Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

С английского на:
Латинский
С латинского на:
Английский

time+to+do+a+thing

Толкование Перевод

101 Commodus

1.
com-mŏdus, a, um, adj., that has a due or proper measure; hence,
I.
Object., complete, perfect, of full weight or measure, fit, suitable, due, proper, etc. (mostly poet. or in post-Aug. prose;
most freq. in Plaut.): statura,
a tall stature, Plaut. As. 2, 3, 21:
capillus,
id. Most. 1, 3, 98:
viginti argenti minae,
full twenty, id. As. 3, 3, 134 (cf. id. ib. 3, 3, 144: minae bonae); id. Merc. 2, 3, 101:
talentum argenti,
id. Rud. 5, 2, 31; Lucil. ap. Non. p. 266, 27:
novem cyathis commodis miscentur pocula,
Hor. C. 3, 19, 12:
alimenta,
Dig. 34, 1, 16, § 1:
capitis valetudo commodior,
more firm, Cels. 8, 1; Quint. 6, 3, 77;
and transf. to the person: vivere filium atque etiam commodiorem esse,
to be better, Plin. Ep. 3, 16, 4.—
II.
Subject., suitable, fit, convenient, opportune, commodious, easy, appropriate for some one or something, favorable, friendly to (in every period and species of composition); constr. with dat. or absol., rarely with ad (v. the foll.).
A.
Of things.
1.
With dat.
a.
Of the purpose or use:
curationi omnia commodiora,
Liv. 30, 19, 5:
nec pecori opportuna seges nec commoda Baccho,
Verg. G. 4, 129.—
b.
Of the person:
hoc et vobis et meae commodum famae arbitror,
Ter. Hec. 4, 2, 9:
quod erit mihi bonum et commodum,
id. Phorm. 1, 2, 81:
nulla lex satis commoda omnibus est (corresp. with prodesse),
Liv. 34, 3, 5:
primordia eloquentiae mortalibus,
Tac. Or. 12:
hanc sibi commodissimam belli rationem judicavit,
Caes. B. C. 3, 85:
quae sit stella homini commoda, quaeque mala,
Prop. 2 (3), 27, 4.—
2.
Absol.:
hiberna,
Liv. 42, 67, 8:
longius ceterum commodius iter,
id. 22, 2, 2; cf.:
commodissimus in Britanniam transjectus,
Caes. B. G. 5, 2:
commodius anni tempus,
Cic. Att. 9, 3, 1; cf. Ter. And. 5, 2, 3:
faciliore ac commodiore judicio,
Cic. Caecin. 3, 8:
litterae satis commodae de Britannicis rebus,
id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 25:
mores,
id. Lael. 15, 54:
commodissimum esse statuit, omnes naves subduci, etc.,
Caes. B. G. 5, 11.—
3.
With or without dat. pers. in the phrase commodum est, it pleases, is agreeable, = libet:
proinde ut commodum est,
Plaut. Am. 2, 1, 8; 3, 1, 2: dum erit commodum, Ter. Ad. 1, 2, 38:
si id non commodum est,
id. Eun. 3, 2, 49; id. Phorm. 5, 8, 37; Cic. Verr. 2, 2, 13, § 33 Ascon.; 2, 2, 16, § 39; 2, 1, 26, § 65; 2, 3, 70, § 165; id. Div. 1, 49, 111; id. de Or. 3, 23, 87; Plin. Pan. 48, 1:
id si tibi erit commodum, cures velim,
Cic. Att. 13, 48, 2; Cels. 4, 4; 4, 22.—
4.
With ad and acc. of purpose (very rare):
nec satis ad cursus commoda vestis Erat,
Ov. F. 2, 288.—
5.
With sup. in u (rare):
hoc exornationis genus... commodum est auditu,
Auct. Her. 4, 18, 26.—
B.
Of persons, serving a neighbor or (more freq.) accommodating one ' s self to his wishes, useful, serviceable, pleasant, agreeable, obliging, neighborly, friendly, polite, affable, gentle, etc.:
mihi commodus uni,
Hor. Ep. 1, 9, 9; cf. id. ib. 2, 1, 227:
quemquamne existimas Catone commodiorem, communiorem, moderatiorem fuisse ad omnem rationem humanitatis?
Cic. Mur. 31, 66:
commodior mitiorque,
id. Q. Fr. 1, 1, 13, § 39:
Apronius, qui aliis inhumanus ac barbarus, isti uni commodus ac disertus,
id. Verr. 2, 3, 9, § 23:
convivae,
Plaut. Poen. 3, 3, 2; cf.:
commodus comissator,
Ter. Ad. 5, 2, 8; and:
commodus meis sodalibus,
Hor. C. 4, 8, 1:
homines,
Plaut. Ps. 1, 5, 28:
mulier commoda, Faceta,
Ter. Heaut. 3, 2, 10; cf. id. And. 5, 2, 3.—In a double sense with I. supra:
ubi tu commoda's, capillum commodum esse credito,
Plaut. Most. 1, 3, 98.— Poet., of the measure of iambic verse:
spondeos in jura paterna recepit Commodus et patiens,
sharing the paternal rights with them, in a fraternal manner, Hor. A. P. 257.—Hence,
III.
Subst.: commŏdum, i, n.
1.
A convenient opportunity, favorable condition, convenience (rare, but in good prose):
nostrum exspectare,
Cic. Att. 16, 2, 1:
cum tamdiu sedens meum commodum exspectet,
id. ib. 14, 2, 3;
12, 38, 1: velim aliquando, cum erit tuum commodum, Lentulum puerum visas,
when it shall be convenient for you, id. ib. 12, 28, 3.—More freq.,
b.
In the connection commodo meo, tuo, etc., per commodum, ex commodo, at, or according to my, thy, etc., convenience, conveniently, at one ' s leisure:
etiamsi spatium ad dicendum nostro commodo vacuosque dies habuissemus,
according to our convenience, Cic. Verr. 1, 18, 56:
quod commodo tuo fiat,
id. Fam. 4, 2, 4; 1, 1, 3; id. Att. 13, 48, 1: suo commodo me convenire, Caes. ap. Cic. ib. 14, 1, 2:
ubi consul copias per commodum exponere posset,
Liv. 42, 18, 3:
tamquam lecturus ex commodo,
Sen. Ep. 46, 1; Col. 12, 19, 3;
so opp. festinanter,
id. 6, 2, 14.—
2.
Advantage, profit (very freq. in all periods and species of composition):
commodum est, quod plus usus habet quam molestiae: bonum sincerum debet esse et ab omni parte innoxium,
Sen. Ep. 87, 36 sq.:
ut malis gaudeant atque ex incommodis Alterius sua ut comparent commoda,
Ter. And. 4, 1, 4:
ut ex illius commodo meum compararem commodum,
id. Heaut. 2, 4, 17; cf. id. Hec. 5, 3, 42; Cic. N. D. 1, 9, 23:
cui tam subito tot congruerint commoda,
Ter. Eun. 5, 8, 3:
(honestatem) ipsam suo splendore ad se animos ducere, nullo prorsus commodo extrinsecus posito, Cic. Ac. Fragm. ap. Aug. contr. Ac. 3, 7, 15 (IV. 2, p. 470 Orell.): sequi matris commodum,
Ter. Hec. 3, 5, 31:
pacis,
Cic. de Or. 2, 82, 335:
contra valetudinis commodum laborare,
to the injury of health, id. Mur. 23, 47:
mea,
Hor. Ep. 1, 14, 37:
in publica peccem,
id. ib. 2, 1, 3; cf.:
populi commoda,
Nep. Phoc. 4, 1.—
b.
Specif., a reward, pay, stipend, salary, wages for public service: veteranorum, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2, 3:
omnibus provincialibus ornamentis commodisque depositis,
emoluments, id. Red. in Sen. 14, 35; Suet. Ner. 32; cf.:
emeritae militiae,
id. Calig. 44; id. Aug. 49; cf. also id. Vit. 15; id. Galb. 12:
militibus commoda dare,
Ov. A. A. 1, 131 sq.:
tribunatus,
Cic. Fam. 7, 8, 1:
missionum,
Suet. Aug. 49.—
c.
A favor, privilege, immunity, Suet. Aug. 31; id. Claud. 19.—
d.
A useful thing, a good:
commoda vitae,
Cic. Tusc. 1, 36, 87; Lucr. 3, 2; cf.:
cetera opinione bona sunt... proprietas in illis boni non est. Itaque commoda vocentur,
Sen. Ep. 74, 17:
inter commoda illas (divitias) numeratis: atqui eādem ratione ne commodum quidem erunt,
id. ib. 87, 29. —
e.
Sometimes commodo or per commodum, adverb. antith. to that which is [p. 382] injurious, without injury or detriment:
ut regem reducas, quod commodo rei publicae facere possis,
Cic. Fam. 1, 1, 3:
si per commodum reipublicae posset, Romam venisset,
Liv. 10, 25, 17.—
3.
Concr., = commodatum, that which is lent, a loan:
qui forum et basilicas commodis hospitum, non furtis nocentium ornarent,
Cic. Verr. 2, 4, 3, § 6; cf. Isid. Orig. 5, 25, 16.—
B.
Advv.:
1.
commŏdum, adv. temp. (only in colloquial lang. and post-class. prose writers).
a.
At a fit time, just in time, at the very nick, at the very moment, opportunely, seasonably ( = opportune, eukairôs):
ecce autem commodum aperitur foris,
Plaut. Mil. 4, 4, 61:
commodum adveni domum,
id. Am. 2, 2, 37:
orditur loqui,
id. Trin. 5, 2, 12:
ipse exit Lesbonicus,
id. ib. 2, 3, 9: eukairôs ad me venit, cum haberem Dolabellam, Torquatus... commodum egeram diligentissime, Cic. Att. 13, 9, 1; Symm. Ep. 2, 47. —
b.
To designate a point of time that corresponds with another, or that just precedes it, just, just then, just now.
(α).
Absol.:
ad te hercle ibam commodum,
Plaut. Cas. 3, 4, 3; Ter. Phorm. 4, 3, 9:
Taurus, sectatoribus commodum dimissis, sedebat, etc.,
Gell. 2, 2, 2:
si istac ibis, commodum obviam venies patri,
just meet, Plaut. Merc. 1, 2, 107. —
(β).
With postquam or (more freq.) with cum in a parallel clause:
postquam me misisti ad portum cum luci simul, Commodum radiosus ecce sol superabat ex mari,
Plaut. Stich. 2, 2, 41:
quom huc respicio ad virginem, Illa sese interea commodum huc advorterat,
Ter. Eun. 2, 3, 52:
commodum discesseras heri, cum Trebatius venit,
Cic. Att. 13, 9, 1:
emerseram commodum ex Antiati in Appiam, cum in me incurrit Curio,
id. ib. 2, 12, 2 B. and K. (al. commode); so with the pluperf. and a foll. cum, id. ib. 13, 19, 1; 13, 30, 2; 10, 16, 1; App. M. 1, p. 107, 15:
adducitur a Veneriis Lollius commodum cum Apronius e palaestrā redisset,
Cic. Verr. 2, 3, 25, § 61 B. and K. (Zumpt, commode):
cum jam filiae nostrae dies natalis appeteret, commodum aderant, quae muneri miseratis,
Symm. Ep. 3, 50. —
2.
commŏdŏ, adv. temp., = commodum, a., just in time, seasonably, just at this time (ante-class. and very rare): commodo eccum exit, Titin. ap. Charis. p. 177 P. (i. e. in tempore, Charis.): commodo de parte superiore descendebat, Sisenn. ib.: commodo dictitemus, Plaut. Fragm. ap. Charis. p. 174; cf. id. ib. p. 177.—
3.
commŏdē, adv.
a.
(Acc. to commodus, I.) Duly, properly, completely, rightly, well, skilfully, neatly, etc. (class.):
suo quique loco viden' capillus satis compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97: commode amictus non sum, id. Fragm. ap. Gell. 18, 12, 3:
saltare, Nep. praef. § 1: legere,
Plin. Ep. 5, 19, 3; cf. in comp., id. ib. 9, 34, 1:
multa breviter et commode dicta,
Cic. Lael. 1, 1; cf. id. de Or. 1, 53, 227; id. Rosc. Am. 4, 9; Ter. Hec. 1, 2, 20; 1, 2, 33 al.:
cogitare,
id. Heaut. prol. 14:
audire,
Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134:
valere,
Plin. Ep. 3, 20, 11:
feceris commode mihique gratum, si, etc.,
Cic. Att. 10, 3 fin.:
commode facere, quod, etc.,
id. ib. 11, 7, 7; in comp.:
commodius fecissent tribuni plebis, si, etc.,
id. Agr. 3, 1, 1.—In medic.:
commode facere,
to do well, be beneficial, Cels. 4, 12.—
b.
(Acc. to commodus, II.)
(α).
Conveniently, suitably, opportunely, fitly, aptly, appropriately:
magis commode quam strenue navigavi,
Cic. Att. 16, 6, 1:
ille satis scite et commode tempus ad te cepit adeundi,
id. Fam. 11, 16, 1:
vos istic commodissime sperem esse,
id. ib. 14, 7, 2:
explorat, quo commodissime itinere valles transiri possit,
Caes. B. G. 5, 49 fin.:
hoc ego commodius quam tu vivo,
Hor. S. 1, 6, 110; cf.:
consumere vitiatum commodius quam integrum,
id. ib. 2, 2, 91; Quint. 6, 3, 54:
cui commodissime subjungitur,
id. 9, 3, 82; cf. id. 4, 1, 76.—
(β).
In a friendly manner, pleasantly, gently, kindly:
acceptae bene et commode eximus,
Plaut. Cas. 5, 1, 1; id. Poen. 1, 2, 190; Ter. Heaut. 3, 2, 48.—
c.
(Equiv. to commodum, adv. b.) Just, just at the moment when, etc.; only v.l. in the doubtful passages cited supra, commodum, b. fin.
2.
Commŏdus, i, m., a Roman cognomen; so L. Aelius Aurelius Commodus, Roman emperor, Lampr. Commod. 1 sq.; Eutr. 8, 15 al.—Hence,
1.
Commŏdĭā-nus, a, um, adj., of or pertaining to Commodus: horti, Lampr. Commod. 8:
thermae,
Spart. Nigid. 6 al. —
2.
Commŏ-dĭus, a, um, adj., the same:
Nonae,
Lampr. Commod. 12; cf. id. ib. 11.—
3.
Commŏ-dus, a, um, adj., the same: mensis, i. e. August, which Commodus wished to name after himself, Lampr. Commod. 11.

Lewis & Short latin dictionary > Commodus
102 commodus

1.
com-mŏdus, a, um, adj., that has a due or proper measure; hence,
I.
Object., complete, perfect, of full weight or measure, fit, suitable, due, proper, etc. (mostly poet. or in post-Aug. prose;
most freq. in Plaut.): statura,
a tall stature, Plaut. As. 2, 3, 21:
capillus,
id. Most. 1, 3, 98:
viginti argenti minae,
full twenty, id. As. 3, 3, 134 (cf. id. ib. 3, 3, 144: minae bonae); id. Merc. 2, 3, 101:
talentum argenti,
id. Rud. 5, 2, 31; Lucil. ap. Non. p. 266, 27:
novem cyathis commodis miscentur pocula,
Hor. C. 3, 19, 12:
alimenta,
Dig. 34, 1, 16, § 1:
capitis valetudo commodior,
more firm, Cels. 8, 1; Quint. 6, 3, 77;
and transf. to the person: vivere filium atque etiam commodiorem esse,
to be better, Plin. Ep. 3, 16, 4.—
II.
Subject., suitable, fit, convenient, opportune, commodious, easy, appropriate for some one or something, favorable, friendly to (in every period and species of composition); constr. with dat. or absol., rarely with ad (v. the foll.).
A.
Of things.
1.
With dat.
a.
Of the purpose or use:
curationi omnia commodiora,
Liv. 30, 19, 5:
nec pecori opportuna seges nec commoda Baccho,
Verg. G. 4, 129.—
b.
Of the person:
hoc et vobis et meae commodum famae arbitror,
Ter. Hec. 4, 2, 9:
quod erit mihi bonum et commodum,
id. Phorm. 1, 2, 81:
nulla lex satis commoda omnibus est (corresp. with prodesse),
Liv. 34, 3, 5:
primordia eloquentiae mortalibus,
Tac. Or. 12:
hanc sibi commodissimam belli rationem judicavit,
Caes. B. C. 3, 85:
quae sit stella homini commoda, quaeque mala,
Prop. 2 (3), 27, 4.—
2.
Absol.:
hiberna,
Liv. 42, 67, 8:
longius ceterum commodius iter,
id. 22, 2, 2; cf.:
commodissimus in Britanniam transjectus,
Caes. B. G. 5, 2:
commodius anni tempus,
Cic. Att. 9, 3, 1; cf. Ter. And. 5, 2, 3:
faciliore ac commodiore judicio,
Cic. Caecin. 3, 8:
litterae satis commodae de Britannicis rebus,
id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 25:
mores,
id. Lael. 15, 54:
commodissimum esse statuit, omnes naves subduci, etc.,
Caes. B. G. 5, 11.—
3.
With or without dat. pers. in the phrase commodum est, it pleases, is agreeable, = libet:
proinde ut commodum est,
Plaut. Am. 2, 1, 8; 3, 1, 2: dum erit commodum, Ter. Ad. 1, 2, 38:
si id non commodum est,
id. Eun. 3, 2, 49; id. Phorm. 5, 8, 37; Cic. Verr. 2, 2, 13, § 33 Ascon.; 2, 2, 16, § 39; 2, 1, 26, § 65; 2, 3, 70, § 165; id. Div. 1, 49, 111; id. de Or. 3, 23, 87; Plin. Pan. 48, 1:
id si tibi erit commodum, cures velim,
Cic. Att. 13, 48, 2; Cels. 4, 4; 4, 22.—
4.
With ad and acc. of purpose (very rare):
nec satis ad cursus commoda vestis Erat,
Ov. F. 2, 288.—
5.
With sup. in u (rare):
hoc exornationis genus... commodum est auditu,
Auct. Her. 4, 18, 26.—
B.
Of persons, serving a neighbor or (more freq.) accommodating one ' s self to his wishes, useful, serviceable, pleasant, agreeable, obliging, neighborly, friendly, polite, affable, gentle, etc.:
mihi commodus uni,
Hor. Ep. 1, 9, 9; cf. id. ib. 2, 1, 227:
quemquamne existimas Catone commodiorem, communiorem, moderatiorem fuisse ad omnem rationem humanitatis?
Cic. Mur. 31, 66:
commodior mitiorque,
id. Q. Fr. 1, 1, 13, § 39:
Apronius, qui aliis inhumanus ac barbarus, isti uni commodus ac disertus,
id. Verr. 2, 3, 9, § 23:
convivae,
Plaut. Poen. 3, 3, 2; cf.:
commodus comissator,
Ter. Ad. 5, 2, 8; and:
commodus meis sodalibus,
Hor. C. 4, 8, 1:
homines,
Plaut. Ps. 1, 5, 28:
mulier commoda, Faceta,
Ter. Heaut. 3, 2, 10; cf. id. And. 5, 2, 3.—In a double sense with I. supra:
ubi tu commoda's, capillum commodum esse credito,
Plaut. Most. 1, 3, 98.— Poet., of the measure of iambic verse:
spondeos in jura paterna recepit Commodus et patiens,
sharing the paternal rights with them, in a fraternal manner, Hor. A. P. 257.—Hence,
III.
Subst.: commŏdum, i, n.
1.
A convenient opportunity, favorable condition, convenience (rare, but in good prose):
nostrum exspectare,
Cic. Att. 16, 2, 1:
cum tamdiu sedens meum commodum exspectet,
id. ib. 14, 2, 3;
12, 38, 1: velim aliquando, cum erit tuum commodum, Lentulum puerum visas,
when it shall be convenient for you, id. ib. 12, 28, 3.—More freq.,
b.
In the connection commodo meo, tuo, etc., per commodum, ex commodo, at, or according to my, thy, etc., convenience, conveniently, at one ' s leisure:
etiamsi spatium ad dicendum nostro commodo vacuosque dies habuissemus,
according to our convenience, Cic. Verr. 1, 18, 56:
quod commodo tuo fiat,
id. Fam. 4, 2, 4; 1, 1, 3; id. Att. 13, 48, 1: suo commodo me convenire, Caes. ap. Cic. ib. 14, 1, 2:
ubi consul copias per commodum exponere posset,
Liv. 42, 18, 3:
tamquam lecturus ex commodo,
Sen. Ep. 46, 1; Col. 12, 19, 3;
so opp. festinanter,
id. 6, 2, 14.—
2.
Advantage, profit (very freq. in all periods and species of composition):
commodum est, quod plus usus habet quam molestiae: bonum sincerum debet esse et ab omni parte innoxium,
Sen. Ep. 87, 36 sq.:
ut malis gaudeant atque ex incommodis Alterius sua ut comparent commoda,
Ter. And. 4, 1, 4:
ut ex illius commodo meum compararem commodum,
id. Heaut. 2, 4, 17; cf. id. Hec. 5, 3, 42; Cic. N. D. 1, 9, 23:
cui tam subito tot congruerint commoda,
Ter. Eun. 5, 8, 3:
(honestatem) ipsam suo splendore ad se animos ducere, nullo prorsus commodo extrinsecus posito, Cic. Ac. Fragm. ap. Aug. contr. Ac. 3, 7, 15 (IV. 2, p. 470 Orell.): sequi matris commodum,
Ter. Hec. 3, 5, 31:
pacis,
Cic. de Or. 2, 82, 335:
contra valetudinis commodum laborare,
to the injury of health, id. Mur. 23, 47:
mea,
Hor. Ep. 1, 14, 37:
in publica peccem,
id. ib. 2, 1, 3; cf.:
populi commoda,
Nep. Phoc. 4, 1.—
b.
Specif., a reward, pay, stipend, salary, wages for public service: veteranorum, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2, 3:
omnibus provincialibus ornamentis commodisque depositis,
emoluments, id. Red. in Sen. 14, 35; Suet. Ner. 32; cf.:
emeritae militiae,
id. Calig. 44; id. Aug. 49; cf. also id. Vit. 15; id. Galb. 12:
militibus commoda dare,
Ov. A. A. 1, 131 sq.:
tribunatus,
Cic. Fam. 7, 8, 1:
missionum,
Suet. Aug. 49.—
c.
A favor, privilege, immunity, Suet. Aug. 31; id. Claud. 19.—
d.
A useful thing, a good:
commoda vitae,
Cic. Tusc. 1, 36, 87; Lucr. 3, 2; cf.:
cetera opinione bona sunt... proprietas in illis boni non est. Itaque commoda vocentur,
Sen. Ep. 74, 17:
inter commoda illas (divitias) numeratis: atqui eādem ratione ne commodum quidem erunt,
id. ib. 87, 29. —
e.
Sometimes commodo or per commodum, adverb. antith. to that which is [p. 382] injurious, without injury or detriment:
ut regem reducas, quod commodo rei publicae facere possis,
Cic. Fam. 1, 1, 3:
si per commodum reipublicae posset, Romam venisset,
Liv. 10, 25, 17.—
3.
Concr., = commodatum, that which is lent, a loan:
qui forum et basilicas commodis hospitum, non furtis nocentium ornarent,
Cic. Verr. 2, 4, 3, § 6; cf. Isid. Orig. 5, 25, 16.—
B.
Advv.:
1.
commŏdum, adv. temp. (only in colloquial lang. and post-class. prose writers).
a.
At a fit time, just in time, at the very nick, at the very moment, opportunely, seasonably ( = opportune, eukairôs):
ecce autem commodum aperitur foris,
Plaut. Mil. 4, 4, 61:
commodum adveni domum,
id. Am. 2, 2, 37:
orditur loqui,
id. Trin. 5, 2, 12:
ipse exit Lesbonicus,
id. ib. 2, 3, 9: eukairôs ad me venit, cum haberem Dolabellam, Torquatus... commodum egeram diligentissime, Cic. Att. 13, 9, 1; Symm. Ep. 2, 47. —
b.
To designate a point of time that corresponds with another, or that just precedes it, just, just then, just now.
(α).
Absol.:
ad te hercle ibam commodum,
Plaut. Cas. 3, 4, 3; Ter. Phorm. 4, 3, 9:
Taurus, sectatoribus commodum dimissis, sedebat, etc.,
Gell. 2, 2, 2:
si istac ibis, commodum obviam venies patri,
just meet, Plaut. Merc. 1, 2, 107. —
(β).
With postquam or (more freq.) with cum in a parallel clause:
postquam me misisti ad portum cum luci simul, Commodum radiosus ecce sol superabat ex mari,
Plaut. Stich. 2, 2, 41:
quom huc respicio ad virginem, Illa sese interea commodum huc advorterat,
Ter. Eun. 2, 3, 52:
commodum discesseras heri, cum Trebatius venit,
Cic. Att. 13, 9, 1:
emerseram commodum ex Antiati in Appiam, cum in me incurrit Curio,
id. ib. 2, 12, 2 B. and K. (al. commode); so with the pluperf. and a foll. cum, id. ib. 13, 19, 1; 13, 30, 2; 10, 16, 1; App. M. 1, p. 107, 15:
adducitur a Veneriis Lollius commodum cum Apronius e palaestrā redisset,
Cic. Verr. 2, 3, 25, § 61 B. and K. (Zumpt, commode):
cum jam filiae nostrae dies natalis appeteret, commodum aderant, quae muneri miseratis,
Symm. Ep. 3, 50. —
2.
commŏdŏ, adv. temp., = commodum, a., just in time, seasonably, just at this time (ante-class. and very rare): commodo eccum exit, Titin. ap. Charis. p. 177 P. (i. e. in tempore, Charis.): commodo de parte superiore descendebat, Sisenn. ib.: commodo dictitemus, Plaut. Fragm. ap. Charis. p. 174; cf. id. ib. p. 177.—
3.
commŏdē, adv.
a.
(Acc. to commodus, I.) Duly, properly, completely, rightly, well, skilfully, neatly, etc. (class.):
suo quique loco viden' capillus satis compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97: commode amictus non sum, id. Fragm. ap. Gell. 18, 12, 3:
saltare, Nep. praef. § 1: legere,
Plin. Ep. 5, 19, 3; cf. in comp., id. ib. 9, 34, 1:
multa breviter et commode dicta,
Cic. Lael. 1, 1; cf. id. de Or. 1, 53, 227; id. Rosc. Am. 4, 9; Ter. Hec. 1, 2, 20; 1, 2, 33 al.:
cogitare,
id. Heaut. prol. 14:
audire,
Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134:
valere,
Plin. Ep. 3, 20, 11:
feceris commode mihique gratum, si, etc.,
Cic. Att. 10, 3 fin.:
commode facere, quod, etc.,
id. ib. 11, 7, 7; in comp.:
commodius fecissent tribuni plebis, si, etc.,
id. Agr. 3, 1, 1.—In medic.:
commode facere,
to do well, be beneficial, Cels. 4, 12.—
b.
(Acc. to commodus, II.)
(α).
Conveniently, suitably, opportunely, fitly, aptly, appropriately:
magis commode quam strenue navigavi,
Cic. Att. 16, 6, 1:
ille satis scite et commode tempus ad te cepit adeundi,
id. Fam. 11, 16, 1:
vos istic commodissime sperem esse,
id. ib. 14, 7, 2:
explorat, quo commodissime itinere valles transiri possit,
Caes. B. G. 5, 49 fin.:
hoc ego commodius quam tu vivo,
Hor. S. 1, 6, 110; cf.:
consumere vitiatum commodius quam integrum,
id. ib. 2, 2, 91; Quint. 6, 3, 54:
cui commodissime subjungitur,
id. 9, 3, 82; cf. id. 4, 1, 76.—
(β).
In a friendly manner, pleasantly, gently, kindly:
acceptae bene et commode eximus,
Plaut. Cas. 5, 1, 1; id. Poen. 1, 2, 190; Ter. Heaut. 3, 2, 48.—
c.
(Equiv. to commodum, adv. b.) Just, just at the moment when, etc.; only v.l. in the doubtful passages cited supra, commodum, b. fin.
2.
Commŏdus, i, m., a Roman cognomen; so L. Aelius Aurelius Commodus, Roman emperor, Lampr. Commod. 1 sq.; Eutr. 8, 15 al.—Hence,
1.
Commŏdĭā-nus, a, um, adj., of or pertaining to Commodus: horti, Lampr. Commod. 8:
thermae,
Spart. Nigid. 6 al. —
2.
Commŏ-dĭus, a, um, adj., the same:
Nonae,
Lampr. Commod. 12; cf. id. ib. 11.—
3.
Commŏ-dus, a, um, adj., the same: mensis, i. e. August, which Commodus wished to name after himself, Lampr. Commod. 11.

Lewis & Short latin dictionary > commodus
103 memoria

mĕmŏrĭa, ae, f. [memor].
I.
The faculty of remembering, memory, recollection (class.):
ubi me fugiet memoria,
Plaut. Bacch. 1, 1, 2:
Edepol, memoria's optumad,
id. Mil. 1, 1, 45:
bona,
Cic. Att. 8, 4, 2:
segnis ac lenta,
Sen. Ep. 74, 1:
tenacissima,
Quint. 1, 1, 19:
Hortensius memoriā tantā fuit, ut, etc.,
Cic. Brut. 88, 301:
hoc in memoria mea penitus insedit,
id. de Or. 2, 28, 122:
in memoriam redigere,
to recall to mind, recollect, id. Fam. 1, 9, 9; so,
in memoriam reducere,
id. Inv 1, 52, 98 memoriā comprehendere, to hold in the memory, commit to memory, id. do Or. 1, 34, 154:
memoriā tenere,
id. Sen. 4, 12; Caes. B. G. 1, 14:
memoriā custodire,
Cic. de Or. 1, 28, 127:
memoriam agitare,
to exercise the memory, Quint. 1, 8, 14:
habere in memoriā,
to remember, Ter. And. 1, 1, 13:
hoc est mihi in memoriā,
in my recollection, Cic. Sull. 13, 37:
deponere aliquid ex memoriā,
to forget a thing, id. ib. 6, 18:
memoriam alicujus deponere,
to forget, Caes. B. G. 1, 14:
si memoria fefellerit,
Quint. 11, 3, 127:
hoc fugit memoriam meam,
has escaped my recollection, id. 4, 5, 3:
Carthaginem excidisse de memoriā,
Liv. 29, 19, 12; cf.:
memoriā cedere,
id. 2, 33, 9:
memoriā abire,
id. 2, 4, 2 ut mea memoria est, Cic. Att. 13, 31, 4:
ex memoriā exponam,
from memory, id. Cat. 3, 6, 13.—
II.
Memory, remembrance:
si quid faciendumst mulieri male... Ibi ei inmortalis memoriast meminisse,
Plaut. Mil. 3, 3, 15: verterunt sese memoriae, remembrances are altered, i. e. times are changed, id. Truc. 2, 1, 10:
memoriā dign' viri,
Cic. Fin. 5, 1, 2:
nostrae,
id. Fam. 8, 3, 3:
memoriae prodere sermonem alicujus,
to hand down to posterity, to leave in writing, to record, id. de Or. 3, 4, 14:
memoriam prodere,
to transmit, hand down, Caes. B. G. 1, 13:
traditur memoriae, prolapsum cecidisse,
it is related, Liv. 5, 21:
vivit, vivetque per omnium saeculorum memoriam,
Vell. 2, 66, 5:
(oratio) ad memoriam laudum domesticarum,
Cic. Brut. 16, 62:
quorum memoria et recordatio jucunda sane fuit,
id. ib. 2, 9:
memoria immortalis,
Nep. Att. 11, 5.—
B.
Transf.
1.
The time of remembrance, period of recollection, time:
multi superiori memoriā se in alias civitates contulerunt,
in earlier times, Cic. Balb. 12, 28:
Cratippus princeps hujus memoriae philosophorum,
in our time, at the present time, id. Off. 3, 2, 5:
quod persaepe et nostrā, et patrum memoriā acci dit,
id. Font. 7, 13:
usque ad nostram memoriam,
id. Imp. Pomp. 18, 54:
quod in omni memoriā est omnino inauditum,
id. Vatin. 14, 33:
post hominum memoriam,
since the memory of man, id. Cat. 1, 7, 16:
paulo supra hanc memoriam,
a little before this, a short time since, Caes. B. G. 6, 19.—
2.
An historical account, relation, narration:
liber, quo iste omnium rerum memoriam breviter complexus est,
Cic. Brut. 3, 14:
de Magonis interitu duplex memoria prodita est,
Nep. Hann. 8, 2:
memoriam vitae prosā oratione composuit,
Suet. Claud. 1 fin. —
b.
Concr., a written account, narrative, memoir:
quispiam ex his, qui se ad litteras memoriasque veteres dediderat,
Gell. 2, 21, 6:
in veteribus memoriis scriptum legimus,
id. 4, 6, 1; 7, 8, 1:
sine ullā pristini auctoris memoriā,
Suet. Dom. 5.—
c.
(Eccl. Lat.) A monument, esp. a Christian church as a memorial of a saint or monument of a martyr:
in memoriā Cypriani manere,
Aug. Conf 5, 8, 3: memoriae martyrum templis deorum succedunt, id. Civ. Dei, 26, 5;
22, 8, 11 and 12 al.: memoriam sibi et suis com parare,
Inscr. Grut. 827, 8.—
III.
Personified, the goddess of memory, = Mnemosyne, Afran. ap. Gell. 13, 8, 3:
Jovis (filias, ex memoria uxore,
Arn. 3, c. 37.

Lewis & Short latin dictionary > memoria
104 prima

prīmus, a, um, adj. sup. [obsol. prep. pri (prei); whence also prior, priscus; cf.: privus, privo, etc., and v. pro], the first, first (properly only when three or more are referred to. The first, as opp. to the second, is prior;
but primus is rarely used for prior,
Cic. Sest. 19, 44 al.).
I.
In gen.:
qui primus vulnus dicitur obligavisse,
Cic. N. D. 3, 22, 57:
primus sentio mala nostra: primus rescisco omnia: Primus porro obnuntio,
Ter. Ad. 4, 2, 7:
verum primum: verum igitur et extremum,
Cic. Off. 3, 6, 27:
primae litterae,
id. Att. 9, 6, 5:
primus inter homines nobilissimos,
id. Sest. 3, 6:
primi ex omnibus philosophis,
id. Fin. 4, 7, 17:
primus Graeciae in Thraciam introiit,
Nep. Alcib. 7, 4:
primus de mille fuisses,
Ov. H. 17, 105:
in primis,
among the first, in the foremost ranks, Nep. Paus. 5, 3:
in primis stetit,
id. Epam. 10, 3:
in primis pugnantes,
Sall. C. 60, 6: leonem primus, aut in primis ferire, id. J. 6, 1: utque pedum primis infans vestigia plantis institerat (= ut primum, etc., poet.), Verg. A. 11, 573:
primus post eos quos poëtae tradiderunt movisse aliqua circa rhetoricen Empedocles dicitur (= secundus or proximus ab iis),
Quint. 3, 1, 8.—
II.
In partic.
A.
In time or place, first, fore, foremost, the first part; sometimes to be translated, the end, extremity, etc.:
in primā provinciā,
at the entrance of the province, Cic. Fam. 3, 6, 2:
digitus,
the tip of the finger, Cat. 2, 3:
dentes,
the front teeth, Plin. 19, 2, 11, § 35:
ranis prima lingua cohaeret,
the end of the tongue, id. 11, 37, 65, § 172:
primā statim nocte,
at the beginning of the night, Col. 10, 190:
sol,
i. e. the rising sun, Verg. A. 6, 255:
luna,
i. e. the new moon, Plin. 2, 13, 10, § 56.—With quisque, the first possible, the very first:
primo quoque tempore,
at the very first opportunity, Cic. Fam. 13, 57, 1:
primo quoque die,
id. Phil. 8, 11, 33:
me tibi primum quidque concedente,
id. Ac. 2, 16, 49:
fluit voluptas et prima quaeque avolat,
id. Fin. 2, 32, 106.— Subst.: prīma, ōrum, n., the first part, the beginning:
quod bellum, si prima satis prospera fuissent,
Liv. 8, 3.—Of the first principles or elements of things, Lucr. 4, 186:
prima consiliorum (for prima consilia),
Tac. H. 2, 11: a primo, from the beginning, at first:
multum improbiores sunt quam a primo credidi,
Plaut. Most. 3, 2, 139; Ter. Phorm. 4, 2, 14; 4, 3, 37:
in illā pro Ctesiphonte oratione submissius a primo: deinde pressius,
Cic. Or. 8, 26:
suam vim retinere a primo ad extremum,
id. Fin. 4, 13, 32:
hoc a primo cogitavit,
id. Att. 8, 11, 2; id. Phil. 2, 30, 75 Halm ad loc.:
id a primo rectissime dicitur,
id. Fin. 3, 9, 32 Madv. ad loc.: in primo, in front, before, in the beginning, first:
equites in primo late ire jubet,
in the van, Sall. J. 68, 4:
qui numerus in primo viget, jacet in extremo,
Cic. Or. 64, 215. —
B.
First in rank or station, chief, principal, most excellent, eminent, distinguished, noble (cf.:
princeps, primores): evocat ad se Massiliensium quindecim primos,
Caes. B. C. 1, 35:
sui municipii facile primus,
Cic. Rosc. Am. 6, 15:
homo,
id. Verr. 2, 4, 17, § 37:
primis urbis placuisse,
Hor. Ep. 1, 20, 23:
juvenum primi,
Verg. A. 9, 785:
est genus hominum, qui esse primos se omnium rerum volunt Nec sunt,
Ter. Eun. 2, 2, 17:
quia sum apud te primus,
I am the first in your favor, id. ib. 1, 2, 10:
primus humani generis,
Sil. 17, 255:
urbem Italiae primam,
Petr. 116:
praedium,
Cato, R. R. 1:
suavia prima habere,
to give the first place to, think the most of, Ter. Heaut. 5, 2, 9:
otium atque divitiae, quae prima mortales putant,
Sall. C. 36, 4:
cura,
a chief part, Plin. 5, 25, 21, § 88.—Also, most conspicuous, chief, in a bad sense:
peccatores, quorum primus ego sum,
Vulg. 1 Tim. 1, 15:
primas partes, or primas agere,
to play the first part, to occupy the first rank, Ter. Phorm. prol. 27:
primas in causis agebat Hortensius,
Cic. Brut. 90, 308; 47: primas dare, to give the first place, ascribe the greatest importance to a thing:
actioni primas dedisse Demosthenes dicitur, cum rogaretur, quid in dicendo esset primum: huic secundas, huic tertias,
Cic. de Or. 3, 56, 213: primas deferre, to transfer the first or principal part:
amoris erga me tibi primas defero,
i. e. I assign to you the first rank among those who love me, id. Att. 1, 17, 5: primas concedere, to yield the first place:
si Allienus tibi primas in dicendo partes concesserit,
id. Div. in Caecil. 15, 49:
primas tenere,
to play the first part, be the best, id. Brut. 95, 327: cum primis, and in primis (also written in one word, impri-mis), with or among the first, chiefly, especially, principally, particularly:
homo domi suae cum primis locuples,
Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:
in primis lautus eques,
Nep. Att. 13, 1:
oppidum in primis Siciliae clarum,
Cic. Verr. 2, 2, 35, § 86:
homo in primis improbissimus,
id. ib. 2, 3, 27, §
68: vir magnus in primis,
id. N. D. 1, 43, 120:
in primis hoc a se animadversum esse dicebat,
id. de Or. 3, 5, 17:
in primis nobis sermo de te fuit,
id. Att. 5, 1, 3:
in primis... dein,
first, in the first place, Sall. J. 26, 3. —Hence, adv., primo and primum; also, ante- and post-class. and very rare, prime and primiter (the form primo is usually limited to that which is strictly first in time; primum in enumerations of contemporary facts, things, or arguments, where the order is at the speaker's choice; cf. Krebs, Antibarb. p. 920 sq.).
A.
prīmō, at first, at the beginning, first, firstly.
1.
In gen.:
aedes primo ruere rebamur,
Plaut. Am. 5, 1, 42:
neque credebam primo mihimet Sosiae,
id. ib. 2, 1, 50; Cic. Verr. 2, 1, 9, § 26:
primo non accredidit,
Nep. Dat. 3, 4:
Themistocles solus primo profectus est,
id. Them. 6, 5:
contemptus est primo a tyrannis,
id. Thras. 2, 2; id. Ham. 2, 2.—
2.
With dein, deinde, inde, post, postea, mox, denique, nunc:
primo Stoicorum more agamus, deinde nostro instituto vagabimur,
Cic. Tusc. 3, 6, 13:
primo pecuniae, dein imperii cupido crevit,
Sall. C. 10, 3:
primo... deinde... tum... tum,
Cic. Fin. 1, 16, 50:
primo... deinde,
Liv. 1, 27; Curt. 3, 12, 6; 4, 16, 21; 9, 10, 11:
primo abstinentiā utendum: deinde danda, etc.,
Cels. 5, 26, 34:
primo... inde,... hinc,
Liv. 30, 11, 6:
haec primo paulatim crescere: post, etc.,
Sall. C. 10, 6:
dissuadente primo Vercingetorige, post concedente,
Caes. B. G. 7, 15:
primo... postea... postremo, etc.,
Liv. 26, 39:
primo... mox,
id. 1, 50:
primo... mox deinde,
Just. 1, 3:
primo negitare, denique saepius fatigatus, etc.,
Sall. J. 111, 2:
neque illi credebam primo, nunc vero palam est,
Ter. Hec. 4, 4, 91.—
3.
(Mostly post-Aug. for primum.) With iterum, rursus, secundo:
primo... iterum,
Liv. 2, 51:
primo... rursus,
Suet. Aug. 17:
primo... secundo,
Phaedr. 4, 10, 16.—
B.
prīmum, at first, first, in the first place, in the beginning (class.).
1.
In enumerations, with a foll. deinde, tum:
Caesar primum suo, deinde omnium e conspectu remotis equis,
Caes. B. G. 1, 25:
primum... deinde... deinde,
Cic. Verr. 2, 2, 58, § 143:
primum... deinde... tum... postremo,
id. N. D. 2, 1, 3:
primum... deinde... praeterea... postremo,
id. Div. 2, 56, 116:
primum... tum... deinde... post... tum... deinde....,
id. Fin. 5, 23, 65; id. Font. 14, 31; cf.:
primum... secundo loco... deinde... tum,
id. Leg. 1, 13, 35; id. Inv. 2, 27, 79; Curt. 3, 6, 16; 8, 10, 9; Liv. 1, 28; Nep. Them. 2, 3; id. Epam. 1, 3:
primum... subinde,
Hor. Ep. 1, 8, 15:
primum... mox,
id. ib. 2, 2, 93.—
2.
Without other adverbs.
(α).
In gen.:
quaerenda pecunia primum est,
Hor. Ep. 1, 1, 53:
te Quicumque primum Produxit,
id. C. 2, 13, 2; id. S. 2, 3, 41.—
(β).
Strengthened with omnium, first of all, Plaut. Truc. 4, 3, 13:
primum omnium ego ipse vigilo,
Cic. Cat. 2, 9, 19.—
3.
With ut, ubi, simulac, cum.
(α).
Ut primum, ubi primum, simul ac primum, cum primum, as soon as ever, as soon as:
ut primum potestas data est augendae dignitatis tuae, etc.,
Cic. Fam. 10, 13, 1:
ubi primum potuit, istum reliquit,
id. Verr. 2, 2, 20, § 48:
simul ac primum niti possunt, etc.,
id. N. D. 2, 48, 124:
tum affuerat, cum primum dati sunt judices,
id. Verr. 2, 2, 23, § 57.—
(β).
Nunc primum, now first, now for the first time (cf.: nunc demum, now at last):
post illa nunc primum audio, Quid illo sit factum,
Ter. And. 5, 4, 33.—
(γ).
With dum (also by Plaut. joined in one word, pri-mumdum), in the first place, first (anteclass.):
primum dum, si falso insimulas, etc. Iterum si id verum est, etc.,
Plaut. Mil. 2, 3, 26:
omnium primumdum haed aedes jam face occlusae sicut,
id. Most. 2, 1, 53; 1, 2, 39; id. Capt. 1, 2, 57:
primum dum omnium male dictitatur tibi vulgo in sermonibus,
id. Trin. 1, 2, 61.—
(δ).
With adv. or other expression of time, for the first time:
hodie primum ire in ganeum,
Plaut. As. 5, 2, 37:
quo die primum convocati su mus,
Cic. Phil. 5, 11, 30.—
* C.
prīmē, es pecially: fabula prime proba, Naev. ap. Charis. p. 188 P.; cf. Prisc. p. 603 P.—
D.
prīmĭter, at first, first of all (ante- and post-class.): eripis primiter dapes, Pompon. ap. Non. 154, 26; Inscr. (of the beginning of the third century of Christ) Lab. Epigr. Lat. Scop. in Egitto.

Lewis & Short latin dictionary > prima
105 primumdum

prīmus, a, um, adj. sup. [obsol. prep. pri (prei); whence also prior, priscus; cf.: privus, privo, etc., and v. pro], the first, first (properly only when three or more are referred to. The first, as opp. to the second, is prior;
but primus is rarely used for prior,
Cic. Sest. 19, 44 al.).
I.
In gen.:
qui primus vulnus dicitur obligavisse,
Cic. N. D. 3, 22, 57:
primus sentio mala nostra: primus rescisco omnia: Primus porro obnuntio,
Ter. Ad. 4, 2, 7:
verum primum: verum igitur et extremum,
Cic. Off. 3, 6, 27:
primae litterae,
id. Att. 9, 6, 5:
primus inter homines nobilissimos,
id. Sest. 3, 6:
primi ex omnibus philosophis,
id. Fin. 4, 7, 17:
primus Graeciae in Thraciam introiit,
Nep. Alcib. 7, 4:
primus de mille fuisses,
Ov. H. 17, 105:
in primis,
among the first, in the foremost ranks, Nep. Paus. 5, 3:
in primis stetit,
id. Epam. 10, 3:
in primis pugnantes,
Sall. C. 60, 6: leonem primus, aut in primis ferire, id. J. 6, 1: utque pedum primis infans vestigia plantis institerat (= ut primum, etc., poet.), Verg. A. 11, 573:
primus post eos quos poëtae tradiderunt movisse aliqua circa rhetoricen Empedocles dicitur (= secundus or proximus ab iis),
Quint. 3, 1, 8.—
II.
In partic.
A.
In time or place, first, fore, foremost, the first part; sometimes to be translated, the end, extremity, etc.:
in primā provinciā,
at the entrance of the province, Cic. Fam. 3, 6, 2:
digitus,
the tip of the finger, Cat. 2, 3:
dentes,
the front teeth, Plin. 19, 2, 11, § 35:
ranis prima lingua cohaeret,
the end of the tongue, id. 11, 37, 65, § 172:
primā statim nocte,
at the beginning of the night, Col. 10, 190:
sol,
i. e. the rising sun, Verg. A. 6, 255:
luna,
i. e. the new moon, Plin. 2, 13, 10, § 56.—With quisque, the first possible, the very first:
primo quoque tempore,
at the very first opportunity, Cic. Fam. 13, 57, 1:
primo quoque die,
id. Phil. 8, 11, 33:
me tibi primum quidque concedente,
id. Ac. 2, 16, 49:
fluit voluptas et prima quaeque avolat,
id. Fin. 2, 32, 106.— Subst.: prīma, ōrum, n., the first part, the beginning:
quod bellum, si prima satis prospera fuissent,
Liv. 8, 3.—Of the first principles or elements of things, Lucr. 4, 186:
prima consiliorum (for prima consilia),
Tac. H. 2, 11: a primo, from the beginning, at first:
multum improbiores sunt quam a primo credidi,
Plaut. Most. 3, 2, 139; Ter. Phorm. 4, 2, 14; 4, 3, 37:
in illā pro Ctesiphonte oratione submissius a primo: deinde pressius,
Cic. Or. 8, 26:
suam vim retinere a primo ad extremum,
id. Fin. 4, 13, 32:
hoc a primo cogitavit,
id. Att. 8, 11, 2; id. Phil. 2, 30, 75 Halm ad loc.:
id a primo rectissime dicitur,
id. Fin. 3, 9, 32 Madv. ad loc.: in primo, in front, before, in the beginning, first:
equites in primo late ire jubet,
in the van, Sall. J. 68, 4:
qui numerus in primo viget, jacet in extremo,
Cic. Or. 64, 215. —
B.
First in rank or station, chief, principal, most excellent, eminent, distinguished, noble (cf.:
princeps, primores): evocat ad se Massiliensium quindecim primos,
Caes. B. C. 1, 35:
sui municipii facile primus,
Cic. Rosc. Am. 6, 15:
homo,
id. Verr. 2, 4, 17, § 37:
primis urbis placuisse,
Hor. Ep. 1, 20, 23:
juvenum primi,
Verg. A. 9, 785:
est genus hominum, qui esse primos se omnium rerum volunt Nec sunt,
Ter. Eun. 2, 2, 17:
quia sum apud te primus,
I am the first in your favor, id. ib. 1, 2, 10:
primus humani generis,
Sil. 17, 255:
urbem Italiae primam,
Petr. 116:
praedium,
Cato, R. R. 1:
suavia prima habere,
to give the first place to, think the most of, Ter. Heaut. 5, 2, 9:
otium atque divitiae, quae prima mortales putant,
Sall. C. 36, 4:
cura,
a chief part, Plin. 5, 25, 21, § 88.—Also, most conspicuous, chief, in a bad sense:
peccatores, quorum primus ego sum,
Vulg. 1 Tim. 1, 15:
primas partes, or primas agere,
to play the first part, to occupy the first rank, Ter. Phorm. prol. 27:
primas in causis agebat Hortensius,
Cic. Brut. 90, 308; 47: primas dare, to give the first place, ascribe the greatest importance to a thing:
actioni primas dedisse Demosthenes dicitur, cum rogaretur, quid in dicendo esset primum: huic secundas, huic tertias,
Cic. de Or. 3, 56, 213: primas deferre, to transfer the first or principal part:
amoris erga me tibi primas defero,
i. e. I assign to you the first rank among those who love me, id. Att. 1, 17, 5: primas concedere, to yield the first place:
si Allienus tibi primas in dicendo partes concesserit,
id. Div. in Caecil. 15, 49:
primas tenere,
to play the first part, be the best, id. Brut. 95, 327: cum primis, and in primis (also written in one word, impri-mis), with or among the first, chiefly, especially, principally, particularly:
homo domi suae cum primis locuples,
Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:
in primis lautus eques,
Nep. Att. 13, 1:
oppidum in primis Siciliae clarum,
Cic. Verr. 2, 2, 35, § 86:
homo in primis improbissimus,
id. ib. 2, 3, 27, §
68: vir magnus in primis,
id. N. D. 1, 43, 120:
in primis hoc a se animadversum esse dicebat,
id. de Or. 3, 5, 17:
in primis nobis sermo de te fuit,
id. Att. 5, 1, 3:
in primis... dein,
first, in the first place, Sall. J. 26, 3. —Hence, adv., primo and primum; also, ante- and post-class. and very rare, prime and primiter (the form primo is usually limited to that which is strictly first in time; primum in enumerations of contemporary facts, things, or arguments, where the order is at the speaker's choice; cf. Krebs, Antibarb. p. 920 sq.).
A.
prīmō, at first, at the beginning, first, firstly.
1.
In gen.:
aedes primo ruere rebamur,
Plaut. Am. 5, 1, 42:
neque credebam primo mihimet Sosiae,
id. ib. 2, 1, 50; Cic. Verr. 2, 1, 9, § 26:
primo non accredidit,
Nep. Dat. 3, 4:
Themistocles solus primo profectus est,
id. Them. 6, 5:
contemptus est primo a tyrannis,
id. Thras. 2, 2; id. Ham. 2, 2.—
2.
With dein, deinde, inde, post, postea, mox, denique, nunc:
primo Stoicorum more agamus, deinde nostro instituto vagabimur,
Cic. Tusc. 3, 6, 13:
primo pecuniae, dein imperii cupido crevit,
Sall. C. 10, 3:
primo... deinde... tum... tum,
Cic. Fin. 1, 16, 50:
primo... deinde,
Liv. 1, 27; Curt. 3, 12, 6; 4, 16, 21; 9, 10, 11:
primo abstinentiā utendum: deinde danda, etc.,
Cels. 5, 26, 34:
primo... inde,... hinc,
Liv. 30, 11, 6:
haec primo paulatim crescere: post, etc.,
Sall. C. 10, 6:
dissuadente primo Vercingetorige, post concedente,
Caes. B. G. 7, 15:
primo... postea... postremo, etc.,
Liv. 26, 39:
primo... mox,
id. 1, 50:
primo... mox deinde,
Just. 1, 3:
primo negitare, denique saepius fatigatus, etc.,
Sall. J. 111, 2:
neque illi credebam primo, nunc vero palam est,
Ter. Hec. 4, 4, 91.—
3.
(Mostly post-Aug. for primum.) With iterum, rursus, secundo:
primo... iterum,
Liv. 2, 51:
primo... rursus,
Suet. Aug. 17:
primo... secundo,
Phaedr. 4, 10, 16.—
B.
prīmum, at first, first, in the first place, in the beginning (class.).
1.
In enumerations, with a foll. deinde, tum:
Caesar primum suo, deinde omnium e conspectu remotis equis,
Caes. B. G. 1, 25:
primum... deinde... deinde,
Cic. Verr. 2, 2, 58, § 143:
primum... deinde... tum... postremo,
id. N. D. 2, 1, 3:
primum... deinde... praeterea... postremo,
id. Div. 2, 56, 116:
primum... tum... deinde... post... tum... deinde....,
id. Fin. 5, 23, 65; id. Font. 14, 31; cf.:
primum... secundo loco... deinde... tum,
id. Leg. 1, 13, 35; id. Inv. 2, 27, 79; Curt. 3, 6, 16; 8, 10, 9; Liv. 1, 28; Nep. Them. 2, 3; id. Epam. 1, 3:
primum... subinde,
Hor. Ep. 1, 8, 15:
primum... mox,
id. ib. 2, 2, 93.—
2.
Without other adverbs.
(α).
In gen.:
quaerenda pecunia primum est,
Hor. Ep. 1, 1, 53:
te Quicumque primum Produxit,
id. C. 2, 13, 2; id. S. 2, 3, 41.—
(β).
Strengthened with omnium, first of all, Plaut. Truc. 4, 3, 13:
primum omnium ego ipse vigilo,
Cic. Cat. 2, 9, 19.—
3.
With ut, ubi, simulac, cum.
(α).
Ut primum, ubi primum, simul ac primum, cum primum, as soon as ever, as soon as:
ut primum potestas data est augendae dignitatis tuae, etc.,
Cic. Fam. 10, 13, 1:
ubi primum potuit, istum reliquit,
id. Verr. 2, 2, 20, § 48:
simul ac primum niti possunt, etc.,
id. N. D. 2, 48, 124:
tum affuerat, cum primum dati sunt judices,
id. Verr. 2, 2, 23, § 57.—
(β).
Nunc primum, now first, now for the first time (cf.: nunc demum, now at last):
post illa nunc primum audio, Quid illo sit factum,
Ter. And. 5, 4, 33.—
(γ).
With dum (also by Plaut. joined in one word, pri-mumdum), in the first place, first (anteclass.):
primum dum, si falso insimulas, etc. Iterum si id verum est, etc.,
Plaut. Mil. 2, 3, 26:
omnium primumdum haed aedes jam face occlusae sicut,
id. Most. 2, 1, 53; 1, 2, 39; id. Capt. 1, 2, 57:
primum dum omnium male dictitatur tibi vulgo in sermonibus,
id. Trin. 1, 2, 61.—
(δ).
With adv. or other expression of time, for the first time:
hodie primum ire in ganeum,
Plaut. As. 5, 2, 37:
quo die primum convocati su mus,
Cic. Phil. 5, 11, 30.—
* C.
prīmē, es pecially: fabula prime proba, Naev. ap. Charis. p. 188 P.; cf. Prisc. p. 603 P.—
D.
prīmĭter, at first, first of all (ante- and post-class.): eripis primiter dapes, Pompon. ap. Non. 154, 26; Inscr. (of the beginning of the third century of Christ) Lab. Epigr. Lat. Scop. in Egitto.

Lewis & Short latin dictionary > primumdum
106 primus

prīmus, a, um, adj. sup. [obsol. prep. pri (prei); whence also prior, priscus; cf.: privus, privo, etc., and v. pro], the first, first (properly only when three or more are referred to. The first, as opp. to the second, is prior;
but primus is rarely used for prior,
Cic. Sest. 19, 44 al.).
I.
In gen.:
qui primus vulnus dicitur obligavisse,
Cic. N. D. 3, 22, 57:
primus sentio mala nostra: primus rescisco omnia: Primus porro obnuntio,
Ter. Ad. 4, 2, 7:
verum primum: verum igitur et extremum,
Cic. Off. 3, 6, 27:
primae litterae,
id. Att. 9, 6, 5:
primus inter homines nobilissimos,
id. Sest. 3, 6:
primi ex omnibus philosophis,
id. Fin. 4, 7, 17:
primus Graeciae in Thraciam introiit,
Nep. Alcib. 7, 4:
primus de mille fuisses,
Ov. H. 17, 105:
in primis,
among the first, in the foremost ranks, Nep. Paus. 5, 3:
in primis stetit,
id. Epam. 10, 3:
in primis pugnantes,
Sall. C. 60, 6: leonem primus, aut in primis ferire, id. J. 6, 1: utque pedum primis infans vestigia plantis institerat (= ut primum, etc., poet.), Verg. A. 11, 573:
primus post eos quos poëtae tradiderunt movisse aliqua circa rhetoricen Empedocles dicitur (= secundus or proximus ab iis),
Quint. 3, 1, 8.—
II.
In partic.
A.
In time or place, first, fore, foremost, the first part; sometimes to be translated, the end, extremity, etc.:
in primā provinciā,
at the entrance of the province, Cic. Fam. 3, 6, 2:
digitus,
the tip of the finger, Cat. 2, 3:
dentes,
the front teeth, Plin. 19, 2, 11, § 35:
ranis prima lingua cohaeret,
the end of the tongue, id. 11, 37, 65, § 172:
primā statim nocte,
at the beginning of the night, Col. 10, 190:
sol,
i. e. the rising sun, Verg. A. 6, 255:
luna,
i. e. the new moon, Plin. 2, 13, 10, § 56.—With quisque, the first possible, the very first:
primo quoque tempore,
at the very first opportunity, Cic. Fam. 13, 57, 1:
primo quoque die,
id. Phil. 8, 11, 33:
me tibi primum quidque concedente,
id. Ac. 2, 16, 49:
fluit voluptas et prima quaeque avolat,
id. Fin. 2, 32, 106.— Subst.: prīma, ōrum, n., the first part, the beginning:
quod bellum, si prima satis prospera fuissent,
Liv. 8, 3.—Of the first principles or elements of things, Lucr. 4, 186:
prima consiliorum (for prima consilia),
Tac. H. 2, 11: a primo, from the beginning, at first:
multum improbiores sunt quam a primo credidi,
Plaut. Most. 3, 2, 139; Ter. Phorm. 4, 2, 14; 4, 3, 37:
in illā pro Ctesiphonte oratione submissius a primo: deinde pressius,
Cic. Or. 8, 26:
suam vim retinere a primo ad extremum,
id. Fin. 4, 13, 32:
hoc a primo cogitavit,
id. Att. 8, 11, 2; id. Phil. 2, 30, 75 Halm ad loc.:
id a primo rectissime dicitur,
id. Fin. 3, 9, 32 Madv. ad loc.: in primo, in front, before, in the beginning, first:
equites in primo late ire jubet,
in the van, Sall. J. 68, 4:
qui numerus in primo viget, jacet in extremo,
Cic. Or. 64, 215. —
B.
First in rank or station, chief, principal, most excellent, eminent, distinguished, noble (cf.:
princeps, primores): evocat ad se Massiliensium quindecim primos,
Caes. B. C. 1, 35:
sui municipii facile primus,
Cic. Rosc. Am. 6, 15:
homo,
id. Verr. 2, 4, 17, § 37:
primis urbis placuisse,
Hor. Ep. 1, 20, 23:
juvenum primi,
Verg. A. 9, 785:
est genus hominum, qui esse primos se omnium rerum volunt Nec sunt,
Ter. Eun. 2, 2, 17:
quia sum apud te primus,
I am the first in your favor, id. ib. 1, 2, 10:
primus humani generis,
Sil. 17, 255:
urbem Italiae primam,
Petr. 116:
praedium,
Cato, R. R. 1:
suavia prima habere,
to give the first place to, think the most of, Ter. Heaut. 5, 2, 9:
otium atque divitiae, quae prima mortales putant,
Sall. C. 36, 4:
cura,
a chief part, Plin. 5, 25, 21, § 88.—Also, most conspicuous, chief, in a bad sense:
peccatores, quorum primus ego sum,
Vulg. 1 Tim. 1, 15:
primas partes, or primas agere,
to play the first part, to occupy the first rank, Ter. Phorm. prol. 27:
primas in causis agebat Hortensius,
Cic. Brut. 90, 308; 47: primas dare, to give the first place, ascribe the greatest importance to a thing:
actioni primas dedisse Demosthenes dicitur, cum rogaretur, quid in dicendo esset primum: huic secundas, huic tertias,
Cic. de Or. 3, 56, 213: primas deferre, to transfer the first or principal part:
amoris erga me tibi primas defero,
i. e. I assign to you the first rank among those who love me, id. Att. 1, 17, 5: primas concedere, to yield the first place:
si Allienus tibi primas in dicendo partes concesserit,
id. Div. in Caecil. 15, 49:
primas tenere,
to play the first part, be the best, id. Brut. 95, 327: cum primis, and in primis (also written in one word, impri-mis), with or among the first, chiefly, especially, principally, particularly:
homo domi suae cum primis locuples,
Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:
in primis lautus eques,
Nep. Att. 13, 1:
oppidum in primis Siciliae clarum,
Cic. Verr. 2, 2, 35, § 86:
homo in primis improbissimus,
id. ib. 2, 3, 27, §
68: vir magnus in primis,
id. N. D. 1, 43, 120:
in primis hoc a se animadversum esse dicebat,
id. de Or. 3, 5, 17:
in primis nobis sermo de te fuit,
id. Att. 5, 1, 3:
in primis... dein,
first, in the first place, Sall. J. 26, 3. —Hence, adv., primo and primum; also, ante- and post-class. and very rare, prime and primiter (the form primo is usually limited to that which is strictly first in time; primum in enumerations of contemporary facts, things, or arguments, where the order is at the speaker's choice; cf. Krebs, Antibarb. p. 920 sq.).
A.
prīmō, at first, at the beginning, first, firstly.
1.
In gen.:
aedes primo ruere rebamur,
Plaut. Am. 5, 1, 42:
neque credebam primo mihimet Sosiae,
id. ib. 2, 1, 50; Cic. Verr. 2, 1, 9, § 26:
primo non accredidit,
Nep. Dat. 3, 4:
Themistocles solus primo profectus est,
id. Them. 6, 5:
contemptus est primo a tyrannis,
id. Thras. 2, 2; id. Ham. 2, 2.—
2.
With dein, deinde, inde, post, postea, mox, denique, nunc:
primo Stoicorum more agamus, deinde nostro instituto vagabimur,
Cic. Tusc. 3, 6, 13:
primo pecuniae, dein imperii cupido crevit,
Sall. C. 10, 3:
primo... deinde... tum... tum,
Cic. Fin. 1, 16, 50:
primo... deinde,
Liv. 1, 27; Curt. 3, 12, 6; 4, 16, 21; 9, 10, 11:
primo abstinentiā utendum: deinde danda, etc.,
Cels. 5, 26, 34:
primo... inde,... hinc,
Liv. 30, 11, 6:
haec primo paulatim crescere: post, etc.,
Sall. C. 10, 6:
dissuadente primo Vercingetorige, post concedente,
Caes. B. G. 7, 15:
primo... postea... postremo, etc.,
Liv. 26, 39:
primo... mox,
id. 1, 50:
primo... mox deinde,
Just. 1, 3:
primo negitare, denique saepius fatigatus, etc.,
Sall. J. 111, 2:
neque illi credebam primo, nunc vero palam est,
Ter. Hec. 4, 4, 91.—
3.
(Mostly post-Aug. for primum.) With iterum, rursus, secundo:
primo... iterum,
Liv. 2, 51:
primo... rursus,
Suet. Aug. 17:
primo... secundo,
Phaedr. 4, 10, 16.—
B.
prīmum, at first, first, in the first place, in the beginning (class.).
1.
In enumerations, with a foll. deinde, tum:
Caesar primum suo, deinde omnium e conspectu remotis equis,
Caes. B. G. 1, 25:
primum... deinde... deinde,
Cic. Verr. 2, 2, 58, § 143:
primum... deinde... tum... postremo,
id. N. D. 2, 1, 3:
primum... deinde... praeterea... postremo,
id. Div. 2, 56, 116:
primum... tum... deinde... post... tum... deinde....,
id. Fin. 5, 23, 65; id. Font. 14, 31; cf.:
primum... secundo loco... deinde... tum,
id. Leg. 1, 13, 35; id. Inv. 2, 27, 79; Curt. 3, 6, 16; 8, 10, 9; Liv. 1, 28; Nep. Them. 2, 3; id. Epam. 1, 3:
primum... subinde,
Hor. Ep. 1, 8, 15:
primum... mox,
id. ib. 2, 2, 93.—
2.
Without other adverbs.
(α).
In gen.:
quaerenda pecunia primum est,
Hor. Ep. 1, 1, 53:
te Quicumque primum Produxit,
id. C. 2, 13, 2; id. S. 2, 3, 41.—
(β).
Strengthened with omnium, first of all, Plaut. Truc. 4, 3, 13:
primum omnium ego ipse vigilo,
Cic. Cat. 2, 9, 19.—
3.
With ut, ubi, simulac, cum.
(α).
Ut primum, ubi primum, simul ac primum, cum primum, as soon as ever, as soon as:
ut primum potestas data est augendae dignitatis tuae, etc.,
Cic. Fam. 10, 13, 1:
ubi primum potuit, istum reliquit,
id. Verr. 2, 2, 20, § 48:
simul ac primum niti possunt, etc.,
id. N. D. 2, 48, 124:
tum affuerat, cum primum dati sunt judices,
id. Verr. 2, 2, 23, § 57.—
(β).
Nunc primum, now first, now for the first time (cf.: nunc demum, now at last):
post illa nunc primum audio, Quid illo sit factum,
Ter. And. 5, 4, 33.—
(γ).
With dum (also by Plaut. joined in one word, pri-mumdum), in the first place, first (anteclass.):
primum dum, si falso insimulas, etc. Iterum si id verum est, etc.,
Plaut. Mil. 2, 3, 26:
omnium primumdum haed aedes jam face occlusae sicut,
id. Most. 2, 1, 53; 1, 2, 39; id. Capt. 1, 2, 57:
primum dum omnium male dictitatur tibi vulgo in sermonibus,
id. Trin. 1, 2, 61.—
(δ).
With adv. or other expression of time, for the first time:
hodie primum ire in ganeum,
Plaut. As. 5, 2, 37:
quo die primum convocati su mus,
Cic. Phil. 5, 11, 30.—
* C.
prīmē, es pecially: fabula prime proba, Naev. ap. Charis. p. 188 P.; cf. Prisc. p. 603 P.—
D.
prīmĭter, at first, first of all (ante- and post-class.): eripis primiter dapes, Pompon. ap. Non. 154, 26; Inscr. (of the beginning of the third century of Christ) Lab. Epigr. Lat. Scop. in Egitto.

Lewis & Short latin dictionary > primus
107 ūsque

ūsque adv., all the way, right on, without interruption, continuously, even: usque a mari supero Romam proficisci: usque a rubro mari, N.: Dardaniam Siculo prospexit ab usque Pachyno, V.: usque ex ultimā Syriā navigare: usque ad castra hostium accessit, Cs.: cum ad eum usque in Pamphyliam legatos misissent: trans Alpes usque transfertur: usque sub ora, O.: usque istinc.— With acc of place, all the way to, as far as, to (implying entrance): theatrum ita resonans, ut usque Romam voces referantur: Miletum usque? obsecro, T.—With quāque (less correctly as one word, usquequaque), in every place, everywhere: aut undique religionem tolle, aut usque quāque conserva. —Of time, all the time, continually, perpetually, all the while, as long as, until: Progeniem nostram usque ab avo proferens, T.: opinio iam usque ab heroicis ducta temporibus, from as far back as: usque a Thale Milesio: deinceps retro usque ad Romulum, as far as: inde usque repetens, etc.: usque antehac, T.: usque adhuc, even till now: tamen usque eo se tenuit, quoad, etc.: usque id egi dudum, dum loquitur pater, T.: iacet res in controversiis, usque dum inveniretur: usque quoad: usque adeo in periculo fuisse, quoad, etc. —Right on, without intermission, continuously, constantly, incessantly: Ctesipho me pugnis miserum Usque occidit, T.: Cantantes licet usque, minus via laedit, eamus, V.: Naturam expelles furcā, tamen usque recurret, H.—With quāque (less correctly as one word, usquequaque), continually, always, at all times: usque quaque, de hoc cum dicemus, every time: ne aut nusquam aut usque quaque dicatur, hic admonere, at all times. —Of extent or degree, even to, quite up to, as far as: Ego vapulando, ille verberando, usque ambo defessi sumus, T.: poenas dedit usque superque (i. e. usque eo quod satis esset), H.: usque ad eum finem, dum, etc.: undique totis Usque adeo turbatur agris, to so great an extent, V.: Anco regi familiaris est factus (Tarquinius) usque eo, ut, etc.—With quāque (less correctly as one word, usquequaque), in every thing, on every occasion: nolite usque quaque idem quaerere: et id usque quaque quantum sit appareat, in each particular.
* * *
I
ADV

all the way, right on; all the time, continuously, at every point, always
II
PREP ACC

up to (name of town or locality)

Latin-English dictionary > ūsque
108 aevitas

aevĭtas, ātis, f. [aevum] (an old word, = aetas, which is contr. from it), the time through which a person lives or a thing lasts, the time of existence.
I.
Lit.: qua voluptate aevitatis extimam attigit metam aevitas, Varr. ap. Non. p. 193, 7:
censores populi aevitates, suboles, familias pecuniasque censento,
Cic. Leg. 3, 7: SI MORBVS AEVITASVE VITIVM ESCIT, Leg. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25; Arn. 5, 8.—
II.
Trop.
A.
Of the future, time unending, immortality:
sed etiam mortales deos ad aevitatem temporis edidit,
for endless ages, to endure forever, App. Dogm. Plat. 1, 120.—
B.
Of the past:
quid operis aut negotii celebrans anteacti temporis decurrerit aevitatem,
the time of yore, Arn. 2, 22.

Lewis & Short latin dictionary > aevitas
109 apud

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).
I.
A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:
adsum apud te, genitor,
id. ib. p. 522, 32:
alteram (partem) apud me adponito,
Plaut. Trin. 4, 3, 60:
nunc hic apud te servio,
id. Capt. 2, 2, 62:
scriptorum non magnast copia apud me,
Cat. 68, 33 Mull.:
mane apud me,
Vulg. Gen. 29, 19:
Advocatum habemus apud Patrem,
ib. 1 Joan. 2, 1:
cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,
Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—
B.
Esp.
1.
a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:
Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,
Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:
hic apud me hortum confodere jussi,
id. Aul. 2, 2, 66:
si commodumst, apud me, sis, volo,
Ter. Heaut. 1, 1, 110:
condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?
Plaut. Trin. 1, 2, 159:
Quid sibi volunt homines isti apud te?
Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:
cenabis bene apud me,
Cat. 13, 1:
apud me habitavit,
Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:
apud te cenavit,
id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:
in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,
Vulg. Jud. 19, 9:
tenet intus apud se,
Lucil. 9, 59 Mull.:
Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,
Cic. Att. 5, 6:
apud se fecit manere,
Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:
de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,
Cic. Cat. 3, 10:
Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,
id. Phil. 1, 8:
mansit apud eum quattuor mensibus,
Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:
apud quem deversatus es,
Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):
habitasti apud Heium Messanae,
Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:
Fuisti apud Laecam illa nocte,
id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:
apud Ostorium Scapulam epulatur,
Tac. A. 14, 48:
apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,
id. H. 3, 74; 1, 14:
Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,
Vulg. Act. 9, 43:
invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,
Cic. Dom. 83:
qui apud te esset eductus,
id. Quinct. 69:
apud quem erat educatus,
id. Lael. 20, 75:
cum alter ejus filius apud matrem educaretur,
id. Clu. 27:
disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,
Tac. A. 15, 52:
se apud Q. Mucium jus civile didicisse,
id. Or. 30:
apud eosdem magistratus institutus,
Suet. Calig. 24:
servorum manus tamquam apud senem festinantes,
Tac. H. 1, 7:
in convivio apud regem,
id. A. 2, 57: Bene vale;
apud Orcum te videbo,
in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:
sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,
Tac. A. 11, 27:
frater apud Othonem militans,
in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,
nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),
id. ib. 2, 27:
quorum sint legati apud se,
in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:
Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,
id. ib. 1, 47:
dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,
at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:
Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,
at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:
duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,
Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:
a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,
Cic. Sest. 41:
domi esse apud sese archipiratas dixit duos,
id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:
quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,
Cic. Verr. 1, 50:
esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,
id. ib. 4, 16:
nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,
id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,
b.
Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):
Sumne ego apud me?
Plaut. Mil. 4, 8, 36:
Non sum apud me,
Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:
Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,
Ter. Heaut. 5, 1, 48:
Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,
id. And. 5, 4, 34:
Num tibi videtur esse apud sese?
id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):
proin tu fac, apud te ut sies,
id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—
2.
In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.
a.
Of civil or military affairs, before:
cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,
Cic. Arch. 3:
apud eosdem judices reus est factus,
id. Clu. 22, 59:
vis de his judicari apud me?
Vulg. Act. 25, 9:
accusavit fratres suos apud patrem,
ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:
hoc, quod nunc apud pontifices agis,
Cic. Dom. 51; 117:
istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,
id. Lig. 12:
qui hanc causam aliquotiens apud te egit,
id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:
(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,
id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:
tutoresne defendent apud istius modi praetorem?
Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:
omnia apud praetores gererentur,
Tac. Or. 38:
causam nescio quam apud judicem defendebat,
Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:
apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,
Cic. Lig. 6:
apud judicem causam dicere,
id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:
apud aliquem dicere,
id. Lig. 6; id. Deiot. 4:
verba apud senatum fecit,
id. Verr. 2, 2, 20:
habita apud senatum oratione,
Tac. A. 12, 25; 6, 8:
haec apud patres disseruit,
id. ib. 2, 43; 4, 2;
4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,
Cic. Verr. 4, 18:
Quae est ergo apud Caesarem querella?
id. Lig. 25:
isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,
id. Caecin. 38:
petita multa est apud eum praetorem,
id. Verr. 1, 155:
causam contra aliquem apud centumviros dicere,
id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:
numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,
Cic. Verr. 3, 120:
apud eorum quem qui manumitteretur,
Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—
b.
In extra judicial cases, before:
apud hunc confessus es et genus etc.,
Plaut. Capt. 2, 3, 52:
nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,
id. ib. 3, 4, 93:
apud erum qui (servos) vera loquitur,
id. Am. 2, 1, 43:
apud novercam querere,
id. Ps. 1, 3, 80:
ego apud parentem loquor,
Cic. Lig. 30:
plura fateri apud amicos,
Tac. A. 14, 62:
aliquid apud aliquem laudare,
Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:
aliquem apud aliquos vituperare,
Cic. Phil. 2, 11:
apud quem tu etiam nos criminari soles,
id. Vatin. 29.—
c.
Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.
(α).
With verbs:
apud Tenedios sanctissimus deus habetur,
Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:
quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,
id. ib. 2, 126;
1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,
id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:
apud judicem grave et sanctum esse ducetur,
id. Q. Rosc. 6:
Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,
Vulg. Gal. 3, 11:
haec apud illos barbatos ridicula videbantur,
Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:
unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,
Vulg. 2 Pet. 3, 8.—
(β).
With adjj.:
fuisti apud pontifices superior,
Cic. Dom. 4:
qui honos est apud Syracusanos amplissimus,
id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:
quam clara (expugnatio) apud omnes,
id. Verr. 1, 50; 2, 50:
Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,
Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:
hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,
Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:
quod aeque apud bonos miserum est,
id. ib. 1, 29:
quae justa sunt apud nos,
Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:
tunc eritis inculpabiles apud Dominum,
ib. Num. 32, 22:
si is pretio apud istum idoneus esset,
Cic. Verr. 2, 121.—
(γ).
With substt.:
est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,
Cic. Verr. 1, 46:
tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,
id. ib. 5, 150:
qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,
id. ib. 2, 111:
Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,
Curt. 6, 72:
abominatio est uterque apud Deum,
Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:
ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,
Liv. 6, 39, 11:
Sic apud animum meum statuo,
Sall. de Ord. Rep. 2:
sic statuere apud animum meum possum,
Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—
d.
And simply before, in the presence of:
id apud vos proloquar,
Plaut. Capt. prol. 6:
nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,
Ter. Heaut. 3, 3, 14:
se jactant apud eos, quos inviti vident,
Cic. Fl. 61:
licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,
id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:
plus quam apud vos commemorari velitis,
Cic. Caecin. 77:
non apud indoctos loquor,
id. Pis. 68:
ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,
Caes. B. G. 1, 19:
quid apud magnum loquerentur Achillem,
Ov. M. 12, 163:
neque raro neque apud paucos talia jaciebat,
Tac. A. 4, 7:
loqui de se apud aliquem,
Cic. Att. 1, 3:
mentiri apud aliquem,
Plaut. Poen. 1, 1, 24:
apud aliquem profiteri,
Curt. 7, 7, 24:
Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,
Cic. Mur. 61:
Caesar apud milites contionatur,
Caes. B. C. 1, 7:
gratias agere alicui apud aliquem,
Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:
si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,
Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:
Quae fundebat apud Samson lacrimas,
Vulg. Jud. 14, 16.—
3.
Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:
quom apud te parum stet fides,
Plaut. Ps. 1, 5, 62:
Et bene apud memores veteris stat gratia facti,
Verg. A. 4, 539:
At fides mihi apud hunc est,
Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:
ut apud me praemium esse positum pietati scias,
id. Hec. 4, 2, 8:
alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,
Vulg. Matt. 6, 1:
illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,
Cic. Imp. Pomp. 46:
(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,
Caes. B. G. 2, 14:
si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,
Cic. Sest. 12:
Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,
id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:
ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,
id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:
(servi) apud eum sunt in honore et pretio,
id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:
videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,
id. Verr. 5, 181:
quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,
id. ib. 1, 42:
domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,
id. Clu. 154; id. Mur. 38:
Dumnorigem, magna apud plebem gratia,
Caes. B. G. 1, 18:
tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,
id. ib. 1, 20:
certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,
Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:
utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,
Caes. B. G. 1, 40:
apud quem ut multum gratia valeret,
Nep. Con. 2, 1:
video apud te causas valere plus quam preces,
Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:
quod apud vos plurimum debebit valere,
Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:
qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,
Cic. Verr. 2, 113:
speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,
id. Sex. Rosc. 141:
(eum) apud finitimas civitates largiter posse,
Caes. B. G. 1, 18:
quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,
Cic. Verr. 1, 19:
quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,
id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:
qui apud eum plurimum poterat,
id. ib. 3, 130:
qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,
id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:
faciles sunt preces apud eos, qui etc.,
Cic. Har. Resp. 63:
nihil me turpius apud homines fuisset,
id. Att. 2, 19:
apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,
Cels. 3, 23.—
4.
Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:
CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,
Cic. Fl. 52:
Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,
Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:
qui (colonus) perigrinatur apud vos,
Vulg. Exod. 12, 49:
qui regnabat apud vos,
ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:
si iste apud eos quaestor non fuisset,
Cic. Div. in Caecil. 4; 65:
Apud eos fuisse regem Divitiacum,
Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:
qui (praetores) apud illos a populo creantur,
Cic. Fl. 44:
apud quos consul fuerat,
id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:
apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,
id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:
fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,
Verg. A. 6, 568;
Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,
Cic. Font. 42:
qui apud socios nominis Latini censi essent,
Liv. 41, 9:
qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,
Cic. Verr. 4, 109:
id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,
id. ib. 4, 80:
si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,
id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:
ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,
Cic. Verr. 2, 131:
si tu apud Persas deprehensus etc.,
id. ib. 5, 166:
Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,
Caes. B. G. 1, 2:
apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,
Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:
quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,
Caes. B. G. 1, 50:
aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,
Tac. G. 31:
Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),
Verg. A. 2, 71:
apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,
Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:
qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,
in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:
apud exercitum mihi fueris tot annos,
id. Mur. 45:
quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,
in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:
simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,
Tac. H. 5, 10:
quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,
with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—
5.
In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:
Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,
id. de Or. 1, 7, 28:
quo in libro,
id. ib. 1, 11, 47):
ut scriptum apud eundem Caelium est,
Cic. Div. 1, 26, 55:
apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,
id. Sen. 22, 79:
quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,
id. Off. 1, 9, 28:
apud Agathoclem scriptum in historia est,
id. Div. 1, 24, 50:
ut est apud poetam nescio quem,
id. Phil. 2, 65:
Quod enim est apud Ennium, etc.,
id. Off. 1, 8, 26:
de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,
id. ib. 1, 25, 87:
Apud Varronem ita est, etc.,
Plin. 18, 35, 79, § 348:
ut video scriptum apud Graecos,
Cic. Scaur. 4:
invenio apud quosdam auctores,
Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:
reperio apud scriptores,
id. ib. 2, 88:
apud Solonem,
i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:
cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,
Tac. Or. 9. —Also of speakers:
apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,
Tac. Agr. 22.—
6.
a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:
quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,
Cic. Leg. 2, 13, 33:
juris civilis magnum usum apud multos fuisse,
id. Brut. 41, 152:
cum apud eum summum esset imperium populi,
Nep. Phoc. 2, 4:
omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,
Sall. C. 20, 8:
par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,
Liv. 22, 30, 8:
apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),
Tac. A. 12, 35:
pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),
id. H. 4, 76:
minorem esse apud victos animum,
id. ib. 3, 1;
2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,
Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:
apud te est fons vitae,
Vulg. Psa. 35, 10:
apud Dominum (est) misericordia,
ib. ib. 129, 7.—
b.
Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:
erat ei apud me pauxillulum Nummorum,
Ter. Phorm. 1, 1, 3:
negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,
Cic. Verr. 4, 29:
multa (signa) deposita apud amicos,
id. ib. 4, 36:
apud quem inventus est scyphus,
Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:
te pix atra agitet apud carnuficem,
in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:
qui (obsides) apud eum sint,
Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—
c.
Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:
remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,
Cic. Verr. 4, 2:
si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,
Tac. H. 1, 13; 1, 20:
qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,
Cic. Div. in Caecil. 8:
neque praemia caedis apud interfectorem mansura,
Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:
fidens apud aliquem obligare,
Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:
Essetne apud te is servos acceptissimus?
Plaut. Capt. 3, 5, 56:
non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,
Cic. Verr. 2, 110:
apud publicanos gratiosus fuisti,
id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;
apud Deum autem omnia possibilia sunt,
Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.
II.
Transf. In designations of place,
A.
At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):
verecundari neminem apud mensam decet,
Plaut. Trin. 2, 4, 77:
Quid apud hasce aedis negotii est tibi?
id. Am. 1, 1, 194:
Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?
id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:
navem is fregit apud Andrum insulam,
Ter. And. 1, 3, 17:
apud Tenedum pugna illa navalis,
Cic. Arch. 21:
ut apud Salamina classem suam constituerent,
Nep. Them. 3, 4:
apud oppidum morati,
Caes. B. G. 2, 7:
agri in Hispania apud Karthaginem Novam,
Cic. Agr. 1, 5:
bellatum apud Actium,
Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:
Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,
Ov. R. Am. 163:
morabatur in castris apud Galgalam,
Vulg. Jos. 10, 6:
quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,
Verg. A. 11, 288:
apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,
Tac. A. 4, 25:
Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. H. 3, 35:
apud vexillum tendentes,
id. A. 1, 17:
trepidatur apud naves,
id. H. 2, 15:
hostis est non apud Anienem, sed in urbe,
Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:
quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,
Verg. A. 5, 261:
apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,
Verg. A. 12, 331:
octo apud Rhenum legiones,
Tac. A. 1, 3:
apud ripam Rheni,
id. ib. 2, 83:
probavi te apud Aquam Contradictionis,
Vulg. Psa. 80, 8:
repertus apud fretum Siciliae,
Tac. A. 6, 14:
propitiata Juno apud proximum mare,
id. ib. 15, 44:
apud promunturium Miseni consedit in villa,
id. ib. 6, 50:
Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,
Cat. 63, 53 Mull.:
apud altaria deum pepigere,
before, Tac. A. 11, 9:
decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,
id. ib. 14, 12 (cf.:
unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,
Liv. 41, 9):
apud Caesaris effigiem procubuit,
Tac. A. 12, 17; 13, 23:
quartum apud lapidem substiterat,
id. ib. 15, 60:
laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),
Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;
on the other hand,
id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:
Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,
Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):
quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,
Tac. A. 2, 49.—
B.
At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,
ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,
Tac. A. 4, 64:
apud villam est,
Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:
Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,
Plaut. Ep. 2, 2, 67:
deponere apud Solos in delubro pecuniam,
Cic. Leg. 2, 16, 40:
ut rationes apud duas civitates possim relinquere,
id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;
13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,
Liv. 28, 29:
donum apud Antium statuitur,
Tac. A. 3, 71:
bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,
id. ib. 6, 11:
Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,
Suet. Tit. 5:
quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,
id. Aug. 93:
apud Mediolanum,
Lact. Mort. Persec. 48:
eum pugionem apud Capitolium consecravit,
Tac. A. 15, 74:
Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,
id. ib. 15, 32:
quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,
id. ib. 3, 72:
qui (rei) apud aerarium pependissent,
Suet. Dom. 9 Roth:
cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,
Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:
ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,
Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:
apud Pharsaliam,
Liv. Epit. 111:
apud Palaestinam,
Eutr. 7, 13:
qui erant apud Helladam,
Vulg. 1 Macc. 8, 9. —
III.
Of time.
A.
With words denoting time or occasion, in, at (rare):
apud saeclum prius,
Ter. Eun. 2, 2, 15:
aliquem apud judicium persequi,
at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—
B.
With words designating persons, with, among, in the time of:
hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,
Cic. Off. 1, 12, 36:
fecerunt hoc multi apud majores nostros,
id. Verr. 2, 118; 5, 148:
Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,
id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:
Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),
Tac. A. 2, 33.—
IV.
For ad with words implying motion (very rare):
APVT EVM PERVENIRE,
Inscr. Grut. 786, 5:
atque apud hunc eo vicinum,
Plaut. Mil. 2, 5, 70:
Bito apud aurificem,
Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:
(naves) apud insulas longius sitas ejectae,
Tac. A. 2, 24:
qui apud Romanos de societate functus est legatione,
Vulg. 2 Macc. 4, 11.
► Apud has some peculiarities of position, chiefly in Tac.
(cf. ad, I. fin. b.)
a.
It is sometimes placed after its subst.:
quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,
Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:
Is locus est Cumas aput,
Lucr. 6, 747 Lachm.:
montem apud Erycum,
Tac. A. 4, 43:
ripam apud Euphratis,
id. ib. 6, 31:
Misenum apud et Ravennam,
id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—
b.
It is sometimes placed between the subst. and adj.:
barbaras apud gentes,
Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:
non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,
id. ib. 14, 14.—
c.
Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:
apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,
ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

Lewis & Short latin dictionary > apud
110 iteratus

1.
ĭtĕro, āvi, ātum, 1, v. a., to do a thing a second time, to repeat (syn.: duplico, repeto).
I.
In gen.:
quae audistis, si eadem hic iterem,
Plaut. Poen. 4, 2, 99. —
Also pleonastically: bis iterare,
Plaut. Ps. 1, 3, 154; and:
iterum iterare,
id. Rud. 4, 8, 1:
itera dum eadem ista mihi, non enim satis intellego,
Cic. Att. 14, 14, 1:
cum duplicantur iteranturque verba,
id. Or. 39, 135; id. Part. Or. 6, 21:
ne jam dicta iteremus,
Col. 8, 8, 3:
saepe iterando eadem, perculit tandem,
Liv. 1, 45, 2:
clamor segnius saepe iteratus,
id. 4, 37, 9; Suet. Aug. 86:
pugnam,
to renew, Liv. 6, 32:
praelium,
Just. 29, 4, 1; cf.
of games, etc.: quibusdam iteratus,
Suet. Ner. 23:
ubi Phoebus iteraverit ortus,
has risen a second time, Ov. F. 6, 199:
quotiensque puer Eheu dixerat, haec resonis iterabat vocibus Eheu,
id. M. 3, 496: cursus [p. 1008] relictos, Hor. C. 1, 34, 4:
aequor,
to embark again upon, id. ib. 1, 7, 32:
vitam morte,
to be restored to life by way of death, Plin. 7, 55, 56, § 190:
legationem,
to renew, send a second time, Just. 18, 1, 1:
multiplicem tenues iterant thoraca catenae,
double it, make it thicker, Stat. Th. 12, 775:
calceamentum,
to wear twice, Lampr. Heliog. 32:
mulierem,
id. ib. 24: muricibus Tyriis iteratae vellera lanae, dipped or dyed twice, or repeatedly, Hor. Epod. 12, 21:
tumulum,
to reconstruct, Tac. A. 2, 7:
iterata vulnera,
repeated, Stat. S. 1, 2, 84.—
II.
In partic.
A.
In agriculture, to plough a second time:
agrum,
Cic. de Or. 2, 30 fin.; cf.:
siccitatibus censeo, quod jam proscissum est, iterare,
Col. 2, 4, 4:
locus diligenter fossione iterandus,
id. 11, 3, 12:
sarrituram,
Plin. 18, 27, 67, § 254; id. 18, 29, 71, § 295; 19, 4, 20, § 60.—
B.
To repeat, rehearse, relate:
haec ubi Telebois ordine iterarunt,
Plaut. Am. 1, 1, 56:
dum mea facta itero,
id. Cas. 5, 2, 5: scribere bellum et quae in eo gesta sunt iterare, Sempron. Asell. ap. Gell. 5, 18:
cantare rivos atque truncis Lapsa cavis iterare mella,
to celebrate, Hor. C. 2, 19, 11:
sic iterat voces,
id. Ep. 1, 18, 12.— Hence,
1.
ĭtĕrātus, i, m., a soldier who had been discharged (honestā missione dimissus) and was again recalled to service, Inscr. Orell. 3463. —
2.
ĭtĕrātō, adv., again, once more (post-class.):
vinci,
Just. 5, 4, 2:
quaerentibus de persona regis,
id. 11, 7, 11:
navali proelio iterato congredi,
id. 15, 2, 6 al.:
si postea eum iterato reum non fecerit,
Dig. 48, 16, 17; Tert. adv. Jud. 13.
2.
ĭtĕrō, adv., v. iterum init.

Lewis & Short latin dictionary > iteratus
111 itero

1.
ĭtĕro, āvi, ātum, 1, v. a., to do a thing a second time, to repeat (syn.: duplico, repeto).
I.
In gen.:
quae audistis, si eadem hic iterem,
Plaut. Poen. 4, 2, 99. —
Also pleonastically: bis iterare,
Plaut. Ps. 1, 3, 154; and:
iterum iterare,
id. Rud. 4, 8, 1:
itera dum eadem ista mihi, non enim satis intellego,
Cic. Att. 14, 14, 1:
cum duplicantur iteranturque verba,
id. Or. 39, 135; id. Part. Or. 6, 21:
ne jam dicta iteremus,
Col. 8, 8, 3:
saepe iterando eadem, perculit tandem,
Liv. 1, 45, 2:
clamor segnius saepe iteratus,
id. 4, 37, 9; Suet. Aug. 86:
pugnam,
to renew, Liv. 6, 32:
praelium,
Just. 29, 4, 1; cf.
of games, etc.: quibusdam iteratus,
Suet. Ner. 23:
ubi Phoebus iteraverit ortus,
has risen a second time, Ov. F. 6, 199:
quotiensque puer Eheu dixerat, haec resonis iterabat vocibus Eheu,
id. M. 3, 496: cursus [p. 1008] relictos, Hor. C. 1, 34, 4:
aequor,
to embark again upon, id. ib. 1, 7, 32:
vitam morte,
to be restored to life by way of death, Plin. 7, 55, 56, § 190:
legationem,
to renew, send a second time, Just. 18, 1, 1:
multiplicem tenues iterant thoraca catenae,
double it, make it thicker, Stat. Th. 12, 775:
calceamentum,
to wear twice, Lampr. Heliog. 32:
mulierem,
id. ib. 24: muricibus Tyriis iteratae vellera lanae, dipped or dyed twice, or repeatedly, Hor. Epod. 12, 21:
tumulum,
to reconstruct, Tac. A. 2, 7:
iterata vulnera,
repeated, Stat. S. 1, 2, 84.—
II.
In partic.
A.
In agriculture, to plough a second time:
agrum,
Cic. de Or. 2, 30 fin.; cf.:
siccitatibus censeo, quod jam proscissum est, iterare,
Col. 2, 4, 4:
locus diligenter fossione iterandus,
id. 11, 3, 12:
sarrituram,
Plin. 18, 27, 67, § 254; id. 18, 29, 71, § 295; 19, 4, 20, § 60.—
B.
To repeat, rehearse, relate:
haec ubi Telebois ordine iterarunt,
Plaut. Am. 1, 1, 56:
dum mea facta itero,
id. Cas. 5, 2, 5: scribere bellum et quae in eo gesta sunt iterare, Sempron. Asell. ap. Gell. 5, 18:
cantare rivos atque truncis Lapsa cavis iterare mella,
to celebrate, Hor. C. 2, 19, 11:
sic iterat voces,
id. Ep. 1, 18, 12.— Hence,
1.
ĭtĕrātus, i, m., a soldier who had been discharged (honestā missione dimissus) and was again recalled to service, Inscr. Orell. 3463. —
2.
ĭtĕrātō, adv., again, once more (post-class.):
vinci,
Just. 5, 4, 2:
quaerentibus de persona regis,
id. 11, 7, 11:
navali proelio iterato congredi,
id. 15, 2, 6 al.:
si postea eum iterato reum non fecerit,
Dig. 48, 16, 17; Tert. adv. Jud. 13.
2.
ĭtĕrō, adv., v. iterum init.

Lewis & Short latin dictionary > itero
112 quī

quī quae, quod, gen. cuius (old, quoius), dat. cui (old, quoi), abl. quō, quā (with cum, m. quīcum or quōcum, rarely cum quō; f quācum, rarely quīcum), plur. quibus or quīs (with cum, usu. quibuscum), pron. [2 CA-]. I. Interrog, who? which? what? what kind of a? (mostly adj.; as subst., qui asks the nature or character, quis the name): Ubi alii? Sa. qui malum alii? T.: Th. Quis fuit igitur? Py. Iste Chaerea. Th. Qui Chaerea? what Chaerea? T.: qui locus est: qui tantus fuit labor?: rogitat, qui vir esset, L.: scire, qui sit rei p. status, what is the state of the country: quae cura boum, qui cultus habendo Sit pecori canere, V.: incerti quae pars sequenda esset, which side to take, L.—As subst: nescimus qui sis: nec qui poterentur, satis discerni poterat, L.: qui ille concessus! what an assembly! II. Relat. (with a subst. or pron. as antecedent), who, which: habebat ducem, quīcum quidvis rectissime facere posset: ille vir, cui patriae salus dulcior fuit: haec, quae audistis: quod ego fui, id tu hodie es, L.: coloniam, quam Fregellas appellent, L.—The subst. is often attracted to the relat. clause, esp. when a pron dem. follows: quae res neque consilium... Habet, eam regere non potes, T.: ad quas res aptissimi erimus, in iis potissimum elaborabimus: quae augustissima vestis est, eā vestiti, L.: alii, quorum comoedia prisca virorum est, H.: si id te mordet, sumptum filii Quem faciunt, T.: Urbem quam statuo, vestra est, V.—The antecedent is sometimes repeated with the relat.: erant itinera duo, quibus itineribus, etc., Cs.: si quod tempus accidisset, quo tempore requirerent, etc.—The antecedent is often omitted: quicum res tibist, peregrinus est, T.: fecit quod Siculi non audebant: o beati, Quīs ante ora patrum... Contigit, etc., V.—An antecedent in apposition is regularly attracted to the relat. clause: Tolosatium fines, quae civitas est in provincia, Cs.: Amanus, qui mons erat hostium plenus.—So in relat. clauses giving a personal characteristic as a reason: copiam verborum, quae vestra prudentia est, perspexistis, with your usual intelligence: utrum admonitus, an, quā est ipse sagacitate, sine duce ullo, i. e. by his own peculiar instinct.—A verb of which the relat. is subject takes the person of the antecedent: ego enim is sum, qui nihil fecerim: neque enim tu is es qui, qui sis, nescias: vidistis in vincula duci eum, qui a vobis vincula depuleram, L.: Themistocles veni ad te, qui intuli, etc., N.—With ellips. of verb: et, quem ei visum esset (sc. facere), fecisset heredem: ad haec, quae visum est, Caesar respondit, Cs.: hostiaeque maiores, quibus editum est diis, caesae, L.—In comparative clauses with sup: sit pro praetore eo iure quo qui optimo (i. e. quo is est, qui optimo iure est): legioni ita darent, ut quibus militibus amplissime dati essent: provincia, ut quae maxime omnium, belli avida, L.—By attraction, in the case of the antecedent (Greek constr.): nos tamen hoc confirmamus illo augurio, quo diximus: sexcentae eius generis, cuius supra demonstravimus, naves, Cs.: notante Iudice quo nosti populo, H.: natus est patre, quo diximus, N.: cum quibus ante dictum est copiis, L.—In the gender and number of a subst predic.: Belgae, quam tertiam esse Galliae partem dixeramus, Cs.: carcer ille, quae lautumiae vocantur: leges, quae fons est iuris, L.—In the gender and number of an antecedent not expressed: vicinitas, Quod ego in propinquā parte amicitiae puto, T.: laudare fortunas meas, Qui gnatum haberem, T.: quod monstrum vidimus, qui cum reo transigat?: servitia repudiabat, cuius magnae copiae, etc., S.—One relat. in place of two in different cases: quem neque pudet Quicquam, nec metuit quemquam (i. e. et qui non), T.: omnia quae amisi aut advorsa facta sunt, S.: qui iam fatetur... et non timeo (sc. quem): tyrannus, quem pertulit civitas paretque mortuo.—Implying a restriction, who indeed, as far as, all that: omnium eloquentissimi, quos ego audierim: antiquissimi sunt, quorum quidem scripta constent: Catonem vero quis nostrorum oratorum, qui quidem nunc sunt, legit?— Sing n., what, as far as, as much as, to the extent that: quod potero, adiutabo, T.: cura, quod potes, ut valeas: quod ad me attinet, as far as depends on me: quod ad Pomponiam, scribas velim, etc. (sc. attinet), as respects Pomponia.—Implying a purpose: equitatum praemisit, qui viderent, to see, Cs.: qui eripiunt aliis, quod aliis largiantur, in order to bestow it: sibi urbem delegerat, quam haberet adiutricem: milites conduci, qui in Hispaniam traicerentur, L.—Implying a reason: Miseret tui me, qui hominem facias inimicum tibi, I am sorry for you, that you incur, etc., T.: Tarquinio quid impudentius, qui bellum gereret, etc.: at Cotta, qui cogitasset haec posse accidere... nullā in re deerat, Cs.: barbari dissipati, quibus nec certa imperia... essent, vertunt, etc., L.: Heu me miserum, qui spectavi, etc., T.—Implying a concession: rogitas? qui tam audacis facinoris mihi conscius sis? although you are, T.: hi exercitu luxuriem obiciebant, cui omnia defuissent, Cs.: quis est, qui Fabricii, Curii non memoriam usurpet, quos numquam viderit?: Rogitas? qui adduxti, etc., T.— Implying a result (qui consecutive): sapientia est una, quae maestitiam pellat ex animis, alone has power to drive: secutae sunt tempestates, quae nostros in castris continerent, Cs.: leniore sono uti, et qui illum impetum oratoris non habeat: haud parva res, sed quae patriciis potestatem auferret, L.—Esp., after a demonstr. pron., adj. or adv.: non sum ego is consul, qui arbitrer, etc., such a consul, as to suppose: neque tu is es, qui nescias, etc., no such man, as to be ignorant, etc.: nomen legati eius modi esse debet, quod inter hostium tela incolume versetur.—With quam, after a comp: non longius hostes aberant, quam quo telum adici posset (i. e. quam ut eo), Cs.: maiores arbores caedebant, quam quas ferre miles posset, L.—After an adj. of fitness: (Rufum) idoneum iudicaverat, quem mitteret, a fit person to send, Cs.: nulla videbatur aptior persona, quae loqueretur.—After a verb with indef subj. or obj. (described by the relat. clause): sunt qui mirentur, there are some, who, etc.: erunt qui audaciam eius reprehendant: si quis est, qui putet: ut invenirentur qui proficiscerentur: qui se ultro mo<*>ti offerant, facilius reperiuntur, quam qui dolorem patienter ferant, Cs.: haec habui, de amicitiā quae dicerem, had this to say: te unum habeo, quem dignum regno iudicem, L.: Nemost, quem ego magis cuperem videre, T.: nullum est animal, quod habeat, etc.—Where the relat. clause is conceived as a particular fact, it may take the indic: sunt bestiae quaedam, in quibus inest, etc. (i. e. in quibusdam bestiis inest, etc.): sunt, qui eorum sectam sequuntur, i. e. they have followers: Sunt quos... iuvat, H.: Sunt, qui non habeant, est qui non curat habere, some (in gen.)... one (in particular), H.—In place of a pron demonstr. and conj: res loquitur ipsa, quae semper valet plurimum, and it, etc.: ratio docet esse deos; quo concesso, confitendum est, etc., and if this is granted: centuriones hostīs vocare coeperunt; quorum progredi ausus est nemo, but no one of them, Cs.: perutiles libri sunt; quos legite, quaeso, therefore read them. III. Indef, whoever, any one who, all that, anything that: qui est homo tolerabilis, Scortari nolunt, T.: quae res... post eum quae essent, tuta reddebat, all that was in his rear, Cs.: facilius quod stulte dixeris reprehendere... possunt: virgis caesi, qui ad nomina non respondissent, L.— Any one, any ; with si, num, ne ; see 2 quis.
* * *
I
ADV

how?; how so; in what way; by what/which means; whereby; at whatever price
II
qua (quae), quod (qua/-quae P N) PRON ADJECT

any; anyone/anything, any such; unspecified some; (after si/sin/sive/ne)
III
quae, quod (quae P N) PRON REL

who; that; which, what; of which kind/drgree; person/thing/time/point that
IV
quae, quod (quae P N) PRON INTERR

who/what/which?, what/which one/man/person/thing? what kind/type of?

Latin-English dictionary > quī
113 quī

quī adv. [old abl. of 1 qui].— Interrog, in what manner? how? whereby? by what means? why?: Qui scis? T.: Qui potui melius? T.: deum nisi sempiternum intellegere qui possumus?: deus falli qui potuit?: inimicus non esse qui potest?: Qui fit, Maecenas, ut, etc., H.: qui istuc credam ita esse, mihi dici velim, T.: quaero qui scias: neque videre, qui conveniat, L.— Relat., wherewith, whereby, wherefrom, how: multa concurrunt simul, Qui coniecturam hanc facio, T.: in tantā paupertate decessit, ut qui efferretur, vix reliquerit, enough to bury him, N.: Facite, fingite, invenite, efficite, qui detur tibi; Ego id agam, mihi qui ne detur, in order that, T.— Indef, somehow, in some way: qui illum di omnes perduint, T.: qui illi di irati!
* * *
I
ADV

how?; how so; in what way; by what/which means; whereby; at whatever price
II
qua (quae), quod (qua/-quae P N) PRON ADJECT

any; anyone/anything, any such; unspecified some; (after si/sin/sive/ne)
III
quae, quod (quae P N) PRON REL

who; that; which, what; of which kind/drgree; person/thing/time/point that
IV
quae, quod (quae P N) PRON INTERR

who/what/which?, what/which one/man/person/thing? what kind/type of?

Latin-English dictionary > quī
114 adfluente

af-flŭo (better adf-), xi, xum, 3, v. a. and n., to flow or run to or toward; with ad or dat.
I.
Lit., of water:
aestus bis adfluunt bisque remeant,
Plin. 2, 97, 99, § 212:
Rhenus ad Gallicam ripam placidior adfluens,
Tac. A. 4, 6.—In the lang. of the Epicurean philos., of the flow of atoms from an object, as the cause of perception (cf. aestus, II. C.), Cic. N. D. 1, 19, 49.— Poet., of time: Maecenas meus adfluentes Ordinat annos, flowing on, increasing, = accrescentes, Hor. C. 4, 11, 19.—
II.
Transf.
A.
Of persons, to come to in haste, to hasten to, to run or flock to or toward (only poet. and in the histt. from the Aug. per.):
ingentem comitum adfluxisse Invenio numerum,
Verg. A. 2, 796:
copiae adfluebant,
Liv. 39, 31:
adfluentibus auxiliis Gallorum,
Tac. H. 4, 25:
multitudo adfluens,
id. A. 4, 41.— Of food, to flow down:
cibo adfluente,
Suet. Claud. 44.— Trop.:
si ea sola voluptas esset, quae ad eos (sensus) cum suavitate adflueret et inlaberetur,
Cic. Fin. 1, 11:
nihil ex istis locis litterarum adfluxit,
id. Q. Fr. 3, 3:
incautis amor,
Ov. R. A. 148:
opes adfluunt subito, repente dilabuntur,
Val. Max. 6, 9 fin. —
B.
Aliquā re, to flow with a thing in rich abundance, to overflow with, to abound in, to have in abundance (more elevated than abundo; hence adfluens in Cic. Oratt. is much more freq. than abundans):
frumento,
Plaut. Ps. 1, 2, 57:
divitiis honore et laude,
Lucr. 6, 13:
voluptatibus,
Cic. Fin. 2, 28, 93:
cui cum domi otium atque divitiae adfluerent,
Sall. C. 36, 4:
ubi effuse adfluunt opes,
Liv. 3, 26.—Hence, afflŭ-ens ( adf-), entis, P. a., flowing abundantly with a thing, having in abundance or superfluity; abounding in; abundant, rich, copious, numerous: Asiatico ornatu, Liv. Andron. ap. Prisc. 1, 10:
unguentis,
Cic. Sest. 8:
urbs eruditissimis hominibus, liberalissimisque studiis adfluens,
id. Arch. 3; so id. Rosc. Com. 10; id. Verr. 2, 5, 54; id. Clu. 66; id. Agr. 2, 30; id. de Or. 3, 15; id. Off. 1, 43; id. Lael. 16 al.:
uberiores et adfluentiores aquae,
Vitr. 8, 1.— Poet.:
homo vestitu adfluens,
in ample, flowing robes, Phaedr. 5, 1, 22:
ex adfluenti,
in abundance, profusely, Tac. H. 1, 57 al. — Sup., Sol. c. 50; Aug. Conf. 2, 6.— Adv.: afflŭente ( adf-), richly, copiously, App. M. 4.— Comp., Cic. Tusc. 5, 6; Nep. Att. 14; Tac. A. 15, 54.

Lewis & Short latin dictionary > adfluente
115 adfluo

af-flŭo (better adf-), xi, xum, 3, v. a. and n., to flow or run to or toward; with ad or dat.
I.
Lit., of water:
aestus bis adfluunt bisque remeant,
Plin. 2, 97, 99, § 212:
Rhenus ad Gallicam ripam placidior adfluens,
Tac. A. 4, 6.—In the lang. of the Epicurean philos., of the flow of atoms from an object, as the cause of perception (cf. aestus, II. C.), Cic. N. D. 1, 19, 49.— Poet., of time: Maecenas meus adfluentes Ordinat annos, flowing on, increasing, = accrescentes, Hor. C. 4, 11, 19.—
II.
Transf.
A.
Of persons, to come to in haste, to hasten to, to run or flock to or toward (only poet. and in the histt. from the Aug. per.):
ingentem comitum adfluxisse Invenio numerum,
Verg. A. 2, 796:
copiae adfluebant,
Liv. 39, 31:
adfluentibus auxiliis Gallorum,
Tac. H. 4, 25:
multitudo adfluens,
id. A. 4, 41.— Of food, to flow down:
cibo adfluente,
Suet. Claud. 44.— Trop.:
si ea sola voluptas esset, quae ad eos (sensus) cum suavitate adflueret et inlaberetur,
Cic. Fin. 1, 11:
nihil ex istis locis litterarum adfluxit,
id. Q. Fr. 3, 3:
incautis amor,
Ov. R. A. 148:
opes adfluunt subito, repente dilabuntur,
Val. Max. 6, 9 fin. —
B.
Aliquā re, to flow with a thing in rich abundance, to overflow with, to abound in, to have in abundance (more elevated than abundo; hence adfluens in Cic. Oratt. is much more freq. than abundans):
frumento,
Plaut. Ps. 1, 2, 57:
divitiis honore et laude,
Lucr. 6, 13:
voluptatibus,
Cic. Fin. 2, 28, 93:
cui cum domi otium atque divitiae adfluerent,
Sall. C. 36, 4:
ubi effuse adfluunt opes,
Liv. 3, 26.—Hence, afflŭ-ens ( adf-), entis, P. a., flowing abundantly with a thing, having in abundance or superfluity; abounding in; abundant, rich, copious, numerous: Asiatico ornatu, Liv. Andron. ap. Prisc. 1, 10:
unguentis,
Cic. Sest. 8:
urbs eruditissimis hominibus, liberalissimisque studiis adfluens,
id. Arch. 3; so id. Rosc. Com. 10; id. Verr. 2, 5, 54; id. Clu. 66; id. Agr. 2, 30; id. de Or. 3, 15; id. Off. 1, 43; id. Lael. 16 al.:
uberiores et adfluentiores aquae,
Vitr. 8, 1.— Poet.:
homo vestitu adfluens,
in ample, flowing robes, Phaedr. 5, 1, 22:
ex adfluenti,
in abundance, profusely, Tac. H. 1, 57 al. — Sup., Sol. c. 50; Aug. Conf. 2, 6.— Adv.: afflŭente ( adf-), richly, copiously, App. M. 4.— Comp., Cic. Tusc. 5, 6; Nep. Att. 14; Tac. A. 15, 54.

Lewis & Short latin dictionary > adfluo
116 adpeto

1.
ap-pĕto ( adp-, Lachm., Baiter, Weissenb., Halm; app-, Ritschl, Kayser), īvi or ii, ītum, 3, v. a. and n. (class.; in poetry rare); act., to strive after a thing, to try to get, to grasp after (syn.: adfecto, nitor in aliquid).
I.
Lit.
A.
In gen.:
solem manibus adpetere,
Cic. Div. 1, 23, 46; so id. ib. 2, 41:
placentam,
Plin. 7, 53, 54, § 183; so, adpetere manum osculis, to seize upon the hand with kisses, i. e. in order to kiss it, Plin. 11, 45, 103, § 250;
hence, appeti, of old men whose hands one seizes and kisses: haec enim ipsa sunt honorabilia, salutari, adpeti, decedi, adsurgi, etc.,
Cic. Sen. 18, 63; hence (like accedere), to go or come somewhere, to approach, arrive at:
urbem,
Suet. Caes. 42.— Of things without life: mare terram adpetens, pressing or rushing on, Cic. N. D. 2, 39, 100:
crescebat interim urbs, munitionibus alia atque alia adpetendo loca,
by continually advancing farther, Liv. 1, 8:
Thule, quam hactenus nix et hiems adpetebat,
only snow and frost had approached, Tac. Agr. 10.—
B.
Esp., to attack, to fall or seize upon, assault, assail (syn.:
peto, adgredior, adorior, invado): lapidibus appetere,
Cic. Dom. 5, 13:
ferro atque insidiis,
id. Rosc. Am. 11, 30; id. Planc. 29 fin.:
umerum gladio,
Caes. B. C. 2, 35; Liv. 7, 26:
aquila aquaticas aves adpetit,
Plin. 10, 3, 3, § 9:
morsu,
Tac. H. 4, 42; Dig. 38, 2, 14; 48, 5, 27 al.— Trop.:
ignominiis omnibus appetitis,
Cic. Quint. 31:
me amor appetit,
Plaut. Cist. 2, 1, 8:
(uxor) falsā suspitione appetitur,
Vulg. Num. 5, 14.—
C.
Trop., [p. 142] to strive after earnestly, to desire eagerly, to long for (syn.: peto, cupio, expeto; opp. declino, aspernor; v. infra): aliut in dies magis adpetitur, * Lucr. 5, 1279:
ut bona naturā adpetimus, sic a malis naturā declinamus,
Cic. Tusc. 4, 6, 13; cf. id. N. D. 3, 13, 33:
idem non modo non recusem, sed appetam etiam atque deposcam,
id. Phil. 3, 14:
inimicitias potentium appetere,
id. Mil. 36; so id. Rosc. Am. 18; id. Verr. 2, 5, 2; id. Agr. 2, 23:
alterum esse adpetendum, alterum aspernandum,
id. Fin. 1, 9, 31 al.:
amicitiam,
Caes. B. G. 1, 40:
adulescentium familiaritates,
Sall. C. 14, 5:
hereditates,
Suet. Aug. 60:
divitias,
Vulg. Sap. 8, 5; ib. 1 Tim. 6, 10:
nihil ornamentorum,
Suet. Vesp. 12 al.:
alienum,
Phaedr. 1, 4, 1:
nec abnuendum imperium nec adpetendum,
Sen. Thyest. 472 et saep.—Also of food, to have an appetite for (cf. appetitio, II. B.):
appetitur vilis oliva,
Mart. 9, 27:
pisciculos minutos, caseum,
Suet. Aug. 76.—Constr. with inf. as object:
ut adpetat animus agere semper aliquid,
Cic. Fin. 5, 20, 55; Stat. Th. 1, 234; Pall. 10, 13, 2.—
II.
Neutr., to draw on or nigh, to approach, be at hand (only of time and things having relation to it;
syn.: venio, advenio, adpropinquo, adsum): cum appetit meridies,
Plaut. Most. 3, 1, 116:
dies adpetebat,
Caes. B. G. 6, 35:
nox jam adpetebat,
Liv. 8, 38; so id. 5, 44; 10, 42:
tempus anni,
id. 34, 13; so id. 22, 1; 29, 10 al.:
lux,
Tac. A. 4, 51 al.:
partitudo cui appetit,
Plaut. Aul. 1, 1, 36:
consularia comitia adpetebant,
Liv. 41, 28:
adpetit finis,
Sen. Cons. ad Marc. 23 fin. — Hence, appĕtens ( adp-), entis, P. a. (acc. to II.); pr. striving passionately after something; hence,
A.
In gen., desirous of, eager for; constr. with gen.:
appetens gloriae atque avidus laudis,
Cic. Imp. Pomp. 3:
nihil est adpetentius similium sui,
id. Lael. 14, 50:
studiosissimi adpetentissimique honestatis,
id. Tusc. 2, 24, 58; so Sall. C. 5, 4; id. J. 7, 1; Plin. 31, 6, 36, § 69:
turbidi et negotiorum adpetentes,
Tac. A. 14, 57; id. H. 1, 49; 3, 39; 4, 6; 4, 83; Gell. 16, 3.—
B.
Esp., eager for money (cf. abundans), avaricious:
homo non cupidus neque appetens,
Cic. Agr. 2, 8:
grati animi, non appetentis, non avidi signa,
id. de Or. 2, 43, 182.— Adv.: appĕtenter ( adp-), eagerly, in a grasping spirit or manner:
ne cupide quid agerent, ne adpetenter,
Cic. Off. 1, 10, 33; App. M. 7, p. 192, 40 Elm.— Comp. and sup. not used.
2.
appĕto ( adp-), ōnis, m. [1. appeto], he that strives eagerly for a thing, Laber. ap. Non. p. 74, 8 (Com. Rel. p. 251 Rib.).

Lewis & Short latin dictionary > adpeto
117 adplico

ap-plĭco ( adp-, Ritschl, Fleck., Baiter, Weissenb., Halm, in Quint.; app-, Merk., Kayser, Halm, in Nep. Rib.), āvi and ui, ātum and ĭtum, 1, v. a. (applicui appears to have first become prevalent in the time of Cic., and is the com. form in Vulg.; cf. Gell. 1, 7 fin.; applicavi is used by Pac. ap. Prisc. p. 860 P.; Varr. ib.; Ter. Heaut. prol. 23; Auct. B. Alex. 17 fin.; Cic. Clu. 16, 46; 24, 66; id. de Or. 1, 39, 177; 2, 13, 55; id. Brut. 91, 316; id. Inv. 2, 13, 43; 2, 51, 153; id. Tusc. 5, 27, 77; id. Ac. 2, 20, 65; and id. Fam. 3, 11, 5; Val. Max. 4, 7, 4; Plin. 11, 2, 1, § 2; Vulg. 1 Reg. 30, 7; ib. Eccli. 33, 12; ib. Osee, 7, 6. It is found in the best MSS. and edd.; cf. Zumpt ad Cic. Verr. p. 240, and Neue, Formenl. II. pp. 477 and 479. Still later than applicui, the sup. applicitum became prevalent, Inscr, Neap. l. 6916; Inscr. Orell. 4570; Col. 4, 22, 1; 4, 24, 18; Quint. 1, 2, 26; 2, 4, 30; 4, 2, 117; Plin. Ep. 2, 17, 23; cf. Neue, Formenl. II. p. 551, and v. P. a. infra; cf. plico and its compounds, complico, explico, implico, etc.); orig., to join, fasten, or attach to, to affix; hence, to bring, add, put, place to or near to, etc. (very freq., esp. in trop. signif. and in more elevated style; in Plaut. twice; in Ter. four times;
in Cic. epistt. only once,
Cic. Fam. 3, 11, 3; never in Tac.; syn.: admoveo, adjungo, addo, adhibeo, adicio).
I.
In gen.
A.
Lit.; constr. usu. with ad; rarely with dat.
a.
With ad:
se ad arbores,
to lean against, Caes. B. G. 6, 27 (cf.:
trunco se applicuit,
Just. 12, 9, 9):
applicuit ambos ad eum,
Vulg. Gen. 48, 13; ib. 1 Macc. 9, 3:
umeros ad saxa,
Ov. M. 5, 160:
sinistrum (cornu) ad oppidum,
Liv. 27, 2:
se ad flammam,
to approach, Cic. Tusc. 5, 27, 77:
sudarium ad os,
Suet. Ner. 25 al. —
b.
With dat.:
ratem (sc. rati),
Liv. 21, 28, 5:
flumini castra,
id. 32, 30:
corporibus adplicantur,
id. 23, 27:
(asellum) ulmo,
Ov. F. 3, 750:
sanctos applicabit sibi,
Vulg. Num. 16, 5; ib. 2 Par. 2, 16.—Also with local adv.:
boves illuc,
Ov. F. 1, 543.—
B.
Trop.
1.
To connect with, to add to a thing:
ut ad honestatem adplicetur (voluptas),
Cic. Fin. 2, 12, 37:
annum,
Mart. 6, 28, 9:
adplicare verba verbis,
Quint. 7, 10, 17; 7, 3, 19.—
2.
Se or animum, to attach, apply, or devote one's self or one's mind to a person or thing:
illae extemplo se (ad eos) adplicant, adglutinant,
Plaut. Men. 2, 2, 67:
hi se ad vos adplicant,
Ter. Heaut. 2, 4, 13; id. And. 5, 4, 21: ad Siculos se adplicavit, Varr. ap. Prisc. p. 860 P.:
se ad alicujus familiaritatem,
Cic. Clu. 16, 46:
Sicilia se ad amicitiam fidemque populi Romani applicavit,
id. Verr. 2, 2, 1; so id. Lael. 9, 32; id. de Or. 1, 39, 177; id. Fam. 3, 11, 3 al.:
ad Atheniensium societatem se applicare,
Nep. Arist. 2, 3:
Certa res est ad frugem adplicare animum,
Plaut. Trin. 2, 1, 34:
animum aegrotum ad deteriorem partem adplicat,
Ter. And. 1, 2, 22:
ad virtutem animus se adplicat,
Cic. Lael. 14, 48:
aures modis,
Hor. C. 3, 11, 8; so id. C. S. 72 (cf.:
admovere aures, s. v. admoveo, and adhibere aures,
Cic. Arch. 3): sese ad convivia, Cato ap. Gell. 11, 2, 5:
se ad studium musicum,
Ter. Heaut. prol. 23:
me ad eundem quem Romae audiveram Molonem applicavi,
Cic. Brut. 91, 316:
se ad philosophiam, ad jus civile, ad eloquentiam,
id. Off. 1, 32, 115:
se ad scribendam historiam,
id. de Or. 2, 13, 55 al. —
3.
Crimen alicui, to charge one with a crime, Plin. Ep. 10, 66, 4.—
II.
Esp., naut. t. t., navem, or absol. applicari, and in the act. as v. n. (cf. 1. appello, II.), to drive, direct, steer, or bring a ship anywhere, to land, to bring to land:
navim ad naufragum applicarunt,
Cic. Inv. 2. 51, 153: ad Heraeum naves adplicuit, Liv 33, 17;
37, 12, 5: adplicatis nostris ad ter ram navibus,
Caes. B. C. 3, 101 Held.:
Ciae telluris ad oras Applicor,
Ov. M. 3, 598:
applicor ignotis (sc. terris),
id. H. 7, 117 Ruhnk. and Loers.—With in and acc.:
applicor in terras,
Ov. H. 16, 126 (cf.:
appellere in aliquem locum,
Liv. 8, 3, and 28, 42): ad terram adplicant, Auct. B. Hisp. 37 fin.; so Just. 2, 4, 21; 2, 12, 2; Dig. 1, 16, 4.—With acc. of place whither:
aliā applicuimus Samum,
Vulg. Act. 20, 15.—With abl.:
quocumque litore adplicuisse naves,
Liv. 44, 32, 4.— Absol.:
et applicuerant,
Vulg. Marc. 6, 53.— Poet.: quo accedam? quo adplicem? Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44: quae vis immanibus applicat oris, drives or brings you, etc., Verg. A. 1, 616 (cf.:
nos Libycis tempestas adpulit oris,
id. ib. 1, 377):
sublimis rapitur (Medea) et Creteis regionibus applicat angues,
i. e. her dragon-chariot, Ov. M. 7, 223.—Hence,
1.
applĭcātus ( adp-), a, um, P. a.
a.
Placed upon, lying upon or close to, attached to:
aures,
Varr. R. R. 2, 7, 5:
Leucas colli adplicata,
Liv. 33, 17, and Plin. 4, 4, 5, § 11:
nervi adplicati ossibus,
id. 11, 37, 88, § 217.—
b.
Inclined or adapted to, directed to:
omne animal adplicatum esse ad se diligendum,
inclined to self-love, Cic. Fin. 4, 13, 34:
vehemens ad aliquam rem applicata occupatio,
id. Inv. 1, 25, 36.— Comp., sup., and adv. not used.—
2.
ap-plĭcĭtus ( adp-), a, um, P. a., applied or joined to, attached to:
adplicitum est cubiculo hypocauston,
Plin. Ep. 2, 17, 23:
trunco palus,
Col. 4, 22, 2: vites arboribus adplicitae, [p. 143] Quint. 1, 2, 26.— Trop.:
pressus et velut adplicitus rei cultus,
Quint. 4, 2, 117.

Lewis & Short latin dictionary > adplico
118 aecus

aequus ( aecus, Pac. 32 Rib.; Lucr. 5, 1023 Lachm. and Munro; AIQVOS, S. C. de Bacch. 1. 26), a, um, adj. [formerly referred to EIKÔ, eoika, but Pott connects it with Sanscr. ēka = one, as if properly, one and uniform; others consider it as akin to aemulor, q. v.].
I.
A.. Of place, that extends or lies in a horizontal direction, plain, even, level, flat (esp. freq. in the strategic descriptions of the histt.;
syn.: planus, aequalis, aequabilis, par, similis, justus): locus ad libellam aequus,
level, Varr. R. R. 1, 6 fin.:
aequus et planus locus,
Cic. Caec. 17 fin.:
in aequum locum se demittere,
Caes. B. G. 7, 28: legio, quae paulo aequiore loco constiterat, id. ib. 7, 51:
in aequum locum deducere,
Sall. J. 42 (cf. in Gr. eis to isoW katabainein, Xen. Anab. 4, 6, 18).— Trop.:
sive loquitur ex inferiore loco sive aequo sive ex superiore,
i. e. before the judges, sitting on raised seats, or in the Senate, or in the assembly of the people from the rostra, Cic. de Or. 3, 6, 23:
meos multos et ex superiore et ex aequo loco sermones habitos cum tuā summā laude,
from the tribune, and on private matters, id. Fam. 3, 8.—In the histt., sometimes subst.: aequum, i, n., with a gen., level ground, a plain:
facilem in aequo campi victoriam fore,
Liv. 5, 38:
ut primum agmen aequo, ceteri per acclive jugum insurgerent,
Tac. Agr. 35:
in aequum digredi,
id. ib. 18:
in aequo obstare,
id. ib. 36; id. H. 4, 23.—Also, an eminence, if it rises without inequalities:
dum Romanae cohortes in aequum eniterentur,
up the slope, Tac. A. 2, 80.—As a level place is more favorable for military operations than an uneven one, aequus has the signif.,
B.
Favorable, convenient, advantageous (as its opp., iniquus, uneven, has that of unfavorable, etc.).
1.
Of place:
locum se aequum ad dimicandum dedisse,
Caes. B. C. 3, 73:
etsi non aequum locum videbat suis,
Nep. Milt. 5, 4:
non hic silvas nec paludes, sed aequis locis aequos deos,
Tac. A. 1, 68. —
2.
Of time: judicium aequiore tempore fieri oportere, more propitious, Cic. Corn. Fragm. ap. Ascon. p. 72:
et tempore et loco aequo,
Liv. 26, 3:
tempore aequo,
Suet. Caes. 35.—
3.
In gen., of persons or things (freq. and class.), favorable, kind, friendly, benevolent, etc.; constr. absol. with dat., or in and acc. (in poets in with abl.).
(α).
Absol.:
consequeris, ut eos ipsos, quos contra statuas, aequos placatosque dimittas,
Cic. Or. 10, 34:
nobilitate inimica, non aequo senatu,
id. Q. Fr. 2, 3 med.:
meis aequissimis utuntur auribus,
id. Fam. 7, 33:
oculis aspicere aequis,
Verg. A. 4, 372:
O dominum aequum et bonum,
Suet. Aug. 53:
boni et aequi et faciles domini,
id. Tib. 29.—
(β).
With dat.:
aequa Venus Teucris, Pallas iniqua fuit,
Ov. Tr. 1, 2, 6; id. A. A. 2, 310.—
(γ).
With in and acc.:
quis hoc statuit, quod aequum sit in Quintium, id iniquum esse in Maevium,
Cic. Quint. 14.—
(δ).
With in and abl.:
victor erat quamvis, aequus in hoste fuit,
Prop. 4, 18, 28.—Hence,
4.
aequus, i, m. subst., a friend:
ego ut me tibi amicissimum esse et aequi et iniqui intellegant, curabo,
both friends and enemies, Cic. Fam. 3, 6 fin.:
aequis iniquisque persuasum erat,
Liv. 5, 45.
II.
That is equal to another in any quality, equal, like; and of things divided into two equal parts, a half:
aequo censu censeri,
Plaut. Trin. 2, 4, 92:
partīs,
Lucr. 3, 125; so Aur. Vict. Orig. 19, 1; and Vulg. 1 Reg. 30, 24:
aequa erit mensura sagorum,
ib. Exod. 26, 8:
pondera,
ib. Lev. 19, 36:
portio,
ib. 2 Mach. 8, 30:
aequa dementia,
Lucr. 1, 705 al.:
aequā manu discedere,
to come off with equal advantage, Sall. C. 39; so,
aequo Marte pugnare,
with equal success, Liv. 2, 6; Curt. 4, 15, 29; Flor. 4, 2, 48 al.:
urbs erat in summo nubibus aequa jugo,
Ov. P. 4, 7, 24:
aequum vulnus utrique tulit,
id. M. 9, 719 (cf. id. ib. 7, 803:
aequales urebant pectora flammae): sequiturque patrem non passibus aequis,
Verg. A. 2, 724:
pars aequa mundi,
Plin. 2, 19, 17, § 81:
utinam esset mihi pars aequa amoris tecum, i. e. aeque vicissim amaremus,
Ter. Eun. 1, 2, 12:
non tertiam portionem, verum aequam,
Plin. 3, 1, 1, § 5 al. —Hence the adverbial phrases,
1.
Ex aequo, in like manner, in an equal degree, equally ( = ex isou, Hdt., Dem.), Lucr. 1, 854:
dixit et ex aequo donis formaque probata, etc.,
Ov. H. 16, 87; 20, 123; id. Am. 1, 10, 33; id. A. A. 2, 682; id. M. 3, 145; 4, 62; Liv. 36, 37:
adversarum rerum ex aequo socii sunt (Fosi Cheruscis), cum in secundis minores fuissent,
Tac. G. 36 fin. —
2.
In aequo esse or stare, to be equal:
qui cogit mori nolentem, in aequo est, quique properantem impedit,
Sen. Phoen. 98:
ut naturam oderint, quod infra deos sumus, quod non in aequo illis stetimus,
id. Ben. 2, 29: in aequo ponere aliquem alicui, to make equal, to put on an equality, to compare:
in aequo eum (Philopoemenem) summis imperatoribus posuerunt,
Liv. 39, 50 fin. —
B.
Morally.
1.
Of persons, fair, equitable, impartial in conduct toward others (diff. from justus, just; v. aequitas, II.); constr. absol., with dat.; more rarely with gen.:
praetor aequus et sapiens,
Cic. Verr. 2, 4, 65; 2, 5, 59:
aequissimus aestimator et judex,
id. Fin. 3, 2:
praebere se aequum alicui,
id. Fam. 2, 1:
absentium aequi, praesentibus mobiles,
benevolent toward, Tac. A. 6, 36.—
2.
Of things, fair, right, equitable, reasonable: ITA. SENATVS. AIQVOM. CENSVIT., S. C. de Bach. 1. 26: et aecum et rectum est, Pac. ap. Non. 261, 13 (Trag. Rel. p. 81 Rib.):
aequa et honesta postulatio,
Cic. Rosc. Am. 2:
quod justum est et aequum, servis praestate,
just and fair, Vulg. Col. 4, 1:
postulo primum id, quod aequissimum est, ut, etc.,
Cic. Clu. 2:
aequa lex et omnibus utilis,
id. Balb. 27:
aequissimis legibus monere,
Aur. Vict. Caes. 9, 5:
aequae conditiones,
Vell. 2, 25; see Fischer, Gr. II. 611.—Hence,
3.
ae-quum, i, n. subst., what is fair, equitable, or just; fairness, equity, or justice, etc.: jus atque aequum, Enn. ap. Non. p. 399, 10 (Trag. v. 224 Vahl.):
utilitas justi prope mater et aequi,
Hor. S. 1, 3, 98:
aequi studium,
Aur. Vict. Caes. 24, 6.—Often with comparatives, more than is right, proper, reasonable:
lamentari amplius aequo,
Lucr. 3, 966:
injurias gravius aequo habere,
to feel too deeply, Sall. C. 50:
potus largius aequo,
Hor. Ep. 2, 2, 215.—Hence, aequum est, it is reasonable, proper, right, etc.; constr. with acc. and inf., in good prose also with dat. pers. and ut, Rudd. II. p. 235, n. 21: nos quiescere aequom est, Enn. ap. Diom. p. 382 P. (Trag. v. 199 Vahl.):
quae liberum scire aequom est adulescentem,
Ter. Eun. 3, 2, 25:
significant Imbecillorum esse aecum misererier omnīs,
Lucr. 5, 1023:
non est aequum nos derelinquere verbum Dei,
Vulg. Act. 6, 2:
aequius est mori quam auctoritatem imperii foedare,
Aur. Vict. Epit. 12, 7:
ut peritis? Ut piscatorem aequomst (sc. perire), fame sitique speque,
Plaut. Rud. 2, 2, 7; so,
sicut aequum est homini de potestate deorum timide et pauca dicamus,
Cic. Imp. Pomp. 16, 47.—In Plaut., with abl.:
plus vidissem quam med atque illo aequom foret,
would be becoming in me and him, Plaut. Bacch. 3, 3, 84; id. Rud. prol. 47.—
4.
Aequum as subst. very freq. with bonum = aequitas, equitable conduct toward others, fairness, equity, etc.:
neque quidquam queo aequi bonique ab eo impetrare,
what is right and just, Plaut. Curc. 1, 1, 65:
cum de jure civili, cum de aequo et bono disputaretur,
Cic. Brut. 38:
ex aequo et bono, non ex callido versutoque jure rem judicari oportere,
id. Caecin. 23:
fit reus magis ex aequo bonoque quam ex jure gentium,
in accordance with justice and equity, Sall. J. 35.— Also without et:
illi dolum malum, illi fidem bonam, illi aequum bonum tradiderunt,
Cic. Top. 17.—So also, aequius melius, according to greater equily, Cic. Off. 3, 15; id. Top. 17.—
C.
Of a state of mind, even, unruffled, calm, composed, tranquil, patient, enduring (cf. aequitas, II. B.);
esp. freq. with animus or mens: animus aequos optumum est aerumnae condimentum,
Plaut. Rud. 2, 3, 71:
concedo et quod animus aequus est et quia necesse est,
Cic. Rosc. Am. 50:
quodadest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 32:
tentantem majora, fere praesentibus aequum,
id. Ep. 1, 17, 24;
and so, aequam memento rebus in arduis Servare mentem, etc.,
id. C. 2, 3, 1.—Esp. freq. in the adv. abl.: aequo (aequiore, aequissimo) animo, with even mind, with equanimity, patiently, calmly, quietly, with forbearance: ego, nisi Bibulus adniteretur de triumpho, aequo animo essem, nunc vero aischron siôpan, Cic. Att. 6, 8:
carere aequo animo aliquā re,
id. Brut. 6:
ferre aliquid,
Nep. Dion. 6, 7; Aur. Vict. Orig. 6, 3:
accipere,
Sall. C. 3, 2:
tolerare,
id. J. 31:
quo aequiore animo Germanicus celerem successionem operiretur,
Suet. Tib. 25:
testem se in judiciis interrogari aequissimo animo patiebatur,
id. Aug. 56.—In eccl. Lat. = bono animo:
aequo animo esto,
be of good cheer, Vulg. 3 Reg. 21, 7:
aequo animo (aliquis) est? Psallat,
ib. Jacob. 5, 13.—Hence: aequi bonique facere aliquid, to regard as fair and reasonable (prop., a gen. of value, Roby, § 1191), to put up with, be content with, submit to, acquiesce in, etc.:
istuc aequi bonique facio,
Ter. Heaut. 4, 5, 40: tranquillissimus animus meus totum istuc aequi boni [p. 59] facit, Cic. Att. 7, 7; Liv. 34, 22 fin.:
aequi istuc faciam,
it will be all the same to me, Plaut. Mil. 3, 1, 189.—So also:
aequi bonique dicere,
to propose any thing reasonable, Ter. Phorm. 4, 3, 32.—Hence, aequē, adv., in like manner, equally, just as = ex aequo, pariter, Gr. isôs, omoiôs (indicating the entire equality of two objects compared, while similiter denotes only likeness):
eā (benevolentiā) non pariter omnes egemus... honore et gloriā fortasse non aeque omnes egent,
Cic. Off. 2, 8, 30:
non possum ego non aut proxime atque ille aut etiam aeque laborare,
id. Fam. 9, 13, 2:
universa aeque eveniunt justo et impio,
Vulg. Eccl. 9, 2.
1.
In the comic poets with cum or the comp. abl. (cf. adaeque); in Cic. and good class. authors gen. with et, atque, ac, ac si; less class. with quam, ut, quam ut; in Petr. with tamquam.
(α).
Aeque—cum:
animum advorte, ut aeque mecum haec scias,
Plaut. As. 2, 2, 66, id. Poen. prol. 47: novi aeque omnia tecum, Ter Phorm. 5, 9, 43. But in Plaut. As. 4, 1, 26, tecum una postea aeque pocla potitet, una belongs with tecum to potitet, and aeque is put absol. (sc. ut tu).—
(β).
Aeque with comp. abl.:
nullus est hoc meticulosus aeque,
as this person, Plaut. Am. 1, 1, 137:
qui me in terrā aeque fortunatus erit,
id. Curc. 1, 2, 51.—
(γ).
Aeque—et or aeque— que (as in Gr. ison kai, isa kai, Soph. Oed. Tyr. 611;
Thuc. 3, 14). nisi aeque amicos et nosmet ipsos diligamus,
equally as ourselves, Cic. Fin. 1, 20, 67. versūs aeque prima et media et extrema pars attenditur, id. de Or. 3, 50, 192; id. Rosc. Com. 1, 2; so id. Mur. 13, 28; id. Clu. 69, 195, id. Tusc. 2, 26, 62 al.:
quod Aeque neglectum pueris senibusque nocebit,
Hor. Ep. 1, 1, 26.—
(δ).
Aeque—atque, —ac, —ac si, as... as; as much as, as: vide ne, quem tu esse hebetem deputes aeque ac pecus, is, etc., Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45: pumex non aeque aridus atque hic est senex, Plaut Aul. 2, 4, 18; Ter. Phorm 1, 2, 43; Varr. R. R. 3, 8, 2:
nisi haberes, qui illis aeque ac tu ipse gauderet,
Cic. Lael. 6, 22:
sed me colit et observat aeque atque patronum suum,
id. Fam. 13, 69; 2, 2; so id. Brut. 71, 248; id. Rosc. Am. 40, 116; Cels. 6, 15; Tac. H. 4, 5; Suet. Caes. 12 al.: aeque ac si. with the subj., just as if. altogether as if:
Egnatii absentis rem ut tueare, aeque a te peto ac si mea negotia essent,
Cic. Fam. 13, 43, 3; Auct Her 2, 13, 19: quo factum est, ut jumenta aeque nitida ex castellis educeret ac si in campestribus ea locis habuisset, Nep Eum. 5. 6; Liv. 10, 7, 4; 44, 22, 5 al.—
(ε).
Aeque— quam (only in Plaut. and prose writers from the Aug. per.;
neither in Cic. nor in Cæs.),
as... as, in the same manner as, as well... as, like, Plaut. Mil. 2, 5, 55;
nullum esse agrum aeque feracem quam hic est,
id. Epid. 2, 3, 1:
nihil aeque eos terruit quam robur et color imperatoris,
Liv. 28, 26, 14, 5, 6, 11; so 5, 3, 4; 31, 1, 3;
in navibus posita aeque quam in aedificiis,
Plin. 2, 81, 83, § 196; so 2, 70, 72, § 180; Tac. A. 14, 38; id. H. 2, 10; 4, 52; Suet. Aug. 64, 89; id. Galb. 4 al.—
(ζ).
Aeque—ut, a rare combination, and unworthy of imitation (in authors of the class. per. its reception rests, for the most part, upon false readings for aeque et or aeque ac), as much as, like, cui nihil aeque in causis agendis ut brevitas placet, Plin. Ep. 1, 20, 1 Keil. accinctus aeque ut discinctus, Vulg. 3 Reg. 20, 11. Possidebitis eam (terram) singuli aeque ut frater suus, ib. Ezech. 47, 14:
idemque proficeret aeque ut rosaceum,
Plin. 23, 4, 45, § 89, where Jan reads proficeret quod rosaceum. —In Plaut. once aeque—quasi for the class. aeque ac. quem videam aeque esse maestum quasi dies si dicta sit, Plaut. As. 5, 1, 11 Fleck.—
(η).
Sometimes aeque—aeque, as well as, as much as. aeque pauperibus prodest, locupletibus aeque, Hor. Ep. 1, 1, 25:
aeque discordiam praepositorum, aeque concordiam subjectis exitiosam,
Tac. Agr. 15.—
2.
The comparison is often to be supplied from the whole sentence or context; hence, aeque stands absol. for aeque ac, etc. (ante-class. freq.; also in Cic. and Liv.), equally, as much as, as: eadem oratio non aeque valet, Enn. ap. Gell. 11, 4 (from Eurip. Hec. 295: logos... ou tauton sthenei):
satin habes, si feminarum nullast quam aeque diligam?
Plaut. Am. 1, 3, 11: Aetna mons non aeque altus, id. Mil. 4, 2, 73; 4, 7, 10; id. Most. 1, 3, 85, etc.; Ter. Phorm. 3, 3, 32; Cic. Fam. 4, 6, 1; so id. ib. 5, 21; id. Fin. 4, 33, 62:
aeque sons,
Liv. 29, 19, 2;
so 29, 19, 4 al.: aeque non est dubium,
it is as little doubtful, Plin. 2, 15, 13, § 68.—
3.
With omnes, uterque, and definite numerals, to indicate that a thing applies equally to all the objects designated, equally:
non omnia eadem aeque omnibus suavia esse scito,
Plaut. As. 3, 3, 51; Ter. Hec. 2, 1, 2; so Cic. Off. 2, 8, 31; id. Fin. 4, 27, 75 al.:
etsi utrique nostrum prope aeque gratae erant (litterae),
id. Fam. 13, 18; so id. Quint. 28, 86; Verg. G. 3, 118; Ov. Tr. 3, 8, 33; id. Fast. 1, 226:
aeque ambo pares,
Plaut. Men. 5, 9, 60:
duae trabes aeque longae,
Caes. B. C. 2, 10; Suet. Aug. 101. —
4.
Sometimes absol., with several substantives, alike, equally:
Tragici et comici Numquam aeque sunt meditati,
Plaut. Pers. 4, 2, 4. imperium bonus ignavus aeque sibi exoptant, Sall. C. 11.—
5.
In Plaut. Capt. 3, 5, 42, nec est mihi quisquam, melius aeque cui velim, melius velle is, perhaps, to be taken together as a phrase, and the comp. considered as used in a restricted sense, as in melius est. Others consider the comp. as used for the simple positive; cf. adaeque.—
B.
Justly, with equity:
mihi id aeque factum arbitror,
Plaut. Mil. 5, 22 dub. (Ritschl: jureque id factum arbitror).— Comp.: ferro quam fame aequius perituros, more willingly, Sall. H. Fragm.— Sup.:
aequissime jus dicere,
Aur. Vict. Epit. 11, 2:
judicas ut qui aequissime,
Sid. 15, Ep. 11.
► An old adverb.
form, aequĭter, also occurs: praeda per participes aequiter partita est, Liv. Andr. ap. Non. 512, 31; so Pac. ib., Att. ib., and Plaut. acc. to Prisc. 1010 P.

Lewis & Short latin dictionary > aecus
119 aequum

aequus ( aecus, Pac. 32 Rib.; Lucr. 5, 1023 Lachm. and Munro; AIQVOS, S. C. de Bacch. 1. 26), a, um, adj. [formerly referred to EIKÔ, eoika, but Pott connects it with Sanscr. ēka = one, as if properly, one and uniform; others consider it as akin to aemulor, q. v.].
I.
A.. Of place, that extends or lies in a horizontal direction, plain, even, level, flat (esp. freq. in the strategic descriptions of the histt.;
syn.: planus, aequalis, aequabilis, par, similis, justus): locus ad libellam aequus,
level, Varr. R. R. 1, 6 fin.:
aequus et planus locus,
Cic. Caec. 17 fin.:
in aequum locum se demittere,
Caes. B. G. 7, 28: legio, quae paulo aequiore loco constiterat, id. ib. 7, 51:
in aequum locum deducere,
Sall. J. 42 (cf. in Gr. eis to isoW katabainein, Xen. Anab. 4, 6, 18).— Trop.:
sive loquitur ex inferiore loco sive aequo sive ex superiore,
i. e. before the judges, sitting on raised seats, or in the Senate, or in the assembly of the people from the rostra, Cic. de Or. 3, 6, 23:
meos multos et ex superiore et ex aequo loco sermones habitos cum tuā summā laude,
from the tribune, and on private matters, id. Fam. 3, 8.—In the histt., sometimes subst.: aequum, i, n., with a gen., level ground, a plain:
facilem in aequo campi victoriam fore,
Liv. 5, 38:
ut primum agmen aequo, ceteri per acclive jugum insurgerent,
Tac. Agr. 35:
in aequum digredi,
id. ib. 18:
in aequo obstare,
id. ib. 36; id. H. 4, 23.—Also, an eminence, if it rises without inequalities:
dum Romanae cohortes in aequum eniterentur,
up the slope, Tac. A. 2, 80.—As a level place is more favorable for military operations than an uneven one, aequus has the signif.,
B.
Favorable, convenient, advantageous (as its opp., iniquus, uneven, has that of unfavorable, etc.).
1.
Of place:
locum se aequum ad dimicandum dedisse,
Caes. B. C. 3, 73:
etsi non aequum locum videbat suis,
Nep. Milt. 5, 4:
non hic silvas nec paludes, sed aequis locis aequos deos,
Tac. A. 1, 68. —
2.
Of time: judicium aequiore tempore fieri oportere, more propitious, Cic. Corn. Fragm. ap. Ascon. p. 72:
et tempore et loco aequo,
Liv. 26, 3:
tempore aequo,
Suet. Caes. 35.—
3.
In gen., of persons or things (freq. and class.), favorable, kind, friendly, benevolent, etc.; constr. absol. with dat., or in and acc. (in poets in with abl.).
(α).
Absol.:
consequeris, ut eos ipsos, quos contra statuas, aequos placatosque dimittas,
Cic. Or. 10, 34:
nobilitate inimica, non aequo senatu,
id. Q. Fr. 2, 3 med.:
meis aequissimis utuntur auribus,
id. Fam. 7, 33:
oculis aspicere aequis,
Verg. A. 4, 372:
O dominum aequum et bonum,
Suet. Aug. 53:
boni et aequi et faciles domini,
id. Tib. 29.—
(β).
With dat.:
aequa Venus Teucris, Pallas iniqua fuit,
Ov. Tr. 1, 2, 6; id. A. A. 2, 310.—
(γ).
With in and acc.:
quis hoc statuit, quod aequum sit in Quintium, id iniquum esse in Maevium,
Cic. Quint. 14.—
(δ).
With in and abl.:
victor erat quamvis, aequus in hoste fuit,
Prop. 4, 18, 28.—Hence,
4.
aequus, i, m. subst., a friend:
ego ut me tibi amicissimum esse et aequi et iniqui intellegant, curabo,
both friends and enemies, Cic. Fam. 3, 6 fin.:
aequis iniquisque persuasum erat,
Liv. 5, 45.
II.
That is equal to another in any quality, equal, like; and of things divided into two equal parts, a half:
aequo censu censeri,
Plaut. Trin. 2, 4, 92:
partīs,
Lucr. 3, 125; so Aur. Vict. Orig. 19, 1; and Vulg. 1 Reg. 30, 24:
aequa erit mensura sagorum,
ib. Exod. 26, 8:
pondera,
ib. Lev. 19, 36:
portio,
ib. 2 Mach. 8, 30:
aequa dementia,
Lucr. 1, 705 al.:
aequā manu discedere,
to come off with equal advantage, Sall. C. 39; so,
aequo Marte pugnare,
with equal success, Liv. 2, 6; Curt. 4, 15, 29; Flor. 4, 2, 48 al.:
urbs erat in summo nubibus aequa jugo,
Ov. P. 4, 7, 24:
aequum vulnus utrique tulit,
id. M. 9, 719 (cf. id. ib. 7, 803:
aequales urebant pectora flammae): sequiturque patrem non passibus aequis,
Verg. A. 2, 724:
pars aequa mundi,
Plin. 2, 19, 17, § 81:
utinam esset mihi pars aequa amoris tecum, i. e. aeque vicissim amaremus,
Ter. Eun. 1, 2, 12:
non tertiam portionem, verum aequam,
Plin. 3, 1, 1, § 5 al. —Hence the adverbial phrases,
1.
Ex aequo, in like manner, in an equal degree, equally ( = ex isou, Hdt., Dem.), Lucr. 1, 854:
dixit et ex aequo donis formaque probata, etc.,
Ov. H. 16, 87; 20, 123; id. Am. 1, 10, 33; id. A. A. 2, 682; id. M. 3, 145; 4, 62; Liv. 36, 37:
adversarum rerum ex aequo socii sunt (Fosi Cheruscis), cum in secundis minores fuissent,
Tac. G. 36 fin. —
2.
In aequo esse or stare, to be equal:
qui cogit mori nolentem, in aequo est, quique properantem impedit,
Sen. Phoen. 98:
ut naturam oderint, quod infra deos sumus, quod non in aequo illis stetimus,
id. Ben. 2, 29: in aequo ponere aliquem alicui, to make equal, to put on an equality, to compare:
in aequo eum (Philopoemenem) summis imperatoribus posuerunt,
Liv. 39, 50 fin. —
B.
Morally.
1.
Of persons, fair, equitable, impartial in conduct toward others (diff. from justus, just; v. aequitas, II.); constr. absol., with dat.; more rarely with gen.:
praetor aequus et sapiens,
Cic. Verr. 2, 4, 65; 2, 5, 59:
aequissimus aestimator et judex,
id. Fin. 3, 2:
praebere se aequum alicui,
id. Fam. 2, 1:
absentium aequi, praesentibus mobiles,
benevolent toward, Tac. A. 6, 36.—
2.
Of things, fair, right, equitable, reasonable: ITA. SENATVS. AIQVOM. CENSVIT., S. C. de Bach. 1. 26: et aecum et rectum est, Pac. ap. Non. 261, 13 (Trag. Rel. p. 81 Rib.):
aequa et honesta postulatio,
Cic. Rosc. Am. 2:
quod justum est et aequum, servis praestate,
just and fair, Vulg. Col. 4, 1:
postulo primum id, quod aequissimum est, ut, etc.,
Cic. Clu. 2:
aequa lex et omnibus utilis,
id. Balb. 27:
aequissimis legibus monere,
Aur. Vict. Caes. 9, 5:
aequae conditiones,
Vell. 2, 25; see Fischer, Gr. II. 611.—Hence,
3.
ae-quum, i, n. subst., what is fair, equitable, or just; fairness, equity, or justice, etc.: jus atque aequum, Enn. ap. Non. p. 399, 10 (Trag. v. 224 Vahl.):
utilitas justi prope mater et aequi,
Hor. S. 1, 3, 98:
aequi studium,
Aur. Vict. Caes. 24, 6.—Often with comparatives, more than is right, proper, reasonable:
lamentari amplius aequo,
Lucr. 3, 966:
injurias gravius aequo habere,
to feel too deeply, Sall. C. 50:
potus largius aequo,
Hor. Ep. 2, 2, 215.—Hence, aequum est, it is reasonable, proper, right, etc.; constr. with acc. and inf., in good prose also with dat. pers. and ut, Rudd. II. p. 235, n. 21: nos quiescere aequom est, Enn. ap. Diom. p. 382 P. (Trag. v. 199 Vahl.):
quae liberum scire aequom est adulescentem,
Ter. Eun. 3, 2, 25:
significant Imbecillorum esse aecum misererier omnīs,
Lucr. 5, 1023:
non est aequum nos derelinquere verbum Dei,
Vulg. Act. 6, 2:
aequius est mori quam auctoritatem imperii foedare,
Aur. Vict. Epit. 12, 7:
ut peritis? Ut piscatorem aequomst (sc. perire), fame sitique speque,
Plaut. Rud. 2, 2, 7; so,
sicut aequum est homini de potestate deorum timide et pauca dicamus,
Cic. Imp. Pomp. 16, 47.—In Plaut., with abl.:
plus vidissem quam med atque illo aequom foret,
would be becoming in me and him, Plaut. Bacch. 3, 3, 84; id. Rud. prol. 47.—
4.
Aequum as subst. very freq. with bonum = aequitas, equitable conduct toward others, fairness, equity, etc.:
neque quidquam queo aequi bonique ab eo impetrare,
what is right and just, Plaut. Curc. 1, 1, 65:
cum de jure civili, cum de aequo et bono disputaretur,
Cic. Brut. 38:
ex aequo et bono, non ex callido versutoque jure rem judicari oportere,
id. Caecin. 23:
fit reus magis ex aequo bonoque quam ex jure gentium,
in accordance with justice and equity, Sall. J. 35.— Also without et:
illi dolum malum, illi fidem bonam, illi aequum bonum tradiderunt,
Cic. Top. 17.—So also, aequius melius, according to greater equily, Cic. Off. 3, 15; id. Top. 17.—
C.
Of a state of mind, even, unruffled, calm, composed, tranquil, patient, enduring (cf. aequitas, II. B.);
esp. freq. with animus or mens: animus aequos optumum est aerumnae condimentum,
Plaut. Rud. 2, 3, 71:
concedo et quod animus aequus est et quia necesse est,
Cic. Rosc. Am. 50:
quodadest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 32:
tentantem majora, fere praesentibus aequum,
id. Ep. 1, 17, 24;
and so, aequam memento rebus in arduis Servare mentem, etc.,
id. C. 2, 3, 1.—Esp. freq. in the adv. abl.: aequo (aequiore, aequissimo) animo, with even mind, with equanimity, patiently, calmly, quietly, with forbearance: ego, nisi Bibulus adniteretur de triumpho, aequo animo essem, nunc vero aischron siôpan, Cic. Att. 6, 8:
carere aequo animo aliquā re,
id. Brut. 6:
ferre aliquid,
Nep. Dion. 6, 7; Aur. Vict. Orig. 6, 3:
accipere,
Sall. C. 3, 2:
tolerare,
id. J. 31:
quo aequiore animo Germanicus celerem successionem operiretur,
Suet. Tib. 25:
testem se in judiciis interrogari aequissimo animo patiebatur,
id. Aug. 56.—In eccl. Lat. = bono animo:
aequo animo esto,
be of good cheer, Vulg. 3 Reg. 21, 7:
aequo animo (aliquis) est? Psallat,
ib. Jacob. 5, 13.—Hence: aequi bonique facere aliquid, to regard as fair and reasonable (prop., a gen. of value, Roby, § 1191), to put up with, be content with, submit to, acquiesce in, etc.:
istuc aequi bonique facio,
Ter. Heaut. 4, 5, 40: tranquillissimus animus meus totum istuc aequi boni [p. 59] facit, Cic. Att. 7, 7; Liv. 34, 22 fin.:
aequi istuc faciam,
it will be all the same to me, Plaut. Mil. 3, 1, 189.—So also:
aequi bonique dicere,
to propose any thing reasonable, Ter. Phorm. 4, 3, 32.—Hence, aequē, adv., in like manner, equally, just as = ex aequo, pariter, Gr. isôs, omoiôs (indicating the entire equality of two objects compared, while similiter denotes only likeness):
eā (benevolentiā) non pariter omnes egemus... honore et gloriā fortasse non aeque omnes egent,
Cic. Off. 2, 8, 30:
non possum ego non aut proxime atque ille aut etiam aeque laborare,
id. Fam. 9, 13, 2:
universa aeque eveniunt justo et impio,
Vulg. Eccl. 9, 2.
1.
In the comic poets with cum or the comp. abl. (cf. adaeque); in Cic. and good class. authors gen. with et, atque, ac, ac si; less class. with quam, ut, quam ut; in Petr. with tamquam.
(α).
Aeque—cum:
animum advorte, ut aeque mecum haec scias,
Plaut. As. 2, 2, 66, id. Poen. prol. 47: novi aeque omnia tecum, Ter Phorm. 5, 9, 43. But in Plaut. As. 4, 1, 26, tecum una postea aeque pocla potitet, una belongs with tecum to potitet, and aeque is put absol. (sc. ut tu).—
(β).
Aeque with comp. abl.:
nullus est hoc meticulosus aeque,
as this person, Plaut. Am. 1, 1, 137:
qui me in terrā aeque fortunatus erit,
id. Curc. 1, 2, 51.—
(γ).
Aeque—et or aeque— que (as in Gr. ison kai, isa kai, Soph. Oed. Tyr. 611;
Thuc. 3, 14). nisi aeque amicos et nosmet ipsos diligamus,
equally as ourselves, Cic. Fin. 1, 20, 67. versūs aeque prima et media et extrema pars attenditur, id. de Or. 3, 50, 192; id. Rosc. Com. 1, 2; so id. Mur. 13, 28; id. Clu. 69, 195, id. Tusc. 2, 26, 62 al.:
quod Aeque neglectum pueris senibusque nocebit,
Hor. Ep. 1, 1, 26.—
(δ).
Aeque—atque, —ac, —ac si, as... as; as much as, as: vide ne, quem tu esse hebetem deputes aeque ac pecus, is, etc., Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45: pumex non aeque aridus atque hic est senex, Plaut Aul. 2, 4, 18; Ter. Phorm 1, 2, 43; Varr. R. R. 3, 8, 2:
nisi haberes, qui illis aeque ac tu ipse gauderet,
Cic. Lael. 6, 22:
sed me colit et observat aeque atque patronum suum,
id. Fam. 13, 69; 2, 2; so id. Brut. 71, 248; id. Rosc. Am. 40, 116; Cels. 6, 15; Tac. H. 4, 5; Suet. Caes. 12 al.: aeque ac si. with the subj., just as if. altogether as if:
Egnatii absentis rem ut tueare, aeque a te peto ac si mea negotia essent,
Cic. Fam. 13, 43, 3; Auct Her 2, 13, 19: quo factum est, ut jumenta aeque nitida ex castellis educeret ac si in campestribus ea locis habuisset, Nep Eum. 5. 6; Liv. 10, 7, 4; 44, 22, 5 al.—
(ε).
Aeque— quam (only in Plaut. and prose writers from the Aug. per.;
neither in Cic. nor in Cæs.),
as... as, in the same manner as, as well... as, like, Plaut. Mil. 2, 5, 55;
nullum esse agrum aeque feracem quam hic est,
id. Epid. 2, 3, 1:
nihil aeque eos terruit quam robur et color imperatoris,
Liv. 28, 26, 14, 5, 6, 11; so 5, 3, 4; 31, 1, 3;
in navibus posita aeque quam in aedificiis,
Plin. 2, 81, 83, § 196; so 2, 70, 72, § 180; Tac. A. 14, 38; id. H. 2, 10; 4, 52; Suet. Aug. 64, 89; id. Galb. 4 al.—
(ζ).
Aeque—ut, a rare combination, and unworthy of imitation (in authors of the class. per. its reception rests, for the most part, upon false readings for aeque et or aeque ac), as much as, like, cui nihil aeque in causis agendis ut brevitas placet, Plin. Ep. 1, 20, 1 Keil. accinctus aeque ut discinctus, Vulg. 3 Reg. 20, 11. Possidebitis eam (terram) singuli aeque ut frater suus, ib. Ezech. 47, 14:
idemque proficeret aeque ut rosaceum,
Plin. 23, 4, 45, § 89, where Jan reads proficeret quod rosaceum. —In Plaut. once aeque—quasi for the class. aeque ac. quem videam aeque esse maestum quasi dies si dicta sit, Plaut. As. 5, 1, 11 Fleck.—
(η).
Sometimes aeque—aeque, as well as, as much as. aeque pauperibus prodest, locupletibus aeque, Hor. Ep. 1, 1, 25:
aeque discordiam praepositorum, aeque concordiam subjectis exitiosam,
Tac. Agr. 15.—
2.
The comparison is often to be supplied from the whole sentence or context; hence, aeque stands absol. for aeque ac, etc. (ante-class. freq.; also in Cic. and Liv.), equally, as much as, as: eadem oratio non aeque valet, Enn. ap. Gell. 11, 4 (from Eurip. Hec. 295: logos... ou tauton sthenei):
satin habes, si feminarum nullast quam aeque diligam?
Plaut. Am. 1, 3, 11: Aetna mons non aeque altus, id. Mil. 4, 2, 73; 4, 7, 10; id. Most. 1, 3, 85, etc.; Ter. Phorm. 3, 3, 32; Cic. Fam. 4, 6, 1; so id. ib. 5, 21; id. Fin. 4, 33, 62:
aeque sons,
Liv. 29, 19, 2;
so 29, 19, 4 al.: aeque non est dubium,
it is as little doubtful, Plin. 2, 15, 13, § 68.—
3.
With omnes, uterque, and definite numerals, to indicate that a thing applies equally to all the objects designated, equally:
non omnia eadem aeque omnibus suavia esse scito,
Plaut. As. 3, 3, 51; Ter. Hec. 2, 1, 2; so Cic. Off. 2, 8, 31; id. Fin. 4, 27, 75 al.:
etsi utrique nostrum prope aeque gratae erant (litterae),
id. Fam. 13, 18; so id. Quint. 28, 86; Verg. G. 3, 118; Ov. Tr. 3, 8, 33; id. Fast. 1, 226:
aeque ambo pares,
Plaut. Men. 5, 9, 60:
duae trabes aeque longae,
Caes. B. C. 2, 10; Suet. Aug. 101. —
4.
Sometimes absol., with several substantives, alike, equally:
Tragici et comici Numquam aeque sunt meditati,
Plaut. Pers. 4, 2, 4. imperium bonus ignavus aeque sibi exoptant, Sall. C. 11.—
5.
In Plaut. Capt. 3, 5, 42, nec est mihi quisquam, melius aeque cui velim, melius velle is, perhaps, to be taken together as a phrase, and the comp. considered as used in a restricted sense, as in melius est. Others consider the comp. as used for the simple positive; cf. adaeque.—
B.
Justly, with equity:
mihi id aeque factum arbitror,
Plaut. Mil. 5, 22 dub. (Ritschl: jureque id factum arbitror).— Comp.: ferro quam fame aequius perituros, more willingly, Sall. H. Fragm.— Sup.:
aequissime jus dicere,
Aur. Vict. Epit. 11, 2:
judicas ut qui aequissime,
Sid. 15, Ep. 11.
► An old adverb.
form, aequĭter, also occurs: praeda per participes aequiter partita est, Liv. Andr. ap. Non. 512, 31; so Pac. ib., Att. ib., and Plaut. acc. to Prisc. 1010 P.

Lewis & Short latin dictionary > aequum
120 aequus

aequus ( aecus, Pac. 32 Rib.; Lucr. 5, 1023 Lachm. and Munro; AIQVOS, S. C. de Bacch. 1. 26), a, um, adj. [formerly referred to EIKÔ, eoika, but Pott connects it with Sanscr. ēka = one, as if properly, one and uniform; others consider it as akin to aemulor, q. v.].
I.
A.. Of place, that extends or lies in a horizontal direction, plain, even, level, flat (esp. freq. in the strategic descriptions of the histt.;
syn.: planus, aequalis, aequabilis, par, similis, justus): locus ad libellam aequus,
level, Varr. R. R. 1, 6 fin.:
aequus et planus locus,
Cic. Caec. 17 fin.:
in aequum locum se demittere,
Caes. B. G. 7, 28: legio, quae paulo aequiore loco constiterat, id. ib. 7, 51:
in aequum locum deducere,
Sall. J. 42 (cf. in Gr. eis to isoW katabainein, Xen. Anab. 4, 6, 18).— Trop.:
sive loquitur ex inferiore loco sive aequo sive ex superiore,
i. e. before the judges, sitting on raised seats, or in the Senate, or in the assembly of the people from the rostra, Cic. de Or. 3, 6, 23:
meos multos et ex superiore et ex aequo loco sermones habitos cum tuā summā laude,
from the tribune, and on private matters, id. Fam. 3, 8.—In the histt., sometimes subst.: aequum, i, n., with a gen., level ground, a plain:
facilem in aequo campi victoriam fore,
Liv. 5, 38:
ut primum agmen aequo, ceteri per acclive jugum insurgerent,
Tac. Agr. 35:
in aequum digredi,
id. ib. 18:
in aequo obstare,
id. ib. 36; id. H. 4, 23.—Also, an eminence, if it rises without inequalities:
dum Romanae cohortes in aequum eniterentur,
up the slope, Tac. A. 2, 80.—As a level place is more favorable for military operations than an uneven one, aequus has the signif.,
B.
Favorable, convenient, advantageous (as its opp., iniquus, uneven, has that of unfavorable, etc.).
1.
Of place:
locum se aequum ad dimicandum dedisse,
Caes. B. C. 3, 73:
etsi non aequum locum videbat suis,
Nep. Milt. 5, 4:
non hic silvas nec paludes, sed aequis locis aequos deos,
Tac. A. 1, 68. —
2.
Of time: judicium aequiore tempore fieri oportere, more propitious, Cic. Corn. Fragm. ap. Ascon. p. 72:
et tempore et loco aequo,
Liv. 26, 3:
tempore aequo,
Suet. Caes. 35.—
3.
In gen., of persons or things (freq. and class.), favorable, kind, friendly, benevolent, etc.; constr. absol. with dat., or in and acc. (in poets in with abl.).
(α).
Absol.:
consequeris, ut eos ipsos, quos contra statuas, aequos placatosque dimittas,
Cic. Or. 10, 34:
nobilitate inimica, non aequo senatu,
id. Q. Fr. 2, 3 med.:
meis aequissimis utuntur auribus,
id. Fam. 7, 33:
oculis aspicere aequis,
Verg. A. 4, 372:
O dominum aequum et bonum,
Suet. Aug. 53:
boni et aequi et faciles domini,
id. Tib. 29.—
(β).
With dat.:
aequa Venus Teucris, Pallas iniqua fuit,
Ov. Tr. 1, 2, 6; id. A. A. 2, 310.—
(γ).
With in and acc.:
quis hoc statuit, quod aequum sit in Quintium, id iniquum esse in Maevium,
Cic. Quint. 14.—
(δ).
With in and abl.:
victor erat quamvis, aequus in hoste fuit,
Prop. 4, 18, 28.—Hence,
4.
aequus, i, m. subst., a friend:
ego ut me tibi amicissimum esse et aequi et iniqui intellegant, curabo,
both friends and enemies, Cic. Fam. 3, 6 fin.:
aequis iniquisque persuasum erat,
Liv. 5, 45.
II.
That is equal to another in any quality, equal, like; and of things divided into two equal parts, a half:
aequo censu censeri,
Plaut. Trin. 2, 4, 92:
partīs,
Lucr. 3, 125; so Aur. Vict. Orig. 19, 1; and Vulg. 1 Reg. 30, 24:
aequa erit mensura sagorum,
ib. Exod. 26, 8:
pondera,
ib. Lev. 19, 36:
portio,
ib. 2 Mach. 8, 30:
aequa dementia,
Lucr. 1, 705 al.:
aequā manu discedere,
to come off with equal advantage, Sall. C. 39; so,
aequo Marte pugnare,
with equal success, Liv. 2, 6; Curt. 4, 15, 29; Flor. 4, 2, 48 al.:
urbs erat in summo nubibus aequa jugo,
Ov. P. 4, 7, 24:
aequum vulnus utrique tulit,
id. M. 9, 719 (cf. id. ib. 7, 803:
aequales urebant pectora flammae): sequiturque patrem non passibus aequis,
Verg. A. 2, 724:
pars aequa mundi,
Plin. 2, 19, 17, § 81:
utinam esset mihi pars aequa amoris tecum, i. e. aeque vicissim amaremus,
Ter. Eun. 1, 2, 12:
non tertiam portionem, verum aequam,
Plin. 3, 1, 1, § 5 al. —Hence the adverbial phrases,
1.
Ex aequo, in like manner, in an equal degree, equally ( = ex isou, Hdt., Dem.), Lucr. 1, 854:
dixit et ex aequo donis formaque probata, etc.,
Ov. H. 16, 87; 20, 123; id. Am. 1, 10, 33; id. A. A. 2, 682; id. M. 3, 145; 4, 62; Liv. 36, 37:
adversarum rerum ex aequo socii sunt (Fosi Cheruscis), cum in secundis minores fuissent,
Tac. G. 36 fin. —
2.
In aequo esse or stare, to be equal:
qui cogit mori nolentem, in aequo est, quique properantem impedit,
Sen. Phoen. 98:
ut naturam oderint, quod infra deos sumus, quod non in aequo illis stetimus,
id. Ben. 2, 29: in aequo ponere aliquem alicui, to make equal, to put on an equality, to compare:
in aequo eum (Philopoemenem) summis imperatoribus posuerunt,
Liv. 39, 50 fin. —
B.
Morally.
1.
Of persons, fair, equitable, impartial in conduct toward others (diff. from justus, just; v. aequitas, II.); constr. absol., with dat.; more rarely with gen.:
praetor aequus et sapiens,
Cic. Verr. 2, 4, 65; 2, 5, 59:
aequissimus aestimator et judex,
id. Fin. 3, 2:
praebere se aequum alicui,
id. Fam. 2, 1:
absentium aequi, praesentibus mobiles,
benevolent toward, Tac. A. 6, 36.—
2.
Of things, fair, right, equitable, reasonable: ITA. SENATVS. AIQVOM. CENSVIT., S. C. de Bach. 1. 26: et aecum et rectum est, Pac. ap. Non. 261, 13 (Trag. Rel. p. 81 Rib.):
aequa et honesta postulatio,
Cic. Rosc. Am. 2:
quod justum est et aequum, servis praestate,
just and fair, Vulg. Col. 4, 1:
postulo primum id, quod aequissimum est, ut, etc.,
Cic. Clu. 2:
aequa lex et omnibus utilis,
id. Balb. 27:
aequissimis legibus monere,
Aur. Vict. Caes. 9, 5:
aequae conditiones,
Vell. 2, 25; see Fischer, Gr. II. 611.—Hence,
3.
ae-quum, i, n. subst., what is fair, equitable, or just; fairness, equity, or justice, etc.: jus atque aequum, Enn. ap. Non. p. 399, 10 (Trag. v. 224 Vahl.):
utilitas justi prope mater et aequi,
Hor. S. 1, 3, 98:
aequi studium,
Aur. Vict. Caes. 24, 6.—Often with comparatives, more than is right, proper, reasonable:
lamentari amplius aequo,
Lucr. 3, 966:
injurias gravius aequo habere,
to feel too deeply, Sall. C. 50:
potus largius aequo,
Hor. Ep. 2, 2, 215.—Hence, aequum est, it is reasonable, proper, right, etc.; constr. with acc. and inf., in good prose also with dat. pers. and ut, Rudd. II. p. 235, n. 21: nos quiescere aequom est, Enn. ap. Diom. p. 382 P. (Trag. v. 199 Vahl.):
quae liberum scire aequom est adulescentem,
Ter. Eun. 3, 2, 25:
significant Imbecillorum esse aecum misererier omnīs,
Lucr. 5, 1023:
non est aequum nos derelinquere verbum Dei,
Vulg. Act. 6, 2:
aequius est mori quam auctoritatem imperii foedare,
Aur. Vict. Epit. 12, 7:
ut peritis? Ut piscatorem aequomst (sc. perire), fame sitique speque,
Plaut. Rud. 2, 2, 7; so,
sicut aequum est homini de potestate deorum timide et pauca dicamus,
Cic. Imp. Pomp. 16, 47.—In Plaut., with abl.:
plus vidissem quam med atque illo aequom foret,
would be becoming in me and him, Plaut. Bacch. 3, 3, 84; id. Rud. prol. 47.—
4.
Aequum as subst. very freq. with bonum = aequitas, equitable conduct toward others, fairness, equity, etc.:
neque quidquam queo aequi bonique ab eo impetrare,
what is right and just, Plaut. Curc. 1, 1, 65:
cum de jure civili, cum de aequo et bono disputaretur,
Cic. Brut. 38:
ex aequo et bono, non ex callido versutoque jure rem judicari oportere,
id. Caecin. 23:
fit reus magis ex aequo bonoque quam ex jure gentium,
in accordance with justice and equity, Sall. J. 35.— Also without et:
illi dolum malum, illi fidem bonam, illi aequum bonum tradiderunt,
Cic. Top. 17.—So also, aequius melius, according to greater equily, Cic. Off. 3, 15; id. Top. 17.—
C.
Of a state of mind, even, unruffled, calm, composed, tranquil, patient, enduring (cf. aequitas, II. B.);
esp. freq. with animus or mens: animus aequos optumum est aerumnae condimentum,
Plaut. Rud. 2, 3, 71:
concedo et quod animus aequus est et quia necesse est,
Cic. Rosc. Am. 50:
quodadest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 32:
tentantem majora, fere praesentibus aequum,
id. Ep. 1, 17, 24;
and so, aequam memento rebus in arduis Servare mentem, etc.,
id. C. 2, 3, 1.—Esp. freq. in the adv. abl.: aequo (aequiore, aequissimo) animo, with even mind, with equanimity, patiently, calmly, quietly, with forbearance: ego, nisi Bibulus adniteretur de triumpho, aequo animo essem, nunc vero aischron siôpan, Cic. Att. 6, 8:
carere aequo animo aliquā re,
id. Brut. 6:
ferre aliquid,
Nep. Dion. 6, 7; Aur. Vict. Orig. 6, 3:
accipere,
Sall. C. 3, 2:
tolerare,
id. J. 31:
quo aequiore animo Germanicus celerem successionem operiretur,
Suet. Tib. 25:
testem se in judiciis interrogari aequissimo animo patiebatur,
id. Aug. 56.—In eccl. Lat. = bono animo:
aequo animo esto,
be of good cheer, Vulg. 3 Reg. 21, 7:
aequo animo (aliquis) est? Psallat,
ib. Jacob. 5, 13.—Hence: aequi bonique facere aliquid, to regard as fair and reasonable (prop., a gen. of value, Roby, § 1191), to put up with, be content with, submit to, acquiesce in, etc.:
istuc aequi bonique facio,
Ter. Heaut. 4, 5, 40: tranquillissimus animus meus totum istuc aequi boni [p. 59] facit, Cic. Att. 7, 7; Liv. 34, 22 fin.:
aequi istuc faciam,
it will be all the same to me, Plaut. Mil. 3, 1, 189.—So also:
aequi bonique dicere,
to propose any thing reasonable, Ter. Phorm. 4, 3, 32.—Hence, aequē, adv., in like manner, equally, just as = ex aequo, pariter, Gr. isôs, omoiôs (indicating the entire equality of two objects compared, while similiter denotes only likeness):
eā (benevolentiā) non pariter omnes egemus... honore et gloriā fortasse non aeque omnes egent,
Cic. Off. 2, 8, 30:
non possum ego non aut proxime atque ille aut etiam aeque laborare,
id. Fam. 9, 13, 2:
universa aeque eveniunt justo et impio,
Vulg. Eccl. 9, 2.
1.
In the comic poets with cum or the comp. abl. (cf. adaeque); in Cic. and good class. authors gen. with et, atque, ac, ac si; less class. with quam, ut, quam ut; in Petr. with tamquam.
(α).
Aeque—cum:
animum advorte, ut aeque mecum haec scias,
Plaut. As. 2, 2, 66, id. Poen. prol. 47: novi aeque omnia tecum, Ter Phorm. 5, 9, 43. But in Plaut. As. 4, 1, 26, tecum una postea aeque pocla potitet, una belongs with tecum to potitet, and aeque is put absol. (sc. ut tu).—
(β).
Aeque with comp. abl.:
nullus est hoc meticulosus aeque,
as this person, Plaut. Am. 1, 1, 137:
qui me in terrā aeque fortunatus erit,
id. Curc. 1, 2, 51.—
(γ).
Aeque—et or aeque— que (as in Gr. ison kai, isa kai, Soph. Oed. Tyr. 611;
Thuc. 3, 14). nisi aeque amicos et nosmet ipsos diligamus,
equally as ourselves, Cic. Fin. 1, 20, 67. versūs aeque prima et media et extrema pars attenditur, id. de Or. 3, 50, 192; id. Rosc. Com. 1, 2; so id. Mur. 13, 28; id. Clu. 69, 195, id. Tusc. 2, 26, 62 al.:
quod Aeque neglectum pueris senibusque nocebit,
Hor. Ep. 1, 1, 26.—
(δ).
Aeque—atque, —ac, —ac si, as... as; as much as, as: vide ne, quem tu esse hebetem deputes aeque ac pecus, is, etc., Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45: pumex non aeque aridus atque hic est senex, Plaut Aul. 2, 4, 18; Ter. Phorm 1, 2, 43; Varr. R. R. 3, 8, 2:
nisi haberes, qui illis aeque ac tu ipse gauderet,
Cic. Lael. 6, 22:
sed me colit et observat aeque atque patronum suum,
id. Fam. 13, 69; 2, 2; so id. Brut. 71, 248; id. Rosc. Am. 40, 116; Cels. 6, 15; Tac. H. 4, 5; Suet. Caes. 12 al.: aeque ac si. with the subj., just as if. altogether as if:
Egnatii absentis rem ut tueare, aeque a te peto ac si mea negotia essent,
Cic. Fam. 13, 43, 3; Auct Her 2, 13, 19: quo factum est, ut jumenta aeque nitida ex castellis educeret ac si in campestribus ea locis habuisset, Nep Eum. 5. 6; Liv. 10, 7, 4; 44, 22, 5 al.—
(ε).
Aeque— quam (only in Plaut. and prose writers from the Aug. per.;
neither in Cic. nor in Cæs.),
as... as, in the same manner as, as well... as, like, Plaut. Mil. 2, 5, 55;
nullum esse agrum aeque feracem quam hic est,
id. Epid. 2, 3, 1:
nihil aeque eos terruit quam robur et color imperatoris,
Liv. 28, 26, 14, 5, 6, 11; so 5, 3, 4; 31, 1, 3;
in navibus posita aeque quam in aedificiis,
Plin. 2, 81, 83, § 196; so 2, 70, 72, § 180; Tac. A. 14, 38; id. H. 2, 10; 4, 52; Suet. Aug. 64, 89; id. Galb. 4 al.—
(ζ).
Aeque—ut, a rare combination, and unworthy of imitation (in authors of the class. per. its reception rests, for the most part, upon false readings for aeque et or aeque ac), as much as, like, cui nihil aeque in causis agendis ut brevitas placet, Plin. Ep. 1, 20, 1 Keil. accinctus aeque ut discinctus, Vulg. 3 Reg. 20, 11. Possidebitis eam (terram) singuli aeque ut frater suus, ib. Ezech. 47, 14:
idemque proficeret aeque ut rosaceum,
Plin. 23, 4, 45, § 89, where Jan reads proficeret quod rosaceum. —In Plaut. once aeque—quasi for the class. aeque ac. quem videam aeque esse maestum quasi dies si dicta sit, Plaut. As. 5, 1, 11 Fleck.—
(η).
Sometimes aeque—aeque, as well as, as much as. aeque pauperibus prodest, locupletibus aeque, Hor. Ep. 1, 1, 25:
aeque discordiam praepositorum, aeque concordiam subjectis exitiosam,
Tac. Agr. 15.—
2.
The comparison is often to be supplied from the whole sentence or context; hence, aeque stands absol. for aeque ac, etc. (ante-class. freq.; also in Cic. and Liv.), equally, as much as, as: eadem oratio non aeque valet, Enn. ap. Gell. 11, 4 (from Eurip. Hec. 295: logos... ou tauton sthenei):
satin habes, si feminarum nullast quam aeque diligam?
Plaut. Am. 1, 3, 11: Aetna mons non aeque altus, id. Mil. 4, 2, 73; 4, 7, 10; id. Most. 1, 3, 85, etc.; Ter. Phorm. 3, 3, 32; Cic. Fam. 4, 6, 1; so id. ib. 5, 21; id. Fin. 4, 33, 62:
aeque sons,
Liv. 29, 19, 2;
so 29, 19, 4 al.: aeque non est dubium,
it is as little doubtful, Plin. 2, 15, 13, § 68.—
3.
With omnes, uterque, and definite numerals, to indicate that a thing applies equally to all the objects designated, equally:
non omnia eadem aeque omnibus suavia esse scito,
Plaut. As. 3, 3, 51; Ter. Hec. 2, 1, 2; so Cic. Off. 2, 8, 31; id. Fin. 4, 27, 75 al.:
etsi utrique nostrum prope aeque gratae erant (litterae),
id. Fam. 13, 18; so id. Quint. 28, 86; Verg. G. 3, 118; Ov. Tr. 3, 8, 33; id. Fast. 1, 226:
aeque ambo pares,
Plaut. Men. 5, 9, 60:
duae trabes aeque longae,
Caes. B. C. 2, 10; Suet. Aug. 101. —
4.
Sometimes absol., with several substantives, alike, equally:
Tragici et comici Numquam aeque sunt meditati,
Plaut. Pers. 4, 2, 4. imperium bonus ignavus aeque sibi exoptant, Sall. C. 11.—
5.
In Plaut. Capt. 3, 5, 42, nec est mihi quisquam, melius aeque cui velim, melius velle is, perhaps, to be taken together as a phrase, and the comp. considered as used in a restricted sense, as in melius est. Others consider the comp. as used for the simple positive; cf. adaeque.—
B.
Justly, with equity:
mihi id aeque factum arbitror,
Plaut. Mil. 5, 22 dub. (Ritschl: jureque id factum arbitror).— Comp.: ferro quam fame aequius perituros, more willingly, Sall. H. Fragm.— Sup.:
aequissime jus dicere,
Aur. Vict. Epit. 11, 2:
judicas ut qui aequissime,
Sid. 15, Ep. 11.
► An old adverb.
form, aequĭter, also occurs: praeda per participes aequiter partita est, Liv. Andr. ap. Non. 512, 31; so Pac. ib., Att. ib., and Plaut. acc. to Prisc. 1010 P.

Lewis & Short latin dictionary > aequus

Страницы

См. также в других словарях:

thing — (n.) O.E. þing meeting, assembly, later entity, being, matter (subject of deliberation in an assembly), also act, deed, event, material object, body, being, from P.Gmc. *thengan appointed time (Cf. O.Fris. thing assembly, council, suit, matter,… … Etymology dictionary
Thing (comics) — Infobox comics character character name=The Thing converted=y caption=Descript cvr art|The Thing|3|1|Jan, 2006Art by Andrea Di Vito. publisher=Marvel Comics debut= The Fantastic Four #1 (Nov 1961) creators=Stan Lee Jack Kirby alter ego=Benjamin… … Wikipedia
thing — thing1 /thing/, n. 1. a material object without life or consciousness; an inanimate object. 2. some entity, object, or creature that is not or cannot be specifically designated or precisely described: The stick had a brass thing on it. 3.… … Universalium
time — time1 [ taım ] noun *** ▸ 1 quantity clock measures ▸ 2 period ▸ 3 occasion/moment ▸ 4 time available/needed ▸ 5 how fast music is played ▸ + PHRASES 1. ) uncount the quantity that you measure using a clock: Time seemed to pass more quickly than… … Usage of the words and phrases in modern English
time*/*/*/ — [taɪm] noun I 1) [U] the quantity that is measured in minutes, hours, days, years etc Einstein tried to define the relationship between space and time.[/ex] Time seemed to pass more quickly than before.[/ex] 2) [singular/U] the hours, minutes etc … Dictionary for writing and speaking English
Thing-Thing — is a series of two dimensional action games in the vein of Vectorman and Abuse [ [http://diseasedboard.proboards75.com/index.cgi?board=thingthingdiscussion action=display thread=1026 page=2#71572 Diseased Productions Board Wikipedia Article ] ] … Wikipedia
Thing — (th[i^]ng), n. [AS. [thorn]ing a thing, cause, assembly, judicial assembly; akin to [thorn]ingan to negotiate, [thorn]ingian to reconcile, conciliate, D. ding a thing, OS. thing thing, assembly, judicial assembly, G. ding a thing, formerly also,… … The Collaborative International Dictionary of English
Time Goes by — «Time goes by» Sencillo de Every Little Thing del álbum Time to Destination Formato CD single Género(s) J Pop Discográfica avex trax … Wikipedia Español
thing — W1S1 [θıŋ] n ▬▬▬▬▬▬▬ 1¦(idea/action/feeling/fact)¦ 2¦(object)¦ 3¦(situation)¦ 4¦(nothing)¦ 5¦(person/animal)¦ 6¦(make a comment)¦ 7 the thing is 8 the last thing somebody wants/expects/needs etc 9 last thing … Dictionary of contemporary English
Time to Destination — Álbum de Every Little Thing Lanzamiento 15 de abril, 1998 Grabación 1997, 1998 Género J Pop Duración 51 min, 48 sec Sello … Wikipedia Español
thing — [ θıŋ ] noun count *** ▸ 1 object/item ▸ 2 action/activity ▸ 3 situation/event ▸ 4 fact/condition ▸ 5 aspect of life ▸ 6 idea/information ▸ 7 something not specific ▸ 8 someone/something young you like ▸ + PHRASES 1. ) an object or ITEM. This… … Usage of the words and phrases in modern English

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на английский

time+to+do+a+thing

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на английский

time+to+do+a+thing

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: