Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

rerum

Толкование Перевод

1 Rerum concordia discors

• The concord of things through discord. (Horace)

Latin Quotes (Latin to English) > Rerum concordia discors
2 Fallaces sunt rerum species

• The appearances of things are deceptive. (Seneca)

Latin Quotes (Latin to English) > Fallaces sunt rerum species
3 Felix qui potuit rerum cognoscere causas

• Happy is he who has been able to learn the causes of things. (Vergil)

Latin Quotes (Latin to English) > Felix qui potuit rerum cognoscere causas
4 In rerum natura

• In the nature of things

Latin Quotes (Latin to English) > In rerum natura
5 Locus enim est principum generationis rerum

• For place is the origin of things. (Roger Bacon)

Latin Quotes (Latin to English) > Locus enim est principum generationis rerum
6 Mors ultima linea rerum est

• Death is everything's final limit. (Horace)

Latin Quotes (Latin to English) > Mors ultima linea rerum est
7 Omnium rerum principia parva sunt

• Everything has a small beginning. (Cicero)

Latin Quotes (Latin to English) > Omnium rerum principia parva sunt
8 Sunt lacrimae rerum et mentem mortalia tangunt

• These are the tears of things, and our mortality cuts to the heart. (Vergil)

Latin Quotes (Latin to English) > Sunt lacrimae rerum et mentem mortalia tangunt
9 Tempus edax rerum

• Time is the devourer of things (time flies)

Latin Quotes (Latin to English) > Tempus edax rerum
10 res

rēs, rei (rēi with e long; gen., Lucr. 2, 112; 548; 6, 918; dat., id. 1, 688; 2, 236; rei, gen., monosyl. at the end of the verse, Lucr. 3, 918;
and in the middle of the verse,
id. 4, 885, and Poët. ap. Lact. 6, 6), f. [ etym. dub.; perh. root ra- of reor, ratus; cf. Germ. Ding; Engl. thing, from denken, to think; prop., that which is thought of; cf. also logos, Lid. and Scott, 9], a thing, object, being; a matter, affair, event, fact, circumstance, occurrence, deed, condition, case, etc.; and sometimes merely = something (cf.: causa, ratio, negotium).
I.
In gen.:
unde initum primum capiat res quaeque movendi,
Lucr. 1, 383; cf. id. 1, 536:
in partes res quaeque minutas Distrahitur,
id. 2, 826: summe Sol, qui omnes res inspicis, Enn. ap. Prob. Verg. E. 6, 31 (Trag. v. 321 Vahl.):
versus, quos ego de Rerum Naturā pangere conor,
Lucr. 1, 25; cf. id. 1, 126; 5, 54:
rerum natura creatrix,
id. 2, 1117:
divinarum humanarumque rerum, tum initiorum causarumque cujusque rei cognitio,
Cic. Tusc. 5, 3, 7 (v. divinus):
haeret haec res,
Plaut. Am. 2, 2, 182:
profecto, ut loquor, ita res est,
id. ib. 2, 1, 19:
haud mentior, resque uti facta dico,
id. ib. 2, 1, 23:
de Alcumenā ut rem teneatis rectius,
id. ib. prol. 110:
in tantis rebus (sc. in re publicā defendendā),
Cic. Rep. 1, 3, 4 et saep.:
quo Averna vocantur nomine, id ab re Impositum est, quia sunt avibus contraria cunctis,
from the nature of the thing, Lucr. 6, 740; cf. id. 6, 424; Liv. 1, 17:
si res postulabit,
the condition of the case, Cic. Lael. 13, 44: scaena rei totius haec, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 11, 3:
fugam in se nemo convertitur Nec recedit loco, quin statim rem gerat,
does his duty, stands his ground, Plaut. Am. 1, 1, 84; so, res gerere, v. gero; hence, too, rerum scriptor, for a historian, v. scriptor, and cf. II. H. infra.—
B.
With adj. of quality, to express condition, etc.:
illic homo a me sibi malam rem arcessit,
is bringing a bad business on himself, Plaut. Am. 1, 1, 171; so,
res mala,
a wretched condition, Sall. C. 20, 13; and more freq. in plur.:
bonis tuis rebus meas res irrides malas,
circumstances, condition, Plaut. Trin. 2, 4, 45; id. Rud. 3, 3, 12:
res secundae,
good fortune, Hor. Ep. 1, 10, 30; cf. Liv. 3, 9:
res prosperae,
Nep. Dion, 6, 1; id. Eum. 5, 1:
in secundissimis rebus,
Cic. Off. 1, 26, 91:
adversae res,
id. ib. 1, 26, 90; Hor. S. 2, 2, 136; 2, 8, 73:
res belli adversae,
Liv. 10, 6:
res dubiae,
Sall. C. 10, 2; 39, 3; Liv. 2, 50; 7, 30;
v. bonus, florens, salvus, adversus, dubius, novus, arduus, etc.— Freq. in curses, etc.: in malam rem,
go to the bad, Ter. Phorm. 5, 7, 37; id. And. 2, 1, 17:
malam rem hinc ibis?
id. Eun. 3, 3, 30.—
C.
With an adj. in a periphrasis:
abhorrens ab re uxoriā,
matrimony, Ter. And. 5, 1, 10:
in arbitrio rei uxoriae,
dowry, Cic. Off. 1, 15, 61:
rem divinam nisi compitalibus... ne faciat,
a religious act, act of worship, a sacrifice, Cato, R. R. 5, 4:
bellicam rem administrari majores nostri nisi auspicato noluerunt,
Cic. Div. 2, 36, 76; Hor. C. 4, 3, 6:
erat ei pecuaria res ampla et rustica,
Cic. Quint. 3, 12: res rustica, agriculture:
rei rusticae libro primo,
Col. 11, 1, 2; id. 1, praef. §
19: liber, quem de rebus rusticis scripsi,
Cic. Sen. 15, 54:
navalis rei certamina,
naval battles, Amm. 26, 3, 5:
res militaris,
Cic. Rab. Post. 1, 2:
rei militaris gloria,
id. Mur. 9, 22; Nep. Milt. 8, 4:
res frumentaria,
forage, Caes. B. C. 3, 16; id. B. G. 1, 23; 4, 7:
armatae rei scientissimus,
Amm. 25, 4, 7:
peritus aquariae rei,
id. 28, 2, 2:
res judicaria,
Cic. Verr. 2, 2, 12, § 31:
res ludicra,
play, Hor. Ep. 2, 1, 180:
uti rebus veneriis,
Cic. Sen. 14, 47; Nep. Alc. 11, 4:
res Veneris,
Lucr. 2, 173; Ov. R. Am. 431; v. also familiaris, judiciaria, militaris, navalis, etc., and cf. II. G. infra. —
D.
With pronouns or adjectives, as an emphatic periphrase for the neutr.:
ibi me inclamat Alcumena: jam ea res me horrore afficit,
this now, Plaut. Am. 5, 1, 16; cf.: De. Estne hoc, ut dico? Li. Rectam instas viam:
Ea res est,
it is even so, id. As. 1, 1, 40:
de fratre confido ita esse ut semper volui. Multa signa sunt ejus rei,
of it, Cic. Att. 1, 10, 5: quos (melittônas) alii melittotropheia appellant, eandem rem quidam mellaria. Varr. R. R. 3, 16, 12:
sunt ex te quae scitari volo, Quarum rerum, etc.,
Plaut. Capt. 2, 2, 13; cf. Caes. B. G. 3, 4:
quibus de rebus quoniam nobis contigit ut aliquid essemus consecuti,
Cic. Rep. 1, 8, 13:
quā super re interfectum esse Hippotem dixisti? Pac. ap. Fest. s. v. superescit, p. 244: resciscet Amphitruo rem omnem,
every thing, all, Plaut. Am. 1, 2, 30:
nulla res tam delirantes homines concinat cito,
nothing, id. Am. 2, 2, 96; cf.:
neque est ulla res, in quā, etc.,
Cic. Rep. 1, 7, 12; 1, 5, 9; cf.
also: sumptu ne parcas ullā in re, quod ad valetudinem opus sit,
id. Fam. 16, 4, 2:
magna res principio statim bello,
a great thing, a great advantage, Liv. 31, 23 fin.:
nil admirari prope res est una Solaque, quae, etc.,
the only thing, only means, Hor. Ep. 1, 6, 1 et saep. — Emphatically with sup.:
scilicet rerum facta est pulcherrima Roma,
the most beautiful thing in the world, Verg. G. 2, 534; Quint. 1, 12, 16 Spald. p. 81. —
Of persons, etc.: est genus hominum, qui esse primos se omnium rerum volunt,
Ter. Eun. 2, 2, 17:
maxime rerum,
Ov. H. 9, 107; cf.:
maxima rerum Roma,
Verg. A. 7, 602; Ov. M. 13, 508:
fortissima rerum animalia,
id. ib. 12, 502:
pulcherrime rerum,
id. H. 4, 125; id. A. A. 1, 213; id. M. 8, 49:
dulcissime rerum,
Hor. S. 1, 9, 4.—
E.
In adverb. phrases:
e re natā melius fieri haud potuit,
after what has happened, Ter. Ad. 3, 1, 8:
pro re natā,
according to circumstances, Cic. Att. 7, 8, 2; 14, 6, 1:
pro tempore et pro re,
Caes. B. G. 5, 8:
factis benignus pro re,
according to circumstances, Liv. 7, 33, 3; Sall. J. 50, 2:
pro re pauca loquar,
Verg. A. 4, 337; Lucr. 6, 1280:
ex re et ex tempore,
Cic. Fam. 12, 19, 3:
e re respondi,
Cat. 10, 8.
II.
In partic.
A.
Pregn., an actual thing, the thing itself, reality, truth, fact; opposed to appearance, mere talk, the mere name of a thing:
ecastor, re experior, quanti facias uxorem tuam,
Plaut. Am. 1, 3, 10:
desiste dictis nunc jam miseram me consolari: Nisi quid re praesidium apparas, etc.,
id. Rud. 3, 3, 21: rem ipsam loqui. Ter. And. 1, 2, 31:
rem fabulari,
Plaut. Trin 2, 4, 87:
nihil est aliud in re,
in fact, Liv. 10, 8, 11 Weissenb. ad loc.:
se ipsa res aperit,
Nep. Paus. 3, 7:
ex re decerpere fructus,
Hor. S. 1, 2, 79;
opp. verbum, vox, opinio, spes, nomen, etc.: rem opinor spectari oportere, non verba,
Cic. Tusc. 5, 11, 32; cf.: te rogo, ut rem potiorem oratione ducas, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 5:
non modo res omnes, sed etiam rumores cognoscamus,
Cic. Att. 5, 5, 1:
qui hos deos non re, sed opinione esse dicunt,
id. N. D. 3, 21, 53:
Peripateticos et Academicos nominibus differentes, re congruentes,
id. Ac. 2, 5, 15:
quod nos honestum, illi vanum... verbis quam re probabilius vocant,
Quint. 3, 8, 22; Sen. Ep. 120, 9:
eum, tametsi verbo non audeat, tamen re ipsā de maleficio suo confiteri,
id. Rosc. Am. 42, 123; cf. Ter. Ad. 4, 7, 15:
vides quantum distet argumentatio tua ab re ipsā atque a veritate,
Cic. Rosc. Am. 15, 44. — Hence, abl. sing., often strengthened by verā (sometimes as one word, reverā), in fact, really, in truth, indeed, in reality:
haec ille, si verbis non audet, re quidem verā palam loquitur,
Cic. Quint. 17, 56; so,
re quidem verā,
id. Clu. 19, 54; id. Sest. 7, 15:
re autem verā,
id. Fam. 1, 4, 2;
and simply re verā,
id. Quint. 2, 7; id. Div. 2, 54, 110; id. Balb. 3, 7:
re verāque,
Lucr. 2, 48; cf.:
et re verā,
indeed, in fact, Cic. Fam. 3, 5, 1; Liv. 33, 11, 3; 35, 31, 12; 36, 6, 1; Nep. Ages. 2, 3; id. Phoc. 3, 3; Curt. 3, 13, 5; 4, 16, 19; Val. Max. 9, 13, ext. 1; Just. 5, 1, 8; 12, 13, 10; Plin. Ep. 6, 33, 1.—
B.
Effects, substance, property, possessions:
mihi Chrysalus Perdidit filium, me atque rem omnem Meam,
Plaut. Bacch. 5, 1, 26; cf.: Ph. Habuitne rem? Ly. Habuit. Ph. Qui eam perdidit... Mercaturamne an venales habuit, ubi rem perdidit? id. Trin. 2, 2, 49 sq.:
quibus et re salvā et perditā profueram,
Ter. Eun. 2, 2, 27:
rem talentum decem,
id. Phorm. 2, 3, 46; Juv. 3, 16:
avidior ad rem,
Ter. Eun. 1, 2, 51:
rem facere,
to make money, Cic. Att. 2, 2, 12:
res eos jampridem, fides deficere nuper coepit,
id. Cat. 2, 5, [p. 1576] 10:
qui duo patrimonia accepisset remque praeterea bonis et honestis rationibus auxisset,
id. Rab. Post. 14, 38:
libertino natum patre et in tenui re,
in narrow circumstances, Hor. Ep. 1, 20, 20 et saep.; v. also familiaris.— In plur.: quantis opibus, quibus de rebus, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 396 Vahl.):
privatae res,
Cic. Att. 9, 7, 5.—
2.
Hence, law t. t., whatever may be the subject of a right, whether corporeal or incorporeal (v. Sandars, Introd. to Just. Inst. p. 42 sqq.):
res corporales,
Just. Inst. 2, 2, 1 sq.; Gai. Inst. 2, 12; Dig. 1, 8, 1:
res in patrimonio, res extra patrimonium,
Just. Inst. 2, 1 pr.; Gai. Inst. 2, 1:
res sanctae,
Just. Inst. 2, 1, 10; v. also mancipium, privatus, etc.—
C.
Benefit, profit, advantage, interest, weal:
res magis quaeritur, quam, etc.,
Plaut. Men. 4, 2, 6:
melius illi consulas quam rei tuae,
id. Cist. 1, 1, 98:
haec tuā re feceris,
to your advantage, id. Capt. 2, 2, 46.— Most freq. with the prepositions in, ex, ob, ab, etc.:
quasi istic minor mea res agatur quam tua,
is interested, affected, Ter. Heaut. 2, 3, 113 (v. ago):
si in rem tuam esse videatur,
Plaut. Trin. 3, 2, 2:
vide si hoc in rem deputas,
id. ib. 3, 3, 19:
quod in rem recte conducat tuam,
id. Capt. 2, 3, 26:
si in remst utrique,
Ter. And. 3, 3, 14:
quid mihi melius est, quid magis in rem est, quam? etc.,
useful, Plaut. Rud. 1, 4, 1:
tamen in rem fore credens universos adpellare,
Sall. C. 20, 1:
omnia quae in rem videbantur esse,
Curt. 6, 2, 21:
ad conparanda ea quae in rem erant,
Liv. 30, 4, 6:
imperat quae in rem sunt,
id. 26, 44, 7; 22, 3, 2:
ex tuā re non est, ut ego emoriar,
for your advantage, Plaut. Ps. 1, 3, 102: An. Non pudet Vanitatis? Do. Minime, dum ob rem, to the purpose, with advantage, Ter. Phorm. 3, 2, 41: ob rem facere, usefully, with advantage or profit, Sall. J. 31, 5: subdole blanditur, ab re Consulit blandiloquentulus, contrary to his interest, i. e. to his injury, Plaut. Trin. 2, 1, 12 Brix ad loc.:
haud id est ab re aucupis,
id. As. 1, 3, 71:
haec haud ab re duxi referre,
Liv. 8, 11, 1:
non ab re esse Quinctio visum est interesse, etc.,
id. 35, 32, 6; Plin. 27, 8, 35, § 57; Suet. Aug. 94; Gell. 18, 4, 6; 1, 26, 4; Macr. S. 1, 4, 19.—
D.
Cause, reason, ground, account; only in the connection eā (hac) re, and eam ob rem, adverb., therefore, on that account:
eā re tot res sunt, ubi bene deicias,
Cato, R. R. 158, 2:
hac re nequeunt ex omnibus omnia gigni, Quod, etc.,
Lucr. 1, 172; cf.:
illud eā re a se esse concessum, quod, etc.,
Cic. Ac. 2, 34, 111:
patrem exoravi, tibi ne noceat, neu quid ob eam rem succenseat,
Plaut. Bacch. 4, 4, 39; cf.:
quoi rei?
for what purpose? id. As. 3, 2, 43; id. Poen. 2, 3, 3.—Hence (by uniting into one word) the causal adverbs quare and quamobrem, v. h. vv.—
E.
An affair, matter of business, business:
cum et de societate inter se multa communicarent et de totā illā ratione atque re Gallicanā,
Cic. Quint. 4, 15:
rem cum aliquo transigere,
id. Clu. 13, 39. —
Hence, transf., in gen.: res alicui est cum aliquo,
to have to do with any one, Cic. Rosc. Am. 30, 84; id. Sest. 16, 37; id. Fam. 9, 20, 2; Caes. B. G. 7, 77; cf.:
famigeratori res sit cum damno et malo,
Plaut. Trin. 1, 2, 182 Brix ad loc.— Also without a dat.:
quoniam cum senatore res est,
Cic. Fam. 13, 26, 3;
esp., in mal. part.: rem habere cum aliquo or aliquā,
to have to do with any one, Plaut. Bacch. 3, 6, 35; id. Merc. 3, 1, 37; Ter. Eun. 1, 2, 39; 58. —Ellipt.:
jam biennium est, quom mecum rem coepit,
Plaut. Merc. 3, 1, 15. —
F.
A case in law, a lawsuit, cause, suit (more gen. than causa):
ubi res prolatae sunt,
Plaut. Capt. 1, 1, 10:
res agi,
id. Men. 4, 2, 19; id. Aul. 3, 4, 13:
quibus res erat in controversiā, ea vocabatur lis,
Varr. L. L. 7, § 93; cf.
(prob. in allusion to this legal form): tot homines... statuere non potuisse, utrum diem tertium an perendinum... rem an litem dici oporteret,
Cic. Mur. 12, 27; cf.
also: quarum rerum litium causarum condixit pater patratus, etc., an ancient formula,
Liv. 1, 32:
de rebus ab aliquo cognitis judicatisque dicere,
Cic. Verr. 2, 2, 48, § 118:
pecunias capere ob rem judicandam,
id. Fin. 2, 16, 54:
si res certabitur olim,
Hor. S. 2, 5, 27; 1, 10, 15; 1, 9, 41; id. Ep. 1, 16, 43:
tractu temporis futurum, ut res pereat,
Dig. 3, 3, 12:
rem differre,
ib. 43, 30, 3: res judicata dicitur, quae finem controversiarum pronuntiatione judicis accipit, ib. 42, 1, 1 et saep.—
G.
An affair, esp. a battle, campaign, military operations; in phrase rem (or res) gerere:
res gesta virtute,
Cic. Fin. 5, 23, 66:
ut res gesta est ordine narrare,
Ter. Ad. 3, 5, 3:
his rebus gestis,
Caes. B. G. 5, 8:
res gerere,
Hor. Ep. 1, 17, 33:
rem bene gerere,
id. ib. 1, 8, 1; Ter. Ad. 5, 1, 13:
comminus rem gerunt,
Caes. B. G. 5, 44:
res gestae,
Hor. Ep. 1, 3, 7; 2, 1, 251:
adversus duos simul rem gerere,
Liv. 21, 60:
rem male gerere,
Nep. Them. 3, 3; Hor. S. 2, 3, 74:
in relatione rerum ab Scythis gestarum,
Just. 2, 1, 1; cf.:
rem agere,
Hor. S. 1, 9, 4; id. A. P. 82:
ante rem,
before the battle, Liv. 4, 40:
cum Thebanis sibi rem esse existimant,
Nep. Pel. 1, 3; Cic. Sest. 16, 37.—
H.
Acts, events, as the subject of narration, a story, history:
res in unam sententiam scripta,
Auct. Her. 1, 12, 20:
cui lecta potenter erit res,
Hor. A. P. 40; id. S. 1, 10, 57; id. Ep. 1, 19, 29:
in medias res auditorem rapere,
id. A. P. 148; 310:
agitur res in scaenis,
id. ib. 179; cf.:
numeros animosque secutus, non res,
id. Ep. 1, 19, 25; Phaedr. 5, 1, 12:
sicut in rebus ejus (Neronis) exposuimus,
Plin. 2, 83, 85, § 199:
litterae, quibus non modo res omnis, sed etiam rumores cognoscamus,
Cic. Att. 5, 5, 1:
res populi Romani perscribere, Liv. praef. § 1: res Persicae,
history, Nep. Con. 5, 4; id. Cat. 3, 2.—
K.
Res publica, also as one word, respublica, the common weal, a commonwealth, state, republic (cf. civitas); also, civil affairs, administration, or power, etc.: qui pro republicā, non pro suā obsonat, Cato ap. Ruf. 18, p. 210; cf.:
erat tuae virtutis, in minimis tuas res ponere, de re publicā vehementius laborare,
Cic. Fam. 4, 9, 3:
dummodo ista privata sit calamitas et a rei publicae periculis sejungatur,
id. Cat. 1, 9; cf.:
si re publicā non possis frui, stultum est nolle privatā,
id. Fam. 4, 9, 4:
egestates tot egentissimorum hominum nec privatas posse res nec rem publicam sustinere,
id. Att. 9, 7, 5 (v. publicus); Cato ap. Gell. 10, 14, 3: auguratum est, rem Romanam publicam summam fore, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:
quo utiliores rebus suis publicis essent,
Cic. Off. 1, 44, 155:
commutata ratio est rei totius publicae,
id. Att. 1, 8, 4: pro republicā niti, Cato ap. Charis. p. 196 fin.:
merere de republicā,
Plaut. Am. prol. 40:
de re publicā disputatio... dubitationem ad rem publicam adeundi tollere, etc.,
Cic. Rep. 1, 7, 12:
oppugnare rem publicam,
id. Cael. 1, 1; id. Har. Resp. 8, 15; id. Sest. 23, 52:
paene victā re publicā,
id. Fam. 12, 13, 1:
delere rem publicam,
id. Sest. 15, 33; Lact. 6, 18, 28.—Esp. in the phrase e re publicā, for the good of the State, for the public benefit:
senatūs consultis bene et e re publicā factis,
Cic. Phil. 3, 12, 30:
ea si dicam non esse e re publicā dividi,
id. Fam. 13, 8, 2; id. Mil. 5, 14; Liv. 8, 4, 12; 25, 7, 4; 34, 34, 9; Suet. Rhet. 1 init. —Post-class. and rare, also ex republicā, Gell. 6, 3, 47; 11, 9, 1;
but exque is used for euphony (class.): id eum recte atque ordine exque re publicā fecisse,
Cic. Phil. 3, 15, 38; 5, 13, 36; 10, 11, 26.— In plur.:
eae nationes respublicas suas amiserunt, C. Gracch. ap. Fest. s. h. v. p. 286 Müll.: hoc loquor de tribus his generibus rerum publicarum,
Cic. Rep. 1, 28, 44:
circuitus in rebus publicis commutationum,
id. ib. 1, 29, 45 et saep.—
2.
Sometimes simply res, the State (in the poets, and since the Aug. per. in prose): unus homo nobis cunctando restituit rem, Enn. ap. Cic. Off. 1, 24, 84 (Ann. v. 313 Vahl.):
hic (Marcellus) rem Romanam sistet,
Verg. A. 6, 858; cf.:
nec rem Romanam tam desidem umquam fuisse,
Liv. 21, 16; 1, 28:
parva ista non contemnendo majores nostri maximam hanc rem fecerunt,
id. 6, 41 fin.:
Romana,
Hor. C. S. 66; id. Ep. 1, 12, 25; Ov. M. 14, 809; Sall. C. 6, 3; cf.:
ut paulo ante animum inter Fidenatem Romanamque rem ancipitem gessisti,
Liv. 1, 28 fin.:
Albana,
id. 1, 6.— In plur.:
res Asiae evertere,
Verg. A. 3, 1:
custode rerum Caesare,
Hor. C. 4, 15, 17; cf.:
res sine discordiā translatae,
Tac. H. 1, 29; so (also in Cic.), rerum potiri, v. potior. —
L.
Res novae, political changes, a revolution, etc.; v. novus.

Lewis & Short latin dictionary > res
11 rēs

rēs reī, f [RA-], a thing, object, matter, affair, business, event, fact, circumstance, occurrence, deed, condition, case: divinarum humanarumque rerum cognitio: te ut ulla res frangat?: relictis rebus suis omnibus: rem omnibus narrare: si res postulabit, the case: re bene gestā: scriptor rerum suarum, annalist: neque est ulla res, in quā, etc.: magna res principio statim belli, a great advantage, L.: Nil admirari prope res est una, quae, etc., the only thing, H.: rerum, facta est pulcherrima Roma, the most beautiful thing in the world, V.: fortissima rerum animalia, O.: dulcissime rerum, H.— A circumstance, condition: In' in malam rem, go to the bad, T.: mala res, a wretched condition, S.: res secundae, good-fortune, H.: prosperae res, N.: in secundissimis rebus: adversa belli res, L.: dubiae res, S.—In phrases with e or pro: E re natā melius fieri haud potuit, after what has happened, T.: pro re natā, according to circumstances: consilium pro tempore et pro re capere, as circumstances should require, Cs.: pro re pauca loquar, V.: ex re et ex tempore.—With an adj. in circumlocution: abhorrens ab re uxoriā<*> matrimony, T.: in arbitrio rei uxoriae, dowry: belhcam rem administrari, a battle: pecuaria res et rustica, cattle: liber de rebus rusticis, agriculture: res frumentaria, forage, Cs.: res iudiciaria, the administration of justice: res ludicra, play, H.: Veneris res, O.— A subject, story, events, facts, history: cui lecta potenter erit res, H.: agitur res in scaenis, H.: res populi R. perscribere, L.: res Persicae, history, N.— An actual thing, reality, verity, truth, fact: ipsam rem loqui, T.: nihil est aliud in re, in fact, L.: se ipsa res aperit, N.: quantum distet argumentatio tua ab re ipsā.— Abl adverb., in fact, in truth, really, actually: eos deos non re, sed opinione esse dicunt: verbo permittere, re hortari: hoc verbo ac simulatione Apronio, re verā tibi obiectum: haec ille, si verbis non audet, re quidem verā palam loquitur: venit, specie ut indutiae essent, re verā ad petendum veniam, L.— Effects, substance, property, possessions, estate: et re salvā et perditā, T.: talentūm rem decem, T.: res eos iampridem, fides nuper deficere coepit: in tenui re, in narrow circumstances, H.: quantis opibus, quibus de rebus: privatae res.— A benefit, profit, advantage, interest, weal: Quasi istic mea res minor agatur quam tua, is concerned, T.: Si in remst utrique, ut fiant, if it is a good thing for both, T.: in rem fore credens universos adpellare, useful, S.: imperat quae in rem sunt, L.: Non ex re istius, not for his good, T.: contra rem suam me venisse questus est: minime, dum ob rem, to the purpose, T.: ob rem facere, advantageously, S.: haec haud ab re duxi referre, irrelevant, L.: non ab re esse, useless, L.— A cause, reason, ground, account.—In the phrase, eā re, therefore: illud eā re a se esse concessum, quod, etc.; see also quā re, quam ob rem.— An affair, matter of business, business: multa inter se communicare et de re Gallicanā: tecum mihi res est, my business is: erat res ei cum exercitu, he had to deal: cum his mihi res sit, let me attend to, Cs.: quocum tum uno rem habebam, had relations, T.— A case in law, lawsuit, cause, suit, action: utrum rem an litem dici oporteret: quarum rerum litium causarum condixit pater patratus, L. (old form.): capere pecunias ob rem iudicandam.— An affair, battle, campaign, military operation: res gesta virtute: ut res gesta est narrabo ordine, T.: his rebus gestis, Cs.: bene rem gerere, H.: res gestae, military achievements, H.—Of the state, in the phrase, res publica (often written respublica, res p.), the common weal, a commonwealth, state, republic: dum modo calamitas a rei p. periculis seiungatur: si re p. non possis frui, stultum nolle privatā, public life: egestates tot egentissimorum hominum nec privatas posse res nec rem p. sustinere: auguratum est, rem Romanam p. summam fore: paene victā re p.: rem p. delere.—In the phrase, e re publicā, for the good of the state, for the common weal, in the public interests: senatūs consultis bene et e re p. factis: uti e re p. fideque suā videretur. — Plur: hoc loquor de tribus his generibus rerum p.: utiliores rebus suis publicis esse.—Without publica, the state, commonwealth, government: Unus homo nobis cunctando restituit rem, Enn. ap. C.: Hic (Marcellus) rem Romanam Sistet, V.: nec rem Romanam tam desidem umquam fuisse, L.: res Asiae evertere, V.: Custode rerum Caesare, H.—In the phrase, rerum potiri, to obtain the sovereignty, control the government: qui rerum potiri volunt: dum ea (civitas) rerum potita est, become supreme.—In the phrase, res novae, political change, revolution.
* * *
I
rei N F

thing; event, business; fact; cause; property

res familiaris -- property
II
undeclined N N

res; (20th letter of Hebrew alphabet); (transliterate as R)

Latin-English dictionary > rēs
12 status

1.
stătus, a, um, v. sisto.
2.
stătus, ūs, m. [sto and sisto].
I.
In a corporeal sense.
A.
Mode or way of standing, of holding one's body (at rest), posture, position, attitude, station, carriage; sing. and plur.: Ps. Statur hic ad hunc modum. Si. Statum vide hominis, Callipho, quasi basilicum, look at the way he stands, Plaut. Ps. 1, 5, 41:
stat in statu senex ut adoriatur moechum,
in an attitude of attack, ready, id. Mil. 4, 9, 12: concrepuit digitis, laborat;
crebro conmutat status,
his posture, id. ib. 2, 2, 51:
qui esset status (videre vellem) flabellulum tenere te asinum tantum,
what your attitude was, what figure you cut, in holding the fan, Ter. Eun. 3, 5, 50:
in gestu status (oratoris erit) erectus et celsus, rarus incessus,
attitude, Cic. Or. 18, 59:
status quidem rectus sit, sed diducti paulum pedes,
Quint. 11, 3, 159:
abesse plurimum a saltatore debet orator... non effingere status quosdam, et quidquid dicet ostendere,
id. 11, 3, 89:
ut recta sint bracchia, ne indoctae rusticaeve manus, ne status indecorus,
id. 1, 11, 16:
stare solitus Socrates dicitur... immobilis, iisdem in vestigiis,
Gell. 2, 1, 2:
dumque silens astat, status est vultusque diserti,
Ov. P. 2, 5, 51:
statum proeliantis componit,
Petr. 95 fin. —
So of the pose of statues: non solum numerum signorum, sed etiam uniuscujusque magnitudinem, figuram, statum litteris definiri vides,
Cic. Verr. 2, 1, 21, § 57:
expedit saepe, ut in statuis atque picturis videmus, variari habitus, vultus, status,
Quint. 2, 13, 8:
ut illo statu Chabrias sibi statuam fieri voluerit. Ex quo factum est ut postea athletae his statibus in statuis ponendis uterentur,
Nep. Chabr. 1, 3.—And of images in a dream:
ubi prima (imago somni) perit, alioque est altera nata inde statu, prior hic gestum mutasse videtur,
Lucr. 4, 772:
(opp. motus, incessus) quorum (iratorum) vultus, voces, motus statusque mutantur,
motions and postures, Cic. Off. 1, 29, 102:
decorum istud in corporis motu et statu cernitur,
id. ib. 1, 35, 126:
habitus oris et vultūs, status, motus,
id. Fin. 3, 17, 56; 5, 17, 47:
in quibus si peccetur... motu statuve deformi,
id. ib. 5, 12, 35:
eo erant vultu, oratione, omni reliquo motu et statu, ut, etc.,
id. Tusc. 3, 22, 53:
status, incessus, sessio, accubatio... teneat illud decorum,
id. Off. 1, 35, 129:
in pedibus observentur status et incessus,
the posture and gait, Quint. 11, 3, 124.—
B.
Of external appearance, manners, dress, and apparel:
quoniam formam hujus cepi in me et statum, decet et facta moresque hujus habere me similis item,
Plaut. Am. 1, 1, 111:
redegitque se ad pallium et crepidas, atque in tali statu biennio fere permansit,
Suet. Tib. 13.—
C.
Size, height, stature of living and inanimate beings (cf. statura;
post-Aug.): pumilionem, quos natura brevi statu peractos, etc.,
Stat. S. 1, 6, 58: longissimum... aratorem faciemus;
mediastenus qualiscunque status potest esse,
Col. 1, 9, 3:
in gallinaceis maribus status altior quaeritur,
id. 8, 2, 9; so id. 7, 9, 2; 7, 12 med.:
plantae majoris statūs,
Pall. Febr. 25, 20.—
D.
A position, place, in the phrase de statu movere, deicere, or statum conturbare, to displace, drive out, eject, expel, throw from a position (esp. of battle and combat):
equestrem procellam excitemus oportet, si turbare ac statu movere (hostes) volumus,
Liv. 30, 18, 14:
nihil statu motus, cum projecto prae se clipeo staret, in praesidio urbis moriturum se... respondit,
id. 38, 25: Manlius scutum scuto percussit atque statum Galli conturbavit (cf. the next sentence: atque de loco hominem iterum dejecit), Claud. Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 16.—So, out of the military sphere, in order to avoid an attack:
ea vis est... quae, periculo mortis injecto, formidine animum perterritum loco saepe et certo de statu demovet,
Cic. Caecin. 15, 42.— Transf., of mental position, conviction, argument, etc.:
saepe adversarios de statu omni dejecimus,
Cic. Or. 37, 129:
voluptas quo est major, eo magis mentem e suā sede et statu demovet,
throws the mind off its balance, id. Par. 1, 3, 15.—Similarly: de statu deducere, recedere, from one's position or principles:
fecerunt etiam ut me prope de vitae meae statu deducerent, ut ego istum accusarem,
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 10:
neque de statu nobis nostrae dignitatis est recedendum, neque sine nostris copiis in alterius praesidia veniendum,
id. Att. 1, 20, 2.—So, de statu suo declinare = moveri:
neque dubito quin, suspitione aliquā perculsi repentinā, de statu suo declinarint,
i. e. became unsettled, Cic. Clu. 38, 106:
qui cum me firmissimis opibus... munire possim, quamvis excipere fortunam malui quam... de meo statu declinare,
than abandon my position, id. Prov. Cons. 17, 41; cf.
of the position of heavenly bodies: qui eodem statu caeli et stellarum nati sunt,
aspect, id. Div. 2, 44, 92.
II.
Trop., condition, state, position, situation, circumstances.
A.
Of persons, condition in regard to public rights, political or civil status, any loss of which was a capitis deminutio (v. caput):
capitis minutio est statūs permutatio,
Gai. Dig. 4, 5, 1; id. Inst. 1, 159; cf. Dig. 4, 5, 11:
quo quisque loco nostrum est natus... hunc vitae statum usque ad senectutem obtinere debet,
Cic. Balb. 7, 18:
ad quem proscripti confluebant. Quippe nullum habentibus statum quilibet dux erat idoneus,
with regard to the civil death of the proscribed, Vell. 2, 72, 5:
illorum salus omnibus accepta fuit... quia tam grati exoptatum libertatis statum recuperaverint,
Val. Max. 5, 26:
si statu periclitari litigator videtur,
if his civil status seems in peril, Quint. 6, 1, 36:
nec ulla tam familiaris est infelicibus patria quam solitudo et prioris statūs oblivio,
i. e. the status of full citizenship, lost by banishment, Curt. 5, 5, 11:
permanent tamen in statu servitutis,
Suet. Gram. 21:
vetuit quaeri de cujusquam defunctorum statu,
id. Tit. 8 fin.:
multorum excisi status,
Tac. A. 3, 28: qui illegitime concipiuntur, statum sumunt ex eo tempore quo nascuntur, i. e. whether freemen or slaves, etc., Gai. Inst. 1, 89:
cum servus manumittitur: eo die enim incipit statum habere,
a civil status, Dig. 4, 5, 4:
homo liber qui se vendidit, manumissus non ad suum statum revertitur, sed efficitur libertinae condicionis, i. e. that of an ingenuus,
ib. 1, 5, 21:
primo de personarum statu dicemus,
civil status, ib. 1, 5, 2; so Titin. 5:
de statu hominum (sometimes status used in the jurists absolutely with reference to freedom and slavery): si status controversiam cui faciat procurator, sive ex servitute in libertatem, etc.,
Dig. 3, 3, 39, § 5; so ib. 3, 3, 33, § 1.—Similarly in the later jurists: status suus = aetas XXV. annorum, years of discretion:
cum ad statum suum frater pervenisset,
Dig. 31, 1, 77, § 19.—
2.
Condition and position with reference to rank, profession, trade, occupation, social standing, reputation, and character:
an tibi vis inter istas vorsarier prosedas... quae tibi olant stabulum statumque?
their trade, Plaut. Poen. 1, 2, 59:
quod in civitatibus agnationibus familiarum distinguuntur status,
the ranks of the families, Cic. Leg. 1, 7, 23:
regum status decemviris donabantur,
the rank of kings was assigned to the decemvirs, id. Agr. 1, 1, 2:
cum alii rem ipsam publicam atque hunc bonorum statum odissent,
the social position of the higher classes, id. Sest. 20, 46:
non ut aliquid ex pristino statu nostro retineamus,
id. Fam. 4, 4, 1:
ecquis umquam tam ex amplo statu concidit?
id. Att. 3, 10, 2:
non enim jam quam dignitatem, quos honores, quem vitae statum amiserim cogito,
id. ib. 10, 4, 1:
quam (statuam) esse ejusdem status amictus, anulus, imago ipsa declarat,
id. ib. 1, 1, 17:
praesidium petebamus ex potentissimi viri benevolentiā ad omnem statum nostrae dignitatis,
id. Q. Fr. 3, 8, 1: noster autem status est hic:
apud bonos iidem sumus quos reliquisti, apud sordem, etc.,
id. Att. 1, 16, 11:
ego me non putem tueri meum statum ut neque offendam animum cujusquam, nec frangam dignitatem meam?
maintain my character, id. Fam. 9, 16, 6:
quos fortuna in amplissimo statu (i. e. regum) collocarat,
Auct. Her. 4, 16, 23:
tantam in eodem homine varietatem status,
high and low position in life, ups and downs, Val. Max. 6, 9, 4:
cum classiarios quos Nero ex remigibus justos milites fecerat, redire ad pristinum statum cogeret,
Suet. Galb. 12:
quaedam circa omnium ordinum statum correxit,
id. Claud. 22:
cum redieritis in Graeciam, praestabo ne quis statum suum vestro credat esse meliorem,
social position, Curt. 5, 5, 22:
omnis Aristippum decuit color et status et res,
Hor. Ep. 1, 17, 23.—
3.
Condition in reference to prosperity, happiness or unhappiness, and health (mostly poet. and post-Aug.):
at iste non dolendi status non vocatur voluptas,
Cic. Fin. 2, 9, 28:
neque hic est Nunc status Aurorae meritos ut poscat honores,
Ov. M. 13, 594:
flebilis ut noster status est, ita flebile carmen,
id. Tr. 5, 1, 5:
quid enim status hic a funere differt?
id. P. 2, 3, 3:
pejor ab admonitu fit status iste boni,
id. ib. 1, 2, 54:
his enim quorum felicior in domo status fuerat,
Val. Max. 6, 8, 7:
sin nostros status sive proximorum ingenia contemplemur,
id. 6, 9 pr.:
caelum contemplare: vix tamen ibi talem statum (i. e. felicitatis deorum) reperias,
id. 7, 1, 1:
haec quidem (vox) animi magnifici et prosperi status (fuit),
id. 6, 5, ext. 4:
obliti statūs ejus quem beneficio exuistis meo,
Curt. 10, 2, 22:
sumus in hoc tuo statu iidem qui florente te fuimus,
i. e. distress, id. 5, 11, 5:
res magna et ex beatissimo animi statu profecta,
Sen. Ep. 81, 21: voverat, si sibi incolumis status (of health) permisisset, proditurum se... hydraulam, Suet. Ner. 54. —
4.
Condition, circumstances, in gen., of life or of the mind:
homines hoc uno plurimum a bestiis differunt quod rationem habent, mentemque quae... omnem complectatur vitae consequentis statum,
Cic. Fin. 2, 14, 45:
facias me certiorem et simul de toto statu tuo consiliisque omnibus,
id. Fam. 7, 10, 3:
tibi declaravi adventus noster qualis fuisset, et quis esset status,
id. Att. 4, 2, 1:
quid enim ego laboravi, si... nihil consecutus sum ut in eo statu essem quem neque fortunae temeritas, neque, etc., labefactaret,
id. Par. 2, 17:
sed hoc videant ii qui nulla sibi subsidia ad omnes vitae status paraverunt,
id. Fam. 9, 6, 4: atque is quidem qui cuncta composuit constanter in suo manebat statu (transl. of emeinen en tôi heautou kata tropon êthei, Plat. Tim. p. 42, c. Steph.), in his own state, being, Cic. Tim. 13:
vitae statum commutatum ferre non potuit,
Nep. Dion, 4, 4:
id suis rebus tali in statu saluti fore,
Curt. 5, 1, 5: haec sunt fulmina quae prima accepto patrimonio et in novi hominis aut urbis statu fiunt, in any new condition (when a stroke of lightning was considered an omen), Sen. Q. N. 2, 47.—Rarely of a state:
libere hercle hoc quidem. Sed vide statum (i. e. ebrietatis),
Plaut. Ps. 5, 2, 4.—Esp., in augury: fulmen status, a thunderbolt sent to one who is not expecting a sign, as a warning or suggestion, = fulmen monitorium:
status est, ubi quietis nec agitantibus quidquam nec cogitantibus fulmen intervenit,
Sen. Q. N. 2, 39, 2.—
B.
Of countries, communities, etc., the condition of society, or the state, the public order, public affairs.
1.
In gen.:
Siciliam ita vexavit ac perdidit ut ea restitui in antiquum statum nullo modo possit,
Cic. Verr. 1, 4, 12:
nunc in eo statu civitas est ut omnes idem de re publicā sensuri esse videantur,
id. Sest. 50, 106:
omnem condicionem imperii tui statumque provinciae mihi demonstravit Tratorius,
id. Fam. 12, 23, 1; so id. ib. 13, 68, 1:
mihi rei publicae statum per te notum esse voluisti,
id. ib. 3, 11, 4; so,
status ipse nostrae civitatis,
id. ib. 5, 16, 2:
non erat desperandum fore aliquem tolerabilem statum civitatis,
id. Phil. 13, 1, 2:
sane bonum rei publicae genus, sed tamen inclinatum et quasi pronum ad perniciosissimum statum,
id. Rep. 2, 26, 48:
aliquo, si non bono, at saltem certo statu civitatis,
id. Fam. 9, 8, 2:
ex hoc qui sit status totius rei publicae videre potes,
id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15: ex eodem de toto statu rerum communium [p. 1756] cognosces, id. Fam. 1, 8, 1:
tamen illa, quae requiris, suum statum tenent, nec melius, si tu adesses, tenerent,
id. ib. 6, 1, 1:
non illi nos de unius municipis fortunis arbitrantur, sed de totius municipii statu, dignitate, etc., sententias esse laturos,
id. Clu. 69, 196:
ego vitam omnium civium, statum orbis terrae... redemi,
id. Sull. 11, 33:
Ti. Gracchum mediocriter labefactantem statum rei publicae,
id. Cat. 1, 1, 3:
eo tum statu res erat ut longe principes haberentur Aedui,
Caes. B. G. 6, 12, 9:
cum hoc in statu res esset,
Liv. 26, 5, 1; so id. 32, 11, 1:
eam regiam servitutem (civitatis) collatam cum praesenti statu praeclaram libertatem visam,
id. 41, 6, 9:
statum quoque civitatis ea victoria firmavit ut jam inde res inter se contrahere auderent,
i. e. commercial prosperity, id. 27, 51:
ut deliberare de statu rerum suarum posset,
id. 44, 31:
ut taedio praesentium consules duo et status pristinus rerum in desiderium veniant,
id. 3, 37, 3:
jam Latio is status erat rerum ut neque bellum neque pacem pati possent,
id. 8, 13, 2:
qui se moverit ad sollicitandum statum civitatis,
internal peace, id. 3, 20, 8:
omni praesenti statu spem cuique novandi res suas blandiorem esse,
more attractive than any condition of public affairs, id. 35, 17:
tranquillitatis status,
Val. Max. 7, 2, 1:
in sollicito civitatis statu,
Quint. 6, 1, 16:
principes regesque et quocumque alio nomine sunt tutores status publici,
guardians of public order, Sen. Clem. 1, 4, 3: curis omnium ad formandum publicum statum a tam sollemni munere aversis, Curt, 10, 10, 9; so,
ad formandum rerum praesentium statum,
Just. 9, 5, 1:
populo jam praesenti statu laeto,
Suet. Caes. 50:
ad componendum Orientis statum,
id. Calig. 1:
deploravit temporum statum,
id. Galb. 10:
ad explorandum statum Galliarum,
id. Caes. 24:
delegatus pacandae Germaniae status,
id. Tib. 16: et omnia habet rerum status iste mearum ( poet., = reipublicae meae), Ov. M. 7, 509.—
2.
Esp., of the political sentiments of the citizens:
a Maronitis certiora de statu civitatium scituros,
Liv. 39, 27:
ad visendum statum regionis ejus,
id. 42, 17, 1:
suas quoque in eodem statu mansuras res esse,
id. 42, 29, 9:
cum hic status in Boeotiā esset,
id. 42, 56, 8.—
3.
Of the constitution, institutions, form of government, etc.:
Scipionem rogemus ut explicet quem existimet esse optimum statum civitatis,
Cic. Rep. 1, 20, 33; 1, 21, 34; 1, 46, 70;
1, 47, 71: ob hanc causam praestare nostrae civitatis statum ceteris civitatibus,
id. ib. 2, 1, 2:
itaque cum patres rerum potirentur, numquam constitisse statum civitatis,
the form of the government had never been permanent, id. ib. 1, 32, 49:
in hoc statu rei publicae (decemvirali), quem dixi non posse esse diuturnum,
id. ib. 2, 37, 62:
providete ne rei publicae status commutetur,
id. Har. Resp. 27, 60:
eademque oritur etiam ex illo saepe optimatium praeclaro statu,
aristocratic form of government, id. Rep. 1, 44, 68:
ut totum statum civitatis in hoc uno judicio positam esse putetis,
id. Fl. 1, 3:
ut rei publicae statum convulsuri viderentur,
id. Pis. 2, 4:
pro meā salute, pro vestrā auctoritate, pro statu civitatis nullum vitae discrimen vitandum umquam putavit,
id. Red. in Sen. 8, 20:
cum hoc coire ausus es, ut consularem dignitatem, ut rei publicae statum... addiceres?
id. ib. 7, 16:
omnia quae sunt in imperio et in statu civitatis ab iis defendi putantur,
id. Mur. 11, 24:
intelleges (te habere) nihil quod aut hoc aut aliquo rei publicae statu timeas,
id. Fam. 6, 2, 3:
quod ad statum Macedoniae pertinebat,
Liv. 45, 32, 2:
ex commutatione statūs publici,
Vell. 2, 35, 4:
haec oblivio concussum et labentem civitatis statum in pristinum habitum revocavit,
Val. Max. 4, 1, ext. 4:
Gracchi civitatis statum conati erant convellere,
id. 6, 3, 1 fin.:
Cicero ita legibus Sullae cohaerere statum civitatis affirmat ut his solutis stare ipsa non possit,
Quint. 11, 1, 85:
qui eloquentiā turbaverant civitatium status vel everterant,
id. 2, 16, 4:
id biduum quod de mutando reipublicae statu haesitatum erat,
Suet. Claud. 11:
nec dissimulasse unquam pristinum se reipublicae statum restituturum,
id. ib. 1:
conversus hieme ad ordinandum reipublicae statum, fastos correxit, etc.,
id. Caes. 40:
tu civitatem quis deceat status Curas,
what institutions, Hor. C. 3, 29, 25.—Hence,
4.
Existence of the republic:
quae lex ad imperium, ad majestatem, ad statum patriae, ad salutem omnium pertinet,
Cic. Cael. 29, 70 (= eo, ut stet patria, the country's existence):
si enim status erit aliquis civitatis, quicunque erit,
id. Fam. 4, 14, 4: status enim rei publicae maxime judicatis rebus continetur, the existence of the republic depends on the decisions of the courts, i. e. their sacredness, id. Sull. 22, 63. —
C.
In nature, state, condition, etc.:
incolumitatis ac salutis omnium causā videmus hunc statum esse hujus totius mundi atque naturae,
Cic. Or. 3, 45, 178:
ex alio alius status (i. e. mundi) excipere omnia debet,
Lucr. 5, 829:
ex alio terram status excipit alter,
id. 5, 835:
est etiam quoque pacatus status aëris ille,
id. 3, 292:
non expectato solis ortu, ex quo statum caeli notare gubernatores possent,
Liv. 37, 12, 11:
idem (mare) alio caeli statu recipit in se fretum,
Curt. 6, 4, 19:
incertus status caeli,
Col. 11, 2:
pluvius caeli status,
id. 2, 10:
mitior caeli status,
Sen. Oedip. 1054.—
D.
The characteristic, mark, character, essential feature of a thing.
1.
In gen.:
atque hoc loquor de tribus his generibus rerum publicarum non perturbatis atque permixtis, sed suum statum tenentibus,
preserving their essential features, Cic. Rep. 1, 28, 44.—Hence,
2.
Esp. in rhet. jurisp.
(α).
The answer to the action (acc. to Cic., because the defence: primum insistit in eo = the Gr. stasis):
refutatio accusationis appellatur Latine status, in quo primum insistit quasi ad repugnandum congressa defensio,
Cic. Top. 25, 93; so,
statu (sic enim appellamus controversiarum genera),
id. Tusc. 3, 33, 79:
statum quidam dixerunt primam causarum conflictionem,
Quint. 3, 6, 4; cf. Cic. Part. Or. 29, 102.—
(β).
The main question, the essential point:
quod nos statum id quidam constitutionem vocant, alii quaestionem, alii quod ex quaestione appareat, Theodorus caput, ad quod referantur omnia,
Quint. 3, 6, 2:
non est status prima conflictio, sed quod ex primā conflictione nascitur, id est genus quaestionis,
the kind, nature of the question, id. 3, 6, 5; cf. the whole chapter.—
E.
In gram., the mood of the verb, instead of modus, because it distinguishes the conceptions of the speaker:
et tempora et status,
tenses and moods, Quint. 9, 3, 11:
fiunt soloecismi per modos, sive cui status eos dici placet,
id. 1, 5, 41.
► For statu liber, v.
statuliber.

Lewis & Short latin dictionary > status
13 summa

summa, ae, f. (sc. res; old gen. summai, Lucr. 1, 984; 6, 679) [summus, v. superus].
I.
Lit., that which is highest in any thing, the top, summit, surface (postAug. and very rare):
testudines evectae in summā pelagi,
Plin. 9, 10, 12, § 35 (cf. summus, I. s. v. superus).—
II.
Transf., that which is most important or prominent in any thing, the main thing, chief point, principal matter; the sum, height, substance, summit, completion, perfection
A.
In gen.:
leges a me edentur non perfectae... sed ipsae summae rerum atque sententiae,
the main points, chief particulars, Cic. Leg. 2, 7, 18:
cujus rei satis erit summam dixisse,
id. Inv. 1, 20, 28:
ex hac infinitā licentiā haec summa cogitur, ut, etc.,
id. Rep. 1, 43, 67:
lectis rerum summis,
Liv. 40, 29, 11:
haec summa est, hic nostri nuntius esto,
Verg. A. 4, 237:
summa est, si curaveris, ut, etc.,
Cic. Fam. 13, 75, 2:
in hoc summa judicii causaque tota consistit,
id. Quint. 9, 32:
eam ignominiam ad summam universi belli pertinere ratus,
to the issue of the whole war, Liv. 32, 17, 3; cf.:
haec belli summa nefandi,
Verg. A. 12, 572:
solus summam habet hic apud nos,
the first place, pre-eminence, Plaut. Truc. 4, 2, 15:
qui vobis summam ordinis consiliique concedunt,
Cic. Cat. 4, 7, 15:
summam alicui rei dare,
perfection, culmination, Quint. 3, 2, 1: 5, 10, 72; 11, 2, 41; 12, 1, 20: remittendo de summā quisque juris. strict or extreme right, Liv. 4, 43, 11.—
B.
In partic.
1.
Of a reckoning of numbers, the amount, the sum, sum total, including each of the single items, as if counted: quid, tu, inquam, soles, cum rationem a dispensatore accipis, si aera singula probasti, summam, quae ex his confecta sit, non probare? Cic. Fragm. ap. Non. 193, 11:
addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fiat,
id. Off. 1, 18, 59: Py. Quanta istaec hominum summa est? Ar. Septem milia, Plaut. Mil. 1, 1, 46:
equitum magno numero ex omni populi summa separato,
Cic. Rep. 2, 22, 39:
subducamus summam,
id. Att. 5, 21, 11:
summam facere,
id. Verr. 2, 2, 53, § 131.—
2.
Of money, a sum, amount.
(α).
With pecuniae:
pecuniae summam quantam imperaverit, parum convenit,
Liv. 30, 16, 12:
pecuniae etiam par prope summa fuit,
id. 33, 23, 9:
summa pecuniae signatae fuit talentūm duo milia et sexcenta,
Curt. 3, 13, 16:
accessit ad hanc pecuniae summam sex milia talantum,
id. 5, 6, 10:
pecuniae summa homines movit,
Liv. 22, 61, 1; 38, 11, 8; 40, 46, 16; 42, 62, 14; cf.:
census equestrem Summam nummorum,
Hor. A. P. 384:
ob parvam pecuniae summam erogatam,
Val. Max. 4, 8, 1.—
(β).
Without pecuniae:
de summā nihil decedet,
Ter. Ad. 5, 3, 30:
hac summā redempti,
Liv. 32, 17, 2; 22, 61, 2:
Marcellus decem pondo auri et argenti ad summam sestertii decies in aerarium rettulit,
id. 45, 4, 1:
quācumque summā tradet luxuriae domum,
Phaedr. 4, 4, 44;
creditor totius summae,
Quint. 5, 10, 117:
actor summarum,
Suet. Dom. 11.—
3.
Without reference to a count, the sum, the whole:
de summā mali detrahere,
Cic. Tusc. 3, 23, 55:
summa cogitationum mearum omnium,
id. Fam. 1, 9, 10:
meorum maerorum atque amorum summam edictavi tibi,
Plaut. Rud. 1, 2, 2:
ergo ex hac infinita licentiā haec summa cogitur,
Cic. Rep. 1, 43, 67:
proposita vitae ejus velut summa,
Suet. Aug. 9:
vitae summa brevis spem nos vetat incohare longam,
Hor. C. 1, 4, 15: summarum summa est aeterna, the sum of all sums, the sum of all things, i. e. the universe, Lucr. 5, 361; so,
summa summarum,
Plaut. Truc. 1, 1, 4; Sen. Ep. 40, 13; and: summa summaï, Lucr 6, 679. —
4.
Adverb.
(α).
Ad summam, on the whole, generally, in short, in a word:
ille affirmabat... ad summam: non posse istaec sic abire,
Cic. Att. 14, 1, 1; so,
ad summam,
id. ib. 7, 7, 7; id. Off. 1, 42, 149; id. Fam. 14, 14, 2; Hor. Ep. 1, 1, 106, Juv. 3, 79.—
(β).
In summā, in all:
Drusus erat de praevaricatione a tribunis aerariis absolutus, in summā quattuor sententiis,
Cic. Q. Fr. 2, 16, 3; Plin. Ep. 1, 22, 6; 2, 11, 25:
in omni summā,
Cic. Q. Fr. 3, 5, 5 —
(γ).
In summā, at last, finally (post-Aug.):
diu colluctatus est: in summā victus occumbit,
Just. 13, 8, 8; 22, 1, 8; 37, 1, 8.—
C.
Transf., the whole (opp. a part):
magnam res diligentiam requirebat, non in summā exercitus tuenda, sed in singulis militibus conservandis,
Caes. B. G. 6, 34; cf.:
summa exercitus salva,
the main body of the army, id. B. C. 1, 67:
solet quaedam esse partium brevitas, quae longam tamen efficit summam,
Quint. 4, 2, 41:
quaedam partibus blandiuntur, sed in summam non consentiunt,
id. 4, 2, 90.—
2.
That which relates to the whole, as opp. to a part; with gen., the general, supreme:
(Remi dicebant) ad hunc (regem) totius belli summam omnium voluntate deferri,
the command in chief, Caes. B. G. 2, 4:
neque de summā belli suum judicium sed imperatoris esse,
id. ib. 1, 41:
cum penes unum est omnium summa rerum, regem illum unum vocamus,
authority over all affairs, the supreme power, Cic. Rep. 1, 26, 42:
is, qui summam rerum administrabat,
id. Rosc. Am. 32, 91:
ad te summa solum, Phormio, rerum redit,
Ter. Phorm. 2, 2, 3:
ad summam rerum consulere,
for the general interest, Caes. B. C. 3, 51:
ad discrimen summa rerum adducta,
to a general engagement, Liv. 10, 27:
discrimen summae rerum,
id. 10, 14:
quos penes summam consilii voluit esse, cum imperii summam rex teneret,
the sole command, Cic. Rep. 2, 28, 51; cf.:
qui vobis summam ordinis consiliique concedunt,
id. Cat. 4, 7, 15:
imperii,
Caes. B. G. 2, 23; id. B. C. 3, 5:
quod penes eos (Bituriges), si id oppidum retinuissent, summam victoriae constare intellegebant,
the whole credit of the victory, id. B. G. 7, 21; so, victoriae, id. B. C. 1, 82.— Poet.:
summa ducum, Atri des,
Ov. Am. 1, 9, 37.

Lewis & Short latin dictionary > summa
14 auctor

auctor (incorrectly written autor or author), ōris, comm. [id.], he that brings about the existence of any object, or promotes the increase or prosperity of it, whether he first originates it, or by his efforts gives greater permanence or continuance to it; to be differently translated according to the object, creator, maker, author, inventor, producer, father, founder, teacher, composer, cause, voucher, supporter, leader, head, etc. (syn.: conditor, origo, consiliarius, lator, suasor, princeps, dux).
I.
Lit.
A.
Of persons, a progenitor, father, ancestor:
L. Brutus, praeclarus auctor nobilitatis tuae,
the founder, progenitor of your nobility, Cic. Tusc. 4, 1, 2:
generis,
Verg. A. 4, 365; so Ov. M. 4, 640, and Suet. Vit. 2:
tu sanguinis ultimus auctor,
Verg. A. 7, 49; so Ov. M. 12, 558, and 13, 142:
tantae propaginis,
id. F. 3, 157:
originis,
Suet. Ner. 1:
gentis,
id. Claud. 25:
auctores parentes animarum,
Vulg. Sap. 12, 6:
auctore ab illo ducit originem,
Hor. C. 3, 17, 5:
Sive neglectum genus et nepotes Respicis auctor,
id. ib. 1, 2, 36:
mihi Tantalus auctor,
Ov. M. 6, 172:
auctores saxa fretumque tui,
id. H. 10, 132:
Juppiter e terrā genitam mentitur, ut auctor Desinat inquiri,
id. M. 1, 615.—Of animals, Col. 6, 27, 1.—
B.
Of buildings, etc., founder, builder:
Trojae Cynthius auctor,
Verg. G. 3, 36:
murorum Romulus auctor,
Prop. 5, 6, 43 ( augur, Müll.):
auctor posuisset in oris Moenia,
Ov. M. 15, 9:
porticus auctoris Livia nomen habet,
id. A. A. 1, 72:
amphitheatri,
Plin. 36, 15, 24, § 118:
omnia sub titulo tantum suo ac sine ullā pristini auctoris memoriā,
Suet. Dom. 5.—
C.
Of works of art, a maker, artist:
statua auctoris incerti,
Plin. 34, 8, 19, § 93: apparuit summam artis securitatem auctori placaisse, id. praef. § 27.—
II.
Transf.
A.
In gen., the originator, executor, performer, doer, cause, occasion of other things (freq. interchanged with actor):
tametsi haud quaquam par gloriá sequitur scriptorem et auctorem rerum, tamen etc.,
Sall. C. 3, 2 Kritz (cf. without rerum: Suam quisque culpam auctores ad negotia transferunt, id. J. 1, 4):
praeclari facinoris,
Vell. 2, 120, 6:
facti,
Ov. M. 9, 206; Vell. 1, 8:
cum perquirerent auctorem facti,
Vulg. Jud. 6, 29:
optimi statūs auctor,
Suet. Aug. 28:
honoris,
Ov. M. 10, 214:
vitae,
Vulg. Act. 3, 15:
salutis,
ib. Heb. 2, 10:
fidei,
ib. ib. 12, 2:
funeris,
Ov. M. 10, 199:
necis,
id. ib. 8, 449;
9, 214: mortis,
id. ib. 8, 493:
vulneris,
id. ib. 5, 133;
8, 418: plagae,
id. ib. 3, 329:
seditionis sectae,
Vulg. Act. 24, 5.—Also, in gen., one from whom any thing proceeds or comes:
auctor in incerto est: jaculum de parte sinistrā Venit,
i. e. the sender, Ov. M. 12, 419; so,
teli,
id. ib. 8, 349:
muneris,
the giver, id. ib. 2, 88;
5, 657, 7, 157 al.: meritorum,
id. ib. 8, 108 al.—
B.
An author of scientific or literary productions.
1.
An investigator:
non sordidus auctor Naturae verique,
Hor. C. 1, 28, 14.—And as imparting learning, a teacher:
quamquam in antiquissimā philosophiā Cratippo auctore versaris,
Cic. Off. 2, 2, 8:
dicendi gravissimus auctor et magister Plato,
id. Or. 3, 10:
divini humanique juris auctor celeberrimus,
Vell. 2, 26, 2:
Servius Sulpicius, juris civilis auctor,
Gell. 2, 10; Dig. 19, 1, 39; 40, 7, 36.—
2.
The author of a writing, a writer:
ii quos nunc lectito auctores,
Cic. Att. 12, 18:
ingeniosus poëta et auctor valde bonus,
id. Mur. 14:
scripta auctori perniciosa suo,
Ov. Tr. 5, 1, 68:
Belli Alexandrini Africique et Hispaniensis incertus auctor est,
Suet. Caes. 56; id. Aug. 31:
sine auctore notissimi versus,
i. e. anonymous verses, id. ib. 70; so id. Calig. 8; id. Dom. 8 al.— Meton. of cause for effect, for a literary production, writing, work:
in evolvendis utriusque linguae auctoribus, etc.,
Suet. Aug. 89. —In partic., the author of historical works, an historian (with and without rerum):
ego cautius posthac historiam attingam, te audiente, quem rerum Romanarum auctorem laudare possum religiosissimum,
Cic. Brut. 11, 44; so,
Matrem Antoniam non apud auctores rerum, non diurnā actorum scripturā reperio ullo insigni officio functam,
Tac. A. 3, 3; 3, 30 (diff. from auctor rerum in II. A.):
Polybius bonus auctor in primis,
Cic. Off. 3, 32, 113; so Nep. Them. 10, 4; Liv. 4, 20; Tac. A. 5, 9; 14, 64 al.—With historiae (eccl. Lat.):
historiae congruit auctori,
Vulg. 2 Macc. 2, 31.—Hence, in gen., one that gives an account of something, a narrator, reporter, informant (orally or in writing):
sibi insidias fieri: se id certis auctoribus comperisse,
Cic. Att. 14, 8:
celeberrimos auctores habeo tantam victoribus irreverentiam fuisse, ut, etc.,
Tac. H. 3, 51:
criminis ficti auctor, i. e. nuntius,
Ov. M. 7, 824:
Non haec tibi nuntiat auctor Ambiguus,
id. ib. 11, 666; 12, 58; 12, 61; 12, 532.—Hence, auctorem esse, with acc. and inf., to relate, recount:
Auctores sunt ter novenis punctis interfici hominem,
Plin. 11, 21, 24, § 73:
Fabius Rustiçus auctor est scriptos esse ad Caecinam Tuscum codicillos,
Tac. A. 13, 20:
Auctor est Julius Marathus ante paucos quam nasceretur menses prodigium Romae factum (esse) publice, etc.,
Suet. Aug. 94 et saep.—
C.
One by whose influence, advice, command, etc., any thing is done, the cause, occasion, contriver, instigator, counsellor, adviser, promoter; constr. sometimes with ut, acc. and inf., or gen. gerund.: quid mihi es auctor ( what do you counsel me?) huic ut mittam? Plaut. Ps. 1, 3, 2; 4, 7, 70; id. Poen. 1, 3, 1:
idne estis auctores mihi?
Ter. Ad. 5, 8, 16:
mihique ut absim, vehementer auctor est,
Cic. Att. 15, 5:
Gellium ipsis (philosophis) magno opere auctorem fuisse, ut controversiarum facerent modum,
id. Leg. 1, 20, 53:
ut propinqui de communi sententiā coërcerent, auctor fuit,
Suet. Tib. 35; id. Claud. 25; id. Calig. 15:
a me consilium petis, qui sim tibi auctor in Siciliāne subsidas, an proficiscare,
Cic. Fam. 6, 8: ego quidem tibi non sim auctor, si Pompeius Italiam reliquit, te quoque profugere, Att. ap. Cic. Att. 9, 10:
ne auctor armorum duxque deesset, Auct. B. G. 8, 47: auctor facinori non deerat,
Liv. 2, 54:
auctores Bibulo fuere tantundem pollicendi,
Suet. Caes. 19:
auctores restituendae tribuniciae potestatis,
id. ib. 5; so id. Dom. 8:
auctor singulis universisque conspirandi simul et ut... communem causam juvarent,
id. Galb. 10 al. —So freq. in the abl. absol.: me, te, eo auctore, at my, your, his instance, by my [p. 199] advice, command, etc.:
non me quidem Faciet auctore, hodie ut illum decipiat,
Plaut. Stich. 4, 2, 23:
an paenitebat flagiti, te auctore quod fecisset Adulescens?
Ter. Eun. 5, 6, 12:
quare omnes istos me auctore deridete atque contemnite,
Cic. de Or. 3, 14, 54:
quia calida fomenta non proderant, frigidis curari coactus auctore Antonio Musā,
Suet. Aug. 81; 96; id. Galb. 19; id. Vit. 2 al.: agis Carminibus grates et dis auctoribus horum, the promoters or authors of spells, Ov. M. 7, 148.—
2.
Esp., in political lang., t. t.
a.
Auctor legis.
(α).
One who proposes a law, a mover, proposer (very rare):
quarum legum auctor fuerat, earum suasorem se haud dubium ferebat,
Liv. 6, 36:
Quid desperatius, qui ne ementiendo quidem potueris auctorem adumbrare meliorem,
Cic. Dom. 30, 80.—
(β).
One who advises the proposal of a law, and exerts all his influence to have it passed, a supporter (stronger than suasor; cf. Suet. Tib. 27:
alium dicente, auctore eo Senatum se adīsse, verba mutare et pro auctore suasorem dicere coegit): isti rationi neque lator quisquam est inventus neque auctor umquam bonus,
Cic. Leg. 3, 15, 34:
cum ostenderem, si lex utilis plebi Romanae mihi videretur, auctorem me atque adjutorem futurum (esse),
id. Agr. 2, 5; id. Att. 1, 19:
quo auctore societatem cum Perseo junxerunt,
Liv. 45, 31; Suet. Oth. 8; id. Vesp. 11 al.—Sometimes in connection with suasor:
atque hujus deditionis ipse Postumius suasor et auctor fuit,
Cic. Off. 3, 30, 109:
Nisi quis retinet, idem suasor auctorque consilii ero,
Tac. H. 3, 2 al. —
(γ).
Of a senate which accepts or adopts a proposition for a law, a confirmer, ratifier:
nunc cum loquar apud senatores populi Romani, legum et judiciorum et juris auctores,
Cic. Verr. 2, 5, 67.— Poet., in gen., a law-giver:
animum ad civilia vertet Jura suum, legesque feret justissimus auctor,
Ov. M. 15, 833;
and of one who establishes conditions of peace: leges captis justissimus auctor imposuit,
id. ib. 8, 101. —Hence, auctores fieri, to approve, accept, confirm a law:
cum de plebe consulem non accipiebat, patres ante auctores fieri coëgerit,
Cic. Brut. 14, 55:
Decreverunt ut, cum populus regem jussisset, id sic ratum esset, si patres auctores fierent,
Liv. 1, 17; 1, 22; 2, 54; 2, 56; 6, 42; 8, 12 al.—
b.
Auctor consilii publici, he who has the chief voice in the senate, a leader:
hunc rei publicae rectorem et consilii publici auctorem esse habendum,
Cic. de Or. 1, 48, 211; 3, 17, 63. —Also absol.:
regem Ariobarzanem, cujus salutem a senatu te auctore, commendatam habebam,
by your influence, and the decree of the senate occasioned by it, Cic. Fam. 15, 4, 6; cf. Gron. ad Liv. 24, 43.—
D.
One who is an exemplar, a model, pattern, type of any thing:
Caecilius, malus auctor Latinitatis,
Cic. Att. 7, 3, 10:
nec litterarum Graecarum, nec philosophiae jam ullum auctorem requiro,
id. Ac. 2, 2, 5; cf.
Wopk. Lect. Tull. p. 34: unum cedo auctorem tui facti, unius profer exemplum,
i. e. who has done a similar thing, Cic. Verr. 2, 5, 26:
Cato omnium virtutum auctor,
id. Fin. 4, 16, 44 al. —
E.
One that becomes security for something, a voucher, bail, surety, witness:
id ita esse ut credas, rem tibi auctorem dabo,
Plaut. Trin. 1, 2, 70:
auctorem rumorem habere,
Cic. Verr. 2, 3, 19: fama nuntiabat te esse in Syriā;
auctor erat nemo,
id. Fam. 12, 4:
non si mihi Juppiter auctor Spondeat,
Verg. A. 5, 17:
gravis quamvis magnae rei auctor,
Liv. 1, 16:
auctorem levem, nec satis fidum super tantā re Patres rati,
id. 5, 15 fin.:
urbs auspicato deis auctoribus in aeternum condita,
under the guaranty of the gods, id. 28, 28.—Also with acc. and inf.:
auctores sumus tutam ibi majestatem Romani nominis fore,
Liv. 2, 48.—
F.
In judic. lang., t. t.
1.
A seller, vender (inasmuch as he warrants the right of possession of the thing to be sold, and transfers it to the purchaser; sometimes the jurists make a distinction between auctor primus and auctor secundus; the former is the seller himself, the latter the bail or security whom the former brings, Dig. 21, 2, 4; cf.
Salmas. Mod. Usur. pp. 728 and 733): quod a malo auctore emīssent,
Cic. Verr. 2, 5, 22:
auctor fundi,
id. Caecin. 10; Dig. 19, 1, 52: Inpero (auctor ego sum), ut tu me quoivis castrandum loces, Plaut. Aul. 2, 2, 73 Wagn.; id. Ep. 3, 2, 21; id. Curc. 4, 2, 12.— Trop.:
auctor beneficii populi Romani,
Cic. Mur. 2.—
2.
A guardian, trustee (of women and minors):
dos quam mulier nullo auctore dixisset,
Cic. Caecin. 25:
majores nostri nullam ne privatam quidem rem agere feminas sine auctore voluerunt,
Liv. 34, 2:
pupillus obligari tutori eo auctore non potest,
Dig. 26, 8, 5.—
3.
In espousals, auctores are the witnesses of the marriage contract (parents, brothers, guardians, relatives, etc.):
nubit genero socrus, nullis auspicibus, nullis auctoribus,
Cic. Clu. 5.—
G.
An agent, factor, spokesman, intercessor, champion:
praeclarus iste auctor suae civitatis,
Cic. Fl. 22:
(Plancius) princeps inter suos... maximarum societatum auctor, plurimarum magister,
id. Planc. 13, 22:
meae salutis,
id. Sest. 50, 107:
doloris sui, querelarum, etc.,
id. Fl. 22 fin.
► In class.
Lat. auctor is also used as fem.:
eas aves, quibus auctoribus etc.,
Cic. Div. 1, 15, 27:
Et hostes aderant et (Theoxena) auctor mortis instabat,
Liv. 40, 4, 15:
auctor ego (Juno) audendi,
Verg. A. 12, 159; Ov. M. 8, 108; id. F. 5, 192; 6, 709; id. H. 14, 110; 15, 3; Sen. Med. 968; cf. Paul. ex Fest. p. 29 Müll. The distinction which the grammarians, Serv. ad Verg. A. 12, 159, Prob. p. 1452 sq. P., and others make between auctor fem. and auctrix, that auctrix would refer more to the lit. signif. of the verb, augeo, while auctor fem. has more direct relation to the prevailing signif. of its noun, auctoritas, is unfounded.

Lewis & Short latin dictionary > auctor
15 cognitio

cognĭtĭo, ōnis, f. [cognosco].
I.
In gen., a becoming acquainted with, learning to know, acquiring knowledge, knowledge as a consequence of perception or of the exercise of our mental powers, knowing, acquaintance, cognition (in good prose; esp. freq. in Cic. and Quint.).
A.
Abstr.:
cognitio contemplatioque naturae,
Cic. Off. 1, 43, 153:
rerum occultarum,
id. ib. 1, 4, 13:
rerum,
id. Fin. 3, 5, 17:
animi,
id. Tusc. 1, 29, 71:
deorum,
id. N. D. 2, 56, 140:
urbis,
id. Imp. Pomp. 14, 40:
in studiis sententiae cognitionisque versabitur,
id. Off. 1, 6, 19; cf. id. ib. 1, 44, 158; id. Fin. 5, 12, 34:
illi, quorum studia vitaque omnis in rerum cognitione versata est,
id. Off. 1, 44, 155; cf. id. ib. §
157: quorum ego copiam magnitudinem cognitionis atque artis non contemno,
culture, id. de Or. 1, 51, 219; Quint. 1, 10, 10; 12, 11, 17 al.:
omnia, quae cognitione digna sunt,
Cic. Off. 1, 43, 153; 2, 2, 5:
cognitione atque hospitio dignus,
id. Arch. 3, 5; id. Fin. 3, 11, 37; cf. Quint. 10, 1, 90:
cognitio et aestimatio rerum,
id. 2, 18, 1; 4, 2, 40.—
B.
Concr.
1.
( = notio, katalêpsis.) A conception, notion, idea:
intellegi necesse est esse deos, quoniam insitas eorum vel potius innatas cognitiones habemus,
Cic. N. D. 1, 17, 44; 1, 14, 36; id. Fin. 2, 5, 16 Madv.; 3, 5, 17.—
2.
Knowledge, a branch of learning (late Lat.):
studiosus cognitionum omnium princeps,
Amm. 21, 1, 7: 25, 4, 7.—
II.
Specif., a legal t. t., a judicial examination, inquiry, cognizance, trial (very freq.):
ne quod judicium, neve ipsius cognitio illo absente de existimatione ejus constitueretur,
Cic. Verr. 2, 2, 25, § 60:
lex earum rerum consulibus cognitionem dedit,
id. Att. 16, 16, C, 11; cf. id. ib. §
12: captorum agrorum,
id. Agr. 2, 22, 60; so,
principum et senatūs,
Quint. 3, 10, 1; 7, 2, 20:
patrum,
Tac. A. 1, 75:
magistratuum,
Suet. Claud. 12:
praetoria,
Quint. 3, 6, 70:
rerum capitalium,
Liv. 1, 49, 4:
falsi testamenti,
Suet. Claud. 9:
caedis,
id. Rhet. 6:
vacantium militiae munere,
Liv. 4, 26, 12:
de Christianis,
Plin. Ep. 10, 97:
de famosis libellis,
Tac. A. 1, 72:
de ejusmodi criminibus ac reis,
Suet. Tib. 28:
de Votieno Montano,
Tac. A. 4, 42:
inter patrem et filium,
Liv. 1, 50, 9:
dies cognitionis,
the day of trial, Cic. Brut. 32, 87.—
III.
In Terence twice for agnitio, recognition, discovery (cf. cognosco), Ter. Hec. 5, 3, 33; id. Eun. 5, 3, 12.

Lewis & Short latin dictionary > cognitio
16 Copia

1.
cōpĭa, ae, f. [co-ops], abundant power, wealth, riches, abundance (very freq. in all periods and species of composition).
I.
Of material objects.
A.
Of possessions, resources, wealth, supplies, riches, prosperity (syn.: divitiae, opes;
opp. inopia): pro re nitorem et gloriam pro copiā,
Plaut. Aul. 3, 6, 5: divitiarum fructus in copiā est;
copiam autem declarat satietas rerum et abundantia,
Cic. Par. 6, 2, 47; Plaut. Cist. 1, 1, 32:
copiis rei familiaris locupletes et pecuniosi,
Cic. Rosc. Com. 15, 44:
utrum copiane sit agri, vectigalium, pecuniae, an penuria,
id. Inv. 2, 39, 115:
frugum,
id. Dom. 7, 17: publicani suas rationes et copias in illam provinciam contulerunt, id. Imp. Pomp. [p. 467] 7, 17:
circumfluere omnibus copiis atque in omnium rerum abundantiā vivere,
id. Lael. 15, 52 and 55; id. Deiot. 5, 14; Caes. B. G. 4, 4 fin.; Hor. C. 3, 29, 9:
Plenior ut si quos delectet copia justo,
id. S. 1, 1, 57:
Si recte frueris non est ut copia major Ab Jove donari possit tibi,
id. Ep. 1, 12, 2; Ov. M. 8, 838:
exercitus omnium rerum abundabat copiā,
Caes. B. C. 1, 49:
abundans omni copiā rerum est regio,
Liv. 29, 25, 12: bonam copiam ejurare, to abjure property, i. e. to declare one's self exempt through poverty, Cic. Fam. 9, 16, 7.— Poet.:
omnis copia narium ( = luxus odorum, Schol.),
Hor. C. 2, 15, 6.—
B.
In respect to other objects, fulness, copiousness, multitude, number, abundance:
meretricum,
Plaut. Bacch. 3, 6, 34:
tanta copia venustatum aderat,
id. Poen. 5, 4, 5:
quorum (librorum) habeo Antii festivam copiam,
Cic. Att. 2, 6, 1:
tanta copia virorum fortium atque innocentium,
id. Imp. Pomp. 10, 27; cf.:
tanta doctissimorum hominum,
Sall. H. 1, 1 Dietsch:
magna latronum in eā regione,
id. C. 28, 4:
tubicinum,
id. J. 93, 8:
procorum,
Ov. M. 10, 356:
nimborum,
Lucr. 6, 511 et saep.—
2.
In milit. lang. copia, and far more freq. in plur. copiae, ārum, men, troops, forces, army.
(α).
Sing.:
omnis armatorum copia,
Cic. Att. 13, 52, 2:
eā copiā, quam secum eduxit, se hanc civitatem oppressurum arbitratur,
id. Mur. 37, 78:
ex omni copiā eligere aliquos,
Caes. B. G. 1, 48; id. B. C. 1, 45; Pompei. ap. Cic. Att. 8, 12, A, 3; Sall. C. 56, 2 Kritz; 61, 5.—
(β).
More freq. plur., orig. of a body of troops as made up of smaller bodies; cf. Engi. troops; the forces, troops, etc.:
armare quam maximas copias,
Sall. J. 13, 1:
copias secum adducere,
Ter. Eun. 4, 6, 17; cf.:
in angustum oppido nunc meae coguntur copiae,
id. Heaut. 4, 2, 2: cogere copias Brundusium, Cn. Pomp. ap. Cic. Att. 8, 12, A, 3; id. Fam. 3, 3, 2; Caes. B. G. 1, 11; 1, 12; 1, 13; 1, 25; Nep. Them. 2, 4; id. Alcib. 8, 2; Liv. 40, 44, 3 et saep.—
II.
Of immaterial objects, fulness, copiousness, multitude, abundance.
A.
In gen.:
Quam tibi de quāvis unā re versibus omnis argumentorum sit copia missa per auris,
Lucr. 1, 417:
rerum copia verborum copiam gignit,
Cic. de Or. 3, 31, 125; cf.
rerum,
Sall. C. 2, 10; Quint. 7, prooem. §
1: inventionis,
id. 11, 3, 56:
orationis,
id. 4, 2, 117:
sermonis,
id. 8, 6, 5:
abundare debet orator exemplorum copiā,
id. 12, 4, 1:
tanta facultas dicendi vel copia,
Cic. Verr. 1, 4, 10:
verborum,
Quint. 1, 8, 8:
in dicendo ubertas et copia,
Cic. de Or. 1, 12, 50:
dicendi,
id. Red. Sen. 1, 1; id. Top. 18, 67; Quint. 10, 6, 6; and so of fulness in expression, absol., copia, Cic. Brut. 11, 44; id. Fam. 5, 12, 3; Quint. 1, 8, 17:
copias eloquentiae ponere in medio,
id. 7, 10, 15:
Platonis,
id. 10, 1, 108:
Senecae,
id. 12, 10, 11.—
B.
Esp., in reference to action, ability, power, might, opportunity, facilities, means of doing a thing.
(α).
With gen. gerund.:
ut mi ejus facias conveniundi copiam,
Plaut. Capt. 3, 5, 90; so,
facere,
Ter. Heaut. prol. 29; cf.
dare,
id. ib. 28; Verg. A. 1, 520 al.:
edundi,
Plaut. Capt. 4, 2, 72:
cunctandi,
id. Ep. 1, 2, 58:
illius inspectandi,
id. Bacch. 3, 3, 84:
societatis amicitiaeque conjungendae,
Sall. J. 83, 1 al. —
(β).
With inf.:
quibus in otio vel magnifice vel molliter vivere copia erat,
Sall. C. 17, 6; so Cat. 64, 366. —
(γ).
With ut:
cum copiam istam mihi et potestatem facis, ut ego, etc.,
Plaut. Capt. 2, 3, 14; id. Mil. 3, 1, 174; Ter. Heaut. 2, 3, 87 al.—
(δ).
Absol.:
neque edepol facio: neque, si cupiam, copia est,
Plaut. Aul. 2, 2, 76; id. Trin. 1, 2, 98 al.:
ne quam aliam quaerat copiam ac te deserat,
Ter. Heaut. 5, 1, 54; cf. Plaut. Capt. 2, 1, 22.—So pro copiā, according to one's ability, as one is able: volo habere hic aratiunculam pro copiā hic aput vos. Plaut. Truc. 1, 2, 46:
pro copiā supplicare Lari familiari,
Cato, R. R. 143, 2:
dona pro copiā portantes,
Liv. 26, 11, 9:
in vehiculis pro copiā cujusque adornatīs,
Curt. 9, 10, 26.—Esp. with the implication that one can do little: pro eā copiā quae Athenis erat, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 12, 3:
pro rei copiā,
Sall. J. 90, 1:
ludi funebres additi pro copiā provinciali et castrensi apparatu,
Liv. 28, 21, 10:
iudos pro temporis hujus copiā magnifici apparatus fecerunt,
id. 27, 6, 19. —
2.
Access to a person, with gen.: quando ejus copia est. Plaut. Trin. 3, 2, 45; cf.:
obsecrat, ut sibi ejus faciat copiam,
Ter. Phorm. 1, 2, 63.
2.
Cōpĭa, ac, f.
I.
The goddess of abundance, Plaut. Ps. 2, 4, 46:
bona,
Ov. M. 9, 88:
opulenta,
Hor. C. 1, 17, 16; id. C. S. 60 al.—
II.
An appellation of the town Lugdunum (Lyons), in Gaul, Inscr. Orell. 194; 2325.—
Hence, COPIENSIS,
Inscr. Murat. 753, 3.

Lewis & Short latin dictionary > Copia
17 copia

1.
cōpĭa, ae, f. [co-ops], abundant power, wealth, riches, abundance (very freq. in all periods and species of composition).
I.
Of material objects.
A.
Of possessions, resources, wealth, supplies, riches, prosperity (syn.: divitiae, opes;
opp. inopia): pro re nitorem et gloriam pro copiā,
Plaut. Aul. 3, 6, 5: divitiarum fructus in copiā est;
copiam autem declarat satietas rerum et abundantia,
Cic. Par. 6, 2, 47; Plaut. Cist. 1, 1, 32:
copiis rei familiaris locupletes et pecuniosi,
Cic. Rosc. Com. 15, 44:
utrum copiane sit agri, vectigalium, pecuniae, an penuria,
id. Inv. 2, 39, 115:
frugum,
id. Dom. 7, 17: publicani suas rationes et copias in illam provinciam contulerunt, id. Imp. Pomp. [p. 467] 7, 17:
circumfluere omnibus copiis atque in omnium rerum abundantiā vivere,
id. Lael. 15, 52 and 55; id. Deiot. 5, 14; Caes. B. G. 4, 4 fin.; Hor. C. 3, 29, 9:
Plenior ut si quos delectet copia justo,
id. S. 1, 1, 57:
Si recte frueris non est ut copia major Ab Jove donari possit tibi,
id. Ep. 1, 12, 2; Ov. M. 8, 838:
exercitus omnium rerum abundabat copiā,
Caes. B. C. 1, 49:
abundans omni copiā rerum est regio,
Liv. 29, 25, 12: bonam copiam ejurare, to abjure property, i. e. to declare one's self exempt through poverty, Cic. Fam. 9, 16, 7.— Poet.:
omnis copia narium ( = luxus odorum, Schol.),
Hor. C. 2, 15, 6.—
B.
In respect to other objects, fulness, copiousness, multitude, number, abundance:
meretricum,
Plaut. Bacch. 3, 6, 34:
tanta copia venustatum aderat,
id. Poen. 5, 4, 5:
quorum (librorum) habeo Antii festivam copiam,
Cic. Att. 2, 6, 1:
tanta copia virorum fortium atque innocentium,
id. Imp. Pomp. 10, 27; cf.:
tanta doctissimorum hominum,
Sall. H. 1, 1 Dietsch:
magna latronum in eā regione,
id. C. 28, 4:
tubicinum,
id. J. 93, 8:
procorum,
Ov. M. 10, 356:
nimborum,
Lucr. 6, 511 et saep.—
2.
In milit. lang. copia, and far more freq. in plur. copiae, ārum, men, troops, forces, army.
(α).
Sing.:
omnis armatorum copia,
Cic. Att. 13, 52, 2:
eā copiā, quam secum eduxit, se hanc civitatem oppressurum arbitratur,
id. Mur. 37, 78:
ex omni copiā eligere aliquos,
Caes. B. G. 1, 48; id. B. C. 1, 45; Pompei. ap. Cic. Att. 8, 12, A, 3; Sall. C. 56, 2 Kritz; 61, 5.—
(β).
More freq. plur., orig. of a body of troops as made up of smaller bodies; cf. Engi. troops; the forces, troops, etc.:
armare quam maximas copias,
Sall. J. 13, 1:
copias secum adducere,
Ter. Eun. 4, 6, 17; cf.:
in angustum oppido nunc meae coguntur copiae,
id. Heaut. 4, 2, 2: cogere copias Brundusium, Cn. Pomp. ap. Cic. Att. 8, 12, A, 3; id. Fam. 3, 3, 2; Caes. B. G. 1, 11; 1, 12; 1, 13; 1, 25; Nep. Them. 2, 4; id. Alcib. 8, 2; Liv. 40, 44, 3 et saep.—
II.
Of immaterial objects, fulness, copiousness, multitude, abundance.
A.
In gen.:
Quam tibi de quāvis unā re versibus omnis argumentorum sit copia missa per auris,
Lucr. 1, 417:
rerum copia verborum copiam gignit,
Cic. de Or. 3, 31, 125; cf.
rerum,
Sall. C. 2, 10; Quint. 7, prooem. §
1: inventionis,
id. 11, 3, 56:
orationis,
id. 4, 2, 117:
sermonis,
id. 8, 6, 5:
abundare debet orator exemplorum copiā,
id. 12, 4, 1:
tanta facultas dicendi vel copia,
Cic. Verr. 1, 4, 10:
verborum,
Quint. 1, 8, 8:
in dicendo ubertas et copia,
Cic. de Or. 1, 12, 50:
dicendi,
id. Red. Sen. 1, 1; id. Top. 18, 67; Quint. 10, 6, 6; and so of fulness in expression, absol., copia, Cic. Brut. 11, 44; id. Fam. 5, 12, 3; Quint. 1, 8, 17:
copias eloquentiae ponere in medio,
id. 7, 10, 15:
Platonis,
id. 10, 1, 108:
Senecae,
id. 12, 10, 11.—
B.
Esp., in reference to action, ability, power, might, opportunity, facilities, means of doing a thing.
(α).
With gen. gerund.:
ut mi ejus facias conveniundi copiam,
Plaut. Capt. 3, 5, 90; so,
facere,
Ter. Heaut. prol. 29; cf.
dare,
id. ib. 28; Verg. A. 1, 520 al.:
edundi,
Plaut. Capt. 4, 2, 72:
cunctandi,
id. Ep. 1, 2, 58:
illius inspectandi,
id. Bacch. 3, 3, 84:
societatis amicitiaeque conjungendae,
Sall. J. 83, 1 al. —
(β).
With inf.:
quibus in otio vel magnifice vel molliter vivere copia erat,
Sall. C. 17, 6; so Cat. 64, 366. —
(γ).
With ut:
cum copiam istam mihi et potestatem facis, ut ego, etc.,
Plaut. Capt. 2, 3, 14; id. Mil. 3, 1, 174; Ter. Heaut. 2, 3, 87 al.—
(δ).
Absol.:
neque edepol facio: neque, si cupiam, copia est,
Plaut. Aul. 2, 2, 76; id. Trin. 1, 2, 98 al.:
ne quam aliam quaerat copiam ac te deserat,
Ter. Heaut. 5, 1, 54; cf. Plaut. Capt. 2, 1, 22.—So pro copiā, according to one's ability, as one is able: volo habere hic aratiunculam pro copiā hic aput vos. Plaut. Truc. 1, 2, 46:
pro copiā supplicare Lari familiari,
Cato, R. R. 143, 2:
dona pro copiā portantes,
Liv. 26, 11, 9:
in vehiculis pro copiā cujusque adornatīs,
Curt. 9, 10, 26.—Esp. with the implication that one can do little: pro eā copiā quae Athenis erat, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 12, 3:
pro rei copiā,
Sall. J. 90, 1:
ludi funebres additi pro copiā provinciali et castrensi apparatu,
Liv. 28, 21, 10:
iudos pro temporis hujus copiā magnifici apparatus fecerunt,
id. 27, 6, 19. —
2.
Access to a person, with gen.: quando ejus copia est. Plaut. Trin. 3, 2, 45; cf.:
obsecrat, ut sibi ejus faciat copiam,
Ter. Phorm. 1, 2, 63.
2.
Cōpĭa, ac, f.
I.
The goddess of abundance, Plaut. Ps. 2, 4, 46:
bona,
Ov. M. 9, 88:
opulenta,
Hor. C. 1, 17, 16; id. C. S. 60 al.—
II.
An appellation of the town Lugdunum (Lyons), in Gaul, Inscr. Orell. 194; 2325.—
Hence, COPIENSIS,
Inscr. Murat. 753, 3.

Lewis & Short latin dictionary > copia
18 igitur

ĭgĭtur, conj. [pronom. stem i- of is; suffix -ha (-dha); Gr. -tha; Sanscr. -iha, here; -tur, = -tus (Sanscr. -tas), as in penitus, antiquitus, etc., from thence], introduces an inference or deduction, then, therefore, thereupon, accordingly, in these circumstances (in class. prose usu. placed after the first word of the clause; cf. below, III.; syn.: itaque, ergo; cf.: eo, ideo, idcirco, propterea; quamobrem, quare, etc.).
I.
In gen. (rare):
SI. IN. IVS. VOCAT. NI. IT. ANTESTATOR. IGITVR EM. CAPITO, Fragm. XII. Tab.: mox magis, cum otium mihi et tibi erit, igitur tecum loquar,
Plaut. Cas. 2, 2, 39:
quando habebo, igitur rationem mearum fabricarum dabo,
id. Mil. 3, 1, 177; id. Bacch. 3, 4, 17:
cetera consimili mentis ratione peragrans, Invenies igitur multarum semina rerum Corpore celare, etc.,
Lucr. 2, 677.—
II.
In partic.
A.
Pleon., with tum, deinde, or demum, then at length, then certainly, then first:
ubi emeritum'st stipendium, igitur tum Specimen cernitur, quo eveniat aedificatio,
Plaut. Most. 1, 2, 51:
tum igitur tibi aquae erit cupido,
id. Trin. 3, 2, 50:
igitur tum accedam hunc, quando quid agam invenero,
id. Most. 3, 1, 159:
post id igitur deinde faciam palam,
id. Stich. 1, 2, 29:
miserumst opus, igitur demum fodere puteum, ubi sitis fauces tenet,
id. Most. 2, 1, 32:
igitur demum omnes scient quae facta,
id. Am. 1, 2, 11; 1, 1, 145:
post igitur demum faciam ut res flat palam,
id. ib. 3, 1, 16:
demum igitur, quom seis jam senex, tum in otium te conloces, etc.,
id. Merc. 3, 2, 9.—
B.
In drawing a logical conclusion (but not with et, atque, que; v. Krebs, Antibarb. p. 540), therefore, accordingly, consequently: St. Ligna hic apud nos nulla sunt. Co. Sunt asseres. St. Sunt pol. Co. Sunt igitur ligna, Plaut. Aul. 2, 6, 8:
si enim est aliquid in rerum natura, quod hominis mens, quod ratio, quod vis, quod potestas humana efficere non possit, est certe id, quod illud efficit, homine melius. Atqui res caelestes omnesque eae, quarum est ordo sempiternus, ab homine confici non possunt. Est igitur id, quo illa conficiuntur, homine melius,
Cic. N. D. 2, 6, 16: quid ergo haec ab illa conclusione differt, Si mentiris, mentiris;
mentiris autem, mentiris igitur?
id. Ac. 2, 30, 96; id. Tusc. 4, 17, 40: quodsi melius geruntur, quae consilio, quam quae sine consilio administrantur;
nihil autem omnium rerum melius quam omnis mundus administratur: consilio igitur mundus administratur, Quint 5, 14, 9: quod cum ita sit, certe nec secerni nec dividi nec discerpi nec distrahi potest, ne interire quidem igitur,
Cic. Tusc. 1, 29, 71; cf. id. ib. 1, 34, 82; 1, 36, 88: sequitur, ut nihil paeniteat, nihil desit, nihil obstet: ergo omnia profluenter, absolute, prospere;
igitur beate,
id. ib. 5, 18, 53; so,
corresp. with ergo,
id. Lael. 14 fin., and 15 init.:
atqui falsum quod est, id percipi non potest, ut vobismet ipsis placet. Si igitur memoria perceptarum comprehensarumque rerum est: omnia, etc.,
id. Fin. 2, 33, 106.—
C.
In consecutive interrogations, then:
dolor igitur, id est summum malum, metuetur semper, etiam si non aderit: jam enim adesse poterit. Qui potest igitur habitare in beata vita summi mali metus?
Cic. Fin. 2, 28, 92; cf.:
utrum igitur hactenus satis est?
id. Top. 4, 25:
in quo igitur loco est? credo equidem in capite,
id. Tusc. 1, 29, 70:
ubi igitur locus fuit errori deorum?
id. N. D. 3, 31, 76:
possumusne igitur in Antonii latrocinio aeque esse tuti?
id. Phil. 12, 12, 27; cf.:
totiesne igitur sententiam mutas?
id. Att. 8, 14, 2:
cur has igitur sibi tam graves leges imposuerit, cum? etc.,
id. Ac. 2, 8, 23.—In ironical or sarcastic interrog. clauses:
igitur hocine est amare? arare mavelim quam sic amare,
Plaut. Merc. 2, 3, 20:
dicet aliquis: Haec igitur est tua disciplina? sic tu instituis adulescentes?
Cic. Cael. 17, 39; id. Fam. 9, 10, 2:
id indigne ferens ille: Hunc igitur, regem agnoscimus, inquit?
Curt. 6, 11, 23:
quin igitur ulciscimur Graeciam et urbi faces subdimus?
id. 5, 7, 4; cf. id. 10, 6, 23.—
D.
In resuming an interrupted thought:
cum Q. Metellus L. F. causam de pecuniis repetundis diceret, ille, ille vir, cui patriae salus dulcior quam conspectus fuit, qui de civitate decedere quam de sententia maluit: hoc igitur causam dicente, cum, etc.,
Cic. Balb. 5, 11; id. Off. 1, 2, 6; id. Tusc. 1, 13, 30; id. Brut. 48, 177 al.—Esp. after a parenthesis: recta effectio (katorthôsin enim ita appello, quoniam rectum factum katorthôma) recta igitur effectio crescendi accessionem nullam habet, Cic. Fin. 3, 14, 45; 2, 22, 74:
scripsi etiam (nam etiam ab orationibus dijungo me fere, etc.) scripsi igitur Aristotelio more, etc.,
id. Fam. 1, 9, 23:
tu enim sapienter (nunc demum enim rescribo iis litteris, quas mihi misisti convento Antonio Tiburi) sapienter igitur, quod manus dedisti, etc.,
id. Att. 16, 3, 1:
rerum autem cognitiones (quas vel comprehensiones vel perceptiones appellemus licet) has igitur ipsas propter se asciscendas arbitramur,
id. Fin. 3, 5, 18; 2, 33, 107; 4, 14, 38; Sall. C. 54 init.; Curt. 3, 2, 2; Nep. Thras. 4, 3.—
E.
In emphatically repeating a word or thought:
quae mihi omnia grata sunt, de L. Mescinio gratissimum... id igitur—puto enim etiam atque etiam mihi dicendum esse—velim existimes mihi te fecisse gratissimum,
Cic. Fam. 13, 28 a, 1:
ea vis, ea igitur ipsa, quae, etc.,
id. Mil. 31, 84.—
F.
In returning to or summing up a preceding train of thought, I say then, so then, as I was saying, in short: ut cum videmus speciem primum candoremque caeli;
deinde conversionis celeritatem tantam, quantam, etc.... tum vicissitudines dierum ac noctium... tum globum terrae eminentem e mari... tum multitudinem pecudum... hominemque ipsum... atque hominis utilitati agros omnes ac maria parentia: haec igitur et alia innumerabilia cum cernimus, etc.,
Cic. Tusc. 1, 28, 70; id. Cat. 4, 11, 23; id. Fam. 13, 1, 3; id. de Or. 2, 25, 105 al.—
G.
To introduce a special amplification of a thought previously introduced in general terms, then:
de hominibus dici non necesse est. Tribus igitur modis video, etc.,
Cic. Fin. 1, 20, 66; id. Brut. 32, 122:
quoniam pluribus modis accipi solet, non equidem in omnes eam particulas secabo, sed maxime necessarias attingam. Est igitur unum genus, etc.,
Quint. 8, 3, 63:
ut igitur ante meridiem discesserunt, etc.,
Cic. de Or. 3, 5, 17:
sit igitur (ut supra significavi) divisio rerum plurium in singulas, partitio singularum in partes discretus ordo,
Quint. 7, 1. 1:
prima est igitur amplificandi vel minuendi species,
id. 8, 4, 1 (v. also III. A. below).—
III.
Position.
A.
Sometimes igitur begins a sentence (in Cic. only in sense last described, II. E. above; freq. in Sall., Tac., Curt., and Liv.;
v. Zumpt, Gram. § 357): nunc juris principia videamus. Igitur doctissimis viris proficisci placuit a lege, etc.,
Cic. Leg. 1, 6, 18:
igitur his genus, aetas, eloquentia prope aequalia fuere,
Sall. C. 54, 1; 46, 3; Quint. 1, 1, 1: de quo, quia nunc primum oblatus est, pauca repetam:
nam et ipse pars Romanarum cladium erit. Igitur matre libertina ortus, etc.,
Tac. A. 15, 72; 1, 31.—
B.
Igitur is sometimes placed after several words:
referamus nos igitur ad eum quem volumus incohandum,
Cic. Or. 9, 33:
eamne rationem igitur sequare?
id. Fin. 2, 23, 76:
quid dicis igitur?
id. Tusc. 1, 6, 12; cf.:
quid me igitur mones?
id. Div. 2, 64, 132:
paria sunt igitur,
id. Fin. 4, 27, 75; cf.:
videndum est igitur,
id. Off. 1, 14, 43:
hujus quoque igitur criminis, te accusante, mentio nulla fiet,
id. Div. in Caecil. 10, 32:
huic homini parcetis igitur?
id. Verr. 2, 1, 32, § 81:
in hominem dicendum est igitur,
id. Fl. 10, 23:
hi autem non sunt: ne Nymphae quidem deae igitur?
id. N. D. 3, 17, 43; cf.:
ne in animo quidem igitur sensus remanet,
id. Tusc. 1, 34, 82:
ille mihi videtur igitur vere augurari,
id. Div. 1, 15, 27:
quae est melior igitur in hominum genere natura?
id. Tusc. 1, 14, 32:
quid tibi negoti est meae domi igitur?
Plaut. Ep. 3, 4, 63.

Lewis & Short latin dictionary > igitur
19 natura

nātūra, ae, f. [nascor], birth.
I.
Lit. (very rare):
naturā tu illi pater es, consiliis ego,
Ter. Ad. 1, 2, 46; cf.:
naturā pater,
id. ib. 5, 7, 4.—
II.
Transf. (freq. and class.; syn.: indoles, ingenium).
A.
The nature, i. e. the natural constitution, property, or quality of a thing:
quod autem animal est, id motu cietur interiore et suo: nam haec est natura propria animae et vis,
Cic. Rep. 6, 26, 28:
ipsumque per se sua vi, sua natura, sua sponte laudabile,
id. Fin. 2, 15, 50:
ab ipsa natura loci,
id. Agr. 2, 35, 95:
quali esset natura montis, qui cognoscerent misit,
Caes. B. G. 1, 21:
loci,
id. ib. 1, 2: tigna secundum naturam fluminis procumberent, according to the nature or natural course of the river, Caes. B. G. 4, 17: insula naturā triquetra, by nature, i. e. in shape, id. ib. 5, 13:
naturas apibus quas Juppiter ipse Addidit expediam,
Verg. G. 4, 149.—
2.
Of character, nature, natural disposition, inclination, bent, temper, character:
cognitum per te ipsum, quae tua natura est, dignum tuā amicitiā judicabis,
Cic. Fam. 13, 78, 2:
prolixa beneficaque,
id. ib. 3, 8, 8; Liv. 22, 59: mihi benefacere jam ex consuetudine [p. 1190] in naturam vertit, has become natural, Sall. J. 85, 9.—Prov.:
consuetudo est secunda natura,
August. adv. Jul. 5, 59 fin.; Macr. S. 7, 9, 7; cf.:
voluptatem consuetudine quasi alteram naturam effici,
Cic. Fin. 5, 25, 74:
naturam expellas furcā, tamen usque recurret,
Hor. Ep. 1, 10, 24:
facere sibi naturam alicujus rei,
to accustom one's self to a thing, Quint. 2, 4, 17:
desideria naturae satiare,
Cic. Fin. 2, 8, 25.—
B.
The nature, course, or order of things:
quod rerum natura non patitur,
Cic. Ac. 2, 17, 55:
delabi ad aequitatem et ad rerum naturam,
id. Fam. 6, 10, 5:
naturae satisfacere,
i. e. to die, Cic. Clu. 10, 29; so,
naturae concedere,
Sall. J. 14, 15:—Personified:
quis vero opifex praeter naturam, quā nihil potest esse callidius, tantam sollertiam persequi potuisset in sensibus? quae primum oculos membranis tenuissimis vestivit, etc.,
Cic. N. D. 2, 57, 142:
frui primis a natura datis,
id. Fin. 2, 11, 34:
homines rationem habent a naturā datam,
id. ib. 2, 14, 45:
et homini praecipui a naturā nihil datum esse dicemus,
id. ib. 2, 33, 110:
quae (membra corporum) ipsa declarant procreandi a naturā habitam esse rationem,
id. ib. 3, 19, 62:
omnis natura vult esse conservatrix sui,
id. ib. 4, 7, 16; 5, 15, 41;
5, 20, 56: illam partem bene vivendi a natura petebant, eique parendum esse dicebant,
id. Ac. 1, 5, 19.—
2.
Nature, i. e. the world, the universe:
Cleanthes totius naturae menti atque animo hoc nomen (dei) tribuit,
Cic. N. D. 1, 14, 37.—
3.
Nature, i. e. consistency with nature, possibility:
in rerum naturā fuisse,
Cic. Rab. Perd. 8, 24:
hoc quoque in rerum naturam cadit,
is a possible case, Quint. 2, 17, 32:
judicatum est enim, rerum naturam non recipere, ut, etc.,
that it is not in accordance with nature, not possible, Val. Max. 8, 1, abs. 13:—
C.
An element, thing, substance:
Aristoteles quin tam quandam naturam censet esse, e qua sit mens,
Cic. Tusc. 1, 10, 22: de naturis autem sic sentiebat;
primum uti quattuor initiis rerum illis quintam hanc naturam... non adhiberet, etc.,
id. Ac. 1, 11, 39:
natura tenuis aëris,
Lucr. 2, 232.—
D.
The natural parts, organs of generation:
cujus (Mercurii) obscenius excitata natura traditur,
Cic. N. D. 3, 22, 55:
quaedam matrona visa est in quiete obsignatam habere naturam,
id. Div. 2, 70, 145; cf. Varr. R. R. 3, 12, 4; 2, 7, 8.

Lewis & Short latin dictionary > natura
20 ratio

rătĭo, onis (abl. rationi, Lucr. 6, 66), f. [reor, ratus], a reckoning, account, calculation, computation.
I.
Lit.
(α).
Sing.: Les. Nequaquam argenti ratio conparet tamen. Sta. Ratio quidem hercle adparet: argentum oichetai, Plaut. Trin. 2, 4, 15 sq.:
rationem putare... bene ratio accepti atque expensi inter nos convenit,
id. Most. 1, 3, 141; 146; cf.: ad calculos vocare amicitiam, ut par sit ratio acceptorum et datorum, Cic. Lael. 16, 58:
itur, putatur ratio cum argentario... Ubi disputata est ratio cum argentario,
Plaut. Aul. 3, 5, 53 sq.:
dextera digitis rationem computat,
id. Mil. 2, 2, 49:
magna ratio C. Verruci,
Cic. Verr. 2, 2, 77, § 188:
direptio ejus pecuniae, cujus ratio in aede Opis confecta est,
id. Phil. 5, 6, 16; cf.:
quibus in tabulis nominatim, ratio confecta erat, qui numerus domo exisset, etc.,... Quarum omnium rerum summa erat, etc.,
Caes. B. G. 1, 29: auri ratio constat: aurum in aerario est, the account agrees, i. e. is correct, Cic. Fl. 28, 69 (v. consto):
decumo post mense, ut rationem te dictare intellego,
to make the reckoning, Plaut. Am. 2, 2, 38 (al. ductare):
rationem ducere,
to make a computation, to compute, calculate, reckon, Cic. Verr. 2, 2, 52, § 129; so, rationem habere, to take an account, make a computation:
omnium proeliorum,
Caes. B. C. 3, 53; cf.:
hujus omnis pecuniae conjunctim ratio habetur,
id. B. G. 6, 19; and:
piratarum,
Cic. Verr. 2, 5, 28, § 71:
rationem inire,
to cast up, reckon, calculate, Caes. B. G. 7, 71, 4:
quattuor minae periere, ut ratio redditur,
Plaut. Men. 1, 3, 23; cf.:
tibi ego rationem reddam?
id. Aul. 1, 1, 6; id. Trin. 2, 4, 114:
rationem referre,
Cic. Verr. 2, 1, 39, § 98:
rationem repetere de pecuniis repetundis,
id. Clu. 37, 104: Py. Quanta istaec hominum summa est? Ar. Septem millia. Py. Tantum esse oportet:
recte rationem tenes,
Plaut. Mil. 1, 1, 47 et saep.:
drachumae, quas de ratione debuisti,
according to the account, id. Trin. 2, 4, 24:
grandem (pecuniam) quemadmodum in rationem inducerent, non videbant,
how they should bring it into their accounts, Cic. Verr. 2, 1, 41, § 106.—
(β).
Plur.: rationes putare argentariam, frumentariam, pabuli causa quae parata sunt;
rationem vinariam, oleariam, quid venierit, etc.,
Cato, R. R. 2, 5:
rationes ad aerarium continuo detuli... quas rationes si cognoris, intelleges, etc.,
Cic. Pis. 25, 61:
ut rationes cum publicanis putarent,
id. Att. 4, 11, 1:
rationes a colono accepit,
id. Caecin. 32, 94:
quid opus est? inquam. Rationes conferatis. Assidunt, subducunt, ad nummum convenit,
id. Att. 5, 21, 12:
rationes referre... rationes deferre,
id. Fam. 5, 20, 2:
Romani pueri longis rationibus assem Discunt in partes centum diducere,
Hor. A. P. 325 et saep.:
A RATIONIBVS,
an accountant, Inscr. Orell. 1494; 2973; 2986; 4173 et saep. (cf. ab).—
B.
Transf.
1.
A list, roll, register (rare):
cedo rationem carceris, quae diligentissime conficitur, quo quisque die datus in custodiam, quo mortuus, quo necatus sit,
Cic. Verr. 2, 5, 57, § 147:
rationes imperii, ab Augusto proponi solitas, sed a Tiberio intermissas, publicavit (sc. Caligula),
Suet. Calig. 16 ( = breviarium) totius imperii, id. Aug. 101 fin.:
rationarium imperii,
id. ib. 28.—
2.
A sum, number (rare), Plaut. Trin. 2, 4, 11:
nunc lenonum et scortorum plus est fere Quam olim muscarum est. Ea nimia est ratio,
id. Truc. 1, 1, 49:
pro ratione pecuniae liberalius est Brutus tractatus quam Pompeius,
Cic. Att. 6, 3, 5; cf. II. B. 1. c. infra.—
3.
A business matter, transaction, business; also, a matter, affair, in gen. (a favorite word of Cicero):
res rationesque eri Ballionis curo,
Plaut. Ps. 2, 2, 31:
res rationesque vestrorum omnium,
id. Am. prol. 4:
re ac ratione cum aliquo conjunctus,
Cic. Verr. 2, 2, 70, § 172:
de tota illa ratione atque re Gallicana inter se multa communicare,
id. Quint. 4, 15:
cum (Druides) in reliquis fere rebus, publicis privatisque rationibus, Graecis utantur litteris,
Caes. B. G. 6, 14 (metaphrast. pragmasi):
ratio nummaria,
Cic. Att. 10, 11, 2:
aeraria ratio,
id. Quint. 4, 15:
ratio domestica... bellica,
id. Off. 1, 22, 76:
quod ad popularem rationem attinet,
id. Fam. 1, 2, 4:
rationes familiares componere,
Tac. A. 6, 16 fin.:
fori judiciique rationem Messala suscepit,
Cic. Rosc. Am. 51, 149; cf.:
in explicandis rationibus rerum civilium,
id. Rep. 1, 8, 13:
rationes civitatis,
id. ib. 1, 6, 11:
quantos aestus habet ratio comitiorum... nihil fallacius ratione tota comitiorum,
id. Mur. 17, 35:
propter rationem Gallici belli,
id. Prov. Cons. 8, 19; so id. ib. 8, 14, 35:
ad omnem rationem humanitatis,
id. Mur. 31, 66: in hac ratione quid res, quid causa, quid tempus ferat, tu facillime perspicies, id. Fam. 1, 7, 6 fin.:
ad eam rationem existimabam satis aptam naturam meam,
id. Att. 9, 11, A, 1.—
b.
Pregn.: meae (tuae, etc.) rationes, my ( thy, etc.) interest, my ( thy, etc.) advantage (cf. in Engl. to find one's account in any thing):
me ad ejus rationes adjungo, quem tu in meis rationibus tibi esse adjungendum putasti,
Cic. Fam. 1, 8, 2; cf.:
exemplum meis alienissimum rationibus,
id. Corn. Fragm. 1, 7 B. and K.:
consideres, quid tuae rationes postulent,
Sall. C. 44, 5: servitia repudiabat... alienum suis rationibus existimans videri causam civium cum servis fugitivis communicasse, inconsistent with his policy or interests, id. ib. 56, 5:
si meas rationes unquam vestrae saluti anteposuissem,
Cic. Red. ad Quir. 1, 1.
II.
Trop., a reckoning, account, computation:
postquam hanc rationem cordi ventrique edidi,
presented this reckoning, Plaut. Aul. 2, 7, 12:
itidem hic ut Acheronti ratio accepti scribitur,
i.e. things are taken only, nothing is given back, id. Truc. 4, 2, 36:
nomen (comoediae) jam habetis, nunc rationes ceteras Accipite,
an account of the rest, id. Poen. prol. 55; cf.:
census quom sum, juratori recte rationem dedi,
id. Trin. 4, 2, 30; so,
rationem dare, for the more usual rationem reddere,
Varr. L. L. 6, § 86 Mull.; Cic. Verr. 2, 1, 36, § 92 Zumpt:
(argentarii) ratione utuntur,
make a reckoning, settle up, Plaut. Cas. prol. 27:
cum eam mecum rationem puto,
go into that calculation, think over the matter, id. ib. 3, 2, 25; cf.:
frustra egomet mecum has rationes puto,
Ter. Ad. 2, 1, 54:
(Medea et Atreus) inita subductaque ratione nefaria scelera meditantes,
Cic. N. D. 3, 29, 71:
quod posteaquam iste cognovit hanc rationem habere coepit,
to make the following calculation, reflection, id. Verr. 2, 5, 39, § 101; cf.: totius rei consilium his rationibus explicavit, ut si, etc.,... si, etc.,... sin, etc., drew the plan of the whole undertaking according to the following calculation, that if, etc., Caes. B. C. 3, 78;
and herewith cf.: rationem consilii mei accipite,
id. ib. 3, 86:
ut habere rationem possis, quo loco me convenias, etc.,
that you may calculate, Cic. Fam. 3, 6, 6:
semper ita vivamus, ut rationem reddendam nobis arbitremur,
id. Verr. 2, 2, 11, § 28; cf.:
nihil est, quod minus ferendum sit, quam rationem ab altero vitae reposcere eum, qui non possit suae reddere,
id. Div. in Caecil. 9, 28;
and with this cf.: si gravius quid acciderit, abs te rationem reposcent,
will call you to account, Caes. B. G. 5, 30: clarorum virorum atque magnorum non minus otii, quam negotii rationem exstare oportere, an account must be capable of being given, Cato ap. Cic. Planc. 27, 66:
tam otii quam negotii rationem reddere majores censuisse,
Col. 11 fin.: eam condicionem esse imperandi, ut non aliter ratio constet, quam si uni reddatur, that the account is not correct unless, etc., Tac. A. 1, 6 fin.:
mirum est quam singulis diebus in urbe ratio aut constet aut constare videatur,
Plin. Ep. 1, 9, 1; 1, 5, 16 et saep.; cf. Just. praef. 5.—
B.
Transf.
1.
Relation, reference, respect to a thing:
(agricolae) habent rationem cum terra, quae nunquam recusat imperium,
have an account, have to do, have dealings with the earth, Cic. Sen. 15, 51; cf.:
ubi ratio cum Orco habetur,
Varr. R. R. 1, 4, 3;
for which: ubi sit cum Orco ratio ponenda,
Col. 1, 3, 2:
cum omnibus Musis rationem habere cogito,
Cic. Att. 2, 5, 2:
cum hac (muliere) aliquid adulescentem hominem habuisse rationis,
id. Cael. 20, 50; cf. id. Verr. 2, 2, 77, § 190. omnes, quibuscum ratio huic aut est aut fuit, assunt, defendunt, id. Quint. 23, 75; cf.
. quae ratio tibi cum eo intercesserat?
id. Rosc. Com. 14, 41:
pacis vero quae potest esse cum eo ratio, in quo est incredibilis crudelitas, fides nulla?
id. Phil. 4, 6, 14:
quod si habenda cum M. Antonii latrocinio pacis ratio fuit, etc.,
id. ib. 12, 7, 17:
fontes ad nostrorum annalium rationem veteres, ad ipsorum sane recentes,
in respect to our annals, id. Brut. 13, 49.—
b.
Pregn., a respect, regard, concern, consideration, care for a thing (usu. in the connection habere and ducere alicujus rei rationem): ad hanc rationem quoniam maximam vim natura habet, fortuna proximam: utriusque omnino habenda ratio est in deligendo genere vitae, Cic. Off. 1, 33, 120:
quorum (civium Romanorum) nobis pro vestra sapientia, Quirites, habenda est ratio diligenter,
id. Imp. Pomp. 7, 17:
(deos) piorum et impiorum habere rationem,
id. Leg. 2, 7, 15:
cujus absentis rationem haberi proximis comitiis populus jussisset,
Caes. B. C. 1, 9; so,
absentis,
id. ib. 1, 32; 3, 82 fin.:
sauciorum et aegrorum habita ratione,
id. ib. 3, 75:
moneret, frumenti rationem esse habendam,
Hirt. B. G. 8, 34;
so (al. frumentandi), rationem habere,
Caes. B. G. 7, 75 Oud.; cf. id. ib. 7, 71:
alicujus vel dignitatis vel commodi rationem non habere,
Cic. de Or. 2, 4, 17: ut summae rei publicae rationem habeamus, Pompeius ap. Cic. Att. 8, 12, c, 3:
alicujus salutis rationem habere,
i. e. to regard, care for, be concerned about, Caes. B. G. 7, 71; so id. B. C. 1, 20:
turpissimae fugae rationem habere,
id. ib. 2, 31:
ut in ceteris habenda ratio non sui solum sed etiam aliorum, sic, etc.,
Cic. Off. 1, 39, 139:
proinde habeat rationem posteritatis et periculi sui,
Caes. B. C. 1, 13:
habere nunc se rationem officii pro beneficiis Caesaris,
id. B. G. 5, 27:
non ullius rationem sui commodi ducit,
Cic. Rosc. Am. 44, 128:
cum hujusce periculi tum ceterorum quoque officiorum et amicitiarum ratio,
id. Clu. 42, 117:
omnis hac in re habenda ratio et diligentia est, ut, etc.,
id. Lael. 24, 89; cf.:
didici ex tuis litteris, te omnibus in rebus habuisse rationem, ut mihi consuleres,
id. Fam. 3, 5, 1:
habeo rationem, quid a populo Romano acceperim,
bring into consideration, consider, id. Verr. 2, 5, 14, § 36:
ut habere rationem possis, quo loco me salva lege Cornelia convenias, ego veni, etc.,
id. Fam. 3, 6, 6:
neque illud rationis habuisti, eam provinciam ad summam stultitiam nequitiamque venisse,
id. Verr. 2, 5, 15, § 38; cf.:
hoc rationis habebant, facere eos nullo modo posse, ut, etc.,
id. ib. 2, 2, 29, e70.—
c.
Relation to a thing, i. e.
(α).
Subject., course, conduct, procedure, mode, manner, method, fashion, plan, etc. (cf. consilium):
nunc sic rationem incipissam, hanc instituam astutiam, ut, etc.,
Plaut. Mil. 2, 2, 82; cf. id. ib. 3, 1, 175 sqq.:
ubi cenas hodic, si hanc rationem instituis?
Plaut. Stich. 3, 1, 26; id. Truc. 1, 1, 3:
tua ratio est, ut secundum binos ludos mihi respondere incipias: mea, ut ante primos ludos comperendinem. Ita fiet, ut tua ista ratio existimetur astuta, meum hoc consilium necessarium,
Cic. Verr. 1, 11, 34; cf.:
ratio viaque defensionis,
id. Verr. 2, 5, 1, § 4:
itaque in praesentia Pompeii insequendi rationem omittit,
Caes. B. C. 1, 30:
mea autem ratio in dicendo haec esse solet, ut, etc.,
Cic. de Or. 2, 72, 292:
haec in philosophia ratio contra omnia disserendi,
id. N. D. 1, 5, 11:
dicendi,
id. Or. 32, 114; id. de Or. 3, 15, 56; cf.:
aliquot ante annis inita ratio est, ut, etc.,
id. Rep. 2, 36, 61:
ut, quo primum occurreretur, vix ratio iniri possit,
Caes. B. G. 7, 24:
quia reponendarum (tegularum) nemo artifex inire rationem potuerit,
Liv. 42, 3 fin. —In plur.:
hoc aditu laudis non mea me voluntas sed meae vitae rationes ab ineunte aetate susceptae prohibuerunt,
plan of life, Cic. Imp. Pomp. 1, 1:
de rationibus rerum publicarum aut constituendarum aut tuendarum,
id. Rep. 1, 6, 11.—
(β).
Object., relation, condition, nature, kind, sort, fashion, way, etc. (cf. modus):
sed ratio ordoque agminis aliter se habebat ac Belgae ad Nervios detulerant,
Caes. B. G. 2, 19; cf.:
ut rei militaris ratio atque ordo postulabat,
id. ib. 2, 22; so,
rei militaris,
id. ib. 4, 23:
ratio atque usus belli,
the art and practice of war, id. ib. 4, 1; id. B. C. 1, 76 fin.; 2, 18; 3, 17 et saep. al.; cf.:
novae rationes bellandi,
id. ib. 3, 50:
ratio equestris proelii,
id. B. G. 5, 16:
quorum operum haec erat ratio, etc.,
id. B. C. 1, 25; cf.: rationem pontis hanc instituit;
tigna bina, etc.,
id. B. G. 4, 17:
serpit per omnium vitas amicitia, nec ullam aetatis degendae rationem patitur esse expertem sui,
Cic. Lael. 23, 87; cf.:
ita ratio comparata est vitae naturaeque nostrae, ut, etc.,
id. ib. 27, 101; id. Ac. 2, 43, 132:
civitas (Platonis) non quae possit esse, sed in qua ratio rerum civilium perspici posset,
id. Rep. 2, 30, 52 init.; cf.:
reliqui disseruerunt de generibus et de rationibus civitatum,
id. ib. 2, 11, 22;
1, 8, 13: quam creberrimis litteris faciam ut tibi nota sit omnis ratio dierum atque itinerum meorum,
id. Fam. 3, 5, 4: quoniam eadem est ratio juris in utroque, id. Rep. 3, 12, 21; cf.:
haec eadem ratio est in summa totius Galliae,
Caes. B. G. 6, 11 fin.:
ab nostris eadem ratione, qua pridie, resistitur,
id. ib. 5, 40; id. B. C. 3, 100; cf. id. ib. 3, 101:
docet, longe alia ratione esse bellum gerendum atque antea sit gestum,
id. B. G. 7, 14:
hoc si Romae fieri posset, certe aliqua ratione expugnasset iste,
Cic. Verr. 2, 2, 52, ee130:
quid refert, qua me ratione cogatis?
id. Lael. 8, 26:
quod fuit illis conandum atque omni ratione efficiendum,
Caes. B. C. 1, 65 fin.; 1, 67 fin.:
simili ratione Pompeius in suis castris consedit,
id. ib. 3, 76:
auxilium ferri nulla ratione poterat,
id. ib. 1, 70:
nec quibus rationibus superare possent, sed quem ad modum uti victoria deberent, cogitabant,
id. ib. 3, 83 fin.; 3, 58; 3, 18 fin. et saep.—
(γ).
With gen. of a subst. in circumlocution for the subst. itself (v. Zumpt, Gram. §
678): vereor ne oratio mea aliena ab judiciorum ratione esse videatur,
Cic. Verr. 2, 4, 49, ee109:
multa autem propter rationem brevitatis praetermittenda,
id. ib. 2, 1, 40, ee
103: quantas perturbationes et quantos aestus habet ratio comitiorum?
id. Mur. 17, 35:
nihil fallacius ratione tota comitiorum,
id. ib. 17, 36:
praedicere tempestatum rationem et praedonum,
id. ib. 2, 4:
tota ratio talium largitionum genere vitiosa est,
id. Off. 2, 17, 60.—
2.
Pregn., that faculty of the mind which forms the basis of computation and calculation, and hence of mental action in general, i. e. judgment, understanding, reason: duplex est vis animorum atque natura: una pars in appetitu posita est, quae est hormê Graece, quae hominem huc et illuc rapit;
altera in ratione, quae docet et explanat, quid faciendum, quid fugiendum sit. Ita fit, ut ratio praesit, appetitus obtemperet,
Cic. Off. 1, 28, 101:
homo, quod rationis est particeps, per quam consequentia cernit, causas rerum videt earumque progressus et quasi antecessiones non ignorat, similitudines comparat rebusque praesentibus adjungit atque annectit futuras, facile totius vitae cursum videt ad eamque degendam praeparat res necessarias. Eademque natura vi rationis hominem concilia homini et ad orationis et ad vitae societatem, etc.,
id. ib. 1, 4, 11 sq.:
haud scio, an melius fuerit, humano generi motum istum celerem cogitationis, acumen, sollertiam, quam rationem vocamus, non dari omnino quam tam munifice et tam large dari, etc.,
id. N. D. 2, 27, 69:
lex est ratio summa, insita in natura, quae jubet ea, quae facienda sunt, prohibetque contraria. Eadem ratio, cum est in hominis mente confirmata et confecta, lex est,
id. Leg. 1, 6, 18:
ut, quos ratio non posset, eos ad officium religio duceret,
id. N. D. 1, 42, 118:
mens et ratio et consilium in senibus est,
id. Sen. 19, 67; cf. Liv. 28, 28:
si pudor quaeritur, si probitas, si fides, Mancinus haec attulit, si ratio, consilium, prudentia, Pompeius antistat,
Cic. Rep. 3, 18, 28; cf. id. Quint. 16, 53; and:
si ratio et prudentia curas aufert,
Hor. Ep. 1, 11, 25:
quibus in rebus temeritas et casus, non ratio nec consilium valet,
Cic. Div. 2, 41, 85; cf.:
illa de urbis situ revoces ad rationem quae a Romulo casu aut necessitate facta sunt,
id. Rep. 2, 11, 22; and:
moneo ut agentem te ratio ducat, non fortuna,
Liv. 22, 39 fin.: mulier abundat audacia;
consilio et ratione deficitur,
Cic. Clu. 65, 184:
Ariovistum magis ratione et consilio quam virtute vicisse. Cui rationi contra homines barbaros locus fuisset, etc.,
Caes. B. G. 1, 40: arma amens capio;
nec sat rationis in armis,
Verg. A. 2, 314:
rationis egens,
id. ib. 8, 299 et saep.:
iracundia dissidens a ratione,
Cic. Rep. 1, 38, 60:
majora quam hominum ratio consequi possit,
id. ib. 1, 10, 15:
quantum ratione provideri poterat,
Caes. B. G. 7, 16 fin.:
quantumque in ratione esset, exploratum habuit,
Hirt. B. G. 8, 6 init.:
nec majore ratione bellum administrari posse,
Caes. B. C. 7, 21:
minari divisoribus ratio non erat,
it was not reasonable, was contrary to reason, Cic. Verr. 1, 9, 24; so, nulla ratio est, with an objectclause, id. Caecin. 5, 15; so,
too, minime rationis est,
Col. 3, 5, 3; cf. with dat.:
Vitellianus exercitus, cui acquiescere Cremonae ratio fuit,
which, as reason dictated, ought to have rested at Cremona, Tac. H. 3, 22:
quod domi te inclusisti, ratione fecisti,
reasonably, sensibly, judiciously, Cic. Att. 12, [p. 1527] 14, 3.—
b.
The reasonable cause of a thing, a ground, motive, reason:
ratio est causa, quae demonstrat, verum esse id, quod intendimus, brevi subjectione. Rationis confirmatio est ea, quae pluribus argumentis corroborat breviter expositam rationem,
Auct. Her. 2, 18, 28:
quid tandem habuit argumenti aut rationis res, quamobrem, etc.,
Cic. Verr. 2, 2, 47, § 115; cf.:
nostra confirmare argumentis ac rationibus: deinde contraria refutare,
id. de Or. 2, 19, 80:
noverit orator argumentorum et rationum locos,
id. Or. 14, 44 (v. also argumentum):
si mei consilii causam rationemque cognoverit,
id. Div. in Caecil. 1, 1; cf.:
ad eam sententiam cum reliquis causis haec quoque ratio eos deduxit, quod, etc.,
Caes. B. G. 2, 10 fin.:
quam habet rationem, non quaero aequitatis, sed ipsius improbitatis atque impudentiae?... facti, si non bonam, at aliquam rationem afferre,
Cic. Verr. 2, 3, 85, e196; cf.:
deinde nihil rationis affert, quamobrem, etc.,
id. Caecin. 33, 96:
non deest hoc loco copia rationum, quibus docere velitis, humanas esse formas deorum: primum quod, etc.... deinde quod, etc.... tertiam rationem affertis, quod, etc.,
id. N. D. 1, 27, 76:
et quidem, cur sic opinetur, rationem subicit,
id. Div. 2, 50, 104:
idcirco minus existimo te nihil nisi summa ratione fecisse,
id. Att. 8, 11, D, §
5: nunc non modo agendi rationem nullam habeo, sed ne cogitandi quidem,
id. Fam. 4, 13, 3:
rationes in ea disputatione a te collectae vetabant me rei publicae penitus diffidere,
id. Fam. 5, 13, 3; cf. id. Ac. 2, 36, 116:
rationibus conquisitis de voluptate et dolore disputandum putant,
id. Fin. 1, 9, 31; cf.:
quod cum disputando rationibusque docuisset,
id. Rep. 1, 16, 25:
his rationibus tam certis tamque illustribus opponuntur ab his, qui contra disputant primum labores, etc.,
id. ib. 1, 3, 4 et saep.:
num parva causa aut prava ratio est?
reason, excuse, Ter. Eun. 3, 5, 27.—
(β).
In rhet., a showing cause, argument, reasoning in support of a proposition:
ratio est, quae continet causam, quae si sublata sit, nihil in causa controversiae relinquatur, hoc modo: Orestes si accusetur matricidii, nisi hoc dicat, Jure feci, illa enim patrem meum occiderat, non habet defensionem,
Cic. Inv. 1, 13, 18:
ad propositum subjecta ratio, et item in distributis supposita ratio,
id. de Or. 3, 54, 207; cf. Quint. 3, 11, 4; 5, 14, 1; 16; 7, 8, 3.—
c.
Reasonableness, reason, propriety, law, rule, order, conformity, etc.:
in omnibus, quae ratione docentur et via, primum constituendum est, quid quidque sit, etc.,
in a reasonable, regular manner, Cic. Or. 33, 116; cf.:
ut ratione et via procedat oratio,
id. Fin. 1, 9, 29:
modo et ratione aliquid facere (along with recte atque ordine facere),
id. Quint. 7, 28; cf.:
quae res Nec modum habet neque consilium, ratione modoque Tractari non vult,
Hor. S. 2, 3, 266:
nihil est, quod ratione et numero moveri possit sine consilio,
Cic. N. D. 2, 16, 43:
intervallis imparibus, sed tamen pro rata parte ratione distinctis,
divided proportionally by rule, id. Rep. 6, 18, 18; cf.:
ex summis et infimis et mediis interjectis ordinibus ut sonis moderata ratione civitas concinit,
in symmetrical proportion, id. ib. 2, 42, 69:
in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem,
order, system, id. ib. 2, 33, 57;
5, 5, 7: declinatio si cum ratione fiet,
reasonably, id. Tusc. 4, 6, 13:
ratio et distributio,
a reasonable division, Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1.—
d.
A theory, doctrine, or system based upon reason; science, and (less freq.), subject., knowledge:
erat enim tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,
Cic. Rep. 1, 16, 25; cf.:
nova et a nobis inventa ratio,
id. ib. 1, 8, 13;
2, 39, 66: si animum contulisti in istam rationem et quasi artem,
id. ib. 1, 23, 37; cf.:
omnes tacito quodam sensu sine ulla arte aut ratione, quae sint in artibus ac rationibus recta ac prava dijudicant,
id. de Or. 3, 50, 195; id. Brut. 74, 258:
continet enim totam hanc quaestionem ea ratio, quae est de natura deorum,
id. Div. 1, 51, 117:
Epicuri ratio, quae plerisque notissima est,
doctrine, system, philosophy, id. Fin. 1, 5, 13; cf.:
Stoicorum ratio disciplinaque,
id. Off. 3, 4, 20:
Cynicorum ratio,
id. ib. 1, 41, 148; so id. Fin. 3, 20, 68: ratio vivendi... ratio civilis et disciplina populorum, the art of living... statesmanship, id. Rep. 3, 3, 4; cf.:
etiamsi cui videbitur illa in optimis studiis et artibus quieta vitae ratio beatior, haec civilis laudabilior est certe et illustrior,
id. ib. 3, 3, 4:
improba navigii ratio tum caeca jacebat,
Lucr. 5, 1004: saltationis ac musicae rationis studiosi, Col. prooem. e3 al.—Subject., knowledge:
si qua (est in me) exercitatio dicendi aut si hujus rei ratio aliqua, ab optimarum artium studiis ac disciplina profecta,
Cic. Arch. 1, 1.—
e.
A view or opinion resting upon reasonable grounds:
mea sic est ratio,
Ter. Ad. 1, 1, 43; cf.:
inventus est nemo, cujus non haec et sententia esset et oratio, non esse metuendum, etc.... Haec cum omnes sentirent et cum in eam rationem pro suo quisque sensu ac dolore loqueretur,
Cic. Verr. 2, 1, 27, § 68 sq.; and with this cf. id. Att. 1, 11, 1:
cujus ratio etsi non valuit,
Nep. Milt. 3, 6 (just before: hujus cum sententiam plurimi essent secuti).—
f.
In philos. lang., a production of proof, argumentation, reasoning: (Epicurus) tollit definitiones; nihil de dividendo ac partiendo docet;
non, quo modo efficiatur concludaturque ratio, tradit,
Cic. Fin. 1, 7, 22; cf. id. Div. 2, 10, 25; id. de Or. 2, 38, 158:
ratio ipsa coget, et ex aeternitate quaedam esse vera et ea non esse nexa causis aeternis, etc.,
id. Fat. 16, 38; cf.:
ergo, ubi tyrannus est, ibi non vitiosam ut heri dicebam, sed, ut nunc ratio cogit, dicendum est, plane nullam esse rem publicam,
id. Rep. 3, 31, 43.

Lewis & Short latin dictionary > ratio

Страницы

См. также в других словарях:

Rerum Novarum — (Des choses nouvelles) est une encyclique publiée le 15 mai 1891 par le pape Léon XIII (1810 1903). Elle constitue le texte inaugural de la doctrine sociale de l Église catholique. S inspirant des réflexions (notamment les travaux de l union de… … Wikipédia en Français
Rerum novarum — Saltar a navegación, búsqueda Rerum novarum (latín: De las cosas nuevas) Carta encíclica del papa León XIII In ipso ◄ … Wikipedia Español
Rerum Prussicarum — (Lateinisch: „… der Preußischen Angelegenheiten“) ist Teil des Titels zweier historischer Werke über Preußens frühem Werdegang: Historia Rerum Prussicarum, Caspar Schütz, 1592 Scriptores Rerum Prussicarum: Die Geschichtsquellen der preußischen… … Deutsch Wikipedia
Rerum Deus Tenax Vigor — • Brief article on a hymn for None, one of the little hours. Mid afternoon Catholic Encyclopedia. Kevin Knight. 2006. Rerum Deus Tenax Vigor Rerum Deus Tenax Vigor … Catholic encyclopedia
Rerum novarum — L encyclique Rerum Novarum (Des choses nouvelles), publiée le 15 mai 1891 par le pape Léon XIII(1810 1903), est le texte inaugural de la doctrine sociale de l Église catholique. S inspirant des réflexions (notamment les travaux de l Union de… … Wikipédia en Français
Rerum Novarum — • The opening words and the title of the Encyclical issued by Leo XIII, 15 May, 1891, on the Condition of Labour Catholic Encyclopedia. Kevin Knight. 2006. Rerum Novarum Rerum Novarum … Catholic encyclopedia
Rerum Creator Optime — Rerum Crerator Optime † Catholic Encyclopedia ► Rerum Crerator Optime The hymn for Matins of Wednesday in the Divine Office. It comprises four strophes of four iambic dimeters rhymed in couplets, e.g. Rerum Creator optime,… … Catholic encyclopedia
Rerum Deus Tenax Vigor — is the daily hymn for None in the Roman Catholic Breviary. It comprises (like the hymns for Terce and Sext) only two stanzas of iambic dimeters together with a doxology, varying according to the feast or season. As in the hymns for Prime, Sext… … Wikipedia
Rerum Prussicarum — ( la. of Prussian affairs ) refers to works on the history of Prussia:* Historia Rerum Prussicarum , by Caspar Schütz, 1592 * Scriptores Rerum Prussicarum:Die Geschichtsquellen der preussischen Vorzeit , Teodor Hirsch, Max Töppen, et al., Leipzig … Wikipedia
RERUM NOVARUM (ENCYCLIQUE) — RERUM NOVARUM ENCYCLIQUE (1891) Titre d’une encyclique du pape Léon XIII, la première sur la question ouvrière. Publiée le 15 mai 1891, elle avait été préparée par le mouvement social catholique qui avait été amorcé en Allemagne par Mgr Ketteler… … Encyclopédie Universelle
Rerum novarum — [lateinisch »(Der Geist der) Neuerungen, (der durch die Völker geht)«], Enzyklika Papst Leos XIII. vom 15. 5. 1891 über die Stellung und soziale Situation der Arbeiter im Industriezeitalter. Rerum novarum thematisiert die soziale Not der… … Universal-Lexikon

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на английский

rerum

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на английский

rerum

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: