Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

homines+labore

  • 41 existimo

    ex-istĭmo or existŭmo, āvi, ātum, 1, v. a. [aestimo].
    I.
    = aestimo, to value, estimate, reckon, esteem, with gen. of value (rare):

    satin abiit neque quod dixi flocci existumat?

    Plaut. Most. 1, 1, 73:

    dum ne ob malefacta peream, parvi existumo,

    id. Capt. 3, 5, 24: omnia minoris, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 2:

    magni operam,

    Nep. Cat. 1, 2:

    minoris aliquid,

    id. ib. 1, 4; Suet. Aug. 40.—With interrog. clause:

    nunc si dico ut res est, quem ad modum existumet me?

    Plaut. Merc. 3, 1, 18 Ritschl. —
    II.
    In gen., to judge, consider, suppose, think, esteem. —Constr. with the acc., an object-clause, a rel.-clause, with de, or absol.
    (α).
    With acc.: si improbum Cresphontem existimaveras, Enn. ap. Auct. Her. 2, 24, 38 (Trag. v. 156, ed. Vahl., where the reading is existimas); cf.:

    quod eum, qui hoc facit, avarum possumus existimare,

    Cic. Verr. 2, 3, 82, § 190; Quint. 5, 12, 21:

    quod ego nullo modo existimo,

    Cic. Tusc. 3, 11, 25:

    cottidianae vitae consuetudinem,

    pass judgment upon, Ter. Heaut. 2, 3, 41.— In pass.:

    M. Fulcinius domi suae honestus existimatus est,

    Cic. Caecin. 4, 10; cf.:

    P. Cornelius, homo, ut existimabatur, avarus et furax,

    id. de Or. 2, 66, 268:

    qua (fama) diu princeps oratorum... existimandus est,

    Quint. 11, 3, 8:

    popularitas signum affectati regni est existimatum,

    id. 5, 9, 13:

    assimulata sunt schemata existimanda,

    id. 9, 1, 27: utcunque (haec) animadversa aut existimata erunt, Liv. praef. § 8.—
    (β).
    With acc. and inf. as object (so most freq.): tu me amas, ego te amo;

    merito id fieri uterque existimat,

    Plaut. Most. 1, 3, 147:

    ne id quidem me dignum esse existimat, Quem adeat, etc.,

    id. As. 1, 2, 23; id. Bacch. 3, 6, 19:

    si majores nostri existimavissent, quemquam Rulli similem futurum,

    Cic. Agr. 2, 33, 89:

    non possum existimare, plus quemquam a se ipso quam me a te amari,

    id. Fam. 15, 21, 4:

    ego sic existimo, hos oratores fuisse maximos,

    id. Brut. 36, 138 et saep.—In pass. with an inf. clause as subject:

    fuit hoc in utroque eorum, ut Crassus non tam existimari vellet non didicisse, quam illa despicere, etc.,

    Cic. de Or. 2, 1, 4:

    disciplina in Britannia reperta, atque inde in Galliam translata esse existimatur,

    Caes. B. G. 6, 13 fin.:

    Themistocles suasisse existimatur Atheniensibus, ut, etc.,

    Quint. 9, 2, 92 et saep.— Pass. impers.:

    huic (insulae) milia DCCC. in longitudinem esse existimatur,

    Caes. B. G. 5, 13 fin.; Plin. 6, 22, 24, § 81.—
    (γ).
    With a rel. or interrog.-clause:

    haud existimans, quanto labore partum,

    Ter. Ph. 1, 1, 11:

    nunc vos existimate, facta an dicta pluris sint,

    judge, Sall. J. 85, 14 Cort.; cf.:

    utrum avertendae suspicionis causa, etc., an, etc., existimari non poterat,

    be judged, decided, Caes. B. C. 3, 102, 3:

    qui (Pyrrhus) utrum avarior an crudelior sit, vix existimari potest,

    Liv. 22, 59, 14:

    existimari a medicis jubet, an talis caecitas ac debilitas superabiles forent,

    Tac. H. 4, 81.—
    (δ).
    With de:

    de scriptoribus, qui nondum ediderunt, existimare non possumus,

    Cic. Leg. 1, 2, 7:

    ex eventu homines de tuo consilio existimaturos videmus,

    id. Fam. 1, 7, 5:

    male de aliquo,

    to have a bad opinion of any one, id. Off. 2, 10, 36; cf.:

    tu ipse quem ad modum existimes vide,

    id. Div. in Caecil. 12, 37; id. Att. 6, 2, 3.— Pass. impers.:

    exstant orationes, ex quibus existimari de ingeniis eorum potest,

    Cic. Brut. 21, 82.—
    (ε).
    With in and abl.:

    in hostium numero existimari,

    to be regarded as an enemy, Cic. Verr. 1, 5, 13.—
    (ζ).
    Absol.:

    ut Cicero existimat,

    Quint. 9, 1, 29:

    sicut multi existimarunt,

    id. 8, 6, 67.— Pass. impers.:

    ita intellegimus vulgo existimari,

    Cic. Rep. 2, 15, 28.—As subst.: existĭmantes, ium, m., critics, critical judges:

    si in existimantium arbitrium sua scripta non venerint,

    Cic. Brut. 24, 92.

    Lewis & Short latin dictionary > existimo

  • 42 existumo

    ex-istĭmo or existŭmo, āvi, ātum, 1, v. a. [aestimo].
    I.
    = aestimo, to value, estimate, reckon, esteem, with gen. of value (rare):

    satin abiit neque quod dixi flocci existumat?

    Plaut. Most. 1, 1, 73:

    dum ne ob malefacta peream, parvi existumo,

    id. Capt. 3, 5, 24: omnia minoris, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 2:

    magni operam,

    Nep. Cat. 1, 2:

    minoris aliquid,

    id. ib. 1, 4; Suet. Aug. 40.—With interrog. clause:

    nunc si dico ut res est, quem ad modum existumet me?

    Plaut. Merc. 3, 1, 18 Ritschl. —
    II.
    In gen., to judge, consider, suppose, think, esteem. —Constr. with the acc., an object-clause, a rel.-clause, with de, or absol.
    (α).
    With acc.: si improbum Cresphontem existimaveras, Enn. ap. Auct. Her. 2, 24, 38 (Trag. v. 156, ed. Vahl., where the reading is existimas); cf.:

    quod eum, qui hoc facit, avarum possumus existimare,

    Cic. Verr. 2, 3, 82, § 190; Quint. 5, 12, 21:

    quod ego nullo modo existimo,

    Cic. Tusc. 3, 11, 25:

    cottidianae vitae consuetudinem,

    pass judgment upon, Ter. Heaut. 2, 3, 41.— In pass.:

    M. Fulcinius domi suae honestus existimatus est,

    Cic. Caecin. 4, 10; cf.:

    P. Cornelius, homo, ut existimabatur, avarus et furax,

    id. de Or. 2, 66, 268:

    qua (fama) diu princeps oratorum... existimandus est,

    Quint. 11, 3, 8:

    popularitas signum affectati regni est existimatum,

    id. 5, 9, 13:

    assimulata sunt schemata existimanda,

    id. 9, 1, 27: utcunque (haec) animadversa aut existimata erunt, Liv. praef. § 8.—
    (β).
    With acc. and inf. as object (so most freq.): tu me amas, ego te amo;

    merito id fieri uterque existimat,

    Plaut. Most. 1, 3, 147:

    ne id quidem me dignum esse existimat, Quem adeat, etc.,

    id. As. 1, 2, 23; id. Bacch. 3, 6, 19:

    si majores nostri existimavissent, quemquam Rulli similem futurum,

    Cic. Agr. 2, 33, 89:

    non possum existimare, plus quemquam a se ipso quam me a te amari,

    id. Fam. 15, 21, 4:

    ego sic existimo, hos oratores fuisse maximos,

    id. Brut. 36, 138 et saep.—In pass. with an inf. clause as subject:

    fuit hoc in utroque eorum, ut Crassus non tam existimari vellet non didicisse, quam illa despicere, etc.,

    Cic. de Or. 2, 1, 4:

    disciplina in Britannia reperta, atque inde in Galliam translata esse existimatur,

    Caes. B. G. 6, 13 fin.:

    Themistocles suasisse existimatur Atheniensibus, ut, etc.,

    Quint. 9, 2, 92 et saep.— Pass. impers.:

    huic (insulae) milia DCCC. in longitudinem esse existimatur,

    Caes. B. G. 5, 13 fin.; Plin. 6, 22, 24, § 81.—
    (γ).
    With a rel. or interrog.-clause:

    haud existimans, quanto labore partum,

    Ter. Ph. 1, 1, 11:

    nunc vos existimate, facta an dicta pluris sint,

    judge, Sall. J. 85, 14 Cort.; cf.:

    utrum avertendae suspicionis causa, etc., an, etc., existimari non poterat,

    be judged, decided, Caes. B. C. 3, 102, 3:

    qui (Pyrrhus) utrum avarior an crudelior sit, vix existimari potest,

    Liv. 22, 59, 14:

    existimari a medicis jubet, an talis caecitas ac debilitas superabiles forent,

    Tac. H. 4, 81.—
    (δ).
    With de:

    de scriptoribus, qui nondum ediderunt, existimare non possumus,

    Cic. Leg. 1, 2, 7:

    ex eventu homines de tuo consilio existimaturos videmus,

    id. Fam. 1, 7, 5:

    male de aliquo,

    to have a bad opinion of any one, id. Off. 2, 10, 36; cf.:

    tu ipse quem ad modum existimes vide,

    id. Div. in Caecil. 12, 37; id. Att. 6, 2, 3.— Pass. impers.:

    exstant orationes, ex quibus existimari de ingeniis eorum potest,

    Cic. Brut. 21, 82.—
    (ε).
    With in and abl.:

    in hostium numero existimari,

    to be regarded as an enemy, Cic. Verr. 1, 5, 13.—
    (ζ).
    Absol.:

    ut Cicero existimat,

    Quint. 9, 1, 29:

    sicut multi existimarunt,

    id. 8, 6, 67.— Pass. impers.:

    ita intellegimus vulgo existimari,

    Cic. Rep. 2, 15, 28.—As subst.: existĭmantes, ium, m., critics, critical judges:

    si in existimantium arbitrium sua scripta non venerint,

    Cic. Brut. 24, 92.

    Lewis & Short latin dictionary > existumo

  • 43 integer

    intĕger, tēgra, tēgrum (long e in intēgri, intēgros, etc., Lucr. 1, 927; Verg. E. 4, 5; Hor. S. 2, 2, 113 al.), adj. [2. in and root tag-, tango], untouched, unhurt, unchanged.
    I.
    Lit.
    A.
    Undiminished, whole, entire, complete, perfect:

    integer et plenus thensaurus,

    Plaut. Truc. 4, 12, 13:

    exercitus,

    id. Bacch. 4, 9, 148:

    annus,

    Cic. Prov. Cons. 8:

    quarum (sublicarum) pars inferior integra remanebat,

    Caes. B. G. 7, 35:

    integris bonis exulare,

    Suet. Caes. 42:

    nec superstes Integer,

    Hor. C. 2, 17, 7:

    puer malasque comamque Integer,

    with beard, and hair on his head, Stat. Th. 8, 487:

    signa (litterarum),

    unbroken, Cic. Cat. 3, 3, 6.— Adv.: ad integrum, wholly, entirely:

    corpore carens,

    Macr. Som. Scip. 1, 5. —
    B. 1.
    Absol.:

    adulescens cum sis, tum, cum est sanguis integer,

    Plaut. Merc. 3, 2, 7:

    aetas,

    Ter. And. 1, 1, 45:

    cum recentes atque integri defessis successissent,

    Caes. B. C. 3, 94;

    so opp. defessi,

    id. B. G. 7, 41;

    opp. defatigati,

    id. ib. 7, 48; 5, 16; id. B. C. 3, 40:

    integris viribus repugnare,

    id. B. G. 3, 4:

    si ad quietem integri iremus, opp. onustus cibo et vino,

    Cic. Div. 1, 29:

    integra valetudo,

    id. Fin. 2, 20, 64:

    integrum se salvumque velle,

    id. ib. 2, 11, 33:

    omnibus rebus integros incolumesque esse,

    id. Fam. 13, 4:

    florentes atque integri,

    id. Planc. 35:

    integros pro sauciis arcessere,

    Sall. C. 60, 4;

    so opp. saucius,

    Cic. Mur. 25, 50:

    Horatius,

    Liv. 1, 25:

    nasus,

    Juv. 15, 56; 10, 288;

    so opp. truncus,

    Plin. 7, 11, 10. §

    50: cecidit Cethegus integer, et jacuit Catilina cadavere toto,

    not mutilated, Juv. 10, 288:

    opes, opp. accisae,

    Hor. S. 2, 2, 113:

    mulier aetate integra,

    in the flower of her age, Ter. And. 1, 1, 45:

    corpora sana et integri sanguinis,

    Quint. 8 praef. § 19;

    tantum capite integro (opp. transfigurato),

    unchanged, Suet. Ner. 46:

    quam integerrimis corporibus cibum offerre,

    free from fever, Cels. 3, 4:

    antequam ex toto integer fiat,

    id. ib.:

    integra aetate ac valetudine,

    Suet. Tib. 10. —
    2.
    With gen.:

    integer aevi sanguis (= integri aevi sanguis, i. e. juvenilis vigor),

    Verg. A. 2, 638; 9, 255; Ov. M. 9, 441:

    integer annorum,

    Stat. Th. 1, 415 (cf. II. A. infra): deos aevi integros, Enn. ap. Serv. Verg. A. 9, 255 (Trag. v. 440 Vahl.). —
    3.
    With abl.:

    fama et fortunis integer,

    Sall. H 2, 41, 5:

    copiis integra (regio),

    id. ib. 1, 95:

    neque aetate neque corpore integer,

    Suet. Aug. 19: pectore maturo fuerat puer integer aevo, Ped. Albin. 3, 5:

    dum vernat sanguis, dum rugis integer annus,

    Prop. 4 (5), 5, 59.—
    4.
    With a ( ab) and abl. (rare):

    a populi suffragiis integer,

    i. e. who has not been rejected, Sall. H. 1, 52 D.:

    cohortes integrae ab labore,

    Caes. B. G. 3, 26:

    gens integra a cladibus belli,

    Liv. 9, 41, 8.—
    5.
    Esp. in phrase ad or in integrum (sc. statum), to a former condition or state:

    potius quam redeat ad integrum haec eadem oratio,

    i. e. to have the same story over again, Ter. Heaut. 5, 3, 8:

    quod te absente hic filius egit restitui in integrum aequum est,

    id. Phorm. 2, 4, 11:

    quos ego non idcirco esse arbitror in integrum restitutos,

    Cic. Clu. 36, 98; id. Fl. 32, 79:

    (judicia) in integrum restituit,

    Caes. B. C. 3, 1, 4. —
    C.
    Not worn, fresh, new, unused:

    ad integrum bellum cuncta parare,

    Sall. J. 73, 1:

    consilia,

    id. ib. 108, 2:

    pugnam edere,

    Liv. 8, 9, 13.—Hence, esp. adv.: de integro, ab integro, ex integro, anew, afresh:

    ut mihi de integro scribendi causa non sit,

    Cic. Att. 13, 27; id. Clu. 60, 167:

    acrius de integro obortum est bellum,

    Liv. 21, 8, 2:

    relata de integro res ad senatum,

    id. 21, 6, 5:

    columnam efficere ab integro novam,

    Cic. Verr. 2, 1, 56, § 147:

    magnus ab integro saeclorum nascitur ordo,

    Verg. E. 4, 5:

    recipere ex integro vires,

    Quint. 10, 3, 20:

    navibus ex integro fabricatis,

    Suet. Aug. 16.—
    D.
    Untainted, fresh, sweet:

    ut anteponantur integra contaminatis,

    Cic. Top. 18, 69:

    fontes,

    Hor. C. 1, 26, 6:

    sapor,

    id. S. 2, 4, 54:

    aper, opp. vitiatus,

    id. ib. 2, 2, 91.—
    E.
    Not before attempted, fresh:

    ex integra Graeca integram comoediam Hodie sum acturus,

    Ter. Heaut. prol. 4:

    alias ut uti possim causa hac integra,

    this pretext as a fresh one, id. Hec. 1, 2, 5:

    eum Plautus locum reliquit integrum,

    not treated, not imitated, id. Ad. prol. 9.
    II.
    Trop.
    A.
    Blameless, irreproachable, spotless, pure, honest, virtuous:

    cum illo nemo neque integrior esset in civitate, neque sanctior,

    Cic. de Or. 1, 53:

    (homines) integri, innocentes, religiosi,

    id. Verr. 2, 4, 4, § 7:

    integerrima vita,

    id. Planc. 1:

    incorrupti atque integri testes,

    id. Fin. 1, 21:

    vitae,

    Hor. C. 1, 22, 1:

    integer urbis,

    not spoiled by the city, untainted with city vices, Val. Fl. 2, 374:

    vir a multis vitiis integer, Sen. de Ira, 1, 18, 3.— Of female chastity: loquere filiam meam quis integram stupraverit,

    Plaut. Truc. 4, 3, 47:

    narratque, ut virgo ab se integra etiam tum siet,

    Ter. Hec. 1, 2, 70:

    quibus liberos conjugesque suas integras ab istius petulantia conservare non licitum est,

    Cic. Verr. 1, 5, 14:

    virgines,

    Cat. 61, 36.—
    B.
    Of the mind or disposition.
    1.
    Free from passion or prejudice, unbiassed, impartial: integrum se servare, to keep one's self neutral, Cic. Att. 7, 26, 2:

    arbiter,

    Juv. 8, 80:

    scopulis surdior Icari Voces audit, adhuc integer,

    untouched with love, heart-whole, Hor. C. 3, 7, 21:

    bracchia et vultum teretesque suras Integer laudo,

    id. ib. 2, 4, 21.—
    2.
    Healthy, sound, sane, unimpaired:

    animi,

    Hor. S. 2, 3, 220:

    mentis,

    id. ib. 2, 3, 65; cf.

    mens,

    id. C. 1, 31, 18:

    a conjuratione,

    without complicity in, Tac. A. 15, 52:

    integrius judicium a favore et odio,

    Liv. 45, 37, 8.—
    C.
    New to a thing, ignorant of it:

    rudem me discipulum, et integrum accipe,

    Cic. N. D. 3, 3:

    suffragiis integer,

    Sall. H. 1, 52 Dietsch—
    D.
    In which nothing has yet been done, undecided, undetermined:

    integram rem et causam relinquere,

    Cic. Att. 5, 21, 13:

    rem integram ad reditum suum jussit esse,

    id. Off. 2, 23, 82:

    integram omnem causam reservare alicui,

    id. Fam. 13, 4, 2:

    ea dicam, quae ipsi, re integra saepe dixi,

    id. Mur. 21:

    ut quam integerrima ad pacem essent omnia,

    Caes. B. C. 1, 85:

    offensiones,

    not yet cancelled, Tac. A. 3, 24:

    integrum est mihi,

    it is still in my power, I am at liberty, Cic. Att. 15, 23:

    loquor de legibus promulgatis, de quibus est integrum vobis,

    id. Phil. 1, 10:

    non est integrum, Cn. Pompeio consilio jam uti tuo,

    id. Pis. 24:

    ei ne integrum quidem erat, ut, etc.,

    id. Tusc. 5, 21, 62. —

    So, integrum dare,

    to grant full power, to leave at liberty, Cic. Part. 38. — Adv.: intĕgrē.
    1.
    Lit., wholly, entirely:

    mutare,

    Tac. H. 1, 52.—
    2.
    Trop.
    a.
    Irreproachably, honestly, justly:

    incorrupte atque integre judicare,

    Cic. Fin. 1, 9:

    in amicorum periculis caste integreque versatus,

    id. Imp. Pomp. 1. — Comp.: quid dici potest integrius, quid incorruptius, Cic. Mil. 22.— Sup.:

    Asiam integerrime administravit,

    Suet. Vesp. 4:

    procuratione integerrime functus,

    Plin. Ep. 7, 25. —
    b.
    Purely, correctly:

    integre et ample et ornate dicere,

    Cic. Opt. Gen. 4, 12:

    proprie atque integre loqui,

    Gell. 7, 11, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > integer

  • 44 lassitudo

    lassĭtūdo, ĭnis, f. [id.], faintness, weariness, heaviness, lassitude (class.):

    exercitationis finis esse debet lassitudo, quae citra fatigationem est,

    Cels. 1, 2:

    omnia membra lassitudo mihi tenet,

    Plaut. Stich. 2, 2, 12:

    lassitudinem hercle verba tua mihi addunt,

    id. Merc. 1, 2, 45:

    lassitudinem alicui eximere,

    id. ib. 1, 2, 17:

    sedare,

    id. Bacch. 1, 1, 75:

    illic (in lapicidinis) ibi demumst locus, ubi labore lassitudost exigunda ex corpore,

    id. Capt. 5, 4, 4:

    artius ex lassitudine dormire,

    Cic. Inv. 2, 4, 14:

    nulla lassitudo impedire officium et fidem debet,

    id. Fam. 12, 25, 6:

    nostros vires lassitudine deficiebant,

    Caes. B. C. 2, 41:

    lassitudine confici,

    id. ib. 3, 92 and 95:

    cursu ac lassitudine exanimati,

    id. B. G. 2, 23:

    lassitudine oppressi,

    id. ib. 4, 15:

    timere, ne non virtute hostium, sed lassitudine sua vincerentur,

    Curt. 3, 7, 9:

    in lassitudine homines proniores sunt ad iracundiam,

    Plin. 22, 24, 51, § 111:

    citra lassitudinem exercere aliquid,

    not to weary, Sen. Ira, 3, 9, 1.—
    (β).
    With gen. subj.:

    lassitudo armorum equitandive,

    Plin. 23, 1, 26, § 52.— Transf., as a term of reproach: lassitudo conservūm, reduviae flagri, that wearies his fellowslaves with stripes, Titin. ap. Fest. p. 270 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > lassitudo

  • 45 molior

    mōlĭor, ītus, 4 ( inf. molirier for moliri, Lucr. 5, 934), v. dep. n. and a. [moles].
    I.
    Neutr.
    A.
    To set one's self or one's powers in motion, to make exertions, exert one's self, to endeavor, struggle, strive, toil, etc. (rare but class.;

    syn.: conor, nitor): viden ut misere moliuntur?

    Plaut. Curc. 1, 3, 32:

    agam per me ipse et moliar,

    Cic. Fam. 6, 10, 2:

    nōsti mores mulierum: Dum moliuntur, dum comuntur, annus est,

    Ter. Heaut. 2, 2, 11:

    horam amplius jam in demoliendo signo permulti homines moliebantur,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 95.—
    B.
    To set one's self in motion, endeavor to depart, to depart:

    molientem hinc Hannibalem,

    Liv. 28, 44:

    dum naves moliuntur a terra,

    id. 37, 11:

    in quam (insulam) gladiatores navibus molientes,

    Tac. H. 2, 35.—
    II.
    Act.
    A.
    To labor upon any thing, exert one's self at or upon, set in motion, work an instrument or engine; to work any thing (cf. ago; class.).
    1.
    Nihil enim agit (vita deorum),... nulla opera molitur, Cic. N. D. 1, 19, 51:

    res dura et regni novitas me talia cogant moliri,

    Verg. A. 1, 564: validam in vites molire bipennem, to work, i. e. wield, id. G. 4, 331: ancoras, to work, i. e. hoist the anchor, weigh anchor, Liv. 28, 17:

    agricola incurvo terram molitus aratro,

    i. e. to work, cultivate, till the ground, Verg. G. 1, 494; Col. 1 praef. 17;

    11, 2, 19: erro molirier arva,

    Lucr. 5, 932: fores, to work, i. e. to force, to break open, Tac. A. 1, 39; 2, 82; Liv. 23, 18, 2; 24, 46, 5:

    Atharrias ad Philotam missus clausum aditum domus moliebatur,

    Curt. 6, 8, 20:

    habenas,

    to guide, Verg. A. 12, 327:

    fulmina molitur dextrā,

    hurls, id. G. 1, 329:

    ignem,

    id. A. 10, 131:

    opera,

    to begin work, Col. 11, 2, 2:

    aliquid sub divo moliri potest,

    id. 1, 8, 9.—
    2.
    To set in motion, bestir, rouse, cause to remove, displace (syn.:

    deicio, deturbo): montes suā sede,

    displaces, Liv. 9, 3:

    corpora ex somno moliebantur,

    aroused, id. 36, 24, 3:

    onera objecta,

    id. 25, 36.—
    3.
    To build, make, erect, construct (syn.:

    condo, fundo, construo): muros,

    to build, Verg. A. 3, 132:

    classem,

    id. ib. 3, 6:

    arcem,

    id. ib. 1, 424:

    atrium,

    Hor. C. 3, 1, 46:

    aedem,

    Flor. 1, 7:

    locum,

    prepares, Verg. A. 7, 158:

    pocula de inimicorum capitibus hominum,

    to construct, make, Sol. 15.—
    B.
    Trop., to endeavor to do; to undertake, attempt, set about any thing (cf.:

    aggredior, apparo): nec ea, quae agunt, molientes cum labore operoso,

    performing, doing, Cic. N. D. 2, 23, 59:

    viam clipei molita per oras,

    made its way, Verg. A. 10, 477:

    inde datum molitur iter,

    id. ib. 6, 477:

    jamque alio moliris iter,

    Stat. S. 5, 2, 61:

    viam et gressus,

    Claud. Rapt. Pros. 1, 278; 3, 438: animum, to form or acquire for one's self, Ov. A. A. 2, 119:

    laborem,

    to undertake, Verg. A. 4, 233:

    struere et moliri aliquid calamitatis alicui,

    to try to bring upon, Cic. Clu. 64, 178:

    fortissimis atque optimis civibus periculum moliri,

    id. Sest. 1, 1:

    pestem patriae nefarie,

    id. Cat. 2, 1, 1:

    perniciem rei publicae,

    id. ib. 1, 2, 5: insidias avibus, to lay snares, Verg. G. 1, 271:

    crimina et accusatorem,

    to bring about, find out, Tac. A. 12, 22:

    triumphos,

    Ov. M. 14, 719:

    fugam,

    Verg. A. 2, 109:

    moram,

    to cause, make, occasion, id. ib. 1, 414:

    opem extremam alicui,

    Val. Fl. 6, 431:

    dolos apertos,

    to devise, id. 5, 249:

    bellum in animo,

    to design, meditate, Vell. 2, 46:

    Athenienses urbem ex integro condere moliuntur,

    Just. 2, 15, 1:

    mundum efficere moliens deus,

    attempting, Cic. Univ. 4:

    fallere,

    Val. Fl. 3, 491:

    de occupando regno moliens,

    striving to usurp the government, Cic. Rep. 2, 35, 60:

    nuptias,

    to bring about, Tac. A. 12, 3:

    apud judices oratione molienda sunt amor, odium, etc.,

    are to be excited, called forth, Cic. de Or. 2, 51, 206:

    tumorem,

    Col. 6, 17:

    vorandi facultatem,

    Cels. 1, 3:

    fidem moliri coepit,

    began to meddle with, disturb, Liv. 6, 11, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > molior

  • 46 possum

    possum, pŏtŭi, posse, v. n. irreg. (old forms, potis sum, for possum, Plaut. Poen. 5, 2, 26; id. Curc. 5, 3, 23; so,

    potis est,

    id. Ps. 1, 1, 41:

    potis sunt, for possunt,

    id. Poen. 1, 2, 17: POTISIT, S. C. de Bacchan.: potisset, for posset, and potisse, for posse, Lucil. ap. Non. 484, 32, and 445, 29:

    potesse, for posse, very freq.,

    Plaut. Aul. 2, 4, 30; id. Cist. 1, 1, 32; id. Truc. 1, 1, 73; id. Ep. 2, 2, 43; id. Bacch. 3, 6, 30 al.; Lucr. 1, 665; 2, 225; 1010:

    possiem,

    Plaut. Bacch. 4, 5, 2; id. Stich. 3, 2, 25:

    potis sis,

    id. Poen. 4, 2, 53:

    potis siem,

    id. Merc. 2, 2, 59: possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin., or Sat. v. 38 Vahl.; Plaut. As. 4, 2, 10; id. Aul. 4, 10, 17; id. Most. 2, 2, 34; 3, 2, 147; id. Men. 5, 9, 45:

    possiet,

    id. Cist. 1, 3, 37; id. Bacch. 3, 1, 3; id. Most. 1, 1, 13 al.; cf. Brix ad Plaut. Mil. 884; Fleck. Krit. Misc. p. 45 sq.—In pass.: potestur, Enn. ap. Diom. p. 380 P. (Ann. [p. 1404] v. 594 Vahl.): Pac. ap. Non. 508, 29; Quadrig. ap. id. 508, 30; Lucr. 3, 1010: poteratur, Cael. ap. Non. 508, 27: possitur, Lex. Servil. p. 59 Haubold; Scaurus ap. Diom. p. 381 P.: possetur, Quadrig. ap. Non. 508, 18) [potis-sum].
    I.
    In gen., to be able, have power; I ( thou, he, etc.) can (syn. queo):

    quantum valeam, quantumque possim,

    Cic. Fam. 6, 5, 1:

    consilio, quantum potero, labore plus paene quam potero exeubabo,

    id. Phil. 6, 7, 18:

    ut, quoad possem et liceret, a senis latere nunquam discederem,

    id. Lael. 1, 1:

    timor igitur ab iis aegritudinem potuit repellere, ratio non poterit?

    id. Tuse. 3, 27, 66.—With sup.:

    Caesari te commendavi et tradidi, ut gravissime diligentissimeque potui,

    as earnestly and warmly as I possibly could, Cic. Fam. 7, 17, 2: potest fieri, it may be, is possible:

    potest fieri, ut fallar,

    id. ib. 13, 73, 2: non possum quin, I can not but: non possum quin exclamem, ut ait ille in Trinummo (Plaut. Trin. 3, 2, 79; cf. id. Mil. 2, 2, 107); Cic. de Or. 2, 10, 39:

    ut nihil ad te dem litterarum, facere non possum,

    I cannot help writing to you, id. Att. 8, 14, 1:

    facere non potui quin tibi sententiam declararem meam,

    id. Fam. 6, 13, 1; cf.:

    non possum non: aequitatem tuam non potui non probare,

    id. ib. 1, 9, 26:

    non possum te non accusare,

    id. ib. 5, 14, 2:

    is non potest eam (mortem) non timere,

    id. Fin. 3, 8, 29.— Absol.: potest (sc. fieri), it may be, is possible:

    potest, ut alii ita arbitrentur,

    Plaut. Ps. 2, 2, 38: non, non sic futurum est;

    non potest,

    Ter. Phorm. 2, 1, 73; Plaut. Mil. 3, 1, 100 Brix; cf. id. Trin. 3, 3, 3:

    quae (mala) si potest singula consolando levare, etc.,

    Cic. Fin. 5, 28, 84:

    nos dignitatem, ut potest, retinebimus,

    id. Fam. 1, 2, 4.—Quantum or ut potest, as much or as far as possible:

    ibo atque arcessam medicum, quantum potest,

    Plaut. Men. 5, 2; id. Most. 3, 2, 71; Ter. Eun. 5, 1, 20:

    nos in senatu dignitatem nostram, ut potest in tantā hominum perfidiā, retinebimus,

    Cic. Fam. 1, 2, 4.—In urgent questions:

    possum scire, quo profectus, cujus sis, aut quid veneris?

    may I know? can I learn? pray, will you tell me? Plaut. Am. 1, 1, 190:

    possumne ego hodie ex te exsculpere Verum?

    Ter. Eun. 4, 4, 44.—
    II.
    In partic.
    A. 1.
    With neutr. acc. used adverbially (class.; cf.

    polleo): vocat me, quae in me plus potest,

    Plaut. Truc. 4, 2, 42:

    plus potest qui plus valet,

    id. ib. 4, 3, 38:

    qui tum et poterant per vim et scelus plurimum, et quod poterant, id audebant,

    Cic. Quint. 21, 69:

    quid ergo? hoc pueri possunt, viri non poterunt?

    id. Tusc. 2, 14, 34:

    qui apud me et amicitiā, et beneficiis, et dignitate plurimum possunt,

    id. Rosc. Am. 1, 4:

    plus aliquanto apud te pecuniae cupiditas, quam judicii metus potuit,

    id. Verr. 2, 3, 57, § 131; id. de Or. 2, 42, 180:

    quid aristolochia ad morsus serpentum possit,

    id. Div. 1, 10, 16:

    quoniam multum potest provisio animi ad minuendum dolorem,

    id. Tusc. 3, 14, 30:

    ad beate vivendum satis posse virtutem,

    id. ib. 5, 5, 12: multum posse ad salutem alterius... parum potuisse ad exitium, Cic. Opp. ap. Amm. 30, 8, 7.—
    2.
    In gen., and without neutr. acc. (late Lat.):

    posse litteras ejus ad perniciem, non posse ad salutem,

    App. Mag. 79, p. 324.—
    B.
    Posse aliquem, to be able to embrace one ( poet.), Mart. 3, 32.—
    C.
    Posse as subst. ( poet.):

    posse loqui,

    the power of speech, Ov. M. 2, 483:

    posse moveri = facultatem se movendi,

    id. ib. 11, 177.—
    D.
    Freq. in elliptical sentences:

    quod vi non poterant, fraude assequi temptant,

    Curt. 5, 10, 8:

    Ismenias, etsi publicis non poterat, privatis tamen viribus adjuvabat,

    Just. 5, 9, 8:

    ut auxilium quod misericordiā non poterat, jure cognationis obtineret,

    id. 28, 1, 9:

    ut collegam vi, si aliter non possent, de foro abducerent,

    Liv. 2, 56.—
    E.
    In apodosis of conditional sentences, analogous to the auxiliaries of the Engl. potential mood (v. Roby, § 1520; Zumpt, § 519).
    1.
    Indic.:

    ille potuit exspectatior venire, qui te nuntiaret mortuom (= si quis nuntiaret, etc.),

    Plaut. Most. 1, 2, 12:

    nec vero ipsam amicitiam tueri possumus, nisi aeque amicos et nosmet ipsos diligamus,

    Cic. Fin. 1, 20, 67:

    Pompeius munitiones Caesaris prohibere non poterat, nisi praelio decertare vellet,

    Caes. B. C. 3, 44: consul esse qui potui, nisi eum vitae cursum tenuissem, Cic. Rep. 1, 6, 10:

    (res publica) poterat esse perpetua, si patriis viveretur institutis,

    id. ib. 3, 29, 41:

    deleri totus exercitus potuit, si fugientis persecuti victores essent,

    Liv. 32, 12, 6:

    nisi felicitas in socordiam vertisset exuere jugum potuerunt,

    Tac. Agr. 31.—
    2.
    Subj.:

    qui denique ex bestiis fructus, nisi homines adjuvarent, percipi posset,

    Cic. Off. 2, 4, 14; cf.:

    ventum quidem erat eo, ut, si hostem similem antiquis Macedonum regibus habuisset consul, magna clades accipi potuerit,

    Liv. 44, 4, 9.—So when the condition is implied, or is contained in an adverbial clause:

    quae res egestati et aeri alieno tuo praeter mortem Caesaris subvenire potuisset?

    Cic. Phil. 2, 14, 36:

    quis opifex praeter naturam... tantam sollertiam persequi potuisset in sensibus?

    id. N. D. 2, 57, 142; id. Tusc. 4, 19, 44:

    plurima proferre possemus, sed modus adhibendus est,

    Nep. Epam. 4, 6:

    possem hic Ciceronis respondere verbis, sed, etc.,

    Quint. 2, 21, 14.—Hence, pŏtens, entis ( gen. plur. potentum, Verg. A. 12, 519; Claud. Laud. Stil. 2, 114), P. a.
    A.
    In gen., able, mighty, powerful, potent (class.):

    amplae atque potentes civitates,

    Cic. Inv. 2, 56, 169:

    familiae clarae ac potentes,

    Liv. 23, 4:

    amici magni et potentes,

    Suet. Aug. 56:

    ne quis ex plebe contra potentiorem auxilii egeret,

    Caes. B. G. 6, 10:

    duo potentissimi reges,

    Cic. Imp. Pomp. 2, 4:

    potentissimus et clarissimus civis,

    id. Planc. 21, 51.—
    (β).
    With gen.:

    quanta sit humani ingenii vis, quam potens efficiendi quae velit,

    Quint. 12, 11, 10.—
    (γ).
    With abl.:

    Roma potens opibus,

    Ov. F. 4, 255:

    pecuniā et orbitate,

    Tac. H. 1, 73.—
    (δ).
    With inf.:

    compensare potens,

    Dig. 16, 2, 10.—
    B.
    In partic.
    1.
    Having power over, ruling over, master of a thing; with gen.:

    dum liber, dum mei potens sum,

    as long as I am my own master, Liv. 26, 13, 14:

    sanus mentisque potens,

    in his right mind, Ov. Tr. 2, 139:

    potens mei non eram,

    Curt. 4, 13, 23:

    potentes rerum suarum atque urbis,

    having made themselves masters of, Liv. 23, 16, 6; so, facere aliquem potentem alicujus rei, to make one master of any thing, to give one the power over a thing:

    consilii,

    id. 8, 13, 14:

    imperii,

    id. 22, 42, 12: diva potens Cypri, that reigns over Cyprus, i.e. Venus, Hor. C. 1, 3, 1:

    Naïadum potens (Bacchus),

    id. ib. 3, 25, 14:

    silvarum potens Diana,

    id. C. S. 1:

    diva potens uteri,

    i.e. Lucina, Ov. M. 9, 315:

    rerum omnium potens Juppiter,

    Tac. H. 4, 84:

    lyrae Musa potens,

    that presides over lyric poetry, Hor. C. 1, 6, 10:

    irae,

    master of his anger, Curt. 4, 2, 5:

    mariti,

    ruling her husband, Tac. A. 14, 60:

    animal potens leti,

    that can kill, deadly, Luc. 6, 485; cf. id. 5, 199 Corte ad loc.—
    2.
    Fit for, capable of any thing; with gen.:

    potens regni,

    Liv. 24, 2: hostes neque pugnae, neque fugae satis potentes caeduntur, unable either to fight or flee, id. 8, 39.—
    3.
    Partaking of, having attained a thing; with gen. ( poet.):

    pacis potentes,

    Plaut. Poen. 5, 4, 9:

    voti,

    Ov. M. 8, 80:

    jussi,

    having fulfilled the command, id. ib. 4, 509.—
    4.
    Strong, mighty, powerful, efficacious, potent (mostly poet. and in post-Aug. prose):

    fortuna in res bellicas potens,

    Liv. 9, 17:

    herba potens ad opem,

    Ov. H. 5, 147:

    verba,

    id. Am. 3, 11, 31:

    herba potens adversus ranas,

    Plin. 25, 10, 81, § 130:

    passum ex uvis contra haemorrhoida potens,

    id. 23, 1, 12, § 15.— Comp.:

    nihil esse potentius auro,

    Ov. Am. 3, 8, 29:

    quaedam ad efficiendum potentiora,

    Quint. 6, 1, 26.— Sup.:

    potentissimae cantharides,

    Plin. 29, 4, 30, § 94:

    argumenta,

    Quint. 6, 4, 22.—Hence, adv.: pŏtenter, strongly, mightily, powerfully, effectually ( poet. and in post-Aug. prose):

    se ipsam potenter atque efficaciter defendere,

    Val. Max. 1, 1, 1:

    dicere,

    Quint. 12, 10, 72. — Comp.:

    aurum... perrumpere amat saxa potentius Ictu fulmineo,

    Hor. C. 3, 16, 9; Quint. 6, 4, 18.—
    B.
    According to one's ability or powers ( poet.):

    lecta potenter res,

    Hor. A. P. 40.

    Lewis & Short latin dictionary > possum

  • 47 redimo

    rĕd-ĭmo, ēmi, emptum, 3, v. a. [emo].
    I.
    To buy back, repurchase (freq. and class.; syn.: recupero, reparo).
    A.
    In gen.:

    eam (domum) non minoris, quam emit Antonius, redimet,

    Cic. Phil. 13, 5, 10:

    neque adeo hasce emi mihi — illi redemi rursum,

    Plaut. Trin. 1, 2, 145:

    aut emendum sibi quod non habebat, aut redimendum quod habebat,

    Cic. Sest. 30, 66:

    de fundo redimendo,

    id. Att. 11, 13, 4:

    orabo, ut mihi pallam reddat, quam dudum dedi, Aliam illi redimam meliorem,

    will buy in return, Plaut. Men. 4, 2, 115; 4, 3, 6; cf. Plin. 6, 28, 32, § 162.—
    B.
    In partic., to buy back, ransom, release, redeem a prisoner, slave, etc.: Li. Tu redimes me, si me hostes interceperint? De. Redimam, Plaut. As. 1, 1, 93; Ter. Eun. 1, 1, 29:

    ut is homo redimatur illi,

    Plaut. Capt. 2, 2, 91; cf. id. Merc. 3, 1, 31:

    captos, captivos ab hoste, a praedonibus, etc.,

    Cic. Off. 2, 16, 55; id. Verr. 2, 5, 34, § 90; cf.:

    haec benignitas, redimi e servitute captos,

    id. Off. 2, 18, 63; Plaut. Pers. 4, 6, 14:

    servi in publicum redempti ac manumissi,

    ransomed, liberated at public cost, Liv. 26, 27:

    me raptum pugnā pretiove redemptum Mandere humo,

    Verg. A. 9, 213; Ov. H. 3, 39; id. Am. 1, 8, 63. — Hence,
    2.
    In gen., to buy off from any thing; to set free, release, rescue:

    aliquem a piratis publicā civitatium pecuniā,

    Vell. 2, 42, 3:

    pecuniā se a judicibus, palam redemerat,

    Cic. Mil. 32, 87; cf.:

    se ab inquisitoribus pecuniā,

    Suet. Caes. 1:

    se a Gallis auro,

    Liv. 22, 59:

    se a cane,

    Petr. 72 fin.:

    se ab invidiā fortunae,

    Plin. 37, 1, 2, § 3:

    aliquem suo sanguine ab Acheronte,

    Nep. Dion, 10, 2; cf.:

    fratrem Pollux alternā morte redemit,

    Verg. A. 6, 121:

    corpus (sc. a morbo),

    Ov. R. Am. 229:

    redimite armis civitatem, quam auro majores vestri redemerunt,

    Liv. 9, 4, 9; 15, 34, 5: so,

    redemit Dominus Jacob,

    Vulg. Jer. 31, 11; id. 1 Pet. 1, 18 et saep. —
    II.
    To buy up.
    A.
    Lit.
    1.
    In gen. (rare):

    statim redemi fundos omnes, qui patroni mei fuerant,

    Petr. 7:

    essedum sumptuose fabricatum,

    Suet. Claud. 16:

    libros suppressos,

    id. Gram. 8.—
    (β).
    Of persons, to hire, bribe:

    auditores conducti et redempti,

    Plin. Ep. 2, 14, 4; so,

    plausor redemptus,

    Petr. 5, 8:

    tutor aut curator redemptus,

    Cod. Just. 5, 1, 4:

    aemuli corrupti ac redempti,

    ib. 10, 54.— More freq. and class.,
    2.
    In partic., a mercant. and jurid. t. t., to take or undertake by contract; to hire, farm, etc.:

    Dumnorigem portoria reliquaque omnia Aeduorum vectigalia parvo pretio redempta habere,

    Caes. B. G. 1, 18; Varr. L. L. 6, § 92 Müll.; cf.:

    picarias de censoribus,

    Cic. Brut. 22, 85:

    opus,

    id. Verr. 2, 1, 54, § 141:

    istum eripiendum,

    id. ib. 2, 1, 11, §

    31: vestimenta texenda vel insulam, vel navem fabricandam,

    Dig. 7, 8, 12 fin.:

    litem,

    to undertake, Cic. Rosc. Com. 12, 35.— Esp., in law, t. t., to undertake the risk of a suit for a consideration (which was held dishonorable;

    opp. to the authorized stipulation of a fee): litem te redemisse contra bonos mores,

    Cod. Just. 2, 12, 15; cf.

    also: redimit eventum litium majoris pecuniae praemio contra bonos mores (procurator),

    Dig. 17, 1, 7:

    qui alios actionum suarum redimunt exactores,

    i. e. who engage persons to undertake their suits in their own names, Cod. Just. 2, 13, 2; so ib. 2, 13, 1; cf., respecting redimere litem, Mühlenbruch, Die Lehre von der Cession, p. 362 sq.—
    B.
    Trop., to buy, purchase.
    1.
    To gain, acquire, obtain, procure any thing desirable:

    ut ab eo (praetore) servorum sceleris conjurationisque damnatorum vita vel ipso carnifice internuncio redimeretur,

    Cic. Verr. 2, 5, 6, § 14:

    ego vitam omnium civium... quinque hominum amentium ac perditorum poenā redemi,

    id. Sull. 11, 33: non vitam liberum sed mortis celeritatem pretio, id. Verr. 2, 5, 45, § 119:

    sepeliendi potestatem pretio,

    id. ib.:

    pacem sibi sempiternam,

    id. Q. Fr. 1, 1, 11, § 34:

    pacem Ariovisti ne obsidibus quidem datis,

    Caes. B. G. 1, 37:

    pacem ab aliquo,

    Just. 43, 5, 9:

    omnium gratiam atque amicitiam ejus morte,

    Caes. B. G. 1, 44 fin.:

    militum voluntates largitione,

    id. B. C. 1, 39:

    primo tantummodo belli moram,

    Sall. J. 29, 3:

    neve auro redimat jus triste sepulcri,

    Ov. M. 13, 472:

    mutuam dissimulationem mali,

    Tac. Agr. 6:

    quidquid homines vel vitā aestimant vel morte redimunt,

    Curt. 5, 5, 18; 5, 9, 3.—
    2.
    To buy off, i. e. to ward off, obviate, avert an evil:

    quam (acerbitatem) ego a re publicā meis privatis et domesticis incommodis libentissime redemissem,

    Cic. Fam. 2, 16, 4:

    haec vero, quae vel vitā redimi recte possunt, aestimare pecuniā non queo,

    id. Verr. 2, 5, 9, § 23:

    qui se uno quaestu decumarum omnia sua pericula redempturum esse dicebat,

    id. ib. 2, 3, 19, §

    49: metum virgarum pretio,

    id. ib. 2, 5, 44, §

    117: ignominiam assiduo labore,

    Front. Strat. 4, 1, 21:

    bellum ab Illyriis pactā mercede redimere,

    Just. 7, 5, 1; cf.

    bella,

    id. 6, 1, 6; 7, 5, 1; 7, 6, 5:

    si mea mors redimenda tuā esset,

    Ov. P. 3, 1, 105; cf.:

    nec te pugnantem tua forma redemit,

    id. M. 12, 393:

    qui delatorem redemit,

    has bought off, hushed up, Dig. 49, 14, 29.—
    3.
    To pay for; to make amends, atone, compensate for a wrong:

    flagitium aut facinus redimere,

    Sall. C. 14, 3:

    multa desidiae crimina morte,

    Vell. 2, 87 Ruhnk.:

    nullam congiario culpam,

    Plin. Pan. 28, 2; cf. simply culpam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 8:

    vitium auctore (sc. Jove),

    Ov. H. 17, 49:

    sua perjuria per nostram poenam,

    id. Am. 3, 3, 21.—
    4.
    Of one's word or promise, to redeem, keep:

    verba sua,

    Sen. Ben. 4, 36, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > redimo

  • 48 relevo

    rĕ-lĕvo, āvi, ātum, 1, v. a.
    I.
    To lift up, raise (very rare, and almost exclusively poet.; syn.: reficio, recreo, mitigo).
    A.
    Lit.:

    e terra corpus,

    Ov. M. 9, 318:

    umeros,

    id. F. 4, 169:

    in cubitum membra,

    id. P. 3, 3, 11. —
    B.
    Trop.: nec sic mea fata premuntur, Ut nequeam relevare caput, [p. 1556] Luc. 3, 268 Corte; so,

    caput,

    Plin. Ep. 1, 24, 4:

    si forte relevet manum suam a nobis,

    Vulg. 1 Reg. 6, 5: eos qui oppressi fuerant relevans, id. Job, 12, 21.—
    II.
    Transf., to make light, to lighten (class.).
    A.
    Lit.:

    epistulam graviorem pellectione,

    Cic. Att. 1, 13, 1: vimina curva favi (i. e. exonerare), Cv. R. Am. 186.— Poet.:

    sic unquam longā relevere catenā,

    Ov. Am. 1, 6, 25:

    minimo ut relevere labore Utque marem parias,

    i. e. may be delivered, id. M. 9, 675. —
    B.
    Trop., to relieve, free from any evil; or, to alleviate, mitigate, lessen, diminish, assuage, abate the evil itself; to ease, comfort, refresh, console:

    videbimur... curā et metu esse relevati, periculum autem residebit... Ut saepe homines aegri morbo gravi... si aquam gelidam biberint, primo relevari videntur... sic hic morbus, qui est in re publicā, relevatus istius poenā, vehementius vivis reliquis ingravescet,

    Cic. Cat. 1, 13, 31; cf.:

    animum molestiis,

    id. ib. 2, 4, 7 (with recreata):

    aegrum,

    Ov. P. 1, 3, 17:

    pectora sicca mero,

    id. F. 3, 304:

    membra sedili,

    id. M. 8, 639:

    mens a cura relevata est,

    id. Tr. 1, 11, 12; cf.:

    publicanos tertiā mercedum parte,

    Suet. Caes. 20:

    ut me relevares,

    might comfort, console me, Cic. Att. 3, 10, 3:

    nam et illic animum jam relevaris, quae dolore ac miseria Tabescit,

    Ter. Ad. 4, 3, 11:

    quia (pupilla) videtur in ceteris litis speciebus relevata fuisse,

    i. e. to have been restored, Dig. 4, 4, 29. —

    With things as objects: ut cibi satietas et fastidium aut subamara aliquā re relevatur aut dulci mitigatur,

    Cic. Inv. 1, 17, 25:

    ad relevandos castrenses sumptus,

    Suet. Dom. 12:

    communem casum misericordiā hominum,

    Cic. Q. Fr. 1, 4, 4; cf.:

    casus,

    Ov. Tr. 5, 3, 43:

    luctus,

    id. R. Am. 586:

    studium omnium laboremque,

    Plin. Pan. 19, 3:

    requie laborem,

    Ov. M. 15, 16:

    aestus,

    id. ib. 7, 815; id. A. A. 3, 697; cf.

    sitim,

    id. M. 6, 354:

    famem,

    id. ib. 11, 129.

    Lewis & Short latin dictionary > relevo

  • 49 relinquo

    rĕ-linquo, līqui, lictum, 3, v. a.
    I.
    (With the idea of the re predominating.) To leave behind (cf. desero, omitto).
    A.
    In gen., to leave behind by removing one's self; to leave, move away from; to leave, abandon (a person or thing).
    1.
    Lit.:

    puerum apud matrem domi,

    Plaut. Men. prol. 28:

    ipse abiit foras, me reliquit pro atriensi in sedibus,

    id. Poen. 5, 5, 4:

    me filiis Relinquont quasi magistrum,

    Ter. Phorm. 1, 2, 22:

    dicerent non me plane de provinciā decessisse, quoniam alterum me reliquissem,

    Cic. Fam. 2, 15, 4:

    C. Fabium legatum cum legionibus II. castris praesidio relinquit,

    Caes. B. G. 7, 40:

    cum me servum in servitute pro te hic reliqueris,

    Plaut. Capt. 2, 3, 75; cf. id. ib. 5, 1, 18:

    fratrem, sc. in provinciā,

    Cic. Fam. 2, 15, 4:

    post tergum hostem relinquere,

    Caes. B. G. 4, 22; cf. id. ib. 7, 11:

    ille omnibus precibus petere contendit, ut in Galliā relinqueretur,

    might be left behind, id. ib. 5, 6:

    greges pecorum... sub opacā valle reliquit,

    Ov. M. 11, 277 et saep.:

    ea causa miles hic reliquit symbolum,

    Plaut. Ps. 1, 1, 53:

    hic exemplum reliquit ejus,

    id. ib. 2, 2, 56:

    (Hecuba) Hectoris in tumulo canum de vertice crinem... relinquit,

    leaves behind, Ov. M. 13, 428:

    (cacumina silvae) limum tenent in fronde relictum,

    left behind, remaining, id. ib. 1, 347.— To leave behind one's self by moving away:

    longius delatus aestu, sub sinistrā Britanniam relictam conspexit,

    Caes. B. G. 5, 8:

    jamque hos, jamque illos, populo mirante, relinquit,

    Sil. 16, 503; cf. in pass., to remain or be left behind, Lucr. 5, 626.—
    2.
    Trop.: hanc eram ipsam excusationem relicturus ad Caesarem, was about to leave behind me just this excuse (for my departure), Cic. Att. 9, 6, 1:

    aculeos in animis,

    id. Brut. 9, 38:

    quod coeptum est dici, relinquitur in cogitatione audientium,

    Auct. Her. 4, 30, 41:

    aetate relictā,

    Ov. M. 7, 170:

    repetat relicta,

    Hor. Ep. 1, 7, 97.—

    Of rank or merit: (Homerus) omnes sine dubio et in omni genere eloquentiae procul a se reliquit,

    Quint. 10, 1, 51.—
    B.
    In partic.
    1. a.
    Lit.:

    ea mortua est: reliquit filiam adulescentulam,

    Ter. Heaut. 3, 3, 41:

    cum pauper cum duobus fratribus relictus essem,

    Varr. R. R. 3, 16, 2; cf.:

    pauper jam a majoribus relictus,

    Nep. Epam. 2, 1:

    agri reliquit ei non magnum modum,

    Plaut. Aul. prol. 13:

    heredem testamento reliquit hunc P. Quintium,

    Cic. Quint. 4, 15:

    cum ei testamento sestertiūm milies relinquatur,

    id. Off. 3, 24, 93:

    non, si qui argentum omne legavit, videri potest signatam quoque pecuniam reliquisse,

    Quint. 5, 11, 33:

    qui mihi reliquit haec quae habeo omnia,

    Ter. Eun. 1, 2, 40:

    cedo, quid reliquit Phania,

    id. Hec. 3, 5, 8 and 13:

    fundos decem et tres reliquit,

    Cic. Rosc. Am. 7, 20:

    aliquantum aeris alieni,

    id. Quint. 4, 15:

    servus aut donatus aut testamento relictus,

    Quint. 5, 10, 67:

    alicui arva, greges, armenta,

    Ov. M. 3, 585:

    se testamento liberum relictum,

    Dig. 21, 1, 17, § 16.—
    b.
    Trop., to leave, leave behind one:

    consiliorum ac virtutum nostrarum effigiem,

    Cic. Arch. 12, 30:

    qui sic sunt, haud multum heredem juvant, Sibi vero hanc laudem relinquont: vixit, dum vixit, bene,

    Ter. Hec. 3, 5, 11:

    rem publicam nobis,

    Cic. Rep. 1, 46, 70; cf.:

    statum civitatis,

    id. ib. 1, 21, 34; id. Par. 1, 2, 10:

    opus alicui,

    id. Rep. 1, 22, 35: memoriam [p. 1558] aut brevem aut nullam, id. Off. 2, 16, 55:

    monumentum audaciae suae aeternum,

    id. Verr. 2, 1, 49, § 129:

    quae scripta nobis summi ex Graeciā sapientissimique homines reliquerunt,

    id. Rep. 1, 22, 35:

    scriptum in Originibus,

    id. Brut. 19, 75:

    scripta posteris,

    Quint. 1, praef. 1:

    in scriptis relictum,

    Cic. de Or. 2, 46, 194:

    orationes reliquit et annales,

    id. Brut. 27, 106:

    duo tantum volumina,

    Suet. Gram. 7:

    librum de suis rebus imperfectum,

    id. ib. 12; cf.:

    si non omnia vates Ficta reliquerunt,

    Ov. M. 13, 734:

    pater, o relictum Filiae nomen,

    Hor. C. 3, 27, 34.—
    2.
    To leave a thing behind; to leave remaining; to allow or permit to remain, to let remain, leave; pass., to be left, to remain.
    a.
    Lit.:

    nihil relinquo in aedibus, Nec vas, nec vestimentum,

    Ter. Heaut. 1, 1, 88:

    multis autem non modo granum nullum, sed ne paleae quidem ex omni fructu atque ex annuo labore relinquerentur,

    Cic. Verr. 2, 3, 48, § 114:

    nihil de tanto patrimonio,

    id. Rosc. Am. 3, 10:

    equitatus partem illi adtribuit, partem sibi reliquit,

    Caes. B. G. 7, 34:

    angustioribus portis relictis,

    id. ib. 7, 70;

    41: unam (filiam) minimamque relinque,

    leave to me, Ov. M. 6, 299:

    jam pauca aratro jugera regiae Moles relinquent,

    Hor. C. 2, 15, 2:

    dapis meliora relinquens,

    id. S. 2, 6, 89:

    magis apta tibi tua dona relinquam,

    id. Ep. 1, 7, 43:

    haec porcis hodie comedenda relinquis,

    id. ib. 1, 7, 19; cf.:

    habitanda fana Apris reliquit,

    id. Epod. 16, 20:

    relinquebatur una per Sequanos via,

    remained, Caes. B. G. 1, 9; cf.:

    unā ex parte leniter acclivis aditus relinquebatur,

    id. ib. 2, 29:

    se cum paucis relictum videt,

    Sall. C. 60, 7:

    nec aliud dicionis Atheniensium praeter ipsam urbem reliquit,

    Just. 5, 7, 3.—
    b.
    Trop.:

    quasi corpori reliqueris Tuo potestatem coloris ulli capiendi mala,

    Plaut. Truc. 2, 2, 37:

    quam igitur relinquis populari rei publicae laudem?

    Cic. Rep. 3, 35, 48:

    ut vobis non modo dignitatis retinendae, sed ne libertatis quidem recuperandae spes relinquatur,

    id. Agr. 1, 6, 17:

    ceterorum sententiis semotis, relinquitur non mihi cum Torquato, sed virtuti cum voluptate certatio,

    id. Fin. 2, 14, 44; cf.:

    ne qua spes in fugā relinqueretur,

    Caes. B. G. 1, 51:

    nullā provocatione ad populum contra necem et verbera relicta,

    Cic. Rep. 2, 37, 62; Hor. S. 1, 10, 51:

    quis igitur relictus est objurgandi locus?

    Ter. And. 1, 1, 127; cf.:

    nihil est preci loci relictum,

    id. ib. 3, 4, 22; id. Phorm. 3, 3, 14;

    and, in another sense: plane nec precibus nostris nec admonitionibus relinquit locum,

    i. e. he leaves no occasion for them, renders them superfluous, Cic. Fam. 1, 1, 2:

    ne cui iniquo relinqueremus vituperandi locum,

    id. Q. Fr. 2, 4, 1:

    Aedui nullum sibi ad cognoscendum spatium relinquunt,

    Caes. B. G. 7, 42:

    spatium deliberandi,

    Nep. Eun, 12, 3:

    vita turpis ne morti quidem honestae locum relinquit,

    Cic. Quint. 15, 49; Plaut. Cas. 2, 3, 33; cf. Cic. Brut. 72, 253 (v. Bernhardy ad loc.):

    vita relicta est tantum modo,

    Ov. P. 4, 16, 49:

    quod munitioni castrorum tempus relinqui volebat,

    Caes. B. G. 5, 9 fin.:

    mihi consilium et virtutis vestrae regimen relinquite,

    Tac. H. 1, 84:

    suspicionem alicui relinquere,

    Suet. Caes. 86:

    aliquem veniae vel saevitiae alicujus,

    Tac. H. 1, 68 fin.:

    aliquem poenae,

    Plin. Ep. 2, 11, 20:

    aliquem poenae,

    Ov. M. 7, 41: leto, poenaeque, id. id. 14, 217; cf.:

    urbem direptioni et incendiis,

    to give up, surrender, abandon, Cic. Fam. 4, 1, 2:

    neu relinquas hominem innocentem ad alicujus tui dissimilis quaestum,

    do not leave, id. ib. 13, 64:

    aliquid in alicujus spe,

    id. Div. in Caecil. 8, 26; cf. id. ib. 4, 16. — Poet., with obj.-clause:

    (metus) Omnia suffundens mortis nigrore, neque ullam Esse voluptatem liquidam puramque relinquit,

    Lucr. 3, 40; 1, 703; Ov. M. 14, 100:

    dum ex parvo nobis tantundem haurire relinquas,

    Hor. S. 1, 1, 52; Sil. 3, 708: nihil relinquitur nisi fuga, there is nothing left, nothing remains, but, etc., Att. ap. Cic. Att. 9, 10, 6:

    relinquitur illud, quod vociferari non destitit, non debuisse, etc.,

    Cic. Fl. 34, 85; cf.:

    mihi nihil relicti quicquam aliud jam esse intellego,

    Plaut. Merc. 3, 4, 81.— Impers. relinquitur, with ut (Zumpt, Gram. §

    621): relinquitur, ut, si vincimur in Hispaniā, quiescamus,

    it remains, that, Cic. Att. 10, 8, 2; cf.: relinquebatur, ut neque longius ab agmine legionum discedi Caesar pateretur, Caes. B. G. 5, 19 fin. — In a logical conclusion: relinquitur ergo, ut omnia tria genera sint causarum, hence it follows that, etc., Cic. Inv. 1, 9, 12; id. Div. 2, 5, 14.—
    3.
    With double predicate, to leave a thing behind in a certain state; to leave, let remain, suffer to be, etc.:

    eum Plautus locum Reliquit integrum,

    has left untouched, Ter. Ad. prol. 10:

    praesertim cum integram rem et causam reliquerim,

    have left unaltered, Cic. Att. 5, 21, 13; cf.:

    Scaptius me rogat, ut rem sic relinquam,

    id. ib. 5, 21, 13, §

    12: Morini, quos Caesar in Britanniam proficiscens pacatos reliquerat,

    Caes. B. G. 4, 37; cf.:

    amici, quos incorruptos Jugurtha reliquerat,

    Sall. J. 103, 2:

    reliquit (eam) Incertam et tristi turbatam volnere mentis,

    Verg. A. 12, 160:

    (naves) in litore deligatas ad ancoram relinquebat,

    Caes. B. G. 5, 9:

    erat aeger in praesidio relictus,

    id. ib. 6, 38:

    in mediis lacerā nave relinquor aquis,

    Ov. P. 2, 3, 28:

    quod insepultos reliquissent eos, quos, etc.,

    Cic. Rep. 4, 8, 26; 2, 11, 21:

    aliquid incohatum,

    id. ib. 1, 35, 55; cf.:

    inceptam oppugnationem,

    to give up, abandon, quit, Caes. B. G. 7, 17:

    incoepta fila,

    Ov. M. 6, 34:

    infecta sacra,

    id. ib. 6, 202:

    opus incoeptum,

    id. A. A. 2, 78:

    verba imperfecta,

    id. H. 13, 13:

    pro effectis relinquunt, vixdum incohata,

    Quint. 5, 13, 34:

    aliquid injudicatum,

    id. 10, 1, 67:

    aliquid neglectum,

    id. 1, 1, 29:

    incertum,

    id. 2, 10, 14:

    tantas copias sine imperio,

    Caes. B. G. 7, 20 init.; cf.:

    sine ture aras,

    Ov. M. 8, 277:

    verbum in ambiguo,

    Lucr. 4, 1137:

    mulierem nullam nominabo: tantum in medio relinquam,

    Cic. Cael. 20, 48; cf.:

    correptio in dubio relicta,

    Quint. 7, 9, 13.
    II.
    (With the idea of the verb predominant.) To leave behind one, to leave, go away from; to forsake, abandon, desert a person or thing.
    A.
    In gen.
    1.
    Lit.:

    ubi illaec obsecrost quae me hic reliquit,

    Plaut. Truc. 2, 6, 32: relinquamus nebulonem hunc, Scip. Afr. ap. Gell. 4, 18, 3; cf.:

    non ego te hic lubens relinquo neque abeo abs te,

    Plaut. Am. 1, 3, 33:

    domum propinquosque reliquisse,

    Caes. B. G. 1, 44; cf. id. ib. 1, 30:

    relictis locis superioribus,

    Hirt. B. G. 8, 36:

    loci relinquendi facultas,

    Caes. B. G. 3, 4 fin.:

    Ilio relicto,

    Hor. C. 1, 10, 14:

    urbes,

    id. ib. 2, 20, 5:

    moenia,

    id. Epod. 17, 13:

    litus relictum Respicit,

    Ov. M. 2, 873:

    Roma relinquenda est,

    id. Tr. 1, 3, 62:

    colles clamore relinqui (sc.: a bubus),

    were left behind, Verg. A. 8, 216 Wagn.:

    limen,

    id. ib. 5, 316:

    mensas,

    id. ib. 3, 213:

    dominos,

    Cat. 61, 51:

    volucres Ova relinquebant,

    Lucr. 5, 802 et saep.—
    2.
    Trop.: me somnu' reliquit, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 52 Vahl.); cf.:

    quem vita reliquit,

    Lucr. 5, 63: reliquit aliquem vita, for to die, Ov. M. 11, 327:

    ubi vita tuos reliquerit artus,

    id. Ib. 339;

    for which, also, reversely: animam relinquam potius, quam illas deseram,

    Ter. Ad. 3, 4, 52; so,

    vitam,

    Verg. G. 3, 547; cf. Tac. A. 4, 34:

    lucem,

    Verg. A. 4, 452:

    lumen vitale,

    Ov. M. 14, 175:

    consitus sum senectute, vires Reliquere,

    Plaut. Men. 5, 2, 6:

    aliquem animus,

    id. Mil. 4, 8, 37; Caes. B. G. 6, 38:

    animus reliquit euntem,

    Ov. M. 10, 459:

    aliquem anima,

    Nep. Eum. 4, 2:

    ab omni honestate relictus,

    abandoned, destitute of, Cic. Rab. Perd. 8, 23:

    ab alterā (quartanā) relictum esse,

    id. Att. 8, 6, 3; cf. Hor. S. 2, 3, 290.—
    B.
    In partic., pregn., to leave in the lurch; to forsake, abandon, desert, etc. (v. desero, destituo, prodo).
    1.
    Lit.:

    qui... Reliquit deseruitque me,

    has forsaken me, has given me the slip, Plaut. Most. 1, 3, 45; cf.:

    reliquit me homo atque abiit,

    Ter. And. 4, 4, 5:

    succurrere relictae,

    Verg. A. 9, 290.—

    Of the forsaking of a lover by his mistress,

    Plaut. Truc. 2, 4, 64; Tib. 3, 6, 40; Prop. 1, 6, 8; Ov. H. 10, 80; id. M. 8, 108:

    paucos, qui ex fugā evaserant, reliquerunt,

    i. e. let them escape, Caes. B. G. 3, 19. — Of things, to leave, give up, abandon, etc.:

    argentum si relinquo ac non peto, etc.,

    Plaut. Aul. 1, 2, 31:

    auctores signa relinquendi et deserendi castra,

    Liv. 5, 6; cf.:

    relictā non bene parmulā,

    Hor. C. 2, 7, 10.—
    2.
    Trop., to leave, let alone, give up, resign, neglect, forsake, abandon, relinquish:

    rem et causam et utilitatem communem non relinquere solum, sed etiam prodere,

    Cic. Caecin. 18, 50 (for which:

    derelinquo jam communem causam,

    id. ib. 35, 103):

    jus suum dissolute,

    id. ib. 36, 103:

    affectum, cum ad summum perduxerimus,

    Quint. 6, 1, 29:

    (puella) Quod cupide petiit, mature plena reliquit,

    Hor. Ep. 2, 1, 100: eum rogato, ut relinquat alias res et huc veniat, to leave or lay aside every thing else, Plaut. Rud. 4, 6, 8; cf.:

    omnibus relictis rebus,

    id. Cist. 1, 1, 6; so,

    relictis rebus (omnibus),

    id. Ep. 4, 2, 35; id. Truc. 2, 1, 25; Ter. And. 2, 5, 1; id. Eun. 1, 2, 86; id. Heaut. 4, 7, 12; Lucr. 3, 1071; Cic. de Or. 3, 14, 51; Caes. B. C. 3, 102; cf.

    also: res omnes relictas habeo prae quod tu velis,

    Plaut. Stich. 2, 2, 38:

    omnia relinques, si me amabis, cum, etc.,

    Cic. Fam. 2, 14:

    et agrorum et armorum cultum,

    to give up, abandon, neglect, id. Rep. 2, 4, 7:

    si tu ea relinquis et deseris,

    id. Verr. 2, 4, 36, § 80:

    studium exquirendi,

    id. Ac. 1, 3, 7:

    agrum alternis annis,

    to suffer to lie fallow, Varr. R. R. 1, 44, 3:

    loca relicta,

    uncultivated, wild lands, Front. Limit. p. 42 Goes.; so,

    relictae possessiones,

    Cic. Agr. 1, 1, 3:

    milites bellum illud, quod erat in manibus, reliquisse,

    abandoned, relinquished, id. Rep. 2, 37, 63; cf. possessionem, Pollio ap. Cic. Fam. 10, 33, 4:

    obsidionem,

    to raise the siege, Liv. 5, 48:

    caedes relinquo, libidines praetereo,

    leave unmentioned, Cic. Prov. Cons. 3, 6:

    consulto relinquere (locum), opp. praetermittere,

    id. Off. 3, 2, 9; cf.:

    hoc certe neque praetermittendum neque relinquendum est,

    id. Cat. 3, 8, 18; and:

    audistis haec, judices, quae nunc ego omnia praetereo et relinquo,

    id. Verr. 2, 3, 44, § 106;

    in this sense also,

    id. Brut. 45, 165; cf. id. ib. 19, 76; Hor. A. P. 150:

    cur injurias tuas conjunctas cum publicis reliquisti?

    left unnoticed, uncensured, Cic. Verr. 2, 1, 33, § 84; cf.:

    vim et causam efficiendi reliquerunt,

    id. Fin. 1, 6, 18:

    vos legatum omni supplicio interfectum relinquetis?

    id. Imp. Pomp. 5, 11:

    quis est, qui vim hominibus armatis factam relinqui putet oportere,

    id. Caecin. 3, 9.— Poet., with obj.clause:

    quod si plane contueare, mirari multa relinquas,

    leave off, cease, Lucr. 6, 654.

    Lewis & Short latin dictionary > relinquo

  • 50 revoco

    rĕ-vŏco, āvi, ātum, 1, v. a.
    I.
    To call back, recall (class. and freq., esp. in the trop. sense).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    quotiens foras ire volo, me retines, revocas,

    Plaut. Men. 1, 2, 5; cf. Suet. Claud. 15 fin.:

    de meo cursu rei publicae sum voce revocatus,

    Cic. Fam. 10, 1, 1:

    aliquem ex itinere,

    id. Div. 2, 8, 20; Suet. Aug. 98; id. Tib. 21:

    revocatus de exsilio Camillus,

    Liv. 5, 46:

    revocatum ex provinciā,

    Suet. Claud. 1:

    Caesar in Italiam revocabatur,

    Caes. B. C. 2, 18 fin.:

    spes Campanae defectionis Samnites rursus ad Caudium revocavit,

    Liv. 9, 27:

    quid me intro revocas?

    Plaut. Rud. 5, 2, 12.— Absol.:

    heus abiit: quin revocas?

    Plaut. Ps. 1, 3, 12; id. Ep. 2, 2, 17; id. Truc. 1, 2, 19: exclusit; revocat;

    redeam?

    Ter. Eun. 1, 1, 4; Hor. S. 2, 3, 264; Ter. Ad. 3, 2, 22; Liv. 30, 20: abeo;

    et revocas nono post mense,

    Hor. S. 1, 6, 61; Ov. M. 1, 503.—
    b.
    Transf., of things, to draw or fetch back, to withdraw, turn back, etc.:

    lumina revocata,

    Ov. M. 7, 789:

    oculos meos,

    id. H. 16, 232:

    cupidas manus,

    id. A. A. 1, 452:

    pedem ab alto,

    Verg. A. 9, 125; cf.

    gradum,

    id. ib. 6, 128:

    deficientem capillum a vertice,

    to stroke back, Suet. Caes. 45:

    habenas,

    Sil. 16, 344:

    manus post terga,

    to bind, Sen. Thyest. 685:

    proscissam terram in liram,

    to bring back, restore, Col. 2, 10, 5; cf.:

    in vitibus revocantur ea, quae, etc.,

    are pruned, Cic. de Or. 2, 21, 88; v. infra, B. 1. — Poet.:

    gelidos artus in vivum calorem,

    Ov. M. 4, 248.—
    2.
    In partic.
    a.
    Milit. t. t.
    (α).
    To call back, recall; to call off, withdraw soldiers from a march or from any enterprise:

    his rebus cognitis Caesar legiones equitatumque revocari atque itinere desistere jubet,

    Caes. B. G. 5, 11:

    insequentes nostros, ne longius prosequerentur, Sulla revocavit,

    id. B. C. 3, 51; Liv. 25, 14:

    quae receptui canunt, ut eos etiam revocent,

    Cic. Rep. 1, 2, 3:

    tardius revocati proelio excesserant,

    Sall. C. 9, 4; cf. Verg. A. 5, 167:

    equites,

    Caes. B. C. 1, 80:

    reliquas copias,

    id. B. G. 7, 35:

    naves omnes,

    id. B. C. 3, 14:

    hos certo signo,

    id. ib. 1, 27 fin.;

    1, 28: milites ab opere,

    id. B. G. 2, 20:

    legiones ab opere,

    id. B. C. 1, 82:

    aestus crescens revocaverat fatigatos,

    Amm. 24, 4, 17.—
    (β).
    To recall to duty soldiers from a furlough:

    milites,

    Cic. Verr. 2, 5, 31, § 89:

    veteranos,

    Tac. H. 2, 82:

    inter ceteros conveteranos suos revocatus,

    Inscr. Orell. 3580.—
    (γ).
    In gen., to call back, recall:

    (Neptunus Tritona) jubet fluctus et flumina signo Jam revocare dato,

    Ov. M. 1, 335.—
    b.
    A theatrical t. t., to call for the repetition of a speech, a vocal performance, etc., to call back a player; to encore:

    Livius (Andronicus), cum saepius revocatus vocem obtudisset, etc.,

    Liv. 7, 2:

    Diphilus tragoedus revocatus aliquoties a populo,

    Val. Max. 6, 2, 9:

    quoties ego hunc (sc. Archiam) vidi magnum numerum versuum dicere ex tempore! quoties revocatum eandem rem dicere commutatis verbis atque sententiis,

    Cic. Arch. 8, 18:

    revocatus praeco, iterum pronunciavit eadem,

    Liv. 33, 32.—Also with an inanim. object:

    cum Orestem fabulam doceret Euripides, primos tres versus revocasse dicitur Socrates,

    to have encored, Cic. Tusc. 4, 29, 63. — Absol.:

    revocasse et repeti coëgisse,

    Plin. Ep. 3, 5, 12.— Impers. pass.:

    nominatim sum appellatus in Bruto Tullius qui libertatem civibus stabiliverat. Milies revocatum est,

    Cic. Sest. 58, 123.—
    c.
    To recall from death, bring back to life:

    quā servetis revocatum a morte Dareta,

    Verg. A. 5, 476; cf.:

    Paeoniis revocatum herbis et amore Dianae,

    id. ib. 7, 769:

    dysentericos a morte revocari,

    Plin. 23, 6, 60, § 113.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., to call back, recall, resume; to withdraw, retire; to regain, recover; to draw back, draw off or away; to withhold, restrain, etc.:

    facilius sicut in vitibus revocantur ea, quae sese nimium profuderunt,

    are checked, pruned, Cic. de Or. 2, 21, 88: et vires et corpus amisi: sed si morbum depulero, facile illa revocabo, will regain, recover, id. Fam. 7, 26, 2:

    quae (studia) remissa temporibus, longo intervallo intermissa revocavi,

    id. Tusc. 1, 1, 1; cf.:

    quod, utcunque praetermissum, revocari non posset,

    Liv. 44, 40:

    praetermissa,

    Plin. 18, 6, 8, § 44:

    quae (philosophia) nunc prope dimissa revocatur,

    Cic. Ac. 2, 4, 11:

    veteres artes,

    Hor. C. 4, 15, 12:

    priscos mores,

    Liv. 39, 41:

    antiquam duramque militiam,

    Tac. A. 1, 20 fin.:

    quaedam exoleta,

    Suet. Claud. 22:

    omissa,

    id. Vesp. 16; id. Dom. 4 et saep.:

    nonnumquam animum incitatum revoco ipse et reflecto,

    Cic. Sull. 16, 46; cf. id. Att. 13, 1:

    vinolenti dubitant, haesitant, revocant se interdum,

    recover themselves, bethink themselves, id. Ac. 2, 17, 52:

    ut quaedam contra naturam depravata restituerentur et corrigerentur ab naturā, cum se ipsa revocasset aut arte atque medicinā,

    had recovered herself, id. Div. 2, 46, 96:

    revocare se non poterat familiaritate implicatus,

    could not withdraw, id. Pis. 29, 70:

    primae revocabo exordia pugnae,

    Verg. A. 7, 40; cf. Sen. Ben. 7, 25, 2 al.:

    revocari in memoriam somnii,

    Just. 1, 5, 3; 7, 1, 8.— Poet., with inf.: nec tamen illa suae revocatur parcere famae, nor can she be induced, persuaded, etc., Prop. 1, 16, 11:

    memoriam ad referendam gratiam admonitione revocare,

    to bring, induce, Sen. Ben. 5, 25, 6: scalam nobis in memoriam revocare, Aug. Civ. Dei, 16, 38, 2; id. Serm. 280, 1:

    in memoriam rursus revocatus,

    Petr. 10:

    revocat tua forma parentem (with recordor),

    Sil. 16, 193:

    magni est ingenii revocare mentem a sensibus,

    Cic. Tusc. 1, 16, 38; cf.:

    eos ab illā consuetudine,

    id. Rep. 2, 13, 25:

    quos (homines) spes praedandi studiumque bellandi ab agriculturā et cottidiano labore revocabat,

    Caes. B. G. 3, 17:

    aliquam a cupiditate,

    Cic. Clu. 5, 12:

    aliquem a turpissimo consilio,

    id. Att. 3, 15, 4:

    aliquem a tanto scelere,

    id. Cat. 3, 5, 10; cf. id. ib. 1, 9, 22:

    animum ab irā,

    Ov. Tr. 2, 557:

    jam lapsos ab errore,

    Quint. 2, 6, 2:

    perterritos animos a metu,

    id. 2, 16, 8 et saep.:

    ab errore ad rectiorem viam,

    Lact. 1, 1, 21: cum ex saevis et perditis rebus ad meliorem statum fortuna revocatur, Cic. ap. Amm. 15, 5, 23:

    disceptationem ab rege ad Romanos revocabant,

    Liv. 41, 20:

    rebus institutis ad humanitatem atque mansuetudinem revocavit animos hominum studiis bellandi jam immanes ac feros,

    Cic. Rep. 2, 14, 27:

    ad quam eos quasi formulam dicendi revocent,

    id. Opt. Gen. 5, 15:

    ad quae me exempla revocas,

    id. Verr. 2, 3, 90, § 210; Quint. 10, 7, 32:

    rem paene ad manus,

    Cic. Clu. 49, 136:

    me ad pristina studia revocavi,

    id. Brut. 3, 11:

    me ad meum munus pensumque revocabo,

    id. de Or. 3, 30, 119:

    se ad industriam,

    id. Brut. 94, 323:

    se rursus ad moestitiam,

    id. Tusc. 3, 27, 64:

    se ad se,

    id. Ac. 2, 16, 51:

    vilicum ad rationem,

    compel to an account, Cato, R. R. 2, 2:

    libertinos ingratos revocavit in servitutem,

    Suet. Claud. 25:

    fortunae possessionesque omnium in dubium incertumque revocabuntur,

    Cic. Caecin. 27, 76:

    ad spem consulatūs in partem revocandam aspirare non auderet,

    to bring over to his side, Liv. 4, 35:

    quod temporis hortorum aut villarum curae seponitur, in animum revocabo,

    will transfer to my mind, Tac. A. 14, 54:

    abi, Quo blandae juvenum te revocant preces (= a me ad se vocant, Orell.),

    Hor. C. 4, 1, 7.—
    2.
    In partic.
    a.
    Pregn.: ad aliquid, to apply, reduce, refer a thing to something as a standard (syn. referre) (Ciceron.):

    impuri cujusdam et ambitiosi et omnia ad suam potentiam revocantis esse sententiam,

    Cic. Lael. 16, 59:

    misericordiā movetur, si is, qui audit, adduci potest, ut illa, quae de altero deplorentur, ad suas res revocet,

    id. de Or. 2, 52, 211:

    omnia ad artem et ad praecepta,

    id. ib. 2, 11, 44:

    omnia ad scientiam,

    id. Fin. 2, 13, 43:

    illa de urbis situ ad rationem,

    id. Rep. 2, 11, 22:

    rationem ad veritatem,

    id. Off. 3, 21, 84:

    rem ad illam rationem conjecturamque,

    id. Dom. 6, 15.—
    b.
    To recall, revoke, retract, cancel (not so till after the Aug. per.): si facta mihi revocare liceret. Ov. M. 9, 617:

    promissum suum,

    Sen. Ben. 4, 39, 2:

    sententiam suam,

    Dig. 48, 18, 1 fin.:

    libertatem (shortly after: in servitutem retrahi),

    Tac. A. 13, 26:

    litteras,

    Suet. Vesp. 8:

    legatum ad quingenta,

    id. Galb. 5.—
    c.
    As law t. t.: domum, domum suam revocare, to appeal to a judge of one ' s own country or city: (legatis) revocandi domum suam jus datur, Dig. 5, 1, 2, §§ 3, 4, and 5.—
    II.
    To ask back again, to invite in return: mutuo vocare, Non. (rare): domum suam istum non fere quisquam vocabat. Nec mirum;

    qui neque in urbe viveret neque revocaturus esset,

    Cic. Rosc. Am. 18, 52; Varr. ap. Non. 167, 14:

    cum vulpem revocasset,

    Phaedr. 1, 25, 7; Lact. 6, 12, 3.—Hence, transf.:

    tribuni plebis quoniam adhuc praesens certamen contentionemque fugerunt: nunc in meam contionem prodeant, et, quo provocati ad me venire noluerunt, revocati saltem revertantur,

    i. e. now that they are invited to come back, Cic. Agr. 3, 1, 1.—
    III.
    To call again, summon anew (rare):

    itaque hominem populus revocat, et retrahatur necesse est,

    i. e. to answer a renewed accusation, Cic. Q. Fr. 2, 4 (6), 6:

    tribuni de integro agere coeperunt revocaturosque se easdem tribus renuntiarunt,

    Liv. 45, 36 fin.; cf. id. 40, 46:

    refectum est convivium et rursus Quartilla ad bibendum revocavit,

    challenged us again, Petr. 23:

    convivam in diem posterum,

    Suet. Claud. 32.

    Lewis & Short latin dictionary > revoco

  • 51 voveo

    vŏvĕo, vōvi, vōtum, 2, v. a. and n. [etym. dub.], to vow, i. e. to promise solemnly or sacredly; to devote, dedicate, consecrate something to a deity (syn.: promitto, recipio, dico, dedico).
    I.
    Lit.:

    neque Herculi quisquam decumam vovit umquam,

    Cic. N. D. 3, 36, 88:

    sua capita pro salute patriae,

    id. Fin. 5, 22, 64:

    Tullus in re trepidā decem vovit Salios fanaque Pallori ac Pavori,

    Liv. 1, 27, 7:

    tibi hinc decimam partem praedae voveo,

    id. 5, 21, 2:

    templum Junoni,

    id. 5, 22, 7:

    vota vovere,

    Plaut. Am. 3, 2, 66:

    vota puer solvit, quae femina voverat,

    Ov. M. 9, 794:

    votum pro militibus,

    Liv. 23, 19, 28.—With acc. and inf.:

    cum sues puer pasceret, unā ex iis amissā vovisse dicitur, si recuperavisset, uvam se deo daturum, quae maxima esset in vineā,

    Cic. Div. 1, 17, 31; cf. id. Verr. 2, 4, 55, § 123; id. Inv. 2, 31, 95:

    aut pro victimis homines immolant aut se immolaturos vovent,

    Caes. B. G. 6, 16:

    me inferre Veneri vovi jam jentaculum,

    Plaut. Curc. 1, 1, 72:

    dictator ludos magnos vovit Vejis captis se facturum,

    Liv. 5, 19, 6:

    ludos donaque facturum vovit,

    id. 31, 9, 10; 42, 28, 9. —With ut and subj., Just. 21, 3, 2.— Part. perf.:

    at earum templa sunt publice vota et dedicata,

    Cic. N. D. 3, 17, 43:

    ludi,

    Liv. 4, 12, 2:

    pro reditu victima,

    Ov. Am. 2, 11, 46:

    Tyrrheno vindemia regi (Mezentio),

    i. e. solemnly promised, id. F. 4, 893.— Absol.:

    manus leviter pandata, qualis voventium est,

    Quint. 11, 3, 100.—
    II.
    Transf. (from the wish implied in every vow), to wish, wish for a thing (in the verb. finit. rare, and only poet.;

    syn. opto): elige, quid voveas,

    Ov. M. 12, 200:

    quae modo voverat, odit,

    id. ib. 11, 128:

    quid voveat dulci nutricula majus alumno?

    Hor. Ep. 1, 4, 8.— With ut:

    ut tua sim voveo,

    Ov. M. 14, 35:

    quae voveam, duo sunt: minimo ut relevere labore, etc.,

    id. ib. 9, 675.

    Lewis & Short latin dictionary > voveo

См. также в других словарях:

  • Liste de locutions latines — Cet article contient une liste de locutions latines présentée par ordre alphabétique. Pour des explications morphologiques et linguistiques générales, consulter l article : Expression latine. Sommaire  A   B … …   Wikipédia en Français

  • Gott — 1. Ach du grosser Gott, was lässt du für kleine Kartoffeln wachsen! – Frischbier2, 1334. 2. Ach Gott, ach Gott, seggt Leidig s Lott, all Jahr e Kind on kein Mann! (Insterburg.) – Frischbier2, 1335. 3. Ach, du lieber Gott, gib unserm Herrn ein n… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • Bis repetita placent — Liste des locutions latines Voir « Locutions latines&# …   Wikipédia en Français

  • De jure — Liste des locutions latines Voir « Locutions latines&# …   Wikipédia en Français

  • Ex officio — Liste des locutions latines Voir « Locutions latines&# …   Wikipédia en Français

  • Felix culpa — Liste des locutions latines Voir « Locutions latines&# …   Wikipédia en Français

  • Hic et nunc — Liste des locutions latines Voir « Locutions latines&# …   Wikipédia en Français

  • In extenso — Liste des locutions latines Voir « Locutions latines&# …   Wikipédia en Français

  • Intuitu personæ — Liste des locutions latines Voir « Locutions latines&# …   Wikipédia en Français

  • Ipso facto — Liste des locutions latines Voir « Locutions latines&# …   Wikipédia en Français

  • Liste Des Locutions Latines — Voir « Locutions latines&# …   Wikipédia en Français

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»