off-load

• off-load

• off-load charging

• off-load voltage

• open circuit voltage

• open-circuit voltage

• no-load voltage

• off-load voltage

• open circuit voltage

• open-circuit voltage

• off-peak load

* * *

1. (= waga) weight.

2. fiz. mass, weight; ciężar atomowy atomic weight; ciężar cząsteczkowy molecular weight; ciężar pozorny apparent weight; ciężar właściwy specific gravity; ciężar gatunkowy przen. importance.

3. (= obciążenie, bagaż) load, burden, weight; uginać się pod ciężarem be overburdened; podnoszenie ciężarów sport weightlifting.

4. przen. (= brzemię) burden; być dla kogoś ciężarem be a burden on l. to sb; zdjąć l. zrzucić ciężar z serca l. z głowy l. z myśli take a load off sb's mind, set one's heart at rest.

5. (zwykle pl.) (= obowiązki) responsibilities, duties; (= podatki) taxes.

* * *

1. ( z góry na dół) fall, fall down; spadać na ziemię fall on the ground; spadać z dachu fall off the roof; spaść na cztery łapy land on one's feet; spaść komuś na kark l. głowę (np. o niespodziewanych gościach) descend on sb; cios spadł na kogoś a blow came down on sb; kamień spadł mi z serca it was a load l. weight off my mind; korona z głowy ci nie spadnie you won't die if you do it, it will do you no harm; spadło na mnie wielkie nieszczęście a great misfortune befell me; spadło to na mnie jak grom z jasnego nieba it was like a bolt from the blue; odpowiedzialność (za to) spadła na dyrektora the director was held responsible (for that); z byka spadłeś? are you out of your mind?, are you crazy?; spadasz mi z nieba! you are a godsend!; jak spaść, to z dobrego konia one may l. might as well be hanged l. hung for a sheep as a lamb.

2. (= zmniejszać się) fall, drop, go down; spadać gwałtownie plummet, fall l. drop sharply; spaść na wadze lose weight; dolar spadł the dollar exchange rate went down; temperatura spadła do minus trzech stopni the temperature fell to minus three degress.

3. tylko ipf. (= obniżać się) descend; droga spada ku rzece the road descends towards a river.

4. tylko ipf. (= osuwać się) hang down; włosy spadały jej na ramiona her hair hung down to her shoulders.

5. tylko ipf. (= uciekać) pot. split; spadaj! get lost!, take a hike!

* * *

* * *

1. (= strącać, przewracać, burzyć) knock down; zwalić kogoś na ziemię l. z nóg knock sb off sb's feet.

2. (= wyładowywać) dump; zwalać (na kupę) (= ładować) heap (up), pile (up).

3. zwalać coś na kogoś (= obarczać) pot. ( winę) pin sth on sb; ( obowiązki) load sb down with sth.

4. pot., szkoln. (= odpisywać) crib ( od kogoś off (of) sb).

1. (= spadać) fall l. come down; (= przewracać się) fall; zwalić się na łóżko pot. hit the sack; drzewo zwaliło się na samochód the tree crushed the car; zwalić się z nóg pot. take a spill.

2. pot. (= przybywać) descend; zwalić się komuś na kark l. na głowę pot. descend on sb.

* * *

* * *

1. (= ściągać) take ( sth) down l. off, remove; ( ubranie) take ( sth) off; (zwł. kapelusz) form. doff; zdjąć pokrywkę z pudełka take the lid off a box; zdjąć książkę z półki take a book down from the shelf; zdjąć płaszcz/buty/kapelusz take off one's coat/shoes/hat.

2. przen. zdjąć komuś kamień z serca przen. take a weight l. load off sb's mind; zdjąć przedstawienie (z afisza) take off a performance; wyglądasz jak zdjęty z krzyża you look more dead than alive.

3. (= usunąć) remove, take (sb l. sth) off; zdjąć kogoś (ze stanowiska) pot. take sb off (his l. her position); zdjąć straże l. posterunki wojsk. withdraw the guard.

4. ( o emocjach) (= ogarniać) seize (sb); zdjął ją strach/lęk/niepokój she was seized with fear/anxiety/concern.

5. (= uchylać, odwoływać) lift, cancel, take ( sth) back; zdejmować embargo lift an embargo; zdjąć z kogoś zaklęcie free sb from a spell; zdjąć z kogoś odpowiedzialność za coś relieve sb of responsibility for sth.

6. pot. (= fotografować) take a shot of (sb l. sth).

pot. (= fotografować się) get photographed.

* * *

- ni-; Gen. -a

1. ( kawałek skały) stone, rock; kamień brukowy paving stone, cobble-stone; kamień budowlany building stone; kamień ciosowy bud. cut stone, ashlar; kamień drogowy road stone; kamień do zapalniczek flint; kamień nagrobny gravestone, tombstone, headstone; kamień milowy dosł. i przen. milestone; kamień młyński millstone; kamień pamiątkowy memorial stone; kamień węgielny cornerstone; siny kamień min. blue vitriol, blue-stone; kamień litograficzny druk. lithographic stone; okres l. epoka kamienia łupanego geol. Stone Age, the palaeolithic period; okres l. epoka kamienia gładzonego geol. the neolithic period; kamień probierczy touchstone; kamień filozoficzny philosopher's stone; siedzieć gdzieś kamieniem not move l. stir from the spot; zmarznąć na kamień freeze stiff; spać jak kamień sleep like a log; przepaść jak kamień w wodę disappear into thin air; spadł mi kamień z serca that's a load l. weight off my mind; być komuś kamieniem u szyi be a burden to sb; kamień na kamieniu nie został (o miastach, budowlach) not a stone was left standing; kląć się w żywy kamień to swear up and down; mieć serce z kamienia have a heart of stone; trafiła kosa na kamień diamond cut diamond.

2. ( w jubilerstwie) gemstone, stone.

3. ( w czajniku) scale.

4. med. calculus, stone; kamień nerkowy renal calculus; kamień żółciowy gallstone, bilestone; kamień nazębny tartar.

5. (= pionek) (playing-) piece.

* * *

1. (narząd; fragment piersi; natura człowieka; siedlisko uczuć; wyobrażenie serca, rysunek; odwaga; środek czegoś) heart; bratnie serce a person after one's own heart; Serce Jezusowe kośc. the Sacred Heart; serce miasta the heart of the city; sztuczne serce med. artificial heart; waleczne serce brave heart; ( osoba) a heart of oak; niewydolność serca pat. heart l. cardiac failure; zawał serca l. mięśnia sercowego pat. coronary thrombosis; pot. coronary, heart attack; zatrzymanie akcji serca pat. cardiac arrest; bicie serca heartbeat; dama serca ladylove; dobroć serca kind-heartedness, the milk of human kindness; linia serca ( na dłoni) heartline; operacja na otwartym sercu chir. open-heart surgery; przeszczep serca chir. heart transplant; przyjaciel od serca bosom friend; rozmowa od serca heart-to-heart talk; bez serca ( o osobie) heartless; całym sercem l. z całego serca whole-heartedly, with all one's heart and soul; chować w sercu urazę do kogoś bear a grudge against sb; chwytać za serce tear at sb's heart; co w sercu, to na języku what the heart thinks, the mouth speaks; co z oczu, to i z serca out of sight, out of mind; człowiek wielkiego serca a person of great heart; czego oczy nie widzą, tego sercu nie żal what the eye sees not, the heart craves not; drogi memu sercu dear to my heart; iść l. pójść za głosem serca let one's heart rule one's head; kamień spadł mi z serca that's a load l. weight off my chest l. mind; leżeć komuś na sercu (o problemie, sprawie) press heavily on sb's mind; ( o winie) lie heavy on sb; mieć dobre serce be kind-hearted, have one's heart in the right place; mieć do czegoś serce have one's heart in sth, have the heart to do sth; nie miałem serca mu o tym powiedzieć I didn't have the heart to tell him about it; wiesz, jakoś nie mam do tego serca (= nie mam na to ochoty) you know, I just don't have my heart in it; mieć miękkie serce be soft-hearted; mieć miękkie serce dla kogoś be an easy touch for sb, have a soft spot for sb; mieć problemy z sercem have a heart condition; mieć serce na dłoni wear one's heart on l. upon one's sleeve; mieć serce z kamienia have a heart of stone l. flint; mieć złote serce have a heart of gold; miejże serce! (= okaż dobroć) have a heart!, show mercy!; nie mieć Boga w sercu be heartless; oddać komuś swe serce (= zakochać się) give l. lose one's heart to sb; od serca l. z serca płynące (np. o życzeniach) from the bottom of one's heart, heart-felt; okazać komuś serce show kindness to sb; otworzyć l. obnażyć przed kimś serce open l. bare one's heart to sb; podbić czyjeś serce win sb's heart; przyjąć kogoś z otwartym sercem give sb a heart-felt welcome; przypadł mi do serca I got to like him; radować czyjeś serce gladden one's heart; radujący serce (widok, historia) heartwarming; ranić czyjeś serce make sb's heart ache; rozdzierać komuś serce rend one's heart, tear one's heart out; rozpierać komuś serce ( o uczuciu) fill one's heart; serce mi krwawi (z jej powodu) my heart is bleeding (for her); serce się kraje my heart breaks l. bleeds; serce mi się wyrywa my heart is willing; serce mi stanęło (ze strachu, podniecenia) my heart missed l. skipped a beat; serce mi zmiękło (z litości) my heart melted (with pity); serce nie sługa the heart wants what it wants; serce podchodzi mi do gardła I've got my heart in my mouth l. throat; serce zabiło mi mocniej l. skoczyło (z radości) my heart leapt (with joy); serce zaczęło mi bić szybciej my heart quickened; sercem jestem z tobą my heart goes out to you; skraść komuś serce steal one's heart; sprawić, że serce komuś szybciej zabije stir sb's blood; to balsam na moje serce it warms the cockles of my heart; to mi szkodzi na serce it's bad for my heart; w głębi serca ( być kimś) at heart; (myśleć, czuć) deep in one's heart, in one's heart of hearts; wkładać w coś dużo serca put one's heart to sth; wziąć sobie coś do serca take sth to heart; z biciem serca with a beating l. pounding heart; z całego serca with all one's heart; (= entuzjastycznie) with heart and hand; ( kochać kogoś) heart and soul; z bólem serca reluctantly; z ciężkim/lekkim sercem with a heavy/light heart; zrobiłem to z ciężkim sercem ( niechętnie) it went very much against the grain with me; z dobrego serca out of the goodness of one's heart; z głębi serca from the bottom of one's heart; złamać komuś serce break sb's heart; z ręką na sercu hand on heart; z ręką na sercu, nie wiem cross my heart, I don't know; żywiej zabiło mi serce my pulse quickened.

2. ( dzwonu) tongue, clapper.

- chcąc ulżyć koniom, zszedł z wozu he got out of the wagon to lighten the horses’ load

- ulżył jej, odbierając od niej część bagażu he relieved her of some of the luggage she was carrying

- to z pewnością ulży twoim cierpieniom this will surely alleviate your suffering

- chciał ulżyć sierotom a. doli sierot he wanted to alleviate the plight of orphans

- zwymiotowałem i trochę mi ulżyło I felt a bit better after I threw up

- ulży mi w pracy, jeżeli… it’ll make my work easier if…

- ulżyło mi, kiedy wyznałem prawdę I felt better once I’d confessed

- to ulżyło jego sumieniu it eased his conscience

■ ulżyć sobie euf. (załatwić się) to relieve oneself euf.; (wyrazić żale) to let off a. blow off steam pot.

- ulżył sobie pod adresem szefa he let the boss have a piece of his mind

- ulżyło mi/nam (na sercu) pot. I was/we were a. I/we felt relieved

- na stole/kanapie/krześle on the table/sofa/chair

- na ścianie/drzwiach on the wall/door

- na Ziemi/Księżycu on the Earth/Moon

- na niebie in the sky

- na jeziorze/rzece on the lake/river

- na morzu at sea

- na zdjęciu/obrazie (jako temat) in a photo/picture

- na środku czegoś in the middle a. centre of sth

- na początku/końcu czegoś at the beginning/end of sth

- rana na nodze a wound on a a. in the leg

- mieć na sobie marynarkę/płaszcz to be wearing a jacket/coat

- nosiła pierścionek na małym palcu, a na szyi korale she had a ring on her little finger and beads (a)round her neck

- włóż płaszcz na sweter put your coat on over your sweater

- na stadionie at the stadium

- na korytarzu in the corridor

- na ulicy in the street, outside

- na ulicy Klonowej in a. on Klonowa Street

- na dworcu/przystanku autobusowym at the station/bus stop

- na staromiejskim rynku in the Old Town marketplace

- na wschodzie/południu in the East/South

- na Bliskim Wschodzie in the Middle East

- na Ukrainie/Węgrzech in (the) Ukraine/in Hungary

- na Śląsku/Mazowszu in Silesia/Mazovia

- na wyspie/Borneo on an island/in Borneo

- na wsi in the country

- na uniwersytecie at (the) university/in the university

- na wykładzie/przedstawieniu at a lecture/performance

- na górze/dole (wysokość) at the top/bottom; (w budynku) upstairs/downstairs

- na plażę/bagna to the beach/marshes

- na stację/salę operacyjną to the station/the operating theatre

- na Łotwę/Pomorze to Latvia/Pomerania

- na Sycylię/Krym to Sicily/the Crimea

- wyprawa na Mount Everest an expedition to Mount Everest

- wspinać się na Giewont to climb Giewont

- robotnicy wylegli na ulice workers took to the streets

- dostał się na uniwersytet/prawo he entered university a. was admitted to university/he entered the law department

- poszła na zebranie/koncert she went to a meeting/concert

- iść/skręcać na północ/wschód to go/turn north/east

- okna wychodzą na południe/na ogród the windows face south/look onto the garden

- na północ/wschód od czegoś to the north/east of sth

- na górę/dół (wyżej/niżej) up/down; (w budynku) upstairs/downstairs

- patrzeć na kogoś to look at sb

- postawić wazon na stół a. na stole to put a vase on the table

- ładować meble na ciężarówkę to load furniture onto a lorry

- przenosić się z miejsca na miejsce to move from place to place

- wyjechać na tydzień/dwa dni to go away for a week/two days

- na krótko for a bit a. a short while

- na zawsze forever, for ever

- muszę was na chwilę zostawić I’ll have to leave you for a moment

- ptaki odleciały na zimę the birds have flown off for the winter

- na pół godziny przed odlotem samolotu half an hour before the plane’s departure

- miałeś zrobić tłumaczenie na wczoraj you were supposed to finish the translation by yesterday

- przesuńmy zebranie na jutro let’s postpone the meeting till tomorrow

- masz przyjść na drugą/lunch you must come at two/for lunch

- jestem z nim umówiony na siedemnastą/na piątego stycznia I’m seeing him at 5 p.m./on January the fifth

- na tę okazję for the occasion

- sukienka na specjalne okazje a dress for special occasions

- zjeść coś na śniadanie/lunch to have a. eat sth for breakfast/lunch

- kupić komuś prezent na urodziny to buy sb a present for his/her birthday

- zaprosić kogoś na imieniny/wigilię to invite sb to one’s name day party/for Christmas Eve

- pójść na wesele/pogrzeb to go to a wedding/funeral

- pocałować/pomachać komuś na pożegnanie to kiss/wave sb goodbye

- policjanci na koniach policemen on horseback

- jechać na rowerze to cycle, to ride a bike

- latać na lotni to go hang-gliding

- jeździć na łyżwach/wrotkach to skate a. go skating/to (roller) skate a. go (roller) skating

- chodzić/stać na rękach to walk/stand on one’s hands

- skakać na jednej nodze to hop on one foot

- zjechał na nartach ze zbocza he skied down the slope

- dziecko poruszało się na pupie po całym pokoju the baby shuffled around the room on his/her bottom

- stolik na kółkach a table on a. with wheels

- pantofle na wysokim obcasie highheeled shoes

- pantofle na płaskim obcasie low-heeled shoes, flats US

- fotel/konik na biegunach a rocking chair/horse

- spodnie na szelkach/pasku trousers with braces/with a belt

- prowadzić psa na smyczy to lead a dog on a leash

- leżeć na brzuchu/plecach to lie on one’s stomach/back

- oprzeć się na łokciu/na lasce to lean on one’s elbow/a cane

- na komputerze/kalkulatorze on a computer/calculator

- pisać na maszynie to type, to write on a typewriter

- uszyć sukienkę na maszynie to machine(-sew) a dress

- grać na skrzypcach/fortepianie to play (on) the violin/piano

- zagrać jakąś melodię na skrzypcach/fortepianie to play a tune on the violin/piano

- robić na drutach to knit

- jajka na twardo/miękko hard-boiled/soft-boiled eggs

- usmażyć coś na maśle/oleju to fry sth in butter/oil

- ten rosół jest na wołowinie, nie na kurczaku this is beef broth, not chicken broth

- nalewka na wiśniach cherry brandy

- sprzedawać coś na sztuki/tuziny to sell sth by the piece/dozen

- kupić coś na raty to pay for sth by a. in instalments

- pomalować coś na niebiesko/zielono to paint sth blue/green

- ubierać się na biało/czarno to dress in white/black

- „podawać na zimno/gorąco” ‘serve cold/hot’

- zrobiła się na Marylin Monroe pot. she dolled herself up like Marylin Monroe pot.

- (ona) uczy się na piątki she always gets top marks

- mięso na befsztyki/zupę meat for steak/soup

- butelka na mleko a milk bottle

- materiał na sukienkę dress material

- stojak na buty a shoe rack

- syrop na kaszel cough syrup

- koncert na skrzypce i fortepian a concerto for violin and piano

- dom na sprzedaż a house for sale

- sztućce/stół na cztery osoby cutlery/a table for four (people)

- brała krople na serce she took drops for her heart

- nie mam już miejsca na książki I don’t have any more room for books

- na dokończenie tego mieliśmy tylko dwie godziny we only had two hours to finish it

- nie trać czasu na głupstwa don’t waste time on trifles

- brakuje pieniędzy na zasiłki there’s a shortage of money for benefits

- zabrali go do szpitala na operację they took him to hospital for an operation

- poszedł na egzamin he went to take a. went off for his exam

- idę do znajomych na brydża I’m going to my friends to play (some) bridge a. for a game of bridge

- umówmy się na piwo let’s meet for a beer

- muszę pójść na zakupy I have to do some a. go shopping

- na co chcesz pójść (do kina)? what (film) would you like to see?

- wybrać się na grzyby/ryby to go mushroom picking/fishing

- skoczył do wody jemu/jej na ratunek he jumped into the water to save him/her

- podarł spodnie na strzępy he tore his trousers to shreds

- wazon rozbił się na kawałki the vase smashed to pieces

- porąbał drewno na kawałki he chopped the wood into pieces

- pokrój mięso na plastry/kawałki cut the meat into slices/chunks

- gips strwardniał na kamień the plaster set as hard as rock

- przerobiła sukienkę na spódnicę she turned the dress into a skirt

- przebudowali piwnicę na sklep they converted the cellar into a shop

- rodzice wychowali go na uczciwego człowieka his parents brought him up to be an honest man

- na czyjąś prośbę/zaproszenie at sb’s request/invitation

- na czyjś rozkaz at sb’s order

- na widok kogoś/czegoś at the sight of sb/sth

- na dźwięk dzwonka wyskoczył z wanny at the sound of the bell he jumped out of the bath

- na myśl o tym zrobiło mu się słabo he felt faint at the (very) thought of it

- śledztwo rozpoczęto na wniosek poszkodowanego the investigation was opened at the request of the injured party

- na nasz apel zgłosiło się wielu ochotników many volunteers responded to our appeal

- oskarżeni utrzymują, że strzelali na rozkaz the accused claim that they were ordered to shoot

- chorować na grypę to be ill with flu

- przystanek na żądanie a request stop GB, a flagstop US

- dwa razy na tydzień/rok twice a week/year

- jeden student na dziesięciu one student in ten a. out of ten

- na jedno miejsce było sześciu kandydatów there were six candidates per place

- bieg na 100 metrów the 100 metres sprint

- głęboki/długi na sześć metrów six metres deep/long

- drzwi były otwarte na całą szerokość the door was wide open

- podszedłem do niego na odległość kilku kroków I came to within several steps of him

- poziom wody podniósł się na wysokość pierwszego piętra the level of the water rose up to the first floor

- jak na swoje lata, jest w doskonałej formie he’s in excellent form for his years

- jak na emeryta, ma spore dochody for a pensioner he has quite a large income

- pomidory, jak na krajowe, są znakomite for Polish tomatoes they’re delicious

- suma, jak na owe czasy, ogromna a huge sum for a. in those days a. times

- na ówczesne warunki (for) the way things were at the time; for the conditions prevailing at that time książk.

- na co? what for?

- na co ci ołówek? what do you need a pencil for?

- i na co wam to było? what did you have to do that for?

- na odwal (się) pot. a. na odpieprz (się) posp. [zrobiony, wykonany] any old how pot.

* * *

* * *

+ Loc.

1. ( miejsce) on, at, in ( często nie tłumaczony jako przyimek); na stole on the table; na ścianie on the wall; na górze/na dole up/down; at the top/bottom ( czegoś of sth); (= na piętrze/na parterze) upstairs/downstairs; na ulicy on the street; Br. in the street; na Siódmej Ulicy on Seventh Street; Br. in Seventh Street; na Pennsylvania Avenue pod numerem 10 Br. at 10 Pennsylvania Avenue; na Alasce/Litwie in Alaska/Lithuania; na deszczu (out) in the rain; na dworze (= na zewnątrz) outside, outdoors; na koniu on a horse, on horseback; na korytarzu in the corridor; na palcu/głowie on one's finger/head; mieć mnóstwo spraw na głowie przen. have a lot on one's mind l. shoulders; na początku/końcu czegoś at the beginning/end of sth; na polu in the field; na uniwersytecie/poczcie at the university/post office; na zachodzie in the west.

2. ( sytuacja) gdybym był na twoim miejscu if I were you, if I were in your shoes.

3. (= podczas) at, during, on; na zebraniu/koncercie at a meeting/concert; na wakacjach on vacation; Br. on holiday; na wycieczce on a trip l. excursion; spędzać czas na czytaniu spend one's time reading.

4. ( środek lokomocji) on; jechać na koniu ride (on) a horse; jeździć na nartach ski, go skiing; jeździć na rowerze ride (on) a bicycle, ride a bike.

5. ( ruch lub pozycja ciała) on; chodzić na rękach walk on one's hands; leżeć na boku lie on one's side; na nogach (t. przen. = w dobrej kondycji) on one's feet.

6. ( instrument) on; grać na skrzypcach/fortepianie play the violin/piano; grać melodię na fortepianie play a tune on the piano.

7. ( narzędzie) pisać na maszynie type, typewrite; robić na drutach knit.

8. ( precyzowanie znaczenia rzeczownika) buty na wysokich obcasach high-heeled shoes; ciasto na drożdżach yeast dough; nalewka na wiśniach cherry liqueur; koń na biegunach rocking horse.

9. (po czasownikach l. przymiotnikach) oszczędzać na czymś economize on sth; wprawiać się na czymś cut one's teeth on sth; wychowany na czymś brought up l. raised on sth.

+ Acc.

1. (kierunek l. cel) to, toward(s), on, upon ( często nie tłumaczony jako przyimek); na Alaskę/Litwę to Alaska/Lithuania; na stolicę (o celu marszu, operacji wojskowej) toward l. on the capital; na górę/na dół up/down; ( po schodach) upstairs/downstairs; na pocztę/dworzec kolejowy to the post office/railroad station; na ulicę (out) into the street; na zachód west, westward(s); wyjść na ulicę (euf. = zacząć uprawiać prostytucję) go on the streets.

2. (po czasownikach l. przymiotnikach) chory na głowę (pot. = szalony) sick in the head, brainsick; chorować l. cierpieć na coś suffer from sth; cieszyć się na coś look forward to sth; krzyczeć na kogoś shout at sb; patrzeć na kogoś/coś look at sb/sth; zanosi się na deszcz it's going to rain; zły na kogoś/coś angry at/with sb/sth.

3. ( stan) postawić kogoś na nogi przen. put sb on their feet (again).

4. ( okres) for; na chwilę for a moment, for a while; na miesiąc for a month.

5. (termin, wyznaczony czas) (dokładnie) na czas (right) on time; obiad będzie na piątą dinner will be (ready) at five; umówić się na środę agree to meet on Wednesday, schedule an appointment for Wednesday; wracam na Wielkanoc I'll be back l. returning for Easter; zrobię to na jutro I'll do it for tomorrow.

6. (napęd, zasilanie) silnik na benzynę gasoline engine; zegar na baterię battery-powered clock.

7. ( przeznaczenie) kosz na śmieci waste-paper basket; materiał na sukienkę dress material; koncert na fortepian muz. piano concerto; skrzynka na listy mailbox; Br. letter-box.

8. ( sposób) with, by; walczyć na miecze fight with swords; kupować na raty buy on installments; kupować/sprzedawać na sztuki buy/sell by the piece.

9. ( miara) 100 kilometrów na godzinę a hundred kilometers an hour/per hour; szeroki na dwa metry two meters wide; raz na rok once a year.

10. (przyczyna, bodziec) on, upon, at, to; co ty na to? what do you say?, what would you say to that?; na żądanie on demand; na czyjąś prośbę/czyjś rozkaz on l. at sb's request/order; na widok kogoś/czegoś at the sight of sb/sth; na wieść o wypadku upon the news of the accident; odpowiedzieć na pytanie answer a question.

11. ( podział) into, in; drzeć coś na kawałki tear sth into l. to pieces; dzielenie włosa na czworo przen. hair-splitting; dzielić/łamać/składać coś na pół divide/break/fold sth in half.

12. ( dzielenie liczb) sto na dziesięć one hundred (divided) by ten.

13. ( wymiary) pięć na dziesięć cali five by ten inches.

14. ( cel) to, for, into; być przyjętym na (Uniwersytet) Yale be accepted at l. by Yale (University); dostać się na wydział chemii get into the chemistry department; iść na przyjęcie/zebranie go to a party/meeting; iść na ryby go fishing; iść na spacer go for a walk; jechać na wycieczkę go on an excursion; wyskoczyć na miasto go out, go into town.

15. ( w utarych zwrotach) na dobitkę to crown it all, to top it (all) off, on top of all that; na domiar złego to make matters worse; na przykład for example, for instance; jak na złość ironically; na zakończenie finally; na złamanie karku at breakneck speed l. pace, helter-skelter.

16. ( w równoważnikach zdań) na pomoc! help!; na koń! mount up!; na zdrowie! ( toast) cheers!; ( odpowiedź na kichnięcie) bless you!

z przysłówkami, przymiotnikami i wyrazami nieodmiennymi

1. ( z nazwami kolorów) pomalować coś na biało paint sth white.

2. ( okres) for; na długo/krótko for a long/short time; na zawsze forever.

3. ( sposób) na czczo on an empty stomach; na leżąco lying (down), reclining, prone; jajko na twardo hard-boiled egg; na wznak on the back.

4. ( relacje przestrzenne) na zewnątrz (czegoś) outside (sth); na wprost (straight) on l. ahead; (= naprzeciw) opposite; na zachód/lewo ( o położeniu) to the west/left ( od czegoś of sth).

5. ( w utartych zwrotach) wszystko na nic/na próżno (it's) all for nothing/in vain.

* * *

-yj

1. (= pomóc, ułatwić) unburden, help, ease; ( koniom) unload.

2. (= sprawić ulgę) relieve, ease, alleviate, lighten; ulżyć czyimś cierpieniom ease l. alleviate sb's pain; ulżyć komuś w smutku ease l. relieve sb's distress; ulżyć sercu lighten one's heart; ulżyło mi, kiedy... I was relieved when...; ulżyło mi, gdy usłyszałem... I was relieved to hear...; ulżyć sobie pot. let l. blow off steam; get sth off one's chest; ( załatwić potrzebę) ease o.s. l. nature, relieve nature.

- atak/choroba serca a heart attack/disease

- bicie jego serca the beat a. beating of his heart, his heartbeat

- operacja na otwartym sercu open-heart surgery

- przeszczep serca Med. (operacja) a heart transplant

- rozrusznik a. stymulator serca Med. a pacemaker

- wrodzona wada serca a congenital heart defect

- mieć słabe/chore serce to have a weak/bad heart

- umrzeć na serce to die of heart failure

- on ma serce jak dzwon he has a healthy a. strong heart

- od lat jest chory na serce he’s had a heart condition for years

- serce waliło mu jak młotem his heart was thumping away like a drum

- tulić kogoś do serca to hug sb to one’s breast

- upadł, łapiąc się za serce he fell pressing his hand to his heart

- złożył przysięgę, kładąc rękę na sercu he took an oath with his hand on his heart

- człowiek wielkiego serca a. o wielkim sercu a big-hearted a. generous-hearted person

- być człowiekiem małego serca a. o małym sercu to be a faint-hearted a. pigeon-hearted person

- mieć dobre/miękkie/zimne/nieczułe serce to have a good/soft/cold/hard heart

- serce jak kamień a. serce z kamienia a heart of stone

- potrzeba nam gorących/ofiarnych serc we need enthustiastic/dedicated people

- sekrety jej serca the secrets of her innermost soul

- kochać/nienawidzić kogoś całym sercem a. z całego serca to love/hate sb with all one’s heart a. with one’s whole heart

- mam serce przepełnione radością/smutkiem my heart brims over with joy/sadness

- napełniasz nasze serca dumą/szczęściem you fill our hearts with pride/happiness

- myśli, które napełniają serca rodziców strachem thoughts that strike fear in the hearts of parents

- on jest bliski/drogi memu sercu he is close/dear to my heart

- ta wiadomość uraduje twoje serce the news will gladden your heart

- sercem jestem przy was a. z wami my heart goes to you a. is with you

- zjednała sobie serce publiczności she won the hearts of the audience

- zawsze okazywał nam serce he was always kind-hearted towards us

- oddać komuś serce to give one’s heart to sb

- zabrać a. skraść komuś serce to steal sb’s heart

- zdobyć/podbić czyjeś serce to win/capture sb’s heart

- złamać komuś serce to break sb’s heart

- wojownik o lwim sercu a lionhearted warrior

- nawoływał towarzyszy, by nie tracili serca he appealed to his companions not to lose heart

- serce z piernika/czekolady heart-shaped gingerbread/chocolate

- wisiorek w kształcie serca a pendant in the shape of a heart

- w sercu dżungli/miasta in the heart of a jungle/city

- □ Serce Jezusa Relig. the Sacred Heart

- sztuczne serce Med. artificial a. mechanical heart

- Ryszard Lwie Serce Richard of the Lion’s Heart

■ do głębi serca [przejąć się, wzruszyć] deeply

- jak a. co serce (komuś) dyktuje [mówić, pisać] from the a. one’s heart

- od serca [rozmowa, wyznanie, słowa] heart-to-heart; [bić brawo, pomagać] wholeheartedly

- przyjaciel/przyjaciółka od serca a bosom friend

- w głębi serca [zazdrościć, myśleć, odczuwać] in one’s heart of hearts, deep in one’s heart

- w prostocie serca [wierzyć, zwierzać się] naively; [postępować] artlessly

- w sercu [uważać, czuć] privately

- z biciem a. drżeniem serca a. z bijącym sercem (z niepokojem, niepewnością) with one’s heart in one’s mouth; (ze wzruszeniem) with a lump in one’s throat

- z bólem serca with an aching heart

- z ciężkim sercem with a heavy heart

- z dobrego a. z dobroci serca [pomagać, ofiarować] out of the goodness of one’s heart

- ze szczerego serca [wspomagać, poświęcać się] kind-heartedly

- z głębi serca [uczucia, życzenia] from the bottom of one’s heart

- z lekkim sercem (radośnie) with a light heart; (nie bacząc na konsekwencje) light-heartedly

- z otwartym sercem [przyjąć, witać, odnosić się] with an open heart

- dama a. pani a. wybranka a. królowa czyjegoś serca sb’s sweetheart; sb’s lady-love przest.

- zdobywca a. pogromca a. pożeracz serc a heartbreaker; a ladykiller pot.

- brać (sobie) coś do serca to take sth to heart

- być bez serca a. nie mieć serca to have no heart

- chwytać kogoś za serce to tug at sb’s heartstrings

- czytać w czyimś sercu to read sb’s thoughts

- kamień spadł mi z serca that is a weight off my mind

- leży mi na sercu twoje zdrowie/szczęście I have your health/happiness at heart

- tyle kłopotów leży mi na sercu I have so many troubles to worry about

- mieć gołębie serce to be gentle at heart

- mieć serce dla kogoś/do czegoś to be fond of sb/sth

- mieć serce jak głaz a. z kamienia, mieć kamienne serce to have a heart of stone

- mieć serce na dłoni to have one’s heart in the right place

- on co ma w sercu, to w gębie pot. a. na języku he is a person of candour

- mieć zajęcze serce to be chicken-hearted a. chicken-livered

- mieć złote serce to have a heart of gold

- miękko mi się robi koło serca my heart melts

- nie mieć serca czegoś zrobić to not have the heart to do sth

- nie mam serca powiedzieć jej prawdy I haven’t (got) the heart to tell her the truth

- nie mieć serca dla a. do kogoś to dislike sb

- nie mam już dla niej serca I don’t like her any more

- nie mieć serca do czegoś (nie mieć ochoty) to be lukewarm about sth

- on nie ma serca do sportu his heart’s not in sport

- nosić a. chować kogoś/coś w sercu to have sb/sth engraved upon one’s heart

- otworzyć serce komuś a. przed kimś to open one’s heart to sb, to pour out one’s heart to sb

- pójść za głosem serca to follow one’s heart

- idź za głosem swojego serca let your heart rule your head

- przypaść komuś do serca to take a. catch sb’s fancy

- przypadł mi do serca I took an instant liking to him

- przypadłeś jej do serca she took a shine to you pot.

- serce kraje się a. pęka mi na widok… it breaks my heart to see…

- serce o mało nie pękło mu z żalu/tęsknoty his heart almost burst with grief/longing

- serce mi krwawi pain rends my heart

- serce staje mu w gardle a. podchodzi a. skacze mu do gardła (z niepokoju, obawy) he has his heart in his mouth a. throat; (z podniecenia, wzruszenia) his heart leaps

- serce rosło na widok jej zdrowych dzieci it was a joy to see her healthy kids

- serce wyrywa się mu do kogoś/czegoś he feels a yearning for sb/sth

- serce zamiera mu w piersi his heart skips a. misses a beat

- serce zamarło jej z zachwytu she was speechless with delight

- trafić a. przemówić do czyjegoś serca to touch sb’s heart

- ująć kogoś za serce a. poruszyć czyjeś serce (wzruszyć) to touch sb’s heart

- jednym uśmiechem potrafi ująć ją za serce his smile is enough to melt her heart

- ukłuć kogoś w serce to pierce sb’s heart (like a dagger)

- wkładać w coś (całe) serce to put one’s heart and soul into sth

- wkraść się do czyjegoś serca to gain a place in sb’s affections

- wyrzucić kogoś z serca to wipe sb out of one’s memory

- zdjąć komuś kamień z serca to take a load off sb’s mind

- zrzucić kamień z serca to get it off one’s chest pot.

- serce nie sługa przysł. the heart knows no master

- cała ta historia to zwykły pic! the whole story’s just a load of bull a. eyewash!

- tylko bez picu! don’t give me that bull!

- nie wstawiaj picu! cut the crap! posp.

- zrobić coś dla picu to do sth just for show a. just for the hell of it pot.

■ pic na wodę (fotomontaż)! it’s just a load of crap! posp.

* * *

* * *

piję pijesz

1. ( jakikolwiek napój) drink; pić coś przez słomkę drink sth through the straw.

2. ( alkohol) drink; pić na umór drink like a fish; pić bez umiaru drink hard; pić nałogowo be addicted to alcohol; pić jak szewc l. jak stary l. jak ryba l. jak świnia drink like there's no tomorrow, drink like a sailor, drink like prohibition is coming back, drink like it's going out of style, booze it up, hit the bottle; pić strzemiennego have one for the road; pić za czyjeś zdrowie drink to sb's health; pić toast za kogoś toast sb; pić z kimś bruderszaft drink to close friedship with sb ( after which the parties agree to be on first name terms); pić z kimś brudzia pot. zob. pić z kimś bruderszaft; pić do lustra drink with the flies; przestać pić ( o alkoholiku) dry out; zacząć pić (= wpaść w nałóg) take to drink; nie pić ( o alkoholiku) be on the wagon; znów zacząć pić ( o alkoholiku) fall off the wagon; do kogo pijesz? who are you referring to?, what are you trying to say?, who are you bad-mouthing this time?

pije pinch; buty mnie piją my shoes pinch.

- ładunek zboża/węgla/drewna a load of corn/coal/timber

- ładunek na ciężarówce a truckload

- ładunek w pociągu a trainload a. carload US

- statek może zabierać sześć tysięcy ton ładunku the ship can carry six thousand tons of cargo

- ładunek dynamitu a dynamite fuse

- w metrze eksplodował ładunek a bomb went off in the underground, there was an explosion in the underground

- ładunek myśli mental strain

- ładunek emocji a. uczuć an emotional charge, a build-up of emotion(s)

- film/przemówienie o dużym ładunku emocjonalnym a film with a strong emotional charge/an emotionally charged speech

- ładunek dodatni/ujemny a positive/negative charge

- □ ostry ładunek pot. live cartridge a. round

- ślepy ładunek pot. blank (cartridge)

- powiesić/wywiesić pranie to hang/hang out a. peg out GB the washing

- włożyć pranie do pralki to put a load of washing into the machine, to load a washing machine

- wyjąć pranie z pralki to take the wash a. washing out of the machine

- twoja koszula jest w praniu your shirt is in the wash a. with the washing

- oddać bieliznę do prania to take linen to the laundry a. to be laundered

- oddać palto do prania to take a coat to the cleaner’s a. to be cleaned

- zrobić pranie to do the washing a. the laundry a. a wash

- zrobiłem dziś dwa prania I’ve done two washes today

- po dwóch praniach tkanina wyblakła/kolory się sprały after two washes, the fabric faded/the colours ran

- nastawić/wyłączyć pranie pot. to turn the washing machine on/off

- koledzy zrobili mu pranie his mates gave him a thrashing

■ pranie brudów washing dirty linen in public, muckraking

- pranie mózgu a. mózgów pot. brainwashing

- zrobić komuś pranie mózgu to brainwash sb

- w obozie jenieckim przeszli pranie mózgu they were brainwashed in the POW camp

- wyjdzie a. okaże się w praniu pot. it will all come out in the wash

- zwalić kogoś/coś na ziemię to knock sb/sth to the ground

- zwalić kogoś ze schodów to push a. knock sb down the stairs

- zwalić/zwalać na kogoś obowiązki to load sb (down) with responsibilities

- zwalić się ze schodów to fall down the stairs

- zwalić się z konia/roweru to fall off a horse/bicycle

- zwalił się na łóżko he collapsed on the bed pot.

- wkrótce zwalą się na nas nowe zmartwienia there are plenty of other problems on the way pot.

- publiczność zwaliła się tłumnie na wystawę the public flocked to see the exhibition

- co roku do nadmorskich kurortów zwalają się tysiące gości every year thousands of visitors descend on the seaside resorts

- uginał się pod ciężarem bagażu he was sagging under the weight of the luggage

- dźwigać ogromne ciężary to lift heavy objects

- nie podniesiesz tego ciężaru you won’t lift a heavy weight like that

- ciężar odpowiedzialności/obowiązków the burden of responsibility/duties

- ciężar starości/sławy/zbrodni the burden of old age/fame/a crime

- być/stać się dla kogoś ciężarem to be/become a burden to sb

- wziąć na siebie ciężar utrzymywania kogoś/opieki nad kimś to take on the burden of supporting sb/looking after sb

- na jej barkach spoczywał ciężar wychowania młodszego rodzeństwa the burden of bringing up her younger brothers and sisters rested on her shoulders

- ciężar płacenia podatków tax burden

- nałożyć na kogoś ciężar podatku to impose taxes on sb

- trenować ciężary to lift weights, to pump iron pot.

- □ atomowy ciężar drobinowy Chem., Fiz. relative molecular mass

- ciężar atomowy Chem., Fiz. atomic weight

- ciężar właściwy Chem., Fiz. specific gravity

■ ciężar gatunkowy weight

- sprawy o dużym ciężarze gatunkowym matters of great weight

- spadł mi/jej z głowy/piersi/serca ciężar, gdy… it took a. was a (tremendous) load a. weight off my/her mind/chest when…

- zdjąć a. zrzucić ciężar z serca to cast off a. get rid of a burden