Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

prae-ferō

  • 1 prae-ferō

        prae-ferō tulī, lātus, ferre,    to bear before, carry in front, hold forth: dextrā facem: in fascibus insignia laureae, Cs.: fasces praetoribus praeferuntur: praelatos hostīs adoriri, as they rode by, L.: signa militaria praelata, carried in procession, L.: castra sua praelati, hurrying past the camp, L.—Fig., to place before, offer, present: clarissimum lumen menti meae: suam vitam, ut legem, suis civibus, set as a guide before.—To place before, prefer: mortem servituti: Scaevolam sibi: virtute belli praeferri omnibus gentibus, Cs.: ius maiestatis patrio amori: puellam puellis, O.: animam pudori, Iu.: Cur alter fratrum cessare Praeferat Herodis palmetis, H.—To take beforehand, anticipate: diem triumphi, L.: praelato invidere honori, V.—To display, discover, reveal, betray: avaritiam: amorem, O.: dolorem animi voltu, Cu.

    Latin-English dictionary > prae-ferō

  • 2 fero

    fĕro, tuli, latum, ferre (ante-class. redupl. form in the tempp. perff.:

    tetuli,

    Plaut. Am. 2, 2, 84; 168; id. Men. 4, 2, 25; 66; id. Rud. prol. 68: tetulisti, Att. and Caecil. ap. Non. 178, 17 sq.:

    tetulit,

    Plaut. Most. 2, 2, 40; id. Men. 2, 3, 30; Ter. And. 5, 1, 13:

    tetulerunt,

    Lucr. 6, § 672:

    tetulissem,

    Ter. And. 4, 5, 13:

    tetulisse,

    Plaut. Rud. 4, 1, 2:

    tetulero,

    id. Cist. 3, 19:

    tetulerit,

    id. Poen. 3, 1, 58; id. Rud. 4, 3, 101), v. a. and n. [a wide-spread root; Sanscr. bhar-, carry, bharas, burden; Gr. pherô; Goth. bar, bairo, bear, produce, whence barn, child; Anglo-Saxon beran, whence Engl. bear, birth; cf. Curt. Gr. Etym. p. 300; Fick, Vergl. Wort. p. 135. The perf. forms, tuli, etc., from the root tul-, tol-; Sanscr. tol-jami, lift, weigh; Gr. tlênai, endure, cf. talas, talanton; Lat. tollo, tolerare, (t)latus, etc. Cf. Goth. thulan, Germ. dulden, Geduld; Anglo-Sax. tholian, suffer. Supine latum, i. e. tlatum; cf. supra; v. Curt. Gr. Etym. p. 220; Corss. Ausspr. 2, 73], to bear, carry, bring. (For syn. cf.: gero, porto, bajulo, veho; effero, infero; tolero, patior, sino, permitto, etc.)
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    ferri proprie dicimus, quae quis suo corpore bajulat, portari ea, quae quis in jumento secum ducit, agi ea, quae animalia sunt,

    Dig. 50, 16, 235: oneris quidvis feret, Ter. Ph. 3, 3, 29:

    quin te in fundo conspicer fodere aut arare aut aliquid ferre,

    id. Heaut. 1, 1, 17:

    numerus eorum, qui arma ferre possent,

    Caes. B. G. 1, 29, 1:

    arma et vallum,

    Hor. Epod. 9, 13:

    sacra Junonis,

    id. S. 1, 3, 11:

    cadaver nudis humeris (heres),

    id. ib. 2, 5, 86:

    argentum ad aliquem,

    Plaut. As. 3, 3, 142; cf.:

    symbolum filio,

    id. Bacch. 2, 3, 30:

    olera et pisciculos minutos ferre obolo in cenam seni,

    Ter. And. 2, 2, 32; cf.:

    vina et unguenta et flores,

    Hor. C. 2, 3, 14:

    discerpta ferentes Memora gruis,

    id. S. 2, 8, 86; cf.:

    talos, nucesque sinu laxo,

    id. ib. 2, 3, 172:

    in Capitolium faces,

    Cic. Lael. 11, 37:

    iste operta lectica latus per oppidum est ut mortuus,

    id. Phil. 2, 41, 106:

    lectica in Capitolium latus est,

    Suet. Claud. 2:

    circa judices latus (puer),

    Quint. 6, 1, 47:

    prae se ferens (in essedo) Darium puerum,

    Suet. Calig. 19.— Poet. with inf.:

    natum ad Stygios iterum fero mergere fontes,

    Stat. Ach. 1, 134.—Prov.:

    ferre aliquem in oculis, or simply oculis,

    i. e. to hold dear, love exceedingly, Cic. Phil. 6, 4, 11; id. Q. Fr. 3, 1, 3, § 9; Q. Cic. Fam. 16, 27, 2.—
    B.
    In partic.
    1.
    With the idea of motion predominating, to set in motion, esp. to move onward quickly or rapidly, to bear, lead, conduct, or drive away; with se or mid. (so esp. freq.), to move or go swiftly, to haste, speed, betake one's self; and of things, to flow, mount, run down.
    (α).
    Act.:

    ubi in rapidas amnis dispeximus undas: Stantis equi corpus transvorsum ferre videtur Vis, et in advorsum flumen contrudere raptim: Et, quocumque oculos trajecimus, omnia ferri Et fluere assimili nobis ratione videntur,

    Lucr. 4, 422 sq.:

    ubi cernimus alta Exhalare vapore altaria, ferreque fumum,

    to send up, id. 3, 432; cf.:

    vis ut vomat ignes, Ad caelumque ferat flammai fulgura rursum,

    id. 1, 725; and:

    caelo supinas si tuleris manus,

    raisest, Hor. C. 3, 23, 1:

    te rursus in bellum resorbens Unda fretis tulit aestuosis,

    id. ib. 2, 7, 16; cf.:

    ire, pedes quocumque ferent,

    id. Epod. 16, 21; and:

    me per Aegaeos tumultus Aura feret,

    id. C. 3, 29, 64:

    signa ferre,

    to put the standards in motion, to break up, Caes. B. G. 1, 39 fin.; 1, 40, 12; Liv. 10, 5, 1 al.:

    pol, si id scissem, numquam huc tetulissem pedem,

    have stirred foot, have come, Ter. And. 4, 5, 13:

    pedem,

    Verg. A. 2, 756; Val. Fl. 7, 112:

    gressum,

    to walk, Lucr. 4, 681; cf.:

    agiles gressus,

    Sil. 3, 180:

    vagos gradus,

    Ov. M. 7, 185:

    vestigia,

    Sil. 9, 101:

    vagos cursus,

    id. 9, 243.— Absol.:

    quo ventus ferebat,

    bore, drove, Caes. B. G. 3, 15, 3:

    interim, si feret flatus, danda sunt vela,

    Quint. 10, 3, 7:

    itinera duo, quae extra murum ad portum ferebant,

    led, Caes. B. C. 1, 27, 4:

    pergit ad speluncam, si forte eo vestigia ferrent,

    Liv. 1, 7, 6.—Prov.:

    in silvam ligna ferre,

    to carry coals to Newcastle, Hor. S. 1, 10, 34.—
    (β).
    With se or mid., to move or go swiftly, to hasten, rush:

    cum ipsa paene insula mihi sese obviam ferre vellet,

    to meet, Cic. Planc. 40, 96; cf.:

    non dubitaverim me gravissimis tempestatibus obvium ferre,

    id. Rep. 1, 4:

    hinc ferro accingor rursus... meque extra tecta ferebam,

    Verg. A. 2, 672; 11, 779:

    grassatorum plurimi palam se ferebant,

    Suet. Aug. 32.—Of things as subjects:

    ubi forte ita se tetulerunt semina aquarum,

    i. e. have collected themselves, Lucr. 6, 672.—Mid.:

    ad eum omni celeritate et studio incitatus ferebatur,

    proceeded, Caes. B. C. 3, 78, 2:

    alii aliam in partem perterriti ferebantur,

    betook themselves, fled, id. B. G. 2, 24, 3:

    (fera) supra venabula fertur,

    rushes, springs, Verg. A. 9, 553:

    huc juvenis nota fertur regione viarum,

    proceeds, id. ib. 11, 530:

    densos fertur moribundus in hostes,

    rushes, id. ib. 2, 511:

    quocumque feremur, danda vela sunt,

    Cic. Or. 23, 75; cf.:

    non alto semper feremur,

    Quint. 12, 10, 37:

    ego, utrum Nave ferar magna an parva, ferar unus et idem,

    Hor. Ep. 2, 2, 200:

    non tenui ferar Penna biformis per liquidum aethera Vates,

    fly, id. C. 2, 20, 1.—Of inanimate subjects:

    (corpuscula rerum) ubi tam volucri levitate ferantur,

    move, Lucr. 4, 195; cf.:

    quae cum mobiliter summa levitate feruntur,

    id. 4, 745; cf.:

    tellus neque movetur et infima est, et in eam feruntur omnia nutu suo pondera,

    Cic. Rep. 6, 17 fin.:

    Rhenus longo spatio per fines Nantuatium, etc.... citatus fertur,

    flows, Caes. B. G. 4, 10, 3; cf. Hirt. B. [p. 738] G. 8, 40, 3:

    ut (flamma) ad caelum usque ferretur,

    ascended, arose, Suet. Aug. 94.—

    Rarely ferre = se ferre: quem procul conspiciens ad se ferentem pertimescit,

    Nep. Dat. 4 fin.
    2.
    To carry off, take away by force, as a robber, etc.: to plunder, spoil, ravage:

    alii rapiunt incensa feruntque Pergama,

    Verg. A. 2, 374:

    postquam te (i. e. exstinctum Daphnin) fata tulerunt,

    snatched away, id. E. 5, 34. So esp. in the phrase ferre et agere, of taking booty, plundering, where ferre applies to portable things, and agere to men and cattle; v. ago.—
    3.
    To bear, produce, yield:

    plurima tum tellus etiam majora ferebat, etc.,

    Lucr. 5, 942 sq.; cf.:

    quae autem terra fruges ferre, et, ut mater, cibos suppeditare possit,

    Cic. Leg. 2, 27, 67:

    quem (florem) ferunt terrae solutae,

    Hor. C. 1, 4, 10:

    quibus jugera fruges et Cererem ferunt,

    id. ib. 3, 24, 13:

    angulus iste feret piper et thus,

    id. Ep. 1, 14, 23:

    (olea) fructum ramis pluribus feret,

    Quint. 8, 3, 10.— Absol.:

    ferundo arbor peribit,

    Cato, R. R. 6, 2.—
    4.
    Of a woman or sheanimal, to bear offspring, be pregnant:

    ignorans nurum ventrem ferre,

    Liv. 1, 34, 3;

    of animals: equa ventrem fert duodecim menses, vacca decem, ovis et capra quinque, sus quatuor,

    Varr. R. R. 2, 1, 19; cf.:

    cervi octonis mensibus ferunt partus,

    Plin. 8, 32, 50, § 112:

    nec te conceptam saeva leaena tulit,

    Tib. 3, 4, 90.— Poet.:

    quem tulerat mater claro Phoenissa Laconi,

    i. e. had borne, Sil. 7, 666.—
    5.
    To offer as an oblation:

    liba et Mopsopio dulcia melle feram,

    Tib. 1, 7, 54; so,

    liba,

    id. 1, 10, 23:

    lancesque et liba Baccho,

    Verg. G. 2, 394:

    tura superis, altaribus,

    Ov. M. 11, 577.—
    6.
    To get, receive, acquire, obtain, as gain, a reward, a possession, etc.:

    quod posces, feres,

    Plaut. Merc. 2, 3, 106; cf.: quodvis donum et praemium a me optato;

    id optatum feres,

    Ter. Eun. 5, 8, 27:

    fructus ex sese (i. e. re publica) magna acerbitate permixtos tulissem,

    Cic. Planc. 38, 92:

    partem praedae,

    id. Rosc. Am. 37, 107:

    ille crucem pretium sceleris tulit, hic diadema,

    Juv. 13, 105:

    coram rege sua de paupertate tacentes Plus poscente ferent,

    Hor. Ep. 1, 17, 44.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to bear, carry, bring:

    satis haec tellus morbi caelumque mali fert,

    bears, contains, Lucr. 6, 663;

    veterrima quaeque, ut ea vina, quae vetustatem ferunt, esse debent suavissima,

    which carry age, are old, Cic. Lael. 19, 67:

    scripta vetustatem si modo nostra ferent,

    will have, will attain to, Ov. Tr. 5, 9, 8:

    nomen alicujus,

    to bear, have, Cic. Off. 3, 18, 74; cf.:

    insani sapiens nomen ferat, aequus iniqui,

    Hor. Ep. 1, 6, 15:

    nomen,

    Suet. Aug. 101; id. Calig. 47:

    cognomen,

    id. Aug. 43; id. Galb. 3; cf.:

    ille finis Appio alienae personae ferendae fuit,

    of bearing an assumed character, Liv. 3, 36, 1:

    Archimimus personam ejus ferens,

    personating, Suet. Vesp. 19; cf.

    also: (Garyophyllon) fert et in spinis piperis similitudinem,

    Plin. 12, 7, 15, § 30: fer mi auxilium, bring assistance, aid, help, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 28, 29 (Trag. v. 50 ed. Vahl.); cf.:

    alicui opem auxiliumque ferre,

    Cic. Verr. 2, 2, 3, § 9:

    auxilium alicui,

    Plaut. Stich. 2, 2, 5; Ter. And. 1, 1, 115; Cic. Cat. 2, 9, 19; Caes. B. G. 1, 13, 5; 4, 12, 5; Hor. Epod. 1, 21 et saep.: opem, Enn. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 (Trag. v. 86 ed. Vahl.):

    opem alicui,

    Plaut. Bacch. 4, 3, 23; Ter. And. 3, 1, 15; id. Ad. 3, 4, 41; Cic. Rab. Perd. 1, 3 (with succurrere saluti); id. Fin. 2, 35, 118 (with salutem); id. Fam. 5, 4, 2:

    subsidium alicui,

    Caes. B. G. 2, 26, 2:

    condicionem,

    to proffer, id. ib. 4, 11, 3; cf. Cic. Rosc. Am. 11, 30:

    Coriolanus ab sede sua cum ferret matri obviae complexum,

    offered, Liv. 2, 40, 5:

    si qua fidem tanto est operi latura vetustas,

    will bring, procure, Verg. A. 10, 792:

    ea vox audita laborum Prima tulit finem,

    id. ib. 7, 118: suspicionem falsam, to entertain suspicion, Enn. ap. Non. 511, 5 (Trag. v. 348 ed. Vahl.).—
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to I. B. 1.) To move, to bring, lead, conduct, drive, raise:

    quem tulit ad scenam ventoso gloria curru,

    Hor. Ep. 2, 1, 177; so,

    animi quaedam ingenita natura... recta nos ad ea, quae conveniunt causae, ferant,

    Quint. 5, 10, 123; cf. absol.:

    nisi illud, quod eo, quo intendas, ferat deducatque, cognoris,

    Cic. de Or. 1, 30, 135:

    exstincti ad caelum gloria fertur,

    Lucr. 6, 8; cf.:

    laudibus aliquem in caelum ferre,

    to extol, praise, Cic. Fam. 10, 26, 2; cf. id. Rep. 1, 43; Quint. 10, 1, 99; Suet. Otho, 12; id. Vesp. 6:

    eam pugnam miris laudibus,

    Liv. 7, 10, 14; cf.:

    saepe rem dicendo subiciet oculis: saepe supra feret quam fieri possit,

    wilt exalt, magnify, Cic. Or. 40, 139:

    ferte sermonibus et multiplicate fama bella,

    Liv. 4, 5, 6:

    ferre in majus vero incertas res fama solet,

    id. 21, 32, 7:

    crudelitate et scelere ferri,

    to be impelled, carried away, Cic. Clu. 70, 199:

    praeceps amentia ferebare,

    id. Verr. 2, 5, 46, § 121; cf.:

    ferri avaritia,

    id. Quint. 11, 38:

    orator suo jam impetu fertur,

    Quint. 12 praef. §

    3: eloquentia, quae cursu magno sonituque ferretur,

    Cic. Or. 28, 97; cf.:

    (eloquentia) feratur non semitis sed campis,

    Quint. 5, 14, 31:

    oratio, quae ferri debet ac fluere,

    id. 9, 4, 112; cf.:

    quae (historia) currere debet ac ferri,

    id. 9, 4, 18; so often: animus fert (aliquem aliquo), the mind moves one to any thing:

    quo cujusque animus fert, eo discedunt,

    Sall. J. 54, 4; cf.:

    milites procurrentes consistentesque, quo loco ipsorum tulisset animus,

    Liv. 25, 21, 5; and:

    qua quemque animus fert, effugite superbiam regiam,

    id. 40, 4, 14:

    si maxime animus ferat,

    Sall. C. 58, 6; cf. Ov. M. 1, 775.—With an object-clause, the mind moves one to do any thing, Ov. M. 1, 1; Luc. 1, 67; Suet. Otho, 6; cf.

    also: mens tulit nos ferro exscindere Thebas,

    Stat. Th. 4, 753.—
    2.
    (Acc. to I. B. 2.) To carry off, take away:

    omnia fert aetas, animum quoque,

    Verg. E. 9, 51:

    postquam te fata tulerunt,

    id. ib. 5, 34:

    invida Domitium fata tulere sibi,

    Anthol. Lat. 4, 123, 8;

    like efferre,

    to carry forth to burial, Ov. Tr. 1, 3, 89.—
    3.
    (Acc. to I. B. 3.) To bear, bring forth, produce:

    haec aetas prima Athenis oratorem prope perfectum tulit,

    Cic. Brut. 12, 45:

    aetas parentum, pejor avis, tulit Nos nequiores,

    Hor. C. 3, 6, 46:

    Curium tulit et Camillum Saeva paupertas,

    id. ib. 1, 12, 42.—
    4.
    (Acc. to I. B. 6.) To bear away, to get, obtain, receive:

    Cotta et Sulpicius omnium judicio facile primas tulerunt,

    Cic. Brut. 49, 183:

    palmam,

    to carry off, win, id. Att. 4, 15, 6:

    victoriam ex inermi,

    to gain, Liv. 39, 51, 10; 2, 50, 2; 8, 8, 18:

    gratiam et gloriam annonae levatae,

    id. 4, 12, 8:

    maximam laudem inter suos,

    Caes. B. G. 6, 21, 4:

    centuriam, tribus,

    i. e. to get their votes, Cic. Planc. 20, 49; 22, 53; id. Phil. 2, 2, 4:

    suffragia,

    Suet. Caes. 13 (diff. from 8. a.):

    responsum ab aliquo,

    to receive, Cic. Cat. 1, 8, 19; Caes. B. G. 6, 4 fin.:

    repulsam a populo,

    Cic. Tusc. 5, 19, 54:

    repulsam,

    id. de Or. 2, 69 fin.; id. Phil. 11, 8, 19; id. Att. 5, 19 al.: calumniam, i. e. to be convicted of a false accusation, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 1:

    ita ut filius partem dimidiam hereditatis ferat,

    Gai. Inst. 3, 8:

    singulas portiones,

    id. ib. 3, 16; 61.—
    5.
    To bear, support any thing unpleasant; or pregn., to suffer, tolerate, endure.
    a.
    To bear in any manner.
    (α).
    With acc.: servi injurias nimias aegre ferunt, Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

    (onus senectutis) modice ac sapienter sicut omnia ferre,

    Cic. de Sen. 1, 2:

    aegre ferre repulsam consulatus,

    id. Tusc. 4, 17, 40:

    hoc moderatiore animo ferre,

    id. Fam. 6, 1, 6:

    aliquid toleranter,

    id. ib. 4, 6, 2:

    clementer,

    id. Att. 6, 1, 3:

    quod eo magis ferre animo aequo videmur, quia, etc.,

    id. Verr. 2, 5, 48, § 126:

    ut tu fortunam, sic nos te, Celse, feremus,

    Hor. Ep. 1, 8, 17.—
    (β).
    With an object-clause:

    ut si quis aegre ferat, se pauperem esse,

    take it ill, Cic. Tusc. 4, 27, 59:

    hoc ereptum esse, graviter et acerbe ferre,

    id. Verr. 2, 1, 58, § 152:

    quomodo ferant veterani, exercitum Brutum habere,

    id. Phil. 10, 7, 15.—
    (γ).
    With de:

    de Lentulo scilicet sic fero, ut debeo,

    Cic. Att. 4, 6, 1:

    quomodo Caesar ferret de auctoritate perscripta,

    id. ib. 5, 2, 3:

    numquid moleste fers de illo, qui? etc.,

    id. ib. 6, 8, 3.—
    (δ).
    Absol.:

    sin aliter acciderit, humaniter feremus,

    Cic. Att. 1, 2, 1:

    si mihi imposuisset aliquid, animo iniquo tulissem,

    id. ib. 15, 26, 4.—
    b. (α).
    With acc.: quis hanc contumeliam, quis hoc imperium, quis hanc servitutem ferre potest? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

    qui potentissimorum hominum contumaciam numquam tulerim, ferrem hujus asseclae?

    Cic. Att. 6, 3, 6:

    cujus desiderium civitas ferre diutius non potest,

    id. Phil. 10, 10, 21:

    cogitandi non ferebat laborem,

    id. Brut. 77, 268:

    unum impetum nostrorum,

    Caes. B. G. 3, 19, 3:

    vultum atque aciem oculorum,

    id. ib. 1, 39, 1:

    cohortatio gravior quam aures Sulpicii ferre didicissent,

    to hear unmoved, Cic. Phil. 9, 4, 9:

    vultum,

    Hor. S. 1, 6, 121:

    multa tulit fecitque puer, sudavit et alsit,

    id. A. P. 413:

    spectatoris fastidia,

    id. Ep. 2, 1, 215:

    fuisse (Epaminondam) patientem suorumque injurias ferentem civium,

    Nep. Epam. 7.—Of personal objects:

    quem ferret, si parentem non ferret suum?

    brook, Ter. Heaut. 1, 2, 28:

    optimates quis ferat, qui, etc.,

    Cic. Rep. 1, 33:

    vereor, ut jam nos ferat quisquam,

    Quint. 8, 3, 25:

    an laturi sint Romani talem regem,

    id. 7, 1, 24:

    quis enim ferat puerum aut adolescentulum, si, etc.,

    id. 8, 5, 8.—
    (β).
    With an object-clause:

    ferunt aures hominum, illa... laudari,

    Cic. de Or. 2, 84, 344:

    non feret assiduas potiori te dare noctes,

    Hor. Epod. 15, 13; Ov. M. 2, 628:

    illa quidem in hoc opere praecipi quis ferat?

    Quint. 11, 3, 27; 11, 1, 69:

    servo nubere nympha tuli,

    Ov. H. 5, 12; cf.:

    alios vinci potuisse ferendum est,

    id. M. 12, 555. —
    (γ).
    With quod:

    quod rapta, feremus, dummodo reddat eam,

    Ov. M. 5, 520:

    illud non ferendum, quod, etc.,

    Quint. 11, 3, 131. —
    6.
    With the access, notion of publicity, to make public, to disclose, show, exhibit:

    eum ipsum dolorem hic tulit paulo apertius,

    Cic. Planc. 14, 34; cf.:

    laetitiam apertissime tulimus omnes,

    id. Att. 14, 13, 2:

    neque id obscure ferebat nec dissimulare ullo modo poterat,

    id. Clu. 19, 54:

    haud clam tulit iram adversus praetorem,

    Liv. 31, 47, 4; cf.:

    tacite ejus verecundiam non tulit senatus, quin, etc.,

    id. 5, 28, 1.—
    b.
    Prae se ferre, to show, manifest, to let be seen, to declare:

    cujus rei tantae facultatem consecutum esse me, non profiteor: secutum me esse, prae me fero,

    Cic. N. D. 1, 5, 12:

    noli, quaeso, prae te ferre, vos plane expertes esse doctrinae,

    id. ib. 2, 18, 47:

    non mediocres terrores... prae se fert et ostentat,

    id. Att. 2, 23, 3:

    hanc virtutem prae se ferunt,

    Quint. 2, 13, 11:

    liberalium disciplinarum prae se scientiam tulit,

    id. 12, 11, 21:

    magnum animum (verba),

    id. 11, 1, 37.—Of inanim. and abstr. subjects:

    (comae) turbatae prae se ferre aliquid affectus videntur,

    Quint. 11, 3, 148:

    oratio prae se fert felicissimam facilitatem,

    id. 10, 1, 11.—
    7.
    Of speech, to report, relate, make known, assert, celebrate:

    haec omnibus ferebat sermonibus,

    Caes. B. C. 2, 17, 2:

    alii alia sermonibus ferebant Romanos facturos,

    Liv. 33, 32, 3:

    ferte sermonibus et multiplicate fama bella,

    id. 4, 5, 6:

    patres ita fama ferebant, quod, etc.,

    id. 23, 31, 13; cf. with acc.:

    hascine propter res maledicas famas ferunt,

    Plaut. Trin. 1, 2, 149:

    famam,

    id. Pers. 3, 1, 23:

    fama eadem tulit,

    Tac. A. 1, 5; cf. id. ib. 15, 60:

    nec aliud per illos dies populus credulitate, prudentes diversa fama, tulere,

    talk about, id. ib. 16, 2:

    inimici famam non ita, ut nata est, ferunt,

    Plaut. Pers. 3, 1, 23:

    quod fers, cedo,

    tell, say, Ter. Ph. 5, 6, 17:

    nostra (laus) semper feretur et praedicabitur, etc.,

    Cic. Arch. 9, 21.—With an object-clause:

    cum ipse... acturum se id per populum aperte ferret,

    Liv. 28, 40, 2; id. ib. §

    1: saepe homines morbos magis esse timendos ferunt quam Tartara leti,

    Lucr. 3, 42:

    Prognen ita velle ferebat,

    Ov. M. 6, 470; 14, 527:

    ipsi territos se ferebant,

    Tac. H. 4, 78; id. A. 4, 58; 6, 26 (32); cf.:

    mihi fama tulit fessum te caede procubuisse, etc.,

    Verg. A. 6, 503:

    commentarii ad senatum missi ferebant, Macronem praesedisse, etc.,

    Tac. A. 6, 47 (53).—
    b.
    Ferunt, fertur, feruntur, etc., they relate, tell, say; it is said, it appears, etc.—With inf.:

    quin etiam Xenocratem ferunt, cum quaereretur ex eo, etc... respondisse, etc.,

    Cic. Rep. 1, 2:

    fuisse quendam ferunt Demaratum, etc.,

    id. ib. 2, 19:

    quem ex Hyperboreis Delphos ferunt advenisse,

    id. N. D. 3, 23, 57; Hor. C. 3, 17, 2:

    homo omnium in dicendo, ut ferebant, accrrimus et copiosissimus,

    Cic. de Or. 1, 11, 45:

    Ceres fertur fruges... mortalibus instituisse,

    Lucr. 5, 14:

    in Syria quoque fertur item locus esse, etc.,

    id. 6, 755:

    is Amulium regem interemisse fertur,

    Cic. Rep. 2, 3:

    qui in contione dixisse fertur,

    id. ib. 2, 10 fin.:

    quam (urbem) Juno fertur terris omnibus unam coluisse,

    Verg. A. 1, 15:

    non sat idoneus Pugnae ferebaris,

    you were accounted, held, Hor. C. 2, 19, 27:

    si ornate locutus est, sicut fertur et mihi videtur,

    Cic. de Or. 1, 11, 49; cf.: cum quaestor ex Macedonia venissem Athenas florente [p. 739] Academia, ut temporibus illis ferebatur, id. ib. § 45.—
    c.
    To give out, to pass off a person or thing by any name or for any thing; and, in the pass., to pass for any thing, to pass current:

    hunc (Mercurium) omnium inventorem artium ferunt,

    Caes. B. G. 6, 17, 1:

    ut Servium conditorem posteri fama ferrent,

    Liv. 1, 42, 4:

    qui se Philippum regiaeque stirpis ferebat, cum esset ultimae,

    set himself up for, boast, Vell. 1, 11, 1:

    avum M. Antonium, avunculum Augustum ferens,

    boasting of, Tac. A. 2, 43; cf.:

    qui ingenuum se et Lachetem mutato nomine coeperat ferre,

    Suet. Vesp. 23:

    ante Periclem, cujus scripta quaedam feruntur,

    Cic. Brut. 7, 27 (quoted paraphrastically, Quint. 3, 1, 12): sub nomine meo libri ferebantur artis rhetoricae, Quint. prooem. 7; cf.:

    cetera, quae sub nomine meo feruntur,

    id. 7, 2, 24; Suet. Caes. 55; id. Aug. 31; id. Caes. 20:

    multa ejus (Catonis) vel provisa prudenter vel acta constanter vel responsa acute ferebantur,

    Cic. Lael. 2, 6:

    qua ex re in pueritia nobilis inter aequales ferebatur,

    Nep. Att. 1, 3.—
    8.
    Polit. and jurid. t. t.
    a.
    Suffragium or sententiam, to give in one's vote, to vote, Varr. R. R. 3, 2, 1; cf.:

    ferunt suffragia,

    Cic. Rep. 1, 31; id. Fam. 11, 27, 7:

    de quo foedere populus Romanus sententiam non tulit,

    id. Balb. 15, 34; cf.:

    de quo vos (judices) sententiam per tabellam feretis,

    id. Verr. 2, 4, 47, § 104;

    so of the voting of judges,

    id. Clu. 26, 72;

    of senators: parcite, ut sit qui in senatu de bello et pace sententiam ferat,

    id. Verr. 2, 2, 31, § 76; cf. id. Fam. 11, 21, 2.—
    b.
    Legem (privilegium, rogationem) ad populum, or absol., to bring forward or move a proposition, to propose a law, etc.:

    perniciose Philippus in tribunatu, cum legem agrariam ferret, etc.,

    Cic. Off. 2, 21, 73; cf. id. Sull. 23, 65:

    quae lex paucis his annis lata esset,

    id. Corn. 1, 3 (vol. xi. p. 10 B. and K.):

    familiarissimus tuus de te privilegium tulit, ut, etc.,

    id. Par. 4, 32:

    Sullam illam rogationem de se nolle ferri (shortly before: Lex ferri coepta),

    id. Sull. 23, 65:

    rogationem de aliquo, contra or in aliquem, ad populum, ad plebem,

    id. Balb. 14, 33; id. Clu. 51, 140; id. Brut. 23, 89; Caes. B. C. 3, 1, 4; Liv. 33, 25, 7:

    nescis, te ipsum ad populum tulisse, ut, etc.,

    proposed a bill, Cic. Phil. 2, 43, 100:

    ut P. Scaevola tribunus plebis ferret ad plebem, vellentne, etc.,

    id. Fin. 2, 16, 54; cf. Liv. 33, 25, 6:

    quod Sulla ipse ita tulit de civitate, ut, etc.,

    Cic. Caecin. 35, 102:

    nihil de judicio ferebat,

    id. Sull. 22, 63:

    cum, ut absentis ratio haberetur, ferebamus,

    id. Att. 7, 6, 2.— Impers.:

    lato ut solet ad populum, ut equum escendere liceret,

    Liv. 23, 14, 2. —
    c.
    Judicem, said of the plaintiff, to offer or propose to the defendant as judge:

    quem ego si ferrem judicem, refugere non deberet,

    Cic. Rosc. Com. 15, 45; id. de Or. 2, 70, 285.—Hence, judicem alicui, in gen., to propose a judge to, i. e. to bring a suit against, to sue a person:

    se iterum ac saepius judicem illi ferre,

    Liv. 3, 57, 5; 3, 24, 5; 8, 33, 8.—
    9.
    Mercant. t. t., to enter, to set or note down a sum in a book:

    quod minus Dolabella Verri acceptum rettulit, quam Verres illi expensum tulerit, etc.,

    i. e. has set down as paid, has paid, Cic. Verr. 2, 1, 39, § 100 sq., v. expendo.—
    10.
    Absol., of abstr. subjects, to require, demand, render necessary; to allow, permit, suffer:

    ita sui periculi rationes ferre ac postulare,

    Cic. Verr. 2, 5, 40, § 105; cf.:

    gravioribus verbis uti, quam natura fert,

    id. Quint. 18, 57: quid ferat Fors, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. 203 ed. Vahl.):

    quamdiu voluntas Apronii tulit,

    Cic. Verr. 2, 3, 23, § 57:

    ut aetas illa fert,

    as is usual at that time of life, id. Clu. 60, 168:

    ad me, ut tempora nostra, non ut amor tuus fert, vere perscribe,

    id. Q. Fr. 1, 4, 5:

    quod ita existimabam tempora rei publicae ferre,

    id. Pis. 2, 5:

    si ita commodum vestrum fert,

    id. Agr. 2, 28, 77:

    prout Thermitani hominis facultates ferebant,

    id. Verr. 2, 2, 34, § 83:

    si vestra voluntas feret,

    if such be your pleasure, id. de Imp. Pomp. 24, 70:

    ut opinio et spes et conjectura nostra fert,

    according to our opinion, hope, and belief, id. Att. 2, 25, 2:

    ut mea fert opinio,

    according to my opinion, id. Clu. 16, 46: si occasio tulerit, if occasion require, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 6:

    dum tempus ad eam rem tulit, sivi, animum ut expleret suum,

    Ter. And. 1, 2, 17: in hac ratione quid res, quid causa, quid tempus ferat, tu perspicies, Cic. Fam. 1, 7, 6:

    natura fert, ut extrema ex altera parte graviter, ex altera autem acute sonent,

    id. Rep. 6, 18.— Impers.:

    sociam se cujuscumque fortunae, et, si ita ferret, comitem exitii promittebat (sc. res or fortuna),

    Tac. A. 3, 15; so,

    si ita ferret,

    id. H. 2, 44.

    Lewis & Short latin dictionary > fero

  • 3 ferō

        ferō tulī (tetulī, T., Ct.), lātus, ferre    [1 FER-; TAL-], to bear, carry, support, lift, hold, take up: aliquid, T.: arma, Cs.: sacra Iunonis, H.: cadaver umeris, H.: Pondera tanta, O.: oneri ferendo est, able to carry, O.: pedes ferre recusant Corpus, H.: in Capitolium faces: ventrem ferre, to be pregnant, L.: (eum) in oculis, to hold dear.—To carry, take, fetch, move, bear, lead, conduct, drive, direct: pisciculos obolo in cenam seni, T.: Caelo supinas manūs, raisest, H.: ire, pedes quocumque ferent, H.: opertā lecticā latus per oppidum: signa ferre, put in motion, i. e. march, Cs.: huc pedem, come, T.: pedem, stir, V.: ferunt sua flamina classem, V.: vagos gradūs, O.: mare per medium iter, pursue, V.: quo ventus ferebat, drove, Cs.: vento mora ne qua ferenti, i. e. when it should blow, V.: itinera duo, quae ad portum ferebant, led, Cs.: si forte eo vestigia ferrent, L.: corpus et arma tumulo, V.—Prov.: In silvam non ligna feras, coals to Newcastle, H.—With se, to move, betake oneself, hasten, rush: mihi sese obviam, meet: me tempestatibus obvium: magnā se mole ferebat, V.: ad eum omni studio incitatus ferebatur, Cs.: alii perterriti ferebantur, fled, Cs.: pubes Fertur equis, V.: (fera) supra venabula fertur, springs, V.: quocumque feremur, are driven: in eam (tellurem) feruntur pondera: Rhenus per finīs Nantuatium fertur, flows, Cs.—Praegn., to carry off, take by force, snatch, plunder, spoil, ravage: rapiunt incensa feruntque Pergama, V.: puer fertur equis, V.— To bear, produce, yield: quae terra fruges ferre possit: flore terrae quem ferunt, H. — To offer, bring (as an oblation): Sacra matri, V.: tura superis, O.— To get, receive, acquire, obtain, earn, win: donum, T.: fructūs ex sese: partem praedae: crucem pretium sceleris, Iu.: Plus poscente, H.—Fig., to bear, carry, hold, support: vina, quae vetustatem ferunt, i. e. are old: Scripta vetustatem si ferent, attain, O.: Insani sapiens nomen ferat, be called, H.: finis alienae personae ferendae, bearing an assumed character, L.: secundas (partīs), support, i. e. act as a foil, H.— To bring, take, carry, render, lead, conduct: mi auxilium, bring help: alcui subsidium, Cs.: condicionem, proffer, Cs.: matri obviae complexum, L.: fidem operi, procure, V.: mortem illis: ego studio ad rem p. latus sum, S.: numeris fertur (Pindar) solutis, H.: laudibus alquem in caelum, praise: (rem) supra quam fieri possit, magnify: virtutem, ad caelum, S.: in maius incertas res, L.— To prompt, impel, urge, carry away: crudelitate et scelere ferri, be carried away: furiatā mente ferebar, V.: quo animus fert, inclination leads, S.: si maxime animus ferat, S.: fert animus dicere, impels, O.— To carry off, take away, remove: Omnia fert aetas, V.—With se, to carry, conduct: Quem sese ore ferens! boasting, V.: ingentem sese clamore, paraded, V.— To bear, bring forth, produce: haec aetas oratorem tulit: tulit Camillum paupertas, H.— To bear away, win, carry off, get, obtain, receive: omnium iudicio primas: ex Etruscā civitate victoriam, L.: laudem inter suos, Cs.: centuriam, tribūs, get the votes: Omne tulit punctum, H.: repulsam a populo, experience: Haud inpune feres, escape, O.— To bear, support, meet, experience, take, put up with, suffer, tolerate, endure: alcius desiderium: voltum atque aciem oculorum, Cs.: multa tulit fecitque puer, H.: iniurias civium, N.: quem ferret, si parentem non ferret suom? brook, T.: tui te diutius non ferent: dolores fortiter: iniurias tacite: rem aegerrume, S.: tacite eius verecundiam non tulit senatus, quin, etc., i. e. did not let it pass, without, etc., L.: servo nubere nympha tuli, O.: moleste tulisti, a me aliquid factum esse, etc.: gravissime ferre se dixit me defendere, etc.: non ferrem moleste, si ita accidisset: casum per lamenta, Ta.: de Lentulo sic fero, ut debeo: moleste, quod ego nihil facerem, etc.: cum mulier fleret, homo ferre non potuit: iratus atque aegre ferens, T.: patior et ferendum puto: non tulit Alcides animis, control himself, V.—Of feeling or passion, to bear, experience, disclose, show, exhibit: dolorem paulo apertius: id obscure: haud clam tulit iram, L.—In the phrase, Prae se ferre, to manifest, profess, show, display, declare: cuius rei facultatem secutum me esse, prae me fero: noli, quaero, prae te ferre, vos esse, etc.: speciem doloris voltu prae se tulit, Ta.—Of speech, to report, relate, make known, assert, celebrate, say, tell: haec omnibus ferebat sermonibus, Cs.: pugnam laudibus, L.: quod fers, cedo, say, T.: quae nunc Samothracia fertur, is called, V.: si ipse... acturum se id per populum aperte ferret, L.: homo ut ferebant, acerrimus, as they said: si, ut fertur, etc., as is reported: non sat idoneus Pugnae ferebaris, were accounted, H.: utcumque ferent ea facta minores, will regard, V.: hunc inventorem artium ferunt, they call, Cs.: multa eius responsa acute ferebantur, were current: quem ex Hyperboreis Delphos ferunt advenisse: qui in contione dixisse fertur.—Of votes, to cast, give in, record, usu. with suffragium or sententiam: de me suffragium: sententiam per tabellam (of judges): aliis audientibus iudicibus, aliis sententiam ferentibus, i. e. passing judgment, Cs.: in senatu de bello sententiam.—Of a law or resolution, to bring forward, move, propose, promote: legem: lege latā: nihil erat latum de me: de interitu meo quaestionem: rogationes ad populum, Cs.: te ad populum tulisse, ut, etc., proposed a bill: de isto foedere ad populum: cum, ut absentis ratio haberetur, ferebamus.— Impers: lato ad populum, ut, etc., L.— With iudicem, to offer, propose as judge: quem ego si ferrem iudicem, etc.: iudicem illi, propose a judge to, i. e. go to law with, L.—In book-keeping, to enter, set down, note: minus quam Verres illi expensum tulerit, etc., i. e. set down as paid.—To require, demand, render necessary, allow, permit, suffer: dum aetatis tempus tulit, T.: si tempus ferret: incepi dum res tetulit, nunc non fert, T.: graviora verba, quam natura fert: sicut hominum religiones ferunt: ut aetas illa fert, as is usual at that time of life: si ita commodum vestrum fert: si vestra voluntas feret, if such be your pleasure: uti fors tulit, S.: natura fert, ut, etc.
    * * *
    ferre, tuli, latus V
    bring, bear; tell speak of; consider; carry off, win, receive, produce; get

    Latin-English dictionary > ferō

  • 4 praefero

    prae-fĕro, tŭli, lātum, ferre, v. a., to bear before, to carry in front, to hold forth.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen. (class.):

    dextrā ardentem facem praeferebat,

    Cic. Verr. 2, 4, 34, § 74; cf.:

    alicui facem ad libidinem,

    id. Cat. 1, 6, 13:

    in fascibus insignia laureae,

    Caes. B. C. 3, 71:

    fasces praetoribus,

    Cic. Verr. 2, 5, 9, § 22; Ov. F. 2, 336:

    claram facem praeferre pudendis,

    Juv. 8, 139.—
    2.
    Pass. with mid. force: praelatus, riding by, hurrying past:

    praelatus equo,

    Tac. A. 6, 35:

    praelatos hostes adoriri,

    Liv. 2, 14 fin.:

    praeter castra sua fugā praelati,

    id. 7, 24; cf. id. 33, 27.—With acc.:

    castra sua praelati,

    hurrying past the camp, Liv. 5, 26.—
    B.
    In partic., to carry in front, to bear along in public, and esp. in religious and triumphal processions:

    signa militaria praelata,

    Liv. 3, 29; 31, 49:

    Pontico triumpho trium verborum praetulit titulum: veni, vidi, vici,

    Suet. Caes. 37:

    statuam Circensi pompā,

    id. Tit. 2.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to carry before, to place or set before, to offer, present (very rare):

    clarissimum lumen praetulistis menti meae,

    Cic. Sull. 14, 40: suam vitam, ut legem, praefert suis legibus, to carry one's life before, let it shine before as a guiding law (the image is borrowed from the bearing of torches before a thing), id. Rep. 1, 34, 52 Mos.: apud consulem causam atque excusationem, to offer as a cause, as an excuse, Sisenn. ap. Non. 58, 17.—
    B.
    In partic.
    1.
    To place a person or thing before another in esteem, to prefer (very freq.):

    quem cui nostrum non saepe praetulit?

    Cic. Att. 9, 13, 8; so,

    aliquem alicui,

    id. Brut. 26, 101:

    se alicui,

    id. de Or. 2, 84, 342; Caes. B. G. 2, 27, 2; cf.:

    virtute belli praeferri omnibus nationibus,

    id. ib. 5, 54, 5:

    pecuniam amicitiae,

    Cic. Lael. 17, 63:

    jus majestatis atque imperii ipsi naturae patrioque amori, id Fin. 1, 7, 23: vestram voluntatem meis omnibus commodis et rationibus,

    id. Imp. Pomp. 24, 71:

    ergo ille... ipsis est praeferendus doctoribus... Equidem quemadmodum urbes magnas viculis et castellis praeferendas puto, sic, etc.,

    id. Rep. 1, 2, 3:

    Brutus cuilibet ducum praeferendus,

    Vell. 2, 69, 3:

    puellam puellis,

    Ov. M. 4, 56; Plin. 15, 23, 25, § 94:

    hoc pueris patriaeque,

    Juv. 6, 111: animam praeferre [p. 1419] pudori, id. 8, 83.—With an object-clause, to choose rather, prefer:

    cur alter fratrum cessare et ludere et ungi Praeferat Herodis palmetis pinguibus,

    Hor. Ep. 2, 2, 184:

    ut multi praetulerint carere Penatibus,

    Col. 1, 3.—
    2.
    With ref. to time, to take beforehand, to anticipate (very rare;

    not in Cic.): diem triumphi,

    Liv. 39, 5, 12:

    nec bonus Eurytion praelato invidit honori,

    Verg. A. 5, 541; cf.: praelato die, Form. Praet. ap. Dig. 2, 13, 1; 48, 10, 28; cf.

    opem,

    to bring beforehand, Stat. Th. 6, 476.—
    3.
    To show, display, exhibit, discover, manifest, expose, reveal, betray, etc. (rare but class.): cum praeferremus sensus aperte, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 8, 4:

    avaritiam praefers,

    Cic. Rosc. Am. 31, 87:

    amorem,

    Ov. H. 17, 36:

    fons Calirrhoë aquarum gloriam ipso nomine praeferens,

    Plin. 5, 16, 15, § 72:

    aures in equis animi indicia praeferunt,

    id. 11, 37, 50, § 137:

    duae aquilae omen duplicis imperii praeferentes,

    Just. 12, 16:

    modestiam praeferre et lasciviā uti,

    Tac. A. 13, 45 (but in id. H. 5, 1, praelatis is corrupted;

    the correct read. is privatis): dolorem animi vultu,

    Curt. 6, 9, 1:

    sapientiae studium habitu corporis,

    Plin. Ep. 1, 22, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > praefero

  • 5 A

    1.
    A, a, indecl. n. (sometimes joined with littera), the first letter of the Latin alphabet, corresponding to the a, a of the other Indo-. European languages:

    A primum est: hinc incipiam, et quae nomina ab hoc sunt, Lucil. ap. Terent. Scaur. p. 2255 P.: sus rostro si humi A litteram impresserit,

    Cic. Div. 1, 13, 23:

    ne in A quidem atque S litteras exire temere masculina Graeca nomina recto casu patiebantur,

    Quint. 1, 5, 61.
    II.
    The sound of the A is short or long in every part of the word; as, ăb, păter, ită; ā, māter, frustrā. During a short period (between about 620 and 670 A. U. C. = from 134 to 84 B.C.) long a was written aa, probably first by the poet L. Attius, in the manner of the Oscan language; so we find in Latin inscriptions: AA. CETEREIS (i.e.a ceteris), CALAASI, FAATO, HAACE, MAARCIVM, PAAPVS, PAASTORES, VAARVS; and in Greek writing, MAAPKOPs PsIOS MAAPKEAAOS, KOINTON MAAPKION (like Osc. aasas = Lat. āra, Osc. Paapi = Lat. Pāpius, Osc. Paakul = Lat. Pāculus, Pācullus, Pācuvius, etc.), v. Ritschl, Monum. Epigr. p. 28 sq., and cf. Mommsen, Unterital. Dialekte, p. 210 sq. (The Umbrian language has gone a step farther, and written long a by aha, as Aharna, Naharcom, trahaf, etc.; cf. Aufrecht and Kirchhoff, Umbrische Sprachdenkm. p. 76 sq.) Vid. also the letters E and U.
    III.
    In etymological and grammatical formation of words, short a very often (sometimes also long a) is changed into other vowels.
    A.
    Short a is changed,
    1.
    , into long a
    a.
    In consequence of the suppression of the following consonants at the end or in the middle of the word: ŭb, ā; vădis, vūs; ăg-, ăg-men, exāmen; tăg-, contūmino; căd-, cāsus. Hence also in the abl. sing. of the first decl., and in the particles derived from it. in consequence of the suppression of the original ablat. end. - d: PRAEDAD (Col. Rostr.), praedā; SENTENTIAD (S. C. de Bacch.), sententiā; EXTBAD (ib.), extrā; SVPRAD (ib.), suprā. —Hence,
    b.
    In perfect forms: scăb-o, scābi; căveo, cūvi; făv-eo, fāvi; păv-eo, pāvi (for scăbui, căvui, făvui, păvui).
    c.
    In other forms: ăgo, ambūges; păc-, păc-iscor, pâcis (pâx); săg-ax, sūgus, sāga; măc-er, mâcero; făg- (phagein), fūgus. (Contrary to analogy, ă remains short in dănunt, from dă-in-unt, V. Ritschl, l.l.p. 17.)
    2.
    Short a is changed into é or ē—
    a.
    Into é.
    (α).
    Most frequently in the second part of compounds, particularly before two consonants: facio, confectus; jacio, conjectus; rapio, dereptus; dăm-, damno, condemno; fāl-, fallo, fefelli; măn-, mando, commendo; scando, ascendo; ăp-, aptus, ineptus; ăr-, ars, iners, sollers; ăn-, annus, perennis; căpio, auceps; căput, triceps; ăgo, remex; jăcio, objex. And thus in Plautus, according to the best MSS., dispenno, dispessus from pando, compectus from compăciscor, anteceptus from capio (on the other hand, in Vergil, according to the best MS., aspurgo, attractare, deiractare, kept their a unchanged).
    (β).
    Sometimes ă is changed into ĕ also before one consonant (but in this case it is usually changed into ĭ; v. infra, 3. a. a.): grădior, ingrĕdior; pătior, perpĕtior; părio, repĕrio; păro, vitupĕro; ăp-, coepi (i. e. co-ŭpi); căno, tubicĕn, tibicĕn; in the reduplicated carcĕr (from carcar) farfŏrus (written also farfārus); and so, according to the better MSS., aequipĕro from păro, and defĕtigo from fătigo.
    (γ).
    In words taken from the Greek: talanton, talŏntum; phalara, phalŏrae; sisaron, sisŏr (but, according to the best MSS., cumŭra from kamara, not camŏra).
    b.
    Short a is changed to ē in some perfect forms: ăgo, ēgi; fūcio, féci; jăci, jĕci; frag-, frango, frēgi; căpio, cēpi, and păg-, pango, pēgi (together with pepĭgi and panxi, v. pango).
    3.
    Short a is changed to ĭ, a (most frequently in the second part of compounds)
    (α).
    before one consonant: ăgo, abĭgo; făcio, confĭcio; cădo, concĭdo; sălio, assĭlio; răpio, abrĭpio; păter, Juppĭter (in Umbrian lang. unchanged, Jupater), Marspĭter; Diespĭter, Opĭter; rătus, irrĭtus; ămicus, inìmicus (but ŭ remains unchanged in adŭmo, impătiens, and in some compounds of a later period of Roman literature, as praejacio, calefacio, etc.). —
    (β).
    Sometimes also before two consonants (where it is usually changed into ĕ; v. supra, 2. a. b.): tăg-, tango, contingo; păg-, pango, compingo (unchanged in some compounds, as peragro, desacro, depango, obcanto, etc.).
    b.
    ă is changed into ĭ in the reduplicated perfect forms: cădo, cecĭdi; căno, cecĭni; tăg-, tango, tetĭgi; păg-, pango, pepĭgi.
    c.
    Likewise in some roots which have ă: păg-, pignus; străg- (strangulo, strangô), stringo.
    d.
    In words taken from the Greek: mêchanê, machĭna; patanê, patĭna; bukanê, bucĭna; trutanê, trutĭna; balaneion, balĭneum; Katana, Catĭna (written also Catana); Akragas, Agrĭgentum.
    4.
    Short a is changed into short or long o.
    a.
    Into ŏ: scăbo, scobs; păr, pars, portio; dăm-, dŏmo; Fabii, Fŏvii (v. Paul. ex Fest. p. 87); marmaron, marmŏr; Mars, redupl. Marmar, Marmor (Carm. Fratr. Arv.).
    b.
    Into ō: dă-, dōnum, dōs; ăc-, ăcuo, ōcior (v. this art.).
    5.
    Short a is changed into ŭ
    a.
    In the second part of compounds, particularly before l, p, and b: calco, inculco; salsus, insulsus; salto, exsulto; capio, occŭpo; răpio, surrupio and surruptus (also written surripio and surreptus); tăberna, contŭbernium; —before other consonants: quătio, conoŭtio; as, decussis; Mars, Mamŭrius, Mamŭralia; and once also condumnari (Tab. Bant. lin. 8, immediately followed by condemnatus, v. Klenze, Philol. Abhandl. tab. I., and Mommsen, Unterital. Dial. p. 149).
    b.
    In words of Greek origin: Hekabê, Hecŭba; skutalê, scutŭla; kraipalê, crapŭla; passalos, pessŭlus; aphlaston, aplustre; thriambos, triumphus.
    c.
    ă is perhaps changed into ŭ in ulciscor, compared with alc-, ulexô (arc-, arceo).
    B.
    Long a is sometimes changed into ē or ō.
    1.
    Into é: hālo, anhélo; fās-, féstus, profēstus; nām, némpe.
    2.
    Into ō: gnā-, gnārus, ignārus, ignōro. (But in general long a remains unchanged in composition: lābor, delūbor; gnàvus, ignūnus; fàma, infūmis.)
    IV.
    Contrary to the mode of changing Greek a into Latin e, i, o, u (v. supra), Latin a has sometimes taken the place of other Greek vowels in words borrowed from the Greek, as: lonchê, lancea; kulix, călix; Ganumêoês, Caiāmitus.
    V.
    The repugnance of the Latin Language to the Greek combined vowels ao has caused the translocation of them in Alumento for Daomeoôn (Paul. ex Fest. p. 18 Müll.).— Greek a is suppressed in Hercules from Hêraklês (probably in consequence of the inserted u; in late Latin we find Heracla and Heracula, cf. Ritschl, in Rhein. Mus. Neue Folge, vol. 12, p. 108).
    VI.
    Latin ă was early combined with the vowels i and u, forming the diphthongs ai and au; by changing the i into e, the diphthong ai soon became ae. So we find in the oldest inscriptions: AIDE, AIDLLIS, AIQVOM, GNAIVOD, HAICE, DVELONAI, TABELAI, DATAI, etc., which soon gave place to aedem, aedilis, aequom, Gnaeo, haec, Bellonae, tabellae, datae, etc. (the Col. Rostr. has PRAESENTE, PRAEDAD, and the S. C. de Bacch. AEDEM. The triphthong aei, found in CONQVAEISIVEI (?), is very rare; Miliar. Popil. lin. 11, v. Ritschl, l. l. p. 21). In some poets the old gen. sing. of the first decl. (- ai) is preserved, but is dissyllabic, āī. So in Ennius: Albūī Longūī, terrūī frugiferāī, frondosāī, lunāī, viāī; in Vergil: aulāī, aurāī, aquāī, pictāī; in Ausonius: herāī.
    B.
    ue as well as au are changed into other vowels.
    1.
    The sound of ae, e, and oe being very similar, these vowels are often interchanged in the best MSS., So we find caerimonia and cerimonia, caepa and cēpa, saeoulum and séculum; scaena and scēna; caelum and coelum, haedus and hoedus, macstus and moestus; cena, coena, and caena, etc.
    2.
    In composition and reduplications ae becomes í: aequus, iníquus; quaero, inquíro; laedo, illído; taedet, pertisum (noticed by Cic.); aestumo, exístumo; cuedo, cecídi, concído, homicida.
    3.
    ae is also changed into í in a Latinized word of Greek origin: Achaios (AchaiWos), Achíous.
    4.
    The diphthong au is often changed to ó and ú (the latter particularly in compounds): caudex, códex; Claudius, Clodius; lautus, lotus; plaustrum, plōstrum; plaudo, plōdo, explōdo; paululum, pōlulum; faux, suffōco; si audes (acc. to Cic. or acc. to others, si audies), sódes, etc.; claudo, inclūdo; causa, accūso. Hence in some words a regular gradation of au, o, u is found: claudo, clōdicare, clúdo; raudus, ródus, rúdus; caupo, cópa, cūpa; naugae, nōgae (both forms in the MSS. of Plautus), nūgae; fraustra, frode, frude (in MSS. of Vergil); cf. Ritschl, in Wintercatalog 1854-55, and O. Ribbeck, in Jahn's Neue Jahrb. vol. 77, p. 181 sq.—The change of au into and ō appears only in audio, (oboedio) obēdio.
    5.
    Au sometimes takes the place of av-: faveo, fautum, favitor, fautor; navis, navita, nauta; avis, auceps, auspex. So Latin aut corresponds to Sanscr. avo. (whence - , Lat. - ve), Osc. avti, Umbr. ute, ote; and so the Lat. preposition ab, through av, becomes au in the words aufero and aufugio (prop. av-fero, av-fugio, for ab-fero, ab-fugio). Vid. the art. ab init.
    VII.
    In primitive roots, which have their kindred forms in the sister-languages of the Latin, the original a, still found in the Sanscrit, is in Latin either preserved or more frequently changed into other vowels.
    A.
    Original a preserved: Sanscr. mātri, Lat. màter; S. bhrātri, L. fràter; S. nāsā, L. nàsus and nàris; S. ap, L. aqua; S. apa, L. ab; S. nāma, L. năm; S. ćatur, [p. 2] L. quattuor (in Greek changed: thettares); S. capūla, L. căput (in Greek changed: kephalê, etc.).
    B.
    Original a is changed into other Latin vowels—
    1.
    Into e: S. ad, L. ed (ĕdo); S. as, L. es (esse); S. pat, L. pet (peto); S. pād, L. pĕd (pès); S. dant, L. dent (dens); S. ǵan, L. gen (gigno); S. , L. mè-tior; S. saptan, L. septem; S. daśan, L. decem; S. śata, L. centum; S. aham, L. ŏgo; S. pāra, L. per; S. paśu, L. pŏcus; S. asva, L. ŏquus, etc.
    2.
    Into i: S. an-, a- (neg. part.), L. in-: S. ana (prep.), L. in; S. antar, L. inter; S. sama, L. similis; S. agni, L. ignis; S. abhra, L. imber; S. panéa, L. quinque, etc.
    3.
    Into o: S. avi, L. ŏvi (ovis); S. vać, L. vōc (voco); S. pra, L. pro; S. , L. po (pŏtum); S. nāma, L. nōmen; S. api, L. ŏb; S. navan, L. nŏvem; S. nava, L. nŏvus, etc.
    4.
    Into u: S. marmara, L. murmur.
    5.
    Into ai, ae: S. prati, L. (prai) prae; S. śaśpa, L. caespes.
    6.
    Into different vowels in the different derivatives: S. , L. mê-tior, mŏdus; S. praó, L. prŏcor, prŏcus; S. vah, L. vĕho, via.
    C.
    Sometimes the Latin has preserved the original a, while even the Sanscrit has changed it: Lat. pa-, pater, Sanscr. pd, pitri.
    2.
    As an abbreviation A. usually denotes the praenomen Aulus; A. A. = Auli duo, Inscr. Orell. 1530 (but A. A. = Aquae Aponi, the modern Abano, ib. 1643 sq.; 2620; 3011). The three directors of the mint were designated by III. VIRI A. A. A. F. F. (i. e. auro, argento, aeri flando, feriundo), ib. 569; 2242; 2379; 3134 al.;

    so also A. A. A.,

    ib. 3441 (cf. Cic. Fam. 7, 13 fin., and v. the art. Triumviri); A. D. A. agris dandis adsignandis, and A. I. A. agris judicandis adsignandis; A. O. amico optimo; A. P. a populo or aediliciae potestatis; A. P. R. aerario populi Romani. —Upon the voting tablets in judicial trials A. denoted absoluo; hence A. is called littera salutaris, Cic. Mil. 6, 15; v. littera. In the Roman Comitia A. (= antiquo) denoted the rejection of the point in question; v. antiquo. In Cicero's Tusculan Disputations the A. designated one of the disputants = adulescens or auditor, opp. to M. for magister or Marcus (Cicero); but it is to be remarked that the letters A and M do not occur in the best MSS. of this treatise; cf. edd. ad Cic. Tusc. 1, 5, 9.—In dates A. D. = ante diem; v. ante; A. U. C. = anno urbis conditae; A. P. R. C. anno post Romam conditam.
    3.
    a, prep.=ab, v. ab.
    4.
    ā, interj.=ah, v. ah.

    Lewis & Short latin dictionary > A

  • 6 a

    1.
    A, a, indecl. n. (sometimes joined with littera), the first letter of the Latin alphabet, corresponding to the a, a of the other Indo-. European languages:

    A primum est: hinc incipiam, et quae nomina ab hoc sunt, Lucil. ap. Terent. Scaur. p. 2255 P.: sus rostro si humi A litteram impresserit,

    Cic. Div. 1, 13, 23:

    ne in A quidem atque S litteras exire temere masculina Graeca nomina recto casu patiebantur,

    Quint. 1, 5, 61.
    II.
    The sound of the A is short or long in every part of the word; as, ăb, păter, ită; ā, māter, frustrā. During a short period (between about 620 and 670 A. U. C. = from 134 to 84 B.C.) long a was written aa, probably first by the poet L. Attius, in the manner of the Oscan language; so we find in Latin inscriptions: AA. CETEREIS (i.e.a ceteris), CALAASI, FAATO, HAACE, MAARCIVM, PAAPVS, PAASTORES, VAARVS; and in Greek writing, MAAPKOPs PsIOS MAAPKEAAOS, KOINTON MAAPKION (like Osc. aasas = Lat. āra, Osc. Paapi = Lat. Pāpius, Osc. Paakul = Lat. Pāculus, Pācullus, Pācuvius, etc.), v. Ritschl, Monum. Epigr. p. 28 sq., and cf. Mommsen, Unterital. Dialekte, p. 210 sq. (The Umbrian language has gone a step farther, and written long a by aha, as Aharna, Naharcom, trahaf, etc.; cf. Aufrecht and Kirchhoff, Umbrische Sprachdenkm. p. 76 sq.) Vid. also the letters E and U.
    III.
    In etymological and grammatical formation of words, short a very often (sometimes also long a) is changed into other vowels.
    A.
    Short a is changed,
    1.
    , into long a
    a.
    In consequence of the suppression of the following consonants at the end or in the middle of the word: ŭb, ā; vădis, vūs; ăg-, ăg-men, exāmen; tăg-, contūmino; căd-, cāsus. Hence also in the abl. sing. of the first decl., and in the particles derived from it. in consequence of the suppression of the original ablat. end. - d: PRAEDAD (Col. Rostr.), praedā; SENTENTIAD (S. C. de Bacch.), sententiā; EXTBAD (ib.), extrā; SVPRAD (ib.), suprā. —Hence,
    b.
    In perfect forms: scăb-o, scābi; căveo, cūvi; făv-eo, fāvi; păv-eo, pāvi (for scăbui, căvui, făvui, păvui).
    c.
    In other forms: ăgo, ambūges; păc-, păc-iscor, pâcis (pâx); săg-ax, sūgus, sāga; măc-er, mâcero; făg- (phagein), fūgus. (Contrary to analogy, ă remains short in dănunt, from dă-in-unt, V. Ritschl, l.l.p. 17.)
    2.
    Short a is changed into é or ē—
    a.
    Into é.
    (α).
    Most frequently in the second part of compounds, particularly before two consonants: facio, confectus; jacio, conjectus; rapio, dereptus; dăm-, damno, condemno; fāl-, fallo, fefelli; măn-, mando, commendo; scando, ascendo; ăp-, aptus, ineptus; ăr-, ars, iners, sollers; ăn-, annus, perennis; căpio, auceps; căput, triceps; ăgo, remex; jăcio, objex. And thus in Plautus, according to the best MSS., dispenno, dispessus from pando, compectus from compăciscor, anteceptus from capio (on the other hand, in Vergil, according to the best MS., aspurgo, attractare, deiractare, kept their a unchanged).
    (β).
    Sometimes ă is changed into ĕ also before one consonant (but in this case it is usually changed into ĭ; v. infra, 3. a. a.): grădior, ingrĕdior; pătior, perpĕtior; părio, repĕrio; păro, vitupĕro; ăp-, coepi (i. e. co-ŭpi); căno, tubicĕn, tibicĕn; in the reduplicated carcĕr (from carcar) farfŏrus (written also farfārus); and so, according to the better MSS., aequipĕro from păro, and defĕtigo from fătigo.
    (γ).
    In words taken from the Greek: talanton, talŏntum; phalara, phalŏrae; sisaron, sisŏr (but, according to the best MSS., cumŭra from kamara, not camŏra).
    b.
    Short a is changed to ē in some perfect forms: ăgo, ēgi; fūcio, féci; jăci, jĕci; frag-, frango, frēgi; căpio, cēpi, and păg-, pango, pēgi (together with pepĭgi and panxi, v. pango).
    3.
    Short a is changed to ĭ, a (most frequently in the second part of compounds)
    (α).
    before one consonant: ăgo, abĭgo; făcio, confĭcio; cădo, concĭdo; sălio, assĭlio; răpio, abrĭpio; păter, Juppĭter (in Umbrian lang. unchanged, Jupater), Marspĭter; Diespĭter, Opĭter; rătus, irrĭtus; ămicus, inìmicus (but ŭ remains unchanged in adŭmo, impătiens, and in some compounds of a later period of Roman literature, as praejacio, calefacio, etc.). —
    (β).
    Sometimes also before two consonants (where it is usually changed into ĕ; v. supra, 2. a. b.): tăg-, tango, contingo; păg-, pango, compingo (unchanged in some compounds, as peragro, desacro, depango, obcanto, etc.).
    b.
    ă is changed into ĭ in the reduplicated perfect forms: cădo, cecĭdi; căno, cecĭni; tăg-, tango, tetĭgi; păg-, pango, pepĭgi.
    c.
    Likewise in some roots which have ă: păg-, pignus; străg- (strangulo, strangô), stringo.
    d.
    In words taken from the Greek: mêchanê, machĭna; patanê, patĭna; bukanê, bucĭna; trutanê, trutĭna; balaneion, balĭneum; Katana, Catĭna (written also Catana); Akragas, Agrĭgentum.
    4.
    Short a is changed into short or long o.
    a.
    Into ŏ: scăbo, scobs; păr, pars, portio; dăm-, dŏmo; Fabii, Fŏvii (v. Paul. ex Fest. p. 87); marmaron, marmŏr; Mars, redupl. Marmar, Marmor (Carm. Fratr. Arv.).
    b.
    Into ō: dă-, dōnum, dōs; ăc-, ăcuo, ōcior (v. this art.).
    5.
    Short a is changed into ŭ
    a.
    In the second part of compounds, particularly before l, p, and b: calco, inculco; salsus, insulsus; salto, exsulto; capio, occŭpo; răpio, surrupio and surruptus (also written surripio and surreptus); tăberna, contŭbernium; —before other consonants: quătio, conoŭtio; as, decussis; Mars, Mamŭrius, Mamŭralia; and once also condumnari (Tab. Bant. lin. 8, immediately followed by condemnatus, v. Klenze, Philol. Abhandl. tab. I., and Mommsen, Unterital. Dial. p. 149).
    b.
    In words of Greek origin: Hekabê, Hecŭba; skutalê, scutŭla; kraipalê, crapŭla; passalos, pessŭlus; aphlaston, aplustre; thriambos, triumphus.
    c.
    ă is perhaps changed into ŭ in ulciscor, compared with alc-, ulexô (arc-, arceo).
    B.
    Long a is sometimes changed into ē or ō.
    1.
    Into é: hālo, anhélo; fās-, féstus, profēstus; nām, némpe.
    2.
    Into ō: gnā-, gnārus, ignārus, ignōro. (But in general long a remains unchanged in composition: lābor, delūbor; gnàvus, ignūnus; fàma, infūmis.)
    IV.
    Contrary to the mode of changing Greek a into Latin e, i, o, u (v. supra), Latin a has sometimes taken the place of other Greek vowels in words borrowed from the Greek, as: lonchê, lancea; kulix, călix; Ganumêoês, Caiāmitus.
    V.
    The repugnance of the Latin Language to the Greek combined vowels ao has caused the translocation of them in Alumento for Daomeoôn (Paul. ex Fest. p. 18 Müll.).— Greek a is suppressed in Hercules from Hêraklês (probably in consequence of the inserted u; in late Latin we find Heracla and Heracula, cf. Ritschl, in Rhein. Mus. Neue Folge, vol. 12, p. 108).
    VI.
    Latin ă was early combined with the vowels i and u, forming the diphthongs ai and au; by changing the i into e, the diphthong ai soon became ae. So we find in the oldest inscriptions: AIDE, AIDLLIS, AIQVOM, GNAIVOD, HAICE, DVELONAI, TABELAI, DATAI, etc., which soon gave place to aedem, aedilis, aequom, Gnaeo, haec, Bellonae, tabellae, datae, etc. (the Col. Rostr. has PRAESENTE, PRAEDAD, and the S. C. de Bacch. AEDEM. The triphthong aei, found in CONQVAEISIVEI (?), is very rare; Miliar. Popil. lin. 11, v. Ritschl, l. l. p. 21). In some poets the old gen. sing. of the first decl. (- ai) is preserved, but is dissyllabic, āī. So in Ennius: Albūī Longūī, terrūī frugiferāī, frondosāī, lunāī, viāī; in Vergil: aulāī, aurāī, aquāī, pictāī; in Ausonius: herāī.
    B.
    ue as well as au are changed into other vowels.
    1.
    The sound of ae, e, and oe being very similar, these vowels are often interchanged in the best MSS., So we find caerimonia and cerimonia, caepa and cēpa, saeoulum and séculum; scaena and scēna; caelum and coelum, haedus and hoedus, macstus and moestus; cena, coena, and caena, etc.
    2.
    In composition and reduplications ae becomes í: aequus, iníquus; quaero, inquíro; laedo, illído; taedet, pertisum (noticed by Cic.); aestumo, exístumo; cuedo, cecídi, concído, homicida.
    3.
    ae is also changed into í in a Latinized word of Greek origin: Achaios (AchaiWos), Achíous.
    4.
    The diphthong au is often changed to ó and ú (the latter particularly in compounds): caudex, códex; Claudius, Clodius; lautus, lotus; plaustrum, plōstrum; plaudo, plōdo, explōdo; paululum, pōlulum; faux, suffōco; si audes (acc. to Cic. or acc. to others, si audies), sódes, etc.; claudo, inclūdo; causa, accūso. Hence in some words a regular gradation of au, o, u is found: claudo, clōdicare, clúdo; raudus, ródus, rúdus; caupo, cópa, cūpa; naugae, nōgae (both forms in the MSS. of Plautus), nūgae; fraustra, frode, frude (in MSS. of Vergil); cf. Ritschl, in Wintercatalog 1854-55, and O. Ribbeck, in Jahn's Neue Jahrb. vol. 77, p. 181 sq.—The change of au into and ō appears only in audio, (oboedio) obēdio.
    5.
    Au sometimes takes the place of av-: faveo, fautum, favitor, fautor; navis, navita, nauta; avis, auceps, auspex. So Latin aut corresponds to Sanscr. avo. (whence - , Lat. - ve), Osc. avti, Umbr. ute, ote; and so the Lat. preposition ab, through av, becomes au in the words aufero and aufugio (prop. av-fero, av-fugio, for ab-fero, ab-fugio). Vid. the art. ab init.
    VII.
    In primitive roots, which have their kindred forms in the sister-languages of the Latin, the original a, still found in the Sanscrit, is in Latin either preserved or more frequently changed into other vowels.
    A.
    Original a preserved: Sanscr. mātri, Lat. màter; S. bhrātri, L. fràter; S. nāsā, L. nàsus and nàris; S. ap, L. aqua; S. apa, L. ab; S. nāma, L. năm; S. ćatur, [p. 2] L. quattuor (in Greek changed: thettares); S. capūla, L. căput (in Greek changed: kephalê, etc.).
    B.
    Original a is changed into other Latin vowels—
    1.
    Into e: S. ad, L. ed (ĕdo); S. as, L. es (esse); S. pat, L. pet (peto); S. pād, L. pĕd (pès); S. dant, L. dent (dens); S. ǵan, L. gen (gigno); S. , L. mè-tior; S. saptan, L. septem; S. daśan, L. decem; S. śata, L. centum; S. aham, L. ŏgo; S. pāra, L. per; S. paśu, L. pŏcus; S. asva, L. ŏquus, etc.
    2.
    Into i: S. an-, a- (neg. part.), L. in-: S. ana (prep.), L. in; S. antar, L. inter; S. sama, L. similis; S. agni, L. ignis; S. abhra, L. imber; S. panéa, L. quinque, etc.
    3.
    Into o: S. avi, L. ŏvi (ovis); S. vać, L. vōc (voco); S. pra, L. pro; S. , L. po (pŏtum); S. nāma, L. nōmen; S. api, L. ŏb; S. navan, L. nŏvem; S. nava, L. nŏvus, etc.
    4.
    Into u: S. marmara, L. murmur.
    5.
    Into ai, ae: S. prati, L. (prai) prae; S. śaśpa, L. caespes.
    6.
    Into different vowels in the different derivatives: S. , L. mê-tior, mŏdus; S. praó, L. prŏcor, prŏcus; S. vah, L. vĕho, via.
    C.
    Sometimes the Latin has preserved the original a, while even the Sanscrit has changed it: Lat. pa-, pater, Sanscr. pd, pitri.
    2.
    As an abbreviation A. usually denotes the praenomen Aulus; A. A. = Auli duo, Inscr. Orell. 1530 (but A. A. = Aquae Aponi, the modern Abano, ib. 1643 sq.; 2620; 3011). The three directors of the mint were designated by III. VIRI A. A. A. F. F. (i. e. auro, argento, aeri flando, feriundo), ib. 569; 2242; 2379; 3134 al.;

    so also A. A. A.,

    ib. 3441 (cf. Cic. Fam. 7, 13 fin., and v. the art. Triumviri); A. D. A. agris dandis adsignandis, and A. I. A. agris judicandis adsignandis; A. O. amico optimo; A. P. a populo or aediliciae potestatis; A. P. R. aerario populi Romani. —Upon the voting tablets in judicial trials A. denoted absoluo; hence A. is called littera salutaris, Cic. Mil. 6, 15; v. littera. In the Roman Comitia A. (= antiquo) denoted the rejection of the point in question; v. antiquo. In Cicero's Tusculan Disputations the A. designated one of the disputants = adulescens or auditor, opp. to M. for magister or Marcus (Cicero); but it is to be remarked that the letters A and M do not occur in the best MSS. of this treatise; cf. edd. ad Cic. Tusc. 1, 5, 9.—In dates A. D. = ante diem; v. ante; A. U. C. = anno urbis conditae; A. P. R. C. anno post Romam conditam.
    3.
    a, prep.=ab, v. ab.
    4.
    ā, interj.=ah, v. ah.

    Lewis & Short latin dictionary > a

  • 7 fateor

    fătĕor, fassus, 2 (archaic inf. praes. faterier, Hor. Ep. 2, 2, 148), v. dep. a. [from the root PHA, phaô, fari], to confess, own, grant, acknowledge.
    I.
    Prop. (freq. and class.; syn.: confiteor, profiteor); construed for the most part with acc. and inf. as object; rarely with the acc., de, or absol.
    (α).
    With acc.:

    si verum mihi eritis fassae, vinclis exsolvemini,

    Plaut. Truc. 4, 3, 10: so,

    verum fateri,

    Plin. 27, 1, 1, § 2; Curt. 6, 3:

    ut verius fatear,

    Eum. Grat. Act. 1:

    quid fatebor?

    Plaut. Capt. 3, 4, 3; 2, 2, 67:

    multi in tormentis mori maluerunt falsum fatendo quam infitiando dolere,

    Cic. Part. 14, 50:

    peccatum, culpam,

    Ov. Tr. 1, 315; Hor. S. 2, 4, 4:

    delicta,

    Ov. M. 4, 685:

    mores suos,

    Quint. 10, 1, 100:

    sensus suos,

    Ov. H. 21, 204:

    paupertatem,

    id. M. 8, 634 et saep.—Prov.:

    fatetur facinus, si quis judicium fugit,

    Pub. Syr. 174 Rib.—
    (β).
    With acc. and inf. as object:

    fateor atque etiam profiteor et prae me fero, te, etc.,

    Cic. Rab. Perd. 5, 17:

    me despexe ad te per impluvium tuum, Fateor,

    Plaut. Mil. 2, 6, 73:

    fateor eam esse importunam,

    id. As. 1, 1, 47:

    si quis contra rem publicam se amici causa fecisse fateatur,

    Cic. Lael. 12, 40: qui se debere fateantur, *Caes. B. C. 3, 20, 3:

    cum se Cicero ab illis plurimum fateatur adjutum,

    Quint. 10, 1, 40:

    fateor me duci ventre,

    Hor. S. 2, 7, 37:

    jura inventa metu injusti fateare necesse est,

    id. ib. 1, 3, 111; id. Ep. 2, 1, 85:

    hominum igitur causa eas rerum copias comparatas fatendum est,

    Cic. N. D. 2, 63, 158.—With ellips. of acc.:

    fateor peccavisse,

    Plaut. Most. 5, 2, 18:

    non didici sane nescire fateri,

    Hor. A. P. 418.—With two acc.:

    cum se servum fateatur tuum,

    Ter. Eun. 5, 2, 24:

    eum (i. e. Jovem) ipsi lapides hominem fatebuntur,

    Lact. 1, 11, 28:

    fassus hujus se spectaculi debitorem,

    Sen. Contr. 1, 1, 11.—
    (γ).
    With de:

    cum de facto turpi aliquo aut inutili aut utroque fateatur,

    Cic. Inv. 2, 26, 77.—
    (δ).
    Absol.:

    ita libenter confitetur, ut non solum fateri, sed etiam profiteri videatur,

    Cic. Caecin. 9, 24: Me. Est tibi nomen Menaechmo? M. Fateor, Plaut. Men. 5, 9, 48:

    leno sum, fateor,

    Ter. Ad. 2, 1, 34:

    non potest sine malo fateri,

    id. Eun. 4, 4, 47:

    qui a Naevio vel sumpsisti multa, si fateris, vel, si negas, surripuisti,

    Cic. Brut. 19, 76; cf. Quint. 5, 12, 13:

    nulline faterier audes?

    Hor. Ep. 2, 2, 148:

    in fatendo lenis et summissa (vox),

    Quint. 11, 3, 63:

    ad fatendum impulsus,

    id. 5, 13, 46:

    da veniam fasso,

    Ov. P. 4, 2, 23; parenthetically: [p. 729] fateor, Plaut. Aul. 4. 4, 16:

    fatebor enim,

    Verg. E. 1, 31; id. A. 4, 20; Ov. M. 9, 362 al.—
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., to discover, show, indicate, manifest (rare; not in Cic.): Laterensis nostri et fidem et animum singularem in rem publicam semper fatebor, bear witness to, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 4; Quint. 1, 6, 23:

    innocentem fuisse patrem fatetur,

    id. 7, 1, 56; 1, 10, 37:

    utque sedet vultu fassus Telamonius iram,

    Ov. Tr. 2, 525:

    patinarum calore pisces vitalem motum fateri,

    Plin. 9, 57, 83, § 177:

    mors sola fatetur, Quantula sint hominum corpuscula,

    Juv. 10, 172; 15, 132:

    properabo fateri, quae, etc.,

    id. 3, 59:

    Belus amnis non nisi refuso mari harenas fatetur,

    Plin. 36, 26, 65, § 190.—
    B.
    In gram. lang.:

    fatendi modus,

    the indicative, Quint. 1, 6, 7; Varr. L. L. 8, 5, 8.
    1.
    In pass. signif.:

    hunc (agrum) excipere nominatim, qui publicus esse fateatur,

    Cic. Agr. 2, 21, 57 (dub.).—
    2.
    Impers.:

    vulgo fatebatur, utique minorem eum legasse,

    Dig. 30, 1, 39, § 6.

    Lewis & Short latin dictionary > fateor

  • 8 praetereo

    praetĕr-ĕo, īvi, and more freq. ĭi, ĭtum, īre ( fut. praeteriet, Vulg. Sap. 1, 8; id. Ecclus. 39, 37; Juvenc. 4, 159), v. n. and a.
    I.
    Neutr.
    A.
    To go by or past, to pass by:

    si nemo hac praeteriit,

    Plaut. Cist. 4, 2, 15:

    ut arbitri sint, qui praetereant per vias,

    id. Merc. 5, 4, 46:

    praeteriens modo,

    in passing by, Ter. And. 1, 5, 18:

    quasi praeteriens satisfaciam universis,

    Cic. Div. in Caecil. 15, 50; cf. id. Brut. 54, 200:

    te praetereunte,

    Juv. 3, 275.—Of impers. and abstract subjects: nec, quae praeteriit, iterum revocabitur unda nec quae praeteriit hora;

    redire potest,

    Ov. A. A. 3, 63:

    nocte hac, quae praeteriit, proxima,

    Plaut. Merc. 2, 1, 3.—So of time:

    biennium praeteriit cum ille cubitum nullum processerit,

    Cic. Att. 13, 12, 3:

    tertius jam praeteriit annus, cum interim, etc.,

    Sen. Cons. ad Marc. 1, 7.—
    B.
    To be lost, disregarded, perish, pass away, pass without attention or fulfilment (late Lat.):

    aut unus apex non praeteribit de lege,

    Vulg. Matt. 5, 8:

    figura hujus mundi,

    id. 1 Cor. 7, 31; id. Eccl. 1, 4; 7, 1.—
    II.
    Act., to go by or past, to pass by, overtake, pass a person or thing.
    A.
    Lit.:

    praeterire pistrinum,

    Plaut. Capt. 4, 2, 27:

    jam hunc non ausim praeterire,

    id. As. 3, 4, 15:

    hortos,

    Cic. Fin. 5, 1, 3:

    jam hos cursu, jam praeterit illos,

    Verg. A. 4, 157:

    Maura Pudicitiae cum praeterit aram,

    Juv. 6, 308.— Pass.:

    praeterita est virgo,

    Ov. M. 10, 680.—Of inanim. subjects:

    ripas Flumina praetereunt,

    flow past their banks, Hor. C. 4, 7, 3.—
    B.
    Trop.
    1.
    To pass by an evil, to escape a danger:

    nescis, quid mali Praeterieris,

    Ter. Hec. 3, 4, 4.—
    2.
    With neutr. adj., or a clause as subject, to escape one, i. e. to escape one's knowledge, be unknown to one:

    non me praeterit... me longius prolapsum esse,

    Cic. Caecin. 35, 101:

    sed te non praeterit, quam sit difficile,

    id. Fam. 1, 8, 2: nec dubitamus multa esse, quae et nos praeterierint, Plin. H. N. praef. § 18.—
    3.
    To pass by or over, i. e.
    a.
    To pass over, leave out, omit, not mention:

    quae nunc ego omnia praetereo ac relinquo,

    Cic. Verr. 2, 3, 44, § 106:

    ut hoc praeteream, quod, etc.,

    id. ib. 2, 3, 77, §

    178: omitto jurisdictionem contra leges, caedes relinquo, libidines praetereo,

    id. Prov. Cons. 3, 6:

    et quod paene praeterii, Bruti tui causā feci omnia,

    what I had nearly failed to mention, id. Att. 6, 3, 5:

    aliquid silentio,

    id. Brut. 22, 88:

    praeteream, referamne tuum... Dedecus?

    Ov. F. 6, 319:

    ut nihil praeteream,

    Plin. 2, 98, 101, § 220:

    ne quid praetereatur,

    id. 16, 10, 20, § 50.—
    b.
    To pass over, omit, make no use of:

    locus, qui praeteritus neglegentiā est,

    Ter. Ad. prol. 14.—
    c.
    To pass over, to omit, leave out, in reading or writing, Mart. 13, 3, 8:

    litteras non modo, sed syllabas praeterit,

    Suet. Aug. 88.—
    d.
    To neglect or forget to do a thing, to omit, leave out, in action; with inf.:

    verum, quod praeterii dicere, neque illa matrem, etc.,

    Plaut. Merc. 2, 3, 68:

    quod sciscitari paene praeterivi,

    App. M. 3, p. 139, 22.—With acc.:

    nullum genus crudelitatis praeterire,

    to leave unpractised, Cic. Phil. 3, 2, 4.— Pass.:

    tantā vi dixisse ut nulla pars orationis silentio praeteriretur,

    left without applause, Cic. Brut. 22, 88.—
    e.
    In elections. legacies, invitations, donations, etc., to pass over, take no notice of, to neglect, reject, exclude any one:

    populus solet nonnumquam dignos praeterire: nec, si a populo praeteritus est, etc.,

    Cic. Planc. 3, 8:

    cum sapiens et bonus vir suffragiis praeteritur,

    id. Tusc. 5, 19, 54:

    Philippus et Marcellus praetereuntur,

    were passed by, received no appointment, Caes. B. C. 1, 6:

    fratris filium praeteriit,

    has passed by, bequeathed nothing to, Cic. Phil. 2, 16, 41:

    me quoque Romani praeteriere patres,

    neglected me, forgot me, Ov. F. 5, 312:

    quid repente factum, Quod sum praeteritus vetus sodalis?

    Mart. 7, 86, 5:

    si eum (filium) silentio praeterierit, inutiliter testabitur,

    Gai. Inst. 2, 123.—
    f.
    To go beyond, to surpass, excel:

    hos nobilitate Mago Carthaginiensis praeteriit,

    Varr. R. R. 1, 1:

    virtus alios tua praeterit omnes,

    Ov. P. 4, 7, 51:

    ut Ajax praeteriit Telamonem,

    Juv. 14, 214.—
    g.
    To transgress:

    justum praeterit ira modum,

    due limits, Ov. F. 5, 304. —Hence,
    A.
    praetĕrĕunter, adv., in passing, cursorily (eccl. Lat.):

    loqui,

    Aug. Tractat. 118, in Joann.—
    B.
    praetĕrĭ-tus, a, um, P. a., gone by, past, past and gone, departed:

    nec praeteritum tempus unquam revertitur,

    Cic. Sen. 19, 69:

    aetas,

    id. ib. 2, 4:

    anni,

    Verg. A. 8, 560:

    nox, Prop 2, 11 (3, 6), 9: culpa,

    Ov. H. 20, 187:

    labor,

    Quint. 10, 7, 4:

    secula,

    id. 12, 4, 2:

    vita,

    Just. 42, 1:

    viri,

    dead and gone, departed, Prop. 2, 10, 52 (3, 5, 36):

    negotiantes veniā in praeteritum donavit,

    for the past, for their past conduct, Suet. Dom. 9:

    praeteritā noc. te,

    last night, Juv. 10, 235.—In gram.: tempus praeteritum, the past or preterit tense:

    quaedam verba etiam mutantur, ut fero in praeterito,

    Quint. 1, 4, 29.— Subst.: prae-tĕrĭta, ōrum, n., things gone by, the past:

    sevocatus animus a contagione corporis meminit praeteritorum, praesentia cernit, futura praevidet,

    Cic. Div. 1, 30, 63; id. Fat. 7, 14:

    monet ut in reliquum tempus omnes suspiciones vitet: praeterita se fratri condonare dicit,

    Caes. B. G. 1, 20:

    invidiam praeteritorum contemptu praesentium demere,

    Just. 21, 5, 10.—Prov.:

    praeterita mutare non possumus,

    Cic. Pis. 25, 59 init. —In partic., Praetĕrĭta, ōrum, n., things passed over (Gr. paraleipomena), a name of the books of Chronicles, because they contain what had been omitted in the books of Kings, Hier. Ep. 18, n. 1.

    Lewis & Short latin dictionary > praetereo

  • 9 Praeterita

    praetĕr-ĕo, īvi, and more freq. ĭi, ĭtum, īre ( fut. praeteriet, Vulg. Sap. 1, 8; id. Ecclus. 39, 37; Juvenc. 4, 159), v. n. and a.
    I.
    Neutr.
    A.
    To go by or past, to pass by:

    si nemo hac praeteriit,

    Plaut. Cist. 4, 2, 15:

    ut arbitri sint, qui praetereant per vias,

    id. Merc. 5, 4, 46:

    praeteriens modo,

    in passing by, Ter. And. 1, 5, 18:

    quasi praeteriens satisfaciam universis,

    Cic. Div. in Caecil. 15, 50; cf. id. Brut. 54, 200:

    te praetereunte,

    Juv. 3, 275.—Of impers. and abstract subjects: nec, quae praeteriit, iterum revocabitur unda nec quae praeteriit hora;

    redire potest,

    Ov. A. A. 3, 63:

    nocte hac, quae praeteriit, proxima,

    Plaut. Merc. 2, 1, 3.—So of time:

    biennium praeteriit cum ille cubitum nullum processerit,

    Cic. Att. 13, 12, 3:

    tertius jam praeteriit annus, cum interim, etc.,

    Sen. Cons. ad Marc. 1, 7.—
    B.
    To be lost, disregarded, perish, pass away, pass without attention or fulfilment (late Lat.):

    aut unus apex non praeteribit de lege,

    Vulg. Matt. 5, 8:

    figura hujus mundi,

    id. 1 Cor. 7, 31; id. Eccl. 1, 4; 7, 1.—
    II.
    Act., to go by or past, to pass by, overtake, pass a person or thing.
    A.
    Lit.:

    praeterire pistrinum,

    Plaut. Capt. 4, 2, 27:

    jam hunc non ausim praeterire,

    id. As. 3, 4, 15:

    hortos,

    Cic. Fin. 5, 1, 3:

    jam hos cursu, jam praeterit illos,

    Verg. A. 4, 157:

    Maura Pudicitiae cum praeterit aram,

    Juv. 6, 308.— Pass.:

    praeterita est virgo,

    Ov. M. 10, 680.—Of inanim. subjects:

    ripas Flumina praetereunt,

    flow past their banks, Hor. C. 4, 7, 3.—
    B.
    Trop.
    1.
    To pass by an evil, to escape a danger:

    nescis, quid mali Praeterieris,

    Ter. Hec. 3, 4, 4.—
    2.
    With neutr. adj., or a clause as subject, to escape one, i. e. to escape one's knowledge, be unknown to one:

    non me praeterit... me longius prolapsum esse,

    Cic. Caecin. 35, 101:

    sed te non praeterit, quam sit difficile,

    id. Fam. 1, 8, 2: nec dubitamus multa esse, quae et nos praeterierint, Plin. H. N. praef. § 18.—
    3.
    To pass by or over, i. e.
    a.
    To pass over, leave out, omit, not mention:

    quae nunc ego omnia praetereo ac relinquo,

    Cic. Verr. 2, 3, 44, § 106:

    ut hoc praeteream, quod, etc.,

    id. ib. 2, 3, 77, §

    178: omitto jurisdictionem contra leges, caedes relinquo, libidines praetereo,

    id. Prov. Cons. 3, 6:

    et quod paene praeterii, Bruti tui causā feci omnia,

    what I had nearly failed to mention, id. Att. 6, 3, 5:

    aliquid silentio,

    id. Brut. 22, 88:

    praeteream, referamne tuum... Dedecus?

    Ov. F. 6, 319:

    ut nihil praeteream,

    Plin. 2, 98, 101, § 220:

    ne quid praetereatur,

    id. 16, 10, 20, § 50.—
    b.
    To pass over, omit, make no use of:

    locus, qui praeteritus neglegentiā est,

    Ter. Ad. prol. 14.—
    c.
    To pass over, to omit, leave out, in reading or writing, Mart. 13, 3, 8:

    litteras non modo, sed syllabas praeterit,

    Suet. Aug. 88.—
    d.
    To neglect or forget to do a thing, to omit, leave out, in action; with inf.:

    verum, quod praeterii dicere, neque illa matrem, etc.,

    Plaut. Merc. 2, 3, 68:

    quod sciscitari paene praeterivi,

    App. M. 3, p. 139, 22.—With acc.:

    nullum genus crudelitatis praeterire,

    to leave unpractised, Cic. Phil. 3, 2, 4.— Pass.:

    tantā vi dixisse ut nulla pars orationis silentio praeteriretur,

    left without applause, Cic. Brut. 22, 88.—
    e.
    In elections. legacies, invitations, donations, etc., to pass over, take no notice of, to neglect, reject, exclude any one:

    populus solet nonnumquam dignos praeterire: nec, si a populo praeteritus est, etc.,

    Cic. Planc. 3, 8:

    cum sapiens et bonus vir suffragiis praeteritur,

    id. Tusc. 5, 19, 54:

    Philippus et Marcellus praetereuntur,

    were passed by, received no appointment, Caes. B. C. 1, 6:

    fratris filium praeteriit,

    has passed by, bequeathed nothing to, Cic. Phil. 2, 16, 41:

    me quoque Romani praeteriere patres,

    neglected me, forgot me, Ov. F. 5, 312:

    quid repente factum, Quod sum praeteritus vetus sodalis?

    Mart. 7, 86, 5:

    si eum (filium) silentio praeterierit, inutiliter testabitur,

    Gai. Inst. 2, 123.—
    f.
    To go beyond, to surpass, excel:

    hos nobilitate Mago Carthaginiensis praeteriit,

    Varr. R. R. 1, 1:

    virtus alios tua praeterit omnes,

    Ov. P. 4, 7, 51:

    ut Ajax praeteriit Telamonem,

    Juv. 14, 214.—
    g.
    To transgress:

    justum praeterit ira modum,

    due limits, Ov. F. 5, 304. —Hence,
    A.
    praetĕrĕunter, adv., in passing, cursorily (eccl. Lat.):

    loqui,

    Aug. Tractat. 118, in Joann.—
    B.
    praetĕrĭ-tus, a, um, P. a., gone by, past, past and gone, departed:

    nec praeteritum tempus unquam revertitur,

    Cic. Sen. 19, 69:

    aetas,

    id. ib. 2, 4:

    anni,

    Verg. A. 8, 560:

    nox, Prop 2, 11 (3, 6), 9: culpa,

    Ov. H. 20, 187:

    labor,

    Quint. 10, 7, 4:

    secula,

    id. 12, 4, 2:

    vita,

    Just. 42, 1:

    viri,

    dead and gone, departed, Prop. 2, 10, 52 (3, 5, 36):

    negotiantes veniā in praeteritum donavit,

    for the past, for their past conduct, Suet. Dom. 9:

    praeteritā noc. te,

    last night, Juv. 10, 235.—In gram.: tempus praeteritum, the past or preterit tense:

    quaedam verba etiam mutantur, ut fero in praeterito,

    Quint. 1, 4, 29.— Subst.: prae-tĕrĭta, ōrum, n., things gone by, the past:

    sevocatus animus a contagione corporis meminit praeteritorum, praesentia cernit, futura praevidet,

    Cic. Div. 1, 30, 63; id. Fat. 7, 14:

    monet ut in reliquum tempus omnes suspiciones vitet: praeterita se fratri condonare dicit,

    Caes. B. G. 1, 20:

    invidiam praeteritorum contemptu praesentium demere,

    Just. 21, 5, 10.—Prov.:

    praeterita mutare non possumus,

    Cic. Pis. 25, 59 init. —In partic., Praetĕrĭta, ōrum, n., things passed over (Gr. paraleipomena), a name of the books of Chronicles, because they contain what had been omitted in the books of Kings, Hier. Ep. 18, n. 1.

    Lewis & Short latin dictionary > Praeterita

  • 10 praeterita

    praetĕr-ĕo, īvi, and more freq. ĭi, ĭtum, īre ( fut. praeteriet, Vulg. Sap. 1, 8; id. Ecclus. 39, 37; Juvenc. 4, 159), v. n. and a.
    I.
    Neutr.
    A.
    To go by or past, to pass by:

    si nemo hac praeteriit,

    Plaut. Cist. 4, 2, 15:

    ut arbitri sint, qui praetereant per vias,

    id. Merc. 5, 4, 46:

    praeteriens modo,

    in passing by, Ter. And. 1, 5, 18:

    quasi praeteriens satisfaciam universis,

    Cic. Div. in Caecil. 15, 50; cf. id. Brut. 54, 200:

    te praetereunte,

    Juv. 3, 275.—Of impers. and abstract subjects: nec, quae praeteriit, iterum revocabitur unda nec quae praeteriit hora;

    redire potest,

    Ov. A. A. 3, 63:

    nocte hac, quae praeteriit, proxima,

    Plaut. Merc. 2, 1, 3.—So of time:

    biennium praeteriit cum ille cubitum nullum processerit,

    Cic. Att. 13, 12, 3:

    tertius jam praeteriit annus, cum interim, etc.,

    Sen. Cons. ad Marc. 1, 7.—
    B.
    To be lost, disregarded, perish, pass away, pass without attention or fulfilment (late Lat.):

    aut unus apex non praeteribit de lege,

    Vulg. Matt. 5, 8:

    figura hujus mundi,

    id. 1 Cor. 7, 31; id. Eccl. 1, 4; 7, 1.—
    II.
    Act., to go by or past, to pass by, overtake, pass a person or thing.
    A.
    Lit.:

    praeterire pistrinum,

    Plaut. Capt. 4, 2, 27:

    jam hunc non ausim praeterire,

    id. As. 3, 4, 15:

    hortos,

    Cic. Fin. 5, 1, 3:

    jam hos cursu, jam praeterit illos,

    Verg. A. 4, 157:

    Maura Pudicitiae cum praeterit aram,

    Juv. 6, 308.— Pass.:

    praeterita est virgo,

    Ov. M. 10, 680.—Of inanim. subjects:

    ripas Flumina praetereunt,

    flow past their banks, Hor. C. 4, 7, 3.—
    B.
    Trop.
    1.
    To pass by an evil, to escape a danger:

    nescis, quid mali Praeterieris,

    Ter. Hec. 3, 4, 4.—
    2.
    With neutr. adj., or a clause as subject, to escape one, i. e. to escape one's knowledge, be unknown to one:

    non me praeterit... me longius prolapsum esse,

    Cic. Caecin. 35, 101:

    sed te non praeterit, quam sit difficile,

    id. Fam. 1, 8, 2: nec dubitamus multa esse, quae et nos praeterierint, Plin. H. N. praef. § 18.—
    3.
    To pass by or over, i. e.
    a.
    To pass over, leave out, omit, not mention:

    quae nunc ego omnia praetereo ac relinquo,

    Cic. Verr. 2, 3, 44, § 106:

    ut hoc praeteream, quod, etc.,

    id. ib. 2, 3, 77, §

    178: omitto jurisdictionem contra leges, caedes relinquo, libidines praetereo,

    id. Prov. Cons. 3, 6:

    et quod paene praeterii, Bruti tui causā feci omnia,

    what I had nearly failed to mention, id. Att. 6, 3, 5:

    aliquid silentio,

    id. Brut. 22, 88:

    praeteream, referamne tuum... Dedecus?

    Ov. F. 6, 319:

    ut nihil praeteream,

    Plin. 2, 98, 101, § 220:

    ne quid praetereatur,

    id. 16, 10, 20, § 50.—
    b.
    To pass over, omit, make no use of:

    locus, qui praeteritus neglegentiā est,

    Ter. Ad. prol. 14.—
    c.
    To pass over, to omit, leave out, in reading or writing, Mart. 13, 3, 8:

    litteras non modo, sed syllabas praeterit,

    Suet. Aug. 88.—
    d.
    To neglect or forget to do a thing, to omit, leave out, in action; with inf.:

    verum, quod praeterii dicere, neque illa matrem, etc.,

    Plaut. Merc. 2, 3, 68:

    quod sciscitari paene praeterivi,

    App. M. 3, p. 139, 22.—With acc.:

    nullum genus crudelitatis praeterire,

    to leave unpractised, Cic. Phil. 3, 2, 4.— Pass.:

    tantā vi dixisse ut nulla pars orationis silentio praeteriretur,

    left without applause, Cic. Brut. 22, 88.—
    e.
    In elections. legacies, invitations, donations, etc., to pass over, take no notice of, to neglect, reject, exclude any one:

    populus solet nonnumquam dignos praeterire: nec, si a populo praeteritus est, etc.,

    Cic. Planc. 3, 8:

    cum sapiens et bonus vir suffragiis praeteritur,

    id. Tusc. 5, 19, 54:

    Philippus et Marcellus praetereuntur,

    were passed by, received no appointment, Caes. B. C. 1, 6:

    fratris filium praeteriit,

    has passed by, bequeathed nothing to, Cic. Phil. 2, 16, 41:

    me quoque Romani praeteriere patres,

    neglected me, forgot me, Ov. F. 5, 312:

    quid repente factum, Quod sum praeteritus vetus sodalis?

    Mart. 7, 86, 5:

    si eum (filium) silentio praeterierit, inutiliter testabitur,

    Gai. Inst. 2, 123.—
    f.
    To go beyond, to surpass, excel:

    hos nobilitate Mago Carthaginiensis praeteriit,

    Varr. R. R. 1, 1:

    virtus alios tua praeterit omnes,

    Ov. P. 4, 7, 51:

    ut Ajax praeteriit Telamonem,

    Juv. 14, 214.—
    g.
    To transgress:

    justum praeterit ira modum,

    due limits, Ov. F. 5, 304. —Hence,
    A.
    praetĕrĕunter, adv., in passing, cursorily (eccl. Lat.):

    loqui,

    Aug. Tractat. 118, in Joann.—
    B.
    praetĕrĭ-tus, a, um, P. a., gone by, past, past and gone, departed:

    nec praeteritum tempus unquam revertitur,

    Cic. Sen. 19, 69:

    aetas,

    id. ib. 2, 4:

    anni,

    Verg. A. 8, 560:

    nox, Prop 2, 11 (3, 6), 9: culpa,

    Ov. H. 20, 187:

    labor,

    Quint. 10, 7, 4:

    secula,

    id. 12, 4, 2:

    vita,

    Just. 42, 1:

    viri,

    dead and gone, departed, Prop. 2, 10, 52 (3, 5, 36):

    negotiantes veniā in praeteritum donavit,

    for the past, for their past conduct, Suet. Dom. 9:

    praeteritā noc. te,

    last night, Juv. 10, 235.—In gram.: tempus praeteritum, the past or preterit tense:

    quaedam verba etiam mutantur, ut fero in praeterito,

    Quint. 1, 4, 29.— Subst.: prae-tĕrĭta, ōrum, n., things gone by, the past:

    sevocatus animus a contagione corporis meminit praeteritorum, praesentia cernit, futura praevidet,

    Cic. Div. 1, 30, 63; id. Fat. 7, 14:

    monet ut in reliquum tempus omnes suspiciones vitet: praeterita se fratri condonare dicit,

    Caes. B. G. 1, 20:

    invidiam praeteritorum contemptu praesentium demere,

    Just. 21, 5, 10.—Prov.:

    praeterita mutare non possumus,

    Cic. Pis. 25, 59 init. —In partic., Praetĕrĭta, ōrum, n., things passed over (Gr. paraleipomena), a name of the books of Chronicles, because they contain what had been omitted in the books of Kings, Hier. Ep. 18, n. 1.

    Lewis & Short latin dictionary > praeterita

  • 11 profiteor

    prŏfĭtĕor, fessus, v (old form of the inf. PROFITEREI, and of the imper. PROFITEMINO, several times in the Tab. Her, in Haubold, Mon. Leg. p. 99 sq.), v. dep. a. [pro-fateor], to declare publicly, to own freely, to acknowledge, avow, confess openly, profess (class.).
    I.
    In gen.
    a.
    Absol.:

    neque vis tuā voluntate ipse profiteri,

    Plaut. Men. 4, 2, 80:

    ita libenter confitetur, ut non solum fateri, sed etiam profiteri videatur,

    Cic. Caecin. 9, 24:

    fateor atque etiam profiteor et prae me fero,

    id. Rab. Perd. 5, 17.—
    b.
    With acc.:

    profiteri et in medium proferre aliquid,

    Cic. Fin. 2, 23, 76:

    cur ea non profitenda putabas?

    Ov. H. 21, 129.—
    c.
    With obj. clause:

    profitentur Carnutes, se nullum periculum recusare,

    Caes. B. G. 7, 2; Cic. N D. 1, 5, 12.—
    d.
    With de:

    de parricidio professum,

    Suet. Calig. 12:

    de semet professo,

    id. Dom. 8.—
    II.
    In partic.
    A.
    Profiteri se aliquem, to declare one's self or profess to be something:

    profiteri se grammaticum,

    Cic. Tusc. 2, 4, 12; Poët. ap. Auct. Her. 2, 26, 42;

    profiteri se patrem infantis,

    Suet. Calig. 25:

    se legatum,

    id. Galb. 10:

    se candidatum consulatūs,

    id. Aug. 4:

    professus amicum,

    Hor. Ep. 1, 18, 2.—With esse:

    triduo me jure consultum esse profitebor,

    Cic. Mur. 13, 28:

    me omnium provinciarum defensorem esse profitebor,

    id. Verr. 2, 3, 93, § 217.—
    B.
    Profiteri aliquid, to profess an art, science, etc.:

    profiteri philosophiam,

    to declare one's self a philosopher, Cic. Pis. 29, 71; medicinam, to profess medicine, to practise as a physician, Cels. praef.; Suet. Caes. 42;

    jus,

    Ov. A. A. 3, 531.—In pass.:

    rem non professam apud nos tenemus,

    Quint. Decl. 341. — Absol.: profiteri, to be a teacher or professor (post-Aug.):

    cum omnes qui profitentur, audiero,

    Plin. Ep 2, 18, 3:

    translatus est in Siciliam, ubi nunc profitetur,

    id. ib. 4, 11, 14.—
    C.
    Profiteri indicium, to give evidence, make a deposition against accomplices:

    multis hortantibus indicium profitetur,

    Sall. J. 35, 6; Hirt. B. Afr 55, Curt. 8, 6, 23; Plin. Ep. 3, 16, 9:

    summum supplicium decernebatur, ni professus indicium foret,

    Tac. A. 6, 3.—
    D.
    To offer freely, propose voluntarily, to promise: quis profitetur? who volunteers? Plaut Capt. 3, 1, 20:

    se ad eam rem adjutorem,

    Caes. B. G. 5, 38:

    ego vero tibi profiteor atque polliceor eximium et singulare meum studium in omni genere officii,

    Cic. Fam. 5, 8, 4:

    si vos in eam rem operam vestram profitemini,

    id. Rosc. Am. 53, 153:

    Varro profitetur se alterā die ad colloquium venturum,

    Caes. B. C. 3, 19:

    sumunt gentiles arma professa manus,

    arms that promise a combat, Ov. F. 2, 198: magna, Hor A. P. 14; Ov. F. 5, 351:

    grandia,

    Hor. A. P. 27.—
    E.
    To disclose, show, display, make a show of; dolorem, Just. 8, 5, 11:

    sola Jovem Semele vidit Jovis ora professum,

    Nemes. Ecl. 3, 22:

    vitate viros cultum formamque professos,

    Ov. A A. 3, 433.—
    F.
    To make a public statement or return of any thing (as of one's name, property, business, etc.):

    censum (one's estate),

    Ulp. Fragm. 1, 8;

    Tab. Her. in Haubold, Mon. Leg. p. 99 sq. (q. v.): ut aratores jugera sationum suarum profiterentur,

    Cic. Verr. 2, 3, 15, § 38:

    apud decemviros, quantum habeat praedae,

    id. Agr. 2, 22, 59:

    greges ovium ad publicanum,

    Varr. R. R. 2, 1:

    frumentum, Liv 4, 12: furtum,

    Quint. Decl. 341:

    rem alienam,

    id. ib. 341:

    rem apud publicanum,

    id. ib. 359; Dig. 39, 4, 16, § 12.— Absol.:

    ne decipiat (publicanus) profiteri volentes,

    Dig. 39, 4, 19, § 6; Vulg. Luc. 2, 3 and 5:

    nomen,

    to give in one's name, announce one's self, Liv. 26, 18; also without nomen:

    Catilina prohibitus erat petere consulatum, quod intra legitimos dies profiteri nequiverit,

    Sall. C. 18, 3:

    nam et quaesturam petentes, quos indignos judicavit, profiteri vetuit,

    Vell. 2, 92, 3: professae (sc. feminae), i. e. common prostitutes, who had to give in their names to the aedile, Ov. F. 4, 866.— Trop.:

    in his nomen suum profitetur,

    among these he reckons himself, Ter. Eun. prol. 3.—Hence, prŏ-fessus, a, um, P. a., in passive signif., known, manifest, confessed ( poet. and in post-Aug. prose):

    culpa professa,

    Ov. Am. 3, 14, 6:

    dux,

    Just. 8, 4, 4.—Ex or de professo, openly, avowedly, intentionally, professedly:

    non ex professo eam (potentiam) non petere,

    Sen. Ep. 14, 8:

    vir ex professo mollis, Macr S. 2, 9.—De professo (postclass.): ac ne id quidem de professo audet,

    openly, App. Mag. p. 274, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > profiteor

См. также в других словарях:

  • List of Latin words with English derivatives — This is a list of Latin words with derivatives in English (and other modern languages). Ancient orthography did not distinguish between i and j or between u and v. Many modern works distinguish u from v but not i from j. In this article both… …   Wikipedia

  • LEO — I. LEO Alabandensis orator, praeter artem de Statibus, composuit Caricorum libros 4. totidemque Lyciacorum, reste Suidâ, qui et scripsisse ait sacrum bellum Phocensium, et Boeotorum. Equidem id negare non ausim, sed tamen fieri poslet, ut eos… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • THUS — ex Graeco θύον vel θύος, quod quamvis de quibuslibet odoribus in genere dicatur. κατ᾿ ἐξοχην` tamen, uti et vox θυμίαμα, Recentioribus tus notat, sicuti Incensum apud Latinos: Graece λίβανος, unde Λιβανοφόρος χὼρα, Thurifera regia, apud Arianum,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ՆԱԶԻՄ — (եցայ.) NBH 2 0384 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 6c, 10c ձ. ՆԱԶԻՄ եւս եւ ՆԱԶԵՄ, եցի. չ. σεμνόομαι gravitatem prae me fero γαυρόω, γαυροῦμαι efferor, glorior, jacto me, superbio. Նազանս ցուցանել. նազելի զանձն համարել եւ… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ՊԱՅԾԱՌԱԶԳԵԱՑ — (գեցի, ից.) NBH 2 0593 Chronological Sequence: Unknown date, 8c, 13c ա.մ. λαμπροφόρος splendidam seu candidam vestem (vel formam) gerens, candidatus. Զգեցեալն պայծառս կամ զպայծառութիւն. սպիտակազգեաց. պայծառ. եւ Ի զգեստս պայծառս. *Անդ սիւնք… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ՊԱՅԾԱՌԱԶԳԵՆՈՒՄ — (զգեցայ.) NBH 2 0593 Chronological Sequence: Unknown date, 8c ՊԱՅԾԱՌԱԶԳԵԱՑ ԼԻՆԻՄ. ՊԱՅԾԱՌԱԶԳԵՆՈՒՄ. λευχειμονέω albis induor, laetitiam prae me fero. Պայծառս զգենուլ. պայծառազգեստիլ. պայծառանալ. *Ի ներքս մտէք յանարատ հարսնարանն, պայծառազգեաց լեալք… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»