Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

pīgnus

  • 1 pignus

    pignus, ŏris and ĕris (old form in plur.:

    pignosa pignora eodem modo quo valesii, auselii... dicebantur,

    Fest. p. 213 Müll.), n. [root pac-, of pango; cf. paciscor], a pledge, gage, pawn, security, mortgage (of persons as well as things).
    I.
    Lit.:

    opponere se pigneri,

    Plaut. Ps. 1, 1, 85:

    ager oppositus est pignori,

    Ter. Phorm. 4, 3, 56:

    servus, quem hic reliqueram Pignus pro me,

    Plaut. Capt. 5, 1, 19:

    quo facto pignore animos centurionum devinxit,

    Caes. B. C. 1, 39:

    rem alicujus pignori accipere,

    Tac. H. 3, 65:

    pignora apud se deposita persequi et vindicare,

    Paul. Sent. 5, 26, 4:

    sub pignoribus mutuas pecunias accipere,

    Dig. 13, 7, 12:

    habere aliquid pignori,

    ib. 20, 4, 2:

    liberare pignus a creditore,

    ib. 20, 4, 4:

    pignoribus cavere alicui,

    ib. 43, 3, 2: aurum [p. 1376] pignori apud aliquem ponere, ib. 13, 7, 27:

    viginti milia faenus pignoribus positis,

    income from mortgages, Juv. 9, 141.—Esp., of the security for the payment of his fine, which was taken by the consul of a senator who failed to attend in the Senate:

    pignus auferre,

    Cic. de Or. 3, 1, 4: pignoribus terreri, Crass. ib.; so,

    senatores pignoribus cogere,

    Cic. Phil. 1, 5, 12:

    pignora capere,

    Liv. 3, 38, 12;

    of hostages,

    id. 33, 22:

    marium pignora,

    male hostages, Suet. Aug. 21: pignus praetorium, the security which the prœtor took as a guarantee for the preservation of a thing when he put it in the possession of a creditor, or fidei commissarius, Dig. 13, 7, 26; 41, 5, 12.—
    2.
    Esp., in phrases.
    (α).
    Pignus capere, to take a pledge or security for payment:

    certis verbis pignus capiebatur,

    Gai. Inst. 4, 29; 26 al.—
    (β).
    Pignora capere, to issue execution, make seizure of property:

    Vettium, pignoribus captis, cojecit in carcerem,

    Suet. Caes. 17:

    eorum, qui debita confessi sunt, pignora capi et distrahi possunt,

    Paul. Sent. 5, 5 A, 4:

    per vim debitoris sui pignora, cum non haberet obligata, capere,

    id. ib. 5, 26, 4.—
    (γ).
    Pignoris capio, a proceeding by which the summary collection of certain debts was secured, Gai. Inst. 4, 26 (v. Sandars ad Just. Inst. introd. § 96).—
    B.
    Transf.
    1.
    The object of a wager, a wager, stake:

    da pignus, ni ea sit filia,

    lay a wager, bet, Plaut. Ep. 5, 2, 34; so id. ib. 36:

    cum illo dare,

    id. Bacch. 4, 9, 133:

    pignore certare cum aliquo,

    Verg. E. 3, 31:

    quovis pignore contendere,

    to lay any wager, bet any thing, Cat. 44, 4:

    et quaerit posito pignore vincat uter,

    Ov. A. A. 1, 168:

    in quodvis pignus vocare, ni, etc.,

    Gell. 5, 4, 2:

    ponere pignus cum aliquo de re aliquā,

    Val. Max. 4, 3, 3.—
    2.
    A contract in which security is given, Dig. 13, 7, 1; 20, 6, 3.—
    II.
    Trop.
    A.
    A pledge, token, assurance, proof:

    magnum pignus ab eo rei publicae datum, se, etc.,

    Cic. Phil. 1, 2, 4:

    pignora voluntatis,

    id. Cael. 32, 78:

    injuriae,

    id. Phil. 13, 3, 6:

    societatis,

    Tac. H. 4, 61:

    sceleris,

    id. ib. 4, 57:

    imperii,

    id. ib. 3, 72:

    reconciliatae gratiae pignus,

    Curt. 6, 7, 35:

    pignora da, genitor, per quae tua vera propago Credar,

    sure tokens, Ov. M. 2, 38; 5, 247; 7, 497:

    in vultu pignora mentis habet,

    id. A. A. 2, 378:

    digito pignus fortasse dedisti,

    i. e. a ring, Juv. 6, 27.—
    B.
    Concr.
    1.
    Children, parents, brothers and sisters, relatives, as pledges of love (only after the Aug. period):

    nunc tibi commendo communia pignora, natos,

    Prop. 4 (5), 11, 73; Ov. M. 11, 543:

    prolemque gemellam Pignora bina dedi,

    id. H. 6, 121:

    tot natos natasque et pignora cara nepotes,

    id. M. 3, 134:

    ascita pignora,

    Stat. S. 2, 1, 86:

    pignora conjugum ac liberorum,

    Liv. 2, 1, 5:

    obsecratio illa judicum, per carissima pignora, utique, si et reo sint liberi, conjux, parentes, utilis erit,

    Quint. 6, 1, 33:

    habens filiam, uxorem, nepotem, sorores, interque tot pignora veros amicos,

    Plin. Ep. 1, 12, 3; Tac. A. 12, 2:

    proxima pignora,

    id. ib. 15, 36:

    ne in conjugem, in familiam, in cetera pignora ejus saeviret,

    id. ib. 16, 26; id. G. 7:

    frangi aspectu pignorum suorum,

    id. Agr. 38.—Hence, in gen.,
    2.
    Any thing especially valuable or dear:

    si quis post pignera tanta Pompeio locus est,

    Luc. 7, 376.—
    3.
    Poet. transf., a graft, scion, Pall. Insit. 109.

    Lewis & Short latin dictionary > pignus

  • 2 pīgnus

        pīgnus oris and eris, n    [PAC-], a pledge, gage, pawn, security, guaranty: ager oppositus est pignori, T.: quo facto pignore animos centurionum devinxit, Cs.: viginti milia faenus pignoribus positis, income from mortgages, Iu.— A levy upon property to secure a fine: adparitores ad pignera capienda (for wilful absence from the Senate), L. — A hostage: simulatae sine ullo pignore deditiones, L.: pacis.— A wager, stake: dic, mecum quo pignore certes, what bet you will make with me, V.: Et quaerit posito pignore vincat uter, O.— Fig., a pledge, token, assurance, proof: magnum pignus ab eo rei p. datum, se, etc.: reconciliatae gratiae, Cu.: Pignera da, per quae Credar, etc., sure tokens, O.: digito pignus fortasse dedisti, i. e. a ring, Iu.— Pledges of love, children: cum pignoribus domus, O.: pignera cara, nepotes, O.: frangi aspectu pignorum suorum, Ta.
    * * *
    pledge (security for debt), hostage, mortgage; bet, stake; symbol; relict

    Latin-English dictionary > pīgnus

  • 3 pignus

    pawn, pledge, token, (in pl.) persons in pledges of

    Latin-English dictionary of medieval > pignus

  • 4 caedō

        caedō cecīdī, caesus, ere    [2 SAC-, SEC-], to cut, hew, cut down, fell, cut off, cut to pieces: arbores: robur, O.: silvas, Cs.: murus latius quam caederetur ruebat, L.: lapis caedendus: securibus vina (frozen), V.: comam (vitis), Tb.: caesis montis fodisse medullis, Ct. — Prov.: ut vineta egomet caedam mea, i. e. attack my own interests, H. — To strike upon, knock at, beat, strike, cudgel: ianuam saxis: verberibus te, T.: virgis ad necem caedi: flagellis Ad mortem caesus, H.: nudatos virgis, L.: servum sub furcā, L.: caesae pectora palmis, i. e. beating, O.: in iudicio testibus caeditur, i. e. is pressed.—Of men, to strike mortally, kill, murder: illi dies, quo Ti. Gracchus est caesus: caeso Argo, O.—Poet., of blood: caeso sparsuros sanguine flammam, shed, V. — Of battle, to slay, slaughter, cut to pieces, vanquish, destroy: exercitus caesus fususque: infra arcem caesi captique multi, L.: passim obvii caedebantur, Cu.: ingentem cecidit Antiochum, H.: placare ventos virgine caesā, V.—Of animals, to slaughter (esp. for sacrifice): greges armentorum: boves, O.: deorum mentis caesis hostiis placare: victimas, L.: binas bidentis, V.: Tempestatibus agnam, V. — Fig.: pignus caedere (in law), to declare the forfeiture of a security, confiscate a pledge: non tibi illa sunt caedenda: dum sermones caedimus, chop words, chat, T.: Caedimur, cudgel one another (with compliments), H.
    * * *
    I
    caedere, caecidi, caesus V TRANS
    chop, hew, cut out/down/to pieces; strike, smite, murder; slaughter; sodomize
    II
    caedere, cecidi, caesus V TRANS
    chop, hew, cut out/down/to pieces; strike, smite, murder; slaughter; sodomize

    Latin-English dictionary > caedō

  • 5 in-violābilis

        in-violābilis adj.,     inviolable: pacis pignus, V.—Invulnerable: alqs, Ta.

    Latin-English dictionary > in-violābilis

  • 6 pīgnerō

        pīgnerō āvī, ātus, āre    [pignus], to give as a pledge, pledge, pawn, mortgage: bona, L.: alveolos et laenam, pawn, Iu.—Fig., to pledge: velut obsidibus datis pigneratos habere animos, had their minds under bonds, L.
    * * *
    pignerare, pigneravi, pigneratus V TRANS
    pledge, pawn, give a pledge; bind/engage; guarantee/assure

    Latin-English dictionary > pīgnerō

  • 7 pīgneror

        pīgneror ātus, ārī, dep.    [pignus], to take as a pledge, accept as earnest: omen, O.— To lay claim to, appropriate: ex acie fortissimum quemque.
    * * *
    pignerari, pigneratus sum V DEP
    appropriate; assert one's claim to; make certain, assure; guarantee, pledge

    Latin-English dictionary > pīgneror

  • 8 A

    1.
    A, a, indecl. n. (sometimes joined with littera), the first letter of the Latin alphabet, corresponding to the a, a of the other Indo-. European languages:

    A primum est: hinc incipiam, et quae nomina ab hoc sunt, Lucil. ap. Terent. Scaur. p. 2255 P.: sus rostro si humi A litteram impresserit,

    Cic. Div. 1, 13, 23:

    ne in A quidem atque S litteras exire temere masculina Graeca nomina recto casu patiebantur,

    Quint. 1, 5, 61.
    II.
    The sound of the A is short or long in every part of the word; as, ăb, păter, ită; ā, māter, frustrā. During a short period (between about 620 and 670 A. U. C. = from 134 to 84 B.C.) long a was written aa, probably first by the poet L. Attius, in the manner of the Oscan language; so we find in Latin inscriptions: AA. CETEREIS (i.e.a ceteris), CALAASI, FAATO, HAACE, MAARCIVM, PAAPVS, PAASTORES, VAARVS; and in Greek writing, MAAPKOPs PsIOS MAAPKEAAOS, KOINTON MAAPKION (like Osc. aasas = Lat. āra, Osc. Paapi = Lat. Pāpius, Osc. Paakul = Lat. Pāculus, Pācullus, Pācuvius, etc.), v. Ritschl, Monum. Epigr. p. 28 sq., and cf. Mommsen, Unterital. Dialekte, p. 210 sq. (The Umbrian language has gone a step farther, and written long a by aha, as Aharna, Naharcom, trahaf, etc.; cf. Aufrecht and Kirchhoff, Umbrische Sprachdenkm. p. 76 sq.) Vid. also the letters E and U.
    III.
    In etymological and grammatical formation of words, short a very often (sometimes also long a) is changed into other vowels.
    A.
    Short a is changed,
    1.
    , into long a
    a.
    In consequence of the suppression of the following consonants at the end or in the middle of the word: ŭb, ā; vădis, vūs; ăg-, ăg-men, exāmen; tăg-, contūmino; căd-, cāsus. Hence also in the abl. sing. of the first decl., and in the particles derived from it. in consequence of the suppression of the original ablat. end. - d: PRAEDAD (Col. Rostr.), praedā; SENTENTIAD (S. C. de Bacch.), sententiā; EXTBAD (ib.), extrā; SVPRAD (ib.), suprā. —Hence,
    b.
    In perfect forms: scăb-o, scābi; căveo, cūvi; făv-eo, fāvi; păv-eo, pāvi (for scăbui, căvui, făvui, păvui).
    c.
    In other forms: ăgo, ambūges; păc-, păc-iscor, pâcis (pâx); săg-ax, sūgus, sāga; măc-er, mâcero; făg- (phagein), fūgus. (Contrary to analogy, ă remains short in dănunt, from dă-in-unt, V. Ritschl, l.l.p. 17.)
    2.
    Short a is changed into é or ē—
    a.
    Into é.
    (α).
    Most frequently in the second part of compounds, particularly before two consonants: facio, confectus; jacio, conjectus; rapio, dereptus; dăm-, damno, condemno; fāl-, fallo, fefelli; măn-, mando, commendo; scando, ascendo; ăp-, aptus, ineptus; ăr-, ars, iners, sollers; ăn-, annus, perennis; căpio, auceps; căput, triceps; ăgo, remex; jăcio, objex. And thus in Plautus, according to the best MSS., dispenno, dispessus from pando, compectus from compăciscor, anteceptus from capio (on the other hand, in Vergil, according to the best MS., aspurgo, attractare, deiractare, kept their a unchanged).
    (β).
    Sometimes ă is changed into ĕ also before one consonant (but in this case it is usually changed into ĭ; v. infra, 3. a. a.): grădior, ingrĕdior; pătior, perpĕtior; părio, repĕrio; păro, vitupĕro; ăp-, coepi (i. e. co-ŭpi); căno, tubicĕn, tibicĕn; in the reduplicated carcĕr (from carcar) farfŏrus (written also farfārus); and so, according to the better MSS., aequipĕro from păro, and defĕtigo from fătigo.
    (γ).
    In words taken from the Greek: talanton, talŏntum; phalara, phalŏrae; sisaron, sisŏr (but, according to the best MSS., cumŭra from kamara, not camŏra).
    b.
    Short a is changed to ē in some perfect forms: ăgo, ēgi; fūcio, féci; jăci, jĕci; frag-, frango, frēgi; căpio, cēpi, and păg-, pango, pēgi (together with pepĭgi and panxi, v. pango).
    3.
    Short a is changed to ĭ, a (most frequently in the second part of compounds)
    (α).
    before one consonant: ăgo, abĭgo; făcio, confĭcio; cădo, concĭdo; sălio, assĭlio; răpio, abrĭpio; păter, Juppĭter (in Umbrian lang. unchanged, Jupater), Marspĭter; Diespĭter, Opĭter; rătus, irrĭtus; ămicus, inìmicus (but ŭ remains unchanged in adŭmo, impătiens, and in some compounds of a later period of Roman literature, as praejacio, calefacio, etc.). —
    (β).
    Sometimes also before two consonants (where it is usually changed into ĕ; v. supra, 2. a. b.): tăg-, tango, contingo; păg-, pango, compingo (unchanged in some compounds, as peragro, desacro, depango, obcanto, etc.).
    b.
    ă is changed into ĭ in the reduplicated perfect forms: cădo, cecĭdi; căno, cecĭni; tăg-, tango, tetĭgi; păg-, pango, pepĭgi.
    c.
    Likewise in some roots which have ă: păg-, pignus; străg- (strangulo, strangô), stringo.
    d.
    In words taken from the Greek: mêchanê, machĭna; patanê, patĭna; bukanê, bucĭna; trutanê, trutĭna; balaneion, balĭneum; Katana, Catĭna (written also Catana); Akragas, Agrĭgentum.
    4.
    Short a is changed into short or long o.
    a.
    Into ŏ: scăbo, scobs; păr, pars, portio; dăm-, dŏmo; Fabii, Fŏvii (v. Paul. ex Fest. p. 87); marmaron, marmŏr; Mars, redupl. Marmar, Marmor (Carm. Fratr. Arv.).
    b.
    Into ō: dă-, dōnum, dōs; ăc-, ăcuo, ōcior (v. this art.).
    5.
    Short a is changed into ŭ
    a.
    In the second part of compounds, particularly before l, p, and b: calco, inculco; salsus, insulsus; salto, exsulto; capio, occŭpo; răpio, surrupio and surruptus (also written surripio and surreptus); tăberna, contŭbernium; —before other consonants: quătio, conoŭtio; as, decussis; Mars, Mamŭrius, Mamŭralia; and once also condumnari (Tab. Bant. lin. 8, immediately followed by condemnatus, v. Klenze, Philol. Abhandl. tab. I., and Mommsen, Unterital. Dial. p. 149).
    b.
    In words of Greek origin: Hekabê, Hecŭba; skutalê, scutŭla; kraipalê, crapŭla; passalos, pessŭlus; aphlaston, aplustre; thriambos, triumphus.
    c.
    ă is perhaps changed into ŭ in ulciscor, compared with alc-, ulexô (arc-, arceo).
    B.
    Long a is sometimes changed into ē or ō.
    1.
    Into é: hālo, anhélo; fās-, féstus, profēstus; nām, némpe.
    2.
    Into ō: gnā-, gnārus, ignārus, ignōro. (But in general long a remains unchanged in composition: lābor, delūbor; gnàvus, ignūnus; fàma, infūmis.)
    IV.
    Contrary to the mode of changing Greek a into Latin e, i, o, u (v. supra), Latin a has sometimes taken the place of other Greek vowels in words borrowed from the Greek, as: lonchê, lancea; kulix, călix; Ganumêoês, Caiāmitus.
    V.
    The repugnance of the Latin Language to the Greek combined vowels ao has caused the translocation of them in Alumento for Daomeoôn (Paul. ex Fest. p. 18 Müll.).— Greek a is suppressed in Hercules from Hêraklês (probably in consequence of the inserted u; in late Latin we find Heracla and Heracula, cf. Ritschl, in Rhein. Mus. Neue Folge, vol. 12, p. 108).
    VI.
    Latin ă was early combined with the vowels i and u, forming the diphthongs ai and au; by changing the i into e, the diphthong ai soon became ae. So we find in the oldest inscriptions: AIDE, AIDLLIS, AIQVOM, GNAIVOD, HAICE, DVELONAI, TABELAI, DATAI, etc., which soon gave place to aedem, aedilis, aequom, Gnaeo, haec, Bellonae, tabellae, datae, etc. (the Col. Rostr. has PRAESENTE, PRAEDAD, and the S. C. de Bacch. AEDEM. The triphthong aei, found in CONQVAEISIVEI (?), is very rare; Miliar. Popil. lin. 11, v. Ritschl, l. l. p. 21). In some poets the old gen. sing. of the first decl. (- ai) is preserved, but is dissyllabic, āī. So in Ennius: Albūī Longūī, terrūī frugiferāī, frondosāī, lunāī, viāī; in Vergil: aulāī, aurāī, aquāī, pictāī; in Ausonius: herāī.
    B.
    ue as well as au are changed into other vowels.
    1.
    The sound of ae, e, and oe being very similar, these vowels are often interchanged in the best MSS., So we find caerimonia and cerimonia, caepa and cēpa, saeoulum and séculum; scaena and scēna; caelum and coelum, haedus and hoedus, macstus and moestus; cena, coena, and caena, etc.
    2.
    In composition and reduplications ae becomes í: aequus, iníquus; quaero, inquíro; laedo, illído; taedet, pertisum (noticed by Cic.); aestumo, exístumo; cuedo, cecídi, concído, homicida.
    3.
    ae is also changed into í in a Latinized word of Greek origin: Achaios (AchaiWos), Achíous.
    4.
    The diphthong au is often changed to ó and ú (the latter particularly in compounds): caudex, códex; Claudius, Clodius; lautus, lotus; plaustrum, plōstrum; plaudo, plōdo, explōdo; paululum, pōlulum; faux, suffōco; si audes (acc. to Cic. or acc. to others, si audies), sódes, etc.; claudo, inclūdo; causa, accūso. Hence in some words a regular gradation of au, o, u is found: claudo, clōdicare, clúdo; raudus, ródus, rúdus; caupo, cópa, cūpa; naugae, nōgae (both forms in the MSS. of Plautus), nūgae; fraustra, frode, frude (in MSS. of Vergil); cf. Ritschl, in Wintercatalog 1854-55, and O. Ribbeck, in Jahn's Neue Jahrb. vol. 77, p. 181 sq.—The change of au into and ō appears only in audio, (oboedio) obēdio.
    5.
    Au sometimes takes the place of av-: faveo, fautum, favitor, fautor; navis, navita, nauta; avis, auceps, auspex. So Latin aut corresponds to Sanscr. avo. (whence - , Lat. - ve), Osc. avti, Umbr. ute, ote; and so the Lat. preposition ab, through av, becomes au in the words aufero and aufugio (prop. av-fero, av-fugio, for ab-fero, ab-fugio). Vid. the art. ab init.
    VII.
    In primitive roots, which have their kindred forms in the sister-languages of the Latin, the original a, still found in the Sanscrit, is in Latin either preserved or more frequently changed into other vowels.
    A.
    Original a preserved: Sanscr. mātri, Lat. màter; S. bhrātri, L. fràter; S. nāsā, L. nàsus and nàris; S. ap, L. aqua; S. apa, L. ab; S. nāma, L. năm; S. ćatur, [p. 2] L. quattuor (in Greek changed: thettares); S. capūla, L. căput (in Greek changed: kephalê, etc.).
    B.
    Original a is changed into other Latin vowels—
    1.
    Into e: S. ad, L. ed (ĕdo); S. as, L. es (esse); S. pat, L. pet (peto); S. pād, L. pĕd (pès); S. dant, L. dent (dens); S. ǵan, L. gen (gigno); S. , L. mè-tior; S. saptan, L. septem; S. daśan, L. decem; S. śata, L. centum; S. aham, L. ŏgo; S. pāra, L. per; S. paśu, L. pŏcus; S. asva, L. ŏquus, etc.
    2.
    Into i: S. an-, a- (neg. part.), L. in-: S. ana (prep.), L. in; S. antar, L. inter; S. sama, L. similis; S. agni, L. ignis; S. abhra, L. imber; S. panéa, L. quinque, etc.
    3.
    Into o: S. avi, L. ŏvi (ovis); S. vać, L. vōc (voco); S. pra, L. pro; S. , L. po (pŏtum); S. nāma, L. nōmen; S. api, L. ŏb; S. navan, L. nŏvem; S. nava, L. nŏvus, etc.
    4.
    Into u: S. marmara, L. murmur.
    5.
    Into ai, ae: S. prati, L. (prai) prae; S. śaśpa, L. caespes.
    6.
    Into different vowels in the different derivatives: S. , L. mê-tior, mŏdus; S. praó, L. prŏcor, prŏcus; S. vah, L. vĕho, via.
    C.
    Sometimes the Latin has preserved the original a, while even the Sanscrit has changed it: Lat. pa-, pater, Sanscr. pd, pitri.
    2.
    As an abbreviation A. usually denotes the praenomen Aulus; A. A. = Auli duo, Inscr. Orell. 1530 (but A. A. = Aquae Aponi, the modern Abano, ib. 1643 sq.; 2620; 3011). The three directors of the mint were designated by III. VIRI A. A. A. F. F. (i. e. auro, argento, aeri flando, feriundo), ib. 569; 2242; 2379; 3134 al.;

    so also A. A. A.,

    ib. 3441 (cf. Cic. Fam. 7, 13 fin., and v. the art. Triumviri); A. D. A. agris dandis adsignandis, and A. I. A. agris judicandis adsignandis; A. O. amico optimo; A. P. a populo or aediliciae potestatis; A. P. R. aerario populi Romani. —Upon the voting tablets in judicial trials A. denoted absoluo; hence A. is called littera salutaris, Cic. Mil. 6, 15; v. littera. In the Roman Comitia A. (= antiquo) denoted the rejection of the point in question; v. antiquo. In Cicero's Tusculan Disputations the A. designated one of the disputants = adulescens or auditor, opp. to M. for magister or Marcus (Cicero); but it is to be remarked that the letters A and M do not occur in the best MSS. of this treatise; cf. edd. ad Cic. Tusc. 1, 5, 9.—In dates A. D. = ante diem; v. ante; A. U. C. = anno urbis conditae; A. P. R. C. anno post Romam conditam.
    3.
    a, prep.=ab, v. ab.
    4.
    ā, interj.=ah, v. ah.

    Lewis & Short latin dictionary > A

  • 9 a

    1.
    A, a, indecl. n. (sometimes joined with littera), the first letter of the Latin alphabet, corresponding to the a, a of the other Indo-. European languages:

    A primum est: hinc incipiam, et quae nomina ab hoc sunt, Lucil. ap. Terent. Scaur. p. 2255 P.: sus rostro si humi A litteram impresserit,

    Cic. Div. 1, 13, 23:

    ne in A quidem atque S litteras exire temere masculina Graeca nomina recto casu patiebantur,

    Quint. 1, 5, 61.
    II.
    The sound of the A is short or long in every part of the word; as, ăb, păter, ită; ā, māter, frustrā. During a short period (between about 620 and 670 A. U. C. = from 134 to 84 B.C.) long a was written aa, probably first by the poet L. Attius, in the manner of the Oscan language; so we find in Latin inscriptions: AA. CETEREIS (i.e.a ceteris), CALAASI, FAATO, HAACE, MAARCIVM, PAAPVS, PAASTORES, VAARVS; and in Greek writing, MAAPKOPs PsIOS MAAPKEAAOS, KOINTON MAAPKION (like Osc. aasas = Lat. āra, Osc. Paapi = Lat. Pāpius, Osc. Paakul = Lat. Pāculus, Pācullus, Pācuvius, etc.), v. Ritschl, Monum. Epigr. p. 28 sq., and cf. Mommsen, Unterital. Dialekte, p. 210 sq. (The Umbrian language has gone a step farther, and written long a by aha, as Aharna, Naharcom, trahaf, etc.; cf. Aufrecht and Kirchhoff, Umbrische Sprachdenkm. p. 76 sq.) Vid. also the letters E and U.
    III.
    In etymological and grammatical formation of words, short a very often (sometimes also long a) is changed into other vowels.
    A.
    Short a is changed,
    1.
    , into long a
    a.
    In consequence of the suppression of the following consonants at the end or in the middle of the word: ŭb, ā; vădis, vūs; ăg-, ăg-men, exāmen; tăg-, contūmino; căd-, cāsus. Hence also in the abl. sing. of the first decl., and in the particles derived from it. in consequence of the suppression of the original ablat. end. - d: PRAEDAD (Col. Rostr.), praedā; SENTENTIAD (S. C. de Bacch.), sententiā; EXTBAD (ib.), extrā; SVPRAD (ib.), suprā. —Hence,
    b.
    In perfect forms: scăb-o, scābi; căveo, cūvi; făv-eo, fāvi; păv-eo, pāvi (for scăbui, căvui, făvui, păvui).
    c.
    In other forms: ăgo, ambūges; păc-, păc-iscor, pâcis (pâx); săg-ax, sūgus, sāga; măc-er, mâcero; făg- (phagein), fūgus. (Contrary to analogy, ă remains short in dănunt, from dă-in-unt, V. Ritschl, l.l.p. 17.)
    2.
    Short a is changed into é or ē—
    a.
    Into é.
    (α).
    Most frequently in the second part of compounds, particularly before two consonants: facio, confectus; jacio, conjectus; rapio, dereptus; dăm-, damno, condemno; fāl-, fallo, fefelli; măn-, mando, commendo; scando, ascendo; ăp-, aptus, ineptus; ăr-, ars, iners, sollers; ăn-, annus, perennis; căpio, auceps; căput, triceps; ăgo, remex; jăcio, objex. And thus in Plautus, according to the best MSS., dispenno, dispessus from pando, compectus from compăciscor, anteceptus from capio (on the other hand, in Vergil, according to the best MS., aspurgo, attractare, deiractare, kept their a unchanged).
    (β).
    Sometimes ă is changed into ĕ also before one consonant (but in this case it is usually changed into ĭ; v. infra, 3. a. a.): grădior, ingrĕdior; pătior, perpĕtior; părio, repĕrio; păro, vitupĕro; ăp-, coepi (i. e. co-ŭpi); căno, tubicĕn, tibicĕn; in the reduplicated carcĕr (from carcar) farfŏrus (written also farfārus); and so, according to the better MSS., aequipĕro from păro, and defĕtigo from fătigo.
    (γ).
    In words taken from the Greek: talanton, talŏntum; phalara, phalŏrae; sisaron, sisŏr (but, according to the best MSS., cumŭra from kamara, not camŏra).
    b.
    Short a is changed to ē in some perfect forms: ăgo, ēgi; fūcio, féci; jăci, jĕci; frag-, frango, frēgi; căpio, cēpi, and păg-, pango, pēgi (together with pepĭgi and panxi, v. pango).
    3.
    Short a is changed to ĭ, a (most frequently in the second part of compounds)
    (α).
    before one consonant: ăgo, abĭgo; făcio, confĭcio; cădo, concĭdo; sălio, assĭlio; răpio, abrĭpio; păter, Juppĭter (in Umbrian lang. unchanged, Jupater), Marspĭter; Diespĭter, Opĭter; rătus, irrĭtus; ămicus, inìmicus (but ŭ remains unchanged in adŭmo, impătiens, and in some compounds of a later period of Roman literature, as praejacio, calefacio, etc.). —
    (β).
    Sometimes also before two consonants (where it is usually changed into ĕ; v. supra, 2. a. b.): tăg-, tango, contingo; păg-, pango, compingo (unchanged in some compounds, as peragro, desacro, depango, obcanto, etc.).
    b.
    ă is changed into ĭ in the reduplicated perfect forms: cădo, cecĭdi; căno, cecĭni; tăg-, tango, tetĭgi; păg-, pango, pepĭgi.
    c.
    Likewise in some roots which have ă: păg-, pignus; străg- (strangulo, strangô), stringo.
    d.
    In words taken from the Greek: mêchanê, machĭna; patanê, patĭna; bukanê, bucĭna; trutanê, trutĭna; balaneion, balĭneum; Katana, Catĭna (written also Catana); Akragas, Agrĭgentum.
    4.
    Short a is changed into short or long o.
    a.
    Into ŏ: scăbo, scobs; păr, pars, portio; dăm-, dŏmo; Fabii, Fŏvii (v. Paul. ex Fest. p. 87); marmaron, marmŏr; Mars, redupl. Marmar, Marmor (Carm. Fratr. Arv.).
    b.
    Into ō: dă-, dōnum, dōs; ăc-, ăcuo, ōcior (v. this art.).
    5.
    Short a is changed into ŭ
    a.
    In the second part of compounds, particularly before l, p, and b: calco, inculco; salsus, insulsus; salto, exsulto; capio, occŭpo; răpio, surrupio and surruptus (also written surripio and surreptus); tăberna, contŭbernium; —before other consonants: quătio, conoŭtio; as, decussis; Mars, Mamŭrius, Mamŭralia; and once also condumnari (Tab. Bant. lin. 8, immediately followed by condemnatus, v. Klenze, Philol. Abhandl. tab. I., and Mommsen, Unterital. Dial. p. 149).
    b.
    In words of Greek origin: Hekabê, Hecŭba; skutalê, scutŭla; kraipalê, crapŭla; passalos, pessŭlus; aphlaston, aplustre; thriambos, triumphus.
    c.
    ă is perhaps changed into ŭ in ulciscor, compared with alc-, ulexô (arc-, arceo).
    B.
    Long a is sometimes changed into ē or ō.
    1.
    Into é: hālo, anhélo; fās-, féstus, profēstus; nām, némpe.
    2.
    Into ō: gnā-, gnārus, ignārus, ignōro. (But in general long a remains unchanged in composition: lābor, delūbor; gnàvus, ignūnus; fàma, infūmis.)
    IV.
    Contrary to the mode of changing Greek a into Latin e, i, o, u (v. supra), Latin a has sometimes taken the place of other Greek vowels in words borrowed from the Greek, as: lonchê, lancea; kulix, călix; Ganumêoês, Caiāmitus.
    V.
    The repugnance of the Latin Language to the Greek combined vowels ao has caused the translocation of them in Alumento for Daomeoôn (Paul. ex Fest. p. 18 Müll.).— Greek a is suppressed in Hercules from Hêraklês (probably in consequence of the inserted u; in late Latin we find Heracla and Heracula, cf. Ritschl, in Rhein. Mus. Neue Folge, vol. 12, p. 108).
    VI.
    Latin ă was early combined with the vowels i and u, forming the diphthongs ai and au; by changing the i into e, the diphthong ai soon became ae. So we find in the oldest inscriptions: AIDE, AIDLLIS, AIQVOM, GNAIVOD, HAICE, DVELONAI, TABELAI, DATAI, etc., which soon gave place to aedem, aedilis, aequom, Gnaeo, haec, Bellonae, tabellae, datae, etc. (the Col. Rostr. has PRAESENTE, PRAEDAD, and the S. C. de Bacch. AEDEM. The triphthong aei, found in CONQVAEISIVEI (?), is very rare; Miliar. Popil. lin. 11, v. Ritschl, l. l. p. 21). In some poets the old gen. sing. of the first decl. (- ai) is preserved, but is dissyllabic, āī. So in Ennius: Albūī Longūī, terrūī frugiferāī, frondosāī, lunāī, viāī; in Vergil: aulāī, aurāī, aquāī, pictāī; in Ausonius: herāī.
    B.
    ue as well as au are changed into other vowels.
    1.
    The sound of ae, e, and oe being very similar, these vowels are often interchanged in the best MSS., So we find caerimonia and cerimonia, caepa and cēpa, saeoulum and séculum; scaena and scēna; caelum and coelum, haedus and hoedus, macstus and moestus; cena, coena, and caena, etc.
    2.
    In composition and reduplications ae becomes í: aequus, iníquus; quaero, inquíro; laedo, illído; taedet, pertisum (noticed by Cic.); aestumo, exístumo; cuedo, cecídi, concído, homicida.
    3.
    ae is also changed into í in a Latinized word of Greek origin: Achaios (AchaiWos), Achíous.
    4.
    The diphthong au is often changed to ó and ú (the latter particularly in compounds): caudex, códex; Claudius, Clodius; lautus, lotus; plaustrum, plōstrum; plaudo, plōdo, explōdo; paululum, pōlulum; faux, suffōco; si audes (acc. to Cic. or acc. to others, si audies), sódes, etc.; claudo, inclūdo; causa, accūso. Hence in some words a regular gradation of au, o, u is found: claudo, clōdicare, clúdo; raudus, ródus, rúdus; caupo, cópa, cūpa; naugae, nōgae (both forms in the MSS. of Plautus), nūgae; fraustra, frode, frude (in MSS. of Vergil); cf. Ritschl, in Wintercatalog 1854-55, and O. Ribbeck, in Jahn's Neue Jahrb. vol. 77, p. 181 sq.—The change of au into and ō appears only in audio, (oboedio) obēdio.
    5.
    Au sometimes takes the place of av-: faveo, fautum, favitor, fautor; navis, navita, nauta; avis, auceps, auspex. So Latin aut corresponds to Sanscr. avo. (whence - , Lat. - ve), Osc. avti, Umbr. ute, ote; and so the Lat. preposition ab, through av, becomes au in the words aufero and aufugio (prop. av-fero, av-fugio, for ab-fero, ab-fugio). Vid. the art. ab init.
    VII.
    In primitive roots, which have their kindred forms in the sister-languages of the Latin, the original a, still found in the Sanscrit, is in Latin either preserved or more frequently changed into other vowels.
    A.
    Original a preserved: Sanscr. mātri, Lat. màter; S. bhrātri, L. fràter; S. nāsā, L. nàsus and nàris; S. ap, L. aqua; S. apa, L. ab; S. nāma, L. năm; S. ćatur, [p. 2] L. quattuor (in Greek changed: thettares); S. capūla, L. căput (in Greek changed: kephalê, etc.).
    B.
    Original a is changed into other Latin vowels—
    1.
    Into e: S. ad, L. ed (ĕdo); S. as, L. es (esse); S. pat, L. pet (peto); S. pād, L. pĕd (pès); S. dant, L. dent (dens); S. ǵan, L. gen (gigno); S. , L. mè-tior; S. saptan, L. septem; S. daśan, L. decem; S. śata, L. centum; S. aham, L. ŏgo; S. pāra, L. per; S. paśu, L. pŏcus; S. asva, L. ŏquus, etc.
    2.
    Into i: S. an-, a- (neg. part.), L. in-: S. ana (prep.), L. in; S. antar, L. inter; S. sama, L. similis; S. agni, L. ignis; S. abhra, L. imber; S. panéa, L. quinque, etc.
    3.
    Into o: S. avi, L. ŏvi (ovis); S. vać, L. vōc (voco); S. pra, L. pro; S. , L. po (pŏtum); S. nāma, L. nōmen; S. api, L. ŏb; S. navan, L. nŏvem; S. nava, L. nŏvus, etc.
    4.
    Into u: S. marmara, L. murmur.
    5.
    Into ai, ae: S. prati, L. (prai) prae; S. śaśpa, L. caespes.
    6.
    Into different vowels in the different derivatives: S. , L. mê-tior, mŏdus; S. praó, L. prŏcor, prŏcus; S. vah, L. vĕho, via.
    C.
    Sometimes the Latin has preserved the original a, while even the Sanscrit has changed it: Lat. pa-, pater, Sanscr. pd, pitri.
    2.
    As an abbreviation A. usually denotes the praenomen Aulus; A. A. = Auli duo, Inscr. Orell. 1530 (but A. A. = Aquae Aponi, the modern Abano, ib. 1643 sq.; 2620; 3011). The three directors of the mint were designated by III. VIRI A. A. A. F. F. (i. e. auro, argento, aeri flando, feriundo), ib. 569; 2242; 2379; 3134 al.;

    so also A. A. A.,

    ib. 3441 (cf. Cic. Fam. 7, 13 fin., and v. the art. Triumviri); A. D. A. agris dandis adsignandis, and A. I. A. agris judicandis adsignandis; A. O. amico optimo; A. P. a populo or aediliciae potestatis; A. P. R. aerario populi Romani. —Upon the voting tablets in judicial trials A. denoted absoluo; hence A. is called littera salutaris, Cic. Mil. 6, 15; v. littera. In the Roman Comitia A. (= antiquo) denoted the rejection of the point in question; v. antiquo. In Cicero's Tusculan Disputations the A. designated one of the disputants = adulescens or auditor, opp. to M. for magister or Marcus (Cicero); but it is to be remarked that the letters A and M do not occur in the best MSS. of this treatise; cf. edd. ad Cic. Tusc. 1, 5, 9.—In dates A. D. = ante diem; v. ante; A. U. C. = anno urbis conditae; A. P. R. C. anno post Romam conditam.
    3.
    a, prep.=ab, v. ab.
    4.
    ā, interj.=ah, v. ah.

    Lewis & Short latin dictionary > a

  • 10 arrha

    arrha, ae, f., and arrhăbo (also without aspiration arra and arrăbo), ōnis, m. (the latter form ante-class.; cf. Gell. 17, 2, 21; in Cic. the word is never used), = arrabôn [from the Heb. from, to give security], the money given to ratify a contract, earnest-money, purchase-money, a pledge, an earnest ( arrha is a part of the purchase-money, while pignus is a pledge to be restored when the contract, for security of which it is given, Las been performed, Isid. Orig. 5, 25).
    I.
    Lit.:

    arraboni has dedit quadraginta minas,

    Plaut. Most. 3, 1, 115; id. Rud. prol. 46; id. Poen. 5, 6, 22: Ea relicta huic arrabonist pro illo argento, * Ter. Heaut. 3, 3, 42: tantus arrabo, Quadrig. ap. Gell. 17, 2, 20 (i. e. sexcentos obsides, Gell.):

    dederis mihi arrabonem,

    Vulg. Gen. 38, 17:

    pro arrabone dari,

    ib. ib. 38, 18.—Jestingly shortened into rabo:

    rabonem habeto, mecum ut hanc noctem sies,

    Plaut. Truc. 3, 2, 20 sq. —
    II.
    Trop.:

    arrabo amoris,

    Plaut. Mil. 4, 1, 11; Dig. 18, 1, 35; Plin. 33, 1, 6, § 28;

    and so ironically: mortis arra,

    money given to physicians, Plin. 29, 1, 8, § 21.

    Lewis & Short latin dictionary > arrha

  • 11 caecidi

    caedo, cĕcīdi (in MSS. freq. caecīdi, v. Neue, Formenl. 2, 460), caesum, 3, v. a. [root cīd- for scid-; cf. scindo; Gr. schizô].
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    1.
    To cut, hew, lop, cut down, fell, cut off, cut to pieces: caesa abiegna trabes, Enn. ap. Cic. N. D. 3, 30, 75 (Trag. v. 281 Vahl.):

    frondem querneam caedito,

    Cato, R. R. 5, 8:

    arbores,

    Cic. Div. 2, 14, 33; Ov. M. 9, 230:

    robur,

    Cic. Div. 2, 41, 86; Ov. M. 8, 769:

    lignum,

    Plaut. Merc. 2, 3. 63: silvam, Varr ap. Non. p. 272, 5; Lucr. 5, 1265; Caes. B. G. 3, 29; Ov. M. 8, 329; Suet. Aug. 94 fin.; Pall. Mai, 4, 1:

    nemus,

    Ov. M. 2, 418; cf. id. ib. 1, 94; 9, 230; 9, 374;

    14, 535: harundinem,

    Dig. 7, 1, 59, § 2:

    arboris auctum,

    Lucr. 6, 167:

    comam vitis,

    Tib. 1, 7, 34:

    faenum,

    Col. 2, 18, 1:

    murus latius quam caederetur ruebat,

    Liv. 21, 11, 9:

    caesis montis fodisse medullis,

    Cat. 68, 111; so,

    caedi montis in marmora,

    Plin. 12, prooem. §

    2: lapis caedendus,

    Cic. Verr. 2, 1, 56, § 147:

    silicem,

    id. Div. 2, 41, 85:

    marmor,

    Dig. 24, 3, 7, § 13:

    toga rotunda et apte caesa,

    cut out, Quint. 11, 3, 139: caedunt securibus umida vina, with axes they cut out the wine (formerly liquid, now frozen), Verg. G. 3, 364: volutas, to carve or hollow out volutes, Vitr. 3, 3: tineae omnia caedunt, Lucil. ap. Non. p. 272, 14.—
    b.
    Prov.:

    ut vineta egomet caedam mea,

    i. e. carry my own hide to market, Hor. Ep. 2, 1, 220 (proverbium in eos dicitur, qui sibi volentes nocent, Schol. Crucq.; cf. Tib. 1, 2, 98; Verg. A. 5, 672).—
    c.
    Ruta caesa; v ruo, P. a.—
    2.
    In gen., to strike upon something, to knock at, to beat, strike, cudgel, etc.:

    ut lapidem ferro quom caedimus evolat ignis,

    strike upon with iron, Lucr. 6, 314:

    caedere januam saxis,

    Cic. Verr 2, 1, 27, § 69:

    silicem rostro,

    Liv. 41, 13, 1:

    vasa dolabris,

    Curt. 5, 6, 5:

    femur, pectus, frontem,

    Quint. 2, 12, 10; cf. id. 11, 3, 123 al.:

    verberibus,

    Plaut. Most. 5, 2, 45; so Ter. And. 1, 2, 28:

    pugnis,

    Plaut. Curc. 1, 3, [p. 262] 43:

    aliquem ex occulto,

    Ter. Eun. 4, 7, 17:

    at validis socios caedebant dentibus apri,

    they fell with their strong tusks upon their own party, Lucr. 5, 1325; cf. Plaut. Poen. 3, 3, 71:

    virgis ad necem caedi,

    Cic. Verr. 2, 3, 28, § 69; Hor. S. 1, 2, 42:

    populum saxis,

    id. ib. 2, 3, 128:

    ferulā aliquem,

    id. ib. 1, 3, 120:

    flagris,

    Quint. 6, 3, 25:

    aliquem loris,

    Cic. Phil. 8, 8, 24; Suet. Ner. 26; 49; id. Dom. 8:

    caeduntur (agrestes) inter potentium inimicitias,

    Sall. H. Fragm. 3, 61, 27 Dietsch:

    nudatos virgis,

    Liv. 2, 5, 8:

    hastilibus caedentes terga trepidantium,

    id. 35, 5, 10:

    servum sub furcā caesum medio egerat circo, i.e. ita ut simul caederet,

    id. 2, 36, 1.—
    b.
    Prov.:

    stimulos pugnis caedere,

    to kick against the pricks, to aggravate a danger by foolish resistance, Plaut. Truc. 4, 2, 55.—
    c.
    Trop.:

    in judicio testibus caeditur,

    is pressed, hard pushed, Cic. Q. Fr. 3, 3, 3.—
    B.
    Pregn.
    1.
    (Cf. cado, I. B. 2.) To strike mortally, to kill, murder:

    ille dies, quo Ti. Gracchus est caesus,

    Cic. Mil. 5, 14:

    P. Africanus de Tiberio Graccho responderat jure caesum videri,

    id. de Or. 2, 25, 106; id. Off. 2, 12, 43:

    caeso Argo,

    Ov. M. 2, 533; 5, 148; 12, 113; 12, 590; 12, 603; Suet. Caes. 76 al. — Poet., transf. to the blood shed in slaying:

    caeso sparsuros sanguine flammam,

    Verg. A. 11, 82.—Esp. freq.,
    b.
    In milit. lang., to slay a single enemy; or, when a hostile army as a whole is spoken of, to conquer with great slaughter, to cut to pieces, vanquish, destroy (cf. Oud., Wolf, and Baumg.Crus. upon Suet. Vesp. 4):

    exercitus caesus fususque,

    Cic. Phil. 14, 1, 1:

    Romani insecuti (hostem), caedentes spoliantesque caesos, castra regia diripiunt,

    Liv. 32, 12, 10; 2, 47, 9:

    infra arcem caesi captique multi mortales,

    id. 4, 61, 6; 22, 7, 2 and 9; Quint. 12, 10, 24; Suet. Aug. 21; 23; id. Vesp. 4:

    Indos,

    Curt. 9, 5, 19:

    passim obvios,

    id. 5, 6, 6:

    praesidium,

    id. 4, 5, 17:

    propugnatores reipublicae,

    Quint. 12, 10, 24:

    caesus (hostis) per calles saltusque vagando circumagatur,

    Liv. 44, 36, 10 Kreyss.:

    consulem exercitumque caesum,

    id. 22, 56, 2:

    legio-nes nostras cecidere,

    id. 7, 30, 14; so Nep. Dat. 6, 4; Tac. Agr. 18; Suet. Claud. 1.— And poet., the leader is put for the army:

    Pyrrhum et ingentem cecidit Antiochum Hannibalemque dirum,

    Hor. C. 3, 6, 36.—In poet. hypallage:

    caesi corporum acervi (for caesorum),

    Cat. 64, 359.—
    c.
    To slaughter animals, esp. for offerings, to kill, slay, sacrifice:

    caedit greges armentorum,

    Cic. Phil. 3, 12, 31:

    boves,

    Ov. M. 15, 141:

    deorum mentes caesis hostiis placare,

    Cic. Clu. 68, 194:

    caesis victimis,

    id. Att. 1, 13, 1; Liv. 8, 6, 11; 10, 7, 10; 45, 7, 1; Tac. A. 2, 75; Suet. Caes. 81; id. Calig. 14; id. Ner. 25; id. Oth. 8; id. Galb. 18; id. Claud. 25; Just. 11, 5, 6 al.; Verg. A. 5, 96; Hor. Epod. 2, 59; Ov.M.13, 637; Juv. 6, 48; 6, 447; 8, 156; 12, 3 al.: inter caesa et porrecta; v. porricio.—
    d.
    Hence, since security for a person was anciently given by the deposit of sheep belonging to him, which were slaughtered in case of forfeiture, leg. t. t.: pignus caedere (or concidere), to declare the for feiture of a security, to confiscate a pledge: non tibi illa sunt caedenda, si L. Crassum vis coërcere, Crass. ap. Cic. de Or. 3, 1, 4.—
    2.
    In mal. part. ( = concido; cf.:

    jam hoc, caede, concide: nonne vobis verba depromere videtur ad omne genus nequitiae accommodata?

    Cic. Verr. 2, 3, 66, § 155); Cat. 56, 7; Auct. Priap. 25, 10; Tert. Pall. 4.—
    II.
    Trop.: caedere sermones, a Grecism, acc. to Prisc. 18, p. 1118 P., = koptein ta rhêmata, to chop words, chat, talk, converse, Ter. Heaut. 2, 3, 1; cf. Non. p. 272, 13, and Prisc. p. 1188 P.:

    oratio caesa,

    i. e. asyndeton, Auct. Her. 4, 19, 26; Aquil. Rom. §§ 18 and 19; Mart. Cap. 5; § 528.—Hence, caesum, i, n.; subst. in gram. synon. with comma, a stop, pause, comma, Mart. Cap. 5, § 527; Aquil. Rom. § 19; Fortun. Art. Rhet. 3, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > caecidi

  • 12 caedo

    caedo, cĕcīdi (in MSS. freq. caecīdi, v. Neue, Formenl. 2, 460), caesum, 3, v. a. [root cīd- for scid-; cf. scindo; Gr. schizô].
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    1.
    To cut, hew, lop, cut down, fell, cut off, cut to pieces: caesa abiegna trabes, Enn. ap. Cic. N. D. 3, 30, 75 (Trag. v. 281 Vahl.):

    frondem querneam caedito,

    Cato, R. R. 5, 8:

    arbores,

    Cic. Div. 2, 14, 33; Ov. M. 9, 230:

    robur,

    Cic. Div. 2, 41, 86; Ov. M. 8, 769:

    lignum,

    Plaut. Merc. 2, 3. 63: silvam, Varr ap. Non. p. 272, 5; Lucr. 5, 1265; Caes. B. G. 3, 29; Ov. M. 8, 329; Suet. Aug. 94 fin.; Pall. Mai, 4, 1:

    nemus,

    Ov. M. 2, 418; cf. id. ib. 1, 94; 9, 230; 9, 374;

    14, 535: harundinem,

    Dig. 7, 1, 59, § 2:

    arboris auctum,

    Lucr. 6, 167:

    comam vitis,

    Tib. 1, 7, 34:

    faenum,

    Col. 2, 18, 1:

    murus latius quam caederetur ruebat,

    Liv. 21, 11, 9:

    caesis montis fodisse medullis,

    Cat. 68, 111; so,

    caedi montis in marmora,

    Plin. 12, prooem. §

    2: lapis caedendus,

    Cic. Verr. 2, 1, 56, § 147:

    silicem,

    id. Div. 2, 41, 85:

    marmor,

    Dig. 24, 3, 7, § 13:

    toga rotunda et apte caesa,

    cut out, Quint. 11, 3, 139: caedunt securibus umida vina, with axes they cut out the wine (formerly liquid, now frozen), Verg. G. 3, 364: volutas, to carve or hollow out volutes, Vitr. 3, 3: tineae omnia caedunt, Lucil. ap. Non. p. 272, 14.—
    b.
    Prov.:

    ut vineta egomet caedam mea,

    i. e. carry my own hide to market, Hor. Ep. 2, 1, 220 (proverbium in eos dicitur, qui sibi volentes nocent, Schol. Crucq.; cf. Tib. 1, 2, 98; Verg. A. 5, 672).—
    c.
    Ruta caesa; v ruo, P. a.—
    2.
    In gen., to strike upon something, to knock at, to beat, strike, cudgel, etc.:

    ut lapidem ferro quom caedimus evolat ignis,

    strike upon with iron, Lucr. 6, 314:

    caedere januam saxis,

    Cic. Verr 2, 1, 27, § 69:

    silicem rostro,

    Liv. 41, 13, 1:

    vasa dolabris,

    Curt. 5, 6, 5:

    femur, pectus, frontem,

    Quint. 2, 12, 10; cf. id. 11, 3, 123 al.:

    verberibus,

    Plaut. Most. 5, 2, 45; so Ter. And. 1, 2, 28:

    pugnis,

    Plaut. Curc. 1, 3, [p. 262] 43:

    aliquem ex occulto,

    Ter. Eun. 4, 7, 17:

    at validis socios caedebant dentibus apri,

    they fell with their strong tusks upon their own party, Lucr. 5, 1325; cf. Plaut. Poen. 3, 3, 71:

    virgis ad necem caedi,

    Cic. Verr. 2, 3, 28, § 69; Hor. S. 1, 2, 42:

    populum saxis,

    id. ib. 2, 3, 128:

    ferulā aliquem,

    id. ib. 1, 3, 120:

    flagris,

    Quint. 6, 3, 25:

    aliquem loris,

    Cic. Phil. 8, 8, 24; Suet. Ner. 26; 49; id. Dom. 8:

    caeduntur (agrestes) inter potentium inimicitias,

    Sall. H. Fragm. 3, 61, 27 Dietsch:

    nudatos virgis,

    Liv. 2, 5, 8:

    hastilibus caedentes terga trepidantium,

    id. 35, 5, 10:

    servum sub furcā caesum medio egerat circo, i.e. ita ut simul caederet,

    id. 2, 36, 1.—
    b.
    Prov.:

    stimulos pugnis caedere,

    to kick against the pricks, to aggravate a danger by foolish resistance, Plaut. Truc. 4, 2, 55.—
    c.
    Trop.:

    in judicio testibus caeditur,

    is pressed, hard pushed, Cic. Q. Fr. 3, 3, 3.—
    B.
    Pregn.
    1.
    (Cf. cado, I. B. 2.) To strike mortally, to kill, murder:

    ille dies, quo Ti. Gracchus est caesus,

    Cic. Mil. 5, 14:

    P. Africanus de Tiberio Graccho responderat jure caesum videri,

    id. de Or. 2, 25, 106; id. Off. 2, 12, 43:

    caeso Argo,

    Ov. M. 2, 533; 5, 148; 12, 113; 12, 590; 12, 603; Suet. Caes. 76 al. — Poet., transf. to the blood shed in slaying:

    caeso sparsuros sanguine flammam,

    Verg. A. 11, 82.—Esp. freq.,
    b.
    In milit. lang., to slay a single enemy; or, when a hostile army as a whole is spoken of, to conquer with great slaughter, to cut to pieces, vanquish, destroy (cf. Oud., Wolf, and Baumg.Crus. upon Suet. Vesp. 4):

    exercitus caesus fususque,

    Cic. Phil. 14, 1, 1:

    Romani insecuti (hostem), caedentes spoliantesque caesos, castra regia diripiunt,

    Liv. 32, 12, 10; 2, 47, 9:

    infra arcem caesi captique multi mortales,

    id. 4, 61, 6; 22, 7, 2 and 9; Quint. 12, 10, 24; Suet. Aug. 21; 23; id. Vesp. 4:

    Indos,

    Curt. 9, 5, 19:

    passim obvios,

    id. 5, 6, 6:

    praesidium,

    id. 4, 5, 17:

    propugnatores reipublicae,

    Quint. 12, 10, 24:

    caesus (hostis) per calles saltusque vagando circumagatur,

    Liv. 44, 36, 10 Kreyss.:

    consulem exercitumque caesum,

    id. 22, 56, 2:

    legio-nes nostras cecidere,

    id. 7, 30, 14; so Nep. Dat. 6, 4; Tac. Agr. 18; Suet. Claud. 1.— And poet., the leader is put for the army:

    Pyrrhum et ingentem cecidit Antiochum Hannibalemque dirum,

    Hor. C. 3, 6, 36.—In poet. hypallage:

    caesi corporum acervi (for caesorum),

    Cat. 64, 359.—
    c.
    To slaughter animals, esp. for offerings, to kill, slay, sacrifice:

    caedit greges armentorum,

    Cic. Phil. 3, 12, 31:

    boves,

    Ov. M. 15, 141:

    deorum mentes caesis hostiis placare,

    Cic. Clu. 68, 194:

    caesis victimis,

    id. Att. 1, 13, 1; Liv. 8, 6, 11; 10, 7, 10; 45, 7, 1; Tac. A. 2, 75; Suet. Caes. 81; id. Calig. 14; id. Ner. 25; id. Oth. 8; id. Galb. 18; id. Claud. 25; Just. 11, 5, 6 al.; Verg. A. 5, 96; Hor. Epod. 2, 59; Ov.M.13, 637; Juv. 6, 48; 6, 447; 8, 156; 12, 3 al.: inter caesa et porrecta; v. porricio.—
    d.
    Hence, since security for a person was anciently given by the deposit of sheep belonging to him, which were slaughtered in case of forfeiture, leg. t. t.: pignus caedere (or concidere), to declare the for feiture of a security, to confiscate a pledge: non tibi illa sunt caedenda, si L. Crassum vis coërcere, Crass. ap. Cic. de Or. 3, 1, 4.—
    2.
    In mal. part. ( = concido; cf.:

    jam hoc, caede, concide: nonne vobis verba depromere videtur ad omne genus nequitiae accommodata?

    Cic. Verr. 2, 3, 66, § 155); Cat. 56, 7; Auct. Priap. 25, 10; Tert. Pall. 4.—
    II.
    Trop.: caedere sermones, a Grecism, acc. to Prisc. 18, p. 1118 P., = koptein ta rhêmata, to chop words, chat, talk, converse, Ter. Heaut. 2, 3, 1; cf. Non. p. 272, 13, and Prisc. p. 1188 P.:

    oratio caesa,

    i. e. asyndeton, Auct. Her. 4, 19, 26; Aquil. Rom. §§ 18 and 19; Mart. Cap. 5; § 528.—Hence, caesum, i, n.; subst. in gram. synon. with comma, a stop, pause, comma, Mart. Cap. 5, § 527; Aquil. Rom. § 19; Fortun. Art. Rhet. 3, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > caedo

  • 13 capio

    1.
    căpĭo, cepi, captum (old fut. perf. capso, Plaut. Bacch. 4, 4, 61: capsit, Enn. ap. Non. p. 66, 27, or Ann. v. 324 Vahl.; Plaut. Ps. 4, 3, 6; Att. ap. Non. p. 483, 12, or Trag. Rel. v. 454 Rib.; Paul. ex. Fest. p. 57 Mull.:

    capsimus,

    Plaut. Rud. 2, 1, 15: capsis, acc. to Cic. Or. 45, 154, = cape si vis, but this is an error; cf. Quint. 1, 5, 66; old perf. cepet, Col. Rostr. 5; v. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 170), 3, v. a. [cf. kôpê, handle; Lat. capulum; Engl. haft; Germ. Heft; Sanscr. root hri-, take; cf. Gr. cheir, Engl. and Germ. hand, and Goth. hinthan, seize].
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., to take in hand, take hold of, lay hold of, take, seize, grasp (cf.:

    sumo, prehendo): si hodie hercule fustem cepero aut stimulum in manum,

    Plaut. Aul. 1, 1, 9:

    cape hoc flabellum,

    Ter. Eun. 3, 5, 47:

    cepit manibus tympanum,

    Cat. 6, 3, 8:

    tu, genitor, cape sacra manu patriosque Penatis,

    Verg. A. 2, 717:

    cape saxa manu, cape robora, pastor,

    id. G. 3, 420:

    flammeum,

    Cat. 61, 8:

    acria pocula,

    Hor. S. 2, 6, 69:

    lora,

    Prop. 3 (4), 9, 57:

    baculum,

    Ov. M. 2, 789:

    colum cum calathis,

    id. ib. 12, 475:

    florem ternis digitis,

    Plin. 24, 10, 48, § 81:

    pignera,

    Liv. 3, 38, 12; Dig. 48, 13, 9, § 6; Gai Inst. 4, 29:

    ut is in cavea pignus capiatur togae,

    Plaut. Am. prol. 68: rem manu, Gai Inst. 1, 121:

    rem pignori,

    Dig. 42, 1, 15, § 7; cf. ib. 42, 1, 15, § 4:

    scutum laeva,

    Plin. 33, 1, 4, § 13:

    capias tu illius vestem,

    Ter. Eun. 2, 3, 79: cape vorsoriam, seize the sheet, i. e. take a tack, turn about, Plaut. Trin. 4, 3, 19.—Very freq. of arms (cf. sumo); so in gen.: arma, to take up arms, i. e. engage in war or battle, Cic. Rab. Perd. 7, 20 sq.; 9, 27; 11, 31; id. Planc. 36, 88; id. Phil. 4, 3, 7; Caes. B.G. 5, 26; 7, 4; Sall. C. 27, 4; 30, 1; 33, 2; 52, 27; id. J. 38, 5; 102, 12; Ov. M. 3, 115 sq.; 12, 91; 13, 221;

    and of particular weapons: ensem,

    Ov. M. 13, 435:

    tela,

    id. ib. 3, 307; 5, 366 et saep.—Of food, to take, partake of:

    quicum una cibum Capere soleo,

    Plaut. Trin. 4, 2, 61; Ter. Eun. 2, 3, 77; Sall. J. 91, 2:

    lauti cibum capiunt,

    Tac. G. 22.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of living objects.
    a. (α).
    Of persons:

    oppidum expugnavimus, et legiones Teleboarum vi pugnando cepimus,

    Plaut. Am. 1, 1, 258: summus ibi capitur meddix, occiditur alter, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 123 Mull. (Ann. v. 296 Vahl.):

    quoniam belli nefarios duces captos jam et comprehensos tenetis,

    Cic. Cat. 3, 7, 16:

    ibi Orgetorigis filia atque unus e filiis captus est,

    Caes. B. G. 1, 26:

    reges capiuntur,

    Lucr. 4, 1013; Tac. A. 4, 33:

    capta eo proelio tria milia peditum dicuntur,

    Liv. 22, 49, 18:

    quos Byzantii ceperat,

    Nep. Paus. 2, 3; id. Alcib. 9, 2; id. Dat. 2, 5; Quint. 6, 3, 61:

    captos ostendere civibus hostes,

    Hor. Ep. 1, 17, 33:

    captus Tarento Livius,

    Cic. Brut. 18, 72:

    servus ex hoste captus,

    Quint. 5, 10, 67.—Hence, P. a. as subst.: captus, i, m., = captivus, a prisoner, captive:

    in captos clementia uti,

    Nep. Alcib. 5, 7:

    inludere capto,

    Verg. A. 2, 64:

    quae sit fiducia capto,

    id. ib. 2, 75:

    ex captorum numero,

    Liv. 28, 39, 10; Tac. A. 6, 1; 12, 37; 15, 1.—Also, capta, ae, f., a female captive:

    dicam hanc esse captam ex Caria, Ditem ac nobilem,

    Ter. Heaut. 3, 3, 47.—
    (β).
    Of animals, birds, fish, etc., to catch, hunt down, take: quid hic venatu non cepit? Varr. ap. Non. p. 253, 31:

    si ab avibus capiundis auceps dicatur, debuisse ajunt ex piscibus capiundis, ut aucupem, sic piscicupem dici,

    id. L. L. 8, § 61 Mull.:

    hic jaculo pisces, illa capiuntur ab hamis,

    Ov. A. A. 1, 763:

    neque quicquam captum'st piscium,

    Plaut. Rud. 2, 1, 12; cf.:

    nisi quid concharum capsimus,

    id. ib. v. 18; Cic. Off. 3, 14, 58; Plin. 33, 1, 6, § 27: acipenserem, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:

    cervum,

    Phaedr. 1, 5, 5; cf.:

    hic (Nereus) tibi prius vinclis capiendus,

    Verg. G. 4, 396.—
    b.
    To win, captivate, charm, allure, enchain, enslave, fascinate; mostly with abl. of means: Ph. Amore ardeo. Pa. Quid agas? nisi ut te redimas captum quam queas Minumo, Ter. Eun. 1, 1, 29:

    quod insit in iis aliquid probi, quod capiat ignaros,

    Cic. Off. 3, 3, 15: [p. 284] animum adulescentis... pellexit eis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deleniri potest, id. Clu. 5, 13:

    quamvis voluptate capiatur,

    id. Off. 1, 30, 105; Quint. 5, 11, 19:

    quem quidem adeo sua cepit humanitate,

    Nep. Alcib. 9, 3:

    secum habuit Pomponium, captus adulescentis et humanitate et doctrina,

    id. Att. 4, 1:

    nec bene promeritis capitur (deus), nec tangitur ira,

    Lucr. 2, 651: ut pictura poesis;

    erit quae si propius stes Te capiat magis, et quaedam si longius abstes,

    Hor. A. P. 362:

    hunc capit argenti splendor,

    id. S. 1, 4, 28:

    te conjux aliena capit,

    id. ib. 2, 7, 46:

    Cynthia prima suis miserum me cepit ocellis,

    Prop. 1, 1, 1:

    carmine formosae, pretio capiuntur avarae,

    Tib. 3, 1, 7:

    munditiis capimur,

    Ov. A. A. 3, 133; id. M. 4, 170; 6, 465; 7, 802; 8, 124; 8, 435; 9, 511; 10, 529;

    14, 373: amore captivae victor captus,

    Liv. 30, 12, 18:

    dulcedine vocis,

    Ov. M. 1, 709; 11, 170:

    voce nova,

    id. ib. 1, 678:

    temperie aquarum,

    id. ib. 4, 344:

    (bos) herba captus viridi,

    Verg. E. 6, 59:

    amoenitate loci,

    Tac. A. 18, 52:

    auro,

    Hor. C. 2, 18, 36:

    neque honoris neque pecuniae dulcedine sum captus,

    Cic. Fam. 11, 28, 2:

    splendore hominis,

    id. Fin. 1, 13, 42: ne oculis quidem captis in hanc fraudem decidisti;

    nam id concupisti quod numquam videras,

    id. Verr. 2, 4, 45, § 102.—
    c.
    To cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch:

    sapientis hanc vim esse maximam, cavere ne capiatur, ne fallatur videre,

    Cic. Ac. 2, 20, 66:

    injurium autem'st ulcisci advorsarios? Aut qua via te captent eadem ipsos capi?

    Ter. Hec. 1, 1, 16: uti ne propter te fidemque tuam captus fraudatusque sim, form. ap. Cic. Off. 3, 17, 70:

    eodem captus errore quo nos,

    involved in the same error, Cic. Phil. 12, 2, 6; id. ap. Non. p. 253, 25; cf.:

    ne quo errore milites caperentur,

    Liv. 8, 6, 16:

    capere ante dolis Reginam,

    Verg. A. 1, 673:

    captique dolis lacrimisque coactis (Sinonis),

    id. ib. 2, 196:

    ubi me eisdem dolis non quit capere,

    Sall. J. 14, 11:

    adulescentium animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,

    id. C. 14, 5:

    capi alicujus dolo,

    Nep. Dat. 10, 1:

    dolum ad capiendos eos conparant,

    Liv. 23, 35, 2:

    quas callida Colchis (i.e. Medea) amicitiae mendacis imagine cepit,

    Ov. M. 7, 301.—
    d.
    To defeat, convict, overcome in a suit or dispute (rare):

    tu si me impudicitiae captas, non potes capere,

    Plaut. Am. 2, 2, 189:

    tu caves ne tui consultores, ille ne urbes aut castra capiantur (cf. B. 2. b. infra),

    Cic. Mur. 9, 22:

    callidus et in capiendo adversario versutus (orator),

    id. Brut. 48, 178.—
    e. (α).
    Of the physical powers, to lame, mutilate, maim, impair or weaken in the limbs, senses, etc. (only pass. capi, and esp. in part. perf. captus):

    mancus et membris omnibus captus ac debilis,

    Cic. Rab. Perd. 7, 21:

    ipse Hannibal... altero oculo capitur,

    loses an eye, Liv. 22, 2, 11:

    captus omnibus membris,

    id. 2, 36, 8:

    capti auribus et oculis metu omnes torpere,

    id. 21, 58, 5:

    oculis membrisque captus,

    Plin. 33, 4, 24, § 83:

    congerantur in unum omnia, ut idem oculis et auribus captus sit,

    Cic. Tusc. 5, 40, 117:

    si captus oculis sit, ut Tiresias fuit,

    id. Div. 2, 3, 9; Verg. G. 1, 183:

    habuit filium captum altero oculo,

    Suet. Vit. 6:

    censorem Appium deum ira post aliquot annos luminibus captum,

    Liv. 9, 29, 11; Val. Max. 1, 1, 17:

    lumine,

    Ov. F. 6, 204:

    princeps pedibus captus,

    Liv. 43, 7, 5; cf.:

    captum leto posuit caput,

    Verg. A. 11, 830;

    and of the mole: aut oculis capti fodere cubilia talpae,

    id. G. 1, 183.—
    (β).
    Of the mental powers, to deprive of sense or intellect; only in part. perf. captus, usu. agreeing with pers. subj., and with abl. mente, silly, insane, crazy, crazed, lunatic, mad:

    labi, decipi tam dedecet quam delirare et mente esse captum,

    Cic. Off. 1, 27, 94:

    vino aut somno oppressi aut mente capti,

    id. Ac. 2, 17, 53; Quint. 8, 3, 4;

    rarely mentibu' capti,

    Lucr. 4, 1022; so,

    animo,

    Sen. Herc. Fur. 107; very rarely with gen.:

    captus animi,

    Tac. H. 3, 73.— Absol.:

    virgines captae furore,

    Liv. 24, 26, 12.—Less freq. agreeing with mens or animus:

    viros velut mente capta cum jactatione fanatica corporis vaticinari,

    Liv. 39, 13, 12:

    captis magis mentibus, quam consceleratis similis visa,

    id. 8, 18, 11; cf.:

    capti et stupentes animi,

    id. 6, 36, 8.—
    f.
    To choose, select, elect, take, pick out, adopt, accept a person for a particular purpose or to sustain a particular office or relation:

    de istac sum judex captus,

    Plaut. Merc. 4, 3, 33:

    Aricini atque Ardeates de ambiguo agro... judicem populum Romanum cepere,

    Liv. 3, 71, 2:

    me cepere arbitrum,

    Ter. Heaut. 3, 1, 91:

    te mihi patronam capio, Thais,

    id. Eun. 5, 2, 48:

    quom illum generum cepimus,

    id. Hec. 4, 1, 22; cf.:

    non, si capiundos mihi sciam esse inimicos omnis homines,

    make them enemies thereby, id. And. 4, 2, 12:

    si quis magistrum cepit ad eam rem inprobum,

    id. ib. 1, 2, 21.—So the formula of the Pontifex Maximus, in the consecration of a vestal virgin: sacerdotem Vestalem, quae sacra faciat... ita te, Amata, capio, Fab. Pict. ap. Gell. 1, 12, 14; cf.:

    plerique autem capi virginem solam debere dici putant, sed flamines quoque Diales, item pontifices et augures capi dicebantur,

    Gell. 1, 12, 15:

    jam ne ea causa pontifex capiar?... ecquis me augurem capiat? Cat. ib. § 17: Amata inter capiendum a pontifice maximo appellatur, quoniam, quae prima capta est, hoc fuisse nomen traditum est, Gell. ib. § 19: rettulit Caesar capiendam virginem in locum Occiae,

    Tac. A. 2, 86; 4, 16; 15, 22:

    religio, quae in annos singulos Jovis sacerdotem sortito capi jubeat,

    Cic. Verr. 2, 2, 51, § 127:

    C. Flaccus flamen captus a P. Licinio pontifice maximo erat,

    Liv. 27, 8, 5 Weissenb. ad loc.—
    2.
    Of places.
    a.
    To occupy, choose, select, take possession of, enter into; mostly milit. t. t., to take up a position, select a place for a camp, etc.:

    loca capere, castra munire,

    Caes. B. G. 3, 23:

    castris locum capere,

    Liv. 9, 17, 15; Suet. Aug. 94 fin.:

    locum capere castris,

    Quint. 12, 2, 5:

    ut non fugiendi hostis, sed capiendi loci causa cessisse videar,

    Cic. de Or. 2, 72, 294:

    ad Thebanos transfugere velle, et locum extra urbem editum capere,

    Nep. Ages. 6, 2:

    nocte media profectus, ut locum quem vellet, priusquam hostes sentirent, caperet,

    Liv. 34, 14, 1:

    neminem elegantius loca cepisse, praesidia disposuisse,

    id. 35, 14, 9:

    erat autem Philopoemen praecipuae in ducendo agmine locisque capiendis solertiae atque usus,

    id. 35, 28, 1:

    locum cepere paulo quam alii editiorem,

    Sall. J. 58, 3:

    duces, ut quisque locum ceperat, cedere singulos,

    Dict. Cret. 2, 46; so,

    of position on the battle-field: quod mons suberat, eo se recipere coeperunt. Capto monte, etc.,

    Caes. B. G. 1, 25:

    tenuit non solum ales captam semelsedem, sed, etc.,

    Liv. 7, 26, 5:

    quem quis in pugnando ceperat locum, eum amissa anima corpore tegebat,

    Flor. 4, 1; Sall. C. 61, 2; rarely with dat. of pers.:

    tumulum suis cepit,

    Liv. 31, 41, 9, for a tomb: LOCVM SIBI MONVMENTO CEPIT. Inscr. Grut. 346, 6;

    for taking the auspices' se (Gracchum) cum legeret libros, recordatum esse, vitio sibi tabernaculum captum fuisse,

    Cic. N. D. 2, 4, 11; cf.:

    Palatium Romulus, Remus Aventinum ad inaugurandum templa capiunt,

    Liv. 1, 6, 4;

    for refuge: omnes Samnitium copiae montes proximos fuga capiunt,

    id. 9, 43, 20:

    Anchises natum Conventus trahit in medios... Et tumulum capit,

    Verg. A. 6, 753; 12, 562:

    ante locum capies oculis ( = eliges),

    Verg. G. 2, 230 Serv. ad loc.: nunc terras ordine longo Aut capere aut captas jam despectare videntur (cycni), to select places on which to light, or to be just settling down on places already selected, id. A. 1, 396 Forbig. ad loc.—
    b.
    To take by force, capture, storm, reduce, conquer, seize:

    invadam extemplo in oppidum antiquom: Si id capso, etc.,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 61: oppidum vi, Cat. ap. Charis. 2, p. 191 P.:

    MACELLAM OPPVGNANDO,

    Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:

    CORSICAM,

    Inscr. Orell. 551: oppida, Enn. ap. Prisc. 9, p. 868 P. (Ann. v. 487 Vahl.):

    ad alia oppida pergit, pauca repugnantibus Numidis capit,

    Sall. J. 92, 3; Prop. 3, 4 (4, 3), 16:

    Troja capta,

    Liv. 1, 1, 1; Hor. S. 2, 3, 191: Coriolos. Liv. 3, 71, 7:

    urbem opulentissimam,

    id. 5, 20, 1:

    ante oppidum Nolam fortissuma Samnitium castra cepit,

    Cic. Div. 1, 33, 72:

    castra hostium,

    Nep. Dat. 6, 7:

    concursu oppidanorum facto scalis vacua defensoribus moenia capi possent,

    Liv. 42, 63, 6:

    plurimas hostium vestrorum in Hispania urbes,

    id. 28, 39, 10:

    sedem belli,

    Vell. 2, 74, 3; cf. Cic. Mur. 9, 22 (B. 1. d. supra).— Trop.:

    oppressa captaque re publica,

    Cic. Dom. 10, 26: qui, bello averso ab hostibus, patriam suam cepissent, Liv. 3, 50, 15.—
    c.
    To reach, attain, arrive at, betake one ' s self to (mostly by ships, etc.):

    insulam capere non potuerant,

    Caes. B. G. 4, 26 fin.:

    onerariae duae eosdem quos reliqui portus capere non potuerunt,

    id. ib. 4, 36:

    accidit uti, ex iis (navibus) perpaucae locum caperent,

    id. ib. 5, 23:

    nostrae naves, cum ignorarent, quem locum reliquae cepissent,

    id. B. C. 3, 28: praemiis magnis propositis, qui primus insulam cepisset, Auct. B. Alex. 17.— Trop.:

    qui... tenere cursum possint et capere otii illum portum et dignitatis,

    Cic. Sest. 46, 99.—
    3.
    Of things of value, property, money, etc.
    a.
    In gen., to take, seize, wrest, receive, obtain, acquire, get, etc.:

    AVRVM, ARGENTVM,

    Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:

    de praedonibus praedam capere,

    Plaut. Truc. 1, 2, 14:

    agros de hostibus,

    Cic. Dom. 49, 128:

    ut ager ex hostibus captus viritim divideretur,

    Liv. 4, 48, 2:

    quinqueremem una cum defensoribus remigibusque, Auct. B. Alex. 16, 7: naves,

    Nep. Con. 4, 4:

    classem,

    id. Cim. 2, 2:

    magnas praedas,

    id. Dat. 10, 2:

    ex hostibus pecuniam,

    Liv. 5, 20, 5; cf.:

    e nostris spolia cepit laudibus, Cic. poet. Tusc. 2, 9, 22: signum ex Macedonia,

    id. Verr. 2, 4, 58, § 149:

    signum pulcherrimum Carthagine captum,

    id. ib. 2, 4, 38, §

    82: sed eccam ipsa egreditur, nostri fundi calamitas: nam quod nos capere oportet, haec intercipit,

    Ter. Eun. 1, 1, 35:

    cape cedo,

    id. Phorm. 5, 8, 57:

    ut reliqui fures, earum rerum quas ceperunt, signa commutant,

    Cic. Fin. 5, 25, 74:

    majores nostri non solum id, quod de Campanis (agri) ceperant, non imminuerunt, etc.,

    id. Agr. 2, 29, 81:

    te duce ut insigni capiam cum laude coronam,

    Lucr. 6, 95.—With abstr. objects:

    paupertatem adeo facile perpessus est, ut de republica nihil praeter gloriam ceperit,

    Nep. Epam. 3, 4:

    ut ceteri, qui per eum aut honores aut divitias ceperant,

    id. Att. 7, 2:

    quoniam formam hujus cepi in me et statum,

    assumed, Plaut. Am. 1, 1, 110:

    quare non committeret, ut is locus ex calamitate populi Romani nomen caperet,

    Caes. B. G. 1, 13:

    regnum Tiberinus ab illis Cepit,

    succeeded to, Ov. M. 14, 615.—
    b.
    In particular connections.
    (α).
    With pecuniam (freq. joined with concilio; v. infra), to take illegally, exact, extort, accept a bribe. take blackmail, etc., esp. of magistrates who were accused de pecuniis repetundis:

    his ego judicibus non probabo C. Verrem contra leges pecuniam cepisse?

    Cic. Verr. 2, 1, 4, § 10:

    HS. quadringentiens cepisse te arguo contra leges,

    id. ib. 2, 2, 10, § 26; cf.:

    quicquid ab horum quopiam captum est,

    id. ib. §

    27: tamen hae pecuniae per vim atque injuriam tuam captae et conciliatae tibi fraudi et damnationi esse deberent,

    id. ib. 2, 3, 40, §

    91: utrum (potestis), cum judices sitis de pecunia capta conciliata, tantam pecuniam captam neglegere?

    id. ib. 2, 3, 94, §

    218: quid est aliud capere conciliare pecunias. si hoc non est vi atque imperio cogere invitos lucrum dare alteri?

    id. ib. 2, 3, 30, §

    71: sequitur de captis pecuniis et de ambitu,

    id. Leg. 3, 20, 46:

    ita aperte cepit pecunias ob rem judicandam, ut, etc.,

    id. Fin. 2, 16, 54:

    quos censores furti et captarum pecuniarum nomine notaverunt,

    id. Clu. 42, 120:

    nondum commemoro rapinas, non exactas pecunias, non captas, non imperatas,

    id. Pis. 16, 38:

    si quis ob rem judicandam pecuniam cepisset... neque solum hoc genus pecuniae capiendae turpe, sed etiam nefarium esse arbitrabantur,

    id. Rab. Post. 7, 16; id. N. D. 3, 30, 70; Sall. J. 32, 1:

    ab regibus Illyriorum,

    Liv. 42, 45, 8:

    saevitiae captarumque pecuniarum teneri reum,

    Tac. A. 3, 67; 4, 31.—
    (β).
    Of inheritance and bequest, to take, inherit, obtain, acquire, get, accept:

    si ex hereditate nihil ceperit,

    Cic. Off, 3, 24, 93:

    qui morte testamentove ejus tantundem capiat quantum omnes heredes,

    id. Leg. 2, 19, 48:

    abdicatus ne quid de bonis patris capiat,

    Quint. 3, 6, 96:

    aut non justum testamentum est, aut capere non potes,

    id. 5, 14, 16:

    si capiendi Jus nullum uxori,

    Juv. 1, 55:

    qui testamentum faciebat, ei, qui usque ad certum modum capere potuerat, legavit, etc.,

    Dig. 22, 3, 27: quod ille plus capere non poterat, ib. fin.:

    qui ex bonis testatoris solidum capere non possit,

    ib. 28, 6, 6; 39, 6, 30.—
    (γ).
    Of regular income, revenue, etc., rents, tolls, profits, etc., to collect, receive, obtain: nam ex [p. 285] eis praediis talenta argenti bina Capiebat statim, Ter. Phorm. 5, 3, 7:

    capit ille ex suis praediis sexcenta sestertia, ego centena ex meis,

    Cic. Par. 6, 3, 49:

    stipendium jure belli,

    Caes. B. G. 1, 28:

    quinquagena talenta vectigalis ex castro,

    Nep. Alcib. 9, 4:

    vectigal ex agro eorum capimus,

    Liv. 28, 39, 13:

    quadragena annua ex schola,

    Suet. Gram. 23:

    si recte habitaveris... fundus melior erit... fructus plus capies,

    Cato, R. R. 4, 2.—
    C.
    Trop.
    1.
    Of profit, benefit, advantage, to take, seize, obtain, get, enjoy, reap (mostly in phrase fructum capere):

    metuit semper, quem ipsa nunc capit Fructum, nequando iratus tu alio conferas,

    Ter. Eun. 3, 1, 59:

    honeste acta superior aetas fructus capit auctoritatis extremos,

    Cic. Sen. 18, 62:

    ex iis etiam fructum capio laboris mei,

    id. Div. 2, 5:

    ex quibus (litteris) cepi fructum duplicem,

    id. Fam. 10, 5, 1:

    multo majorem fructum ex populi existimatione illo damnato cepimus, quam ex ipsius, si absolutus esset, gratia cepissemus,

    id. Att. 1, 4, 2:

    fructum immortalem vestri in me et amoris et judicii,

    id. Pis. 14, 31:

    aliquem fructum dulcedinis almae,

    Lucr. 2, 971; 5, 1410; Luc. 7, 32.—In other connections:

    quid ex ea re tandem ut caperes commodi?

    Ter. Eun. 3, 5, 25:

    utilitates ex amicitia maximas,

    Cic. Lael. 9, 32:

    usuram alicujus corporis,

    Plaut. Am. prol. 108.—
    2.
    Of external characteristics, form, figure, appearance, etc., to take, assume, acquire, put on:

    gestum atque voltum novom,

    Ter. Phorm. 5, 6, 50 ' faciem aliquam cepere morando, Ov. M. 1, 421; 13, 605:

    figuras Datque capitque novas,

    id. ib. 15, 309:

    formam capit quam lilia,

    id. ib. 10, 212; cf.:

    duritiam ab aere,

    id. ib. 4, 751.— Transf., of plants, etc.:

    radicem capere,

    to take root, Cato, R. R. 51:

    cum pali defixi radices cepissent,

    Plin. 17, 17, 27, § 123:

    siliculam capere,

    Varr. R. R. 1, 23, 3:

    maturitatem capere,

    Col. 4, 23, 1:

    radix libere capit viris,

    Plin. 17, 21, 35, § 161:

    vires cepisse nocendi,

    Ov. M. 7, 417:

    (telinum) rursus refrigeratum odorem suum capit,

    Plin. 13, 1, 2, § 13.—
    3.
    Of mental characteristics, habits, etc., to take, assume, adopt, cultivate, cherish, possess:

    cape sis virtutem animo et corde expelle desidiam tuo,

    Plaut. Trin. 3, 2, 24:

    qua re si Glabrionis patris vim et acrimoniam ceperis ad resistendum hominibus audacissimis, si avi prudentiam ad prospiciendas insidias, etc.,

    Cic. Verr. 1, 17, 52:

    aliquando, patres conscripti, patrium animum virtutemque capiamus,

    id. Phil. 3, 11, 29:

    consuetudinem exercitationemque,

    id. Off. 1, 18, 59:

    misericordiam,

    id. Quint. 31, 97:

    quam (adsuetudinem) tu dum capias, taedia nulla fuge,

    Ov. A. A. 2, 346:

    disciplinam principum,

    Plin. Pan. 46. —With dat.:

    quorum animis avidis... neque lex neque tutor capere est qui possit modum,

    Plaut. Aul. 3, 5, 14 Wagn. ad loc.—
    4.
    Of offices, employments, duties, etc., = suscipio, to undertake, assume, enter upon, accept, take upon one ' s self, etc.:

    nam olim populi prius honorem capiebat suffragio, Quam magistro desinebat esse dicto oboediens,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 34:

    o Geta, provinciam Cepisti duram,

    Ter. Phorm. 1, 2, 23:

    in te cepi Capuam, non quo munus illud defugerem,

    took command at Capua, Cic. Att. 8. 3, 4:

    consulatum,

    id. Pis. 2, 3; Sall. J. 63, 2:

    honores,

    Nep. Att. 7, 2; Suet. Aug. 26:

    imperium,

    id. Claud. 10:

    magistratum,

    Cic. Imp. Pomp. 21, 62; Liv. 2, 33, 1; Suet. Aug. 2:

    magistratus,

    Sall. H. 1, 41, 21 Dietsch; Nep. Phoc. 1, 1; Suet. Caes. 75:

    capiatque aliquis moderamina (navis),

    Ov. M. 3, 644:

    rerum moderamen,

    id. ib. 6, 677:

    pontificatum maximum,

    Suet. Vit. 11:

    rem publicam,

    Sall. C. 5, 6:

    neve cui patrum capere eum magistratum liceret,

    Liv. 2, 33, 1:

    ut ceperat haud tumultuose magistratum majore gaudio plebis, etc.,

    id. 5, 13, 2.—Rarely with dat. of pers., to obtain for, secure for:

    patres praeturam Sp. Furio Camillo gratia campestri ceperunt,

    Liv. 7, 1, 2.—
    5.
    In gen., of any occupation, work, or undertaking, to begin, enter upon, take, undertake, etc.:

    augurium ex arce,

    Liv. 10, 7, 10:

    augurium capienti duodecim se vultures ostenderunt,

    Suet. Aug. 95; id. Vesp. 11:

    omen,

    Cic. Div. 1, 46, 104:

    in castris Romanis cum frustra multi conatus ad erumpendum capti essent,

    Liv. 9, 4, 1:

    rursus impetu capto enituntur,

    id. 2, 65, 5; Quint. 6, 1, 28; Suet. Aug. 42; id. Calig. 43: cursum, id. Oth. 6:

    a quibus temporibus scribendi capiatur exordium,

    Cic. Leg. 1, 3, 8:

    experimentum eorum inversa manu capitur,

    Plin. 13, 2, 3, § 19 ( poet.):

    nec vestra capit discordia finem,

    Verg. A. 10, 106:

    fugam,

    to take to flight, flee, Caes. B. G. 7, 26; so, capere impetum, to take a start, gather momentum:

    ad impetum capiundum modicum erat spatium,

    Liv. 10, 5, 6; cf.:

    expeditionis Germanicae impetum cepit,

    suddenly resolved to make, Suet. Calig. 43: capere initium, to begin:

    ea pars artis, ex qua capere initium solent,

    Quint. 2, 11, 1.— Transf., of place:

    eorum (finium) una pars, quam Gallos optinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano,

    Caes. B. G. 1, 1:

    a dis inmortalibus sunt nobis agendi capienda primordia,

    Cic. Leg. 2, 3, 7.—
    6.
    Of an opportunity or occasion, to seize, embrace, take:

    si occassionem capsit,

    Plaut. Ps. 4, 3, 6:

    si lubitum fuerit, causam ceperit,

    Ter. And. 1, 3, 8:

    quod tempus conveniundi patris me capere suadeat,

    Ter. Phorm. 5, 4, 9:

    si satis commode tempus ad te cepit adeundi,

    Cic. Fam. 11, 16, 1.—
    7.
    Of operations of the mind, resolutions, purposes, plans, thoughts, etc., to form, conceive, entertain, come to, reach:

    quantum ex ipsa re conjecturam cepimus,

    Ter. Heaut. 2, 3, 25 MSS. (Fleck. al. ex conj. fecimus); Varr. R. R. 3, 16, 32:

    cum jam ex diei tempore conjecturam ceperat,

    Caes. B. G. 7, 35:

    hujusce rei conjecturam de tuo ipsius studio, Servi, facillime ceperis,

    Cic. Mur. 4, 9.— Absol.:

    conjecturam capere,

    Cic. Div. 1, 57, 130:

    nec quid corde nunc consili capere possim, Scio,

    Plaut. Merc. 2, 3, 12:

    capti consili memorem mones,

    id. Stich 4, 1, 72:

    quo pacto porro possim Potiri consilium volo capere una tecum,

    Ter. Eun. 3, 5, 66; 5, 2, 28:

    temerarium consilium,

    Liv. 25, 34, 7:

    tale capit consilium,

    Nep. Eum. 9, 3.— With inf.:

    confitendum... eadem te hora consilium cepisse hominis propinqui fortunas funditus evertere,

    Cic. Quint. 16, 53; Caes. B. G. 7, 71 init. —With ut:

    subito consilium cepi, ut exirem,

    Cic. Att. 7, 10 init. —With gen. gerund. (freq.):

    legionis opprimendae consilium capere,

    Caes. B. G. 3, 2:

    obprimundae reipublicae consilium cepit,

    Sall. C. 16, 4.—With sibi:

    si id non fecisset, sibi consilium facturos,

    Caes. B. C. 2, 20:

    ut ego rationem oculis capio,

    Plaut. Ps. 2, 2, 2:

    cepi rationem ut, etc.,

    Ter. Heaut. 5, 2, 11.—
    8.
    Of examples, instances, proofs, etc., to take, derive, draw, obtain:

    ex quo documentum nos capere fortuna voluit quid esset victis extimescendum,

    Cic. Phil. 11, 2, 5:

    quid istuc tam mirum'st, de te si exemplum capit? Ter And. 4, 1, 26: exemplum ex aliqua re,

    Cic. Lael. 10, 33:

    praesagia a sole,

    Plin. 18, 35, 78, § 341:

    illud num dubitas quin specimen naturae capi debeat ex optima quaque natura?

    Cic. Tusc. 1, 14, 32.—
    9.
    Of impressions, feelings, etc., to take, entertain, conceive, receive, be subjected to, suffer, experience, etc.:

    tantum laborem capere ob talem filium?

    Ter. And. 5, 2, 29:

    omnes mihi labores fuere quos cepi leves,

    id. Heaut. 2, 4, 19:

    laborem inanem ipsus capit,

    id. Hec. 3, 2, 9:

    ex eo nunc misera quem capit Laborem!

    id. And. 4, 3, 4: miseriam omnem ego capio;

    hic potitur gaudia,

    id. Ad. 5, 4, 22:

    satietatem dum capiet pater Illius quam amat,

    Plaut. Am. 1, 2, 10:

    plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi,

    id. ib. 2, 2, 9:

    cum illa quacum volt voluptatem capit,

    id. ib. prol. 114:

    angor iste, qui pro amico saepe capiendus est,

    Cic. Lael. 13, 48:

    quae (benevolentia) quidem capitur beneficiis maxime,

    id. Off. 2, 9, 32:

    laetitiam quam capiebam memoria rationum inventorumque nostrorum,

    id. Fin. 2, 30, 96:

    lenire desiderium quod capiebat e filio,

    id. Sen. 15, 54:

    opinione omnium majorem animo cepi dolorem,

    id. Brut. 1, 1:

    itaque cepi voluptatem, tam ornatum virum fuisse in re publica,

    id. ib. 40, 147:

    ex civibus victis gaudium meritum capiam,

    Liv. 27, 40, 9:

    ne quam... invidiam apud patres ex prodiga largitione caperet,

    id. 5, 20, 2:

    ad summam laetitiam meam, quam ex tuo reditu capio, magnus illius adventu cumulus accedet,

    id. Att. 4, 19, 2 (4, 18, 3):

    laetitia, quam oculis cepi justo interitu tyranni,

    id. ib. 14, 14, 4:

    ex praealto tecto lapsus matris et adfinium cepit oblivionem,

    lost his memory, Plin. 7, 24, 24, § 90: virtutis opinionem, Auct. B. G. 8, 8: somnum, Cic. Tusc. 4, 19, 44: taedium vitae, Nep. ap. Gell. 6 (7), 18, 11:

    maria aspera juro Non ullum pro me tantum (me) cepisse timorem, Quam, etc.,

    Verg. A. 6, 352 Forbig. ad loc.:

    et in futurum etiam metum ceperunt,

    Liv. 33, 27, 10:

    voluptatem animi,

    Cic. Planc. 1, 1:

    malis alienis voluptatem capere laetitiae (cum sit),

    id. Tusc. 4, 31, 66:

    quaeque mihi sola capitur nunc mente voluptas,

    Ov. P. 4, 9, 37.—
    10.
    Transf., with the feelings, experience, etc., as subj., to seize, overcome, possess, occupy, affect, take possession of, move, etc. (cf. lambanô, in this sense and like 9. supra): nutrix: Cupido cepit miseram nunc me, proloqui Caelo atque terrae Medeai miserias, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 26, 63 (Trag. Rel. v. 291 Vahl.):

    edepol te desiderium Athenarum arbitror cepisse saepe,

    Ter. Hec. 1, 2, 14:

    numquam commerui merito ut caperet odium illam mei,

    id. ib. 4, 2, 4:

    sicubi eum satietas Hominum aut negoti odium ceperat,

    id. Eun. 3, 1, 14:

    nos post reges exactos servitutis oblivio ceperat,

    Cic. Phil. 3, 4, 9:

    te cepisse odium regni videbatur,

    id. ib. 2, 36, 91:

    Romulum Remumque cupido cepit urbis condendae,

    Liv. 1, 6, 3:

    cupido eum ceperat in verticem montis ascendendi,

    id. 40, 21, 2:

    etiam victores sanguinis caedisque ceperat satietas,

    id. 27, 49, 8; Mel. 3, 5, 2:

    qui pavor hic, qui terror, quae repente oblivio animos cepit?

    Liv. 27, 13, 2:

    oblivio deorum capiat pectora vestra,

    id. 38, 46, 12:

    tantane te cepere oblivia nostri?

    Ov. Tr. 1, 8, 11:

    ut animum ejus cura sacrorum cepit,

    Liv. 27, 8, 6:

    hostis primum admiratio cepit, quidnam, etc.,

    id. 44, 12, 1:

    tanta meae si te ceperunt taedia laudis,

    Verg. G. 4, 332; cf. Anthol. Lat. I. p. 178;

    I. p. 196 Burm.: ignarosque loci passim et formidine captos Sternimus,

    Verg. A. 2, 384:

    infelix, quae tanta animum dementia cepit!

    id. ib. 5, 465; id. E. 6, 47:

    cum subita incautum dementia cepit amantem,

    id. G. 4, 488; cf. Anthol. Lat. I. p. 170, 15;

    I. p. 168, 14 Burm.: Tarquinium mala libido Lucretiae stuprandae cepit,

    Liv. 1, 57, 10:

    ingens quidem et luctus et pavor civitatem cepit,

    id. 25, 22, 1:

    tantus repente maeror pavorque senatum eorum cepit,

    id. 23, 20, 7:

    senatum metus cepit,

    id. 23, 14, 8: si me... misericordia capsit. Att. ap. Non. p. 483, 11 (Trag. Rel. v. 454 Rib.): nec tuendi capere satietas potest, Pac. ap. Cic. Div. 1, 14, 24 (Trag. Rel. v. 410 ib.):

    quantus timor socios populi Romani cepisset,

    Liv. 43, 11, 9.—
    11.
    Of injury, damage, loss, etc., to suffer, take, be subjected to:

    calamitatem,

    Cic. Div. 1, 16, 29:

    detrimenti aliquid in aliqua re,

    Col. 1, 8, 2.—Esp., in the legal formula, by which dictatorial powers were conferred by the senate upon the consuls or the entire magistracy in times of extreme danger to the state;

    videant ne quid res publica detrimenti capiat: decrevit quondam senatus, ut L. Opimius consul videret ne quid res publica detrimenti caperet,

    Cic. Cat. 1, 2, 4:

    Hernici tantum terrorem incussere patribus, ut, quae forma senatus consulti ultimae semper necessitatis habita est, Postumio, alteri consulum, negotium daretur, videret, ne, etc.,

    Liv. 3, 4, 9; cf. id. 6, 19, 2 sqq.:

    quod plerumque in atroci negotio solet, senatus decrevit, darent operam consules, ne quid, etc.... Ea potestas per senatum more Romano magistratui maxuma permittitur, exercitum parare, bellum gerere, coercere omnibus modis socios atque civis, domi militiaeque inperium atque judicium summum habere,

    Sall. C. 29, 2 sq.
    II.
    To take in, receive, hold, contain, be large enough for.
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.: Ph. Sitit haec anus. Pa. Quantillum sitit? Ph. Modica'st, capit quadrantal, Plaut. Curc. 1, 2, 8:

    parte quod ex una spatium vacat et capit in se (ferrum),

    Lucr. 6, 1030:

    jam mare litus habet, plenos capit alveus amnes,

    Ov. M. 1, 344; cf.:

    terra feras cepit, volucres agitabilis aer,

    id. ib. 1, 75:

    dum tenues capiat suus alveus undas,

    id. ib. 8, 558:

    cunctosque (deos) dedisse Terga fugae, donec fessos Aegyptia tellus Ceperit,

    id. ib. 5, 324.—
    2.
    Esp., with negatives, not to hold, to be too small for, etc.; cf.:

    di boni, quid turba est! Aedes nostrae vix capient, scio,

    Ter. Heaut. 2, 3, 13:

    qui cum una domo jam capi non possunt, in alias domos exeunt,

    Cic. Off. 1, 17, 54: nec jam se capit [p. 286] unda;

    volat vapor ater ad auras,

    Verg. A. 7, 466:

    non tuus hoc capiet venter plus ac meus,

    Hor. S. 1, 1, 46:

    non capit se mare,

    Sen. Agam. 487:

    neque enim capiebant funera portae,

    Ov. M. 7, 607:

    officium populi vix capiente domo,

    id. P. 4, 4, 42:

    si di habitum corporis tui aviditati animi parem esse voluissent, orbis te non caperet,

    Curt. 7, 8, 12:

    ut non immerito proditum sit... Graeciam omnem vix capere exercitum ejus (Xerxis) potuisse,

    Just. 2, 10, 19.—
    B.
    Trop.
    1.
    To swallow up, ingulf, take in (rare):

    tot domus locupletissimas istius domus una capiet?

    Cic. Verr. 2, 2, 4, § 7.—
    2. a.
    Affirmatively (rare):

    quidquid mortalitas capere poterat, implevimus,

    Curt. 9, 3, 7:

    si puer omni cura et summo, quantum illa aetas capit, labore, scripserit,

    Quint. 2, 4, 17:

    dummodo ejus aetatis sit, ut dolum capiat,

    Dig. 40, 12, 15.—
    b.
    With negatives:

    non capiunt angustiae pectoris tui (tantam personam),

    Cic. Pis. 11, 24:

    leones, qui... nec capere irarum fluctus in pectore possunt,

    Lucr. 3, 298:

    nec capiunt inclusas pectora flammas,

    Ov. M. 6, 466:

    vix spes ipse suas animo capit,

    id. ib. 11, 118:

    ardet et iram Non capit ipsa suam Progne,

    id. ib. 6, 610; cf.:

    sic quoque concupiscis quae non capis,

    Curt. 7, 8, 13:

    majora quam capit spirat,

    id. 6, 9, 11:

    ad ultimum magnitudinem ejus (fortunae) non capit,

    id. 3, 12, 20:

    infirma aetas majora non capiet,

    Quint. 1, 11, 13.—
    3.
    Transf., of things, to admit of, be capable of, undergo (post-Aug. and rare):

    rimam fissuramque non capit sponte cedrus,

    Plin. 16, 40, 78, § 212:

    molluscum... si magnitudinem mensarum caperet,

    id. 16, 16, 27, § 68:

    res non capit restitutionem, cum statum mutat,

    Dig. 4, 4, 19.—
    4.
    With inf., to be susceptible of, to be of a nature to, etc., = endechetai (late Lat.):

    nec capit humanis angoribus excruciari (Deus),

    Prud. Apoth. 154:

    crimina, quae non capiunt indulgeri,

    Tert. Pud. 1 fin.; id. Apol. 17; id. adv. Haer. 44 fin.; Paul. Nol. Carm. 9, 22.—
    5.
    Of the mind, to take, receive into the mind, comprehend, grasp, embrace (cf. intellego, to penetrate mentally, have insight into):

    sitque nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, ne judex eam vel intellegere vel capere non possit,

    Quint. 11, 1, 45:

    nullam esse gratiam tantam, quam non vel capere animus meus in accipiendo... posset,

    id. 2, 6, 2:

    quae quidem ego nisi tam magna esse fatear, ut ea vix cujusquam mens aut cogitatio capere possit,

    Cic. Marcell. 2, 6; id. N. D. 1, 19, 49:

    senatus ille, quem qui ex regibus constare dixit, unus veram speciem Romani senatus cepit,

    Liv. 9, 17, 14:

    somnium laetius, quam quod mentes eorum capere possent,

    id. 9, 9, 14.—P. a. as subst.: Capta, ae, f., a surname of Minerva, as worshipped on the Coelian Mount, but for what reason is not known, Ov. F. 3, 837 sq.
    2.
    căpĭo, ōnis, f. [1. capio]; in the Lat. of the jurists,
    I.
    A taking:

    dominii,

    Dig. 39, 2, 18; Gell. 6 (7), 10, 3.—
    II.
    = usu capio or usucapio, the right of property acquired by prescription, Dig. 41, 1, 48, § 1; 41, 3, 21; 41, 5, 4; v. 1. usucapio.

    Lewis & Short latin dictionary > capio

  • 14 Capta

    1.
    căpĭo, cepi, captum (old fut. perf. capso, Plaut. Bacch. 4, 4, 61: capsit, Enn. ap. Non. p. 66, 27, or Ann. v. 324 Vahl.; Plaut. Ps. 4, 3, 6; Att. ap. Non. p. 483, 12, or Trag. Rel. v. 454 Rib.; Paul. ex. Fest. p. 57 Mull.:

    capsimus,

    Plaut. Rud. 2, 1, 15: capsis, acc. to Cic. Or. 45, 154, = cape si vis, but this is an error; cf. Quint. 1, 5, 66; old perf. cepet, Col. Rostr. 5; v. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 170), 3, v. a. [cf. kôpê, handle; Lat. capulum; Engl. haft; Germ. Heft; Sanscr. root hri-, take; cf. Gr. cheir, Engl. and Germ. hand, and Goth. hinthan, seize].
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., to take in hand, take hold of, lay hold of, take, seize, grasp (cf.:

    sumo, prehendo): si hodie hercule fustem cepero aut stimulum in manum,

    Plaut. Aul. 1, 1, 9:

    cape hoc flabellum,

    Ter. Eun. 3, 5, 47:

    cepit manibus tympanum,

    Cat. 6, 3, 8:

    tu, genitor, cape sacra manu patriosque Penatis,

    Verg. A. 2, 717:

    cape saxa manu, cape robora, pastor,

    id. G. 3, 420:

    flammeum,

    Cat. 61, 8:

    acria pocula,

    Hor. S. 2, 6, 69:

    lora,

    Prop. 3 (4), 9, 57:

    baculum,

    Ov. M. 2, 789:

    colum cum calathis,

    id. ib. 12, 475:

    florem ternis digitis,

    Plin. 24, 10, 48, § 81:

    pignera,

    Liv. 3, 38, 12; Dig. 48, 13, 9, § 6; Gai Inst. 4, 29:

    ut is in cavea pignus capiatur togae,

    Plaut. Am. prol. 68: rem manu, Gai Inst. 1, 121:

    rem pignori,

    Dig. 42, 1, 15, § 7; cf. ib. 42, 1, 15, § 4:

    scutum laeva,

    Plin. 33, 1, 4, § 13:

    capias tu illius vestem,

    Ter. Eun. 2, 3, 79: cape vorsoriam, seize the sheet, i. e. take a tack, turn about, Plaut. Trin. 4, 3, 19.—Very freq. of arms (cf. sumo); so in gen.: arma, to take up arms, i. e. engage in war or battle, Cic. Rab. Perd. 7, 20 sq.; 9, 27; 11, 31; id. Planc. 36, 88; id. Phil. 4, 3, 7; Caes. B.G. 5, 26; 7, 4; Sall. C. 27, 4; 30, 1; 33, 2; 52, 27; id. J. 38, 5; 102, 12; Ov. M. 3, 115 sq.; 12, 91; 13, 221;

    and of particular weapons: ensem,

    Ov. M. 13, 435:

    tela,

    id. ib. 3, 307; 5, 366 et saep.—Of food, to take, partake of:

    quicum una cibum Capere soleo,

    Plaut. Trin. 4, 2, 61; Ter. Eun. 2, 3, 77; Sall. J. 91, 2:

    lauti cibum capiunt,

    Tac. G. 22.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of living objects.
    a. (α).
    Of persons:

    oppidum expugnavimus, et legiones Teleboarum vi pugnando cepimus,

    Plaut. Am. 1, 1, 258: summus ibi capitur meddix, occiditur alter, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 123 Mull. (Ann. v. 296 Vahl.):

    quoniam belli nefarios duces captos jam et comprehensos tenetis,

    Cic. Cat. 3, 7, 16:

    ibi Orgetorigis filia atque unus e filiis captus est,

    Caes. B. G. 1, 26:

    reges capiuntur,

    Lucr. 4, 1013; Tac. A. 4, 33:

    capta eo proelio tria milia peditum dicuntur,

    Liv. 22, 49, 18:

    quos Byzantii ceperat,

    Nep. Paus. 2, 3; id. Alcib. 9, 2; id. Dat. 2, 5; Quint. 6, 3, 61:

    captos ostendere civibus hostes,

    Hor. Ep. 1, 17, 33:

    captus Tarento Livius,

    Cic. Brut. 18, 72:

    servus ex hoste captus,

    Quint. 5, 10, 67.—Hence, P. a. as subst.: captus, i, m., = captivus, a prisoner, captive:

    in captos clementia uti,

    Nep. Alcib. 5, 7:

    inludere capto,

    Verg. A. 2, 64:

    quae sit fiducia capto,

    id. ib. 2, 75:

    ex captorum numero,

    Liv. 28, 39, 10; Tac. A. 6, 1; 12, 37; 15, 1.—Also, capta, ae, f., a female captive:

    dicam hanc esse captam ex Caria, Ditem ac nobilem,

    Ter. Heaut. 3, 3, 47.—
    (β).
    Of animals, birds, fish, etc., to catch, hunt down, take: quid hic venatu non cepit? Varr. ap. Non. p. 253, 31:

    si ab avibus capiundis auceps dicatur, debuisse ajunt ex piscibus capiundis, ut aucupem, sic piscicupem dici,

    id. L. L. 8, § 61 Mull.:

    hic jaculo pisces, illa capiuntur ab hamis,

    Ov. A. A. 1, 763:

    neque quicquam captum'st piscium,

    Plaut. Rud. 2, 1, 12; cf.:

    nisi quid concharum capsimus,

    id. ib. v. 18; Cic. Off. 3, 14, 58; Plin. 33, 1, 6, § 27: acipenserem, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:

    cervum,

    Phaedr. 1, 5, 5; cf.:

    hic (Nereus) tibi prius vinclis capiendus,

    Verg. G. 4, 396.—
    b.
    To win, captivate, charm, allure, enchain, enslave, fascinate; mostly with abl. of means: Ph. Amore ardeo. Pa. Quid agas? nisi ut te redimas captum quam queas Minumo, Ter. Eun. 1, 1, 29:

    quod insit in iis aliquid probi, quod capiat ignaros,

    Cic. Off. 3, 3, 15: [p. 284] animum adulescentis... pellexit eis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deleniri potest, id. Clu. 5, 13:

    quamvis voluptate capiatur,

    id. Off. 1, 30, 105; Quint. 5, 11, 19:

    quem quidem adeo sua cepit humanitate,

    Nep. Alcib. 9, 3:

    secum habuit Pomponium, captus adulescentis et humanitate et doctrina,

    id. Att. 4, 1:

    nec bene promeritis capitur (deus), nec tangitur ira,

    Lucr. 2, 651: ut pictura poesis;

    erit quae si propius stes Te capiat magis, et quaedam si longius abstes,

    Hor. A. P. 362:

    hunc capit argenti splendor,

    id. S. 1, 4, 28:

    te conjux aliena capit,

    id. ib. 2, 7, 46:

    Cynthia prima suis miserum me cepit ocellis,

    Prop. 1, 1, 1:

    carmine formosae, pretio capiuntur avarae,

    Tib. 3, 1, 7:

    munditiis capimur,

    Ov. A. A. 3, 133; id. M. 4, 170; 6, 465; 7, 802; 8, 124; 8, 435; 9, 511; 10, 529;

    14, 373: amore captivae victor captus,

    Liv. 30, 12, 18:

    dulcedine vocis,

    Ov. M. 1, 709; 11, 170:

    voce nova,

    id. ib. 1, 678:

    temperie aquarum,

    id. ib. 4, 344:

    (bos) herba captus viridi,

    Verg. E. 6, 59:

    amoenitate loci,

    Tac. A. 18, 52:

    auro,

    Hor. C. 2, 18, 36:

    neque honoris neque pecuniae dulcedine sum captus,

    Cic. Fam. 11, 28, 2:

    splendore hominis,

    id. Fin. 1, 13, 42: ne oculis quidem captis in hanc fraudem decidisti;

    nam id concupisti quod numquam videras,

    id. Verr. 2, 4, 45, § 102.—
    c.
    To cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch:

    sapientis hanc vim esse maximam, cavere ne capiatur, ne fallatur videre,

    Cic. Ac. 2, 20, 66:

    injurium autem'st ulcisci advorsarios? Aut qua via te captent eadem ipsos capi?

    Ter. Hec. 1, 1, 16: uti ne propter te fidemque tuam captus fraudatusque sim, form. ap. Cic. Off. 3, 17, 70:

    eodem captus errore quo nos,

    involved in the same error, Cic. Phil. 12, 2, 6; id. ap. Non. p. 253, 25; cf.:

    ne quo errore milites caperentur,

    Liv. 8, 6, 16:

    capere ante dolis Reginam,

    Verg. A. 1, 673:

    captique dolis lacrimisque coactis (Sinonis),

    id. ib. 2, 196:

    ubi me eisdem dolis non quit capere,

    Sall. J. 14, 11:

    adulescentium animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,

    id. C. 14, 5:

    capi alicujus dolo,

    Nep. Dat. 10, 1:

    dolum ad capiendos eos conparant,

    Liv. 23, 35, 2:

    quas callida Colchis (i.e. Medea) amicitiae mendacis imagine cepit,

    Ov. M. 7, 301.—
    d.
    To defeat, convict, overcome in a suit or dispute (rare):

    tu si me impudicitiae captas, non potes capere,

    Plaut. Am. 2, 2, 189:

    tu caves ne tui consultores, ille ne urbes aut castra capiantur (cf. B. 2. b. infra),

    Cic. Mur. 9, 22:

    callidus et in capiendo adversario versutus (orator),

    id. Brut. 48, 178.—
    e. (α).
    Of the physical powers, to lame, mutilate, maim, impair or weaken in the limbs, senses, etc. (only pass. capi, and esp. in part. perf. captus):

    mancus et membris omnibus captus ac debilis,

    Cic. Rab. Perd. 7, 21:

    ipse Hannibal... altero oculo capitur,

    loses an eye, Liv. 22, 2, 11:

    captus omnibus membris,

    id. 2, 36, 8:

    capti auribus et oculis metu omnes torpere,

    id. 21, 58, 5:

    oculis membrisque captus,

    Plin. 33, 4, 24, § 83:

    congerantur in unum omnia, ut idem oculis et auribus captus sit,

    Cic. Tusc. 5, 40, 117:

    si captus oculis sit, ut Tiresias fuit,

    id. Div. 2, 3, 9; Verg. G. 1, 183:

    habuit filium captum altero oculo,

    Suet. Vit. 6:

    censorem Appium deum ira post aliquot annos luminibus captum,

    Liv. 9, 29, 11; Val. Max. 1, 1, 17:

    lumine,

    Ov. F. 6, 204:

    princeps pedibus captus,

    Liv. 43, 7, 5; cf.:

    captum leto posuit caput,

    Verg. A. 11, 830;

    and of the mole: aut oculis capti fodere cubilia talpae,

    id. G. 1, 183.—
    (β).
    Of the mental powers, to deprive of sense or intellect; only in part. perf. captus, usu. agreeing with pers. subj., and with abl. mente, silly, insane, crazy, crazed, lunatic, mad:

    labi, decipi tam dedecet quam delirare et mente esse captum,

    Cic. Off. 1, 27, 94:

    vino aut somno oppressi aut mente capti,

    id. Ac. 2, 17, 53; Quint. 8, 3, 4;

    rarely mentibu' capti,

    Lucr. 4, 1022; so,

    animo,

    Sen. Herc. Fur. 107; very rarely with gen.:

    captus animi,

    Tac. H. 3, 73.— Absol.:

    virgines captae furore,

    Liv. 24, 26, 12.—Less freq. agreeing with mens or animus:

    viros velut mente capta cum jactatione fanatica corporis vaticinari,

    Liv. 39, 13, 12:

    captis magis mentibus, quam consceleratis similis visa,

    id. 8, 18, 11; cf.:

    capti et stupentes animi,

    id. 6, 36, 8.—
    f.
    To choose, select, elect, take, pick out, adopt, accept a person for a particular purpose or to sustain a particular office or relation:

    de istac sum judex captus,

    Plaut. Merc. 4, 3, 33:

    Aricini atque Ardeates de ambiguo agro... judicem populum Romanum cepere,

    Liv. 3, 71, 2:

    me cepere arbitrum,

    Ter. Heaut. 3, 1, 91:

    te mihi patronam capio, Thais,

    id. Eun. 5, 2, 48:

    quom illum generum cepimus,

    id. Hec. 4, 1, 22; cf.:

    non, si capiundos mihi sciam esse inimicos omnis homines,

    make them enemies thereby, id. And. 4, 2, 12:

    si quis magistrum cepit ad eam rem inprobum,

    id. ib. 1, 2, 21.—So the formula of the Pontifex Maximus, in the consecration of a vestal virgin: sacerdotem Vestalem, quae sacra faciat... ita te, Amata, capio, Fab. Pict. ap. Gell. 1, 12, 14; cf.:

    plerique autem capi virginem solam debere dici putant, sed flamines quoque Diales, item pontifices et augures capi dicebantur,

    Gell. 1, 12, 15:

    jam ne ea causa pontifex capiar?... ecquis me augurem capiat? Cat. ib. § 17: Amata inter capiendum a pontifice maximo appellatur, quoniam, quae prima capta est, hoc fuisse nomen traditum est, Gell. ib. § 19: rettulit Caesar capiendam virginem in locum Occiae,

    Tac. A. 2, 86; 4, 16; 15, 22:

    religio, quae in annos singulos Jovis sacerdotem sortito capi jubeat,

    Cic. Verr. 2, 2, 51, § 127:

    C. Flaccus flamen captus a P. Licinio pontifice maximo erat,

    Liv. 27, 8, 5 Weissenb. ad loc.—
    2.
    Of places.
    a.
    To occupy, choose, select, take possession of, enter into; mostly milit. t. t., to take up a position, select a place for a camp, etc.:

    loca capere, castra munire,

    Caes. B. G. 3, 23:

    castris locum capere,

    Liv. 9, 17, 15; Suet. Aug. 94 fin.:

    locum capere castris,

    Quint. 12, 2, 5:

    ut non fugiendi hostis, sed capiendi loci causa cessisse videar,

    Cic. de Or. 2, 72, 294:

    ad Thebanos transfugere velle, et locum extra urbem editum capere,

    Nep. Ages. 6, 2:

    nocte media profectus, ut locum quem vellet, priusquam hostes sentirent, caperet,

    Liv. 34, 14, 1:

    neminem elegantius loca cepisse, praesidia disposuisse,

    id. 35, 14, 9:

    erat autem Philopoemen praecipuae in ducendo agmine locisque capiendis solertiae atque usus,

    id. 35, 28, 1:

    locum cepere paulo quam alii editiorem,

    Sall. J. 58, 3:

    duces, ut quisque locum ceperat, cedere singulos,

    Dict. Cret. 2, 46; so,

    of position on the battle-field: quod mons suberat, eo se recipere coeperunt. Capto monte, etc.,

    Caes. B. G. 1, 25:

    tenuit non solum ales captam semelsedem, sed, etc.,

    Liv. 7, 26, 5:

    quem quis in pugnando ceperat locum, eum amissa anima corpore tegebat,

    Flor. 4, 1; Sall. C. 61, 2; rarely with dat. of pers.:

    tumulum suis cepit,

    Liv. 31, 41, 9, for a tomb: LOCVM SIBI MONVMENTO CEPIT. Inscr. Grut. 346, 6;

    for taking the auspices' se (Gracchum) cum legeret libros, recordatum esse, vitio sibi tabernaculum captum fuisse,

    Cic. N. D. 2, 4, 11; cf.:

    Palatium Romulus, Remus Aventinum ad inaugurandum templa capiunt,

    Liv. 1, 6, 4;

    for refuge: omnes Samnitium copiae montes proximos fuga capiunt,

    id. 9, 43, 20:

    Anchises natum Conventus trahit in medios... Et tumulum capit,

    Verg. A. 6, 753; 12, 562:

    ante locum capies oculis ( = eliges),

    Verg. G. 2, 230 Serv. ad loc.: nunc terras ordine longo Aut capere aut captas jam despectare videntur (cycni), to select places on which to light, or to be just settling down on places already selected, id. A. 1, 396 Forbig. ad loc.—
    b.
    To take by force, capture, storm, reduce, conquer, seize:

    invadam extemplo in oppidum antiquom: Si id capso, etc.,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 61: oppidum vi, Cat. ap. Charis. 2, p. 191 P.:

    MACELLAM OPPVGNANDO,

    Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:

    CORSICAM,

    Inscr. Orell. 551: oppida, Enn. ap. Prisc. 9, p. 868 P. (Ann. v. 487 Vahl.):

    ad alia oppida pergit, pauca repugnantibus Numidis capit,

    Sall. J. 92, 3; Prop. 3, 4 (4, 3), 16:

    Troja capta,

    Liv. 1, 1, 1; Hor. S. 2, 3, 191: Coriolos. Liv. 3, 71, 7:

    urbem opulentissimam,

    id. 5, 20, 1:

    ante oppidum Nolam fortissuma Samnitium castra cepit,

    Cic. Div. 1, 33, 72:

    castra hostium,

    Nep. Dat. 6, 7:

    concursu oppidanorum facto scalis vacua defensoribus moenia capi possent,

    Liv. 42, 63, 6:

    plurimas hostium vestrorum in Hispania urbes,

    id. 28, 39, 10:

    sedem belli,

    Vell. 2, 74, 3; cf. Cic. Mur. 9, 22 (B. 1. d. supra).— Trop.:

    oppressa captaque re publica,

    Cic. Dom. 10, 26: qui, bello averso ab hostibus, patriam suam cepissent, Liv. 3, 50, 15.—
    c.
    To reach, attain, arrive at, betake one ' s self to (mostly by ships, etc.):

    insulam capere non potuerant,

    Caes. B. G. 4, 26 fin.:

    onerariae duae eosdem quos reliqui portus capere non potuerunt,

    id. ib. 4, 36:

    accidit uti, ex iis (navibus) perpaucae locum caperent,

    id. ib. 5, 23:

    nostrae naves, cum ignorarent, quem locum reliquae cepissent,

    id. B. C. 3, 28: praemiis magnis propositis, qui primus insulam cepisset, Auct. B. Alex. 17.— Trop.:

    qui... tenere cursum possint et capere otii illum portum et dignitatis,

    Cic. Sest. 46, 99.—
    3.
    Of things of value, property, money, etc.
    a.
    In gen., to take, seize, wrest, receive, obtain, acquire, get, etc.:

    AVRVM, ARGENTVM,

    Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:

    de praedonibus praedam capere,

    Plaut. Truc. 1, 2, 14:

    agros de hostibus,

    Cic. Dom. 49, 128:

    ut ager ex hostibus captus viritim divideretur,

    Liv. 4, 48, 2:

    quinqueremem una cum defensoribus remigibusque, Auct. B. Alex. 16, 7: naves,

    Nep. Con. 4, 4:

    classem,

    id. Cim. 2, 2:

    magnas praedas,

    id. Dat. 10, 2:

    ex hostibus pecuniam,

    Liv. 5, 20, 5; cf.:

    e nostris spolia cepit laudibus, Cic. poet. Tusc. 2, 9, 22: signum ex Macedonia,

    id. Verr. 2, 4, 58, § 149:

    signum pulcherrimum Carthagine captum,

    id. ib. 2, 4, 38, §

    82: sed eccam ipsa egreditur, nostri fundi calamitas: nam quod nos capere oportet, haec intercipit,

    Ter. Eun. 1, 1, 35:

    cape cedo,

    id. Phorm. 5, 8, 57:

    ut reliqui fures, earum rerum quas ceperunt, signa commutant,

    Cic. Fin. 5, 25, 74:

    majores nostri non solum id, quod de Campanis (agri) ceperant, non imminuerunt, etc.,

    id. Agr. 2, 29, 81:

    te duce ut insigni capiam cum laude coronam,

    Lucr. 6, 95.—With abstr. objects:

    paupertatem adeo facile perpessus est, ut de republica nihil praeter gloriam ceperit,

    Nep. Epam. 3, 4:

    ut ceteri, qui per eum aut honores aut divitias ceperant,

    id. Att. 7, 2:

    quoniam formam hujus cepi in me et statum,

    assumed, Plaut. Am. 1, 1, 110:

    quare non committeret, ut is locus ex calamitate populi Romani nomen caperet,

    Caes. B. G. 1, 13:

    regnum Tiberinus ab illis Cepit,

    succeeded to, Ov. M. 14, 615.—
    b.
    In particular connections.
    (α).
    With pecuniam (freq. joined with concilio; v. infra), to take illegally, exact, extort, accept a bribe. take blackmail, etc., esp. of magistrates who were accused de pecuniis repetundis:

    his ego judicibus non probabo C. Verrem contra leges pecuniam cepisse?

    Cic. Verr. 2, 1, 4, § 10:

    HS. quadringentiens cepisse te arguo contra leges,

    id. ib. 2, 2, 10, § 26; cf.:

    quicquid ab horum quopiam captum est,

    id. ib. §

    27: tamen hae pecuniae per vim atque injuriam tuam captae et conciliatae tibi fraudi et damnationi esse deberent,

    id. ib. 2, 3, 40, §

    91: utrum (potestis), cum judices sitis de pecunia capta conciliata, tantam pecuniam captam neglegere?

    id. ib. 2, 3, 94, §

    218: quid est aliud capere conciliare pecunias. si hoc non est vi atque imperio cogere invitos lucrum dare alteri?

    id. ib. 2, 3, 30, §

    71: sequitur de captis pecuniis et de ambitu,

    id. Leg. 3, 20, 46:

    ita aperte cepit pecunias ob rem judicandam, ut, etc.,

    id. Fin. 2, 16, 54:

    quos censores furti et captarum pecuniarum nomine notaverunt,

    id. Clu. 42, 120:

    nondum commemoro rapinas, non exactas pecunias, non captas, non imperatas,

    id. Pis. 16, 38:

    si quis ob rem judicandam pecuniam cepisset... neque solum hoc genus pecuniae capiendae turpe, sed etiam nefarium esse arbitrabantur,

    id. Rab. Post. 7, 16; id. N. D. 3, 30, 70; Sall. J. 32, 1:

    ab regibus Illyriorum,

    Liv. 42, 45, 8:

    saevitiae captarumque pecuniarum teneri reum,

    Tac. A. 3, 67; 4, 31.—
    (β).
    Of inheritance and bequest, to take, inherit, obtain, acquire, get, accept:

    si ex hereditate nihil ceperit,

    Cic. Off, 3, 24, 93:

    qui morte testamentove ejus tantundem capiat quantum omnes heredes,

    id. Leg. 2, 19, 48:

    abdicatus ne quid de bonis patris capiat,

    Quint. 3, 6, 96:

    aut non justum testamentum est, aut capere non potes,

    id. 5, 14, 16:

    si capiendi Jus nullum uxori,

    Juv. 1, 55:

    qui testamentum faciebat, ei, qui usque ad certum modum capere potuerat, legavit, etc.,

    Dig. 22, 3, 27: quod ille plus capere non poterat, ib. fin.:

    qui ex bonis testatoris solidum capere non possit,

    ib. 28, 6, 6; 39, 6, 30.—
    (γ).
    Of regular income, revenue, etc., rents, tolls, profits, etc., to collect, receive, obtain: nam ex [p. 285] eis praediis talenta argenti bina Capiebat statim, Ter. Phorm. 5, 3, 7:

    capit ille ex suis praediis sexcenta sestertia, ego centena ex meis,

    Cic. Par. 6, 3, 49:

    stipendium jure belli,

    Caes. B. G. 1, 28:

    quinquagena talenta vectigalis ex castro,

    Nep. Alcib. 9, 4:

    vectigal ex agro eorum capimus,

    Liv. 28, 39, 13:

    quadragena annua ex schola,

    Suet. Gram. 23:

    si recte habitaveris... fundus melior erit... fructus plus capies,

    Cato, R. R. 4, 2.—
    C.
    Trop.
    1.
    Of profit, benefit, advantage, to take, seize, obtain, get, enjoy, reap (mostly in phrase fructum capere):

    metuit semper, quem ipsa nunc capit Fructum, nequando iratus tu alio conferas,

    Ter. Eun. 3, 1, 59:

    honeste acta superior aetas fructus capit auctoritatis extremos,

    Cic. Sen. 18, 62:

    ex iis etiam fructum capio laboris mei,

    id. Div. 2, 5:

    ex quibus (litteris) cepi fructum duplicem,

    id. Fam. 10, 5, 1:

    multo majorem fructum ex populi existimatione illo damnato cepimus, quam ex ipsius, si absolutus esset, gratia cepissemus,

    id. Att. 1, 4, 2:

    fructum immortalem vestri in me et amoris et judicii,

    id. Pis. 14, 31:

    aliquem fructum dulcedinis almae,

    Lucr. 2, 971; 5, 1410; Luc. 7, 32.—In other connections:

    quid ex ea re tandem ut caperes commodi?

    Ter. Eun. 3, 5, 25:

    utilitates ex amicitia maximas,

    Cic. Lael. 9, 32:

    usuram alicujus corporis,

    Plaut. Am. prol. 108.—
    2.
    Of external characteristics, form, figure, appearance, etc., to take, assume, acquire, put on:

    gestum atque voltum novom,

    Ter. Phorm. 5, 6, 50 ' faciem aliquam cepere morando, Ov. M. 1, 421; 13, 605:

    figuras Datque capitque novas,

    id. ib. 15, 309:

    formam capit quam lilia,

    id. ib. 10, 212; cf.:

    duritiam ab aere,

    id. ib. 4, 751.— Transf., of plants, etc.:

    radicem capere,

    to take root, Cato, R. R. 51:

    cum pali defixi radices cepissent,

    Plin. 17, 17, 27, § 123:

    siliculam capere,

    Varr. R. R. 1, 23, 3:

    maturitatem capere,

    Col. 4, 23, 1:

    radix libere capit viris,

    Plin. 17, 21, 35, § 161:

    vires cepisse nocendi,

    Ov. M. 7, 417:

    (telinum) rursus refrigeratum odorem suum capit,

    Plin. 13, 1, 2, § 13.—
    3.
    Of mental characteristics, habits, etc., to take, assume, adopt, cultivate, cherish, possess:

    cape sis virtutem animo et corde expelle desidiam tuo,

    Plaut. Trin. 3, 2, 24:

    qua re si Glabrionis patris vim et acrimoniam ceperis ad resistendum hominibus audacissimis, si avi prudentiam ad prospiciendas insidias, etc.,

    Cic. Verr. 1, 17, 52:

    aliquando, patres conscripti, patrium animum virtutemque capiamus,

    id. Phil. 3, 11, 29:

    consuetudinem exercitationemque,

    id. Off. 1, 18, 59:

    misericordiam,

    id. Quint. 31, 97:

    quam (adsuetudinem) tu dum capias, taedia nulla fuge,

    Ov. A. A. 2, 346:

    disciplinam principum,

    Plin. Pan. 46. —With dat.:

    quorum animis avidis... neque lex neque tutor capere est qui possit modum,

    Plaut. Aul. 3, 5, 14 Wagn. ad loc.—
    4.
    Of offices, employments, duties, etc., = suscipio, to undertake, assume, enter upon, accept, take upon one ' s self, etc.:

    nam olim populi prius honorem capiebat suffragio, Quam magistro desinebat esse dicto oboediens,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 34:

    o Geta, provinciam Cepisti duram,

    Ter. Phorm. 1, 2, 23:

    in te cepi Capuam, non quo munus illud defugerem,

    took command at Capua, Cic. Att. 8. 3, 4:

    consulatum,

    id. Pis. 2, 3; Sall. J. 63, 2:

    honores,

    Nep. Att. 7, 2; Suet. Aug. 26:

    imperium,

    id. Claud. 10:

    magistratum,

    Cic. Imp. Pomp. 21, 62; Liv. 2, 33, 1; Suet. Aug. 2:

    magistratus,

    Sall. H. 1, 41, 21 Dietsch; Nep. Phoc. 1, 1; Suet. Caes. 75:

    capiatque aliquis moderamina (navis),

    Ov. M. 3, 644:

    rerum moderamen,

    id. ib. 6, 677:

    pontificatum maximum,

    Suet. Vit. 11:

    rem publicam,

    Sall. C. 5, 6:

    neve cui patrum capere eum magistratum liceret,

    Liv. 2, 33, 1:

    ut ceperat haud tumultuose magistratum majore gaudio plebis, etc.,

    id. 5, 13, 2.—Rarely with dat. of pers., to obtain for, secure for:

    patres praeturam Sp. Furio Camillo gratia campestri ceperunt,

    Liv. 7, 1, 2.—
    5.
    In gen., of any occupation, work, or undertaking, to begin, enter upon, take, undertake, etc.:

    augurium ex arce,

    Liv. 10, 7, 10:

    augurium capienti duodecim se vultures ostenderunt,

    Suet. Aug. 95; id. Vesp. 11:

    omen,

    Cic. Div. 1, 46, 104:

    in castris Romanis cum frustra multi conatus ad erumpendum capti essent,

    Liv. 9, 4, 1:

    rursus impetu capto enituntur,

    id. 2, 65, 5; Quint. 6, 1, 28; Suet. Aug. 42; id. Calig. 43: cursum, id. Oth. 6:

    a quibus temporibus scribendi capiatur exordium,

    Cic. Leg. 1, 3, 8:

    experimentum eorum inversa manu capitur,

    Plin. 13, 2, 3, § 19 ( poet.):

    nec vestra capit discordia finem,

    Verg. A. 10, 106:

    fugam,

    to take to flight, flee, Caes. B. G. 7, 26; so, capere impetum, to take a start, gather momentum:

    ad impetum capiundum modicum erat spatium,

    Liv. 10, 5, 6; cf.:

    expeditionis Germanicae impetum cepit,

    suddenly resolved to make, Suet. Calig. 43: capere initium, to begin:

    ea pars artis, ex qua capere initium solent,

    Quint. 2, 11, 1.— Transf., of place:

    eorum (finium) una pars, quam Gallos optinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano,

    Caes. B. G. 1, 1:

    a dis inmortalibus sunt nobis agendi capienda primordia,

    Cic. Leg. 2, 3, 7.—
    6.
    Of an opportunity or occasion, to seize, embrace, take:

    si occassionem capsit,

    Plaut. Ps. 4, 3, 6:

    si lubitum fuerit, causam ceperit,

    Ter. And. 1, 3, 8:

    quod tempus conveniundi patris me capere suadeat,

    Ter. Phorm. 5, 4, 9:

    si satis commode tempus ad te cepit adeundi,

    Cic. Fam. 11, 16, 1.—
    7.
    Of operations of the mind, resolutions, purposes, plans, thoughts, etc., to form, conceive, entertain, come to, reach:

    quantum ex ipsa re conjecturam cepimus,

    Ter. Heaut. 2, 3, 25 MSS. (Fleck. al. ex conj. fecimus); Varr. R. R. 3, 16, 32:

    cum jam ex diei tempore conjecturam ceperat,

    Caes. B. G. 7, 35:

    hujusce rei conjecturam de tuo ipsius studio, Servi, facillime ceperis,

    Cic. Mur. 4, 9.— Absol.:

    conjecturam capere,

    Cic. Div. 1, 57, 130:

    nec quid corde nunc consili capere possim, Scio,

    Plaut. Merc. 2, 3, 12:

    capti consili memorem mones,

    id. Stich 4, 1, 72:

    quo pacto porro possim Potiri consilium volo capere una tecum,

    Ter. Eun. 3, 5, 66; 5, 2, 28:

    temerarium consilium,

    Liv. 25, 34, 7:

    tale capit consilium,

    Nep. Eum. 9, 3.— With inf.:

    confitendum... eadem te hora consilium cepisse hominis propinqui fortunas funditus evertere,

    Cic. Quint. 16, 53; Caes. B. G. 7, 71 init. —With ut:

    subito consilium cepi, ut exirem,

    Cic. Att. 7, 10 init. —With gen. gerund. (freq.):

    legionis opprimendae consilium capere,

    Caes. B. G. 3, 2:

    obprimundae reipublicae consilium cepit,

    Sall. C. 16, 4.—With sibi:

    si id non fecisset, sibi consilium facturos,

    Caes. B. C. 2, 20:

    ut ego rationem oculis capio,

    Plaut. Ps. 2, 2, 2:

    cepi rationem ut, etc.,

    Ter. Heaut. 5, 2, 11.—
    8.
    Of examples, instances, proofs, etc., to take, derive, draw, obtain:

    ex quo documentum nos capere fortuna voluit quid esset victis extimescendum,

    Cic. Phil. 11, 2, 5:

    quid istuc tam mirum'st, de te si exemplum capit? Ter And. 4, 1, 26: exemplum ex aliqua re,

    Cic. Lael. 10, 33:

    praesagia a sole,

    Plin. 18, 35, 78, § 341:

    illud num dubitas quin specimen naturae capi debeat ex optima quaque natura?

    Cic. Tusc. 1, 14, 32.—
    9.
    Of impressions, feelings, etc., to take, entertain, conceive, receive, be subjected to, suffer, experience, etc.:

    tantum laborem capere ob talem filium?

    Ter. And. 5, 2, 29:

    omnes mihi labores fuere quos cepi leves,

    id. Heaut. 2, 4, 19:

    laborem inanem ipsus capit,

    id. Hec. 3, 2, 9:

    ex eo nunc misera quem capit Laborem!

    id. And. 4, 3, 4: miseriam omnem ego capio;

    hic potitur gaudia,

    id. Ad. 5, 4, 22:

    satietatem dum capiet pater Illius quam amat,

    Plaut. Am. 1, 2, 10:

    plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi,

    id. ib. 2, 2, 9:

    cum illa quacum volt voluptatem capit,

    id. ib. prol. 114:

    angor iste, qui pro amico saepe capiendus est,

    Cic. Lael. 13, 48:

    quae (benevolentia) quidem capitur beneficiis maxime,

    id. Off. 2, 9, 32:

    laetitiam quam capiebam memoria rationum inventorumque nostrorum,

    id. Fin. 2, 30, 96:

    lenire desiderium quod capiebat e filio,

    id. Sen. 15, 54:

    opinione omnium majorem animo cepi dolorem,

    id. Brut. 1, 1:

    itaque cepi voluptatem, tam ornatum virum fuisse in re publica,

    id. ib. 40, 147:

    ex civibus victis gaudium meritum capiam,

    Liv. 27, 40, 9:

    ne quam... invidiam apud patres ex prodiga largitione caperet,

    id. 5, 20, 2:

    ad summam laetitiam meam, quam ex tuo reditu capio, magnus illius adventu cumulus accedet,

    id. Att. 4, 19, 2 (4, 18, 3):

    laetitia, quam oculis cepi justo interitu tyranni,

    id. ib. 14, 14, 4:

    ex praealto tecto lapsus matris et adfinium cepit oblivionem,

    lost his memory, Plin. 7, 24, 24, § 90: virtutis opinionem, Auct. B. G. 8, 8: somnum, Cic. Tusc. 4, 19, 44: taedium vitae, Nep. ap. Gell. 6 (7), 18, 11:

    maria aspera juro Non ullum pro me tantum (me) cepisse timorem, Quam, etc.,

    Verg. A. 6, 352 Forbig. ad loc.:

    et in futurum etiam metum ceperunt,

    Liv. 33, 27, 10:

    voluptatem animi,

    Cic. Planc. 1, 1:

    malis alienis voluptatem capere laetitiae (cum sit),

    id. Tusc. 4, 31, 66:

    quaeque mihi sola capitur nunc mente voluptas,

    Ov. P. 4, 9, 37.—
    10.
    Transf., with the feelings, experience, etc., as subj., to seize, overcome, possess, occupy, affect, take possession of, move, etc. (cf. lambanô, in this sense and like 9. supra): nutrix: Cupido cepit miseram nunc me, proloqui Caelo atque terrae Medeai miserias, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 26, 63 (Trag. Rel. v. 291 Vahl.):

    edepol te desiderium Athenarum arbitror cepisse saepe,

    Ter. Hec. 1, 2, 14:

    numquam commerui merito ut caperet odium illam mei,

    id. ib. 4, 2, 4:

    sicubi eum satietas Hominum aut negoti odium ceperat,

    id. Eun. 3, 1, 14:

    nos post reges exactos servitutis oblivio ceperat,

    Cic. Phil. 3, 4, 9:

    te cepisse odium regni videbatur,

    id. ib. 2, 36, 91:

    Romulum Remumque cupido cepit urbis condendae,

    Liv. 1, 6, 3:

    cupido eum ceperat in verticem montis ascendendi,

    id. 40, 21, 2:

    etiam victores sanguinis caedisque ceperat satietas,

    id. 27, 49, 8; Mel. 3, 5, 2:

    qui pavor hic, qui terror, quae repente oblivio animos cepit?

    Liv. 27, 13, 2:

    oblivio deorum capiat pectora vestra,

    id. 38, 46, 12:

    tantane te cepere oblivia nostri?

    Ov. Tr. 1, 8, 11:

    ut animum ejus cura sacrorum cepit,

    Liv. 27, 8, 6:

    hostis primum admiratio cepit, quidnam, etc.,

    id. 44, 12, 1:

    tanta meae si te ceperunt taedia laudis,

    Verg. G. 4, 332; cf. Anthol. Lat. I. p. 178;

    I. p. 196 Burm.: ignarosque loci passim et formidine captos Sternimus,

    Verg. A. 2, 384:

    infelix, quae tanta animum dementia cepit!

    id. ib. 5, 465; id. E. 6, 47:

    cum subita incautum dementia cepit amantem,

    id. G. 4, 488; cf. Anthol. Lat. I. p. 170, 15;

    I. p. 168, 14 Burm.: Tarquinium mala libido Lucretiae stuprandae cepit,

    Liv. 1, 57, 10:

    ingens quidem et luctus et pavor civitatem cepit,

    id. 25, 22, 1:

    tantus repente maeror pavorque senatum eorum cepit,

    id. 23, 20, 7:

    senatum metus cepit,

    id. 23, 14, 8: si me... misericordia capsit. Att. ap. Non. p. 483, 11 (Trag. Rel. v. 454 Rib.): nec tuendi capere satietas potest, Pac. ap. Cic. Div. 1, 14, 24 (Trag. Rel. v. 410 ib.):

    quantus timor socios populi Romani cepisset,

    Liv. 43, 11, 9.—
    11.
    Of injury, damage, loss, etc., to suffer, take, be subjected to:

    calamitatem,

    Cic. Div. 1, 16, 29:

    detrimenti aliquid in aliqua re,

    Col. 1, 8, 2.—Esp., in the legal formula, by which dictatorial powers were conferred by the senate upon the consuls or the entire magistracy in times of extreme danger to the state;

    videant ne quid res publica detrimenti capiat: decrevit quondam senatus, ut L. Opimius consul videret ne quid res publica detrimenti caperet,

    Cic. Cat. 1, 2, 4:

    Hernici tantum terrorem incussere patribus, ut, quae forma senatus consulti ultimae semper necessitatis habita est, Postumio, alteri consulum, negotium daretur, videret, ne, etc.,

    Liv. 3, 4, 9; cf. id. 6, 19, 2 sqq.:

    quod plerumque in atroci negotio solet, senatus decrevit, darent operam consules, ne quid, etc.... Ea potestas per senatum more Romano magistratui maxuma permittitur, exercitum parare, bellum gerere, coercere omnibus modis socios atque civis, domi militiaeque inperium atque judicium summum habere,

    Sall. C. 29, 2 sq.
    II.
    To take in, receive, hold, contain, be large enough for.
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.: Ph. Sitit haec anus. Pa. Quantillum sitit? Ph. Modica'st, capit quadrantal, Plaut. Curc. 1, 2, 8:

    parte quod ex una spatium vacat et capit in se (ferrum),

    Lucr. 6, 1030:

    jam mare litus habet, plenos capit alveus amnes,

    Ov. M. 1, 344; cf.:

    terra feras cepit, volucres agitabilis aer,

    id. ib. 1, 75:

    dum tenues capiat suus alveus undas,

    id. ib. 8, 558:

    cunctosque (deos) dedisse Terga fugae, donec fessos Aegyptia tellus Ceperit,

    id. ib. 5, 324.—
    2.
    Esp., with negatives, not to hold, to be too small for, etc.; cf.:

    di boni, quid turba est! Aedes nostrae vix capient, scio,

    Ter. Heaut. 2, 3, 13:

    qui cum una domo jam capi non possunt, in alias domos exeunt,

    Cic. Off. 1, 17, 54: nec jam se capit [p. 286] unda;

    volat vapor ater ad auras,

    Verg. A. 7, 466:

    non tuus hoc capiet venter plus ac meus,

    Hor. S. 1, 1, 46:

    non capit se mare,

    Sen. Agam. 487:

    neque enim capiebant funera portae,

    Ov. M. 7, 607:

    officium populi vix capiente domo,

    id. P. 4, 4, 42:

    si di habitum corporis tui aviditati animi parem esse voluissent, orbis te non caperet,

    Curt. 7, 8, 12:

    ut non immerito proditum sit... Graeciam omnem vix capere exercitum ejus (Xerxis) potuisse,

    Just. 2, 10, 19.—
    B.
    Trop.
    1.
    To swallow up, ingulf, take in (rare):

    tot domus locupletissimas istius domus una capiet?

    Cic. Verr. 2, 2, 4, § 7.—
    2. a.
    Affirmatively (rare):

    quidquid mortalitas capere poterat, implevimus,

    Curt. 9, 3, 7:

    si puer omni cura et summo, quantum illa aetas capit, labore, scripserit,

    Quint. 2, 4, 17:

    dummodo ejus aetatis sit, ut dolum capiat,

    Dig. 40, 12, 15.—
    b.
    With negatives:

    non capiunt angustiae pectoris tui (tantam personam),

    Cic. Pis. 11, 24:

    leones, qui... nec capere irarum fluctus in pectore possunt,

    Lucr. 3, 298:

    nec capiunt inclusas pectora flammas,

    Ov. M. 6, 466:

    vix spes ipse suas animo capit,

    id. ib. 11, 118:

    ardet et iram Non capit ipsa suam Progne,

    id. ib. 6, 610; cf.:

    sic quoque concupiscis quae non capis,

    Curt. 7, 8, 13:

    majora quam capit spirat,

    id. 6, 9, 11:

    ad ultimum magnitudinem ejus (fortunae) non capit,

    id. 3, 12, 20:

    infirma aetas majora non capiet,

    Quint. 1, 11, 13.—
    3.
    Transf., of things, to admit of, be capable of, undergo (post-Aug. and rare):

    rimam fissuramque non capit sponte cedrus,

    Plin. 16, 40, 78, § 212:

    molluscum... si magnitudinem mensarum caperet,

    id. 16, 16, 27, § 68:

    res non capit restitutionem, cum statum mutat,

    Dig. 4, 4, 19.—
    4.
    With inf., to be susceptible of, to be of a nature to, etc., = endechetai (late Lat.):

    nec capit humanis angoribus excruciari (Deus),

    Prud. Apoth. 154:

    crimina, quae non capiunt indulgeri,

    Tert. Pud. 1 fin.; id. Apol. 17; id. adv. Haer. 44 fin.; Paul. Nol. Carm. 9, 22.—
    5.
    Of the mind, to take, receive into the mind, comprehend, grasp, embrace (cf. intellego, to penetrate mentally, have insight into):

    sitque nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, ne judex eam vel intellegere vel capere non possit,

    Quint. 11, 1, 45:

    nullam esse gratiam tantam, quam non vel capere animus meus in accipiendo... posset,

    id. 2, 6, 2:

    quae quidem ego nisi tam magna esse fatear, ut ea vix cujusquam mens aut cogitatio capere possit,

    Cic. Marcell. 2, 6; id. N. D. 1, 19, 49:

    senatus ille, quem qui ex regibus constare dixit, unus veram speciem Romani senatus cepit,

    Liv. 9, 17, 14:

    somnium laetius, quam quod mentes eorum capere possent,

    id. 9, 9, 14.—P. a. as subst.: Capta, ae, f., a surname of Minerva, as worshipped on the Coelian Mount, but for what reason is not known, Ov. F. 3, 837 sq.
    2.
    căpĭo, ōnis, f. [1. capio]; in the Lat. of the jurists,
    I.
    A taking:

    dominii,

    Dig. 39, 2, 18; Gell. 6 (7), 10, 3.—
    II.
    = usu capio or usucapio, the right of property acquired by prescription, Dig. 41, 1, 48, § 1; 41, 3, 21; 41, 5, 4; v. 1. usucapio.

    Lewis & Short latin dictionary > Capta

  • 15 concurro

    con-curro, curri, cursum, 3 ( perf. redupl. concucurrit, Flor. 4, 2, 33 Duker N. cr.: concucurrisse, Cato ap. Prisc. p. 901 P., and Suet. Caes. 15; cf. Liv. 1, 12 Oud., and Ind. Flor. s. h. v. Duker), v. n.
    I.
    To run together (of several persons), to come or assemble together in multitudes, to rush or flock together in crowds (very freq., and class.).
    A.
    Prop.
    1.
    Absol.:

    tota Italia concurret,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 5, § 16: video hac tempestate concurrisse omnis adversarios, Cato ap. Prisc. 10, p. 901 P.:

    concurrunt jussu meo plures uno tempore librarii,

    Cic. Agr. 2, 5, 13:

    cum omnes, ut mos est, concurrerent,

    id. Verr. 2, 5, 26, § 65:

    licet concurrant omnes plebei philosophi, nihil tam eleganter explicabunt, etc.,

    unite, id. Tusc. 1, 23, 55:

    multi concurrerant,

    Nep. Dion, 10, 1; Sall. J. 60, 6:

    concurrite, concurrite, cives,

    Val. Max. 4, 1, 12.— Impers.: contionem inprimis advocari jubet;

    summā cum expectatione concurritur,

    Cic. Leg. 2, 5, 13.—
    2.
    Designating the place from which, or the place or purpose to or for which:

    non solum qui in urbe erant, sed etiam undique ex agris concurrerunt,

    Nep. Pelop. 3, 3:

    undique gentes,

    Luc. 3, 321:

    concurrunt laeti mi obviam cupedinarii omnes,

    Ter. Eun. 2, 2, 25: ad hos (sc. Druides) magnus adulescentium numerus disciplinae causā concurrit, Caes. B. G. 6, 13; cf. Quint. 1, 2, 16:

    ad eum magnae copiae,

    Sall. C. 56, 5:

    ad eum homines omnium ordirum corruptissimi,

    id. H. 1, 48, 7 Dietsch:

    ad curiam,

    Cic. Rab. Post. 7, 18 (corresp. to convolare ad Rostra); Liv. 4, 60, 1; Suet. Tit. 11:

    domum tuam cuncta civitas,

    Cic. Verr. 2, 1, 31, § 80:

    ad arma milites,

    Caes. B. G. 3, 22 fin.; so id. ib. 5, 39 fin.:

    ad non dubiam mortem,

    Cic. Tusc. 1, 37, 89:

    ad auxilium sociae,

    Luc. 3, 663:

    signum dedit, ut ad me restituendum Romam concurrerent,

    Cic. Mil. 15, 39:

    omnes concurrerunt ad Perdiccam opprimendum,

    united together, Nep. Eum. 3, 1; id. Phoc. 2, 5:

    ad aliquem audiendum,

    Suet. Caes. 32. — Impers.:

    concurritur undique ad commune incendium restinguendum,

    Cic. Phil. 10, 10, 21:

    concurrendum ad curiam putare,

    id. Rab. Post. 7, 18:

    cum ad arma concurri oporteret,

    Caes. B. G. 2, 20:

    ex proximis castellis eo concursum est,

    id. ib. 2, 33:

    concursum ad curiam esse,

    Liv. 4, 60, 1: Suet. Calig. 6; Quint. 1, 2, 16.—
    * b.
    Poet., to run in attendance upon, to accompany:

    est quibus Eleae concurrit palma quadrigae, as it were,

    follows him on foot, accompanies, Prop. 3, 9 (4, 8), 17.—
    B.
    Trop. = confugere, to run for refuge or help, to take refuge (rare):

    ad C. Aquilium,

    Cic. Quint. 16, 53 B. and K.:

    nulla sedes, quo concurrant,

    Cic. Att. 8, 3, 4:

    ne darem perditis civibus hominem, quo concurrerent,

    id. Ep. ad Brut. 2, 2, 3:

    interea servitia repudiabat (Catilina), opibus conjurationis fretus,

    Sall. C. 56, 5; Just. 19, 1, 9.—
    2.
    Of words, as under military command:

    ante enim circumscribitur mente sententia confestimque verba concurrunt, quae mens eadem... statim dimittit, ut suo quodque loco respondeat,

    Cic. Or. 59, 200.—
    II.
    To run upon one another, to meet or dash together (class.).
    A.
    Of corporeal objects.
    1.
    In gen.:

    concurrunt nubes ventis,

    Lucr. 6, 97; cf. id. 6, 116:

    ne prorae concurrerent,

    Liv. 37, 30, 4 (al. prorā; cf. Weissenb. ad loc.); cf. id. 44, 42, 5; Luc. 3, 663:

    mediis concurrere in undis (montes, viz., the Symplegades),

    Ov. M. 7, 62; cf. id. Am. 2, 11, 3:

    concurrere montes duo inter se,

    Plin. 2, 83, 85, § 199: actor cum stetit in scaenā, concurrit dextera laevae (viz., in applauding), Hor. Ep. 2, 1, 205:

    labra concurrunt,

    draw together, close, Sen. Ep. 11, 2: os concurrit, id. Ira, 3, 15, 1; id. Ben. 2, 1, 3:

    os,

    Quint. 10, 7, 8; 11, 3, 121.— Transf., of letters and words:

    aspere concurrunt litterae,

    Cic. de Or. 3, 43, 172 (opp. diduci); so id. Or. 45, 154.—Hence,
    2.
    In partic., milit. t. t., to rush together in hostility, to engage in combat, to join battle, to fight (most freq. in the histt.); constr. inter se, cum aliquo, adversus, in, contra aliquem, alicui, and absol.
    (α).
    Inter se:

    concurrunt equites inter se,

    Caes. B. C. 2, 25; so Liv. 26, 51, 4; 29, 18, 10; Suet. Oth. 12; Verg. G. 1, 489; id. A. 10, 436.—
    (β).
    Cum aliquo:

    cum hoc concurrit ipse Eumenes,

    Nep. Eum. 4, 1; so Liv. 8, 8, 15; Vell. 2, 70, 1; Suet. Oth. 10; Ov. M. 13, 87.—
    (γ).
    Adversus, in, or contra aliquem:

    recenti milite adversus fessos longo itinere concurrerat,

    Liv. 35, 1, 6 Weissenb. ad loc.:

    in aliquem,

    Sall. J. 97, 4; Just. 4, 1, 10: equites contra tantam multitudinem audacissime concurrunt, run upon, against, etc., Auct. B. Afr. 6.—
    (δ).
    Alicui (freq. in the poets):

    audet viris concurrere virgo,

    Verg. A. 1, 493; 10, 8; Ov. M. 5, 89; 12, 595 al.:

    quibus (equitibus) cum inpigre, Numidae concurrissent,

    Liv. 24, 15, 7 Weissenb. ad loc.—
    (ε).
    Absol.: repente Antonius in aciem suas copias de vico produxit et sine morā concurrit, Galb. ap. Cic. Fam. 10, 30, 3:

    cum infestis signis concurrunt,

    Sall. C. 60, 2; so Liv. 6, 7, 6; 8, 7, 9 al.; Tac. A. 6, 35; id. H. 2, 42; Suet. Claud. 21:

    ex insidiis,

    Liv. 9, 25, 8; 2, 11, 9:

    mutuis vulneribus,

    Sen. Suas. 7, 14.— Impers. pass.:

    ubi propius ventum est, utrimque magno clamore concurritur,

    Sall. J. 53, 2; so Liv. 10, 40, 13; Hor. S. 1, 1, 7.— Transf.:

    adversus has concurrentis belli minas, legati vallum murosque firmabant,

    Tac. H. 4, 22 init.
    b.
    Not in war; in the jurists, to make the same claim, enter into competition with:

    si non sit, qui ei concurrat, habeat solus bonorum possessionem,

    Dig. 37, 1, 2:

    in hereditatem fratri concurrere,

    ib. 5, 2, 16:

    in pignus,

    ib. 20, 4, 7: in pignore, ib.—
    c.
    Trop. (rare): in tantā causarum varietate cum alia colligantur vel ipsa inter se concurrant, vel in diversum ambiguitate ducantur, Quint. 12, 2, 15:

    cum dolore,

    Sen. Cons. ad Helv. 2:

    concurrit illinc publica, hinc regis salus,

    Sen. Oedip. 830.—
    B.
    Of abstract objects (occurrences, circumstances, points of time, etc.), to meet, concur, fall out at the same time, happen:

    multa concurrunt simul,

    Ter. And. 3, 2, 31; so,

    concurrunt multae opiniones,

    id. Heaut. 2, 2, 3:

    tot verisimilia,

    id. Ad. 4, 4, 19:

    res contrariae,

    Cic. Fin. 5, 10, 28:

    ista casu,

    id. Div. 2, 68, 141:

    quae ut concurrant omnia, optabile est,

    id. Off. 1, 14, 45:

    saepe concurrunt aliquorum bene de me meritorum inter ipsos contentiones,

    id. Planc. 32, 78:

    si quid tale accidisset, ut non concurrerent nomina,

    that the reciprocal accounts do not meet, become due on the same day, id. Att. 16, 3, 5; cf.:

    sponsalia in idem tempus,

    Dig. 3, 2, 13:

    concurrit actio legis Aquiliae et injuriarum,

    to have place together, to be coincident, ib. 9, 2, 5.—
    2.
    Pregn., to accord, agree with (in jurid. Lat.):

    concurrit cum veritate,

    Dig. 29, 2, 30:

    cum summā,

    ib. 29, 30, 53.

    Lewis & Short latin dictionary > concurro

  • 16 deripio

    dē-rĭpĭo ( - rupio), rĭpŭi, reptum, 3, v. a. [rapio], to tear off, tear away, snatch away, remove violently; to pull down (class., esp. freq. in poets).
    I.
    Lit. constr., with abl. with or without a prep., or rarely with dat.:

    aliquem de ara,

    Plaut. Rud. 3, 6, 2; so with de, id. ib. 3, 5, 5; id. Men. 5, 2, 117; Tib. 1, 2, 82 al.; with ab, Plaut. Rud. 3, 3, 10:

    vestem a pectore,

    Ov. M. 9, 637:

    ferrum a latere,

    Tac. A. 1, 35; with ex:

    velamina ex humeris,

    id. ib. 6, 567; cf.:

    aurum matronis,

    Plaut. Aul. 4, 10, 18:

    pellem leoni,

    Ov. M. 3, 52:

    pignus lacertis,

    Hor. Od. 1, 9, 23; 4, 15, 7:

    amphoram horreo,

    id. ib. 3, 28, 7:

    qualos fumosis tectis,

    Verg. G. 2, 242:

    lunam caelo,

    Hor. Epod. 5, 46 et saep.:

    ensem vaginā,

    Ov. M. 10, 475:

    ramos arbore,

    id. ib. 11, 29:

    tunicam,

    id. Am. 1, 5, 13:

    derepta acus,

    id. ib. 1, 14, 18:

    arma templis,

    Sil. 10, 600:

    ore frena,

    id. 10, 319:

    plaustro derepta nurus,

    Val. Fl. 2, 160; Tac. A. 1, 20; 2, 45 et saep.— Absol.:

    facinus indignum, erum meum hic luci derupier in via,

    Plaut. Men. 5, 7, 17.—Prov.:

    e caelo deripit ille deos, of outrageous impiety,

    Tib. 1, 10, 60.—
    II.
    Trop.:

    quantum de mea auctoritate deripuisset,

    Cic. Sull. 1, 2.
    In MSS.
    and edd. often confounded with diripio q. v.

    Lewis & Short latin dictionary > deripio

  • 17 desero

    1.
    dē-sĕro, no perf., sĭtum, 3, v. a., to sow, plant:

    desitis seminibus,

    Varr. R. R. 1, 23, 6.
    2.
    dē-sĕro, rŭi, rtum, 3, v. a. Lit., to undo or sever one's connection with another; hence, with esp. reference to the latter, to leave, forsake, abandon, desert, give up (cf. derelinquere; more restricted in signif. than relinquere, which denotes, in general, to depart from, to leave any one. Deserere, orig. in milit. lang., implies a cowardly running away; frequently used with prodere; also in the flg. phrase: deserere vitam; and later, absol. in the sense of to desert, etc.; cf. also: linquere, destituere, deficere, discedere—freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    ut jurent omnes, se exercitum ducesque non deserturos neque prodituros,

    Caes. B. C. 1, 76, 2; cf. id. ib. 2, 32, 7:

    deseritur a suis Varus,

    id. ib. 1, 13, 3; cf. id. ib. 1, 15, 3; id. B. G. 5, 3, 6 al.:

    pignus,

    Plaut. Capt. 2, 3, 75 et saep.:

    te amantem non deseram,

    id. Ps. 1, 1, 101; cf. id. Mil. 4, 8, 53 et saep.:

    cum amici partim deseruerint me, partim etiam prodiderint,

    Cic. Q. Fr. 1, 3, 5:

    me deseruisti ac dereliquisti,

    id. Planc. 5, 13; cf. id. Verr. 2, 3, 51, and v. the foll.:

    Avaricum,

    Caes. B. G. 7, 30, 2; cf.:

    cunctis oppidis castellisque desertis,

    id. ib. 2, 29:

    fratrem ne desere frater,

    Verg. A. 10, 600:

    thalamos ne desere pactos,

    id. ib. 10, 649:

    bellum,

    Just. 5, 2, 10:

    victoriam,

    id. 14, 3, 6:

    milites insepultos,

    Curt. 5, 13, 3:

    metu locum,

    Tac. A. 1, 65 et saep.—
    B.
    Absol., in milit. lang., to desert, Nep. Eum. 5, 1; Sen. de Ira, 2, 10, 1; Tac. A. 13, 35; Quint. 9, 2, 85; Amm. Marc. 31, 7, 4; Dig. 49, 16, 3, § 7 sq. al.—
    II.
    Trop., to leave, desert, abandon:

    Petreius non deserit sese, armat familiam, etc.,

    Caes. B. C. 1, 75, 2:

    suum jus,

    Cic. Caecin. 35 fin.; cf.:

    desertarum derelictarumque rerum patrocinium suscipere,

    id. N. D. 1, 5, 11:

    preces, promissa, spem, obsecrationem et fideles litteras alicujus,

    id. Att. 3, 19, 2:

    causam,

    id. Sull. 20, 58; cf.:

    desertam ac proditam causam queri,

    Liv. 2, 54:

    ullam officii partem,

    Cic. Fin. 1, 7, 24; cf.

    officium (with praetermittere defensionem),

    id. Off. 1, 9: susceptum officium, Caes. B. C. 3, 18:

    vitam,

    Cic. Sest. 22 fin.; cf. id. de Sen. 20, 72:

    deditionem,

    Sall. J. 70, 1:

    studia sapientiae,

    Quint. 12, 2, 8:

    viam virtutis,

    Hor. Od. 3, 24, 44:

    vestigia Graeca,

    id. A. P. 287:

    fastidiosam copiam,

    id. Od. 3, 29, 9.—
    2.
    Esp., leg. t. t.:

    vadimonia deserere,

    to forfeit recognizance, fail to appear, Cic. Cat. 2, 3, 5; id. Quint. 23, 75 et saep.—So absol.:

    deserui, tempestatibus impeditus,

    Quint. 3, 6, 78.—
    B.
    Of subjects not personal, to fail, forsake, etc.:

    genua hunc cursorem deserunt,

    Plaut. Merc. 1, 2, 13; cf.:

    aliquem corpus, vires,

    Tac. A. 6, 50:

    donec te deseret aetas,

    Hor. Ep. 1, 20, 10:

    me lucerna,

    Cic. Att. 7, 7 fin.:

    fama Curium Fabricium,

    id. Tusc. 1, 46, § 110; cf.:

    nec facundia deseret hunc nec lucidus ordo,

    Hor. A. P. 41 et saep.— Poet.:

    mensa deserit toros,

    is removed from, Ov. H. 12, 52.— Pass.:

    deseremur potius a re familiari, quam a republica,

    Cic. Att. 16, 3; cf. Caes. B. G. 5, 34, 2; Cic. Att. 3, 15:

    a tribunitia voce,

    id. Clu. 40, 110; Vell. 2, 80; Just. 2, 4, 29 al.; and poet. with simple abl.:

    deseror conjuge,

    Ov. H. 12, 161; Prop. 2, 7, 17:

    desertus viribus leo,

    Phaedr. 1, 21, 3; Stat. Th. 4, 707; cf.

    suis,

    Tac. A. 3, 20 fin.; Suet. Cal. 12.— With gen.:

    deserta natorum,

    Stat. Th. 5, 608.—Hence, dēsertus, a, um, P. a., deserted; esp. of places, desert, solitary, waste.
    A.
    Adj. (cf.:

    vastus, inanis, solitarius): in locis desertis,

    Caes. B. G. 5, 53, 4:

    urbes dirutae ac pene desertae,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 8:

    deserta via et inculta,

    id. Cael. 18:

    frequens an desertus locus,

    Quint. 5, 10, 37:

    terra,

    Vulg. Lev. 26, 33 et saep.—Of objects in solitary places:

    stipes,

    Tib. 1, 1, 12 (21 M.):

    arbores,

    Prop. 1, 20, 36.— Subst.: dē-serta, ae, f., the abandoned wife:

    multi filii desertae,

    Vulg. Gal. 4, 27.— Comp.:

    reditus desertior,

    Cic. Pis. 23, 55:

    nihil turpius ac desertius,

    id. Q. Fr. 3, 1, 5.— Sup.:

    orae desertissimae,

    id. Sest. 22, 50:

    solitudo,

    id. Verr. 2, 5, 67 al. —
    B.
    Since the Aug. per. subst.: dēserta, ōrum, n., desert places, deserts, wastes, Verg. E. 6, 81; id. G. 3, 342; Plin. 5, 4, 4, § 26 al.—With gen.:

    Libyae deserta,

    Verg. A. 1, 384; so id. G. 3, 291; Front. Strat. 1, 7, 7; Vulg. Isa. 52, 9 al.—In sing.: dēsertum, i, n. (eccl. Lat.):

    in deserto,

    Prud. Apoth. 774; Hier. Ep. 125, 2; Vulg. Num. 1, 1; Luc. 3, 2 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > desero

  • 18 deserta

    1.
    dē-sĕro, no perf., sĭtum, 3, v. a., to sow, plant:

    desitis seminibus,

    Varr. R. R. 1, 23, 6.
    2.
    dē-sĕro, rŭi, rtum, 3, v. a. Lit., to undo or sever one's connection with another; hence, with esp. reference to the latter, to leave, forsake, abandon, desert, give up (cf. derelinquere; more restricted in signif. than relinquere, which denotes, in general, to depart from, to leave any one. Deserere, orig. in milit. lang., implies a cowardly running away; frequently used with prodere; also in the flg. phrase: deserere vitam; and later, absol. in the sense of to desert, etc.; cf. also: linquere, destituere, deficere, discedere—freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    ut jurent omnes, se exercitum ducesque non deserturos neque prodituros,

    Caes. B. C. 1, 76, 2; cf. id. ib. 2, 32, 7:

    deseritur a suis Varus,

    id. ib. 1, 13, 3; cf. id. ib. 1, 15, 3; id. B. G. 5, 3, 6 al.:

    pignus,

    Plaut. Capt. 2, 3, 75 et saep.:

    te amantem non deseram,

    id. Ps. 1, 1, 101; cf. id. Mil. 4, 8, 53 et saep.:

    cum amici partim deseruerint me, partim etiam prodiderint,

    Cic. Q. Fr. 1, 3, 5:

    me deseruisti ac dereliquisti,

    id. Planc. 5, 13; cf. id. Verr. 2, 3, 51, and v. the foll.:

    Avaricum,

    Caes. B. G. 7, 30, 2; cf.:

    cunctis oppidis castellisque desertis,

    id. ib. 2, 29:

    fratrem ne desere frater,

    Verg. A. 10, 600:

    thalamos ne desere pactos,

    id. ib. 10, 649:

    bellum,

    Just. 5, 2, 10:

    victoriam,

    id. 14, 3, 6:

    milites insepultos,

    Curt. 5, 13, 3:

    metu locum,

    Tac. A. 1, 65 et saep.—
    B.
    Absol., in milit. lang., to desert, Nep. Eum. 5, 1; Sen. de Ira, 2, 10, 1; Tac. A. 13, 35; Quint. 9, 2, 85; Amm. Marc. 31, 7, 4; Dig. 49, 16, 3, § 7 sq. al.—
    II.
    Trop., to leave, desert, abandon:

    Petreius non deserit sese, armat familiam, etc.,

    Caes. B. C. 1, 75, 2:

    suum jus,

    Cic. Caecin. 35 fin.; cf.:

    desertarum derelictarumque rerum patrocinium suscipere,

    id. N. D. 1, 5, 11:

    preces, promissa, spem, obsecrationem et fideles litteras alicujus,

    id. Att. 3, 19, 2:

    causam,

    id. Sull. 20, 58; cf.:

    desertam ac proditam causam queri,

    Liv. 2, 54:

    ullam officii partem,

    Cic. Fin. 1, 7, 24; cf.

    officium (with praetermittere defensionem),

    id. Off. 1, 9: susceptum officium, Caes. B. C. 3, 18:

    vitam,

    Cic. Sest. 22 fin.; cf. id. de Sen. 20, 72:

    deditionem,

    Sall. J. 70, 1:

    studia sapientiae,

    Quint. 12, 2, 8:

    viam virtutis,

    Hor. Od. 3, 24, 44:

    vestigia Graeca,

    id. A. P. 287:

    fastidiosam copiam,

    id. Od. 3, 29, 9.—
    2.
    Esp., leg. t. t.:

    vadimonia deserere,

    to forfeit recognizance, fail to appear, Cic. Cat. 2, 3, 5; id. Quint. 23, 75 et saep.—So absol.:

    deserui, tempestatibus impeditus,

    Quint. 3, 6, 78.—
    B.
    Of subjects not personal, to fail, forsake, etc.:

    genua hunc cursorem deserunt,

    Plaut. Merc. 1, 2, 13; cf.:

    aliquem corpus, vires,

    Tac. A. 6, 50:

    donec te deseret aetas,

    Hor. Ep. 1, 20, 10:

    me lucerna,

    Cic. Att. 7, 7 fin.:

    fama Curium Fabricium,

    id. Tusc. 1, 46, § 110; cf.:

    nec facundia deseret hunc nec lucidus ordo,

    Hor. A. P. 41 et saep.— Poet.:

    mensa deserit toros,

    is removed from, Ov. H. 12, 52.— Pass.:

    deseremur potius a re familiari, quam a republica,

    Cic. Att. 16, 3; cf. Caes. B. G. 5, 34, 2; Cic. Att. 3, 15:

    a tribunitia voce,

    id. Clu. 40, 110; Vell. 2, 80; Just. 2, 4, 29 al.; and poet. with simple abl.:

    deseror conjuge,

    Ov. H. 12, 161; Prop. 2, 7, 17:

    desertus viribus leo,

    Phaedr. 1, 21, 3; Stat. Th. 4, 707; cf.

    suis,

    Tac. A. 3, 20 fin.; Suet. Cal. 12.— With gen.:

    deserta natorum,

    Stat. Th. 5, 608.—Hence, dēsertus, a, um, P. a., deserted; esp. of places, desert, solitary, waste.
    A.
    Adj. (cf.:

    vastus, inanis, solitarius): in locis desertis,

    Caes. B. G. 5, 53, 4:

    urbes dirutae ac pene desertae,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 8:

    deserta via et inculta,

    id. Cael. 18:

    frequens an desertus locus,

    Quint. 5, 10, 37:

    terra,

    Vulg. Lev. 26, 33 et saep.—Of objects in solitary places:

    stipes,

    Tib. 1, 1, 12 (21 M.):

    arbores,

    Prop. 1, 20, 36.— Subst.: dē-serta, ae, f., the abandoned wife:

    multi filii desertae,

    Vulg. Gal. 4, 27.— Comp.:

    reditus desertior,

    Cic. Pis. 23, 55:

    nihil turpius ac desertius,

    id. Q. Fr. 3, 1, 5.— Sup.:

    orae desertissimae,

    id. Sest. 22, 50:

    solitudo,

    id. Verr. 2, 5, 67 al. —
    B.
    Since the Aug. per. subst.: dēserta, ōrum, n., desert places, deserts, wastes, Verg. E. 6, 81; id. G. 3, 342; Plin. 5, 4, 4, § 26 al.—With gen.:

    Libyae deserta,

    Verg. A. 1, 384; so id. G. 3, 291; Front. Strat. 1, 7, 7; Vulg. Isa. 52, 9 al.—In sing.: dēsertum, i, n. (eccl. Lat.):

    in deserto,

    Prud. Apoth. 774; Hier. Ep. 125, 2; Vulg. Num. 1, 1; Luc. 3, 2 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > deserta

  • 19 furto

    furtum, i, n. [fur], theft, robbery (class. and freq.; syn.: latrocinium, raptum).
    I.
    Lit.: fures privatorum furtorum in nervo atque in compedibus aetatem agunt: fures publici in auro atque in purpura, Cato ap. Gell. 11, 18, 18: SI NOX FVRTVM FACTVM SIT, SI IM OCCISIT IVRE CAESVS ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Macr. S. 1, 4:

    verba sunt Sabini... Qui alienam rem adtrectavit, cum id se invito domino facere judicare deberet, furti tenetur. Item alio capite: Qui alienum tacens lucri faciendi causa sustulit, furti obstringitur, sive scit cujus sit, sive nescit,

    Gell. 11, 18, 20 sq.; cf. Gai Inst. 3, 195; 197; Just. Inst. 4, 1, 1:

    furtum facere (alicui),

    Plaut. Rud. 4, 3, 15; 18:

    Strato domi furtum fecit,

    Cic. Clu. 64, 179; Quint. 3, 6, 49; 5, 10, 16; Dig. 47, 2, 69 et saep.:

    furti se et illum astringere,

    Plaut. Rud. 4, 7, 34; cf.:

    furti se alligare,

    Ter. Eun. 4, 7, 39:

    in furto comprehensus,

    Caes. B. G. 6, 16 fin.:

    furti teneri,

    Dig. 47, 2, 78:

    furti agere, ib.: furti condemnare,

    Gell. 11, 18, 24:

    furti reus,

    Quint. 4, 2, 51; 7, 2, 29 et saep.:

    furtum erat apertum: cujus rei furtum factum erat?

    Cic. Rosc. Com. 9, 26 sq.:

    ubi oves furto periere,

    Hor. Ep. 1, 7, 86:

    callidum (Mercurium), quicquid placuit, jocoso Condere furto,

    id. C. 1, 10, 8.—
    II.
    Transf.
    A.
    Concr., a stolen thing:

    quae (furta) sine portorio Syracusis erant exportata,

    Cic. Verr. 2, 2, 70, § 171:

    quid est turpius ingenuo quam in conventu maximo cogi furtum reddere,

    id. ib. 2, 2, 24, §

    58: dum (puer) furta ligurrit,

    Hor. S. 2, 4, 79.—
    B.
    A secret action, crafty deceit, trick, artifice, stratagem (mostly poet. and in post-Aug. prose).
    1.
    In gen.: etiam si, quid scribas, non habebis, scribito tamen, ne furtum cessationis quaesivisse videaris, a secret excuse, pretext, Q. Cic. ap. Cic. Fam. 16, 26, 2:

    nec obsides, pignus futuros furto et fraude agendae rei, posceret,

    Liv. 43, 10, 3; cf.:

    haud furto melior, sed fortibus armis,

    Verg. A. 10, 735:

    furto, non proelio opus esse,

    Curt. 4, 13; 4, 4, 15; cf.

    also: furtum armorum,

    Sil. 17, 91:

    (fugam) abscondere furto,

    Verg. A. 4, 337:

    furto laetatus inani,

    id. ib. 6, 568:

    nec semel ergo mihi furtum fecisse licebit?

    i. e. to eat in secret, Mart. 5, 50, 5.— In plur.:

    furtis incautum decipit hostem,

    Ov. M. 13, 104: furta belli, Sall. Fragm. ap. Serv. Verg. A. 11, 515; and ap. Non. 310, 15 (Hist. 1, 86 Dietsch); Verg. A. 11, 515.— Hence,
    b.
    furtō, adv., i. q. furtim, by stealth, secretly, = lathra:

    non ego sum furto tibi cognita,

    Ov. H. 6, 43: obsides Porsenae dedistis;

    furto eos subduxistis,

    Liv. 9, 11, 6:

    (hyaenae) gravidae latebras petunt et parere furto cupiunt,

    Plin. 8, 30, 46, § 108.
    2.
    In partic., stolen or secret love, intrigue (mostly in plur.):

    plurima furta Jovis,

    Cat. 68, 136 and 140; so in plur., Tib. 1, 2, 34; Prop. 2, 30 (3, 28), 28; Verg. G. 4, 346; Ov. M. 1, 606; 3, 7; 9, 558 al.:

    hoc certe conjux furtum mea nesciat,

    Ov. M. 2, 423; so in sing., id. ib. 1, 623; 3, 266; Verg. A. 6, 24; Sil. 7, 487; 13, 615 al.

    Lewis & Short latin dictionary > furto

  • 20 furtum

    furtum, i, n. [fur], theft, robbery (class. and freq.; syn.: latrocinium, raptum).
    I.
    Lit.: fures privatorum furtorum in nervo atque in compedibus aetatem agunt: fures publici in auro atque in purpura, Cato ap. Gell. 11, 18, 18: SI NOX FVRTVM FACTVM SIT, SI IM OCCISIT IVRE CAESVS ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Macr. S. 1, 4:

    verba sunt Sabini... Qui alienam rem adtrectavit, cum id se invito domino facere judicare deberet, furti tenetur. Item alio capite: Qui alienum tacens lucri faciendi causa sustulit, furti obstringitur, sive scit cujus sit, sive nescit,

    Gell. 11, 18, 20 sq.; cf. Gai Inst. 3, 195; 197; Just. Inst. 4, 1, 1:

    furtum facere (alicui),

    Plaut. Rud. 4, 3, 15; 18:

    Strato domi furtum fecit,

    Cic. Clu. 64, 179; Quint. 3, 6, 49; 5, 10, 16; Dig. 47, 2, 69 et saep.:

    furti se et illum astringere,

    Plaut. Rud. 4, 7, 34; cf.:

    furti se alligare,

    Ter. Eun. 4, 7, 39:

    in furto comprehensus,

    Caes. B. G. 6, 16 fin.:

    furti teneri,

    Dig. 47, 2, 78:

    furti agere, ib.: furti condemnare,

    Gell. 11, 18, 24:

    furti reus,

    Quint. 4, 2, 51; 7, 2, 29 et saep.:

    furtum erat apertum: cujus rei furtum factum erat?

    Cic. Rosc. Com. 9, 26 sq.:

    ubi oves furto periere,

    Hor. Ep. 1, 7, 86:

    callidum (Mercurium), quicquid placuit, jocoso Condere furto,

    id. C. 1, 10, 8.—
    II.
    Transf.
    A.
    Concr., a stolen thing:

    quae (furta) sine portorio Syracusis erant exportata,

    Cic. Verr. 2, 2, 70, § 171:

    quid est turpius ingenuo quam in conventu maximo cogi furtum reddere,

    id. ib. 2, 2, 24, §

    58: dum (puer) furta ligurrit,

    Hor. S. 2, 4, 79.—
    B.
    A secret action, crafty deceit, trick, artifice, stratagem (mostly poet. and in post-Aug. prose).
    1.
    In gen.: etiam si, quid scribas, non habebis, scribito tamen, ne furtum cessationis quaesivisse videaris, a secret excuse, pretext, Q. Cic. ap. Cic. Fam. 16, 26, 2:

    nec obsides, pignus futuros furto et fraude agendae rei, posceret,

    Liv. 43, 10, 3; cf.:

    haud furto melior, sed fortibus armis,

    Verg. A. 10, 735:

    furto, non proelio opus esse,

    Curt. 4, 13; 4, 4, 15; cf.

    also: furtum armorum,

    Sil. 17, 91:

    (fugam) abscondere furto,

    Verg. A. 4, 337:

    furto laetatus inani,

    id. ib. 6, 568:

    nec semel ergo mihi furtum fecisse licebit?

    i. e. to eat in secret, Mart. 5, 50, 5.— In plur.:

    furtis incautum decipit hostem,

    Ov. M. 13, 104: furta belli, Sall. Fragm. ap. Serv. Verg. A. 11, 515; and ap. Non. 310, 15 (Hist. 1, 86 Dietsch); Verg. A. 11, 515.— Hence,
    b.
    furtō, adv., i. q. furtim, by stealth, secretly, = lathra:

    non ego sum furto tibi cognita,

    Ov. H. 6, 43: obsides Porsenae dedistis;

    furto eos subduxistis,

    Liv. 9, 11, 6:

    (hyaenae) gravidae latebras petunt et parere furto cupiunt,

    Plin. 8, 30, 46, § 108.
    2.
    In partic., stolen or secret love, intrigue (mostly in plur.):

    plurima furta Jovis,

    Cat. 68, 136 and 140; so in plur., Tib. 1, 2, 34; Prop. 2, 30 (3, 28), 28; Verg. G. 4, 346; Ov. M. 1, 606; 3, 7; 9, 558 al.:

    hoc certe conjux furtum mea nesciat,

    Ov. M. 2, 423; so in sing., id. ib. 1, 623; 3, 266; Verg. A. 6, 24; Sil. 7, 487; 13, 615 al.

    Lewis & Short latin dictionary > furtum

См. также в других словарях:

  • Pignus — Pig nus, n.; pl. {Pignora}. [L.] (Rom. Law) A pledge or pawn. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Pignus — (lat.), Pfand; daher Pignorum capio, so v.w. Auspfändung. Pignoration, Verpfändung, pignorativ, pfandweise …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Pignus — (lat., Mehrzahl: Pignŏra), Besitz oder Faustpfand (s. Pfand ). P. pignoris, Afterpfand …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Pignus — Pignus, lat, Pfand; im engern Sinn Faustpfand im Besitz des Gläubigers; Pignoration, Verpfändung; pignorativ, pfandweise …   Herders Conversations-Lexikon

  • pignus — index bail, mortgage, pledge (security), security (stock) Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • pignus — pìgnus m DEFINICIJA pravn. pov. u rimskom pravu, jamstvo na pokretnim stvarima; jamstvo, založeno pravo ETIMOLOGIJA lat …   Hrvatski jezični portal

  • Pignus — Pignus …   Wikipédia en Français

  • Pignus — Taxobox name = Pignus image caption = image width = 250px regnum = Animalia phylum = Arthropoda classis = Arachnida ordo = Araneae familia = Salticidae subfamilia = Euophryinae tribus = Euophryini genus = Pignus genus authority = Wesolowska, 2000 …   Wikipedia

  • pignus judiciale — index charge (lien), cloud (incumbrance) Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • pignus legale — index cloud (incumbrance) Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • pignus praetorium — noun see pignus judiciale …   Useful english dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»