odium+in+aliquem+c

căpĭo, cepi, captum (old fut. perf. capso, Plaut. Bacch. 4, 4, 61: capsit, Enn. ap. Non. p. 66, 27, or Ann. v. 324 Vahl.; Plaut. Ps. 4, 3, 6; Att. ap. Non. p. 483, 12, or Trag. Rel. v. 454 Rib.; Paul. ex. Fest. p. 57 Mull.:

capsimus,

Plaut. Rud. 2, 1, 15: capsis, acc. to Cic. Or. 45, 154, = cape si vis, but this is an error; cf. Quint. 1, 5, 66; old perf. cepet, Col. Rostr. 5; v. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 170), 3, v. a. [cf. kôpê, handle; Lat. capulum; Engl. haft; Germ. Heft; Sanscr. root hri-, take; cf. Gr. cheir, Engl. and Germ. hand, and Goth. hinthan, seize].

Lit.

In gen., to take in hand, take hold of, lay hold of, take, seize, grasp (cf.:

sumo, prehendo): si hodie hercule fustem cepero aut stimulum in manum,

Plaut. Aul. 1, 1, 9:

cape hoc flabellum,

Ter. Eun. 3, 5, 47:

cepit manibus tympanum,

Cat. 6, 3, 8:

tu, genitor, cape sacra manu patriosque Penatis,

Verg. A. 2, 717:

cape saxa manu, cape robora, pastor,

id. G. 3, 420:

flammeum,

Cat. 61, 8:

acria pocula,

Hor. S. 2, 6, 69:

lora,

Prop. 3 (4), 9, 57:

baculum,

Ov. M. 2, 789:

colum cum calathis,

id. ib. 12, 475:

florem ternis digitis,

Plin. 24, 10, 48, § 81:

pignera,

Liv. 3, 38, 12; Dig. 48, 13, 9, § 6; Gai Inst. 4, 29:

ut is in cavea pignus capiatur togae,

Plaut. Am. prol. 68: rem manu, Gai Inst. 1, 121:

rem pignori,

Dig. 42, 1, 15, § 7; cf. ib. 42, 1, 15, § 4:

scutum laeva,

Plin. 33, 1, 4, § 13:

capias tu illius vestem,

Ter. Eun. 2, 3, 79: cape vorsoriam, seize the sheet, i. e. take a tack, turn about, Plaut. Trin. 4, 3, 19.—Very freq. of arms (cf. sumo); so in gen.: arma, to take up arms, i. e. engage in war or battle, Cic. Rab. Perd. 7, 20 sq.; 9, 27; 11, 31; id. Planc. 36, 88; id. Phil. 4, 3, 7; Caes. B.G. 5, 26; 7, 4; Sall. C. 27, 4; 30, 1; 33, 2; 52, 27; id. J. 38, 5; 102, 12; Ov. M. 3, 115 sq.; 12, 91; 13, 221;

and of particular weapons: ensem,

Ov. M. 13, 435:

tela,

id. ib. 3, 307; 5, 366 et saep.—Of food, to take, partake of:

quicum una cibum Capere soleo,

Plaut. Trin. 4, 2, 61; Ter. Eun. 2, 3, 77; Sall. J. 91, 2:

lauti cibum capiunt,

Tac. G. 22.—

In partic.

Of living objects.

To take into possession, take captive, seize, make prisoner.

Of persons:

oppidum expugnavimus, et legiones Teleboarum vi pugnando cepimus,

Plaut. Am. 1, 1, 258: summus ibi capitur meddix, occiditur alter, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 123 Mull. (Ann. v. 296 Vahl.):

quoniam belli nefarios duces captos jam et comprehensos tenetis,

Cic. Cat. 3, 7, 16:

ibi Orgetorigis filia atque unus e filiis captus est,

Caes. B. G. 1, 26:

reges capiuntur,

Lucr. 4, 1013; Tac. A. 4, 33:

capta eo proelio tria milia peditum dicuntur,

Liv. 22, 49, 18:

quos Byzantii ceperat,

Nep. Paus. 2, 3; id. Alcib. 9, 2; id. Dat. 2, 5; Quint. 6, 3, 61:

captos ostendere civibus hostes,

Hor. Ep. 1, 17, 33:

captus Tarento Livius,

Cic. Brut. 18, 72:

servus ex hoste captus,

Quint. 5, 10, 67.—Hence, P. a. as subst.: captus, i, m., = captivus, a prisoner, captive:

in captos clementia uti,

Nep. Alcib. 5, 7:

inludere capto,

Verg. A. 2, 64:

quae sit fiducia capto,

id. ib. 2, 75:

ex captorum numero,

Liv. 28, 39, 10; Tac. A. 6, 1; 12, 37; 15, 1.—Also, capta, ae, f., a female captive:

dicam hanc esse captam ex Caria, Ditem ac nobilem,

Ter. Heaut. 3, 3, 47.—

Of animals, birds, fish, etc., to catch, hunt down, take: quid hic venatu non cepit? Varr. ap. Non. p. 253, 31:

si ab avibus capiundis auceps dicatur, debuisse ajunt ex piscibus capiundis, ut aucupem, sic piscicupem dici,

id. L. L. 8, § 61 Mull.:

hic jaculo pisces, illa capiuntur ab hamis,

Ov. A. A. 1, 763:

neque quicquam captum'st piscium,

Plaut. Rud. 2, 1, 12; cf.:

nisi quid concharum capsimus,

id. ib. v. 18; Cic. Off. 3, 14, 58; Plin. 33, 1, 6, § 27: acipenserem, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:

cervum,

Phaedr. 1, 5, 5; cf.:

hic (Nereus) tibi prius vinclis capiendus,

Verg. G. 4, 396.—

To win, captivate, charm, allure, enchain, enslave, fascinate; mostly with abl. of means: Ph. Amore ardeo. Pa. Quid agas? nisi ut te redimas captum quam queas Minumo, Ter. Eun. 1, 1, 29:

quod insit in iis aliquid probi, quod capiat ignaros,

Cic. Off. 3, 3, 15: [p. 284] animum adulescentis... pellexit eis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deleniri potest, id. Clu. 5, 13:

quamvis voluptate capiatur,

id. Off. 1, 30, 105; Quint. 5, 11, 19:

quem quidem adeo sua cepit humanitate,

Nep. Alcib. 9, 3:

secum habuit Pomponium, captus adulescentis et humanitate et doctrina,

id. Att. 4, 1:

nec bene promeritis capitur (deus), nec tangitur ira,

Lucr. 2, 651: ut pictura poesis;

erit quae si propius stes Te capiat magis, et quaedam si longius abstes,

Hor. A. P. 362:

hunc capit argenti splendor,

id. S. 1, 4, 28:

te conjux aliena capit,

id. ib. 2, 7, 46:

Cynthia prima suis miserum me cepit ocellis,

Prop. 1, 1, 1:

carmine formosae, pretio capiuntur avarae,

Tib. 3, 1, 7:

munditiis capimur,

Ov. A. A. 3, 133; id. M. 4, 170; 6, 465; 7, 802; 8, 124; 8, 435; 9, 511; 10, 529;

14, 373: amore captivae victor captus,

Liv. 30, 12, 18:

dulcedine vocis,

Ov. M. 1, 709; 11, 170:

voce nova,

id. ib. 1, 678:

temperie aquarum,

id. ib. 4, 344:

(bos) herba captus viridi,

Verg. E. 6, 59:

amoenitate loci,

Tac. A. 18, 52:

auro,

Hor. C. 2, 18, 36:

neque honoris neque pecuniae dulcedine sum captus,

Cic. Fam. 11, 28, 2:

splendore hominis,

id. Fin. 1, 13, 42: ne oculis quidem captis in hanc fraudem decidisti;

nam id concupisti quod numquam videras,

id. Verr. 2, 4, 45, § 102.—

To cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch:

sapientis hanc vim esse maximam, cavere ne capiatur, ne fallatur videre,

Cic. Ac. 2, 20, 66:

injurium autem'st ulcisci advorsarios? Aut qua via te captent eadem ipsos capi?

Ter. Hec. 1, 1, 16: uti ne propter te fidemque tuam captus fraudatusque sim, form. ap. Cic. Off. 3, 17, 70:

eodem captus errore quo nos,

involved in the same error, Cic. Phil. 12, 2, 6; id. ap. Non. p. 253, 25; cf.:

ne quo errore milites caperentur,

Liv. 8, 6, 16:

capere ante dolis Reginam,

Verg. A. 1, 673:

captique dolis lacrimisque coactis (Sinonis),

id. ib. 2, 196:

ubi me eisdem dolis non quit capere,

Sall. J. 14, 11:

adulescentium animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,

id. C. 14, 5:

capi alicujus dolo,

Nep. Dat. 10, 1:

dolum ad capiendos eos conparant,

Liv. 23, 35, 2:

quas callida Colchis (i.e. Medea) amicitiae mendacis imagine cepit,

Ov. M. 7, 301.—

To defeat, convict, overcome in a suit or dispute (rare):

tu si me impudicitiae captas, non potes capere,

Plaut. Am. 2, 2, 189:

tu caves ne tui consultores, ille ne urbes aut castra capiantur (cf. B. 2. b. infra),

Cic. Mur. 9, 22:

callidus et in capiendo adversario versutus (orator),

id. Brut. 48, 178.—

To deprive one of his powers or faculties, to harm.

Of the physical powers, to lame, mutilate, maim, impair or weaken in the limbs, senses, etc. (only pass. capi, and esp. in part. perf. captus):

mancus et membris omnibus captus ac debilis,

Cic. Rab. Perd. 7, 21:

ipse Hannibal... altero oculo capitur,

loses an eye, Liv. 22, 2, 11:

captus omnibus membris,

id. 2, 36, 8:

capti auribus et oculis metu omnes torpere,

id. 21, 58, 5:

oculis membrisque captus,

Plin. 33, 4, 24, § 83:

congerantur in unum omnia, ut idem oculis et auribus captus sit,

Cic. Tusc. 5, 40, 117:

si captus oculis sit, ut Tiresias fuit,

id. Div. 2, 3, 9; Verg. G. 1, 183:

habuit filium captum altero oculo,

Suet. Vit. 6:

censorem Appium deum ira post aliquot annos luminibus captum,

Liv. 9, 29, 11; Val. Max. 1, 1, 17:

lumine,

Ov. F. 6, 204:

princeps pedibus captus,

Liv. 43, 7, 5; cf.:

captum leto posuit caput,

Verg. A. 11, 830;

and of the mole: aut oculis capti fodere cubilia talpae,

id. G. 1, 183.—

Of the mental powers, to deprive of sense or intellect; only in part. perf. captus, usu. agreeing with pers. subj., and with abl. mente, silly, insane, crazy, crazed, lunatic, mad:

labi, decipi tam dedecet quam delirare et mente esse captum,

Cic. Off. 1, 27, 94:

vino aut somno oppressi aut mente capti,

id. Ac. 2, 17, 53; Quint. 8, 3, 4;

rarely mentibu' capti,

Lucr. 4, 1022; so,

animo,

Sen. Herc. Fur. 107; very rarely with gen.:

captus animi,

Tac. H. 3, 73.— Absol.:

virgines captae furore,

Liv. 24, 26, 12.—Less freq. agreeing with mens or animus:

viros velut mente capta cum jactatione fanatica corporis vaticinari,

Liv. 39, 13, 12:

captis magis mentibus, quam consceleratis similis visa,

id. 8, 18, 11; cf.:

capti et stupentes animi,

id. 6, 36, 8.—

To choose, select, elect, take, pick out, adopt, accept a person for a particular purpose or to sustain a particular office or relation:

de istac sum judex captus,

Plaut. Merc. 4, 3, 33:

Aricini atque Ardeates de ambiguo agro... judicem populum Romanum cepere,

Liv. 3, 71, 2:

me cepere arbitrum,

Ter. Heaut. 3, 1, 91:

te mihi patronam capio, Thais,

id. Eun. 5, 2, 48:

quom illum generum cepimus,

id. Hec. 4, 1, 22; cf.:

non, si capiundos mihi sciam esse inimicos omnis homines,

make them enemies thereby, id. And. 4, 2, 12:

si quis magistrum cepit ad eam rem inprobum,

id. ib. 1, 2, 21.—So the formula of the Pontifex Maximus, in the consecration of a vestal virgin: sacerdotem Vestalem, quae sacra faciat... ita te, Amata, capio, Fab. Pict. ap. Gell. 1, 12, 14; cf.:

plerique autem capi virginem solam debere dici putant, sed flamines quoque Diales, item pontifices et augures capi dicebantur,

Gell. 1, 12, 15:

jam ne ea causa pontifex capiar?... ecquis me augurem capiat? Cat. ib. § 17: Amata inter capiendum a pontifice maximo appellatur, quoniam, quae prima capta est, hoc fuisse nomen traditum est, Gell. ib. § 19: rettulit Caesar capiendam virginem in locum Occiae,

Tac. A. 2, 86; 4, 16; 15, 22:

religio, quae in annos singulos Jovis sacerdotem sortito capi jubeat,

Cic. Verr. 2, 2, 51, § 127:

C. Flaccus flamen captus a P. Licinio pontifice maximo erat,

Liv. 27, 8, 5 Weissenb. ad loc.—

Of places.

To occupy, choose, select, take possession of, enter into; mostly milit. t. t., to take up a position, select a place for a camp, etc.:

loca capere, castra munire,

Caes. B. G. 3, 23:

castris locum capere,

Liv. 9, 17, 15; Suet. Aug. 94 fin.:

locum capere castris,

Quint. 12, 2, 5:

ut non fugiendi hostis, sed capiendi loci causa cessisse videar,

Cic. de Or. 2, 72, 294:

ad Thebanos transfugere velle, et locum extra urbem editum capere,

Nep. Ages. 6, 2:

nocte media profectus, ut locum quem vellet, priusquam hostes sentirent, caperet,

Liv. 34, 14, 1:

neminem elegantius loca cepisse, praesidia disposuisse,

id. 35, 14, 9:

erat autem Philopoemen praecipuae in ducendo agmine locisque capiendis solertiae atque usus,

id. 35, 28, 1:

locum cepere paulo quam alii editiorem,

Sall. J. 58, 3:

duces, ut quisque locum ceperat, cedere singulos,

Dict. Cret. 2, 46; so,

of position on the battle-field: quod mons suberat, eo se recipere coeperunt. Capto monte, etc.,

Caes. B. G. 1, 25:

tenuit non solum ales captam semelsedem, sed, etc.,

Liv. 7, 26, 5:

quem quis in pugnando ceperat locum, eum amissa anima corpore tegebat,

Flor. 4, 1; Sall. C. 61, 2; rarely with dat. of pers.:

tumulum suis cepit,

Liv. 31, 41, 9, for a tomb: LOCVM SIBI MONVMENTO CEPIT. Inscr. Grut. 346, 6;

for taking the auspices' se (Gracchum) cum legeret libros, recordatum esse, vitio sibi tabernaculum captum fuisse,

Cic. N. D. 2, 4, 11; cf.:

Palatium Romulus, Remus Aventinum ad inaugurandum templa capiunt,

Liv. 1, 6, 4;

for refuge: omnes Samnitium copiae montes proximos fuga capiunt,

id. 9, 43, 20:

Anchises natum Conventus trahit in medios... Et tumulum capit,

Verg. A. 6, 753; 12, 562:

ante locum capies oculis ( = eliges),

Verg. G. 2, 230 Serv. ad loc.: nunc terras ordine longo Aut capere aut captas jam despectare videntur (cycni), to select places on which to light, or to be just settling down on places already selected, id. A. 1, 396 Forbig. ad loc.—

To take by force, capture, storm, reduce, conquer, seize:

invadam extemplo in oppidum antiquom: Si id capso, etc.,

Plaut. Bacch. 4, 4, 61: oppidum vi, Cat. ap. Charis. 2, p. 191 P.:

MACELLAM OPPVGNANDO,

Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:

CORSICAM,

Inscr. Orell. 551: oppida, Enn. ap. Prisc. 9, p. 868 P. (Ann. v. 487 Vahl.):

ad alia oppida pergit, pauca repugnantibus Numidis capit,

Sall. J. 92, 3; Prop. 3, 4 (4, 3), 16:

Troja capta,

Liv. 1, 1, 1; Hor. S. 2, 3, 191: Coriolos. Liv. 3, 71, 7:

urbem opulentissimam,

id. 5, 20, 1:

ante oppidum Nolam fortissuma Samnitium castra cepit,

Cic. Div. 1, 33, 72:

castra hostium,

Nep. Dat. 6, 7:

concursu oppidanorum facto scalis vacua defensoribus moenia capi possent,

Liv. 42, 63, 6:

plurimas hostium vestrorum in Hispania urbes,

id. 28, 39, 10:

sedem belli,

Vell. 2, 74, 3; cf. Cic. Mur. 9, 22 (B. 1. d. supra).— Trop.:

oppressa captaque re publica,

Cic. Dom. 10, 26: qui, bello averso ab hostibus, patriam suam cepissent, Liv. 3, 50, 15.—

To reach, attain, arrive at, betake one ' s self to (mostly by ships, etc.):

insulam capere non potuerant,

Caes. B. G. 4, 26 fin.:

onerariae duae eosdem quos reliqui portus capere non potuerunt,

id. ib. 4, 36:

accidit uti, ex iis (navibus) perpaucae locum caperent,

id. ib. 5, 23:

nostrae naves, cum ignorarent, quem locum reliquae cepissent,

id. B. C. 3, 28: praemiis magnis propositis, qui primus insulam cepisset, Auct. B. Alex. 17.— Trop.:

qui... tenere cursum possint et capere otii illum portum et dignitatis,

Cic. Sest. 46, 99.—

Of things of value, property, money, etc.

In gen., to take, seize, wrest, receive, obtain, acquire, get, etc.:

AVRVM, ARGENTVM,

Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:

de praedonibus praedam capere,

Plaut. Truc. 1, 2, 14:

agros de hostibus,

Cic. Dom. 49, 128:

ut ager ex hostibus captus viritim divideretur,

Liv. 4, 48, 2:

quinqueremem una cum defensoribus remigibusque, Auct. B. Alex. 16, 7: naves,

Nep. Con. 4, 4:

classem,

id. Cim. 2, 2:

magnas praedas,

id. Dat. 10, 2:

ex hostibus pecuniam,

Liv. 5, 20, 5; cf.:

e nostris spolia cepit laudibus, Cic. poet. Tusc. 2, 9, 22: signum ex Macedonia,

id. Verr. 2, 4, 58, § 149:

signum pulcherrimum Carthagine captum,

id. ib. 2, 4, 38, §

82: sed eccam ipsa egreditur, nostri fundi calamitas: nam quod nos capere oportet, haec intercipit,

Ter. Eun. 1, 1, 35:

cape cedo,

id. Phorm. 5, 8, 57:

ut reliqui fures, earum rerum quas ceperunt, signa commutant,

Cic. Fin. 5, 25, 74:

majores nostri non solum id, quod de Campanis (agri) ceperant, non imminuerunt, etc.,

id. Agr. 2, 29, 81:

te duce ut insigni capiam cum laude coronam,

Lucr. 6, 95.—With abstr. objects:

paupertatem adeo facile perpessus est, ut de republica nihil praeter gloriam ceperit,

Nep. Epam. 3, 4:

ut ceteri, qui per eum aut honores aut divitias ceperant,

id. Att. 7, 2:

quoniam formam hujus cepi in me et statum,

assumed, Plaut. Am. 1, 1, 110:

quare non committeret, ut is locus ex calamitate populi Romani nomen caperet,

Caes. B. G. 1, 13:

regnum Tiberinus ab illis Cepit,

succeeded to, Ov. M. 14, 615.—

In particular connections.

With pecuniam (freq. joined with concilio; v. infra), to take illegally, exact, extort, accept a bribe. take blackmail, etc., esp. of magistrates who were accused de pecuniis repetundis:

his ego judicibus non probabo C. Verrem contra leges pecuniam cepisse?

Cic. Verr. 2, 1, 4, § 10:

HS. quadringentiens cepisse te arguo contra leges,

id. ib. 2, 2, 10, § 26; cf.:

quicquid ab horum quopiam captum est,

id. ib. §

27: tamen hae pecuniae per vim atque injuriam tuam captae et conciliatae tibi fraudi et damnationi esse deberent,

id. ib. 2, 3, 40, §

91: utrum (potestis), cum judices sitis de pecunia capta conciliata, tantam pecuniam captam neglegere?

id. ib. 2, 3, 94, §

218: quid est aliud capere conciliare pecunias. si hoc non est vi atque imperio cogere invitos lucrum dare alteri?

id. ib. 2, 3, 30, §

71: sequitur de captis pecuniis et de ambitu,

id. Leg. 3, 20, 46:

ita aperte cepit pecunias ob rem judicandam, ut, etc.,

id. Fin. 2, 16, 54:

quos censores furti et captarum pecuniarum nomine notaverunt,

id. Clu. 42, 120:

nondum commemoro rapinas, non exactas pecunias, non captas, non imperatas,

id. Pis. 16, 38:

si quis ob rem judicandam pecuniam cepisset... neque solum hoc genus pecuniae capiendae turpe, sed etiam nefarium esse arbitrabantur,

id. Rab. Post. 7, 16; id. N. D. 3, 30, 70; Sall. J. 32, 1:

ab regibus Illyriorum,

Liv. 42, 45, 8:

saevitiae captarumque pecuniarum teneri reum,

Tac. A. 3, 67; 4, 31.—

Of inheritance and bequest, to take, inherit, obtain, acquire, get, accept:

si ex hereditate nihil ceperit,

Cic. Off, 3, 24, 93:

qui morte testamentove ejus tantundem capiat quantum omnes heredes,

id. Leg. 2, 19, 48:

abdicatus ne quid de bonis patris capiat,

Quint. 3, 6, 96:

aut non justum testamentum est, aut capere non potes,

id. 5, 14, 16:

si capiendi Jus nullum uxori,

Juv. 1, 55:

qui testamentum faciebat, ei, qui usque ad certum modum capere potuerat, legavit, etc.,

Dig. 22, 3, 27: quod ille plus capere non poterat, ib. fin.:

qui ex bonis testatoris solidum capere non possit,

ib. 28, 6, 6; 39, 6, 30.—

Of regular income, revenue, etc., rents, tolls, profits, etc., to collect, receive, obtain: nam ex [p. 285] eis praediis talenta argenti bina Capiebat statim, Ter. Phorm. 5, 3, 7:

capit ille ex suis praediis sexcenta sestertia, ego centena ex meis,

Cic. Par. 6, 3, 49:

stipendium jure belli,

Caes. B. G. 1, 28:

quinquagena talenta vectigalis ex castro,

Nep. Alcib. 9, 4:

vectigal ex agro eorum capimus,

Liv. 28, 39, 13:

quadragena annua ex schola,

Suet. Gram. 23:

si recte habitaveris... fundus melior erit... fructus plus capies,

Cato, R. R. 4, 2.—

Trop.

Of profit, benefit, advantage, to take, seize, obtain, get, enjoy, reap (mostly in phrase fructum capere):

metuit semper, quem ipsa nunc capit Fructum, nequando iratus tu alio conferas,

Ter. Eun. 3, 1, 59:

honeste acta superior aetas fructus capit auctoritatis extremos,

Cic. Sen. 18, 62:

ex iis etiam fructum capio laboris mei,

id. Div. 2, 5:

ex quibus (litteris) cepi fructum duplicem,

id. Fam. 10, 5, 1:

multo majorem fructum ex populi existimatione illo damnato cepimus, quam ex ipsius, si absolutus esset, gratia cepissemus,

id. Att. 1, 4, 2:

fructum immortalem vestri in me et amoris et judicii,

id. Pis. 14, 31:

aliquem fructum dulcedinis almae,

Lucr. 2, 971; 5, 1410; Luc. 7, 32.—In other connections:

quid ex ea re tandem ut caperes commodi?

Ter. Eun. 3, 5, 25:

utilitates ex amicitia maximas,

Cic. Lael. 9, 32:

usuram alicujus corporis,

Plaut. Am. prol. 108.—

Of external characteristics, form, figure, appearance, etc., to take, assume, acquire, put on:

gestum atque voltum novom,

Ter. Phorm. 5, 6, 50 ' faciem aliquam cepere morando, Ov. M. 1, 421; 13, 605:

figuras Datque capitque novas,

id. ib. 15, 309:

formam capit quam lilia,

id. ib. 10, 212; cf.:

duritiam ab aere,

id. ib. 4, 751.— Transf., of plants, etc.:

radicem capere,

to take root, Cato, R. R. 51:

cum pali defixi radices cepissent,

Plin. 17, 17, 27, § 123:

siliculam capere,

Varr. R. R. 1, 23, 3:

maturitatem capere,

Col. 4, 23, 1:

radix libere capit viris,

Plin. 17, 21, 35, § 161:

vires cepisse nocendi,

Ov. M. 7, 417:

(telinum) rursus refrigeratum odorem suum capit,

Plin. 13, 1, 2, § 13.—

Of mental characteristics, habits, etc., to take, assume, adopt, cultivate, cherish, possess:

cape sis virtutem animo et corde expelle desidiam tuo,

Plaut. Trin. 3, 2, 24:

qua re si Glabrionis patris vim et acrimoniam ceperis ad resistendum hominibus audacissimis, si avi prudentiam ad prospiciendas insidias, etc.,

Cic. Verr. 1, 17, 52:

aliquando, patres conscripti, patrium animum virtutemque capiamus,

id. Phil. 3, 11, 29:

consuetudinem exercitationemque,

id. Off. 1, 18, 59:

misericordiam,

id. Quint. 31, 97:

quam (adsuetudinem) tu dum capias, taedia nulla fuge,

Ov. A. A. 2, 346:

disciplinam principum,

Plin. Pan. 46. —With dat.:

quorum animis avidis... neque lex neque tutor capere est qui possit modum,

Plaut. Aul. 3, 5, 14 Wagn. ad loc.—

Of offices, employments, duties, etc., = suscipio, to undertake, assume, enter upon, accept, take upon one ' s self, etc.:

nam olim populi prius honorem capiebat suffragio, Quam magistro desinebat esse dicto oboediens,

Plaut. Bacch. 3, 3, 34:

o Geta, provinciam Cepisti duram,

Ter. Phorm. 1, 2, 23:

in te cepi Capuam, non quo munus illud defugerem,

took command at Capua, Cic. Att. 8. 3, 4:

consulatum,

id. Pis. 2, 3; Sall. J. 63, 2:

honores,

Nep. Att. 7, 2; Suet. Aug. 26:

imperium,

id. Claud. 10:

magistratum,

Cic. Imp. Pomp. 21, 62; Liv. 2, 33, 1; Suet. Aug. 2:

magistratus,

Sall. H. 1, 41, 21 Dietsch; Nep. Phoc. 1, 1; Suet. Caes. 75:

capiatque aliquis moderamina (navis),

Ov. M. 3, 644:

rerum moderamen,

id. ib. 6, 677:

pontificatum maximum,

Suet. Vit. 11:

rem publicam,

Sall. C. 5, 6:

neve cui patrum capere eum magistratum liceret,

Liv. 2, 33, 1:

ut ceperat haud tumultuose magistratum majore gaudio plebis, etc.,

id. 5, 13, 2.—Rarely with dat. of pers., to obtain for, secure for:

patres praeturam Sp. Furio Camillo gratia campestri ceperunt,

Liv. 7, 1, 2.—

In gen., of any occupation, work, or undertaking, to begin, enter upon, take, undertake, etc.:

augurium ex arce,

Liv. 10, 7, 10:

augurium capienti duodecim se vultures ostenderunt,

Suet. Aug. 95; id. Vesp. 11:

omen,

Cic. Div. 1, 46, 104:

in castris Romanis cum frustra multi conatus ad erumpendum capti essent,

Liv. 9, 4, 1:

rursus impetu capto enituntur,

id. 2, 65, 5; Quint. 6, 1, 28; Suet. Aug. 42; id. Calig. 43: cursum, id. Oth. 6:

a quibus temporibus scribendi capiatur exordium,

Cic. Leg. 1, 3, 8:

experimentum eorum inversa manu capitur,

Plin. 13, 2, 3, § 19 ( poet.):

nec vestra capit discordia finem,

Verg. A. 10, 106:

fugam,

to take to flight, flee, Caes. B. G. 7, 26; so, capere impetum, to take a start, gather momentum:

ad impetum capiundum modicum erat spatium,

Liv. 10, 5, 6; cf.:

expeditionis Germanicae impetum cepit,

suddenly resolved to make, Suet. Calig. 43: capere initium, to begin:

ea pars artis, ex qua capere initium solent,

Quint. 2, 11, 1.— Transf., of place:

eorum (finium) una pars, quam Gallos optinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano,

Caes. B. G. 1, 1:

a dis inmortalibus sunt nobis agendi capienda primordia,

Cic. Leg. 2, 3, 7.—

Of an opportunity or occasion, to seize, embrace, take:

si occassionem capsit,

Plaut. Ps. 4, 3, 6:

si lubitum fuerit, causam ceperit,

Ter. And. 1, 3, 8:

quod tempus conveniundi patris me capere suadeat,

Ter. Phorm. 5, 4, 9:

si satis commode tempus ad te cepit adeundi,

Cic. Fam. 11, 16, 1.—

Of operations of the mind, resolutions, purposes, plans, thoughts, etc., to form, conceive, entertain, come to, reach:

quantum ex ipsa re conjecturam cepimus,

Ter. Heaut. 2, 3, 25 MSS. (Fleck. al. ex conj. fecimus); Varr. R. R. 3, 16, 32:

cum jam ex diei tempore conjecturam ceperat,

Caes. B. G. 7, 35:

hujusce rei conjecturam de tuo ipsius studio, Servi, facillime ceperis,

Cic. Mur. 4, 9.— Absol.:

conjecturam capere,

Cic. Div. 1, 57, 130:

nec quid corde nunc consili capere possim, Scio,

Plaut. Merc. 2, 3, 12:

capti consili memorem mones,

id. Stich 4, 1, 72:

quo pacto porro possim Potiri consilium volo capere una tecum,

Ter. Eun. 3, 5, 66; 5, 2, 28:

temerarium consilium,

Liv. 25, 34, 7:

tale capit consilium,

Nep. Eum. 9, 3.— With inf.:

confitendum... eadem te hora consilium cepisse hominis propinqui fortunas funditus evertere,

Cic. Quint. 16, 53; Caes. B. G. 7, 71 init. —With ut:

subito consilium cepi, ut exirem,

Cic. Att. 7, 10 init. —With gen. gerund. (freq.):

legionis opprimendae consilium capere,

Caes. B. G. 3, 2:

obprimundae reipublicae consilium cepit,

Sall. C. 16, 4.—With sibi:

si id non fecisset, sibi consilium facturos,

Caes. B. C. 2, 20:

ut ego rationem oculis capio,

Plaut. Ps. 2, 2, 2:

cepi rationem ut, etc.,

Ter. Heaut. 5, 2, 11.—

Of examples, instances, proofs, etc., to take, derive, draw, obtain:

ex quo documentum nos capere fortuna voluit quid esset victis extimescendum,

Cic. Phil. 11, 2, 5:

quid istuc tam mirum'st, de te si exemplum capit? Ter And. 4, 1, 26: exemplum ex aliqua re,

Cic. Lael. 10, 33:

praesagia a sole,

Plin. 18, 35, 78, § 341:

illud num dubitas quin specimen naturae capi debeat ex optima quaque natura?

Cic. Tusc. 1, 14, 32.—

Of impressions, feelings, etc., to take, entertain, conceive, receive, be subjected to, suffer, experience, etc.:

tantum laborem capere ob talem filium?

Ter. And. 5, 2, 29:

omnes mihi labores fuere quos cepi leves,

id. Heaut. 2, 4, 19:

laborem inanem ipsus capit,

id. Hec. 3, 2, 9:

ex eo nunc misera quem capit Laborem!

id. And. 4, 3, 4: miseriam omnem ego capio;

hic potitur gaudia,

id. Ad. 5, 4, 22:

satietatem dum capiet pater Illius quam amat,

Plaut. Am. 1, 2, 10:

plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi,

id. ib. 2, 2, 9:

cum illa quacum volt voluptatem capit,

id. ib. prol. 114:

angor iste, qui pro amico saepe capiendus est,

Cic. Lael. 13, 48:

quae (benevolentia) quidem capitur beneficiis maxime,

id. Off. 2, 9, 32:

laetitiam quam capiebam memoria rationum inventorumque nostrorum,

id. Fin. 2, 30, 96:

lenire desiderium quod capiebat e filio,

id. Sen. 15, 54:

opinione omnium majorem animo cepi dolorem,

id. Brut. 1, 1:

itaque cepi voluptatem, tam ornatum virum fuisse in re publica,

id. ib. 40, 147:

ex civibus victis gaudium meritum capiam,

Liv. 27, 40, 9:

ne quam... invidiam apud patres ex prodiga largitione caperet,

id. 5, 20, 2:

ad summam laetitiam meam, quam ex tuo reditu capio, magnus illius adventu cumulus accedet,

id. Att. 4, 19, 2 (4, 18, 3):

laetitia, quam oculis cepi justo interitu tyranni,

id. ib. 14, 14, 4:

ex praealto tecto lapsus matris et adfinium cepit oblivionem,

lost his memory, Plin. 7, 24, 24, § 90: virtutis opinionem, Auct. B. G. 8, 8: somnum, Cic. Tusc. 4, 19, 44: taedium vitae, Nep. ap. Gell. 6 (7), 18, 11:

maria aspera juro Non ullum pro me tantum (me) cepisse timorem, Quam, etc.,

Verg. A. 6, 352 Forbig. ad loc.:

et in futurum etiam metum ceperunt,

Liv. 33, 27, 10:

voluptatem animi,

Cic. Planc. 1, 1:

malis alienis voluptatem capere laetitiae (cum sit),

id. Tusc. 4, 31, 66:

quaeque mihi sola capitur nunc mente voluptas,

Ov. P. 4, 9, 37.—

Transf., with the feelings, experience, etc., as subj., to seize, overcome, possess, occupy, affect, take possession of, move, etc. (cf. lambanô, in this sense and like 9. supra): nutrix: Cupido cepit miseram nunc me, proloqui Caelo atque terrae Medeai miserias, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 26, 63 (Trag. Rel. v. 291 Vahl.):

edepol te desiderium Athenarum arbitror cepisse saepe,

Ter. Hec. 1, 2, 14:

numquam commerui merito ut caperet odium illam mei,

id. ib. 4, 2, 4:

sicubi eum satietas Hominum aut negoti odium ceperat,

id. Eun. 3, 1, 14:

nos post reges exactos servitutis oblivio ceperat,

Cic. Phil. 3, 4, 9:

te cepisse odium regni videbatur,

id. ib. 2, 36, 91:

Romulum Remumque cupido cepit urbis condendae,

Liv. 1, 6, 3:

cupido eum ceperat in verticem montis ascendendi,

id. 40, 21, 2:

etiam victores sanguinis caedisque ceperat satietas,

id. 27, 49, 8; Mel. 3, 5, 2:

qui pavor hic, qui terror, quae repente oblivio animos cepit?

Liv. 27, 13, 2:

oblivio deorum capiat pectora vestra,

id. 38, 46, 12:

tantane te cepere oblivia nostri?

Ov. Tr. 1, 8, 11:

ut animum ejus cura sacrorum cepit,

Liv. 27, 8, 6:

hostis primum admiratio cepit, quidnam, etc.,

id. 44, 12, 1:

tanta meae si te ceperunt taedia laudis,

Verg. G. 4, 332; cf. Anthol. Lat. I. p. 178;

I. p. 196 Burm.: ignarosque loci passim et formidine captos Sternimus,

Verg. A. 2, 384:

infelix, quae tanta animum dementia cepit!

id. ib. 5, 465; id. E. 6, 47:

cum subita incautum dementia cepit amantem,

id. G. 4, 488; cf. Anthol. Lat. I. p. 170, 15;

I. p. 168, 14 Burm.: Tarquinium mala libido Lucretiae stuprandae cepit,

Liv. 1, 57, 10:

ingens quidem et luctus et pavor civitatem cepit,

id. 25, 22, 1:

tantus repente maeror pavorque senatum eorum cepit,

id. 23, 20, 7:

senatum metus cepit,

id. 23, 14, 8: si me... misericordia capsit. Att. ap. Non. p. 483, 11 (Trag. Rel. v. 454 Rib.): nec tuendi capere satietas potest, Pac. ap. Cic. Div. 1, 14, 24 (Trag. Rel. v. 410 ib.):

quantus timor socios populi Romani cepisset,

Liv. 43, 11, 9.—

Of injury, damage, loss, etc., to suffer, take, be subjected to:

calamitatem,

Cic. Div. 1, 16, 29:

detrimenti aliquid in aliqua re,

Col. 1, 8, 2.—Esp., in the legal formula, by which dictatorial powers were conferred by the senate upon the consuls or the entire magistracy in times of extreme danger to the state;

videant ne quid res publica detrimenti capiat: decrevit quondam senatus, ut L. Opimius consul videret ne quid res publica detrimenti caperet,

Cic. Cat. 1, 2, 4:

Hernici tantum terrorem incussere patribus, ut, quae forma senatus consulti ultimae semper necessitatis habita est, Postumio, alteri consulum, negotium daretur, videret, ne, etc.,

Liv. 3, 4, 9; cf. id. 6, 19, 2 sqq.:

quod plerumque in atroci negotio solet, senatus decrevit, darent operam consules, ne quid, etc.... Ea potestas per senatum more Romano magistratui maxuma permittitur, exercitum parare, bellum gerere, coercere omnibus modis socios atque civis, domi militiaeque inperium atque judicium summum habere,

Sall. C. 29, 2 sq.

To take in, receive, hold, contain, be large enough for.

Lit.

In gen.: Ph. Sitit haec anus. Pa. Quantillum sitit? Ph. Modica'st, capit quadrantal, Plaut. Curc. 1, 2, 8:

parte quod ex una spatium vacat et capit in se (ferrum),

Lucr. 6, 1030:

jam mare litus habet, plenos capit alveus amnes,

Ov. M. 1, 344; cf.:

terra feras cepit, volucres agitabilis aer,

id. ib. 1, 75:

dum tenues capiat suus alveus undas,

id. ib. 8, 558:

cunctosque (deos) dedisse Terga fugae, donec fessos Aegyptia tellus Ceperit,

id. ib. 5, 324.—

Esp., with negatives, not to hold, to be too small for, etc.; cf.:

di boni, quid turba est! Aedes nostrae vix capient, scio,

Ter. Heaut. 2, 3, 13:

qui cum una domo jam capi non possunt, in alias domos exeunt,

Cic. Off. 1, 17, 54: nec jam se capit [p. 286] unda;

volat vapor ater ad auras,

Verg. A. 7, 466:

non tuus hoc capiet venter plus ac meus,

Hor. S. 1, 1, 46:

non capit se mare,

Sen. Agam. 487:

neque enim capiebant funera portae,

Ov. M. 7, 607:

officium populi vix capiente domo,

id. P. 4, 4, 42:

si di habitum corporis tui aviditati animi parem esse voluissent, orbis te non caperet,

Curt. 7, 8, 12:

ut non immerito proditum sit... Graeciam omnem vix capere exercitum ejus (Xerxis) potuisse,

Just. 2, 10, 19.—

Trop.

To swallow up, ingulf, take in (rare):

tot domus locupletissimas istius domus una capiet?

Cic. Verr. 2, 2, 4, § 7.—

To contain, hold, be large or strong enough for, bear.

Affirmatively (rare):

quidquid mortalitas capere poterat, implevimus,

Curt. 9, 3, 7:

si puer omni cura et summo, quantum illa aetas capit, labore, scripserit,

Quint. 2, 4, 17:

dummodo ejus aetatis sit, ut dolum capiat,

Dig. 40, 12, 15.—

With negatives:

non capiunt angustiae pectoris tui (tantam personam),

Cic. Pis. 11, 24:

leones, qui... nec capere irarum fluctus in pectore possunt,

Lucr. 3, 298:

nec capiunt inclusas pectora flammas,

Ov. M. 6, 466:

vix spes ipse suas animo capit,

id. ib. 11, 118:

ardet et iram Non capit ipsa suam Progne,

id. ib. 6, 610; cf.:

sic quoque concupiscis quae non capis,

Curt. 7, 8, 13:

majora quam capit spirat,

id. 6, 9, 11:

ad ultimum magnitudinem ejus (fortunae) non capit,

id. 3, 12, 20:

infirma aetas majora non capiet,

Quint. 1, 11, 13.—

Transf., of things, to admit of, be capable of, undergo (post-Aug. and rare):

rimam fissuramque non capit sponte cedrus,

Plin. 16, 40, 78, § 212:

molluscum... si magnitudinem mensarum caperet,

id. 16, 16, 27, § 68:

res non capit restitutionem, cum statum mutat,

Dig. 4, 4, 19.—

With inf., to be susceptible of, to be of a nature to, etc., = endechetai (late Lat.):

nec capit humanis angoribus excruciari (Deus),

Prud. Apoth. 154:

crimina, quae non capiunt indulgeri,

Tert. Pud. 1 fin.; id. Apol. 17; id. adv. Haer. 44 fin.; Paul. Nol. Carm. 9, 22.—

Of the mind, to take, receive into the mind, comprehend, grasp, embrace (cf. intellego, to penetrate mentally, have insight into):

sitque nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, ne judex eam vel intellegere vel capere non possit,

Quint. 11, 1, 45:

nullam esse gratiam tantam, quam non vel capere animus meus in accipiendo... posset,

id. 2, 6, 2:

quae quidem ego nisi tam magna esse fatear, ut ea vix cujusquam mens aut cogitatio capere possit,

Cic. Marcell. 2, 6; id. N. D. 1, 19, 49:

senatus ille, quem qui ex regibus constare dixit, unus veram speciem Romani senatus cepit,

Liv. 9, 17, 14:

somnium laetius, quam quod mentes eorum capere possent,

id. 9, 9, 14.—P. a. as subst.: Capta, ae, f., a surname of Minerva, as worshipped on the Coelian Mount, but for what reason is not known, Ov. F. 3, 837 sq.

căpĭo, ōnis, f. [1. capio]; in the Lat. of the jurists,

A taking:

dominii,

Dig. 39, 2, 18; Gell. 6 (7), 10, 3.—

= usu capio or usucapio, the right of property acquired by prescription, Dig. 41, 1, 48, § 1; 41, 3, 21; 41, 5, 4; v. 1. usucapio.

căpĭo, cepi, captum (old fut. perf. capso, Plaut. Bacch. 4, 4, 61: capsit, Enn. ap. Non. p. 66, 27, or Ann. v. 324 Vahl.; Plaut. Ps. 4, 3, 6; Att. ap. Non. p. 483, 12, or Trag. Rel. v. 454 Rib.; Paul. ex. Fest. p. 57 Mull.:

capsimus,

Plaut. Rud. 2, 1, 15: capsis, acc. to Cic. Or. 45, 154, = cape si vis, but this is an error; cf. Quint. 1, 5, 66; old perf. cepet, Col. Rostr. 5; v. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 170), 3, v. a. [cf. kôpê, handle; Lat. capulum; Engl. haft; Germ. Heft; Sanscr. root hri-, take; cf. Gr. cheir, Engl. and Germ. hand, and Goth. hinthan, seize].

Lit.

In gen., to take in hand, take hold of, lay hold of, take, seize, grasp (cf.:

sumo, prehendo): si hodie hercule fustem cepero aut stimulum in manum,

Plaut. Aul. 1, 1, 9:

cape hoc flabellum,

Ter. Eun. 3, 5, 47:

cepit manibus tympanum,

Cat. 6, 3, 8:

tu, genitor, cape sacra manu patriosque Penatis,

Verg. A. 2, 717:

cape saxa manu, cape robora, pastor,

id. G. 3, 420:

flammeum,

Cat. 61, 8:

acria pocula,

Hor. S. 2, 6, 69:

lora,

Prop. 3 (4), 9, 57:

baculum,

Ov. M. 2, 789:

colum cum calathis,

id. ib. 12, 475:

florem ternis digitis,

Plin. 24, 10, 48, § 81:

pignera,

Liv. 3, 38, 12; Dig. 48, 13, 9, § 6; Gai Inst. 4, 29:

ut is in cavea pignus capiatur togae,

Plaut. Am. prol. 68: rem manu, Gai Inst. 1, 121:

rem pignori,

Dig. 42, 1, 15, § 7; cf. ib. 42, 1, 15, § 4:

scutum laeva,

Plin. 33, 1, 4, § 13:

capias tu illius vestem,

Ter. Eun. 2, 3, 79: cape vorsoriam, seize the sheet, i. e. take a tack, turn about, Plaut. Trin. 4, 3, 19.—Very freq. of arms (cf. sumo); so in gen.: arma, to take up arms, i. e. engage in war or battle, Cic. Rab. Perd. 7, 20 sq.; 9, 27; 11, 31; id. Planc. 36, 88; id. Phil. 4, 3, 7; Caes. B.G. 5, 26; 7, 4; Sall. C. 27, 4; 30, 1; 33, 2; 52, 27; id. J. 38, 5; 102, 12; Ov. M. 3, 115 sq.; 12, 91; 13, 221;

and of particular weapons: ensem,

Ov. M. 13, 435:

tela,

id. ib. 3, 307; 5, 366 et saep.—Of food, to take, partake of:

quicum una cibum Capere soleo,

Plaut. Trin. 4, 2, 61; Ter. Eun. 2, 3, 77; Sall. J. 91, 2:

lauti cibum capiunt,

Tac. G. 22.—

In partic.

Of living objects.

To take into possession, take captive, seize, make prisoner.

Of persons:

oppidum expugnavimus, et legiones Teleboarum vi pugnando cepimus,

Plaut. Am. 1, 1, 258: summus ibi capitur meddix, occiditur alter, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 123 Mull. (Ann. v. 296 Vahl.):

quoniam belli nefarios duces captos jam et comprehensos tenetis,

Cic. Cat. 3, 7, 16:

ibi Orgetorigis filia atque unus e filiis captus est,

Caes. B. G. 1, 26:

reges capiuntur,

Lucr. 4, 1013; Tac. A. 4, 33:

capta eo proelio tria milia peditum dicuntur,

Liv. 22, 49, 18:

quos Byzantii ceperat,

Nep. Paus. 2, 3; id. Alcib. 9, 2; id. Dat. 2, 5; Quint. 6, 3, 61:

captos ostendere civibus hostes,

Hor. Ep. 1, 17, 33:

captus Tarento Livius,

Cic. Brut. 18, 72:

servus ex hoste captus,

Quint. 5, 10, 67.—Hence, P. a. as subst.: captus, i, m., = captivus, a prisoner, captive:

in captos clementia uti,

Nep. Alcib. 5, 7:

inludere capto,

Verg. A. 2, 64:

quae sit fiducia capto,

id. ib. 2, 75:

ex captorum numero,

Liv. 28, 39, 10; Tac. A. 6, 1; 12, 37; 15, 1.—Also, capta, ae, f., a female captive:

dicam hanc esse captam ex Caria, Ditem ac nobilem,

Ter. Heaut. 3, 3, 47.—

Of animals, birds, fish, etc., to catch, hunt down, take: quid hic venatu non cepit? Varr. ap. Non. p. 253, 31:

si ab avibus capiundis auceps dicatur, debuisse ajunt ex piscibus capiundis, ut aucupem, sic piscicupem dici,

id. L. L. 8, § 61 Mull.:

hic jaculo pisces, illa capiuntur ab hamis,

Ov. A. A. 1, 763:

neque quicquam captum'st piscium,

Plaut. Rud. 2, 1, 12; cf.:

nisi quid concharum capsimus,

id. ib. v. 18; Cic. Off. 3, 14, 58; Plin. 33, 1, 6, § 27: acipenserem, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:

cervum,

Phaedr. 1, 5, 5; cf.:

hic (Nereus) tibi prius vinclis capiendus,

Verg. G. 4, 396.—

To win, captivate, charm, allure, enchain, enslave, fascinate; mostly with abl. of means: Ph. Amore ardeo. Pa. Quid agas? nisi ut te redimas captum quam queas Minumo, Ter. Eun. 1, 1, 29:

quod insit in iis aliquid probi, quod capiat ignaros,

Cic. Off. 3, 3, 15: [p. 284] animum adulescentis... pellexit eis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deleniri potest, id. Clu. 5, 13:

quamvis voluptate capiatur,

id. Off. 1, 30, 105; Quint. 5, 11, 19:

quem quidem adeo sua cepit humanitate,

Nep. Alcib. 9, 3:

secum habuit Pomponium, captus adulescentis et humanitate et doctrina,

id. Att. 4, 1:

nec bene promeritis capitur (deus), nec tangitur ira,

Lucr. 2, 651: ut pictura poesis;

erit quae si propius stes Te capiat magis, et quaedam si longius abstes,

Hor. A. P. 362:

hunc capit argenti splendor,

id. S. 1, 4, 28:

te conjux aliena capit,

id. ib. 2, 7, 46:

Cynthia prima suis miserum me cepit ocellis,

Prop. 1, 1, 1:

carmine formosae, pretio capiuntur avarae,

Tib. 3, 1, 7:

munditiis capimur,

Ov. A. A. 3, 133; id. M. 4, 170; 6, 465; 7, 802; 8, 124; 8, 435; 9, 511; 10, 529;

14, 373: amore captivae victor captus,

Liv. 30, 12, 18:

dulcedine vocis,

Ov. M. 1, 709; 11, 170:

voce nova,

id. ib. 1, 678:

temperie aquarum,

id. ib. 4, 344:

(bos) herba captus viridi,

Verg. E. 6, 59:

amoenitate loci,

Tac. A. 18, 52:

auro,

Hor. C. 2, 18, 36:

neque honoris neque pecuniae dulcedine sum captus,

Cic. Fam. 11, 28, 2:

splendore hominis,

id. Fin. 1, 13, 42: ne oculis quidem captis in hanc fraudem decidisti;

nam id concupisti quod numquam videras,

id. Verr. 2, 4, 45, § 102.—

To cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch:

sapientis hanc vim esse maximam, cavere ne capiatur, ne fallatur videre,

Cic. Ac. 2, 20, 66:

injurium autem'st ulcisci advorsarios? Aut qua via te captent eadem ipsos capi?

Ter. Hec. 1, 1, 16: uti ne propter te fidemque tuam captus fraudatusque sim, form. ap. Cic. Off. 3, 17, 70:

eodem captus errore quo nos,

involved in the same error, Cic. Phil. 12, 2, 6; id. ap. Non. p. 253, 25; cf.:

ne quo errore milites caperentur,

Liv. 8, 6, 16:

capere ante dolis Reginam,

Verg. A. 1, 673:

captique dolis lacrimisque coactis (Sinonis),

id. ib. 2, 196:

ubi me eisdem dolis non quit capere,

Sall. J. 14, 11:

adulescentium animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,

id. C. 14, 5:

capi alicujus dolo,

Nep. Dat. 10, 1:

dolum ad capiendos eos conparant,

Liv. 23, 35, 2:

quas callida Colchis (i.e. Medea) amicitiae mendacis imagine cepit,

Ov. M. 7, 301.—

To defeat, convict, overcome in a suit or dispute (rare):

tu si me impudicitiae captas, non potes capere,

Plaut. Am. 2, 2, 189:

tu caves ne tui consultores, ille ne urbes aut castra capiantur (cf. B. 2. b. infra),

Cic. Mur. 9, 22:

callidus et in capiendo adversario versutus (orator),

id. Brut. 48, 178.—

To deprive one of his powers or faculties, to harm.

Of the physical powers, to lame, mutilate, maim, impair or weaken in the limbs, senses, etc. (only pass. capi, and esp. in part. perf. captus):

mancus et membris omnibus captus ac debilis,

Cic. Rab. Perd. 7, 21:

ipse Hannibal... altero oculo capitur,

loses an eye, Liv. 22, 2, 11:

captus omnibus membris,

id. 2, 36, 8:

capti auribus et oculis metu omnes torpere,

id. 21, 58, 5:

oculis membrisque captus,

Plin. 33, 4, 24, § 83:

congerantur in unum omnia, ut idem oculis et auribus captus sit,

Cic. Tusc. 5, 40, 117:

si captus oculis sit, ut Tiresias fuit,

id. Div. 2, 3, 9; Verg. G. 1, 183:

habuit filium captum altero oculo,

Suet. Vit. 6:

censorem Appium deum ira post aliquot annos luminibus captum,

Liv. 9, 29, 11; Val. Max. 1, 1, 17:

lumine,

Ov. F. 6, 204:

princeps pedibus captus,

Liv. 43, 7, 5; cf.:

captum leto posuit caput,

Verg. A. 11, 830;

and of the mole: aut oculis capti fodere cubilia talpae,

id. G. 1, 183.—

Of the mental powers, to deprive of sense or intellect; only in part. perf. captus, usu. agreeing with pers. subj., and with abl. mente, silly, insane, crazy, crazed, lunatic, mad:

labi, decipi tam dedecet quam delirare et mente esse captum,

Cic. Off. 1, 27, 94:

vino aut somno oppressi aut mente capti,

id. Ac. 2, 17, 53; Quint. 8, 3, 4;

rarely mentibu' capti,

Lucr. 4, 1022; so,

animo,

Sen. Herc. Fur. 107; very rarely with gen.:

captus animi,

Tac. H. 3, 73.— Absol.:

virgines captae furore,

Liv. 24, 26, 12.—Less freq. agreeing with mens or animus:

viros velut mente capta cum jactatione fanatica corporis vaticinari,

Liv. 39, 13, 12:

captis magis mentibus, quam consceleratis similis visa,

id. 8, 18, 11; cf.:

capti et stupentes animi,

id. 6, 36, 8.—

To choose, select, elect, take, pick out, adopt, accept a person for a particular purpose or to sustain a particular office or relation:

de istac sum judex captus,

Plaut. Merc. 4, 3, 33:

Aricini atque Ardeates de ambiguo agro... judicem populum Romanum cepere,

Liv. 3, 71, 2:

me cepere arbitrum,

Ter. Heaut. 3, 1, 91:

te mihi patronam capio, Thais,

id. Eun. 5, 2, 48:

quom illum generum cepimus,

id. Hec. 4, 1, 22; cf.:

non, si capiundos mihi sciam esse inimicos omnis homines,

make them enemies thereby, id. And. 4, 2, 12:

si quis magistrum cepit ad eam rem inprobum,

id. ib. 1, 2, 21.—So the formula of the Pontifex Maximus, in the consecration of a vestal virgin: sacerdotem Vestalem, quae sacra faciat... ita te, Amata, capio, Fab. Pict. ap. Gell. 1, 12, 14; cf.:

plerique autem capi virginem solam debere dici putant, sed flamines quoque Diales, item pontifices et augures capi dicebantur,

Gell. 1, 12, 15:

jam ne ea causa pontifex capiar?... ecquis me augurem capiat? Cat. ib. § 17: Amata inter capiendum a pontifice maximo appellatur, quoniam, quae prima capta est, hoc fuisse nomen traditum est, Gell. ib. § 19: rettulit Caesar capiendam virginem in locum Occiae,

Tac. A. 2, 86; 4, 16; 15, 22:

religio, quae in annos singulos Jovis sacerdotem sortito capi jubeat,

Cic. Verr. 2, 2, 51, § 127:

C. Flaccus flamen captus a P. Licinio pontifice maximo erat,

Liv. 27, 8, 5 Weissenb. ad loc.—

Of places.

To occupy, choose, select, take possession of, enter into; mostly milit. t. t., to take up a position, select a place for a camp, etc.:

loca capere, castra munire,

Caes. B. G. 3, 23:

castris locum capere,

Liv. 9, 17, 15; Suet. Aug. 94 fin.:

locum capere castris,

Quint. 12, 2, 5:

ut non fugiendi hostis, sed capiendi loci causa cessisse videar,

Cic. de Or. 2, 72, 294:

ad Thebanos transfugere velle, et locum extra urbem editum capere,

Nep. Ages. 6, 2:

nocte media profectus, ut locum quem vellet, priusquam hostes sentirent, caperet,

Liv. 34, 14, 1:

neminem elegantius loca cepisse, praesidia disposuisse,

id. 35, 14, 9:

erat autem Philopoemen praecipuae in ducendo agmine locisque capiendis solertiae atque usus,

id. 35, 28, 1:

locum cepere paulo quam alii editiorem,

Sall. J. 58, 3:

duces, ut quisque locum ceperat, cedere singulos,

Dict. Cret. 2, 46; so,

of position on the battle-field: quod mons suberat, eo se recipere coeperunt. Capto monte, etc.,

Caes. B. G. 1, 25:

tenuit non solum ales captam semelsedem, sed, etc.,

Liv. 7, 26, 5:

quem quis in pugnando ceperat locum, eum amissa anima corpore tegebat,

Flor. 4, 1; Sall. C. 61, 2; rarely with dat. of pers.:

tumulum suis cepit,

Liv. 31, 41, 9, for a tomb: LOCVM SIBI MONVMENTO CEPIT. Inscr. Grut. 346, 6;

for taking the auspices' se (Gracchum) cum legeret libros, recordatum esse, vitio sibi tabernaculum captum fuisse,

Cic. N. D. 2, 4, 11; cf.:

Palatium Romulus, Remus Aventinum ad inaugurandum templa capiunt,

Liv. 1, 6, 4;

for refuge: omnes Samnitium copiae montes proximos fuga capiunt,

id. 9, 43, 20:

Anchises natum Conventus trahit in medios... Et tumulum capit,

Verg. A. 6, 753; 12, 562:

ante locum capies oculis ( = eliges),

Verg. G. 2, 230 Serv. ad loc.: nunc terras ordine longo Aut capere aut captas jam despectare videntur (cycni), to select places on which to light, or to be just settling down on places already selected, id. A. 1, 396 Forbig. ad loc.—

To take by force, capture, storm, reduce, conquer, seize:

invadam extemplo in oppidum antiquom: Si id capso, etc.,

Plaut. Bacch. 4, 4, 61: oppidum vi, Cat. ap. Charis. 2, p. 191 P.:

MACELLAM OPPVGNANDO,

Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:

CORSICAM,

Inscr. Orell. 551: oppida, Enn. ap. Prisc. 9, p. 868 P. (Ann. v. 487 Vahl.):

ad alia oppida pergit, pauca repugnantibus Numidis capit,

Sall. J. 92, 3; Prop. 3, 4 (4, 3), 16:

Troja capta,

Liv. 1, 1, 1; Hor. S. 2, 3, 191: Coriolos. Liv. 3, 71, 7:

urbem opulentissimam,

id. 5, 20, 1:

ante oppidum Nolam fortissuma Samnitium castra cepit,

Cic. Div. 1, 33, 72:

castra hostium,

Nep. Dat. 6, 7:

concursu oppidanorum facto scalis vacua defensoribus moenia capi possent,

Liv. 42, 63, 6:

plurimas hostium vestrorum in Hispania urbes,

id. 28, 39, 10:

sedem belli,

Vell. 2, 74, 3; cf. Cic. Mur. 9, 22 (B. 1. d. supra).— Trop.:

oppressa captaque re publica,

Cic. Dom. 10, 26: qui, bello averso ab hostibus, patriam suam cepissent, Liv. 3, 50, 15.—

To reach, attain, arrive at, betake one ' s self to (mostly by ships, etc.):

insulam capere non potuerant,

Caes. B. G. 4, 26 fin.:

onerariae duae eosdem quos reliqui portus capere non potuerunt,

id. ib. 4, 36:

accidit uti, ex iis (navibus) perpaucae locum caperent,

id. ib. 5, 23:

nostrae naves, cum ignorarent, quem locum reliquae cepissent,

id. B. C. 3, 28: praemiis magnis propositis, qui primus insulam cepisset, Auct. B. Alex. 17.— Trop.:

qui... tenere cursum possint et capere otii illum portum et dignitatis,

Cic. Sest. 46, 99.—

Of things of value, property, money, etc.

In gen., to take, seize, wrest, receive, obtain, acquire, get, etc.:

AVRVM, ARGENTVM,

Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:

de praedonibus praedam capere,

Plaut. Truc. 1, 2, 14:

agros de hostibus,

Cic. Dom. 49, 128:

ut ager ex hostibus captus viritim divideretur,

Liv. 4, 48, 2:

quinqueremem una cum defensoribus remigibusque, Auct. B. Alex. 16, 7: naves,

Nep. Con. 4, 4:

classem,

id. Cim. 2, 2:

magnas praedas,

id. Dat. 10, 2:

ex hostibus pecuniam,

Liv. 5, 20, 5; cf.:

e nostris spolia cepit laudibus, Cic. poet. Tusc. 2, 9, 22: signum ex Macedonia,

id. Verr. 2, 4, 58, § 149:

signum pulcherrimum Carthagine captum,

id. ib. 2, 4, 38, §

82: sed eccam ipsa egreditur, nostri fundi calamitas: nam quod nos capere oportet, haec intercipit,

Ter. Eun. 1, 1, 35:

cape cedo,

id. Phorm. 5, 8, 57:

ut reliqui fures, earum rerum quas ceperunt, signa commutant,

Cic. Fin. 5, 25, 74:

majores nostri non solum id, quod de Campanis (agri) ceperant, non imminuerunt, etc.,

id. Agr. 2, 29, 81:

te duce ut insigni capiam cum laude coronam,

Lucr. 6, 95.—With abstr. objects:

paupertatem adeo facile perpessus est, ut de republica nihil praeter gloriam ceperit,

Nep. Epam. 3, 4:

ut ceteri, qui per eum aut honores aut divitias ceperant,

id. Att. 7, 2:

quoniam formam hujus cepi in me et statum,

assumed, Plaut. Am. 1, 1, 110:

quare non committeret, ut is locus ex calamitate populi Romani nomen caperet,

Caes. B. G. 1, 13:

regnum Tiberinus ab illis Cepit,

succeeded to, Ov. M. 14, 615.—

In particular connections.

With pecuniam (freq. joined with concilio; v. infra), to take illegally, exact, extort, accept a bribe. take blackmail, etc., esp. of magistrates who were accused de pecuniis repetundis:

his ego judicibus non probabo C. Verrem contra leges pecuniam cepisse?

Cic. Verr. 2, 1, 4, § 10:

HS. quadringentiens cepisse te arguo contra leges,

id. ib. 2, 2, 10, § 26; cf.:

quicquid ab horum quopiam captum est,

id. ib. §

27: tamen hae pecuniae per vim atque injuriam tuam captae et conciliatae tibi fraudi et damnationi esse deberent,

id. ib. 2, 3, 40, §

91: utrum (potestis), cum judices sitis de pecunia capta conciliata, tantam pecuniam captam neglegere?

id. ib. 2, 3, 94, §

218: quid est aliud capere conciliare pecunias. si hoc non est vi atque imperio cogere invitos lucrum dare alteri?

id. ib. 2, 3, 30, §

71: sequitur de captis pecuniis et de ambitu,

id. Leg. 3, 20, 46:

ita aperte cepit pecunias ob rem judicandam, ut, etc.,

id. Fin. 2, 16, 54:

quos censores furti et captarum pecuniarum nomine notaverunt,

id. Clu. 42, 120:

nondum commemoro rapinas, non exactas pecunias, non captas, non imperatas,

id. Pis. 16, 38:

si quis ob rem judicandam pecuniam cepisset... neque solum hoc genus pecuniae capiendae turpe, sed etiam nefarium esse arbitrabantur,

id. Rab. Post. 7, 16; id. N. D. 3, 30, 70; Sall. J. 32, 1:

ab regibus Illyriorum,

Liv. 42, 45, 8:

saevitiae captarumque pecuniarum teneri reum,

Tac. A. 3, 67; 4, 31.—

Of inheritance and bequest, to take, inherit, obtain, acquire, get, accept:

si ex hereditate nihil ceperit,

Cic. Off, 3, 24, 93:

qui morte testamentove ejus tantundem capiat quantum omnes heredes,

id. Leg. 2, 19, 48:

abdicatus ne quid de bonis patris capiat,

Quint. 3, 6, 96:

aut non justum testamentum est, aut capere non potes,

id. 5, 14, 16:

si capiendi Jus nullum uxori,

Juv. 1, 55:

qui testamentum faciebat, ei, qui usque ad certum modum capere potuerat, legavit, etc.,

Dig. 22, 3, 27: quod ille plus capere non poterat, ib. fin.:

qui ex bonis testatoris solidum capere non possit,

ib. 28, 6, 6; 39, 6, 30.—

Of regular income, revenue, etc., rents, tolls, profits, etc., to collect, receive, obtain: nam ex [p. 285] eis praediis talenta argenti bina Capiebat statim, Ter. Phorm. 5, 3, 7:

capit ille ex suis praediis sexcenta sestertia, ego centena ex meis,

Cic. Par. 6, 3, 49:

stipendium jure belli,

Caes. B. G. 1, 28:

quinquagena talenta vectigalis ex castro,

Nep. Alcib. 9, 4:

vectigal ex agro eorum capimus,

Liv. 28, 39, 13:

quadragena annua ex schola,

Suet. Gram. 23:

si recte habitaveris... fundus melior erit... fructus plus capies,

Cato, R. R. 4, 2.—

Trop.

Of profit, benefit, advantage, to take, seize, obtain, get, enjoy, reap (mostly in phrase fructum capere):

metuit semper, quem ipsa nunc capit Fructum, nequando iratus tu alio conferas,

Ter. Eun. 3, 1, 59:

honeste acta superior aetas fructus capit auctoritatis extremos,

Cic. Sen. 18, 62:

ex iis etiam fructum capio laboris mei,

id. Div. 2, 5:

ex quibus (litteris) cepi fructum duplicem,

id. Fam. 10, 5, 1:

multo majorem fructum ex populi existimatione illo damnato cepimus, quam ex ipsius, si absolutus esset, gratia cepissemus,

id. Att. 1, 4, 2:

fructum immortalem vestri in me et amoris et judicii,

id. Pis. 14, 31:

aliquem fructum dulcedinis almae,

Lucr. 2, 971; 5, 1410; Luc. 7, 32.—In other connections:

quid ex ea re tandem ut caperes commodi?

Ter. Eun. 3, 5, 25:

utilitates ex amicitia maximas,

Cic. Lael. 9, 32:

usuram alicujus corporis,

Plaut. Am. prol. 108.—

Of external characteristics, form, figure, appearance, etc., to take, assume, acquire, put on:

gestum atque voltum novom,

Ter. Phorm. 5, 6, 50 ' faciem aliquam cepere morando, Ov. M. 1, 421; 13, 605:

figuras Datque capitque novas,

id. ib. 15, 309:

formam capit quam lilia,

id. ib. 10, 212; cf.:

duritiam ab aere,

id. ib. 4, 751.— Transf., of plants, etc.:

radicem capere,

to take root, Cato, R. R. 51:

cum pali defixi radices cepissent,

Plin. 17, 17, 27, § 123:

siliculam capere,

Varr. R. R. 1, 23, 3:

maturitatem capere,

Col. 4, 23, 1:

radix libere capit viris,

Plin. 17, 21, 35, § 161:

vires cepisse nocendi,

Ov. M. 7, 417:

(telinum) rursus refrigeratum odorem suum capit,

Plin. 13, 1, 2, § 13.—

Of mental characteristics, habits, etc., to take, assume, adopt, cultivate, cherish, possess:

cape sis virtutem animo et corde expelle desidiam tuo,

Plaut. Trin. 3, 2, 24:

qua re si Glabrionis patris vim et acrimoniam ceperis ad resistendum hominibus audacissimis, si avi prudentiam ad prospiciendas insidias, etc.,

Cic. Verr. 1, 17, 52:

aliquando, patres conscripti, patrium animum virtutemque capiamus,

id. Phil. 3, 11, 29:

consuetudinem exercitationemque,

id. Off. 1, 18, 59:

misericordiam,

id. Quint. 31, 97:

quam (adsuetudinem) tu dum capias, taedia nulla fuge,

Ov. A. A. 2, 346:

disciplinam principum,

Plin. Pan. 46. —With dat.:

quorum animis avidis... neque lex neque tutor capere est qui possit modum,

Plaut. Aul. 3, 5, 14 Wagn. ad loc.—

Of offices, employments, duties, etc., = suscipio, to undertake, assume, enter upon, accept, take upon one ' s self, etc.:

nam olim populi prius honorem capiebat suffragio, Quam magistro desinebat esse dicto oboediens,

Plaut. Bacch. 3, 3, 34:

o Geta, provinciam Cepisti duram,

Ter. Phorm. 1, 2, 23:

in te cepi Capuam, non quo munus illud defugerem,

took command at Capua, Cic. Att. 8. 3, 4:

consulatum,

id. Pis. 2, 3; Sall. J. 63, 2:

honores,

Nep. Att. 7, 2; Suet. Aug. 26:

imperium,

id. Claud. 10:

magistratum,

Cic. Imp. Pomp. 21, 62; Liv. 2, 33, 1; Suet. Aug. 2:

magistratus,

Sall. H. 1, 41, 21 Dietsch; Nep. Phoc. 1, 1; Suet. Caes. 75:

capiatque aliquis moderamina (navis),

Ov. M. 3, 644:

rerum moderamen,

id. ib. 6, 677:

pontificatum maximum,

Suet. Vit. 11:

rem publicam,

Sall. C. 5, 6:

neve cui patrum capere eum magistratum liceret,

Liv. 2, 33, 1:

ut ceperat haud tumultuose magistratum majore gaudio plebis, etc.,

id. 5, 13, 2.—Rarely with dat. of pers., to obtain for, secure for:

patres praeturam Sp. Furio Camillo gratia campestri ceperunt,

Liv. 7, 1, 2.—

In gen., of any occupation, work, or undertaking, to begin, enter upon, take, undertake, etc.:

augurium ex arce,

Liv. 10, 7, 10:

augurium capienti duodecim se vultures ostenderunt,

Suet. Aug. 95; id. Vesp. 11:

omen,

Cic. Div. 1, 46, 104:

in castris Romanis cum frustra multi conatus ad erumpendum capti essent,

Liv. 9, 4, 1:

rursus impetu capto enituntur,

id. 2, 65, 5; Quint. 6, 1, 28; Suet. Aug. 42; id. Calig. 43: cursum, id. Oth. 6:

a quibus temporibus scribendi capiatur exordium,

Cic. Leg. 1, 3, 8:

experimentum eorum inversa manu capitur,

Plin. 13, 2, 3, § 19 ( poet.):

nec vestra capit discordia finem,

Verg. A. 10, 106:

fugam,

to take to flight, flee, Caes. B. G. 7, 26; so, capere impetum, to take a start, gather momentum:

ad impetum capiundum modicum erat spatium,

Liv. 10, 5, 6; cf.:

expeditionis Germanicae impetum cepit,

suddenly resolved to make, Suet. Calig. 43: capere initium, to begin:

ea pars artis, ex qua capere initium solent,

Quint. 2, 11, 1.— Transf., of place:

eorum (finium) una pars, quam Gallos optinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano,

Caes. B. G. 1, 1:

a dis inmortalibus sunt nobis agendi capienda primordia,

Cic. Leg. 2, 3, 7.—

Of an opportunity or occasion, to seize, embrace, take:

si occassionem capsit,

Plaut. Ps. 4, 3, 6:

si lubitum fuerit, causam ceperit,

Ter. And. 1, 3, 8:

quod tempus conveniundi patris me capere suadeat,

Ter. Phorm. 5, 4, 9:

si satis commode tempus ad te cepit adeundi,

Cic. Fam. 11, 16, 1.—

Of operations of the mind, resolutions, purposes, plans, thoughts, etc., to form, conceive, entertain, come to, reach:

quantum ex ipsa re conjecturam cepimus,

Ter. Heaut. 2, 3, 25 MSS. (Fleck. al. ex conj. fecimus); Varr. R. R. 3, 16, 32:

cum jam ex diei tempore conjecturam ceperat,

Caes. B. G. 7, 35:

hujusce rei conjecturam de tuo ipsius studio, Servi, facillime ceperis,

Cic. Mur. 4, 9.— Absol.:

conjecturam capere,

Cic. Div. 1, 57, 130:

nec quid corde nunc consili capere possim, Scio,

Plaut. Merc. 2, 3, 12:

capti consili memorem mones,

id. Stich 4, 1, 72:

quo pacto porro possim Potiri consilium volo capere una tecum,

Ter. Eun. 3, 5, 66; 5, 2, 28:

temerarium consilium,

Liv. 25, 34, 7:

tale capit consilium,

Nep. Eum. 9, 3.— With inf.:

confitendum... eadem te hora consilium cepisse hominis propinqui fortunas funditus evertere,

Cic. Quint. 16, 53; Caes. B. G. 7, 71 init. —With ut:

subito consilium cepi, ut exirem,

Cic. Att. 7, 10 init. —With gen. gerund. (freq.):

legionis opprimendae consilium capere,

Caes. B. G. 3, 2:

obprimundae reipublicae consilium cepit,

Sall. C. 16, 4.—With sibi:

si id non fecisset, sibi consilium facturos,

Caes. B. C. 2, 20:

ut ego rationem oculis capio,

Plaut. Ps. 2, 2, 2:

cepi rationem ut, etc.,

Ter. Heaut. 5, 2, 11.—

Of examples, instances, proofs, etc., to take, derive, draw, obtain:

ex quo documentum nos capere fortuna voluit quid esset victis extimescendum,

Cic. Phil. 11, 2, 5:

quid istuc tam mirum'st, de te si exemplum capit? Ter And. 4, 1, 26: exemplum ex aliqua re,

Cic. Lael. 10, 33:

praesagia a sole,

Plin. 18, 35, 78, § 341:

illud num dubitas quin specimen naturae capi debeat ex optima quaque natura?

Cic. Tusc. 1, 14, 32.—

Of impressions, feelings, etc., to take, entertain, conceive, receive, be subjected to, suffer, experience, etc.:

tantum laborem capere ob talem filium?

Ter. And. 5, 2, 29:

omnes mihi labores fuere quos cepi leves,

id. Heaut. 2, 4, 19:

laborem inanem ipsus capit,

id. Hec. 3, 2, 9:

ex eo nunc misera quem capit Laborem!

id. And. 4, 3, 4: miseriam omnem ego capio;

hic potitur gaudia,

id. Ad. 5, 4, 22:

satietatem dum capiet pater Illius quam amat,

Plaut. Am. 1, 2, 10:

plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi,

id. ib. 2, 2, 9:

cum illa quacum volt voluptatem capit,

id. ib. prol. 114:

angor iste, qui pro amico saepe capiendus est,

Cic. Lael. 13, 48:

quae (benevolentia) quidem capitur beneficiis maxime,

id. Off. 2, 9, 32:

laetitiam quam capiebam memoria rationum inventorumque nostrorum,

id. Fin. 2, 30, 96:

lenire desiderium quod capiebat e filio,

id. Sen. 15, 54:

opinione omnium majorem animo cepi dolorem,

id. Brut. 1, 1:

itaque cepi voluptatem, tam ornatum virum fuisse in re publica,

id. ib. 40, 147:

ex civibus victis gaudium meritum capiam,

Liv. 27, 40, 9:

ne quam... invidiam apud patres ex prodiga largitione caperet,

id. 5, 20, 2:

ad summam laetitiam meam, quam ex tuo reditu capio, magnus illius adventu cumulus accedet,

id. Att. 4, 19, 2 (4, 18, 3):

laetitia, quam oculis cepi justo interitu tyranni,

id. ib. 14, 14, 4:

ex praealto tecto lapsus matris et adfinium cepit oblivionem,

lost his memory, Plin. 7, 24, 24, § 90: virtutis opinionem, Auct. B. G. 8, 8: somnum, Cic. Tusc. 4, 19, 44: taedium vitae, Nep. ap. Gell. 6 (7), 18, 11:

maria aspera juro Non ullum pro me tantum (me) cepisse timorem, Quam, etc.,

Verg. A. 6, 352 Forbig. ad loc.:

et in futurum etiam metum ceperunt,

Liv. 33, 27, 10:

voluptatem animi,

Cic. Planc. 1, 1:

malis alienis voluptatem capere laetitiae (cum sit),

id. Tusc. 4, 31, 66:

quaeque mihi sola capitur nunc mente voluptas,

Ov. P. 4, 9, 37.—

Transf., with the feelings, experience, etc., as subj., to seize, overcome, possess, occupy, affect, take possession of, move, etc. (cf. lambanô, in this sense and like 9. supra): nutrix: Cupido cepit miseram nunc me, proloqui Caelo atque terrae Medeai miserias, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 26, 63 (Trag. Rel. v. 291 Vahl.):

edepol te desiderium Athenarum arbitror cepisse saepe,

Ter. Hec. 1, 2, 14:

numquam commerui merito ut caperet odium illam mei,

id. ib. 4, 2, 4:

sicubi eum satietas Hominum aut negoti odium ceperat,

id. Eun. 3, 1, 14:

nos post reges exactos servitutis oblivio ceperat,

Cic. Phil. 3, 4, 9:

te cepisse odium regni videbatur,

id. ib. 2, 36, 91:

Romulum Remumque cupido cepit urbis condendae,

Liv. 1, 6, 3:

cupido eum ceperat in verticem montis ascendendi,

id. 40, 21, 2:

etiam victores sanguinis caedisque ceperat satietas,

id. 27, 49, 8; Mel. 3, 5, 2:

qui pavor hic, qui terror, quae repente oblivio animos cepit?

Liv. 27, 13, 2:

oblivio deorum capiat pectora vestra,

id. 38, 46, 12:

tantane te cepere oblivia nostri?

Ov. Tr. 1, 8, 11:

ut animum ejus cura sacrorum cepit,

Liv. 27, 8, 6:

hostis primum admiratio cepit, quidnam, etc.,

id. 44, 12, 1:

tanta meae si te ceperunt taedia laudis,

Verg. G. 4, 332; cf. Anthol. Lat. I. p. 178;

I. p. 196 Burm.: ignarosque loci passim et formidine captos Sternimus,

Verg. A. 2, 384:

infelix, quae tanta animum dementia cepit!

id. ib. 5, 465; id. E. 6, 47:

cum subita incautum dementia cepit amantem,

id. G. 4, 488; cf. Anthol. Lat. I. p. 170, 15;

I. p. 168, 14 Burm.: Tarquinium mala libido Lucretiae stuprandae cepit,

Liv. 1, 57, 10:

ingens quidem et luctus et pavor civitatem cepit,

id. 25, 22, 1:

tantus repente maeror pavorque senatum eorum cepit,

id. 23, 20, 7:

senatum metus cepit,

id. 23, 14, 8: si me... misericordia capsit. Att. ap. Non. p. 483, 11 (Trag. Rel. v. 454 Rib.): nec tuendi capere satietas potest, Pac. ap. Cic. Div. 1, 14, 24 (Trag. Rel. v. 410 ib.):

quantus timor socios populi Romani cepisset,

Liv. 43, 11, 9.—

Of injury, damage, loss, etc., to suffer, take, be subjected to:

calamitatem,

Cic. Div. 1, 16, 29:

detrimenti aliquid in aliqua re,

Col. 1, 8, 2.—Esp., in the legal formula, by which dictatorial powers were conferred by the senate upon the consuls or the entire magistracy in times of extreme danger to the state;

videant ne quid res publica detrimenti capiat: decrevit quondam senatus, ut L. Opimius consul videret ne quid res publica detrimenti caperet,

Cic. Cat. 1, 2, 4:

Hernici tantum terrorem incussere patribus, ut, quae forma senatus consulti ultimae semper necessitatis habita est, Postumio, alteri consulum, negotium daretur, videret, ne, etc.,

Liv. 3, 4, 9; cf. id. 6, 19, 2 sqq.:

quod plerumque in atroci negotio solet, senatus decrevit, darent operam consules, ne quid, etc.... Ea potestas per senatum more Romano magistratui maxuma permittitur, exercitum parare, bellum gerere, coercere omnibus modis socios atque civis, domi militiaeque inperium atque judicium summum habere,

Sall. C. 29, 2 sq.

To take in, receive, hold, contain, be large enough for.

Lit.

In gen.: Ph. Sitit haec anus. Pa. Quantillum sitit? Ph. Modica'st, capit quadrantal, Plaut. Curc. 1, 2, 8:

parte quod ex una spatium vacat et capit in se (ferrum),

Lucr. 6, 1030:

jam mare litus habet, plenos capit alveus amnes,

Ov. M. 1, 344; cf.:

terra feras cepit, volucres agitabilis aer,

id. ib. 1, 75:

dum tenues capiat suus alveus undas,

id. ib. 8, 558:

cunctosque (deos) dedisse Terga fugae, donec fessos Aegyptia tellus Ceperit,

id. ib. 5, 324.—

Esp., with negatives, not to hold, to be too small for, etc.; cf.:

di boni, quid turba est! Aedes nostrae vix capient, scio,

Ter. Heaut. 2, 3, 13:

qui cum una domo jam capi non possunt, in alias domos exeunt,

Cic. Off. 1, 17, 54: nec jam se capit [p. 286] unda;

volat vapor ater ad auras,

Verg. A. 7, 466:

non tuus hoc capiet venter plus ac meus,

Hor. S. 1, 1, 46:

non capit se mare,

Sen. Agam. 487:

neque enim capiebant funera portae,

Ov. M. 7, 607:

officium populi vix capiente domo,

id. P. 4, 4, 42:

si di habitum corporis tui aviditati animi parem esse voluissent, orbis te non caperet,

Curt. 7, 8, 12:

ut non immerito proditum sit... Graeciam omnem vix capere exercitum ejus (Xerxis) potuisse,

Just. 2, 10, 19.—

Trop.

To swallow up, ingulf, take in (rare):

tot domus locupletissimas istius domus una capiet?

Cic. Verr. 2, 2, 4, § 7.—

To contain, hold, be large or strong enough for, bear.

Affirmatively (rare):

quidquid mortalitas capere poterat, implevimus,

Curt. 9, 3, 7:

si puer omni cura et summo, quantum illa aetas capit, labore, scripserit,

Quint. 2, 4, 17:

dummodo ejus aetatis sit, ut dolum capiat,

Dig. 40, 12, 15.—

With negatives:

non capiunt angustiae pectoris tui (tantam personam),

Cic. Pis. 11, 24:

leones, qui... nec capere irarum fluctus in pectore possunt,

Lucr. 3, 298:

nec capiunt inclusas pectora flammas,

Ov. M. 6, 466:

vix spes ipse suas animo capit,

id. ib. 11, 118:

ardet et iram Non capit ipsa suam Progne,

id. ib. 6, 610; cf.:

sic quoque concupiscis quae non capis,

Curt. 7, 8, 13:

majora quam capit spirat,

id. 6, 9, 11:

ad ultimum magnitudinem ejus (fortunae) non capit,

id. 3, 12, 20:

infirma aetas majora non capiet,

Quint. 1, 11, 13.—

Transf., of things, to admit of, be capable of, undergo (post-Aug. and rare):

rimam fissuramque non capit sponte cedrus,

Plin. 16, 40, 78, § 212:

molluscum... si magnitudinem mensarum caperet,

id. 16, 16, 27, § 68:

res non capit restitutionem, cum statum mutat,

Dig. 4, 4, 19.—

With inf., to be susceptible of, to be of a nature to, etc., = endechetai (late Lat.):

nec capit humanis angoribus excruciari (Deus),

Prud. Apoth. 154:

crimina, quae non capiunt indulgeri,

Tert. Pud. 1 fin.; id. Apol. 17; id. adv. Haer. 44 fin.; Paul. Nol. Carm. 9, 22.—

Of the mind, to take, receive into the mind, comprehend, grasp, embrace (cf. intellego, to penetrate mentally, have insight into):

sitque nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, ne judex eam vel intellegere vel capere non possit,

Quint. 11, 1, 45:

nullam esse gratiam tantam, quam non vel capere animus meus in accipiendo... posset,

id. 2, 6, 2:

quae quidem ego nisi tam magna esse fatear, ut ea vix cujusquam mens aut cogitatio capere possit,

Cic. Marcell. 2, 6; id. N. D. 1, 19, 49:

senatus ille, quem qui ex regibus constare dixit, unus veram speciem Romani senatus cepit,

Liv. 9, 17, 14:

somnium laetius, quam quod mentes eorum capere possent,

id. 9, 9, 14.—P. a. as subst.: Capta, ae, f., a surname of Minerva, as worshipped on the Coelian Mount, but for what reason is not known, Ov. F. 3, 837 sq.

căpĭo, ōnis, f. [1. capio]; in the Lat. of the jurists,

A taking:

dominii,

Dig. 39, 2, 18; Gell. 6 (7), 10, 3.—

= usu capio or usucapio, the right of property acquired by prescription, Dig. 41, 1, 48, § 1; 41, 3, 21; 41, 5, 4; v. 1. usucapio.

1) натягивать (arcum, chordas C; cutem Ph); надувать ( venti vēla intendunt V); обтягивать ( tabernacula velis C)

2) обвивать, украшать ( locum sertis V); обматывать (brachia duro tergo = caesto V)

3) напрягать (animum C; vocem V, Q; ingenium Sl, i. se ad aliquam rem C etc.)

4) увеличивать, усиливать (officia Sl; odium T); повышать ( pretium T); сгущать ( tenebrae se intendunt L)

5) протягивать, простирать (manūs T etc.; dextram ad statuam C)

6) направлять (tela in aliquem PJ; oculos in vultum alicujus Just); настораживать ( aures ad verba alicujus O); направлять, держать ( iter in Hispaniam L); бросать, метать ( hastam L); спускать ( sagittam V)

7) налагать ( vincula collo V); прикладывать, приставлять ( telum nervo V)

8) пролагать, прокладывать ( novum alveum QC)

9) обращать, устремлять (animum, mentem, curam in или ad aliquid C etc., реже alicui rei H, Q); направлять, посвящать (cogitationes ad aliquid C; curam in aliquid L); посвящать себя, отдаваться (i. ad publicas curas T; i. se alienis negotiis T)

10) грозить, угрожать (i. crimen in aliquem L и alicui Su; i. periculum in aliquem и alicui C); затевать, замышлять (litem C, dolum alicui QC); стремиться, намереваться, готовить (i. consilium Ter; i. fugam QC; i. īre Sl)

11) направляться, отправляться (quocumque, aliquo, eodem C etc.)

12) клониться, относиться, намекать ( dicta alicujus huc intendant Sl)

13) внимать, внимательно следить (i. in или ad aliquid C, O etc.)

14) утверждать, уверять (i. falsum C, O)

15) преувеличивать (i. vera T); делать более суровым, обострять ( leges PJ)

16) грам. расширять, удлинять ( syllabam AG)

1) приносить клятву (присягу), клясться, присягать (per deos Sl; per patris ossa O)

2) составлять заговор (inter se Cato; in aliquem O; in facĭnus O)

3) заклинать, клятвенно призывать в свидетели (j. deos O)

1) класть обратно, опять ставить (lapidem suo loco C; vina mensis V); снова возлагать ( insigne regium C); вправлять ( ossa in suas sedes CC); помещать, раскладывать ( ligna super foco H)

2)

а) вновь вносить, откладывать ( pecuniam in aerario Nep); сберегать, сохранять ( aliquid hiĕmi V и in hiĕmem Q)

б) затаивать ( odium T); запечатлевать ( aliquid sensibus imis V); хоронить, погребать ( corpus tumulo O)

3)

а) класть в сторону, откладывать (arma Cs; onus Ctl; caestūs artemque V)

б) приподнимать, оправлять ( togam Q)

в) запрокидывать (cervīcem Lcr, Q)

4) возвращать ( donata H); давать взамен, возмещать, воздавать, вознаграждать (alicui aliquid pro aliquā re V etc.)

5) успокаивать (iram Man; pontum et turbata litora VF); навёрстывать ( tempora cessata Sil)

6) восстанавливать, отстраивать ( pontes ruptos T); снова представлять, вновь выводить на сцену ( Achillem H); ставить ещё раз, повторять ( fabulam H)

7) включать, причислять ( aliquem in numero и in numerum deorum C или in deos C)

8) видеть, полагать, усматривать ( beatam vitam in aliquā re Sen); полагать, возлагать, основывать ( spem in aliquā re Cs)

9) приводить в ответ, выдвигать в противовес, возражать, отвечать (alicui aliquid C, V, Sen etc.)

* * *

* * *

    Effundo, effundis, effudi, effusum, penul. prod. effundere. Plaut. Verser, Espandre à grande abondance.

\

    Redundare et effundi dicitur mare. Cic. Regorger, Se desborder et desriver, S'enfuir par dessus.

\

    Effunditur amnis in Atlanticum oceanum. Pli. Chet, Tombe dedens.

\

    Fletus effundere. Virgil. Plourer abondamment.

\

    Lachrymas. Cic. Jecter larmes en grande abondance.

\

    Sanguinem pro Republica. Cic. Respandre son sang pour, etc.

\

    Effundere se dicitur ciuitas. Cic. Quand le peuple sort à grande foule.

\

    Effudit omnes studium certaminis. Liuius. Les feit sortir et meist aux champs.

\

    Effundi ad luxuriam. Liu. S'abbandonner à toute superfluité.

\

    Effundere aerarium. Cic. Vuider le thresor.

\

    Animam effundere. Virgil. Rendre l'ame, Mourir.

\

    Crines effundere vertice. Lucan. Espandre.

\

    Autumnus effundit fruges. Horat. Donne en abondance.

\

    Herbas effundunt inimicissimas frugibus segetes foecundae et vberes. Cic. Produisent abondamment.

\

    Honores effundere in mortuum. Cic. Luy faire grans honneurs.

\

    Effundere primum impetum feruido ingenio et caeca ira. Liu. Jecter son premier feu.

\

    Iram effundere in aliquem. Liu. Desgorger tout son courroux sur quelqu'un.

\

    Minas effundere. Lucan. Menasser fort et ferme.

\

    Odium. Cic. Desployer toute sa haine.

\

    Patrimonium. Terent. Cic. Despendre prodigalement et dissiper son patrimoine.

\

    Remedia Reipublicae. Cic. Destruire et abolir.

\

    Extremum spiritum. Cic. Mourir, Jecter le dernier hoquet ou souspir.

\

    Vires effundere in ventum. Virg. Jecter son coup en vain, sans frapper ce qu'on vouloit.

\

    Vocem in turba effundere. Cic. Espandre sa voix.

\

    Effundere quae tacueramus. Cic. Dire et desgorger tout ce que nous avions teu paravant.

\

    Effunditur stomachus in vomitiones. Plin. Se vuide par vomissements, Ne fait que vomir.

\

    Effundere ac profligare peditatum. Sallust. Rompre et desconfire les gens le pied.

* * *

* * *

    Struo, struis, struxi, structum, struere. Liu. Mettre en ordre, Bastir, Composer.

\

    Struere aliquid. Tacit. Machiner quelque meschanceté.

\

    Num me fefellit hosce id struere? Terent. Ne scavoye je pas bien que ceulx cy machinoyent cela?

\

    Aciem struere. Cic. Dresser son armee contre aucun.

\

    Aggeres struere. Caes. Faire chaussees et taluz.

\

    Bellum struitur. Cic. Il se dresse une guerre.

\

    Calamitatem alicui struere. Cic. Luy bastir ou machiner et pourchasser destruction.

\

    Consilia struere. Liu. Adviser les moyens de faire quelque chose, Consulter.

\

    Crimen alicui struere. Tacitus. Luy brasser et machiner quelque blasme.

\

    Domos struere. Horat. Bastir, Construire, Edifier.

\

    Epulas struere. Tacit. Apprester.

\

    Fercula luxuriose struere. Columel. Apprester somptueusement viandes.

\

    Insidias alicui struere. Liu. Luy preparer quelques embusches.

\

    Sera quidem tanto struitur medicina dolori. Stat. Est composee et apprestee trop tard.

\

    Mendacium struere. Liuius. Songer et composer ou dresser une menterie.

\

    Montes ad sydera struxerunt gigantes. Ouid. Les geants ont mis plusieurs montaignes les unes sur les autres jusques au ciel.

\

    Odium struere in aliquem. Cic. Pourchasser quelque haine contre aucun, Le mettre en la male grace d'aucun, Luy brasser et machiner la malvueillance d'aucun.

\

    Opes struere. Liu. Amasser force biens.

\

    Orationem solutam struere. Gell. Composer ou escrire en prose.

\

    Penum struere. Virgil. Ordonner.

\

    Periculum ruinae struere. Cecinna ad Ciceronem. Dresser à autruy une cheute.

\

    Verba struere. Cic. Adjancer et mettre en ordre.

concĭlĭo, āvi, ātum, 1, v. a. [concilium].

To bring together several objects into one whole, to unite, connect (class. in prose and poetry, not in Hor.).

Prop. (thus several times in Lucr. of the union of atoms):

primordia Non ex illarum conventu conciliata,

not formed by the union of separate parts, Lucr. 1, 612; 2, 901:

dispersa,

id. 6, 890:

omnia in alto,

id. 5, 466; cf. also id. 1, 1042; 2, 552.—Of physical union of other kinds:

traduces bini inter se obvii miscentur alliganturque unā conciliati,

Plin. 17, 23, 35, § 211;

of medic. mixtures: gramen hyoscyami cerae,

to mix, Ser. Samm. 40, 754.—

Of the fulling of cloth:

vestimentum,

Varr. L. L. 6, § 43 Müll.—

Trop.

To unite in thought or feeling, to make friendly, to procure the favor of, to make inclined to, to gain, win over; constr. aliquos inter se, aliquem alicui or absol. (in this sense very freq.).

Aliquos inter se:

quin res publica nos inter nos conciliatura conjuncturaque sit,

Cic. Fam. 5, 7, 2; so,

conciliare et conjungere homines inter se,

id. Off. 1, 16, 50:

feras inter sese,

id. Rosc. Am. 22, 63.—

Aliquem ( aliquid) alicui:

conciliare sibi, avertere ab adversario judicem,

Quint. 6, 1, 11:

quas (legiones) sibi conciliare pecuniā cogitabat,

Cic. Fam. 12, 23, 2:

Pammenem sibi similitudine fortunae,

Tac. A. 16, 14:

homines sibi,

Nep. Ages. 2 fin.; id. Them. 10, 1:

simulatque natum sit animal, ipsum sibi conciliari et commendari ad se conservandum,

Cic. Fin. 3, 5, 16:

eam civitatem Arvernis,

Caes. B. G. 7, 7; cf.:

reliquas civitates amicitia Caesari,

id. B. C. 3, 55 fin.:

per quam (causam) cum universo ordini tum primoribus se patrum concilient,

Liv. 4, 48, 9:

arma sibi,

Verg. A. 10, 151:

deos homini,

Ov. F. 1, 337:

audientem exordio,

Quint. 8, prooem. 11:

judicem probationibus nostris,

id. 4, 3, 9:

Maurorum animos Vitellio,

Tac. H. 2, 58; cf.:

quas res quosque homines quibus rebus aut quibus hominibus vel conciliasset vel alienasset ipsa natura,

Quint. 5, 10, 17: omne animal primum constitutioni suae conciliari, i. e. governs itself in accordance with, etc., Sen. Ep. 124, 14; cf. id. ib. §

15 sqq.: primum sibi ipsum conciliatur animal,

id. ib. §

17: frui iis rebus, quas primas homini natura conciliet,

Cic. Ac. 2, 42, 131; cf. conciliatio, I. B. 2.—Without dat.:

conciliabat ceteros reges,

Nep. Hann. 10, 2; so,

accusatorem,

Quint. 6, 1, 12:

conciliare, docere, movere judicem,

id. 11, 1, 61; cf. id. 2, 5, 7; 3, 9, 7:

plures,

Tac. A. 15, 51:

animos hominum,

Cic. Off. 2, 5, 17; cf. id. de Or. 3, 53, 204:

animum judicis,

Quint. 4, 1, 25; cf.:

animos judicum (opp. alienare),

id. 11, 1, 8:

animos plebis,

Liv. 1, 35, 2:

animos militum pollicitationibus,

Suet. Oth. 6; cf. Tac. H. 1, 18, —

( Aliquem) ad aliquid: Labienum praefecit togatae, quo majore commendatione conciliaretur ad consulatūs petitionem, Auct. B. G. 8, 52.—

Absol.:

nihil est ad conciliandum gratius verecundiā,

Quint. 11, 3, 161:

conciliare, narrare,

id. 3, 4, 15.—

= commendo, to represent something to one as agreeable, pleasant, etc., i. e. to recommend:

et dictis artes conciliasse suas,

Ov. Tr. 3, 11, 42.—

With acc. and dat. (aliquid alicui) or absol., to procure, provide, prepare, produce something for one.

With physical objects.

Of the procuring of a maiden, an object of love, in an honorable and (more freq.) in a dishonorable sense, to unite, procure, couple (cf. Lucr. 5, 961):

tute ad eum adeas, tute concilies, tute poscas,

Plaut. Trin. 2, 2, 111:

num me nupsisti conciliante seni?

Ov. Am. 1, 13, 42:

conciliata viro,

Cat. 68, 130:

existimabatur Servilia etiam filiam suam Tertiam Caesari conciliare,

to give as a mistress, Suet. Caes. 50:

cum ei dignatio Juliā genitam Atiam conciliasset uxorem,

Vell. 2, 59, 2.—Once with ad:

a tuā me uxore dicam delatum, ut sese ad eum conciliarem,

Plaut. Mil. 3, 1, 206.—

To procure, obtain by purchase or otherwise, to purchase, acquire, win, gain:

illum mihi,

Plaut. Poen. 3, 5, 25; cf.:

male habiti et male conciliati,

i. e. at a bad bargain, id. Ps. 1, 2, 1:

prodi, male conciliate,

Ter. Eun. 4, 4, 2: Mi. Estne empta mihi haec? Pe. His legibus habeas licet, Conciliavisti pulcre, Plaut. Ep. 3, 4, 39 sq.:

ut tibi recte conciliandi primo facerem copiam,

a chance for a good bargain, id. Pers. 4, 3, 69:

si ullo pacto ille (filius) huc conciliari potest,

can be brought here, Plaut. Capt. 1, 2, 22 (cf. id. ib. prol. 33):

HS. viciens ex hoc uno genere,

to extort, Cic. Verr. 2, 2, 58, § 142; cf.

pecunias,

id. ib. 2, 2, 55, § 137; 2, 3, 30, § 71; 2, 3, 84, § 194;

and, in a more gen. sense: summum bonum esse frui rebus iis, quas primas natura conciliavisset,

id. Ac. 2, 42, 131.—

With abstr. objects, to cause, bring about, procure, acquire, make, produce, etc.:

affinitatem et gratiam,

Plaut. Trin. 2, 4, 42; cf.

gratiam,

Suet. Calig. 3:

pacem inter cives,

Cic. Fam. 10, 27, 1; cf. Ter. Heaut. 5, 5, 2:

amorem sibi,

Cic. Arch. 8, 17; cf. id. de Or. 2, 51, 206:

favorem ad vulgum,

Liv. 29, 22, 8; cf.:

favorem populi,

Suet. Caes. 11:

amicitiam cum aliquo,

Cic. Deiot. 14, 39:

gloriam,

id. Mur. 20, 41:

laudem,

Quint. 2, 7, 4:

dignitatem auctoribus suis,

Tac. Or. 9:

famam clementiae,

Liv. 21, 60, 4:

majestatem nomini Romano,

id. 29, 11, 4:

odium,

Quint. 5, 13, 38; 6, 2, 16:

risus,

to cause, id. 6, 3, 35:

otium,

Nep. Timol. 3, 2:

otii nomine servitutem,

id. Epam. 5, 3:

nuptias,

to bring about, id. Att. 5, 3; Just. 7, 6, 10; cf.:

jugales toros,

Stat. S. 3, 5, 70.—Hence, concĭlĭātus, a, um, P. a. (in acc. with I. B.), friendly; in partic. in a pass. sense.

Beloved:

(Hasdrubal) flore aetatis primo Hamilcari conciliatus,

Liv. 21, 2, 3:

juvenis aetatis flore conciliatus sibi,

Curt. 7, 9, 19; cf. Suet. Vit. Ter. 1; id. Vit. 7.—In sup.:

est nobis conciliatissimus,

Symm. Ep. 9, 37.—

In an act. sense, favorably inclined, devoted, favorable to something; comp.:

ut judex ad rem accipiendam fiat conciliatior,

Quint. 4, 2, 24:

(homo) voluptati a naturā conciliatus, a dolore autem abjunctus alienatusque est,

Gell. 12, 5, 18.— Adv. not in use.

gĕro, gessi, gestum ( Part. gen. plur. sync. gerentum, Plaut. Truc. 2, 1, 13; imper. ger, like dic, duc, fac, fer, Cat. 27, 2), 3, v. a. [root gas-, to come, go; Zend, jah, jahaiti, come; gero (for geso), in caus. sense, to cause to come; cf. Gr. bastazô, from bastos = gestus], to bear about with one, to bear, carry, to wear, have (in the lit. signif. mostly poet., not in Cic., Cæs., Sall., or Quint.; but instead of it ferre, portare, vehere, sustinere, etc.; but in the trop. signif. freq. and class.).

Lit.

In gen.:

(vestem ferinam) qui gessit primus,

Lucr. 5, 1420; so,

vestem,

Ov. M. 11, 276 (with induere vestes), Nep. Dat. 3; cf.:

coronam Olympiacam capite,

Suet. Ner. 25:

ornamenta,

id. Caes. 84:

angues immixtos crinibus,

Ov. M. 4, 792:

clipeum (laeva),

id. ib. 4, 782; cf.:

galeam venatoriam in capite, clavam dextra manu, copulam sinistra,

Nep. Dat. 3:

ramum, jaculum,

Ov. M. 12, 442:

spicea serta,

id. ib. 2, 28:

vincla,

id. ib. 4, 681:

venabula corpore fixa,

id. ib. 9, 206; cf.:

tela (in pectore fixus),

id. ib. 6, 228:

Vulcanum (i. e. ignem) in cornu conclusum,

Plaut. Am. 1, 1, 185:

spolia ducis hostium caesi suspensa fabricato ad id apte ferculo gerens,

Liv. 1, 10, 5; cf.:

Horatius trigemina spolia prae se gerens,

id. 1, 26, 2:

onera,

Varr. L. L. 6, § 77 Müll.: uterum or partum gerere, to be pregnant, be with young; so, gerere partum, Plin. 8, 47, 72, § 187:

uterum,

id. 8, 40, 62, § 151:

centum fronte oculos centum cervice gerebat Argus,

Ov. Am. 3, 4, 19:

lumen unum media fronte,

id. M. 13, 773:

cornua fronte,

id. ib. 15, 596:

virginis os habitumque gerens et virginis arma,

Verg. A. 1, 315:

virginis ora,

Ov. M. 5, 553; cf.:

quae modo bracchia gessit, Crura gerit,

id. ib. 5, 455 sq.:

Coae cornua matres Gesserunt tum,

i. e. were turned into cows, id. ib. 7, 364:

principio (morbi) caput incensum fervore gerebant,

Lucr. 6, 1145:

qui umbrata gerunt civili tempora quercu,

Verg. A. 6, 772:

tempora tecta pelle lupi,

Ov. M. 12, 380:

(Hector) squalentem barbam et concretos sanguine crines Vulneraque illa gerens, quae, etc.,

Verg. A. 2, 278:

capella gerat distentius uber,

Hor. S. 1, 1, 110.—

Of inanimate things:

semina rerum permixta gerit tellus discretaque tradit,

Lucr. 6, 790; cf.:

(terram) multosque lacus multasque lacunas In gremio gerere et rupes deruptaque saxa,

id. ib. 6, 539; Enn. ap. Non. 66, 26 (Sat. 23, p. 157 Vahl.); and:

quos Oceano propior gerit India lucos,

Verg. G. 2, 122:

speciem ac formam similem gerit ejus imago,

Lucr. 4, 52.—

In partic. (very rare).

With respect to the term. ad quem, to bear, carry, bring to a place:

(feminae puerique) saxa in muros munientibus gerunt,

Liv. 28, 19, 13:

neque eam voraginem conjectu terrae, cum pro se quisque gereret, expleri potuisse,

id. 7, 6, 2; cf. id. 37, 5, 1. — Absol.:

si non habebis unde irriges, gerito inditoque leniter,

Cato, R. R. 151, 4; Liv. 7, 6, 2 Drak.—Prov.:

non pluris refert, quam si imbrem in cribrum geras,

Plaut. Ps. 1, 1, 100.—

With the accessory idea of production, to bear, bring forth, produce:

quae (terra) quod gerit fruges, Ceres (appellata est),

Varr. L. L. 5, § 64 Müll.; cf. Tib. 2, 4, 56:

violam nullo terra serente gerit,

Ov. Tr. 3, 12, 6:

arbores (Oete),

id. M. 9, 230:

malos (platani),

Verg. G. 2, 70: frondes (silva), Ov. M. 11, 615:

terra viros urbesque gerit silvasque ferasque Fluminaque et Nymphas et cetera numina ruris,

Ov. M. 2, 16.

Trop.

In gen., to bear, have, entertain, cherish: vos etenim juvenes animum geritis muliebrem, illa virago viri, Poët. ap. Cic. Off. 1, 18, 61; cf.:

fortem animum gerere,

Sall. J. 107, 1:

parem animum,

id. ib. 54, 1 Kritz.:

animum invictum advorsum divitias,

id. ib. 43, 5:

animum super fortunam,

id. ib. 64, 2:

mixtum gaudio ac metu animum,

Liv. 32, 11, 5; cf. also Verg. A. 9, 311; and v. infra B. 3.: aeque inimicitiam atque amicitiam in frontem promptam gero, Enn. ap. Gell. 19, 8, 6 (Trag. v. 8 Vahl.):

personam,

to support a character, play a part, Cic. Off. 1, 32, 115; cf.:

est igitur proprium munus magistratus, intelligere, se gerere personam civitatis debereque ejus dignitatem et decus sustinere,

id. ib. 1, 34, 132; Aug. Doctr. Christ. 4, 29 init.;

id. Civ. Dei, 1, 21 al.: mores, quos ante gerebant, Nunc quoque habent,

Ov. M. 7, 655:

et nos aliquod nomenque decusque Gessimus,

Verg. A. 2, 89:

seu tu querelas sive geris jocos Seu rixam et insanos amores Seu facilem, pia testa (i. e. amphora), somnum,

Hor. C. 3, 21, 2:

in dextris vestris jam libertatem, opem... geritis,

Curt. 4, 14 fin.:

plumbeas iras,

Plaut. Poen. 3, 6, 18:

iras,

Ter. Hec. 3, 1, 30: M. Catonem illum Sapientem cum multis graves inimicitias gessisse accepimus propter Hispanorum injurias, Cic. Div. ap. Caecil. 20, 66:

veteres inimicitias cum Caesare,

Caes. B. C. 1, 3, 4:

muliebres inimicitias cum aliqua,

Cic. Cael. 14, 32:

inimicitias hominum more,

id. Deiot. 11, 30: simultatem cum aliquo pro re publica, Anton. ap. Cic. Att. 14, 13, A, 3; cf. Suet. Vesp. 6; and Verg. A. 12, 48:

de amicitia gerenda praeclarissime scripti libri,

Cic. Fam. 3, 8, 5:

amicitiam,

Nep. Dat. 10 fin.:

praecipuum in Romanos gerebant odium,

Liv. 28, 22, 2:

cum fortuna mutabilem gerentes fidem,

id. 8, 24, 6:

utrique imperii cupiditatem insatiabilem gerebant,

Just. 17, 1 fin. —Absol.:

ad ea rex, aliter atque animo gerebat, placide respondit,

Sall. J. 72, 1.—

In partic.

Gerere se aliquo modo, to bear, deport, behave, or conduct one's self, to act in any manner:

in maximis rebus quonam modo gererem me adversus Caesarem, usus tuo consilio sum,

Cic. Fam. 11, 27, 5; cf. id. Off. 1, 28, 98:

ut, quanto superiores sumus, tanto nos geramus summissius,

id. ib. 1, 26, 90; so,

se liberius (servi),

id. Rep. 1, 43:

se inconsultius,

Liv. 41, 10, 5:

se valde honeste,

Cic. Att. 6, 1, 13:

se perdite,

id. ib. 9, 2, A, 2:

se turpissime (illa pars animi),

id. Tusc. 2, 21, 48:

se turpiter in legatione,

Plin. Ep. 2, 12, 4:

sic in provincia nos gerimus, quod ad abstinentiam attinet, ut, etc.,

Cic. Att. 5, 17, 2:

sic me in hoc magistratu geram, ut, etc.,

id. Agr. 1, 8, 26; cf.:

nunc ita nos gerimus, ut, etc.,

id. ib. 2, 22, 3:

uti sese victus gereret, exploratum misit,

Sall. J. 54, 2:

se medium gerere,

to remain neutral, Liv. 2, 27, 3.—

In a like sense also post-class.: gerere aliquem, to behave or conduct one's self as any one (like agere aliquem):

nec heredem regni sed regem gerebat,

Just. 32, 3, 1; Plin. Pan. 44, 2:

tu civem patremque geras,

Claud. IV. Cons. Hon. 293:

aedilem,

App. M. 1, p. 113:

captivum,

Sen. Troad. 714.—

Gerere se et aliquem, to treat one's self and another in any manner:

interim Romae gaudium ingens ortum cognitis Metelli rebus, ut seque et exercitum more majorum gereret,

Sall. J. 55, 1:

meque vosque in omnibus rebus juxta geram,

id. ib. 85, 47.—

Pro aliquo se gerere, to assume to be:

querentes, quosdam non sui generis pro colonis se gerere,

Liv. 32, 2, 6:

eum, qui sit census, ita se jam tum gessisse pro cive,

Cic. Arch. 5, 11 dub.—

Gerere prae se aliquid (for the usual prae se ferre), to show, exhibit, manifest:

affectionis ratio perspicuam solet prae se gerere conjecturam, ut amor, iracundia, molestia, etc.,

Cic. Inv. 2, 9, 30; cf.:

prae se quandam gerere utilitatem,

id. ib. 2, 52, 157: animum altum et erectum prae se gerebat, Auct. B. Afr. 10 fin.; Aug. de Lib. Arbit. 3, 21, 61 al.;

so gerere alone: ita tum mos erat, in adversis voltum secundae fortunae gerere, moderari animo in secundis,

to assume, Liv. 42, 63, 11.—

With the accessory idea of activity or exertion, to sustain the charge of any undertaking or business, to administer, manage, regulate, rule, govern, conduct, carry on, wage, transact, accomplish, perform (cf.: facio, ago).—In pass. also in gen., to happen, take place, be done (hence, res gesta, a deed, and res gestae, events, occurrences, acts, exploits; v. the foll.): tertium gradum agendi esse dicunt, ubi quid faciant;

in eo propter similitudinem agendi et faciundi et gerundi quidam error his, qui putant esse unum. Potest enim aliquid facere et non agere, ut poëta facit fabulam et non agit: contra actor agit et non facit.... Contra imperator quod dicitur res gerere, in eo neque facit neque agit, sed gerit, id est sustinet, translatum ab his qui onera gerunt, quod hi sustinent,

Varr. L. L. 6, § 77 Müll.:

omnia nostra, quoad eris Romae, ita gerito, regito, gubernato, ut nihil a me exspectes,

Cic. Att. 16, 2, 2:

gerere et administrare rem publicam,

id. Fin. 3, 20, 68; cf. id. Rep. 2, 1 and 12:

rem publicam,

id. ib. 1, 7; 1, 8; id. Fam. 2, 7, 3 et saep.:

magistratum,

id. Sest. 37, 79; cf.

potestatem,

id. Verr. 2, 2, 55, § 138:

consulatum,

id. Agr. 1, 8, 25; id. Sest. 16, 37:

duumviratum,

id. ib. 8, 19:

tutelam alicujus,

Dig. 23, 2, 68; 27, 1, 22 al.: multi suam rem bene gessere et publicam patria procul, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. v. 295 Vahl.); so,

rem, of private affairs,

Plaut. Pers. 4, 3, 34; Cic. de Sen. 7, 22 al.:

aliquid per aes et libram gerere,

to transact by coin and balance, Gai. Inst. 3, 173; cf. Weissenb. ad Liv. 6, 14.—Of war: etsi res bene gesta est, Enn. ap. Cic. de Or. 3, 42, 168 (Ann. v. 512 Vahl.): vi geritur res, id. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 272 ib.); cf.:

gladiis geri res coepta est,

Liv. 28, 2, 6:

ubi res ferro geratur,

id. 10, 39, 12: qui rem cum Achivis gesserunt statim, Enn. ap. Non. 393, 14 (Trag. v. 39 Vahl.); cf. Plaut. Am. 1, 1, 84:

Alexander... passurus gestis aequanda pericula rebus,

exploits, Juv. 14, 314:

miranda quidem, sed nuper gesta referemus,

id. 15, 28.—Of public affairs, affairs of government:

magnae res temporibus illis a fortissimis viris summo imperio praeditis, dictatoribus atque consulibus, belli domique gerebantur,

Cic. Rep. 2, 32 fin.; 2, 24:

a rebus gerendis senectus abstrahit,

id. de Sen. 6, 15; cf. § 17: quid quod homines infima fortuna, nulla spe rerum gerendarum ( public business), opifices denique, delectantur historia? maximeque eos videre possumus res gestas ( public events or occurrences) audire et legere velle, qui a spe gerendi absunt, confecti senectute, id. Fin. 5, 19, 52:

sin per se populus interfecit aut ejecit tyrannum, est moderatior, quoad sentit et sapit et sua re gesta laetatur,

their deed, id. Rep. 1, 42:

ut pleraque senatus auctoritate gererentur,

id. ib. 2, 32; cf. id. ib. 1, 27:

haec dum Romae geruntur,

id. Quint. 6, 28:

ut iis, qui audiunt, tum geri illa fierique videantur,

id. de Or. 2, 59, 241:

susceptum negotium,

id. Fam. 13, 5, 1; cf.:

si ipse negotium meum gererem, nihil gererem, nisi consilio tuo,

id. Att. 13, 3, 1:

negotium bene, male, etc.,

id. Rosc. Com. 11, 32; id. Cat. 2, 10, 21; Caes. B. G. 3, 18, 5 et saep.; cf.:

quid negotii geritur?

Cic. Quint. 13, 42: annos multos bellum gerentes summum summā industriā, Enn. ap. Non. 402, 3 (Trag. v. 104 Vahl.); cf.:

bello illo maximo, quod Athenienses et Lacedaemonii summa inter se contentione gesserunt,

Cic. Rep. 1, 16; so,

bella,

id. ib. 5, 2: pacem an bellum gerens, v. Andrews and Stoddard's Gram. § 323, 1 (2); Sall. J. 46 fin.:

bella multa felicissime,

Cic. Rep. 2, 9:

bellum cum aliquo,

id. Sest. 2, 4; id. Div. 1, 46, 103; Caes. B. G. 1, 1, 4 et saep.:

bello gesto,

Liv. 5, 43, 1: mea mater de ea re gessit morem morigerae mihi, performed my will, i. e. complied with my wishes, gratified, humored me, Plaut. Cist. 1, 1, 87; cf.:

geram tibi morem et ea quae vis, ut potero, explicabo,

Cic. Tusc. 1, 9, 17: morem alicui (in aliqua re), Enn. ap. Non. 342, 24 (Trag. v. 241 Vahl.):

sine me in hac re gerere mihi morem,

Ter. Heaut. 5, 1, 74; Plaut. Capt. 2, 3, 44; id. Men. 5, 2, 37; id. Mil. 2, 1, 58; Cic. Rep. 3, 5; id. N. D. 2, 1, 3; Ov. Am. 2, 2, 13 et saep.; also without dat., Plaut. Most. 3, 2, 36; Ter. Ad. 3, 3, 77.— Pass.:

ut utrique a me mos gestus esse videatur,

Cic. Att. 2, 16, 3; Plaut. Most. 1, 3, 69; Ter. Eun. 1, 2, 108; id. Ad. 2, 2, 6; Nep. Them. 7, 3 al.—With a play upon this meaning and that in II. A.: magna, inquit, [p. 813] bella gessi:

magnis imperiis et provinciis praefui. Gere igitur animum laude dignum,

Cic. Par. 5, 2, 37.— Absol.:

cum superiores alii fuissent in disputationibus perpoliti, quorum res gestae nullae invenirentur, alii in gerendo probabiles, in disserendo rudes,

Cic. Rep. 1, 8; cf.

the passage,

id. Fin. 5, 19, 52 supra:

Armeniam deinde ingressus prima parte introitus prospere gessit,

Vell. 2, 102, 2 (where others unnecessarily insert rem), Liv. 25, 22, 1; cf.

also: sive caesi ab Romanis forent Bastarnae... sive prospere gessissent,

id. 40, 58 fin.:

cum Persis et Philippus qui cogitavit, et Alexander, qui gessit, hanc bellandi causam inferebat, etc.,

Cic. Rep. 3, 9.—

Of time, to pass, spend (mostly post-Aug.; not in Cic.): ut (Tullia) cum aliquo adolescente primario conjuncta aetatem gereret, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 3; cf.:

pubertatis ac primae adolescentiae tempus,

Suet. Dom. 1:

vitam,

Petr. 63; Val. Fl. 6, 695:

annum gerens aetatis sexagesimum et nonum,

Suet. Vesp. 24.—Hence, gĕrens, entis, P. a. (acc. to II. B. 3.), managing, conducting, etc.; with gen.:

rei male gerentes,

Plaut. Truc. 1, 2, 43:

sui negotii bene gerens,

Cic. Quint. 19, 62.

gĕro, ōnis, m. [1. gero], a carrier; connected per hyphen with foras:

ite, ite hac, simul eri damnigeruli, foras gerones, Bonorum hamaxagogae,

that carry off, ravishers, Plaut. Truc. 2, 7, 1.

impello ( inp-), pŭli, pulsum, 3 (archaic inf. pres. pass. inpellier, Lucr. 6, 1060), v. a. [in-pello], to push, drive, or strike against a thing; to strike, reach.

Lit.

In gen. (mostly poet.):

cavum conversa cuspide montem Impulit in latus,

Verg. A. 1, 82:

vocales impellere pollice chordas,

to strike, Tib. 2, 5, 3; cf. Ov. M. 10, 145:

aequora remis,

id. ib. 3, 657; cf.:

infidum remis marmor,

Verg. G. 1, 254:

impellunt animae lintea Thraciae,

swell, Hor. C. 4, 12, 2:

auras mugitibus,

Ov. M. 3, 21; cf.:

maternas aures Luctus,

Verg. G. 4, 349:

sensus,

Lucr. 1, 303:

colles canoris plausibus, Claud. Cons. Prob. et Olybr. 175: cui patuere Alpes saxa impellentia caelum,

Sil. 11, 217: cum fretum non impulit Ister, does not strike, i. e. does not empty into, Luc. 5, 437:

impulsum ab eo dextri pedis pollice,

Suet. Calig. 57:

subitus antennas impulit ignis,

Juv. 12, 19.—

In partic., with the access. idea of motion, to drive forward, set in motion, urge on, impel (class.):

biremes subjectis scutulis impulsas vectibus in interiorem partem transduxit,

Caes. B. C. 3, 40, 4:

(navem) triplici versu (remorum),

Verg. A. 5, 119:

puppim remis velisque,

Sil. 1, 568:

ratem (levis aura),

Ov. M. 15, 697:

currum,

Val. Fl. 6, 6:

equum calce,

Sil. 7, 697; cf.:

cornipedem planta,

id. 2, 71:

Zephyris primum impellentibus undas,

Verg. G. 4, 305:

fluctus (ventus),

Petr. 114:

aequor velis,

Tac. A. 2, 23:

praemissus eques postremos ac latera impulit,

id. ib. 2, 17: utque impulit arma, i. e. brandished, flourished, Verg. A. 8, 3:

remos,

id. ib. 4, 594:

sagittam nervo,

to shoot, discharge, Ov. M. 11, 325:

semen vehementius urinam impellit,

drives down, promotes the discharge of, Plin. 24, 19, 118, § 180:

praecipitantem igitur impellamus et perditum prosternamus,

give a push to, Cic. Clu. 26, 70; Tac. A. 4, 22:

procumbunt orni, nodosa impellitur ilex,

is overthrown, thrown down, Luc. 3, 440:

impulit aciem,

forced to give way, broke, Liv. 9, 40, 9; cf.:

hostem primo impetu impulit,

id. 9, 27, 9:

impulsis hostibus castra cepit,

Vell. 2, 70, 1:

impulit Vitellianos modica caede,

Tac. H. 3, 16:

quem (hostem) si inpellere maturasset,

id. ib. 4, 34;

78 al.— Designating the limit: in fugam atque in latebras impellere,

Cic. Rab. Perd. 8, 22:

se in vulnus,

Vell. 2, 70 fin.:

inque meos ferrum flammasque Penates Impulit,

Ov. M. 12, 552:

ferrum capulo tenus,

Sil. 9, 382:

(Aufidus) in aequora fluctus,

id. 7, 482; 14, 429:

jamque diem ad metas defessis Phoebus Olympo Impellebat equis,

id. 11, 270.

Trop.

To move to a thing; to impel, incite, urge; esp., to instigate, stimulate, persuade (the predom. signif. in good prose); constr. usu. with aliquem in or ad aliquid and ut; less freq. with a terminal adverb, the inf., the simple acc., or absol.

Aliquem in aliquid:

nisi eum di immortales in eam mentem impulissent, ut, etc.,

Cic. Mil. 33, 89:

hic in fraudem homines impulit,

id. Pis. 1, 1; id. Lael. 24, 89; and:

in fraudem impulsus,

id. Deiot. 12, 32:

in sermonem,

id. de Or. 2, 89, 363:

in plurimas animum audientium species impellere,

Quint. 12, 10, 43.—

Aliquem ad aliquid (so most freq.):

ad quam quemque artem putabat esse aptum, ad eam impellere atque hortari solebat,

Cic. de Or. 1, 28, 126:

ad veterum annalium memoriam comprehendendam impulsi atque incensi,

id. Brut. 5, 19:

facile ad credendum,

id. Rep. 2, 10:

aliquos ad omne facinus,

id. ib. 6, 1:

ad maleficium,

Auct. Her. 2, 21, 34:

ad injuriam faciendam,

Cic. Fl. 34, 85:

ad scelus,

id. Rosc. Am. 14, 39:

ad bellum,

id. Sull. 13, 36:

ad crudelitatem,

Quint. 8, 3, 85:

ad metum, cupiditatem, odium, conciliationem,

id. 3, 8, 12 et saep.—

With ut:

quae causa nos impulerit, ut haec tam sero litteris mandaremus,

Cic. N. D. 1, 4, 7; cf. id. de Sen. 21, 77:

Germanos tam facile impelli, ut in Galliam venirent,

Caes. B. G. 4, 16, 1; Cic. N. D. 2, 66, 166; id. Rep. 3, 2; id. Fin. 3, 20, 65; Hor. Ep. 2, 2, 51 et saep.—

With a terminal adv.:

dum in dubio est animus, paulo momento huc illuc impellitur,

Ter. And. 1, 5, 31:

impulit huc animos,

Luc. 8, 454:

voluntates impellere quo velit,

Cic. de Or. 1, 8, 30.—

With inf.:

fuerunt quos pavor nando capessere fugam impulerit,

Liv. 22, 6, 7:

quae mens tam dira Impulit his cingi telis?

Verg. A. 2, 520; Tac. A. 6, 45; 13, 10:

quendam impulit servilem ei amorem obicere,

id. ib. 14, 60; Hor. C. 3, 7, 14; Stat. Th. 10, 737; Just. 3, 1, 3; 5, 1, 4; 29, 4, 5.—

With the simple acc.:

ut forte legentem Aut tacitum impellat quovis sermone,

to arouse, address, Hor. S. 1, 3, 65; Val. Fl. 4, 486:

cum praetor lictorem impellat,

Juv. 3, 128:

quis modo casus impulit hos,

id. 15, 120:

vernacula multitudo, lasciviae sueta, impellere ceterorum rudes animos,

to instigate, stimulate, Tac. A. 1, 31 Ritter. (Nipperd. implere).—In pass.:

(ut) qui audiunt aut impellantur aut reflectantur,

Cic. de Or. 2, 77, 312:

Bellovacos impulsos ab suis principibus ab Aeduis defecisse,

Caes. B. G. 2, 14, 3:

vel iratum vel impulsum ab aliis,

Quint. 11, 1, 71:

hac fama impulsus Chremes ultro ad me venit,

Ter. And. 1, 1, 72:

impulsus irā... Quibus iris impulsus,

id. Hec. 3, 5, 35:

furore atque amentia impulsus,

Caes. B. G. 1, 40, 4:

hac impulsi occasione,

id. ib. 7, 1, 3:

Induciomari nuntiis impulsi,

id. ib. 5, 26, 2:

Cassandrae impulsus furiis,

Verg. A. 10, 68 et saep.:

quia et initio movendus sit judex et summo impellendus,

Quint. 7, 1, 10:

cum simul terra, simul mari bellum impelleretur,

Tac. Agr. 25; cf.:

impulsum bellum,

Luc. 7, 5; 7, 330.—

Absol.: cui (daimoniôi) sempel ipse paruerit, numquam impellenti, saepe revocanti, Cic. Div. 1, 54, 122:

qui nullo impellente fallebant,

id. Fl. 8, 20:

uno ictu frequenter impellunt (sententiae),

Quint. 12, 10, 48.—

To overthrow, subdue, destroy (rare): praecipitantem igitur impellamus, et perditum prosternamus, Cic. Clu. 26, 70:

miseri post fata Sychaei... Solus hic (Aeneas) inflexit sensus animumque labantem Impulit,

i. e. has completely subdued, Verg. A. 4, 23:

impellere ruentem,

to destroy completely, Tac. H. 2, 63 fin.:

inpulsas Vitellii res audietis,

id. ib. 3, 2:

inmenso Achaicae victoriae momento ad impellendos mores,

Plin. 33, 11, 53, § 149:

impulsum bellum,

i. e. brought near to a close, Luc. 5, 330:

impellens quidquid sibi, summa petenti, obstaret,

id. 1, 149:

tum leviter est temptatum,... et nunc maximo temporum nostrorum auctore prope inpulsum,

Quint. 3, 4, 2 Spald. N. cr.

impello ( inp-), pŭli, pulsum, 3 (archaic inf. pres. pass. inpellier, Lucr. 6, 1060), v. a. [in-pello], to push, drive, or strike against a thing; to strike, reach.

Lit.

In gen. (mostly poet.):

cavum conversa cuspide montem Impulit in latus,

Verg. A. 1, 82:

vocales impellere pollice chordas,

to strike, Tib. 2, 5, 3; cf. Ov. M. 10, 145:

aequora remis,

id. ib. 3, 657; cf.:

infidum remis marmor,

Verg. G. 1, 254:

impellunt animae lintea Thraciae,

swell, Hor. C. 4, 12, 2:

auras mugitibus,

Ov. M. 3, 21; cf.:

maternas aures Luctus,

Verg. G. 4, 349:

sensus,

Lucr. 1, 303:

colles canoris plausibus, Claud. Cons. Prob. et Olybr. 175: cui patuere Alpes saxa impellentia caelum,

Sil. 11, 217: cum fretum non impulit Ister, does not strike, i. e. does not empty into, Luc. 5, 437:

impulsum ab eo dextri pedis pollice,

Suet. Calig. 57:

subitus antennas impulit ignis,

Juv. 12, 19.—

In partic., with the access. idea of motion, to drive forward, set in motion, urge on, impel (class.):

biremes subjectis scutulis impulsas vectibus in interiorem partem transduxit,

Caes. B. C. 3, 40, 4:

(navem) triplici versu (remorum),

Verg. A. 5, 119:

puppim remis velisque,

Sil. 1, 568:

ratem (levis aura),

Ov. M. 15, 697:

currum,

Val. Fl. 6, 6:

equum calce,

Sil. 7, 697; cf.:

cornipedem planta,

id. 2, 71:

Zephyris primum impellentibus undas,

Verg. G. 4, 305:

fluctus (ventus),

Petr. 114:

aequor velis,

Tac. A. 2, 23:

praemissus eques postremos ac latera impulit,

id. ib. 2, 17: utque impulit arma, i. e. brandished, flourished, Verg. A. 8, 3:

remos,

id. ib. 4, 594:

sagittam nervo,

to shoot, discharge, Ov. M. 11, 325:

semen vehementius urinam impellit,

drives down, promotes the discharge of, Plin. 24, 19, 118, § 180:

praecipitantem igitur impellamus et perditum prosternamus,

give a push to, Cic. Clu. 26, 70; Tac. A. 4, 22:

procumbunt orni, nodosa impellitur ilex,

is overthrown, thrown down, Luc. 3, 440:

impulit aciem,

forced to give way, broke, Liv. 9, 40, 9; cf.:

hostem primo impetu impulit,

id. 9, 27, 9:

impulsis hostibus castra cepit,

Vell. 2, 70, 1:

impulit Vitellianos modica caede,

Tac. H. 3, 16:

quem (hostem) si inpellere maturasset,

id. ib. 4, 34;

78 al.— Designating the limit: in fugam atque in latebras impellere,

Cic. Rab. Perd. 8, 22:

se in vulnus,

Vell. 2, 70 fin.:

inque meos ferrum flammasque Penates Impulit,

Ov. M. 12, 552:

ferrum capulo tenus,

Sil. 9, 382:

(Aufidus) in aequora fluctus,

id. 7, 482; 14, 429:

jamque diem ad metas defessis Phoebus Olympo Impellebat equis,

id. 11, 270.

Trop.

To move to a thing; to impel, incite, urge; esp., to instigate, stimulate, persuade (the predom. signif. in good prose); constr. usu. with aliquem in or ad aliquid and ut; less freq. with a terminal adverb, the inf., the simple acc., or absol.

Aliquem in aliquid:

nisi eum di immortales in eam mentem impulissent, ut, etc.,

Cic. Mil. 33, 89:

hic in fraudem homines impulit,

id. Pis. 1, 1; id. Lael. 24, 89; and:

in fraudem impulsus,

id. Deiot. 12, 32:

in sermonem,

id. de Or. 2, 89, 363:

in plurimas animum audientium species impellere,

Quint. 12, 10, 43.—

Aliquem ad aliquid (so most freq.):

ad quam quemque artem putabat esse aptum, ad eam impellere atque hortari solebat,

Cic. de Or. 1, 28, 126:

ad veterum annalium memoriam comprehendendam impulsi atque incensi,

id. Brut. 5, 19:

facile ad credendum,

id. Rep. 2, 10:

aliquos ad omne facinus,

id. ib. 6, 1:

ad maleficium,

Auct. Her. 2, 21, 34:

ad injuriam faciendam,

Cic. Fl. 34, 85:

ad scelus,

id. Rosc. Am. 14, 39:

ad bellum,

id. Sull. 13, 36:

ad crudelitatem,

Quint. 8, 3, 85:

ad metum, cupiditatem, odium, conciliationem,

id. 3, 8, 12 et saep.—

With ut:

quae causa nos impulerit, ut haec tam sero litteris mandaremus,

Cic. N. D. 1, 4, 7; cf. id. de Sen. 21, 77:

Germanos tam facile impelli, ut in Galliam venirent,

Caes. B. G. 4, 16, 1; Cic. N. D. 2, 66, 166; id. Rep. 3, 2; id. Fin. 3, 20, 65; Hor. Ep. 2, 2, 51 et saep.—

With a terminal adv.:

dum in dubio est animus, paulo momento huc illuc impellitur,

Ter. And. 1, 5, 31:

impulit huc animos,

Luc. 8, 454:

voluntates impellere quo velit,

Cic. de Or. 1, 8, 30.—

With inf.:

fuerunt quos pavor nando capessere fugam impulerit,

Liv. 22, 6, 7:

quae mens tam dira Impulit his cingi telis?

Verg. A. 2, 520; Tac. A. 6, 45; 13, 10:

quendam impulit servilem ei amorem obicere,

id. ib. 14, 60; Hor. C. 3, 7, 14; Stat. Th. 10, 737; Just. 3, 1, 3; 5, 1, 4; 29, 4, 5.—

With the simple acc.:

ut forte legentem Aut tacitum impellat quovis sermone,

to arouse, address, Hor. S. 1, 3, 65; Val. Fl. 4, 486:

cum praetor lictorem impellat,

Juv. 3, 128:

quis modo casus impulit hos,

id. 15, 120:

vernacula multitudo, lasciviae sueta, impellere ceterorum rudes animos,

to instigate, stimulate, Tac. A. 1, 31 Ritter. (Nipperd. implere).—In pass.:

(ut) qui audiunt aut impellantur aut reflectantur,

Cic. de Or. 2, 77, 312:

Bellovacos impulsos ab suis principibus ab Aeduis defecisse,

Caes. B. G. 2, 14, 3:

vel iratum vel impulsum ab aliis,

Quint. 11, 1, 71:

hac fama impulsus Chremes ultro ad me venit,

Ter. And. 1, 1, 72:

impulsus irā... Quibus iris impulsus,

id. Hec. 3, 5, 35:

furore atque amentia impulsus,

Caes. B. G. 1, 40, 4:

hac impulsi occasione,

id. ib. 7, 1, 3:

Induciomari nuntiis impulsi,

id. ib. 5, 26, 2:

Cassandrae impulsus furiis,

Verg. A. 10, 68 et saep.:

quia et initio movendus sit judex et summo impellendus,

Quint. 7, 1, 10:

cum simul terra, simul mari bellum impelleretur,

Tac. Agr. 25; cf.:

impulsum bellum,

Luc. 7, 5; 7, 330.—

Absol.: cui (daimoniôi) sempel ipse paruerit, numquam impellenti, saepe revocanti, Cic. Div. 1, 54, 122:

qui nullo impellente fallebant,

id. Fl. 8, 20:

uno ictu frequenter impellunt (sententiae),

Quint. 12, 10, 48.—

To overthrow, subdue, destroy (rare): praecipitantem igitur impellamus, et perditum prosternamus, Cic. Clu. 26, 70:

miseri post fata Sychaei... Solus hic (Aeneas) inflexit sensus animumque labantem Impulit,

i. e. has completely subdued, Verg. A. 4, 23:

impellere ruentem,

to destroy completely, Tac. H. 2, 63 fin.:

inpulsas Vitellii res audietis,

id. ib. 3, 2:

inmenso Achaicae victoriae momento ad impellendos mores,

Plin. 33, 11, 53, § 149:

impulsum bellum,

i. e. brought near to a close, Luc. 5, 330:

impellens quidquid sibi, summa petenti, obstaret,

id. 1, 149:

tum leviter est temptatum,... et nunc maximo temporum nostrorum auctore prope inpulsum,

Quint. 3, 4, 2 Spald. N. cr.

stătŭo, ui, utum, 3, v. a. [statum, sup. of sto], to cause to stand (cf.: colloco, pono).

Corporeally.

To cause to stand, set up, set, station, fix in an upright position.

To set up, set in the ground, erect:

ibi arbores pedicino in lapide statuito,

Cato, R. R. 18:

inter parietes arbores ubi statues,

id. ib.:

stipites statuito,

id. ib.:

palis statutis crebris,

Varr. R. R. 1, 14 init.:

pedamenta jacentia statuenda,

are to be raised, Col. 4, 26:

pedamentum inter duas vitis,

Plin. 17, 22, 21, § 194:

hic statui volo primum aquilam,

the standard of the troops, Plaut. Pers. 5, 1, 7:

signifer, statue signum,

plant the ensign, Liv. 5, 55, 1; Val. Max. 1, 5, 1.—

To plant (rare):

eodem modo vineam statuito, alligato, flexatoque uti fuerit,

Plin. 17, 22, 35, § 198:

agro qui statuit meo Te, triste lignum (i. e. arborem),

Hor. C. 2, 13, 10.—

In gen., to place, set or fix, set up, set forth things or persons.

Without specifying the place:

ollam statuito cum aqua,

let a jar stand with water, Cato, R. R. 156 (157):

crateras magnos statuunt, i. e. on the table,

Verg. A. 1, 724; so,

crateras laeti statuunt,

id. ib. 7, 147: haec carina satis probe fundata et bene statuta est, well placed, i. e. so that the hull stands perpendicularly (cf.:

bene lineatam carinam collocavit, v. 42),

Plaut. Mil. 3, 3, 44:

nec quidquam explicare, nec statuere potuerant, nec quod statutum esset, manebat, omnia perscindente vento,

Liv. 21, 58, 7:

eo die tabernacula statui passus non est,

to pitch, Caes. B. C. 1, 81; so, aciem statuere, to draw up an army:

aciem quam arte statuerat, latius porrigit,

Sall. J. 52, 6.—

With designation of the place by in and abl.; by adv. of place; by ante, apud, ad, circa, super, and acc.; by pro and abl.; by abl. alone (very rare), or by in and acc. (very rare): signa domi pro supellectile statuere, Cato ap. Prisc. 7, 19, 95 (p. 782 P.):

statuite hic lectulos,

Plaut. Pers. 5, 1, 7:

etiamsi in caelo Capitolium statueretur,

Cic. Or. 3, 46, 180:

statuitur Sollius in illo gladiatorum convivio... atuitur, ut dico, eques Romanus in Apronii convivio,

is taken to the banquet, id. Verr. 2, 3, 25, § 61 sq.:

tabernacula in foro statuere,

Liv. 39, 46, 3:

in principiis statuit tabernaculum,

Nep. Eum. 7, 1:

in nostris castris tibi tabernaculum statue,

Curt. 5, 11, 6; 8, 13, 20:

statui in medium undique conspicuum tabernaculum jussit,

id. 9, 6, 1:

(sagittae) longae, nisi prius in terra statuerent arcum, haud satis apte imponuntur,

id. 8, 14, 19:

sedes curules sacerdotum Augustalium locis, superque eas querceae coronae statuerentur,

Tac. A. 2, 83:

donum deae apud Antium statuitur,

id. ib. 3, 71:

pro rigidis calamos columnis,

Ov. F. 3, 529:

jamque ratem Scythicis auster statuisset in oris,

Val. Fl. 3, 653:

statuere vas in loco frigido,

Pall. Oct. 22.—Of living beings:

capite in terram statuerem, Ut cerebro dispergat viam,

Ter. Ad. 3, 2, 18:

qui capite ipse sua in statuit vestigia sese (= qui sese ipse capite in sua vestigia statuit),

i. e. stands on his head, Lucr. 4, 472:

patrem ejus a mortuis excitasses, statuisses ante oculos,

Cic. Or. 1, 57, 245:

captivos vinctos in medio statuit,

Liv. 21, 42, 1:

ubi primum equus Curtium in vado statuit,

id. 1, 13, 5:

quattuor cohortes in fronte statuit,

id. 28, 33, 12:

ante se statuit funditores,

id. 42, 58, 10:

puerum ad canendum ante tibicinem cum statuisset,

id. 7, 2, 9:

procul in conspectu eum (Philopoemenem) statuerunt,

id. 39, 49, 11:

media porta robora legionum, duabus circa portis milites levemque armaturam statuit,

id. 23, 16, 8:

bovem ad fanum Dianae et ante aram statuit,

id. 1, 45, 6:

cum Calchanta circa aram statuisset,

Val. Max. 8, 11, ext. 6:

marium si qui eo loci statuisset,

id. 3, 1, 2 fin.:

adulescentes ante Caesarem statuunt,

Tac. A. 4, 8:

in fronte statuerat ferratos, in cornibus cohortes,

id. ib. 3, 45:

puer quis Ad cyathum statuetur?

Hor. C. 1, 29, 8:

tu cum pro vitula statuis dulcem Aulide natam Ante aras,

id. S. 2, 3, 199:

et statuam ante aras aurata fronte juvencum,

Verg. A. 9, 627:

clara regione profundi Aetheros innumeri statuerunt agmina cygni,

Stat. Th. 3, 525.—

Pregn., to construct and place, to set up after constructing, to erect, make.

Of statues, temples, columns, altars, trophies, etc.; constr. with acc. alone, or acc. of the structure and dat. of the person for whom or in whose honor it is erected:

siquidem mihi aram et statuam statuis,

Plaut. As. 3, 3, 122:

huic statuam statui decet ex auro,

id. Bacch. 4, 4, 1:

ne ego aurea pro statua vineam tibi statuam,

id. Curc. 1, 2, 52:

eique statuam equestrem in rostris statui placere,

Cic. Phil. 5, 15, 41; so id. ib. 9, 5, 10; 9, 7, 16; id. Verr. 2, 2, 62, § 151; 2, 2, 20, § 48; so,

simulacrum alicui statuere,

Val. Max. 1, 1, 8:

effigiem,

Verg. A. 2, 184:

Mancinus eo habitu sibi statuit quo, etc. (effigiem),

Plin. 34, 5, 10, § 18:

simulacrum in curia,

Tac. A. 14, 12:

quanam in civitate tempium statueretur,

id. ib. 4, 55:

se primos templum urbis Romae statuisse,

id. ib. 4, 56; so id. ib. 4, 15:

nec tibi de Pario statuam, Germanice, templum,

Ov. P. 4, 8, 31:

templa tibi statuam, tribuam tibi turis honorem,

id. M. 14, 128:

super terrae tumulum noluit quid statui nisi columellam,

Cic. Leg. 2, 26, 66:

victimas atque aras diis Manibus statuentes,

Tac. A. 3, 2:

statuitque aras e cespite,

Ov. M. 7, 240:

statuantur arae,

Sen. Med. 579:

aeneum statuerunt tropaeum,

Cic. Inv. 2, 23, 69:

monumentum,

id. ib. § 70; so,

in alio orbe tropaea statuere,

Curt. 7, 7, 14;

so,

Plin. 3, 3, 4, § 18: ut illum di perdant qui primus statuit hic solarium, Plaut. Fragm. ap. Gell. 3, 3, 5:

princeps Romanis solarium horologium statuisse L. Papirius Cursor proditur,

Plin. 7, 60, 60, § 213:

a miliario in capite Romani fori statuto,

id. 3, 5, 9, § 66:

carceres eo anno in Circo primum statuti,

Liv. 8, 20, 1:

quo molem hanc immanis equi statuere?

Verg. A. 2, 150:

multo altiorem statui crucem jussit,

Suet. Galb. 9:

obeliscam,

Plin. 36, 9, 14, § 71:

at nunc disturba quas statuisti machinas,

Plaut. Ps. 1, 5, 137:

incensis operibus quae statuerat,

Nep. Milt. 7, 4:

si vallum statuitur procul urbis illecebris,

Tac. A. 4, 2:

castra in quinto lapide a Carthagine statuit,

Just. 22, 6, 9.—

Poet. and in post-class. prose (rare):

aliquem statuere = alicui statuam statuere: inter et Aegidas media statuaris in urbe,

Ov. H. 2, 67:

statuarque tumulo hilaris et coronatus,

my statue will be erected, Tac. Dial. 13; so with two acc.: custodem medio statuit quam vilicus horto, whose statue he placed as protectress, etc., Mart. 3, 68, 9; cf.

in double sense: nudam te statuet, i. e. nudam faciet (= nudabit fortunis), and statuam tibi nu dam faciet,

Mart. 4, 28, 8.—

Of cities, etc., to establish, found, build (in class. prose usu. condo):

Agamemnon tres ibi urbes statuit,

Vell. 1, 1, 2:

urbem quam statuo vestra est,

Verg. A. 1, 573:

urbom praeclaram,

id. ib. 4, 655:

Persarum statuit Babylona Semiramis urbem,

Prop. 3, 11 (4, 10), 21:

ibi civitatem statuerunt,

Just. 23, 1; so,

licentia et impunitas asyla statuendi (= aperiendi),

Tac. A. 3, 60.—Hence, transf.: carmen statuere = carmen condere, to compose, devise a song:

nunc volucrum... inexpertum carmen, quod tacita statuere bruma,

Stat. S. 4, 5, 12.—

To cause to stand still, to stop (rare; cf.

sisto, III. B.): navem extemplo statuimus,

Plaut. Bacch. 2, 3, 57:

et statuit fessos, fessus et ipse, boves,

Prop. 4 (5), 9, 4:

famuli hoc modo statuerunt aquas,

Arn. 1, p. 30: sanguinem, Oct. Hor. 4.—

To cause to stand firm, strengthen, support (rare; = stabilire), only transf.: qui rem publicam certo animo adjuverit, statuerit, Att. ap. Cic. Sest. 56, 120 (Trag. Rel. v. 357 Rib.).

Trop.

To establish, constitute (= constituo).

Esp.: exemplum or documentum (v. edo fin., and cf. Sen. Phoen. 320), to set forth an example or precedent for warning or imitation:

statuite exemplum impudenti, date pudori praemium,

Plaut. Rud. 3, 2, 6:

exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placere studeant potius quam sibi,

Ter. Heaut. prol. 51; Auct. Her. 4, 35, 47:

ut illi intellegere possint, in quo homine statueris exemplum hujus modi,

Cic. Verr. 2, 2, 45, § 111:

in quos aliquid exempli populus Romanus statui putat oportere,

id. ib. 2, 3, 90, §

210: statuam in te exemplum, ne quis posthac infelicibus miseriis patriae illudat,

Just. 8, 7, 14:

documentum autem statui oportere, si quis resipiscat et antiquam societatem respiciat,

Liv. 24, 45, 5: statueretur immo [p. 1753] documentum, quo uxorem imperator acciperet, a precedent, Tac. A. 12, 6.—

Jus statuere, to establish a principle or relation of law:

ut (majores nostri) omnia omnium rerum jura statuerint,

Cic. Caecin. 12, 34: qui magistratum potestatemve habebit, si quid in aliquem novi juris statuerit, ipse quoque, adversario postulante, eodem jure uti debebit, if he has established any new principle of law, Edict. Praet. in Dig. 2, 2, 1, § 1:

si quid injungere inferiori velis, id prius in te ac tuos si ipse juris statueris, facilius omnes oboedientes habeas,

if you first admit it against yourself, Liv. 26, 36, 3:

si dicemus in omnibus aequabile jus statui convenire,

equal principles of law should be applied to all, Auct. Her. 3, 3, 4. —

In gen., to establish by authority (of relations, institutions, rights, duties, etc.):

(Numa) omnis partis religionis statuit sanctissime,

Cic. Rep. 2, 14, 26:

hoc judicium sic exspectatur ut non unae rei statui, sed omnibus constitui putetur,

id. Tull. 15, 36:

ad formandos animos statuendasque vitae leges, Quint. prooem. 14: sic hujus (virtutis) ut caelestium statuta magnitudo est,

Sen. Ep. 79, 10:

vectigal etiam novum ex salaria annona statuerunt,

Liv. 29, 37, 2:

novos statuere fines,

id. 42, 24, 8:

neque eos quos statuit terminos observat,

id. 21, 44, 5:

quibus rebus cum pax statuta esset,

Just. 5, 10, 8; so id. 25, 1, 1:

sedesque ibi statuentibus,

id. 18, 5, 11.—

With double acc., to constitute, appoint, create:

Hirtius arbitrum me statuebat non modo hujus rei, sed totius consulatus sui,

Cic. Att. 14, 1, a, 2:

telluris erum natura nec illum, nec quemquam constituit,

Hor. S. 2, 2, 130:

de principatu (vinorum) se quisque judicem statuet,

Plin. 14, 6, 8, § 59:

praefectus his statuitur Andragoras,

Just. 21, 4, 5.—

To determine, fix, etc. (of temporal or local relations); constr. usually with acc. and dat. or acc. and gen.

Modum statuere alicui or alicujus rei, to determine the manner, mode, or measure of, assign limits, restrictions or restraints to a thing or person, to impose restraints upon.

With dat.:

diuturnitati imperii modum statuendum putavistis,

that a limit should be assigned to the duration of his power, Cic. Imp. Pomp. 9, 26:

statui mihi tum modum et orationi meae,

imposed restraints upon myself and my words, id. Verr. 2, 5, 63, § 163:

non statuendo felicitati modum, nec cohibendo fortunam,

by not assigning any limits to his success, Liv. 30, 30, 23 (Pompeium) affirmabant, libertati publicae statuturum modum, Vell. 2, 40:

cupidinibus statuat natura modum,

Hor. S. 1, 2, 111:

quem modum sibi ipsa statuit (crudelitas)?

Val. Max. 9, 2 pr.:

modum ipsae res statuunt (i. e. sibi),

Plin. 28, 15, 61, § 216:

modum nuptiarum sumptibus statuerunt,

Just. 21, 4, 5:

timori quem meo statuam modum?

Sen. Thyest. 483;

and with finem: jam statui aerumnis modum et finem cladi,

id. Herc. Fur. 206. —

With gen.:

honestius te inimicitiarum modum statuere potuisse quam me humanitatis,

Cic. Sull. 17, 48:

ipse modum statuam carminis,

Ov. Tr. 1, 11, 44:

errorisque sui sic statuisse modum,

Prop. 3, 12 (4, 11), 36:

modum statuunt fellis pondere denarii,

they limit the quantity of the gall to the weight of a denarius, Plin. 28, 19, 77, § 254.—

Condicionem or legem alicui, to impose a condition or law upon one, to dictate, assign a condition to:

hanc tu condicionem statuis Gaditanis,

Cic. Balb. 10, 25:

providete ne duriorem vobis condicionem statuatis ordinique vestro quam ferre possit,

id. Rab. Post. 6, 15:

alter eam sibi legem statuerat ut, etc.,

id. Phil. 10, 6, 12: pretio statuta lege ne modum excederet, etc., the law being assigned to the price that not, etc., i. e. the price being limited by the law, etc., Plin. 33, 7, 40, § 118:

pacis legem universae Graeciae statuit,

Just. 9, 5, 2.—So with ellipsis of dat., to agree upon, stipulate:

statutis condicionibus,

Just. 6, 1, 3:

omnibus consentientibus Carthago conditur, statuto annuo vectigali pro solo urbis,

id. 18, 5, 14. —

Finem, to assign or put an end to, make an end of:

haud opinor commode Finem statuisse orationi militem,

Ter. Hec. 1, 2, 21:

et finem statuit cuppedinis atque timoris,

Lucr. 6, 25:

cum Fulvius Flaccus finem poenae eorum statuere cogeretur,

Val. Max. 3, 2, ext. 1: majores vestri omnium magnarum rerum et principia exorsi ab diis sunt, et finem statuerunt, finished, Liv. 45, 39, 10; so,

terminum: nam templis numquam statuetur terminus aevi,

Stat. S. 3, 1, 180:

cum consilii tui bene fortiterque suscepti eum tibi finem statueris, quem ipsa fortuna terminum nostrarum contentionum esse voluisset,

since you have assigned that end, Cic. Fam. 6, 22, 2.—

Pretium alicui rei, to assign a price to something; fix, determine the price of something:

quae probast mers, pretium ei statuit,

Plaut. Mil. 3, 1, 132:

numquam avare pretium statui arti meae,

Ter. Heaut. prol. 48:

statuit frumento pretium,

Tac. A. 2, 87; so with dat. understood:

ut eos (obsides) pretio quantum ipsi statuissent patres redimi paterentur,

Liv. 45, 42, 7:

pretium statuit (i. e. vecturae et sali),

id. 45, 29, 13; so with in and acc.: ut in singulas amphoras (vini) centeni nummi statuantur, that the price may be set down at 100 sesterces for an amphora, Plin. 14, 4, 6, § 56.—

Statuere diem, horam, tempus, locum alicui rei, or alicui, or with dat. gerund., to assign or appoint a day, time, place, etc. (for the more usual diem dicere):

statutus est comitiis dies,

Liv. 24, 27, 1:

diem patrando facinori statuerat,

id. 35, 35, 15:

multitudini diem statuit ante quam sine fraude liceret ab armis discedere,

Sall. C. 36, 2:

dies insidiis statuitur,

id. J. 70, 3:

ad tempus locumque colloquio statuendum,

Liv. 28, 35, 4:

subverti leges quae sua spatia (= tempora) quaerendis aut potiundis honoribus statuerint,

Tac. A. 2, 36.—With ellipsis of dat.:

observans quem statuere diem,

Mart. 4, 54, 6:

noctem unam poscit: statuitur nox,

Tac. A. 13, 44.—Esp. in the part. statutus, fixed, appointed (in MSS. and edd. often confounded with status; v. sisto fin.):

institum ut quotannis... libri diebus statutis (statis) recitarentur,

Suet. Claud. 42:

ut die statuta omnes equos ante regiam producerent,

Just. 1, 10, 1:

quaedam (genera) statutum tempus anni habent,

Plin. 17, 18, 30, § 135:

fruges quoque maturitatem statuto tempore expectant,

Curt. 6, 3, 7:

sacrificium non esse redditum statuto tempore,

id. 8, 2, 6:

statuto tempore quo urbem Mithridati traderet,

Just. 16, 4, 9:

cum ad statutam horam omnes convenissent,

id. 1, 10, 8:

intra tempus statutum,

fixed by the law, Dig. 4, 4, 19 and 20.—

To recount, count up, state (very rare): statue sex et quinquaginta annos, quibus mox divus Augustus rempublicam rexit: adice Tiberii tres et viginti... centum et viginti anni colliguntur, count, fix the number at, Tac. Or. 17:

Cinyphiae segetis citius numerabis aristas... quam tibi nostrorum statuatur summa laborum,

Ov. P. 2, 7, 29.—

To decide, determine, with reference to a result, to settle, fix, bring about, choose, make a decision.

Of disputes, differences, questions, etc., between others.

With interrog.-clause:

ut statuatis hoc judicio utrum posthac amicitias clarorum virorum calamitati hominibus an ornamento esse malitis,

Cic. Balb. 28, 65:

eam potestatem habetis ut statuatis utrum nos... semper miseri lugeamus, an, etc.,

id. Mil. 2, 4:

in hoc homine statuatis, possitne senatoribus judicantibus homo nocentissim us pecuniosissimusque damnari,

id. Verr. 1, 16, 47:

vos statuite, recuperatores, utra (sententia) utilior esse videatur,

id. Caecin. 27, 77:

decidis tu statuisque quid iis ad denarium solveretur,

id. Quint. 4, 17:

magni esse judicis statuere quid quemque cuique praestare oporteret,

id. Off. 3, 17, 70:

mihi vero Pompeius statuisse videtur quid vos in judicando spectare oporteret,

id. Mil. 6, 15:

semel (senatus) statuerent quid donatum Masinissae vellent,

Liv. 42, 23:

nec quid faciendum modo sit statuunt, sed, etc.,

decide, dictate, id. 44, 22:

nondum statuerat conservaret eum necne,

Nep. Eum. 11, 2:

statutumque (est) quantum curules, quantum plebei pignoris caperent,

Tac. A. 13, 28: semel nobis esse statuendum quod consilium in illo sequamur, August. ap. Suet. Claud. 4. —

With de:

ut consules de Caesaris actis cognoscerent, statuerent, judicarent,

Cic. Att. 16, 16, B, 8:

et collegas suos de religione statuisse, in senatu de lege statuturos,

id. ib. 4, 2, 4:

ut de absente eo C. Licinius statueret ac judicaret,

Liv. 42, 22:

si de summa rerum liberum senatui permittat rex statuendi jus,

id. 42, 62: qui ab exercitu ab imperatore eove cui de ea re statuendi potestas fuerit, dimissus erit, Edict. Praet. in Dig. 3, 2, 1.—Often with reference to punishment:

cum de P. Lentulo ceterisque statuetis, pro certo habetote, vos simul de exercitu Catilinae decernere,

Sall. C. 52, 17:

satis visum de Vestilia statuere,

to pass sentence against, Tac. A. 2, 85:

jus statuendi de procuratoribus,

id. ib. 12, 54:

facta patribus potestate statuendi de Caeciliano,

id. ib. 6, 7; so id. ib. 13, 28; cf. id. ib. 15, 14; 2, 85; Suet. Tib. 61 fin. —In partic.: de se statuere, to decide on, or dispose of one's self, i. e. of one's life, = to commit suicide:

eorum qui de se statuebant humabantur corpora,

Tac. A. 6, 29.—

With de and abl. and interrog.-clause:

si quibusdam populis permittendum esse videatur ut statuant ipsi de suis rebus quo jure uti velint,

Cic. Balb. 8, 22.—

With contra:

consequeris tamen ut eos ipsos quos contra statuas aequos placatosque dimittas,

Cic. Or. 10, 34. —

With indef. obj., usu. a neutr. pron.:

utrum igitur hoc Graeci statuent... an nostri praetores?

Cic. Fl. 12, 27:

dixisti quippiam: fixum (i. e. id) et statutum est,

id. Mur. 30, 62:

eoque utrique quod statuit contenti sunt,

Caes. B. C. 1, 87:

senatus, ne quid absente rege statueret,

Liv. 39, 24, 13:

maturato opus est, quidquid statuere placet (senatui),

id. 8, 13, 17:

id ubi in P. Licinio ita statutum est,

id. 41, 15, 10:

interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,

Curt. 8, 14, 43:

quid in futurum statuerim, aperiam,

Tac. A. 4, 37:

utque rata essent quae procuratores sui in judicando statuerent,

Suet. Claud. 12;

qul statuit aliquid parte inaudita altera, aequum licet statuerit, haud aequus fuit,

Sen. Med. 2, 199:

non ergo quod libet statuere arbiter potest,

Dig. 4, 8, 32, § 15; cf.:

earum rerum quas Caesar statuisset, decrevisset, egisset,

Cic. Att. 16, 16, C, 11.—

With de or super and abl.:

vos de crudelissimis parricidis quid statuatis cunctamini?

Sall. C. 52, 31:

nihil super ea re nisi ex voluntate filii statuere,

Suet. Tib. 13:

ne quid super tanta re absente principe statueretur,

Tac. H. 4, 9.—

Absol., mostly pass. impers.:

ita expediri posse consilium ut pro merito cujusque statueretur,

Liv. 8, 14, 1:

tunc ut quaeque causa erit statuetis,

id. 3, 53, 10:

non ex rumore statuendum,

decisions should not be founded on rumors, Tac. A. 3, 69.—

With cognoscere, to examine ( officially) and decide:

petit ut vel ipse de eo causa cognita statuat, vel civitatem statuere jubeat,

Caes. B. G. 1, 19:

consuli ut cognosceret statueretque senatus permiserat,

Liv. 39, 3, 2:

missuros qui de eorum controversiis cognoscerent statuerentque,

id. 40, 20, 1; 45, 13, 11:

quod causa cognita erit statuendum,

Dig. 2, 11, 2, § 8.—

With reference to the mind of the subject, to decide, to make up one's mind, conclude, determine, be convinced, usu. with interrog.clause:

numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum illi homicidae sint an vindices libertatis,

Cic. Phil. 2, 12, 30:

illud mirum videri solet, tot homines... statuere non potuisse, utrum judicem an arbitrum, rem an litem dici oporteret,

id. Mur. 12, 27:

neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc.,

id. de Or. 3, 22, 82:

ipsi statuerent, quo tempore possent suo jure arma capere,

id. Tull. 5, 12:

ut statuerem quid esset faciendum,

id. Att. 7, 26, 3:

statuere enim qui sit sapiens, vel maxime videtur esse sapientis,

id. Ac. 2, 3, 9:

si habes jam statutum quid tibi agendum putes,

id. Fam. 4, 2, 4:

tu quantum tribuendum nobis putes statuas ipse, et, ut spero, statues ex nostra dignitate,

id. ib. 5, 8, 4:

vix statui posse utrum quae pro se, an quae contra fratrem petiturus esset ab senatu magis impetrabilia forent,

Liv. 45, 19, 6:

quam satis statuerat, utram foveret partem,

id. 42, 29, 11:

posse ipsam Liviam statuere, nubendum post Drusum, an, etc.,

Tac. A. 4, 40:

statue quem poenae extrahas,

Sen. Troad. 661.—So with apud animum, to make up one's mind:

vix statuere apud animum meum possum atrum pejor ipsa res an pejore exemplo agatur,

Liv. 34, 2, 4:

proinde ipsi primum statuerent apud animos quid vellent,

id. 6, 39, 11.—Rarely with neutr, pron. as object:

quidquid nos de communi sententia statuerimus,

Cic. Fam. 4, 1, 2:

sic statue, quidquid statuis, ut causam famamque tuam in arto stare scias,

Sen. Herc. Fur. 1306.—