Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

cūstōs

  • 61 nulla

    nullus, a, um, ( gen. m. nulli, Plaut. Ps. 4, 7, 99 Ritschl; Ter. And. 3, 5, 2; Cic. Rosc. Com. 16, 48; gen. f. nullae, Plaut. Mil. 3, 1, 207; v. Ritschl ad h. l.; dat. m. nullo, Caes. B. G. 6, 13; dat. f. nullae, Prop. 1, 20, 35; and cf. Cato ap. Prisc. p. 694 P.; Caecil. ib. p. 678; gen. usu. nullīus, but nullĭus, Lucr. 1, 224; 926; 4, 1; Hor. Epod. 16, 61; id. Ep. 1, 1, 14), adj. [ne-ullus], not any, none, no.
    I.
    In gen.: semita nulla. Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 44 Vahl.):

    nulla videbatur aptior persona,

    Cic. Lael. 1, 4:

    praecepta,

    id. Off. 1, 37, 132:

    lites,

    id. de Or. 1, 26, 118:

    elephanto beluarum nulla prudentior,

    id. N. D. 1, 35, 97:

    nullo pacto,

    id. Mur. 13, 28:

    nullo certo ordine,

    Caes. B. G. 2, 11:

    nullo discrimine,

    Verg. A. 1, 574:

    aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,

    no consul has the right, Sall. C. 29, 3 (al. nullius):

    nulla verius quam ubi ea cogitentur, hostium castra esse,

    Liv. 22, 53, 8 Weissenb. (al. nullo):

    nullum meum minimum dictum,

    not the slightest word on my part, id. Fam. 1, 9, 21: nullusdum, none as yet:

    nulladum via,

    Liv. 5, 34; 29, 11: nulli rei esse, to be good for nothing:

    nequam hominem dixerunt nulli rei, neque frugis bonae,

    Gell. 7, 11, 1; 13, 30, 3: nullius partis esse, on neither side, Asin. Poll. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2.—
    B.
    Subst.: nullus, īus, m., for nemo, no one, nobody (rare in Cic.): Pi. Qui scire possum? Chry. Nullus plus, Plaut. Bacch. 2, 2, 12:

    sunt nulli,

    Cic. Off. 1, 37, 132:

    ut nullo egeat,

    id. Lael. 9, 30:

    ego quidem nulli vestrum deero,

    Liv. 6, 18, 8:

    nulli ea placere sententia,

    id. 37, 15, 1:

    ab nullo repetere beneficia,

    Sall. J. 96, 2:

    aut nullo aut quam paucissimis praesentibus,

    id. ib. 109, 1:

    nullo poscente,

    Verg. G. 1, 128:

    nullo hostium sustinente novum ac velut infernum aspectum,

    Tac. G. 43:

    a nullo ante nos prodita,

    Plin. 18, 28, 69, § 279:

    nullus denique tam abjectae condicionis fuit, cujus, etc.,

    Suet. Calig. 35:

    hoc nullus nisi arte assequi potest,

    Quint. 8 prooem. §

    16: nulli non parta libertas est,

    Curt. 5, 8, 14.— Fem.: nulla, īus, Plaut. Aul. 3, 5, 24; Ter. Heaut. 5, 3, 20; Prop. 2, 3, 1; 3, 24 (31), 41; Ov. R. Am. 747; Just. 28, 4, 4.—In plur. (rare):

    nam, reor, nullis, si vita longior daretur, posset esse jucundior,

    Cic. Tusc. 1, 39, 93:

    nullis adversus Romanos auxilia denegabant,

    Hirt. B. G. 8, 45, 1:

    nullis defendentibus,

    Nep. Them. 4, 1:

    nullis magis opus esse magistris vivendi quam plerisque qui, etc.,

    Lact. 3, 15, 10; Verg. G. 2, 10; Sen. Ep. 73, 1; Tac. A. 2, 77 fin.; id. H. 2, 20: nulli duo, not two, no two:

    nullas duas in tot milibus hominum indiscretas effigies exsistere,

    Plin. 7, 1, 1, § 8; so,

    ita fit, ut nulli duo concinant,

    id. 3, 1, 3, § 16: nullus alter, nullus unus, no other, no one:

    scelestiorem nullum illuxere alterum,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 22:

    nullā re unā magis oratorem commendari, quam, etc.,

    Cic. Brut. 59, 216; cf.:

    ut unum signum Byzantii ex maximo numero nullum haberent,

    id. Prov. Cons. 4, 7: nullus non, every:

    nullā rerum suarum non relictā inter hostes,

    Liv. 8, 26:

    nullo non se die extulit,

    Sen. Ep. 12, 8; Suet. Caes. 76: non nullus; v. nonnullus.—In the neutr., nul-lum, nullīus, nothing (rare for nihil):

    Grai praeter laudem nullius avari,

    Hor. A. P. 324:

    nullius acrior custos, quam libertatis fuit,

    Flor. 1, 26:

    nullo sibi relicto praeter querelas, etc.,

    Amm. 14, 1, 4:

    nullum magnum quod extremum est,

    Sen. Ep. 4, 3:

    nullo magis studia, quam spe gaudent,

    Quint. 2, 4, 43.— Abl. nullo, for nullā re (post-Aug.):

    nullo magis exterritus est quam quod, etc.,

    Tac. A. 3, 15:

    nullo magis Caesarem Augustum demeruit,

    Sen. Ben. 2, 25, 1:

    deus nullo magis hominem separavit a ceteris animalibus quam dicendi facultate,

    Quint. 2, 16, 12; 2, 4, 13; 5, 14, 14.—
    C.
    (Mostly conversational.) Nullus, = non, not, not at all:

    at tu edepol nullus creduas,

    Plaut. Trin. 3, 1, 5; id. Rud. 4, 4, 91:

    is nullus venit,

    id. As. 2, 4, 2:

    memini, tametsi nullus moneas,

    Ter. Eun. 2, 1, 10; id. Hec. 1, 2, 3 (cf. II. C. infra):

    Philotimus non modo nullus venit, sed, etc.,

    Cic. Att. 11, 24, 4:

    Sextus ab armis nullus discedit,

    id. ib. 15, 22; cf. id. ib. 15, 29, 1:

    nolite arbitrari, me, cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore,

    id. Sen. 22, 79:

    hereditas quae nulla debetur,

    id. Verr. 2, 2, 17, § 44; id. Rosc. Am. 44, 128.—
    II.
    In partic.
    A.
    Of no account or moment, insignificant, trifling:

    igitur tu Titias et Appuleias leges nullas putas?

    Cic. Leg. 2, 6, 14:

    nullum vero id quidem argumentum est,

    id. Tusc. 2, 5, 13:

    sed vides nullam esse rem publicam, nullum senatum, etc.,

    id. Q. Fr. 3, 4, 1; Nep. Phoc. 1, 2:

    in his tam parvis atque tam nullis,

    Plin. 11, 2, 2, § 2:

    alia fuere, quae illos magnos fecere, quae nobis nulla sunt,

    Sall. C. 52, 21.—
    B.
    Null, of no value:

    ut sine his studiis vitam nullam esse ducamus,

    Cic. de Or. 2, 5, 20; Luc. 1, 589.—
    C.
    Nullus sum, I am lost, undone, it's all over with me (ante-class.):

    si id factum est, ecce me nullum senem,

    Plaut. Cas. 2, 4, 26; cf. id. Most. 2, 1, 41; id. Merc. 1, 2, 52; 104:

    nullu's, Geta, nisi, etc.,

    Ter. Phorm. 1, 4, 1; cf. id. And. 3, 4, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > nulla

  • 62 nullum

    nullus, a, um, ( gen. m. nulli, Plaut. Ps. 4, 7, 99 Ritschl; Ter. And. 3, 5, 2; Cic. Rosc. Com. 16, 48; gen. f. nullae, Plaut. Mil. 3, 1, 207; v. Ritschl ad h. l.; dat. m. nullo, Caes. B. G. 6, 13; dat. f. nullae, Prop. 1, 20, 35; and cf. Cato ap. Prisc. p. 694 P.; Caecil. ib. p. 678; gen. usu. nullīus, but nullĭus, Lucr. 1, 224; 926; 4, 1; Hor. Epod. 16, 61; id. Ep. 1, 1, 14), adj. [ne-ullus], not any, none, no.
    I.
    In gen.: semita nulla. Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 44 Vahl.):

    nulla videbatur aptior persona,

    Cic. Lael. 1, 4:

    praecepta,

    id. Off. 1, 37, 132:

    lites,

    id. de Or. 1, 26, 118:

    elephanto beluarum nulla prudentior,

    id. N. D. 1, 35, 97:

    nullo pacto,

    id. Mur. 13, 28:

    nullo certo ordine,

    Caes. B. G. 2, 11:

    nullo discrimine,

    Verg. A. 1, 574:

    aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,

    no consul has the right, Sall. C. 29, 3 (al. nullius):

    nulla verius quam ubi ea cogitentur, hostium castra esse,

    Liv. 22, 53, 8 Weissenb. (al. nullo):

    nullum meum minimum dictum,

    not the slightest word on my part, id. Fam. 1, 9, 21: nullusdum, none as yet:

    nulladum via,

    Liv. 5, 34; 29, 11: nulli rei esse, to be good for nothing:

    nequam hominem dixerunt nulli rei, neque frugis bonae,

    Gell. 7, 11, 1; 13, 30, 3: nullius partis esse, on neither side, Asin. Poll. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2.—
    B.
    Subst.: nullus, īus, m., for nemo, no one, nobody (rare in Cic.): Pi. Qui scire possum? Chry. Nullus plus, Plaut. Bacch. 2, 2, 12:

    sunt nulli,

    Cic. Off. 1, 37, 132:

    ut nullo egeat,

    id. Lael. 9, 30:

    ego quidem nulli vestrum deero,

    Liv. 6, 18, 8:

    nulli ea placere sententia,

    id. 37, 15, 1:

    ab nullo repetere beneficia,

    Sall. J. 96, 2:

    aut nullo aut quam paucissimis praesentibus,

    id. ib. 109, 1:

    nullo poscente,

    Verg. G. 1, 128:

    nullo hostium sustinente novum ac velut infernum aspectum,

    Tac. G. 43:

    a nullo ante nos prodita,

    Plin. 18, 28, 69, § 279:

    nullus denique tam abjectae condicionis fuit, cujus, etc.,

    Suet. Calig. 35:

    hoc nullus nisi arte assequi potest,

    Quint. 8 prooem. §

    16: nulli non parta libertas est,

    Curt. 5, 8, 14.— Fem.: nulla, īus, Plaut. Aul. 3, 5, 24; Ter. Heaut. 5, 3, 20; Prop. 2, 3, 1; 3, 24 (31), 41; Ov. R. Am. 747; Just. 28, 4, 4.—In plur. (rare):

    nam, reor, nullis, si vita longior daretur, posset esse jucundior,

    Cic. Tusc. 1, 39, 93:

    nullis adversus Romanos auxilia denegabant,

    Hirt. B. G. 8, 45, 1:

    nullis defendentibus,

    Nep. Them. 4, 1:

    nullis magis opus esse magistris vivendi quam plerisque qui, etc.,

    Lact. 3, 15, 10; Verg. G. 2, 10; Sen. Ep. 73, 1; Tac. A. 2, 77 fin.; id. H. 2, 20: nulli duo, not two, no two:

    nullas duas in tot milibus hominum indiscretas effigies exsistere,

    Plin. 7, 1, 1, § 8; so,

    ita fit, ut nulli duo concinant,

    id. 3, 1, 3, § 16: nullus alter, nullus unus, no other, no one:

    scelestiorem nullum illuxere alterum,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 22:

    nullā re unā magis oratorem commendari, quam, etc.,

    Cic. Brut. 59, 216; cf.:

    ut unum signum Byzantii ex maximo numero nullum haberent,

    id. Prov. Cons. 4, 7: nullus non, every:

    nullā rerum suarum non relictā inter hostes,

    Liv. 8, 26:

    nullo non se die extulit,

    Sen. Ep. 12, 8; Suet. Caes. 76: non nullus; v. nonnullus.—In the neutr., nul-lum, nullīus, nothing (rare for nihil):

    Grai praeter laudem nullius avari,

    Hor. A. P. 324:

    nullius acrior custos, quam libertatis fuit,

    Flor. 1, 26:

    nullo sibi relicto praeter querelas, etc.,

    Amm. 14, 1, 4:

    nullum magnum quod extremum est,

    Sen. Ep. 4, 3:

    nullo magis studia, quam spe gaudent,

    Quint. 2, 4, 43.— Abl. nullo, for nullā re (post-Aug.):

    nullo magis exterritus est quam quod, etc.,

    Tac. A. 3, 15:

    nullo magis Caesarem Augustum demeruit,

    Sen. Ben. 2, 25, 1:

    deus nullo magis hominem separavit a ceteris animalibus quam dicendi facultate,

    Quint. 2, 16, 12; 2, 4, 13; 5, 14, 14.—
    C.
    (Mostly conversational.) Nullus, = non, not, not at all:

    at tu edepol nullus creduas,

    Plaut. Trin. 3, 1, 5; id. Rud. 4, 4, 91:

    is nullus venit,

    id. As. 2, 4, 2:

    memini, tametsi nullus moneas,

    Ter. Eun. 2, 1, 10; id. Hec. 1, 2, 3 (cf. II. C. infra):

    Philotimus non modo nullus venit, sed, etc.,

    Cic. Att. 11, 24, 4:

    Sextus ab armis nullus discedit,

    id. ib. 15, 22; cf. id. ib. 15, 29, 1:

    nolite arbitrari, me, cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore,

    id. Sen. 22, 79:

    hereditas quae nulla debetur,

    id. Verr. 2, 2, 17, § 44; id. Rosc. Am. 44, 128.—
    II.
    In partic.
    A.
    Of no account or moment, insignificant, trifling:

    igitur tu Titias et Appuleias leges nullas putas?

    Cic. Leg. 2, 6, 14:

    nullum vero id quidem argumentum est,

    id. Tusc. 2, 5, 13:

    sed vides nullam esse rem publicam, nullum senatum, etc.,

    id. Q. Fr. 3, 4, 1; Nep. Phoc. 1, 2:

    in his tam parvis atque tam nullis,

    Plin. 11, 2, 2, § 2:

    alia fuere, quae illos magnos fecere, quae nobis nulla sunt,

    Sall. C. 52, 21.—
    B.
    Null, of no value:

    ut sine his studiis vitam nullam esse ducamus,

    Cic. de Or. 2, 5, 20; Luc. 1, 589.—
    C.
    Nullus sum, I am lost, undone, it's all over with me (ante-class.):

    si id factum est, ecce me nullum senem,

    Plaut. Cas. 2, 4, 26; cf. id. Most. 2, 1, 41; id. Merc. 1, 2, 52; 104:

    nullu's, Geta, nisi, etc.,

    Ter. Phorm. 1, 4, 1; cf. id. And. 3, 4, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > nullum

  • 63 nullus

    nullus, a, um, ( gen. m. nulli, Plaut. Ps. 4, 7, 99 Ritschl; Ter. And. 3, 5, 2; Cic. Rosc. Com. 16, 48; gen. f. nullae, Plaut. Mil. 3, 1, 207; v. Ritschl ad h. l.; dat. m. nullo, Caes. B. G. 6, 13; dat. f. nullae, Prop. 1, 20, 35; and cf. Cato ap. Prisc. p. 694 P.; Caecil. ib. p. 678; gen. usu. nullīus, but nullĭus, Lucr. 1, 224; 926; 4, 1; Hor. Epod. 16, 61; id. Ep. 1, 1, 14), adj. [ne-ullus], not any, none, no.
    I.
    In gen.: semita nulla. Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 44 Vahl.):

    nulla videbatur aptior persona,

    Cic. Lael. 1, 4:

    praecepta,

    id. Off. 1, 37, 132:

    lites,

    id. de Or. 1, 26, 118:

    elephanto beluarum nulla prudentior,

    id. N. D. 1, 35, 97:

    nullo pacto,

    id. Mur. 13, 28:

    nullo certo ordine,

    Caes. B. G. 2, 11:

    nullo discrimine,

    Verg. A. 1, 574:

    aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,

    no consul has the right, Sall. C. 29, 3 (al. nullius):

    nulla verius quam ubi ea cogitentur, hostium castra esse,

    Liv. 22, 53, 8 Weissenb. (al. nullo):

    nullum meum minimum dictum,

    not the slightest word on my part, id. Fam. 1, 9, 21: nullusdum, none as yet:

    nulladum via,

    Liv. 5, 34; 29, 11: nulli rei esse, to be good for nothing:

    nequam hominem dixerunt nulli rei, neque frugis bonae,

    Gell. 7, 11, 1; 13, 30, 3: nullius partis esse, on neither side, Asin. Poll. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2.—
    B.
    Subst.: nullus, īus, m., for nemo, no one, nobody (rare in Cic.): Pi. Qui scire possum? Chry. Nullus plus, Plaut. Bacch. 2, 2, 12:

    sunt nulli,

    Cic. Off. 1, 37, 132:

    ut nullo egeat,

    id. Lael. 9, 30:

    ego quidem nulli vestrum deero,

    Liv. 6, 18, 8:

    nulli ea placere sententia,

    id. 37, 15, 1:

    ab nullo repetere beneficia,

    Sall. J. 96, 2:

    aut nullo aut quam paucissimis praesentibus,

    id. ib. 109, 1:

    nullo poscente,

    Verg. G. 1, 128:

    nullo hostium sustinente novum ac velut infernum aspectum,

    Tac. G. 43:

    a nullo ante nos prodita,

    Plin. 18, 28, 69, § 279:

    nullus denique tam abjectae condicionis fuit, cujus, etc.,

    Suet. Calig. 35:

    hoc nullus nisi arte assequi potest,

    Quint. 8 prooem. §

    16: nulli non parta libertas est,

    Curt. 5, 8, 14.— Fem.: nulla, īus, Plaut. Aul. 3, 5, 24; Ter. Heaut. 5, 3, 20; Prop. 2, 3, 1; 3, 24 (31), 41; Ov. R. Am. 747; Just. 28, 4, 4.—In plur. (rare):

    nam, reor, nullis, si vita longior daretur, posset esse jucundior,

    Cic. Tusc. 1, 39, 93:

    nullis adversus Romanos auxilia denegabant,

    Hirt. B. G. 8, 45, 1:

    nullis defendentibus,

    Nep. Them. 4, 1:

    nullis magis opus esse magistris vivendi quam plerisque qui, etc.,

    Lact. 3, 15, 10; Verg. G. 2, 10; Sen. Ep. 73, 1; Tac. A. 2, 77 fin.; id. H. 2, 20: nulli duo, not two, no two:

    nullas duas in tot milibus hominum indiscretas effigies exsistere,

    Plin. 7, 1, 1, § 8; so,

    ita fit, ut nulli duo concinant,

    id. 3, 1, 3, § 16: nullus alter, nullus unus, no other, no one:

    scelestiorem nullum illuxere alterum,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 22:

    nullā re unā magis oratorem commendari, quam, etc.,

    Cic. Brut. 59, 216; cf.:

    ut unum signum Byzantii ex maximo numero nullum haberent,

    id. Prov. Cons. 4, 7: nullus non, every:

    nullā rerum suarum non relictā inter hostes,

    Liv. 8, 26:

    nullo non se die extulit,

    Sen. Ep. 12, 8; Suet. Caes. 76: non nullus; v. nonnullus.—In the neutr., nul-lum, nullīus, nothing (rare for nihil):

    Grai praeter laudem nullius avari,

    Hor. A. P. 324:

    nullius acrior custos, quam libertatis fuit,

    Flor. 1, 26:

    nullo sibi relicto praeter querelas, etc.,

    Amm. 14, 1, 4:

    nullum magnum quod extremum est,

    Sen. Ep. 4, 3:

    nullo magis studia, quam spe gaudent,

    Quint. 2, 4, 43.— Abl. nullo, for nullā re (post-Aug.):

    nullo magis exterritus est quam quod, etc.,

    Tac. A. 3, 15:

    nullo magis Caesarem Augustum demeruit,

    Sen. Ben. 2, 25, 1:

    deus nullo magis hominem separavit a ceteris animalibus quam dicendi facultate,

    Quint. 2, 16, 12; 2, 4, 13; 5, 14, 14.—
    C.
    (Mostly conversational.) Nullus, = non, not, not at all:

    at tu edepol nullus creduas,

    Plaut. Trin. 3, 1, 5; id. Rud. 4, 4, 91:

    is nullus venit,

    id. As. 2, 4, 2:

    memini, tametsi nullus moneas,

    Ter. Eun. 2, 1, 10; id. Hec. 1, 2, 3 (cf. II. C. infra):

    Philotimus non modo nullus venit, sed, etc.,

    Cic. Att. 11, 24, 4:

    Sextus ab armis nullus discedit,

    id. ib. 15, 22; cf. id. ib. 15, 29, 1:

    nolite arbitrari, me, cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore,

    id. Sen. 22, 79:

    hereditas quae nulla debetur,

    id. Verr. 2, 2, 17, § 44; id. Rosc. Am. 44, 128.—
    II.
    In partic.
    A.
    Of no account or moment, insignificant, trifling:

    igitur tu Titias et Appuleias leges nullas putas?

    Cic. Leg. 2, 6, 14:

    nullum vero id quidem argumentum est,

    id. Tusc. 2, 5, 13:

    sed vides nullam esse rem publicam, nullum senatum, etc.,

    id. Q. Fr. 3, 4, 1; Nep. Phoc. 1, 2:

    in his tam parvis atque tam nullis,

    Plin. 11, 2, 2, § 2:

    alia fuere, quae illos magnos fecere, quae nobis nulla sunt,

    Sall. C. 52, 21.—
    B.
    Null, of no value:

    ut sine his studiis vitam nullam esse ducamus,

    Cic. de Or. 2, 5, 20; Luc. 1, 589.—
    C.
    Nullus sum, I am lost, undone, it's all over with me (ante-class.):

    si id factum est, ecce me nullum senem,

    Plaut. Cas. 2, 4, 26; cf. id. Most. 2, 1, 41; id. Merc. 1, 2, 52; 104:

    nullu's, Geta, nisi, etc.,

    Ter. Phorm. 1, 4, 1; cf. id. And. 3, 4, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > nullus

  • 64 num

    num, adv. [an acc. m., of which nam is the acc. f. ], an interrog. particle, usually implying that a negative answer is expected.
    I.
    In a direct interrogation (no corresp. term in English).
    (α).
    Num esse amicum suspicari visus est? Plaut. Merc. 1, 2, 102; Ter. And. 2, 2, 29:

    num igitur tot ducum naufragium sustulit artem gubernandi? aut num imperatorum scientia nihil est, quia, etc.,

    Cic. Div. 1, 14, 24:

    num exspectatis, dum L. Metellus testimonium dicat?

    id. Verr. 2, 3, 53, § 122; id. Rep. 1, 11, 17:

    num barbarorum Romulus rex fuit?

    id. ib. 1, 37, 58.—
    (β).
    Followed by an, contmuing the inquiry:

    num furis, an prudens ludis me obscura canendo?

    Hor. S. 2, 5, 58:

    num iratum timemus Jovem?... an ne turpiter faceret,

    Cic. Off. 3, 28, 102.—
    (γ).
    Esp., with quis, quando ( = aliquis, aliquando):

    numquis hic est? nemo est,

    Ter. Eun. 3, 5, 1:

    num quae trepidatio? num qui tumultus?

    Cic. Deiot. 7, 20:

    num quando perditis civibus vexillum defuturum putatis?

    id. Phil. 5, 11, 29.—
    (δ).
    Num quid (also numquid) vis? do you wish any thing further? is there any thing else? a very common form of leave-taking, Plaut. Am. 1, 3, 44; 46; 3, 3, 15 et saep.; cf. Ter. Eun. 2, 3, 49 Don.; Cic. Att. 6, 3, 6; 5, 2, 2; Liv. 6, 34, 7;

    for which, also: numquid me vis?

    Plaut. Cist. 1, 1, 119; id. Mil. 2, 6, 92; and elliptically: numquid me? Plaut. Poen. 3, 6, 6. —
    (ε).
    Numquid is also used adverbially; v. numquid.—
    (ζ).
    Joined to nam and ne numnam, numne, in anxious and surprised inquiry:

    eho numnam hic relictus custos?

    Ter. Eun. 2, 2, 55:

    numne vis me ire ad cenam?

    Plaut. Truc. 2, 6, 65:

    deum ipsum numne vidisti?

    Cic. N. D. 1, 31, 88; id. Lael. 11, 36 (so B. and K., Halm. But Ritschl, Opusc. 2, 248, denies the Latinity of the form numne; cf. Hand, Turs. 4, 79; and, contra, Rib. Lat. Part. p. 13).—
    II.
    In an indirect interrogation, whether:

    quaero, num aliter ac nunc eveniunt, evenirent?

    Cic. Fat. 3, 6:

    videte, num dubitandum vobis sit, omni studio ad id bellum incumbere,

    id. Imp. Pomp. 7, 19:

    jusserunt speculari, num sollicitati animi sociorum essent,

    Liv. 42, 19:

    exsistit hoc loco quaedam quaestio subdifficilis: num quando amici novi, digni amicitiā veteribus sint anteponendi,

    Cic. Lael. 19, 67; so,

    num quando,

    id. Phil. 5, 11, 29; id. Vatin. 6, 17:

    num quis,

    id. Att. 13, 8; id. Clu. 38, 105; id. Off. 1, 3, 7:

    videamus ergo, num expositio haec longior demum esse debeat,

    whether this explanation should not be a little longer still, Quint. 4, 2, 79:

    consultus, num et... vellet,

    whether he did not also wish, Suet. Aug. 18.

    Lewis & Short latin dictionary > num

  • 65 observator

    observātor, ōris, m. [id.], a watcher, observer (perh. not ante-Aug.):

    nemo observator, nemo castigator assistet,

    Plin. Pan. 40:

    observator et custos bonorum,

    Sen. Ep. 41, 2: Catholicae legis, i. e. one who obeys it, Cod. Th. 16, 5, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > observator

  • 66 ovis

    ŏvis, is (acc. ovim, Plaut. Merc. 3, 1, 26; al. ovem; abl. ovi, acc. to Varr. L. L. 8, § 66 Müll.), f. (m., Varr. ap. Non. 216, 23:

    ovis mas,

    Varr. L. L. 5, 98; cf.:

    ovis semimas,

    Ov. F. 1, 588; cf. Fest. p. 195 Müll.) [kindr. with Sanscr. avi, ovis; Lith. awi-s; Slav. ovjza; Gr. oïs; cf. also Goth. avistr, ovile], a sheep (class.).
    I.
    Lit.:

    oves scabrae, glabrae,

    Plaut. Trin. 2, 4, 140:

    cum fervit maxime, tam placidum quasi ovem reddo,

    Ter. Ad. 4, 1, 18; Cic. N. D. 2, 63, 158:

    multae dictione ovium et boum,

    id. Rep. 2, 9, 16:

    ovis bona,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 11:

    aurata,

    Ov. H. 6, 2:

    infirmae,

    Hor. Epod. 2, 10:

    lanigera,

    Verg. A. 3, 660:

    Milesiae,

    Col. 7, 2, 3:

    nigra,

    Verg. G. 4, 546:

    pinguis,

    id. E. 6, 5:

    placida,

    Ov. M. 13, 927:

    custos ovium,

    Verg. G. 1, 17:

    magistri ovium,

    id. E. 2, 33:

    tondere oves,

    Hor. Ep. 2, 10.—

    Prov.: ovem lupo committere,

    to appoint the wolf shepherd, Ter. Eun. 5, 1, 16; cf.:

    O praeclarum custodem ovium, ut ajunt, lupum,

    Cic. Phil. 3, 11, 27.—
    II.
    Transf.
    A.
    Poet., wool:

    et niveam Tyrio murice tingit ovem,

    Tib. 2, 4, 28.—
    B.
    Sheep, for simpleton, ninny, fool, Plaut. Bacch. 5, 2, 3, q. v. 15.

    Lewis & Short latin dictionary > ovis

  • 67 Pan

    Pān, Pānŏs (acc. Pāna), m., = Pan, Pan, the god of the woods and of shepherds, the son of Mercury and Penelope, Cic. N. D. 3, 22, 56; Hyg. Fab. 224:

    Pan erat armenti custos, Pan numen equarum,

    Ov. F. 2, 277:

    Panos de more Lycaei,

    Verg. A. 8, 344. He was represented under the form of a goat;

    hence, semicaper Pan,

    Ov. M. 14, 515; cf. Sil. 13, 327. His mistress, Syrinx, was transformed, at her request, by the nymphs into a thicket of reeds, from which Pan made the shepherd's pipe (surinx), Lucr. 4, 586; Ov. M. 1, 691. He is also said to have fallen in love with Luna, and to have gained her favor by the present of a ram, Verg. G. 3, 391 Serv. In war he was regarded as the producer of sudden, groundless (panic) terrors, Val. Fl. 3, 46 sqq.—He was called at a later period the god of All (to pan), Macr. S. 1, 22.—
    II.
    In plur.:

    Panes,

    gods of the woods and fields resembling Pan, Ov. H. 4, 171; id. M. 14, 638.— Gen. Panum, Mela, 3, 9, 6.— Acc. Panas, Col. poët. 10, 427. [p. 1296]

    Lewis & Short latin dictionary > Pan

  • 68 patronus

    pā̆trōnus, i, m. [pater].
    I.
    Lit., a protector, defender, patron (of individuals, or of cities and entire provinces; also, the former master of a freedman); PATRONVS SI CLIENTI FRAVDEM FECERIT SACER ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Serv. Verg. A. 6, 609;

    quot enim clientes circa singulos fuistis patronos, tot nunc, etc., Liv 6, 18, 6: ego me patronum profiteor plebis,

    id. 6, 18, 14;

    civitatum et nationum,

    Cic. Off. 1, 11, 35; id. Pis. 11, 25; cf.:

    tum conventus ille Capuae, qui me unum patronum adoptavit, etc.,

    id. Sest. 4, 9; Inscr. A. U. C. 742, Marin. Fratr Arv. p. 782; see also Inscr. Orell. 956; 1079; 3056 sq.:

    patronus, defensor, custos coloniae,

    Cic. Sull. 21, 60; id. Div. in Caecil. 1, 2.—Of the former master of a freedman or freedwoman:

    volo me placere Philolachi, meo patrono,

    Plaut. Most. 1, 3, 11: civis Romani liberti hereditatem Lex XII. Tabularum patrono defert, si intestato sine suo herede libertus decesserit, Ulp. Fragm. tit. 29, § 1; cf. Gai. Inst. 3, 40; Cic. Fam. 13, 21, 2:

    corrupti in dominos servi, in patronos liberti,

    Tac. H. 2, 2.—
    II.
    Transf., a defender before a court of justice, an advocate, pleader (syn.:

    advocatus, causidicus, procurator, cognitor): judicis est semper in causis verum sequi, patroni nonnumquam verisimile, etiamsi minus sit verum, defendere,

    Cic. Off. 2, 14, 51; id. de Or. 2, 69, 280:

    patronus alicui causae constitui,

    id. Mur. 2, 4; cf.:

    his de causis ego huic causae patronus exstiti,

    id. Rosc. Am. 2, 5;

    Lex. Servil. lin. 9: patronus partis adversae,

    Quint. 4, 1, 11; cf.:

    patronus adversarii,

    id. 4, 1, 11; Tac. Or. 1.—
    B.
    In gen., a defender, advocate:

    eam legem a vestrorum commodorum patrono esse conscriptam,

    Cic. Agr. 3, 1, 3:

    foederum ac foederatorum,

    id. Balb. 10, 25:

    justitiae,

    id. Lael. 7 fin.:

    qui modo patronus nunc cupit esse cliens,

    Ov. A. A. 1, 88.—Comically: [p. 1317] video ego te, propter malefacta qui es patronus parieti, i. e. standing like a patron in front of the wall (of one who, for fear of blows, places himself with his back to the wall, Plaut. Truc. 4, 3, 48; cf. id. Ps. 2, 2, 12. —As an affectionate and respectful form of address:

    mi patrone, immo potius mi pater,

    Plaut. Rud. 4, 8, 2; 16.

    Lewis & Short latin dictionary > patronus

  • 69 perlino

    per-lĭno, no perf., lĭtum, 3, and per-lĭnĭo, īre, 4, v. a., to smear all over:

    pice liquidā perlinuntur,

    Col. 7, 5, 4:

    perlinetur,

    Pall. 3, 30:

    custos novum loculamentum perliniat,

    Col. 9, 12, 2 (Schneid. perlinat):

    servulum melle perlitum alligavit arbori,

    App. M. 8, p. 211, 30:

    capillos unguedine,

    id. ib. 3, p. 138, 28:

    omnem maculam perliniens,

    Vulg. Sap. 13, 14 (in Cic. Rosc. Am. 52, 150, read praebitus).—
    II.
    Fig.:

    Cassianae sententiae fuco perliti judices,

    Amm. 26, 10, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > perlino

  • 70 pono

    pōno, pŏsŭi (Plaut. posīvi), pŏsĭtum, 3 (old form of perf. POSEIVEI, Inscr. Orell. 3308:

    posivi,

    Plaut. Ps. 5, 1, 35: posivimus, id. Fragm. ap. Prisc. p. 898 P.:

    posiverunt, Cato, R. R. praef. 1: posiveris,

    id. ib. 4, 1; Plaut. Trin. 1, 2, 108: POSIER unt, Inscr. Orell. 5061:

    POSIT, contr. from posivit,

    ib. 71; 732; 1475; 3087 al.; part. perf. sync. postus, a, um, Lucr. 1, 1059; 3, 87; 6, 965), v. a. [for posno, posino, from old prep. port, = proti, pros, and sino; cf.: porricio, pollingo, etc., and v. pro, sino], to put or set down a person or thing, to put, place, set, lay, etc. (syn.: colloco, statuo); constr. with acc. alone, or with in and abl., or with adv. of place; sometimes with in and acc., or absol.; v. infra.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    tabulas in aerario ponere,

    Caes. B. C. 3, 108:

    castra,

    to pitch, id. ib. 1, 65 fin.:

    castra iniquo loco,

    id. ib. 1, 81:

    milia passuum tria ab eorum castris castra ponit,

    id. B. G. 1, 22 fin.: qui indicabantur, in senatu sunt positi, Cic. Fragm. ap. Quint. 9, 3, 50:

    tabulas obsignatas in publico,

    Cic. Fl. 9, 21:

    sejuges in Capitolio aurati a P. Cornelio positi,

    Liv. 38, 35, 4:

    tyrannicidae imago in gymnasio ponatur,

    Quint. 7, 7, 5; cf. id. 1, 7, 12:

    collum in Pulvere,

    Hor. C. 4, 6, 11; cf.:

    artus in litore ponunt,

    Verg. A. 1, 173; and with simple abl.:

    saxo posuit latus,

    Val. Fl. 4, 378:

    in curulibus sellis sese posuerunt,

    seated themselves, Flor. 1, 13.—With in and acc.: hodierno die primum longo intervallo in possessionem libertatis pedem ponimus, Cic. Phil. 3, 11, 28 B. and K. (Klotz, possessione):

    Cyzici in Prytaneum vasa aurea mensae unius posuit,

    Liv. 41, 20, 7 Weissenb. ad loc.:

    stipes erat, quem... in flammam triplices posuere sorores,

    Ov. M. 8, 452:

    omnia pone feros in ignes,

    id. R. Am. 719:

    oleas in solem,

    Cato, R. R. 7:

    coronam in caput,

    Gell. 3, 15, 3.—With sub and abl.:

    pone sub curru nimium propinqui,

    Hor. C. 1, 22, 21:

    fundamenta,

    Vulg. 1 Esd. 6, 3:

    ubi pedem poneret non habebat,

    might set his foot, Cic. Fin. 4, 25, 69:

    genu or genua,

    to bow the knee, to kneel, Ov. F. 2, 438; 5, 507; Curt. 8, 7, 13:

    num genu posuit? num vocem supplicem misit?

    id. 4, 6, 28:

    oculos,

    to cast one's eyes on, Vulg. Jer. 24, 6:

    faciem,

    to turn one's face, id. ib. 42, 15.—
    B.
    In partic.
    1.
    In milit. lang., to place, post, set, station a body of troops:

    ibi praesidium ponit,

    Caes. B. G. 2, 5:

    praesidium ibi,

    id. B. C. 1, 47 fin.:

    legionem tuendae orae maritimae causā,

    id. ib. 3, 34:

    insidias contra aliquem,

    Cic. Agr. 2, 18, 49.—
    2.
    To set up, erect, build (mostly poet.):

    opus,

    Ov. M. 8, 160:

    templa,

    Verg. A. 6, 19:

    aras,

    id. ib. 3, 404:

    tropaeum,

    Nep. Dat. 8, 3; so,

    in inscrr., of erecting monuments of any kind: POSVIT, PONENDVM CVRAVIT (usu. abbreviated P. C.), etc.: columna rostrata quae est Duilio in foro posita,

    in honor of Duilius, Quint. 1, 7, 12.—
    3.
    Hence, poet., to form, fashion works of art:

    Alcimedon duo pocula fecit... Orpheaque in medio posuit,

    Verg. E. 3, 46:

    hic saxo liquidis ille coloribus Sollers nunc hominem ponere, nunc deum,

    Hor. C. 4, 8, 8.—
    4.
    To set, set out, plant trees, etc. ( poet. and in postAug. prose;

    syn.: planto, sero): pone ordine vites,

    Verg. E. 1, 74:

    vitem,

    Col. 4, 1; cf.:

    ille et nefasto te (arbor) posuit die,

    planted thee, Hor. C. 2, 13, 1.—
    5.
    To lay, stake, wager, as a forfeit; to lay down, propose, as a prize: pono pallium;

    Ille suum anulum opposuit,

    Plaut. Curc. 2, 3, 76:

    pocula fagina,

    Verg. E. 3, 36:

    invitat pretiis animos et praemia ponit,

    id. A. 5, 292:

    praemia,

    id. ib. 5, 486:

    praemium,

    Liv. 41, 23, 10.—
    6.
    In business lang., to put out at interest, to loan, to invest (less freq. than collocare): pecuniam in praedio ponere, Cic. Tull. § 15 Orell.; cf.:

    pecuniam apud aliquem,

    id. Verr. 2, 3, 70, § 165:

    dives positis in fenore nummis,

    Hor. A. P. 421:

    pecuniam Quaerit Kalendis ponere,

    id. Epod. 2, 70.—
    7.
    To place, set, appoint a person as a watch or guard, accuser, etc. (less freq. than apponere):

    Dumnorigi custodes ponit, ut, quae agat, scire possit,

    Caes. B. G. 1, 20 fin.:

    custos frumento publico est positus,

    Cic. Fl. 19, 45: alicui accusatorem, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 3:

    puer super hoc positus officium,

    Petr. 56, 8.—
    8.
    To serve up, set before one at table (rare for the class. apponere), Cato, R. R. 79; so id. ib. 81:

    posito pavone,

    Hor. S. 2, 2, 23; 2, 4, 14; 2, 6, 64; 2, 8, 91; id. A. P. 422:

    positi Bacchi cornua,

    Ov. A. A. 1, 231:

    vinum,

    Petr. 34, 7:

    calidum scis ponere sumen,

    Pers. 1, 53:

    porcum,

    Mart. 8, 22, 1:

    da Trebio, pone ad Trebium,

    Juv. 5, 135.—
    9.
    To lay aside, take off, put down, lay down, etc. (as clothing, arms, books, the hair or beard, etc., = deponere):

    cum pila ludere vellet tunicamque poneret,

    Cic. Tusc. 5, 20, 60; cf.:

    veste positā,

    id. ib. 1, 47, 113:

    velamina,

    Ov. A. A. 2, 613; cf.:

    velamina de corpore,

    id. M. 4, 345:

    arma,

    Caes. B. G. 4, 37:

    sarcinam,

    Petr. 117, 11:

    barbam,

    Suet. Calig. 5; cf.:

    bicolor positis membrana capillis,

    Pers. 3, 10:

    libros de manibus,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 8, § 23; cf.:

    cum posui librum, et mecum ipse coepi cogitare,

    id. Tusc. 1, 11, 24.—
    10.
    To lay out for the grave:

    toroque Mortua componar, positaeque det oscula frater,

    Ov. M. 9, 503; Verg. A. 2, 644.—Also, to lay in the grave, to bury, inter ( poet. and in post-class. prose;

    syn.: sepelio, condo): corpore posto,

    Lucr. 3, 871:

    te... patriā decedens ponere terrā,

    Verg. A. 6, 508; Ov. F. 5, 480:

    ubi corpus meum positum fuerit,

    Dig. 34, 1, 18 fin.; Inscr. Orell. 4370:

    IN HAC CVPA MATER ET FILIVS POSITI SVNT,

    ib. 4550; 4495:

    HIC POSITVS EST, Inscr. in Boeckh. C. I. Gr. 4156: CINERES,

    Inscr. Orell. 4393; 4489.—
    11.
    Ponere calculum or calculos, transf., to weigh carefully, to ponder, consider:

    si bene calculum ponas,

    Petr. 115, 16:

    examina tecum, omnesque, quos ego movi, in utrāque parte calculos pone,

    Plin. Ep. 2, 19 fin.
    12.
    To arrange, deck, set in order (cf. compono):

    qui suas ponunt in statione comas,

    Ov. A. A. 3, 434:

    quid totiens positas fingis, inepta, comas?

    id. ib. 1, 306; cf. id. H. 4, 77; id. M. 1, 477.—
    13.
    To subdue, calm, allay, quiet:

    quo non arbiter Hadriae Major, tollere seu ponere vult freta,

    Hor. C. 1, 3, 16:

    magnos cum ponunt aequora motus,

    Prop. 4 (5), 14, 31.—Hence, neutr., of the winds, to fall, abate ( poet. and late Lat.):

    cum venti posuere omnisque repente resedit Flatus,

    Verg. A. 7, 27:

    tum Zephyri posuere,

    id. ib. 10, 103:

    simul ac ventus posuit,

    Gell. 2, 30, 2.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to set, place, put, lay a thing anywhere: noenum ponebat rumores ante salutem, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 314 Vahl.):

    pone ante oculos laetitiam senatūs,

    Cic. Phil. 2, 45, 115:

    at te apud eum, di boni! quantā in gratiā posui,

    id. Att. 6, 6, 4; cf. id. ib. 5, 11, 6; 6, 1, 22: ponite me ei (Appio) in gratiā, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 5:

    apud Lentulum ponam te in gratiā,

    Cic. Att. 5, 3, 3 B. and K. (Orell. gratiam):

    se quoque in gratiā reconciliatae pacis ponere,

    Liv. 44, 14, 7:

    in laude positus,

    Cic. Sest. 66, 139:

    aliquem in metu non ponere,

    i. e. not to fear, id. Top. 13, 55:

    virtutum fundamenta in voluptate tamquam in aquā ponere,

    id. Fin. 2, 22, 72; cf. id. Pis. 4, 9:

    aliquid in conspectu animi,

    id. de Or. 3, 40, 161; cf.:

    sub uno aspectu ponere,

    Q. Cic. Petit. Cons. 1, 1: ponendus est ille ambitus, non abiciendus, to lay down gently, i. e. close gracefully, Cic. Or. 59, 199:

    super cor,

    to lay to heart, Vulg. Mal. 2, 2.—With in and acc.:

    te in crimen populo ponat atque infamiam,

    Plaut. Trin. 3, 3, 11.—Elliptically: et quidem cum in mentem venit, ponor ad scribendum, when it occurs to Cœsar, he sets me (i. e. my name) to the Senate's decrees, Cic. Fam. 9, 15, 4.—
    B.
    In partic.
    1.
    Ponere aliquid in aliquā re, to put or place a thing in something, to cause a thing to rest or depend upon:

    credibile non est, quantum ego in consiliis et prudentiā tuā, quantum in amore et fide ponam,

    Cic. Att. 2, 23, 3:

    spem in aliquo,

    id. ib. 6, 1, 11:

    salutis auxilium in celeritate,

    Caes. B. G. 5, 48; cf.:

    spem salutis in virtute,

    id. ib. 5, 34, 2:

    ut in dubio poneret, utrum, etc.,

    regarded as doubtful, doubted, Liv. 34, 5, 3: sed haec haud in magno equidem ponam discrimine, I shall attach no great importance to it, id. prooem. § 8.—In pass.: positum esse in aliquā re, to be based or founded upon, to rest upon, depend upon:

    ut salutem praesentium, spem reliquorum in vestris sententiis positam esse et defixam putetis,

    Cic. Fl. 1, 3; id. Agr. 2, 9, 22:

    omnia posita putamus in Planci tui liberalitate,

    id. Att. 16, 16, F, 2; id. Or. 8, 27:

    in te positum est, ut, etc.,

    id. Att. 16, 16, B, § 8. —
    2.
    To lay out, spend, employ a thing, esp. time, in any thing:

    tempus in cogitatione ponere,

    Cic. de Or. 3, 5, 17:

    si in hac curā vita mihi ponenda sit,

    id. Fam. 9, 24, 4:

    diem totum in considerandā causā,

    id. Brut. 22, 87; cf. id. Fam. 5, 21, 1; id. Att. 6, 2, 6:

    sumptum,

    id. Q. Fr. 3, 1, 2; id. Fam. 13, 54 fin.; cf.:

    totum animum atque omnem curam, operam diligentiamque suam in petitione,

    id. Mur. 22, 45:

    id multo tum faciemus liberius totosque nos in contemplandis rebus perspiciendisque ponemus,

    id. Tusc. 1, 19, 44:

    apud gratissimum hominem beneficium ponere,

    id. Fam. 13, 55 fin.:

    itinera enim ita facit, ut multos dies in oppidum ponat,

    id. Att. 11, 22, 2.—
    3.
    To put, place, count, reckon, consider a thing in or among certain things:

    mortem in malis,

    Cic. Fin. 3, 8, 29:

    in beneficii loco,

    id. Fam. 15, 4, 12; id. Cat. 2, 9, 20:

    si quis motus populi factus esset, id C. Norbano in fraude capitali esse ponendum,

    id. de Or. 2, 48, 199:

    in laude,

    to regard as praiseworthy, id. Top. 18, 71:

    in vitiis poni,

    to be regarded as a fault, Nep. Epam. 1, 2.—
    4.
    To appoint, ordain, make something:

    leges,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28:

    festos laetosque ritus,

    Tac. H. 5, 5 fin.:

    ut male posuimus initia, sic cetera sequentur,

    Cic. Att. 10, 18, 2:

    ne tu in spem ponas me bonae frugi fore,

    to hope for, reckon upon, Plaut. Capt. 5, 2, 4 Fleck.: nomen, to apply or give a name (= imponere):

    sunt enim rebus novis nova ponenda nomina,

    Cic. N. D. 1, 17, 44; id. Tusc. 3, 5, 10; Verg. A. 7, 63:

    qui tibi nomen Insano posuere,

    Hor. S. 2, 3, 48: rationem, to furnish an account, to [p. 1397] reckon, Suet. Oth. 7; cf. Col. 1, 3:

    pecuniae,

    Dig. 46, 3, 89.—
    5.
    To make or render vows or votive offerings to the gods:

    Veneri ponere vota,

    Prop. 3, 12, 18:

    nunc ego victrices lauro redimire tabellas, Nec Veneris mediā ponere in aede morer,

    Ov. Am. 1, 11, 25:

    hic ponite lucida Funalia et vectes,

    Hor. C. 3, 26, 6:

    libatum agricolae ponitur ante deo,

    Tib. 1, 1, 14; Ov. M. 3, 506:

    ex praedā tripodem aureum Delphi posuit,

    Nep. Paus. 2, 3.—
    6.
    In speaking or writing, to lay down as true, to state, assume, assert, maintain, allege, take for granted, etc.:

    quamobrem, ut paulo ante posui, si, etc.,

    Cic. Fam. 1, 9, 21; id. Fin. 2, 31, 100:

    recte Magnus ille noster, me audiente, posuit in judicio, rem publicam, etc.,

    id. Leg. 2, 3, 6: verum pono, esse victum eum;

    at, etc.,

    Ter. Phorm. 4, 3, 25:

    positum sit igitur in primis, etc.,

    Cic. Or. 4, 14:

    hoc posito atque concesso, esse quandam vim divinam, etc.,

    id. Div. 1, 52, 118; cf.:

    quo posito, et omnium sensu adprobato,

    id. Fin. 3, 8, 29; id. Leg. 2, 19, 48:

    pono satis in eo fuisse orationis atque ingenii,

    id. Brut. 45, 165:

    aliquid pro certo ponere,

    Liv. 10, 9 fin.:

    nunc rem ipsam ponamus quam illi non negant... Est haec res posita, quae ab adversario non negatur,

    Cic. Caecin. 11, 32.—
    7.
    Esp.: exemplum ponere, to cite an instance:

    eorum quae constant exempla ponemus,

    Cic. Inv. 1, 38, 68:

    perspicuo et grandi vitio praeditum posuimus exemplum,

    id. ib. 1, 47, 88:

    ab adjunctis antea posui exemplum,

    id. Top. 11, 50:

    horum exempla posui ex jure civili,

    id. ib. 14, 58:

    horum generum ex Cicerone exempla ponamus,

    Quint. 5, 11, 11; 6, 3, 108 al.—
    8.
    To set before the mind, represent, describe:

    nec ponere lucum Artifices, nec, etc.,

    Pers. 1, 70:

    pone Tigellinum,

    Juv. 1, 155.—
    9.
    To propose, offer, fix upon a theme for discussion (= proponere):

    mihi nunc vos quaestiunculam, de quā meo arbitratu loquar, ponitis?

    Cic. de Or. 1, 22, 102; 2, 1, 2:

    ponere aliquid, ad quod audiam, si tibi non est molestum, volo,

    id. Fat. 2, 4; cf.:

    ponere jubebam, de quo quis audire vellet,

    id. Tusc. 1, 4, 7:

    ponere praemium,

    Liv. 39, 17, 1; and impers. pass.:

    doctorum est ista consuetudo eaque Graecorum, ut iis ponatur, de quo disputent quamvis subito,

    id. Lael. 5, 17; so,

    cum ita positum esset, videri, etc.,

    id. Tusc. 3, 22, 54.—
    10.
    To put away, leave off, dismiss, forego, lay down, surrender (= deponere):

    vitam propera ponere,

    Plaut. Curc. 4, 3, 4:

    vitia,

    Cic. de Or. 3, 12, 46:

    dolorem,

    id. Tusc. 3, 28, 66: inimicitias, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6:

    curas,

    Liv. 1, 19:

    metum,

    Plin. Ep. 5, 6:

    iram,

    Hor. A. P. 160:

    moras,

    id. C. 4, 12, 25; Ov. F. 2, 816:

    animos feroces,

    Liv. 8, 1:

    corda ferocia,

    Verg. A. 1, 302:

    vires (flammae),

    id. ib. 5, 681:

    ipsum rudimentum adulescentiae bello lacessentem Romanos posuisse,

    had obtained his first experience, Liv. 31, 11 fin.; Suet. Ner. 22; also,

    tirocinium,

    Just. 12, 4, 6:

    animam,

    to lay down life, Vulg. Johan. 10, 15; 17.—Esp., milit. t. t.: arma ponere (= deponere), to lay down arms, yield, surrender:

    Nepesinis inde edictum ut arma ponant,

    Liv. 6, 10, 5:

    dedi imperatorem, arma poni jubet,

    id. 4, 10, 3; cf.:

    positis armis,

    id. 35, 36, 4; id. Epit. 88.—
    11.
    To make, cause to be (eccl. Lat.):

    cornu tuum ponam ferreum,

    Vulg. Mich. 4, 13:

    posuit me desolatam,

    id. Thren. 3, 11; with quasi:

    ponam Samariam quasi acervum,

    id. Mich. 1, 6; with in and acc.:

    posuerunt eam in ruinam,

    id. Isa. 23, 13.—
    12.
    To assume, suppose, put a case (of mere suppositions; only late Lat.; cf. 6 supra): pone tamen ab evangelistis scriptum, Ambros. de Fide, 5, 16, 194; Ps.-Quint. Decl. 273.—Hence, pŏsĭtus, a, um, P. a., of localities, placed, situated; situate, standing, lying anywhere:

    Roma in montibus posita,

    Cic. Agr. 2, 35, 96:

    Delos in Aegaeo mari posita,

    id. Imp. Pomp. 18, 55:

    portus ex adverso urbi positus,

    Liv. 45, 5:

    tumulus opportune ad id positus,

    id. 28, 13:

    urbs alieno solo posita,

    id. 4, 17.— Poet.:

    somno positus = sopitus,

    lulled to sleep, Verg. A. 4, 527.

    Lewis & Short latin dictionary > pono

  • 71 praemordeo

    prae-mordĕo, morsi and mordi, morsum, 2, v. a., to bite in front, to bite at the end; hence, in gen., to bite ( poet. and in post-Aug. prose).
    I.
    Lit.: ni fugissem, medium, credo, praemorsisset, Plaut. Fragm. ap. Gell. 7, 9, 7:

    linguam,

    Luc. 6, 567:

    projectos,

    Sen. Clem. 1, 5, 5.—
    II.
    Transf., to bite off, snip off, crib:

    et tamen ex hoc, Quodcumque est, Discipuli custos praemordet,

    Juv. 7, 217.

    Lewis & Short latin dictionary > praemordeo

  • 72 praeses

    praesĕs, ĭdis ( gen. plur. praesidium, Flor. 2, 17, 16), adj. and subst. [praesideo].
    I.
    Sitting before a thing, to guard, take care of, or direct it; presiding, protecting, guarding, defending:

    locus,

    a place of refuge, Plaut. Cas. 5, 1, 11 dub.:

    dextra,

    Sen. Med. 247:

    di praesides imperii,

    protecting deities, Tac. H. 4, 53.—
    II.
    Subst.: praesĕs, ĭdis, comm.
    A.
    A protector, guard, guardian, defender:

    ite nunc jam ex praesidio praesides,

    Plaut. Rud. 4, 4, 7:

    senatus rei publicae custos, praeses, propugnator,

    Cic. Sest. 65, 137:

    patrii Penates, qui huic urbi et rei publicae praesides estis,

    Cic. Dom. 57, 144:

    tribunus plebis, quem majores praesidem libertatis custodemque esse voluerunt,

    id. Agr. 2, 6, 15; Liv. 6, 16.—
    B.
    Transf., in gen., one that presides over, a president, superintendent, head, chief, ruler:

    praeses belli,

    i. e. Minerva, Verg. A. 11, 483:

    vobis per suffragia uti praesides olim, nunc dominos destinatis,

    Sall. H. 3, 61, 6 Dietsch:

    provinciarum,

    governors, Suet. Aug. 23: quorum (praetorum) in provinciis jurisdictionem praesides earum habent, Gai. Inst. 1, 6; cf.:

    praesidis nomen generale est, eo quod et proconsules et legati Caesaris, et omnes provincias regentes (licet senatores sint) praesides appellentur,

    Dig. 1, tit. 18.

    Lewis & Short latin dictionary > praeses

  • 73 resono

    rĕ-sŏno, āvi, 1 (ante-class. collat. form, acc. to the 3d conj., resonit, Pac. and Att. ap. Non. 504, 30 sq.: resonunt, Enn. and Att. ap. Prisc. p. 838 P.; of the perf. only resonavit, Manil. 5, 567), v. n. and a., to sound or ring again, to resound, re-echo (freq. and class.).
    I.
    Neutr.
    A.
    Lit.:

    tum clupei resonunt, Enn. l. l. (Ann. v. 364 Vahl.): valvae resonunt regiae, Att. l. l.: theatrum naturā ita resonans, ut, etc.,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 14, § 42:

    venenum sic e poculo ejecit, ut id resonaret,

    id. Tusc. 1, 40, 96:

    ubi non resonent imagines,

    i. e. where no echoes are heard, without echoes, Varr. R. R. 3, 16, 12:

    cum frustra resonant aera,

    Ov. M. 4, 333: resonabat eburnea Telorum custos [p. 1580] (i. e. pharetra), id. ib. 8, 320:

    ut solent pleni resonare camini,

    to send forth a roaring noise, id. ib. 7, 106:

    eque sacrā resonant examina quercu,

    Verg. E. 7, 13:

    hominum clamor et tubarum sonus amplior quam editur resonare solet,

    Just. 24, 6, 8:

    resonantia litora,

    Sil. 11, 491. — With abl.:

    clamore et gemitu templum resonit caelitum, Att. ap. Non. l. l.: aura crepitu musico, Pac. l. l.: late plangoribus aedes,

    Verg. A. 12, 607:

    domus undique magno strepitu,

    Hor. S. 1, 2, 129:

    latratibus aether,

    Ov. M. 3, 231:

    spectacula plausu,

    id. ib. 10, 668:

    avibus virgulta canoris,

    Verg. G. 2, 328:

    arbusta cicadis,

    id. E. 2, 13. — Poet., with acc.:

    litoraque alcyonen resonant, acalanthida dumi,

    resound with, Verg. G. 3, 338:

    testudo septem nervis,

    Hor. C. 3, 11, 3; cf.:

    vox ima quattuor chordis,

    id. S. 1, 3, 8. — With ad:

    qui (cornus) ad nervos resonant in cantibus,

    Cic. N. D. 2, 59, 149. — With dat.:

    suave locus voci resonat conclusus,

    echoes to the voice, Hor. S. 1, 4, 76; cf.: carmina resonantia chordis Romanis, to the strings, Auct. Pan. ad Pis. 229. —
    B.
    Trop., to resound, re-echo:

    in vocibus nostrorum oratorum recinit quiddam et resonat urbanius,

    Cic. Brut. 46, 171; cf. Quint. 11, 3, 30.—With dat.:

    gloria virtuti resonat tamquam imago,

    Cic. Tusc. 3, 2, 3. —
    II.
    Act., to give back the sound of, to resound, re-echo with any thing:

    formosam resonare doces Amaryllida silvas,

    Verg. E. 1, 5; so,

    triste et acutum,

    Hor. S. 1, 8, 41:

    resonent mihi Cynthia silvae,

    call out to me, Cynthia, Prop. 1, 18, 31:

    ora Hylan semper resonantia,

    Val. Fl. 4, 18; cf. Sil. 14, 30. — Pass.:

    (sonus) in fidibus testudine resonatur aut cornu,

    Cic. N. D. 2, 57, 144. — Poet., with acc. of a place, to make resound or re-echo:

    ubi Solis filia lucos Assiduo resonat cantu,

    Verg. A. 7, 11. —
    B.
    To say urgently or continually (late Lat.):

    vernacula principi,

    Amm. 17, 11, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > resono

  • 74 sacer

    săcer, sā̆cra, sā̆crum (ante-class. collat. form sacer, sacris, sacre; plur.:

    sacres porci,

    Plaut. Men. 2, 2, 16; id. Rud. 4, 6, 4; Varr. R. R. 2, 1, 20; 4, 16; sing. acc.: sacrem porcum, Fest. s. h. v. p. 318 Müll.), adj. [root sa-; Gr. saos, sôos, safe; whence Lat. sānus], dedicated or consecrated to a divinity, holy, sacred, = hieros (cf.: sanctus, augustus): Gallus Aelius ait, sacrum esse quocumque modo atque instituto civitatis consecratum sit, sive aedis, sive ara, sive signum, sive locus, sive pecunia, sive quid aliud quod dis dedicatum atque consecratum sit, Fest. s. v. sacer mons, p. 318 Müll.; cf.:

    quicquid destinatum est diis, sacrum vocatur,

    Macr. S. 3, 7:

    sacrae (res) sunt quae diis superis consecratae sunt: religiosae quae diis manibus relictae sunt,

    Gai. Inst. 2, 3.
    I.
    In gen.
    (α).
    Absol.:

    quicquam (opp. profanum),

    Plaut. Merc. 2, 3, 27; id. Trin. 2, 2, 8; cf.:

    aedificiis omnibus, publicis privatis sacris profanis, sic pepercit, etc.,

    Cic. Verr. 2, 4, 54, § 129; so,

    locus sacer et profanus,

    id. Inv. 1, 26, 38; Auct. Her. 2, 4, 7; Quint. 5, 10, 38:

    miscebis sacra profanis,

    Hor. Ep. 1, 16, 54; id. A. P. 397; Nep. Them. 6, 5; Sall. C. 11, 6:

    villae signis et tabulis refertae partim publicis partim etiam sacris et religiosis,

    Cic. Leg. 3, 13, 31; so (with religiosus) id. Verr. 2, 4, 57, § 127; Suet. Tib. 61:

    mores autem rapere properant quā sacrum quā puplicum,

    Plaut. Trin. 4, 3, 37:

    (legum) genera sunt tria, sacri, publici, privati juris,

    Quint. 2, 4, 33; cf. in the sup.:

    deprecor hoc unum per jura sacerrima lecti,

    Ov. H. 9, 159:

    aedes,

    Plaut. Am. 4, 1, 5; Cic. Fam. 13, 11, 1; Quint. 4, 2, 8; Ov. M. 14, 315:

    lucus late sacer,

    Verg. A. 5, 761:

    arvum Martis,

    Ov. M. 7, 101:

    ara,

    Plaut. Aul. 4, 1, 20:

    aurum,

    Liv. 5, 50; cf.

    pecunia (opp. privata),

    Quint. 4, 2, 8:

    arma,

    Liv. 24, 21:

    tus,

    Ov. M. 14, 130:

    sanguis (of the sacrificial victim),

    Cat. 68, 75:

    ales (so called from its use in augury),

    Verg. A. 11, 721:

    luces (with profestae),

    Hor. C. 4, 15, 25; cf.

    dies (with religiosus),

    Suet. Tib. 61:

    tempus,

    Hor. C. S. 4:

    commissum,

    a crime against religion, Cic. Leg. 2, 9 et saep.— Poet.: vitis (as sacred to Bacchus), Enn. ap. Charis. p. 214 P. (Trag. v. 149 Vahl.); Hor. C. 1, 18, 1; so,

    laurus,

    id. ib. 3, 4, 18; Verg. A. 7, 60:

    robur,

    Ov. M. 8, 752:

    aqua,

    Hor. C. 1, 1, 22:

    fontes,

    Ov. M. 2, 464; Verg. E. 1, 53:

    focus,

    Hor. Epod. 2, 43:

    Tarentum,

    id. C. 1, 28, 29:

    fines,

    Sil. 3, 501; cf.

    montes (the Alps, because not to be ascended by men),

    id. 4, 70;

    vates (because dedicated to Apollo),

    Hor. C. 4, 9, 28; Tib. 2, 5, 113; cf.:

    sacer interpresque deorum Orpheus,

    Hor. A. P. 391;

    and (for sanctus) of the divinity itself: Vesta,

    Prop. 3, 4 (4, 3), 11; so,

    Cybebe,

    id. 3 (4), 22, 3 (but in Liv. 3, 19: ut sacrosancti habeantur, quibus ipsi dii neque sacri neque sancti sunt, so used only on account of the lusus verbb. with sacrosancti;

    v. the context).—Sacer Mons,

    a hill about three miles from Rome, beyond the Anio, and on the right of the Via Nomentana, to which the Roman people retired during their controversy with the Senate, Liv. 2, 32; 3, 52; Cic. Rep. 2, 37, 63; id. Brut. 14, 54:

    os sacrum, quod imum ventrem sustinet,

    Cael. Aur. Tard. 1, 4: Sacra Via, or ( poet.) Sacer Clivus, a street in Rome leading from the Forum to the Capitol, Cic. Planc. 7, 17; id. Att. 4, 3, 3; Hor. S. 1, 9, 1; id. C. 4, 2, 35; Mart. 1, 70, 5;

    v. also via, I. A. 2.: sacer morbus,

    the epilepsy, Cael. Aur. Tard. 1, 4:

    sacer lapis,

    a stone landmark, a mere-stone, Liv. 41, 13: os sacrum, anatom. t. t., = Gr. hieron osteon, the lowest bone of the spine, Cael. Aur. Tard. 1, 4, 24:

    litterae sacrae (eccl. Lat.),

    the Scriptures, Vulg. 2 Tim. 3, 15.—For its combinations with ignis, via, etc., v. those words.—
    (β).
    With gen. (class.):

    ego te sacram coronam surripuisse scio Jovis,

    Plaut. Men. 5, 5, 38; so,

    urna Veneris,

    id. Rud. 2, 5, 16 (for which:

    urna Veneria,

    id. ib. 2, 5, 18):

    Dianae celebris dies,

    Hor. C. 2, 12, 20:

    sepulcrum Batti veteris,

    Cat. 7, 6; cf. Plin. 8, 21, 31, § 76.—As a predicate: terra, ut focus domiciliorum, sacra deorum omnium est (a transl. of the Platon. Gê hiera pantôn theôn), Cic. Leg. 2, 18, 45:

    illa insula (sc. Delos) eorum deorum sacra putatur,

    id. Verr. 2, 1, 18, § 48.—
    (γ).
    With dat. (mostly poet. and in post-Aug. prose; cf.

    infra, II. A.): sacra Jovi quercus,

    Ov. M. 7, 623:

    esculus Jovi sacra,

    Plin. 16, 4, 5, § 11:

    Nymphis cervus,

    Ov. M. 10, 109:

    Cereri Polyphoetes (as a priest),

    Verg. A. 6, 484:

    pugionem templo Salutis detraxerat gestabatque velut magno operi sacrum,

    Tac. A. 15, 53:

    cupressus Diti sacra,

    Plin. 16, 33, 60, § 139:

    aesculus Jovi,

    id. 16, 4, 5, § 11.—As a predicate:

    Jani mensis, Qui sacer est imis Manibus,

    Ov. F. 2, 52, quercus antiqua, quae erat Marti sacra, Suet. Vesp. 5 (al. sacrata).—
    B.
    Transf., in gen., holy, sacred, awful, venerable (not till after the Aug. per., and very rare):

    silentium,

    Hor. C. 2, 13, 29:

    laedere amantes,

    Prop. 3, 16 (4, 15), 11:

    lingua (Ciceronis),

    Mart. 5, 69, 7:

    Maro,

    id. 8. 56, 3:

    quaedam patris memoria,

    Quint. 11, 1, 59:

    O sacer et magnus vatum labor,

    Luc. 9, 983:

    heu sacri vatum errores,

    Sil. 8, 100.—So used of the emperors;

    disapproved of by Tiberius: (Tiberius) alium dicentem sacras ejus occupationes verba mutare et pro sacris laboriosas dicere coëgit,

    Suet. Tib. 27.—But soon after Tiberius in general use:

    auris Caesaris,

    Mart. 7, 99, 4:

    sacri lateris custos,

    id. 6, 76, 1:

    apud aures sacras mentitus est,

    Amm. 28, 6, 26 (cf.:

    se Imperatori mentitum,

    id. 28, 6, 26, § 21); and hence, for ecclesiastical: domus, comitatus, scrinia, largitiones, etc., in the law books et saep.
    II.
    In partic., with a bad accessory signif., devoted to a divinity for destruction, forfeited; and absol., accursed, criminal, impious, wicked.
    (α).
    With dat.: si quisquam aliuta faxit, ipsos Jovi sacer esto, Lex Numae ap. Fest. p. 6 Müll.; cf.: ut caput ejus Jovi sacrum esset, an ancient plebiscitum ap. Liv. 3, 55, 7:

    non alienum videtur, de condicione eorum hominum referre, quos leges sacros esse certis diis jubent, quod, cum cetera sacra violari nefas sit, hominem sacrum jus fuerit occidi, etc.,

    Macr. S. 3, 7.—
    (β).
    Absol.: homo sacer is est, quem populus judicavit ob maleficium; neque fas est eum immolari; sed qui occidit, parricidii non damnatur. Nam lege tribuniciā primā cavetur: si quis eum, qui eo plebei scito sacer sit, occiderit, parricida ne sit. Ex quo quivis homo malus atque improbus sacer appellari solet, Fest. s. v. sacer mons, p. 318 Müll.: PATRONVS SI CLIENTI FRAVDEM FECERIT SACER ESTO, LEX XII. Tab. ap. Serv. Verg. A. 6, 609;

    in imitation: uter aedilis fuerit, etc.... is intestabilis et sacer esto,

    Hor. S. 2, 3, 181:

    eum, qui cuiquam nocuerit, sacrum sanciri,

    Liv. 3, 55.—
    B.
    Transf., in gen., accursed, execrable, detestable, horrible, infamous, etc. (only poet. and in post-Aug. prose).
    a.
    Of persons:

    ego sum malus, Ego sum sacer, scelestus,

    Plaut. Bacch. 4, 6, 14; Afran. ap. Non. 397, 22 (with malus); Lucil. ib. 397, 27.— Sup., Plaut. Most. 4, 2, 67:

    homo sacerrimus,

    id. Poen. prol. 90; id. Rud. 1, 2, 69; Turp. ap. Non. 397, 29 (with pessimus). —
    b.
    Of things: sacerrimum domicilium, Turp. ap. Non. 397, 30:

    di magni, horribilem et sacrum libellum,

    Cat. 14, 12:

    hircus alarum,

    id. 71, 1:

    auri fames,

    Verg. A. 3, 57 (for which:

    aurum fame,

    Plin. 33, 1, 3, § 6:

    venenum (Medeae),

    Val. Fl. 7, 165:

    nox,

    id. 8, 25:

    arma metu,

    id. 4, 185; cf.

    pavor,

    id. 1, 798:

    insania,

    Stat. Th. 10, 804:

    morbus,

    i. e. epilepsy, Cael. Aur. Tard. 1, 4.—With dat.:

    ut immerentis fluxit in terram Remi Sacer nepotibus cruor,

    Hor. Epod. 7, 20.— Comp. and adv. do not appear (as for the comp. v. Varr. L. L. 8, § 77 Müll.).—Hence, subst.: sā̆crum, i, n., something consecrated; a holy or sacred thing, a sacred vessel or utensil; a sanctuary, a temple; a religious act, a sacrifice, etc.; in plur. in gen., sacred rites, religious worship, religion (both of the State and of single races and families; and even of individuals; v. infra, b; class.; most freq. in plur.).
    A.
    Lit.
    (α).
    Sing.:

    sacrum sacrove commendatum qui cleperit rapsitque parricida esto,

    Cic. Leg. 2, 9, 22:

    ubi sacro manus sis admolitus,

    Plaut. As. 3, 2, 24:

    omne sacrum rapiente dextrā,

    Hor. C. 3, 3, 52:

    metuens velut contingere sacrum,

    id. S. 2, 3, 110:

    apud Cluacinae sacrum,

    Plaut. Curc. 4, 1, 10; Quint. 1, 4, 6:

    Minervae,

    Dict. Cret. 5, 12 fin.:

    theatrum veluti quoddam illius sacri templum vocabimus,

    Quint. 3, 8, 29: [p. 1611] quae (sacerdos Cereris) Graecum illud sacrum monstraret et faceret, Cic. Balb. 24, 55:

    sacrum Herculi facere,

    Liv. 1, 7:

    facere Junoni,

    Prop. 4 (5), 9, 43:

    facto per Magos sacro,

    Suet. Ner. 34:

    sollemne sacrum conficere,

    Flor. 1, 13, 16:

    ita se habet sacrum (Suovetaurilia),

    Quint. 1, 5, 67:

    arma lecta conici in acervum jussit consul sacrumque id Vulcano cremavit,

    Liv. 41, 12:

    sacrum piaculare fieri,

    id. 29, 19:

    sollemne Apollinis sacrum,

    Suet. Aug. 94; Ov. M. 12, 33:

    pyrā sacri sub imagine factā,

    id. ib. 14, 80:

    nec de lucernā fas est accendi sacrum,

    Phaedr. 4, 11, 13:

    neve initianto, nisi ut assolet, Cereri, Graeco sacro,

    according to the Grecian rites, Cic. Leg. 2, 9, 21; cf.:

    vetabo, qui Cereris sacrum Vulgarit arcanae,

    Hor. C. 3, 2, 26:

    morientibus operire (oculos) rursusque in rogo patefacere, Quiritium ritu sacrum est,

    Plin. 11, 37, 55, § 150:

    in sacro est,

    id. 18, 12, 30, § 118.—
    (β).
    Plur.: sacra deosque penates.. ex aedibus suis eripuisse dixit, sacred vessels or utensils, holy things, Cic. Verr. 2, 2, 5, § 13; cf. Liv. 5, 40:

    sacra omnia proferre, Auct. B. Alex. 32, 3: portabant canistris,

    Ov. M. 2, 713:

    Troïa,

    Tib. 2, 5, 40:

    velut qui Junonis sacra ferret,

    Hor. S. 1, 3, 11; cf.

    of the same,

    Verg. A. 2, 293; 2, 717 Heyne; Ov. F. 1, 527; id. H. 7, 80; 7, 158:

    cumque suis penetralia sacris,

    i. e. the images of the gods, Penates, id. M. 1, 287:

    jactata aequoribus sacra,

    Hor. C.4,4,54:

    pueri Sacra canunt,

    sacred songs, Verg. A. 2, 239; cf. Ov. Tr. 4, 10, 19:

    sacra ordine in mensā Penatium deorum Ponuntur,

    sacred gifts, offerings, Naev. B. Pun. 1, 11:

    neve ulla vitiorum sacra sollemnia obeunto,

    Cic. Leg. 2, 8, 19:

    sicut in sollemnibus sacris fieri consuevit,

    Sall. C. 22, 2:

    qui (Mercurius) sacris anniversariis coleretur,

    Cic. Verr. 2, 4, 39, § 84 (for which:

    sacrificiis anniversariis colebatur,

    id. ib. 2, 4, 57, §

    128: sacris e principum numero pontifices quinque praefecit,

    id. Rep. 2, 14, 26:

    (Romulus) sacra diis aliis Albano ritu, Graeco Herculi facit,

    Liv. 1, 7; cf.:

    sacra Jovi facturus erat,

    Ov. M. 3, 26:

    sacra Jovi Stygio Perficere,

    Verg. A. 4, 638:

    ipse (Numa) plurima sacra obibat,

    Liv. 1, 20:

    densi circumstant sacra ministri,

    Ov. M. 2, 717:

    arcana sacra,

    Hor. Epod. 5, 52; Ov. M. 10, 436:

    fera,

    id. ib. 13, 454:

    nefanda,

    id. ib. 10, 228:

    mystica,

    id. H. 2, 42:

    horrida,

    Sil. 3, 140:

    veneranda,

    id. 7, 382:

    casta,

    Stat. Achill. 1, 370.
    a.
    Divine worship or religion in gen.: publica sacra, quae publico sumptu pro populo fiunt, quaeque pro montibus, pagis, curiis, sacellis: at privata, quae pro singulis hominibus, familiis, gentibus fiunt, Fest. pp. 244 and 245 Müll.; Liv. 5, 52:

    quo foedere (Romulus) et Sabinos in civitatem ascivit, sacris communicatis,

    Cic. Rep. 2, 7, 13:

    quod per populum errari fas non erat propter religionem sacrorum,

    id. Agr. 2, 7, 18; so,

    religio sacrorum,

    id. Fl. 28, 69:

    sacra Cereris conficere,

    id. Balb. 24, 55; so,

    Cereris,

    Hor. S. 2, 8, 14 (cf. supra, a fin.):

    Eleusina,

    Suet. Claud. 23:

    Junonis,

    Hor. S. 1, 3, 11:

    Orphica,

    rites, solemnity, festival, Cic. N. D. 3, 23, 58:

    Bacchia,

    Ov. M. 3, 518:

    trieterica Bacchi,

    id. ib. 6, 587:

    Dianae,

    id. ib. 7, 94;

    15, 489: Isidis,

    Suet. Oth. 12 et saep.—
    b.
    The private religious rites of a gens, a family, etc. (observed by the Romans with the greatest care):

    sacra privata perpetua manento,

    Cic. Leg. 2, 9, 22; cf. id. ib. 2, 19, 47:

    an gentilicia sacra ne in bello quidem intermitti, publica sacra et Romanos deos etiam in pace deseri placet?

    Liv. 5, 52:

    ut ne morte patris familias sacrorum memoria occideret,

    Cic. Leg. 2, 19, 48:

    docebant (antiqui) tribus modis sacris adstringi,

    id. ib. 2, 20, 49:

    magnum est eadem habere monumenta majorum, eisdem uti sacris, sepulcra habere communia,

    id. Off. 1, 17, 55; cf.:

    ut qui natus sit, ignoret, cujus sanguinis, quorum sacrorum sit,

    Liv. 4,2:

    sacra interire illi (majores) noluerunt,

    Cic. Mur. 12, 27:

    sacrorum alienatio,

    id. Or. 42, 144 (v. alienatio); cf. sing.:

    sacrum familiare,

    Macr. S. 1, 16:

    nuptialia,

    marriage solemnities, Quint. 1, 7, 28;

    called also jugalia,

    Ov. M. 7, 700; cf. respecting the sacra privata of the Romans, Savigny, in his Zeitschr. 2, p. 397 sq.—
    c.
    Poet., poems (as sacred to the Muses):

    mihi jam puero caelestia sacra placebant, Inque suum furtim Musa trahebat opus,

    Ov. Tr. 4, 10, 19:

    vatum,

    Pers. prol. 7:

    Maronis,

    Mart. 7, 63, 5. —
    2.
    Prov.
    a.
    Inter sacrum saxumque stare, to stand between the victim and the knife, i. e. to be between the door and the wall, to be in great straits, Plaut. Capt. 3, 4, 84; cf.:

    inter sacrum et saxum positus,

    App. M. 11, p. 271 fin.
    b.
    Hereditas sine sacris, i. e. a great profit without trouble, = a rose without thorns, meat without bone, etc. (because the keeping up of the sacra privata was attended with great expense), Plaut. Capt. 4, 1, 8, and id. Trin. 2, 4, 83; cf. Fest. p. 290 Müll.—
    B.
    Transf., in gen. (the figure being borrowed from secret religious rites), in plur.: sacra, secrets, mysteries (not till after the Aug. period, and very rare):

    sacra tori coitusque novos referebam,

    Ov. M. 7, 709:

    peregisse mihi videor sacra tradentium artes,

    Quint. 5, 14, 27 (cf.:

    omnes fere, qui legem dicendi, quasi quaedam mysteria, tradiderunt,

    id. 5, 13, 60):

    litterarum colere,

    id. 10, 1, 92:

    studiorum profanare,

    Tac. Or. 11.

    Lewis & Short latin dictionary > sacer

  • 75 saevum

    saevus, a, um (collat. form saevis, e; in gen. plur. saevium, Amm. 15, 9; 29, 5), adj. [etym. dub.; perh. akin with scaevus, q. v.], roused to fierceness (while ferus signifies naturally fierce); raging, furious, fell, savage, ferocious, etc. (mostly poet.)
    I.
    Lit., of animals:

    leones,

    Lucr. 3, 306; 4, 1016; cf.:

    saecla leonum,

    id. 5, 862:

    leaena,

    Tib. 3, 4, 90:

    lea,

    Ov. M. 4, 102:

    saevior leaena,

    Verg. G. 3, 246:

    apri,

    Lucr. 5, 1327:

    sues,

    id. 5, 1309:

    lupi,

    Tib. 1, 5, 54:

    canes,

    Prop. 4 (5), 4, 40; Ov. M. 7, 64:

    ferae,

    Tib. 1, 10, 6; Ov. M. 4, 404; 7, 387:

    belua,

    Hor. C. 1, 12, 22.—
    II.
    Transf., of any vehement, passionate excitement, fierce, cruel, violent, harsh, severe, fell, dire, barbarous, etc. (syn.: crudelis, inmitis, trux, durus).
    A.
    Of persons:

    nunc truculento mihi atque saevo usus sene est,

    Plaut. Bacch. 4, 5, 3; so (with truculentus) id. Truc. 3, 2, 5; cf.:

    agrestis, saevus, tristis, parcus, truculentus, etc.,

    Ter. Ad. 5, 4, 12:

    gens, Cic. poët. Tusc. 2, 8, 20: ex amore saevus,

    Plaut. Am. 1, 3, 43:

    uxor,

    cross, Ter. Phorm. 5, 1, 17:

    vir,

    Hor. C. 3, 10, 2:

    custos,

    id. Ep. 1, 16, 77:

    magister,

    id. ib. 1, 18, 13:

    novercae,

    Verg. G. 2, 128:

    Canidia,

    Hor. Epod. 5, 47:

    Tisiphone,

    id. S. 1, 8, 33:

    mater Cupidinum,

    id. C. 1, 19, 1; 4, 1, 5:

    Juno,

    Verg. A. 1, 4; cf.:

    conjux Jovis,

    Ov. M. 9, 199:

    Proserpina,

    Hor. C. 1, 28, 20:

    Necessitas,

    id. ib. 1, 35, 17:

    tyrannus,

    Ov. M. 6, 581; cf.:

    cum tyranno saevissimo et violentissimo in suos,

    Liv. 34, 32:

    saevus metu,

    Suet. Dom. 3:

    aliquanto post civilis belli victoriam saevior,

    id. ib. 10:

    post cujus interitum vel saevissimus exstitit,

    id. Tib. 61:

    saevorum saevissime Centaurorum, Euryte,

    Ov. M. 12, 219 et saep.: saevus in armis Aeneas acuit Martem, terrible, deinos, Verg. A. 12, 107:

    Hector,

    id. ib. 1, 99; Ov. M. 13, 177:

    Achilles,

    id. ib. 12, 582:

    sed manibus qui saevus erit,

    Tib. 1, 10, 67:

    nimium in pellice saevae deae,

    Ov. M. 4, 547:

    videt Atridas Priamumque et saevum ambobus Achillem,

    Verg. A. 1, 458:

    saevus accusandis reis,

    Tac. A. 11, 5:

    duces,

    Hor. C. 3, 16, 16.— Poet., with inf. (cf. saevio, II. A.):

    quaelibet in quemvis opprobria fingere saevus,

    Hor. Ep. 1, 15, 30; cf. in comp.:

    saevior ante alios iras servasse,

    Sil. 11, 7.—
    B.
    Of things: mare, Naev. ap. Fest. s. v. topper, p. 352 Müll.; Sall. J. 17, 5:

    pelagus,

    Ov. M. 14, 559:

    fluctus,

    Plaut. Mil. 2, 5, 4:

    procellae,

    Lucr. 3, 805:

    undae,

    id. 5, [p. 1616] 222: saevi exsistunt turbines, Poët. ap. Cic. de Or. 3, 39, 157:

    ventus,

    Cic. Att. 5, 12; Liv. 28, 18; Ov. M. 12, 8: tempestates, Lucil. ap. Non. 388, 17; Lucr. 6, 458; Liv. 24, 8; cf.

    hiems,

    id. 40, 45; Val. Fl. 7, 52:

    Orion,

    Verg. A. 7, 719:

    scopulus,

    id. ib. 5, 270:

    ignes,

    Prop. 1, 1, 27; Ov. M. 2, 313; Hor. C. 1, 16, 11:

    bipennis,

    Ov. M. 8, 766:

    falx Priapi,

    Tib. 1, 1, 18:

    catenae,

    Hor. C. 3, 11, 45: tympana, sounding harshly or terribly, id. ib. 1, 18, 13 et saep.: saevo ac duro in bello, Lucil. ap. Non. 388, 15; so,

    bellum,

    Lucr. 1, 475: saeva et tristia dicta, Lucil. ap. Non. 388, 23: unde superstitiosa primum saeva evasit vox fera, Poët. ap. Cic. Div. 2, 56, 115:

    minae,

    Prop. 1, 17, 6 sq.:

    verba,

    Hor. Epod. 12, 13:

    jocus,

    id. Ep. 2, 1, 148; id. C. 1, 33, 12:

    naves,

    id. ib. 1, 37, 30:

    militia,

    id. Ep. 1, 18, 54:

    cum ex saevis et perditis rebus ad meliorem statum fortuna revocatur,

    Cic. Rep. Fragm. 6, p. 419 Osann (5, p. 247 B. and K.; ap. Amm. 15, 5, 23): Medea amore saevo saucia, Enn. ap. Auct. Her. 2, 22, 34; and ap. Cic. Cael. 8, 18 (Trag. v. 288 Vahl.); so,

    Amor,

    Verg. E. 8, 47:

    horror,

    id. A. 12, 406:

    verbera,

    id. G. 3, 252:

    ira,

    Prop. 1, 18, 14:

    damna,

    Tac. A. 2, 26:

    adulationes,

    id. ib. 4, 20:

    caedes,

    Ov. M. 1, 161:

    dolores,

    Verg. A. 1, 25:

    ira,

    Ov. M. 1, 453:

    paupertas,

    Hor. C. 1, 12, 43:

    quae sibi belligeranti saeva vel prospera evenissent,

    Tac. A. 2, 5:

    ut saeva et detestanda Quirinio clamitarent,

    id. ib. 3, 23:

    multa saevaque questus,

    id. ib. 1, 6.— Adv., in three forms, saeve, saeviter (anteclass.), and saevum (in post-Aug. poets), fiercely, furiously, ferociously, cruelly, barbarously, etc.
    (α).
    saevē:

    saeve et atrociter factitavit,

    Suet. Tib. 59:

    facere omnia,

    Luc. 8, 492:

    gesturus impia bella,

    id. 7, 171. —
    (β).
    saevĭter: ferro cernunt de victoriā, Enn. ap Non. 511, 8; Att. and Afran. ib. 4, 7; Plaut. Ps. 5, 2, 3; id. Poen. 1, 2, 122; id. Trin. 4, 3, 53.—
    (γ).
    saevum:

    cui arridens,

    Sil. 1, 398; Stat. Th. 3, 589; Claud. Rapt. Pros. 1, 285.—
    b.
    Comp.:

    lumina Gorgoneo saevius igne micant,

    Ov. A. A. 3, 504; Plin. 30, 2, 5, § 15; Hor. C. 2, 10, 9.—
    c.
    Sup.:

    sunt (loca), quae tepent hieme, sed aestate saevissime candent,

    Col. 1, 4, 9; Claud. ap. Suet. Claud. 2:

    saevissime dentiunt,

    Plin. 11, 37, 64, § 170.

    Lewis & Short latin dictionary > saevum

  • 76 saevus

    saevus, a, um (collat. form saevis, e; in gen. plur. saevium, Amm. 15, 9; 29, 5), adj. [etym. dub.; perh. akin with scaevus, q. v.], roused to fierceness (while ferus signifies naturally fierce); raging, furious, fell, savage, ferocious, etc. (mostly poet.)
    I.
    Lit., of animals:

    leones,

    Lucr. 3, 306; 4, 1016; cf.:

    saecla leonum,

    id. 5, 862:

    leaena,

    Tib. 3, 4, 90:

    lea,

    Ov. M. 4, 102:

    saevior leaena,

    Verg. G. 3, 246:

    apri,

    Lucr. 5, 1327:

    sues,

    id. 5, 1309:

    lupi,

    Tib. 1, 5, 54:

    canes,

    Prop. 4 (5), 4, 40; Ov. M. 7, 64:

    ferae,

    Tib. 1, 10, 6; Ov. M. 4, 404; 7, 387:

    belua,

    Hor. C. 1, 12, 22.—
    II.
    Transf., of any vehement, passionate excitement, fierce, cruel, violent, harsh, severe, fell, dire, barbarous, etc. (syn.: crudelis, inmitis, trux, durus).
    A.
    Of persons:

    nunc truculento mihi atque saevo usus sene est,

    Plaut. Bacch. 4, 5, 3; so (with truculentus) id. Truc. 3, 2, 5; cf.:

    agrestis, saevus, tristis, parcus, truculentus, etc.,

    Ter. Ad. 5, 4, 12:

    gens, Cic. poët. Tusc. 2, 8, 20: ex amore saevus,

    Plaut. Am. 1, 3, 43:

    uxor,

    cross, Ter. Phorm. 5, 1, 17:

    vir,

    Hor. C. 3, 10, 2:

    custos,

    id. Ep. 1, 16, 77:

    magister,

    id. ib. 1, 18, 13:

    novercae,

    Verg. G. 2, 128:

    Canidia,

    Hor. Epod. 5, 47:

    Tisiphone,

    id. S. 1, 8, 33:

    mater Cupidinum,

    id. C. 1, 19, 1; 4, 1, 5:

    Juno,

    Verg. A. 1, 4; cf.:

    conjux Jovis,

    Ov. M. 9, 199:

    Proserpina,

    Hor. C. 1, 28, 20:

    Necessitas,

    id. ib. 1, 35, 17:

    tyrannus,

    Ov. M. 6, 581; cf.:

    cum tyranno saevissimo et violentissimo in suos,

    Liv. 34, 32:

    saevus metu,

    Suet. Dom. 3:

    aliquanto post civilis belli victoriam saevior,

    id. ib. 10:

    post cujus interitum vel saevissimus exstitit,

    id. Tib. 61:

    saevorum saevissime Centaurorum, Euryte,

    Ov. M. 12, 219 et saep.: saevus in armis Aeneas acuit Martem, terrible, deinos, Verg. A. 12, 107:

    Hector,

    id. ib. 1, 99; Ov. M. 13, 177:

    Achilles,

    id. ib. 12, 582:

    sed manibus qui saevus erit,

    Tib. 1, 10, 67:

    nimium in pellice saevae deae,

    Ov. M. 4, 547:

    videt Atridas Priamumque et saevum ambobus Achillem,

    Verg. A. 1, 458:

    saevus accusandis reis,

    Tac. A. 11, 5:

    duces,

    Hor. C. 3, 16, 16.— Poet., with inf. (cf. saevio, II. A.):

    quaelibet in quemvis opprobria fingere saevus,

    Hor. Ep. 1, 15, 30; cf. in comp.:

    saevior ante alios iras servasse,

    Sil. 11, 7.—
    B.
    Of things: mare, Naev. ap. Fest. s. v. topper, p. 352 Müll.; Sall. J. 17, 5:

    pelagus,

    Ov. M. 14, 559:

    fluctus,

    Plaut. Mil. 2, 5, 4:

    procellae,

    Lucr. 3, 805:

    undae,

    id. 5, [p. 1616] 222: saevi exsistunt turbines, Poët. ap. Cic. de Or. 3, 39, 157:

    ventus,

    Cic. Att. 5, 12; Liv. 28, 18; Ov. M. 12, 8: tempestates, Lucil. ap. Non. 388, 17; Lucr. 6, 458; Liv. 24, 8; cf.

    hiems,

    id. 40, 45; Val. Fl. 7, 52:

    Orion,

    Verg. A. 7, 719:

    scopulus,

    id. ib. 5, 270:

    ignes,

    Prop. 1, 1, 27; Ov. M. 2, 313; Hor. C. 1, 16, 11:

    bipennis,

    Ov. M. 8, 766:

    falx Priapi,

    Tib. 1, 1, 18:

    catenae,

    Hor. C. 3, 11, 45: tympana, sounding harshly or terribly, id. ib. 1, 18, 13 et saep.: saevo ac duro in bello, Lucil. ap. Non. 388, 15; so,

    bellum,

    Lucr. 1, 475: saeva et tristia dicta, Lucil. ap. Non. 388, 23: unde superstitiosa primum saeva evasit vox fera, Poët. ap. Cic. Div. 2, 56, 115:

    minae,

    Prop. 1, 17, 6 sq.:

    verba,

    Hor. Epod. 12, 13:

    jocus,

    id. Ep. 2, 1, 148; id. C. 1, 33, 12:

    naves,

    id. ib. 1, 37, 30:

    militia,

    id. Ep. 1, 18, 54:

    cum ex saevis et perditis rebus ad meliorem statum fortuna revocatur,

    Cic. Rep. Fragm. 6, p. 419 Osann (5, p. 247 B. and K.; ap. Amm. 15, 5, 23): Medea amore saevo saucia, Enn. ap. Auct. Her. 2, 22, 34; and ap. Cic. Cael. 8, 18 (Trag. v. 288 Vahl.); so,

    Amor,

    Verg. E. 8, 47:

    horror,

    id. A. 12, 406:

    verbera,

    id. G. 3, 252:

    ira,

    Prop. 1, 18, 14:

    damna,

    Tac. A. 2, 26:

    adulationes,

    id. ib. 4, 20:

    caedes,

    Ov. M. 1, 161:

    dolores,

    Verg. A. 1, 25:

    ira,

    Ov. M. 1, 453:

    paupertas,

    Hor. C. 1, 12, 43:

    quae sibi belligeranti saeva vel prospera evenissent,

    Tac. A. 2, 5:

    ut saeva et detestanda Quirinio clamitarent,

    id. ib. 3, 23:

    multa saevaque questus,

    id. ib. 1, 6.— Adv., in three forms, saeve, saeviter (anteclass.), and saevum (in post-Aug. poets), fiercely, furiously, ferociously, cruelly, barbarously, etc.
    (α).
    saevē:

    saeve et atrociter factitavit,

    Suet. Tib. 59:

    facere omnia,

    Luc. 8, 492:

    gesturus impia bella,

    id. 7, 171. —
    (β).
    saevĭter: ferro cernunt de victoriā, Enn. ap Non. 511, 8; Att. and Afran. ib. 4, 7; Plaut. Ps. 5, 2, 3; id. Poen. 1, 2, 122; id. Trin. 4, 3, 53.—
    (γ).
    saevum:

    cui arridens,

    Sil. 1, 398; Stat. Th. 3, 589; Claud. Rapt. Pros. 1, 285.—
    b.
    Comp.:

    lumina Gorgoneo saevius igne micant,

    Ov. A. A. 3, 504; Plin. 30, 2, 5, § 15; Hor. C. 2, 10, 9.—
    c.
    Sup.:

    sunt (loca), quae tepent hieme, sed aestate saevissime candent,

    Col. 1, 4, 9; Claud. ap. Suet. Claud. 2:

    saevissime dentiunt,

    Plin. 11, 37, 64, § 170.

    Lewis & Short latin dictionary > saevus

  • 77 salveo

    salvĕo, ēre, v. n. [salvus].
    I.
    To be well, or in good health; so in the verb. finit. only once in a lusus verbb. with the foll.; v. II. 1. fin.
    II.
    In partic., as a term of salutation.
    1.
    Salve, salveto, salvete, God save you; how are you? I hope you are well; and, salvere jubeo, I bid you good-day, goodday, welcome, etc. (very freq. and class.; cf.: haveo, valeo): Ly. Charmidem Lysiteles salutat. Ca. Non ego sum salutis dignus? Ly. Immo salve, Callicles, Plaut. Trin. 5, 2, 29: Ph. Curculio exoptate, salve. Cu. Salve. Ph. Salvum gaudeo te advenire, id. Curc. 2, 3, 27: Cr. O Mysis, salve. My. Salvus sis, Crito, Ter. And. 4, 5, 7: He. Ergasile, salve. Er. Di te bene ament, Hegio, Plaut. Capt. 1, 2, 35: Am. Salve, adulescens. Sc. Et tu multum salveto, adulescentula, id. Rud. 2, 4, 3: Pl. Pater, salveto, amboque adeo. Dac. Salvos sies, id. ib. 1, 2, 15: Le. Gymnasium flagri, salveto. Li. Quid agis, custos carceris? id. As. 2, 2, 31; cf. id. Curc. 2, 1, 19:

    accessi ad adulescentes in foro: Salvete, inquam, etc.,

    id. Capt. 3, 1, 19:

    salvete, Athenae, te video libens,

    id. Stich. 5, 2, 1:

    salvete, fures maritimi,

    id. Rud. 2, 2, 5:

    ibo advorsum... Jubeo te salvere voce summā,

    id. As. 2, 2, 30:

    salvere jussi,

    id. ib. 2, 4, 4:

    jusseram salvere te,

    id. Curc. 4, 4, 4: Dionysium jube salvere, greet (for me), Cic. Att. 4, 14, 2; cf.:

    Alexin salvere jubeas velim,

    id. ib. 7, 7, 7:

    salvere jubet prior,

    Hor. Ep. 1, 7, 66:

    regem parentemque urbis Romanae salvere omnes jubent,

    Liv. 1, 16.—Hence, also, once, salvebis, i. e. you are saluted:

    salvebis a meo Cicerone,

    Cic. Att. 6, 2, 10.—Of a salutation, i. e. adoration of a divinity:

    salve, vera Jovis proles (sc. Hercules),

    Verg. A. 8, 301.— Poet., in a solemn address to any revered object:

    salve, magna parens frugum, Saturnia tellus,

    Verg. G. 2, 173; Hor. C. 1, 32, 15:

    o salve Lapithaeae gloria gentis,

    Ov. M. 12, 530:

    salve, laeta dies,

    id. F. 1, 87.—Also on one's sneezing, God bless you! Giton ter continuo sternutavit... Eumolpus salvere Gitona jubet, Petr. 98, 4. —In a lusus verbb. alluding to the prim. signif.: Ph. Salve. Le. Egon' salva sim, quae siti sicca sum? Plaut. Curc. 1, 2, 26; cf. infra, 2.—With a similar allusion, in the verb. finit.: As. Salve. St. Sat mihi'st tuae salutis, nihil moror, sat salveo;

    Aegrotare malim, quam esse tuā salute sanior,

    Plaut. Truc. 2, 2, 4 sq. —
    2.
    Sometimes with vale, in taking leave, farewell, goodby, adieu:

    vale atque salve,

    Plaut. Capt. 3, 5, 86; cf.:

    vale, salve,

    Cic. Fam. 16, 9, 4:

    salveto tu, tu vale,

    Plaut. Men. 5, 9, 17;

    in reply to salvus sis,

    id. Stich. 2, 1, 44.— Hence, also, in bidding farewell to the dead: ideo mortuis Salve et Vale dici, non quod aut valere aut salvi esse possunt, sed quod ab his recedimus, eos numquam visuri, Varr. ap. Serv. Verg. A. 11, 97:

    salve aeternum mihi, maxime Palla, Aeternumque vale,

    Verg. A. 11, 97; cf.

    , in imitation: salve supremum, senior mitissime patrum, Supremumque vale,

    Stat. S. 3, 3, 208; Inscr. Orell. 4747.—In allusion to the literal signif. (v. supra): Ar. Salve. Ph. Salvere me jubes, quoi tu abiens affers morbum, Plaut. As. 3, 3, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > salveo

  • 78 sapientia

    săpĭentĭa, ae, f. [sapiens].
    I.
    (Acc. to sapiens, A.) Prop., good taste, i. e. good sense, discernment, discretion, prudence, intelligence (class.; syn. prudentia): pellitur e medio sapientia, vi geritur res, Enn. ap. Gell. 20, 10, 4 (Ann. v. 272 Vahl.):

    non aetate verum ingenio adipiscitur sapientia,

    Plaut. Trin. 2, 2, 88; id. Mil. 4, 6, 36:

    fac participes nos tuae sapientiae,

    id. Ep. 2, 2, 73; cf.:

    neque habet (erus meus) plus sapientiae quam lapis,

    id. Mil. 2, 2, 81; id. Capt. 2, 3, 53; cf. id. ib. 2, 3, 50:

    sedulo Moneo, quae possum, pro meā sapientiā,

    Ter. Ad. 3, 3, 73:

    quanta mea sapientia est,

    Plaut. Stich. 1, 2, 62:

    erum anteëo sapientiā,

    Ter. Phorm. 2, 1, 17:

    re enim iniquum est, sed tuā sapientiā fit aequissimum,

    Cic. Deiot. 2, 4:

    numquam enim temeritas cum sapientiā commiscetur,

    id. Marcell. 2, 7:

    quid virtus et quid sapientia possit, etc.,

    Hor. Ep. 1, 2, 17:

    sapientia prima (est), stultitiā caruisse,

    id. ib. 1, 1, 41; cf. id. A. P. 396:

    insaniens sapientia,

    id. C. 1, 34, 2.—
    II.
    (Acc. to sapiens, B.) Wisdom, = sophia (so predominantly in the class. per., e. g. in Cic.): nec quisquam sophiam, sapientia quae perhibetur, In somnis vidit, etc., Enn. ap. Fest. p. 325 Müll. (Ann. v. 227 Vahl.); cf.: Sophiam vocant me Graii, vos Sapientiam, Afran. ap. Gell. 13, 8, 3; and: princeps omnium virtutum illa sapientia, quam sophian Graeci vocant, Cic. Off. 1, 43, 153:

    ad sapientiam hujus nimius nugator fuit,

    Plaut. Capt. 2, 2, 25:

    ita fit, ut mater omnium bonarum rerum sit sapientia, a cujus amore Graeco verbo philosophia nomen invenit,

    Cic. Leg. 1, 22, 58:

    sapientia hominis custos,

    id. Fin. 4, 1, 1; id. Lael. 2, 7; 6, 20; 9, 30:

    omnem spem salutis ad clementiam victoris et sapientiam contulisse,

    id. Marcell. 6, 18:

    quorum vobis pro vestrā sapientiā, Quirites, habenda est ratio diligenter,

    id. Imp. Pomp. 7, 17:

    sapientiae vocem audire,

    id. Phil. 13, 3, 6:

    studia sapientiae,

    Tac. A. 14, 56:

    doctores sapientiae,

    philosophers, id. ib. 14, 16. —With gen.:

    admirari soleo cum ceterarum rerum tuam excellentem, M. Cato, perfectamque sapientiam tum, etc.,

    in other things, Cic. Sen. 2, 4.—In plur., sarcastically: qui (sapientes) si virtutes ebullire volent et sapientias, nihil aliud dicent, nisi, etc. (the plur. denoting their perpetual speaking of wisdom), a saying referred to Epicurus, Cic. Tusc. 3, 18, 42.—
    B.
    In partic., of single departments of knowledge, science, or wisdom, practical wisdom, knowledge of the world, philosophy, Lucr. 5, 10:

    sapientia est, ut a veteribus philosophis definitum est, rerum divinarum et humanarum causarumque, quibus eae res continentur, scientia,

    Cic. Off. 2, 2, 5:

    sapientia, quae ars vivendi putanda est,

    id. Fin. 1, 13, 42 (for which:

    ars est philosophia vitae,

    id. ib. 3, 2, 4).—Of jurisprudence:

    istam oscitantem sapientiam Scaevolarum et ceterorum beatorum otio concedamus,

    Cic. de Or. 2, 33, 144; cf.:

    his temporibus audaciā pro sapientiā liceat uti,

    id. Fam. 1, 10 init. —Of eloquence: hanc cogitandi pronunciandique rationem vimque dicendi veteres Graeci sapientiam nominabant, Cic. de Or. 3, 15, 56.—Of statesmanship, policy:

    sapientia constituendae civitatis,

    Cic. de Or. 2, 37, 154; cf.:

    qui propter ancipitem, quae non potest esse sejuncta, faciendi dicendique sapientiam florerent,

    id. ib. 3, 16, 59. —Of mathematics:

    sapientiae professor,

    Suet. Tib. 14.

    Lewis & Short latin dictionary > sapientia

  • 79 satelles

    sătellĕs, ĭtis, comm., an attendant upon a distinguished person, esp. a prince, a lifeguard; in plur., attendants, escort, train, retinue (class.; syn.: stipator, apparitor, accensus).
    I.
    Lit.:

    regii satellites,

    Liv. 2, 12; 34, 36 fin.; cf. Quint. 7, 2, 54:

    administri et satellites Sex. Naevii,

    Cic. Quint. 25, 80 (cf. infra, II.):

    habet sectatores vel potius satellites, qui, etc.,

    Tac. A. 16, 22:

    contumeliosum foret, si equites Romani satellites Numidae traderentur,

    Sall. J. 65, 2:

    Sullae,

    id. H. 1, 41, 2 Dietsch; cf. Liv. 34, 41:

    sequimini satellites,

    Plaut. Mil. 1, 78:

    aurum per medios ire satellites... amat,

    Hor. C. 3, 16, 9:

    ne posset adire, Cursus equi fecit circumfususque satelles,

    Ov. M. 14, 354:

    Caesaris,

    Tac. A. 2, 45:

    Sejani,

    id. ib. 6, 3 et saep.:

    Hannibalis,

    followers, satellites, Liv. 23, 12; 25, 28.—
    B.
    Transf. (mostly poet.), of attendants analog. to the preceding: Jovis pinnata satelles, i. e. the eagle, Cic. poët. Div. 1, 47, 106; id. Tusc. 2, 10, 24: Noctis, i. e. the evening-star, id. poët. ap. Non. 65, 10:

    Orci,

    i. e. Charon, Hor. C. 2, 18, 34: Neptuni, storms, etc., Plaut. Trin. 4, 1, 14.—Of the attendants of the queen-bee, Plin. 11, 17, 17, § 53.—Of Orion, as Diana's attendant, Ov. F. 5, 538. —
    II.
    Trop., an assistant, attendant:

    hominem natura non solum celeritate mentis ornavit, sed etiam sensus tamquam satellites attribuit ac nuncios,

    Cic. Leg. 1, 9, 26:

    virtutis verae custos rigidusque satelles,

    Hor. Ep. 1, 1, 17.—In Cicero more freq. in a bad sense, an assistant in crime, an accomplice, partner, abettor, etc.:

    stipatores corporis constituit, eosdem ministros et satellites potestatis,

    Cic. Agr. 2, 13, 32:

    satellites scelerum, ministros cupiditatum,

    id. Prov. Cons. 3, 5:

    C. Mallium, audaciae satellitem atque administrum tuae,

    id. Cat. 1, 3, 7:

    voluptatum satellites et ministras,

    id. Fin. 2, 12, 37; cf.

    (opp. dominatrix),

    id. Inv. 1, 2, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > satelles

  • 80 securitas

    sēcūrĭtas, ātis, f. [securus], freedom from care, unconcern, composure.
    I.
    Lit.
    A.
    In a good sense (class.): Democriti securitas, quae est animi tamquam tranquillitas, quam appellavit euthumian, eo separanda fuit ab hac disputatione, quia ista animi tranquillitas ea ipsa est beata vita, Cic. Fin. 5, 8, 23:

    securitatem nunc appello vacuitatem aegritudinis, in quā vita beata posita est,

    id. Tusc. 5, 15, 42:

    vacandum omni est animi perturbatione, ut tranquillitas animi et securitas assit, quae affert cum constantiam tum etiam dignitatem,

    id. Off. 1, 21, 69:

    beatam vitam in animi securitate et in omnium vacatione munerum ponimus,

    id. N. D. 1, 20, 53; id. Lael. 15, 45 and 47; id. Att. 4, 16, 10; Liv. 36, 41; Cels. 4, 4 fin.; Quint. 5, 13, 52 (opp. cura); Plin. Ep. 6, 16, 12 (opp. timor); 7, 6, 14; 7, 10, 60; Tac. A. 3, 44; 11, 3 fin.; Sen. Ep. 105, 7:

    securitas inaffectatae orationis,

    quietness, Quint. 11, 1, 93; cf.:

    vocis ac vultus,

    Tac. A. 15, 55.— Plur. (opp. curae):

    somno ac securitatibus jam dudum hoc fuit,

    Plin. 23, 1, 23, § 41.—With gen. obj.:

    operosissima securitas mortis in M. Ofilio Hilaro ab antiquis traditur,

    Plin. 7, 53, 54, § 184.—
    B.
    In a bad sense, carelessness, heedlessness, negligence (not till after the Aug. period;

    syn. incuria): neminem celerius opprimi quam qui nihil timeret et frequentissimum initium esse calamitatis securitatem,

    Vell. 2, 118, 2:

    res altera taedium laboris, altera securitatem parit,

    Quint. 2, 2, 6; 2, 5, 13; 2, 3, 4; 4, 1, 55; 6, 1, 34; 6, 3, 62; Tac. H. 3, 83; Gell. 1, 15, 2; 4, 20, 8.—With gen. obj.:

    memoriae plerumque inhaeret fidelius, quod nullā scribendi securitate laxatur,

    Quint. 10, 6, 2.—
    II.
    Transf., object., freedom from danger, safety, security (not till after the Aug. period):

    cum innumerabilia sint mortis signa, salutis securitatisque nulla sunt,

    Plin. 7, 51, 52, § 171:

    securitatis urbanae custos,

    Vell. 2, 98, 1:

    securitas securitate mutuā persciscenda est,

    Sen. Clem. 1, 19, 5; cf.:

    securitati ante quam vindictae consulere,

    Tac. A. 11, 31:

    perpetua Romani imperii,

    Vell. 2, 103, 3:

    tutela securitatis,

    id. 2, 128, 3:

    nec spem modo ac votum securitas publica, sed ipsius voti fiduciam assumserit,

    Tac. Agr. 3:

    itinerum,

    Plin. 28, 2, 4, § 21:

    annonae,

    Tac. A. 15, 18:

    somnum a repentinā securitate datum,

    Just. 11, 13, 3:

    dextras securitatis,

    a safe conduct, Vulg. 2 Macc. 11, 30.—Hence, SECVRITAS, personified as the tutelary goddess of the Roman State, Inscr. Orell. 1830 and 1831.—
    B.
    Mercant. t. t., a guarantee, security for a debt or obligation (by hypothecation, mortgage; by receipt or acknowledgment, etc.): id quod sibi debetur, consequi debet vel ejus securitatem, Dig. 27, 4, 1 fin.—Plur., Amm. 17, 10, 4; Symm. Ep. 10, 43 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > securitas

См. также в других словарях:

  • Custos — • 1) An under sacristan (2) A superior or an official in the Franciscan order Catholic Encyclopedia. Kevin Knight. 2006. Custos     Custos     † …   Catholic encyclopedia

  • CUSTOS — frequens apud Romanos nomen, denotabat Viros sapientes, qui pueritiae regendae erant praefecti. Virg. l. 5. Aen. v. 546. Custodem ad sese comitemque impubis Iuli Aepytidem vocat. Horatius, l. 1. Serm. Sat. 4. v. 118. Dum Custodis eges. Et in Arte …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Custos — ist der Familienname folgender Personen: Bruno Custos (* 1977), französischer Fußballspieler Dominicus Custos (1550/1560–1612), Kupferstecher in Antwerpen und Augsburg Custos bezeichnet: ein Hilfszeichen in der Quadratnotation, siehe Custos… …   Deutsch Wikipedia

  • Custos — is the Latin word for guard. It occurs in titles such as Custos rotulorum, keeper of the rolls Custos (Franciscans) Custos (Under sacristan) The nominative and accusative plural form custodes is well known from the proverbial phrase Quis… …   Wikipedia

  • Custos — (lat.), 1) Wächter, Hüter, Aufseher; 2) (röm. Ant.), der die Aufsicht über das Stimmenabgeben bei den Comitien hatte, s. Comitia centuriata; in der Kaiserzeit: C. latĕris sacri, so v.w. Praefectus praetorio; 3) in der alten Kirche: C. altaris, C …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Custos — Cus tos (k[u^]s t[o^]s), n.; pl. {Custodes} (k[u^]s*t[=o] d[=e]z). [L.] A keeper; a custodian; a superintendent. [Obs.] [1913 Webster] {Custos rotulorum} (r[o^]t [ u]*l[=o] r[u^]m) [LL., keeper of the rolls] (Eng. Law), the principal justice of… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Custos — (lat.), Hüter, s. Kustos …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Custos — Custos, lat., Wächter, Bewahrer, Aufseher, z.B. von Bibliotheken, Kunst u. Naturalienschätzen; custodes der Comitien des alten Rom überwachten das Herausziehen der Täfelchen aus den Urnen, bemerkten die gezählten Stimmen mit Punkten auf ihrer… …   Herders Conversations-Lexikon

  • custos — index guardian, trustee, warden Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • Custos rotulorum — (plural: custodes rotulorum; Latin for keeper of the rolls ) is the keeper of an English county s records and, by virtue of that office, the highest civil officer in the county. The position is now largely ceremonial. The appointment until 1545… …   Wikipedia

  • Custos (Franciscans) — Custos means a superior or an official in the Franciscan Order. The precise meaning has differed over time, and between the Friars Minor, Conventuals, and Capuchins. Francis of Assisi sometimes applied the word to any superior in the order… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»