-
1 συν-έρδω
-
2 ἔρδω
Grammatical information: v.Meaning: `do, make, complete', also `sacrifice';Other forms: Aor. ἔρξαι (Cypr. ἔϜερξα), perf. ἔοργα (Il.), med. ἐ]ργμένος (B. 12, 207; uncertain), fut. ἔρξω (Od.)Derivatives: ἔργμα `deed' (h. Hom., Archil.; cf. Porzig Satzinhalte 268), ἕρκτωρ `perpetrator' (Antim.).Origin: IE [Indo-European] [1168] *u̯erǵ- `work'Etymology: The present (Ϝ)έρδω (Cret. βέρδηι; cf. Schwyzer 224; on the digamma also Chantraine Gramm. hom. 1, 135; on the sec. aspiration in ἕρδω ibid.1, 187f., Sommer Lautstud. 131) can through *Ϝέρzδω go back on *Ϝέργι̯ω and differs only im ablaut from the weak-grade. Jot presents Av. vǝrǝzyeiti = Goth. waurkeiÞ, OHG wurchit, IE *u̯r̥ǵ-i̯eti. The full grade from (Ϝ)έργον; thus OS wirkiu after werk; cf. Schwyzer 716 n. 2. - The non-present forms show the expected full grade with regular o- in the perfekt. Cf. ῥέζω.Page in Frisk: 1,549Greek-English etymological dictionary (Ελληνικά-Αγγλικά ετυμολογική λεξικό) > ἔρδω
-
3 ἔρδω
1ϝερδ- O. 10.91
, fr. 155. 1.)a perform, achieveεἰ δὲ θεὸν ἀνήρ τις ἔλπεταί λτ;τιγτ; λαθέμεν ἔρδων O. 1.64
καλὰ ἔρξαις ἀοιδᾶς ἄτερ O. 10.91
εἰ δ' ἐὼν καλὸς ἔρδων τ ἐοικότα μορφᾷ N. 3.19
χρὴ δὲ πᾶν ἔρδοντ' ἀμαυρῶσαι τὸν ἐχθρόν ( πὰν Schr.) I. 4.48 μαρνάσθω τις ἔρδων ἀμφ' ἀέθλοισιν γενεὰν Κλεονίκου ἐκμαθών i. e. in actual practice I. 5.54 τί ἔρδων φίλος σοί τε, καρτερόβρεντα Κρονίδα, εἴην; fr. 155. 1.b do to others, bestowτὺ γὰρ τὸ μαλθακὸν ἔρξαι τε καὶ παθεῖν ὁμῶς ἐπίστασαι καιρῷ σὺν ἀτρεκεῖ P. 8.6
ἔστι δὲ καί τι θανόντεσσιν μέρος κὰν νόμον ἐρδόμενον (“de sacris faciendis met.” Boeckh: - ομένων coni. Mosch) O. 8.78c = εὖ ἔρδω, succeed εἰ δὲ τύχῃ τις ἔρδων (cf. Bacch. 18. 43) N. 7.11d frag. ] ανερδω[ P. Oxy. 2442. fr. 103. -
4 συνέρδω
-
5 ξυνερδω
-
6 συνερδω
-
7 συγκατήρξατο
σύν, κατά-ἔρδωdo: aor ind mid 3rd sg (attic epic doric ionic aeolic parad-form prose)σύν, κατά-ἔρδωdo: aor ind mid 3rd sgσύν-κατάρχωmake beginning of: aor ind mid 3rd sg (attic epic ionic) -
8 συνυπήρξεν
σύν, ὑπό-ἔρδωdo: aor ind act 3rd sg (attic epic doric ionic aeolic parad-form prose)σύν, ὑπό-ἔρδωdo: aor ind act 3rd sgσύν-ὑπάρχωbegin: aor ind act 3rd sg (attic epic ionic) -
9 συνυπῆρξεν
σύν, ὑπό-ἔρδωdo: aor ind act 3rd sg (attic epic doric ionic aeolic parad-form prose)σύν, ὑπό-ἔρδωdo: aor ind act 3rd sgσύν-ὑπάρχωbegin: aor ind act 3rd sg (attic epic ionic) -
10 ποιέω
ποιέω, 1) Activ., machen, verfertigen, bereiten zu Stande bringen, hervorbringen; zunächst – a) von jeder äußerlichen Thätigkeit, die sich in Hervorbringung irgend eines in die Sinne fallenden Products kundgiebt, also bes. von Handwerkern, Künstlern; schon bei Hom. u. Hes., bes. bauen, τεῖχος, Il. 20, 147, συφ, εούς. Od. 14, 13, u. so δῶμα, ναούς, ϑάλαμον, αὐλήν, ϑεμείλια u. ä.; π ύλας ἐν πύργοις, Thore darin machen, anbringen, Il. 7, 339; εἴδωλον, Od. 4, 796; vom Hephästus bes. Il. 18, 478 ff.; so auch bei Folgenden, ναόν, Xen. An. 5, 3, 9; καρβατίνας, 4, 5, 14; ὄνους ἀλέτας, An. 1, 5. 5; bei Kunstwerken ist ἐποίησε ὁ δεῖνα gewöhnliche Bezeichnung des Künstlers, der sie verfertigt hat; τί τινος, Etwas aus einem Stoffe, φοίνικος αἱ ϑύραι πεποιημέναι, Xen. Cyr. 7, 5, 22; vgl. Her. 5, 28; auch ἔκ τινος, Her. 2, 96; u. ἀπό τινος, 7, 65, Sp. auch ἀγάλματα λίϑοις πεποίηται, Long. 1, 4, ὁ ποιῶν, der Schöpfer, Plat. Tim. 76 c; schaffen, wie bei Hes. O. 110. 130. 146, γένος ἀνϑρώπων χρύσειον, ἀργύρεον, χάλκειον; vgl. Theog. 161. 579. – Dah. auch zeugen, erzeugen, υἱόν (s. med.), auch κριϑάς, οἶνον, Gerste, Wein bauen, produciren, Ar. Pax 1322, vgl. Dem. 42, 20. 31; ὁ Χῖος ἁμαμηλίδας ποιεῖ, Aristomen. com. bei Ath. XIV, 650 d. So καρπόν, vom Baume, Matth. 3, 10. Bei B. A. 111 auch γεωργεῖν erkl.; daher ποιεῖν τι ἐκ τῆς γῆς, Etwas aus dem Lande erzielen, gewinnen, Xen. Ath. 2, 12. – Auch b) von unkörperlichen Dingen und Zuständen, zu Stande bringen, veranlassen, veranstalten, verursachen, τελευτὴν ποιῆσαι, ein Ende machen, Od. 1, 250. 16, 127, φόβον ποιῆσαι, Furcht machen, erregen, Il. 12, 432, wie φόβον ποιεῖν τοῖς ἵπποις Xen. An. 1. 8, 18; ἰυγὴν καὶ στόνον, Soph. Phil. 752; νόσους καὶ πενίας, Plat. Prot. 353 d; σφάλματα ποιο ῠντες ἐν τοῖς πελάγεσιν, Polit. 298 b; γέλωτα πολύν, Charm. 155 b; ἃ ἐμοὶ πεποίηκε τό τε ὄνομα καὶ τὴν διαβολήν, Apol. 20 d; u. Sp., ϑυμὸν ποιῆσαι, Muth machen, αἱμα καὶ φόνον, Mord anstiften, Pol. 15, 33, 1, ἧτταν, Verlust machen, Niederlage erleiden, 11, 2, 7; μέσας ποιήσας νύκτας, es Mitternacht werden lassen, Plat. Phil. 50 d; ἐπὶ τοῦ ξηροῦ τὰς ναῠς, die Schiffe auf's Trockne bringen, Thuc. 1, 109; auch übertr., σφῶϊν δ' ὧδε ϑεῶν τις ἐνὶ φρεσὶ ποιήσειεν, Il. 13, 55, möge es in den Sinn geben, eingeben, vgl. Od. 14, 274. – Bes. von Opfern, wie ῥέζω u. ἔρδω, ἱρά, Opfer veranstalten, opfern, Her. 9, 19; τὰ ποιεύμενα τῷ ϑεῷ, 2, 49, wie ϑυσίαν, Xen. An. 5, 3, 9; öfter auch ϑυσίαν ποιεῖσϑαι, 6, 2, 6, u. ähnl. πομπάς, 5, 5, 5; daher πάντα ποιεῖν τοῖς ἀποϑανοῦσιν, d. i. die gebührenden Ehren erweisen, 4, 2, 23; u. von den Spielen, ποιεῖν Πύϑια, Ἴσϑμια, sie veranstalten oder feiern; auch ἀϑύρματα ποιῆσαι, Spiele vornehmen, spielen, Id. 15, 363; – ἐκκλησίαν, eine Volksversammlung veranstalten, = ἐκκλησιάζειν, Thuc. 1, 139; Xen. Hell. 2, 2, 19; ἀριϑμόν, ἐξέτασιν, = ἀριϑμεῖν, eine Zählung, Musterung veranstalten, An. 1, 2, 9. 1, 7, 9 u. öfter; auch κραυγήν, 2, 2, 17, νίκας, 3, 1, 42; πόλεμόν τινι, Krieg gegen Einen anstiften; ϑήραν, eine Jagd halten, Cyr. 1, 4, 14. – Dah. auch c) machen, daß Etwas geschieht, thun lassen, bewirken, mit folgendem accus. c. infin., ϑεοί σε ποίησαν ἱκέσϑαι ἐς οἶκον, die Götter bewirkten, daß du nach Hause kamst, sie ließen dich nach Hause gelangen, Od. 23, 358; ποιῶ λανϑάνειν τινά, Ar. Plut. 1140; oft in Prosa, ποιῶ τοὺς ἀνϑρώπους ἀπορεῖν, Plat. Theaet. 149 a; ἡ σωφροσύνη ποιήσει αὐτὸν γιγνώσκειν, Charm. 170 d; ποιῶ εὖ ἀσκεῖσϑαι ἕκαστα, ich lasse Alles gut üben, Xen. Cyr. 1, 6, 18; ποιῶ τινα μάλα αἰσχύνεσϑαι, 4, 5, 48, mache, daß er sich sehr schämt; εἰ βούλοιο ξένον ποιῆσαι ὑποδέχεσϑαι ἑαυτόν, Mem. 2, 3, 13; u. Sp., ἡ Αϑηνᾶ ἔμψυχα ποιεῖ εἶναι τὰ πλάσματα, Luc. Prom. 3. – Eben so mit ὡς, ὅπως, ποιῶ, ὅκως ἔσται ἡ Ἰωνίη ἐλευϑέρη, Her. 5, 109, vgl. 1, 209; πᾶν ποιοῠσιν, ὅπως τοιοῦτος ἔσται, Plat. Phaedr. 252 c; Rep. VI, 488 c; ἐποίο υν, ὡς ἂν ἀσφαλέστατα εἰδείην, Xen. Cyr. 6, 3, 18. – Daran reiht sich – d) Einen wozu machen, τινὰ ἄφρονα, Od. 23, 12; δῶρα ὄλβια ποιεῖν, Gaben gesegnet machen, sie segnen, 13, 42; u. mit subst., ποιεῖν τινα βασιλῆα, ταμίην ἀνέμων, γέροντα, Einen zum König, zum Verwalter der Winde, zum Greise machen, 1, 387. 10, 21. 16, 456; ϑνητῷ ϑεὰν ἄκοιτιν ποιῆσαι, einem Sterblichen eine Göttinn zur Gattinn machen, geben, Il. 24, 537; λαοὺς λίϑους ποίησε, 24, 611, wie μύρμηκας ἄνδρας ποίησε, Hes. frg. 37, 5; τὴν πόλιν ἀσϑενεστέραν, Soph. O. C. 1037; ἐπείπερ ἡμᾶς Ζεὺς ἐποίησεν ϑεούς, Eur. Hel. 1675; u. pass., τῶν τὰ κέρεα τοῖσι Φοίνιξι οἱ πήχεες ποιεῠνται, sie werden zu Citherarmen gemacht, Her. 4, 192; ἐάν τινα μοχϑηρὸν ποιήσω τῶν ξυνόντων, Plat. Apol. 25 e, der auch vrbdt ἐκ πενήτων πλουσίους, Ep. II, 332 a, wie ἐξ ἀχρήστων χρησίμους, Rep. III, 411 b; σχολαίαν τὴν πορείαν, Xen. An. 4, 1, 13; τοὺς πολεμίους ϑρασυτέρους, 5, 4, 18. Aber – e) τινά τι, Einem Etwas anthun, κακά, ἀγαϑὰ ποιεῖν τινα, Einem Böses, Gutes zufügen, erweisen, ἐγὼ ταῠτα τοῦτον ἐποίησα σὺν δίκῃ u. ä., Her. 1, 115. 3, 75. 7, 156; οὐκ οἶδ' ὅτι χρῆμά με ποιεῖς, Ar. Vesp. 697; πάντα ταῠτα τοὺς τελουμένους, Nubb. 259; πολλὰ καἰ ἀγαϑὰ τὴν πόλιν, Plat. Gorg. 519 b; φίλους πλεῖστα ἀγαϑά, Xen. Cyr. 5, 3, 9; τὴν πόλιν ἀγαϑόν τι, Isocr. 4, 79; μηδέν ἐστιν, ὃ μὴ πεποίηκάς με, Luc. D. D. 2, 1; auch mit adv., κακῶς ποιεῖν τινα, Plat. Crit. 50 a, αὐτοὺς ἑαυτοὺς εὖ ποιεῖν, Phaed. 62 a; von Sachen, ἀργύριον τωὐτὸ τοῠτο ἐποίεε, dasselbe that er, nahm er mit dem Silber vor, Her. 4, 166; Plat. sagt auch οὐκ ἐμὲ μόνον ταῠτα πεποίηκεν, er hat mir nicht allein das angethan, mich so gestimmt, Conv. 222 b. Selten ist ποιεῖν τινί τι, für od. gegen Einen Etwas thun; Her. vrbdt so das med., φίλα ποιεῖσϑαί τινι, 5, 37. – f) Nachhomerisch von der künstlerischen Thätigkeit des Dichters, dichten, ἔπη, μέλη, τραγῳδίας, ϑεογονίην, Her. 2, 53. 116. 3, 38. 4, 16, wie Plat. Conv. 223 d u. öfter; Ar. oft, Φαίδραν, Σατύρους, Thesm. 153. 157. 193; ἐν ἔπεσιν, Plat. Rep. II, 379 a; ὕμνον πεποιημένον ἔπαινον εἰς τοὺς ἱερέας, Legg. XII, 947 b; περὶ ϑεοῦ λέγειν καὶ ποιεῖν, Rep. II, 383 a; εἰς ϑεόν, Phaed. 61 b; denselben Gegensatz macht Isocr. 4, 186 zwischen Dichtern und Rednern; auch c. partic., βασιλέας πεπ οίηκε τοὺς ἐν Ἅιδου τιμωρουμένους, Plat. Gorg. 525 d, er hat in seinen Gedichten Könige, die im Hades bestraft werden, aufgeführt; Ὅμηρος ἐποίησε τὸν Ἀχιλλέα λέγοντα, Homer stellte den Achilles dar als Einen, der da sagte, d. i. er ließ ihn sagen; überh. dichterisch darstellen, Σωκράτης ἐποίησε μῦϑον Αἰσώπειον, er brachte eine äsopische Fabel in poetische Form, in Verse, vgl. μῦϑον ποιῆσαι, Lycurg. Leocr. 100, einen Mythos poetisch bearbeiten, behandeln; – erdichten, καινοὺς ϑεούς, Plat. Euthyphr. 3 b; so wird τὸ πεποιημένον dem πεφυκός, das künstlich Gemachte, Erdichtete dem von Natur Daseienden entgeggstzt, Rep. X, 601 d u. öfter; τὸ ποιούμενον καὶ γιγνόμενον, Phil. 26 e. – Dah. auch annehmen, einen Fall setzen, ἐν ἑκάστῃ ψυχῇ ποιήσωμεν περιστερεῶνά τινα παντοδαπῶν ὀρνίϑων, Plat. Theaet. 197 d; πεποιήσϑω δή, ib. e; ποιῶ δ' ὑμᾶς ἥκειν, Xen. An. 5, 7, 9; vgl. καὶ δή σφεας ποιέω ἴσους ἐκείνοισι εἶναι Her. 7, 186, u. 184. Uebh. – g) bedeutet es eine fortgesetzte Handlung od. Thätigkeit, ohne Rücksicht auf das Verfertigen, also mehr dem πράσσειν entsprechend, handeln, thätig, wirksamsein. So Hom. κακόν, ἀγαϑόν u. κακά, ἀγαϑὰ ποιεῖν, schlecht, gut handeln, Schlechtes oder Gutes thun, ἄριστα πεποίηται, die trefflichsten Thaten sind gethan; πολλὰ χρηστὰ περὶ τὴν πόλιν, Ar. Equ. 808; Σπαρτιητικὰ ποιέειν, spartanisch handeln, sich wie ein Spartaner benehmen, Her. 5, 40; Aesch. vrbdt τοὺς δ' ἕν τι ποιεῖν, τοὺς δὲ μή τι δρᾷν λέγων, Ch. 546; dem παϑεῖν entgeggstzt, Her. 7, 11, wie Plat. τὰ ποιοῠντα im Ggstz von πάσχοντα, Theaet. 159 a; Dem. vrbdt ὅτι πράξει ταῦτα καὶ ποιήσει, 19, 102. – Bes. ein Gebot ausrichten, seine Pflicht thun, τὸ προςταχϑέν, Soph. Phil. 998; τί δῆτ' ἀφαυρῷ φωτὶ προςτάσσεις ποιεῖν, O. C. 1022; εἰσόμεσϑα ἃ χρὴ ποιεῖν, 1041; ἐβουλεύοντο, ὅ τι χρὴ αὐτοὺς ποιῆσαι, Plat. Conv. 190 c; οὐ μὴν ἁνδάνοντά μοι ποιεῖς, Eur. Alc. 1111; τὰ δέοντα, Xen. Cyr. 5, 1, 29; οὐδέν, Nichts ausrichten, 3, 3, 31; oft οὗτος τί ποιεῖς; was thust, machst du? Aesch. Suppl. 889; Ar. Nub. 723 u. öfter; Plat. εὖ ἐποίησας ἀναμνήσας με, du hast recht daran gethan, daß du mich erinnertest, gut, daß du mich erinnertest, Phaed. 60 c; Theaet. 185 e. Auch von leblosen Dingen, οὕτως αὐτὸ ποιήσει, es wird von selbst wirken, Phaed. 117 b; u. so Sp. vom Wirken der Arzneien, φάρμακον ποιεῖ, die Arznei schlägt an; damit vergleiche man ποιεῖ τοῠτο πρός τι, dies dient, ist geschickt wozu, ἡ εὔνοια τῶν ἀνϑρώπων ἐποίει μᾶλλον ἐς τοὺς Λακεδαιμονίους, Thuc. 2, 8, sie neigte sich mehr zu den Lacedämoniern, hielt es mehr mit ihnen, wie lat. facere cum aliquo; vgl. Arr. An. 2, 2, 5; App. B. C. 1, 82; ἄν σοι ποιῇ, wenn es dir dient, Arr. Epict.; – ποιήσω ταῦτα πεντήκοντα μνᾶς, ich werde dies rechnen zu funfzig Minen, Dem. 27, 37, u. öfter Sp.; λόγος ἀργύριον τῷ λέγοντι ποιήσων, der Geld einbringen soll, Dem. 10, 76; – ποιεῖν τινα εἰς φυλακήν, Einen in die Wache thun, setzen, Thuc. 3, 3 u. Sp.; π οιεῖν εἴσω, hineinthun, bringen, ἔξω, hinausthun, wegschaffen, wegthun, bes. Sp. (s. auch oben a); – ποιεῖν τι, Etwas thun, das man näher zu bezeichnen sich schämt, bes. euphemistisch von Liebeswerken; – πολὺν χρόνον ποιῆσαι, viel Zeit darauf verwenden, oder machen, daß die Zeit lang wird, viel Zeit vergeht, vgl. οὐδ' ἐποίησαν χρόνον οὐδένα Dem. 19, 163; ἐν ταύτῃ πεποίηκα πολὺν χρόνον, Nicarch. 35 (XI, 330); vgl. Jac. A. P. p. 710. – Bei den Attikern dient es auch im zweiten Gliede eines Satzes, um die Wiederholung desselben Verbums zu vermeiden, so daß ποιέω nur den allgemeinen Begriff eines transitiven Verbums ausdrückt u. seine nähere Bestimmung aus dem vorigen Satzgliede empfängt, vgl. Thuc. 5, 70 u. Her. 5, 97. – 2; Med. eigtl. für sich machen, in den oben angeführten Bdign des Aktivs; οἰκία ποιήσασϑαι, sich Häuser machen, bauen, Il. 12, 168; πέπλον, ὅν ῥ' αὐτὴ ποιήσατο καὶ κάμε χερσίν, 5, 735, vgl. 8, 2. 386. 16, 171. 18, 371 Od. 5, 251. 259. 21, 71, u. sonst; eben so καλιὰς ποιεῖσϑαι, sich Nester bauen, Hes. O. 505, πάντ' ἄρμενα ποιήσασϑαι, 409, δεῖπνον ποιεῖσϑαι, sich das Mahl bereiten, 211, dah. τὸν βίον, sich herbeischaffen, Thuc. 1, 5, wie ἀπὸ γεωργίας τὸν βίον ποιεῖσϑαι, davon leben, Xen. Oec. 6, 11; ϑυμὸν ποιήσασϑαι, sich Muth machen, d. i. Muth fassen, Francke Callin. p. 184; κλέος ποιεῖται αὐτῇ, sie erwirbt, bereitet sich selbst Ruhm, Od. 2, 126, wie δόξαν Pol. 32, 11, 8, u. oft; ἐπί τινι, 35, 4, 8; συνϑήκας σφίσι αὐτοῖσι ποιέεσϑαι, Her. 6, 42, ληΐην, 1, 161; Σαμίους ἐς τὸ συμμαχικόν, in ihr Bündniß, 9, 106; ἴσως ἄν σε ποιησαίμην μαϑητήν, vielleicht möchte ich dich zu meinem Schüler machen, Plat. Crat. 428 b; φίλον, sich zum Freunde machen, Xen. An. 5, 5, 22; ἡμᾶς φίλους πεποίησαι, Cyr. 5, 3, 10; vgl. Hes. O. 709. 715; γαμβρόν, Th. 818; ποιεῖσϑαί τινα ἄκοιτιν, ἀκοίτην, sich ein Weib zur Gattinn, einen Mann zum Gatten machen, nehmen, wählen, Il. 3, 409. 9, 397 Od. 5, 120. 7, 66; Hes. Th. 921. 946. 999; ποιεῖσϑαί τινα υἱόν, sich Einen zum Sohne machen, d. i. ihn an Sohnes Statt annehmen, adoptiren, Il. 9, 495; eben so ϑυγατέρα ποιήσασϑαί μιν, Her. 4, 180; auch ϑετὸν υἱὸν ποιεῖσϑαι, 6, 57; sehr gew. bei den Attikern, Plat. Legg. XI, 923 c ff.; παῖδα, Xen. Cyr. 4, 6, 2; τὸν ἐμὲ ποιησάμενον, Is. 7, 5 u. öfter; u. pass., εἴ τις καὶ ἄλλος ἐποιήϑη ὑπό τινος, wenn auch ein anderer von Einem adoptirt ist, 2, 1; selten vom Zeugen leiblicher Kinder, wie Xen. Cyr. 5, 3, 19; Luc. sacrif. 5; Sp. so auch im act., bes. Plut.; – τὸν ϑεὸν ποιο ύμε-νος ἀρωγόν, Soph. O. C. 1287. – So auch ὑπ' ἑωυτῷ ποιεῖσϑαι, unter sich bringen, sich unterwerfen, Her. 1, 201. 5, 103. 7, 157; ὑφ' ἑαυτοὺς ποιεῖσϑαι, Plat. Rep. I, 348 d, u. oft bei Folgdn; – ἑωυτοῠ ποιεῖσϑαί τι, Etwas zu dem Seinigen machen, sich Etwas aneignen, Her. 1, 109. – Wo für halten, annehmen, schätzen, συμφορὰν ποιεῖσϑαί τι, eigtl. sich Etwas (in seiner Vorstellung) zur göttlichen Schickung machen, es für eine Schickung nehmen, Her. 6, 61. 80. Vgl. τοὐμὸν ἐν σμικρῷ μέρει ποιούμενος, gering achtend, Soph. Phil. 496; καὶ μὴ ϑεοὺς τιμῶντες εἶτα τοὺς ϑεοὺς μοῖραν ποιεῖσϑαι μηδαμῶς, O. C. 279; μέγα ποιεύμενος ταῦτα, Her. 3, 42 u. oft, sich nach eigener Beurtheilung Etwas groß machen, d. i. es hochachten, schätzen, vgl. 8, 3. 9, 111; auch μεγάλα ποιεῖσϑαί τι, 1, 119; Xen. Cyr. 5, 3, 19; οὐκέτι ἀνάσχετον ἐποιοῠντο, Her. 1, 118, wie Sp., z. B. Plut. Sert. 5; οὐκ ὅσιον ποιεύμενοι, Her. 2, 86; δεινὸν ποιεῖσϑαί τι, Etwas für schrecklich halten, Thuc. 6, 60; auch act., 5, 42, wie Her. 2, 121, 5. 7, 1, d. i. es sehr übel aufnehmen, wie aegre terre; ἕρμαιον τοῠτο ποιούμενος, Etwas als einen guten Fund ansehen, Plat. Gorg. 489 c u. Sp., s. Bast ep. cr. p. 120; auch εὕρημά τι ποιεῖσϑαι, Xen. An. 2, 3, 18; Philostr. – Häufig auch so mit Präpositionen, bes. περὶ πολλοῠ, πλείονος, πλείστου ποιεῖσϑαι, hoch, höher, am höchsten halten, schätzen, Her. 1, 73. 6, 104. 7, 181. 8, 40 u. überall bei den Attikern; περὶ παντός, ὀλίγου, περὶ ἐλαχίστου, Is. 1, 21 u. dgl.; auch mit andern Präpositionen, δι' οὐδενὸς ποιεῖσϑαι, Etwas für Nichts achten, οὐκ ἐν ἐλαφρῷ ἐποιεύμην, Her. 1, 118, ich achtete es nicht für leicht, wie auch ἐν μεγάλῳ, ἐν ὀλίγῳ, ἐν ὁμοίῳ, Etwas für groß, gering, gleich achten, z. B. 7, 138 (vgl. τοὐμὸν ἐν σμικρῷ μέρει ποιούμενος Soph. Phil. 496); παρὰ φαῦλον ποιεῖσϑαι, Etwas für schlecht halten; ἐν ἀδείῃ ποιεῖσϑαί τι, Etwas in Sicherheit glauben, 9, 42; ἐν νόμῳ ποιεῖσϑαί τι, Etwas in der Art oder zur Sitte haben, 1, 131; ἐν αἰσχύνῃ ποιεῖσϑαί τι, sich Etwas zur Schande anrechnen; auch τὸν κοινὸν πόλεμον ἴδιον κίνδυνον, Isocr. 4, 86; wo überall eine Subjectivität der Schätzung od. Beurtheilung ausgedrückt wird. – Zuweilen hat das med. auch die Bedeutung sich machen lassen, Her. 2, 135 Xen. An. 5, 3, 5 u. sonst. – Am häufigsten ist nach Hom. das med. in Verbindung mit subst. zur Umschreibung eines Verbums. Diese sehr gewöhnlichen Ausdrücke sind bei den entsprechenden subst. angegeben, doch mögen hier einige der gewöhnlichsten zusammengestellt werden: ἄγερσιν ποιεῖσϑαι = ἀγείρειν, Her. 7, 5; ἅμιλλαν π. = ἁμιλλᾶσϑαι, Isocr. 5, 85; ἀναβολὴν π. = ἀναβάλλειν, Is. 6, 13; Her. u. A.; ἀποδημίαν, Din. 1, 81; ἀπόκρισιν π. = ἀποκρίνεσϑαι, Plat. Legg. X, 897 e; ἀπολογίαν, Lyc. 63; ἀπόφασιν, Din. 2, 1; ἀπ οχώρησιν, Lycurg. 96; ἀρὰς ποιεῖσϑαι = ἀρᾶσϑαι, Isocr. 4, 157; ἀρχήν, 15; βλασφημίας εἴς τινα, Aesch. 1, 167; βοηϑείας τινὶ π. = βοηϑεῖν, Isocr. 4, 125; βουλὴν π. = βουλεύεσϑαι, Her. 6, 101. 8, 40, wie συμβουλήν, Plat. Prot. 313 b; διαϑήκας, Is. 1, 10; διαλλαγὰς π., Eur. Phoen. 519, wie σύμβασιν, Suppl. 739; οὐ δόσιν ἀλλ' ἐμπορίαν π., Isocr. 2, 1; διατριβάς 3, 1; vgl. σκῆψιν, πρόσχημα, σπ ουδὴν π., Her. 5, 30. 7, 157. 8, 21; εἰςαγγελίαν, Lycurg. 30; ἐξέτασιν, 28 u. sonst oft; ἐπίδειξιν, 102; ἐνέδραν, Thuc. 3, 90; ἔπαινον, Aesch. 1, 169; ἐπιμέλειαν, Plat. Rep. VIII, 556 c, oft; ἐπιγαμίας, Xen. Cyr. 1, 5, 3; ϑαῦμα π. = ϑαυμάζειν, Her. 1, 68; ϑήραν π. = ϑηρᾷν, Xen. An. 5, 3, 10; ἱκετείας τινὶ π. = ἱκετεύειν, Isocr. 4, 54; καταφυγὰς π., Eur. Or. 566; κατηγόρημα π. = κατηγορεῖν, Dem. 24, 19, wie κατηγορίαν, Lycurg. 11; καταφυγάς, Eur. Or. 566; κινδύνους π., Isocr. 3, 24; πρός τινα, 4, 173; κοῖτον π. = κεῖσϑαι, Her. 7, 17, κρίσεις, Isocr. 4, 40 Lycurg. 12, λήϑην π. = λανϑάνεσϑαι, Her. 1, 127, λόγους π. = λέγειν, Isocr. 4, 12, Plut. u. A.; μάχας π. = μάχεσϑαι, Soph. El. 294; μνείαν περί τινος, Aesch. 1, 160, wie μνήμην π., = μιμνήσκειν, Pol. 1, 20, 8 u. A.; νομήν, Luc. Prom. 2; ὁδόν, ὁδοιπορίην π. = ὁδοιπορεῖν, Her. 2, 29. 7, 110. 112. 121; ὁμολογίας, Pol. 3, 29; ὀργὴν π. = ὀργίζεσϑαι, Her. 3, 25. 7, 105, Thuc. 4, 124, wie Eur. Med. 909 u. A.; περιήγησιν, Luc. Char. 27; παραλογισμούς, Lycur, 31, πλόον π. = πλεῖν, Her. 6, 95; πρόνοιαν π., Isocr. 4, 2, τινός, ib. 136, wie Luc. Nigr. 26 u. A.; πλεονεξίας π. = πλεονεκτεῖν, Isocr. 4, 17; πορείαν π. = πορεύεσϑαι, Xen. Cyr. 5, 2, 31, Pol. 1, 7, 20; στρατηΐην π. = στρατεύεσϑαι, Her. 1, 171; στρατείας, Isocr. 4, 34. 117; συμμαχίαν, 4, 128; τιμωρίαν, ib. 182; ὑποσχέσεις, ib. 14; ὠφελίας ἔκ τινος, ib. 173. – Anders δι' ἀγγέλου, διὰ χρηστηρίων π., = ἀγγέλλειν, χρηστηριάζεσϑαι, Her. 6, 4. 8, 134. S. auch ἐκποδών.
Dor. ist ποιέν = ποιεῖν, Sp., bes. alexandrinisch, ἐποιοῠσαν = ἐποίησαν, z. B. LXX.
Bei den attischen Dichtern, bes. den Komikern ist die erste Sylbe häufig kurz gebraucht, was auch spätere Epiker zuweilen nachahmten. hieraus folgerten echon alte Gramm, wie E. M. p. 679, 24, eine eigenthümlich attische Form ποῶ, der nur ι wieder eingeschoben sei, wo der Vers eine lange Sylbe erforderte, u. dem sind Neuere gefolgt, vgl. Koen Greg. Cor. p. 75 Schweigh. Ath. XI p. 472 a. XIV, 649 b Dind. comm. Aristoph. T. VI p. 602 Buttm. Ausf. gr. Gramm. II p. 384; man führt dafür das lat. poesis, pŏeta an; gegen diese Schreibung erklärt sich aber schon Schol. Ar. Plut. 14, und da sich die ähnliche Verkürzung auch in οἷος, τοῖος, γεραιός u. ä. findet, ohne daß man das ι wegläßt, so wird auch ποιῶ beizubehalten, und die Verkürzung der ersten Sylbe, die in der Sprache des gemeinen Lebens gewöhnlich gewesen zu sein scheint, nur im Lesen bemerklich zu machen sein.
-
11 ἔργω
ἔργω, [dialect] Ep. and [dialect] Ion., and [full] ἐέργω, [dialect] Ep. for [dialect] Att. [full] εἴργω (or [full] εἵργω, v. infr.), which occurs once in Hom.,Aτῆλέ με εἴργουσι ψυχαί Il.23.72
(s.v.l.): [tense] impf.εἶργον Th.1.106
, ([etym.] ἐξ-) Hdt.5.22 : [tense] fut. ἔρξω ([etym.] ξυν-) S. Aj. 593, εἴρξω or , E.El. 1255, Th.4.9 : [tense] aor. Iἔρξα Od. 14.411
, v.l. for εἷρξα in Hdt.3.136, , Philipp. ap. D.12.2, etc.: [tense] aor. 2 εἴργᾰθον (v. ἐργαθεῖν):—[voice] Med. and [voice] Pass., [tense] pres., Il.17.571, Hdt.5.57, etc.: [tense] fut. (lyr.),εἴρξομαι X.An.6.6.16
, Aeschin.3.122: [tense] aor. Iἔρχθην Il.21.282
, Hp.Mul.1.4,εἵρχθην Lycurg. 112
, D.59.66 : [tense] pf. , [dialect] Ep. [ per.] 3pl.ἔρχαται Od.10.283
; ,εἶργμαι X.HG5.2.31
; [dialect] Ep. part.ἐεργμένος Il.5.89
: [tense] plpf., [dialect] Ep. [ per.] 3pl.ἔρχατο 17.354
,ἐέρχατο Od.10.241
. (εἵργω, = shut in, εἴργω, = shut out, acc. to Eust.1387.3 ; cf. the compds. ἀπείργω, καθείργω, but ἄφ-ερκτος occurs A.Ch. 446 (lyr.) ; the aspirate was always used in [dialect] Att. acc. to Tz.inAn.Ox.3.352, but v. κατείργω: at Heraclea it occurs in ἀφ-, ἐφ-, and συν-ηέργω (qq.v.): ϝέργ-, cf. Skt. vrajás 'enclosure', and perh. Lat. urgeo ; ἐ- is prothetic in [dialect] Ep. ἐ-ϝέργω):— bar one's way either by shutting in or shutting out:I shut in, shut up,ἐρχθέντ' ἐν ποταμῷ Il.21.282
; pen,ἐνὶ Κίρκης ἔρχαται ὥς τε σύες Od.10.283
;[ἄρνες] διακεκριμέναι ἕκασται ἔρχατο 9.221
; ; encloses,Il.
2.845 (soἔνδον εἵρξας Ar.Ach. 330
); ἂψ ἐπὶ νῆας ἔεργε [ φάλαγγας] drove them to the ships and shut them up there, Il. 16.395, cf.12.219, Th.1.106; shut up,θανόντων ψυχάς Thgn.710
; esp. in prison, Hdt.3.136, Philipp. ap. D.12.2, Lycurg.112 ([voice] Pass.), D.59.66, etc. ; of things,θύραι δόμον ἐντὸς ἔεργον Od.7.88
; having included..,Pl.
Plt. 285b:—[voice] Pass., were fenced in, secured,Il.
17.354 ; well-secured, strong-built, compact,5.89
: Medic., of discharges, to be retained, Hp.Mul.1.4,8 ; ἐὰν ἡ τοῦ βλεφάρου θρὶξ εἰρχθῇ if the eyelash is caught (in the loop), Paul.Aeg.6.13 (fort. εἰρθῇ, vel ἐρθῇ, cf. ἐρτός).II shut out, Il.23.72, Th.4.9, etc. ;ἀμφὶς ἐέργει Il.13.706
(v. ἀμφίς A.II);κλῄθροις ἂν εἰργοίμεσθα E.Hel. 288
.2 c. gen., shut out or keep away from,ὡς ὅτε μήτηρ παιδὸς ἐέργῃ μυῖαν Il.4.131
, cf. Od.12.219 ;τῶν μὲν πάμπαν ἔεργε..θυμόν Hes.Op. 335
, cf. Parm.1.33;ἔργειν τινὰ σιτίων Hdt.3.48
:—freq. in [voice] Pass., [ μυῖα]ἐργομένη χροός Il. 17.571
; εἴργεσθαι ἱερῶν, νομίμων, ἀγορᾶς, to be excluded from participation in.., Isoc.4.157, Antipho 6.36, Lys.6.24 ; but εἰργόμενον θανάτου καὶ τοῦ ἀνάπηρον ποιῆσαι short of, excluding death and maiming, Aeschin.1.183 : with Preps., ἔ. [ βέλος]ἀπὸ χροός Il.4.130
;τινα ἀπὸ τιμῆς Od.11.503
; [ἀηδὼν] ἀπὸ χλωρῶν πετάλων ἐργομένα A.Supp.63
(lyr.);ἐκ τῶν Ἑλληνίδων πόλεων X.An.6.6.16
, etc.: rarely c. dat. pers., εἴργειν..μητρὶ πολέμιον δόρυ to keep it off from her, A.Th. 416:— [voice] Med., keep oneself, abstain, withdraw from, c. gen.,πόλιος Hdt.4.164
;τῶν ἀσέπτων ἔρξεται S.OT 890
(lyr.); , etc. ; ἔργετο [τοῦ ἄλσεος] he kept away from it, i.e. spared it, Hdt.7.197.3 hinder, prevent from doing, abs., Thgn.686, Pl.Lg. 784c : c. dupl.acc.,ἀλλ' ἡμᾶς τοῦτό γε μηδὲν..εἴρξῃ Id.Sph. 242a
, cf. Ar.V. 334 (lyr.):— [voice] Pass., οὐδὲν εἴργεται nothing is barred, i.e. all things are permitted, S.Tr. 344; stop! cease!Id.
OC 836.b c. inf., mostly with μή or μὴ οὐ added,οὐ νὺξ ἔργει μὴ οὐ κατανύσαι Hdt.8.98
;εἴργει τόνδε μὴ θνῄσκειν νόμος E.Heracl. 963
, cf. A.Ag. 1027 (lyr.): c. inf. only, κακὸν δὲ ποῖον εἶργε τοῦτ' ἐξειδέναι; S.OT 129 ;εἴρξω πελάζειν Id.Ph. 1407
(troch.);οὐδὲν εἴργει..τελειοῦσθαι τάδε Id.Tr. 1257
: with the Art., ; also εἴργ. ὥστε.. or ὥστε μή.., c. inf., X.HG7.2.13, An.3.3.------------------------------------ἔργω, -
12 δρά̄ω
δρά̄ωGrammatical information: v.Derivatives: δρᾶμα `action, spectacle, drama' (A.) with dimin. δραμάτιον (Plu.) and δραματικός `dramatic' (Arist.); with analog. σ (cf. δρηστήρ below) δρασμάτων πανουργημάτων H. and δρασματικός = δραστήριος (Cat. Cod. Astr.); lengthened form δραμοσύνη `holy service' (Attica IVa), beside δρησμοσύνη `id.' (h. Cer. 476) from *δρήσμων, cf. Chantr. Form. 174. - δρᾶσις `action, strength' (A. D.) with τὸ δράσιμον (A. Th. 554; s. Arbenz Die Adj. auf - ιμος 78). - with analog. σ (Schwyzer 531): δρηστήρ, f. δρήστειρα (Od.), δρήστης, δράστης, δράστας (Archil., Pi.) `servant, -maid' (s. Fraenkel Nom. ag. 1, 167f.) with δραστήριος `active' (A.), δραστηριότης (Eust.) and δραστηριώδης (Gal.), δραστικός `active' (Pl.), δρηστοσύνη `obligingness' (ο 321); denomin. δρηστεύω `serve (with holy actions)' (Lesbos). - Desider. δρᾱσείω `want to do' (S.). - Beside δράω, after βαίνω, φαίνω etc. δραίνω `want to do, can do' (Κ 96, Herod.; Ionismus, Bechtel Lex., Chantraine Gramm. hom. 1, 343) with ὀλιγο-δρᾰνέων `who can do little' (Il.; from ὀλίγα δραίνειν to ὀλιγηπελέων, cf. Schwyzer 724, Chantraine Gramm. hom. 1, 349; also Bechtel Lex. s. ὀλιγοδρανέω, diff.), with ὀλιγοδρᾰνία (A.), ὀλιγοδρᾰνής (Ar.); innovation ἀδρᾰνής (LXX, Arr.) with ἀδράνεια (Hdn.), ἀδρανίη (A.R.), ἀδρανέω `not be active' (Arat.), ἀδρανίζω `id.' (sch.); retrograde δράνος ἔργον, πρᾶξις, ὄργανον, ἄγαλμα, κατασκεύασμα, δύναμις H. (and NGr. δράνα `tendril'?, Bogiatzides Άρχ. Έφ. 27, 115ff.), δρανεῖς δραστικοί H.Origin: XX [etym. unknown]Etymology: If δραίνω is younger, the root was δρᾱ- (cf. κρᾱ-, τλᾱ- etc.). Connection with Baltic, Lith. daraũ, darýti, Latv. darît `do, make, build' is quite uncertain (cf. Schwyzer 675). (On darýti Fraenkel Lit. et. Wb.: caus. of derù, derė́ti `be useful' further connecting Skt. dhár-ma-, dhāráyati `hold fest' etc. (?). - On δράω, δρᾶμα see Snell Philol. Suppl. 20: 1 (1928) 1ff. and Philol. 85, 141ff. - The general idea `do, make' is a late abstraction, which is why expressions for it diverge very much. Cf. πράττω, ποιέω, ἔρδω.Page in Frisk: 1,416-417Greek-English etymological dictionary (Ελληνικά-Αγγλικά ετυμολογική λεξικό) > δρά̄ω
-
13 ὀργη 1
ὀργη 1.Grammatical information: f.Meaning: `psychical drive, propensity, character, (strong) emotion, passion, wrath' (h. Cer. 205, Hes. Op.304; on the meaning Marg Charakter 13 f., cf. Diller Gnomon 15, 597).Compounds: As 2. member in ἄν-, δύσ-, εὔ-οργος (Cratin., S.), analog. enlarged in ἀν-, δυσ-, εὑ-όργ-ητος (Hp., Gorg., Th.; cf. ἄνο-ος: ἀνό-ητος a.o.) with - ησία f. (Hp., E.), with transference to the σ-stems e.g. περι-οργής (Th.).Derivatives: ὀργ-ίλος `irascible' (Hp., X., D., Arist.) with - ιλότης f. (Arist., Plu.). -- Besides, prob. as denomin., ὀργάω, rarely w. ἐξ- a.o., mostly pres. `to bristle, swell with nourishing liquids and juice' (of the earth and of fruits), `to bristle with, to be full of lust and desire' (of men), `to desire strongly' (IA.) with derivv.: 1. νέ-οργος `freshened' (γῆ, Thphr.; backformation); 2. ἐξόργησις f. `stong desire' (Herm. in Phdr.); 3. ὀργητύς ὀργή H.; 4. ὀργασμός f. `orgasm' (sch. Hp.), after σπασμός a.o. -- Further from ὀργή in the sense of `wrath': 1. ὀργίζομαι `to be angry', also - ίζω `to make angry', not seldom w. prefix, e.g. συν-, δι-, ἐξ-, παρ-, περι-, (Att.) with παροργ-ισμός m., - ισμα n. `provocation, wrath' (LXX, Ep. Eph.); 2. ὀργαίνω `to make, to be wrathful' (S., E.). -- From ὀργάω (if not from ὀργή or an older root-noun, s.bel.) also ὀργάς, - άδος f. `luxuriously fertile (earth, marsh)' (Att.); on the formation Schwyzer 508, Chantraine Form. 351 a. 356.Origin: IE [Indo-European] [1169] *u̯e\/or(H)ǵ- `swell of juice, strength, anger'Etymology: With ὀργή agrees formally exactly Skt. ūrjā́ f. `nourishment, strength' (on the phonetics Schwyzer 363), which however was enlarged from older ū́rj- `id.' (Wack.-Debrunner II: 2, 260f.); the formal identity of ὀργή and ūrjā́ is therefore secondary. Semantically ūrj(ā́) fits much better to ὀργάω, which preserved the original concrete meaning. The same transference to the psychological area as ὀργή shows OIr. ferc f. `rage' (IE *e). WP. 1, 289 w. lit., Pok. 1169, Mayrhofer 1,116, Dehò Ist. Lomb. 91, 372f.; older lit. also in Bq. The Skt. form seems to require *u̯rHg-, but this has not been definitely solved. -- After Specht KZ 59, 80 "first to ἔρδω"; for semantic influence of ἔργον on ὀργή (S. Ant. 355) and ὀργάς etc. Tovar Emer. 10, 228ff.Page in Frisk: 2,411Greek-English etymological dictionary (Ελληνικά-Αγγλικά ετυμολογική λεξικό) > ὀργη 1
-
14 ὄργια
Grammatical information: n. pl. (rarely - ιον sg.).Meaning: `secret religious customs, sacred secret service' (IA.).Derivatives: ὀργιάς, - άδος f. `belonging to ὄ., orgiastic' (Man.), ὀργιάζω, also w. ἐξ-, συν- a.o. 'to celebrate ὄ., to initiate into the ὄ.' (E., Pl., Ph.) with ὀργιασ-μός m. `celebration of the ὄ.', - τής m. `participant in the ὄ.' (Str., Plu.). - τικός `orgiastic, passionate' (Arist.). Here also ὀργεών, also -( ε)ιών, - ῶνος m. `member of a religious brotherhood' (h. Ap. 389, Att.) with ὀργεωνικός (inscr. from ὄργια with suppression of the - ια after the other nom. in - εών (on this Chantraine Form. 163 f., Schwyzer 521); positing *ὄργος (Schwyzer l.c.) is unnecessary.Origin: XX [etym. unknown]Etymology: Acc. to traditional, prob. correct interpretation to ἔργον, ἔρδω ("the holy δρώμενα" v. Wilamowitz Glaube 2, 70) with o-vowel as in ὄργανον a. o. (s. v.); cf. e.g. λόγιον (: λόγος, λέγω). Or from ὀργή, ὀργάω? Chantraine Form. 55 considers because of the meaning foreign origin. On the history and meaning of ὄργια s. N. M. H. van den Burg Άπόρρητα, δρώ-μενα, ὄργια. Diss. Utrecht 1939.Page in Frisk: 2,412Greek-English etymological dictionary (Ελληνικά-Αγγλικά ετυμολογική λεξικό) > ὄργια
См. также в других словарях:
συνέρδω — Α συμπράττω, συνεργώ να γίνει κάτι. [ΕΤΥΜΟΛ. < συν * + ἔρδω «κάνω κάτι, εκτελώ»] … Dictionary of Greek
συγκατήρξατο — σύν , κατά ἔρδω do aor ind mid 3rd sg (attic epic doric ionic aeolic parad form prose) σύν , κατά ἔρδω do aor ind mid 3rd sg σύν κατάρχω make beginning of aor ind mid 3rd sg (attic epic ionic) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
συνυπῆρξεν — σύν , ὑπό ἔρδω do aor ind act 3rd sg (attic epic doric ionic aeolic parad form prose) σύν , ὑπό ἔρδω do aor ind act 3rd sg σύν ὑπάρχω begin aor ind act 3rd sg (attic epic ionic) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)