622 et saep.:

    te de praedio Oviae exerceri, moleste fero,

    Cic. Att. 13, 22, 4:

    ergo exercentur poenis,

    Verg. A, 6, 739:

    hominum vitam curis,

    Lucr. 5, 1424:

    ambitio animos hominum exercet,

    Sall. C. 11, 1:

    simultates nimio plures et exercuerunt eum et ipse exercuit eas,

    Liv. 39, 40, 9.—In the part. perf.:

    nate, Iliacis exercite fatis,

    Verg. A. 3, 182:

    Venus exercita curis,

    id. ib. 5, 779; cf.:

    curis exercita corpora,

    Ov. M. 7, 634:

    adversis probitas exercita rebus,

    id. Tr. 5, 5, 49: habere aliquem exercitum, Plaut. Fragm. ap. Non. 6, 4.—Hence, exercĭ-tus, a, um, P. a. (acc. to II. C.).
    A.
    Vexed, harassed:

    scito nihil tam exercitum esse nunc Romae quam candidatos omnibus iniquitatibus,

    Cic. Att. 1, 11, 2:

    Tiberius tantis rebus,

    Tac. A. 4, 11.— Hence,
    B.
    Vexatious, severe:

    quid magis sollicitum, magis exercitum dici potest?

    Cic. Mil. 2, 5:

    finem tam exercitae militiae orabant,

    Tac. A. 1, 35:

    dura hiems, exercita aestas,

    id. ib. 1, 17:

    aestas (with inquieta),

    Plin. Ep. 7, 2, 2:

    infantiam pueritiamque habuit laboriosam et exercitam,

    Suet. Tib. 6 init.
    C.
    Disciplined:

    (miles) exercitatus et vetus ob eam rem fortior (opp. rudis et inexercitatus),

    Cic. Tusc. 2, 16, 38:

    mirum in modum juventus,

    Flor. 1, 3, 2:

    proprio in metu, qui exercitam quoque eloquentiam debilitat,

    Tac. A. 3, 67:

    militia,

    id. ib. 3, 20:

    ad omne flagitium,

    id. ib. 14, 2:

    ingenium adulatione,

    id. H. 4, 4:

    Graeca doctrina ore tenus,

    id. A. 15, 45.— Comp. and sup.: exercitiorem, exercitissimum (dicebant antiqui), Paul. ex Fest. p. 81, 8 Müll. — Adv.: exercĭtē, in a practised manner; in comp.:

    cogitare,

    App. M. 11, p. 272, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > exerceo

  • 27 ferus

    fĕrus, a, um, adj. [cf. Gr. thêr, Aeol. phêr; Lat. ferox, etc.; v. ferio], wild, untamed.
    I.
    Lit., of animals and plants.
    A.
    Adj. (syn. immanis, opp. cicur):

    quae vero et quam varia genera bestiarum vel cicurum vel ferarum!

    Cic. N. D. 2, 39, 99; cf.:

    si hoc apparet in bestiis, volucribus, nantibus, agrestibus, cicuribus, feris,

    id. Lael. 21, 81:

    apes (opp. cicures),

    Varr. R. R. 3, 16, 19:

    immanes et ferae beluae,

    Cic. N. D. 2, 64, 161:

    fera et immanis belua,

    id. Ac. 2, 34, 108; Nep. Dat. 3, 2; Curt. 5, 4, 19; Suet. Aug. 67:

    leones,

    Hor. Epod. 7, 12:

    equus,

    id. S. 1, 5, 57:

    caprae,

    Verg. A. 4, 152:

    palumbus,

    Plin. 30, 7, 20, § 60 et saep.:

    arbores,

    Plin. 14, 20, 25, § 127:

    oliva,

    Stat. Th. 6, 7:

    fructus,

    Verg. G. 2, 36:

    odor (with solitudinem redolens),

    disagreeable, Plin. 12, 17, 37, § 76.—
    B.
    Subst.
    1.
    fĕrus, i, m., a wild animal, wild beast ( poet.); a lion, Phaedr. 1, 21, 8; a boar, id. 4, 4, 3; a horse, Verg. A. 2, 51; 5, 818; a stag, id. ib. 7, 489; a serpent, Sil. 6, 268.—
    2.
    fĕra, ae (sc. bestia), f., a wild animal, wild beast (class.):

    immani et vastae insidens beluae, quocumque vult, inflectit illam feram,

    Cic. Rep. 2, 40; cf. id. Rosc. Am. 26, 71:

    neque ulla re longius absumus a natura ferarum,

    id. Off. 1, 16, 50:

    ipsae ferae nullo insequente saepe incidunt (in plagas),

    id. ib. 3, 17, 68:

    multa in ea (silva Hercynia) genera ferarum nasci constat,

    Caes. B. G. 6, 25 fin.:

    neque homini neque ferae parcunt,

    id. ib. 6, 28, 2:

    formidolosae dum latent silvis ferae,

    Hor. Epod. 5, 55:

    more ferarum,

    id. S. 1, 3, 109:

    Romulea fera,

    the she-wolf that suckled Romulus, Juv. 11, 104; a sea-monster, Ov. M. 4, 713; 719; a serpent, Hyg. Astr. 2, 42; the ant, Mart. 6, 15, 2; the constellations of the Great and Little Bear:

    magna minorque ferae,

    id. Tr. 4, 3, 1; Vulg. Gen. 37, 20.— Prov.: ferae inter se placidae sunt, morsuque similium abstinent, Sen. de lra, 2, 8, 3.—
    II.
    Transf., of places (syn. incultus):

    in locis feris arbores plura ferunt, in his, quae sunt culta, meliora,

    wild, uncultivated, Varr. R. R. 1, 7, 7; cf.: ferus, ager incultus, Paul. ex Fest. p. 86 Müll.:

    montes,

    Verg. E. 5, 28:

    silvae,

    Hor. S. 2, 6, 92.—
    III.
    Trop., wild, rude, uncultivated; savage, barbarous, fierce, cruel (syn.: immanis, agrestis, inhumanus;

    opp. mansuetus, humanus): ipsis in hominibus nulla gens est neque tam mansueta neque tam fera, quae non, etc.,

    Cic. Leg. 1, 8, 24; cf.:

    nulla gens tam fera, nemo omnium tam immanis, cujus, etc.,

    id. Tusc. 1, 13, 30; id. Phil. 3, 9, 23:

    ex feris et immanibus mites reddidit et mansuetos,

    id. Inv. 1, 2, 2; id. Verr. 2, 2, 21, § 51:

    ferus atque agrestis,

    id. Rosc. Am. 27, 74:

    inhumani ac feri testes,

    id. Rep. 1, 37 fin.; cf. Ter. And. 1, 5, 43:

    ferus et ferreus,

    Cic. Q. Fr. 1, 3, 3:

    quam ferus et vere ferreus ille fuit!

    Tib. 1, 10, 2;

    v. ferreus: nemo adeo ferus est, ut non mitescere possit,

    Hor. Ep. 1, 1, 39:

    Britanni hospitibus feri,

    id. C. 3, 4, 33:

    Numantia,

    id. ib. 2, 12, 1:

    Iberia,

    id. ib. 4, 5, 27:

    animi hominum, studiis bellandi jam immanes ac feri,

    Cic. Rep. 2, 14; id. Fragm. ap. Non. 342, 33 (Rep. 2, 23 ed. Mos.):

    ingenium immansuetum ferumque,

    Ov. M. 15, 85; cf.:

    (ostendere ejus) mores feros immanemque naturam,

    Cic. Rosc. Am. 13, 37:

    homines a fera agrestique vita ad hunc humanum cultum civilemque deducere,

    id. de Or. 1, 8, 33:

    victus,

    id. Inv. 1, 2, 2:

    moenera militiaï,

    Lucr. 1, 29:

    munera belli,

    id. 1, 32:

    hiems,

    Ov. Tr. 1, 1, 42; cf.:

    diluvies,

    Hor. C. 3, 29, 40:

    sacra (of death by sacrifice),

    Ov. M. 13, 454:

    dolores lenire requie,

    id. ib. 13, 317.—With supine: ferum visu dictuque (= deinon idein kai legein), Sil. 1, 175.—No comp. or sup.

    Lewis & Short latin dictionary > ferus

  • 28 flaveo

    flāvĕo, ēre, v. n. [flavus], to be golden yellow or gold-colored, to be light yellow ( poet.): sed cum maturis flavebit messis aristis, Col. poët. 10, 311; Paul. Nol. Carm. 20, 124.—In part. pres.:

    flaventes cerae,

    Ov. M. 8, 671:

    culta,

    Verg. G. 4, 126:

    Clytius flavens prima lanugine malas,

    id. A. 10, 324.

    Lewis & Short latin dictionary > flaveo

  • 29 fructuosus

    fructŭōsus, a, um, adj. [fructus, 2.], abounding in fruit, fruitful, productive; profitable, advantageous (very freq. and class.; syn.: fertilis, frugifer).
    I.
    Lit.:

    ager quamvis fertilis sine cultura fructuosus esse non potest,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; cf.:

    ager optimus et fructuosissimus Corinthius,

    id. Agr. 1, 2, 5:

    fundus,

    id. Rosc. Com. 12, 34:

    praedia tam pulchra, tam fructuosa,

    id. Rosc. Am. 15, 43:

    locus opportunissimus ac fructuosissimus,

    Caes. B. G. 1, 30, 3:

    fructuosissimae insulae,

    Cic. Agr. 2, 32, 87:

    palmites,

    Col. 5, 5, 13:

    erat ei pecuaria res ampla et rustica sane bene culta et fructuosa,

    Cic. Quint. 3, 12; cf.

    arationes,

    id. Phil. 2, 39, 101; Varr. R. R. 1, 65.—
    II.
    Trop.:

    cum tota philosophia frugifera et fructuosa, nec ulla pars ejus inculta ac deserta sit,

    Cic. Off. 3, 2, 5:

    plerique neque in rebus humanis quicquam bonum norunt nisi quod fructuosum sit, etc.,

    id. Lael. 21, 79:

    virtutes generi hominum fructuosae,

    id. de Or. 2, 84, 344:

    virtus aliis,

    id. ib. 2, 85, 346:

    est non modo liberale paulum nonnumquam de suo jure decedere sed interdum etiam fructuosum,

    id. Off. 2, 18, 64:

    M. Caelius se esse hominem frugi vult probare, non quia abstinens sit, sed quia utilis multis, id est fructuosus, unde sic dicta frugalitas,

    Quint. 1, 6, 29:

    fructuosior dos, opp. deterior,

    Ulp. Fragm. 6, 16; 17.—Hence, adv.: fructŭ-ōse, profitably, advantageously (late Lat.):

    hoc nec dici brevius nec agi fructuosius potest,

    Aug. Ep. 77.

    Lewis & Short latin dictionary > fructuosus

  • 30 inrigo

    irrĭgo ( inr-), āvi, ātum, 1, v. a. [1. inrigo], to lead or conduct water or other liquids to a place.
    I.
    Lit.:

    amurcam ad arbores,

    Cato, R. R. 36:

    aquam in areas,

    id. ib. 151:

    imbres (plantis),

    Verg. G. 4, 115.—
    II.
    Transf.
    A.
    To water, irrigate:

    Aegyptum Nilus irrigat,

    Cic. N. D. 2, 52, 130; cf.

    fig.: Democritus, cujus fontibus Epicurus hortulos suos inrigavit,

    id. ib. 1, 43, 120:

    jugera L. prati,

    id. Q. Fr. 3, 1, 2, § 3:

    hortos,

    Just. 11, 10, 9.—
    B.
    To overflow, inundate:

    Circus Tiberi superfuso irrigatus,

    Liv. 7, 3:

    Pactolus irrigat culta auro,

    Verg. A. 10, 142.—
    C.
    To wet, moisten, bedew:

    terram sanguine,

    Plin. 2, 63, 63, § 159:

    irrigat terram cruor,

    Sen. Thyest. 44:

    fletu genas,

    id. Phoen. 441. —
    D.
    To supply with fluid: venas quae sub cute sunt. Cels. 7, 7, 15; cf. Flor. 1, 23, 2.—
    III.
    Trop.
    A.
    To cheer, refresh, nourish, strengthen, flood, diffuse:

    vino aetatem,

    Plaut. Poen. 3, 3, 86: per aures pectus, Lucil. ap. Non. 497, 31:

    sol irrigat assidue caelum candore recenti,

    Lucr. 5, 282: per membra quietem, to diffuse, id. 4, 908; cf.:

    alicui placidam per membra quietem,

    Verg. A. 1, 692:

    fessos sopor irrigat artus,

    id. ib. 3, 511:

    ut studiosi juvenes lectione severa irrigarentur,

    Petr. 4.—
    B.
    To flood, overwhelm (com.):

    irrigatus plagis,

    i.e. beaten soundly, Plaut. Epid. 1, 2, 18.

    Lewis & Short latin dictionary > inrigo

  • 31 irrigo

    irrĭgo ( inr-), āvi, ātum, 1, v. a. [1. inrigo], to lead or conduct water or other liquids to a place.
    I.
    Lit.:

    amurcam ad arbores,

    Cato, R. R. 36:

    aquam in areas,

    id. ib. 151:

    imbres (plantis),

    Verg. G. 4, 115.—
    II.
    Transf.
    A.
    To water, irrigate:

    Aegyptum Nilus irrigat,

    Cic. N. D. 2, 52, 130; cf.

    fig.: Democritus, cujus fontibus Epicurus hortulos suos inrigavit,

    id. ib. 1, 43, 120:

    jugera L. prati,

    id. Q. Fr. 3, 1, 2, § 3:

    hortos,

    Just. 11, 10, 9.—
    B.
    To overflow, inundate:

    Circus Tiberi superfuso irrigatus,

    Liv. 7, 3:

    Pactolus irrigat culta auro,

    Verg. A. 10, 142.—
    C.
    To wet, moisten, bedew:

    terram sanguine,

    Plin. 2, 63, 63, § 159:

    irrigat terram cruor,

    Sen. Thyest. 44:

    fletu genas,

    id. Phoen. 441. —
    D.
    To supply with fluid: venas quae sub cute sunt. Cels. 7, 7, 15; cf. Flor. 1, 23, 2.—
    III.
    Trop.
    A.
    To cheer, refresh, nourish, strengthen, flood, diffuse:

    vino aetatem,

    Plaut. Poen. 3, 3, 86: per aures pectus, Lucil. ap. Non. 497, 31:

    sol irrigat assidue caelum candore recenti,

    Lucr. 5, 282: per membra quietem, to diffuse, id. 4, 908; cf.:

    alicui placidam per membra quietem,

    Verg. A. 1, 692:

    fessos sopor irrigat artus,

    id. ib. 3, 511:

    ut studiosi juvenes lectione severa irrigarentur,

    Petr. 4.—
    B.
    To flood, overwhelm (com.):

    irrigatus plagis,

    i.e. beaten soundly, Plaut. Epid. 1, 2, 18.

    Lewis & Short latin dictionary > irrigo

  • 32 niteo

    nĭtĕo, ēre ( gen. plur nitentūm, Verg. Cir. 523), v. n. [etym. dub.; cf. nix], to shine, look bright, glitter, glisten (cf., luceo, fulgeo splendeo).
    I.
    Lit.:

    placatumque nitet diffuso lumine caelum,

    Lucr. 1, 9:

    luna potest solis radiis percussa nitere,

    id. 5, 705:

    qui nitent unguentis, fulgent purpurā,

    Cic. Cat. 2, 3, 5:

    diversi niteant cum mille colores,

    Ov. M. 6, 65:

    vere nitent terrae,

    id. F. 4, 126:

    aera nitent usu,

    id. Am. 1, 8, 51; so,

    ebur,

    Tib. 1, 4, 64; Hor. Ep. 1, 10, 19; Mart. 9, 58, 6; 8, 6, 10 et saep.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of animals, to be sleek, in good condition:

    at hau pol nitent (oves),

    Plaut. Bacch. 5, 2, 6:

    unde sic quaeso nites?

    Phaedr. 3, 7, 4; Plin. 18, 5, 6, § 27; cf.:

    hic nitet ungula mulae,

    Juv. 7, 181.—
    2.
    Of persons, to shine, to look bright or beautiful:

    miseri quibus Intentata nites! ( = pulchra et amabilis videris),

    Hor. C. 1, 5, 12:

    ore nitet,

    Mart. 10, 89, 3:

    nitet ante alias regina comesque Pelides,

    Stat. Achill. 2, 148:

    murice tincta Veste nites,

    Mart. 5, 23, 6.—
    3.
    Of fields, plants, etc., to look flourishing, thriving, to thrive, etc.:

    camposque nitentes Desuper ostentat,

    Verg. A. 6, 677:

    ubi tellus nitet,

    Petr. 99; cf. Plin. 17, 4, 3, § 26.—
    4.
    Of a house:

    tibi hoc praecipio ut niteant aedes,

    be in complete order, Plaut. Ps. 1, 2, 281.—
    5.
    Of wealth, etc., to flourish, abound:

    vectigal in pace niteat,

    Cic. Agr. 1, 7, 21:

    res ubi magna nitet domino sene,

    Hor. S. 2, 5, 12. —
    II.
    Trop., to shine, be brilliant, look or be beautiful: ver vide;

    ut tota floret, ut olet, ut nitide nitet,

    Plaut. Truc. 2, 4, 3:

    illorum, vides, quam niteat oratio,

    Cic. Fin. 4, 3, 5; so,

    ubi plura nitent in carmine,

    Hor. A. P. 351:

    omnia nobilibus oppidis ni tent,

    Plin. 3, 5, 7, § 49.—Hence, nĭtens, entis, P. a., shining, glittering, glistening, brilliant, bright.
    A.
    Lit.:

    capilli malobathro,

    Hor. C. 2, 7, 7:

    mensae,

    id. S. 2, 2, 4:

    oculi,

    Verg. A. 1, 228:

    astra,

    Ov. F. 5, 543:

    Lucifer,

    Tib. 1, 3, 93:

    nitentes solis equi,

    Val. Fl. 5, 413:

    arma nitentia ante rem, deformia inter sanguinem, etc.,

    Liv. 9, 40, 5.—
    2.
    Transf.
    a.
    Of animals, sleek, fat:

    nitens taurus,

    Verg. A. 3, 20.—
    b.
    Of persons, shining, bright, beautiful:

    uxor ore floridulo nitens,

    Cat. 61, 189:

    desiderio meo nitenti,

    my darling bright, id. 2, 5.— Comp.: nitentior [p. 1210] femina, Ov. M. 12, 405 (Merkel, decentior).—
    c.
    Of plants, blooming:

    nitentia culta,

    Verg. G. 1, 153:

    arbor laeta et nitens,

    Gell. 12, 1, 16.— Comp.:

    Tyrio nitentior ostro flos oritur,

    Ov. M. 10, 211.—
    B.
    Trop.
    1.
    Illustrious:

    recenti gloriā nitens,

    Liv. 3, 12:

    non patre nitens linguāve,

    Sil. 6, 19. —
    2.
    Of speech, brilliant, elegant:

    oratio,

    Cic. Brut. 67, 238.—
    3.
    Of the mind, bright, clear:

    macte, oro, nitenti Ingenio,

    Stat. S. 1, 5, 63.

    Lewis & Short latin dictionary > niteo

  • 33 novale

    nŏvālis, e, adj. [novus], in agriculture, that is ploughed anew or for the first time:

    ager restibilis, qui restituitur ac reseritur quotquot annis: contra qui intermittitur, a novando novalis,

    Varr. L. L. 5, § 39 Müll.; cf. id. ib. 6, § 59; Paul. ex Fest. p. 174 Müll. —Hence,
    II.
    Subst.: nŏvālis, is, f. (sc. terra), and nŏvāle, is, n. (sc. solum).
    1.
    Fallow land:

    alternis idem tonsas cessare novales,

    Verg. G. 1, 71:

    quae numquam vacuo solita est cessare novali... se nescit humus,

    Ov. P. 1, 4, 13; Pall. 1, 6; 2, 10:

    novale est, quod alternis annis seritur,

    Plin. 18, 19, 49, § 176; Col. 2, 2, 14: pabula fesso praebere novali, id. poët. 10, 84.—
    2.
    A field that has been ploughed for the first time:

    talis fere est in novalibus, caesā vetere silvā,

    Plin. 17, 5, 3, § 39; Dig. 47, 21, 3:

    novalis (dicitur), ubi fuit satum antequam secunda aratione renovetur,

    Varr. R. R. 1, 29, 1.—Hence,
    B.
    Transf.
    1.
    Unploughed land, meadow-land: ille subacto et puro solo gaudet, hic novali graminosoque gaudet, [p. 1219] Col. 6, praef. 1.—
    2.
    A cultivated field ( poet.):

    impius haec tam culta novalia miles habebit?

    Verg. E. 1, 71:

    dira novalia Cadmi,

    Stat. Th. 3, 644.—
    3.
    The standing crops:

    nec prius inde domum quam tota novalia saevos In ventres abeant (boum),

    Juv. 14, 148.

    Lewis & Short latin dictionary > novale

  • 34 novalis

    nŏvālis, e, adj. [novus], in agriculture, that is ploughed anew or for the first time:

    ager restibilis, qui restituitur ac reseritur quotquot annis: contra qui intermittitur, a novando novalis,

    Varr. L. L. 5, § 39 Müll.; cf. id. ib. 6, § 59; Paul. ex Fest. p. 174 Müll. —Hence,
    II.
    Subst.: nŏvālis, is, f. (sc. terra), and nŏvāle, is, n. (sc. solum).
    1.
    Fallow land:

    alternis idem tonsas cessare novales,

    Verg. G. 1, 71:

    quae numquam vacuo solita est cessare novali... se nescit humus,

    Ov. P. 1, 4, 13; Pall. 1, 6; 2, 10:

    novale est, quod alternis annis seritur,

    Plin. 18, 19, 49, § 176; Col. 2, 2, 14: pabula fesso praebere novali, id. poët. 10, 84.—
    2.
    A field that has been ploughed for the first time:

    talis fere est in novalibus, caesā vetere silvā,

    Plin. 17, 5, 3, § 39; Dig. 47, 21, 3:

    novalis (dicitur), ubi fuit satum antequam secunda aratione renovetur,

    Varr. R. R. 1, 29, 1.—Hence,
    B.
    Transf.
    1.
    Unploughed land, meadow-land: ille subacto et puro solo gaudet, hic novali graminosoque gaudet, [p. 1219] Col. 6, praef. 1.—
    2.
    A cultivated field ( poet.):

    impius haec tam culta novalia miles habebit?

    Verg. E. 1, 71:

    dira novalia Cadmi,

    Stat. Th. 3, 644.—
    3.
    The standing crops:

    nec prius inde domum quam tota novalia saevos In ventres abeant (boum),

    Juv. 14, 148.

    Lewis & Short latin dictionary > novalis

  • 35 obculo

    occŭlo ( obc-), cŭlŭi, cultum, 3 ( plup. sync. occulerat, Val. Fl. 2, 280), v. a. [obcolo], to cover, cover over (syn.: tego, condo, celo, abdo).
    I.
    In gen. (very rare): terra occulit caput, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 375 Müll. (Trag. v. 141 Vahl.):

    virgulta multā terrā,

    Verg. G. 2, 346.—
    II.
    In partic., to cover up, hide, conceal (class.; esp. in the P. a.; v. in the foll.):

    vitia corporis fuco,

    Plaut. Most. 1, 3, 118:

    vulnera,

    Cic. Att. 5, 15, 2:

    (feminae) parietum umbris occuluntur,

    are kept concealed, id. Tusc. 2, 15, 36:

    hastatos,

    Liv. 33, 1:

    se silvā,

    id. 25, 8, 5:

    classem in convexo nemorum sub rupe,

    Verg. A. 1, 310:

    caligine terras,

    Ov. M. 1, 600:

    puncta argumentorum,

    Cic. de Or. 2, 41, 77:

    narratum ab iis,

    to keep secret, conceal, Tac. A. 3, 16:

    vitia,

    Quint. 12, 8, 10.— Absol.:

    si quis et imprudens aspexerit, occulat ille,

    Tib. 1, 2, 37.—
    * B.
    Of burying: occultum efferre significat sub terram ferre, ponere, Paul. ex Fest. p. 205 Müll.—Hence, occultus (archaic orthogr. OQVOLTVS, S. C. Bacch.;

    scanned ŏccultus,

    Plaut. Trin. 3, 2, 39; 86; id. Capt. 1, 1, 15; cf. Brix, Trin. Einleit. p. 14 Ritschl ad Plaut. Trin. l. l. ed. 2), a, um, P. a., hidden, concealed, secret (freq. and class.;

    syn. abditus): hi saltem in occultis locis prostant, vos in foro ipso,

    Plaut. Curc. 4, 2, 21:

    res occultae et penitus abditae,

    Cic. N. D. 1, 19, 49:

    occultiores insidiae,

    id. Verr. 2, 1, 15, § 39:

    occultior atque tectior cupiditas,

    id. Rosc. Am. 36, 104:

    si quid erit occultius et reconditum,

    id. Fam. 11, 21, 5:

    cum res occultissimas aperueris in lucemque protuleris,

    id. Ac. 2, 19, 62:

    per occultos calles,

    Verg. A. 9, 383:

    via,

    id. ib. 3, 695:

    nota,

    Ov. A. A. 3, 630:

    sapor,

    Verg. G. 3, 397:

    crescit, occulto velut arbor aevo, Fama Marcelli,

    from an obscure, remote age, Hor. C. 1, 12, 45:

    res,

    i. e. the hidden laws of nature, Lucr. 1, 145; 424; Cic. Ac. 1, 4, 15 sq.; 2, 41, 127; id. Fin. 3, 11, 37; 4, 7, 18 al.:

    occulti miranda potentia fati,

    Juv. 7, 200.—
    b.
    Of persons, close, reserved, secret, not open:

    si me astutum et occultum lubet fingere,

    Cic. Fam. 3, 10, 8:

    ab occultis cavendum hominibus consultisque,

    Liv. 25, 16, 4; Tac. A. 6, 51.—With gen.:

    occultus odii,

    dissembling his hate, Tac. A. 4, 7.—
    (β).
    Occultus, adverbially for occulte, in secret, secretly (Tacitean):

    qui ejusmodi preces occulti illuderent,

    Tac. A. 3, 29; 4, 12:

    patris mei amicitias non occulti ferunt,

    id. ib. 4, 40.—
    C.
    Neutr. as subst.
    1.
    oc-culta, ōrum, plur., secret things or places, secrets:

    servi, quibus occulta creduntur,

    Cic. Cael. 23, 57:

    cui fervens Aestuat occultis animus semperque tacendis,

    Juv. 3, 50. —With gen.:

    occulta saltuum scrutari,

    Tac. A. 1, 61:

    occulta conjurationis retexere,

    id. ib. 15, 74:

    occulta cordis,

    Vulg. 1 Cor. 14, 25:

    hominum,

    id. Rom. 2, 16:

    ab occultis meis,

    from my secret sins, id. Psa. 18, 13.—
    2.
    Sing.: occultum, i, n., secrecy, only in adverb. phrases, in occulto; per occultum; ex occulto, in secret, secretly: SACRA IN OQVOLTOD NE QVIQVAM FECISE VELET, S. C. Bacch.: in occulto mussabant, Enn. Ann. ap. Paul. ex Fest. p. 144 Müll. (Ann. v. 185 Vahl.): Plaut. Trin. 3, 2, 86:

    stare in occulto,

    Cic. Clu. 28, 78: per occultum (post-Aug.), Tac. [p. 1252] A. 6, 7; 4, 71 fin.; 5, 4; Claud. Cons. Mall. Theod. 124:

    ex occulto,

    from a place of concealment, secret place, Ter. Eun. 4, 7, 17:

    Jugurtha ex occulto repente nostros invadit,

    Sall. J. 59, 2.—Hence, secretly:

    ex occulto intervenire,

    Cic. Clu. 16, 47.—Hence, adv., in three forms: occultē (class.), occultō (ante-class.), and occultim (post-class.), in concealment, in secret, secretly, privately.
    (α).
    Form occulte:

    neque id occulte fert,

    does not keep it secret, makes no secret of it, does not conceal it, Ter. Ad. 3, 2, 30:

    ea nunc occulte cuniculis oppugnatur,

    Cic. Agr. 1, 1, 1:

    proficisci,

    Caes. B. C. 1, 66:

    inter se constituere aliquid,

    id. B. G. 7, 83:

    labitur occulte,

    Ov. M. 10, 519:

    nec clam illud occulteque factum est,

    Plin. 36, 2, 2, § 6.—
    (β).
    Form occulto, Afran. ap. Charis. p. 186 P. (Com. Rel. v. 295 Rib.).—
    * (γ).
    Form occultim:

    reptare,

    Sol. 4.—
    b.
    Comp.:

    conari occultius,

    Cic. Deiot. 6, 18:

    erant praeterea complures paulo occultius consilii hujus participes,

    Sall. C. 17, 5: Quint. 9, 4, 21.— Sup.:

    quam potuit occultissime reliquas cohortes duxit,

    Caes. B. C. 3, 67:

    castra quam potest occultissime locat,

    Liv. 9, 2; Sall. J. 91, 3;

    for which maxime occulte,

    Sall. J. 35, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > obculo

  • 36 occulo

    occŭlo ( obc-), cŭlŭi, cultum, 3 ( plup. sync. occulerat, Val. Fl. 2, 280), v. a. [obcolo], to cover, cover over (syn.: tego, condo, celo, abdo).
    I.
    In gen. (very rare): terra occulit caput, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 375 Müll. (Trag. v. 141 Vahl.):

    virgulta multā terrā,

    Verg. G. 2, 346.—
    II.
    In partic., to cover up, hide, conceal (class.; esp. in the P. a.; v. in the foll.):

    vitia corporis fuco,

    Plaut. Most. 1, 3, 118:

    vulnera,

    Cic. Att. 5, 15, 2:

    (feminae) parietum umbris occuluntur,

    are kept concealed, id. Tusc. 2, 15, 36:

    hastatos,

    Liv. 33, 1:

    se silvā,

    id. 25, 8, 5:

    classem in convexo nemorum sub rupe,

    Verg. A. 1, 310:

    caligine terras,

    Ov. M. 1, 600:

    puncta argumentorum,

    Cic. de Or. 2, 41, 77:

    narratum ab iis,

    to keep secret, conceal, Tac. A. 3, 16:

    vitia,

    Quint. 12, 8, 10.— Absol.:

    si quis et imprudens aspexerit, occulat ille,

    Tib. 1, 2, 37.—
    * B.
    Of burying: occultum efferre significat sub terram ferre, ponere, Paul. ex Fest. p. 205 Müll.—Hence, occultus (archaic orthogr. OQVOLTVS, S. C. Bacch.;

    scanned ŏccultus,

    Plaut. Trin. 3, 2, 39; 86; id. Capt. 1, 1, 15; cf. Brix, Trin. Einleit. p. 14 Ritschl ad Plaut. Trin. l. l. ed. 2), a, um, P. a., hidden, concealed, secret (freq. and class.;

    syn. abditus): hi saltem in occultis locis prostant, vos in foro ipso,

    Plaut. Curc. 4, 2, 21:

    res occultae et penitus abditae,

    Cic. N. D. 1, 19, 49:

    occultiores insidiae,

    id. Verr. 2, 1, 15, § 39:

    occultior atque tectior cupiditas,

    id. Rosc. Am. 36, 104:

    si quid erit occultius et reconditum,

    id. Fam. 11, 21, 5:

    cum res occultissimas aperueris in lucemque protuleris,

    id. Ac. 2, 19, 62:

    per occultos calles,

    Verg. A. 9, 383:

    via,

    id. ib. 3, 695:

    nota,

    Ov. A. A. 3, 630:

    sapor,

    Verg. G. 3, 397:

    crescit, occulto velut arbor aevo, Fama Marcelli,

    from an obscure, remote age, Hor. C. 1, 12, 45:

    res,

    i. e. the hidden laws of nature, Lucr. 1, 145; 424; Cic. Ac. 1, 4, 15 sq.; 2, 41, 127; id. Fin. 3, 11, 37; 4, 7, 18 al.:

    occulti miranda potentia fati,

    Juv. 7, 200.—
    b.
    Of persons, close, reserved, secret, not open:

    si me astutum et occultum lubet fingere,

    Cic. Fam. 3, 10, 8:

    ab occultis cavendum hominibus consultisque,

    Liv. 25, 16, 4; Tac. A. 6, 51.—With gen.:

    occultus odii,

    dissembling his hate, Tac. A. 4, 7.—
    (β).
    Occultus, adverbially for occulte, in secret, secretly (Tacitean):

    qui ejusmodi preces occulti illuderent,

    Tac. A. 3, 29; 4, 12:

    patris mei amicitias non occulti ferunt,

    id. ib. 4, 40.—
    C.
    Neutr. as subst.
    1.
    oc-culta, ōrum, plur., secret things or places, secrets:

    servi, quibus occulta creduntur,

    Cic. Cael. 23, 57:

    cui fervens Aestuat occultis animus semperque tacendis,

    Juv. 3, 50. —With gen.:

    occulta saltuum scrutari,

    Tac. A. 1, 61:

    occulta conjurationis retexere,

    id. ib. 15, 74:

    occulta cordis,

    Vulg. 1 Cor. 14, 25:

    hominum,

    id. Rom. 2, 16:

    ab occultis meis,

    from my secret sins, id. Psa. 18, 13.—
    2.
    Sing.: occultum, i, n., secrecy, only in adverb. phrases, in occulto; per occultum; ex occulto, in secret, secretly: SACRA IN OQVOLTOD NE QVIQVAM FECISE VELET, S. C. Bacch.: in occulto mussabant, Enn. Ann. ap. Paul. ex Fest. p. 144 Müll. (Ann. v. 185 Vahl.): Plaut. Trin. 3, 2, 86:

    stare in occulto,

    Cic. Clu. 28, 78: per occultum (post-Aug.), Tac. [p. 1252] A. 6, 7; 4, 71 fin.; 5, 4; Claud. Cons. Mall. Theod. 124:

    ex occulto,

    from a place of concealment, secret place, Ter. Eun. 4, 7, 17:

    Jugurtha ex occulto repente nostros invadit,

    Sall. J. 59, 2.—Hence, secretly:

    ex occulto intervenire,

    Cic. Clu. 16, 47.—Hence, adv., in three forms: occultē (class.), occultō (ante-class.), and occultim (post-class.), in concealment, in secret, secretly, privately.
    (α).
    Form occulte:

    neque id occulte fert,

    does not keep it secret, makes no secret of it, does not conceal it, Ter. Ad. 3, 2, 30:

    ea nunc occulte cuniculis oppugnatur,

    Cic. Agr. 1, 1, 1:

    proficisci,

    Caes. B. C. 1, 66:

    inter se constituere aliquid,

    id. B. G. 7, 83:

    labitur occulte,

    Ov. M. 10, 519:

    nec clam illud occulteque factum est,

    Plin. 36, 2, 2, § 6.—
    (β).
    Form occulto, Afran. ap. Charis. p. 186 P. (Com. Rel. v. 295 Rib.).—
    * (γ).
    Form occultim:

    reptare,

    Sol. 4.—
    b.
    Comp.:

    conari occultius,

    Cic. Deiot. 6, 18:

    erant praeterea complures paulo occultius consilii hujus participes,

    Sall. C. 17, 5: Quint. 9, 4, 21.— Sup.:

    quam potuit occultissime reliquas cohortes duxit,

    Caes. B. C. 3, 67:

    castra quam potest occultissime locat,

    Liv. 9, 2; Sall. J. 91, 3;

    for which maxime occulte,

    Sall. J. 35, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > occulo

  • 37 occulta

    occŭlo ( obc-), cŭlŭi, cultum, 3 ( plup. sync. occulerat, Val. Fl. 2, 280), v. a. [obcolo], to cover, cover over (syn.: tego, condo, celo, abdo).
    I.
    In gen. (very rare): terra occulit caput, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 375 Müll. (Trag. v. 141 Vahl.):

    virgulta multā terrā,

    Verg. G. 2, 346.—
    II.
    In partic., to cover up, hide, conceal (class.; esp. in the P. a.; v. in the foll.):

    vitia corporis fuco,

    Plaut. Most. 1, 3, 118:

    vulnera,

    Cic. Att. 5, 15, 2:

    (feminae) parietum umbris occuluntur,

    are kept concealed, id. Tusc. 2, 15, 36:

    hastatos,

    Liv. 33, 1:

    se silvā,

    id. 25, 8, 5:

    classem in convexo nemorum sub rupe,

    Verg. A. 1, 310:

    caligine terras,

    Ov. M. 1, 600:

    puncta argumentorum,

    Cic. de Or. 2, 41, 77:

    narratum ab iis,

    to keep secret, conceal, Tac. A. 3, 16:

    vitia,

    Quint. 12, 8, 10.— Absol.:

    si quis et imprudens aspexerit, occulat ille,

    Tib. 1, 2, 37.—
    * B.
    Of burying: occultum efferre significat sub terram ferre, ponere, Paul. ex Fest. p. 205 Müll.—Hence, occultus (archaic orthogr. OQVOLTVS, S. C. Bacch.;

    scanned ŏccultus,

    Plaut. Trin. 3, 2, 39; 86; id. Capt. 1, 1, 15; cf. Brix, Trin. Einleit. p. 14 Ritschl ad Plaut. Trin. l. l. ed. 2), a, um, P. a., hidden, concealed, secret (freq. and class.;

    syn. abditus): hi saltem in occultis locis prostant, vos in foro ipso,

    Plaut. Curc. 4, 2, 21:

    res occultae et penitus abditae,

    Cic. N. D. 1, 19, 49:

    occultiores insidiae,

    id. Verr. 2, 1, 15, § 39:

    occultior atque tectior cupiditas,

    id. Rosc. Am. 36, 104:

    si quid erit occultius et reconditum,

    id. Fam. 11, 21, 5:

    cum res occultissimas aperueris in lucemque protuleris,

    id. Ac. 2, 19, 62:

    per occultos calles,

    Verg. A. 9, 383:

    via,

    id. ib. 3, 695:

    nota,

    Ov. A. A. 3, 630:

    sapor,

    Verg. G. 3, 397:

    crescit, occulto velut arbor aevo, Fama Marcelli,

    from an obscure, remote age, Hor. C. 1, 12, 45:

    res,

    i. e. the hidden laws of nature, Lucr. 1, 145; 424; Cic. Ac. 1, 4, 15 sq.; 2, 41, 127; id. Fin. 3, 11, 37; 4, 7, 18 al.:

    occulti miranda potentia fati,

    Juv. 7, 200.—
    b.
    Of persons, close, reserved, secret, not open:

    si me astutum et occultum lubet fingere,

    Cic. Fam. 3, 10, 8:

    ab occultis cavendum hominibus consultisque,

    Liv. 25, 16, 4; Tac. A. 6, 51.—With gen.:

    occultus odii,

    dissembling his hate, Tac. A. 4, 7.—
    (β).
    Occultus, adverbially for occulte, in secret, secretly (Tacitean):

    qui ejusmodi preces occulti illuderent,

    Tac. A. 3, 29; 4, 12:

    patris mei amicitias non occulti ferunt,

    id. ib. 4, 40.—
    C.
    Neutr. as subst.
    1.
    oc-culta, ōrum, plur., secret things or places, secrets:

    servi, quibus occulta creduntur,

    Cic. Cael. 23, 57:

    cui fervens Aestuat occultis animus semperque tacendis,

    Juv. 3, 50. —With gen.:

    occulta saltuum scrutari,

    Tac. A. 1, 61:

    occulta conjurationis retexere,

    id. ib. 15, 74:

    occulta cordis,

    Vulg. 1 Cor. 14, 25:

    hominum,

    id. Rom. 2, 16:

    ab occultis meis,

    from my secret sins, id. Psa. 18, 13.—
    2.
    Sing.: occultum, i, n., secrecy, only in adverb. phrases, in occulto; per occultum; ex occulto, in secret, secretly: SACRA IN OQVOLTOD NE QVIQVAM FECISE VELET, S. C. Bacch.: in occulto mussabant, Enn. Ann. ap. Paul. ex Fest. p. 144 Müll. (Ann. v. 185 Vahl.): Plaut. Trin. 3, 2, 86:

    stare in occulto,

    Cic. Clu. 28, 78: per occultum (post-Aug.), Tac. [p. 1252] A. 6, 7; 4, 71 fin.; 5, 4; Claud. Cons. Mall. Theod. 124:

    ex occulto,

    from a place of concealment, secret place, Ter. Eun. 4, 7, 17:

    Jugurtha ex occulto repente nostros invadit,

    Sall. J. 59, 2.—Hence, secretly:

    ex occulto intervenire,

    Cic. Clu. 16, 47.—Hence, adv., in three forms: occultē (class.), occultō (ante-class.), and occultim (post-class.), in concealment, in secret, secretly, privately.
    (α).
    Form occulte:

    neque id occulte fert,

    does not keep it secret, makes no secret of it, does not conceal it, Ter. Ad. 3, 2, 30:

    ea nunc occulte cuniculis oppugnatur,

    Cic. Agr. 1, 1, 1:

    proficisci,

    Caes. B. C. 1, 66:

    inter se constituere aliquid,

    id. B. G. 7, 83:

    labitur occulte,

    Ov. M. 10, 519:

    nec clam illud occulteque factum est,

    Plin. 36, 2, 2, § 6.—
    (β).
    Form occulto, Afran. ap. Charis. p. 186 P. (Com. Rel. v. 295 Rib.).—
    * (γ).
    Form occultim:

    reptare,

    Sol. 4.—
    b.
    Comp.:

    conari occultius,

    Cic. Deiot. 6, 18:

    erant praeterea complures paulo occultius consilii hujus participes,

    Sall. C. 17, 5: Quint. 9, 4, 21.— Sup.:

    quam potuit occultissime reliquas cohortes duxit,

    Caes. B. C. 3, 67:

    castra quam potest occultissime locat,

    Liv. 9, 2; Sall. J. 91, 3;

    for which maxime occulte,

    Sall. J. 35, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > occulta

  • 38 occultim

    occŭlo ( obc-), cŭlŭi, cultum, 3 ( plup. sync. occulerat, Val. Fl. 2, 280), v. a. [obcolo], to cover, cover over (syn.: tego, condo, celo, abdo).
    I.
    In gen. (very rare): terra occulit caput, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 375 Müll. (Trag. v. 141 Vahl.):

    virgulta multā terrā,

    Verg. G. 2, 346.—
    II.
    In partic., to cover up, hide, conceal (class.; esp. in the P. a.; v. in the foll.):

    vitia corporis fuco,

    Plaut. Most. 1, 3, 118:

    vulnera,

    Cic. Att. 5, 15, 2:

    (feminae) parietum umbris occuluntur,

    are kept concealed, id. Tusc. 2, 15, 36:

    hastatos,

    Liv. 33, 1:

    se silvā,

    id. 25, 8, 5:

    classem in convexo nemorum sub rupe,

    Verg. A. 1, 310:

    caligine terras,

    Ov. M. 1, 600:

    puncta argumentorum,

    Cic. de Or. 2, 41, 77:

    narratum ab iis,

    to keep secret, conceal, Tac. A. 3, 16:

    vitia,

    Quint. 12, 8, 10.— Absol.:

    si quis et imprudens aspexerit, occulat ille,

    Tib. 1, 2, 37.—
    * B.
    Of burying: occultum efferre significat sub terram ferre, ponere, Paul. ex Fest. p. 205 Müll.—Hence, occultus (archaic orthogr. OQVOLTVS, S. C. Bacch.;

    scanned ŏccultus,

    Plaut. Trin. 3, 2, 39; 86; id. Capt. 1, 1, 15; cf. Brix, Trin. Einleit. p. 14 Ritschl ad Plaut. Trin. l. l. ed. 2), a, um, P. a., hidden, concealed, secret (freq. and class.;

    syn. abditus): hi saltem in occultis locis prostant, vos in foro ipso,

    Plaut. Curc. 4, 2, 21:

    res occultae et penitus abditae,

    Cic. N. D. 1, 19, 49:

    occultiores insidiae,

    id. Verr. 2, 1, 15, § 39:

    occultior atque tectior cupiditas,

    id. Rosc. Am. 36, 104:

    si quid erit occultius et reconditum,

    id. Fam. 11, 21, 5:

    cum res occultissimas aperueris in lucemque protuleris,

    id. Ac. 2, 19, 62:

    per occultos calles,

    Verg. A. 9, 383:

    via,

    id. ib. 3, 695:

    nota,

    Ov. A. A. 3, 630:

    sapor,

    Verg. G. 3, 397:

    crescit, occulto velut arbor aevo, Fama Marcelli,

    from an obscure, remote age, Hor. C. 1, 12, 45:

    res,

    i. e. the hidden laws of nature, Lucr. 1, 145; 424; Cic. Ac. 1, 4, 15 sq.; 2, 41, 127; id. Fin. 3, 11, 37; 4, 7, 18 al.:

    occulti miranda potentia fati,

    Juv. 7, 200.—
    b.
    Of persons, close, reserved, secret, not open:

    si me astutum et occultum lubet fingere,

    Cic. Fam. 3, 10, 8:

    ab occultis cavendum hominibus consultisque,

    Liv. 25, 16, 4; Tac. A. 6, 51.—With gen.:

    occultus odii,

    dissembling his hate, Tac. A. 4, 7.—
    (β).
    Occultus, adverbially for occulte, in secret, secretly (Tacitean):

    qui ejusmodi preces occulti illuderent,

    Tac. A. 3, 29; 4, 12:

    patris mei amicitias non occulti ferunt,

    id. ib. 4, 40.—
    C.
    Neutr. as subst.
    1.
    oc-culta, ōrum, plur., secret things or places, secrets:

    servi, quibus occulta creduntur,

    Cic. Cael. 23, 57:

    cui fervens Aestuat occultis animus semperque tacendis,

    Juv. 3, 50. —With gen.:

    occulta saltuum scrutari,

    Tac. A. 1, 61:

    occulta conjurationis retexere,

    id. ib. 15, 74:

    occulta cordis,

    Vulg. 1 Cor. 14, 25:

    hominum,

    id. Rom. 2, 16:

    ab occultis meis,

    from my secret sins, id. Psa. 18, 13.—
    2.
    Sing.: occultum, i, n., secrecy, only in adverb. phrases, in occulto; per occultum; ex occulto, in secret, secretly: SACRA IN OQVOLTOD NE QVIQVAM FECISE VELET, S. C. Bacch.: in occulto mussabant, Enn. Ann. ap. Paul. ex Fest. p. 144 Müll. (Ann. v. 185 Vahl.): Plaut. Trin. 3, 2, 86:

    stare in occulto,

    Cic. Clu. 28, 78: per occultum (post-Aug.), Tac. [p. 1252] A. 6, 7; 4, 71 fin.; 5, 4; Claud. Cons. Mall. Theod. 124:

    ex occulto,

    from a place of concealment, secret place, Ter. Eun. 4, 7, 17:

    Jugurtha ex occulto repente nostros invadit,

    Sall. J. 59, 2.—Hence, secretly:

    ex occulto intervenire,

    Cic. Clu. 16, 47.—Hence, adv., in three forms: occultē (class.), occultō (ante-class.), and occultim (post-class.), in concealment, in secret, secretly, privately.
    (α).
    Form occulte:

    neque id occulte fert,

    does not keep it secret, makes no secret of it, does not conceal it, Ter. Ad. 3, 2, 30:

    ea nunc occulte cuniculis oppugnatur,

    Cic. Agr. 1, 1, 1:

    proficisci,

    Caes. B. C. 1, 66:

    inter se constituere aliquid,

    id. B. G. 7, 83:

    labitur occulte,

    Ov. M. 10, 519:

    nec clam illud occulteque factum est,

    Plin. 36, 2, 2, § 6.—
    (β).
    Form occulto, Afran. ap. Charis. p. 186 P. (Com. Rel. v. 295 Rib.).—
    * (γ).
    Form occultim:

    reptare,

    Sol. 4.—
    b.
    Comp.:

    conari occultius,

    Cic. Deiot. 6, 18:

    erant praeterea complures paulo occultius consilii hujus participes,

    Sall. C. 17, 5: Quint. 9, 4, 21.— Sup.:

    quam potuit occultissime reliquas cohortes duxit,

    Caes. B. C. 3, 67:

    castra quam potest occultissime locat,

    Liv. 9, 2; Sall. J. 91, 3;

    for which maxime occulte,

    Sall. J. 35, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > occultim

  • 39 occultum

    occŭlo ( obc-), cŭlŭi, cultum, 3 ( plup. sync. occulerat, Val. Fl. 2, 280), v. a. [obcolo], to cover, cover over (syn.: tego, condo, celo, abdo).
    I.
    In gen. (very rare): terra occulit caput, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 375 Müll. (Trag. v. 141 Vahl.):

    virgulta multā terrā,

    Verg. G. 2, 346.—
    II.
    In partic., to cover up, hide, conceal (class.; esp. in the P. a.; v. in the foll.):

    vitia corporis fuco,

    Plaut. Most. 1, 3, 118:

    vulnera,

    Cic. Att. 5, 15, 2:

    (feminae) parietum umbris occuluntur,

    are kept concealed, id. Tusc. 2, 15, 36:

    hastatos,

    Liv. 33, 1:

    se silvā,

    id. 25, 8, 5:

    classem in convexo nemorum sub rupe,

    Verg. A. 1, 310:

    caligine terras,

    Ov. M. 1, 600:

    puncta argumentorum,

    Cic. de Or. 2, 41, 77:

    narratum ab iis,

    to keep secret, conceal, Tac. A. 3, 16:

    vitia,

    Quint. 12, 8, 10.— Absol.:

    si quis et imprudens aspexerit, occulat ille,

    Tib. 1, 2, 37.—
    * B.
    Of burying: occultum efferre significat sub terram ferre, ponere, Paul. ex Fest. p. 205 Müll.—Hence, occultus (archaic orthogr. OQVOLTVS, S. C. Bacch.;

    scanned ŏccultus,

    Plaut. Trin. 3, 2, 39; 86; id. Capt. 1, 1, 15; cf. Brix, Trin. Einleit. p. 14 Ritschl ad Plaut. Trin. l. l. ed. 2), a, um, P. a., hidden, concealed, secret (freq. and class.;

    syn. abditus): hi saltem in occultis locis prostant, vos in foro ipso,

    Plaut. Curc. 4, 2, 21:

    res occultae et penitus abditae,

    Cic. N. D. 1, 19, 49:

    occultiores insidiae,

    id. Verr. 2, 1, 15, § 39:

    occultior atque tectior cupiditas,

    id. Rosc. Am. 36, 104:

    si quid erit occultius et reconditum,

    id. Fam. 11, 21, 5:

    cum res occultissimas aperueris in lucemque protuleris,

    id. Ac. 2, 19, 62:

    per occultos calles,

    Verg. A. 9, 383:

    via,

    id. ib. 3, 695:

    nota,

    Ov. A. A. 3, 630:

    sapor,

    Verg. G. 3, 397:

    crescit, occulto velut arbor aevo, Fama Marcelli,

    from an obscure, remote age, Hor. C. 1, 12, 45:

    res,

    i. e. the hidden laws of nature, Lucr. 1, 145; 424; Cic. Ac. 1, 4, 15 sq.; 2, 41, 127; id. Fin. 3, 11, 37; 4, 7, 18 al.:

    occulti miranda potentia fati,

    Juv. 7, 200.—
    b.
    Of persons, close, reserved, secret, not open:

    si me astutum et occultum lubet fingere,

    Cic. Fam. 3, 10, 8:

    ab occultis cavendum hominibus consultisque,

    Liv. 25, 16, 4; Tac. A. 6, 51.—With gen.:

    occultus odii,

    dissembling his hate, Tac. A. 4, 7.—
    (β).
    Occultus, adverbially for occulte, in secret, secretly (Tacitean):

    qui ejusmodi preces occulti illuderent,

    Tac. A. 3, 29; 4, 12:

    patris mei amicitias non occulti ferunt,

    id. ib. 4, 40.—
    C.
    Neutr. as subst.
    1.
    oc-culta, ōrum, plur., secret things or places, secrets:

    servi, quibus occulta creduntur,

    Cic. Cael. 23, 57:

    cui fervens Aestuat occultis animus semperque tacendis,

    Juv. 3, 50. —With gen.:

    occulta saltuum scrutari,

    Tac. A. 1, 61:

    occulta conjurationis retexere,

    id. ib. 15, 74:

    occulta cordis,

    Vulg. 1 Cor. 14, 25:

    hominum,

    id. Rom. 2, 16:

    ab occultis meis,

    from my secret sins, id. Psa. 18, 13.—
    2.
    Sing.: occultum, i, n., secrecy, only in adverb. phrases, in occulto; per occultum; ex occulto, in secret, secretly: SACRA IN OQVOLTOD NE QVIQVAM FECISE VELET, S. C. Bacch.: in occulto mussabant, Enn. Ann. ap. Paul. ex Fest. p. 144 Müll. (Ann. v. 185 Vahl.): Plaut. Trin. 3, 2, 86:

    stare in occulto,

    Cic. Clu. 28, 78: per occultum (post-Aug.), Tac. [p. 1252] A. 6, 7; 4, 71 fin.; 5, 4; Claud. Cons. Mall. Theod. 124:

    ex occulto,

    from a place of concealment, secret place, Ter. Eun. 4, 7, 17:

    Jugurtha ex occulto repente nostros invadit,

    Sall. J. 59, 2.—Hence, secretly:

    ex occulto intervenire,

    Cic. Clu. 16, 47.—Hence, adv., in three forms: occultē (class.), occultō (ante-class.), and occultim (post-class.), in concealment, in secret, secretly, privately.
    (α).
    Form occulte:

    neque id occulte fert,

    does not keep it secret, makes no secret of it, does not conceal it, Ter. Ad. 3, 2, 30:

    ea nunc occulte cuniculis oppugnatur,

    Cic. Agr. 1, 1, 1:

    proficisci,

    Caes. B. C. 1, 66:

    inter se constituere aliquid,

    id. B. G. 7, 83:

    labitur occulte,

    Ov. M. 10, 519:

    nec clam illud occulteque factum est,

    Plin. 36, 2, 2, § 6.—
    (β).
    Form occulto, Afran. ap. Charis. p. 186 P. (Com. Rel. v. 295 Rib.).—
    * (γ).
    Form occultim:

    reptare,

    Sol. 4.—
    b.
    Comp.:

    conari occultius,

    Cic. Deiot. 6, 18:

    erant praeterea complures paulo occultius consilii hujus participes,

    Sall. C. 17, 5: Quint. 9, 4, 21.— Sup.:

    quam potuit occultissime reliquas cohortes duxit,

    Caes. B. C. 3, 67:

    castra quam potest occultissime locat,

    Liv. 9, 2; Sall. J. 91, 3;

    for which maxime occulte,

    Sall. J. 35, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > occultum

  • 40 praes

    1.
    praes, praedis, m. [prae and vas, vadis], a surety, bondsman (in money matters; whereas vas denotes a surety in general; class.; cf.: sponsor, vindex).
    I.
    Lit.:

    praedia dicta, item ut praedes, a praestando: quod ea pignore data publice mancupis fidem praestent,

    Varr. L. L. 5, § 40 Müll.:

    praes, qui a magistratu interrogatus, in publicum ut praes siet, a quo et cum respondet, dicit praes,

    id. ib. 6, § 74; cf. Paul. ex Fest. p. 223 Müll.:

    manceps dicitur qui quid a populo emit conducitve: qui idem praes dicitur, quia tam debet, praestare populo quod promisit, quam is, qui pro eo praes factus, Fest. s. v. manceps, p. 151 Müll.: praedes dicuntur satisdatores locupletes pro re, de quā apud judicem lis est, ne interea, qui tenet, diffidens causae, possessionem deteriorem faciat, tecta dissipet, excidat arbores et culta deserat,

    Ascon. Cic. Verr. 2, 1, 45, § 115:

    praedes pecuniae publicae accipere,

    id. Fam. 2, 17, 4:

    praedem esse pro aliquo,

    id. Att. 12, 52, 1:

    praedes dare,

    id. Rab. Post. 4, 8:

    praedem fieri,

    id. Att. 13, 3, 1:

    per praedem agere,

    id. ib. 9, 9, 4:

    praedes tenentur,

    id. Fam. 5, 20, 3: cavere populo praedibus ae praediis, an old formula, signifying to procure security to the people by bondsmen and their property, id. Verr. 2, 1, 54, § 142:

    quis subit in poenam capitali judicio? vas. Quid, si lis fuerit nummaria? quis dabitur? praes,

    Aus. Idyll. 12:

    praedesque eo nomine praetori dabuntur,

    Gai. Inst. 4, 13:

    jubebat praedes adversario dare litis,

    id. ib. 4, 16.—
    II.
    Transf., the property of sureties:

    praedes vendere,

    Cic. Phil. 2, 31, 78.—
    III.
    Trop.:

    cum sex libris, tamquam praedibus, me ipsum obstrinxerim,

    Cic. Att. 6, 1, 8.
    2.
    praes, adv. [prae], at hand, now (ante-class.):

    ibi tibi parata praes est,

    Plaut. Pers. 2, 4, 17.

    Lewis & Short latin dictionary > praes

См. также в других словарях:

  • culta — ausculta occulta …   Dictionnaire des rimes

  • Cruce Culta — Basisdaten Einwohner 1274 Einw. [1] Höhe 4.098 m Telefonvorwahl (+591) …   Deutsch Wikipedia

  • Odostomia culta — Scientific classification Kingdom: Animalia Phylum: Mollusca Class: Gastro …   Wikipedia

  • Digama culta — Scientific classification Kingdom: Animalia Phylum: Arthropoda Class: Insecta …   Wikipedia

  • Poesía culta en la literatura medieval española — Saltar a navegación, búsqueda La aparición de una literatura medieval culta (tanto en prosa como en verso) va unida a la creación de los estudios generales, porque los conocimientos adquiridos en ellos se usarán para producir textos en castellano …   Wikipedia Español

  • PYRUS SEROTINA REHD. VAR. CULTA REHD. - ГРУША ПЕСЧАНАЯ — см. 372. Дерево. P. serotina Rehd. var. culta Rehd. Г. песчаная in Proc. Amer. Acad. I (1915) 231; in Sargent II (1914 1916) 263. Bailey III (1930) 2668. Васильченко (1957) 84. Дер. и куст. III (1955) 380. S у n. P. communis P sinensis C. Koch; P …   Справочник растений

  • José García Culta — José Eugenio García de Culta (Argentina, ¿? ¿?) Guerrillero artiguista que inició su carrera en 1812, en el Segundo Sitio de Montevideo y enarboló por primera vez en territorio oriental, la bandera blanca y celeste (Bandera de Argentina) creada… …   Wikipedia Español

  • Pyrus pyrifolia var. culta — japoninės kriaušės naminis varietetas statusas T sritis vardynas apibrėžtis Erškėtinių šeimos vaisinis kultūrinis augalas (Pyrus pyrifolia var. culta). atitikmenys: lot. Pyrus pyrifolia var. culta; Pyrus serotina var. culta angl. Asian pear;… …   Lithuanian dictionary (lietuvių žodynas)

  • Pyrus serotina var. culta — japoninės kriaušės naminis varietetas statusas T sritis vardynas apibrėžtis Erškėtinių šeimos vaisinis kultūrinis augalas (Pyrus pyrifolia var. culta). atitikmenys: lot. Pyrus pyrifolia var. culta; Pyrus serotina var. culta angl. Asian pear;… …   Lithuanian dictionary (lietuvių žodynas)

  • Lírica culta castellana — En literatura española, se conoce con el nombre de Lírica culta castellana a la poesía elaborada en las cortes de los reyes medievales Juan II de Castilla, Enrique IV de Castilla y Reyes Católicos, por parte de los caballeros que vivían en ellas… …   Wikipedia Español

  • Música culta — Este artículo o sección necesita referencias que aparezcan en una publicación acreditada, como revistas especializadas, monografías, prensa diaria o páginas de Internet fidedignas. Puedes añadirlas así o avisar al a …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»