Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

contra+aliquem

  • 101 adspergo

    1.
    a-spergo ( adsp-, Ritschl, Jan; asp-, others; in MSS. sometimes aspar-go, v. Cort. ad Luc. 1, 384, and Wagner ad Verg. G. 3, 419, and infra examples from Lucr. and Hor.; cf. 2. aspergo), ersi, ersum, 3, v. a. [spargo].
    I.
    Aliquid (alicui rei), to scatter, strew something on something; or of liquids, to sprinkle, spatter over (syn.: adfundo, inicio; never in Ovid, but he often uses the simple spargo).
    A.
    Lit.:

    aequor Ionium glaucis aspargit virus ab undis,

    Lucr. 1, 719 Lachm.:

    Ah! adspersisti aquam, Jam rediit animus,

    you have dashed water on me, have revived me, Plaut. Truc. 2, 4, 15:

    Euax, adspersisti aquam,

    id. Bacch. 2, 3, 13:

    guttam bulbo (with a play upon the names Gutta and Bulbus),

    Cic. Clu. 26, 71:

    pigmenta in tabulā,

    id. Div. 1, 13, 23:

    corpus ejus adustum adspergunt aliis carnibus,

    Plin. 8, 38, 57, § 136:

    liquor adspersus oculis,

    id. 12, 8, 18, § 34:

    Bubus glandem tum adspergi convenit,

    id. 18, 26, 63, § 232:

    corpus floribus aspersis veneratus est,

    Suet. Aug. 18:

    pecori virus aspergere,

    to infect, poison, Verg. G. 3, 419:

    aspergens cinerem capiti,

    Vulg. 2 Reg. 13, 15:

    huc tu jussos asperge sapores,

    Verg. G. 4, 62:

    Non nihil aspersis gaudet Amor lacrimis,

    Prop. 1, 12, 16:

    sanguinem aspergere,

    Vulg. 2 Par. 29, 24:

    nivem,

    ib. Eccli. 43, 19.—
    B.
    Trop.:

    cum clarissimo viro non nullam laudatione tuā labeculam aspergas,

    fasten upon, Cic. Vatin. 17, 41:

    ne qua ex tuā summā indignitate labes illius dignitati aspersa videatur,

    id. ib. 6, 15:

    notam alicui,

    Dig. 37, 14, 17 fin. (cf.:

    allinere notam,

    Cic. Verr. 1, 6, 17).—So of an inheritance, to bestow, bequeath something to, to set apart for:

    Aebutio sextulam aspergit,

    Cic. Caecin. 6, 17.— Poet.:

    alas: lacteus extentas aspergit circulus alas,

    Claud. VI. Cons. Hon. 175.—In gen., to add to, to join, = adjungere:

    si illius (sc. Catonis majoris) comitatem et facilitatem tuae gravitati severitatique asperseris,

    Cic. Mur. 31 fin.:

    huic generi orationis aspergentur etiam sales,

    id. Or. 26, 87; id. ad Q. Fr. 2, 10:

    hos aspersi, ut scires etc.,

    id. Fam. 2, 16 fin.
    II.
    Aliquem or aliquid aliquā re (cf. Ramsh. Gr. p. 362; Zumpt, Gr. § 418), to strew some person or thing with something, to splash over, besprinkle, bespatter, bedew, lit. and trop.
    A.
    Lit.:

    ah, guttulā Pectus ardens mihi adspersisti (cf. supra, aquam),

    Plaut. Ep. 4, 1, 28:

    quas (sedes) nec nubila nimbis Aspergunt,

    Lucr. 3, 20:

    ne aram sanguine aspergeret,

    Cic. N. D. 3, 36, 88; so Vulg. 4 Reg. 9, [p. 175] 33; ib. Apoc. 19, 13:

    sanguine mensas,

    Ov. M. 5, 40; and with de:

    asperget de sanguine ejus (turturis) parietem altaris,

    Vulg. Lev. 5, 9:

    vaccam semine,

    Liv. 41, 13:

    Vinxit et aspersas altera vitta comas,

    the sprinkled hair, Prop. 5, 11, 34 (Müller, † acceptas):

    imbre lutoque Aspersus,

    Hor. Ep. 1, 11, 12 K. and H.; Claud. B. Gild. 494:

    aquā,

    Vulg. Num. 8, 7; ib. 2 Macc. 1, 21:

    hyssopo,

    ib. Psa. 50, 9:

    cinere,

    ib. Jer. 25, 34:

    terrā,

    ib. 2 Macc. 10, 25 al.—
    B.
    Trop.:

    (Mons Idae) primo parvis urbibus aspersus erat,

    dotted over with, Mel. 1, 18, 2:

    aures gemitu,

    to fill, Val. Max. 3, 3, ext. 1:

    auditiunculā quādam aspersus, i. e. imbutus,

    instructed, Gell. 13, 19, 5:

    aspersi corda a conscientiā malā,

    Vulg. Heb. 10, 22.—Esp., to spot, stain, sully, defile, asperse:

    hunc tu vitae splendorem maculis aspergis istis?

    Cic. Planc. 12, 30; so also absol.:

    leviter aspersus,

    id. Fam. 6, 6, 9:

    istius facti non modo suspitione, sed ne infamiā quidem est aspersus,

    id. Cael. 10; so Liv. 23, 30:

    aspergebatur etiam infamiā, quod, etc.,

    Nep. Alcib. 3 fin.; so Suet. Ner. 3: aliquem linguā, Auct. ad Her. 4, 49, 62:

    e quibus unus amet quāvis aspargere cunctos, i. e. quibusvis dicteriis perstringere, laedere,

    Hor. S. 1, 4, 87 K. and H.
    2.
    aspergo (Merk., Müller, Strüb.; in MSS. sometimes aspargo, Lachm., Rib., e. g. Verg. A. 3, 534, acc. to Non. p. 405, 5, and Vel. Long. p. 2234 P.; v. 1. aspergo), ĭnis, f. (in the ante-class. per. com. acc. to Prisc. p. 658 P.) [1. aspergo].
    I.
    A sprinkling, besprinkling (most freq. in the poets, never in Cic., who uses aspersio, q. v.):

    aspergo aquarum,

    Ov. M. 7, 108:

    aquae,

    Petr. 102, 15:

    (Peneus) Nubila conducit, summasque aspergine silvas Impluit,

    Ov. M. 1, 572:

    sanguis virides aspergine tinxerat herbas,

    id. ib. 3, 86;

    3, 683 al.: Aspergine et gelu pruinisque (lapides) rumpuntur,

    Plin. 36, 22, 48, § 167:

    parietum,

    the moisture, sweat, upon walls, Cato, R. R. 128; so Vitr. 5, 11, 1, and Plin. 22, 21, 30, § 63.— Trop.:

    omni culparum aspergine liber,

    Prud. Apoth. 1005.—
    II.
    Meton. (abstr. for concr.), that which is sprinkled, drops:

    hic ubi sol radiis.... Adversa fulsit nimborum aspargine contra,

    opposite to the falling rain, Lucr. 6, 525 Lachm.:

    Objectae salsā spumant aspargine cautes,

    the spray, Verg. A. 3, 534:

    Flammiferā gemini fumant aspergine postes,

    Ov. M. 14, 796:

    maduere graves aspergine pennae,

    id. ib. 4, 729:

    arborei fetus aspergine caedis in atram Vertuntur faciem,

    by means of the sprinkled blood, id. ib. 4, 125 al.

    Lewis & Short latin dictionary > adspergo

  • 102 aspergo

    1.
    a-spergo ( adsp-, Ritschl, Jan; asp-, others; in MSS. sometimes aspar-go, v. Cort. ad Luc. 1, 384, and Wagner ad Verg. G. 3, 419, and infra examples from Lucr. and Hor.; cf. 2. aspergo), ersi, ersum, 3, v. a. [spargo].
    I.
    Aliquid (alicui rei), to scatter, strew something on something; or of liquids, to sprinkle, spatter over (syn.: adfundo, inicio; never in Ovid, but he often uses the simple spargo).
    A.
    Lit.:

    aequor Ionium glaucis aspargit virus ab undis,

    Lucr. 1, 719 Lachm.:

    Ah! adspersisti aquam, Jam rediit animus,

    you have dashed water on me, have revived me, Plaut. Truc. 2, 4, 15:

    Euax, adspersisti aquam,

    id. Bacch. 2, 3, 13:

    guttam bulbo (with a play upon the names Gutta and Bulbus),

    Cic. Clu. 26, 71:

    pigmenta in tabulā,

    id. Div. 1, 13, 23:

    corpus ejus adustum adspergunt aliis carnibus,

    Plin. 8, 38, 57, § 136:

    liquor adspersus oculis,

    id. 12, 8, 18, § 34:

    Bubus glandem tum adspergi convenit,

    id. 18, 26, 63, § 232:

    corpus floribus aspersis veneratus est,

    Suet. Aug. 18:

    pecori virus aspergere,

    to infect, poison, Verg. G. 3, 419:

    aspergens cinerem capiti,

    Vulg. 2 Reg. 13, 15:

    huc tu jussos asperge sapores,

    Verg. G. 4, 62:

    Non nihil aspersis gaudet Amor lacrimis,

    Prop. 1, 12, 16:

    sanguinem aspergere,

    Vulg. 2 Par. 29, 24:

    nivem,

    ib. Eccli. 43, 19.—
    B.
    Trop.:

    cum clarissimo viro non nullam laudatione tuā labeculam aspergas,

    fasten upon, Cic. Vatin. 17, 41:

    ne qua ex tuā summā indignitate labes illius dignitati aspersa videatur,

    id. ib. 6, 15:

    notam alicui,

    Dig. 37, 14, 17 fin. (cf.:

    allinere notam,

    Cic. Verr. 1, 6, 17).—So of an inheritance, to bestow, bequeath something to, to set apart for:

    Aebutio sextulam aspergit,

    Cic. Caecin. 6, 17.— Poet.:

    alas: lacteus extentas aspergit circulus alas,

    Claud. VI. Cons. Hon. 175.—In gen., to add to, to join, = adjungere:

    si illius (sc. Catonis majoris) comitatem et facilitatem tuae gravitati severitatique asperseris,

    Cic. Mur. 31 fin.:

    huic generi orationis aspergentur etiam sales,

    id. Or. 26, 87; id. ad Q. Fr. 2, 10:

    hos aspersi, ut scires etc.,

    id. Fam. 2, 16 fin.
    II.
    Aliquem or aliquid aliquā re (cf. Ramsh. Gr. p. 362; Zumpt, Gr. § 418), to strew some person or thing with something, to splash over, besprinkle, bespatter, bedew, lit. and trop.
    A.
    Lit.:

    ah, guttulā Pectus ardens mihi adspersisti (cf. supra, aquam),

    Plaut. Ep. 4, 1, 28:

    quas (sedes) nec nubila nimbis Aspergunt,

    Lucr. 3, 20:

    ne aram sanguine aspergeret,

    Cic. N. D. 3, 36, 88; so Vulg. 4 Reg. 9, [p. 175] 33; ib. Apoc. 19, 13:

    sanguine mensas,

    Ov. M. 5, 40; and with de:

    asperget de sanguine ejus (turturis) parietem altaris,

    Vulg. Lev. 5, 9:

    vaccam semine,

    Liv. 41, 13:

    Vinxit et aspersas altera vitta comas,

    the sprinkled hair, Prop. 5, 11, 34 (Müller, † acceptas):

    imbre lutoque Aspersus,

    Hor. Ep. 1, 11, 12 K. and H.; Claud. B. Gild. 494:

    aquā,

    Vulg. Num. 8, 7; ib. 2 Macc. 1, 21:

    hyssopo,

    ib. Psa. 50, 9:

    cinere,

    ib. Jer. 25, 34:

    terrā,

    ib. 2 Macc. 10, 25 al.—
    B.
    Trop.:

    (Mons Idae) primo parvis urbibus aspersus erat,

    dotted over with, Mel. 1, 18, 2:

    aures gemitu,

    to fill, Val. Max. 3, 3, ext. 1:

    auditiunculā quādam aspersus, i. e. imbutus,

    instructed, Gell. 13, 19, 5:

    aspersi corda a conscientiā malā,

    Vulg. Heb. 10, 22.—Esp., to spot, stain, sully, defile, asperse:

    hunc tu vitae splendorem maculis aspergis istis?

    Cic. Planc. 12, 30; so also absol.:

    leviter aspersus,

    id. Fam. 6, 6, 9:

    istius facti non modo suspitione, sed ne infamiā quidem est aspersus,

    id. Cael. 10; so Liv. 23, 30:

    aspergebatur etiam infamiā, quod, etc.,

    Nep. Alcib. 3 fin.; so Suet. Ner. 3: aliquem linguā, Auct. ad Her. 4, 49, 62:

    e quibus unus amet quāvis aspargere cunctos, i. e. quibusvis dicteriis perstringere, laedere,

    Hor. S. 1, 4, 87 K. and H.
    2.
    aspergo (Merk., Müller, Strüb.; in MSS. sometimes aspargo, Lachm., Rib., e. g. Verg. A. 3, 534, acc. to Non. p. 405, 5, and Vel. Long. p. 2234 P.; v. 1. aspergo), ĭnis, f. (in the ante-class. per. com. acc. to Prisc. p. 658 P.) [1. aspergo].
    I.
    A sprinkling, besprinkling (most freq. in the poets, never in Cic., who uses aspersio, q. v.):

    aspergo aquarum,

    Ov. M. 7, 108:

    aquae,

    Petr. 102, 15:

    (Peneus) Nubila conducit, summasque aspergine silvas Impluit,

    Ov. M. 1, 572:

    sanguis virides aspergine tinxerat herbas,

    id. ib. 3, 86;

    3, 683 al.: Aspergine et gelu pruinisque (lapides) rumpuntur,

    Plin. 36, 22, 48, § 167:

    parietum,

    the moisture, sweat, upon walls, Cato, R. R. 128; so Vitr. 5, 11, 1, and Plin. 22, 21, 30, § 63.— Trop.:

    omni culparum aspergine liber,

    Prud. Apoth. 1005.—
    II.
    Meton. (abstr. for concr.), that which is sprinkled, drops:

    hic ubi sol radiis.... Adversa fulsit nimborum aspargine contra,

    opposite to the falling rain, Lucr. 6, 525 Lachm.:

    Objectae salsā spumant aspargine cautes,

    the spray, Verg. A. 3, 534:

    Flammiferā gemini fumant aspergine postes,

    Ov. M. 14, 796:

    maduere graves aspergine pennae,

    id. ib. 4, 729:

    arborei fetus aspergine caedis in atram Vertuntur faciem,

    by means of the sprinkled blood, id. ib. 4, 125 al.

    Lewis & Short latin dictionary > aspergo

  • 103 assero

    1.
    as-sĕro ( ads-, K. and H., Müller), sēvi, situm, 3, v. a., to sow, plant, or set near something (very rare;

    not in Cic.), Agroet. de Orthogr. p. 2274 P.: vites,

    Cato, R. R. 32 fin.:

    vitis adsita ad olus,

    Varr. R. R. 1, 16 fin.:

    vites propter cupressos,

    id. ib. 1, 26: Lenta quin velut adsitas Vitis implicat arbores, * Cat. 61, 102: populus adsita certis Limitibus, * Hor. Ep. 2, 2, 170 (quippe quae vitibus maritaretur, Agroet. l. c.).
    2.
    as-sĕro ( ads-, Ritschl, Fleckeisen, Merk., Halm, Weissenb.), sĕrŭi, sertum, 3, v. a., to join some person or thing to one's self; hence,
    I.
    As a jurid. t. t. (so this word is most freq. found; cf. assertor and assertio).
    A.
    Aliquem manu, in libertatem or liberali causā (also merely manu, and finally absol. adserere), to declare one (a slave) to be free by laying hands upon him, to set free, to liberate:

    adserere manu in libertatem...,

    Varr. L. L. 6, § 64 Müll.:

    qui in libertatem adserebant,

    Suet. Vit. 10:

    se adserit in libertatem,

    Dig. 47, 10, 11 fin.:

    in iis qui adserantur in libertatem, quia quivis lege agere possit, id juris esse,

    Liv. 3, 45; so,

    in ingenuitatem,

    Suet. Aug. 74:

    se ingenuitati,

    Dig. 40, 14, 2:

    manu eas adserat Suas populares liberali causā,

    Plaut. Poen. 4, 2, 83:

    manuque liberali causā ambas adseras,

    id. ib. 5, 2, 142: si quisquam hanc liberali adseruisset manu, id. Curc. 5, 2, 68:

    ego liberali illam adsero causā manu,

    Ter. Ad. 2, 1, 40: cum in causā liberali eum, qui adserebatur cognatum, suum esse diceret, * Cic. Fl. 17, 40:

    neminem venire, qui istas adsereret manu,

    Plaut. Poen. 5, 6, 11:

    illam a lenone adserito manu,

    id. Pers. 1, 3, 83;

    and transf.: pisces manu adserere,

    id. Rud. 4, 3, 34:

    adserui jam me fugique catenas,

    Ov. Am. 3, 11, 3 Merk.; Suet. Vesp. 3; id. Gram. 21.—
    B.
    Aliquem in servitutem, to declare one to be a slave by laying the hand upon him, to claim as a slave:

    M. Claudio clienti negotium dedit (Ap. Claudius), ut virginem in servitutem adsereret,

    Liv. 3, 44; so Suet. Tib. 2; Liv. 34, 18; 35, 16 fin.
    II.
    After the poets of the Aug. per., transf. from the judicial sphere to common life.
    A.
    (Acc. to I. A.) To free from, to protect, defend, defend against (esp. freq. in Flor. and Suet.):

    habe ante oculos mortalitatem, a quā adserere te hoc uno munimento potes,

    Plin. Ep. 2, 10, 4:

    se ab injuriā oblivionis,

    id. ib. 3, 5, 9:

    liberatae Italiae adsertique imperii nuntius,

    Flor. 3, 3, 19:

    post adsertam a Manlio, restitutam a Camillo urbem,

    id. 1, 13, 19:

    Latini quoque Tarquinios adserebant,

    id. 1, 11, 1:

    Gracchanas leges,

    id. 3, 16, 1:

    easdem leges,

    id. 3, 17, 1; so id. 2, 18, 16; 3, 3, 19; 3, 17, 4:

    dignitatem,

    Suet. Caes. 16 (cf. Caes. B. C. 1, 7, and Suet. Caes. 33:

    defendere dignitatem,

    id. ib. 72:

    tueri dignitatem): senatus in adserendā libertate consensit,

    in the restoring of freedom, Suet. Calig. 60; id. Claud. 10:

    namque adserit urbes sola fames (liberas facit urbes contra dominos, Schol.),

    Luc. 3, 56:

    hoc focale tuas adserat auriculas,

    i. e. guard against the hearing of bad verses, Mart. 14, 142:

    non te cucullis adseret caput tectum (sc. a basiis),

    id. 11, 99.—
    B.
    (Acc. to I. B.) Aliquid sibi, to appropriate something to one's self, to claim, declare it one's own possession: nec laudes adsere nostras, claim not for yourself, etc., Ov. M. 1, 462:

    haec (gaudia) utrāque manu complexuque adsere toto,

    Mart. 1, 16, 9; and (per hypallagen): me adsere caelo, appoint me to the skies, i. e. declare me to be of celestial origin, Ov. M. 1, 761.—In prose, Vell. 2, 60 Runhk.; cf. Val. Max. 4, 4, 4:

    Unus hominum ad hoc aevi Felicis sibi cognomen adseruit L. Sulla,

    Plin. 7, 43, 44, § 137:

    sapientis sibi nomen adseruit,

    Quint. 12, 1, 20:

    sibi artem figurarum,

    id. 9, 3, 64:

    ipse te in alto isto pinguique secessu studiis adseris?

    are you devoting yourself? Plin. Ep. 1, 3, 3:

    dominationem sibi,

    Suet. Oth. 9:

    divinam majestatem sibi,

    id. Calig. 22:

    Gallaeci Graecam sibi originem adserunt,

    Just. 44, 3.—
    C.
    In gen., to maintain, affirm, assert, declare; diabebaioumai, Gloss.:

    non haec Colchidos adserit furorem, Diri prandia nec refert Thyestae,

    Mart. 10, 35:

    Epicharmus testium malis hanc utilissime imponi adserit,

    Plin. 20, 9, 34, § 89, where Jan conjectures ait:

    mollissimum quemque beatum fore adserebant,

    Aur. Vict. Caes. 28, 8; so id. ib. 3, 5:

    non vacat adserere quae finxeris,

    Quint. Decl. 7, 6; Pall. 1, 19, 3; so Veg. 1, 17, 4; 1, 17, 5; 5, 25, 1 al.

    Lewis & Short latin dictionary > assero

  • 104 augeo

    augĕo, auxi, auctum, 2, v. a. and n. ( perf subj. auxitis = auxeritis, Liv. 29, 27: auceta: saepe aucta, Paul. ex Fest. p. 25 Müll.; v. Müll. ad h. l.) [Gr. auxô auxanô; Lith. augu, and augmu = growth; Sanscr. vaksh; Goth. vahsjan, and auka = growth; Germ. wachsen; Engl. wax; also allied to vegeo vegetus, vigeo vigor, vigil [p. 204] v. Curt. pp. 67, 186 sq., and Bopp, Gloss. p. 304 b].
    I.
    Act., to increase, to nourish (orig., to produce, bring forth that not already in existence; in which signification only the derivative auctor is now found).
    A.
    1.. To increase, enlarge, augment, strengthen, advance that which is already in existence (class. in prose and poetry; syn.: adaugeo, amplio, amplifico): Quicquid est hoc, omnia animat, format, alit, auget, Pac. ap. Cic. Div. 1, 57, 131:

    cibus auget corpus alitque,

    Lucr. 1, 859:

    redductum (animale genus) daedala tellus alit atque auget generatim pabula praebens,

    id. 1, 229; 5, 220; 5, 322;

    6, 946: virīs,

    id. 6, 342:

    in augendā re,

    Cic. Rab. Post. 2; 14; so,

    in augendā obruitur re,

    Hor. Ep. 1, 16, 68:

    rem strenuus auge,

    increase your gains, id. ib. 1, 7, 71:

    opes,

    Nep. Thras. 2, 4:

    possessiones,

    id. Att. 12, 2:

    divitias,

    Vulg. Prov 22, 16:

    dotem et munera,

    ib. Gen. 34, 12:

    rem publicam agris,

    Cic. Rosc. Am. 18; so Tac. H 1, 79:

    aerarium,

    id. A. 3, 25:

    vallum et turres,

    id. H. 4, 35:

    classem,

    Suet. Ner. 3:

    tributa,

    id. Vesp. 16:

    pretium,

    Vulg. Ezech. 16, 31:

    numerum,

    Suet. Aug. 37, and Vulg. Deut. 20, 19 al.:

    morbum,

    Ter. Hec. 3, 1, 54:

    suspitionem,

    id. Eun. 3, 1, 46; Suet. Tit. 5:

    industriam,

    Ter. Ad. prol. 25:

    molestiam,

    Cic. Fl. 12:

    dolorem alicui,

    id. Att. 11, 22 vitium ventris, id. Cael. 19:

    peccatum,

    Vulg. Exod. 9, 34:

    furorem,

    ib. Num. 32, 14:

    benevolentiam,

    Cic. Lael. 9, 30: animum alicujus, to increase one ' s courage, id. Att. 10, 14; so,

    animos,

    Stat. Th. 10, 23:

    vocem,

    to strengthen, raise, Suet. Claud. 33; id. Ner. 20' hostias, to increase, multiply, id. Aug. 96:

    ego te augebo et multiplicabo,

    Vulg. Gen. 48, 4 al. — Poet.:

    nuper et istae Auxerunt volucrum victae certamine turbam,

    i. e. have been changed into birds, Ov. M. 5, 301.—
    2.
    Trop., to magnify, to exalt, to extol, embellish, to praise (syn.:

    laudo, laude afficere, verbis extollere, orno): homo tenuis non verbis auget suum munus, sed etiam extenuat,

    Cic. Off. 2, 20, 70:

    aliquid augere atque ornare,

    id. de Or. 1, 21, 94; so,

    rem laudando,

    id. Brut. 12, 47:

    munus principis,

    Plin. Pan. 38 al. —
    B.
    Aliquem (aliquid) aliquā re, to furaish abundantly with something, to heap upon, give to, to enrich, endow, bless, load with: lunae pars ignibus aucta, the part that is entirely filled with fire, Lucr 5, 722: 3. 630: Tantā laetitiā auctus sum, ut nil constet, poët, ap. Cic. Fin. 2, 4, 14 oaque vos omnia bene juvetis, bonis auctibus auxitis, old form of prayer in Liv. 29, 27:

    alter te scientia augere potest, altera exemplis,

    the one can enrich you with learning, the other furnish you with examples, Cic. Off. 1, 1, 1:

    aliquid divitiis,

    id. Agr. 2, 26, 69:

    commodis,

    id. Phil. 11, 14 fin.:

    senectus augeri solet consilio, auctoritate, sententiā,

    id. Sen. 6, 17:

    gratulatione,

    id. Phil. 14, 6:

    honore,

    id. ib. 9, 6:

    honoribus,

    Hor. S. 1, 6, 11; so Tac. A. 6, 8:

    honoribus praemiisque,

    Suet. Caes. 52; id. Vit. 5: augeri damno, to be enriched with a loss (said comically), Ter. Heaut. 4, 1, 15:

    liberalitate,

    Tac. A. 3, 8:

    largitione,

    id. ib. 13, 18:

    nomine imperatorio,

    id. ib. 1, 3:

    cognomento Augustae,

    id. ib. 12, 26 et saep.—Also without abl.:

    Di me equidem omnes adjuvant, augent, amant,

    Plaut. Men. 3, 3, 27, and id. Ep. 2, 2, 8:

    aliquem augere atque ornare,

    to advance, Cic. Fam. 7, 17:

    aut augendi alterius aut minuendi sui causā aliquid dicere,

    id. Part. Or. 6, 22 solum te commendat augetque temporis spatium, honors, Plin. Pan. 24; so id. ib. 26; Suet. Claud. 12.—
    C.
    In the lang. of religion, t. t. (like mactare, adolere, etc.), to honor, reverence, worship by offerings:

    Aliquid cedo, Qui vicini hanc nostram augeam aram [Apoliinis],

    Plaut. Merc. 4, 1, 10:

    si quā ipse meis venatibus auxi, etc.,

    Verg. A. 9, 407.—
    II.
    Neutr., to grow, increase, become greater (rare; syn.: augesco, cresco, incresco; on this use of vbs. com. act., v. Ellis ad Cat. 22, 11): eo res eorum auxit, Cato ap. Gell. 18, 12, 7:

    usque adeo parcunt fetus augentque labore,

    Lucr. 2, 1163:

    ignoscendo populi Romani magnitudinem auxisse,

    Sall. H. 1 (Fragm. Orat. Philipp. contra Lepid. §

    6): O decus eximium magnis virtutibus augens,

    Cat. 64, 323:

    balnea Romae ad infinitum auxere numerum,

    Plin. 36, 15, 24, § 122; 2, 16, 13, § 71:

    veram potentiam augere,

    Tac. A. 4, 41 (Halm, augeri).—Hence, auctus, a, um, P. a., enlarged, increased, great, abundant; in posit. only as subst.:

    auctum vocabatur spatium, quod super definitum modum victoriae adjungitur,

    Paul. Ex Fest. p. 14 Müll. — Comp.:

    tanto mi aegritudo auctior est in animo,

    Plaut. Capt. 4, 2, 2:

    auctior est animi vis,

    Lucr. 3, 450:

    auctior et amplior majestas,

    Liv. 4, 2; 3, 68; 25, 16:

    auctius atque Di melius fecere,

    Hor. S. 2, 6, 3.—
    * Sup.: auctissima basis, Treb. Gall. 18.— Adv. probably not in use, for in App. Met. 4, p. 290 Oud., altius is the correct reading.

    Lewis & Short latin dictionary > augeo

  • 105 capto

    capto, āvi, ātum, 1, v. freq. act. [capio].
    I.
    Prop., to strive to seize, lay hold of a thing with zeal, longing, etc., to catch at, snatch, chase, etc.:

    (syn. aucupor, venor): Tantalus a labris sitiens fugientia captat Flumina,

    Hor. S. 1, 1, 68; so id. ib. 1, 2, 108; Ov. M. 3, 432; 10, 42; cf.:

    aquam hianti ore,

    Curt. 4, 16, 12; and:

    imbrem ore hianti,

    id. 4, 7, 14:

    laqueo volucres, harundine pisces,

    Tib. 2, 6, 23; Verg. G. 1, 139; Hor. Epod. 2, 36; Ov. M. 8, 217; cf.:

    (meretrices) occurrebant amatoribus: Eos captabant,

    Plaut. Ep. 2, 2, 31:

    muscas,

    Suet. Dom. 3:

    modo cervicem, modo crura,

    Ov. M. 9, 37:

    collum,

    id. ib. 3, 428:

    patulis naribus auras,

    Verg. G. 1, 376; Ov. M. 7, 557; 4, 72:

    plumas ore,

    id. ib. 8, 198:

    umbras et frigora,

    Verg. E. 2, 8; cf. id. ib. 1, 53:

    auribus aëra,

    to catch the breeze, id. A. 3, 514:

    captata Hesperie,

    watched, sought for, Ov. M. 11, 768.—
    II.
    Figuratively.
    A.
    In gen., to strive after, long for, desire earnestly, try or seek to obtain (syn.: consector, appeto, aucupor;

    class.): sermonem,

    to watch, listen to, Plaut. Cas. 2, 8, 8; cf. Ter. Phorm. 5, 6, 29:

    sonitum aure admota,

    Liv. 38, 7, 8;

    solitudines,

    Cic. Tusc. 3, 26, 63:

    quid consili,

    to adopt, Plaut. As. 2, 2, 91; Ter. And. 1, 1, 143; 2, 4, 1:

    assensiones alicujus,

    Cic. Inv. 1, 31, 51:

    plausus,

    to covet, id. Pis. 25, 60:

    misericordiam,

    id. Phil. 2, 34, 86; id. Inv. 1, 55, 106:

    voluptatem,

    id. Fin. 1, 7, 24 (opp. praeterire):

    risus,

    to provoke, strive to excite, id. Tusc. 2, 7, 17; Quint. 6, 3, 26; Phaedr. 1, 29, 1:

    favorem,

    Quint. 6, 1, 25; Suet. Tib. 57: nomen imperatorium, D. Brut. ap. Cic. Fam. 11, 4:

    incerta pro certis,

    Sall. C. 20, 2; cf.:

    nubes et inania,

    Hor. A. P. 230:

    libertatis auram,

    Liv. 3, 37, 1; cf.:

    auram incertae famae,

    Curt. 4, 5, 8:

    occasionem,

    to watch for, Liv. 38, 44, 3; Suet. Caes. 7:

    tempus rei,

    Quint. 4, 2, 70; Liv. 4, 36, 3:

    tempestates,

    id. 5, 6, 4:

    brevitatem,

    Quint. 10, 1, 32:

    elegantiam actoris,

    id. 11, 3, 184:

    leporem propositionum ac partitionum,

    id. 11, 1, 53:

    solas sententias multas,

    id. 8, 5, 30:

    auctoritatem contemptu ceterorum,

    id. 12, 3, 12; 9, 2, 98; cf. id. 11, 3, 142:

    vox non captata, sed velut oblata,

    id. 9, 3, 73. —With inf. as object:

    prendique et prendere captans,

    Ov. M. 10, 58:

    laedere aliquem,

    Phaedr. 4, 8, 6:

    opprimere,

    id. 5, 3, 2:

    acquirere voluptates,

    Col. 8, 11, 1.—

    With a clause as object: cum, an marem editura esset variis captaret (i. e. magno studio quaereret) ominibus,

    Suet. Tib. 14.—
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to capio, II. 2.) To seek to catch or take one in a crafty manner, to lie in wait for, seek to entrap, to entice, allure (constr. quem, quod, quem cujus rei, cum quo, inter se, or absol.):

    magnum hoc vitium vino'st: Pedes captat primum, luctator dolosu'st,

    Plaut. Ps. 5, 1, 6; cf.

    captatio: quā viā te captent, eādem ipsos capi?

    Ter. Hec. 1, 1, 16:

    tu si me impudicitiae captas, capere non potes,

    Plaut. Am. 2, 2, 189; 1, 1, 266; 2, 2, 163; id. Men. 4, 2, 83:

    astutemihi captandum'st cum illoc,

    id. Most. 5, 1, 21:

    quid ad illum qui te captare vult, utrum tacentem irretiat te an loquentem?

    Cic. Ac. 2, 29, 94:

    est quiddam quod suā vi nos adliciat ad sese, non emolumento captans aliquo, sed trahens suā dignitate,

    id. Inv. 2, 52, 157:

    hostem insidiis,

    Liv. 2, 50, 3:

    inter se,

    id. 44, 24, 8; 44, 25, 12: verba ( to interpret sophistically; cf. captio), Dig. 10, 4, 19.— Absol.: contra est eundum cautim et captandum mihi, Att. ap. Non. p. 512, 12; p. 512, 50: in colloquiis insidiari [p. 289] et captare, Liv. 32, 33, 11 ( = captionibus uti, studere fallere).—Hence,
    2.
    A standing expression, to practise legacy - hunting, to hunt for legacies (aliquem or aliquod):

    testamenta senum,

    Hor. S. 2, 5, 23; cf.

    hereditatem,

    Dig. 29, 6, 1:

    homines,

    Petr. 116, 6; Mart. 6, 63; Plin. Ep. 2, 20, 7; 4, 2, 2; Juv. 16, 56 al.; cf. captator and captatorius.—
    3.
    To take up, begin, of discourse:

    ubi captato sermone diuque loquendo ad nomen venere Jovis,

    Ov. M. 3, 279.

    Lewis & Short latin dictionary > capto

  • 106 circumvenio

    circum-vĕnĭo, vēni, ventum, 4, v. a., lit., to come around something; hence (the coming being considered as accomplished; cf. advenio and adventus, II.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., to be around (a thing), to encircle, encompass, surround (rare):

    quibus succensis circumventi flammā exanimantur homines,

    Caes. B. G. 6, 16; cf.:

    donec ignium jactu circumveniretur,

    Tac. A. 15, 11; 15, 38:

    illum frequentia ingens circumvenit cum plausu,

    Petr. 92, 8: Cocytos sinu labens circumvenit atro, * Verg. A. 6, 132:

    omnium operum magnitudinem circumveniunt cavernae ingentes,

    Curt. 5, 1, 28:

    Rhenus insulas circumveniens,

    flowing around, Tac. A. 2, 6:

    planities locis paulo superioribus circumventa,

    Sall. J. 68, 2:

    rami, quos comprehensos manus possit circumvenire,

    to grasp, Col. 5, 9, 2; cf. id. 4, 29, 10; Val. Fl. 1, 400; Petr. 114:

    singulas urbes,

    to go around from one city to another, Sall. J. 88, 4 Dietsch.—Far more freq. (esp. in the histt.),
    B.
    Specif., to surround in a hostile manner, to encompass, beset, invest:

    ex itinere nostros latere aperto aggressi circumvenere,

    Caes. B. G. 1, 25:

    ne per insidias ab eo circumveniretur,

    id. ib. 1, 42:

    consulem,

    Nep. Hann. 4, 3: aciem. Curt. 5, 13, 30:

    montem opere,

    Caes. B. C. 3, 97:

    multos ab tergo,

    Sall. J. 97, 5:

    cuncta moenia exercitu,

    id. ib. 57, 2; cf. id. ib. 76, 2:

    legio circumventa,

    Liv. 10, 26, 9; cf. id. 10, 2, 11; Tac. A. 3, 74:

    armis regiam,

    id. ib. 12, 50 fin.; cf. id. ib. 1, 25;

    12, 16: cerva circumventa lupis,

    Stat. Th. 5, 165:

    hostili custodiā,

    Sen. Ep. 9, 6.—
    II.
    Trop.
    A.
    To encompass, beset, oppress, distress, afflict, overthrow: circumventus morbo, exilio atque inopiā, Enn. ap. Cic. de Or. 58, 218; cf. id. Fin. 4, 23, 62 (Trag. v. 42 Vahl.);

    Ter. Hec. prol. alt. 46: quasi committeret contra legem, quo quis judicio circumveniretur,

    Cic. Brut. 12, 48; cf. id. Tusc. 1, 41, 98; Quint. 5, 13, 32; 6, 2, 31:

    aliquem per arbitrum circumvenire,

    i. e. to lay hold of, Cic. Rosc. Com. 9, 25:

    jam te non Siculi, non aratores circumveniunt,

    id. Verr. 2, 1, 37, § 93:

    te a Siciliae civitatibus circumveniri atque opprimi dicis?

    id. ib. 2, 4, 8, §

    17: potentis alicujus opibus circumveniri urgerique,

    id. Off. 2, 14, 51:

    ut neque tenuiores proper humilitatem circumveniantur,

    id. ib. 2, 24, 85; so,

    falsis criminibus,

    Sall. C. 34, 2:

    omnibus necessitudinibus,

    id. ib. 21, 3; cf. Tac. A. 1, 13:

    his difficultatibus,

    Sall. J. 7, 1:

    odio accolarum, simul domesticis discordiis,

    Tac. A. 12, 29:

    securitate pacis et belli malo,

    id. H. 2, 12:

    testimonio,

    id. ib. 4, 10: multa senem circumveniunt incommoda, * Hor. A. P. 169.—
    B.
    (Cf. circumeo, II. B.) To circumvent, deceive, cheat, defraud one (syn.:

    decipio, fraudo, fallo): circumventum esse innocentem pecuniā,

    Cic. Clu. 29, 79:

    an placeret, fenore circumventa plebs,

    Liv. 6, 36, 12:

    ignorantiam alicujus,

    Dig. 17, 1, 29:

    aliquem falso testimonio,

    ib. 42, 1, 33:

    non sine calliditate circumventus,

    ib. 43, 28, 3; cf. ib. 23, 3, 12.—
    2.
    In the jurists, to evade, to violate by evading:

    leges,

    Dig. 30, 123, § 1; 1, 3, 29:

    voluntatem defuncti,

    ib. 29, 4, 4:

    orationem,

    ib. 2, 15, 8; 1, 3, 29.—
    C.
    To obtain possession of, to grasp:

    omne stagnum,

    Plin. Pan. 50, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > circumvenio

  • 107 communico

    commūnĭco ( conm-), āvi, ātum, 1, v. a. ( dep. access. form, communicati sint = communicaverint, Liv. 4, 24, 2) [communis].
    I.
    To divide something with one, whether in giving or receiving.
    A.
    In giving, to divide a thing with one, to communicate, impart, to share; esp. freq. of imparting in discourse (very freq. in all periods); constr. usu. aliquid cum aliquo; also inter aliquos, alicui, aliquem aliquā re. cum aliquo de aliquā re and absol.
    (α).
    With aliquid cum aliquo:

    ut si quam praestantiam virtutis, ingenii, fortunae consecuti sunt, impertiant ea suis communicentque cum proximis,

    Cic. Lael. 19, 70; id. Verr. 2, 5, 47, § 125; id. Div. in Caecil. 11, 33: auxilium [p. 384] sibi te putat adjunxisse, qui cum altero rem communicat, id. Rosc. Am. 40, 116:

    suam causam cum Chrysogono,

    id. ib. 48, 140:

    cum iis praemium communicat, hortaturque ut, etc.,

    Caes. B. G. 7, 37:

    civitatem nostram vobiscum,

    Liv. 23, 5, 9:

    causam civium cum servis fugitivis,

    Sall. C. 56, 5:

    at sua Tydides mecum communicat acta (i. e. me socium sumit actorum),

    Ov. M. 13, 239:

    consilia cum finitimis civitatibus,

    to make common cause, to take common counsel, commune, consult, Caes. B. G. 6, 2:

    cum plebeiis magistratibus,

    Liv. 6, 11, 7; 28, 28, 5; Suet. Calig. 56:

    curam doloris cum aliquo,

    Cic. Fam. 5, 16, 5.—Of discourse:

    homo, quocum omnia, quae me curā aliquā adficiunt, una communicem,

    Cic. Att. 1, 18, 1:

    ea quae didicerant, cum civibus suis communicare non poterant,

    id. N. D. 1, 4, 8; id. de Or. 1, 15, 66; id. Rosc. Am. 40, 116; Caes. B. G. 6, 20 al.; so cum aliquo de aliquā re:

    Pompeius, qui mecum... de te communicare solet,

    Cic. Fam. 1, 7, 3:

    is mecum de tuā mansione communicat,

    id. ib. 4, 4, 5:

    cum compluribus de ratione belli,

    Suet. Tib. 18. —
    (β).
    Aliquid inter aliquos:

    cum de societate inter se multa communicarent,

    Cic. Quint. 4, 15:

    socii putandi sunt, quos inter res communicata est,

    id. Verr. 2, 3, 20, § 50:

    ut quibus de rebus vellemus, tu tuis, ego meis, inter nos communicaremus,

    id. Fam. 15, 4, 2; 11, 27, 2:

    communicato inter se consilio,

    Liv. 8, 25, 9 (cf. a); Suet. Dom. 7.—
    (γ).
    Alicui aliquid, or de aliquā re (in Cic. only when the other party sharing is expressed by cum and abl.; cf.

    Krebs, Antibarb. p. 250): quibus communicare de maximis rebus Pompeius consuerat,

    Caes. B. C. 3, 18 (Dinter, ex conj., quibuscum):

    hisque omnium domus patent victusque communicatur,

    id. B. G. 6, 23 fin.;

    so with redditur,

    id. ib. 6, 13:

    sibi communicatum cum alio, non ademptum imperium esse,

    Liv. 22, 27, 8 Weissenb. ad loc.:

    id aut ereptum illis est, aut certe nobis cum illis communicatum,

    Cic. Brut. 73, 254; cf. id. Div. in Caecil. 4, 14 Halm ad loc.; id. Verr. 2, 5, 2, § 5; id. Rosc. Am. 49, 142; Mamert. Pan. Max. 10; Cic. Pis. 39, 94 Ascon.—
    * (δ).
    Aliquem aliquā re:

    communicabo semper te mensā meā,

    Plaut. Mil. 1, 1, 50.—
    (ε).
    Absol.: nonne prius communicatum oportuit? * Ter. And. 1, 5, 4; Cic. Sull. 3, 9:

    et secundas res splendidiores facit amicitia et adversas partiens communicansque leviores,

    id. Lael. 6, 22; Quint. 9, 2, 22:

    ut ad se veniat rationesque belli gerendi communicet,

    Caes. B. G. 7, 63:

    consilia communicant,

    id. B. C. 2, 4 fin.; cf. Sall. C. 18, 5; Suet. Aug. 75 fin.; Plin. 11, 30, 36, § 108; Quint. 9, 2, 22.—
    2.
    Transf. of things: aliquid cum aliquā re, to join to an equal part, to unite:

    viri, quantas pecunias ab uxoribus dotis nomine acceperunt, tantas ex suis bonis cum dotibus communicant,

    Caes. B. G. 6, 19:

    privabo potius illum debito testimonio, quam id cum meā laude communicem,

    Cic. Ac. 2, 1, 3; id. Fam. 12, 2, 1.—
    3.
    In late Lat.: cum aliquo or alicui, to have intercourse with an inferior:

    ne cum peregrinis communicarent,

    Just. 36, 2, 15:

    malis,

    with evil-disposed persons, Aug. Ep. 162:

    ne communices homini indocto,

    Vulg. Ecclus. 8, 5.—Also alicui rei, to take part in, Vulg. 1 Tim. 5, 22.—
    B. (α).
    Aliquid cum aliquo:

    ut me juves Conmunicesque hanc mecum meam provinciam,

    Plaut. Trin. 1, 2, 153; cf.:

    provinciam cum Antonio,

    Cic. Pis. 2, 5:

    inimicitias mecum,

    id. Fam. 15, 21, 2:

    qui sibi cum illo rationem communicatam putat,

    believes that he has all things in common with him, id. Rosc. Am. 49, 142; cf. id. ib. 48, 140; id. Div. in Caecil. 4, 14; cf. id. Verr. 2, 5, 2. § 5 Zumpt; Liv. 22, 27, 8:

    haud dubitavit (Thalestris) fateri ad communicandos cum rege liberos se venisse,

    Curt. 6, 5, 30 Vogel ad loc.—
    (β).
    Absol.:

    primo labores et discrimina, mox et gloriam communicabat,

    Tac. Agr. 8.—
    (γ).
    Alicui (late Lat.):

    altari Christi,

    to receive the sacrament, Aug. Ep. 162; id. contra Cresc. 3, 36.—
    II.
    In Tertull., acc. to communis, II., to make common, i. e. low, base, to contaminate, defile, Tert. Spect. 17; id. Patient. 8.

    Lewis & Short latin dictionary > communico

  • 108 conmunico

    commūnĭco ( conm-), āvi, ātum, 1, v. a. ( dep. access. form, communicati sint = communicaverint, Liv. 4, 24, 2) [communis].
    I.
    To divide something with one, whether in giving or receiving.
    A.
    In giving, to divide a thing with one, to communicate, impart, to share; esp. freq. of imparting in discourse (very freq. in all periods); constr. usu. aliquid cum aliquo; also inter aliquos, alicui, aliquem aliquā re. cum aliquo de aliquā re and absol.
    (α).
    With aliquid cum aliquo:

    ut si quam praestantiam virtutis, ingenii, fortunae consecuti sunt, impertiant ea suis communicentque cum proximis,

    Cic. Lael. 19, 70; id. Verr. 2, 5, 47, § 125; id. Div. in Caecil. 11, 33: auxilium [p. 384] sibi te putat adjunxisse, qui cum altero rem communicat, id. Rosc. Am. 40, 116:

    suam causam cum Chrysogono,

    id. ib. 48, 140:

    cum iis praemium communicat, hortaturque ut, etc.,

    Caes. B. G. 7, 37:

    civitatem nostram vobiscum,

    Liv. 23, 5, 9:

    causam civium cum servis fugitivis,

    Sall. C. 56, 5:

    at sua Tydides mecum communicat acta (i. e. me socium sumit actorum),

    Ov. M. 13, 239:

    consilia cum finitimis civitatibus,

    to make common cause, to take common counsel, commune, consult, Caes. B. G. 6, 2:

    cum plebeiis magistratibus,

    Liv. 6, 11, 7; 28, 28, 5; Suet. Calig. 56:

    curam doloris cum aliquo,

    Cic. Fam. 5, 16, 5.—Of discourse:

    homo, quocum omnia, quae me curā aliquā adficiunt, una communicem,

    Cic. Att. 1, 18, 1:

    ea quae didicerant, cum civibus suis communicare non poterant,

    id. N. D. 1, 4, 8; id. de Or. 1, 15, 66; id. Rosc. Am. 40, 116; Caes. B. G. 6, 20 al.; so cum aliquo de aliquā re:

    Pompeius, qui mecum... de te communicare solet,

    Cic. Fam. 1, 7, 3:

    is mecum de tuā mansione communicat,

    id. ib. 4, 4, 5:

    cum compluribus de ratione belli,

    Suet. Tib. 18. —
    (β).
    Aliquid inter aliquos:

    cum de societate inter se multa communicarent,

    Cic. Quint. 4, 15:

    socii putandi sunt, quos inter res communicata est,

    id. Verr. 2, 3, 20, § 50:

    ut quibus de rebus vellemus, tu tuis, ego meis, inter nos communicaremus,

    id. Fam. 15, 4, 2; 11, 27, 2:

    communicato inter se consilio,

    Liv. 8, 25, 9 (cf. a); Suet. Dom. 7.—
    (γ).
    Alicui aliquid, or de aliquā re (in Cic. only when the other party sharing is expressed by cum and abl.; cf.

    Krebs, Antibarb. p. 250): quibus communicare de maximis rebus Pompeius consuerat,

    Caes. B. C. 3, 18 (Dinter, ex conj., quibuscum):

    hisque omnium domus patent victusque communicatur,

    id. B. G. 6, 23 fin.;

    so with redditur,

    id. ib. 6, 13:

    sibi communicatum cum alio, non ademptum imperium esse,

    Liv. 22, 27, 8 Weissenb. ad loc.:

    id aut ereptum illis est, aut certe nobis cum illis communicatum,

    Cic. Brut. 73, 254; cf. id. Div. in Caecil. 4, 14 Halm ad loc.; id. Verr. 2, 5, 2, § 5; id. Rosc. Am. 49, 142; Mamert. Pan. Max. 10; Cic. Pis. 39, 94 Ascon.—
    * (δ).
    Aliquem aliquā re:

    communicabo semper te mensā meā,

    Plaut. Mil. 1, 1, 50.—
    (ε).
    Absol.: nonne prius communicatum oportuit? * Ter. And. 1, 5, 4; Cic. Sull. 3, 9:

    et secundas res splendidiores facit amicitia et adversas partiens communicansque leviores,

    id. Lael. 6, 22; Quint. 9, 2, 22:

    ut ad se veniat rationesque belli gerendi communicet,

    Caes. B. G. 7, 63:

    consilia communicant,

    id. B. C. 2, 4 fin.; cf. Sall. C. 18, 5; Suet. Aug. 75 fin.; Plin. 11, 30, 36, § 108; Quint. 9, 2, 22.—
    2.
    Transf. of things: aliquid cum aliquā re, to join to an equal part, to unite:

    viri, quantas pecunias ab uxoribus dotis nomine acceperunt, tantas ex suis bonis cum dotibus communicant,

    Caes. B. G. 6, 19:

    privabo potius illum debito testimonio, quam id cum meā laude communicem,

    Cic. Ac. 2, 1, 3; id. Fam. 12, 2, 1.—
    3.
    In late Lat.: cum aliquo or alicui, to have intercourse with an inferior:

    ne cum peregrinis communicarent,

    Just. 36, 2, 15:

    malis,

    with evil-disposed persons, Aug. Ep. 162:

    ne communices homini indocto,

    Vulg. Ecclus. 8, 5.—Also alicui rei, to take part in, Vulg. 1 Tim. 5, 22.—
    B. (α).
    Aliquid cum aliquo:

    ut me juves Conmunicesque hanc mecum meam provinciam,

    Plaut. Trin. 1, 2, 153; cf.:

    provinciam cum Antonio,

    Cic. Pis. 2, 5:

    inimicitias mecum,

    id. Fam. 15, 21, 2:

    qui sibi cum illo rationem communicatam putat,

    believes that he has all things in common with him, id. Rosc. Am. 49, 142; cf. id. ib. 48, 140; id. Div. in Caecil. 4, 14; cf. id. Verr. 2, 5, 2. § 5 Zumpt; Liv. 22, 27, 8:

    haud dubitavit (Thalestris) fateri ad communicandos cum rege liberos se venisse,

    Curt. 6, 5, 30 Vogel ad loc.—
    (β).
    Absol.:

    primo labores et discrimina, mox et gloriam communicabat,

    Tac. Agr. 8.—
    (γ).
    Alicui (late Lat.):

    altari Christi,

    to receive the sacrament, Aug. Ep. 162; id. contra Cresc. 3, 36.—
    II.
    In Tertull., acc. to communis, II., to make common, i. e. low, base, to contaminate, defile, Tert. Spect. 17; id. Patient. 8.

    Lewis & Short latin dictionary > conmunico

  • 109 detrudo

    dē-trūdo, si, sum, 3, v. a., to thrust, drive, or force away; to thrust down, push down (class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    neminem statui detrusum, qui non adhibita vi manu demotus et actus praeceps intellegatur,

    Cic. Caecin. 17, 49:

    qui advorsum eunt, aspellito, Detrude, deturba in viam,

    Plaut. Merc. 1, 2, 6:

    aliquos ad molas,

    id. Poen. 5, 3, 33; so,

    d. et compingere in pistrinum,

    Cic. de Or. 1, 11, 46:

    in laevam partem oculorum,

    id. Univ. 14:

    quosdam contis remisque in mare,

    Suet. Cal. 32:

    pedum digitos in terram,

    Ov. M. 11, 72:

    Stygias ad undas,

    Verg. A. 7, 773; Sil. 15, 43:

    sub inania Tartara,

    Ov. M. 12, 523:

    vi tempestatum Cythnum insulam detrusus,

    Tac. H. 2, 8:

    hucine nos ad senem,

    Plaut. Aul. 2, 5, 8; cf.:

    istoc maleficos,

    id. Trin. 2, 4, 150:

    naves scopulo,

    Verg. A. 1, 145.—
    B.
    In partic.
    1.
    Milit. t. t., to thrust or drive away an enemy from his position; to dislodge, dispossess, Liv. 2, 10; 33, 7:

    Albani prensare, detrudere,

    i. e. from their horses, Tac. A. 6, 35; cf.:

    aliquoties detrusus (sc. de rostris),

    Sall. Hist. Fragm. 1, 99; Verg. A. 7, 469; cf. Liv. 28, 3 al.—
    b.
    Transf.: ex qua (arce) me nives, frigora, imbres detruserunt, Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 10 fin.
    2.
    Jurid. t. t., to drive out a person from his possession, to dispossess (cf. deduco, no. I. B., and deicio, no. I. B.):

    quid ais? potestne detrudi quisquam, qui non attingitur? etc.,

    Cic. Caecin. 17:

    Quintius contra jus de saltu, agroque communi a servis communibus vi detruditur,

    id. Quint. 6 fin.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to drive from or to any thing; to bring, reduce to any thing:

    aliquem de sua sententia,

    Cic. Fam. 14, 16:

    a primo ordine in secundum detrudi,

    Suet. Caes. 29:

    ut detrudendi Domitii causa consulatum peterent,

    of defeating, keeping him out of office, id. ib. 24; cf.:

    ex quanto regno ad quam fortunam,

    Nep. Timol. 2, 2:

    se ad mendicitatem,

    Plaut. Men. 1, 3, 21; cf.:

    ad ea quae nostri ingenii non erunt,

    Cic. Off. 1, 31 fin.:

    ad id, quod facere possit,

    id. de Or. 1, 28 fin.:

    ad necessitatem belli civilis,

    Tac. A. 13, 43:

    in tantum luctum et laborem detrusus,

    Cic. Q. Fr. 1, 4, 4; cf.:

    aliquem in paupertatem,

    Tac. A. 14, 54:

    eloquentiam in paucissimos sensus et angustas sententias,

    id. Or. 32.—
    B.
    In partic. of time, to put off, postpone:

    comitia in mensem Martium,

    Cic. Q. Fr. 2, 13, 3; cf. id. Att. 4, 17, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > detrudo

  • 110 impono

    impōno, pŏsŭi, pŏsĭtum, 3 (arch. forms of the perf. imposivit, Plaut. Rud. 2, 3, 27:

    imposisse,

    id. Most. 2, 2, 4; sync. form of the part. perf. impostus, a, um, Lucr. 5, 543; Verg. A. 9, 716; Val. Fl. 4, 186; Prop. 5, 2, 29; Stat. Th. 1, 227 al.), v. a. [in-pono], to place, put, set, or lay into, upon or in a place (very freq. and class.); constr. usu. with aliquid in aliquam rem or alicui rei; rarely in aliqua re or absol.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.: pedem in undam. Plaut. Most. 2, 2, 4:

    hunc in collum,

    id. Pers. 4, 6, 10:

    aliquem in rogum,

    Cic. Tusc. 1, 35, 85; cf.:

    in ignem imposita'st: fletur,

    Ter. And. 1, 1, 102:

    omnem aciem suam redis et carris circumdederunt: eo mulieres imposuerunt,

    Caes. B. G. 1, 51 fin.:

    milites eo (i. e. in equos),

    id. ib. 1, 42, 5:

    aliquid in foco Lari,

    Plaut. Aul. 2, 8, 16:

    coronam auream litteris,

    Cic. Fl. 31, 76; cf.:

    collegae diadema,

    id. Phil. 5, 12:

    operi incohato fastigium,

    id. Off. 3, 7, 33:

    pondera nobis,

    Lucr. 5, 543:

    serta delubris et farra cultris,

    Juv. 12, 84:

    clitellas bovi,

    Cic. Att. 5, 15, 3:

    juvenes rogis,

    Verg. G. 4, 477:

    artus mensis,

    Ov. M. 1, 230:

    aliquid mensis,

    id. F. 2, 473: natum axi (i. e. in currum). Stat. Th. 6, 321:

    frontibus ancillarum vittas,

    Juv. 12, 118:

    ali quem mannis,

    Hor. Ep. 1, 7, 77:

    aliquem jumento,

    Gell. 20, 1, 11:

    Pelion Olympo,

    Hor. C. 3, 4, 52:

    arces montibus impositae,

    id. Ep. 2, 1, 253; cf. id. C. 4, 14, 12:

    impositum saxis Anxur,

    id. S. 1, 5, 26:

    celeri raptos per inania vento Imposuit caelo,

    placed them in the heavens, Ov. M. 2, 507:

    (Romulum) ablatum terris caelo,

    id. ib. 14, 811:

    hoc metuens molemque et montes insuper altos Imposuit,

    Verg. A. 1, 62; cf.:

    pedem super cervicem jacentis,

    Curt. 9, 7 fin.:

    haec super imposuit liquidum aethera,

    Ov. M. 1, 67:

    ei jus est in infinito supra suum aedificium imponere,

    to build, Dig. 8, 2, 24:

    pontibus praesidiisque impositis,

    Tac. A. 2, 11:

    pons lapideus flumini impositus,

    Curt. 5, 1, 29:

    quidvis oneris impone, impera,

    Ter. And. 5, 3, 26; id. Phorm. 3, 3, 29:

    nec peredit Impositam celer ignis Aetnam,

    Hor. C. 3, 4, 76:

    diadema imposuit,

    Quint. 9, 3, 61:

    pars togae, quae postea imponitur,

    id. 11, 3, 140. —
    B.
    In partic.
    1.
    Naut. t. t., to put on board ship, to embark; with in and acc.:

    quicquid domi fuit in navem imposivit,

    Plaut. Rud. 2, 3, 27: in quas (naves) exercitus ejus imponi posset, Lentul. ap. Cic. Fam. 12, 14, 1:

    legiones equitesque Brundisii in naves,

    Caes. B. C. 3, 14, 1:

    aeris magno pondere in naves imposito,

    id. ib. 3, 103, 1.—With dat.:

    et nos in aeternum Exsilium impositura cymbae,

    Hor. C. 2, 3, 28:

    ut semel imposita est pictae Philomela carinae,

    Ov. M. 6, 511.—With adv.:

    deprehensis navibus circiter quinquaginta atque eo militibus inpositis,

    Caes. B. G. 7, 58, 4:

    scaphas contexit, eoque milites imposuit,

    id. B. C. 3, 24, 1. — With abl.: vetustissima nave impositi, Caes. ap. Suet. Caes. 66. — Absol.:

    ipsi expediti naves conscenderent, quo major numerus militum posset imponi,

    Caes. B. C. 3, 6, 1:

    cum Crassus exercitum Brundisii imponeret,

    Cic. Div. 2, 40, 84:

    signa nostra velim imponas,

    id. Att. 1, 10, 3:

    per istos quae volebat clam imponenda curabat,

    id. Verr. 2, 4, 10, § 23.—
    2.
    Med. t. t., to apply a remedy externally:

    alium imponitur in vulnera,

    Plin. 20, 6, 23, § 50:

    porrum vulneribus,

    id. 20, 6, 21, § 47:

    raphanos super umbilicum contra tormenta vulvae,

    id. 20, 4, 13, § 27:

    imponuntur et per se folia,

    id. 23, 7, 71, § 138.—
    3.
    Of animals, to put the male to the female:

    asinum equae,

    Col. 6, 36, 4; 7, 2, 5.—In mal. part., Juv. 6, 334.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to put or lay upon, to impose; to throw or inflict upon; to put, set, or give to:

    culpam omnem in med inponito,

    Plaut. Mil. 3, 3, 54: cujus amicitia me paulatim in hanc perditam causam imposuit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 17, 1:

    ne magnum onus observantiae Bruto nostro imponerem,

    Cic. Att, 13, 11, 1:

    onus alicui,

    id. Fam. 6, 7, 6; 13, 56, 1; id. Rep. 1, 23; cf.:

    plus militi laboris,

    id. Mur. 18, 38:

    graviores labores sibi,

    Caes. B. C. 3, 74, 2:

    illi illud negotium,

    Cic. Sest. 28, 60:

    vos mihi personam hanc imposuistis, ut, etc.,

    id. Agr. 2, 18, 49; cf. Anton. ap. Cic. Att. 10, 10, 2:

    si mihi imposuisset aliquid,

    Cic. Att. 15, 26, 4:

    ego mihi necessitatem volui imponere hujus novae conjunctionis,

    id. ib. 4, 5, 2; cf. id. Sull. 12, 35:

    mihi impone istam vim, ut, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 60, § 138:

    rei publicae vulnera,

    id. Fin. 2, 24, 66; so,

    vulnus rei publicae,

    id. Att. 1, 16, 7:

    plagam mortiferam rei publicae,

    id. Sest. 19, 44:

    quibus injurias plurimas contumeliasque imposuisti,

    id. Verr. 2, 4, 9, § 20:

    injuriam sine ignominia alicui,

    id. Quint. 31, 96; cf. id. Rep. 1, 3:

    servitus fundo illi imposita,

    id. Q. Fr. 3, 1, 2, § 3:

    servitutem civibus,

    Sall. Or. ad Caes. 2:

    belli invidiam consuli,

    id. C. 43, 1:

    leges civitati per vim imposuit,

    Cic. Phil. 7, 5, 15:

    leges alicui,

    id. ib. 12, 1, 2; id. Rep. 1, 34; cf.:

    saevas imponite leges, ut, etc.,

    Juv. 7, 229:

    nimis duras leges huic aetati,

    Cic. de Or. 1, 60, 256:

    huic praedae ac direptioni cellae nomen imponis,

    assign, give, id. Verr. 2, 3, 85, § 197:

    nomen alicui,

    Liv. 35, 47, 5; Quint. 8, 3, 7; Tac. A. 4, 34; 14, 39 et saep.; cf.:

    imponens cognata vocabula rebus,

    Hor. S. 2, 3, 280:

    finem imponere volumini,

    Quint. 9, 4, 146:

    finem spei,

    Liv. 5, 4, 10:

    clausulam disputationi,

    Col. 3, 19, 3; cf.: quasi perfectis summam eloquentiae manum imponerent, gave the last touch to, Quint. prooem. §

    4: summam manum operi,

    Plin. 36, 5, 4, § 16; Sen. Ep. 12, 4; Vell. 2, 33, 1; 2, 87, 1; Gell. 17, 10, 5; Quint. 1 prooem. 4:

    extremam manum bello,

    Verg. A. 7, 573:

    manum supremam bellis,

    Ov. R. Am. 114:

    modum alicui,

    Liv. 4, 24, 7:

    modum dolori,

    Plin. Ep. 9, 13, 16:

    modum divortiis,

    Suet. Aug. 34.—Prov.:

    imponit finem sapiens et rebus honestis,

    Juv. 6, 444 (453).—
    B.
    In partic.
    1.
    To set over, as overseer, commander, etc.:

    si emimus, quem vilicum imponeremus, quem pecori praeficeremus,

    Cic. Planc. 25, 62:

    consul est impositus is nobis, quem, etc.,

    id. Att. 1, 18, 3:

    Lacedaemonii devictis Atheniensibus triginta viros imposuere,

    Sall. C. 51, 28:

    Macedoniae regem,

    Liv. 40, 12, 15; cf.:

    Masinissam in Syphacis regnum,

    id. 37, 25, 9:

    Cappadociae consularem rectorem,

    Suet. Vesp. 8:

    quid si domini milites imperatoribus imponantur?

    Liv. 45, 36, 8:

    itaque imposuistis cervicibus nostris sempiternum dominum (deum),

    Cic. N. D. 1, 20, 54 (al. in cervicibus).—
    2.
    To lay or impose upon, as a burden, tax, etc.: omnibus agris publicis pergrande vectigal. Cic. Agr. 1, 4, 10:

    vectigal fructibus,

    id. Font. 5, 10:

    stipendium victis,

    Caes. B. G. 1, 44, 5:

    tributa genti,

    Suet. Dom. 12; so, tributi aliquid alicui, id. Calig. 40; cf.:

    tributum in capita singula,

    Caes. B. C. 3, 32, 1:

    frumentum,

    Cic. Att. 15, 10:

    nulla onera nova,

    Hirt. B. G. 8, 49 fin.
    3.
    Alicui, to impose upon, deceive, cheat, trick (= frustror, fallo, fraudo, circumvenio):

    Catoni egregie imposuit Milo noster,

    Cic. Q. Fr. 2, 6, 5:

    si mihi imposuisset aliquid,

    id. Att. 15, 26, 4: populo imposuimus et oratores visi sumus, id. ap. Quint. 8, 6, 20 and 55:

    praefectis Antigoni imposuit,

    Nep. Eum. 5, 7; Plin. Ep. 3, 15, 3:

    facile est barbato inponere regi,

    Juv. 4, 103:

    falluntur quibus luxuria specie liberalitatis imponit,

    Tac. H. 1, 30.— Pass. impers.:

    utcumque imponi vel dormienti posset,

    Petr. 102.

    Lewis & Short latin dictionary > impono

  • 111 incedo

    in-cēdo, cessi, cessum ( sync. perf. incesti, Plaut. Cas. 3, 6, 11), 3, v. n. and a., to go, step, or march along at a measured pace (class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    Neutr.:

    tenero et molli ingressu suspendimus gradum: non ambulamus, sed incedimus,

    Sen. Q. N. 7, 31:

    per vias,

    Plaut. Merc. 2, 3, 71; cf.:

    socios per ipsos,

    Verg. A. 5, 188:

    viā,

    Plaut. Curc. 1, 1, 32:

    tota in urbe,

    Ov. F. 6, 653:

    quacumque incederet,

    Cic. Div. 1, 24, 49:

    quam taeter incedebat, quam truculentus,

    id. Sest. 8, 19:

    incessit deinde, qua duxit praedae spes, victor exercitus,

    Liv. 8, 36, 9:

    etiam si pedes incedat, memorabilem fore,

    id. 28, 9, 15: servi pedibus, liberi non nisi equis incedunt. i. e. walk... ride, Just. 41, 3, 4; cf.:

    incedunt pueri, pariterque ante ora parentum Frenatis lucent in equis,

    Verg. A. 5, 553:

    a foro domum,

    Plaut. Most. 4, 3, 6:

    sessum impransum,

    id. Poen. prol. 10:

    qui huc incedit,

    id. Most. 1, 3, 152:

    ad me,

    id. Am. 1, 1, 179:

    huc ad nos,

    id. Trin. 5, 2, 27; cf.:

    undique nuntii incedunt, qui afferrent, etc.,

    Tac. A. 11, 32:

    ut ovans praeda onustus incederem,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 146:

    vix incedo inanis, ne ire posse cum onere existumes,

    Plaut. Am. 1, 1, 174:

    quem modo decoratum ovantemque victoria incedentem vidistis,

    Liv. 1, 16, 10; 2, 6, 7:

    claro honore,

    Lucr. 3, 76:

    omnibus laetitiis,

    Cic. Fam. 2, 9, 2:

    incedunt per ora vestra magnifici,

    Sall. J. 31, 10:

    ego quae divum incedo regina,

    who walk majestic as, who am, Verg. A. 1, 46; cf. Prop. 2, 2, 6:

    matrona incedit census induta nepotum,

    id. 3, 13, 11 (4, 12):

    ut mea Luxuria Nemesis fluat ut que per urbem Incedat donis conspicienda meis,

    Tib. 2, 3, 52.—
    (β).
    With acc.:

    incedunt maestos locos,

    Tac. A. 1, 61:

    scaenam,

    id. ib. 14, 15:

    fontem aquae nando,

    id. ib. 14, 22.—
    B.
    In partic., in milit. lang., to move forwards, advance, march:

    barbari in perculsos Romanos acrius incedere,

    Sall. J. 101, 7:

    in erumpentes,

    Liv. 9, 21:

    cohortes paulatim incedere jubet,

    Sall. C. 60, 1:

    munito agmine,

    id. J. 46, 6:

    agmen reliquum incedere coepit,

    Liv. 21, 33, 1:

    segnius Hispanorum signa incedebant,

    id. 28, 14, 18:

    Sabini usque ad portas urbis populantes incessere,

    id. 2, 63, 7:

    propius incedentes,

    Tac. A. 4, 47:

    quod gnarum duci incessitque itineri et proelio paratus,

    id. ib. 1, 51 (Ritter, but Halm omits paratus).—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen. (rare):

    malitiae lenonis contra incedam,

    will encounter, Plaut. Rud. 3, 3, 31:

    facilius ad inventionem animus incedet si, etc.,

    will proceed to, Cic. Inv. 2, 14, 45 Orell. N. cr.
    B.
    In partic.
    1.
    To triumph over, exult over; with dat.:

    meo nunc superbus incedis malo,

    Hor. Epod. 15, 18:

    ille superbus incedet victis rivalibus,

    Juv. 12, 126.—
    2.
    Of inanim. and abstr. subjects, to come to, happen to, befall, attack, seize one; to approach, arrive, appear, occur (perh. not in Cic.); constr. with dat., acc., in and acc., or absol.
    (α).
    With dat. (so most freq.):

    exercitui omni tantus incessit ex incommodo dolor, ut, etc.,

    Caes. B. C. 3, 74, 1:

    magnus omnium incessit timor animis,

    id. ib. 2, 29, 1:

    mulieres, quibus belli timor insolitus incesserat, etc.,

    Sall. C. 31, 3 Kritz N. cr.; id. H. 2, 60:

    gravior cura patribus incessit,

    Liv. 4, 57, 10:

    incedebat enim deterrimo cuique licentia,

    Tac. A. 3, 36:

    cupido incessit animo,

    Curt. 7, 11, 4; 3, 1, 16:

    si sterilitas annorum incessit hominibus,

    Col. 2, 10, 1; Val. Max. 1, 8, 5.—
    (β).
    With acc.:

    ipsum ingens cupido incesserat Tarenti potiundi,

    Liv. 24, 13, 5:

    timor patres incessit, ne, etc.,

    id. 1, 17, 4; 2, 7, 1; 2, 32, 1;

    7, 39, 4 et saep.: indignatio hostes incessit,

    id. 3, 60:

    adversa valetudo aliquem,

    Tac. A. 3, 71:

    ingens animos desperatio incessit,

    Curt. 4, 2, 16; 3, 8, 25:

    stupor omnes et admiratio incessit,

    Just. 22, 6, 11: cupido incessit aliquem (with acc. and inf.), Sulp. Sev. Chron. 1, 38, 6; 2, 16, 3.—
    (γ).
    With in and acc.:

    vis morbi, pestilentia incedit in castra, in Poenos Romanosque,

    Liv. 29, 10, 3: pestilentia incesserat pari clade in Romanos [p. 918] Poenosque, id. 28, 46, 15.—
    (δ).
    Absol.:

    nova nunc religio unde istaec incessit?

    Ter. And. 4, 3, 15:

    tantus eo facto timor incessit,

    Caes. B. C. 3, 101;

    Auct. B. Alex. 7: postquam tenebrae incedebant,

    Tac. A. 15, 37; cf.:

    ubi crepusculum incesserit,

    Col. 11, 1, 18:

    ubi tempestas incessit,

    id. 12, 2, 5:

    frigora,

    id. 12, 52, 12:

    siccitates,

    id. 5, 9, 11:

    lascivia atque superbia incessere,

    Sall. J. 41, 3:

    ubi Romam legati venere, tanta commutatio incessit, uti, etc.,

    id. ib. 13, 7:

    religio deinde incessit, vitio eos creatos,

    Liv. 8, 17, 4:

    ubi pro modestia ac pudore ambitio et vis incedebat,

    Tac. A. 3, 26:

    haud invito imperatore ea fieri occultus rumor incedebat,

    went abroad, spread about, id. ib. 2, 55 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > incedo

  • 112 infero

    in-fĕro, intŭli, illātum, inferre, v. a., to carry, bring, put, or throw into or to a place (class.); constr. with in and acc., ad, or the dat.
    I.
    Lit.
    (α).
    With in and acc.: in equum, to bring or set upon a horse, Caes. B. G. 6, 29:

    coronam in curiam,

    Liv. 44, 14, 3:

    Scipio lecticula in aciem inlatus,

    id. 24, 42, 5:

    in portum quinqueremes,

    id. 28, 17, 5; cf. id. 26, 21, 6; 10, 2, 13:

    arma in Italiam,

    Nep. Ham. 4, 2:

    bello in provinciam illato,

    Cic. Fam. 15, 2, 1; id. Sest. 27, 58; Liv. 9, 25, 2.—
    (β).
    With dat.:

    semina arvis,

    Tac. A. 11, 54:

    fontes urbi,

    id. ib. 11, 13; cf.: pedem aliquo, to go or proceed to a place, Cic. Caecin. 14, 39:

    spolia opima templo,

    id. 4, 20.—
    (γ).
    With ad:

    scalas ad moenia,

    to set against the walls, Liv. 32, 24, 5.—
    (δ).
    Absol.:

    inferri mensam secundam jussi,

    to be served up, Plin. 9, 35, 58, § 120:

    gressus,

    Verg. G. 4, 360.—
    B.
    To throw upon, apply to any thing; esp. of fire, to set fire to:

    tectis et templis ignes inferre conati sunt,

    to set fire to, Cic. Cat. 3, 9, 22; cf.:

    aliquid in ignem,

    Caes. B. G. 6, 18.—
    C.
    In partic.
    1.
    To bring to a place for burial, to bury, inter:

    ne quis sepulcra deleat, neve alienum inferat,

    Cic. Leg. 2, 26, 64:

    reliquias ejus majorum tumulis inferri jussit,

    Just. 11, 15.—
    2.
    To furnish, pay (a tribute or tax):

    tributum alicui,

    Col. 1, 1, 11:

    vicesimam,

    Plin. Pan. 39, 6:

    septingenta milia aerario inferenda,

    id. Ep. 2, 11, 20.—
    3.
    To give in, enter (an account):

    sumptum civibus,

    Cic. Fl. 19, 45:

    rationes falsas,

    id. ib. 9, 20:

    rationibus,

    to bring into account, Col. 1, 7, 7:

    aliquid in rationes,

    Dig. 34, 3, 12.—
    4.
    Milit.: signa (arma) in hostem, or hosti, to bear the standards against the enemy, to attack, make an attack upon:

    conversa signa in hostes inferre,

    to wheel about and attack, Caes. B. G. 2, 26; Liv. 6, 29, 2; 9, 27, 12; saep. with dat.:

    trepidantibus inferunt signa Romani,

    id. 3, 18, 8; 8, 30, 7; Curt. 8, 14, 15:

    signa patriae urbi,

    Cic. Fl. 2, 5; Liv. 28, 3, 13; so,

    inferre arma,

    Nep. Dat. 6, 5:

    pedem,

    to advance, attack, Liv. 10, 33, 4; so,

    gradum: gradum acrius intulere Romani,

    id. 35, 1, 9:

    bellum alicui,

    to make war upon, to wage war against, Cic. Pis. 34:

    bellum Italiae,

    id. Att. 9, 1, 3:

    bellum contra patriam,

    id. Phil. 2, 22, 53:

    arma,

    to begin a war, commence hostilities, Liv. 1, 30, 8.—
    5.
    Se, to betake one ' s self to, repair to, go into, enter, esp. with the accessory notion of haste and rapidity.— With dat.: visa vi quadam sua inferunt sese hominibus noscitanda, present, offer themselves, Gell. 19, 1, 15:

    lucus erat, quo se Numa sine arbitris inferebat,

    Liv. 1, 21, 3:

    se foribus,

    Verg. A. 11, 36:

    se flammae,

    Vell. 2, 74.—With a play upon I. b, supra:

    me inferre Veneri vovi jam jentaculum (cf. the context),

    Plaut. Curc. 1, 1, 72.—With in and acc.: se in periculum capitis atque in vitae discrimen, to rush upon, expose one ' s self to, Cic. Balb. 10, 25:

    cum se in mediam contionem intulisset,

    Liv. 5, 43, 8; 4, 33, 7; 7, 17, 5; 24, 16, 1 al. — Absol.:

    viden' ignavum, ut se inferat!

    how he struts! how proudly he walks! Plaut. Mil. 4, 2, 54:

    ut magnifice infert sese,

    id. Ps. 4, 1, 7:

    atque etiam se ipse inferebat,

    presented himself, came unbidden, Cic. Caecin. 5; Liv. 2, 30, 13; 22, 5, 5; Tac. H. 4, 66; id. Agr. 37; Curt. 4, 12, 14 al.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to bring forward, introduce; to produce, make, excite, occasion, cause, inflict:

    in re severa delicatum aliquem inferre sermonem,

    Cic. Off. 1, 40, 144:

    mentionem,

    to make mention, to mention, Liv. 4, 1, 2:

    spem alicui,

    Caes. B. G. 2, 25:

    quam maximum terrorem hostibus,

    id. ib. 7, 8:

    alicui injuriam,

    id. ib. 54; Val. Max. 8, 1, 6; cf.:

    injuriis in socios nostros inferendis,

    Cic. Sest. 27, 58:

    calamitatem,

    Caes. B. G. 1, 12:

    turpitudines,

    Cic. Phil. 14, 3, 9:

    crimen proditionis alicui,

    id. Verr. 2, 5, 41, § 106:

    periculum civibus,

    id. Sest. 1, 2:

    probrum castis, labem integris, infamiam bonis,

    id. Cael. 18, 42:

    moram et impedimentum alicui rei,

    id. Inv. 1, 9, 12:

    mortem alicui per scelus,

    id. Mil. 7, 17:

    pestilentiam agris,

    Liv. 5, 14, 3: vim vitae suae, to lay violent hands upon one ' s self, Vell. 2, 45:

    vim et manus alicui,

    Cic. Cat. 1, 8, 21:

    vim alicui,

    Tac. A. 15, 5; Suet. Claud. 16; 37:

    vulnera hostibus,

    to give wounds to, to wound, Caes. B. C. 2, 6:

    delectari criminibus inferendis,

    Cic. Lael. 18, 65:

    litem capitis in aliquem,

    id. Clu. 41, 116:

    alicui crimen proditionis,

    id. Verr. 2, 5, 41, § 106: judicium, to judge (post-class.), Dig. 5, 2, 4:

    prima peregrinos obscena pecunia mores intulit,

    Juv. 6, 299. —
    B.
    In partic., to conclude, infer, draw an inference, Cic. Inv. 1, 47, 87; Quint. 5, 11, 27.

    Lewis & Short latin dictionary > infero

  • 113 jure

    1.
    jūs, jūris, n. [kindred to Sanscr. yūsh, the same; cf. Gr. zômos], broth, soup, sauce (class.):

    cum una multa jura confundit cocus,

    Plaut. Most. 1, 3, 120:

    quo pacto ex jure hesterno panem atrum vorent,

    Ter. Eun. 5, 4, 17:

    in jus vocat pisces cocus,

    Varr. R. R. 3, 9:

    negavit, se jure illo nigro delectatum,

    Cic. Tusc. 5, 34, 98:

    in ea cena cocus meus praeter jus fervens nihil potuit imitari,

    id. Fam. 9, 20, 2:

    tepidum,

    Hor. S. 1, 3, 81:

    male conditum,

    id. ib. 2, 8, 69.—In a sarcastic lusus verbb.: Verrinum, hog-broth, or the justice of Verres, Cic. Verr. 2, 1, 46, § 121.—
    II.
    Transf., juice, mixture:

    addita creta in jus idem,

    the juice of the purple-fish, Plin. 35, 6, 26, § 44.
    2.
    jūs, jūris ( gen. plur. jurum for jurium, Plaut. Ep. 3, 4, 86; Cato ap. Charis. p. 72 and 109 P.:

    juribus,

    Dig. 13, 5, 3, § 1; Charis. p. 19: jure, arch. dat., Liv. 42, 28, 6; Corp. Ins. Lat. 198, 31), n. [kindred with Sanscr. yu, to join; cf. zeugnumi, jungo, qs. the binding, obliging; cf. lex from ligo], right, law, justice.
    I.
    Lit. (class.; in plur. very rare, except in nom. and acc.), that which is binding or obligatory; that which is binding by its nature, right, justice, duty:

    juris praecepta sunt haec, honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere,

    Just. Inst. 1, 1, 3: jus naturale est quod natura omnia animalia docuit...videmus etenim cetera quoque animalia istius juris perita censeri, Dig. 1, 1, 1, § 3; Just. Inst. 1, 2 prooem.: omnes boni ipsam aequitatem et jus ipsum amant;

    per se jus est appetendum,

    Cic. Leg. 1, 18, 48: Gy. Amabo, hicine istuc decet? Le. Jusque fasque est, Plaut. As. 1, 1, 20:

    jus hic orat,

    id. Trin. 5, 2, 37; id. Ps. 1, 5, 123:

    omnium legum atque jurium fictor, conditor cluet,

    id. Ep. 3, 4, 90:

    jus hominum situm est in generis humani societate,

    Cic. Tusc. 1, 26, 64:

    tenere,

    id. Caecin. 11:

    obtinere,

    to maintain, id. Quint. 9:

    de jure alicui respondere,

    to lay down the law, id. de Or. 2, 33, 142:

    respondere,

    id. Leg. 1, 4, 12: dicere, to pronounce judgment, give a judicial decision, as, e. g. the prætor:

    a Volcatio, qui Romae jus dicit,

    id. Fam. 13, 14; Verg. A. 7, 246; cf.:

    jura dare,

    id. ib. 1, 507:

    praetor quoque jus reddere dicitur, etiam cum inique decernit,

    Dig. 1, 1, 11: quid dubitas dare mihi argentum? S. Jus petis, fateor, you ask what is right, reasonable, Plaut. Ps. 5, 2, 16:

    jus publicum,

    common right, Ter. Phorm. 2, 3, 65:

    jura communia,

    equal rights, Cic. Div. 1, 5:

    divina ac humana,

    id. Off. 1, 26:

    belli,

    id. Div. 2, 77:

    gentium,

    the law of nations, id. Off. 3, 5:

    quod naturalis ratio inter omnes homines constituit, id apud omnes populos peraeque custoditur, vocaturque jus gentium,

    Gai. Inst. 1, 1:

    civile,

    the civil law, Cic. Verr. 2, 1, 42, § 109: quod quisque populus ipse sibi jus constituit, id ipsius proprium est vocaturque jus civile, Gai Inst. 1, 1:

    pontificium,

    Cic. Dom. 13, 34:

    praediatorium,

    id. Balb. 20:

    conjugialia,

    Ov. M. 6, 536:

    jus est, apponi pernam frigidam,

    Plaut. Pers. 1, 3, 26:

    jus fasque est,

    human and divine right, id. Cist. 1, 1, 22:

    juris nodos solvere,

    Juv. 8, 50.— Abl.: jūrĕ, adverb., with justice, justly:

    jure in eum animadverteretur,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:

    jure ac merito,

    id. ib. 2, 5, 67, § 172; id. Cat. 3, 6, 14; Juv. 2, 34:

    et jure fortasse,

    id. Tusc. 3, 12, 26:

    et fortasse suo jure,

    id. Fin. 5, 2, 4:

    te ipse, jure optimo, merito incuses licet,

    with perfect justice, Plaut. Most. 3, 2, 24:

    optimo jure,

    Cic. Off. 1, 31, 111; cf.: pleno jure, Gai Inst. 1, 5, 14:

    justo jure,

    Liv. 21, 3, 4; cf.

    opp. to injuria: non quaero, jure an injuria sint inimici,

    Cic. Verr. 2, 2, 61, § 150: summum jus, the extremity or utmost rigor of the law:

    non agam summo jure tecum,

    id. ib. 2, 5, 2, §

    4: ex quo illud, Summum jus, summa injuria, factum est jam tritum sermone proverbium,

    id. Off. 1, 10, 33;

    so opp. (aequum et bonum habere quod defendant), si contra verbis et litteris, et, ut dici solet, summo jure contenditur,

    id. Caecin. 23, 65.
    II.
    Transf.
    A.
    A place where justice is administered, a court of justice:

    in jus ambula,

    come before a magistrate, Plaut. Rud. 3, 6, 22; Ter. Phorm. 5, 7, 43:

    in jus ire,

    Nep. Att. 6, 4:

    cum ad praetorem in jus adissemus,

    Cic. Verr. 2, 4, 65, § 147:

    in jus acres procurrunt,

    Hor. S. 1, 7, 20:

    aliquem in jus vocare,

    Cic. Verr. 2, 2, 76, § 187; Hor. S. 2, 5, 29:

    aliquem in jus rapere,

    id. ib. 1, 9, 77;

    2, 3, 72: trahere,

    Juv. 10, 87.—
    B.
    Justice, justness of a thing:

    absolverunt, admiratione magis virtutis, quam jure causae,

    Liv. 1, 26.—
    C.
    Legal right, power, authority, permission:

    cum plebe agendi,

    Cic. Leg. 2, 12, 31:

    materiae caedendae,

    Liv. 5, 55.—Of particular rights: jus eundi, a right of way, Gai Inst. 2, 31:

    jus agendi, aquamve ducendi,

    id. ib.:

    altius tollendi vel prospiciendi,

    id. ib. 4, 3: jus civitatis, the right to obtain the privileges of citizenship (cf. civitas;

    v. Krebs, Antibarb. p. 640),

    Cic. Arch. 5, 11; id. Caecin. 34, 98; 35, 102; id. Verr. 2, 4, 11,§ 26:

    jus capiendi,

    Juv. 1, 56:

    testandi,

    id. 16, 51; cf. 6, 217: jus trium liberorum, Sen. ap. Lact. 1, 16, 10:

    patrium,

    the power of life and death over their children, Liv. 1, 26:

    homines recipere in jus dicionemque,

    id. 21, 61:

    sub jus judiciumque regis venire,

    id. 39, 24:

    (homo) sui juris,

    his own master, independent, Cic. Verr. 2, 1, 7, § 18:

    jus ad mulieres,

    over the women, Plaut. Cas. 2, 2, 22:

    ut eodem jure essent, quo fuissent,

    Cic. Verr. 2, 3, 6, § 13; cf.:

    melius, quod nil animis in corpora juris natura indulget,

    Juv. 2, 139.— The legal forms of the old jurists:

    jus Flavianum,

    Dig. 1, 2, 2, § 7.

    Lewis & Short latin dictionary > jure

  • 114 jus

    1.
    jūs, jūris, n. [kindred to Sanscr. yūsh, the same; cf. Gr. zômos], broth, soup, sauce (class.):

    cum una multa jura confundit cocus,

    Plaut. Most. 1, 3, 120:

    quo pacto ex jure hesterno panem atrum vorent,

    Ter. Eun. 5, 4, 17:

    in jus vocat pisces cocus,

    Varr. R. R. 3, 9:

    negavit, se jure illo nigro delectatum,

    Cic. Tusc. 5, 34, 98:

    in ea cena cocus meus praeter jus fervens nihil potuit imitari,

    id. Fam. 9, 20, 2:

    tepidum,

    Hor. S. 1, 3, 81:

    male conditum,

    id. ib. 2, 8, 69.—In a sarcastic lusus verbb.: Verrinum, hog-broth, or the justice of Verres, Cic. Verr. 2, 1, 46, § 121.—
    II.
    Transf., juice, mixture:

    addita creta in jus idem,

    the juice of the purple-fish, Plin. 35, 6, 26, § 44.
    2.
    jūs, jūris ( gen. plur. jurum for jurium, Plaut. Ep. 3, 4, 86; Cato ap. Charis. p. 72 and 109 P.:

    juribus,

    Dig. 13, 5, 3, § 1; Charis. p. 19: jure, arch. dat., Liv. 42, 28, 6; Corp. Ins. Lat. 198, 31), n. [kindred with Sanscr. yu, to join; cf. zeugnumi, jungo, qs. the binding, obliging; cf. lex from ligo], right, law, justice.
    I.
    Lit. (class.; in plur. very rare, except in nom. and acc.), that which is binding or obligatory; that which is binding by its nature, right, justice, duty:

    juris praecepta sunt haec, honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere,

    Just. Inst. 1, 1, 3: jus naturale est quod natura omnia animalia docuit...videmus etenim cetera quoque animalia istius juris perita censeri, Dig. 1, 1, 1, § 3; Just. Inst. 1, 2 prooem.: omnes boni ipsam aequitatem et jus ipsum amant;

    per se jus est appetendum,

    Cic. Leg. 1, 18, 48: Gy. Amabo, hicine istuc decet? Le. Jusque fasque est, Plaut. As. 1, 1, 20:

    jus hic orat,

    id. Trin. 5, 2, 37; id. Ps. 1, 5, 123:

    omnium legum atque jurium fictor, conditor cluet,

    id. Ep. 3, 4, 90:

    jus hominum situm est in generis humani societate,

    Cic. Tusc. 1, 26, 64:

    tenere,

    id. Caecin. 11:

    obtinere,

    to maintain, id. Quint. 9:

    de jure alicui respondere,

    to lay down the law, id. de Or. 2, 33, 142:

    respondere,

    id. Leg. 1, 4, 12: dicere, to pronounce judgment, give a judicial decision, as, e. g. the prætor:

    a Volcatio, qui Romae jus dicit,

    id. Fam. 13, 14; Verg. A. 7, 246; cf.:

    jura dare,

    id. ib. 1, 507:

    praetor quoque jus reddere dicitur, etiam cum inique decernit,

    Dig. 1, 1, 11: quid dubitas dare mihi argentum? S. Jus petis, fateor, you ask what is right, reasonable, Plaut. Ps. 5, 2, 16:

    jus publicum,

    common right, Ter. Phorm. 2, 3, 65:

    jura communia,

    equal rights, Cic. Div. 1, 5:

    divina ac humana,

    id. Off. 1, 26:

    belli,

    id. Div. 2, 77:

    gentium,

    the law of nations, id. Off. 3, 5:

    quod naturalis ratio inter omnes homines constituit, id apud omnes populos peraeque custoditur, vocaturque jus gentium,

    Gai. Inst. 1, 1:

    civile,

    the civil law, Cic. Verr. 2, 1, 42, § 109: quod quisque populus ipse sibi jus constituit, id ipsius proprium est vocaturque jus civile, Gai Inst. 1, 1:

    pontificium,

    Cic. Dom. 13, 34:

    praediatorium,

    id. Balb. 20:

    conjugialia,

    Ov. M. 6, 536:

    jus est, apponi pernam frigidam,

    Plaut. Pers. 1, 3, 26:

    jus fasque est,

    human and divine right, id. Cist. 1, 1, 22:

    juris nodos solvere,

    Juv. 8, 50.— Abl.: jūrĕ, adverb., with justice, justly:

    jure in eum animadverteretur,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:

    jure ac merito,

    id. ib. 2, 5, 67, § 172; id. Cat. 3, 6, 14; Juv. 2, 34:

    et jure fortasse,

    id. Tusc. 3, 12, 26:

    et fortasse suo jure,

    id. Fin. 5, 2, 4:

    te ipse, jure optimo, merito incuses licet,

    with perfect justice, Plaut. Most. 3, 2, 24:

    optimo jure,

    Cic. Off. 1, 31, 111; cf.: pleno jure, Gai Inst. 1, 5, 14:

    justo jure,

    Liv. 21, 3, 4; cf.

    opp. to injuria: non quaero, jure an injuria sint inimici,

    Cic. Verr. 2, 2, 61, § 150: summum jus, the extremity or utmost rigor of the law:

    non agam summo jure tecum,

    id. ib. 2, 5, 2, §

    4: ex quo illud, Summum jus, summa injuria, factum est jam tritum sermone proverbium,

    id. Off. 1, 10, 33;

    so opp. (aequum et bonum habere quod defendant), si contra verbis et litteris, et, ut dici solet, summo jure contenditur,

    id. Caecin. 23, 65.
    II.
    Transf.
    A.
    A place where justice is administered, a court of justice:

    in jus ambula,

    come before a magistrate, Plaut. Rud. 3, 6, 22; Ter. Phorm. 5, 7, 43:

    in jus ire,

    Nep. Att. 6, 4:

    cum ad praetorem in jus adissemus,

    Cic. Verr. 2, 4, 65, § 147:

    in jus acres procurrunt,

    Hor. S. 1, 7, 20:

    aliquem in jus vocare,

    Cic. Verr. 2, 2, 76, § 187; Hor. S. 2, 5, 29:

    aliquem in jus rapere,

    id. ib. 1, 9, 77;

    2, 3, 72: trahere,

    Juv. 10, 87.—
    B.
    Justice, justness of a thing:

    absolverunt, admiratione magis virtutis, quam jure causae,

    Liv. 1, 26.—
    C.
    Legal right, power, authority, permission:

    cum plebe agendi,

    Cic. Leg. 2, 12, 31:

    materiae caedendae,

    Liv. 5, 55.—Of particular rights: jus eundi, a right of way, Gai Inst. 2, 31:

    jus agendi, aquamve ducendi,

    id. ib.:

    altius tollendi vel prospiciendi,

    id. ib. 4, 3: jus civitatis, the right to obtain the privileges of citizenship (cf. civitas;

    v. Krebs, Antibarb. p. 640),

    Cic. Arch. 5, 11; id. Caecin. 34, 98; 35, 102; id. Verr. 2, 4, 11,§ 26:

    jus capiendi,

    Juv. 1, 56:

    testandi,

    id. 16, 51; cf. 6, 217: jus trium liberorum, Sen. ap. Lact. 1, 16, 10:

    patrium,

    the power of life and death over their children, Liv. 1, 26:

    homines recipere in jus dicionemque,

    id. 21, 61:

    sub jus judiciumque regis venire,

    id. 39, 24:

    (homo) sui juris,

    his own master, independent, Cic. Verr. 2, 1, 7, § 18:

    jus ad mulieres,

    over the women, Plaut. Cas. 2, 2, 22:

    ut eodem jure essent, quo fuissent,

    Cic. Verr. 2, 3, 6, § 13; cf.:

    melius, quod nil animis in corpora juris natura indulget,

    Juv. 2, 139.— The legal forms of the old jurists:

    jus Flavianum,

    Dig. 1, 2, 2, § 7.

    Lewis & Short latin dictionary > jus

  • 115 latus

    1.
    lātus, a, um, adj. [old Lat. stlātus, Paul. ex Fest. p. 313; Sanscr. root star-, strnāmi = sterno; Gr. stor- in stornumi, stratos; Lat. sterno, stratus, torus; cf. strāges, struo; not connected with platus, nor with 3. lātus = tlêtos], broad, wide.
    I.
    Lit.:

    fossa,

    Cic. Tusc. 5, 20, 59:

    mare,

    id. Verr. 2, 4, 46, § 103:

    via,

    id. ib. 2, 4, 53, §

    119: agri,

    id. Rep. 5, 2, 3:

    clavus,

    Quint. 11, 3, 138 (v. clavus):

    umeri,

    Verg. A. 9, 725; cf.:

    artus barbarorum,

    Tac. A. 2, 21:

    lati et lacertosi viri,

    broad-shouldered, Col. 1, 9, 4; Cic. Rep. 6, 20, 21:

    rana bove latior,

    Phaedr. 1, 24, 5:

    palus non latior pedibus quinquaginta,

    Caes. B. G. 7, 19:

    latissimum flumen,

    id. ib. 2, 27:

    latissimae solitudines,

    id. ib. 6, 22:

    comesse panem tris pedes latum,

    Plaut. Bacch. 4, 1, 8:

    fossae quindecim pedes latae,

    Caes. B. G. 7, 72:

    areas latas pedum denum facito,

    Col. 2, 10, 26:

    populi,

    Verg. A. 1, 225:

    moenia lata videt,

    id. ib. 6, 549:

    latis otia fundis,

    id. G. 2, 468: ne latos fines parare studeant. Caes. B. G. 6, 21:

    ager,

    Liv. 23, 46:

    orbis,

    Hor. C. 1, 12, 57:

    terrae,

    Ov. M. 2, 307:

    lata Polyphemi acies,

    wide eye, Juv. 9, 64.— Neutr. absol.:

    crescere in latum,

    to increase in width, widen, Ov. M. 1, 336.— Absol.:

    per latum,

    Vulg. Ezech. 46, 22:

    in lato pedum centum,

    Lampr. Alex. Sev. 26, 7.—
    B.
    Transf., poet., for proud, swelling (cf. Eng. vulg. spreading):

    latus ut in circo spatiere,

    that you may stalk along largely, proudly, Hor. S. 2, 3, 183:

    lati incesserunt et cothurnati (histriones),

    Sen. Ep. 76, 31. —
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., broad, wide, wide-spread, extended (mostly post-Aug.):

    vox,

    Quint. 11, 3, 82; cf.:

    verba,

    pronounced broadly, Cic. de Or. 3, 12, 46:

    gloria,

    widespread, Plin. Ep. 4, 12, 7:

    lato Murrus caligat in hoste,

    Sil. 1, 499:

    interpretatio,

    broad, not strict, lenient, Dig. 22, 1, 1:

    culpa,

    great, ib. 50, 16, 213; 11, 6, 1 fin.:

    fuga,

    a kind of banishment, whereby all places are forbidden to the exile but one, ib. 48, 22, 5.—
    B.
    In partic., of style, diffuse, detailed, copious, prolix:

    oratio Academicorum liberior et latior (opp. Stoicorum oratio astrictior et contractior),

    Cic. Brut. 31, 120:

    latum atque fusum,

    Quint. 11, 3, 50:

    latiore varioque tractatu,

    id. 7, 3, 16:

    latiore quadam comprehensione,

    id. 2, 5, 14:

    genus orandi latum et sonans,

    Tac. H. 1, 90:

    Aeschines his latior et audentior,

    Quint. 12, 10, 23.— Hence, adv.: lātē, broadly, widely, extensively; with longe, on all sides, far and wide, everywhere.
    1.
    Lit.:

    late longeque diffusus,

    Cic. Leg. 1, 12, 34:

    omnibus longe lateque aedificiis incensis,

    Caes. B. G. 4, 35:

    minus late vagari,

    id. ib. 1, 2:

    regnare,

    Just. 13, 7:

    populus late rex,

    Verg. A. 1, 21; cf.:

    diu Lateque victrix,

    Hor. C. 4, 4, 23:

    cladem inferre,

    Tac. H. 3, 23.— Comp.:

    latius demum operaest pretium ivisse,

    Plaut. Most. 3, 2, 156:

    itaque latius quam caedebatur ruebat (murus),

    Liv. 21, 11:

    possidere (agros),

    Ov. M. 5, 131:

    metui,

    Tac. A. 12, 43. — Sup.:

    ager latissime continuatus,

    Cic. Agr. 2, 26, 70:

    quam latissime possint, ignes faciant,

    Nep. Eum. 9, 3.—
    2.
    Trop.: ars late patet, widely. Cic. de Or. 1, 55, 235:

    Phrygiae late refer primordia gentis,

    Ov. H. 17, 57.— Comp.:

    latius loquuntur rhetores, dialectici compressius,

    Cic. Fin. 2, 6, 17: quod [p. 1042] pateat latius, of rather extensive application, Cic. Off. 3, 4, 19:

    latius perscribere,

    Caes. B. C. 2, 17:

    uti opibus,

    more lavishly, Hor. S. 2, 2, 113.— Sup.:

    fidei bonae nomen latissime manat,

    Cic. Off. 3, 17, 70:

    latissime patere,

    id. ib. 3, 17, 69.
    2.
    lătus, ĕris, n. [cf. Gr. platus; Lat. lăter, Latium, plautus or plotus], the side, flank of men or animals.
    I.
    Lit.:

    ego vostra faciam latera lorea,

    Plaut. Mil. 2, 1, 2: quid conminatu's mihi? Con. Istud male factum arbitror, quia non latus fodi, id. Aul. 3, 2, 4:

    occidisse ex equo dicitur, et latus offendisse vehementer,

    Cic. Clu. 62, 175:

    cujus latus ille mucro petebat,

    id. Lig. 3, 9:

    laterique accommodat ensem,

    Verg. A. 2, 393; Quint. 2, 13, 12; 11, 3, 69; 118:

    laterum inclinatione forti ac virili,

    id. 1, 11, 18: vellere latus digitis, to twitch one by the side (in order to attract attention), Ov. A. A. 1, 606; cf.:

    si tetigit latus acrior,

    Juv. 7, 109:

    tum latus ei dicenti condoluisse... dieque septimo est lateris dolore consumptus,

    pleurisy, Cic. de Or. 3, 2, 6; so,

    lateris dolor,

    Cato, R. R. 125; Cels. 2, 7; 8; Plin. 21, 21, 89, § 155:

    lateris vigili cum febre dolor,

    Juv. 13, 229; cf.:

    laterum dolor aut tussis,

    Hor. S. 1, 9, 32: artifices lateris, i. e. those who make skilful side movements or evolutions, ballet-dancers, Ov. A. A. 3, 351:

    latus tegere alicui,

    to walk by the side of one, Hor. S. 2, 5, 18:

    claudere alicui,

    Juv. 3, 131; and:

    mares inter se uxoresque contendunt, uter det latus illis (sc. pantomimis),

    Sen. Q. N. 7, 32, 3.—Of animals:

    equorum,

    Lucr. 5, 1324:

    cujus (equi aënei) in lateribus fores essent,

    Cic. Off. 3, 9, 38.—
    2.
    Of orators, the lungs:

    lateribus aut clamore contendere,

    Cic. de Or. 1, 60, 255:

    quae vox, quae latera, quae vires, etc.,

    id. Verr. 2, 4, 30, § 67:

    ut lateris conatus sit ille, non capitis,

    Quint. 1, 11, 8; cf.:

    lateris pectorisve firmitas an capitis etiam plus adjuvet,

    id. 11, 3, 16; so id. 11, 3, 40:

    dum vox ac latus praeparetur,

    id. 10, 7, 2; 11, 3, 13:

    voce, latere, firmitate (constat orator),

    id. 12, 11, 2:

    neque enim ex te umquam es nobilitatus, sed ex lateribus et lacertis tuis,

    Cic. de Sen. 9, 27:

    cum legem Voconiam voce magna et bonis lateribus suasissem,

    id. ib. 5, 14:

    illa adhuc audaciora et majorum, ut Cicero existimat, laterum,

    Quint. 9, 1, 29.—
    3.
    Poet., in mal. part., Lucil. ap. Non. 260, 30; Ov. H. 2, 58; 19, 138; Prop. 2, 2, 12:

    lateri parcere,

    Juv. 6, 37.—
    B.
    Transf., in gen.
    1.
    The side, flank, lateral surface of a thing (opp. frons and tergum;

    v. h. vv.): collis ex utraque parte lateris dejectus habebat et in frontem leniter fastigatus paulatim ad planiciem redibat,

    on each side, Caes. B. G. 2, 8; cf. Plin. 17, 23, 35, § 202:

    terra angusta verticibus, lateribus latior,

    Cic. Rep. 6, 20, 21:

    latus unum castrorum,

    Caes. B. G. 2, 5:

    insula, cujus unum latus est contra Galliam,

    id. ib. 5, 13:

    et (Fibrenus) divisus aequaliter in duas partis latera haec (insulae) adluit,

    Cic. Leg. 2, 3, 6.—Of a maritime country, the coast, seaboard:

    Illyricum,

    Juv. 8, 117:

    castelli,

    Sall. J. 93:

    tum prora avertit et undis Dat latus,

    the ship's side, Verg. A. 1, 105:

    ubi pulsarunt acres latera ardua fluctus,

    Ov. M. 11, 529:

    nudum remigio,

    Hor. C. 1, 14, 4; id. Epod. 10, 3:

    dextrum (domus),

    id. Ep. 1, 16, 6:

    mundi,

    id. C. 1, 22, 19:

    crystallus sexangulis nascitur lateribus,

    surfaces, Plin. 37, 2, 9, § 26.—Of an army, the flank, Tac. Agr. 35:

    reliquos equites ad latera disponit,

    Caes. B. G. 6, 7:

    ex itinere nostros latere aperto aggressi,

    id. ib. 1, 25; cf. id. ib. 2, 23 fin.:

    ad latus apertum hostium constitui,

    id. ib. 4, 25:

    ne simul in frontem, simul in latera, pugnaretur,

    Tac. Agr. 35.—So in fighting: latus dare, to expose one's side or flank to the adversary, Val. Fl. 4, 304 (v. II. A. infra).—
    b.
    Esp. freq.: a (ab) latere, on or at the side or flank; a or ab lateribus, on or at the sides or flanks (opp. a fronte, in front, before, and a tergo, at the back, behind):

    a tergo, a fronte, a lateribus tenebitur,

    Cic. Phil. 3, 13, 32:

    a fronte atque ab utroque latere cratibus ac pluteis protegebat,

    Caes. B. C. 1, 25 fin.; id. B. G. 2, 25:

    ab omni latere securus,

    Amm. 16, 9, 3:

    ab latere aggredi,

    Liv. 27, 48:

    disjectos ab tergo aut lateribus circumveniebant,

    Sall. J. 50 fin.:

    ne quis inermibus militibus ab latere impetus fieri posset,

    Caes. B. G. 3, 29:

    Sulla profligatis iis, quos advorsum ierat, rediens ab latere Mauris incurrit,

    Sall. J. 101, 8: si ex hac causa unda prorumperet, a lateribus undae circumfunderentur, Sen. Q. N. 6, 6, 4:

    a lateribus, a fronte, quasi tria maria prospectat,

    Plin. Ep. 2, 17, 5.—
    c.
    Less freq. with ex:

    latere ex utroque,

    Lucr. 2, 1049:

    ex lateribus aggredi aliquem,

    Sall. C. 60:

    tribus ex lateribus (locus) tegebatur,

    Hirt. B. Alex. 28, 4:

    ex alio latere cubiculum est politissimum,

    Plin. Ep. 2, 17, 10:

    omni ex latere armorum molibus urgeri,

    Amm. 19, 7, 7.—
    d.
    With de:

    de latere ire,

    Lucr. 6, 117.—Without prep.:

    alio latere,

    Tac. A. 3, 74.—
    2.
    Poet. (pars pro toto), the body:

    penna latus vestit, tenet,

    Ov. M. 2, 376:

    nunc latus in fulvis niveum deponit harenis,

    id. ib. 2, 865; cf. id. ib. 3, 23;

    14, 710: forte,

    Hor. Ep. 1, 7, 26:

    fessum longā militiā,

    id. C. 2, 7, 18:

    credidit tauro latus,

    id. ib. 3, 27, 26:

    liminis aut aquae Caelestis patiens latus,

    id. ib. 3, 10, 20.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen.: in latera atque in terga incurrere, to attack the sides, i. e. the unguarded points, Quint. 9, 1, 20:

    aliena negotia centum Per caput et circa saliunt latus,

    encompass on every side, Hor. S. 2, 6, 34:

    ut a sems latere numquam discederem,

    never left his side, Cic. Lael. 1, 1; cf.: aliquem lateri alicujus adjungere, to attach to his side, i. e. to give him for a companion, Quint. 1, 2, 5; so,

    alicui latus dare, of a client,

    Sen. Q. N. 7, 32, 3 (cf. B. 1. infra):

    lateri adhaerere gravem dominum,

    hung about them, threatened them, Liv. 39, 25:

    Illyriorum rex, lateri ejus haerens, assiduis precibus promissa exigebat,

    Just. 29, 4, 8; cf.:

    Agathocles regis lateri junctus, civitatem regebat,

    id. 30, 2, 5:

    circumfusa turba lateri meo,

    Liv. 6, 15.—Esp.:

    sacpe dabis nudum latus,

    expose, Tib. 1, 4, 52:

    la. tus imperii nudum,

    Flor. 3, 5, 4:

    nec adulatoribus latus praebeas,

    expose yourself, lay yourself open to, Sen. Q. N. 4 praef.: latere tecto abscedere, i. e safe, unharmed, Ter. Heaut. 4, 2, 5:

    hic fugit omnes Insidias nullique malo latus obdit apertum,

    Hor. S. 1, 3, 59:

    ex uno latere constat contractus,

    on one side, Dig. 19, 1, 13 fin.; so ib. 3, 5, 5:

    nulla ex utroque latere nascitur actio,

    ib. 3, 5, 6, § 4.—
    B.
    In partic.
    1.
    To express intimacy, attachment:

    latus alicui cingere,

    to cling to, Liv. 32, 39, 8; esp. in the phrase: ab latere, at the side of, i. e. in intimate association with (rare, and perh. not ante-Aug.):

    ab latere tyranni: addit eos ab latere tyranni,

    Liv. 24, 5, 13; Curt. 3, 5, 15; cf.:

    ille tuum, Castrice, dulce latus,

    your constant associate, Mart. 6, 68, 4.—
    2.
    Relationship, kindred, esp. collateral relationship (post-Aug.):

    quibus (liberis) videor a meo tuoque latere pronum ad honores iter relicturus,

    Plin. Ep. 8, 10, 3:

    sunt et ex lateribus cognati ut fratres sororesque,

    Dig. 38, 10, 10, § 8:

    ex latere uxorem ducere,

    ib. 23, 2, 68:

    latus omne divinae domus,

    Stat. S. 5 praef.: omnes personae cognatorum aut supra numerantur, aut infra, aut ex transverso, sive a latere... a latere, fratres et sorores, liberique eorum; item parentium fratres et sorores liberique eorum, (Ulp.) de Grad. Cogn. 2 ap. Huschke, Jurisp. Antejust. p. 530.
    3.
    lātus, a, um, Part., v. fero.

    Lewis & Short latin dictionary > latus

  • 116 manus

    1.
    mănus, ūs (dat. manu for manui:

    alternae manu,

    Prop. 1, 11, 12; 2, 1, 60), f. [root man-, ma-, to measure; Sanscr. ma, measure, moon; cf. Germ. Mond, moon, and O. H. Germ. mund, hand; Angl.-Sax. mund], a hand.
    I.
    Lit.:

    quam vero aptas, quamque multarum artium ministras manus natura homini dedit!

    Cic. N. D. 2, 60, 150:

    vas in manus sumere,

    id. Verr. 2, 4, 27, § 62:

    Epicurum in manus sumere, i. e. scripta Epicuri,

    id. Tusc. 2, 3, 8:

    pyxidem in manu tenere,

    id. Cael. 26, 63:

    manum porrigere ad tradendum aliquid,

    id. ib.:

    de manibus deponere,

    to lay out of one's hands, lay down, id. Ac. 1, 1, 2. ponere, id. Q. Fr. 1, 1, 8:

    extorquere,

    to wrest from one's hands, id. Cat. 1, 6, 13:

    e manibus dimittere,

    to let go out of one's hands, id. Or. 30, 105: manum ad os apponere, i. e. to lay the finger on the lips in token of secrecy, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4: alicui in manu esse, to be obvious, clear:

    neque mihi in manu Jugurtha qualis foret,

    Sall. J. 14, 4:

    (feminas) in manu esse parentium, fratrum, virorum,

    subject to, Liv. 34, 2, 11; cf.:

    minus filiae uxores sorores quibusdam in manu erunt,

    id. 34, 7, 11: in manibus esse, to be in everybody's hands, to be well known:

    est in manibus oratio,

    Cic. Lael. 25, 96:

    est in manibus laudatio,

    id. Sen. 4, 12; id. Brut. 33, 125.—Also, to be near:

    hostes sunt in manibus,

    near to us, close by us, upon us, Caes. B. G. 2, 19, 7; also, to be present: attendere, quae in manibus sunt, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 1; Verg. A. 10, 280: in manibus habere, to have in hand, to be engaged on a thing:

    omnia, quae in manibus habebam, abjeci,

    Cic. Att. 13, 47, 1:

    habeo opus magnum in manibus,

    id. Ac. 1, 1, 2:

    philosophi quamcunque rem habent in manibus, in eam, etc.,

    id. Tusc. 5, 7, 18; id. Sen. 7, 22; id. Cael. 27, 65:

    milites bellum illud, quod erat in manibus, reliquisse,

    id. Rep. 2, 37, 63; cf.:

    dum occasio in manibus esset,

    Liv. 7, 36, 10:

    inimicorum in manibus mortuus est,

    among, Cic. Inv. 1, 55, 108:

    manu tenere,

    to know for certain, id. Brut. 80, 277.— Pass.:

    manibus teneri,

    to be certain, evident, Cic. Sest. 32, 69: habere in manibus, to fondle, caress, make much of:

    sic in manibus (inimicum meum) habebant, sic fovebant, etc.,

    id. Fam. 1, 9, 10:

    in manus venire,

    to come to hand, id. Q. Fr. 2, 15, b, 1:

    proelium in manibus facere,

    to fight at close quarters, Sall. J. 57, 4:

    ad manum habere,

    to have at hand, have in readiness, Quint. 12, 5, 1:

    ad manum esse,

    at hand, in hand, near, Liv. 9, 19: ad manum venire or accedere, to come hand to hand, come to close quarters:

    nonnumquam etiam res ad manus, atque ad pugnam veniebat,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28; Nep. Eum. 5, 2; Liv. 2, 30:

    ut venere in manus,

    Tac. A. 2, 80:

    ut ventum in manus,

    id. H. 4, 71:

    adire manum alicui, v. 1. adeo: ad manum intueri aliquid,

    at hand, close by, hard by, Plin. 35, 10, 36, § 97:

    prae manu or manibus,

    at hand, in readiness, in hand, Plaut. Bacch. 4, 3, 10; App. M. 6, p. 180, 32; Ter. Ad. 5, 9, 23; Gell. 19, 8:

    quem servum ille habuit ad manum,

    Cic. de Or. 3, 60, 225:

    servus a manu,

    i. e. a scribe, secretary, Suet. Caes. 74:

    de manu dare,

    to give with one's own hand, Lampr. Alex. Sev. 37: de manu in manum quippiam tradere, to deliver from hand to hand, i. e. with great care, Cic. Fam. 7, 5, 2: manum ferulae subducere, to take the hand from the rod, i. e. to be too old for the rod, Juv. 1, 15: e manu (for eminus; opp. cominus), from a distance: quae mea cominus machaera atque hasta hostibit e manu, Enn. ap. Fest. s. v. redhostire, p. 270 Müll. (Trag. v. 212 Vahl.): plenā manu, with a full or plentiful hand, bountifully, liberally:

    plenā manu dare,

    abundantly, Sen. Ben. 1, 7, 2; id. Ep. 120, 10; id. ad Polyb. 9, 7;

    so trop.: Hortalus, quam plenā manu nostras laudes in astra sustulit,

    Cic. Att. 2, 25, 1; so,

    plenis manibus pecuniam largiri,

    Lact. 3, 16, 15; cf.:

    quemquam vacuis a se manibus abire pati,

    Sen. Brev. Vit. 14, 5: manibus pedibusque aliquid facere (Greek pux kai lax), with hands and feet, i. e. with all one's power, with might and main, Ter. And. 1, 1, 134:

    per manus,

    with the hands, Caes. B. G. 6, 37:

    per manus servulae,

    by her assistance, Cic. Att. 1, 12, 3: per manus tradere, to deliver from hand to hand, from mouth to mouth, to hand down from father to son:

    traditae per manus religiones,

    Liv. 5, 51: per manus, also, by force, by main force, forcibly:

    per manus libertatem retinere,

    Sall. J. 31, 22: inter manus, in one's hands, under one's hands:

    agger inter manus proferebatur,

    Caes. B. C. 2, 2:

    villa crescit inter manus,

    Sen. Ep. 12, 1:

    nihil adhuc inter manus habui cui majorem sollicitudinem praestare deberem,

    Plin. Ep. 2, 5, 2:

    scripta quae inter manus habes,

    are occupied with, id. ib. 5, 5, 7.— Trop., palpable, evident:

    ante oculos interque manus sunt omnia vestras,

    Verg. A. 11, 311; cf.:

    manus inter parentum,

    id. ib. 2, 681: inter manus, also, in one's hands, in one's arms:

    abripite hunc intro actutum inter manus,

    Plaut. Most. 2, 1, 38:

    e convivio auferri,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28: sub manu and sub manum, at hand, near, readily, immediately, on the instant: Vocontii sub manu ut essent, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 2:

    quo celerius, ac sub manum annuntiari cognoscique posset, quid in provincia quāque gereretur, etc.,

    Suet. Aug. 49; Sen. Ep. 71, 1: sub manus succedere, according to one's wish, [p. 1112] Plaut. Mil. 3, 2, 59: alicujus manu esse, to be from or by one's hand:

    epistulae quae quidem erant tua manu,

    Cic. Att. 7, 2, 3; cf. id. ib. 8, 13, 1 (cf. II. C. infra): manu, with the hand, by hand, i. e. artificially, opp. to naturally, by nature: manu sata, i. e. by the hand of man, opp. to what grows wild. Caes. B. C. 3, 44:

    urbs manu munitissima,

    Cic. Verr. 2, 2, 2, § 4:

    quaedam ingenia manu, quod aiunt, facienda sunt,

    Sen. Ep. 52, 1:

    quidam et liberos ejurent et orbitatem manu faciant,

    id. ad Marc. 19, 2: morbi, quos manu fecimus, i. e. which we produce by our own fault (e. g. by intemperance), Sen. Brev. Vit. 3, 3: oratio manu facta, artificial, elaborate, opp. to natural, simple, id. Ep. 115, 2: manu mederi, to be a surgeon, Cels. praef. 1: manibus aequis or manu aequā, with equal advantage:

    manibus aequis abscessum est,

    Tac. A. 1, 63:

    aequā manu discedere,

    to come off with equal advantage, Sall. C. 39, 4: manus afferre, to lay hands on; trop., to destroy or weaken:

    qui diutius torqueri patitur, quem protinus potest liberare, beneficio suo manus affert,

    Sen. Ben. 2, 5, 3:

    manum inicere alicui,

    to lay the hand on one, to detain, arrest him, Cic. Rosc. Com. 16, 48: manum dare, to give or lend a hand, to help, assist, Quint. 2, 3, 7: manus dare or dedere, to give the hands to be bound; hence, in gen., to give up, yield, surrender:

    perpende, et, si tibi vera videntur, Dede manus, aut, si falsum est, accingere contra,

    Lucr. 2, 1043:

    fateor, manus vobis do,

    Plaut. Pers. 5, 2, 72:

    donicum aut certe vicissent, aut victi manum dedissent,

    Nep. Ham. 1; cf. Caes. B. G. 5, 31; Cic. Att. 2, 22, 2; Ov. H. 4, 14; 17, 260; Verg. A. 11, 568; Lact. 5, 1, 3:

    brevi manu,

    immediately, without delay, Dig. 23, 3, 43, § 1:

    longā manu,

    slowly, tediously, ib. 46, 3, 79: manum tollere, to raise the hand in token of an intention to yield, to yield, submit: cedo et tollo manum, Cic. Fragm. ap. Lact. 3, 28: manus tollere, to raise the hands in token of admiration or astonishment, Cic. Ac. 2, 19, 63: manus tendere ad aliquem, less freq. alicui, to stretch out the hands to one to implore assistance, Caes. B. G. 2, 13; Cic. Font. 17, 38:

    quae Romanis manus tendebant,

    Caes. B. G. 7, 48:

    dextram Italiae,

    Cic. Phil. 10, 4, 9:

    manu sternere aliquem,

    with the sword, Verg. A. 9, 702: utrāque manu, with both hands, i. e. willingly, readily, Mart. 1, 16, 9:

    manus manum lavat,

    one hand washes the other, one helps the other, Sen. Apoc. 9 fin.; Petr. c. 45, 13; Plin. 35, 10, 36, § 80: manum non vertere, not to turn the hand, prov. for to take no pains, make no effort:

    qui se fatentur virtutis causā ne manum quidem versuros fuisse,

    Cic. Fin. 5, 31, 93; cf. App. Mag. p. 311.
    II.
    Transf.
    A.
    The hand as the instrument used in fight; hence, personal valor, bravery:

    ne usu manuque reliquorum opinionem fallent,

    Caes. B. C. 3, 86:

    manu fortissimus,

    Liv. 39, 40:

    manu fortis,

    Nep. Dat. 1, 3:

    manu vincere,

    Ov. M. 1, 448:

    manu capere urbes,

    by force of arms, Sall. J. 5, 5:

    manum committere Teucris,

    to fight, Verg. A. 12, 60; so,

    conserere manum,

    Liv. 21, 39; 25, 11; 27, 33:

    conferre manum,

    Liv. 10, 43; Verg. A. 12, 345:

    in proelia Ferre manum,

    id. ib. 5, 403; cf.:

    et vice teli saevit nuda manus,

    Juv. 15, 54.—
    2.
    Force, violence, fighting, close combat:

    res venit ad manus atque ad pugnam,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28:

    venire ad manum,

    Liv. 2, 30:

    accedere ad manum,

    Nep. Eum. 5:

    in manus venire,

    to come to an engagement, come to close quarters, Sall. J. 89, 2:

    pugna jam ad manus venerat,

    Liv. 2, 46:

    non manu, neque vi,

    force, violence, Sall. J. 31, 18; so Tac. Agr. 9.—
    B.
    Of the hand of an artist:

    manus extrema non accessit ejus operibus,

    the last hand, the finishing touch, Cic. Brut. 33, 126: aptius a summā conspiciare manu, when you have given yourself the finishing touch, i. e. have completed your toilet, Ov. A. A. 3, 225:

    carmen nondum recepit ultimam manum,

    has not yet received the last polish, Petr. 118.—Hence, extremam bello Imponere manum, to put the finishing hand to the war, to bring it to a close, Verg. A. 7, 573.—Prov.: manum de tabula, lit., the hand from the picture, i. e. enough, Cic. Fam. 7, 25, 1.—
    C.
    A hand, handwriting; in gen., work, workmanship:

    librarii manus,

    Cic. Att. 8, 13, 1: Alexidis manum amabam, quod tam prope accedebat ad similitudinem tuae litterae, id. ib. 7, 2, 3:

    manum suam cognovit,

    id. Cat. 3, 5, 12:

    propter emissam ab eis manum,

    Dig. 22, 3, 15:

    Praxitelis manus, Scopaeque,

    Mart. 4, 39, 3:

    artificum,

    Verg. A. 1, 455.—
    D.
    For pars, a side:

    est ad hanc manum sacellum,

    Ter. Ad. 4, 2, 37:

    a laeva conspicienda manu,

    Ov. A. A. 3, 307. —
    E.
    In throwing dice, a stake: quas manus remisi, to throw up the stakes, Aug. ap. Suet. Aug. 71.—
    F.
    In fencing, a thrust, hit, blow:

    rectae, aversae, tectaeque manus,

    Quint. 9, 1, 20:

    prima, secunda, tertia, quarta,

    the prime, second, tierce, quart, id. 5, 13, 54.—
    G.
    The trunk of an elephant:

    manus etiam data elephantis,

    Cic. N. D. 2, 47, 120; Curt. 8, 14, 27; Sil. 9, 628.—
    H.
    The fore-paws of bears, Plin. 8, 36, 54, § 130.—
    K.
    The branches on a tree:

    (platanus) cui lnnumerae manus,

    Stat. S. 2, 3, 39:

    fraxineae,

    Pall. Insit. 60.—
    L.
    In milit. lang.: ferreae manus, iron hooks with which an enemy's ship was grappled, grappling-irons:

    manus ferreas atque harpagones paraverant,

    Caes. B. C. 1, 57:

    in advenientes hostium naves ferreas manus inicere,

    Liv. 36, 44 fin.:

    manus ferreas excogitare,

    Front. Strat. 2, 3, 24; Plin. 7, 56, 57, § 209; Curt. 4, 9, 2; Aur. Vict. Vir. Ill. 38; Luc. 3, 635.—
    M.
    Also milit., an armed force, corps of soldiers:

    si nova manus cum veteribus copiis se conjunxisset,

    Caes. B. G. 1, 37:

    magnam manum conducere,

    id. ib. 5, 27:

    Hasdrubalem propediem affore cum manu haudquaquam contemnenda,

    Liv. 30, 7 fin.; id. 44, 27.—
    2.
    Beyond the milit. sphere, in gen., a body, host, number, company, multitude:

    Romam veniet cum magna manu,

    Cic. Att. 16, 11, 6:

    evocatorum,

    id. Fam. 15, 4, 3:

    manus ad Quirinalia paratur,

    id. Q. Fr. 2, 3, 4; cf.:

    manum facere, copias parare,

    id. Caecin. 12, 33:

    manus bonorum,

    id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 16:

    Judaeorum,

    id. Fl. 28, 66:

    conjuratorum,

    id. Cat. 1, 5, 12:

    bicorpor,

    i. e. the Centaurs, id. Tusc. 2, 9, 22:

    purpuratorum et satellitum,

    Liv. 42, 51:

    magna clientium,

    Suet. Tib. 1:

    comitum,

    Stat. S. 5, 3, 262:

    juvenum,

    Verg. A. 6, 5.—
    N.
    Labor, hands, i. e. workmen:

    nos aera, manus, navalia demus,

    Verg. A. 11, 329:

    quale manus addunt ebori decus,

    id. ib. 1, 592.—
    O.
    Power:

    haec non sunt in nostra manu,

    Cic. Fam. 14, 2, 3; cf.: in tua manu est, it rests with you, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 1:

    juxta deos in tua manu positum est,

    Tac. H. 2, 76:

    victoria in manu nobis est,

    depends on, Sall. C. 20, 10:

    in vostra manu situm,

    id. J. 31; Plaut. Merc. 3, 4, 43:

    in manu esse mihi,

    id. Trin. 1, 2, 67. —
    2.
    In partic., in jurid. lang., the legal power of a husband over his wife, the manus:

    in potestate quidem et masculi et feminae esse solent: in manum autem feminae tantum conveniunt. Olim itaque tribus modis in manum conveniebant: usu, farreo, coëmptione, etc.,

    Gai. Inst. 1, 108 sq.; Cic. Fl. 34, 84 al.—
    P.
    Law t. t., manūs injectio, i. e. an arrest: per manus injectionem agebatur, Gai Inst. 4, 21: ob eam rem ego tibi sestertium X. milium judicati manus inicio, Vet. Form. ap. Gai. ib.
    2.
    mānus, i. q. bonus, Varr. L. L. 6, 2, 4; Macr. S. 1, 3, 13; Isid. 5, 30, 14; Serv. Verg. A. 1, 139; 2, 286; v. ‡ cerus manus.

    Lewis & Short latin dictionary > manus

  • 117 perversum

    per-verto ( pervorto), ti, sum, 3, v. a., to turn around or about, to overturn, overthrow, throw down (class.).
    I.
    Lit.: pinus proceras pervortunt, Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 196 Vahl.):

    (coqui) aulas pervortunt,

    Plaut. Cas. 4, 1, 16:

    turrim ballistā,

    id. Bacch. 4, 4, 59:

    tum visam beluam immanem, quàcunque incederet, arbusta, virgulta, tecta pervertere,

    Cic. Div. 1, 24, 49:

    perversae rupes,

    broken, craggy rocks, Liv. 21, 33.—
    B.
    Esp., in wrestling or boxing, to throw down, knock down; hence:

    si rex opstabit ob viam, regem ipsum prius pervortito,

    Plaut. Stich. 2, 1, 14.—
    II.
    Trop.
    A.
    To overthrow, subvert; to destroy, ruin, undo, corrupt:

    cito homo pervorti potest,

    Plaut. Poen. 4, 2, 52:

    labefactare atque pervertere amicitiam aut justitiam,

    Cic. Fin. 3, 21, 70:

    quidam, propositis malorum et bonorum finibus, omne officium perverterunt,

    id. Off. 1, 2, 5:

    omnia jura divina atque humana,

    id. ib. 1, 8, 26:

    ipse (Quinctius) postquam Junium pervertit, totam causam reliquit,

    id. Quint. 39, 108:

    hostium vim se perversurum putavit, pervertit autem suam,

    id. Div. 2, 56, 115; id. Brut. 79, 273:

    aliquem amicitiā alicujus,

    Tac. A. 13, 45:

    aliquem,

    id. H. 3, 38:

    aliquos et ambitio pervertet,

    Quint. 12, 8, 2.—
    B.
    To put down, confute, silence one (in allusion to the meaning I. B. supra):

    nemo umquam me tenuissimā suspicione perstrinxit, quem non perverterim ac perfregerim,

    Cic. Sull. 16, 47:

    numquam ille me opprimet consilio, numquam ullo artificio pervertet,

    id. Div. in Caecil. 14, 44.—Hence, perver-sus ( pervorsus), a, um, P. a., turned the wrong way, askew, awry (cf. praeposterus).
    A.
    Lit.: rectus perversusque partus, Varr. ap. Gell. 16, 16, 4:

    perversas induit comas,

    gets her false hair on awry, Ov. A. A. 3, 246:

    pondere capitum perversa ova,

    Plin. 10, 16, 18, § 38: perversa vestis, i. e. pulla, Sen. Ira, 1, 16, 5:

    Roscius erat perversissimis oculis, quales sunt strabonum,

    dreadfully squint-eyed, Cic. N. D. 1, 28, 79.—
    B.
    Trop., perverse, not right, wrong, evil, bad:

    dies pervorsus atque advorsus,

    Plaut. Men. 5, 5, 1:

    nihil pravum et perversum,

    Cic. Rosc. Com. 10, 30:

    quid magis inquinatum, deformatum, perversum, conturbatum dici potest,

    id. Har. Resp. 12, 25:

    homo praeposterus atque perversus,

    id. Clu. 26, 71:

    sapientia,

    id. Mur. 36, 75:

    mos,

    id. Rosc. Com. 18, 56:

    bellum Contra fata deūm perverso numine poscunt,

    Verg. A. 7, 584:

    perversa grammaticorum subtilitas,

    Plin. 35, 3, 4, § 13:

    ambitio,

    Quint. 10, 7, 21:

    generatio perversa,

    wicked, Vulg. Deut. 32, 20 et saep. —As subst.: perversum, i, n., a wrong, evil:

    in perversum sollers,

    Sen. Vit. Beat. 5, 3.—Hence, adv.: perversē ( pervor-sē), awry, the wrong way.
    1.
    Lit.:

    sella curulis in senatu perverse collocata,

    Suet. Galb. 18.—
    2.
    Trop., perversely, wrongly, badly, ill: dicere, Enn. ap. Gell. 11, 4, 3 (Trag. v. 229 Vahl.); so,

    dicere,

    Cic. de Or. 1, 33, 150:

    erras pervorse, pater,

    Plaut. Most. 4, 2, 36:

    interpretari,

    id. Truc. 1, 2, 41:

    si quid fleri pervorse videt,

    id. Pers. 3, 1, 40:

    vides,

    id. Merc. 2, 2, 20: si quid perverse tetreque factum est, Cato ap. Gell. 10, 23, 4:

    uti deorum beneficio,

    Cic. N. D. 3, 28, 70:

    imitari,

    id. Off. 3, 32, 113:

    quiescite agere perverse,

    Vulg. Isa. 1, 16.— Comp.:

    perversius,

    Tert. Apol. 2.— Sup.:

    perversissime suspicari,

    Hier. in Matt. 1, 25.

    Lewis & Short latin dictionary > perversum

  • 118 perverto

    per-verto ( pervorto), ti, sum, 3, v. a., to turn around or about, to overturn, overthrow, throw down (class.).
    I.
    Lit.: pinus proceras pervortunt, Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 196 Vahl.):

    (coqui) aulas pervortunt,

    Plaut. Cas. 4, 1, 16:

    turrim ballistā,

    id. Bacch. 4, 4, 59:

    tum visam beluam immanem, quàcunque incederet, arbusta, virgulta, tecta pervertere,

    Cic. Div. 1, 24, 49:

    perversae rupes,

    broken, craggy rocks, Liv. 21, 33.—
    B.
    Esp., in wrestling or boxing, to throw down, knock down; hence:

    si rex opstabit ob viam, regem ipsum prius pervortito,

    Plaut. Stich. 2, 1, 14.—
    II.
    Trop.
    A.
    To overthrow, subvert; to destroy, ruin, undo, corrupt:

    cito homo pervorti potest,

    Plaut. Poen. 4, 2, 52:

    labefactare atque pervertere amicitiam aut justitiam,

    Cic. Fin. 3, 21, 70:

    quidam, propositis malorum et bonorum finibus, omne officium perverterunt,

    id. Off. 1, 2, 5:

    omnia jura divina atque humana,

    id. ib. 1, 8, 26:

    ipse (Quinctius) postquam Junium pervertit, totam causam reliquit,

    id. Quint. 39, 108:

    hostium vim se perversurum putavit, pervertit autem suam,

    id. Div. 2, 56, 115; id. Brut. 79, 273:

    aliquem amicitiā alicujus,

    Tac. A. 13, 45:

    aliquem,

    id. H. 3, 38:

    aliquos et ambitio pervertet,

    Quint. 12, 8, 2.—
    B.
    To put down, confute, silence one (in allusion to the meaning I. B. supra):

    nemo umquam me tenuissimā suspicione perstrinxit, quem non perverterim ac perfregerim,

    Cic. Sull. 16, 47:

    numquam ille me opprimet consilio, numquam ullo artificio pervertet,

    id. Div. in Caecil. 14, 44.—Hence, perver-sus ( pervorsus), a, um, P. a., turned the wrong way, askew, awry (cf. praeposterus).
    A.
    Lit.: rectus perversusque partus, Varr. ap. Gell. 16, 16, 4:

    perversas induit comas,

    gets her false hair on awry, Ov. A. A. 3, 246:

    pondere capitum perversa ova,

    Plin. 10, 16, 18, § 38: perversa vestis, i. e. pulla, Sen. Ira, 1, 16, 5:

    Roscius erat perversissimis oculis, quales sunt strabonum,

    dreadfully squint-eyed, Cic. N. D. 1, 28, 79.—
    B.
    Trop., perverse, not right, wrong, evil, bad:

    dies pervorsus atque advorsus,

    Plaut. Men. 5, 5, 1:

    nihil pravum et perversum,

    Cic. Rosc. Com. 10, 30:

    quid magis inquinatum, deformatum, perversum, conturbatum dici potest,

    id. Har. Resp. 12, 25:

    homo praeposterus atque perversus,

    id. Clu. 26, 71:

    sapientia,

    id. Mur. 36, 75:

    mos,

    id. Rosc. Com. 18, 56:

    bellum Contra fata deūm perverso numine poscunt,

    Verg. A. 7, 584:

    perversa grammaticorum subtilitas,

    Plin. 35, 3, 4, § 13:

    ambitio,

    Quint. 10, 7, 21:

    generatio perversa,

    wicked, Vulg. Deut. 32, 20 et saep. —As subst.: perversum, i, n., a wrong, evil:

    in perversum sollers,

    Sen. Vit. Beat. 5, 3.—Hence, adv.: perversē ( pervor-sē), awry, the wrong way.
    1.
    Lit.:

    sella curulis in senatu perverse collocata,

    Suet. Galb. 18.—
    2.
    Trop., perversely, wrongly, badly, ill: dicere, Enn. ap. Gell. 11, 4, 3 (Trag. v. 229 Vahl.); so,

    dicere,

    Cic. de Or. 1, 33, 150:

    erras pervorse, pater,

    Plaut. Most. 4, 2, 36:

    interpretari,

    id. Truc. 1, 2, 41:

    si quid fleri pervorse videt,

    id. Pers. 3, 1, 40:

    vides,

    id. Merc. 2, 2, 20: si quid perverse tetreque factum est, Cato ap. Gell. 10, 23, 4:

    uti deorum beneficio,

    Cic. N. D. 3, 28, 70:

    imitari,

    id. Off. 3, 32, 113:

    quiescite agere perverse,

    Vulg. Isa. 1, 16.— Comp.:

    perversius,

    Tert. Apol. 2.— Sup.:

    perversissime suspicari,

    Hier. in Matt. 1, 25.

    Lewis & Short latin dictionary > perverto

  • 119 pervorto

    per-verto ( pervorto), ti, sum, 3, v. a., to turn around or about, to overturn, overthrow, throw down (class.).
    I.
    Lit.: pinus proceras pervortunt, Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 196 Vahl.):

    (coqui) aulas pervortunt,

    Plaut. Cas. 4, 1, 16:

    turrim ballistā,

    id. Bacch. 4, 4, 59:

    tum visam beluam immanem, quàcunque incederet, arbusta, virgulta, tecta pervertere,

    Cic. Div. 1, 24, 49:

    perversae rupes,

    broken, craggy rocks, Liv. 21, 33.—
    B.
    Esp., in wrestling or boxing, to throw down, knock down; hence:

    si rex opstabit ob viam, regem ipsum prius pervortito,

    Plaut. Stich. 2, 1, 14.—
    II.
    Trop.
    A.
    To overthrow, subvert; to destroy, ruin, undo, corrupt:

    cito homo pervorti potest,

    Plaut. Poen. 4, 2, 52:

    labefactare atque pervertere amicitiam aut justitiam,

    Cic. Fin. 3, 21, 70:

    quidam, propositis malorum et bonorum finibus, omne officium perverterunt,

    id. Off. 1, 2, 5:

    omnia jura divina atque humana,

    id. ib. 1, 8, 26:

    ipse (Quinctius) postquam Junium pervertit, totam causam reliquit,

    id. Quint. 39, 108:

    hostium vim se perversurum putavit, pervertit autem suam,

    id. Div. 2, 56, 115; id. Brut. 79, 273:

    aliquem amicitiā alicujus,

    Tac. A. 13, 45:

    aliquem,

    id. H. 3, 38:

    aliquos et ambitio pervertet,

    Quint. 12, 8, 2.—
    B.
    To put down, confute, silence one (in allusion to the meaning I. B. supra):

    nemo umquam me tenuissimā suspicione perstrinxit, quem non perverterim ac perfregerim,

    Cic. Sull. 16, 47:

    numquam ille me opprimet consilio, numquam ullo artificio pervertet,

    id. Div. in Caecil. 14, 44.—Hence, perver-sus ( pervorsus), a, um, P. a., turned the wrong way, askew, awry (cf. praeposterus).
    A.
    Lit.: rectus perversusque partus, Varr. ap. Gell. 16, 16, 4:

    perversas induit comas,

    gets her false hair on awry, Ov. A. A. 3, 246:

    pondere capitum perversa ova,

    Plin. 10, 16, 18, § 38: perversa vestis, i. e. pulla, Sen. Ira, 1, 16, 5:

    Roscius erat perversissimis oculis, quales sunt strabonum,

    dreadfully squint-eyed, Cic. N. D. 1, 28, 79.—
    B.
    Trop., perverse, not right, wrong, evil, bad:

    dies pervorsus atque advorsus,

    Plaut. Men. 5, 5, 1:

    nihil pravum et perversum,

    Cic. Rosc. Com. 10, 30:

    quid magis inquinatum, deformatum, perversum, conturbatum dici potest,

    id. Har. Resp. 12, 25:

    homo praeposterus atque perversus,

    id. Clu. 26, 71:

    sapientia,

    id. Mur. 36, 75:

    mos,

    id. Rosc. Com. 18, 56:

    bellum Contra fata deūm perverso numine poscunt,

    Verg. A. 7, 584:

    perversa grammaticorum subtilitas,

    Plin. 35, 3, 4, § 13:

    ambitio,

    Quint. 10, 7, 21:

    generatio perversa,

    wicked, Vulg. Deut. 32, 20 et saep. —As subst.: perversum, i, n., a wrong, evil:

    in perversum sollers,

    Sen. Vit. Beat. 5, 3.—Hence, adv.: perversē ( pervor-sē), awry, the wrong way.
    1.
    Lit.:

    sella curulis in senatu perverse collocata,

    Suet. Galb. 18.—
    2.
    Trop., perversely, wrongly, badly, ill: dicere, Enn. ap. Gell. 11, 4, 3 (Trag. v. 229 Vahl.); so,

    dicere,

    Cic. de Or. 1, 33, 150:

    erras pervorse, pater,

    Plaut. Most. 4, 2, 36:

    interpretari,

    id. Truc. 1, 2, 41:

    si quid fleri pervorse videt,

    id. Pers. 3, 1, 40:

    vides,

    id. Merc. 2, 2, 20: si quid perverse tetreque factum est, Cato ap. Gell. 10, 23, 4:

    uti deorum beneficio,

    Cic. N. D. 3, 28, 70:

    imitari,

    id. Off. 3, 32, 113:

    quiescite agere perverse,

    Vulg. Isa. 1, 16.— Comp.:

    perversius,

    Tert. Apol. 2.— Sup.:

    perversissime suspicari,

    Hier. in Matt. 1, 25.

    Lewis & Short latin dictionary > pervorto

  • 120 premo

    prĕmo, essi, essum, 3, v. a. [etym. dub.; cf. prelum], to press (class.).
    I.
    Lit.:

    pede pedem alicui premere,

    Plaut. As. 4, 1, 30:

    et trepidae matres pressere ad pectora natos,

    Verg. A. 7, 518:

    veluti qui sentibus anguem Pressit humi nitens,

    id. ib. 2, 379:

    novercae Monstra manu premens,

    id. ib. 8, 288:

    pressit et inductis membra paterna rotis,

    i. e. drove her chariot over her father's body, Ov. Ib. 366:

    trabes Hymettiae Premunt columnas,

    press, rest heavily upon them, Hor. C. 2, 18, 3:

    premere terga genu alicujus,

    Ov. Am. 3, 2, 24:

    ubera plena,

    i. e. to milk, id. F. 4, 769:

    vestigia alicujus,

    to tread in, to follow one's footsteps, Tac. A. 2, 14:

    nudis pressit qui calcibus anguem,

    Juv. 1, 43:

    dente frena,

    to bite, to champ, Ov. M. 10, 704:

    ore aliquid,

    to chew, eat, id. ib. 5, 538; cf.:

    aliquid morsu,

    Lucr. 3, 663:

    presso molari,

    with compressed teeth, Juv. 5, 160:

    pressum lac,

    i. e. cheese, Verg. E. 1, 82.—In mal. part.:

    Hister Peucen premerat Antro,

    forced, Val. Fl. 8, 256:

    uxorem,

    Suet. Calig. 25.—Of animals:

    feminas premunt galli,

    Mart. 3, 57, 17.—
    B.
    Transf.
    1.
    Poet., to bear down upon, to touch:

    premere litora,

    Ov. M. 14, 416:

    litus,

    to keep close to the shore, Hor. C. 2, 10, 3:

    aëra,

    i. e. to fly, Luc. 7, 835.—
    2.
    Poet., to hold fast, hold, firmly grasp:

    premere frena manu,

    Ov. M. 8, 37:

    ferrum,

    to grasp, Sil. 5, 670:

    capulum,

    id. 2, 615.—
    3.
    Poet., to press a place with one's body, i. e. to sit, stand, lie, fall, or seat one's self on any thing:

    toros,

    Ov. H. 12, 30:

    sedilia,

    id. M. 5, 317:

    hoc quod premis habeto,

    id. ib. 5, 135:

    et pictam positā pharetram cervice premebat,

    id. ib. 2, 421:

    humum,

    to lie on the ground, id. Am. 3, 5, 16; cf. id. F. 4, 844:

    frondes tuo premis ore caducas,

    id. M. 9, 650; Sen. Hippol. 510.—
    4.
    To cover, to conceal by covering (mostly poet.):

    aliquid terrā,

    to conceal, bury in the earth, Hor. Epod. 1, 33:

    nonumque prematur in annum,

    kept back, suppressed, id. A. P. 388:

    omne lucrum tenebris alta premebat humus,

    Ov. Am. 3, 8, 36:

    ossa male pressa,

    i. e. buried, id. Tr. 5, 3, 39; Plin. 2, 79, 81, § 191; hence, to crown, to cover or adorn with any thing:

    ut premerer sacrā lauro,

    Hor. C. 3, 4, 18:

    molli Fronde crinem,

    Verg. A. 4, 147:

    canitiem galeā,

    id. ib. 9, 612:

    mitrā capillos,

    Ov. F. 4, 517; cf. Verg. A. 5, 556.—
    5.
    To make, form, or shape any thing by pressing ( poet.):

    quod surgente die mulsere horisque diurnis, Nocte premunt,

    they make into cheese, Verg. G. 3, 400:

    os fingit premendo,

    id. A. 6, 80:

    caseos,

    id. E. 1, 35:

    mollem terram,

    Vulg. Sap. 15, 7; Calp. Ecl. 5, 34.—
    6.
    To press hard upon, bear down upon, to crowd, pursue closely:

    hostes de loco superiore,

    Caes. B. G. 7, 19:

    Pompeiani nostros premere et instare coeperunt,

    id. B. C. 3, 46:

    hac fugerent Graii, premeret Trojana juventus,

    Verg. A. 1, 467:

    Pergamenae naves cum adversarios premerent acrius,

    Nep. Hann. 11, 5:

    hinc Rutulus premit, et murum circumsonat armis,

    Verg. A. 8, 473:

    obsidione urbem,

    Caes. B. G. 7, 32.—Of the pursuit or chase of animals:

    ad retia cervum,

    Verg. G. 3, 413:

    spumantis apri cursum clamore,

    id. A. 1, 324:

    bestias venatione,

    Isid. 10, 282.—
    7.
    To press down, burden, load, freight:

    nescia quem premeret,

    on whose back she sat, Ov. M. 2, 869:

    tergum equi,

    id. ib. 8, 34;

    14, 343: et natat exuviis Graecia pressa suis,

    Prop. 4, 1, 114 (5, 1, 116):

    pressae carinae,

    Verg. G. 1, 303:

    pressus membra mero,

    Prop. 2, 12 (3, 7), 42:

    magno et gravi onere armorum pressi,

    Caes. B. G. 4, 24:

    auro phaleras,

    to adorn, Stat. Th. 8, 567.—
    8.
    To press into, force in, press upon:

    (caprum) dentes in vite prementem,

    Ov. F. 1, 355:

    presso sub vomere,

    Verg. G. 2, 356; cf.:

    presso aratro,

    Tib. 4, 1, 161:

    alte ensem in corpore,

    Stat. Th. 11, 542:

    et nitidas presso pollice finge comas,

    Prop. 3, 8 (4, 9), 14:

    et cubito remanete presso,

    leaning upon, Hor. C. 1, 27, 8. —
    b.
    To make with any thing ( poet.):

    aeternā notā,

    Ov. F. 6, 610:

    littera articulo pressa tremente,

    id. H. 10, 140:

    multā via pressa rotā,

    id. ib. 18, 134.—
    9.
    To press down, let down, cause to sink down, to lower:

    nec preme, nec summum molire per aethera currum,

    Ov. M. 2, 135:

    humanaeque memor sortis, quae tollit eosdem, Et premit,

    id. Tr. 3, 11, 67:

    mundus ut ad Scythiam Rhiphaeasque arduus arces Consurgit, premitur Libyae devexus in Austros,

    sinks down, Verg. G. 1, 240; Sen. Herc. Fur. 155. —
    b.
    In partic.
    (α).
    To set, plant:

    virgulta per agros,

    Verg. G. 2, 346; 26.—
    (β).
    To make or form by pressing down, to make any thing deep, to dig:

    vestigio leviter presso,

    Cic. Verr. 2, 4, 24, § 53; cf.

    (trop.): vestigia non pressa leviter, sed fixa,

    id. Sest. 5, 13:

    sulcum premere,

    to draw a furrow, Verg. A. 10, 296:

    fossam transversam, inter montes pressit (al. percussit),

    Front. Strat. 1, 5:

    fossa pressa,

    Plin. Ep. 10, 69, 4:

    cavernae in altitudinem pressae,

    Curt. 5, 1, 28.—
    (γ).
    To strike to the ground, to strike down:

    tres famulos,

    Verg. A. 9, 329:

    paucos,

    Tac. H. 4, 2.—
    10.
    To press closely, compress, press together, close:

    oculos,

    Verg. A. 9, 487:

    alicui fauces,

    Ov. M. 12, 509:

    laqueo collum,

    to strangle, Hor. Ep. 1, 16, 37:

    angebar ceu guttura forcipe pressus,

    Ov. M. 9, 78:

    presso gutture,

    compressed, Verg. G. 1, 410; cf.:

    siquidem unius praecordia pressit ille (boletus) senis,

    i. e. stopped his breath, Juv. 6, 621:

    quibus illa premetur Per somnum digitis,

    choked, id. 14, 221:

    amplexu presso,

    united, in close embrace, Sen. Oedip. 192:

    oscula jungere pressa,

    to exchange kisses, Ov. H. 2, 94; so,

    pressa basia,

    Mart. 6, 34, 1:

    presso gradu incedere,

    in close ranks, foot to foot, Liv. 28, 14:

    pede presso,

    id. 8, 8.—
    b.
    In partic.
    (α).
    To shorten, tighten, draw in:

    pressis habenis,

    Verg. A. 11, 600 (cf.:

    laxas dure habenas,

    id. ib. 1, 63).—
    (β).
    To keep short, prune:

    Calenā falce vitem,

    Hor. C. 1, 31, 9:

    luxuriem falce,

    Ov. M. 14, 628:

    falce premes umbras (i. e. arbores umbrantes),

    Verg. G. 1, 157; 4, 131:

    molle salictum,

    Calp. Ecl. 5, 110.—
    (γ).
    To check, arrest, stop:

    premere sanguinem,

    Tac. A. 15, 64:

    vestigia pressit,

    Verg. A. 6, 197:

    attoniti pressere gradum,

    Val. Fl. 2, 424 ' dixit, pressoque obmutuit ore, was silent, Verg. A. 6, 155.—
    11.
    To press out, bring out by pressure:

    tenerā sucos pressere medullā,

    Luc. 4, 318; cf.: (equus) collectumque fremens volvit sub naribus ignem, Verg. ap. Sen. Ep. 95, 68, and id. G. 3, 85 Rib.—
    12.
    To frequent: feci ut cotidie praesentem me viderent, habitavi in [p. 1441] oculis, pressi forum, Cic. Planc. 27, 66.—
    II.
    Trop.
    A.
    To press, press upon, oppress, overwhelm, weigh down; to urge, drive, importune, pursue, to press close or hard, etc. (class.):

    ego istum pro suis factis pessumis pessum premam,

    Plaut. Most. 5, 2, 49 Lorenz ad loc.:

    quae necessitas eum tanta premebat, ut, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 34, 97:

    ea, quae premant, et ea, quae impendeant,

    id. Fam. 9, 1, 2:

    aerumnae, quae me premunt,

    Sall. J. 14, 22:

    pressus gravitate soporis,

    bound by heavy, deep sleep, Ov. M. 15, 21:

    cum aut aere alieno, aut magnitudine tributorum, aut injuriā potentium premuntur,

    Caes. B. G. 6, 13:

    invidia et odio populi premi,

    Cic. de Or. 1, 53, 228:

    premi periculis,

    id. Rep. 1, 6, 10:

    cum a me premeretur,

    id. Verr. 2, 1, 53, § 139; cf.:

    aliquem verbo,

    id. Tusc. 1, 7, 13:

    criminibus veris premere aliquem,

    Ov. M. 14, 401:

    cum a plerisque ad exeundum premeretur, exire noluit,

    was pressed, urged, importuned, Nep. Ages. 6, 1:

    a Pompeii procuratoribus sescentis premi coeptus est,

    Cic. Att. 6, 1, 3: numina nulla premunt;

    mortali urgemur ab hoste,

    Verg. A. 10, 375:

    premere reum voce, vultu,

    Tac. A. 3, 67:

    crimen,

    to pursue obstinately, Quint. 7, 2, 12:

    confessionem,

    to force a confession from one, id. 7, 1, 29:

    argumentum etiam atque etiam,

    to pursue steadily, Cic. Tusc. 1, 36, 88:

    ancipiti mentem formidine pressus,

    Verg. A. 3, 47:

    maerore pressa,

    Sen. Oct. 103:

    veritate pressus negare non potuit,

    overcome, overpowered, Lact. 4, 13.—
    B.
    Transf.
    1.
    To repress, hide, conceal (mostly poet.):

    dum nocte premuntur,

    Verg. A. 6, 827:

    curam sub corde,

    id. ib. 4, 332:

    odium,

    Plin. Pan. 62:

    iram,

    Tac. A. 6, 50:

    pavorem et consternationem mentis vultu,

    id. ib. 13, 16:

    interius omne secretum,

    Sen. Ep. 3, 4:

    dolorem silentio,

    Val. Max. 3, 3, 1 ext.; cf. silentia, Sil. 12, 646:

    aliquid ore,

    Verg. A. 7, 103:

    jam te premet nox,

    Hor. C. 1, 4, 16.—
    2.
    To lower, diminish, undervalue, disparage, depreciate:

    premendorum superiorum arte sese extollebat,

    Liv. 22, 12:

    arma Latini,

    Verg. A. 11, 402:

    opuscula ( = deprimere atque elevare),

    Hor. Ep. 1, 19, 36:

    famam alicujus,

    Tac. A. 15, 49:

    premere ac despicere,

    Quint. 11, 1, 16:

    premere tumentia, humilia extollere,

    id. ib. 10, 4, 1.—
    b.
    To surpass, exceed:

    facta premant annos,

    Ov. M. 7, 449:

    ne prisca vetustas Laude pudicitiae saecula nostra premat,

    id. P. 3, 1, 116:

    quantum Latonia Nymphas Virgo premit,

    Stat. S. 1, 2, 115.—
    c.
    To rule ( poet.):

    dicione premere populos,

    Verg. A. 7, 737:

    imperio,

    id. ib. 1, 54:

    Mycenas Servitio premet,

    id. ib. 1, 285.—
    3.
    To suppress, pull down, humble, degrade:

    quae (vocabula) nunc situs premit,

    Hor. Ep. 2, 2, 118:

    nec premendo alium me extulisse velim,

    Liv. 22, 59, 10; cf. id. 39, 41, 1:

    premebat reum crimen,

    id. 3, 13, 1.—
    4.
    To compress, abridge, condense:

    haec enim, quae dilatantur a nobis, Zeno sic premebat,

    Cic. N. D. 2, 7, 20.—
    5.
    To check, arrest, repress, restrain:

    cursum ingenii tui, Brute, premit haec importuna clades civitatis,

    Cic. Brut. 97, 332:

    sub imo Corde gemitum,

    Verg. A. 10, 464:

    vocem,

    to be silent, id. ib. 9, 324:

    sermones vulgi,

    to restrain, Tac. A. 3, 6.—
    6.
    To store up, lay up in the mind, muse upon:

    (vocem) ab ore Eripuit pater ac stupefactus numine pressit,

    Verg. A. 7, 119.—Hence, pressus, a, um, P. a.
    I.
    Moderate, slow, suppressed, kept down.
    A.
    Lit.:

    presso pede eos retro cedentes principes recipiebant,

    Liv. 8, 8, 9:

    presso gradu,

    id. 28, 14, 14; cf.:

    pressoque legit vestigia gressu,

    Ov. M. 3, 17.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of the voice or manner, subdued:

    haec cum pressis et flebilibus modis, qui totis theatris maestitiam inferant,

    Cic. Tusc. 1, 44, 106.—
    2.
    Of color, lowered, depressed; hence, dark, gloomy:

    color pressus,

    Pall. 4, 13, 4:

    color viridi pressior,

    Plin. 35, 6, 13, § 32:

    spadices pressi,

    Serv. Verg. G. 3, 82.—
    II.
    Esp., of an orator or of speech.
    A.
    Compressed, concise, plain, without ornament (class.):

    fiunt pro grandibus tumidi, pressis exiles, fortibus temerarii, etc.,

    Quint. 10, 2, 16:

    cum Attici pressi et integri, contra Asiani inflati et inanes haberentur,

    id. 12, 10, 18.—Of style:

    pressa et tenuia, et quae minimum ab usu cotidiano recedant,

    Quint. 10, 1, 102:

    pressus et demissus stilus,

    Plin. Ep. 1, 8, 5; Quint. 4, 2, 117.— Comp.: in concionibus pressior, et circumscriptior, et adductior, more moderate, keeping more within bounds, Plin. Ep. 1, 16, 4.—
    B.
    Close, exact, accurate:

    Thucydides ita verbis aptus et pressus, ut,

    Cic. de Or. 2, 13, 56: quis te fuit umquam in partiundis rebus pressior? more exact, more accurate, id. Fragm. ap. Non. 364, 24:

    sicuti taxare pressius crebriusque est, quam tangere,

    Gell. 2, 6, 5:

    quod (periculum) observandum pressiore cautelā censeo,

    stricter, greater, App. M. 5, p. 160, 36:

    cogitationes pressiores,

    id. ib. 5, p. 163, 32.—So of sounds, precise, intelligible:

    (lingua) vocem profusam fingit atque sonos vocis distinctos et pressos facit,

    Cic. N. D. 2, 59, 149.—Hence, adv.: pressē, with pressure, violently (class.): artius pressiusque conflictata, Atei. Capito ap. Gell. 10, 6, 2.—
    B.
    Closely, tightly.
    1.
    Lit.:

    vites pressius putare,

    Pall. 12, 9:

    pressius colla radere,

    Veg. Vet. 1, 56.—
    2.
    Trop.
    a.
    Of pronunciation, shortly, neatly, trimly:

    loqui non aspere, non vaste, non rustice, sed presse, et aequabiliter, et leniter,

    Cic. de Or. 3, 12, 45; id. Off. 1, 37, 133.—
    b.
    Of the mode of expression, etc., concisely, not diffusely:

    definire presse et anguste,

    Cic. Or. 33, 117:

    abundanter dicere, an presse,

    Quint. 8, 3, 40:

    pressius et astrictius scripsi,

    Plin. Ep. 3, 18, 10.—
    (β).
    Without ornament, simply:

    unum (genus oratorum) attenuate presseque, alterum sublate ampleque dicentium,

    Cic. Brut. 55, 202:

    aliquid describere modo pressius, modo elatius,

    Plin. Ep. 4, 14, 3.—
    (γ).
    Closely, exactly, correctly, accurately:

    mihi placet agi subtilius, et pressius,

    Cic. Fin. 4, 10, 24:

    definiunt pressius,

    id. Tusc. 4, 7, 14:

    anquisitius, et exactius pressiusque disserere,

    Gell. 1, 3, 21.

    Lewis & Short latin dictionary > premo

См. также в других словарях:

  • parler — Parler: Loqui, Fari, Fabulari, Crepare, Verba facere, Mittere vocem, Voces facere, Sermocinari. {{t=g}}paralaléin,{{/t}} esse puto (ait Budaeus) quod lingua vernacula pro verbo loqui, Verba facere, dicit Parler, et {{t=g}}paralalian,{{/t}} quod… …   Thresor de la langue françoyse

  • deposer — Deposer, et porter tesmoignage pardevant un juge et examinateur, Dicere pro testimonio, Dicere testimonium. Deposer contre quelqu un, Obiicere, Dicere testimonium in aliquem, vel contra aliquem. Tesmoigner ou deposer en tourbe, Vniuersim, vel… …   Thresor de la langue françoyse

  • contraire — Contraire, Aduersus, Aduersator, Contrapositus, Contrarius, Dissimilis, Repugnans. Contraire et nuysant, Sinister. Contraire aux siens, Auersus a suis. Contraire à la verité, Auersus a vero. Qui est contraire à l estude, ou qui n en tient conte,… …   Thresor de la langue françoyse

  • cas — I. Cas, Casus. Un cas et meschant fait, Facinus, Flagitium. Un cas aigre, et qui est trouvé fort mauvais, Crimen referuens siue acerbum. C estoit un cas punissable à un Senateur, Criminosum Senatori fuit. Cas digne de mort, Cas capital, Fraus… …   Thresor de la langue françoyse

  • venir — Venir, neut. acut. Est fait du Latin Venire par apocope, et signifie arþriver à quelque lieu. Venir et arriver, Aduenire. Venir souvent, Ventitare. Venez ca, Heus, Eho. D ou viens tu? Vnde agis te? Plaut. Vien ça ici à moy, Adesdum. Vien ça à moy …   Thresor de la langue françoyse

  • ASCETRIA — Graece Α᾿ςκήτρια, apud Balsamon. in Can. 63. Trul. Omnibus autem, qui in saecularibus versantur, et iis maxime, qui scenice tractant, viris ac mulieribus, atque etiam his, qui praesunt, interdicimus, ne Monachi habitu vel Ascetriae utantur:… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Zeuge — ›Ein Zeuge, kein Zeuge‹ ist ein altes Rechtssprichwort. In Goethes ›Faust‹ sagt Mephisto zu Frau Marthe: »... durch zweier Zeugen Mund wird allerwegs die Wahrheit kund«. In dieser Form ist das Zitat dann auch geläufig geworden und hat… …   Das Wörterbuch der Idiome

  • ԿԱՔԱՒԵՄ — (եցի.) NBH 1 1080 Chronological Sequence: Early classical, 10c, 12c, 14c չ. ὁρχέομαι tripudio, salto παίζω, παιδίζω , πομπεύω ludo, pompam ago, insolesco. Խաղալ ոստոստմամբ իբրեւ զկաքաւ հաւն. կայթել. պարել. խայտալ. պար ցայթկել, նախըլ խաղալ. ...… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • cheval — Cheval, Caballus, Equus, Sonipes. Il vient de Caballus. Cheval qui n a personne sur soy, Vacuus vel inanis aequus. Cheval de selle, Vectarius equus. Cheval de trait ou de charroy, Equus iugalis. Cheval de somme, ou un sommier, Equus sarcinarius.… …   Thresor de la langue françoyse

  • droict — Droict, m. Directus, Il vient de Directus, en ostant cette lettre, i. vous aurez drect, comme encore aujourd huy plusieurs prononcent: Le contraire est courbe. Droict aussi est, Raison, qui est deuë à chacun, Ius. comme, Rendre et faire droict à… …   Thresor de la langue françoyse

  • plaider — Plaider, Dicere, vel dictare causam, Sequi lites, Causam agere. Plaider, Avoir procez, Litigare, Causas actitare, Disceptare, Causam agere, Ambigere, Iudicio contendere. B. Plaider asseuréement, Causam animo praesenti agere. Attendre que l on… …   Thresor de la langue françoyse

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»