Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

litterā

  • 101 G

    G, g, indecl. n. or (on account of littera) f., had originally no place in the Latin alphabet: both the sharp and the flat guttural mutes, our k and g sounds, being represented by C; hence on the Columna Rostrata LECIONES, MACISTRATOS, EXFOCIONT, (pu)CNANDOD, PVCN(ad), CARTACINIENSIS, for legiones, etc.; hence, too, the archaic form ACETARE for agitare (v. Paul. ex Fest. p. 23 Müll. N. cr.), and the still common abbreviation of the names Gaius and Gneus in C and Cn.—At a later period (acc. to Plut. Qu. Rom. p. 277 D and 278 E, by means of a freedman of Spurius Carvilius Ruga, about the beginning of the second Punic war) a slight graphic alteration was made in the C, which introduced into the Roman orthography the letter G (on the old monuments C); thus we have in the S. C. de Bacchanal.: MAGISTER, MAGISTRATVM, FIGIER, GNOSCIER, AGRO; on the other hand, the orthography GNAIVOD PATRE PROGNATVS on the first Epitaph of the Scipios, which dates before that time, indicates either incorrectness in the copying or a later erection of the monument. When Greek words are written in Latin letters and vice versa, G always corresponds to G. Its sound was always hard, like Engl. g in gate, at least until the sixth century A. D.As an initial, g, in pure Latin words, enters into consonantal combination only with l and r; and therefore in words which, from their etymology, had the combination gn, the g was rejected in the classical period, and thus arose the class. forms nascor, natus, nosco, novi, notus, narus, navus, from the original gnascor, gnatus, gnosco, etc. (cf. the English gnaw, gnat, gnarr, etc., where the g has become silent); whereas in compounds the g again is often retained: cognatus, cognosco, ignarus, ignavus.—An initial g is dropped in lac (kindred to GALACT, gala), likewise in anser (kindred to Germ. Gans; Sanscr. hansa; Greek chên).As a medial, g combines with l, m, n, r, although it is sometimes elided before m in the course of formation; so in examen for exagmen from agmen; in contamino for contagmino (from con-TAG, tango). Before s the soft sound of g passes into the hard sound of c, and becomes blended with the s into x (v. the letter X); though sometimes the g (or c) is elided altogether, as in mulsi from mulgeo, indulsi from indulgeo; cf.: sparsus, mersus, tersus, etc. So too before t, as indultum from indulgeo. The medial g is often dropped between two vowels, and compensated for by lengthening the preced. vowel: māior from măgior, pulēium from pulēgium, āio from ăgio (root AG, Sanscr. ah, to say; cf. nego). Likewise the medial g is dropped in lēvis for legvis, Sanscr. laghn, fava for fagva, fruor for frugvor, flamma for flagma, stimulus for stigmulus, examen for exagmen; jumentum, from root jug-: sumen from sug-; cf.: umor, flamen, etc.As a final, g was only paragogic, acc. to Quint. 1, 7, 13, in the obsolete VESPERVG (for vesperu, analogous with noctu; v. Spald. ad loc.). Etymologically, g corresponds to an original Indo - European g or gh, or is weakened from c, k. Thus it stands where in Greek we have:
    (α).
    g, as ago, agô; ager, agros; argentum, arguros; genus, genos; fulgeo, phlegô, and so very commonly;
    (β).
    ch (usually before r, or in the middle of a word): ango, anchô; rigo, brechô; gratus, chairô, etc.;
    (γ).
    k: viginti, eikosi; gubernator, kubernêtês; gummi, kommi, etc.—By assimilation, g was produced from b and d in oggero, suggero, aggero, etc., from obgero, sub-gero, ad-gero, etc.As an abbreviation, G denotes Galliarum, Gallica, gemina, Germania, genius, etc.; and sometimes Gaius (instead of the usual C); v. Inscr. Orell. 467; 1660; 4680:

    G.P.R.F. genio populi Romani feliciter,

    Inscr. Orell. 4957; v. Corss. Ausspr. 1, 76 sqq.; Roby, Lat. Gr. 1, 38 sqq.

    Lewis & Short latin dictionary > G

  • 102 g

    G, g, indecl. n. or (on account of littera) f., had originally no place in the Latin alphabet: both the sharp and the flat guttural mutes, our k and g sounds, being represented by C; hence on the Columna Rostrata LECIONES, MACISTRATOS, EXFOCIONT, (pu)CNANDOD, PVCN(ad), CARTACINIENSIS, for legiones, etc.; hence, too, the archaic form ACETARE for agitare (v. Paul. ex Fest. p. 23 Müll. N. cr.), and the still common abbreviation of the names Gaius and Gneus in C and Cn.—At a later period (acc. to Plut. Qu. Rom. p. 277 D and 278 E, by means of a freedman of Spurius Carvilius Ruga, about the beginning of the second Punic war) a slight graphic alteration was made in the C, which introduced into the Roman orthography the letter G (on the old monuments C); thus we have in the S. C. de Bacchanal.: MAGISTER, MAGISTRATVM, FIGIER, GNOSCIER, AGRO; on the other hand, the orthography GNAIVOD PATRE PROGNATVS on the first Epitaph of the Scipios, which dates before that time, indicates either incorrectness in the copying or a later erection of the monument. When Greek words are written in Latin letters and vice versa, G always corresponds to G. Its sound was always hard, like Engl. g in gate, at least until the sixth century A. D.As an initial, g, in pure Latin words, enters into consonantal combination only with l and r; and therefore in words which, from their etymology, had the combination gn, the g was rejected in the classical period, and thus arose the class. forms nascor, natus, nosco, novi, notus, narus, navus, from the original gnascor, gnatus, gnosco, etc. (cf. the English gnaw, gnat, gnarr, etc., where the g has become silent); whereas in compounds the g again is often retained: cognatus, cognosco, ignarus, ignavus.—An initial g is dropped in lac (kindred to GALACT, gala), likewise in anser (kindred to Germ. Gans; Sanscr. hansa; Greek chên).As a medial, g combines with l, m, n, r, although it is sometimes elided before m in the course of formation; so in examen for exagmen from agmen; in contamino for contagmino (from con-TAG, tango). Before s the soft sound of g passes into the hard sound of c, and becomes blended with the s into x (v. the letter X); though sometimes the g (or c) is elided altogether, as in mulsi from mulgeo, indulsi from indulgeo; cf.: sparsus, mersus, tersus, etc. So too before t, as indultum from indulgeo. The medial g is often dropped between two vowels, and compensated for by lengthening the preced. vowel: māior from măgior, pulēium from pulēgium, āio from ăgio (root AG, Sanscr. ah, to say; cf. nego). Likewise the medial g is dropped in lēvis for legvis, Sanscr. laghn, fava for fagva, fruor for frugvor, flamma for flagma, stimulus for stigmulus, examen for exagmen; jumentum, from root jug-: sumen from sug-; cf.: umor, flamen, etc.As a final, g was only paragogic, acc. to Quint. 1, 7, 13, in the obsolete VESPERVG (for vesperu, analogous with noctu; v. Spald. ad loc.). Etymologically, g corresponds to an original Indo - European g or gh, or is weakened from c, k. Thus it stands where in Greek we have:
    (α).
    g, as ago, agô; ager, agros; argentum, arguros; genus, genos; fulgeo, phlegô, and so very commonly;
    (β).
    ch (usually before r, or in the middle of a word): ango, anchô; rigo, brechô; gratus, chairô, etc.;
    (γ).
    k: viginti, eikosi; gubernator, kubernêtês; gummi, kommi, etc.—By assimilation, g was produced from b and d in oggero, suggero, aggero, etc., from obgero, sub-gero, ad-gero, etc.As an abbreviation, G denotes Galliarum, Gallica, gemina, Germania, genius, etc.; and sometimes Gaius (instead of the usual C); v. Inscr. Orell. 467; 1660; 4680:

    G.P.R.F. genio populi Romani feliciter,

    Inscr. Orell. 4957; v. Corss. Ausspr. 1, 76 sqq.; Roby, Lat. Gr. 1, 38 sqq.

    Lewis & Short latin dictionary > g

  • 103 gemino

    gĕmĭno, āvi, ātum, 1, v. a. and n. [id.].
    I.
    Act., to double (class.; syn. duplico).
    A.
    Lit.:

    favos,

    Varr. R. R. 3, 16, 32: ructuosus spiritus, Cael. ap. Quint. 4, 2, 123:

    victoriae laetitiam,

    Liv. 45, 13:

    semivocales,

    Quint. 1, 7, 14:

    verba,

    id. 9, 3, 28:

    decem vitae frater geminaverat annos,

    i. e. had completed his twentieth year, Ov. Tr. 4, 10, 31:

    labor geminaverat aestum,

    id. M. 5, 586:

    pericula,

    Tib. 2, 3, 39:

    facinus,

    to repeat, Ov. M. 10, 471.— Absol.:

    geminabit (sc. pugnum s. plagam) nisi caves,

    Ter. Ad. 2, 1, 19.—In part. perf.:

    tum sole geminato, quod Tuditano et Aquillio consulibus evenerat, ctc.,

    Cic. N. D. 2, 5, 14:

    verba,

    id. Part. 6, 21; cf.

    littera,

    Quint. 1, 7, 29; 1, 4, 11:

    victoria,

    Liv. 1, 25, 11:

    luctus,

    id. 40, 55:

    urbs,

    id. 1, 13:

    onus,

    Quint. 2, 3, 2:

    vulnus,

    Ov. M. 12, 257:

    plausus,

    Verg. G. 2, 509:

    consulatus,

    repeated, Tac. A. 1, 3:

    invidiam fieri geminati honoris,

    Liv. 39, 39, 9:

    honor,

    augmented, Plin. Pan. 92, 1.— [p. 805] Poet.:

    quae postquam aspexit geminatus gaudia ductor Sidonius,

    i. e. feeling double joy, Sil. 10, 514.—
    B.
    Transf., to pair, join, or unite two things together:

    non ut Serpentes avibus geminentur, tigribus agni,

    Hor. A. P. 13:

    geminari legionum castra prohibuit,

    the encamping of two legions together, Suet. Dom. 7; Stat. S. 1, 2, 239:

    non acuta Sic geminant Corybantes aera,

    i. e. strike together, Hor. C. 1, 16, 8.—In part. perf.:

    prope geminata cacumina montium,

    nearly of the same height, Liv. 36, 24, 9.—
    * II.
    Neutr., to be double, Lucr. 4, 451.

    Lewis & Short latin dictionary > gemino

  • 104 gemma

    gemma, ae, f. [cf. Gr. gemô, to be full; Lat. gumia;

    lit. a fulness, swelling. The ancients supposed the original meaning to be a precious stone,

    Quint. 8, 6, 6; cf. Cic. Or. 24, 81; id. de Or. 3, 38, 155], a bud, eye, or gem on a plant.
    I.
    Lit.:

    ineunte vere exsistit tamquam ad articulos sarmentorum ea, quae gemma dicitur,

    Cic. de Sen. 15, 53:

    (pampinus) trudit gemmas et frondes explicat omnes,

    Verg. G. 2, 335;

    jam laeto turgent in palmite gemmae,

    id. E. 7, 48; Col. 4, 29, 4.—
    II.
    Transf. (from the resemblance to buds in shape and color), a precious stone, esp. one already cut, a jewel, gem, the predom. signif. of the word (opp. lapillus, one that is opaque, v. Dig. 34, 2, 19, § 17; cf.

    also: margarita, unio): nego in Sicilia tota... ullam gemmam aut margaritam, quicquam ex auro aut ebore factum... quin conquisierit, etc.,

    Cic. Verr. 2, 4, 1, § 1:

    pocula ex auro gemmis distincta clarissimis,

    id. ib. 2, 4, 27, §

    62: vas vinarium ex una gemma pergrandi,

    id. ib.:

    Cyri ornatus Persicus multo auro multisque gemmis,

    id. de Sen. 17, 59:

    gemmas sunt qui non habeant,

    Hor. Ep. 2, 2, 180:

    cum virides gemmas collo circumdedit (mulier),

    Juv. 6, 458:

    non gemmis venale,

    Hor. C. 2, 16, 7:

    vitrea,

    i. e. a false gem, Plin. 35, 6, 30, § 48;

    also called facticia,

    id. 37, 7, 26, § 98:

    nec premit articulos lucida gemma meos,

    Ov. H. 15, 74:

    nec sufferre queat majoris pondera gemmae,

    Juv. 1, 29: usus luxuriantis aetatis signaturas pretiosis gemmis coepit insculpere, Capitol. ap. Macr. S. 7, 13, 11; Vulg. Exod. 25, 7 et saep. —
    2.
    Transf.
    a.
    Things made of precious stones.
    (α).
    A drinking-vessel, goblet or cup, made of a precious stone:

    nec bibit e gemma divite nostra sitis,

    Prop. 3, 5 (4, 4), 4; cf.:

    ut gemmā bibat,

    Verg. G. 2, 506:

    gemmā ministrare,

    Sen. Prov. 3 fin.; cf.

    also: in gemma posuere merum,

    Ov. M. 8, 572.—
    (β).
    A seal ring, signet:

    protinus impressā signat sua crimina gemmā,

    Ov. M. 9, 566; cf. Plin. 37, 1, 2, § 3; 37, 5, 20, § 78: arguit ipsorum quos littera gemmaque, Juv. 13, 138; 1, 68.—Hence, comically: Pl. Opsecro parentis ne meos mihi prohibeas? Cu. Quid? ego sub gemmane apstrussos habeo tuam matrem et patrem? i. e. under lock and key, Plaut. Curc. 5, 2, 8.—
    b.
    A pearl ( poet.): legitur rubris gemma sub aequoribus. Prop. 1, 14, 12:

    cedet Erythraeis eruta gemma vadis,

    Mart. 8, 28, 14. —
    c.
    The eyes of the peacock's tail:

    gemmis caudam stellantibus implet,

    Ov. M. 1, 723; cf.:

    gemmea cauda,

    Phaedr. 3, 18, 8). —
    B.
    Trop., like gem in English, ornament, beauty (post-Aug. and very rare):

    multas in digitis, plures in carmine gemmas Invenies,

    Mart. 5, 11, 3:

    Hesperius gemma amicorum,

    Sid. Ep. 4, 22.

    Lewis & Short latin dictionary > gemma

  • 105 genetivus

    gĕnĕtīvus (not gĕnĭtīvus; cf. Lachm. ad Lucr. II. p. 15 sq.), a, um, adj. [genitus, from gigno], of or belonging to generation or birth.
    I.
    In gen. (rare; not in Cic.): Apollinis Genetivi ara, the generator, fertilizer, Cato ap. Macr. S. 3, 6;

    for which: Phoebi Genitoris ad aras,

    Val. Fl. 5, 404:

    forma prior rediit genetivaque rursus imago,

    native, original nature, Ov. M. 3, 331:

    dispersis per pectus genetivis notis,

    birth-marks, Suet. Aug. 80: nomina, i. e. belonging to a family or gens, Ov. P. 3, 2, 107.—
    II.
    In partic., in gram., genetivus (genit-) casus, the genitive case (in Varr. L. L. called patricius casus): si ut Maecenas Suffenas. Asprenas dicerentur, genetivo casu non e littera, sed tis syllaba terminarentur, Quint. 1, 5, 62; 1, 6, 14; Suet. Aug. 87 et saep.; and with equal frequency subst.: gĕnĕtīvus, i, m., the genitive, Quint. 1, 5, 63; 1, 6, 14; Gell. 4, 16, 3 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > genetivus

  • 106 genitivus

    gĕnĕtīvus (not gĕnĭtīvus; cf. Lachm. ad Lucr. II. p. 15 sq.), a, um, adj. [genitus, from gigno], of or belonging to generation or birth.
    I.
    In gen. (rare; not in Cic.): Apollinis Genetivi ara, the generator, fertilizer, Cato ap. Macr. S. 3, 6;

    for which: Phoebi Genitoris ad aras,

    Val. Fl. 5, 404:

    forma prior rediit genetivaque rursus imago,

    native, original nature, Ov. M. 3, 331:

    dispersis per pectus genetivis notis,

    birth-marks, Suet. Aug. 80: nomina, i. e. belonging to a family or gens, Ov. P. 3, 2, 107.—
    II.
    In partic., in gram., genetivus (genit-) casus, the genitive case (in Varr. L. L. called patricius casus): si ut Maecenas Suffenas. Asprenas dicerentur, genetivo casu non e littera, sed tis syllaba terminarentur, Quint. 1, 5, 62; 1, 6, 14; Suet. Aug. 87 et saep.; and with equal frequency subst.: gĕnĕtīvus, i, m., the genitive, Quint. 1, 5, 63; 1, 6, 14; Gell. 4, 16, 3 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > genitivus

  • 107 gnata

    nascor, nātus, nasci (ante-class., and in poets of the class. period also gnatus, v. under P. a. B.; part. fut. nasciturus, Pall. Jun. 7, § 8; Vulg. Judic. 13, 8), 3, v. dep. [from gnascor, gnatus, root gen, whence gigno; cf. Gr. gennaô], to be born, to be begotten (of or by male or female).
    I.
    Lit.; constr. with ex or de and abl., or with abl. alone; rarely with ab and abl.
    1.
    With ex and abl. (esp. with name or other appellation of the mother):

    cum ex utrāque (uxore) filius natus esset,

    Cic. de Or. 1, 40, 183:

    cujus ex filiā natus est Sestius,

    id. Fam. 13, 8, 1:

    Servius Tullius ex serva Tarquiniensi natus,

    id. Rep. 2, 21, 37:

    ex hac feminā debuit nasci, qui, etc.,

    Sen. ad Helv. 16, 6:

    natam sibi ex Poppaeā filiam,

    Tac. A. 15, 23 init.:

    ex Thetide natus,

    Quint. 3, 7, 11:

    ex Urbiniā natus,

    id. 7, 2, 5:

    Alexandri filius natus ex Barsine,

    Just. 13, 2, 7; cf.:

    negantis (Domitii) quidquam ex se et Agrippinā nisi detestabile nasci potuisse,

    Suet. Ner. 6:

    quod ex nobis natos liberos appellamus, idcirco Cerere nati nominati sunt Liber et Libera,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; cf.:

    convinces facile ex te esse natum, nam tui similis est probe,

    Ter. Heaut. 5, 4, 7:

    ex militibus Romanis et Hispanis mulieribus natos se memorantes,

    Liv. 43, 3, 2;

    very rarely with a designation of the father, and only with pronouns: ex hoc Domitius nascitur,

    Suet. Ner. 4 init.:

    Neoptolemus ex quo nata est Olympias,

    Just. 17, 3, 14:

    ex quo nasci nepotes deceat,

    Plin. Ep. 1, 14, 2:

    illum ex me natum,

    Val. Max. 5, 10 ext. 3; cf.:

    quod tibi filiolus vel filia nascitur ex me,

    Juv. 9, 83.—
    2.
    With de and abl.:

    de tigride natus,

    Ov. M. 9, 612; cf.:

    de stirpe dei nasci,

    id. ib. 11, 312:

    de pellice natus,

    id. ib. 4, 422:

    natus de muliere,

    Vulg. Job, 14, 1; 15, 14. —
    3.
    With abl. (so usually with proper names;

    and with general designations of parents, family, etc.): quos omnes Erebo et Nocte natos ferunt,

    Cic. N. D. 3, 17, 44:

    Hercules Jove natus,

    id. ib. 3, 16, 42:

    Nilo natus,

    id. ib. 3, 16, 42:

    nascetur Oedipus Lao,

    id. Fat. 13, 30:

    patre Marte,

    id. Rep. 2, 2, 4:

    Paulo,

    id. Off. 1, 33, 121:

    privignus Poppaeā natus,

    Suet. Ner. 55:

    Ascanius Creusā matre natus,

    Liv. 1, 3, 2: Junia, Vell. 2, 127, 4:

    amplissimā familiā nati adulescentes,

    Caes. B. G. 7, 37, 1:

    honestis parentibus,

    Quint. 1, 11, 85; Sen. Contr. 7, 21, 1:

    Mela quibus Gallio et Seneca parentibus natus,

    Tac. A. 16, 17:

    deus deo natus,

    Liv. 1, 16, 3:

    imperioso patre,

    id. 7, 4, 5; 9, 1, 12: Assaraco natus Capus, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 3, 35 (Ann. v. 31 Vahl.):

    patre certo nasci,

    Cic. Rosc. Am. 16, 46:

    Apolline natus,

    Ov. M. 15, 639: natus deā, son of a goddess, i. e. Achilles, id. M. 12, 86; so,

    natus deā,

    of Æneas, Verg. A. 1, 582:

    matre Musā natus,

    Cic. N. D. 3, 18, 45:

    nascetur pulcrā Trojanus origine Caesar,

    Verg. A. 1, 286.—
    4.
    With ab and abl.:

    generari et nasci a principibus,

    Tac. H. 1, 16:

    et qui nascentur ab illo,

    Verg. G. 1, 434.—
    5.
    In other constrr.:

    post homines natos,

    since men have lived, Cic. Phil. 11, 1, 1:

    post genus hominum natum,

    id. Balb. 10, 26:

    in miseriam nascimur,

    id. Tusc. 1, 5, 9:

    aves omnes in pedes nascuntur,

    with the feet foremost, Plin. 10, 53, 74, § 149:

    ad homines nascendos vim hujus numeri (septenarii) pertinere,

    to the formation of man in the womb, Gell. 3, 10, 7:

    homo nascitur ad laborem,

    i. e. it is his nature to suffer it, Vulg. Job, 5, 7.—
    B.
    Transf., to rise, take beginning, derive origin, spring forth, grow, be found: O fortunatam natam me consule Romam, Cic. ap. Quint. 11, 1, 24; and ap. Juv. 10, 122:

    humi nascentia fraga,

    Verg. E. 3, 92:

    cum nata fuerint folia,

    Vulg. Marc. 13, 28:

    nascitur ibi plumbum album in mediterraneis regionibus,

    is found, produced, Caes. B. G. 5, 12:

    onyx nascitur circa Thebas Aegyptias,

    Plin. 36, 8, 12, § 61:

    ex palude nascitur amnis,

    rises, id. 36, 26, 65, § 190:

    nascere, praeque diem veniens age, Lucifer, almum,

    rise, Verg. E. 8, 17:

    unde nigerrimus Auster Nascitur,

    id. G. 3, 278:

    nascens luna,

    Hor. C. 3, 23, 2; id. S. 2, 4, 30:

    nascentia templa,

    newly built, Mart. 6, 4, 3:

    Circaeis nata forent an Lucrinum ad saxum... ostrea,

    Juv. 4, 140.— To rise, be formed (of a hill):

    ab eo flumine collis nascebatur,

    Caes. B. G. 2, 18; cf.:

    nascitur altera moles,

    Sil. 3, 530. —
    II.
    Trop.
    A.
    To arise, spring forth, proceed from, be produced:

    scribes ad me, ut mihi nascatur epistulae argumentum,

    Cic. Fam. 16, 22, 2:

    nulla tam detestabilis pestis est, quae non homini ab homine nascatur,

    id. Off. 2, 5, 16:

    fateor ea me studiose secutum ex quibus vera gloria nasci posset,

    id. Fam. 15, 4, 13:

    facinus natum a cupiditate,

    id. Verr. 2, 2, 34, § 82; id. Font. 16, 37:

    visus ei dicitur draco... dicere quo illa loci nasceretur,

    id. Div. 2, 66, 135:

    strumae nascuntur maxime in cervice,

    Cels. 5, 28, 7; 7, 12, 1 fin.; 7, 6, 4 fin.:

    onychem in Arabiae tantum montibus nasci putavere,

    Plin. 36, 7, 12, § 59:

    frumenta nata sunt,

    Cic. Verr. 2, 3, 63, § 147:

    ex quo uno haec omnia nata et profecta esse concedit,

    id. Quint. 28, 85; id. Agr 2, 33, 90:

    profectio nata a timore defectionis,

    Caes. B. G. 7, 43:

    querelae verae nascuntur pectore ab imo,

    Cat. 64, 198:

    omnis obligatio vel ex contractu nascitur vel ex delicto,

    Gai. Inst. 3, 88 sq. —With ut:

    ex hoc nascitur ut,

    hence it follows that, Cic. Fin. 3, 19, 63; Sen. Ep. 74, 11.—
    B.
    Esp., of the spiritual renewal of a religious experience, to be regenerated, born again (eccl. Lat.):

    quod natum est ex spiritu, spiritus est,

    Vulg. Johan. 3, 6:

    nasci denuo,

    id. ib. 3, 7:

    natus ex Deo,

    id. 1 Johan. 3, 9, etc.—Hence, P. a.
    A.
    nascens, entis, arising, beginning, nascent, infant, immature:

    ante Periclem et Thucydidem, qui non nascentibus Athenis, sed jam adultis fuerunt, littera nulla est, etc.,

    Cic. Brut. 7, 27:

    eloquentiam pueris induunt adhuc nascentibus,

    Petr. 4:

    (vitulus) vexat nascenti robora cornu,

    Juv. 12, 9.—
    2.
    Subst.: nascentia, ĭum, n., organic bodies, esp. plants, Vitr. 5, 1, 3; 5, 8, 1.—
    B.
    nātus, a, um, P. a., born; hence,
    1.
    Subst.: nātus ( gnātus), i, m., a son; and nāta ( gnāta), ae, f. (dat. and abl. pl. natabus, where ambiguity is to be avoided, Plaut. ap. Prisc. p. 733 P.; Inscr. Orell. 7421; Phocas, p. 1707 P.; v. Neue, Formenl. 1, p. 29), a daughter; in plur.: nati (gnati), children, offspring:

    caritas, quae est inter natos et parentes,

    Cic. Lael. 8, 27:

    bellum prope inter parentes natosque,

    Liv. 1, 23, 1; cf. id. 5, 40, 3:

    cum pecore et gnatis,

    Hor. S. 2, 2, 115:

    et trepidae matres pressere ad pectora natos,

    Verg. A. 7, 518: mihi ausculta, nate, pueros jube cremarier, Enn. [p. 1188] ap. Non. 246, 11 (Trag. v. 329 Vahl.); Hor. S. 1, 3, 43:

    natam conlocare alicui,

    Plaut. Aul. Arg. 1, 15: o gnata, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 46 Vahl.):

    si quis gnatam pro mutā devovet agnā,

    Hor. S. 2, 3, 219; cf. id. ib. 2, 3, 199: Hectoris natum de muro jactarier, Enn. ap. Varr. L. L. 10, § 70 Müll. (Trag. v. 130 Vahl.); so, Nerei natae, id. ap. Prisc. p. 733 P. (Trag. v. 135 Vahl.):

    maxima natarum Priami,

    Verg. A. 1, 654; Ov. M. 13, 661.—Esp. in the phrase natus nemo, not a human being, nobody (Plautine for nemo mortalis):

    tamquam si natus nemo in aedibus habitet,

    Plaut. Most. 2, 1, 55 Lorenz ad loc.; id. ib. 2, 2, 20:

    nato nemini,

    id. Cas. 2, 4, 15; id. Ps. 1, 3, 63.—
    2.
    Adj.
    a.
    Natus alicui rei or ad aliquam rem, born, made, destined, designed, intended, produced by nature for any thing.
    (α).
    With dat. (class.):

    me credo huic esse natum rei, ferundis miseriis,

    Ter. Ad. 4, 2, 6:

    non sibi se soli natum meminerit, sed patriae, sed suis,

    Cic. Fin. 2, 14, 45:

    natus huic imperio,

    id. Cael. 24, 59:

    gurges atque helluo natus abdomini suo, non laudi atque gloriae,

    id. Pis. 17, 41:

    Judaei et Syri, nationes natae servituti,

    id. Prov. Cons. 5, 10. —
    (β).
    With ad (class.):

    vir ad omnia summa natus,

    Cic. Brut. 68, 239:

    natus ad haec tempora,

    id. Phil. 12, 4, 9:

    ad dicendum natus aptusque,

    id. de Or. 1, 22, 99:

    ad haudem et ad decus nati, suscepti, instituti sumus,

    id. Fin. 5, 22, 63:

    ad hoc unum natus,

    id. Or. 28, 99:

    ut ad cursum equus, ad arandum bos, ad indagandum canis, sic homo ad intellegendum et agendum natus est,

    id. Fin. 2, 13, 40:

    natus ad sacra Cithaeron,

    Ov. M. 2, 223:

    canor mulcendas natus ad aures,

    id. ib. 5, 561.—
    (γ).
    With inf. ( poet.):

    quid meruere boves, animal... natum tolerare labores,

    Ov. M. 15, 120: sentes tantummodo laedere natae, id. de Nuce, 113.—
    (δ).
    With in and acc. ( poet.):

    nati in usum laetitiae scyphi,

    Hor. C. 1, 27, 1; Ov. M. 14, 99; 15, 117.—
    (ε).
    With propter (rare):

    apros, animal propter convivia natum,

    Juv. 1, 141.—
    b.
    Formed or constituted by nature in any manner:

    alius ager bene natus, alius male,

    Varr. R. R. 1, 6, 1:

    sarmenta male nata,

    Col. 4, 24, 7:

    ita natus locus est,

    Liv. 9, 2:

    inculti versūs et male nati,

    Hor. Ep. 2, 1, 233.—
    (β).
    Pro re natā, or (ante- and post-class.) e re natā, under the present circumstances, according to the state of affairs, as matters are:

    ut in his pro re natā non incommode possint esse,

    Cic. Att. 7, 14, 3:

    Antonii colloquium cum heroibus nostris pro re natā non incommodum,

    id. ib. 14, 6, 1;

    7, 8, 2: e re natā melius fieri haud potuit, quam factum est,

    Ter. Ad. 3, 1, 8; App. M. 4, p. 143, 38.—
    c.
    With a specification of time, so old, of the age of, etc.:

    eques Romanus annos prope XC. natus,

    Cic. Verr. 2, 3, 25, § 62:

    annos natus unum et viginti,

    id. de Or. 3, 20, 74:

    cum annos ad quinquaginta natus esset,

    id. Clu. 40, 110:

    cum quinque et viginti natus annos dominatum occupavisset,

    id. Tusc. 5, 20, 57:

    Cato annos quinque et octoginta natus excessit e vitā,

    id. Brut. 20, 80; in inscr. ANNORVM NATVS, etc., Inscr. Mon. Scip. n. 7;

    Inscr. Marini Atti, p. 564.— Sometimes, in order to specify the age more exactly, major or minor, without or with quam, is added: annos nata est sedecim non major,

    Ter. Eun. 3, 3, 23:

    minor quinque et viginti annis natus,

    Nep. Han. 3, 2:

    minor triginta annis natus,

    Cic. Verr. 2, 2, 49, § 122:

    homo annos natus major quadraginta,

    over forty years old, Cic. Rosc. Am. 14, 49:

    Dionysius major annos sexaginta natus decessit,

    Nep. Reg. 2, 3:

    cum liberis majoribus quam quindecim annos natis,

    Liv. 45, 32, 3:

    minorem quam annos sex, majorem quam annos decem natam, negarunt capi fas esse,

    Gell. 1, 12, 1.—For major, minor, sometimes with plus, minus (ante-class.):

    plus triginta annis natus sim,

    Plaut. Men. 3, 1, 1:

    annos sexaginta natus es aut plus,

    Ter. Heaut. 1, 1, 11; cf.:

    non amplius novem annos natus,

    Nep. Han. 2, 3.— Act. collat. form: nasco, ĕre, to be born, etc.:

    ubi germen nascere coeperit,

    Cato, R. R. 151 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > gnata

  • 108 gravanter

    grăvo, āvi, ātum, 1, v. a. [gravis].
    I.
    To charge with a load, to load, burden, weigh down, oppress (mostly poet. and in postAug. prose).
    A.
    Lit.:

    praefectum castrorum sarcinis gravant,

    Tac. A. 1, 20; cf.:

    ferus Actora magno Ense gravat Capaneus,

    Stat. Th. 10, 257:

    non est ingenii cymba gravanda tui,

    Prop. 3, 3 (4, 2), 22:

    aegraque furtivum membra gravabat onus,

    Ov. H. 11, 38:

    gravantur arbores fetu,

    Lucr. 1, 253; cf.:

    sunt poma gravantia ramos,

    Ov. M. 13, 812:

    ne, si demissior ibis, Unda gravet pennas,

    id. ib. 8, 205:

    quia pondus illis abest, nec sese ipsi gravant,

    Quint. 1, 12, 10:

    stomacho inutilis, nervis inimicus, caput gravans,

    Plin. 21, 19, 75, § 128:

    minui quod gravet (corpus) quolibet modo utilius,

    id. 11, 53, 119, § 284:

    ne obsidio ipsa multitudine gravaretur,

    Just. 14, 2, 3; 38, 10, 8; so in pass.:

    alia die febre commotus est: tertia cum se gravari videret,

    weighed down, oppressed, Capitol. Anton. 12; and esp. in perf. part.:

    gravatus somno,

    Plin. 10, 51, 70, § 136; 26, 1, 4, § 6; 33, 1, 6, § 27:

    vino,

    Curt. 6, 11, 28:

    telis,

    id. 8, 14, 38:

    ebrietate,

    id. 5, 7, 11:

    cibo,

    Liv. 1, 7, 5:

    vino somnoque,

    id. 25, 24, 6.—
    B.
    Esp., to make pregnant:

    uterum,

    Stat. Th. 2, 614:

    gravatam esse virginem,

    Lact. 4, 12, 2; id. Epit. 44, 1; cf.: semper gravata lentiscus, Cic. poët. Div. 1, 9, 16; Paul. ex Fest. p. 95, 15. —
    C.
    Trop.
    1.
    To burden, oppress, incommode:

    nil moror officium, quod me gravat,

    Hor. Ep. 2, 1, 264:

    septem milia hominum, quos et ipse gravari militia senserat,

    Liv. 21, 23, 6:

    sed magis hoc, quo (mala nostra) sunt cognitiora, gravant,

    Ov. Tr. 4, 6, 28. —
    2.
    To make more grievous, aggravate, increase:

    tu fortunam parce gravare meam,

    id. ib. 5, 11, 30:

    quo gravaret invidiam matris,

    Tac. A. 14, 12:

    injusto faenore gravatum aes alienum,

    Liv. 42, 5, 9.—
    D.
    To lower in tone; hence, gram. t. t., to give the grave accent to a vowel (opp. acuo):

    a littera gravatur,

    Prisc. 539, 573 P.—
    II.
    Transf., as v. dep.: grăvor, ātus (lit., to be burdened with any thing, to feel burdened; hence), to feel incommoded, vexed, wearied, or annoyed at any thing; to take amiss, to bear with reluctance, to regard as a burden, to do unwillingly (class.); in Cic. only absol. or with an object-clause, afterwards also constr. with acc.
    (α).
    Absol.:

    non gravabor,

    Plaut. Trin. 5, 2, 49: quid gravare? id. Stich. 3, 2, 22:

    quamquam gravatus fuisti, non nocuit tamen,

    id. ib. 5, 4, 40:

    ne gravare,

    Ter. Ad. 5, 8, 19:

    primo gravari coepit, quod invidiam atque offensionem timere dicebat,

    Cic. Clu. 25, 69:

    ego vero non gravarer si, etc.,

    id. Lael. 5, 17:

    nec gravatus senex dicitur locutus esse, etc.,

    Liv. 9, 3, 9:

    ille non gravatus, Primum, inquit, etc.,

    Varr. R. R. 1, 3:

    spem ac metum juxta gravatus Vitellius ictum venis intulit,

    Tac. A. 6, 3:

    benignus erga me ut siet: ne gravetur,

    Plaut. Mil. 4, 6, 15.—
    (β).
    With an object-clause:

    rogo, ut ne graveris exaedificare id opus, quod instituisti,

    Cic. de Or. 1, 35, 164; 1, 23, 107; id. Fam. 7, 14, 1:

    ne graventur, sua quoque ad eum postulata deferre,

    Caes. B. C. 1, 9:

    quod illi quoque gravati prius essent ad populandam Macedoniam exire,

    Liv. 31, 46, 4:

    tibi non gravabor reddere dilatae pugnae rationem,

    id. 34, 38, 3; Curt. 9, 1, 8; 6, 8, 12; Suet. Aug. 34 al.—
    (γ).
    With acc.:

    Pegasus terrenum equitem gravatus Bellerophontem,

    disdaining to bear, throwing off, Hor. C. 4, 11, 27:

    at illum acerbum et sanguinarium necesse est graventur stipatores sui,

    be weary of supporting, Sen. Clem. 1, 12 fin.:

    matrem,

    Suet. Ner. 34:

    ampla et operosa praetoria,

    id. Aug. 72:

    aspectum civium,

    Tac. A. 3, 59 fin.:

    spem ac metum juxta gravatus,

    id. ib. 5, 8; Quint. 1, 1, 11.— Hence, adv. in two forms:
    A.
    grăvātē (acc. to II.), with difficulty or reluctance, unwillingly, grudgingly:

    non gravate respondere,

    Cic. de Or. 1, 48, 208;

    opp. gratuito,

    id. Off. 2, 19, 66;

    opp. benigne,

    id. Balb. 16, 36:

    Canius contendit a Pythio ut venderet: gravate ille primo,

    id. Off. 3, 14, 59:

    qui cum haud gravate venissent,

    Liv. 3, 4, 6 Weissenb. (al. gravati):

    concedere,

    id. 42, 43, 2.— Comp.:

    manus et plantas ad saviandum gravatius porrigere,

    Front. ad M. Caes. 4, 12 fin.
    B.
    grăvanter, with reluctance, unwillingly:

    reguli Gallorum haud gravanter venerunt,

    Liv. 21, 24, 5 Weissenb. (al. gravate); Cassiod. Varr. 4, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > gravanter

  • 109 gravo

    grăvo, āvi, ātum, 1, v. a. [gravis].
    I.
    To charge with a load, to load, burden, weigh down, oppress (mostly poet. and in postAug. prose).
    A.
    Lit.:

    praefectum castrorum sarcinis gravant,

    Tac. A. 1, 20; cf.:

    ferus Actora magno Ense gravat Capaneus,

    Stat. Th. 10, 257:

    non est ingenii cymba gravanda tui,

    Prop. 3, 3 (4, 2), 22:

    aegraque furtivum membra gravabat onus,

    Ov. H. 11, 38:

    gravantur arbores fetu,

    Lucr. 1, 253; cf.:

    sunt poma gravantia ramos,

    Ov. M. 13, 812:

    ne, si demissior ibis, Unda gravet pennas,

    id. ib. 8, 205:

    quia pondus illis abest, nec sese ipsi gravant,

    Quint. 1, 12, 10:

    stomacho inutilis, nervis inimicus, caput gravans,

    Plin. 21, 19, 75, § 128:

    minui quod gravet (corpus) quolibet modo utilius,

    id. 11, 53, 119, § 284:

    ne obsidio ipsa multitudine gravaretur,

    Just. 14, 2, 3; 38, 10, 8; so in pass.:

    alia die febre commotus est: tertia cum se gravari videret,

    weighed down, oppressed, Capitol. Anton. 12; and esp. in perf. part.:

    gravatus somno,

    Plin. 10, 51, 70, § 136; 26, 1, 4, § 6; 33, 1, 6, § 27:

    vino,

    Curt. 6, 11, 28:

    telis,

    id. 8, 14, 38:

    ebrietate,

    id. 5, 7, 11:

    cibo,

    Liv. 1, 7, 5:

    vino somnoque,

    id. 25, 24, 6.—
    B.
    Esp., to make pregnant:

    uterum,

    Stat. Th. 2, 614:

    gravatam esse virginem,

    Lact. 4, 12, 2; id. Epit. 44, 1; cf.: semper gravata lentiscus, Cic. poët. Div. 1, 9, 16; Paul. ex Fest. p. 95, 15. —
    C.
    Trop.
    1.
    To burden, oppress, incommode:

    nil moror officium, quod me gravat,

    Hor. Ep. 2, 1, 264:

    septem milia hominum, quos et ipse gravari militia senserat,

    Liv. 21, 23, 6:

    sed magis hoc, quo (mala nostra) sunt cognitiora, gravant,

    Ov. Tr. 4, 6, 28. —
    2.
    To make more grievous, aggravate, increase:

    tu fortunam parce gravare meam,

    id. ib. 5, 11, 30:

    quo gravaret invidiam matris,

    Tac. A. 14, 12:

    injusto faenore gravatum aes alienum,

    Liv. 42, 5, 9.—
    D.
    To lower in tone; hence, gram. t. t., to give the grave accent to a vowel (opp. acuo):

    a littera gravatur,

    Prisc. 539, 573 P.—
    II.
    Transf., as v. dep.: grăvor, ātus (lit., to be burdened with any thing, to feel burdened; hence), to feel incommoded, vexed, wearied, or annoyed at any thing; to take amiss, to bear with reluctance, to regard as a burden, to do unwillingly (class.); in Cic. only absol. or with an object-clause, afterwards also constr. with acc.
    (α).
    Absol.:

    non gravabor,

    Plaut. Trin. 5, 2, 49: quid gravare? id. Stich. 3, 2, 22:

    quamquam gravatus fuisti, non nocuit tamen,

    id. ib. 5, 4, 40:

    ne gravare,

    Ter. Ad. 5, 8, 19:

    primo gravari coepit, quod invidiam atque offensionem timere dicebat,

    Cic. Clu. 25, 69:

    ego vero non gravarer si, etc.,

    id. Lael. 5, 17:

    nec gravatus senex dicitur locutus esse, etc.,

    Liv. 9, 3, 9:

    ille non gravatus, Primum, inquit, etc.,

    Varr. R. R. 1, 3:

    spem ac metum juxta gravatus Vitellius ictum venis intulit,

    Tac. A. 6, 3:

    benignus erga me ut siet: ne gravetur,

    Plaut. Mil. 4, 6, 15.—
    (β).
    With an object-clause:

    rogo, ut ne graveris exaedificare id opus, quod instituisti,

    Cic. de Or. 1, 35, 164; 1, 23, 107; id. Fam. 7, 14, 1:

    ne graventur, sua quoque ad eum postulata deferre,

    Caes. B. C. 1, 9:

    quod illi quoque gravati prius essent ad populandam Macedoniam exire,

    Liv. 31, 46, 4:

    tibi non gravabor reddere dilatae pugnae rationem,

    id. 34, 38, 3; Curt. 9, 1, 8; 6, 8, 12; Suet. Aug. 34 al.—
    (γ).
    With acc.:

    Pegasus terrenum equitem gravatus Bellerophontem,

    disdaining to bear, throwing off, Hor. C. 4, 11, 27:

    at illum acerbum et sanguinarium necesse est graventur stipatores sui,

    be weary of supporting, Sen. Clem. 1, 12 fin.:

    matrem,

    Suet. Ner. 34:

    ampla et operosa praetoria,

    id. Aug. 72:

    aspectum civium,

    Tac. A. 3, 59 fin.:

    spem ac metum juxta gravatus,

    id. ib. 5, 8; Quint. 1, 1, 11.— Hence, adv. in two forms:
    A.
    grăvātē (acc. to II.), with difficulty or reluctance, unwillingly, grudgingly:

    non gravate respondere,

    Cic. de Or. 1, 48, 208;

    opp. gratuito,

    id. Off. 2, 19, 66;

    opp. benigne,

    id. Balb. 16, 36:

    Canius contendit a Pythio ut venderet: gravate ille primo,

    id. Off. 3, 14, 59:

    qui cum haud gravate venissent,

    Liv. 3, 4, 6 Weissenb. (al. gravati):

    concedere,

    id. 42, 43, 2.— Comp.:

    manus et plantas ad saviandum gravatius porrigere,

    Front. ad M. Caes. 4, 12 fin.
    B.
    grăvanter, with reluctance, unwillingly:

    reguli Gallorum haud gravanter venerunt,

    Liv. 21, 24, 5 Weissenb. (al. gravate); Cassiod. Varr. 4, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > gravo

  • 110 gravor

    grăvo, āvi, ātum, 1, v. a. [gravis].
    I.
    To charge with a load, to load, burden, weigh down, oppress (mostly poet. and in postAug. prose).
    A.
    Lit.:

    praefectum castrorum sarcinis gravant,

    Tac. A. 1, 20; cf.:

    ferus Actora magno Ense gravat Capaneus,

    Stat. Th. 10, 257:

    non est ingenii cymba gravanda tui,

    Prop. 3, 3 (4, 2), 22:

    aegraque furtivum membra gravabat onus,

    Ov. H. 11, 38:

    gravantur arbores fetu,

    Lucr. 1, 253; cf.:

    sunt poma gravantia ramos,

    Ov. M. 13, 812:

    ne, si demissior ibis, Unda gravet pennas,

    id. ib. 8, 205:

    quia pondus illis abest, nec sese ipsi gravant,

    Quint. 1, 12, 10:

    stomacho inutilis, nervis inimicus, caput gravans,

    Plin. 21, 19, 75, § 128:

    minui quod gravet (corpus) quolibet modo utilius,

    id. 11, 53, 119, § 284:

    ne obsidio ipsa multitudine gravaretur,

    Just. 14, 2, 3; 38, 10, 8; so in pass.:

    alia die febre commotus est: tertia cum se gravari videret,

    weighed down, oppressed, Capitol. Anton. 12; and esp. in perf. part.:

    gravatus somno,

    Plin. 10, 51, 70, § 136; 26, 1, 4, § 6; 33, 1, 6, § 27:

    vino,

    Curt. 6, 11, 28:

    telis,

    id. 8, 14, 38:

    ebrietate,

    id. 5, 7, 11:

    cibo,

    Liv. 1, 7, 5:

    vino somnoque,

    id. 25, 24, 6.—
    B.
    Esp., to make pregnant:

    uterum,

    Stat. Th. 2, 614:

    gravatam esse virginem,

    Lact. 4, 12, 2; id. Epit. 44, 1; cf.: semper gravata lentiscus, Cic. poët. Div. 1, 9, 16; Paul. ex Fest. p. 95, 15. —
    C.
    Trop.
    1.
    To burden, oppress, incommode:

    nil moror officium, quod me gravat,

    Hor. Ep. 2, 1, 264:

    septem milia hominum, quos et ipse gravari militia senserat,

    Liv. 21, 23, 6:

    sed magis hoc, quo (mala nostra) sunt cognitiora, gravant,

    Ov. Tr. 4, 6, 28. —
    2.
    To make more grievous, aggravate, increase:

    tu fortunam parce gravare meam,

    id. ib. 5, 11, 30:

    quo gravaret invidiam matris,

    Tac. A. 14, 12:

    injusto faenore gravatum aes alienum,

    Liv. 42, 5, 9.—
    D.
    To lower in tone; hence, gram. t. t., to give the grave accent to a vowel (opp. acuo):

    a littera gravatur,

    Prisc. 539, 573 P.—
    II.
    Transf., as v. dep.: grăvor, ātus (lit., to be burdened with any thing, to feel burdened; hence), to feel incommoded, vexed, wearied, or annoyed at any thing; to take amiss, to bear with reluctance, to regard as a burden, to do unwillingly (class.); in Cic. only absol. or with an object-clause, afterwards also constr. with acc.
    (α).
    Absol.:

    non gravabor,

    Plaut. Trin. 5, 2, 49: quid gravare? id. Stich. 3, 2, 22:

    quamquam gravatus fuisti, non nocuit tamen,

    id. ib. 5, 4, 40:

    ne gravare,

    Ter. Ad. 5, 8, 19:

    primo gravari coepit, quod invidiam atque offensionem timere dicebat,

    Cic. Clu. 25, 69:

    ego vero non gravarer si, etc.,

    id. Lael. 5, 17:

    nec gravatus senex dicitur locutus esse, etc.,

    Liv. 9, 3, 9:

    ille non gravatus, Primum, inquit, etc.,

    Varr. R. R. 1, 3:

    spem ac metum juxta gravatus Vitellius ictum venis intulit,

    Tac. A. 6, 3:

    benignus erga me ut siet: ne gravetur,

    Plaut. Mil. 4, 6, 15.—
    (β).
    With an object-clause:

    rogo, ut ne graveris exaedificare id opus, quod instituisti,

    Cic. de Or. 1, 35, 164; 1, 23, 107; id. Fam. 7, 14, 1:

    ne graventur, sua quoque ad eum postulata deferre,

    Caes. B. C. 1, 9:

    quod illi quoque gravati prius essent ad populandam Macedoniam exire,

    Liv. 31, 46, 4:

    tibi non gravabor reddere dilatae pugnae rationem,

    id. 34, 38, 3; Curt. 9, 1, 8; 6, 8, 12; Suet. Aug. 34 al.—
    (γ).
    With acc.:

    Pegasus terrenum equitem gravatus Bellerophontem,

    disdaining to bear, throwing off, Hor. C. 4, 11, 27:

    at illum acerbum et sanguinarium necesse est graventur stipatores sui,

    be weary of supporting, Sen. Clem. 1, 12 fin.:

    matrem,

    Suet. Ner. 34:

    ampla et operosa praetoria,

    id. Aug. 72:

    aspectum civium,

    Tac. A. 3, 59 fin.:

    spem ac metum juxta gravatus,

    id. ib. 5, 8; Quint. 1, 1, 11.— Hence, adv. in two forms:
    A.
    grăvātē (acc. to II.), with difficulty or reluctance, unwillingly, grudgingly:

    non gravate respondere,

    Cic. de Or. 1, 48, 208;

    opp. gratuito,

    id. Off. 2, 19, 66;

    opp. benigne,

    id. Balb. 16, 36:

    Canius contendit a Pythio ut venderet: gravate ille primo,

    id. Off. 3, 14, 59:

    qui cum haud gravate venissent,

    Liv. 3, 4, 6 Weissenb. (al. gravati):

    concedere,

    id. 42, 43, 2.— Comp.:

    manus et plantas ad saviandum gravatius porrigere,

    Front. ad M. Caes. 4, 12 fin.
    B.
    grăvanter, with reluctance, unwillingly:

    reguli Gallorum haud gravanter venerunt,

    Liv. 21, 24, 5 Weissenb. (al. gravate); Cassiod. Varr. 4, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > gravor

  • 111 H

    H, h, the eighth letter of the Latin alphabet and the weakest guttural. The sign is borrowed from the Greek, in which H was the old form of the spiritus asper, corresp. to the Latin H-sound (HEKATON, hekaton, ÊOS, hos, etc.). Even some of the ancients doubted whether the Latin H was properly a letter:

    si H littera est, non nota,

    Quint. 1, 5, 19; cf.:

    H litteram, sive illam spiritum magis quam litteram dici oportet, etc.,

    Gell. 2, 3, 1. Before the fall of the republic, the sound of H before vowels became so weak that it was frequently omitted in writing; and this weakness became more marked in many words in the time of the empire; cf.: aheneus and aeneus; cohors and coörs; prehendo and prendo; vehemens and vemens, etc. (v. Corss. Ausspr. 1, 96 sqq.).As an initial and medial, H may be combined with any vowel, but the orthography, in this respect, was inconstant: thus we have herus and erus; honus, honera, and onus, onera; harundo and arundo; and even hac for ac (Inscr. Orell. 23); aruspex and haruspex; ercisco, erctum, and hercisco, herctum; aheneus and aëneus; Annibal and Hannibal; Adria and Hadria, etc.; v. Gell. l. l.—As a sign for the aspiration of the consonants c, p, r, and t (as in Greek the aspirates ch, ph, th were originally designated by KH, HH, TH), H first came into use in the seventh century of Rome; cf. Cic. Or. 48, 160; and v. the letter C.— Medial h is often dropped.—As a final, h occurs only in the interjections ah and vah.In the formation of words, h was changed into c before t, as tractum from traho; vectum from veho; and coalesced with s into x, as traxi, vexi; cf. also onyx from onych-s; v. the letter X.As an abbreviation, H. denotes hic, haec, hoc, hujus, etc.; habet, heres, honor, etc. HH. heredes. H. AQ. hic acquiescit. H. B. M. heredes bene merenti. H. C. Hispania citerior or hic condiderunt. H. E. T. heres ex testamento. H. F. C. heres faciundum curavit. H. L. hunc locum. H. L. ET. M. H. N. S. hic locus et monumentum heredem non sequitur. H. M. S. D. M. hoc monumentum sine dolo malo. H. S. E. hic situs est. H. S. F. hoc sibi fecit, etc.; v. Inscr. Orell. II. p. 461 sq.
    The abbreviation HS.
    for sestertium does not strictly belong here, because H is not the letter of that shape, but the numeral II. crossed; v. sestertius init.

    Lewis & Short latin dictionary > H

  • 112 h

    H, h, the eighth letter of the Latin alphabet and the weakest guttural. The sign is borrowed from the Greek, in which H was the old form of the spiritus asper, corresp. to the Latin H-sound (HEKATON, hekaton, ÊOS, hos, etc.). Even some of the ancients doubted whether the Latin H was properly a letter:

    si H littera est, non nota,

    Quint. 1, 5, 19; cf.:

    H litteram, sive illam spiritum magis quam litteram dici oportet, etc.,

    Gell. 2, 3, 1. Before the fall of the republic, the sound of H before vowels became so weak that it was frequently omitted in writing; and this weakness became more marked in many words in the time of the empire; cf.: aheneus and aeneus; cohors and coörs; prehendo and prendo; vehemens and vemens, etc. (v. Corss. Ausspr. 1, 96 sqq.).As an initial and medial, H may be combined with any vowel, but the orthography, in this respect, was inconstant: thus we have herus and erus; honus, honera, and onus, onera; harundo and arundo; and even hac for ac (Inscr. Orell. 23); aruspex and haruspex; ercisco, erctum, and hercisco, herctum; aheneus and aëneus; Annibal and Hannibal; Adria and Hadria, etc.; v. Gell. l. l.—As a sign for the aspiration of the consonants c, p, r, and t (as in Greek the aspirates ch, ph, th were originally designated by KH, HH, TH), H first came into use in the seventh century of Rome; cf. Cic. Or. 48, 160; and v. the letter C.— Medial h is often dropped.—As a final, h occurs only in the interjections ah and vah.In the formation of words, h was changed into c before t, as tractum from traho; vectum from veho; and coalesced with s into x, as traxi, vexi; cf. also onyx from onych-s; v. the letter X.As an abbreviation, H. denotes hic, haec, hoc, hujus, etc.; habet, heres, honor, etc. HH. heredes. H. AQ. hic acquiescit. H. B. M. heredes bene merenti. H. C. Hispania citerior or hic condiderunt. H. E. T. heres ex testamento. H. F. C. heres faciundum curavit. H. L. hunc locum. H. L. ET. M. H. N. S. hic locus et monumentum heredem non sequitur. H. M. S. D. M. hoc monumentum sine dolo malo. H. S. E. hic situs est. H. S. F. hoc sibi fecit, etc.; v. Inscr. Orell. II. p. 461 sq.
    The abbreviation HS.
    for sestertium does not strictly belong here, because H is not the letter of that shape, but the numeral II. crossed; v. sestertius init.

    Lewis & Short latin dictionary > h

  • 113 heri

    hĕri or hĕre (in here neque e plane neque i auditur, Quint. 1, 4, 7:

    here nunc e littera terminamus: at veterum comicorum adhuc libris invenio: Heri ad me venit, quod idem in epistulis Augusti, quas sua manu scripsit aut emendavit, deprehenditur,

    id. 1, 7, 22; cf. Charis. p. 180 P.; Prisc. p. 1011 ib.; v. esp. Neue, Formenl. 2, p. 685), adv. [for hesi; cf. hes in hesternus; v. the letter R; kindred with Sanscr. hyas; Goth. gis-tra; Germ. gestern; Engl. yesterday; Gr. chthes, orig. ches], yesterday.
    I.
    Lit.
    (α).
    Form heri (perh. only so in Cic.): Septembris heri Calendae, hodie ater dies, Afran. ap. Non. 73, 33; cf.:

    hoc heri effecit: hodie autem, etc.,

    Cic. Att. 10, 13, 1 (al. here):

    ubi est hodie, quae Lyra fulsit heri?

    Ov. F. 2, 76:

    heri jam edixeram omnibus,

    Plaut. Ps. 1, 2, 15:

    quemne ego heri vidi ad vos afferri vesperi?

    Ter. And. 4, 4, 29:

    heri vesperi apud me Hirtius fuit,

    Cic. Fam. 11, 1, 1:

    heri vesperi,

    id. Att. 13, 47, 2; 15, 11, 4:

    ut heri dicebam,

    id. Rep. 3, 31 fin.; cf.:

    cum heri ipsi dixeris, te, etc.,

    id. ib. 3, 21:

    heri,

    Ter. And. 1, 1, 58; id. Eun. 1, 2, 3; 89; id. Heaut. 3, 2, 8; id. Hec. 1, 2, 115; id. Phorm. 1, 1, 2; Afran. ap. Charis. p. 180 et saep.—
    (β).
    Form here (a few times in Plaut., once in Cic., and after the Aug. per. most freq.):

    hoc here effecit,

    Cic. Att. 10, 13, 1:

    res hodie minor est, here quam fuit, ac eadem cras, etc.,

    Juv. 3, 23:

    here venisti mediā nocte,

    Plaut. Am. 1, 3, 16; id. Truc. 2, 6, 28; id. Mil. 1, 1, 59:

    mihi quaerenti convivam dictus here illic De medio potare die,

    Hor. S. 2, 8, 2:

    hic here Phrixeae vellera pressit ovis,

    Ov. F. 3, 852: dura, anime, dura, here fortior fuisti, Gallio ap. Quint. 9, 2, 91; Mart. 1, 44, 2; 3, 12, 2; 4, 7, 5.—
    II.
    Transf., of time just past, a short time ago, lately (very rare):

    Papias leges heri Severus exclusit,

    Tert. Apol. 4; Dig. 47, 10, 7, § 2: sordebant tibi villicae, Concubine, hodie atque heri, Nunc, etc., but a short time ago, the other day (an imitation of the Gr. chthes kai prôên), Cat. 61, 133; Prop. 3, 15, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > heri

  • 114 horridus

    horrĭdus, a, um, adj. [horreo], standing on end, sticking out, rough, shaggy, bristly, prickly:

    non hac barbula, qua ista delectatur, sed illa horrida, quam in statuis antiquis et imaginibus videmus,

    Cic. Cael. 14, 33:

    caesaries,

    Ov. M. 10, 139:

    pluma,

    id. Am. 2, 6, 5:

    apes horridi pili,

    Col. 9, 3, 1; cf.:

    apes horridae aspectu,

    Plin. 11, 18, 19, § 59:

    sus,

    Verg. G. 4, 407; cf.:

    videar tibi amarior herbis, Horridior rusco,

    id. E. 7, 42:

    densis hastilibus horrida myrtus,

    id. A. 3, 23; cf.:

    arbor spinis,

    Plin. 12, 15, 34, § 67:

    horrida siccae silva comae,

    Juv. 9, 12. —
    II.
    Transf., in gen., rough, rude, rugged, wild, savage, horrid.
    A.
    Lit.:

    horrida signis chlamys,

    Val. Fl. 5, 558 (for which:

    aspera signis pocula,

    Verg. A. 9, 263:

    membra videres Horrida paedore,

    Lucr. 6, 1269:

    pecudis jecur horridum et exile,

    Cic. Div. 2, 13, 30:

    horrida villosa corpora veste tegant,

    Tib. 2, 3, 75:

    pastor,

    Ov. M. 1, 514:

    Ilia cultu,

    id. Am. 3, 6, 47; cf.:

    Acestes in jaculis et pelle Libystidis ursae,

    Verg. A. 5, 37:

    Silvanus,

    Hor. C. 3, 29, 22: Africa terribili tremit horrida terra tumultu, Enn. ap. Fest. p. 153 Müll. (Ann. v. 311 Vahl.); cf.:

    Aetnensis ager et campus Leontinus sic erat deformis atque horridus, ut, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 18, § 47 fin.:

    horridior locus,

    Ov. P. 1, 3, 83:

    silva fuit, late dumis atque ilice nigra Horrida,

    Verg. A. 9, 382:

    sedes Taenari,

    Hor. C. 1, 34, 10:

    argumenta, velut horrida et confragosa, vitantes,

    Quint. 5, 8, 1:

    inde senilis Hiems tremulo venit horrida passu,

    Ov. M. 15, 212; cf.:

    cum Juppiter horridus austris Torquet aquosam hiemem,

    Verg. A. 9, 670:

    bruma,

    id. G. 3, 442:

    December,

    Mart. 7, 36, 5:

    stiria,

    Verg. G. 3, 366:

    grando,

    id. ib. 1, 449:

    tempestas,

    Hor. Epod. 13, 1; Varr. ap. Plin. 18, 35, 79, § 349:

    fluctus,

    Hor. Epod. 10, 3; cf.:

    aequora,

    id. C. 3, 24, 40.— Poet.: si premerem ventosas horridus Alpes, qs. enveloped in horror, shuddering, Ov. Am. 2, 16, 19.—Of taste:

    sapor,

    harsh, raw, Plin. 34, 13, 33, § 129; cf. id. 13, 4, 9, § 43:

    ruta silvestris horrida ad effectum est,

    id. 20, 13, 61, § 131: (litterae) succedunt tristes et horridae... in hoc ipso frangit multo fit horridior (littera sexta nostrarum), Quint. 12, 10, 28 sq. —
    2.
    Esp., with dishevelled hair:

    si magna Asturici cecidit domus, horrida mater,

    Juv. 3, 212:

    paelex,

    id. 2, 57.—
    B.
    Trop.
    1.
    Rough in character or manners, rude, blunt, stern, unpolished, uncouth:

    huncine hominem te amplexari tam horridum,

    Plaut. Truc. 5, 41:

    ut vita sic oratione durus, incultus, horridus,

    Cic. Brut. 31, 117; cf.:

    vir paulo horridior et durior,

    Plin. Ep. 3, 3, 5: spernitur orator bonus, horridus miles amatur, Enn. ap. Cic. Mur. 14, 30 (Ann. v. 273 Vahl.):

    non ille, quamquam Socraticis madet Sermonibus, te negliget horridus,

    Hor. C. 3, 21, 10:

    fidens juventus horrida bracchiis,

    id. ib. 3, 4, 50:

    Germania,

    id. ib. 4, 5, 26:

    gens,

    Verg. A. 7, 746:

    horridus irā (Boreas), etc.,

    Ov. M. 6, 685:

    vita,

    Cic. Quint. 30, 93:

    virtus,

    Sil. 11, 205; Stat. Th. 5, 172:

    aspera, tristi, horrida oratione,

    Cic. Or. 5, 20; cf.:

    horridiora verba,

    id. Brut. 17, 68:

    sermo,

    Quint. 9, 4, 3:

    quaedam genera dicendi horridiora,

    id. 12, 10, 10:

    numerus Saturnius,

    Hor. Ep. 2, 1, 157:

    ita de horridis rebus nitida est oratio tua,

    Cic. de Or. 3, 14, 51:

    (antiquorum imitatores) fient horridi atque jejuni,

    Quint. 2, 5, 21.—
    2.
    With the predominating idea of an effect produced, causing tremor or horror, terrible, frightful, horrid (rare, and mostly poet. for the class. horribilis): horridiore aspectu esse, * Caes. B. G. 5, 14, 2; cf. in a Greek construction with an inf.:

    et desit si larga Ceres, tunc horrida cerni,

    Luc. 3, 347:

    turba horrida aspici,

    Sen. Q. N. 3, 19:

    vis horrida teli,

    Lucr. 3, 170:

    acies,

    Verg. A. 10, 408:

    castra,

    id. E. 10, 23:

    proelia,

    id. G. 2, 282:

    arma,

    Ov. M. 1, 126:

    virga (mortis),

    Hor. C. 1, 24, 16:

    fata,

    Verg. A. 11, 96:

    jussa,

    id. ib. 4, 378:

    paupertas,

    Lucr. 6, 1282:

    aquilae ac signa, pulverulenta illa et cuspidibus horrida,

    Plin. 13, 3, 4, § 23.— Hence, adv.: horrĭdē (acc. to II. B.), roughly, savagely, severely, sternly:

    vixit semper inculte atque horride,

    Cic. Quint. 18, 59:

    horride inculteque dicere,

    id. Or. 9, 28; cf. Quint. 10, 2, 17:

    ornamentis utetur horridius,

    Cic. Or. 25, 86: alloqui mitius aut horridius. Tac. H. 1, 82.

    Lewis & Short latin dictionary > horridus

  • 115 inquino

    inquĭno, āvi, ātum, 1, v. a. [cunire, acc. to Paul. ex Fest. p. 50 Müll.], to befoul, stain, pollute, defile (syn.: polluo, contamino, conspurco).
    I.
    Lit.:

    vestem,

    Plaut. Capt. 2, 2, 17:

    mentior at si quid, merdis caput inquiner albis Corvorum,

    Hor. S. 1, 8, 37:

    ruris opes niteant: inquinet arma situs,

    Ov. F. 4, 928:

    (gurgitem) venenis,

    id. M. 14, 56:

    segetem injecto lolio,

    Dig. 9, 2, 27. —
    II.
    Trop., to pollute, defile, corrupt, contaminate: saepe unus puer petulans atque impurus inquinat gregem puerorum, Varr. ap. Non. 168, 7:

    amicitiam nomine criminoso,

    Cic. Planc. 19, 46:

    agros turpissimis possessoribus, id. Phil, 2, 17, 43: omnem splendorem honestatis,

    id. Fin. 5, 8, 22:

    urbis jura et exempla corrumpere domesticaque immanitate inquinare,

    id. Deiot. 12, 23:

    senatum,

    Liv. 9, 46, 10:

    famam alterius,

    id. 29, 37 med.:

    argumenta puerorum foedis amoribus,

    Quint. 10, 1, 100; cf. id. 2, 5, 24; 4, 2, 102:

    se parricidio,

    Cic. Tusc. 5, 2, 6:

    se vitiis atque flagitiis,

    id. ib. 1, 30, 72:

    nuptias et genus et domos,

    Hor. C. 3, 6, 18:

    Juppiter inquinavit aere tempus aureum,

    id. Epod. 16, 64.—Hence, inquĭnātus, a, um, P. a., befouled, polluted.
    A.
    Lit.:

    aqua turbida et cadaveribus inquinata,

    Cic. Tusc. 5, 34, 97.—
    2.
    Transf., stained, dyed:

    bis murice vellus inquinatum,

    Mart. 4, 4, 6.—
    B.
    Trop., defiled, impure, filthy, base.
    1.
    In gen.:

    omnibus flagitiis vita inquinata,

    Cic. Rosc. Am. 24, 68:

    nihil hoc homine inquinatius,

    id. Fl. 22, 53:

    sordidissima ratio et inquinatissima,

    id. Off. 2, 6, 21:

    quis in voluptate inquinatior,

    id. Cael. 6, 13: comitia largitione inquinata, id. Q. Petit. Cons. fin.:

    dextra inquinatior,

    Cat. 33, 3:

    sermo inquinatissimus,

    Cic. Verr. 2, 3, 26, § 65.—
    2.
    In partic.
    a.
    Of speech, low, base:

    est vitiosum in verbis, si inquinatum, si abjectum,

    Cic. Opt. Gen. Or. 3, 7:

    versus inquinatus, insuavissima littera,

    id. Or. 49, 163. —
    b.
    Tinctured, slightly imbued with any thing (cf. A. 2.):

    litteris satis inquinatus est,

    Petr. Fragm. Trag. 46 Burm.:

    non inquinati sumus (istis vitiis), sed infecti,

    Sen. Ep. 59 med.Adv.: inquĭnātē, filthily, impurely; loqui, Cic. Brut. 37, 140; 74, 258.

    Lewis & Short latin dictionary > inquino

  • 116 insido

    in-sīdo, sēdi ( perf. insidi, Amm. 28, 6, 4), sessum, 3, v. n. and a., to sit down in or on, to settle on; constr. with dat. ( poet. and post-Aug.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    apes floribus insidunt,

    Verg. A. 6, 708:

    inscia Dido, Insidat quantus miserae deus,

    id. ib. 1, 719;

    volucres metuunt insidere ramis,

    Luc. 3, 407. — With acc.:

    locum,

    Stat. Th. 2, 151:

    apex insiditur astris,

    id. ib. 2, 36:

    littera "i" sibi insidit, coniicit enim est ab illo jacit,

    coalesces, Quint. 1, 4, 11:

    digitos membris,

    sink into, Ov. M. 10, 257.—
    B.
    In partic., to occupy, keep possession of a place.
    (α).
    With dat.:

    iniquis silvis,

    Verg. A. 11, 531.—
    (β).
    With acc.:

    tumulos,

    Liv. 8, 24:

    Aventinum,

    id. 9, 34:

    viam,

    id. 21, 34:

    arcem,

    id. 26, 44:

    collem,

    Flor. 3, 23:

    ad itinera insidenda,

    Liv. 24, 31:

    fauces,

    id. 35, 11:

    saltus ab hoste insessus,

    id. 7, 34:

    montes insessi,

    Tac. A. 13, 39:

    quo jugum melius aptum cervicibus insidat,

    may sit more closely on, Col. 2, 22, 2.—
    II.
    Trop., to be fixed, remain, be rooted in, adhere to:

    in memoria,

    Cic. de Or. 2, 28:

    insedit in animo oratio,

    id. Tusc. 2, 4:

    tibi insedisset suspicio,

    id. Mil. 25:

    macula insedit in nomine,

    id. de Imp. Pomp. 3: dum illa verba memoriae insidant, settle, i. e. remain fixed or rooted in the memory, Quint. 10, 7, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > insido

  • 117 instituo

    instĭtŭo, ŭi, ūtum (institivi, Plaut. Most. 1, 2, 2), 3, v. a. [in-statuo].
    I.
    To put or place into, to plant, fix, set (cf.: instruo, informo;

    class.): vestigia nuda sinistri Instituere pedis,

    Verg. A. 7, 690.— Trop.: argumenta in pectus multa institui, I have put, i. e. formed in my heart, Plaut. Most. 1, 2, 2: quemquamne hominem in animum instituere, aut parare, i. e. to set his heart on (al. in animo), Ter. Ad. 1, 1, 13.—
    2.
    To set up, erect, plant, establish, arrange:

    vestigia,

    Lucr. 4, 474:

    arborem,

    Suet. Galb. 1:

    pratum,

    Col. 2, 18, 3:

    jugera tercenta, ubi institui vineae possunt,

    Cic. Agr. 2, 25, 67:

    portorium vini,

    to lay on, impose, id. Font. 5:

    instituit officinam Syracusis in regia maximam,

    founded, erected, id. Verr. 2, 4, 24, § 54:

    mercatum,

    id. Phil. 3, 12:

    codicem et conscribere,

    id. Rosc. Com. 2:

    bibliothecam,

    Plin. 35, 2, 2, § 10. —
    B.
    In gen., to make, fabricate, construct:

    magnus muralium pilorum numerus instituitur,

    Caes. B. G. 5, 39:

    naves,

    to build, id. ib. 5, 11:

    pontem,

    to construct, id. ib. 4, 18:

    turres,

    id. ib. 5, 52:

    amphora coepit institui,

    Hor. A. P. 22:

    convivia,

    Suet. Tit. 7:

    longiorem sermonem,

    to hold, Caes. B. G. 5, 37:

    delectum,

    id. B. C. 1, 16:

    remiges ex provincia,

    to obtain, procure, id. B. G. 3, 9.—
    2.
    To prepare, furnish, provide (viands, food, a feast, etc.):

    dapes,

    Verg. A. 7, 109:

    convivium,

    Just. 12, 13, 6:

    convivia jucunda,

    Suet. Tit. 7.—
    II.
    Trop.
    A.
    To institute, found, establish, organize, set up (of institutions, governments, etc.); cf.:

    ibi regnum magnum institutum,

    Plaut. Rud. 4, 2, 30:

    quo in magistratu non institutum est a me regnum, sed repressum,

    Cic. Sull. 7, 21: so,

    magistratum,

    id. Att. 6, 1, 8:

    de civitatibus instituendis littera,

    id. de Or. 1, 19, 86:

    civitatis formam,

    Tac. H. 4, 8:

    is id regnum cum fratribus suis instituit,

    Lact. 1, 13, 14:

    ab instituta gente,

    Amm. 17, 13, 27:

    collegium figulorum,

    Plin. 35, 12, 46, § 159:

    aerarium militare,

    Suet. Aug. 49:

    stipendia,

    id. Claud. 5.—So of holidays, games, etc.:

    ferias diesque festos,

    Plin. 18, 29, 69, § 284:

    Saturnalia institutus festus dies,

    Liv. 2, 21, 2:

    sacros ludos,

    Ov. M. 1, 446.—
    B.
    To institute, appoint one, esp. as heir or to an office:

    qui me cum tutorem, tum etiam secundum heredem instituerit,

    Cic. Fam. 13, 61:

    Populum Romanum tutorem,

    id. de Or. 1, 53, 228:

    magistratum,

    id. Att. 6, 1; Suet. Caes. 83; id. Vitel. 6; id. Claud. 1; Just. 7, 2, 5; Plin. Ep. 5, 1, 9.—
    C.
    With ut, to ordain that: Arcesilas instituit, ut ii, qui, etc., Cic. Fin. 2, 1, 2:

    ut fierent quaestores),

    Liv. 4, 4; Cic. Tusc. 5, 20, 58.—With the simple subj.:

    instituit, quotannis subsortitio a praetore fieret,

    Suet. Caes. 41.—
    D.
    To take upon one ' s self, to undertake:

    ubi cenas hodie, si hanc rationem instituis?

    Plaut. Stich. 3, 1, 26:

    cum Zenone Arcesilas sibi omne certamen instituit,

    Cic. Ac. 1, 12.—
    E.
    To undertake, begin, commence:

    id negotium institutum est,

    Plaut. Poen. 4, 2, 103:

    si diligentiam, quam instituisti, adhibueris,

    id. ib. 16, 20:

    perge tenere istam viam, quam instituisti,

    Q. Cic. Petit. Cons. 14:

    ad hunc ipsum quaedam institui,

    Cic. Ac. 1, 1, 2:

    historia nec institui potest sine, etc.,

    id. Leg. 1, 3, 9:

    iter,

    Hor. C. 3, 27, 5.— With inf.:

    ut primum Velia navigare coepi, institui Topica conscribere,

    Cic. Fam. 7, 19 init.:

    flagitare,

    id. ib. 10, 16, 1:

    si quae non nupta mulier virorum alienissimorum conviviis uti instituerit,

    begun, made it a practice, id. Cael. 20, 49:

    recitare omnia,

    Suet. Aug. 84. —
    F.
    Of troops, to draw up, arrange:

    tu actionem instituis, ille aciem instruit,

    Cic. Mur. 9:

    quartae aciei quam instituerat, signum dedit,

    Caes. B. C. 3, 93, 5.—
    G.
    To provide, procure:

    quaestum,

    Cic. Quint. 3:

    aliquos sibi amicos,

    id. Verr. 2, 4, 9, § 21:

    animum ad cogitandum,

    apply, Ter. Phorm. 2, 1, 10. —
    H.
    To purpose, determine, resolve upon:

    in praesentia (Caesar) similem rationem operis instituit,

    Caes. B. C. 1, 42, 1. —With inf.:

    senex scribere historias instituit,

    Nep. Cat. 3:

    quaerere tempus ejus interficiendi,

    id. Alcib. 5:

    montanos oppugnare,

    Liv. 28, 46:

    habere secum,

    Caes. B. G. 7, 13, 1:

    coronas ad ipsum mittere,

    Suet. Ner. 22.— With object-clause:

    frumentum plebi dari,

    Vell. 2, 6, 3.—
    I.
    To order, govern, administer, regulate:

    sapienter vitam instituit,

    Ter. And. 1, 1, 40:

    libri de civitatibus instituendis,

    Cic. de Or. 1, 19, 86:

    mores,

    Quint. 1, 2, 2:

    familiam,

    id. 10, 3, 9.—
    K.
    To teach, instruct, train up, educate:

    sic tu instituis adulescentes?

    Cic. Cael. 17, 39: oratorem, Quint.1, 1, 21.—With inf.:

    Latine loqui,

    Col. 1, 1, 12:

    Pan primus calamos cerā conjungere plures Instituit,

    Verg. E. 2, 32; 5, 30; id. G. 1, 148:

    amphora fumum bibere instituta Consule Tullo,

    Hor. C. 3, 8, 11:

    cum tibiis canere voce instituit,

    Plin. 7, 56, 57, § 204.—With abl.:

    aliquem disciplinis Graecis,

    Quint. 1, 1, 12:

    lyrā,

    id. 1, 10, 13:

    disciplina Romana,

    Suet. Caes. 24.—With ad:

    aliquem ad dicendum,

    Cic. de Or. 2, 39, 162:

    aliquem artibus et moribus,

    Juv. 14, 74:

    filios instituere atque erudire ad majorum instituta,

    Cic. Verr. 2, 3, 69; § 161:

    ad lectionem,

    Quint. 1, 7, 17.— With ut or ne and subj.:

    quem tu a puero sic instituisses, ut nobili ne gladiatori quidem faveret,

    Cic. Quint. 21, 69:

    pueros, ut, etc.,

    Suet. Tib. 44; id. Aug. 64:

    nos, ne quem coleremus, etc.,

    Sall. J. 14, 18.—Of animals:

    boves,

    Col. 6, 2, 8 al.

    Lewis & Short latin dictionary > instituo

  • 118 insuavis

    in-sŭāvis, e, adj., unpleasant, disagreeable (class.):

    herba cibo non insuavis,

    Plin. 24, 16, 97, § 154:

    vita,

    Cic. Att. 10, 4:

    voces,

    Gell. 18, 11.— Comp.:

    quid insuavius quam clamor?

    Auct. Her. 3, 12.— Sup.:

    insuavissima littera,

    Cic. Or. 49, 163.

    Lewis & Short latin dictionary > insuavis

  • 119 L

    L, l, indecl. n. or (on account of littera) f., the eleventh letter of the Latin alphabet (I and J being counted as one), in form modified from a L, like the Greek, but with the angle downward. In sound it was identical with Gr. lambda, Engl. l. L has, according to Pliny, a threefold power: the slight sound of the second l, when doubled, as in ille, Metellus; a full sound, when it ends words or syllables, or follows a consonant in the same syllable, as in sol, silva, flavus, clarus; and a middle sound in other cases, as in lectus, Prisc. 1, 7, 38 (p. 555 P.). In transcriptions of Greek words in Latin and of Latin words in Greek letters, it always corresponds to L.
    II.
    In etymology it represents,
    1.
    Usually an original l; cf. alius, allos; lego, legô; leo, leôn; lavo, louô, etc.—
    2.
    Sometimes an r, as in lilium, leirion; balbus, barbaros; latrare, Sanscr. ra-, to bark; lateo, Sanscr. rah-, to abandon; luceo, Sanscr. ruc-, etc.; cf. also the endings in australis, corporalis, liberalis, and in stellaris, capillaris, maxillaris.—
    3.
    Sometimes a d; cf. lacrima, dakruon; levir, Sanscr. dēvar, Gr. daêr; oleo, odor, Gr. ozô, odôda; uligo, udus; adeps, Sanscr lip-, to smear, Gr. aleiphar.
    III.
    Before l an initial guttural or t is often dropped, as latus for tlatus, lis for stlis, lamentum from clamo; lac, cf. Gr. galakt-; and a preceding c, d, n, r, s, or x is omitted or assimilated, as sella for sedula (sed-la), corolla for coronula (coronla), prelum for prem-lum (from premo), āla = ax-la (axilla); so, libellus for liberulus (liber), alligo for ad-ligo, ullus for unulus. In the nominative of nouns the ending s is not added after l, as in consul, vigil; and l final occurs in Latin only in such words.
    IV.
    L stands alone,
    A.
    As a numeral for 50.—
    B.
    As an abbreviation, usually for Lucius; rarely for libens, locus, or libertus.

    Lewis & Short latin dictionary > L

  • 120 l

    L, l, indecl. n. or (on account of littera) f., the eleventh letter of the Latin alphabet (I and J being counted as one), in form modified from a L, like the Greek, but with the angle downward. In sound it was identical with Gr. lambda, Engl. l. L has, according to Pliny, a threefold power: the slight sound of the second l, when doubled, as in ille, Metellus; a full sound, when it ends words or syllables, or follows a consonant in the same syllable, as in sol, silva, flavus, clarus; and a middle sound in other cases, as in lectus, Prisc. 1, 7, 38 (p. 555 P.). In transcriptions of Greek words in Latin and of Latin words in Greek letters, it always corresponds to L.
    II.
    In etymology it represents,
    1.
    Usually an original l; cf. alius, allos; lego, legô; leo, leôn; lavo, louô, etc.—
    2.
    Sometimes an r, as in lilium, leirion; balbus, barbaros; latrare, Sanscr. ra-, to bark; lateo, Sanscr. rah-, to abandon; luceo, Sanscr. ruc-, etc.; cf. also the endings in australis, corporalis, liberalis, and in stellaris, capillaris, maxillaris.—
    3.
    Sometimes a d; cf. lacrima, dakruon; levir, Sanscr. dēvar, Gr. daêr; oleo, odor, Gr. ozô, odôda; uligo, udus; adeps, Sanscr lip-, to smear, Gr. aleiphar.
    III.
    Before l an initial guttural or t is often dropped, as latus for tlatus, lis for stlis, lamentum from clamo; lac, cf. Gr. galakt-; and a preceding c, d, n, r, s, or x is omitted or assimilated, as sella for sedula (sed-la), corolla for coronula (coronla), prelum for prem-lum (from premo), āla = ax-la (axilla); so, libellus for liberulus (liber), alligo for ad-ligo, ullus for unulus. In the nominative of nouns the ending s is not added after l, as in consul, vigil; and l final occurs in Latin only in such words.
    IV.
    L stands alone,
    A.
    As a numeral for 50.—
    B.
    As an abbreviation, usually for Lucius; rarely for libens, locus, or libertus.

    Lewis & Short latin dictionary > l

См. также в других словарях:

  • Littera — (Куарту СантЭлена,Италия) Категория отеля: Адрес: Via Brigata Sassari 55, 09045 Куарту Сант …   Каталог отелей

  • Littera — etc., s. Litera etc …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Littera — Littĕra, Buchstabe, s. Litera. Litteratur etc., s. Literatur etc …   Kleines Konversations-Lexikon

  • littera — 1lìt·te·ra s.f. OB LE var. → lettera. 2lìt·te·ra s.f., lat. 1. TS filol. → 1testo 2. TS paleograf. sistema di segni grafici convenzionali per rappresentare il linguaggio {{line}} {{/line}} DATA: sec. XX. ETIMO: lat. littera, v. anche lettera.… …   Dizionario italiano

  • littera rogatoria — letters of request or letters rogatory or littera rogatoria a document sent from a court in one jurisdiction to a court in another asking for some form of judicial assistance such as the obtaining of evidence. Collins dictionary of law. W. J.… …   Law dictionary

  • littera scripta manet — лат. (литтера скрипта манэт) букв. «написанная буква остается»; что написано пером, того не вырубишь топором. Толковый словарь иностранных слов Л. П. Крысина. М: Русский язык, 1998 …   Словарь иностранных слов русского языка

  • Littera Florentina — Die littera Florentina (davon die Kurzform Florentina ), auch Codex Florentinus, ist eine Handschrift der Digesten. Sie befindet sich heute in Florenz in der Biblioteca Medicea Laurenziana. Sie ist die bei weitem wichtigste handschriftliche… …   Deutsch Wikipedia

  • Littera Florentina — The parchment codex called Littera Florentina is the closest survivor to an official version of the Pandects, the digest of Roman law promulgated by Justinian I in 530–533. The codex, of 907 leaves, is written in the Byzantine Ravenna uncials… …   Wikipedia

  • Littera dominicalis — Der Sonntagsbuchstabe (auch Dominicalbuchstabe oder littera dominicalis) eines Kalender Jahres kennzeichnet denjenigen Tag zwischen dem 1. und dem 7. Januar, der Sonntag ist. Den Januar Tagen 1 bis 7 entsprechen die Sonntagsbuchstaben A bis G.… …   Deutsch Wikipedia

  • littera — s ( n, litteror) bokstav …   Clue 9 Svensk Ordbok

  • SJ Littera A — Littera A Nummerierung: 1000–1025 Bauart: 2 B1 h2 Spurweite: 1435 mm Länge über Puffer: 19.520 mm Zy …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»