Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

परमणि

  • 1 परमणि


    pára-maṇi
    m. « excellent jewel»

    N. of a prince Kathârṇ.

    Sanskrit-English dictionary > परमणि

  • 2 स्व _sva

    स्व pron. a.
    1 One's own, belonging to oneself, often serving as a reflexive pronoun; स्वनियोगमशून्यं कुरु Ś.2; प्रजाः प्रजाः स्वा इव तन्त्रयित्वा 5.5; oft. in comp. in this sense; स्वपुत्र, स्वकलत्र, स्वद्रव्य.
    -2 Innate, natural, inherent, peculiar, inborn; सूर्यापाये न खलु कमलं पुष्यति स्वामभिख्याम् Me.82; Ś.1.19; स तस्य स्वो भावः प्रकृतिनियतत्वादकृतकः U. 6.14.
    -3 Belonging to one's own caste or tribe; शूद्रैव भार्या शूद्रस्य सा च स्वा च विशः स्मृते Ms.3.13;5.14.
    -स्वः 1 One's own self.
    -2 A relative, kinsman; एनं स्वा अभि- संविशन्ति भर्ता स्वानां श्रेष्ठः पुर एता भवति Bṛi. Up.1.3.18; (दौर्गत्यं) येन स्वैरपि मन्यन्ते जीवन्तो$पि मृता इव Pt.2.1; Ms. 2.19.
    -3 The soul.
    -4 N. of Viṣṇu.
    -स्वा A woman of one's own caste.
    -स्वः, -स्वम् 1 Wealth, property; as in निःस्व q. v.
    -2 (In alg.) The plus or affirmative quantity; cf. धनः; स्वशब्दो$यमात्मीयधनज्ञातीनां प्रत्येकं वाचको न समुदायस्य ŚB. on MS.6.7.2. The Ego.
    -4 Nature (स्वभावः); वृत्तिर्भूतानि भूतानां चराणामचराणि च । कृता स्वेन नृणां तत्र कामाच्चोदनयापि वा ॥ Bhāg.12.7.13.
    -Comp. -अक्षपादः a follower of the Nyāya system of philosophy.
    -अक्षरम् one's own hand-writing.
    -अधिकारः one's own duty or sway; स्वाधिकारात् प्रमत्तः Me.1; स्वाधिकारभूमौ Ś.7.
    -अधिपत्यम् one's own supremacy, sovereignty.
    -अधि- ष्ठानम् one of the six Chakras or mystical circles of the body.
    -अधीन a.
    1 dependent on oneself, self-dependent.
    -2 independent.
    -3 one's own subject.
    -4 in one's own power; स्वाधीना वचनीयतापि हि वरं बद्धो न सेवाञ्जलिः Mk.3. 11. ˚कुशल a. having prosperity in one's own power; स्वाधीनकुशलाः सिद्धिमन्तः Ś.4. ˚ पतिका, ˚भर्तृका a woman who has full control over her husband, one whose husband is subject to her; अथ सा निर्गताबाधा राधा स्वाधीनभर्तृका । निजगाद रतिक्लान्तं कान्तं मण्डनवाञ्छया Gīt.12; see S. D.112. et seq.
    -अध्यायः 1 self-recitation, muttering to oneself.
    -2 study of the Vedas, sacred study, perusal of sacred books; स्वाध्यायेनार्चयेदृषीन् Ms.3.81; Bg.16.1; T. Up.1.9.1.
    -3 the Veda itself.
    -4 a day on which sacred study is enjoined to be resumed after suspension. ˚अर्थिन् m. a student who tries to secure his own livelihood during his course of holy study; Ms.11.1.
    -अध्यायिन् m.
    1 a student of the Vedas.
    -2 a tradesman.
    -अनुभवः, अनुभूतिः f.
    1 self-experience.
    -2 self-knowledge; स्वानुभूत्येकसाराय नमः शान्ताय तेजसे Bh.2.1. अनुभावः love for property.
    -अनुरूप a.
    1 natural, inborn.
    -2 worthy of oneself.
    -अन्तम् 1 the mind; मम स्वान्तध्वान्तं तिरयतु नवीनो जलधरः Bv.4.5; Mv.7.17.
    -2 a cavern.
    -3 one's own death, end.
    -अर्जित a. self-acquired.
    -अर्थ a.
    1 self-interested.
    -2 having its own or true meaning.
    -3 having one's own object or aim.
    -4 pleonastic.
    (-र्थः) 1 one's own interest, self-interest; सर्वः स्वार्थं समीहते Śi.2.65; स्वार्थात्सतां गुरुतरा प्रणयिक्रियैव V. 4.15.
    -2 own or inherent meaning; स्वार्थे णिच्, स्वार्थे कप्रत्ययः &c.; परार्थव्यासङ्गादुपजहदथ स्वार्थपरताम् Bv.1.79 (where both senses are intended).
    -3 = पुरुषार्थः q. v.; Bhāg.12.2.6. ˚अनुमानम् inference for oneself, a kind of inductive reasoning, one of the two main kinds of अनुमान, the other being परार्थानुमान. ˚पण्डित a.
    1 clever in one's own affairs.
    -2 expert in attending to one's own interests. ˚पर, ˚परायण a. intent on securing one's own interests, selfish; परार्थानुष्ठाने जडयति नृपं स्वार्थपरता Mu.3.4. ˚विघातः frustration of one's object. ˚सिद्धिः f. fulfilment of one's own object.
    -आनन्दः delight in one's self.
    -आयत्त a. subject to, or dependent upon, oneself; स्वायत्तमेकान्तगुणं विधात्रा विनिर्मितं छादनमज्ञतायाः Bh. 2.7.
    -आरब्ध, -आरम्भक a. self-undertaken.
    - आहत a. coined by one's self.
    -इच्छा self-will, own inclination. ˚आचारः acting as one likes; self-will. ˚मृत्युः an epithet of Bhīṣma.
    -उत्थ a. innate.
    -उदयः the rising of a sign or heavenly body at any particular place.
    -उपधिः a fixed star.
    -कम्पनः air, wind.
    -कर्मन् one's own duty (स्वधर्म); स्वकर्मनिरतः सिद्धिं यथा विन्दति तच्छृणु Bg.18. 45.
    -कर्मस्थ a. minding one's own duty; अधीयीरंस्त्रयो वर्णाः स्वकर्मस्था द्विजातयः Ms.1.1.
    -कर्मिन् a. selfish.
    -कामिन् a. selfish.
    -कार्यम् one's own business or interest.
    -कुलक्षयः a fish.
    -कृतम् a deed done by one's self.
    -कृतंभुज् a. experiencing the results of former deeds (प्रारब्धकर्म); मा शोचतं महाभागावात्मजान् स्वकृतंभुजः Bhāg.1. 4.18.
    -गतम् ind. to oneself, aside (in theatrical lang- uage).
    -गृहः a kind of bird.
    -गोचर a. subject to one's self; स्वगोचरे सत्यपि चित्तहारिणा Ki.8.13.
    -चर a. self-moving.
    -छन्द a.
    1 self-willed, uncontrolled, wanton.
    -2 spontaneous.
    -3 wild. (
    -न्दः) one's own will or choice, own fancy or pleasure, independence. (
    -न्दम्) ind. at one's own will or pleasure, wantonly, volunta- rily; स्वच्छन्दं दलदरविन्द ते मरन्दं विन्दन्तो विदधतु गुञ्जितं मिलिन्दाः Bv.1.15.
    -ज a.
    1 self-born.
    -2 natural (स्वाभाविक); आगता त्वामियं बुद्धिः स्वजा वैनायिकी च या Rām.2.112.16.
    (-जः) 1 a son or child.
    -2 sweat, perspiration.
    -3 a viper. (
    -जा) a daughter. (
    -जम्) blood.
    -जनः 1 a kinsman, relative; इतःप्रत्यादेशात् स्वजनमनुगन्तुं व्यवसिता Ś. 6.8; Pt.1.5.
    -2 one's own people or kindred, one's household. ˚गन्धिन् a. distantly related to. (स्वजनायते Den. P. 'becomes or is treated as a relation'; Pt.1.5.)
    -जातिः 1 one's own kind.
    -2 one's own family or caste.
    -ज्ञातिः a kinsman.
    -ता personal regard or interest; अस्यां मे महती स्वता Svapna.1.7.
    -तन्त्र a.
    1 self-dependent, uncontrolled, independent, self-willed.
    -2 of age, full-grown. (
    -न्त्रम्) one's own (common group of) subsidiaries; जैमिनेः परतन्त्रापत्तेः स्वतन्त्रप्रतिषेधः स्यात् MS. 12.1.8. (
    -न्त्रः) a blind man.
    -दृश् a. seeing one's self; ईयते भगवानेभिः सगुणो निर्गुणः स्वदृक् Bhāg.3.32.36.
    -देशः one's own country, native country. ˚जः, ˚बन्धुः a fellow countryman.
    -धर्मः 1 one's own religion.
    -2 one's own duty, the duties of one's own class; Ms.1.88,91; स्वधर्मे निधनं श्रेयः परधर्मो भयावहः Bg.3.35.
    -3 peculiarity, one's own rights.
    -निघ्न a. depending on or subservi- ent to oneself; (पुराणि च) निगृह्य निग्रहाभिज्ञो निन्ये नेता स्वनिघ्नताम् Śiva B.25.9.
    -पक्षः 1 one's own side or party.
    -2 a friend.
    -3 one's own opinion.
    -पणः one's own stake.
    -परमण्डलम् one's own and an enemy's country.
    -प्रकाश a.
    1 self-evident.
    -2 self-luminous.
    -प्रतिष्ठ a. astringent.
    -प्रधान a. independent.
    -प्रयोगात् ind. by means of one's own efforts.
    -बीजः the soul.
    -भटः 1 one's own warrior.
    -2 bodyguard.
    -भावः 1 own state.
    -2 an essential or inherent property, natu- ral constitution, innate or peculiar disposition, nature; स्वभावहेतुजा भावाः Mb.12.211.3; पौरुषं कारणं केचिदाहुः कर्मसु मानवाः । दैवमेके प्रशंसन्ति स्वभावमपरे जनाः ॥ 12.238.4; Bg.5.14; स्वभावो दुरतिक्रमः Subhāṣ.; so कुटिल˚, शुद्ध˚, मृदु˚, चपल˚, कठिन˚ &c. ˚आत्मक a. natural, inborn; स्वभावतः प्रवृत्तो यः प्राप्नोत्यर्थ न कारणात्। तत् स्वभावात्मकं विद्धि फलं पुरुष- सत्तम ॥ Mb.3.32.19. ˚उक्तिः f.
    1 spontaneous declara- tion.
    -2 (in Rhet.) a figure of speech which consists in describing a thing to the life, or with exact resem- blance; स्वभावोक्तिस्तु डिम्भादेः स्वक्रियारूपवर्णनम् K. P.1, or नानावस्थं पदार्थानां रूपं साक्षाद्विवृण्वती Kāv.2.8. ˚ज a. innate, natural. ˚भावः natural disposition. ˚वादः the doctrine that the universe was produced and is sustained by the natural and necessary action of substances according to their inherent properties, (and not by the agency of a Supreme Being). ˚सिद्ध a. natural, sponta- neous, inborn.
    -भूः m.
    1 an epithet of Brahman.
    -2 of Śiva.
    -3 of Viṣṇu. -f. one's own country, home.
    -मनीषा own judgement.
    -मनीषिका indifference.
    -मात्रेण ind. by one's self.
    -युतिः the line which joins the extremities of the perpendicular and diagonal.
    -यूथ्यः a relation.
    -योनि a. related on the mother's side. (-m., f.) own womb, one's own place of birth. (-f.) a sister or near female relative; रेतःसेकः स्वयोनीषु कुमारीष्वन्त्यजासु च (गुरुतल्पसमं विदुः) Ms.11.58.
    -रसः 1 natural taste.
    -2 proper taste or sentiment in com- position.
    -3 a kind of astringent juice.
    -4 the residue of oily substances (ground on a stone.)
    -राज् a.
    1 self-luminons; त्वमकरणः स्वराडखिलकारकशक्तिधरः Bhāg.1. 87.28.
    -2 self-wise; Bhāg.1.1.1. -m.
    1 the Supreme Being.
    -2 one of the seven rays of the sun.
    -3 N. of Brahmā; दिदृक्षुरागादृषिभिर्वृतः स्वराट् Bhāg.3.18.2.
    -4 N. of Viṣṇ&u; हस्तौ च निरभिद्येतां बलं ताभ्यां ततः स्वराट् Bhāg.3. 26.59.
    -5 a king with a revenue of 5 lacs to one crore Karṣas; ततस्तु कोटिपर्यन्तः स्वराट् सम्राट् ततः परम् Śukra.1. 185.
    -राज्यम् 1 independent dominion or sovereignty.
    -2 own kingdom.
    -राष्ट्रम् own kingdom.
    -रुचिः one's own pleasure.
    -रूप a.
    1 similar, like.
    -2 handsome, pleasing, lovely.
    -3 learned, wise.
    (-पम्) 1 one's own form or shape, natural state or condition; तत्रान्यस्य कथं न भावि जगतो यस्मात् स्वरूपं हि तत् Pt.1.159.
    -2 natural character or form, true constitution.
    -3 nature.
    -4 peculiar aim.
    -5 kind, sort, species. ˚असिद्धि f. one of the three forms of fallacy called असिद्ध q. v.
    -लक्षणम् a peculiar characteristic or property.
    -लोकः 1 one's own form (आत्मरूप); व्यर्थो$पि नैवोपरमेत पुंसां मत्तः परावृत्तधियां स्वलोकात् Bhāg.11.22.34.
    -2 self-knowledge; पुष्णन् स्वलोकाय न कल्पते वै Bhāg.7.6.16.
    -बत् a. possessed of property; स्ववती श्रुत्यनुरोधात् ŚB. on MS.6.1.2.
    -वश a.
    1 self-controlled.
    -2 independent.
    -वहित a.
    1 self-impelled.
    -2 alert, active.
    -वासिनी a woman whether married or unmarried who continues to live after maturity in her father's house.
    -विग्रहः one's own body.
    -विषयः one's own country, home.
    -वृत्तम् one's own business.
    -वृत्ति a. living by one's own exertions.
    -संविद् f. the knowledge of one's own or the true essence.
    -संवृत a. self-protected, self-guarded; मायां नित्यं स्वसंवृतः Ms.7.14.
    -संवेदनम् knowledge derived from one's self.
    -संस्था 1 self-abiding.
    -2 self-possession.
    -3 ab- sorption in one's own self; उन्मत्तमत्तजडवत्स्वसंस्थां गतस्य मे वीर चिकित्सितेन Bhāg.5.1.13.
    -स्थ a.
    1 self-abiding.
    -2 self-dependent, relying on one's own exer- tions, confident, firm, resolute; स्वस्थं तं सूचयन्तीव वञ्चितो$सीति वीक्षितैः Bu. Ch.4.37.
    -3 independent.
    -4 doing well, well, in health, at ease, comfortable; स्वस्थ एवास्मि Māl.4; स्वस्थे को वा न पण्डितः Pt.1.127; see अखस्थ also.
    -5 contented, happy. (
    -स्थम्) ind. at ease, comfortably, composedly.
    -स्थानम् one's own place or home, one's own abode; नक्रः स्वस्थानमासाद्य गजेन्द्रमपि कर्षति Pt.3.46. ˚विवृद्धिः (Mīmāṁsā) augmen- tation in its own place (opp. दण्डकलितवत् आवृत्तिः); तत्र पूर्णे पुनरावृत्तिर्नास्तीति दण्डकलितवद् न स्यात् । न च वृद्ध्या विना तद न्तरं पूर्यते इति स्वस्थानविवृद्धिरागतेति ŚB. on MS.1.5.83.
    -स्वरूपम् one's true character.
    -हन्तृ m. suicide.
    -हरणम् confiscation of property.
    -हस्तः one's own hand or handwriting, an autograph; see under हस्त.
    -हस्तिका an axe.
    -हित a. beneficial to oneself (
    -तम्) one's own good or advantage, one's own welfare.
    -हेतुः one's own cause.

    Sanskrit-English dictionary > स्व _sva

  • 3 पर


    pára
    1) mf (ā)n. (1. pṛi;

    abl. sg. m. n. párasmāt, - rāt;
    loc. párasmin, - re;
    nom. pl. m. páre, - rās, - rāsas;
    cf. Pāṇ. 1-1, 34; VII, 1, 16; 50)
    far, distant, remote (in space), opposite, ulterior, farther than, beyond, on the other orﾠ farther side of, extreme;
    previous (in time), former;
    ancient, past;
    later, future, next;
    following, succeeding, subsequent;
    final, last;
    exceeding (in number orﾠ degree), more than;
    better orﾠ worse than, superior orﾠ inferior to, best orﾠ worst, highest, supreme, chief (in the compar. meanings <where alsoﾠ - tara>, with abl., rarely gen. orﾠ ifc.;
    exceptionally paraṉṡatam, more than a hundred lit. « an excessive hundred, a hundred with a surplus» R. ;
    parāḥkoṭayaḥ Prab. Hcat.) RV. etc. etc.;
    strange, foreign, alien, adverse, hostile ib. ;
    other than, different from (abl.) Prab. ;
    left, remaining Kathās. ;
    concerned orﾠ anxious for (loc.) R. ;
    m. another (different from one's self), a foreigner, enemy, foe, adversary RV. etc. etc.;
    a following letter orﾠ sound (only ifc. mfn. e.g.. ta-para, having t as the following letter, followed by t) RPrāt. Pāṇ. ;
    (scil. graha) a subsidiary Soma-graha TS. ;
    N. of a king of Kosala with the patr. Āṭṇāra Br. ;
    of another king MBh. ;
    of a son of Samara Hariv. ;
    (sc. prāsāda) of the palace of Mitravindā ib. ;
    m. orﾠ n. the Supreme orﾠ Absolute Being, the Universal Soul Up. R. Pur. ;
    (ā) f. a foreign country, abroad (?) Kathās. ;
    a species of plant L. ;
    N. of a sound in the first of its 4 stages L. ;
    a partic. measure of time Sāy. ;
    N. of a river MBh. VP. (v.l. pārā, veṇā, veṇṇā);
    of a goddess (cf. s.v.) n. remotest distance MBh. ;
    highest point orﾠ degree ib. ;
    final beatitude L. ( alsoﾠ - taram andﾠ parātpara-taram);
    the number 10,000,000,000 (as the full age of Brahmā.) VP. ;
    N. of partic. Sāmans Kāṭh. ;
    any chief matter orﾠ paramount object (ifc. <f. ā> having as the chief object, given up to, occupied with, engrossed in, intent upon, resting on, consisting of, serving for, synonymous with etc. MBh. Kāv. etc.);
    the wider orﾠ mare extended orﾠ remoter meaning of a word Jaim. Kull.;
    (in logic) genus;
    existence (regarded as the common property of all things) W. ;
    (am) ind. afterwards, later;
    (with abl.) beyond, after (e.g.. paraṉvijñānāt, beyond human knowledge;
    astam-ayātp-, after sunset;
    mattaḥp-, after me;
    ataḥp- orﾠ paramataḥ, after this, farther on, hereafter, next;
    itaḥp-, henceforward, from now;
    tataḥp- orﾠ tataṡcap-, after that, thereupon;
    nâ̱smātp- <for mâ̱sm-p->, no more of this, enough) MBh. Kāv. etc.;
    in a high degree, excessively, greatly, completely ib. ;
    rather, most willingly, by all means ib. ;
    I will, so be it Divyâ̱v. ;
    at the most, at the utmost, merely, no more than, nothing but ib. ;
    but, however, otherwise ( paraṉtu orﾠ paraṉkiṉtu id.;
    yadip-, if at all, perhaps, at any rate;
    na-p-, not-but;
    napñparaṉ-api, not only-but alsoﾠ;
    pñparaṉna-apina, not only not-but not even;
    napñparaṉ-yāvat, not only-but even) ib. ;
    ( páreṇa) ind. farther, beyond, past (with acc.) RV. etc. etc.;
    thereupon, afterwards, later than, after (with abl. orﾠ gen.). Mn. MBh. etc.;
    ( paré) ind. later, farther, in future, afterwards RV. MBh. Kāv. ;
    + cf. Zd. para;
    Gk. πέρα, πέραν;
    Lat. peren-die;
    Goth. faírra;
    Germ. fern;
    Eng. far andﾠ fore
    para
    2) in comp. for - ras

    - परकथा
    - परकरगत
    - परकर्मन्
    - परकलत्र
    - परकायप्रवेशन
    - परकार्य
    - परकाल
    - परकृति
    - परकृत्य
    - परक्रम
    - परक्राथिन्
    - परक्रान्ति
    - परक्षुद्रा
    - परक्षेत्र
    - परखातक
    - परगत
    - परगामिन्
    - परगुण
    - परगृहवास
    - परगेहव्
    - परग्रन्थि
    - परग्लानि
    - परचक्र
    - परचित्तज्ञान
    - परचिन्ता
    - परच्छन्द
    - परच्छिद्र
    - परज
    - परजन
    - परजन्मन्
    - परजात
    - परज्ञानमय
    - परतङ्गण
    - परतत्त्व
    - परतन्त्र
    - परतम
    - परतर
    - परतर्कक
    - परतर्कुक
    - परतल्प
    - परतस्
    - परता
    - परतापन
    - परतीर्थिक
    - परतोषयितृ
    - परत्र
    - परत्व
    - परदार
    - परदुःख
    - परदूषण
    - परदेवता
    - परदेश
    - परदोष
    - परद्रव्य
    - परद्रोह
    - परद्वेषिन्
    - परधन
    - परधर्म
    - परध्यान
    - परनिन्दा
    - परनिपात
    - परनिर्मितवशवर्तिन्
    - परनिर्वाण
    - परंतप
    - परपक्ष
    - परपत्नी
    - परपद
    - परपरिग्रह
    - परपरिभव
    - परपरिवाद
    - परपाक
    - परपारभूत
    - परपिण्ड
    - परपुरंजय
    - परपुरप्रवेश
    - परपुरुष
    - परपुष्ट
    - परपूरुष
    - परपूर्वत्व
    - परपूर्वा
    - परपौरवतन्तव
    - परप्रकाशक
    - परप्रणव
    - परप्रयोजन
    - परप्रवादिन्
    - परप्रेष्यत्व
    - परबल
    - परबलीयस्
    - परब्रह्मन्
    - परभाग
    - परभाग्य
    - परभाव
    - परभाषा
    - परभू
    - परभूत
    - परभूमि
    - परभूषण
    - परभृत्
    - परभृत
    - परभृतिका
    - परभृत्य
    - परभेदक
    - परभेदन
    - परमणि
    - परमत
    - परमद
    - परमन्त्र
    - परमन्थु
    - परमन्यु
    - परमर्म
    - परमात्र
    - परमार
    - परमुखचपेटिका
    - परमृत्यु
    - परमोक्षनिरासकारिका
    - परम्पर
    - परम्परा
    - परपराक
    - परपरित
    - परपरीण
    - परयुवतिग
    - परयोषित्
    - पररमण
    - परराष्ट्र
    - पररूप
    - परलोक
    - परवत्
    - परवर्ग
    - परवल्लभ
    - परवश
    - परवश्य
    - परवस्तु
    - परवाच्य
    - परवाणि
    - परवाद
    - परवारण
    - परवित्त
    - परवीरहन्
    - परवेश्मन्
    - परव्याक्षेपिन्
    - परव्यूहविनाशन
    - परव्रत
    - परशक्ति
    - परशरीरावेश
    - परशासन
    - परशिव
    - परशुचि
    - परश्री
    - परश्वस्
    - परसंगत
    - परसंचारक
    - परसंज्ञक
    - परसम्बन्ध
    - परसवर्ण
    - परसस्थान
    - परसात्कृ
    - परसेवा
    - परस्त्री
    - परस्थान
    - परस्व
    - परहंस
    - परहन्
    - परहित

    Sanskrit-English dictionary > पर

См. также в других словарях:

  • pára-maṇi — परमणि …   Indonesian dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»