-
1 vacantia
văco, āvi, ātum, 1 ( perf. vacui, Tert. Pall. 4; id. Pud. 8 fin.; id. adv. Val. 9), v. n. [etym. dub.], to be empty, void, or vacant; to be void of, or without; not to contain (class.; cf.: careo, egeo).I.In gen.A.Lit., of space, etc.1.Absol.:2.quācumque vacat spatium, quod inane vocamus,
Lucr. 1, 507; so,spatium,
id. 2, 1053; 6, 1029:inane,
id. 1, 520:villa ita completa militibus est, ut vix triclinium... vacaret,
Cic. Att. 13, 52, 1:tota domus superior vacat,
id. ib. 13, 12, 10:aedes,
Plaut. Cas. 3, 1, 7:maximam putant esse laudem, quam latissime a suis finibus vacare agros,
to be uninhabited, uncultivated, Caes. B. G. 4, 3:locus,
id. ib. 1, 28; Quint. 8, 6, 18; 9, 4, 118; 10, 3, 33:ostia septem Pulverulenta vacant, septem sine flumine valles,
Ov. M. 2, 256:odi cum late splendida cera vacat,
id. Am. 1, 11, 20:haec fiunt dum vacat harena,
Sen. Ep. 7, 4.—With abl. (so most freq.):3.illa natura caelestis et terra vacat et umore,
Cic. Tusc. 1, 26, 65; cf. id. N. D. 2, 24, 64:mens vacans corpore,
id. ib. 1, 10, 25:hoste vacare domos,
Verg. A. 3, 123:(domus) quae Igne vacet,
Ov. M. 2, 764:custode vacans,
id. ib. 2, 422:ora vacent epulis,
i. e. abstain from, id. ib. 15, 478: ea pars oppidi, quae fluminis circuitu vacabat, Auct. B. G. 8, 41. —With ab:B. 1.haec a custodiis classium loca maxime vacabant,
Caes. B. C. 3, 25.—With abl.:2.ejusmodi (nimiis animi) motibus sermo debet vacare,
Cic. Off. 1, 38, 136:nulla vitae pars vacare officio potest,
id. ib. 1, 2, 4:omni curatione et administratione rerum (dii),
id. N. D. 1, 1, 2:studiis,
id. de Or. 3, 11, 43:curā et negotio,
id. Leg. 1, 3, 8:vitio,
id. ib. 3, 3, 10:culpā,
id. Fam. 7, 3, 4:criminibus,
Quint. 10, 1, 34:febri,
Cels. 2, 14 med.:morbis,
Dig. 21, 1, 53:amplitudo animi pulchrior, si vacet populo,
keeps free from, remains aloof from, Cic. Tusc. 2, 26, 64:respublica et milite illic et pecuniā vacet,
be free from the necessity of furnishing, Liv. 2, 48, 9.—With ab and abl.:II.nullum tempus illi umquam vacabat aut a forensi dictione aut a scribendo,
Cic. Brut. 78, 272:(rex) quicquid a bellis populi Romani vacabat, cum hominibus nostris consuetudines jungebat,
id. Deiot. 9, 27:a publico officio et munere,
id. Div. 2, 2, 7:ab opere (milites),
Caes. B. C. 3, 76:ne quando a metu ac periculis vacarent,
Liv. 7, 1:vacant ab imbecillis valetudinaria,
Col. 12, 3, 8:a culpā,
Sen. Ep. 97, 1:a periculo,
id. Q. N. 6, 1, 1:a negotiis,
Phaedr. 3 prol.—In partic.A.To be free from labor, not busied, idle, at leisure; to have leisure or time:2.quamvis occupatus sis, otii tamen plus habes: aut, si ne tu quidem vacas, noli, etc.,
Cic. Fam. 12, 30, 1; cf. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13, 1; Quint. 10, 3, 27:festus in pratis vacat otioso Cum bove pagus,
Hor. C. 3, 18, 11:si vacabis,
Cic. Att. 12, 38, 2:si forte vacas,
Hor. Ep. 2, 2, 95.—After the Aug. per. esp. freq.a.Vacare alicui rei, to be free to attend, apply, or devote one's self to something; to have leisure or time for a thing (cf. studeo):b.philosophiae, Quinte, semper vaco,
Cic. Div. 1, 6, 10:in itinere, quasi solutus ceteris curis, huic uni vacaret,
Plin. Ep. 3, 5, 15:huic uni negotio vacare,
Vell. 2, 114, 1:ille non vacasse sermoni suo regem causatus discessit,
Curt. 6, 7, 21:paulum etiam palaestricis,
Quint. 1, 11, 15:studio operis pulcherrimi,
id. 12, 1, 4:foro,
id. 10, 1, 114:clientium negotiis,
Tac. A. 16, 22:non discendo tantum juri, sed etiam docendo,
Quint. 12, 1, 10:libellis legendis ac rescribendis,
Suet. Aug. 45:queruntur de superiorum fastidio, quod ipsis adire volentibus non vacaverint,
have no leisure for them, can not attend to them, Sen. Brev. Vit. 2, 5.—Rarely absol.:dum perago tecum pauca sed apta, vaca,
Ov. Am. 2, 2, 2.—Vacare ad aliquid:c.non vaco ad istas ineptias,
Sen. Ep. 49, 9; cf. ( poet.):in grande opus,
Ov. P. 3, 3, 36; also, with inf.:sternere acies,
Stat. Th. 8, 185.—Vacat (alicui), impers., there is time, room, or leisure for a thing ( poet. and in post-Aug. prose).(α).With inf. (so most freq.): si primā repetens ab origine pergam Et vacet annales nostrorum audire laborum, Verg. A. 1, 373:(β).tunc et elegiam vacabit in manus sumere,
Quint. 10, 1, 58:non vacabit incohare haec studia,
id. 1, 12, 12: hactenus indulsisse vacat, it is permitted, i. q. licet, Verg. A. 10, 625 Heyne; imitated by Sil. 17, 374.—With dat., I ( thou, he, etc.) have leisure or time for a thing:B.nobis venari nec vacat nec libet,
Plin. Ep. 9, 16, 1:non vacat exiguis rebus adesse Jovi,
Ov. Tr. 2, 216:nec nostris praebere vacet tibi cantibus aures,
id. M. 5, 334:obstat enim diligentiae scribendi etiam fatigatio et abunde, si vacet, lucis spatia sufficiunt,
Quint. 10, 3, 27:cui esse diserto vacet,
id. 11, 1, 50:quo magis te, cui vacat, hortor, etc.,
Plin. Ep. 1, 10, 11; 8, 15, 1; Curt. 10, 10, 12; Vell. 1, 15, 1; 2, 124, 1.— Absol.:teneri properentur amores, Dum vacat,
Ov. Am. 3, 1, 70:si vacat,
Juv. 1, 21. —Of possessions, lands, etc., to be unoccupied, vacant, ownerless:2.cum agri Ligustini... aliquantum vacaret, senatūs consultum est factum, ut is ager viritim divideretur,
Liv. 42, 4, 3:fundi possessionem nancisci, quae ex neglegentiā domini vacat,
Dig. 41, 3, 37:si nemo sit, bona vacabunt,
ib. 38, 7, 2 fin. —Esp., of offices, relations, positions, employments, etc., to be vacant, without incumbent, etc.:A.si Piso adesset, nullius philosophiae vacaret locus,
Cic. N. D. 1, 7, 16: quid enim nostrā victum esse Antonium, si victus est, ut alii vacaret, quod ille obtinuit? may stand open, Brut. ap. Cic. Ep. ad Brut. 1, 17, 6:rogo ut Suram praeturā exornare digneris, cuia locus vacet,
Plin. Ep. 10, 12 (7), 1:rogo dignitati... vel auguratum vel septemviratum, quia vacant, adicere digneris,
id. ib. 10, 13 (8).— Hence, văcans, antis, P. a.Empty, unoccupied, without an owner, vacant:B.locus,
Sen. Cons. ad Marc. 16, 8:metaphora... vacantem locum occupare debet,
Quint. 8, 6, 18:regnum,
Just. 42, 4, 2; 25, 2, 4; 27, 3, 1:saltus,
Verg. G. 3, 477:balneae,
Tac. H. 3, 11:bona,
Dig. 30, 1, 93; 30, 1, 111.— Subst.: văcantia, ĭum, n., vacant estates, property without an owner:ut, si a privilegiis parentum cessaretur, velut parens omnium populus vacantia teneret,
Tac. A. 3, 28.—Of women, single, unmarried, without a husband:C.qui vacantem mulierem rapuit vel nuptam,
Dig. 48, 6, 5; Quint. Decl. 262 (cf. vacua, Ov. H. 20, 149).—Of persons, at leisure, unoccupied, idle:nec petiit animum vacantem,
Ov. M. 9, 612.— Subst.: văcantĭa, ĭum, n., that which is superfluous, useless (post-class.):vacantia ex quāque re ac non necessariā auferre et excidere,
Gell. 6, 5, 6.—Hence, adv.: vă-canter, superfluously, Gell. 17, 10, 16. -
2 vaco
văco, āvi, ātum, 1 ( perf. vacui, Tert. Pall. 4; id. Pud. 8 fin.; id. adv. Val. 9), v. n. [etym. dub.], to be empty, void, or vacant; to be void of, or without; not to contain (class.; cf.: careo, egeo).I.In gen.A.Lit., of space, etc.1.Absol.:2.quācumque vacat spatium, quod inane vocamus,
Lucr. 1, 507; so,spatium,
id. 2, 1053; 6, 1029:inane,
id. 1, 520:villa ita completa militibus est, ut vix triclinium... vacaret,
Cic. Att. 13, 52, 1:tota domus superior vacat,
id. ib. 13, 12, 10:aedes,
Plaut. Cas. 3, 1, 7:maximam putant esse laudem, quam latissime a suis finibus vacare agros,
to be uninhabited, uncultivated, Caes. B. G. 4, 3:locus,
id. ib. 1, 28; Quint. 8, 6, 18; 9, 4, 118; 10, 3, 33:ostia septem Pulverulenta vacant, septem sine flumine valles,
Ov. M. 2, 256:odi cum late splendida cera vacat,
id. Am. 1, 11, 20:haec fiunt dum vacat harena,
Sen. Ep. 7, 4.—With abl. (so most freq.):3.illa natura caelestis et terra vacat et umore,
Cic. Tusc. 1, 26, 65; cf. id. N. D. 2, 24, 64:mens vacans corpore,
id. ib. 1, 10, 25:hoste vacare domos,
Verg. A. 3, 123:(domus) quae Igne vacet,
Ov. M. 2, 764:custode vacans,
id. ib. 2, 422:ora vacent epulis,
i. e. abstain from, id. ib. 15, 478: ea pars oppidi, quae fluminis circuitu vacabat, Auct. B. G. 8, 41. —With ab:B. 1.haec a custodiis classium loca maxime vacabant,
Caes. B. C. 3, 25.—With abl.:2.ejusmodi (nimiis animi) motibus sermo debet vacare,
Cic. Off. 1, 38, 136:nulla vitae pars vacare officio potest,
id. ib. 1, 2, 4:omni curatione et administratione rerum (dii),
id. N. D. 1, 1, 2:studiis,
id. de Or. 3, 11, 43:curā et negotio,
id. Leg. 1, 3, 8:vitio,
id. ib. 3, 3, 10:culpā,
id. Fam. 7, 3, 4:criminibus,
Quint. 10, 1, 34:febri,
Cels. 2, 14 med.:morbis,
Dig. 21, 1, 53:amplitudo animi pulchrior, si vacet populo,
keeps free from, remains aloof from, Cic. Tusc. 2, 26, 64:respublica et milite illic et pecuniā vacet,
be free from the necessity of furnishing, Liv. 2, 48, 9.—With ab and abl.:II.nullum tempus illi umquam vacabat aut a forensi dictione aut a scribendo,
Cic. Brut. 78, 272:(rex) quicquid a bellis populi Romani vacabat, cum hominibus nostris consuetudines jungebat,
id. Deiot. 9, 27:a publico officio et munere,
id. Div. 2, 2, 7:ab opere (milites),
Caes. B. C. 3, 76:ne quando a metu ac periculis vacarent,
Liv. 7, 1:vacant ab imbecillis valetudinaria,
Col. 12, 3, 8:a culpā,
Sen. Ep. 97, 1:a periculo,
id. Q. N. 6, 1, 1:a negotiis,
Phaedr. 3 prol.—In partic.A.To be free from labor, not busied, idle, at leisure; to have leisure or time:2.quamvis occupatus sis, otii tamen plus habes: aut, si ne tu quidem vacas, noli, etc.,
Cic. Fam. 12, 30, 1; cf. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13, 1; Quint. 10, 3, 27:festus in pratis vacat otioso Cum bove pagus,
Hor. C. 3, 18, 11:si vacabis,
Cic. Att. 12, 38, 2:si forte vacas,
Hor. Ep. 2, 2, 95.—After the Aug. per. esp. freq.a.Vacare alicui rei, to be free to attend, apply, or devote one's self to something; to have leisure or time for a thing (cf. studeo):b.philosophiae, Quinte, semper vaco,
Cic. Div. 1, 6, 10:in itinere, quasi solutus ceteris curis, huic uni vacaret,
Plin. Ep. 3, 5, 15:huic uni negotio vacare,
Vell. 2, 114, 1:ille non vacasse sermoni suo regem causatus discessit,
Curt. 6, 7, 21:paulum etiam palaestricis,
Quint. 1, 11, 15:studio operis pulcherrimi,
id. 12, 1, 4:foro,
id. 10, 1, 114:clientium negotiis,
Tac. A. 16, 22:non discendo tantum juri, sed etiam docendo,
Quint. 12, 1, 10:libellis legendis ac rescribendis,
Suet. Aug. 45:queruntur de superiorum fastidio, quod ipsis adire volentibus non vacaverint,
have no leisure for them, can not attend to them, Sen. Brev. Vit. 2, 5.—Rarely absol.:dum perago tecum pauca sed apta, vaca,
Ov. Am. 2, 2, 2.—Vacare ad aliquid:c.non vaco ad istas ineptias,
Sen. Ep. 49, 9; cf. ( poet.):in grande opus,
Ov. P. 3, 3, 36; also, with inf.:sternere acies,
Stat. Th. 8, 185.—Vacat (alicui), impers., there is time, room, or leisure for a thing ( poet. and in post-Aug. prose).(α).With inf. (so most freq.): si primā repetens ab origine pergam Et vacet annales nostrorum audire laborum, Verg. A. 1, 373:(β).tunc et elegiam vacabit in manus sumere,
Quint. 10, 1, 58:non vacabit incohare haec studia,
id. 1, 12, 12: hactenus indulsisse vacat, it is permitted, i. q. licet, Verg. A. 10, 625 Heyne; imitated by Sil. 17, 374.—With dat., I ( thou, he, etc.) have leisure or time for a thing:B.nobis venari nec vacat nec libet,
Plin. Ep. 9, 16, 1:non vacat exiguis rebus adesse Jovi,
Ov. Tr. 2, 216:nec nostris praebere vacet tibi cantibus aures,
id. M. 5, 334:obstat enim diligentiae scribendi etiam fatigatio et abunde, si vacet, lucis spatia sufficiunt,
Quint. 10, 3, 27:cui esse diserto vacet,
id. 11, 1, 50:quo magis te, cui vacat, hortor, etc.,
Plin. Ep. 1, 10, 11; 8, 15, 1; Curt. 10, 10, 12; Vell. 1, 15, 1; 2, 124, 1.— Absol.:teneri properentur amores, Dum vacat,
Ov. Am. 3, 1, 70:si vacat,
Juv. 1, 21. —Of possessions, lands, etc., to be unoccupied, vacant, ownerless:2.cum agri Ligustini... aliquantum vacaret, senatūs consultum est factum, ut is ager viritim divideretur,
Liv. 42, 4, 3:fundi possessionem nancisci, quae ex neglegentiā domini vacat,
Dig. 41, 3, 37:si nemo sit, bona vacabunt,
ib. 38, 7, 2 fin. —Esp., of offices, relations, positions, employments, etc., to be vacant, without incumbent, etc.:A.si Piso adesset, nullius philosophiae vacaret locus,
Cic. N. D. 1, 7, 16: quid enim nostrā victum esse Antonium, si victus est, ut alii vacaret, quod ille obtinuit? may stand open, Brut. ap. Cic. Ep. ad Brut. 1, 17, 6:rogo ut Suram praeturā exornare digneris, cuia locus vacet,
Plin. Ep. 10, 12 (7), 1:rogo dignitati... vel auguratum vel septemviratum, quia vacant, adicere digneris,
id. ib. 10, 13 (8).— Hence, văcans, antis, P. a.Empty, unoccupied, without an owner, vacant:B.locus,
Sen. Cons. ad Marc. 16, 8:metaphora... vacantem locum occupare debet,
Quint. 8, 6, 18:regnum,
Just. 42, 4, 2; 25, 2, 4; 27, 3, 1:saltus,
Verg. G. 3, 477:balneae,
Tac. H. 3, 11:bona,
Dig. 30, 1, 93; 30, 1, 111.— Subst.: văcantia, ĭum, n., vacant estates, property without an owner:ut, si a privilegiis parentum cessaretur, velut parens omnium populus vacantia teneret,
Tac. A. 3, 28.—Of women, single, unmarried, without a husband:C.qui vacantem mulierem rapuit vel nuptam,
Dig. 48, 6, 5; Quint. Decl. 262 (cf. vacua, Ov. H. 20, 149).—Of persons, at leisure, unoccupied, idle:nec petiit animum vacantem,
Ov. M. 9, 612.— Subst.: văcantĭa, ĭum, n., that which is superfluous, useless (post-class.):vacantia ex quāque re ac non necessariā auferre et excidere,
Gell. 6, 5, 6.—Hence, adv.: vă-canter, superfluously, Gell. 17, 10, 16. -
3 vacō
vacō āvī, ātus, āre, to be empty, be void, be vacant, be without, not to contain: villa ita completa militibus est, ut vix triclinium... vacaret: maximam putant esse laudem, quam latissime vacare agros, to be uninhabited, Cs.: ostia septem Pulverulenta vacant, septem sine flumine valles, O.: Ora vacent epulis, i. e. abstain from, O.: haec a custodiis classium loca maxime vacabant, Cs.— To be unoccupied, be vacant, be ownerless: cum agri Ligustini... aliquantum vacaret, L.: Piso si adesset, nullius philosophiae vacaret locus, i. e. no system would be without a representative.—Fig., to be vacant, be free, be without, be unoccupied: nulla vitae pars vacare officio potest: amplitudo animi pulchrior, si vacet populo, remains aloof from: res p. et milite illic et pecuniā vacet, be relieved from furnishing, L.: nullum tempus illi umquam vacabat a scribendo: a publico officio et munere: ab opere (milites), Cs.—To be free from labor, be idle, be at leisure, have leisure, have time: quamvis occupatus sis... aut, si ne tu quidem vacas, etc.: Dum perago tecum pauca vaca, i. e. attend, O.: philosophiae, Quinte, semper vaco, have time for: In grande opus, O.: teneri properentur amores, Dum vacat, i. e. in idle hours, O.: si vacat, Iu.: si vacet annalīs nostrorum audire laborum, if there is time, V.: Hactenus indulsisse vacat, i. e. it is permitted, V.: Non vacat exiguis rebus adesse Iovi, Jupiter has no leisure for trifles, O.* * *vacare, vacavi, vacatus Vbe empty; be vacant; be idle; be free from, be unoccupied -
4 vacuus
vacuus adj. with sup. [cf. vaco], empty, void, unoccupied, vacant, free, clear, devoid of, without: castra, Cs.: Perque domos Ditis vacuas, V.: Aëra per vacuum ferri, V.: Acerrae, unpeopled, V.: agri, deserted, V.: partem aedium vacuam fecere, L.: aula, H.: equi, riderless, L.: lectus, O.: ossa vacuis exsucta medullis, Iu.: gladium vaginā vacuum in urbe non vidimus: defensoribus moenia, L.: cultoribus agri, O.: Messana ab his rebus: oppidum ab defensoribus, without, Cs.: ager frugum vacuus, S.—As subst n., an empty space, vaeant place, void, vacuity: in vacuum poterunt se extendere rami, V.: per vacuum incurrere, H.— Fig., free, freed, clear, devoid of, without: animus per somnum sensibus et curis vacuus: Crimine nox vacua est, O.: hora nulla vacua a furto reperietur: ab odio, S.: censores vacui ab operum locandorum curā, L.: vacuas caedis habete manūs, O.: operum vacuus, H.: cum domos vacuas novo matrimonio fecissent, L.—Free from labor, without business, at leisure, idle, clear, disengaged, unoccupied, not engrossed: quoniam vacui sumus, dicam: si es animo vacuo, expone: pedibus vacuis terere Porticum, O.: Cetera, quae vacuas tenuissent carmine mentes, V.: Rutilius animo vacuus, i. e. undisturbed, S.: Qui (te) semper vacuam sperat, i. e. heart-free, H.: Nec rursus iubeo, dum sit (domus Augusti) vacuissima, quaeras, i. e. till it is absolutely at leisure, O.—Of places, quiet, peaceful, undisturbed (poet.): Tibur, H.: tonsoris in umbrā, H.: mare, unguarded, Ta.—Of time, free, vacant, disengaged, leisure: vacuos dies habere: vacuam noctem operi dedere, L.—Of women, free, unmarried, single: Hersilia, i. e. widowed, O.: Elige de vacuis, among the single, O.—Of possessions, free, vacant, without occupant, unappropriated: possessio regni, Cs.: prudentiae doctrinaeque possessio: sese praedia vacua filio traditurum: Syriam provinciam vacuam tum morte Atilii Rufi, Ta.—As subst n.: si quis casus puerum egerit Orco, In vacuum venias, into the vacant property, H.—Empty, vain, worthless: tollens vacuum plus nimio Gloria verticem, H.* * *vacua, vacuum ADJempty, vacant, unoccupied; devoid of, free of -
5 ōtiōsus
ōtiōsus adj. with sup. [otium], at leisure, unoccupied, disengaged, unemployed, idle: maneo hic, T.: domi.—Without official employment, free from public affairs: vita: quem locum nos otiosi convertimus, in an interval of leisure: numquam se minus otiosum esse, quam cum otiosus, never busier than when free from official business: ad urbem te otiosissimum esse.—As subst, a private person, one not in official life: vita otiosorum.— Quiet, unconcerned, indifferent, neutral: spatium ab hoste, undisturbed, Cs.: non modo armatis, sed etiam otiosis minari.—Plur. as subst, non-combatants, civilians: crudeliter enim otiosisismi minabantur: militare nomen grave inter otiosos, Ta. —Without excitement, quiet, passionless, calm, tranquil: Animo otioso esse, T.: te venire Otiosum ab animo, at ease, T.: quibus odio est otium.— Of things, at leisure, free, idle, unemployed: otium: Neapolis, H.* * *otiosa -um, otiosior -or -us, otiosissimus -a -um ADJidle; unemployed, unoccupied, at leisure; peaceful, disengaged, free of office -
6 vacāns
vacāns antis, adj. [P. of vaco], empty, unoccupied, vacant: saltus, V.: mens corpore, without: custode, O.— Plur n. as subst, vacant estates: populus vacantia teneret, Ta.—Fig., at leisure, <*>nemployed, unoccupied: animus, O. -
7 cessō
cessō āvī, ātus, āre, freq. [1 cedo], to be remiss, delay, loiter, cease from, stop, give over: paulum, T.: odiosa cessas, you are delaying shamefully, T.: in suo studio: ab apparatu operum nihil cessatum, L.: Quidquid apud durae cessatum est moenia Troiae, whatever delay there was, V.: audaciā, to lack spirit, L.: quid cessas? Tb.: quor cessas? T.: cessas in vota? V.: ego nunc mihi cesso, i. e. to my hurt, T.: pultare ostium, T.: mori, H.—Of persons, to be inactive, be idle, be unoccupied, do nothing: cur deos cessare patitur? si quid cessare potes, V.: Dum cessant aliae, O.: cessare et ludere, H.: Cessatum usque adhuc est, T.: Semel hic cessavit, played truant, H.: amori, to have leisure for, Pr.—Of things, to be at rest, rest, be still, be inactive, be unused, pause, cease, stop: quid ita cessarunt pedes? Ph.: Cessat opus, O.: cessat ira deae, L.: cessasse ferunt aras, i. e. remained unsought, O.: Cessantem amphoram, i. e. long unopened, H.: cessaturae casae, O.: tonsas cessare novalīs, to lie fallow, V.: cessat voluntas? i. e. does he hesitate? H.: Cessata tempora cursu Corrigit, makes up for lost time, O.—Supin. acc.: cessatum ducere curam, lay at rest, H.* * *cessare, cessavi, cessatus V INTRANSbe remiss/inactive; hold back, leave off, delay, cease from; rest; be free of -
8 fēriātus
fēriātus adj. [feriae], keeping holiday, unoccupied, idle: Deus: a negotiis publicis: male Troes, H.* * *Iferiata, feriatum ADJkeeping holiday, at leisureII -
9 inānis
inānis e, adj. with comp. and sup, empty, void: vas: domum reddere inanem: naves (opp. onustae), Cs.: naves, dismantled: tumulus, cenotaph, V.: sepulchrum, O.—Void, stripped, deserted, abandoned, unoccupied: civitas: egentes inanesque discedere, empty-handed: equus, without a rider: Absint inani funere neniae, without a corpse, H.: venter, hungry, H.: quod inani sufficit alvo, Iu.: laeva, without rings, H.: litterae, empty: paleae, light, V.: corpus, lifeless: galea, i. e. harmless, V.: umbra, O.: verba, a semblance of speech, V.: Gaurus (an extinct volcano), Iu.: epistula inanis aliquā re utili: ager centum aratoribus inanior est, less populous by: Sanguinis pectus inane, O.: lymphae dolium, H.—Fig., empty, useless, worthless, vain, unprofitable: Laborem inanem capit, T.: honesti inane nomen esse: elocutio: damnatus inani iudicio, Iu.: minae: multae res, ut gloria, unsubstantial: causas nectis inanīs, pretexts, V.: simulatio, Cs.: fama, unfounded, V.: Tempus, leisure, V.: omnia plena consiliorum, inania verborum, poor in words: quae inanissima prudentiae reperta sunt.—Of persons, vain, puffed up, worthless, petty: homo, S.: inanīs Hoc iuvat, empty heads, H.: animus: inaniora ingenia, L.* * *inanis, inane ADJvoid, empty, hollow; vain; inane, foolish -
10 inter-mittō
inter-mittō mīsī, missus, ere, to leave off, intermit, omit, suspend, interrupt, neglect: iter, proelium, Cs.: hoc intermisi, quoad non licuit: laborem, O.: Intermissa diu bella, H.: litteras mittere: non intermittit caelum mitescere, etc.—P. pass.: ludi, interrupted: ventus, intermittent, Cs.: bella, H.: pars oppidi, quae, intermissa a flumine et a paludibus, etc., where an interval was left, Cs.: per intermissa moenia, a gap in, L.: verba ab usu cotidiani sermonis iamdiu intermissa, i. e. disused. —Of space, to leave unoccupied, leave vacant: mediocribus intermissis spatiis, Cs.: custodiis loca, L.—To leave an interval, pause: spatium, quā flumen intermittit, does not flow, Cs.—Of time, to let pass, suffer to elapse, omit, leave unimproved: unum diem, Quin veniat, T.: plurīs dies, Cs.: dies intermissus perturbat omnia: nocte intermissā, having intervened, Cs.: nulla pars nocturni temporis ad laborem intermittitur, Cs.: diem.—To leave off, cease, pause: hostīs neque subeuntes intermittere, Cs.: sic adsidue canere, ut nihil intermitterent. -
11 subsicīvus
subsicīvus (not subsec-), adj. [sub+2 SAC-], that is cut off and left ; hence, of time, left over, remaining, unoccupied: tempora, odd hours.—Of work, incidental, accessory: quae adripui subsicivis operis, ut aiunt.* * *subsiciva, subsicivum ADJleft over; extra, superfluous, spare -
12 vāstus
vāstus adj. with comp. and sup. [VAC-], empty, unoccupied, waste, desert, devastated: genus agrorum: lex erat lata vasto ac relicto foro: vasta incendiis urbs, L.: mons ab naturā, S.: urbs a defensoribus, without, L.: Haec ego vasta dabo, will lay waste, V.—Vast, immense, enormous, huge, monstrous: belua: vastissimae beluae: ad figu<*>am quae (belua) vastior?: mare, Cs.: mare vastissimum: crater, quem vastum vastior ipse Sustulit Aegides, O.: vastus animus nimis alta cupiebat, i. e. insatiable ambition, S.: iter, i. e. on the vast ocean, O.: certamen, V.: impetus, H.— Fig., uncultivated, unpolished, rude, rough, harsh: voltu motuque corporis: omnia vasta ac temeraria esse, L.: littera vastior, too harsh-sounding.* * *vasta -um, vastior -or -us, vastissimus -a -um ADJhuge, vast; monstrous -
13 vocīvos (vac-)
vocīvos (vac-) adj. [cf. vaco], vacant, unoccupied: tempus Laboris, T. -
14 ferior
fērĭor, ātus, 1, v. dep. n. [feriac], to rest from work, to keep holiday (in the verb. finit. ante- and post-class. and very rare for ferias habere, agere; but class. in the P. a.):A.Achilles ab armis feriabatur,
Macr. Somn. Scip. 1, 7:non fuerunt feriati,
Varr. L. L. 6, § 13 Müll.:male feriatos Troas,
keeping festival at an unseasonable time, Hor. C. 4, 6, 14:animus feriaturus,
Sid. Ep. 9, 11 med.:sabatho etiam a bonis operibus,
Ambros. in Luc. 5, § 39.—Hence, fē-rĭātus, a, um, P. a., keeping holiday, unoccupied, disengaged, at leisure, idle.Prop.:B.familia,
Varr. R. R. 1, 16, 4:Deum sic feriatum volumus cessatione torpere,
Cic. N. D. 1, 37, 102:feriatus ne sis,
be not idle, Plaut. Mil. 2, 2, 62:voluntate sua feriati a negotiis publicis,
Cic. de Or. 3, 15, 58: feriatus ab iis studiis, in quae, etc., Trebon. ap. Cic. Fam. 12, 16, 2:meditatio argutiarum, in qua id genus homines consenescunt male feriati quos philosophos vulgus esse putat,
with leisure ill employed, Gell. 10, 22, 24:toga feriata,
long disused, Plin. Ep. 7, 3, 2; cf. id. ib. 5, 6, 45.—Transf., of inanim. and abstr. things (very rare):machaera feriata,
unemployed, idle, Plaut. Mil. 1, 7; so,toga,
Plin. Ep. 7, 3, 2: freta, quiet, still, Prud. steph. 6, 156:dies feriatus,
a holiday, Plin. Ep. 3, 14, 6; 10, 24, 3; Dig. 2, 12, 2; 6; 9. -
15 inoperatus
II.Not wrought, Ambros. de Fid. 3, 14, 113. -
16 otiosus
ōtĭōsus, a, um, adj. [otium], at leisure, unoccupied, disengaged, unemployed, idle (class.; cf. feriatus, immunis; opp. negotiosus).I.Of persons.A.In gen.:B.nimis otiosum te arbitror hominem esse,
Plaut. Truc. 1, 2, 34; 40:quamvis etiam maneo otiosus hic,
Ter. Ad. 2, 4, 15:cum essem otiosus domi,
Cic. Brut. 3, 10:rebus humanis aliquos otiosos deos praeficere,
id. N. D. 3, 39, 93.—In partic.1.Without official employment, free from public affairs:2.quo in studio hominum quoque ingeniosissimorum otiosissimorumque totas aetates videmus esse contritas,
Cic. de Or. 1, 51, 219:quem locum nos otiosi convertimus,
in an interval of leisure, id. Div. 2, 30, 63:Graeculum se atque otiosum putari maluit,
id. Sest. 51, 110: numquam se minus otiosum esse, quam cum otiosus, that he was never less at leisure than when [p. 1285] free from official business, Cato ap. Cic. Off. 3, 1, 1:cum a te tua promissa flagitabam, ad urbem te otiosissimum esse arbitrabar,
Cic. Fam. 3, 11, 3:cum otiosus stilum prehenderat,
id. Brut. 24, 93.—With respect to participation, quiet, unconcerned, indifferent, neutral:3.spectatores otiosi Leuctricae calamitatis,
Cic. Off. 2, 7, 26:quidam enim non modo armatis, sed etiam otiosis minabantur,
id. Marcell. 6, 18.—Without excitement, quiet, passionless, calm, tranquil:4.etiam istos, quibus odio est otium, quietissimos atque otiosissimos reddam,
Cic. Agr. 2, 37, 102:vide ut otiosus it,
Ter. Eun. 5, 3, 10; Cic. Fam. 9, 25, 3.—Of style, tedious, dull:5.(Cicero) lentus est in principiis, longus in narrationibus, otiosus circa excessus,
Tac. Or. 22.—That has leisure for any thing; with gen.: studiorum otiosi, Plin. H. N. praef. § 6.—Hence,C.Subst.: ōtĭōsus, i, m., a private person, one not in official life:2.et facilior et tutior vita est otiosorum,
Cic. Off. 1, 21, 70:otioso vero et nihil agenti privato,... quando imperium senatus dedit?
id. Phil. 11, 8, 20.—Non-combatants, civilians:II.crudeliter enim otiosis minabantur,
Cic. Fam. 9, 6, 3 (B. and K. otiosissimi):militare nomen grave inter otiosos,
Tac. Agr. 40.—Of inanim. and abstr. things, at leisure, free, idle, unemployed: otioso in otio animus nescit, quid velit, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 256 Vahl.):B.ego, cui fuerit ne otium quidem umquam otiosum,
Cic. Planc. 27, 66: pecuniae, idle, unemployed (opp. occupatus), Plin. Ep. 10, 62, 1:senectus,
Cic. Sen. 14, 49:his supplicationum otiosis diebus,
id. Q. Fr. 3, 8, 3:quid quiete otiosius animi,
Sen. Ira, 2, 13, 4.—Transf.1.Idle, useless, unprofitable, superfluous (cf.:2.ignavus, iners, desidiosus): sententiae,
Quint. 1, 1, 35:sermo,
id. 8, 2, 19:otiosissimae occupationes,
Plin. Ep. 9, 6, 4; so,otiosum est persequi singula,
Lact. 2, 4, 28; cf. Min. Fel. 23, 1.—Quiet, free from any thing; with ab:3.animo nunc jam otioso esse impero,
Ter. And. 5, 2, 1:ab animo,
id. Phorm. 2, 2, 26:a metu,
Gell. 2, 29, 9:quid est animi quiete otiosius,
Sen. Ira, 2, 13, 2.—With a quiet or gentle motion, quiet, gentle:A.fons vel rivus huc conveniat otiosus,
flowing quietly, gently, Pall. 1, 37, 3.—Hence, adv.: ōtĭōsē.Lit., at leisure, at ease, without occupation:B.vivere,
Cic. Off. 3, 26, 97:inambulare in foro,
Liv. 23, 7 fin.:sequi,
Plaut. Mil. 4, 6, 8:ire,
id. Ep. 5, 1, 21:magnast res, quam ego tecum otiose, si otiumst, cupio loqui,
id. Aul. 4, 10, 41.—Transf.1.Calmly, quietly, without haste, gently, gradually: ambula ergo cito. Sy. Immo otiose, Plaut. Ps. 4, 1, 14; cf. id. Truc. 1, 2, 66 (opp. to properare):2.bene et otiose percoquere,
Cato, R. R. 76 fin.:contemplari unumquodque otiose et considerare coepit,
Cic. Verr. 2, 4, 15, § 33:quaerere,
id. Fin. 4, 13, 22:segniter, otiose, neglegenter, contumaciter omnia agere,
Liv. 2, 57.—Free from fear, quietly, fearlessly:ademptum tibi jam faxo omnem metum, in aurem utramvis otiose ut dormias,
Ter. Heaut. 2, 3, 100. -
17 reses
rĕsĕs, ĭdis ( nom. sing. does not occur), adj. [resideo], that remains sitting, that stays behind, that remains; also, motionless, inactive, inert, unoccupied, idle, sluggish, lazy, etc. (syn.: segnis, tardus, desidiosus; not freq. till after the Aug. per.; not found in Cic. or (Cæs.): reses ignavus, quia residet, Paul. ex Fest. p. 280 Müll.; cf. Pac. and Afran. ap. Fest. p. 281 ib. (Trag. Rel. p. 66 Rib.; Com. Rel. p. 170 ib.); Lucil. ap. Fest. p. 213 Müll. dub.: aqua, standing or stagnant water, Varr. R. R. 3, 17, 8; cf.fluctus,
calm, Claud. Epigr. 86, 2: caseus in corpore, undigested (opp. alibilis), Varr. R. R. 2, 11, 3: plebs in urbe. remaining, Liv. 2, 32, 5:clamorem pugnantium crepitumque armorum exaudimus resides ipsi ac segnes,
id. 25, 6; 6, [p. 1578] 23; Verg. A. 6, 814; 7, 693:resides et desuetudine tardi,
Ov. M. 14, 436; Phaedr. 5, 1, 7:praevertere amore Jam pridem resides animos,
Verg. A. 1, 722: anni, passed in inaction, Claud. B. Get. praef. 1:nervi,
long untouched, id. Rapt. Pros. 2, praef. 15. -
18 vacuum
văcŭus, a, um, adj. [vaco], empty, void, free, clear, devoid of, without something (freq. and class.; cf. inanis.)I.In gen.A.Lit., in material sense.(α).Absol.:(β).spatium vacuum,
Lucr. 1, 523; cf. id. 1, 394; 1, 509:vacua castra,
Caes. B. G. 7, 45:perque domos Ditis vacuas et inania regna,
Verg. A. 6, 269:atria,
id. ib. 7, 379;2, 528: porticus,
id. ib. 2, 761:videntur Aëra per vacuum ferri,
id. G. 3, 109:Acerrae,
unpeopled, id. ib. 2, 225:Cumae,
Juv. 3, 2:Ulubrae,
id. 10, 102:agri,
Verg. G. 2, 54:aurae,
id. A. 12, 592:caelum,
id. ib. 5, 515:oppida, Auct. B. Afr. 9: aliquam partem aedium vacuam facere,
Liv. 39, 14, 2:aër,
Hor. C. 1, 3, 34:theatrum,
id. Ep. 2, 2, 130:aula,
id. C. 4, 14, 36:tabellae,
Quint. 10, 3, 32:numerus peditum in vicem prolapsorum equitum vacuos capientium ad pugnam equos,
Liv. 44, 26, 3:lectus,
Prop. 2, 2, 1: Ov. M. 11, 471:per vacuum locum inruperunt,
Liv. 25, 3, 18:manus,
Quint. 11, 2, 42:ossa vacuis exsucta medullis,
Juv. 8, 90: si vacuo ventre mulier fuit, not pregnant (opp. plenus), Dig. 29, 2, 84:vultus,
without eyes, Sen. Oedip. 1012.—With abl.:(γ).nihil igni vacuum videri potest,
Cic. Univ. 4:gladium vaginā vacuum in urbe non vidimus,
id. Marcell. 6, 17:moenia defensoribus,
Liv. 42, 63, 6:viae occursu hominum,
id. 5, 41, 5:cultoribus agri,
Ov. M. 7, 653:ense ebur,
id. ib. 4, 148:arvum arboribus,
Col. 3, 11, 3:loca fetu in vite,
id. 3, 10, 5:pectus velamine,
Stat. Th. 1, 593.—With ab and abl.:(δ).Messana ab his rebus...vacua ac nuda est,
Cic. Verr. 2, 4, 2, § 3:oppidum vacuum ab defensoribus,
without, Caes. B. G. 2, 12:pars Galliae ab exercitu,
Hirt. B. G. 8, 46:vacuum ab hostibus mare,
Liv. 37, 13, 6.—With gen. (rare; mostly poet.):b.ager aridus et frugum vacuus,
Sall. J. 90, 1:Romana urbs annonae,
Mamert. Grat. Act. ad Julian. 14.—Subst.: vă-cŭum, i, n., an empty space, an open or vacant place, a void, vacuity:B. (α).vacuum minus intus habere,
Lucr. 1, 367:in vacuum poterunt se extendere rami,
Verg. G. 2, 287:ne per vacuum incurreret hostis,
Hor. S. 2, 1, 37:libera per vacuum posui vestigia princeps,
Hor. Ep. 1, 19, 21.—With abl.:(β).animus per somnum sensibus et curis vacuus,
Cic. Div. 2, 11, 27:molestiis,
id. Fam. 4, 4, 2:cupiditate et timore,
id. Fin. 2, 10, 30:consilium periculo,
id. Att. 10, 16, 2:cum vacui curis etiam quid in caelo fiat scire avemus,
id. Fin. 2, 14, 46:vacui negotiis vivere possimus,
id. ib. 4, 5, 12:his rebus mens vacua,
id. Tusc. 3, 4, 9:vacuus duellis Janus,
Hor. C. 4, 15, 8:crimine nox vacua est,
Ov. F. 4, 581:ille metu vacuus,
id. M. 3, 582:nullum tempus sterile et vacuum beneficio,
Plin. Pan. 56, 2:aemulatione,
Tac. A. 12, 2:curā domesticā vacuus,
id. H. 1, 88:tali culpā,
id. A. 6, 16:tributo,
id. ib. 12, 61:vacuam laboribus egi vitam,
Ov. Tr. 5, 3, 9.—With ab and abl.:(γ).Mamertini soli vacui, expertes, soluti ac liberi fuerunt ab omni sumptu, molestiā, munere,
Cic. Verr. 2, 4, 10, § 23:a securibus et tributis,
Tac. A. 12, 34; 12, 61:hora nulla vacua a furto, a scelere, crudelitate, flagitio reperietur,
Cic. Verr. 2, 1, 12, § 34:nullus dies ab exercitationibus oratoriis,
id. Brut. 90, 309:animus a talibus factis vacuus et integer,
id. Inv. 2, 7, 24:cum ab omni molestiā vacuus esses,
id. Fam. 11, 16, 1:domus a suspitione religionis vacua atque pura,
id. Har. Resp. 6, 11:ab odio, amicitiā, irā atque misericordiā,
Sall. C. 51, 1:a culpa,
id. ib. 14, 4: censores vacui ab operum locandorun;curā,
Liv. 24, 18, 1.—With gen.:(δ).vacuas caedis habete manus,
Ov. A. A. 1, 642:operum vacuus,
Hor. S. 2, 2, 119:vacuas habuissem criminis umbras,
Ov. M. 6, 541:composuit ad Caesarem litteras, quasi confecto bello verbis magnificas, rerum vacuas,
Tac. A. 15, 8.—With dat. of that for which room or a vacancy exists or is made:II.Aruns Tarquinius et Tullia minor, prope continuatis funeribus cum domos vacuas novo matrimonio fecissent, junguntur,
Liv. 1, 46, 9:necato filio vacuam domum scelestis nuptiis fecisse,
Sall. C. 15, 2:quanto molimine circumspectemus vacuam Romanis vatibus aedem (Apollinis),
Hor. Ep. 2, 2, 94.— Subst.: văcŭum, i, n., leisure:aliquid invenire vacui,
Quint. 10, 6, 1.—In partic. (cf. vaco, II.).A.Free from labor or occupation, without business, at leisure, clear, disengaged, unoccupied, idle:B.quoniam vacui sumus, dicam,
Cic. Leg. 1, 4, 13:si es animo vacuo, expone nobis quod quaerimus... hunc elegimus diem, cum te sciremus esse vacuum,
id. Brut. 5, 20:animus vacuus ac solutus,
id. Verr. 1, 9, 26:aures vacuae atque eruditae,
Quint. 10, 1, 32:aures,
Hor. Ep. 1, 16, 26; Ov. M. 4, 41; 12, 56:pedibus vacuis terere Porticum,
id. A. A. 1, 491:si quid vacui sub umbrā Lusimus,
Hor. C. 1, 32, 1:cetera, quae vacuas tenuissent carmine mentes,
Verg. G. 3, 3:ne vacuum esse me nunc ad narrandum credas,
Ter. And. 4, 2, 23:ut animum vacuum ad res difficiles scribendas afferam,
Cic. Att. 12, 38, 3:cum per tot menses vacuā civitate nemo controversiam fecerit,
Liv. 3, 40, 10.— Sup.:nec rursus jubeo, dum sit vacuissima quaeras,
Ov. P. 3, 1, 141.— Poet., transf., of places in which to lounge or enjoy leisure, quiet, peaceful, undisturbed, etc.:Tibur,
Hor. Ep. 1, 7, 45:Athenae,
id. ib. 2, 2, 81:tonsoris in umbrā,
id. ib. 1, 7, 50 (cf.:otiosa Neapolis,
id. Epod. 5, 43).—Rarely of persons, free from care, calm, composed:Rutilius animo vacuus,
i. e. careless, without apprehension, Sall. J. 52, 6:haud animi vacuus,
quiet, Stat. Th. 5, 644:cantamus vacui, sive quid urimur,
Hor. C. 1, 6, 19; so of one free from love, id. ib. 1, 5, 10.—Of female animals, not bearing young:equa,
Col. 6, 37, 10.— Impers.: vacuum est, with inf., there is leisure, time, Sall. H. 1, 10; Tac. H. 2, 28.—Of time, free, vacant, disengaged, leisure:C.etiam si spatium ad dicendum nostro commodo vacuosque dies habuissemus,
Cic. Verr. 1, 17, 56:cum vacui temporis nihil haberem,
id. Att. 2, 23, 1:vacuam noctem operi dedere,
Liv. 3, 28, 7:tempora,
Col. 12, 4, 1; cf. Luc. 3, 26.—Of women, free, unmarried, single:D.ubi mulier vacua fuit,
Tac. A. 13, 44: vacuis indicere nuptias, Pseudo - Quint. Decl. 376:Hersilia,
i. e. widowed, Ov. M. 14, 831.—Of possessions, free, vacant, without an occupant or master:E.vacuam possessionem regni sperans,
Caes. B. C. 3, 112:prudentiae doctrinaeque possessio... quasi caduca atque vacua,
Cic. de Or. 3, 31, 122:centuria, id. Tull. § 17: sese praedia vacua filio traditurum,
id. Rosc. Am. 9, 26:vacuam rempublicam tradere Hannibali,
Liv. 23, 2, 7:ut impetus fiat in vacuam rempublicam,
Sall. C. 52, 23:sacerdotia ut vacua contulit in alios,
Tac. A. 6, 40; cf.:Syriam provinciam vacuam tum morte Atilii Rufi,
id. Agr. 40:vacua Armenia,
without a ruler, id. A. 12, 50:bona,
Dig. 38, 9, 1, § 12:possessio,
ib. 41, 3, 4, § 22; Gai Inst. 4, 131.— Subst.: văcŭum, i, n.:si quis casus puerum egerit Orco, In vacuum venias,
into the vacant property, Hor. S. 2, 5, 50:ut in vacuum lege praeditoriā venalis pependerit,
Suet. Claud. 9; cf. Quint. 12, 9, 8.—Without value, worthless, useless, empty, vain, unprofitable, = vanus (rare;not anteAug.): si respublica et senatus et populus vacua nomina sunt,
Tac. H. 1, 30:rem,
Petr. 102:vacua et inanis productio verbi,
Gell. 11, 15, 6:tollens vacuum plus nimio Gloria verticem,
her empty head, Hor. C. 1, 18, 15:pecunia,
unused, unproductive, Dig. 19, 5, 24; cf. ib. 16, 3, 28. -
19 vacuus
văcŭus, a, um, adj. [vaco], empty, void, free, clear, devoid of, without something (freq. and class.; cf. inanis.)I.In gen.A.Lit., in material sense.(α).Absol.:(β).spatium vacuum,
Lucr. 1, 523; cf. id. 1, 394; 1, 509:vacua castra,
Caes. B. G. 7, 45:perque domos Ditis vacuas et inania regna,
Verg. A. 6, 269:atria,
id. ib. 7, 379;2, 528: porticus,
id. ib. 2, 761:videntur Aëra per vacuum ferri,
id. G. 3, 109:Acerrae,
unpeopled, id. ib. 2, 225:Cumae,
Juv. 3, 2:Ulubrae,
id. 10, 102:agri,
Verg. G. 2, 54:aurae,
id. A. 12, 592:caelum,
id. ib. 5, 515:oppida, Auct. B. Afr. 9: aliquam partem aedium vacuam facere,
Liv. 39, 14, 2:aër,
Hor. C. 1, 3, 34:theatrum,
id. Ep. 2, 2, 130:aula,
id. C. 4, 14, 36:tabellae,
Quint. 10, 3, 32:numerus peditum in vicem prolapsorum equitum vacuos capientium ad pugnam equos,
Liv. 44, 26, 3:lectus,
Prop. 2, 2, 1: Ov. M. 11, 471:per vacuum locum inruperunt,
Liv. 25, 3, 18:manus,
Quint. 11, 2, 42:ossa vacuis exsucta medullis,
Juv. 8, 90: si vacuo ventre mulier fuit, not pregnant (opp. plenus), Dig. 29, 2, 84:vultus,
without eyes, Sen. Oedip. 1012.—With abl.:(γ).nihil igni vacuum videri potest,
Cic. Univ. 4:gladium vaginā vacuum in urbe non vidimus,
id. Marcell. 6, 17:moenia defensoribus,
Liv. 42, 63, 6:viae occursu hominum,
id. 5, 41, 5:cultoribus agri,
Ov. M. 7, 653:ense ebur,
id. ib. 4, 148:arvum arboribus,
Col. 3, 11, 3:loca fetu in vite,
id. 3, 10, 5:pectus velamine,
Stat. Th. 1, 593.—With ab and abl.:(δ).Messana ab his rebus...vacua ac nuda est,
Cic. Verr. 2, 4, 2, § 3:oppidum vacuum ab defensoribus,
without, Caes. B. G. 2, 12:pars Galliae ab exercitu,
Hirt. B. G. 8, 46:vacuum ab hostibus mare,
Liv. 37, 13, 6.—With gen. (rare; mostly poet.):b.ager aridus et frugum vacuus,
Sall. J. 90, 1:Romana urbs annonae,
Mamert. Grat. Act. ad Julian. 14.—Subst.: vă-cŭum, i, n., an empty space, an open or vacant place, a void, vacuity:B. (α).vacuum minus intus habere,
Lucr. 1, 367:in vacuum poterunt se extendere rami,
Verg. G. 2, 287:ne per vacuum incurreret hostis,
Hor. S. 2, 1, 37:libera per vacuum posui vestigia princeps,
Hor. Ep. 1, 19, 21.—With abl.:(β).animus per somnum sensibus et curis vacuus,
Cic. Div. 2, 11, 27:molestiis,
id. Fam. 4, 4, 2:cupiditate et timore,
id. Fin. 2, 10, 30:consilium periculo,
id. Att. 10, 16, 2:cum vacui curis etiam quid in caelo fiat scire avemus,
id. Fin. 2, 14, 46:vacui negotiis vivere possimus,
id. ib. 4, 5, 12:his rebus mens vacua,
id. Tusc. 3, 4, 9:vacuus duellis Janus,
Hor. C. 4, 15, 8:crimine nox vacua est,
Ov. F. 4, 581:ille metu vacuus,
id. M. 3, 582:nullum tempus sterile et vacuum beneficio,
Plin. Pan. 56, 2:aemulatione,
Tac. A. 12, 2:curā domesticā vacuus,
id. H. 1, 88:tali culpā,
id. A. 6, 16:tributo,
id. ib. 12, 61:vacuam laboribus egi vitam,
Ov. Tr. 5, 3, 9.—With ab and abl.:(γ).Mamertini soli vacui, expertes, soluti ac liberi fuerunt ab omni sumptu, molestiā, munere,
Cic. Verr. 2, 4, 10, § 23:a securibus et tributis,
Tac. A. 12, 34; 12, 61:hora nulla vacua a furto, a scelere, crudelitate, flagitio reperietur,
Cic. Verr. 2, 1, 12, § 34:nullus dies ab exercitationibus oratoriis,
id. Brut. 90, 309:animus a talibus factis vacuus et integer,
id. Inv. 2, 7, 24:cum ab omni molestiā vacuus esses,
id. Fam. 11, 16, 1:domus a suspitione religionis vacua atque pura,
id. Har. Resp. 6, 11:ab odio, amicitiā, irā atque misericordiā,
Sall. C. 51, 1:a culpa,
id. ib. 14, 4: censores vacui ab operum locandorun;curā,
Liv. 24, 18, 1.—With gen.:(δ).vacuas caedis habete manus,
Ov. A. A. 1, 642:operum vacuus,
Hor. S. 2, 2, 119:vacuas habuissem criminis umbras,
Ov. M. 6, 541:composuit ad Caesarem litteras, quasi confecto bello verbis magnificas, rerum vacuas,
Tac. A. 15, 8.—With dat. of that for which room or a vacancy exists or is made:II.Aruns Tarquinius et Tullia minor, prope continuatis funeribus cum domos vacuas novo matrimonio fecissent, junguntur,
Liv. 1, 46, 9:necato filio vacuam domum scelestis nuptiis fecisse,
Sall. C. 15, 2:quanto molimine circumspectemus vacuam Romanis vatibus aedem (Apollinis),
Hor. Ep. 2, 2, 94.— Subst.: văcŭum, i, n., leisure:aliquid invenire vacui,
Quint. 10, 6, 1.—In partic. (cf. vaco, II.).A.Free from labor or occupation, without business, at leisure, clear, disengaged, unoccupied, idle:B.quoniam vacui sumus, dicam,
Cic. Leg. 1, 4, 13:si es animo vacuo, expone nobis quod quaerimus... hunc elegimus diem, cum te sciremus esse vacuum,
id. Brut. 5, 20:animus vacuus ac solutus,
id. Verr. 1, 9, 26:aures vacuae atque eruditae,
Quint. 10, 1, 32:aures,
Hor. Ep. 1, 16, 26; Ov. M. 4, 41; 12, 56:pedibus vacuis terere Porticum,
id. A. A. 1, 491:si quid vacui sub umbrā Lusimus,
Hor. C. 1, 32, 1:cetera, quae vacuas tenuissent carmine mentes,
Verg. G. 3, 3:ne vacuum esse me nunc ad narrandum credas,
Ter. And. 4, 2, 23:ut animum vacuum ad res difficiles scribendas afferam,
Cic. Att. 12, 38, 3:cum per tot menses vacuā civitate nemo controversiam fecerit,
Liv. 3, 40, 10.— Sup.:nec rursus jubeo, dum sit vacuissima quaeras,
Ov. P. 3, 1, 141.— Poet., transf., of places in which to lounge or enjoy leisure, quiet, peaceful, undisturbed, etc.:Tibur,
Hor. Ep. 1, 7, 45:Athenae,
id. ib. 2, 2, 81:tonsoris in umbrā,
id. ib. 1, 7, 50 (cf.:otiosa Neapolis,
id. Epod. 5, 43).—Rarely of persons, free from care, calm, composed:Rutilius animo vacuus,
i. e. careless, without apprehension, Sall. J. 52, 6:haud animi vacuus,
quiet, Stat. Th. 5, 644:cantamus vacui, sive quid urimur,
Hor. C. 1, 6, 19; so of one free from love, id. ib. 1, 5, 10.—Of female animals, not bearing young:equa,
Col. 6, 37, 10.— Impers.: vacuum est, with inf., there is leisure, time, Sall. H. 1, 10; Tac. H. 2, 28.—Of time, free, vacant, disengaged, leisure:C.etiam si spatium ad dicendum nostro commodo vacuosque dies habuissemus,
Cic. Verr. 1, 17, 56:cum vacui temporis nihil haberem,
id. Att. 2, 23, 1:vacuam noctem operi dedere,
Liv. 3, 28, 7:tempora,
Col. 12, 4, 1; cf. Luc. 3, 26.—Of women, free, unmarried, single:D.ubi mulier vacua fuit,
Tac. A. 13, 44: vacuis indicere nuptias, Pseudo - Quint. Decl. 376:Hersilia,
i. e. widowed, Ov. M. 14, 831.—Of possessions, free, vacant, without an occupant or master:E.vacuam possessionem regni sperans,
Caes. B. C. 3, 112:prudentiae doctrinaeque possessio... quasi caduca atque vacua,
Cic. de Or. 3, 31, 122:centuria, id. Tull. § 17: sese praedia vacua filio traditurum,
id. Rosc. Am. 9, 26:vacuam rempublicam tradere Hannibali,
Liv. 23, 2, 7:ut impetus fiat in vacuam rempublicam,
Sall. C. 52, 23:sacerdotia ut vacua contulit in alios,
Tac. A. 6, 40; cf.:Syriam provinciam vacuam tum morte Atilii Rufi,
id. Agr. 40:vacua Armenia,
without a ruler, id. A. 12, 50:bona,
Dig. 38, 9, 1, § 12:possessio,
ib. 41, 3, 4, § 22; Gai Inst. 4, 131.— Subst.: văcŭum, i, n.:si quis casus puerum egerit Orco, In vacuum venias,
into the vacant property, Hor. S. 2, 5, 50:ut in vacuum lege praeditoriā venalis pependerit,
Suet. Claud. 9; cf. Quint. 12, 9, 8.—Without value, worthless, useless, empty, vain, unprofitable, = vanus (rare;not anteAug.): si respublica et senatus et populus vacua nomina sunt,
Tac. H. 1, 30:rem,
Petr. 102:vacua et inanis productio verbi,
Gell. 11, 15, 6:tollens vacuum plus nimio Gloria verticem,
her empty head, Hor. C. 1, 18, 15:pecunia,
unused, unproductive, Dig. 19, 5, 24; cf. ib. 16, 3, 28. -
20 vastus
I.Lit. (so rare but class.;B.syn.: vacuus, desertus): genus agrorum propter pestilentiam vastum atque desertum,
Cic. Agr. 2, 26, 69:lex erat lata vasto ac relicto foro,
id. Sest. 24, 53:agrum vastum ac desertum habere,
Liv. 28, 11, 10:vasta ac deserta urbs,
id. 24, 3, 11; 28, 7, 12: vasta incendiis ruinisque urbs, id. 5, 53, 1:mons vastus ab naturā et humano cultu,
uncultivated, Sall. J. 48, 3:urbs a defensoribus vasta,
without, Liv. 23, 30, 7 (al. ex conj. vacua).—Trop. (the fig. taken from tracts of country lying waste or untilled), uncultivated, unpolished, rude, rough, harsh:II.vultu motuque corporis vasti atque agrestes,
Cic. de Or. 1, 25, 115:vastus homo atque foedus,
id. ib. 1, 25, 117:vasti quidam et insubidi,
Gell. 19, 9, 9:fugiemus crebras vocalium concursiones, quae vastam atque hiantem orationem reddunt, ut hoc est: baccae aeneae amoenissimae impendebant,
Auct. Her. 4, 12, 18:omnia vasta ac temeraria esse,
Liv. 24, 48, 7:littera vastior,
too harsh-sounding, Cic. Or. 45, 153.—Transf.A.Desolate, deserted: abs te viduae et vastae virgines sunt, made lonely, Enn. ap. Serv. Verg. A. 1, 52 (Trag. v. 279 Vahl.):B.dies per silentium vastus,
Tac. A. 3, 4.—Wasted by destruction, laid waste, ravaged, devastated, destroyed (rare; cf.C. 1.vastatus): fit vasta Troja,
Plaut. Bacch. 4, 9, 130:jam hanc urbem ferro vastam faciet Peleus, Att. ap. Fest. pp. 372 and 373: haec ego vasta dabo,
Verg. A. 9, 323:nec solum modo vastum hosti relictum, sed castellis etiam vicisque illatus ignis,
Liv. 10, 12, 8.—Of size: jamque fere pulvis ad caelum vasta videtur, Enn. ap. Non. 217, 11 (Ann. v. 286 Vahl.):2.immani et vastae insidens beluae,
Cic. Rep. 2, 40, 67:vasta et immanis belua,
id. Div. 1, 24, 49; cf.:vastissimae beluae,
id. Rep. 2, 26, 49: elephanto beluarum nulla prudentior;ad figuram quae vastior?
id. N. D. 1, 35, 97:summa erat vasto atque aperto mari, difficultas navigandi,
Caes. B. G. 3, 12; cf.:in vastissimo atque apertissimo Oceano,
id. ib. 3, 9, 7:fossa vastissima,
Cic. Rep. 2, 6, 11:solitudines,
id. ib. 2, 6, 19:campi,
Verg. A. 3, 13:Charybdis,
Lucr. 1, 722:antiquus crater, quem vastum vastior ipse Sustulit Aegides,
Ov. M. 12, 236:antrum,
Verg. A. 1, 52:hiatus speluncae,
id. ib. 6, 237:suspectus turris,
id. ib. 9, 530:manus,
Ov. F. 2, 322:arma,
Verg. A. 10, 768:corpus,
Col. 7, 12, 3.—Transf., of degree, etc., immense, enormous, prodigious, vast, etc.:3.iter,
i.e. on the vast ocean, Ov. M. 14, 438:certamen,
Verg. A. 12, 553:impetus,
Hor. C. 4, 14, 30:pugnae Cannensis clades vastissima,
Gell. 5, 17, 5:tempestas,
Col. 2, 20, 5; cf.:vapores vastissimi,
id. 2, 20, 1:clamor,
Verg. A. 10, 716; Ov. M. 12, 494:murmur,
Verg. A. 1, 245:latratus,
Col. 7, 12, 3:tonitru,
Val. Fl. 1, 617:pondus,
Verg. A. 5, 447; Ov. H. 9, 88.—Trop.:1.vastus animus,
i.e. insatiable, Sall. C. 5, 4.—Rarely with abstr. nouns:quam vasta potentia nostra est,
Ov. M. 2, 520:varia vastaque scientia,
Col. 1, pr. 28:nefas,
Sen. Herc. Oet. 767.— Adv.: vastē.(Acc. to vastus, I. B.) Rudely, harshly:2.loqui non aspere, non vaste, non rustice, etc.,
Cic. de Or. 3, 12, 45:ne vastius diducantur verba,
id. ib. 3, 43, 172.—(Acc. to II. B.) Widely, vastly, immensely, violently, enormously:vaste cedentia litora,
Mel. 1, 1, 4:vastius insurgens decimae ruit impetus undae,
Ov. M. 11, 530:vastius podagra correpti,
Scrib. Comp. 107.
См. также в других словарях:
unoccupied — index devoid, idle, open (accessible), otiose, solitary, unemployed, unsettled, vacant … Law dictionary
unoccupied — late 14c., idle, from UN (Cf. un ) (1) not + pp. of OCCUPY (Cf. occupy). In ref. to ground, etc., attested from early 15c … Etymology dictionary
unoccupied — ► ADJECTIVE ▪ not occupied … English terms dictionary
unoccupied — [unäk′yə pīd΄] adj. 1. having no occupant; vacant; empty 2. at leisure; idle … English World dictionary
unoccupied — adjective 1 a seat, house, room etc that is unoccupied has no one in it: We moved in right away, as the flat was unoccupied. 2 an unoccupied country or area is not controlled by the enemy during a war: The family fled to unoccupied France … Longman dictionary of contemporary English
unoccupied — [[t]ʌ̱nɒ̱kjʊpaɪd[/t]] ADJ: v link ADJ, ADJ n, ADJ after v If a building is unoccupied, there is nobody in it. The house was unoccupied at the time of the explosion... The fire broke out in two unoccupied cabins … English dictionary
unoccupied — adjective 1) an unoccupied house Syn: vacant, empty, uninhabited, unlived in, untenanted, abandoned; free, available Ant: inhabited 2) an unoccupied territory Syn … Thesaurus of popular words
unoccupied — /un ok yeuh puyd /, adj. 1. without occupants; empty; vacant. 2. not held or controlled by invading forces: unoccupied nations. 3. not busy or active; idle; not gainfully employed: an unoccupied person. 4. without inhabitants; deserted. [1350… … Universalium
unoccupied — un|oc|cu|pied [ʌnˈɔkjupaıd US ˈa:k ] adj 1.) a seat, house, room etc that is unoccupied has no one in it 2.) an unoccupied country or area is not controlled by the enemy during a war … Dictionary of contemporary English
unoccupied — UK [ʌnˈɒkjʊpaɪd] / US [ʌnˈɑkjəˌpaɪd] adjective 1) an unoccupied room, building, or seat is not being used by anyone 2) an unoccupied country or region does not have an enemy s army living in it and controlling it … English dictionary
unoccupied — Within fire policy exempting insurer from liability in case dwelling is unoccupied, means when it is not used as a residence, when it is no longer used for the accustomed and ordinary purposes of a dwelling or place of abode, or when it is not… … Black's law dictionary