Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

rise

  • 1 adsurgo

    as-surgo ( ads-, B. and K., Rib., Merk., Halm, Weissenb.; ass-, Roth), surrexi, surrectum, 3, v. n., to rise up, rise, stand up (cf. ad, II. B.; class.; freq. in Verg., once in Ov., never in Hor.; syn.: surgo, consurgo, insurgo, orior).
    I.
    Lit.
    A.
    Of persons:

    quae dum laudatio recitatur, vos quaeso, qui eam detulistis, adsurgite,

    Cic. Clu. 69, 196:

    fratrem adsurrexisse ex morbo,

    Liv. 3, 24: Valentem e gravi corporis morbo adsurgentem, Tac. H. 2, 99:

    intortis adsurgens arduus undis,

    Val. Fl. 3, 476:

    desine viso adsurgere pulvere,

    Claud. Cons. Stil. 3, 3.—Hence, with dat. or absol., to rise up to one, to rise up, out of respect.
    a.
    With dat.:

    an quisquam in curiam venienti adsurrexit?

    Cic. Pis. 12:

    Utque viro Phoebi chorus adsurrexerit omnis,

    Verg. E. 6, 66: Ruricolae Cereri teneroque adsurgite Baccho, * Ov. Am. 3, 2, 53:

    honori numinis,

    Stat. Th. 2, 60:

    cum palam esset ipsum quoque iisdem et assurgere et decedere viā,

    Suet. Tib. 31:

    cum conaretur assurgere,

    id. Caes. 78 al.:

    non adsurrexisse sibi,

    Vulg. Esth. 5, 9; so with coram (eccl. Lat.):

    coram te adsurgere nequeo,

    Vulg. Gen. 31, 35.—
    b.
    Absol.:

    neque assurgere neque salutare se dignantem,

    Suet. Vesp. 13; Claud. Laud. Stil. 1, 48:

    et senes adsurgentes stabant,

    Vulg. Job, 29, 8. —In pass. impers.:

    ut majoribus natu adsurgatur,

    Cic. Inv. 1, 30, 48:

    cum adsurrectum ei non esset,

    Liv. 9, 46:

    ludos ineunti semper adsurgi etiam ab senatu in more est,

    Plin. 16, 4, 5, § 13; Suet. Aug. 56: so in a zeugma: haec enim ipsa sunt honorabilia... salutari, appeti, decedi, adsurgi, deduci, etc. (decedi and adsurgi being impers. here, the other verbs pers.), Cic. Sen. 18, 63.—Hence, trop., to give the preference to, to yield to:

    sunt et Aminaeae vites... Tmolius adsurgit quibus,

    yields the palm, Verg. G. 2, 98.— Poet.:

    jamque adsurgentis dextrā plagamque ferentis Aeneae subiit mucronem, i.e. dextram attollentis,

    Verg. A. 10, 797.—
    B.
    Of inanimate things:

    colles adsurgunt,

    rise, Liv. 22, 4; so Col. 2, 2, 1, and Tac. A. 13, 38:

    Pyramis adsurgit trecentis sexaginta tribus pedibus,

    Plin. 36, 12, 17, § 80:

    Delos adsurgit Cynthio monte,

    id. 4, 12, 22, § 66.—
    II.
    Transf.
    A.
    To mount up, to rise, to increase in size, swell, tower up ( poet.):

    cum subito adsurgens fluctu nimbosus Orion,

    Verg. A. 1. 535:

    adsurgens nox aurea,

    Val. Fl. 5, 566:

    tumores oriuntur, deinde desinunt, deinde rursus adsurgunt,

    Cels. 2, 8:

    non coeptae adsurgunt turres,

    Verg. A. 4, 86:

    terra jacet aggeribus niveis informis septemque adsurgit in ulnas,

    rises seven ells high, id. G. 3, 355: Adsurgit ceu forte minor sub matre virente Laurus, Claud. Nupt. Hon. et Mar. 244.—
    B.
    Of mental objects.
    1.
    To rise:

    nunc sera querellis Haud justis adsurgis,

    i. e. break out in complaints, Verg. A. 10, 95:

    adsurgunt irae,

    id. ib. 12, 494:

    in ultionem adsurgere,

    Flor. 3, 1, 10.—
    2.
    To rise in courage, to rise (cf. the opp. affligi):

    gaudet in adversis animoque adsurgit Adrastus,

    Stat. Th. 10, 227.—
    3.
    Of style, etc., to rise, soar:

    raro adsurgit Hesiodus,

    Quint. 10, 1, 52:

    neque comoedia cothurnis adsurgit,

    id. 10, 2, 22; cf.:

    sublimitate heroici carminis animus adsurgat,

    id. 1, 8, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > adsurgo

  • 2 assurgo

    as-surgo ( ads-, B. and K., Rib., Merk., Halm, Weissenb.; ass-, Roth), surrexi, surrectum, 3, v. n., to rise up, rise, stand up (cf. ad, II. B.; class.; freq. in Verg., once in Ov., never in Hor.; syn.: surgo, consurgo, insurgo, orior).
    I.
    Lit.
    A.
    Of persons:

    quae dum laudatio recitatur, vos quaeso, qui eam detulistis, adsurgite,

    Cic. Clu. 69, 196:

    fratrem adsurrexisse ex morbo,

    Liv. 3, 24: Valentem e gravi corporis morbo adsurgentem, Tac. H. 2, 99:

    intortis adsurgens arduus undis,

    Val. Fl. 3, 476:

    desine viso adsurgere pulvere,

    Claud. Cons. Stil. 3, 3.—Hence, with dat. or absol., to rise up to one, to rise up, out of respect.
    a.
    With dat.:

    an quisquam in curiam venienti adsurrexit?

    Cic. Pis. 12:

    Utque viro Phoebi chorus adsurrexerit omnis,

    Verg. E. 6, 66: Ruricolae Cereri teneroque adsurgite Baccho, * Ov. Am. 3, 2, 53:

    honori numinis,

    Stat. Th. 2, 60:

    cum palam esset ipsum quoque iisdem et assurgere et decedere viā,

    Suet. Tib. 31:

    cum conaretur assurgere,

    id. Caes. 78 al.:

    non adsurrexisse sibi,

    Vulg. Esth. 5, 9; so with coram (eccl. Lat.):

    coram te adsurgere nequeo,

    Vulg. Gen. 31, 35.—
    b.
    Absol.:

    neque assurgere neque salutare se dignantem,

    Suet. Vesp. 13; Claud. Laud. Stil. 1, 48:

    et senes adsurgentes stabant,

    Vulg. Job, 29, 8. —In pass. impers.:

    ut majoribus natu adsurgatur,

    Cic. Inv. 1, 30, 48:

    cum adsurrectum ei non esset,

    Liv. 9, 46:

    ludos ineunti semper adsurgi etiam ab senatu in more est,

    Plin. 16, 4, 5, § 13; Suet. Aug. 56: so in a zeugma: haec enim ipsa sunt honorabilia... salutari, appeti, decedi, adsurgi, deduci, etc. (decedi and adsurgi being impers. here, the other verbs pers.), Cic. Sen. 18, 63.—Hence, trop., to give the preference to, to yield to:

    sunt et Aminaeae vites... Tmolius adsurgit quibus,

    yields the palm, Verg. G. 2, 98.— Poet.:

    jamque adsurgentis dextrā plagamque ferentis Aeneae subiit mucronem, i.e. dextram attollentis,

    Verg. A. 10, 797.—
    B.
    Of inanimate things:

    colles adsurgunt,

    rise, Liv. 22, 4; so Col. 2, 2, 1, and Tac. A. 13, 38:

    Pyramis adsurgit trecentis sexaginta tribus pedibus,

    Plin. 36, 12, 17, § 80:

    Delos adsurgit Cynthio monte,

    id. 4, 12, 22, § 66.—
    II.
    Transf.
    A.
    To mount up, to rise, to increase in size, swell, tower up ( poet.):

    cum subito adsurgens fluctu nimbosus Orion,

    Verg. A. 1. 535:

    adsurgens nox aurea,

    Val. Fl. 5, 566:

    tumores oriuntur, deinde desinunt, deinde rursus adsurgunt,

    Cels. 2, 8:

    non coeptae adsurgunt turres,

    Verg. A. 4, 86:

    terra jacet aggeribus niveis informis septemque adsurgit in ulnas,

    rises seven ells high, id. G. 3, 355: Adsurgit ceu forte minor sub matre virente Laurus, Claud. Nupt. Hon. et Mar. 244.—
    B.
    Of mental objects.
    1.
    To rise:

    nunc sera querellis Haud justis adsurgis,

    i. e. break out in complaints, Verg. A. 10, 95:

    adsurgunt irae,

    id. ib. 12, 494:

    in ultionem adsurgere,

    Flor. 3, 1, 10.—
    2.
    To rise in courage, to rise (cf. the opp. affligi):

    gaudet in adversis animoque adsurgit Adrastus,

    Stat. Th. 10, 227.—
    3.
    Of style, etc., to rise, soar:

    raro adsurgit Hesiodus,

    Quint. 10, 1, 52:

    neque comoedia cothurnis adsurgit,

    id. 10, 2, 22; cf.:

    sublimitate heroici carminis animus adsurgat,

    id. 1, 8, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > assurgo

  • 3 surgō

        surgō surrēxī, and subrēxī (surrēxe, for surrēxisse, H.), —, ere, perf.    [for subrigo; sub+rego], to rise, arise, get up, stand up: e lecto, T.: de sellā: ex subselliis: toro, O.: ab umbris ad lumina vitae, V.—Of a speaker, to rise, arise, take the floor: quid sit quod ego potissimum surrexerim: Surgit ad hos Aiax, O.—In the army, to break up, march: secundā vigiliā, Cu.— To rise, arise, leave one's bed, awaken: ante lucem: Cum die, O.: ad litīs novas, O.: praescripta ad munia, H.— To go up, rise, mount up, ascend: ad auras Aetherias, i. e. into life, V.: Iussit lapidosos surgere montes, O.: mare, O.: undae, V.: surgens in cornua cervus (i. e. ferens cornua ardua), towering, V.: sol, H.: ventus, V.: quae (aedes) proxima surgit ovili, stands, Iu.— To rise, spring up, grow up, be built: venerata Ceres culmo surgeret alto, H.: harundo, O.: Ascanius surgens, growing, V.—Fig., to rise, arise, occur: quae nunc animo sententia surgit? V.: discordia, V.: Ingenium suis velocius annis, O.: Sex mihi surgat opus numeris; in quinque residat, swell, O.— To rise to, rise against, attempt, attack: in Teucros, V.
    * * *
    surgere, surrexi, surrectus V
    rise, lift; grow

    Latin-English dictionary > surgō

  • 4 insurgo

    in-surgo, surrexi, rectum, 3, v. n.
    I.
    To rise upon, to rise up or to: insurgite remis, rise on your oars, i. e. ply your oars vigorously, Verg. A. 3, 560; 3, 207; 5, 189; so,

    remis insurgitur,

    Val. Fl. 2, 14:

    insurgit transtris,

    id. ib. 1, 450:

    nigro glomerari pulvere nubem Prospiciunt Teucri, ac tenebras insurgere campis,

    Verg. A. 9, 33:

    sibilat insurgens capiti,

    raising its head, Sil. 10, 546.—
    (β).
    With acc.:

    jugum (i. q. in jugum),

    App. M. 1, p. 103.—
    II.
    To raise one ' s self, to rise, mount:

    insurgat Aquilo,

    Hor. Epod. 10, 7:

    si forte prolapsus est, attolli et insurgere haud licitum,

    Tac. G. 39, 8:

    altior insurgens et cursu concitus heros,

    Verg. A. 12, 902:

    et (serpens) sibilat ore, Arduus insurgens,

    id. ib. 11, 755:

    acuta silex Speluncae dorso insurgens,

    id. ib. 8, 233:

    inde colles insurgunt,

    Liv. 22, 4, 2:

    pone tergum insurgebat silva,

    Tac. A. 2, 16; so in fight, to rise for a blow:

    ostendit dextram insurgens Entellus,

    Verg. A. 5, 443:

    altior,

    Sil. 5, 294. —
    B.
    Transf.
    1.
    To rise, grow in power: insurgere regnis alicujus, to rise against, i. e. to aim at seizing one ' s kingdom, Ov. M. 9, 444:

    Caesar insurgere paulatim,

    Tac. A. 1, 2:

    Romanas opes insurgere,

    id. ib. 11, 16. —
    2.
    Of waters, floods:

    vastius insurgens decimae ruit impetus undae,

    Ov. M. 11, 530: Atax usque eo solitus insurgere, ut se ipse non capiat, Mel. 2, 6, 6.—
    3.
    To arise:

    insurgunt fremitus,

    Val. Fl. 2, 82. —
    4.
    To rise up, to rouse or bestir one ' s self:

    invigilare publicis utilitatibus et insurgere,

    Plin. Pan. 66, 2.—
    5.
    Of speech, to rise above the level of ordinary language, to become sublime:

    Horatius insurgit aliquando,

    Quint. 10, 1, 96:

    augeri debent sententiae, et insurgere,

    id. 9, 4, 23:

    haec sunt, quibus mens pariter et oratio insurgant,

    id. 12, 2, 28; id. 11, 3, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > insurgo

  • 5 subrigo

    surgo and surrĭgo ( subr-): surrexi and subrexi, surrectum and subrectum, 3 ( perf. surregit, Paul. ex Fest. p. 296 Müll.;

    orig. forms: surrigit,

    Verg. A. 4, 183; Sen. Q. N. 6, 4: surriguntur, id. Ira, 1, 1 med.: surrigebant, Hier. Vit. Hil. fin.:

    subrigens,

    Plin. 9, 29, 47, § 88; 10, 29, 44, § 86: subrigere, id. 18, 35, 89, § 365. —

    Sync. forms: surrexti,

    Mart. 5, 79, 1:

    surrexe,

    Hor. S. 1, 9, 73), v. a. and n. [contr. from surrigo, from sub-rego].
    I.
    Act., to lift or raise up, to raise, erect, elevate (very rare;

    after the Aug. per., the original uncontracted forms were chiefly used in this sense, to distinguish it from the class. signif., II.): plaudite, valete: lumbos surgite atque extollite,

    Plaut. Ep. 5, 2, 68:

    caput,

    Sen. Herc. Fur. 329:

    omnes capitum hiatus ( = capita hiantia),

    Stat. Th. 2, 27:

    surgit caput Apenninus,

    Avien. Perieg. 484:

    tot surrigit aures,

    Verg. A. 4, 183:

    terrae motus defert montes, surrigit plana, valles extuberat,

    Sen. Q. N. 6, 4, 2:

    paulatim subrigens se,

    Plin. 9, 29, 47, § 88:

    cristam,

    id. 10, 29, 44, § 86:

    cornua,

    Col. 7, 3, 3; cf.

    mid.: horrent et surriguntur capilli,

    rise, stand erect, Sen. Ira, 1, 1, 4:

    hastae surrectā cuspide in terrā fixae,

    Liv. 8, 8:

    mucrone surrecto,

    id. 7, 10, 10:

    calcar equo,

    Front. ad M. Caes. 2, 12:

    aures subrectae furentibus,

    Plin. 11, 37, 50, § 137:

    turres subrectae,

    Sen. Ep. 86, 4:

    surrecta moles,

    Sil. 2, 599.—
    II.
    Neutr., to rise, arise, to get up, stand up (the predominant and class. signif. of the word; syn.: exsurgo, exorior).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    a mensā surgunt saturi, poti,

    Plaut. Ps. 1, 3, 62:

    a cenā,

    Plin. Ep. 3, 5, 13:

    e lecto,

    Ter. Ad. 4, 1, 4:

    e lectulo,

    Cic. Off. 3, 31, 112:

    de sellā,

    id. Verr. 2, 4, 65, § 147:

    ex subselliis,

    id. Fl. 10, 22:

    solio,

    Ov. M. 3, 273:

    humo,

    id. ib. 2, 771; id. F. 6, 735:

    toro,

    id. M. 9, 702:

    toris,

    id. ib. 12, 579:

    ab umbris ad lumina vitae,

    Verg. A. 7, 771.—

    Esp., of an orator: cur, cum tot summi oratores sedeant, ego potissimum surrexerim,

    Cic. Rosc. Am. 1, 1:

    ad dicendum,

    id. de Or. 2, 78, 316; Quint. 2, 6, 2:

    ad respondendum,

    Cic. Clu. 18, 51:

    surgit ad hos Ajax,

    Ov. M. 13, 2.— Absol.:

    nolo eum, qui dicturus est, sollicitum surgere,

    Quint. 12, 5, 4:

    secundā vigiliā surgit,

    breaks up the camp, marches, Curt. 5, 4, 23.—
    b.
    Of things, to rise, mount up, ascend (mostly poet.;

    syn. ascendo): surgat pius ignis ab arā,

    Ov. P. 4, 9, 53:

    jussit subsidere valles... lapidosos surgere montes,

    id. M. 1, 44:

    mons Rhipaeus,

    Mel. 1, 19 fin.:

    Atlas,

    id. 3, 10. —

    Of the sea: fretum,

    Ov. M. 14, 711:

    mare,

    id. ib. 15, 508:

    aequora,

    Verg. A. 3, 196:

    undae,

    id. ib. 6, 354:

    amoeni fontes,

    Quint. 8, 3, 8:

    cacumina oleae in altum,

    id. 8, 3, 10:

    fistula disparibus avenis,

    Ov. M. 8, 192; cf. poet.:

    surgens in cornua cervus ( = ferens cornua ardua),

    i. e. towering, Verg. A. 10, 725:

    umeri surgunt,

    id. ib. 10, 476:

    lux Praecipitatur aquis et aquis nox surgit ab isdem,

    Ov. M. 4, 92; id. F. 4, 629:

    sol,

    Hor. S. 1, 9, 73:

    dies,

    Verg. G. 3, 400:

    luna,

    id. A. 6, 453:

    tenebrae,

    Sen. Thyest. 822:

    austri,

    Verg. A. 3, 481:

    ventus,

    id. ib. 5, 777:

    quae (aedes) proxima surgit ovili,

    stands, Juv. 6, 529.—
    2.
    In partic.
    a.
    To rise, arise, get up from bed, from sleep:

    ille multo ante lucem surrexit,

    Cic. Inv. 2, 4, 14:

    ante lucem,

    id. Att. 16, 13, a:

    cum die,

    Ov. M. 13, 677:

    mane ad invisas rotas,

    id. Am. 1, 13, 38:

    ad lites novas,

    id. ib. 1, 13, 22:

    ad praescripta munia,

    Hor. S. 2, 2, 81.—
    b.
    To rise in growth, to spring up, grow up; to rise in building, be built, etc. ( poet. and in post - Aug. prose):

    venerata Ceres culmo surgeret alto,

    Hor. S. 2, 2, 124:

    nec potuere surgere messes,

    Verg. G. 1, 161:

    harundo,

    Ov. M. 13, 891:

    sementis,

    Col. 2, 8, 5:

    surgens arx,

    Verg. A. 1, 366; cf.:

    nunc aggere multo Surgit opus,

    Luc. 2, 679:

    area cinere mixtisque pumicibus oppleta surrexerat,

    Plin. Ep. 6, 16, 14:

    Ascanius surgens,

    growing, Verg. A. 4, 274.—
    c.
    To ascend, go up:

    ad auras Aetherias,

    i. e. into life, Verg. A. 6, 762.—
    B.
    Trop., to rise, arise, occur, etc. ( poet. and in post-Aug. prose):

    multum supra prosam orationem surgit,

    Quint. 10, 1, 81:

    quae nunc animo sententia surgit?

    Verg. A. 1, 582:

    pugna aspera surgit,

    id. ib. 9, 667:

    discordia,

    id. ib. 12, 313:

    rumor,

    Tac. H. 2, 42:

    honor,

    Ov. F. 5, 228:

    ingenium suis velocius annis,

    id. A. A. 1, 186:

    non ulla laborum nova mi facies surgit,

    Verg. A. 6, 104.—Of the swell of a verse: sex mihi surgat opus numeris;

    in quinque residat (cf.: "in the hexameter rises the fountain's silvery column," Coleridge),

    Ov. Am. 1, 1, 27. —
    2.
    With in or ad and acc., to rise to or against, to attempt, assume, attack, etc. ( poet. and late Lat.):

    in Teucros Aetolis surgit ab Arpis Tydides,

    Verg. A. 10, 28: surrecturus in vires, si ipse quoque lacesseretur, Amm. 31, 3, 4:

    Procopius in res surrexerat novas,

    id. 26, 5, 8:

    ad motum certaminum civilium avide surrecturus,

    id. 21, 15, 1:

    ad insontium pericula surrexerunt,

    id. 21, 13, 14; App. M. 7, p. 198, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > subrigo

  • 6 surgo

    surgo and surrĭgo ( subr-): surrexi and subrexi, surrectum and subrectum, 3 ( perf. surregit, Paul. ex Fest. p. 296 Müll.;

    orig. forms: surrigit,

    Verg. A. 4, 183; Sen. Q. N. 6, 4: surriguntur, id. Ira, 1, 1 med.: surrigebant, Hier. Vit. Hil. fin.:

    subrigens,

    Plin. 9, 29, 47, § 88; 10, 29, 44, § 86: subrigere, id. 18, 35, 89, § 365. —

    Sync. forms: surrexti,

    Mart. 5, 79, 1:

    surrexe,

    Hor. S. 1, 9, 73), v. a. and n. [contr. from surrigo, from sub-rego].
    I.
    Act., to lift or raise up, to raise, erect, elevate (very rare;

    after the Aug. per., the original uncontracted forms were chiefly used in this sense, to distinguish it from the class. signif., II.): plaudite, valete: lumbos surgite atque extollite,

    Plaut. Ep. 5, 2, 68:

    caput,

    Sen. Herc. Fur. 329:

    omnes capitum hiatus ( = capita hiantia),

    Stat. Th. 2, 27:

    surgit caput Apenninus,

    Avien. Perieg. 484:

    tot surrigit aures,

    Verg. A. 4, 183:

    terrae motus defert montes, surrigit plana, valles extuberat,

    Sen. Q. N. 6, 4, 2:

    paulatim subrigens se,

    Plin. 9, 29, 47, § 88:

    cristam,

    id. 10, 29, 44, § 86:

    cornua,

    Col. 7, 3, 3; cf.

    mid.: horrent et surriguntur capilli,

    rise, stand erect, Sen. Ira, 1, 1, 4:

    hastae surrectā cuspide in terrā fixae,

    Liv. 8, 8:

    mucrone surrecto,

    id. 7, 10, 10:

    calcar equo,

    Front. ad M. Caes. 2, 12:

    aures subrectae furentibus,

    Plin. 11, 37, 50, § 137:

    turres subrectae,

    Sen. Ep. 86, 4:

    surrecta moles,

    Sil. 2, 599.—
    II.
    Neutr., to rise, arise, to get up, stand up (the predominant and class. signif. of the word; syn.: exsurgo, exorior).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    a mensā surgunt saturi, poti,

    Plaut. Ps. 1, 3, 62:

    a cenā,

    Plin. Ep. 3, 5, 13:

    e lecto,

    Ter. Ad. 4, 1, 4:

    e lectulo,

    Cic. Off. 3, 31, 112:

    de sellā,

    id. Verr. 2, 4, 65, § 147:

    ex subselliis,

    id. Fl. 10, 22:

    solio,

    Ov. M. 3, 273:

    humo,

    id. ib. 2, 771; id. F. 6, 735:

    toro,

    id. M. 9, 702:

    toris,

    id. ib. 12, 579:

    ab umbris ad lumina vitae,

    Verg. A. 7, 771.—

    Esp., of an orator: cur, cum tot summi oratores sedeant, ego potissimum surrexerim,

    Cic. Rosc. Am. 1, 1:

    ad dicendum,

    id. de Or. 2, 78, 316; Quint. 2, 6, 2:

    ad respondendum,

    Cic. Clu. 18, 51:

    surgit ad hos Ajax,

    Ov. M. 13, 2.— Absol.:

    nolo eum, qui dicturus est, sollicitum surgere,

    Quint. 12, 5, 4:

    secundā vigiliā surgit,

    breaks up the camp, marches, Curt. 5, 4, 23.—
    b.
    Of things, to rise, mount up, ascend (mostly poet.;

    syn. ascendo): surgat pius ignis ab arā,

    Ov. P. 4, 9, 53:

    jussit subsidere valles... lapidosos surgere montes,

    id. M. 1, 44:

    mons Rhipaeus,

    Mel. 1, 19 fin.:

    Atlas,

    id. 3, 10. —

    Of the sea: fretum,

    Ov. M. 14, 711:

    mare,

    id. ib. 15, 508:

    aequora,

    Verg. A. 3, 196:

    undae,

    id. ib. 6, 354:

    amoeni fontes,

    Quint. 8, 3, 8:

    cacumina oleae in altum,

    id. 8, 3, 10:

    fistula disparibus avenis,

    Ov. M. 8, 192; cf. poet.:

    surgens in cornua cervus ( = ferens cornua ardua),

    i. e. towering, Verg. A. 10, 725:

    umeri surgunt,

    id. ib. 10, 476:

    lux Praecipitatur aquis et aquis nox surgit ab isdem,

    Ov. M. 4, 92; id. F. 4, 629:

    sol,

    Hor. S. 1, 9, 73:

    dies,

    Verg. G. 3, 400:

    luna,

    id. A. 6, 453:

    tenebrae,

    Sen. Thyest. 822:

    austri,

    Verg. A. 3, 481:

    ventus,

    id. ib. 5, 777:

    quae (aedes) proxima surgit ovili,

    stands, Juv. 6, 529.—
    2.
    In partic.
    a.
    To rise, arise, get up from bed, from sleep:

    ille multo ante lucem surrexit,

    Cic. Inv. 2, 4, 14:

    ante lucem,

    id. Att. 16, 13, a:

    cum die,

    Ov. M. 13, 677:

    mane ad invisas rotas,

    id. Am. 1, 13, 38:

    ad lites novas,

    id. ib. 1, 13, 22:

    ad praescripta munia,

    Hor. S. 2, 2, 81.—
    b.
    To rise in growth, to spring up, grow up; to rise in building, be built, etc. ( poet. and in post - Aug. prose):

    venerata Ceres culmo surgeret alto,

    Hor. S. 2, 2, 124:

    nec potuere surgere messes,

    Verg. G. 1, 161:

    harundo,

    Ov. M. 13, 891:

    sementis,

    Col. 2, 8, 5:

    surgens arx,

    Verg. A. 1, 366; cf.:

    nunc aggere multo Surgit opus,

    Luc. 2, 679:

    area cinere mixtisque pumicibus oppleta surrexerat,

    Plin. Ep. 6, 16, 14:

    Ascanius surgens,

    growing, Verg. A. 4, 274.—
    c.
    To ascend, go up:

    ad auras Aetherias,

    i. e. into life, Verg. A. 6, 762.—
    B.
    Trop., to rise, arise, occur, etc. ( poet. and in post-Aug. prose):

    multum supra prosam orationem surgit,

    Quint. 10, 1, 81:

    quae nunc animo sententia surgit?

    Verg. A. 1, 582:

    pugna aspera surgit,

    id. ib. 9, 667:

    discordia,

    id. ib. 12, 313:

    rumor,

    Tac. H. 2, 42:

    honor,

    Ov. F. 5, 228:

    ingenium suis velocius annis,

    id. A. A. 1, 186:

    non ulla laborum nova mi facies surgit,

    Verg. A. 6, 104.—Of the swell of a verse: sex mihi surgat opus numeris;

    in quinque residat (cf.: "in the hexameter rises the fountain's silvery column," Coleridge),

    Ov. Am. 1, 1, 27. —
    2.
    With in or ad and acc., to rise to or against, to attempt, assume, attack, etc. ( poet. and late Lat.):

    in Teucros Aetolis surgit ab Arpis Tydides,

    Verg. A. 10, 28: surrecturus in vires, si ipse quoque lacesseretur, Amm. 31, 3, 4:

    Procopius in res surrexerat novas,

    id. 26, 5, 8:

    ad motum certaminum civilium avide surrecturus,

    id. 21, 15, 1:

    ad insontium pericula surrexerunt,

    id. 21, 13, 14; App. M. 7, p. 198, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > surgo

  • 7 orior

        orior ortus (p. fut. oritūrus), orīrī (2d pers. or<*> ris; 3d pers. oritur; subj. usu. orerētur, orerentur), dep.    [OL-], to arise, rise, stir, get up: consul oriens de nocte, L.—To rise, become visible, appear: stellae, ut quaeque oriturque caditque, O.: ortā luce, in the morning, Cs.: orto sole, at sunrise, H.—To be born, be descended, originate, receive life: pueros orientīs animari, at birth: si ipse orietur et nascetur ex sese: ex concubinā, S.: orti ab Germanis, descended, Cs.—Fig., to rise, come forth, spring, descend, grow, take origin, proceed, start, begin, originate: ut clamor oreretur, was raised, Cs.: ut magna tempestas oreretur, N.: oritur monstrum, appears, V.: quod si numquam oritur, ne occidit quidem umquam, comes into being: orientia tempora Instruit, the rising generation, H.: Rhenus oritur ex Lepontiis, takes its rise, Cs.: Rhenus Alpium vertice ortus, Ta.: prosit nostris in montibus ortas, to have grown, V.: tibi a me nullast orta iniuria, I have done you no injury, T.: ab his sermo oritur, begins with.
    * * *
    I
    ori, ortus sum V DEP
    rise (sun/river); arise/emerge, crop up; get up (wake); begin; originate from; be born/created; be born of, decend/spring from; proceed/be derived (from)
    II
    oriri, oritus sum V DEP
    rise (sun/river); arise/emerge, crop up; get up (wake); begin; originate from; be born/created; be born of, decend/spring from; proceed/be derived (from)

    Latin-English dictionary > orior

  • 8 īn-surgō

        īn-surgō surrēxī, surrēctus, ere,    to rise up, rise, lift oneself: attolli et insurgere, Ta.: (serpens) arduus insurgens, V.: Altior insurgens heros, V.: Ostendit dextram insurgens Entellus (for the blow), V.: insurgite remis, rise on your oars, V.: suis insurgere regnis, i. e. to seize, O.—To rise, tower, stand high, be lifted: inde colles insurgunt, L.: acuta silex Speluncae dorso insurgens, V.— Fig., to rise, increase, gather force: Insurgat Aquilo, H.: Vastius insurgens impetus undae, O.: Caesar paulatim insurgere, rose to power, Ta.

    Latin-English dictionary > īn-surgō

  • 9 consurgo

    con-surgo, surrexi, surrectum, 3, v. n., to raise one's self, to rise (esp. of a multitude), to rise up together, stand up, arise (class. in prose and poetry).
    I.
    Lit.
    A.
    Of living beings:

    cum Athenis ludis quidam in theatrum grandis natu venisset... consurrexisse omnes,

    Cic. Sen. 18, 63; so, out of respect, impers.:

    itaque in curiam venimus: honorifice consurgitur,

    id. Verr. 2, 4, 62, § 138; and:

    in venerationem tui,

    Plin. Pan. 54, 2:

    (in concilio Germanorum) consurgunt ii, qui et causam et hominem probant,

    Caes. B. G. 6, 23:

    consurrexit senatus cum clamore ad unum,

    Cic. Q. Fr. 3, 2, 2:

    ex insidiis,

    Caes. B. C. 3, 37; cf. Liv. 2, 50, 6:

    senatum... consurrexisse et petisse,

    id. 38, 57, 5:

    ubi triarii consurrexerunt integri,

    id. 8, 10, 5; cf. id. 8, 8, 12; Cat. 62, 1; Ov. M. 7, 570:

    consurgere tonsis,

    Verg. A. 10, 299:

    consurgitur ex consilio,

    Caes. B. G. 5, 31; so,

    in plausus consurrectum est,

    Phaedr. 5, 7, 28:

    leniter est consurgendum,

    Quint. 11, 3, 156 al.:

    toro consurgere,

    Ov. M. 7, 344:

    ad iterandum ictum,

    Liv. 8, 7, 10; cf.:

    in ensem,

    Verg. A. 9, 749:

    in poenam,

    Plin. 8, 16, 17, § 43:

    ad finitimorum motus,

    Liv. 33, 21, 8:

    ad novas res,

    Suet. Caes. 9.—
    B.
    Of inanimate subjects (mostly poet.):

    consurgeret aër,

    Lucr. 2, 1111.— With ex, Lucr. 6, 498; 4, 929; 6, 474:

    de terra ignis corpora,

    id. 6, 886:

    in auras corpora sponte suā,

    id. 6, 1020:

    mare imo fundo ad aethera,

    Verg. A. 7, 530:

    terno ordine remi,

    id. ib. 5, 120:

    limen earum in tantam altitudinem consurgit quantam, etc.,

    Col. 7, 9, 13:

    villa leniter et sensim clivo fallente consurgit,

    Plin. Ep. 5, 6, 14:

    consurgunt geminae quercus,

    grow up, Verg. A. 9, 681:

    jugata vineta,

    Col. 4, 1, 5:

    in gelidas consurgens Caucasus Arctos,

    Val. Fl. 5, 155:

    tantamque operis consurgere molem,

    id. ib. 1, 499.—
    II.
    Meton.
    A.
    Of living beings; constr., ad or in aliquid, also absol., to rise or stand up for any (esp. a hostile) action (perh. not ante-Aug.):

    ad bellum,

    Liv. 10, 13, 4; 33, 19, 7:

    ad novas res,

    Suet. Caes. 9:

    in arma,

    Verg. A. 10, 90:

    in iras truces,

    Val. Fl. 1, 673:

    in poenam,

    Plin. 8, 16, 17, § 43:

    in aemulationem,

    Just. 12, 15:

    consurgunt iterum partes,

    rise, Luc. 1, 692; cf. Tac. H. 3, 1:

    in nostri curam consurge tuendi,

    Ov. Tr. 4, 3, 71:

    carmine Maeonio,

    id. P. 3, 3, 31.—
    B.
    Of inanimate things, to arise, take rise (like A., perh. not ante-Aug.):

    vespere ab atro consurgunt venti,

    Verg. A. 5, 19;

    so of winds: e terrā,

    Plin. 2, 43, 44, § 114:

    subitoque novum consurgere bellum,

    Verg. A. 8, 637; Sen. Ep. 91, 5:

    quā concitatione consurgat ira,

    Quint. 1, 11, 12:

    fama consurgit,

    Val. Fl. 1, 75.

    Lewis & Short latin dictionary > consurgo

  • 10 ex-surgō or exurgō

        ex-surgō or exurgō surrēxī, —, ere,    to rise up, rise, get up, stand up: cum exsurgeret, simul, etc.: exsurge quaeso: ex insidiis, L.: temere, Ta.: altior, V.—Of the sun, Ta.: presso tellus aratro, Tb.: cum geminis exsurgat mensa lucernis, i. e. in fancy, Iu. — Fig., to rise up, rise, recover strength: auctoritate vestrā res p. exsurget: adversus alcuius mentem, Ta.

    Latin-English dictionary > ex-surgō or exurgō

  • 11 exsurgo

    ex-surgo ( exurgo), surrexi, 3, v. n. (archaic inf. pres. pass. exsurgier, Plaut. Ps. prol. fin.), to rise up, rise, to get up, stand up (class.).
    I.
    Lit.:

    a genibus,

    Plaut. Rud. 1, 5, 22:

    ex insidiis,

    Liv. 27, 41, 7:

    in plantas,

    Sen. Ep. 111, 3:

    de nocte multa,

    Plaut. Rud. 4, 2, 10:

    ubi erit accubitum semel, Ne quoquam exsurgatis, donec, etc.,

    id. Bacch. 4, 4, 105:

    foras,

    id. Mil. 2, 1, 3:

    cum exsurgeret, simul arridens, etc.,

    Cic. de Or. 1, 62, 265:

    tu autem, nisi molestum est, paulisper exsurge,

    id. Clu. 60, 168; cf.:

    exsurge quaeso,

    id. Planc. 42, 102:

    acies ita instructa, ut pars in colles exsurgeret,

    Tac. H. 2, 14:

    altior (to strike the more forcibly),

    Verg. A. 11, 697 et saep.—
    B.
    Transf., of things as subjects:

    ubi Taurus ab Indico mari exsurgit,

    Plin. 5, 27, 27, § 97; cf. Sil. 7, 275:

    inde alii ramuli exsurgunt,

    Plin. 24, 19, 113, § 173:

    cum jam vertigine tectum ambulat, et geminis exsurgat mensa lucernis, i. e. in the dizzy brain,

    Juv. 6, 305.—
    II.
    Trop., to rise up, rise, recover strength:

    ne quando recreata exsurgere atque erigere se possent, funditus sustulerunt,

    Cic. Agr. 2, 32, 87:

    (causa) numquam exsurgeret,

    id. Phil. 13, 18, 38:

    auctoritate vestra res publica exsurget,

    id. Fam. 12, 10 fin.:

    grandis oratio naturali pulchritudine exsurgit,

    Petr. 2, 6;

    dolor,

    Sen. Med. 49.

    Lewis & Short latin dictionary > exsurgo

  • 12 orior

    ŏrĭor, ortus, fut. part. oriturus, 4 (but with some forms of the 3d conj.: orĭtur, Enn. ap. Fest. p. 305 Müll.; Gell. 4, 17, 14; cf. Cic. Ac. 2, 28, 89; Ter. Hec. 2, 1, 26; Lucr. 3, 272; Verg. A. 2, 411; 680; Hor. S. 1, 5, 39; Ov. M. 1, 774 et saep.:

    oreris,

    id. ib. 10, 166; imperat. orere, Val. Max. 4, 7, 7: impf. subj. oreretur, Paul. Nol. Carm. 15, 59; and oreretur and orerentur are the more usual forms in the best MSS.; cf. Haase in Reisig's Vorles. p. 251; Neue, Formenl. 2, p. 418 sq.), v. dep. [root or.; Sanscr. ar-; Gr. ornumi, orinô; v. Curt. Gr. Etym. 348 sq.].
    I.
    In gen., of persons, to rise, bestir one's self, get up, etc.:

    consul oriens nocte diceret dictatorem,

    Liv. 8, 23.—
    B.
    Esp., of the heavenly bodies, to rise, become visible, appear:

    stellae, ut quaeque oriturque caditque,

    Ov. F. 1, 295:

    ortā luce,

    in the morning, Caes. B. G. 5, 8:

    orto sole,

    at sunrise, Hor. Ep. 2, 1, 112:

    postera lux oritur,

    id. S. 1, 5, 39; cf.: crassa pulvis oritur, Enn. ap. Non. 205, 28. —
    II.
    Transf., in gen., to come forth, become visible; to have one's origin or descent, to spring, descend from; to grow or spring forth; to rise, take its origin; arise, proceed, originate (syn. nascor):

    hoc quis non credat abs te esse ortum?

    Ter. And. 3, 2, 9:

    Rhenus oritur ex Lepontiis,

    takes its rise, Caes. B. G. 5, 4:

    Maeander ex arce summā Celaenarum ortus,

    Liv. 38, 13, 7:

    Tigris oritur in montibus Uxiorum,

    Curt. 5, 3, 1:

    fons oritur in monte,

    Plin. Ep. 4, 30, 2:

    Durius amnis oritur in Pelendonibus,

    Plin. 4, 20, 34, § 112:

    amnis Indus in Cibyratarum jugis,

    id. 5, 28, 29, § 103:

    ibi Caicus amnis oritur,

    id. 5, 30, 33, § 125:

    incliti amnes Caucaso monte orti,

    Curt. 8, 9, 3:

    Rhenus Alpium vertice ortus,

    Tac. G. 1, 2:

    clamor,

    Caes. B. G. 5, 53:

    oritur controversia,

    arises, Cic. Clu. 69, 161: unde oritur nox, Enn. ap. Fest. p. 193 Müll. (Ann. v. 407 Vahl.):

    tempestas,

    Nep. Tim. 3, 3:

    monstrum mirabile,

    Verg. A. 2, 680:

    ulcera,

    Cels. 6, 13:

    ea officia. quae oriuntur a suo cujusque genere virtutum,

    Cic. Fin. 5, 24, 69:

    id facmus ex te ortum,

    Plaut. Poen. 4, 2, 67:

    tibi a me nulla orta est mjuria,

    I have caused you no injury, Ter. Ad. 2, 1, 35: quod si numquam oritur, ne occidit quidem umquam, comes into being, Cic. Rep. 6, 24, 27. —Of persons, to be born:

    in quo (solo) tu ortus et procreatus es,

    Cic. Leg. 2, 2, 4:

    pueros orientes animari,

    at birth, id. Div. 2, 42, 89: ex concubina, Sal. J. 108, 1; to be descended from:

    plerosque Belgas esse ortos a Germanis,

    Caes. B. G. 2, 4; to begin, commence, take its beginning:

    ab aliquo sermo oritur,

    Cic. Lael. 1, 5.—Hence,
    A.
    ŏrĭens, entis, P. a.; as subst. m.
    1.
    The rising sun, morning sun:

    et me saevus equis oriens afflavit anhelis,

    Verg. A. 5, 739; id. G. 1, 250.—
    2.
    The quarter where the sun rises, the East, the Orient (opp. to occidens, the West, the Occident):

    ab oriente ad occidentem,

    Cic. N. D. 2, 66:

    aestivus,

    the quarter where the sun rises in summer, Plin. 17, 14, 24, § 105:

    hibernus,

    Col. 1, 6:

    vernus,

    Gell. 2, 22, 7.—
    3.
    Poet. for day:

    septimus hinc oriens cum se demiserit undis,

    Ov. F. 1, 653.—
    B.
    ortus, a, um, P. a., sprung, descended, born; constr. with ex, ab, and (partic. with poets and since the Aug. per.) with simple abl.
    (α).
    Class. usually with ab:

    a me ortus,

    Cic. Planc. 27, 67:

    quoniam ab illo (Catone) ortus es,

    id. Mur. 31, 66; Nep. Att. 18, 3; Hor. S. 1, 5, 55:

    maternum genus ab regibus ortum,

    Suet. Caes. 6:

    a liberatoribus patriae ortus,

    Liv. 7, 32, 13: homo a se ortus, without noble or famous ancestors:

    ego a me ortus et per me nixus (opp. adjuvari commendatione majorum),

    Cic. Planc. 27, 67; id. Phil. 6, 6, 17.—
    (β).
    Less freq. with ex and name of person:

    ex Tantalo,

    Quint. 9, 3, 57; but with ex and the name of a place, family, order, class, etc., freq. and class.:

    ex eodem loco ortus,

    Ter. Eun. 2, 2, 10:

    ortus ex eā familiā, quā, etc.,

    Liv. 7, 10, 3:

    ex concubinā,

    Sall. J. 5, 7; 108, 1; Liv. 1, 34, 6:

    ex patricio sanguine,

    id. 6, 40, 6.—
    (γ).
    With abl. alone (except with loco and genere, mostly poet. and post-Aug.):

    eā familiā ortus,

    Sall. C. 31, 7:

    orte Saturno,

    Hor. C. 1, 12, 50; 4, 5, 1; 3, 6, 33: 4, 6, 32: id. Ep. 1, 6, 22:

    ortus sorore ejus,

    Liv. 8, 3, 7:

    paelice,

    id. 39, 53, 3:

    orti Atticis,

    Vell. 1, 4 init.:

    antiquis nobilibus,

    Quint. 3, 8, 31:

    Germanicum Druso ortum,

    Tac. A. 1, 3:

    Thessalis,

    id. ib. 6, 34; 12, 53;

    15, 72: regiā stirpe,

    Curt. 4, 1, 17:

    oppido Ferentino,

    Suet. Oth. 1:

    equestri familiā,

    id. Aug. 2:

    magnis e centurionibus,

    Hor. S. 1, 6, 73.

    Lewis & Short latin dictionary > orior

  • 13 ad - surgō (ass-)

        ad - surgō (ass-) surrēxī, surrēctus, ere,    to rise up, rise, stand up: adsurgite: querellis Haud iustis, V.: arbore fluctum Verberat adsurgens, rising to the oars, V.: adsurgentis dextrā Aeneae, towering, V.: quantus in clipeum adsurgat, against the (enemy's) shield, V.: ex morbo, i. e. recover, L.: alcui in curiam venienti, to rise (out of respect to): viro chorus omnis, V.: Tmolius adsurgit quibus, i. e. yields the palm, V.: decedi, appeti, adsurgi, i. e. to meet with signs of respect: cum adsurrectum ei non esset, L.—Poet.: turres, V.: septem in ulnas, seven ells high, V.: adsurgens fluctu Orion, V.: adsurgunt irae, V.

    Latin-English dictionary > ad - surgō (ass-)

  • 14 attollō (adt-)

        attollō (adt-) —, —, ere    [ad + tollo], to lift up, raise up, raise, elevate: natum, O.: pallium (i. e. accingere), T.: fracto crure planum, H.: amicum ab humo, V.: oculos humo, O.: oculos contra, i. e. look in the face, O.: mare ventis, Ta.: ad lumina lumen, O.: manūs ad caelum, L.: attolitur unda, V.: capita caelo (of trees), V.: in aegrum se femur, to rise upon, V.: se in auras, O.: fluvio se, out of the river, V.: ex strage se, L.: se ab casu, L.: in caelum attolli, to rise, Ta.: attollit se Lacinia, comes into view, V.—Of buildings, to erect, raise: arcemque attollere tectis, by means of ( high) roofs, V.—To raise, lift up, elevate, exalt: animos. V.: vires in milite, Pr.: ad consulatūs spem animos, L.: alqm praemiis, Ta.: iras, to rise in anger (of a serpent), V.: privati hominis nomen supra principis, Ta.: alcuius progeniem super cunctos, Ta.

    Latin-English dictionary > attollō (adt-)

  • 15 coorior

        coorior ortus, īrī, dep.    [com-+orior], to come forth, stand up, arise, appear, rise, break forth: ignes pluribus simul locis, L.: bellum in Galliā, Cs.: certamen, O.: seditio coorta, L.—To arise, break out, begin: tanta tempestas coorta est, Cs.: ventis coortis, V.—To rise in opposition, stand up in hostility, rise, break forth: Romani coorti pugnam ediderunt, L.: adeo infensa erat coorta plebs, ut, etc., L.: coortae voces sunt, L.: coorti in pugnam, L.: in agmen, Ta.: ad bellum, L.: adversus alquos, L.
    * * *
    cooriri, coortus sum V DEP
    appear, originate; arise, break out (bad); be born; spring forth/to attack

    Latin-English dictionary > coorior

  • 16 ē-mergō

        ē-mergō sī, sus, ere,    to bring forth, bring to light, raise up: e gurgite voltūs, Ct.: sum visus emersus e flumine. — Fig., to extricate oneself, raise oneself up, rise: ex malis se, N.: emersus ex tenebris: velut emerso ab admiratione animo, L. — Intrans, to come forth, come up, come out, arise, rise, emerge: equus emersit e flumine: de paludibus, L.: ex Antiati in Appiam, to escape: aves, quae se in mari mergerent: quae cum emersissent: sonus (solis) emergentis, Ta.—Fig., to extricate oneself, rise, escape, come forth, free oneself, emerge, get clear, appear: quā ex vitā emersit: ex paternis probris: ex omni saevitiā fortunae (virtus) emersura, L.: incredibile est quantum civitates emerserint, elevated themselves: Haud facile emergunt, quorum, etc., become famous, Iu.: depressa veritas emergit: res, unde emergi non potest, T.: ex quo magis emergit, quale sit, etc.

    Latin-English dictionary > ē-mergō

  • 17 nāscor

        nāscor nātus (gnātus), ī, dep.    [GEN-], to be born, begin life, be produced, proceed, be begotten: uxorem duxit, nati filii Duo, T.: post homines natos, since men have lived: nascendi incerta condicio: sine sensu: huic rei p. natus hostis Antonius: cum ex utrāque (uxore) filius natus esset: ex militibus Romanis et Hispanis mulieribus nati, L.: Quod tibi filia nascitur ex me, Iu.: de tigride natus, O.: de stirpe dei, O.: Erebo et Nocte nati: nascetur Oedipus Laio: Ascanius Creüsā matre natus, L.: amplissimā familiā nati adulescentes, Cs.: natus deā, son of a goddess, O.: et qui nascentur ab illo, V.— To rise, begin, be produced, derive origin, spring forth, start, proceed, grow, be found: humi nascentia fraga, V.: nascitur ibi plumbum album, is found, Cs.: Nascere Lucifer, rise, V.: nascens luna, H.: Circaeis nata forent an Lucrinum ad saxum... ostrea, Iu.: ab eo flumine collis nascebatur, rose, Cs.—Fig., to arise, spring forth, proceed, be produced: quā ex re factiones nascuntur, Cs.: facinus natum a cupiditate: frumenta nata sunt: ex hoc nascitur ut, hence it follows that.
    * * *
    nasci, natus sum V DEP
    be produced spontaneously, come into existance/being; spring forth, grow; live; be born/begotten/formed/destined; rise (stars), dawn; start, originate; arise

    Latin-English dictionary > nāscor

  • 18 consurgo

    consurgere, consurrexi, consurrectus V INTRANS
    rise/stand up (body of people); rise (jury/from meal/to speak/from bed); ambush; aspire to, rouse, prepare; break out, come from hiding; grow/spring up, rise

    Latin-English dictionary > consurgo

  • 19 desurgo

    I
    desurgere, desurexi, desurectus V INTRANS
    rise, get up (from table); go to stool, defecate (euphemism)
    II
    desurgere, desurrexi, desurrectus V
    rise; rise from

    Latin-English dictionary > desurgo

  • 20 cresco

    cresco, crēvi, crētum, 3 ( inf. perf. sync. cresse, Lucr. 3, 683), v. inch. n. [1. creo].
    I.
    Orig., of things not previously in existence, to come forth, grow, to arise, spring, be born, become visible, appear (so mostly poet.)
    A.
    Lit.:

    cetera, quae sursum crescunt sursumque creantur,

    Lucr. 6, 527:

    quaecumque e terrā corpora crescunt (for which, subsequently, exoriuntur),

    id. 1, 868:

    corpore de patrio ac materno sanguine crescunt,

    id. 4, 1210:

    hic et acanthus Et rosa crescit,

    Verg. Cul. 397.—So esp. freq. in part. perf.: crētus, a, um, arisen, sprung, descended from, born of; with abl.:

    mortali corpore cretus,

    Lucr. 5, 6; 2, 906; cf.:

    mortali semine,

    Ov. M. 15, 760:

    corpore materno,

    Lucr. 4, 1224:

    nativo corpore,

    id. 5, 61:

    Semiramio sanguine,

    Ov. M. 5, 85; cf. id. ib. 13, 31:

    Amyntore,

    id. ib. 8, 307; cf. Verg. A. 9, 672; Ov. M. 13, 750.—With ab:

    ab origine eādem,

    Ov. M. 4, 607; cf.:

    Trojano a sanguine,

    Verg. A. 4, 191.—
    B.
    Trop.:

    haec villa inter manus meas crevit,

    Sen. Ep. 12, 1:

    ingens hic terris crescit labor,

    Sil. 3, 75.—Far more freq.,
    II.
    Of things already in existence, to rise in height, to rise, grow, grow up, thrive, increase, etc.
    A.
    Lit.:

    arbores,

    Lucr. 1, 254; so,

    fruges, arbusta, animantes,

    id. 1, 808:

    omnia paulatim crescunt (with grandescere alique),

    id. 1, 190 sq.:

    ut (ostrea) cum lunā pariter crescant pariterque decrescant,

    Cic. Div. 2, 14, 33:

    in lecticis crescunt (infantes),

    Quint. 1, 2, 7:

    cresce, puer,

    Ov. M. 2, 643 et saep.:

    in cujus domo creverat,

    had grown up, been reared, Suet. Oth. 1; cf.:

    Alexander per quinquennium sub Aristotele doctore mclito crevit,

    Just. 12, 16, 8:

    Nilus in aestatem crescit campisque redundat,

    Lucr. 6, 713; cf.

    of the same,

    id. 6, 737:

    Liger ex nivibus creverat,

    Caes. B. G. 7, 55 fin.:

    in frondem crines, in ramos bracchia,

    to grow into, Ov. M. 1, 550; cf.:

    in ungues manus,

    id. ib. 2, 479:

    in immensum Atlas,

    id. ib. 4, 661:

    in latitudinem,

    to increase in breadth, Col. Arb. 17:

    in longitudinem,

    Plin. 11, 37, 87, § 216:

    super ora caputque onus,

    Ov. M. 12, 516:

    ut clivo crevisse putes,

    id. ib. 8, 191 et saep. —
    2.
    Transf., to increase in number to, augment, multiply:

    non mihi absenti crevisse amicos,

    Cic. Sest. 32, 69 (B. and K. ex conj. de crevisse):

    adhuc crescentibus annis,

    Ov. A. A. 1, 61.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., to grow, increase, to be enlarged or strengthened:

    cum Atheniensium opes senescere, contra Lacedaemoniorum crescere videret,

    Nep. Alcib. 5, 3; so,

    hostium opes animique,

    Cic. Imp. Pomp. 15, 45:

    non animi tantum, sed etiam vires crescebant,

    Liv. 5, 46, 4:

    animus laude crescit,

    Quint. 1, 2, 3; Curt. 4, 6, 13; Just. 19, 1, 8:

    animus crevit praetori,

    Liv. 44, 4, 1:

    cujusvis opes contra illius potentiam,

    Sall. C. 17, 7:

    cujusquam regnum per scelus,

    id. J. 14, 7:

    potentia paucorum (opp. plebis opes imminutae),

    id. C. 39, 1; Liv. 4, 2, 2 et saep.:

    haec (mala) primo paulatim,

    Sall. C. 10, 6:

    primo pecuniae, deinde imperii cupido,

    id. ib. 10, 3:

    fuga atque formido latius,

    id. J. 55, 7:

    licentia,

    id. C. 51, 30:

    inopia omnium,

    Liv. 21, 11, 12:

    rerum cognitio cottidie,

    Quint. 12, 11, 17:

    quā ex re creverat cum famā tum opibus,

    Nep. Alcib. 7 fin.; cf.:

    (Saguntini) in tantas brevi creverant opes,

    Liv. 21, 7, 3:

    Rhodiorum civitas populi Romani opibus,

    Sall. C. 51, 5; cf.:

    qui malo rei publicae,

    id. ib. 51, 32:

    usque ego postera Crescam laude recens,

    Hor. C. 3, 30, 8:

    a brevibus in longas (iambi),

    Quint. 9, 4, 136.—
    2.
    In partic., to rise or increase in distinction, honor, courage, etc., to be promoted or advanced, to prosper, to become great, attain honor:

    accusarem alios potius, ex quibus possem crescere,

    Cic. Rosc. Am. 30, 83:

    ex invidiā senatoriā,

    id. Clu. 28, 77:

    ex his,

    Liv. 29, 37, 17:

    ex me,

    id. 35, 19, 5:

    de uno isto, de multis,

    Cic. Verr. 2, 5, 67, § 173:

    dignitate, gratiā,

    Nep. Att. 21, 1; cf. id. ib. 10, 3; and absol.:

    crescendi in curiā occasio,

    Liv. 1, 46, 2:

    cresco et exsulto et discussā senectute recalesco, quotiens, etc.,

    Sen. Ep. 34, 1; cf.:

    gaudet et ex nostro crescit maerore Charaxus,

    Ov. H. 15, 117:

    hic uno modo crescere potest, si se ipse summittat, etc.,

    Plin. Pan. 71, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > cresco

См. также в других словарях:

  • Rise — (r[imac]z), v. i. [imp. {Rose} (r[=o]z); p. p. {Risen}; p. pr. & vb. n. {Rising}.] [AS. r[=i]san; akin to OS. r[=i]san, D. rijzen, OHG. r[=i]san to rise, fall, Icel. r[=i]sa, Goth. urreisan, G. reise journey. CF. {Arise}, {Raise}, {Rear}, v.] 1.… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Rise — or RISE may refer to:In music: * Rise (The Answer album), the debut album by Northern Irish rock band The Answer * Rise (Anew Revolution Album), an album by Anew Revolution * Rise (Anoushka Shankar album), an album by Anoushka Shankar * Rise (Bad …   Wikipedia

  • Rise Up — Studioalbum von Cypress Hill Veröffentlichung 16. April 2010 Aufnahme 2005 2009 Label Priority Records Format …   Deutsch Wikipedia

  • rise — vb 1 *spring, arise, originate, derive, flow, issue, emanate, proceed, stem Analogous words: *appear, emerge, loom Antonyms: abate (sense 3) Contrasted words: ebb, subside, wane (see ABATE) 2 Rise, arise, ascend, mount, soar, tower, rocket,… …   New Dictionary of Synonyms

  • Rise Up — may refer to the following: *The popular activist phrase meaning to speak against . * Rise Up (Parachute Club song), 1983 Canadian pop song by Parachute Club * Rise Up (Vanessa Amorosi song), 2001 Australian pop song by Vanessa Amorosi, later… …   Wikipedia

  • rise — [rīz] vi. rose, risen [riz′ən] rising [ME risen < OE risan, akin to OHG risan, ON risa < IE * ereis , extension of base * er , to set in motion, raise > RUN, L oriri, to rise, Gr ornynai, to arouse] I to get up 1. to stand or assume a… …   English World dictionary

  • Rise — Rise, n. 1. The act of rising, or the state of being risen. [1913 Webster] 2. The distance through which anything rises; as, the rise of the thermometer was ten degrees; the rise of the river was six feet; the rise of an arch or of a step. [1913… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • rise — ► VERB (past rose; past part. risen) 1) come or go up. 2) get up from lying, sitting, or kneeling. 3) increase in number, size, intensity, or quality. 4) (of land) slope upwards. 5) (of the sun, moon, or stars) appear above the horizon …   English terms dictionary

  • rise — [n1] increase, improvement acceleration, accession, accretion, addition, advance, advancement, aggrandizement, ascent, augmentation, boost, breakthrough, climb, distention, doubling, enlargement, growth, heightening, hike, increment, inflation,… …   New thesaurus

  • Rise — Rise, v. t. [See {Rise}, v. i.] 1. To go up; to ascend; to climb; as, to rise a hill. [Webster 1913 Suppl.] 2. To cause to rise; as, to rise a fish, or cause it to come to the surface of the water; to rise a ship, or bring it above the horizon by …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Rise — bezeichnet: Rise (Kopftuch), ein Kleidungsstück Rise Sogn (Aabenraa Kommune), eine Kirchspielsgemeinde im südlichen Dänemark Rise Sogn (Ærø), eine Kirchspielsgemeinde auf der dänischen Insel Ärø Rise: Blood Hunter, ein Horrorfilm Rise Technology …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»