Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

taurus

  • 81 Cilissa

    Cĭlĭcĭa, ae, f., = Kilikia, a province in the southern part of Asia Minor, between Pamphylia and Syria, now Ejalet Itschil, Mel. 1, 2, 6; 1, 11, 2; 1, 13, 1 sq.; 2, 7, 5; Plin. 5, 27, 22, § 91; Plaut. Mil. 1, 1, 42; Cic. Imp. Pomp. 22, 64; id. Fam. 15, 1, 2 sq. al.—
    II.
    Hence,
    A.
    Cĭlix, ĭcis (abl. Cilici, Lucr. 2, 416 Lachm.; Verg. Cul. 399 al.; v. infra), adj., = Kilix, Cilician:

    Cilici croco (of special excellence),

    Lucr. 2, 416; Verg. Cul. 399 Sillig; cf. Stat. S. 2, 1, 160; 3, 3, 34:

    Taurus,

    Ov. M. 2, 217:

    tonsor,

    Mart. 7, 95:

    Tamira,

    Tac. H. 2, 3.—Subst. in plur.: Cĭlĭ-ces, um, m., = Kilikes, the Cilicians, the inhabitants of Cilicia, notorious for the practice of piracy, Cic. Div. 1, 1, 2; id. Fam. 15, 1, 3; Caes. B. C. 3, 101; Tib. 1, 2, 67; Tac. A. 2, 78 al.:

    agrestium Cilicum nationes quibus Clitarum cognomentum,

    id. ib. 12, 55.— Acc. Gr. Cilicas, Tib. 1, 7, 16; Varr. R. R. 2, 11, 12; Ov. Am. 2, 16, 39:

    Cilices Clitae,

    a barbarous tribe in the mountains of Cilicia, Tac. A. 12, 55; cf. id. ib. 6, 41.—Hence,
    (β).
    Fem.: Cĭlissa, ae, = Kilissa, Cilician (cf. Phoenissa, from Phoenix), adj.:

    terra Cilissa,

    Ov. Ib. 198:

    spica,

    of crocus, Prop. 4 (5), 6, 74; Ov. F. 1, 76.—
    B.
    Cĭlĭcĭus, a, um, adj., Cilician:

    portae,

    Nep. Dat. 7, 2:

    mare,

    Plin. 5, 27, 26, § 96:

    cotes,

    id. 36, 22, 47, §§

    164 and 165: crocum,

    id. 21, 6, 17, § 31.—
    (β).
    Subst.: cĭ-lĭcĭum, ii, n., = Kilikion, a covering, originally made of Cilician goats ' hair, used by soldiers and seamen, Varr. R. R. 2, 11, 12; Cic. Verr. 2, 1, 38, § 95 Ascon.; Col. 12, 46; Liv. 38, 7, 10; Veg. 2, 14, 3; also adj.:

    vela,

    Dig. 19, 1, 17; 33, 7, 12; cf. also udones, made of Cilician goats ' hair, Mart. 14, 148.—
    C.
    Cĭlĭcĭensis, e, adj., Cilician:

    legio,

    Caes. B. C. 3, 88:

    provincia,

    Cic. Fam. 13, 67, 1:

    vicinus,

    id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7.

    Lewis & Short latin dictionary > Cilissa

  • 82 Commodus

    1.
    com-mŏdus, a, um, adj., that has a due or proper measure; hence,
    I.
    Object., complete, perfect, of full weight or measure, fit, suitable, due, proper, etc. (mostly poet. or in post-Aug. prose;

    most freq. in Plaut.): statura,

    a tall stature, Plaut. As. 2, 3, 21:

    capillus,

    id. Most. 1, 3, 98:

    viginti argenti minae,

    full twenty, id. As. 3, 3, 134 (cf. id. ib. 3, 3, 144: minae bonae); id. Merc. 2, 3, 101:

    talentum argenti,

    id. Rud. 5, 2, 31; Lucil. ap. Non. p. 266, 27:

    novem cyathis commodis miscentur pocula,

    Hor. C. 3, 19, 12:

    alimenta,

    Dig. 34, 1, 16, § 1:

    capitis valetudo commodior,

    more firm, Cels. 8, 1; Quint. 6, 3, 77;

    and transf. to the person: vivere filium atque etiam commodiorem esse,

    to be better, Plin. Ep. 3, 16, 4.—
    II.
    Subject., suitable, fit, convenient, opportune, commodious, easy, appropriate for some one or something, favorable, friendly to (in every period and species of composition); constr. with dat. or absol., rarely with ad (v. the foll.).
    A.
    Of things.
    1.
    With dat.
    a.
    Of the purpose or use:

    curationi omnia commodiora,

    Liv. 30, 19, 5:

    nec pecori opportuna seges nec commoda Baccho,

    Verg. G. 4, 129.—
    b.
    Of the person:

    hoc et vobis et meae commodum famae arbitror,

    Ter. Hec. 4, 2, 9:

    quod erit mihi bonum et commodum,

    id. Phorm. 1, 2, 81:

    nulla lex satis commoda omnibus est (corresp. with prodesse),

    Liv. 34, 3, 5:

    primordia eloquentiae mortalibus,

    Tac. Or. 12:

    hanc sibi commodissimam belli rationem judicavit,

    Caes. B. C. 3, 85:

    quae sit stella homini commoda, quaeque mala,

    Prop. 2 (3), 27, 4.—
    2.
    Absol.:

    hiberna,

    Liv. 42, 67, 8:

    longius ceterum commodius iter,

    id. 22, 2, 2; cf.:

    commodissimus in Britanniam transjectus,

    Caes. B. G. 5, 2:

    commodius anni tempus,

    Cic. Att. 9, 3, 1; cf. Ter. And. 5, 2, 3:

    faciliore ac commodiore judicio,

    Cic. Caecin. 3, 8:

    litterae satis commodae de Britannicis rebus,

    id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 25:

    mores,

    id. Lael. 15, 54:

    commodissimum esse statuit, omnes naves subduci, etc.,

    Caes. B. G. 5, 11.—
    3.
    With or without dat. pers. in the phrase commodum est, it pleases, is agreeable, = libet:

    proinde ut commodum est,

    Plaut. Am. 2, 1, 8; 3, 1, 2: dum erit commodum, Ter. Ad. 1, 2, 38:

    si id non commodum est,

    id. Eun. 3, 2, 49; id. Phorm. 5, 8, 37; Cic. Verr. 2, 2, 13, § 33 Ascon.; 2, 2, 16, § 39; 2, 1, 26, § 65; 2, 3, 70, § 165; id. Div. 1, 49, 111; id. de Or. 3, 23, 87; Plin. Pan. 48, 1:

    id si tibi erit commodum, cures velim,

    Cic. Att. 13, 48, 2; Cels. 4, 4; 4, 22.—
    4.
    With ad and acc. of purpose (very rare):

    nec satis ad cursus commoda vestis Erat,

    Ov. F. 2, 288.—
    5.
    With sup. in u (rare):

    hoc exornationis genus... commodum est auditu,

    Auct. Her. 4, 18, 26.—
    B.
    Of persons, serving a neighbor or (more freq.) accommodating one ' s self to his wishes, useful, serviceable, pleasant, agreeable, obliging, neighborly, friendly, polite, affable, gentle, etc.:

    mihi commodus uni,

    Hor. Ep. 1, 9, 9; cf. id. ib. 2, 1, 227:

    quemquamne existimas Catone commodiorem, communiorem, moderatiorem fuisse ad omnem rationem humanitatis?

    Cic. Mur. 31, 66:

    commodior mitiorque,

    id. Q. Fr. 1, 1, 13, § 39:

    Apronius, qui aliis inhumanus ac barbarus, isti uni commodus ac disertus,

    id. Verr. 2, 3, 9, § 23:

    convivae,

    Plaut. Poen. 3, 3, 2; cf.:

    commodus comissator,

    Ter. Ad. 5, 2, 8; and:

    commodus meis sodalibus,

    Hor. C. 4, 8, 1:

    homines,

    Plaut. Ps. 1, 5, 28:

    mulier commoda, Faceta,

    Ter. Heaut. 3, 2, 10; cf. id. And. 5, 2, 3.—In a double sense with I. supra:

    ubi tu commoda's, capillum commodum esse credito,

    Plaut. Most. 1, 3, 98.— Poet., of the measure of iambic verse:

    spondeos in jura paterna recepit Commodus et patiens,

    sharing the paternal rights with them, in a fraternal manner, Hor. A. P. 257.—Hence,
    III.
    Subst.: commŏdum, i, n.
    1.
    A convenient opportunity, favorable condition, convenience (rare, but in good prose):

    nostrum exspectare,

    Cic. Att. 16, 2, 1:

    cum tamdiu sedens meum commodum exspectet,

    id. ib. 14, 2, 3;

    12, 38, 1: velim aliquando, cum erit tuum commodum, Lentulum puerum visas,

    when it shall be convenient for you, id. ib. 12, 28, 3.—More freq.,
    b.
    In the connection commodo meo, tuo, etc., per commodum, ex commodo, at, or according to my, thy, etc., convenience, conveniently, at one ' s leisure:

    etiamsi spatium ad dicendum nostro commodo vacuosque dies habuissemus,

    according to our convenience, Cic. Verr. 1, 18, 56:

    quod commodo tuo fiat,

    id. Fam. 4, 2, 4; 1, 1, 3; id. Att. 13, 48, 1: suo commodo me convenire, Caes. ap. Cic. ib. 14, 1, 2:

    ubi consul copias per commodum exponere posset,

    Liv. 42, 18, 3:

    tamquam lecturus ex commodo,

    Sen. Ep. 46, 1; Col. 12, 19, 3;

    so opp. festinanter,

    id. 6, 2, 14.—
    2.
    Advantage, profit (very freq. in all periods and species of composition):

    commodum est, quod plus usus habet quam molestiae: bonum sincerum debet esse et ab omni parte innoxium,

    Sen. Ep. 87, 36 sq.:

    ut malis gaudeant atque ex incommodis Alterius sua ut comparent commoda,

    Ter. And. 4, 1, 4:

    ut ex illius commodo meum compararem commodum,

    id. Heaut. 2, 4, 17; cf. id. Hec. 5, 3, 42; Cic. N. D. 1, 9, 23:

    cui tam subito tot congruerint commoda,

    Ter. Eun. 5, 8, 3:

    (honestatem) ipsam suo splendore ad se animos ducere, nullo prorsus commodo extrinsecus posito, Cic. Ac. Fragm. ap. Aug. contr. Ac. 3, 7, 15 (IV. 2, p. 470 Orell.): sequi matris commodum,

    Ter. Hec. 3, 5, 31:

    pacis,

    Cic. de Or. 2, 82, 335:

    contra valetudinis commodum laborare,

    to the injury of health, id. Mur. 23, 47:

    mea,

    Hor. Ep. 1, 14, 37:

    in publica peccem,

    id. ib. 2, 1, 3; cf.:

    populi commoda,

    Nep. Phoc. 4, 1.—
    b.
    Specif., a reward, pay, stipend, salary, wages for public service: veteranorum, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2, 3:

    omnibus provincialibus ornamentis commodisque depositis,

    emoluments, id. Red. in Sen. 14, 35; Suet. Ner. 32; cf.:

    emeritae militiae,

    id. Calig. 44; id. Aug. 49; cf. also id. Vit. 15; id. Galb. 12:

    militibus commoda dare,

    Ov. A. A. 1, 131 sq.:

    tribunatus,

    Cic. Fam. 7, 8, 1:

    missionum,

    Suet. Aug. 49.—
    c.
    A favor, privilege, immunity, Suet. Aug. 31; id. Claud. 19.—
    d.
    A useful thing, a good:

    commoda vitae,

    Cic. Tusc. 1, 36, 87; Lucr. 3, 2; cf.:

    cetera opinione bona sunt... proprietas in illis boni non est. Itaque commoda vocentur,

    Sen. Ep. 74, 17:

    inter commoda illas (divitias) numeratis: atqui eādem ratione ne commodum quidem erunt,

    id. ib. 87, 29. —
    e.
    Sometimes commodo or per commodum, adverb. antith. to that which is [p. 382] injurious, without injury or detriment:

    ut regem reducas, quod commodo rei publicae facere possis,

    Cic. Fam. 1, 1, 3:

    si per commodum reipublicae posset, Romam venisset,

    Liv. 10, 25, 17.—
    3.
    Concr., = commodatum, that which is lent, a loan:

    qui forum et basilicas commodis hospitum, non furtis nocentium ornarent,

    Cic. Verr. 2, 4, 3, § 6; cf. Isid. Orig. 5, 25, 16.—
    B.
    Advv.:
    1.
    commŏdum, adv. temp. (only in colloquial lang. and post-class. prose writers).
    a.
    At a fit time, just in time, at the very nick, at the very moment, opportunely, seasonably ( = opportune, eukairôs):

    ecce autem commodum aperitur foris,

    Plaut. Mil. 4, 4, 61:

    commodum adveni domum,

    id. Am. 2, 2, 37:

    orditur loqui,

    id. Trin. 5, 2, 12:

    ipse exit Lesbonicus,

    id. ib. 2, 3, 9: eukairôs ad me venit, cum haberem Dolabellam, Torquatus... commodum egeram diligentissime, Cic. Att. 13, 9, 1; Symm. Ep. 2, 47. —
    b.
    To designate a point of time that corresponds with another, or that just precedes it, just, just then, just now.
    (α).
    Absol.:

    ad te hercle ibam commodum,

    Plaut. Cas. 3, 4, 3; Ter. Phorm. 4, 3, 9:

    Taurus, sectatoribus commodum dimissis, sedebat, etc.,

    Gell. 2, 2, 2:

    si istac ibis, commodum obviam venies patri,

    just meet, Plaut. Merc. 1, 2, 107. —
    (β).
    With postquam or (more freq.) with cum in a parallel clause:

    postquam me misisti ad portum cum luci simul, Commodum radiosus ecce sol superabat ex mari,

    Plaut. Stich. 2, 2, 41:

    quom huc respicio ad virginem, Illa sese interea commodum huc advorterat,

    Ter. Eun. 2, 3, 52:

    commodum discesseras heri, cum Trebatius venit,

    Cic. Att. 13, 9, 1:

    emerseram commodum ex Antiati in Appiam, cum in me incurrit Curio,

    id. ib. 2, 12, 2 B. and K. (al. commode); so with the pluperf. and a foll. cum, id. ib. 13, 19, 1; 13, 30, 2; 10, 16, 1; App. M. 1, p. 107, 15:

    adducitur a Veneriis Lollius commodum cum Apronius e palaestrā redisset,

    Cic. Verr. 2, 3, 25, § 61 B. and K. (Zumpt, commode):

    cum jam filiae nostrae dies natalis appeteret, commodum aderant, quae muneri miseratis,

    Symm. Ep. 3, 50. —
    2.
    commŏdŏ, adv. temp., = commodum, a., just in time, seasonably, just at this time (ante-class. and very rare): commodo eccum exit, Titin. ap. Charis. p. 177 P. (i. e. in tempore, Charis.): commodo de parte superiore descendebat, Sisenn. ib.: commodo dictitemus, Plaut. Fragm. ap. Charis. p. 174; cf. id. ib. p. 177.—
    3.
    commŏdē, adv.
    a.
    (Acc. to commodus, I.) Duly, properly, completely, rightly, well, skilfully, neatly, etc. (class.):

    suo quique loco viden' capillus satis compositu'st commode?

    Plaut. Most. 1, 3, 97: commode amictus non sum, id. Fragm. ap. Gell. 18, 12, 3:

    saltare, Nep. praef. § 1: legere,

    Plin. Ep. 5, 19, 3; cf. in comp., id. ib. 9, 34, 1:

    multa breviter et commode dicta,

    Cic. Lael. 1, 1; cf. id. de Or. 1, 53, 227; id. Rosc. Am. 4, 9; Ter. Hec. 1, 2, 20; 1, 2, 33 al.:

    cogitare,

    id. Heaut. prol. 14:

    audire,

    Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134:

    valere,

    Plin. Ep. 3, 20, 11:

    feceris commode mihique gratum, si, etc.,

    Cic. Att. 10, 3 fin.:

    commode facere, quod, etc.,

    id. ib. 11, 7, 7; in comp.:

    commodius fecissent tribuni plebis, si, etc.,

    id. Agr. 3, 1, 1.—In medic.:

    commode facere,

    to do well, be beneficial, Cels. 4, 12.—
    b.
    (Acc. to commodus, II.)
    (α).
    Conveniently, suitably, opportunely, fitly, aptly, appropriately:

    magis commode quam strenue navigavi,

    Cic. Att. 16, 6, 1:

    ille satis scite et commode tempus ad te cepit adeundi,

    id. Fam. 11, 16, 1:

    vos istic commodissime sperem esse,

    id. ib. 14, 7, 2:

    explorat, quo commodissime itinere valles transiri possit,

    Caes. B. G. 5, 49 fin.:

    hoc ego commodius quam tu vivo,

    Hor. S. 1, 6, 110; cf.:

    consumere vitiatum commodius quam integrum,

    id. ib. 2, 2, 91; Quint. 6, 3, 54:

    cui commodissime subjungitur,

    id. 9, 3, 82; cf. id. 4, 1, 76.—
    (β).
    In a friendly manner, pleasantly, gently, kindly:

    acceptae bene et commode eximus,

    Plaut. Cas. 5, 1, 1; id. Poen. 1, 2, 190; Ter. Heaut. 3, 2, 48.—
    c.
    (Equiv. to commodum, adv. b.) Just, just at the moment when, etc.; only v.l. in the doubtful passages cited supra, commodum, b. fin.
    2.
    Commŏdus, i, m., a Roman cognomen; so L. Aelius Aurelius Commodus, Roman emperor, Lampr. Commod. 1 sq.; Eutr. 8, 15 al.—Hence,
    1.
    Commŏdĭā-nus, a, um, adj., of or pertaining to Commodus: horti, Lampr. Commod. 8:

    thermae,

    Spart. Nigid. 6 al. —
    2.
    Commŏ-dĭus, a, um, adj., the same:

    Nonae,

    Lampr. Commod. 12; cf. id. ib. 11.—
    3.
    Commŏ-dus, a, um, adj., the same: mensis, i. e. August, which Commodus wished to name after himself, Lampr. Commod. 11.

    Lewis & Short latin dictionary > Commodus

  • 83 commodus

    1.
    com-mŏdus, a, um, adj., that has a due or proper measure; hence,
    I.
    Object., complete, perfect, of full weight or measure, fit, suitable, due, proper, etc. (mostly poet. or in post-Aug. prose;

    most freq. in Plaut.): statura,

    a tall stature, Plaut. As. 2, 3, 21:

    capillus,

    id. Most. 1, 3, 98:

    viginti argenti minae,

    full twenty, id. As. 3, 3, 134 (cf. id. ib. 3, 3, 144: minae bonae); id. Merc. 2, 3, 101:

    talentum argenti,

    id. Rud. 5, 2, 31; Lucil. ap. Non. p. 266, 27:

    novem cyathis commodis miscentur pocula,

    Hor. C. 3, 19, 12:

    alimenta,

    Dig. 34, 1, 16, § 1:

    capitis valetudo commodior,

    more firm, Cels. 8, 1; Quint. 6, 3, 77;

    and transf. to the person: vivere filium atque etiam commodiorem esse,

    to be better, Plin. Ep. 3, 16, 4.—
    II.
    Subject., suitable, fit, convenient, opportune, commodious, easy, appropriate for some one or something, favorable, friendly to (in every period and species of composition); constr. with dat. or absol., rarely with ad (v. the foll.).
    A.
    Of things.
    1.
    With dat.
    a.
    Of the purpose or use:

    curationi omnia commodiora,

    Liv. 30, 19, 5:

    nec pecori opportuna seges nec commoda Baccho,

    Verg. G. 4, 129.—
    b.
    Of the person:

    hoc et vobis et meae commodum famae arbitror,

    Ter. Hec. 4, 2, 9:

    quod erit mihi bonum et commodum,

    id. Phorm. 1, 2, 81:

    nulla lex satis commoda omnibus est (corresp. with prodesse),

    Liv. 34, 3, 5:

    primordia eloquentiae mortalibus,

    Tac. Or. 12:

    hanc sibi commodissimam belli rationem judicavit,

    Caes. B. C. 3, 85:

    quae sit stella homini commoda, quaeque mala,

    Prop. 2 (3), 27, 4.—
    2.
    Absol.:

    hiberna,

    Liv. 42, 67, 8:

    longius ceterum commodius iter,

    id. 22, 2, 2; cf.:

    commodissimus in Britanniam transjectus,

    Caes. B. G. 5, 2:

    commodius anni tempus,

    Cic. Att. 9, 3, 1; cf. Ter. And. 5, 2, 3:

    faciliore ac commodiore judicio,

    Cic. Caecin. 3, 8:

    litterae satis commodae de Britannicis rebus,

    id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 25:

    mores,

    id. Lael. 15, 54:

    commodissimum esse statuit, omnes naves subduci, etc.,

    Caes. B. G. 5, 11.—
    3.
    With or without dat. pers. in the phrase commodum est, it pleases, is agreeable, = libet:

    proinde ut commodum est,

    Plaut. Am. 2, 1, 8; 3, 1, 2: dum erit commodum, Ter. Ad. 1, 2, 38:

    si id non commodum est,

    id. Eun. 3, 2, 49; id. Phorm. 5, 8, 37; Cic. Verr. 2, 2, 13, § 33 Ascon.; 2, 2, 16, § 39; 2, 1, 26, § 65; 2, 3, 70, § 165; id. Div. 1, 49, 111; id. de Or. 3, 23, 87; Plin. Pan. 48, 1:

    id si tibi erit commodum, cures velim,

    Cic. Att. 13, 48, 2; Cels. 4, 4; 4, 22.—
    4.
    With ad and acc. of purpose (very rare):

    nec satis ad cursus commoda vestis Erat,

    Ov. F. 2, 288.—
    5.
    With sup. in u (rare):

    hoc exornationis genus... commodum est auditu,

    Auct. Her. 4, 18, 26.—
    B.
    Of persons, serving a neighbor or (more freq.) accommodating one ' s self to his wishes, useful, serviceable, pleasant, agreeable, obliging, neighborly, friendly, polite, affable, gentle, etc.:

    mihi commodus uni,

    Hor. Ep. 1, 9, 9; cf. id. ib. 2, 1, 227:

    quemquamne existimas Catone commodiorem, communiorem, moderatiorem fuisse ad omnem rationem humanitatis?

    Cic. Mur. 31, 66:

    commodior mitiorque,

    id. Q. Fr. 1, 1, 13, § 39:

    Apronius, qui aliis inhumanus ac barbarus, isti uni commodus ac disertus,

    id. Verr. 2, 3, 9, § 23:

    convivae,

    Plaut. Poen. 3, 3, 2; cf.:

    commodus comissator,

    Ter. Ad. 5, 2, 8; and:

    commodus meis sodalibus,

    Hor. C. 4, 8, 1:

    homines,

    Plaut. Ps. 1, 5, 28:

    mulier commoda, Faceta,

    Ter. Heaut. 3, 2, 10; cf. id. And. 5, 2, 3.—In a double sense with I. supra:

    ubi tu commoda's, capillum commodum esse credito,

    Plaut. Most. 1, 3, 98.— Poet., of the measure of iambic verse:

    spondeos in jura paterna recepit Commodus et patiens,

    sharing the paternal rights with them, in a fraternal manner, Hor. A. P. 257.—Hence,
    III.
    Subst.: commŏdum, i, n.
    1.
    A convenient opportunity, favorable condition, convenience (rare, but in good prose):

    nostrum exspectare,

    Cic. Att. 16, 2, 1:

    cum tamdiu sedens meum commodum exspectet,

    id. ib. 14, 2, 3;

    12, 38, 1: velim aliquando, cum erit tuum commodum, Lentulum puerum visas,

    when it shall be convenient for you, id. ib. 12, 28, 3.—More freq.,
    b.
    In the connection commodo meo, tuo, etc., per commodum, ex commodo, at, or according to my, thy, etc., convenience, conveniently, at one ' s leisure:

    etiamsi spatium ad dicendum nostro commodo vacuosque dies habuissemus,

    according to our convenience, Cic. Verr. 1, 18, 56:

    quod commodo tuo fiat,

    id. Fam. 4, 2, 4; 1, 1, 3; id. Att. 13, 48, 1: suo commodo me convenire, Caes. ap. Cic. ib. 14, 1, 2:

    ubi consul copias per commodum exponere posset,

    Liv. 42, 18, 3:

    tamquam lecturus ex commodo,

    Sen. Ep. 46, 1; Col. 12, 19, 3;

    so opp. festinanter,

    id. 6, 2, 14.—
    2.
    Advantage, profit (very freq. in all periods and species of composition):

    commodum est, quod plus usus habet quam molestiae: bonum sincerum debet esse et ab omni parte innoxium,

    Sen. Ep. 87, 36 sq.:

    ut malis gaudeant atque ex incommodis Alterius sua ut comparent commoda,

    Ter. And. 4, 1, 4:

    ut ex illius commodo meum compararem commodum,

    id. Heaut. 2, 4, 17; cf. id. Hec. 5, 3, 42; Cic. N. D. 1, 9, 23:

    cui tam subito tot congruerint commoda,

    Ter. Eun. 5, 8, 3:

    (honestatem) ipsam suo splendore ad se animos ducere, nullo prorsus commodo extrinsecus posito, Cic. Ac. Fragm. ap. Aug. contr. Ac. 3, 7, 15 (IV. 2, p. 470 Orell.): sequi matris commodum,

    Ter. Hec. 3, 5, 31:

    pacis,

    Cic. de Or. 2, 82, 335:

    contra valetudinis commodum laborare,

    to the injury of health, id. Mur. 23, 47:

    mea,

    Hor. Ep. 1, 14, 37:

    in publica peccem,

    id. ib. 2, 1, 3; cf.:

    populi commoda,

    Nep. Phoc. 4, 1.—
    b.
    Specif., a reward, pay, stipend, salary, wages for public service: veteranorum, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2, 3:

    omnibus provincialibus ornamentis commodisque depositis,

    emoluments, id. Red. in Sen. 14, 35; Suet. Ner. 32; cf.:

    emeritae militiae,

    id. Calig. 44; id. Aug. 49; cf. also id. Vit. 15; id. Galb. 12:

    militibus commoda dare,

    Ov. A. A. 1, 131 sq.:

    tribunatus,

    Cic. Fam. 7, 8, 1:

    missionum,

    Suet. Aug. 49.—
    c.
    A favor, privilege, immunity, Suet. Aug. 31; id. Claud. 19.—
    d.
    A useful thing, a good:

    commoda vitae,

    Cic. Tusc. 1, 36, 87; Lucr. 3, 2; cf.:

    cetera opinione bona sunt... proprietas in illis boni non est. Itaque commoda vocentur,

    Sen. Ep. 74, 17:

    inter commoda illas (divitias) numeratis: atqui eādem ratione ne commodum quidem erunt,

    id. ib. 87, 29. —
    e.
    Sometimes commodo or per commodum, adverb. antith. to that which is [p. 382] injurious, without injury or detriment:

    ut regem reducas, quod commodo rei publicae facere possis,

    Cic. Fam. 1, 1, 3:

    si per commodum reipublicae posset, Romam venisset,

    Liv. 10, 25, 17.—
    3.
    Concr., = commodatum, that which is lent, a loan:

    qui forum et basilicas commodis hospitum, non furtis nocentium ornarent,

    Cic. Verr. 2, 4, 3, § 6; cf. Isid. Orig. 5, 25, 16.—
    B.
    Advv.:
    1.
    commŏdum, adv. temp. (only in colloquial lang. and post-class. prose writers).
    a.
    At a fit time, just in time, at the very nick, at the very moment, opportunely, seasonably ( = opportune, eukairôs):

    ecce autem commodum aperitur foris,

    Plaut. Mil. 4, 4, 61:

    commodum adveni domum,

    id. Am. 2, 2, 37:

    orditur loqui,

    id. Trin. 5, 2, 12:

    ipse exit Lesbonicus,

    id. ib. 2, 3, 9: eukairôs ad me venit, cum haberem Dolabellam, Torquatus... commodum egeram diligentissime, Cic. Att. 13, 9, 1; Symm. Ep. 2, 47. —
    b.
    To designate a point of time that corresponds with another, or that just precedes it, just, just then, just now.
    (α).
    Absol.:

    ad te hercle ibam commodum,

    Plaut. Cas. 3, 4, 3; Ter. Phorm. 4, 3, 9:

    Taurus, sectatoribus commodum dimissis, sedebat, etc.,

    Gell. 2, 2, 2:

    si istac ibis, commodum obviam venies patri,

    just meet, Plaut. Merc. 1, 2, 107. —
    (β).
    With postquam or (more freq.) with cum in a parallel clause:

    postquam me misisti ad portum cum luci simul, Commodum radiosus ecce sol superabat ex mari,

    Plaut. Stich. 2, 2, 41:

    quom huc respicio ad virginem, Illa sese interea commodum huc advorterat,

    Ter. Eun. 2, 3, 52:

    commodum discesseras heri, cum Trebatius venit,

    Cic. Att. 13, 9, 1:

    emerseram commodum ex Antiati in Appiam, cum in me incurrit Curio,

    id. ib. 2, 12, 2 B. and K. (al. commode); so with the pluperf. and a foll. cum, id. ib. 13, 19, 1; 13, 30, 2; 10, 16, 1; App. M. 1, p. 107, 15:

    adducitur a Veneriis Lollius commodum cum Apronius e palaestrā redisset,

    Cic. Verr. 2, 3, 25, § 61 B. and K. (Zumpt, commode):

    cum jam filiae nostrae dies natalis appeteret, commodum aderant, quae muneri miseratis,

    Symm. Ep. 3, 50. —
    2.
    commŏdŏ, adv. temp., = commodum, a., just in time, seasonably, just at this time (ante-class. and very rare): commodo eccum exit, Titin. ap. Charis. p. 177 P. (i. e. in tempore, Charis.): commodo de parte superiore descendebat, Sisenn. ib.: commodo dictitemus, Plaut. Fragm. ap. Charis. p. 174; cf. id. ib. p. 177.—
    3.
    commŏdē, adv.
    a.
    (Acc. to commodus, I.) Duly, properly, completely, rightly, well, skilfully, neatly, etc. (class.):

    suo quique loco viden' capillus satis compositu'st commode?

    Plaut. Most. 1, 3, 97: commode amictus non sum, id. Fragm. ap. Gell. 18, 12, 3:

    saltare, Nep. praef. § 1: legere,

    Plin. Ep. 5, 19, 3; cf. in comp., id. ib. 9, 34, 1:

    multa breviter et commode dicta,

    Cic. Lael. 1, 1; cf. id. de Or. 1, 53, 227; id. Rosc. Am. 4, 9; Ter. Hec. 1, 2, 20; 1, 2, 33 al.:

    cogitare,

    id. Heaut. prol. 14:

    audire,

    Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134:

    valere,

    Plin. Ep. 3, 20, 11:

    feceris commode mihique gratum, si, etc.,

    Cic. Att. 10, 3 fin.:

    commode facere, quod, etc.,

    id. ib. 11, 7, 7; in comp.:

    commodius fecissent tribuni plebis, si, etc.,

    id. Agr. 3, 1, 1.—In medic.:

    commode facere,

    to do well, be beneficial, Cels. 4, 12.—
    b.
    (Acc. to commodus, II.)
    (α).
    Conveniently, suitably, opportunely, fitly, aptly, appropriately:

    magis commode quam strenue navigavi,

    Cic. Att. 16, 6, 1:

    ille satis scite et commode tempus ad te cepit adeundi,

    id. Fam. 11, 16, 1:

    vos istic commodissime sperem esse,

    id. ib. 14, 7, 2:

    explorat, quo commodissime itinere valles transiri possit,

    Caes. B. G. 5, 49 fin.:

    hoc ego commodius quam tu vivo,

    Hor. S. 1, 6, 110; cf.:

    consumere vitiatum commodius quam integrum,

    id. ib. 2, 2, 91; Quint. 6, 3, 54:

    cui commodissime subjungitur,

    id. 9, 3, 82; cf. id. 4, 1, 76.—
    (β).
    In a friendly manner, pleasantly, gently, kindly:

    acceptae bene et commode eximus,

    Plaut. Cas. 5, 1, 1; id. Poen. 1, 2, 190; Ter. Heaut. 3, 2, 48.—
    c.
    (Equiv. to commodum, adv. b.) Just, just at the moment when, etc.; only v.l. in the doubtful passages cited supra, commodum, b. fin.
    2.
    Commŏdus, i, m., a Roman cognomen; so L. Aelius Aurelius Commodus, Roman emperor, Lampr. Commod. 1 sq.; Eutr. 8, 15 al.—Hence,
    1.
    Commŏdĭā-nus, a, um, adj., of or pertaining to Commodus: horti, Lampr. Commod. 8:

    thermae,

    Spart. Nigid. 6 al. —
    2.
    Commŏ-dĭus, a, um, adj., the same:

    Nonae,

    Lampr. Commod. 12; cf. id. ib. 11.—
    3.
    Commŏ-dus, a, um, adj., the same: mensis, i. e. August, which Commodus wished to name after himself, Lampr. Commod. 11.

    Lewis & Short latin dictionary > commodus

  • 84 consterno

    1.
    con-sterno, strāvi, strātum, 3, v. a.
    I.
    To strew over, cover by strewing, bestrew, to thatch, floor, pave, spread, cover (class. in prose and poetry).
    (α).
    With abl.:

    tabernacula caespitibus,

    Caes. B. C. 3, 96:

    cubilia gallinarum paleis,

    Col. 8, 5, 3:

    stabula culmis,

    id. 7, 3, 8:

    aream silice,

    id. 1, 6, 23:

    specus molli fronde,

    Plin. 8, 36, 54, § 127:

    nidum mollibus plumis,

    id. 10, 33, 49, § 92:

    contabulationem summam lateribus lutoque,

    Caes. B. C. 2, 9:

    haec longuriis cratibusque,

    id. B. G. 4, 17:

    mare classibus,

    Liv. 35, 49, 5; Curt. 9, 6, 7:

    amnis constratus navigiis,

    id. 9, 8, 5:

    cubile purpureā veste,

    Cat. 64, 163:

    ossaeis aethera saxis,

    Verg. Cir. 33:

    omnia constrata telis, armis, cadaveribus,

    Sall. J. 101, 11:

    campos milite,

    Sil. 1, 125:

    forum corporibus civium caede nocturnā,

    Cic. Sest. 39, 85:

    late terram tergo,

    Verg. A. 12, 543; cf.: terram gravi casu, * Lucr. 5, 1332; and:

    terram gravi corpore,

    Cic. Arat. 433:

    paludem pontibus,

    Hirt. B. G. 8, 14.—
    (β).
    Without abl.:

    frumentum vias omnes constraveras,

    Cic. Div. 1, 32, 69:

    terram frondes altae,

    Verg. A. 4, 444:

    triclinium,

    Varr. L. L. 9, § 9 Müll.; cf.:

    lectum,

    App. M. 9, p. 218, 13:

    ratem pontis in modum humo injecta,

    Liv. 21, 28, 7.—Hence, constrata navis, covered, having a deck, Cic. Verr. 2, 5, 40, § 104; Caes. B. C. 3, 27; Auct. B. Alex. 11; Liv. 35, 46, 3; cf.

    vehicula,

    Curt. 9, 10, 25.—Hence,
    2.
    constrā-tum, i, n. subst.,
    a.
    A covering:

    pontium,

    Liv. 30, 10, 14.—
    b.
    A deck:

    puppis,

    Petr. 100, 3:

    navis,

    id. ib. § 6.—
    II.
    To throw down, prostrate, level (very rare).
    * A.
    Lit.:

    tempestas in Capitolio aliquot signa constravit,

    Liv. 40, 45, 3; cf.:

    culcitae humi constratae, Jul. Epit. Nov. c. 4, § 15: montes erigat, campos tendat, maria consternat,

    levels, Lact. 3, 24, 8:

    Ephesus et Nicomedia constratae terrae motu,

    Aur. Vict. Caes. 16, 12.—
    B.
    Trop.: constrata ira, moderated, subdued (the figure taken from animals conquered in combat), Stat. S. 2, 5, 1.
    2.
    consterno, āvi, ātum, 1, v. a. [strengthened collat. form of 1. consterno, acc. to II.].
    I.
    To stretch upon the ground, to overcome:

    pecorum in modum consternatos (Gallos) caedunt fugantque,

    Liv. 38, 17, 7.—Far more freq., esp. after the Aug. per. (not in Cic., Hor., or Quint.),
    II.
    To bring into confusion, to perplex; to terrify, alarm, affright, dismay, overwhelm with terror, etc.
    A.
    In gen.:

    sic sunt animo consternati ut, etc.,

    Caes. B. G. 7, 30 fin.;

    without animo,

    Hirt. B. G. 8, 19; Liv. 6, 2, 11; 8, 9, 12; 21, 11, 13; Suet. Aug. 23, 90 al.:

    vana Laetitia est, consternatique Timores,

    Ov. M. 12, 60: in fugam, to put to flight by disquieting or alarming, Liv. 10, 43, 13; 38, 46, 5; cf.:

    foedā fugā,

    Tac. H. 3, 79 fin.:

    Coriolanus prope ut amens consternatus ab sede suo,

    Liv. 2, 40, 5.—
    2.
    Transf., of animals, to make afraid, to frighten, startle; and pass.: consternari, to be frightened, to become shy:

    consternantur equi,

    Sall. H. 1, 96 Dietsch; Ov. M. 2, 314; id. F. 5, 310:

    equos,

    Liv. 37, 41, 10:

    equo ex odore cadaveris consternato,

    Suet. Ner. 48:

    taurus securis ictu consternatus,

    id. Galb. 18.—
    B.
    In partic., to excite to sedition or revolt:

    eam multitudinem conjuratorum ad arma consternatam esse,

    Liv. 7, 42, 3 Weissenb. ad loc.:

    ad arma,

    id. 21, 24, 2; 34, 3, 6 al.

    Lewis & Short latin dictionary > consterno

  • 85 contingo

    1.
    con-tingo, tĭgi, tactum, 3, v. a. and n. [tango], to touch on all sides. to touch, take hold of, seize (very freq. in all periods and species of composition).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    facile cibum terrestrem rostris,

    Cic. N. D. 2, 47, 122:

    funem manu,

    Verg. A. 2, 239; cf. Ov. M. 2, 151:

    munera Cerealia dextrā,

    id. ib. 11, 122:

    undas pede,

    id. ib. 2, 457:

    focos ore tremente,

    id. Tr. 1, 3, 44:

    terram osculo,

    Liv. 1, 56, 12:

    ora nati sacro medicamine,

    Ov. M. 2, 123; cf. id. ib. 14, 607:

    montes suo igni (sol),

    Lucr. 4, 407; cf. Cat. 64, 408, and Suet. Ner. 6:

    cibos sale modico,

    to sprinkle, Cels. 2, 24: sidera comā ( poet. designation for a very great height), Ov. F. 3, 34; cf.:

    nubes aërio vertice (Taurus),

    Tib. 1, 7, 15: summa sidera plantis, to reach the stars (a poet. designation of great prosperity), Prop. 1, 8, 43:

    mitem taurum,

    Ov. M. 2, 860; cf. id. ib. 8, 423:

    glebam,

    id. ib. 11, 111:

    paene terram (luna),

    Cic. Div. 2, 43, 91:

    caules (vitis),

    id. N. D. 2, 47, 120:

    dextras consulum (as a friendly greeting or congratulation),

    Liv. 28, 9, 6; so,

    manum,

    Vell. 2, 104, 5; 2, 107, 4.—
    B.
    With partic. access. ideas.
    1.
    To eat, partake of, taste ( poet.):

    neque illinc Audeat esuriens dominus contingere granum,

    Hor. S. 2, 3, 113:

    cibos ore,

    Ov. M. 5, 531:

    aquas,

    id. ib. 15, 281:

    fontem,

    id. ib. 3, 409.—
    2.
    To touch impurely (very rare):

    corpus corpore,

    Plaut. Am. 2, 2, 204.—
    3.
    To touch, i. e. to be near, neighboring, or contiguous, to border upon, to reach, extend to; with acc., dat., or inter se; with acc.:

    Helvi, qui fines Arvernorum contingunt,

    Caes. B. G. 7, 7 fin.:

    turri adactā et contingente vallum,

    id. ib. 5, 43; cf.:

    in saltu Vescino Falernum contingente agrum,

    Liv. 10, 21, 8:

    praesidium coloniarum Illyricum contingentium,

    Suet. Aug. 25. —With dat.:

    ut radices montis ex utrāque parte ripae fluminis contingant,

    Caes. B. G. 1, 38.—With inter se:

    ut (milites) contingant inter se atque omnem munitionem expleant,

    Caes. B. C. 1, 21; cf. id. B. G. 7, 23.—
    4.
    With the idea of motion, to reach something by moving, to attain to, reach, come to, arrive at, meet with, etc. (mostly poet.); with acc.:

    optatam metam cursu,

    Hor. A. P. 412:

    Ephyren pennis,

    Ov. M. 7, 392:

    Italiam,

    Verg. A. 5, 18:

    fines Illyricos,

    Ov. M. 4, 568:

    Creten,

    id. ib. 8, 100:

    Cadmeïda arcem,

    id. ib. 6, 217:

    rapidas Phasidos undas,

    id. ib. 7, 6:

    auras,

    to come into the air, id. ib. 15, 416 al.:

    avem ferro,

    to hit, Verg. A. 5, 509; cf. Ov M. 8, 351: ullum mortalem (vox mea), id. id. 2, 578; cf.

    thus aures,

    id. ib. 1, 211; and aures fando, with the acc. and inf., id. ib. 15, 497: aevi florem, to come to or reach the flower of age, Lucr. 1, 565.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to touch, to seize upon, affect (rare). multitudo agrestium, quos in aliquā suā fortunā publica quoque contingebat cura, Liv. 22, 10, 8:

    contactus nullis ante cupidinibus,

    Prop. 1, 1, 2:

    quam me manifesta libido contigit!

    Ov. M. 9, 484: animum curā. Val. Fl. 7, 173; cf.:

    aliquem (curā), contacti simili sorte,

    Ov. Tr. 3, 4, 78. —Far more freq.,
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to I. B. 2.) To touch with pollution, to pollute, stain, defile, etc.; so generally in part. perf. (as a verb. finit. the kindr. contamino was in use):

    (Gallos) contactos eo scelere velut injectā rabie ad arma ituros,

    Liv. 21, 48, 3; so,

    contacta civitas rabie duorum juvenum,

    id. 4, 9, 10:

    omnes eā violatione templi,

    id. 29, 8, 11 (for which id. 29, 18, 8:

    nefandà praedā se ipsos ac domos contaminare suas): plebs regiā praedā,

    id. 2, 5, 2; cf. id. 4, 15, 8:

    equi candidi et nullo mortali opere contacti,

    Tac. G. 10: dies (sc. Alliensis) religione, [p. 450] Liv. 6, 28, 6:

    pectora vitiis,

    Tac. Or. 12.—Once absol.:

    contactus ensis,

    Sen. Hippol. 714.—
    2.
    (Acc. to I. B. 3.) With aliquem aliquā re or only aliquem, to be connected with or related to, to concern:

    ut quisque tam foede interemptos aut propinquitate aut amicitiā contingebat,

    Liv. 25, 8, 2:

    aliquem sanguine ac genere,

    id. 45, 7, 3; 24, 22, 14:

    aliquem artissimo gradu,

    Suet. Aug. 4:

    domum Caesarum nullo gradu,

    id. Galb. 2; cf. absol.:

    deos (i. e. Maecenatem et Augustum) quoniam propius contingis,

    have more ready access to the great, Hor. S. 2, 6, 52:

    Sabinum modico usu,

    to have little intercourse with, Tac. A. 4, 68:

    multis in Italiā contactis gentibus Punici belli societate,

    Liv. 31, 8, 11; cf.:

    si crĭmine contingantur,

    have part in, Dig. 11, 4, 1:

    haec consultatio Romanos nihil contingit,

    concerns not, Liv. 34, 22, 12; cf.:

    quae (causa) nihil eo facto contingitur,

    id. 40, 14, 9.—
    3.
    (Acc. to I. B. 4.) To attain to, reach, arrive at something, to come to (very rare):

    quam regionem cum superavit animus naturamque sui similem contigit et agnovit,

    Cic. Tusc. 1, 19, 43.—
    b.
    With and without dat. of person; of occurrences, to happen to one, to befall, fall to one's lot, to succeed in, obtain a thing; and absol., to happen, fall to, turn out, come to pass (so most freq. in all perr. and species of composition; in gen., of favorable, but sometimes of indifferent, or even adverse occurrences).
    (α).
    With dat.:

    cui tam subito tot contigerint commoda,

    Ter. Eun. 5, 8, 3:

    haec tot propter me gaudia illi contigisse laetor,

    id. Hec. 5, 3, 35:

    quod isti (Crasso) contigit uni,

    Cic. de Or. 2, 56, 228; 1, 35, 164; id. Off. 1, 43, 153; id. Fam. 5, 21, 1; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 1; Caes. B. G. 1, 43; Quint. 10, 1, 115; 12, 11, 29; Suet. Caes. 35; id. Calig. 3, 10 et saep.; Ov. M. 3, 321; 11, 268; 15, 443; Hor. Ep. 1, 2, 46; 1, 4, 10; 1, 17, 9 et saep.:

    cum tanto plura bene dicendi exempla supersint quam illis contigerunt,

    Quint. 10, 2, 28: quam mihi maxime hic hodie contigerit malum, Enn. ap. Non. p. 268, 12:

    quod (sc. servitus) potentibus populis saepe contigit,

    Cic. Tusc. 5, 6, 15; id. Cat. 1, 7, 16:

    cum miseri animi essent, quod plerisque contingeret,

    id. N. D. 1, 11, 27; id. Phil. 14, 8, 24; id. Fam. 5, 16, 5; id. Sen. 19, 71; id. Off. 2, 14, 50; 2, 19, 65; id. Fam. 11, 16, 2 al.: quoties ipsi testatori aliquid contingit, a misfortune befalls, etc., Dig. 28, 3, 6:

    si quid ei humanitus contigerit,

    ib. 34, 4, 30 fin. (cf. ib. § 2: sive in viā aliquid mihi humanitus acciderit, and v. 2. accido, II. B.).— Impers. with inf.:

    non cuivis homini contingit adire Corinthum,

    Hor. Ep. 1, 17, 36:

    mihi Romae nutriri atque doceri,

    id. ib. 2, 2, 41:

    mihi recusare principatum,

    Vell. 2, 124, 2:

    mihi cognoscere (eos),

    Quint. 12, 11, 3; 1, 1, 11; 5, 7, 25; 6, 1, 4 al.—And, at the same time, a dat. of the predicate (post-class. and rare):

    quo tempore mihi fratrique meo destinari praetoribus contigit,

    Vell. 2, 124, 4:

    maximo tibi et civi et duci evadere contigit,

    Val. Max. 5, 4, ext. 2 (in Ov. M. 11, 220, the better read. is nepotem); cf. Haase in Reisig. Lect. p. 794 sq.—With ut:

    volo hoc oratori contingat, ut, etc.,

    Cic. Brut. 84, 290; id. Off. 1, 1, 3; id. Phil. 5, 18, 49; Quint. 11, 2, 51 al. —
    (β).
    With acc. (very rare):

    sors Tyrrhenum contigit,

    fell upon Tyrrhenus, Vell. 1, 1 fin.:

    Italiam palma frugum,

    Plin. 18, 11, 29, § 109.—
    (γ).
    Absol. (very freq.):

    hanc mi expetivi, contigit,

    Ter. And. 4, 2, 13:

    magis adeo id facilitate quam aliā ullā culpā meā contigit,

    Cic. de Or. 2, 4, 15:

    quod si nulla contingit excusatio,

    Quint. 11, 1, 81:

    ubi quid melius contingit et unctius,

    Hor. Ep. 1, 15, 44 et saep.—With abl.:

    quia memoria atque actio naturā non arte contingant,

    Quint. 3, 3, 4; so id. 1, 1, 33; 2, 2, 11 al.—With ex:

    gratia, quae continget ex sermone puro atque dilucido,

    Quint. 11, 1, 53; so id. 8, 3, 70:

    ex eādem brassicā contingunt aestivi autumnalesque cauliculi,

    arise, spring, Plin. 19, 8, 41, § 138 al.:

    nihil horum nisi in complexu loquendi serieque contingit,

    Quint. 1, 5, 3.—With inf.:

    fingere cinctutis non exaudita Cethegis Continget,

    Hor. A. P. 51; Quint. 1, 1, 11; 5, 7, 25:

    concitare invidiam, etc.... liberius in peroratione contingit,

    id. 6, 1, 14.—With ut:

    quod nunquam opinatus fui... id contigit, ut salvi poteremur domi,

    Plaut. Am. 1, 1, 32; so Quint. 4, 1, 7; 9, 3, 72; 11, 2, 39.
    2.
    con-tingo ( - tinguo), ĕre, v. a., to wet, moisten (perh. only in Lucr. and Verg.).
    I.
    Lit.:

    oras, pocula circum mellis liquore,

    Lucr. 1, 938:

    semina rerum colore,

    id. 2, 755:

    lac parco sale,

    to sprinkle, Verg. G. 3, 403:

    tonsum corpus amurcā,

    id. ib. 3, 448. —
    II.
    Trop.:

    musaeo contingens cuncta lepore,

    Lucr. 1, 934 and 947; 4, 9 and 22.

    Lewis & Short latin dictionary > contingo

  • 86 continguo

    1.
    con-tingo, tĭgi, tactum, 3, v. a. and n. [tango], to touch on all sides. to touch, take hold of, seize (very freq. in all periods and species of composition).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    facile cibum terrestrem rostris,

    Cic. N. D. 2, 47, 122:

    funem manu,

    Verg. A. 2, 239; cf. Ov. M. 2, 151:

    munera Cerealia dextrā,

    id. ib. 11, 122:

    undas pede,

    id. ib. 2, 457:

    focos ore tremente,

    id. Tr. 1, 3, 44:

    terram osculo,

    Liv. 1, 56, 12:

    ora nati sacro medicamine,

    Ov. M. 2, 123; cf. id. ib. 14, 607:

    montes suo igni (sol),

    Lucr. 4, 407; cf. Cat. 64, 408, and Suet. Ner. 6:

    cibos sale modico,

    to sprinkle, Cels. 2, 24: sidera comā ( poet. designation for a very great height), Ov. F. 3, 34; cf.:

    nubes aërio vertice (Taurus),

    Tib. 1, 7, 15: summa sidera plantis, to reach the stars (a poet. designation of great prosperity), Prop. 1, 8, 43:

    mitem taurum,

    Ov. M. 2, 860; cf. id. ib. 8, 423:

    glebam,

    id. ib. 11, 111:

    paene terram (luna),

    Cic. Div. 2, 43, 91:

    caules (vitis),

    id. N. D. 2, 47, 120:

    dextras consulum (as a friendly greeting or congratulation),

    Liv. 28, 9, 6; so,

    manum,

    Vell. 2, 104, 5; 2, 107, 4.—
    B.
    With partic. access. ideas.
    1.
    To eat, partake of, taste ( poet.):

    neque illinc Audeat esuriens dominus contingere granum,

    Hor. S. 2, 3, 113:

    cibos ore,

    Ov. M. 5, 531:

    aquas,

    id. ib. 15, 281:

    fontem,

    id. ib. 3, 409.—
    2.
    To touch impurely (very rare):

    corpus corpore,

    Plaut. Am. 2, 2, 204.—
    3.
    To touch, i. e. to be near, neighboring, or contiguous, to border upon, to reach, extend to; with acc., dat., or inter se; with acc.:

    Helvi, qui fines Arvernorum contingunt,

    Caes. B. G. 7, 7 fin.:

    turri adactā et contingente vallum,

    id. ib. 5, 43; cf.:

    in saltu Vescino Falernum contingente agrum,

    Liv. 10, 21, 8:

    praesidium coloniarum Illyricum contingentium,

    Suet. Aug. 25. —With dat.:

    ut radices montis ex utrāque parte ripae fluminis contingant,

    Caes. B. G. 1, 38.—With inter se:

    ut (milites) contingant inter se atque omnem munitionem expleant,

    Caes. B. C. 1, 21; cf. id. B. G. 7, 23.—
    4.
    With the idea of motion, to reach something by moving, to attain to, reach, come to, arrive at, meet with, etc. (mostly poet.); with acc.:

    optatam metam cursu,

    Hor. A. P. 412:

    Ephyren pennis,

    Ov. M. 7, 392:

    Italiam,

    Verg. A. 5, 18:

    fines Illyricos,

    Ov. M. 4, 568:

    Creten,

    id. ib. 8, 100:

    Cadmeïda arcem,

    id. ib. 6, 217:

    rapidas Phasidos undas,

    id. ib. 7, 6:

    auras,

    to come into the air, id. ib. 15, 416 al.:

    avem ferro,

    to hit, Verg. A. 5, 509; cf. Ov M. 8, 351: ullum mortalem (vox mea), id. id. 2, 578; cf.

    thus aures,

    id. ib. 1, 211; and aures fando, with the acc. and inf., id. ib. 15, 497: aevi florem, to come to or reach the flower of age, Lucr. 1, 565.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to touch, to seize upon, affect (rare). multitudo agrestium, quos in aliquā suā fortunā publica quoque contingebat cura, Liv. 22, 10, 8:

    contactus nullis ante cupidinibus,

    Prop. 1, 1, 2:

    quam me manifesta libido contigit!

    Ov. M. 9, 484: animum curā. Val. Fl. 7, 173; cf.:

    aliquem (curā), contacti simili sorte,

    Ov. Tr. 3, 4, 78. —Far more freq.,
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to I. B. 2.) To touch with pollution, to pollute, stain, defile, etc.; so generally in part. perf. (as a verb. finit. the kindr. contamino was in use):

    (Gallos) contactos eo scelere velut injectā rabie ad arma ituros,

    Liv. 21, 48, 3; so,

    contacta civitas rabie duorum juvenum,

    id. 4, 9, 10:

    omnes eā violatione templi,

    id. 29, 8, 11 (for which id. 29, 18, 8:

    nefandà praedā se ipsos ac domos contaminare suas): plebs regiā praedā,

    id. 2, 5, 2; cf. id. 4, 15, 8:

    equi candidi et nullo mortali opere contacti,

    Tac. G. 10: dies (sc. Alliensis) religione, [p. 450] Liv. 6, 28, 6:

    pectora vitiis,

    Tac. Or. 12.—Once absol.:

    contactus ensis,

    Sen. Hippol. 714.—
    2.
    (Acc. to I. B. 3.) With aliquem aliquā re or only aliquem, to be connected with or related to, to concern:

    ut quisque tam foede interemptos aut propinquitate aut amicitiā contingebat,

    Liv. 25, 8, 2:

    aliquem sanguine ac genere,

    id. 45, 7, 3; 24, 22, 14:

    aliquem artissimo gradu,

    Suet. Aug. 4:

    domum Caesarum nullo gradu,

    id. Galb. 2; cf. absol.:

    deos (i. e. Maecenatem et Augustum) quoniam propius contingis,

    have more ready access to the great, Hor. S. 2, 6, 52:

    Sabinum modico usu,

    to have little intercourse with, Tac. A. 4, 68:

    multis in Italiā contactis gentibus Punici belli societate,

    Liv. 31, 8, 11; cf.:

    si crĭmine contingantur,

    have part in, Dig. 11, 4, 1:

    haec consultatio Romanos nihil contingit,

    concerns not, Liv. 34, 22, 12; cf.:

    quae (causa) nihil eo facto contingitur,

    id. 40, 14, 9.—
    3.
    (Acc. to I. B. 4.) To attain to, reach, arrive at something, to come to (very rare):

    quam regionem cum superavit animus naturamque sui similem contigit et agnovit,

    Cic. Tusc. 1, 19, 43.—
    b.
    With and without dat. of person; of occurrences, to happen to one, to befall, fall to one's lot, to succeed in, obtain a thing; and absol., to happen, fall to, turn out, come to pass (so most freq. in all perr. and species of composition; in gen., of favorable, but sometimes of indifferent, or even adverse occurrences).
    (α).
    With dat.:

    cui tam subito tot contigerint commoda,

    Ter. Eun. 5, 8, 3:

    haec tot propter me gaudia illi contigisse laetor,

    id. Hec. 5, 3, 35:

    quod isti (Crasso) contigit uni,

    Cic. de Or. 2, 56, 228; 1, 35, 164; id. Off. 1, 43, 153; id. Fam. 5, 21, 1; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 1; Caes. B. G. 1, 43; Quint. 10, 1, 115; 12, 11, 29; Suet. Caes. 35; id. Calig. 3, 10 et saep.; Ov. M. 3, 321; 11, 268; 15, 443; Hor. Ep. 1, 2, 46; 1, 4, 10; 1, 17, 9 et saep.:

    cum tanto plura bene dicendi exempla supersint quam illis contigerunt,

    Quint. 10, 2, 28: quam mihi maxime hic hodie contigerit malum, Enn. ap. Non. p. 268, 12:

    quod (sc. servitus) potentibus populis saepe contigit,

    Cic. Tusc. 5, 6, 15; id. Cat. 1, 7, 16:

    cum miseri animi essent, quod plerisque contingeret,

    id. N. D. 1, 11, 27; id. Phil. 14, 8, 24; id. Fam. 5, 16, 5; id. Sen. 19, 71; id. Off. 2, 14, 50; 2, 19, 65; id. Fam. 11, 16, 2 al.: quoties ipsi testatori aliquid contingit, a misfortune befalls, etc., Dig. 28, 3, 6:

    si quid ei humanitus contigerit,

    ib. 34, 4, 30 fin. (cf. ib. § 2: sive in viā aliquid mihi humanitus acciderit, and v. 2. accido, II. B.).— Impers. with inf.:

    non cuivis homini contingit adire Corinthum,

    Hor. Ep. 1, 17, 36:

    mihi Romae nutriri atque doceri,

    id. ib. 2, 2, 41:

    mihi recusare principatum,

    Vell. 2, 124, 2:

    mihi cognoscere (eos),

    Quint. 12, 11, 3; 1, 1, 11; 5, 7, 25; 6, 1, 4 al.—And, at the same time, a dat. of the predicate (post-class. and rare):

    quo tempore mihi fratrique meo destinari praetoribus contigit,

    Vell. 2, 124, 4:

    maximo tibi et civi et duci evadere contigit,

    Val. Max. 5, 4, ext. 2 (in Ov. M. 11, 220, the better read. is nepotem); cf. Haase in Reisig. Lect. p. 794 sq.—With ut:

    volo hoc oratori contingat, ut, etc.,

    Cic. Brut. 84, 290; id. Off. 1, 1, 3; id. Phil. 5, 18, 49; Quint. 11, 2, 51 al. —
    (β).
    With acc. (very rare):

    sors Tyrrhenum contigit,

    fell upon Tyrrhenus, Vell. 1, 1 fin.:

    Italiam palma frugum,

    Plin. 18, 11, 29, § 109.—
    (γ).
    Absol. (very freq.):

    hanc mi expetivi, contigit,

    Ter. And. 4, 2, 13:

    magis adeo id facilitate quam aliā ullā culpā meā contigit,

    Cic. de Or. 2, 4, 15:

    quod si nulla contingit excusatio,

    Quint. 11, 1, 81:

    ubi quid melius contingit et unctius,

    Hor. Ep. 1, 15, 44 et saep.—With abl.:

    quia memoria atque actio naturā non arte contingant,

    Quint. 3, 3, 4; so id. 1, 1, 33; 2, 2, 11 al.—With ex:

    gratia, quae continget ex sermone puro atque dilucido,

    Quint. 11, 1, 53; so id. 8, 3, 70:

    ex eādem brassicā contingunt aestivi autumnalesque cauliculi,

    arise, spring, Plin. 19, 8, 41, § 138 al.:

    nihil horum nisi in complexu loquendi serieque contingit,

    Quint. 1, 5, 3.—With inf.:

    fingere cinctutis non exaudita Cethegis Continget,

    Hor. A. P. 51; Quint. 1, 1, 11; 5, 7, 25:

    concitare invidiam, etc.... liberius in peroratione contingit,

    id. 6, 1, 14.—With ut:

    quod nunquam opinatus fui... id contigit, ut salvi poteremur domi,

    Plaut. Am. 1, 1, 32; so Quint. 4, 1, 7; 9, 3, 72; 11, 2, 39.
    2.
    con-tingo ( - tinguo), ĕre, v. a., to wet, moisten (perh. only in Lucr. and Verg.).
    I.
    Lit.:

    oras, pocula circum mellis liquore,

    Lucr. 1, 938:

    semina rerum colore,

    id. 2, 755:

    lac parco sale,

    to sprinkle, Verg. G. 3, 403:

    tonsum corpus amurcā,

    id. ib. 3, 448. —
    II.
    Trop.:

    musaeo contingens cuncta lepore,

    Lucr. 1, 934 and 947; 4, 9 and 22.

    Lewis & Short latin dictionary > continguo

  • 87 corniger

    cornĭger, gĕra, gĕrum, adj. [cornugero], having or bearing horns, horned ( poet.):

    cervi,

    Lucr. 3, 751; Ov. M. 7, 701:

    matres haedi,

    Lucr. 2, 368: Taurus, Cic. poët. N. D. 2, 43, 110; Ov. M. 15, 511:

    juvencae,

    id. ib. 13, 926:

    Ammon,

    id. ib. 5, 17; 15, 309; cf. Stat. Th. 8, 201:

    fluvius Hesperidum,

    Verg. A. 8, 77; cf.

    Numicius,

    Ov. M. 14, 602:

    Lyaeus,

    id. Am. 3, 15, 17; v. Bacchus, I.— Subst.: cornĭgĕra, ōrum, n. (sc. animalia), horned animals, horned cattle, Plin. 11, 37, 85, § 212; 11, 45, 105, § 254 sq. al.; and ‡ cornĭgĕra, ae, f. (sc. cerva), a hind, Inscr. Orell. 1463.

    Lewis & Short latin dictionary > corniger

  • 88 cornigera

    cornĭger, gĕra, gĕrum, adj. [cornugero], having or bearing horns, horned ( poet.):

    cervi,

    Lucr. 3, 751; Ov. M. 7, 701:

    matres haedi,

    Lucr. 2, 368: Taurus, Cic. poët. N. D. 2, 43, 110; Ov. M. 15, 511:

    juvencae,

    id. ib. 13, 926:

    Ammon,

    id. ib. 5, 17; 15, 309; cf. Stat. Th. 8, 201:

    fluvius Hesperidum,

    Verg. A. 8, 77; cf.

    Numicius,

    Ov. M. 14, 602:

    Lyaeus,

    id. Am. 3, 15, 17; v. Bacchus, I.— Subst.: cornĭgĕra, ōrum, n. (sc. animalia), horned animals, horned cattle, Plin. 11, 37, 85, § 212; 11, 45, 105, § 254 sq. al.; and ‡ cornĭgĕra, ae, f. (sc. cerva), a hind, Inscr. Orell. 1463.

    Lewis & Short latin dictionary > cornigera

  • 89 cornu

    cornū, ūs (so Caes. B. C. 3, 68 Dint.; Luc. 7, 217; Plin. 28, 11, 46, § 163 et saep.; Curt. 4, 12, 11 al.; ū in the connection cornu bubuli and cornu cervini; also Cael. Aur. Tard. 3, 5, 76; Veg. Art. Vet. 1, 20, 1 al.; cf. esp. Neue, Formenl. 1, p. 355), n. (access. form cornum, i, n., Varr. R. R. 3, 9, 14; Ter. Eun. 4, 7, 5 Fleck.; Lucr. 2, 388; Ov. M. 2, 874; Scrib. Comp. 141; Gell. 14, 6, 2 al.; gen. plur. cornorum, Scrib. Comp. 60. —An access. form cornus, ūs, has been assumed on account of the rel. masc. in the passage:

    nares similes cornibus iis, qui, etc.,

    Cic. N. D. 2, 59, 149, if the reading is correct.—The dat. sing. apparently never used;

    for in the connection: laevo cornu Cotys rex praeerat... dextro cornu praepositus C. Licinius Crassus,

    Liv. 42, 58, 6 and 7, the supposition of the abl. is more in acc. with the usage of Livy; cf.:

    Antipatrum in laevo praeposuit,

    id. 37, 41, 1 et saep.) [kindred with keras, and Germ. and Engl. horn; cf. also carina, cervus], a horn.
    I.
    Lit., a hard and generally crooked growth upon the head of many mammiferous animals (very freq. in all periods and species of composition), Plin. 11, 37, 45, § 123 sq.; Cic. N. D. 2, 47, 121;

    of a bullock,

    Lucr. 5, 1033; 5, 1324; Cat. 64, 111; Ov. M. 9, 186; Hor. C. 3, 27, 72; id. S. 1, 5, 58 et saep.;

    also of the constellation Taurus,

    Ov. M. 2, 80;

    of the ram,

    id. ib. 5, 328; and the constellation Aries, Cic. poët. N. D. 2, 43, 111;

    of the he-goat,

    Verg. E. 9, 25;

    of kids,

    id. G. 2, 526 al. —Of the antlers of a stag, Ov. M. 3, 194; 10, 111; Verg. A. 10, 725 al.: Cornu Copiae (less correctly, but freq. in late Lat., as one word, Cornūcōpĭae, and twice Cornūcōpĭa, ae, f., Amm. 22, 9, 1; 25, 2, 3), acc. to the fable, the horn of the goat Amalthea placed in heaven, Greek Keras Amaltheias (v. Amalthea), the emblem of fruitfulness and abundance, Plaut. Ps. 2, 3, 5; Gell. 14, 6, 2; cf. Hor. C. 1, 17, 16; id. C. S. 60; id. Ep. 1, 12, 29; Ov. M. 9, 88.—
    B.
    Meton., of things similar to horn in substance or form, or made of horn.
    1.
    That which is similar to horn in substance.
    a.
    A hoof, Cato, R. R. 72; Verg. G. 3, 88; Sil. 13, 327.—
    b.
    Of the bills of birds, Ov. M. 14, 502.—
    c.
    The horny skin covering the eye, Plin. 11, 37, 55, § 148.—
    d.
    A horny excrescence on the head, a wart, Hor. S. 1, 5, 58.— Far more freq.,
    2.
    That which is similar to a horn in form, a projecting extremity, the point or end of any object.
    a.
    The tooth or tusk of an elephant, ivory, Varr. L. L. 7, § 39 Müll.; Plin. 8, 3, 4, § 7; 18, 1, 1, § 2:

    cornu Indicum,

    Mart. 1, 73, 4.—
    b.
    The horns of the moon, Cic. Fragm. ap. Non. p. 122, 2; Verg. G. 1, 433; Ov. M. 1, 11; 2, 117 et saep.—
    c.
    The branches of a river, Ov. M. 9, 774.—Hence, the river-gods were represented with horns, Verg. G. 4, 371; Mart. 10, 7 et saep.; cf.: corniger, tauriformis, etc., and v. Lidd. and Scott under keras, V.—
    d.
    The arm of the shore forming a harbor, a tongue of land, Caes. ap. Cic. Att. 9, 14, 1; Ov. M. 5, 410; Plin. 4, 21, 35, § 113.—
    e.
    The extremity or end of the sailyards, Verg. A. 3, 549; 5, 832; Ov. M. 11, 476; Hor. Epod. 16, 59; Sil. 14. 389.—
    f.
    The cone of a helmet in which the crest was placed:

    cornua cristae,

    Verg. A. 12, 89:

    alterum cornu galeae,

    Liv. 27, 33, 2.—
    g.
    The end of the stick around which books were rolled, usually ornamented with ivory, Tib. 3, 1, 13; Ov. Tr. 1, 1, 8; Mart. 11, 107. —
    h.
    The side of a bow in the form of a horn, Ov. M. 1, 455; 5, 56; 2, 603.—
    i.
    The horn-shaped side of the cithara (perh. the sounding-board), Cic. N. D. 2, 59, 149 fin.
    k.
    The top or summit of a mountain:

    cornua Parnasi,

    Stat. Th. 5, 532; Curt. 3, 4, 4. —
    1.
    The point, end, extremity, wing of a place, Liv. 25, 3, 17; Tac. A. 1, 75; Plin. 34, 6, 12, § 26 al.—
    m.
    The wing of an army (very freq.), Caes. B. G. 1, 52 (three times); 2, 23; 2, 25; 7, 62 (twice); Liv. 9, 40, 3 sq(seven times).—
    * (β).
    Transf.:

    cornua disputationis tuae commovere,

    i. e. to drive back, Cic. Div. 2, 10, 26 (v. the passage in connection).—
    n.
    The feeler or claw of an insect, Plin. 9, 30, 50, § 95; 9, 31, 51, § 99 al. —
    o.
    The stiff hair of the Germans:

    quis stupuit Germani lumina, flavam Caesariem et madido torquentem cornua cirro?

    Juv. 13, 165.—
    3.
    Of objects made of horn.
    a.
    A bow, Verg. E. 10, 59; Ov. M. 5, 383; Sil. 2, 109 al.—
    b.
    A bugle-horn, a horn, trumpet (cornua, quod ea, quae nunc sunt ex aere, tunc fiebant bubulo e cornu, Varr. L. L. 5, § 117 Müll.), Lucil. ap. Non. p. 265, 5; Lucr. 2, 620; Verg. A. 7, 615; Ov. M. 1, 98; 3, 533; Hor. C. 1, 18, 14; 2, 1, 17; Juv. 2, 90; 6, 315.—Connected with tubae, Cic. Sull. 5, 17; Tac. A. 1, 68; 2, 81, cf. Dict. of Antiq., s. v. cornu.—In a sarcastic double sense with a.: dum tendit citharam noster, dum cornua Parthus, Poët. ap. Suet. Ner. 39 (v. the passage in connection).—
    c.
    The sides of the lyre, originally consisting of two horns, giving resonance to the strings, Cic. N. D. 2, 57, 144; 2, 59, 149.—
    d.
    A lantern, Plaut. Am. 1, 1, 185; cf. Lucr 2, 388; and Plin. 11, 16, 16, § 49.—
    e.
    An oil cruet, Hor S. 2, 2, 61.—
    f.
    A funnel, Verg. G. 3, 509; Col. 6, 2, 7 al.—
    II.
    Trop., as an emblem of power, courage, strength, might (the figure taken from bullocks. Also in Heb. a very freq. metaph.; cf. Gesen. Lex. s. v., p. 906, 6; poet.):

    ne in re secundā nunc mi obvortat cornua,

    Plaut. Ps. 4, 3, 5:

    venerunt capiti cornua sera meo,

    Ov. Am. 3, 11,:

    tunc pauper cornua sumit,

    gains strength, courage, id. A. A. 1, 239; cf.

    . tu (sc. amphora) addis cornua pauperi, etc.,

    Hor. C. 3, 21, 18.—Hence Bacchus, as a giver of courage, is represented with horns, Tib. 2, 1, 3; Hor. C. 2, 19, 30; v. Bacchus, I.; cf. of a river-god, I. B. 2. c. supra.

    Lewis & Short latin dictionary > cornu

  • 90 Cornucopia

    cornū, ūs (so Caes. B. C. 3, 68 Dint.; Luc. 7, 217; Plin. 28, 11, 46, § 163 et saep.; Curt. 4, 12, 11 al.; ū in the connection cornu bubuli and cornu cervini; also Cael. Aur. Tard. 3, 5, 76; Veg. Art. Vet. 1, 20, 1 al.; cf. esp. Neue, Formenl. 1, p. 355), n. (access. form cornum, i, n., Varr. R. R. 3, 9, 14; Ter. Eun. 4, 7, 5 Fleck.; Lucr. 2, 388; Ov. M. 2, 874; Scrib. Comp. 141; Gell. 14, 6, 2 al.; gen. plur. cornorum, Scrib. Comp. 60. —An access. form cornus, ūs, has been assumed on account of the rel. masc. in the passage:

    nares similes cornibus iis, qui, etc.,

    Cic. N. D. 2, 59, 149, if the reading is correct.—The dat. sing. apparently never used;

    for in the connection: laevo cornu Cotys rex praeerat... dextro cornu praepositus C. Licinius Crassus,

    Liv. 42, 58, 6 and 7, the supposition of the abl. is more in acc. with the usage of Livy; cf.:

    Antipatrum in laevo praeposuit,

    id. 37, 41, 1 et saep.) [kindred with keras, and Germ. and Engl. horn; cf. also carina, cervus], a horn.
    I.
    Lit., a hard and generally crooked growth upon the head of many mammiferous animals (very freq. in all periods and species of composition), Plin. 11, 37, 45, § 123 sq.; Cic. N. D. 2, 47, 121;

    of a bullock,

    Lucr. 5, 1033; 5, 1324; Cat. 64, 111; Ov. M. 9, 186; Hor. C. 3, 27, 72; id. S. 1, 5, 58 et saep.;

    also of the constellation Taurus,

    Ov. M. 2, 80;

    of the ram,

    id. ib. 5, 328; and the constellation Aries, Cic. poët. N. D. 2, 43, 111;

    of the he-goat,

    Verg. E. 9, 25;

    of kids,

    id. G. 2, 526 al. —Of the antlers of a stag, Ov. M. 3, 194; 10, 111; Verg. A. 10, 725 al.: Cornu Copiae (less correctly, but freq. in late Lat., as one word, Cornūcōpĭae, and twice Cornūcōpĭa, ae, f., Amm. 22, 9, 1; 25, 2, 3), acc. to the fable, the horn of the goat Amalthea placed in heaven, Greek Keras Amaltheias (v. Amalthea), the emblem of fruitfulness and abundance, Plaut. Ps. 2, 3, 5; Gell. 14, 6, 2; cf. Hor. C. 1, 17, 16; id. C. S. 60; id. Ep. 1, 12, 29; Ov. M. 9, 88.—
    B.
    Meton., of things similar to horn in substance or form, or made of horn.
    1.
    That which is similar to horn in substance.
    a.
    A hoof, Cato, R. R. 72; Verg. G. 3, 88; Sil. 13, 327.—
    b.
    Of the bills of birds, Ov. M. 14, 502.—
    c.
    The horny skin covering the eye, Plin. 11, 37, 55, § 148.—
    d.
    A horny excrescence on the head, a wart, Hor. S. 1, 5, 58.— Far more freq.,
    2.
    That which is similar to a horn in form, a projecting extremity, the point or end of any object.
    a.
    The tooth or tusk of an elephant, ivory, Varr. L. L. 7, § 39 Müll.; Plin. 8, 3, 4, § 7; 18, 1, 1, § 2:

    cornu Indicum,

    Mart. 1, 73, 4.—
    b.
    The horns of the moon, Cic. Fragm. ap. Non. p. 122, 2; Verg. G. 1, 433; Ov. M. 1, 11; 2, 117 et saep.—
    c.
    The branches of a river, Ov. M. 9, 774.—Hence, the river-gods were represented with horns, Verg. G. 4, 371; Mart. 10, 7 et saep.; cf.: corniger, tauriformis, etc., and v. Lidd. and Scott under keras, V.—
    d.
    The arm of the shore forming a harbor, a tongue of land, Caes. ap. Cic. Att. 9, 14, 1; Ov. M. 5, 410; Plin. 4, 21, 35, § 113.—
    e.
    The extremity or end of the sailyards, Verg. A. 3, 549; 5, 832; Ov. M. 11, 476; Hor. Epod. 16, 59; Sil. 14. 389.—
    f.
    The cone of a helmet in which the crest was placed:

    cornua cristae,

    Verg. A. 12, 89:

    alterum cornu galeae,

    Liv. 27, 33, 2.—
    g.
    The end of the stick around which books were rolled, usually ornamented with ivory, Tib. 3, 1, 13; Ov. Tr. 1, 1, 8; Mart. 11, 107. —
    h.
    The side of a bow in the form of a horn, Ov. M. 1, 455; 5, 56; 2, 603.—
    i.
    The horn-shaped side of the cithara (perh. the sounding-board), Cic. N. D. 2, 59, 149 fin.
    k.
    The top or summit of a mountain:

    cornua Parnasi,

    Stat. Th. 5, 532; Curt. 3, 4, 4. —
    1.
    The point, end, extremity, wing of a place, Liv. 25, 3, 17; Tac. A. 1, 75; Plin. 34, 6, 12, § 26 al.—
    m.
    The wing of an army (very freq.), Caes. B. G. 1, 52 (three times); 2, 23; 2, 25; 7, 62 (twice); Liv. 9, 40, 3 sq(seven times).—
    * (β).
    Transf.:

    cornua disputationis tuae commovere,

    i. e. to drive back, Cic. Div. 2, 10, 26 (v. the passage in connection).—
    n.
    The feeler or claw of an insect, Plin. 9, 30, 50, § 95; 9, 31, 51, § 99 al. —
    o.
    The stiff hair of the Germans:

    quis stupuit Germani lumina, flavam Caesariem et madido torquentem cornua cirro?

    Juv. 13, 165.—
    3.
    Of objects made of horn.
    a.
    A bow, Verg. E. 10, 59; Ov. M. 5, 383; Sil. 2, 109 al.—
    b.
    A bugle-horn, a horn, trumpet (cornua, quod ea, quae nunc sunt ex aere, tunc fiebant bubulo e cornu, Varr. L. L. 5, § 117 Müll.), Lucil. ap. Non. p. 265, 5; Lucr. 2, 620; Verg. A. 7, 615; Ov. M. 1, 98; 3, 533; Hor. C. 1, 18, 14; 2, 1, 17; Juv. 2, 90; 6, 315.—Connected with tubae, Cic. Sull. 5, 17; Tac. A. 1, 68; 2, 81, cf. Dict. of Antiq., s. v. cornu.—In a sarcastic double sense with a.: dum tendit citharam noster, dum cornua Parthus, Poët. ap. Suet. Ner. 39 (v. the passage in connection).—
    c.
    The sides of the lyre, originally consisting of two horns, giving resonance to the strings, Cic. N. D. 2, 57, 144; 2, 59, 149.—
    d.
    A lantern, Plaut. Am. 1, 1, 185; cf. Lucr 2, 388; and Plin. 11, 16, 16, § 49.—
    e.
    An oil cruet, Hor S. 2, 2, 61.—
    f.
    A funnel, Verg. G. 3, 509; Col. 6, 2, 7 al.—
    II.
    Trop., as an emblem of power, courage, strength, might (the figure taken from bullocks. Also in Heb. a very freq. metaph.; cf. Gesen. Lex. s. v., p. 906, 6; poet.):

    ne in re secundā nunc mi obvortat cornua,

    Plaut. Ps. 4, 3, 5:

    venerunt capiti cornua sera meo,

    Ov. Am. 3, 11,:

    tunc pauper cornua sumit,

    gains strength, courage, id. A. A. 1, 239; cf.

    . tu (sc. amphora) addis cornua pauperi, etc.,

    Hor. C. 3, 21, 18.—Hence Bacchus, as a giver of courage, is represented with horns, Tib. 2, 1, 3; Hor. C. 2, 19, 30; v. Bacchus, I.; cf. of a river-god, I. B. 2. c. supra.

    Lewis & Short latin dictionary > Cornucopia

  • 91 crudus

    crūdus, a, um, adj. [root kru-, of Gr. kruos; cf. cruor, crudelis], bloody, bleeding, trickling with blood, etc.
    I.
    Prop. (so rare):

    vulnus,

    Plin. Ep. 5, 16, 11:

    vulnera,

    Ov. Tr. 3, 11, 19; id. P. 1, 3, 16.—
    II.
    Transf.
    A.
    Of food, raw, not cooked: quid tu curas, utrum [p. 485] crudum an coctum edim? Plaut. Aul. 3, 2, 15:

    exta,

    Liv. 29, 27, 5:

    carnem mandere,

    Suet. Ner. 37.—So also of undigested food:

    pavo,

    Juv. 1, 143; cf.

    trop.: lectio non cruda sed multā iteratione mollita et velut confecta,

    Quint. 10, 1, 19;

    and, alvus,

    Cato, R. R. 125:

    qui crudum ructat,

    i. e. when undigested food rises in the stomach, Cels. 1, 2; v. ructo.— Transf., of persons suffering from indigestion, etc., Cic. Fin. 2, 8, 23; Quint. 11, 3, 27; Hor. S. 1, 5, 49; id. Ep. 1, 6, 61:

    crudior,

    Cic. Clu. 60, 168; cf. cruditas; so,

    bos,

    Hor. Epod. 8, 6 Orell. ad loc.—Hence, in a pun, Mart. 3, 13, 3 sq.—
    B.
    In gen., of all physical or moral crudeness, immaturity, roughness, etc.
    1.
    Lit.
    a.
    Unripe, immature, crude:

    poma ex arboribus, cruda si sunt, vix evelluntur, si matura et cocta, decidunt,

    Cic. Sen. 19, 71:

    pruna (opp. maturissima),

    Col. 12, 10, 3:

    muria (opp. matura),

    id. 12, 6, 2 al.:

    palmes,

    Luc. 4, 317 (viridis, Schol.);

    of an abscess,

    not mature, Cels. 5, 28, 11:

    puella,

    Mart. 8, 64, 11; cf. Hor. C. 3, 11, 12:

    funera nepotis,

    premature, early, Stat. Th. 9, 391; cf. id. Achill. 1, 478:

    amor,

    yet young, fresh, id. Th. 2, 341; cf.:

    crudum adhuc servitium,

    Tac. A. 1, 8 fin.:

    adhuc studia,

    Petr. 4:

    crudi sine viribus anni,

    Sil. 12, 348:

    juventus,

    not yet armed, id. 3, 302; Claud. Cons. Hon. 3, 42.—
    (β).
    Opp. to age, and the weakness arising from age, fresh, vigorous:

    jam senior, sed cruda deo viridisque senectus,

    Verg. A. 6, 304;

    imitated by Tac.: quibus cruda ac viridis senectus,

    Tac. Agr. 29: cf.

    meus,

    Sil. 5, 569.—
    b.
    Unprepared, immature, raw, crude:

    crudum et immotum solum,

    Col. 2, 2, 25; cf. Plin. 18, 19, 49, § 179:

    pix,

    Col. 12, 20, 6:

    corium,

    Varr. L. L. 5, § 116 Müll.; for which, poet., taurus, Val. Fl. 4, 250;

    and, caestus,

    made of raw hide, undressed leather, Verg. A. 5, 69:

    rudis cortice crudo hasta,

    id. ib. 9, 743.—Of verses, unpolished, rude:

    junctura addita crudis (numeris),

    Pers. 1, 92 (cf.:

    si forte aliquid decoctius audis,

    id. 1, 125).—Of the voice, rough, hoarse:

    quia crudus fuerit,

    Cic. de Or. 1, 27, 125.—
    2.
    Trop.
    a.
    Raw, not prepared or matured:

    ut cibos mansos ac prope liquefactos demittimus, quo facilius digerantur, ita lectio non cruda, sed multā iteratione mollita et velut confecta memoriae tradatur,

    Quint. 10, 1, 19.—
    b.
    Rough, unfeeling, cruel, merciless ( poet.).
    (α).
    Of personal subjects:

    dicat me Crudum virum esse,

    Plaut. Truc. 2, 8, 14; id. Poen. 5, 2, 148; Ov. M. 4, 240:

    Getae,

    id. Tr. 5, 3, 8:

    cena, crude Thyesta, tua,

    Mart. 4, 49, 4:

    crudus et leti artifex,

    Sen. Hippol. 1220.—More freq.,
    (β).
    Of things as subjects:

    bella,

    Ov. Am. 3, 8, 58:

    ensis,

    Verg. A. 10, 682; cf. Sil. 7, 113; Stat. Th. 10, 342:

    tyrannis,

    Juv. 8, 223: crudissimum pistrinum, most rude, uncultivated, Cassius ap. Suet. Aug. 4.— Adv. not in use.

    Lewis & Short latin dictionary > crudus

  • 92 distraho

    dis-trăho, xi, ctum, 3, v. a.
    I. A.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    corpus quod dirimi distrahive non possit,

    Cic. N. D. 3, 12; cf. id. Tusc. 1, 29, 71:

    exanimor, feror, differor, distrahor, diripior,

    Plaut. Cist. 2, 1, 5; Pentheum diripuisse aiunt Bacchas;

    nugas... prae quo pacto ego divorsus distrahor,

    id. Merc. 2, 4, 1 sq.; cf.: Mettum Fufetium equis ad curriculum ex utraque parte deligatum distraxit, Varr. ap. Non. 287, 22;

    so of the same: corpus passim,

    Liv. 1, 28 fin.;

    of Hippolytus: turbatis distractus equis,

    Verg. A. 7, 787:

    quae (materia) neque perrumpi neque distrahi potest,

    Caes. B. G. 7, 23 fin.; cf.

    vallum (with diripere),

    Liv. 25, 36:

    ut aciem ejus distrahi paterentur,

    i. e. to be separated, broken up, Caes. B. C. 3, 92, 1:

    Taurus mons mediam distrahens Asiam,

    Plin. 5, 27, 27, § 97 et saep.—
    2.
    In partic., in mercant. lang., to sell separately, in parcels, to retail = divendere (mostly post-Aug.): dividant, differant, dissipent, distrahant, Lucil. ap. Non. 287, 9:

    coëmendo quaedam tantum ut pluris postea distraheret,

    Suet. Vesp. 16:

    agros,

    Tac. A. 6, 17; cf.

    fundum,

    Dig. 2, 15, 8, § 15:

    merces,

    Just. 9, 1, 6:

    bona venum,

    Gell. 20, 1, 19 et saep.—
    (β).
    In gen., to sell:

    instrumentum,

    Suet. Cal. 39:

    levi pretio aetatulam,

    App. M. 7, p. 191 fin.
    3.
    To waste, squander:

    apsenti hic tua res distrahitur tibi,

    Plaut. Trin. 3, 1, 16. —
    B.
    Trop., to draw in different directions; to divide, distract, perplex:

    qui haec natura cohaerentia opinione distraxissent,

    Cic. Off. 3, 3, 11; cf. Quint. 4, 3, 4:

    distrahitur in deliberando animus,

    Cic. Off. 1, 3, 9; cf., shortly before: in quo considerando saepe animi in contrarias sententias distrahuntur; cf.:

    distrahor, tum hoc mihi probabilius, tum illud videtur,

    id. Ac. 2, 43 fin.:

    cum Tiberium anceps cura distraheret, vine militum... an, etc.,

    Tac. A. 2, 40; cf. id. ib. 6, 44:

    obsessos hinc fides, inde egestas inter decus ac flagitium distrahebant,

    id. H. 4, 60:

    oratoris industriam in plura studia distrahere nolim,

    Cic. de Or. 1, 59:

    sic distrahuntur in contrarias partes impotentium cupiditates,

    id. Tusc. 5, 20 fin.; cf. Tac. A. 4, 40: res publica [p. 599] distracta lacerataque, Liv. 2, 57; cf.

    quae sententia omnem societatem distrahit civitatis,

    Cic. Off. 3, 6, 28: Caesarem et Pompeium perfidia hominum distractos in pristinam concordiam reducere, Balbus ap. Cic. Att. 8, 15 A.:

    amorem,

    Ter. Ph. 3, 2, 33:

    concilium Boeotorum,

    Liv. 42, 47:

    collegia,

    Suet. Caes. 42:

    matrimonium,

    Dig. 24, 2, 2 et saep.:

    rem,

    to frustrate, prevent, Caes. B. C. 1, 33, 3:

    controversias, i. e. dirimere,

    to end, adjust, Cic. Caecin. 2, 6; Suet. Caes. 85: voces, i. e. to leave a hiatus (opp. contrahere), Cic. Or. 45, 152:

    qua ipse fama distraheretur, i. q. differretur (cf. differo, B. 2.),

    would be assailed, Tac. A. 3, 10.
    II. A.
    Lit.:

    membra divellere ac distrahere,

    Cic. Sull. 20 fin.:

    illam a me distrahit necessitas,

    Ter. Hec. 3, 5, 42; id. Phorm. 1, 4, 24; Cic. Fam. 4, 13, 2.—
    B.
    Trop.:

    sapientiam, temperantiam, fortitudinem copulatas esse docui cum voluptate, ut ab ea nullo modo nec divelli nec distrahi possint,

    Cic. Fin. 1, 16, 50.—
    2.
    Of persons, to separate in sentiment, to estrange, alienate:

    aliquem ab aliquo (preceded by: a conjunctione avocare, and: a familiaritate disjungere),

    id. Phil. 2, 10, 23;

    so with divellere,

    id. Planc. 42, 102.—Hence, distractus, a, um, P. a.
    A.
    Divided (very rarely):

    (conjectus animaï) divisior inter se ac distractior,

    Lucr. 4, 961.—
    B.
    Trop., distracted, perplexed:

    distractissimus tantorum onerum mole,

    Vell. 2, 114, 1.— Adv. does not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > distraho

  • 93 dolosus

    dŏlōsus, a, um, adj. [dolus], crafty, cunning, deceitful (rare, and mostly poet.; for syn. cf.: subdolus, fraudulentus, fallax;

    callidus, astutus, vafer, veterator, etc.): conservus,

    Plaut. Mil. 2, 2, 43:

    fidicina,

    id. Epid. 3, 2, 36:

    mulier,

    Hor. S. 2, 5, 70:

    gens,

    Ov. M. 14, 92:

    vulpes,

    Phaedr. 1, 13, 11 et saep.: consilia, Poët. ap. Cic. Rab. Post. 2, 4:

    artes,

    Ov. M. 15, 473; August. in Ev. Joan. Tract. 116, 5:

    statera,

    false, Vulg. Prov. 20, 23; cf.

    pondera,

    id. Mich. 6, 11.— With inf.:

    amici, Ferre jugum pariter dolosi,

    Hor. C. 1, 35, 28.— Poet.:

    taurus,

    i. e. Jupiter, changed into a bull, Hor. C. 3, 27, 25:

    incedis per ignes Suppositos cineri doloso,

    i. e. deceitful, treacherous, id. ib. 2, 1, 8; cf.

    nummus,

    id. Pers. prol. 12.— Adv.: dŏlōse, craftily, deceitfully (class.), Plaut. Ps. 4, 2, 4; id. Truc. 2, 5, 9; Cic. Off. 3, 15, 61; Vulg. Psa. 5, 10 al.—No Comp. or Sup.

    Lewis & Short latin dictionary > dolosus

  • 94 dux

    dux, dŭcis, com. [duco], a leader, conductor, guide (for syn. cf.: imperator, ductor, tyrannus, rex, princeps, praetor, auctor).
    I.
    In gen.:

    illis non ducem locorum, non exploratorem fuisse,

    Liv. 9, 5, 7; cf.

    itineris,

    Curt. 5, 4:

    itinerum,

    Caes. B. G. 6, 17, 1:

    regendae civitatis (with auctor publici consilii),

    Cic. de Or. 3, 17, 63:

    dux isti quondam et magister ad despoliandum Dianae templum fuit,

    id. Verr. 2, 3, 21:

    nil desperandum Teucro duce et auspice Teucro,

    Hor. C. 1, 7, 27:

    tu dux et comes es,

    Ov. Tr. 4, 10, 119; id. P. 4, 12, 23 et saep. —In the fem., Cic. Fin. 1, 21, 71; id. Lael. 5, 19; id. Div. 2, 40; id. Tusc. 1, 12, 27; Verg. A. 1, 364; Ov. M. 3, 12; 14, 121 et saep.—
    II.
    In partic., in milit. lang., a leader, commander, general-in-chief.
    A.
    Prop., Caes. B. G. 1, 13, 2; 2, 23, 4 (with qui summam imperii tenebat); 3, 18, 7;

    3, 23, 3 et saep.—Prov.: ducis in consilio posita est virtus militum,

    Pub. Syr. 136 (Rib.). Also a lieutenant-general, general of division (cf. duco, I. B. 5. b., and imperator), as opp. to the imperator, Caes. B. G. 3, 21, 1; Cic. Off. 3, 26, 99; id. Fl. 12, 27; Tac. H. 3, 37 al.—
    B.
    Transf. beyond the milit. sphere, a leader, chief, head:

    dux regit examen,

    Hor. Ep. 1, 9, 23; cf.

    gregis, i. e. aries,

    Ov. M. 5, 327; 7, 311; so,

    pecoris,

    Tib. 2, 1, 58;

    but dux gregis = pastor,

    id. 1, 10, 10:

    armenti, i. e. taurus,

    Ov. M. 8, 884;

    of the head of a sect of philosophers,

    Lucr. 1, 638; cf. Quint. 5, 13, 59; Hor. Ep. 1, 1, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > dux

  • 95 exardesco

    ex-ardesco, arsi, arsum, 3, v. inch. n., qs. to blaze out, i. e. to kindle, take fire (class.; esp. freq. in the trop. sense and in Cic.; cf.: ardeo, ferveo, caleo, flagro, candeo, uro, etc., incendor, inflammor, etc.).
    I.
    Lit.:

    nulla materies tam facilis ad exardescendum est, quae, etc.,

    Cic. de Or. 2, 45 fin.:

    sulphur exardescens,

    Plin. 35, 15, 50, § 175.—
    B.
    Transf., of the sun's heat:

    exarsit dies,

    Mart. 3, 67, 6.—And of a fiery color:

    fulgor carbunculi exardescens,

    Plin. 37, 7, 25, § 94.—
    II.
    Trop., to be kindled, inflamed, to break out (in a good and bad sense).
    A.
    Of personal subjects:

    exarsit iracundia ac stomacho,

    Cic. Verr. 2, 2, 20; cf. id. de Or. 3, 1, 4: (Induciomarus) multo gravius hoc dolore exarsit, * Caes. B. G. 5, 4, 5:

    infestius Papirium exarsurum,

    Liv. 8, 33; cf.

    graviter,

    Cic. de Or. 3, 1, 4:

    haud secus exarsit quam Circo taurus aperto,

    Ov. M. 12, 102:

    adeo exarserant animis,

    Liv. 3, 30; so,

    animis,

    Tac. A. 1, 51 fin.:

    libidinibus indomitis,

    id. ib. 6, 1:

    in omni genere amplificationis,

    Cic. Or. 29, 102:

    hodierno die ad spem libertatis exarsimus,

    id. Phil. 4, 6 fin.:

    ad cupiditatem libertatis recuperandae,

    id. ib. 11, 2; id. Verr. 2, 1, 25:

    ad bellum,

    Liv. 41, 27, 3; Tac. A. 12, 38:

    plebes ad id maxime indignatione exarsit,

    Liv. 4, 6; cf.:

    ad quod exarsit adeo, ut, etc.,

    Tac. A. 1, 74:

    milites in perniciosam seditionem exarsuri,

    Liv. 40, 35, 7; cf.:

    in iras,

    Verg. A. 7, 445; Claud. Rapt. Pros. 1, 32:

    in proelium,

    Tac. H. 1, 64.—Of the passion of love: in C. Silium ita exarserat (Messalina), Tac. A. 11, 12.—
    2.
    Of impersonal and abstract subjects:

    immane quantum animi exarsere,

    Sall. H. Fragm. 2, 53 (p. 229 ed. Gerl.):

    ex quo exardescit sive amor, sive amicitia,

    Cic. Lael. 27, 100; cf.:

    novum atque atrox proelium,

    Liv. 27, 2:

    admirabilis quaedam benevolentiae magnitudo,

    Cic. Lael. 9, 29:

    ira,

    id. Tusc. 2, 24, 58; cf.:

    iracundia exercitus in eum,

    Tac. H. 1, 58:

    ambitio,

    Liv. 3, 35; 35, 10:

    violentia Turni,

    Verg. A. 11, 376:

    dolor Alcidae,

    id. ib. 8, 220 et saep.:

    injuria,

    Cic. Lael. 21, 76:

    bellum,

    id. Lig. 1, 3; Liv. 40, 58; 41, 25; cf.:

    certamina inter patres plebemque,

    Tac. H. 2, 38:

    seditio,

    id. ib. 2, 27:

    tanta ista importunitas inauditi sceleris,

    Cic. Sull. 27, 75:

    fames auri,

    Plin. 33, 3, 14, § 48 et saep.:

    tum propter multorum delicta etiam ad innocentium periculum tempus illud exarserat,

    Cic. Sull. 6:

    altercatio ex iracundia muliebri in contentionem animorum exarsit,

    Liv. 10, 23; cf.:

    studia in proelium,

    Tac. H. 1, 64:

    Corinthiorum vasorum pretia in immensum exarsisse,

    i. e. had risen, Suet. Tib. 34; cf.:

    quibus initiis in tantum admiratio haec exarserit,

    Plin. 37 prooem. §

    2: ira,

    Vulg. Psa. 88, 45 al. (See also excandefacio and incendo.)
    * Part.
    perf.: exarsus, a, um, burned up:

    res vestras incendio exarsas esse,

    Cod. Just. 9, 1, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > exardesco

  • 96 excors

    ex-cors, cordis, adj. [cor, the heart, as the seat of intelligence; v. cor], without intelligence, without understanding, senseless, silly, stupid (class.; cf.:

    amens, demens, vecors, insanus, vesanus, delirus): aliis cor ipsum animus videtur: ex quo excordes, vecordes, concordesque dicuntur,

    Cic. Tusc. 1, 9, 18; cf.:

    an quod aspexit (taurus) vestitu purpureo excordem Caesarem, ipse corde privatus est?

    id. Div. 2, 16, 36:

    excors, caecus, incogitabilis,

    Plaut. Mil. 2, 6, 63:

    quae anus tam excors inveniri potest, quae illa extimescat?

    Cic. N. D. 2, 2, 5; cf.:

    hoc qui non videt, excors est,

    id. Phil. 5, 2, 5; and:

    aperte adulantem nemo non videt, nisi qui admodum est excors,

    id. Lael. 26, 99:

    turpis et excors,

    Hor. Ep. 1, 2, 25:

    tune insanus eris, si acceperis? an magis excors Rejecta praeda?

    id. S. 2, 3, 67.

    Lewis & Short latin dictionary > excors

  • 97 exploro

    ex-plōro, āvi, ātum, 1, v. a., to search out, seek to discover, to examine, investigate, explore (class.; in Cic. esp. freq. in the part. perf. and P. a.; syn.: speculor, scitor, sciscitor, percontor, quaero, interrogo).
    I.
    In gen.
    (α).
    With acc.:

    explora rem totam,

    Cic. Att. 6, 8, 5:

    fugam domini,

    id. Verr. 2, 5, 17, § 44:

    ambitum Africae,

    Plin. 5, 1, 1, § 8:

    altera (manus) motu caecum iter explorat,

    Ov. M. 10, 456:

    vehiculorum onera,

    Suet. Tib. 18:

    glebas gustu,

    Col. 2, 2, 20:

    panis potionisque bonitatem gustu,

    Tac. A. 12, 66 et saep.:

    ad explorandum idoneum locum castris,

    for choosing out, Caes. B. C. 1, 81, 1:

    insidias,

    to seek out, Verg. G. 3, 537.—
    (β).
    With rel. clause:

    explorare, qui homines inhabitarent,

    Petr. 116:

    apud se explorare, an expediat sibi consilium,

    Dig. 17, 1, 2 fin.:

    exploratum est, ubi controversia incipiat,

    Quint. 7, 1, 8.—
    b.
    In the part. perf., examined, ascertained, known:

    exploratum et provisum,

    Plaut. Capt. 3, 4, 110:

    jam explorata nobis sunt ea, quae, etc.,

    Cic. Rep. 1, 13:

    perspecta et explorata perscribere,

    id. Att. 3, 15, 8; cf.:

    res non incertis jactatae rumoribus, sed compertae et exploratae,

    Liv. 42, 13, 1:

    de numero eorum omnia se habere explorata Remi dicebant,

    Caes. B. G. 2, 4, 4; id. B. C. 2, 31, 5.—In abl. neutr. absol.: explorato, it being ascertained, i. e. when he knew:

    explorato, jam profectos amicos,

    Tac. H. 2, 49.
    II.
    In partic.
    A.
    In milit. lang., to spy out, reconnoitre:

    speculatoribus in omnes partes dimissis, explorat, quo commodissime itinere vallum transire possit,

    Caes. B. G. 5, 49 fin.; cf. id. ib. 5, 50, 3:

    itinera egressusque ejus, postremo loca atque tempora cuncta explorat,

    Sall. J. 35, 5:

    Siciliam adiit, Africam exploravit,

    Cic. de Imp. Pomp. 12, 34:

    occulte explorare loca,

    Caes. B. C. 1, 66, 2:

    explorato hostium consilio,

    Hirt. B. G. 8, 18, 2.—In the neutr. absol.:

    ante explorato et subsidiis positis,

    Liv. 23, 42, 9; so id. 23, 43, 7; 27, 2 fin.
    B.
    To try, test, put to the proof (perh. not ante-Aug.):

    et suspensa focis explorat robora fumus,

    Verg. G. 1, 175:

    taurus in adversis explorat cornua truncis,

    Luc. 2, 603; cf.:

    hoc jugulo dextram explora,

    Sil. 11, 358:

    animos,

    Ov. A. A. 1, 456; Liv. 37, 7, 10:

    explorans quid hostes agerent,

    id. 37, 28, 6:

    haec exploranda per impigros juvenes esse,

    id. 22, 55:

    secundae res animos,

    Tac. H. 1, 15:

    tyranni fidem,

    Luc. 8, 582.—Hence, explōrātus, a, um, P. a. Lit., ascertained; hence, established, confirmed, certain, sure:

    ut ei jam exploratus et domi conditus consulatus videretur,

    Cic. Mur. 24, 49: magna et prope explorata [p. 697] spes, id. Phil. 10, 10, 20; id. Off. 3, 33, 117; id. Tusc. 5, 9, 27:

    victoria,

    Caes. B. G. 7, 52, 2:

    ratio,

    Cic. N. D. 1, 23, 64:

    litterae exploratae a timore,

    i. e. affording certainty, confidence, id. Att. 3, 17, 1 et saep.:

    de quo mihi exploratum est, ita esse, ut scribis,

    I am certain, convinced, id. Fam. 2, 16, 6; cf. id. Ac. 2, 17, 54:

    quis est tam stultus, cui sit exploratum, se ad vesperum esse victurum?

    id. de Sen. 19, 67:

    in qua (amicitia) nihil fidum, nihil exploratum habeas,

    id. Lael. 26, 97:

    exploratam habere pacem,

    id. Phil. 7, 6, 16:

    (Deus) habet exploratum, fore, etc.,

    id. N. D. 1, 19, 51:

    pro explorato habebat, etc.,

    Caes. B. G. 6, 5, 3.— Comp.:

    facilior et exploratior devitatio legionum fore videtur, etc.,

    Cic. Att. 16, 2, 4.— Sup.:

    exploratissima victoria,

    Vell. 84, 1.— Adv.: explōrātē, with certainty, for a certainty, securely, surely (for the most part only in Cic.):

    haec ita sentio, judico, ad te explorate scribo,

    Cic. Q. Fr. 2, 15, b. 3; cf. judicare, Planc. in Cic. Fam. 10, 8, 6:

    satis explorate perceptum et cognitum,

    Cic. N. D. 1, 1, 1:

    navigare,

    id. Fam. 16, 8, 1.— Comp.:

    exploratius promittere,

    Cic. Fam. 6, 1, 5.— Sup. seems not to occur.

    Lewis & Short latin dictionary > exploro

  • 98 exsulto

    exsulto ( exult-), āvi, ātum, 1, v. freq. n. [id.], to spring vigorously, to leap or jump up (class.; esp. in the trop. signif.).
    I.
    Lit.:

    equi ferocitate exsultantes,

    Cic. Off. 1, 26, 90:

    equi,

    Nep. Eum. 5:

    exsultantes loligines,

    Cic. Div. 2, 70, 145: pisciculi, id. Fragm. ap. Non. 66, 1:

    pecora exsultantia,

    Plin. 18, 35, 88, § 364:

    taurus in herba,

    Ov. M. 2, 864; cf. id. ib. 11, 79:

    (curetes) in numerum exsultant,

    i. e. dance, Lucr. 2, 631.—
    B.
    Of inanimate subjects:

    sanguis emicat exsultans alte,

    Lucr. 2, 195:

    pila exsultat,

    Sen. Q. N. 6, 10 fin.:

    exsultant aestu latices,

    Verg. A. 7, 464; cf. Plin. 31, 10, 46, § 114:

    exsultant vada atque aestu miscentur harenae,

    Verg. A. 3, 557:

    glaebae,

    Plin. 18, 19, 49, § 179: densiores circa pampini exsultant, spring up, i. e. come up, grow up, id. 17, 22, 35, § 180:

    breves (syllabae) si continuantur, exsultant,

    to skip, hop, Quint. 9, 4, 91.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to gambol about, move freely, expatiate:

    hic (in pectore) exsultat pavor ac metus,

    riot, gambol, Lucr. 3, 141:

    cum sit campus, in quo exsultare possit oratio,

    Cic. Ac. 2, 35, 112; cf.:

    in reliquis (orationibus) exsultavit audacius (Demosthenes),

    id. Or. 8, 26:

    assurgendi exsultandique in laudando licentia,

    Quint. 2, 2, 9:

    solidos novus exsultabis in actus,

    will undertake with alacrity, Stat. S. 4, 4, 38.—
    B.
    In partic., to exult, rejoice exceedingly; to run riot, to revel; to vaunt, boast: exsultantem te et praefidentem tibi repriment legum habenae, Poët. ap. Cic. de Or. 3, 41, 166; cf.:

    rex ille (Tarquinius) victoriis divitiisque subnixus, exsultabat insolentiā,

    id. Rep. 2, 25; and:

    exsultasse populum insolentiā libertatis,

    id. ib. 1, 40:

    exsultare eam (partem animi) in somno immoderateque jactari,

    id. Div. 1, 29, 60: exsultare voluptate, id. Fragm. ap. Non. 301, 7 (Rep. 3, 36 ed. Mos.):

    laetitiā,

    id. Clu. 5, 14; id. Tusc. 5, 6, 16 (with temere gestiens); id. Att. 15, 21, 1; Liv. 27, 2, 2:

    gaudio,

    Cic. Phil. 2, 27, 66:

    victoriā,

    id. Rosc. Am. 6, 16; cf.

    successu,

    Verg. A. 2, 386:

    gestis,

    Tac. Agr. 8:

    vana spe,

    Quint. 6, 4, 17 et saep.: in ruinis alicujus, [p. 706] Cic. Balb. 26, 58: in omni crudelitate, id. Fragm. ap. Non. 300, 26 (Rep. 2, 41 ed. Mos.):

    Graeci exsultant, quod, etc.,

    id. Att. 6, 1, 15: dum histrio in cubiculum principis exsultaverit (= exorchêsaito, Gronov.), Tac. A. 11, 28 (al. insultaverit).— Absol.:

    illa theatra (i. e. spectatores) exsultant,

    Cic. Leg. 2, 15, 39 Mos. N. cr.:

    furorem exsultantem reprimere,

    id. Sest. 44, 95; cf.:

    exsultantem laetitiam comprimere,

    id. Top. 22, 86:

    laus in qua maxime ceterorum exsultat oratio,

    id. Fin. 1, 16, 54.—Hence, ex-sultans ( exult-), antis, P. a.
    * A.
    (Acc. to I. B. fin.) Of short syllables, skipping, hopping:

    paululum morae damus inter ultimum ac proximum verbum... alioqui sit exsultantissimum et trimetri finis,

    Quint. 9, 4, 108.—
    B.
    (Acc. to II. B.)
    1.
    Boastful, vain-glorious:

    turbati aut exsultantis animi motus,

    Tac. H. 1, 17.—
    2.
    Of an orator or an oration, diffuse, prolix:

    fiunt pro grandibus tumidi... laetis corrupti, compositis exsultantes,

    Quint. 10, 2, 16; cf. id. 12, 10, 12; 8, 3, 56; 9, 4, 69 (with remissae);

    10, 4, 1: Cicero supra modum exsultans et superfluens,

    Tac. Dial. 18.— Hence, * Adv.: exsultanter, diffusely, at large; only comp.:

    quae hilarius et quasi exsultantius scripsi,

    Plin. Ep. 3, 18, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > exsulto

  • 99 exsurgo

    ex-surgo ( exurgo), surrexi, 3, v. n. (archaic inf. pres. pass. exsurgier, Plaut. Ps. prol. fin.), to rise up, rise, to get up, stand up (class.).
    I.
    Lit.:

    a genibus,

    Plaut. Rud. 1, 5, 22:

    ex insidiis,

    Liv. 27, 41, 7:

    in plantas,

    Sen. Ep. 111, 3:

    de nocte multa,

    Plaut. Rud. 4, 2, 10:

    ubi erit accubitum semel, Ne quoquam exsurgatis, donec, etc.,

    id. Bacch. 4, 4, 105:

    foras,

    id. Mil. 2, 1, 3:

    cum exsurgeret, simul arridens, etc.,

    Cic. de Or. 1, 62, 265:

    tu autem, nisi molestum est, paulisper exsurge,

    id. Clu. 60, 168; cf.:

    exsurge quaeso,

    id. Planc. 42, 102:

    acies ita instructa, ut pars in colles exsurgeret,

    Tac. H. 2, 14:

    altior (to strike the more forcibly),

    Verg. A. 11, 697 et saep.—
    B.
    Transf., of things as subjects:

    ubi Taurus ab Indico mari exsurgit,

    Plin. 5, 27, 27, § 97; cf. Sil. 7, 275:

    inde alii ramuli exsurgunt,

    Plin. 24, 19, 113, § 173:

    cum jam vertigine tectum ambulat, et geminis exsurgat mensa lucernis, i. e. in the dizzy brain,

    Juv. 6, 305.—
    II.
    Trop., to rise up, rise, recover strength:

    ne quando recreata exsurgere atque erigere se possent, funditus sustulerunt,

    Cic. Agr. 2, 32, 87:

    (causa) numquam exsurgeret,

    id. Phil. 13, 18, 38:

    auctoritate vestra res publica exsurget,

    id. Fam. 12, 10 fin.:

    grandis oratio naturali pulchritudine exsurgit,

    Petr. 2, 6;

    dolor,

    Sen. Med. 49.

    Lewis & Short latin dictionary > exsurgo

  • 100 flexuosus

    flexŭōsus, a, um, adj. [2. flexus], full of turns or windings, tortuous, flexuous, crooked, winding.
    I.
    Lit.:

    flexuosum iter habet auditus, ne quid intrare possit,

    Cic. N. D. 2, 57, 144:

    Taurus mons,

    Plin. 5, 27, 27, § 98:

    volatus hirundini,

    id. 10, 24, 35, § 73.— Sup.:

    intestina flexuosissimis orbibus,

    Plin. 11, 37, 79, § 200.—
    * II.
    Trop.:

    fraudes,

    Prud. Cath. 6, 143.—
    * Adv.: flexu-ōse, tortuously:

    si flexuose volitet flamma,

    Plin. 18, 35, 84, § 357.

    Lewis & Short latin dictionary > flexuosus

См. также в других словарях:

  • Taurus — is Latin for bull and may refer to:* Bos taurus , a species of cattle * Taurus (constellation), one of the constellations of the zodiac * Bull (mythology), the mythological references around Taurus * Taurus (astrology), the astrological sign… …   Wikipedia

  • TAURUS — (lat. ‚Stier‘) bezeichnet: Bos taurus, eine Tierart, siehe Hausrind und Taurusrind das Sternbild Stier, siehe Stier (Sternbild) Fabelwesen, die eine lebhaft gewordene Personifikation von Stieren widerspiegeln, siehe Taurus (Fabelwesen) ein… …   Deutsch Wikipedia

  • Taurus — (lat. ‚Stier‘) bezeichnet: Bos taurus, eine Tierart, siehe Hausrind und Taurusrind das Sternbild und Tierkreiszeichen Stier, siehe Stier (Sternbild) Fabelwesen, die eine lebhaft gewordene Personifikation von Stieren widerspiegeln, siehe Taurus… …   Deutsch Wikipedia

  • Taurus — (Нью Дели,Индия) Категория отеля: 4 звездочный отель Адрес: IGI Airport Road, N.H 08, Mahipalpur Extn …   Каталог отелей

  • Taurus 1 — (Прага,Чехия) Категория отеля: 4 звездочный отель Адрес: Anglická 551/6, Прага, 12000, Чехи …   Каталог отелей

  • Taurus 12 — (Прага,Чехия) Категория отеля: 4 звездочный отель Адрес: Opatovická 1661/2, Прага, 110 00 …   Каталог отелей

  • Taurus 14 — (Прага,Чехия) Категория отеля: 4 звездочный отель Адрес: Opatovciká 1661/2, Прага, 120 00 …   Каталог отелей

  • Taurus 13 — (Прага,Чехия) Категория отеля: 4 звездочный отель Адрес: Opatovická 1661/2, Прага, 110 00 …   Каталог отелей

  • Taurus — zodiac constellation, late 14c., from L. taurus bull, from PIE *tauro bull (Cf. Gk. tauros, L. taurus bull, bullock, steer; O.C.S. turu bull, steer; Lith. tauras aurochs; O.Pruss. tauris bison ), often said to be from PIE *steu ro …   Etymology dictionary

  • Taurus 3 — (Прага,Чехия) Категория отеля: 4 звездочный отель Адрес: Lublaňská 3/63, Прага, 120 00, Чех …   Каталог отелей

  • Taurus 22 — (Прага,Чехия) Категория отеля: Адрес: Gorazgova 9, Прага, 120 00, Чехия …   Каталог отелей

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»